อตมมยตาประยกต

สรปอตมมยตาประยกต

๑.ทำาไมจงตองพดเรองอตมมยตา

ในวนนจะบรรยายโดยหวขอวา ทำาไมตองพดเร องอตมมยตา คลายๆ กบวาอตมมยตาดวเศษอยางไรจงตองเอามาพด แตใชค ำาวาทำาไมจงตองพดเร องอตมมยตาขอใหตงใจฟงเปนลำาดบๆ ไป แลวทานจะรไดทนทวาทำาไมจงตองศกษาเรองน ตองเอามาพดกนใหเปนทเขาใจ

ขอแรกกอยากจะพดวาอตมมยตาเปนเพชรเมดสำาคญทสดทตกคางอยในพระไตรปฎก ปดเงยบเกบเงยบอยในพระไตรปฎก ทงทเปนเมดสำาคญทสดวเศษทสดประเสรฐทสด ขอนจะเปนดวยเหตใดกยากทจะกลาวมนมความลกลบซบซอน พดไปกจะถกหาวาอวดด อยางนอยกเหนวาคำาๆ น คำาวาอตมมยตานไมถกสงคายนาในการทำาสงคายนาครงทสำาคญทสด คอครงรชกาลท ๗ ทเรยกวาฉบบสยามรฐ ปกเหลอง ชางแดง ในพระไตรปฎกฉบบนนคำานไมถกสงคายนาเพราะเหตวาไดเหลออยเปนคำาวา อตมมยตาบาง อคมมยตาบาง อกมมยตาบาง เปน ต บาง เปน ค บาง เปน ก บาง

ขอนถาเดากเดาวาทแรกมนเปนอกษรขอมตว ต กบตว ค กบตว ก นน มนตางกนเพยงวามหวใหญมหวเลกแลวกไมมหว เหลออย ๓ คำาจนไมรวาคำาไหนเปนคำาทตองการ อตมมยตาเปนคำาทไมเขาใจความหมายเขาใจความหมายยาก เมอแปลเปนไทยกไมรจะแปลวาอะไร คำาอธบายในอรรถกถากเอาใจความอะไรไมได แทบจะทกแหงวาความไมมตณหา มานะ ทฏฐ อยางนเปนสำานวนอรรถกถาทใชกบทกคำาทมนลกๆ อยางน มนมความหมายทชดเจนกวานนทตองรซงจะไดคอยๆ วสชนากนตอไป

ทนดตอไปกคอขอทวาเร องอตมมยตาหรอความจรงขอนมนเกยวกบชวตจตใจ เกยวกบกระแสแหงชวตจตใจอยทกเวลา ทกขน

1

อตมมยตาประยกต

ทกตอนอยางเรนลบทสดคอมองไมเหน อปมาเหมอนกบวาเรามองไมเหนสงทอยทหนาผาก ถาไมมกระจกเงากไมมทางทจะมองเหนสงทมอยทหนาผาก เอา เดยวนคงจะลำาบากททานไมรอตมมยตาคออะไร กจะตองพดใหรเสยบาง แมจะไมทงหมดวาความทมองเหนสงใดสงหนงจนรประจกษชด วาจะเกยวของหรออาศยกบมนไมไดอกตอไปแลว ตองสละแลวกไปเอาทสงกวา แลวกสละอกไปเอาทสงกวาอยางนแหละเรอยมา เรอยมาชวตจงเจรญ มองกนในระยะสนตงแตเกดมาจากทองมารดา มนกละสงทเอากบมนไมไหวขนมาตามลำาดบๆ

เชนวาเปนเดกทารกพกหนง สมยหนง ยคหนงแลวเปนไมไหวแลวเปนเดกทารก มนกเลอนขนมาเปนเดกทสมบรณ เปนเดกทสมบรณอยพกหนงแลวกไมไหวอกแลว กเลอนขนมาเปนเดกวยรนมอะไรดกวานน เปนวยรนอยยคหนงกมาเปนหนมสาว เปนหนมสาวไมเทาไรกตองละไปสความเปนพอบานแมเรอน แลวไมเทาไรกตองละไปเปนคนผแกผเฒาเปนคนชราแลวกจะเขาโลงไป ความทมนอยอยางเดมไมไดอยดวยกนไมได ตองเลอนตองเปลยนนนคออตมมยตา

ตวหนงสอแทๆ คำานแปลวาความไมเกยวอาศยกบสงนนอกตอไป ทนคำาวาสงนนยงไมรวาอะไร ขอใหรวาสงนนคอสงทจะอาศยเกยวของกบมนอกไมไดตอไปกตองเลอนขนไป นมนจะเปนอยางนอยางนเร อยไปสงขนไป สงขนไป ถาไมอยางนนจะซำาทหรอมนถอยหลงพนาศไปกไมร ความทมนตองเลอนขนไป เลอนขนไปเพอความอยไดหรอเจรญยงๆ ขนไป นคออาการทเรยกวา อตมมยตา พดอยางธรรมะกวาจากปถชนชนเลวเปนปถชนชนดเพราะวาอยกบมนไมไหวอกแลว ทนตอมาปถชนนกไมไหวคลกคลอยกบความทกข เกดแกเจบตายมากเกนไปกเลอนขนมาเปนพระอรยเจาชนตนๆ แลวกเลอนเปนพระอรยเจาชนสงขนไป จนเปนพระอรหนตขนสดทาย ความทมนทนอยไมไดกบสงทมนทำาใหมความทกข ขอสละหยากนไปตามลำาดบๆ

คำาน เม อในทางฝายธรรมะแทๆ ก หมายถงความเปนพระอรหนตหรอผเปนพระอรหนต ถาเปนบคคลผเปนพระอรหนตกเรยก

2

อตมมยตาประยกต

วาอตมมโย หรอสภาวะของทานกเรยกวาอตมมยตา ผทถอนตวออกไปเสยจากสงทไมควรจะเกยวของอาศย พดใหรลวงหนาไวทกอนมฉะนนจะเขาใจอะไรไมไดวามนเปนอะไร เอาตามหลกพระบาลกมอยสองประเภท คอประเภททคอยๆ ไปตามลำาดบกเรยกวา อตมมยตา ประเภทสงสดสดทายกเรยกวาอตมมยตา

ตามธรรมดาสามญปถชนนพอใจในอสสาทะชวยจำาคำาวาอสสาทะไวดวย รสอรอยของกามธาต โดยเฉพาะอยางยงเร องเพศตรงกนขาม มนบชาสงเหลานวาสงสด ตอมาเมอมการเสพคบบรโภคหรออะไรกตาม ศกษากบสงนนเพยงพอจนเหนวาไมไหวเปนไฟ เปนความรอน เปนความยงยากลำาบาก เปนความทกข กเลยสนหววากไมเอากบมงอกตอไปแลว กเลอนขนไปหาอสสาทะจากรปธาต ธาตทมรป–บรสทธทไมเกยวกบกามเชนความสขทเกดจากสมาธ ในชนแรกกเปนพวกรปฌานกเลยเรยกวารปธาต เกลยดอสสาทะอยางกามธาตละแลวมาพอใจอสสาทะอยางรปธาต คร นเสพคบกบอสสาทะของรปธาตนนานเขา นานเขามนกยงยากไมใชความสงบ เลอนๆ หยาขาดจากอสสาทะในรปธาตมาพอใจในอสสาทะทเกดจากอรปธาต – ธาตทไมมรปประณตละเอยด นกมาถงอสสาทะขนสดทายของพวกทวาเปนสงขารหรอเปนภพเปนโลก กมาตดอยทอรปธาตออกจากทนไมได ไมมอตมมยตาอนสดทายทจะกาวลวงจากอรปธาตขนไปสนโรธธาต – ธาตแหงความดบ ดบแหงสงขารดบแหงตวตนกมรสของพระนพพาน

ทำาไมพระพทธเจาจงละทงอาจารยคนสดทาย กเพราะอาจารยคนสดทายไมมอตมมยตา ไมมความรเรองอตมมยตาเพอจะละเสยซงภพอนสงสด ภพสดทายของอรปภพทเรยกวาเนวสญญานา สญญา–ยตนะ ภพนภาษาชาวบานเรยกวาภวคคพรหม พรหมทเปนสดยอดของพรหม หมายความวาคนสมยนนกไมใชเลนสงขนไปถงภวคคพรหม แตมนไมดบทกขสนเชงไมมอตมมยตาเพอจะดบความยนดในภพชนนเสยมนตดอยแคนน พระพทธเจาจงตองละทงอาจารยไปหา

3

อตมมยตาประยกต

ของพระองคเองเพอพบสงทจะอยเหนอภพทงปวงนนคออตมมยตาอนสดทาย

ถาไมมอตมมยตาทแทจรงมนละอะไรไมไดหรอก มนจะหมกจมอยทจดแรกขนมาไมได นอตมมยตามนชวยใหสงขนมา สลดสงเกาแลวกขนมาสสงทดกวาเหนอกวาสงกวา งกตองลอกคราบ กงกตองลอกคราบ ปกตองลอกคราบ อะไรกตองลอกคราบ เพอเหนอคอเพอโตขน ดขน ตองสลดทงของเกาทงไป

ควรจะถอวาอตมมยตานมความงามทงสามสถาน งามในเบองตน งามในทามกลาง งามในเบองปลาย ผลกจากกามมาสรป งามในเบองตน ผลกจากรปสอรป งามในทามกลาง ผลกจากอรปไปสนโรธนพพาน เปนงามในเบองปลาย หรอจะเอากนงายๆ อยางนก วาอตมมยตานมนผลกคนใหเขามามศล ทแรกคนไมมศลตอมาเหนวาเป นความเลวทราม มนละจากความไมมศ ลมาส ความมศ ลเพราะอตมมยตาเปนตวตน เลอนจากศลไปสสมาธดวยอตมมยตาตวกลาง ตอมาสมาธยงไมพอกเลอนไปสปญญาหรอวปสสนาดวยอตมมยตาตวปลาย น อต มมยตามความงามท ง เบ องต น ท งทามกลางทงเบองปลาย แลวแตเราจะแจกแจงออกไปใหเหนวาเปนขนตอนอยางไร แตมนกเปนสามอยางน จากเลวทสดมาสไมสจะเลว แลวมาสดหรอจนพนดไป นนจดใหมนเปนสามสวนกแลวกน

อตมมยตานมนชวยอยใหเกดความสงขนๆๆ ดวยความรสกทวากไมเอากบมงอกตอไปแลว หมายความวาทเลวกวาททำาเอาเจบปวด ทขบกดเอาอยางรายแรง แลวกเลอนสงขนไป ชนตำาสดของสามญสตว ก ค อกามธาต ส งท เ ป นกามตามความร ส กของสญชาตญาณโดยเฉพาะอยางยงเร องเพศ แลวเลอนขนไปหาสงทสงสดจนเหนอด เหนอดพนดไปเลย พอเหนอดพนดโดยประการทงปวง เปนอตมมยตาตวสดทาย

ทเปนธรรมะแทๆ กถอกนวาอตมมยตานเปนอนสดทายของธมมฐตญาณ ยถาภตญาณ ทรรศนะทงหลายกชนกชนมนกสงสด–

4

อตมมยตาประยกต

อยท อนนทอตมมยตาน มนเหนวาไมเทยง วาเปนทกข วานาเบอหนาย นาเกลยดนาชง วาเปลยนแปลงเรอย จนเหนวาอยกบมนไมไดแลวนนแหละสดของธมม ฐตญาณ ทนจะเลอนขนไปฝายนพพาน–ญาณทตรงจดตอกนทจะเลอนนนกเปนอตมมยตา แมวาเลอนขนมาจนอยฝายนพพานญาณแลว เหนสงทงหลายทงปวงไมเอาแลวมนกยงรสกวากเอากบมงไมไดอกตอไป เชนพระอรหนตถงแมทานจะไมพดออกมาความรสกของทานกจะมอย กเอากบมงไมไดอกตอไป เรองกาม เรองรป เรองอรปอะไรทงหลาย

ทนกจะพดตอไปโดยหวขอวาไมมอตมมยตากไมมพระพทธศาสนา คอไมมสงททำาใหหลดขนไปจากกองทกขไปสความดบทกข หลดพนจากสงทยดมนถอมน ถาไมมอตมมยตาอะไรจะผลกดนใหไปสความไมยดมนถอมน อตมมยตาทำาใหมองเหนวา เอากบมนไมไหวอกตอไปแลว อยกบมนไมไหวแลว เกยวของกบมนไมไหวแลว จงหลดออกมาจากความยดมนถอมนออกมาเปนอสระทเรยกวาวมตตหรอหลดพน นจงพดวาไมมอตมมยตากไมมพทธศาสนา เขาสอนกนอยกอนจบอยแคยดมนสงสด ยดมนสงสดในอรปธาต นออกมาหมดเปนนโรธธาต เปนนพพานธาต หลดพนโดยประการทงปวง

ความรสกทอยากจะออกไปจากปญหา จากความทกขทงหลายนมอย มอยเปนเดมพนกได ตนทนกได ขอยนยนวาทกคนมถาไมอยางนนจะฟงเทศนไมรเร อง จะไมตองการธรรมะอะไรอกตอไป เขาอยากจะดบทกข อยากจะพนทกข ความรสกอนนมนมอยแลวพอไดฟงเร องดบทกขกเขาใจไดทนทเพราะมนมตนทนเปนอตมมยตา อตมมยตานชวยใหรธรรมะเรวทสดไมตองมานงทำาวปสสนาแบบยบหนอพองหนอ เขาๆ ออกๆ อยเปนเดอนๆ ปๆ

ปญจวคคยมตนทนแหงอตมมยตามากทสดกำาลงดนรนจะออกจากกองทกข ฟงพระพทธเจาตรสอนตตลกขณสตรไมกคำากเปนพระอรหนตคดดสเปนพระอรหนตไมใชพระโสดาบนเพราะมตนทนอตมมยตาอยมากในจตใจ นดคณคาของอตมมยตามนชวยไดมากถง

5

อตมมยตาประยกต

อยางน ขอใหรวาตงแตระดบสงสดกชวยไดอยางน ระดบตนๆ เลกๆ นอยๆ มนกชวยไดอยางน ฉะนนขอใหทกคนนมองเหนและขอบใจความรสกอยากด อยากดจนพนดเหนอดไปเลยนนแหละอตมมยตา

ขอใหเรารจกสงสำาคญทสดคอสงทจะสงเสรมผลกไส กระตนหนนสงอะไรกตามใหมนสงขนไป สงขนไปจากกองทกข จากความทกข จากเปอกตมแหงความทกขคอกเลสหรอสงขาร หรออปาทานอะไรกตามทเปนทยดมนถอมนหลดออกไปไมไดเพราะมนมองไมเหน ตอเมอใดมองเหนอนจจง ทกขง อนตตา สญญตา ตถตา เมอนนจะทนอยไมไดจะดนหางออกไปทนท

6

อตมมยตาประยกต

๒.อตมมยตารวมเรองทกเรองทพทธบรษทควรจะร

ในวนนจะไดบรรยายเร องอตมมยตาโดยหวขอวา อตมมยตารวมทกเร องทพทธบรษทควรจะร ค ำาวาทกเร องนมนดโอหงไปสกหนอยแตทจรงมนยงไปกวานนอก คอมนจะยงไปกวาทกเรองแตมนกไมรวาจะพดวาอะไร ขอใหยดมนถอวามนทกเร องเกยวกบอตมมยตา มความเกยวเนองอยเบองหลงทกเรองกวาได ถาจะใหสรปสนๆ กจะขอพดวาถาไมมอตมมยตากจะไมมววฒนาการใดๆ เลย ทางดานวตถและทางดานจตใจเมอเปนเชนนนกจะไมมพระอรหนตจะไมมพระพทธเจาเกดขน ซงเปนววฒนาการทางจตใจสงสด

ความรสกของอตมมยตากคอความรสกวาไมยอมใหมนปรงแตง หรอใหมนผกพน หรอใหมนครอบงำาอะไรอกตอไปแลว ความรสกนแหละเปนความหมายเรยกวาอตมมยตา ใชไดทกตอนจนกระทงสดทายเปนออกจากสงทงปวง ออกจากภพจากโลกทงปวงเปนอนสดทายกยงคงเรยกวา อตมมยตา ฉะนนตามหลกของบาลจงมเปนสองชนดคอวาเรองทยงไมถงทสดกบเรองสดทาย

อตมมยตาคออะไรกนแนมนตอบไดสารพดอยาง แตทวาจะเปนใจความรดกมกพอจะตอบไดสองอยาง คอวานพพานและทางแหงนพพาน พดอยางนมนฟงยากไปกพดวาความดบและทางแหงความดบ อตมมยตาเปนชอของนามธรรมคอความเปนอยางนน ความรอยางนน ความรสกอยางนน สถานะอยางนน นเปนนามธรรมเรยกวาอตมมยตา แตถาใหเปนของบคคลผมอตมมยตากเรยกชอวาอตมมโย คำาวาอตมมโยกแปลกหทานทงหลายแตถาฟงไปฟงไปมนกชนกไมแปลก อตมมโยเปนไวพจนของพระอรหนต

พระอรหนตมไวพจนแปลกๆ ทเราไมคอยจะไดยนกนอยกมาก อาตมากพยายามเอามาทำาใหไดยน พระอรหนตแปลวาตาทกม ตาท วา คงทไมเปลยนแปลง ไมหวนไหว เกพล – เปนทงหมด รทงหมด ถงทงหมด อทโส – ไมมชายหรอเงอนสำาหรบใหตอ สบตอกนอกตอ

7

อตมมยตาประยกต

ไปดงนเปนตน เดยวนขอแนะนำาคำาวาอตมมโยขนมาอกคำาหนงแปลวา ผมอตมมยตา เมอรวาอตมมยตาคออะไรกจะรจกพระอรหนตดขน ถาใหเปนชอของความดบกหมายถงนพพาน ความไมเกยวของกบอะไร ความไมตองอาศยอะไรอกตอไป ความทอะไรปรงแตงไมไดอกตอไป มนกมความหมายแหงนพพาน

ทนกมามองดวาเดยวนเราตดอยทอะไร ตดคกตดตะราง ตดผกมดรดรงอยทอะไร ขอใหสนใจเอาเองเพราะวามนเปนเรองของตวเอง ตวเองกำาลงตดอยทอะไร ตดอยททรพยสมบต เงนทองขาวของ บตรภรรยาสาม เกยรตยศชอเสยงอำานาจวาสนาหรอเปลาแลวจะออกไปไดอยางไร ถาพดตามภาษาธรรมะมนกพดไดหลายคำา ตดอยในโลก ตดอยในสงขารการปรงแตงกได ตดอยใตอำานาจของกเลสกได ตดอยในกองทกขกได ตดอยในภพกได แตถาพดใหเปนภาษาทงดงามอยางอภธรรมแลวกจะพดวาตดอยในกามธาตเปนขนตน ตดอยในร ปธาตเปนอนดบสอง แลวตดอยในอรปธาตเปนลำาดบสาม สามลำาดบกพอแลวคอสงทจะทำาใหตด

ถาไมเปนทกขกไมรจกความทกขแลวมนกไมเคยคดจะออกจากความทกข เพราะมนไมรจกความทกข ดงนนมนจงตองชมความทกข เสวยความทกขซงเปนเรองหยาบๆ เขาใจไดงายๆ ทนถามนเปนเรองละเอยดเชนเรองสงขาร เรองกเลสเหตแหงความทกขมนกยงยากขนไปอก ศกษายากเขาใจยากแตมนกอาจจะรไดในทสด ถามองเหนอะไรโดยความเปนโทษเปนอนตราย แลวอยากจะออกนนคอตวอตมมยตา อตมมยตาเหนกามธาตเปนเครองทนทรมานกอยากจะออกจากกามธาต เหนรปธาตและอรปธาตยงเปนเครองผกพนกอยากจะออกจากรปธาตและอรปธาต

ทนมนมความจรงทวาไปรกอะไร หลงใหลอะไร ยดมนอะไร สงนนแหละมนกด ฉะนนขอใหสงเกตดใหดๆ เร องถกกดแลวไมรสกวาถกกดนดจะแยมาก จะเปนความโงหลงใหลกวาสงใดหมดคอมความทกขแลวกไมรสกวาเปนทกขนมนถงทสดของความโง ฉะนนขอใหม

8

อตมมยตาประยกต

สตปญญาเพยงพอทจะรวาถกกดหรอไมถกกด เมอเหนโดยตามเปนจรงวายดมนแลวมนกดมนกอยากจะพน ความรทเรยกวาอตมมยตามนกเกดขน ญาณความรกเกดขนวาไมเอากบสงนแลว

ขอใหเหนวามนอยกบเราหรอวามนดกอยขางหนา ในทกแงทกมมแหงชวตทไปยดมนอะไรเขาแลวมนกกดแลวมนกตองเลก เปนอนวาเราหลกเรองนไมพนขอใหเปนเรองทสนใจอยเปนประจำาเถด

แตบดนการบรรยายมนกจะเปนไปไมไดแลว เพราะวาฝนมนกำาลงจะตกลงมาแน ฉะนนขอปดและขอยตการบรรยายและแถมยงไมตองสวดดวย

9

อตมมยตาประยกต

๓.อตมมยตารวมเรองทกเรองทพทธบรษทควรจะร (ตอ)

วนนจะบรรยายซำาโดยหวขอครงทสอง ทแลวมาซงบรรยายไดนดเดยวฝนกตกไมจบเร อง ในวนนกจะไดบรรยายใหเหนวาทกเร องหรอมากเรองอยางไรกน ทวาทกเรองโดยเคาใหญๆ กหมายความวาตงแตเร องเลกทสดจนถงเร องสงสดคอพระนพพาน จะเปนเร องเลกๆ ทำามาหากนอยในไรในนาในบานในเรอนนกตองไดอาศยธรรมะชอนเปนเครองแกไขปญหาตางๆ นานา และเพอความเจรญยงๆ ขนไปกระทงเร องสงขนไปถงเรองทางจตใจ ปฏบตธรรม สมถวปสสนาบรรลมรรคผลนพพานมนกตองเร องน ใชธรรมะขอน นขอใหเขาใจเปนเคาๆ ไววามนทกเรองในลกษณะอยางนกอนแลวกจะแยกใหเหนเปนเรองๆ ไป

อตมมยตาเปนเร องสงสดททำาใหหลดจากโลกนไปสโลกตตระ แตถายงอยในโลกนยงไมถงขนโลกกตระกตองใช ใชเพอเลอนจากเร องทเลกกวาเลวกวาขนไปเร องทดกวาสงกวา แลวกเลอนไปหาเร องทดกวาสงกวายงขนไปตามลำาดบ จนถงเร องสดทายอยางทกลาวแลวคอเรองออกจากโลกนไปสโลกตระ

หลกในพระบาลนนมนกมอยชดแตวาอาจจะจำายากหรออาจจะเปนทร ำาคาญ แตถาไมร ำาคาญกจดจำาไวใหด เร องตำาสดคอเรองเกยวกบกามธาตหรอกามาวจรภมเปนเร องในกาม สตวทงหลายธรรมดาสามญอยในระดบนอยในระดบพอใจในกามธาต ทองเทยวไปในกามธาตจงไดชอวากามาวจรภม แมแตสตวเดรจฉานกสงเคราะหไวในขอนเพราะวามนไมรอะไรมากไปกวาน แตมนษยเรานแหละไมวาชนไหนถายงเปนธรรมดาสามญอยกเรยกวายงอยในกามาวจรภม ยงเปนปถชนมากเทาไรกยงหลงใหลในกามธาตมากเทานน

พวกนจะอยกนกปกชาตจนกวาจะมองเหนวาไมไหว หาสงทดกวาคอไมเกยวกบกาม เกยวกบรปทดกวาทไมทรมานมากกวา จงละจากกามธาตไปสระดบรปธาตไมเกยวกบกาม แตยงอาศยรปหรอสงทมรปมความสขดวยจตทเปนรปฌาน จตทเปนสมาธในรปธรรมนไมใช

10

อตมมยตาประยกต

กามเลอนขนมาสรป จนเหนวายงไมใชความสงบสขเลอนขนไปหาสงทไมมรป เปนบญเปนกศลของไมมตวเปนวตถนกดขนไปกวากเรยกวาอรป แลวกหนกๆ เขาแมจะเปนอรปกยงยดถอวาตวตน ยดมนถอมนหนกอกหนกใจ ไมใชโปรง ไมใชวาง ไมใชอสระ กละอกทหนงจากอรปไปสนโรธนพพาน

ถาอยากจะจำาคำาบาลงายๆ สนๆ กจำาวากามธาต แลวกรปธาต แลวกอรปธาต แลวกนโรธธาต ธาตทงปวงมเทานเองถาแจกเปนพวกใหญๆ วาสงขตธาตมเหตปจจยปรงแตง มนกไดสามอยาง กามธาต รปธาต อรปธาตนเปนสงขตธาต แลวอกหมวดหนงเปนอสงขตธาตไดแกนโรธธาต กเลยเปนสอยาง สามอยางแรกนเปนฝายอยในโลก พวพนอยในโลก มการยดมนถอมนตามมากตามนอยอยในโลก มความดใจเสยใจ มชวมด มบญมบาป มสขมทกข วนวายไปหมดอยในโลก ครนเหนวาพอกนทกไปสนโรธธาต ซงมใชโลกแตวาเหนอโลก

ทนมาดกนในพวกกามธาตกนใหมสตวชนกามาวจรนมนกยงมหลายชน มอนธพาลบชาขวดเหลา บชาการพนนการเลนอะไรตางๆ เปนสงสงสด ละการพนนไมได ละขวดเหลาไมไดเพราะไมมธรรมะชออตมมยตา ฉะนนขอใหเรารจกมนใหดๆ วามนใชกนแตเบองตนตำาทสดทจะละสงทควรละ แมมนเปนธรรมะชนดหนงซ งพเศษมาก พเศษทวาจะตองเอามาใชทนทวงทเสยทกอนแลวแกไขตามหลกกได

จะยกตวอยางงายๆ เหมอนกบวาเงนหายมนก ำาลงกลมใจเหมอนกบบา แลวบางคนมนกไดเปนบาเพราะเงนหายเงนมนมาก หรอแมแตเพยงไดขาววามนจะหาย ถาวารจกใชอตมมยตา เงนหายกใชอตมมยตาวาทงเลย สลดทงเลย กไมเอากบมงทำาใหกรอนใจ มนจะไดหายรอนใจแตแลวจะหาตอไปจะคนควาจะตอสเอาคนมาทหลงกได แตขนนตองสลดมนออกไปเสยทกอนเพอจะไดสบายใจจะไดนอนหลบ

เคลดอนนชวยไดมากไมเชอลองดใหไปสงเกตด ถาอะไรมนรบกวนจตใจอยแลวกสลดทงมนไปเถอะ มนจะมคามากมายเทาไรกชางหวมน ถามนรบกวนจตใจอยสลดเลยสลดทงไมเอากบมนเพอจะ

11

อตมมยตาประยกต

สบายใจ ถายงอยากจะตดตามอยากจะแสวงหาอยากจะอะไรกแกไขไปได ดวยเหตอยางนจงอยากจะใหรเรองอตมมยตาสำาหรบเปนบนไดไตไปตามลำาดบกวาจะถงเรองสดทาย มนเปนเรองทรวมของทกเรองไมวาเร องอะไรท จะเป นไปเพ อด บทกข แล วก ทกเร องมนจะตองเกยวของดวยธรรมะขอน

พระพทธศาสนาทงหมดทงพทธศาสนากสอนเรองไมยดมนถอมนในขนธหาวาตวตน หรอจะเรยกวาธรรมทงปวง ไมยดมนธรรมทงปวง สพเพ ธมมา นาลำ อภนเวสาย นนแหละเปนพทธศาสนาทงหมดทงสน ไมยดมนถอมนในสงทงปวง แลวการไมยดมนถอมนนนแหละคอตวอตมมย ตา ยดมนถอมนไวโดยความเปนของตนมนกเปนทกข–มนกเดอดรอน สลดออกไปเสยกไมเปนทกข แตมนมเคลดลบเกยวกบสงทเรยกวาตวตนโดยทไมยดถอวาตวตนนนแหละคออนตตา ถาอตตามนมตวตนเตมท ถาเปนนรตตาไมมตวตนเลย อนตตามนมตวตนทมใชตน อยาไปเขาใจวาไมมอะไรเลย มนมสงทรสกวาตวตนนนแหละแตมนมใชตนแลวกรวามใชตน รสกวาความคดวาตวตนนมนเปนความยดมนถอมนดวยอปาทาน ดวยอวชชา ดวยความโงแลวกเปนทกข

ถาจะศกษาอยางวทยาศาสตรเร องววฒนาการ ตงแตมของตำาๆ จนมของสงสดมนกเลอนมาตามลำาดบ ดวยการสลดสงทตำากวา โงกวา งายกวา หรอเปนประโยชนนอยกวา ขนมาสงกวาๆ จนมสงทประเสรฐกวาสงกวา แมในสงมชวตตามธรรมชาตมนกเปนอยางนน การทพชพนธไมมนมดแปลกสงขนไปกเพราะวามนสลดพนธทเลวกวาเดมนนสงขนไป ดขนไป งามขนไป กระแสของววฒนาการกเปนไปไดเพราะวามนสลดสงทเลวกวาเรอยไปมนกสงขนมาเรอยไป

ทนมนษยมสตปญญากเหมอนกนแหละทจะสลดจากคนไมมคา คนกากเดนสงขนไปถงคนมคาสงสดมนกเพราะสงน ตองยอมละทตำากวาเลวกวามาหาทดกวา แลวละอกทหนงไปหาทดกวาอยางนเร อยไป ไมเทาไรมนกจบสนสดลงคอนพพานไมตองสละหรอไปหาอะไรทไหน

12

อตมมยตาประยกต

อกมนจบ เรองทางวตถกด เรองทางจตใจกด เร องทางโลกกด เรองทางธรรมะกดมนเกยวของกบอตมมยตา ถาไมมอตมมยตากไมมววฒนาการ ทงทางวตถทงทางจตใจเพราะมนมการละจากกเลสไปหาทดกวา

เมอพดถงหลกคำาสอนกพดไดวาถาไมมอตมมยตากไมมพทธศาสนา ถาไมไดสอนเร อง อตมมยตากไมไดสอนเร องพทธศาสนา เพราะวาเรองทตำากวานนเขาสอนกนอยแลวกอนพระพทธเจา เร องทจะเปนพระอรหนตหลดออกไปจากโลกนนไมมใครสอน ตอเมอมการสอนเรองเหนอโลกนจงจะมพระพทธศาสนาเกดขนมา เรองเวยนวายตายเกดเขาสอนอยก อนพระพทธเจาไมใชพทธศาสนาดอก พอพระพทธเจาทานเกดขนมาทานสอนเรองไมตองเวยนวายตายเกด จะตองเปนอยดวยการละสงทเลวกวาไดสงทดกวา มนจะควบคมทงอดตทงปจจบนทงอนาคต ทใหตองใชกฎ อตมมยตาไมเอากบมง ทเลวกวาตำากวาทมแตความทกขไมเอากบมงมนจงจะเลอน

ถาจะมาพดกบหลกเกณฑอกอนหนงกวาละชวจากด แลวกละดไปส ว าง ช วน มนยงยากไปตามแบบช ว ด ๆ น ก ย งยากวนวายระสำาระสายไปตามแบบด ทงชวทงดไมใชความสงบไมใชความวาง ถามความรเร องอตมมยตามนกเอาชนะด เหนอด ไปอยทวางทสงได เหนไดชดวาทเรามาตดตงกนอยทนไมเลอนชนกเพราะมนไมมความร เร องน เพราะไมมความรเร องอตมมยตาจงหลงอยทนน หลงอยทกามธาตคอความเอรดอรอยเพลดเพลนทสดทางอายตนะ จะตองร เร องควบคมสงนกนเสยบางอยาใหความตำามาครอบงำาจตใจ หรอวาดงเอาไว จบเอาไว กดเอาไว ขนมาสความสงไมได จะตองตอสมนดวยเครองมอวเศษทเรยกวาอตมมยตา

13

อตมมยตาประยกต

๔.กลนไอของอตมมยตาในธรรมทงปวง

ขอทบทวนความเขาใจวาเราไดพดกนเร องอตมมยตามาตามลำาดบ ในแงตางๆ กนเพอใหเขาใจสงนดขนทกท อตมมยตานนจะดกนในฐานะเปนญาณเปนความรกได ในฐานะเปนสถานะทสงหรอตำาของจตกได ในฐานะทเปนความรสกของจตเองกได ในวนนมงหมายจะกลาวในสวนนซงมขอบเขตกวางขวาง เปนสงทอาจจะสงเกตเหนความหมายอนนไดในธรรมทงปวงกคอในสงทงปวง คำาวาในธรรมทงปวงในพระพทธศาสนานกคอในสงทงปวง นำามากลาวใหเปนทางทจะไดใชเปนเคร องสงเกต เพอใหคนเคยกบสงนโดยงายและยงขนไป เพอประโยชนแกการศกษาเรองนของเราทกคน

ในชนนจะไดพดถงความหมายของสงทเรยกวาอตมมยตา ความหมายของอตมมยตาทงอยางสงสดและอยางรองลงมา และอยางทเปนชนทวๆ ไปเปนสามระดบอยด วยกนดงน ทเปนความหมายอยางสงสดกคออตมมยตาททำาความเปนพระอรหนต อตมมยตาททำาใหละอรปธาตเสยได โดยเฉพาะเนวสญญานาสญญายตนะท ภาษาชาวบานเรยกวาภวคคพรหมคอพรหมชนสดทายนนเสยได อตมมยตาอยางนเปนระดบของพระอรหนตซงมกลาวมากในพระบาล

อยางทสองอตมมยตาอยางทรองลงมา กคออตมมยตาชนดทละไปตามลำาดบคอละกามธาตเสยดวยอรปธาต ละรปธาตเสยไดดวยอรปธาต ละอรปธาตเสยไดดวยนโรธธาต ธาตทเปนทดบหมายถงนพพาน กามธาตกด รปธาตกด อรปธาตกด ทงสามนลวนแตจะดบเสยไดดวยนโรธธาต แตมนกมการดบไดมาตามลำาดบๆ ละกามธาตหรออกศลธรรมทงหลายเสยไดดวยนานตตอเบกขาของรปฌาน แลวกละรปธาตนนเสยไดดวยเอกตตอเบกขาของอรปฌาน แลวกละเอกตตอเบกขาของอรปฌานนนเสยไดดวยอตมมยตา อนสดทายซงเปนนโรธธาต นเมอดกนอยางนแลวกจะเหนไดวาอตมมยตามเปนลำาดบๆ หลายลำาดบรองกนอย ตงแตตนตำาจนสงสดนกอยางหนง

14

อตมมยตาประยกต

ทนอยางทสามกคอความหมายของอตมมยตาทมความหมายทวๆ ไป เปนการละสงทควรละกแลวกน อะไรเปนสงทควรละละเสยไดโดยเดดขาด การละขาดจากสงน นก เรยกไดวาอตมมยตา เปนอตมมยตาตวนอยๆ ไมมกลาวชอชดในบาล แตเอามาเรยก มาจด มากลาว มาแสดงใหทานทงหลายรจกไววาสงใดทจะมอำานาจละสงทตองละ หรอควรละโดยเดดขาดแลวกเรยกวาอตมมยตาไดทงนน

อตมมยตาคอความเหนหรอความรสกทเปนการละสงทควรละ ละสงทเคยเกยวของปรงแตงใหผกพนอยในภพทงหลายใหมภพ สงททำาใหมภพเปนกามภพ เปนรปภพ เปนอรปภพกตามตองละ อนน คอการเหนชดวามนเปนสงทเปนมายายดเขาแลวเปนทกขตองละเสย นเปนจดสดทายของญาณทงหลายฝายธมมฐตญาณ บางคนไมเขาใจธมมฐตญาณคอบรรดาญาณทแสดงความจรงของสงทปวงวาเปนอยางไรๆ ตามทเปนจรงไมใหหลอกไดอกตอไป เชน เหนอนจจง ทกขง อนตตา เปนตนมาตามลำาดบๆ จนกระทงเหนวามนเปนสงทตองละคออตมมยตา อตมมยตาในลกษณะนเปนญาณอนสดทายของธมมฐตญาณทงหลายซงมชอเปนอนมาก ทจะชวยใหเกดความเบอหนายคลายกำาหนดแลวเรยกวาธมมฐตญาณ ถาสงไปจากนนกเปนนพพานญาณคอญาณทเปนนพพาน

ทนกมาดกนอกทางหนงวาเราจะเหนลกษณะของอตมมยตา ในความหมายทวๆ ไปไดทไหนบาง เดยวนเราจะเอากนทงหมดในธรรมทงปวง แลวกเหนไดทไหนบางจะแยกเปนสองประเภท เหนไดในกระแสแหงววฒนาการของธรรมทงปวง คอโลกหรอจกรวาลหรออะไรกตามทงปวงทเปนววฒนาการ มกระแสแหงววฒนาการซงแสดงใหเหนวามอตมมยตานอยางหนง แลวกเหนไดในธรรมทงปวงทบญญตไววาเปนพทธศาสนานกอกอยางหนง

ในช นแรกน ดก นกวางๆ ดอยางธรรมชาต หรอดอยางวทยาศาสตรไมใชศาสนาไมเกยวกบศาสนา กจะดวาอตมมยตามนมอยทไหน ในบรรดาสงทมชวตมสญชาตญาณแหงความรสกเพอ

15

อตมมยตาประยกต

ความรอดคอกลวตอความตาย มนกพยายามทจะละอนตรายทจะเปนทตงแหงความตายเรอยๆ มา สงขนมาๆ จากเปนพชโงๆ มาเปนสตวทร สกสงกวา มาเปนคนทสงกวานน แลวมาเปนยอดคนคอพระอรหนตนในสญชาตญาณกเปนอยางน ถาไมเปนอยางนมนกรอดมาไมไดคอมนจะไมมคนไมมอะไรขนมาได

แลวในสญชาตญาณเพอคงความรอดนน มนกมสญชาตญาณหรอผลปฏกรยาจากสญชาต ญาณ เปนความรสกทมลกษณะของอ–ตมมยตาดวยเหมอนกน เชนในบรรดาสงทมชวตมนกสรางสงทเรยกกนวาการตอตาน ตอตานโรคภยไขเจบ ตอตานความตาย นนมนกเปนความหมายแหง อตมมยตาคอหลกไปเสยจากสงทจะทำาใหตาย

ทนกจะมาดกนในแงทวาเงอนงำาของอตมมยตา กลนไอของอตมมยตาแลวแตจะเรยก วามนมอยในธรรมะทงหลายทงปวงเหลานนอยางไร จะเรยกวาดในพระศาสนาทงกลม พทธศาสนาทงกลมทงหมดเปนอยางไร มพระรตนะเปนพระพทธ พระธรรม พระสงฆ พระธรรมแยกออกเปนปรยต ปฏบต ปฏเวธ ปรยตไมแจกดอกมากนก ปฏบตกคอการกระทำาทวาจะเพอความรอด ใหทานกด รกษาศลกด สมาธกด ปญญากดนเรยกวาปฏบต ทนทเปนปญญานนมญาณมากมายหลายอยางกญาณๆ กเปนปญญา ไปจบทอตมมยตานนแหละ

เรยกชอกนอกทกไดนะวาแมแกวตาๆๆ มอยเกาตา เรยกอยางลอเลยนวาแมแกวตา มอยเกาตา หนงอนจจตา – ความไมเทยง สองทกขตา – ความเปนทกข สามอนตตา – ความมใชตวตนนหมวดหนงแลว

สธมมฏฐตตา – ความตงอยตามกฎธรรมชาต หาธมมนยามตา – ความตงอยตามกฎอนเฉยบขาดของธรรมชาต หกอทปปจจยตา – ความเปนไปตามเหตตามปจจย นกเรยกกลมหนง

ทนเจดสญญตา – ความวางจากความหมายแหงตวตน ไมมความหมายแหงตวตน แมจะรสกวาตวตนกไมมความหมายแหงตว

16

อตมมยตาประยกต

ตน แลวแปดตถาตา – ความเปนเชนนนเอง ทเปนสงขตะกปรงแตงกนไป ทเปนอสงขตะกไมมการปรงแตงเลย มความเปนเชนนนเองเรยกตถาตา เอาเปนอตตาทไหนไมได ยดมนถอมนไมได ยดมนถอมนมนกดเอา

มนกเกดความรสดทาย อตมมยตา – ความไมอาศยเกยวของกบมนอกตอไป แปลใหฟงงายกแปลอยางน ความไมอาศยเกยวของกบมนอกตอไปกคอความไมใหมนปรงแตงไดอกตอไป กไมเอากบมงอกตอไปนภาษามนหยาบคายแตฟงงาย ถาจะพดดวยภาษาสภาพหนอยกวาพอกนทโวยน คออตมมยตา

มนกหลดพนออกไปกเปนปฏเวธมรรค ผล นพพาน อยางทกลาวแลว โสดาปตตมรรค โสดาปตตผล สกทาคามมรรค สกทาคามผล อนาคามมรรค อนาคามผล อรหตตมรรค อรหตตผล แปดเตมนพพานเขาไปหนงเปนเกา รวมเรยกวาโลกตตระเปนปฏเวธสงสดทงหมดนเนองกนอยางน

ทนกมาดทละอยางวากลนไอเงอนงำาวแววของอตมมยตามอยในทกอยางท กล าวมาน ส งแรกค อพระพทธเจา เรยนร เร องพระพทธเจาดแลวกจะพบวาพระพทธเจามอตมมยตามาตงแตกอนเปนพระพทธเจา เปนพระสทธตถะยงไมไดเปนพระพทธเจาแตแลวกมอตมมยตา ผลกไสออกไปไมใหครองราชสมบตมวเมาในกามารมณอยได กออกไปบวชไปแสวงหาทจะดบทกขสนเชง ตามความมงหมายของพระองค กปฏบตไปตามลำาดบๆ ตามทจะศกษาไดปฏบตได

ละกามไปจากบานแลวกไปปฏบตในชนรปภพมสมาธในขนรปฌานหรอรปภพ กไมพอใจละขนไปจนถงอรปภพไปศกษาเร องอรปภพขนสดทาย คอขนเนวสญญานาสญญายาตนะกบอาจารยคนสดทายของทาน ทช อวาอทกดาบสรามบตร พระสทธตถะทจะเปนพระพทธเจาไมเอา ไมเชอเพยงเนวสญญานาสญญายตนะน กละท งอาจารยนนไปเสยเพอไปแสวงหาอตมมยตาทจะกำาจดอรปภพได ก พบอตมมยตาอนสดทายทจะละความยดมนถอมนในอรปภพอน

17

อตมมยตาประยกต

สดทาย คอเนวสญญานาสญญายตนะนนเสยไดตรสรเปนเปนพระสมมาสมพทธเจา หลดพนเหนอทกๆ ภพไมมภพอกตอไปสนภพสนชาต

ทนมาดกนในพระธรรม พระธรรมแจกเปนปรยต ปฏบต ปฏเวธ ปรยตกเรยนเรองไมควรยดมนถอมน เรยนเรองทจะละเสยซงความยดถอวาตวตนมอยางเดยวเทานนแหละ ถาไมใชอยางนแลวไมใชพทธศาสนาดอกมนเปนเรองเปลอกเรองกระพพธรตองไปเสยทงนน เดยวนเราถอพทธศาสนาอยางพธเปนไสยศาสตรเสยโดยมาก ไมไดถออยางวธซงเปนวทยาศาสตรทมนดบทกขได

ปรยตนตองเรยนกนใหถกวธ เปนวธทตองเรยนตองศกษากเรยนเร องจะละอะไร ละตวตนละเสยตวตนคอสงเลวรายเปนเหตใหเกดความเหนแกตนเกดกเลสทกชนด แลวกทำาใหโลกรอนเปนไฟตองศกษาใหรแลวกรวธทจะละมน การศกษาเหลานเปนปรยต ปรยตอะไรปรยตเรองอตมมยตาเรองทจะละตวกนเสยอยางไร

พระธรรมขนปฏบตกปฏบตโดยตรงเพอละสงทควรละจะเรยกวากเลสกได จะเรยกวาความทกขกได จะเรยกวาภพวาชาตอะไรกได ตองละไมละเปนความทกขมหาศาลทนทรมาน ละออกไปเสยไดคอกไมเอากบมง นความหมายของอตมมยตาปฏบตคอการละเสยซงสงทไมควรจะมอยในตน ถาเปนปฏเวธกมรรคผลนพพาน กยงเหนชดวาหมดความยดมนถอมนเรองตวตนไปตามลำาดบ

พระธรรมปรยตปฏบตปฏเวธน เราจะเหนวาทเปนปฏบตนนแหละสำาคญปรยตมนไมสำาคญเทาปฏบต เพราะวาปรยตเฉยๆ มนไมไดผลตองปฏบตถาปฏบตแลวมนไดผล ปฏบตแลวปฏเวธไมไปไหนเสยมนตองได ฉะนนในบรรดาพระธรรมสามความหมายคอปรยตปฏบตปฏเวธนนอนทสองสำาคญทสดคอปฏบต ปฏบตใหมนถกตองใหมนเปนการละสงทควรละออกไปเสยไดจรง

มาดกนอยางเราๆ ชาวบานธรรมดาสามญกแลวกน อยาใหมนวเศษวโสไกลไปนก ทเราทำากนอยทกวนปฏบตอะไร ในขนแรกตำาทสดก

18

อตมมยตาประยกต

ตองเรยกวาทาน ใหทาน ทำาทาน ปฏบตทาน โดยความหมายทแทจรงการใหทานนเพอจะเอาสงหนงซงไมควรจะมอยในเราออกไปเสย สงนนคอความตระหนหรอความเหนแกตว เดยวนเขามาทำาเปนอยางอนเพราะคนไมชอบหรออะไรกตาม เขาใหทานแลวและเอาสวรรคขนาดบาทเดยวไดวมานหลงหนงเลย ใหทานเพอแลกเอาสวรรคอยางนไมมเงอนงำาแหงอตมมยตา แตถาใหทานเพอละเสยซงความตระหน ความเหนแกตวนนมอตมมยตาเตมเป ยมอยในสงทเรยกวาทานนน

สงจากทานกถงศลทำาถกตองกกำาจดสงทไมควรจะมอยในตน ทไมควรจะมอยในกายวาจาของตนตามสกขาบทนนๆ เมอปฏบตดแลวกทำาใหเกดศลขนมากเอาสงทไมควรจะมอยในตนออกไปเสย เอาการฆาสตวออกไปเสย อทนนาทานออกไปเสย กาเมสมจฉาจารออกไปเสย อะไรออกไปเสย นกเปนศลนำาออกไปเสยซงสงทไมควรจะมอยในตนในระดบตนๆ ทางกายทางวาจา ศลมนกม อตมมยตาเตมตวเพราะมนละหรอกำาจดสงทไมควรจะมอยในตน

ศลแลวกสมาธถาสมาธสำาเรจมนกกำาจดกเลสกลมรมพวกนวรณทงหลาย นวรณทงหลายออกไปเสยไมมสวนเหลอ แตเราไมร จกนวรณไมไดสอนเรองนวรณดวยซำาไป วาตามธรรมดาคนนนมนมนวรณลกเดกเลกแดงกเร มมจนมาถงคนใหญผเฒาผแกมนวรณ ความรสกนอมเอยงไปในทางกามทางเพศมนรบกวนความสงบสขของจตกเรยกวานวรณ พยาบาท ความไมชอบใจ ความขดใจ ความทจตมนถอยกำาลงหดหทำาอะไรไมไดด และจตมนฟงจนทำาอะไรไมไดอกเหมอนกน แลวลงเลสงสย วจกจฉา ความไมแนใจในทกสงและในตวเอง

หาขอนเปนนวรณมอยแกทกคน แลวไปสอนโงๆ วานวรณจะมตอเมอจะทำาสมาธ ทแทจรงนวรณมอยในชวตประจำาวนตงแตเปนลกเดกๆ ออกมาตามมากตามนอย ถากำาจดสงเหลานออกไปเสยไดจะวเศษสกเทาไร จตจะวาง จะสงบ จะเยอกเยน จะปรกต จะอสระสก

19

อตมมยตาประยกต

เทาไรกใชสมาธกำาจดสงเหลานออกไป คอความหมายของอตมมยตาในขนทเรยกวาสมาธสมาธนกมอตมมยตา

หลงจากสมาธแลวกถงวปสสนาถงปญญา ถาเรยกใหถกคของมนกวาหลงจากสมาธแลวกถงปญญา หรอวาหลงจากสมถะแลวกถงวปสสนา คำาวาสมาธกบสมถะมนแทนกนได คำาวาปญญากบวปสสนามนแทนกนได หลงจากสมาธมนกมปญญาหรอวปสสนากคอญาณความรอยางถกตองแทจรง เฉยบขาดลงไปตามความเปนจรงนเรยกวาปญญา มมากมายหลายสบชอ แตจะขอยกมาเพยงเกาชออยางทเรยกวาแมแกวตา

ถาเกดปญญาอนแรกเหนอนจจตา อนจจานปสสนาญาณ ญาณเหนอนจจตา เหนความไมเทยง นมนกจะกำาจดความโงทเหนวาเทยงแทนนออกไปเสยได ถาเหนความไมเทยงเหนความเปลยนแปลงเหนความไหลเรอย ความเปลยนแปลงกคอไหลเรอยนนเอง แตเราใชคำาวาไมเทยงคอไมคงทหรอไมเทยง ความโงวาเทยงออกไปเสยไดนนกคออาการแหงอตมมยตา ความไมเทยงมนทำาใหเกดความเปนทกข อาการทตองทนลำาบากอยกบสงทไมเทยงนเรยกวาทกข ความทกขหรอทกขตา พอเหนวาเปนทกขนกหายโงเลกโง ปลดความโงท งไปกเปนอตมมยตาอยในการเหนความเปนทกข มนไมเทยงและเปนทกขอยางนแลวใครตานทานมนได ตวไหนทไปตานทานอาการนได ไมมตวไหนทจะตานทานอำานาจและอทธพลของความไมเทยงและเปนทกขได นนแหละความทไมมอตตา ถามตวอตตาอนแทจรงมนตองตานทานความไมเทยงและเปนทกขได เมอไมมอะไรทจะตานทานความไมเทยงและเปนทกขไดนนแหละคอความเปนอนตตา

ตอไปกจะเหนธมมฏฐตตา ความตงอยเปนธรรมดา ความเปนอยเปนไปหรอตงอยตามธรรมดาคอไมเทยงเปนทกขเปนอนตตา นนแหละคอความเปนไปตามธรรมดา ตงอยตามธรรมดาเชนธรรมชาตธรรมดาอยางน ในชนนเหนแตวามนเปนธรรมดาอยางนนเองทกอน

20

อตมมยตาประยกต

กเรยกวาธมมฏ ฐตตา เหนอนจจง ทกขง อนตตา แลวกเหนธมมฏ–ฐตตาวามนตงอยตามธรรมดามนเปนอยางนน

เม อเหนความตงอยเป นอยางน นก เหนต อไปวามนมกฎธรรมชาต มสจจะของธรรมชาต มกฎของธรรมชาตควบคมอยอยางน นค อต องเป นอยางน น น เรยกวาธมมน ยามตา เป นไปตามบทบญญตของธรรมชาต ถดจากนนไปกจะเรยกวาอทปปจจยตา เหนอทปปจจยตาเหนความทมนเปนไปตามปจจย เพราะสงนม สงนจงม เพราะสงนเกด สงนจงเกด เพราะสงนไมม สงนกไมม เพราะสงนดบ สงนกดบ อยางนเรยกวาอทปปจจยตาเปนกฎของธรรมชาต ถาใชกบทกสงไมยกเวนอะไรเรยกวาอทปปจจยตา ถาใชแตเฉพาะแตกบสงมชวตรสกเปนสขเปนทกขไดเรยกเสยวา ปฏจจสมป บาท–

มาถงอทปปจจยตาแลวแจมแจงเตมทแลวกจะมาถงสงทเรยกวาสญญตา – ความวาง วางจากตวตน วางจากความหมายแหงตวตน วางจากคณคาแหงตวตนนเรยกวาวางๆๆ แตไมไดหมายความวาไมมอะไรเลย วางไมมอะไรเลยนนมนเปนอกอยางหนงเปนนตถกทฏฐไปโนน เปนมจฉา ทฏฐไปโนน เดยวนมนม– สงตางๆ นนม มอยางทม มเทาทม แตวาไมใชตวตน วางจากความหมายแหงตวตนนเรยกวาสญญตา วางจากตวตน – สญญตานเอาตวตนออกไปเสยได ก เทากบเอาความทกขออกไปเสยได มนถอน ถอนออกไปเสยมากทเดยว ซงอวชชาหรอวาความทกขหรอกเลส ฉะนนในสญญตานมอทธพลของอตมมยตา

เมอเหนวาวางจากตวตนถงทสดมนกเหนอนสดทายทเรยกวาตถตากได ตถาตากได แปลวา ความเปนเชนนนเอง ความเปนเชนนนเองนนแหละสำาคญทสำาคญทสด พระพทธเจาทรงเหนอนน เหนตถาตา มตถาตา ผใดมตถาตาเหนตถาตาผนนเปนตถาคต ตถาคตแปลวาผถงซงตถา ตถา แปลวา เชนนน คตะ แปลวา ถง ตถาคต แปลวาถงซงความเปนเชนนน หมายความวารความเปนเชนนน จนไมมความ

21

อตมมยตาประยกต

กระหายใดๆ ทจะใหเปนไปตามกเลสตณหาของตน ถงตถตาแลวกเปนพระอรหนต

เมอเหนตถาตาแลวกจะเหนอตมมยตาสมบรณ อตมมยตาสมบรณคอมความรสกวาทงหมดนนทแลวมาแตหนหลงนน กเอา“กบมนไมไดอกตอไปแลวโวย อตมมยตาภาษาแทๆ กแปลวา ไมใหสง”นนเกยวของปรงแตงผลกไสอะไรอกตอไป คอวาไมขนอยกบสงนน ไมเปนทาสของสงนน หลดออกมาเสยจากอำานาจของสงนน นเรยกวาอตมมยตาไมเกยวของกบมนอกตอไปกได

จะเหนไดวามความหมายของอตมมยตาอยในทกๆ ธรรมะในพทธศาสนา ในพทธศาสนาทงกลมทงหมดทงสน เตมไปดวยความหมายแหงอตมมยตา หวขอพดในวนนวา กลนไอของ อตมมยตาในธรรมะทงปวงคอในสงทงปวงกมอยางทวามา ในพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ในปรยต ปฏบต ปฏเวธ ในทาน ศล สมาธ ปญญา กระทงในมรรค ผล นพพาน จะไปเจาะเขาทตรงไหนกจะพบสงสงสดอตมมยตานเขาไปชวยทำาหนาทอยท งนน ถามฉะนนมนไมเลอนชน มนไมม ววฒนาการ ถาววฒนาการหมายถงเลอนชนใหสงขนไป แลวกเลอนขนไปดวยความผลกไสของ อตมมยตา

ขอใหชดเจนแจมแจงเขาใจในความหมายของอตมมยตา และมองให เหนว ามอย ในทกส งท ม น เป นการเปล ยนแปลง เป นววฒนาการไปในทางทดทถกตอง แลวกจะเปนผเจรญงอกงามในทางแหงพระศาสนาของสมเดจพระบรมศาสดา ไมเสยททไดเกดมาเปนมนษยและพบพระพทธศาสนาดวยกนจงทกๆ คนเถด

22

อตมมยตาประยกต

๕.อตมมยตาในแงของภาษา

อตมมยตาเปนภาษาบาลฟงกยาก ออกเสยงกยาก แตเปนสงสำาคญทสดทควรรจก เพราะเปนสงททำาใหเราออกมาเสยจากกองทกข ถาวาคนสภาพกวามนเชอเชญใหออกมาจากกองทกข ถาคนธรรมดาสามญกวาผลกไสใหออกมาจากกองทกข แตถาเปนคนโงดอดานกตองพดวาไสหวมนออกมาเสยจากกองทกข ความหมายเหลานคอความหมายของอตมมยตา จงรไววาทเราจะออกไปจากกองทกขไดนนตองอาศยอตมมยตา เหนชดเจนวาอยกบมนไมไหวตองออกไปเสยท พระสทธตถะออกบวชกเพราะสงนเพราะอตมมยตา ทนอยกบมนไมไหวในการครองโลกหรอระคนอยดวยสงปรงแตงททำาใหเกดความทกข

ใจความสนๆ มนมอยเทานวาสงททำาใหออกมาเสยจากกองทกข ออกมาเสยไดจากความรก ออกมาเสยไดจากความโกรธ ออกมาเสยไดจากความเกลยด ออกมาเสยไดจากความกลว ออกมาเสยไดจากความตนเตนหลงใหลในสงนนสงน ออกมาเสยไดจากความวตกกงวล ออกมาเสยไดจากความอาลยอาวรณ ออกมาเสยไดจากความอจฉารษยา ออกมาเสยไดจากความหงเหลานเปนตน ถาสนใจกฟงกนตอไปวาอตมมยตาๆ นมนเปนอยางไร เราจะศกษากนโดยคำาแปลของคำาๆ น โดยอรรถลกษณะ คอลกษณะแหงความหมายแหงเนอเรองของสงๆ น

มาพดกนถงเรองคำาแปลกอน แปลออกไปโดยพยญชนะกเรยกวาคำาแปล ถาอธบายออกไปนดหนอยกเรยกวาโดยอรรถะหรอโดยความหมาย ถาวาแจกแจงเร องราวตางๆ ทมนเกยวของกนอยโดยละเอยดออกไปกเรยกวาโดยอรรถลกษณะ เราจะเขาใจสงใดไดดกใหมนรจกมนใหดโดยคำาแปล แลวโดยความหมาย แลวกโดยอรรถลกษณะรวมเปนสามอยางดวยกน ซงจะพดไปทละอยางๆ ขอใหสนใจฟงอยาไดสบสนกนเสยเลย

23

อตมมยตาประยกต

อยางแรกเรยกวาโดยคำาแปลคอโดยพยญชนะ คอโดยตวหนงสอทแปลออกมาตรงๆ ถอเอาตามความหมายแหงคำานนๆ ตามภาษานนๆ คำาแปลโดยตรงคอตามพยญชนะกแปลวาไมสำาเรจมาแตสงนนกได ไมถกปรงแตงโดยสงนนกได ไมอาศยสงนนกได โดยใจความกไมอาศยสงนนใหสงนนปรงแตงอกตอไป พดเปนภาษาไทยสนๆ กแปลวาไมสำาเรจการอยดวยสงนน

ไมสำาเรจมาแตสงนนกหมายความวาเหตปจจยทปรงแตง ใหเกดความรสกคดนกอารมณ กเลสหรอความทกขไมส ำาเรจมาแตสงนน จตนหรอตวเรานอตภาพนจะไมยอมใหเปนเร องทส ำาเรจมาแตก เลส อะไรเป นเหตป จจยปร งแตงชนดทท ำาใหเราทนอยอยางกระวนกระวายไมสงบเยน นนแหละคอชวตตามธรรมดาทอยภายใตอำานาจของกเลส กเลสปรงแตงอยเรอยไปนนอยางนนกตองเรยกวามนเปนตมมยตา เดยวนอตมมยตาคอไมเปนเชนนน ไมถกปรงแตงโดยปจจยนนๆ ปจจยนนๆ กมอยโดยรอบทางตา ห จมก ลน กาย ใจ เขามาปรงแตงจตใจใหเกดความรกบาง ความโกรธบาง ความเกลยดบาง ความกลวบาง ความตนเตนบาง วตกกงวลอาลยอาวรณบางดงทกลาวแลว ไมยอมใหถกปรงแตงโดยปจจยนนๆ ไดไมยอมใหถกปรงแตงโดยสงขารนนๆ กได

สงขารแปลวาสงปรงแตงไมไดแปลวารางกายอยางเดยว รางกายกเปนสงปรงแตงเหมอนกน แตคำาวาสงขารมนกวางกวานน อะไรททำาหนาทปรงแตงใหเกดสงใหมแลวกเรยกวาสงขารทงนน ฉะนนเราไมใหสงขารใดๆ ปรงแตงไดอกตอไป ตองพดตรงๆ วาโงกถกสงนนปรงแตงท สงโนนปรงแตงท มาจากขางนอกบาง คดเอาเองจากขางในบาง ลวนแตเปนความระสำาระสายหาความสงบไมได แตทสรปใหสนทสดแลวกปรงแตงใหเกดความยนดยนราย ตรงนตองฟงใหดหนอยนะเพราะใครๆ กชอบความยนด ถามนมาปรงแตงใหเกดความยนดกคงจะชอบ เดยวนกจะบอกใหรวามนไมไหว เพราะวายนดมนกไมใชความสงบ ยนรายกไมใชความสงบ ไมยนดยนราย

24

อตมมยตาประยกต

นนแหละความสงบ อยอยางวางอยางไมมอะไรมาทำาอะไรกะเรา พดภาษาหยาบคายกอยากอยเฉยๆ อยามอะไรมายงกะก นนแหละความหมายของมนแหละนเรยกวาโดยคำาแปล แปลตามตวหนงสอวา อตมมยตาแปลวา ไมอาศยหรอไมถกปรงแตงโดยสงนนๆ อกตอไป

ท น ก ม าถ ง เ ร องท สอ ง โดยอรรถะค อ โดยควา มห มา ย หมายความวาในคำาแปลมนสนนกเขาใจยาก กขยายความหมายของคำาแปลออกไปบางตามสมควรนเรยกวาโดยอรรถะ โดยอรรถะนดไดหลายๆ แง แลวเอามาประกอบกนเขาทกแงแลวกจะเขาใจสงนนไดดทสด ถาวาเอาโดยความหมาย อตมมยตาอาจจะแปลไดวาไมอาศยกนอกตอไปแลว คอไมอยเปนผวเปนเมยกนอกตอไปแลวเรยกวาไมอาศยกนอกตอไปแลวกบสงเหลานน สงขารเหลานนมาเปนเปนคไมมาเปนผสนบสนนบำารงบำาเรออะไรอกอะไรตอไป เพราะวายงอาศยกนอยเพยงไรมนกถกผกพนอยดวยสงนนๆ หาความอสระไมได สงบไมได เยอกเยนไมได เพราะความทตองอาศยผกพนกน

ดใหลกกวามนไมมตณหาในสงนน ไมมมานะในสงนน ไมมทฏฐในสงนน คอวามความรสกทผดๆ ตอสงนนแลวกเขาไปหลงรกสงนน มตณหาในสงใดกเปนทาสของสงนน ตณหานเขาแปลวาความอยากแตตองระบใหชดวาความอยากทมาจากความโง ถาเปนความตองการทมาจากสตปญญานไมใชตณหา แลวมนกมมานะสำาคญมนหมายในสงนน สำาคญมนหมายวาเปนตวตนบาง สำาคญวาเปนของๆ ตนบาง สำาคญวาตวกบาง สำาคญวาของกบาง สำาคญวาดกวาบาง สำาคญวาเลวกวาบาง สำาคญวาพอๆ กนบาง มมานะสำาคญมนหมายอยางไรนเรยกวามมานะในสงนน แลวกมทฏฐคอมจฉาทฏฐ ถาพดเฉยๆ วาทฏฐกหมายความวาเปนมจฉาทฏฐ มความเหนผดรผ ดเขาใจผด กระทงเชอผดในสงนนๆ ตวอยางเชนไสยศาสตรกมความเชอผดในสงทไมควรจะเอามาเปนทพงแตเอามาเปนทพง มนเหนผดกลบกนเสยเหมอนกบเหนกงจกรเปนดอกบวอยางนนแหละ เหนชวตเปนสง

25

อตมมยตาประยกต

ทเทยงแทถาวรนารกนาพอใจสงสดยงกวาสงใด ซงตามทเปนจรงแลวมนไมเปนอยางนน

ถามอตมมยตากขบไลสงนออกไปหมดเลยตณหา มานะ ทฏฐทงกลมออกไปหมดเลย หรอจะมองอกทางหนงกวาไมมอปาทาน ไมมความยดมนถอมน เชนเดยวกนถาเรามตณหามความอยากในสงใดกเปนทาสของสงนน รกอะไรกเปนทาสของสงนน พอใจอะไรกเปนทาสของสงนนไมอสระ เดยวนกมอปาทานจตเขาไปยดมนถอมนอยางนนอยางน แตกลกษณะเดยวกนอกยดมนถอมนนสรปความแลวกยดมนถอมนวาตวกบาง วาของกบาง พอยดมนมนกหนกเชนเดยวกบวาถออะไรมนกหนก ไปถอกอนหนมนกหนกมอ แมแตถอนนมนกหนกมอ ไมยดถอในสงใดคอไมอาศยสงนนๆ กนอกตอไป ไมอยกบสงนนไมเสพคบกบสงนนกเรยกวาอตมมยตา

ทนกดวาไมเปนการผกพนชวตของเรานมนเปนการผกพน ผกพนรอบดาน ถามภรรยาสามมนกมการผกพนระหวางภรรยาสาม แมแตเพอนไมตองเปนผวเมยดอกมนกมการผกพน พอแมกบลกหลานกมการผกพน ถามการผกพนแลวคดดเถอะมนไมอสระ มนถกสงทผกพนอยดวยนนแหละดงเอาไวบาง กระตกร งเอาไวบางแลวกนาหวทวาโดยความสมครใจ เพราะมการผกพนดวยอวชชา ถาปราศจากการผกพนจตมนเกลยงเทาไร เหมอนกบนกบนไปในอากาศไมมสงใดผกพน สงทจะชวยใหไมผกพนกบสงใดความรนนเรยกวาอตมมยตา กไมผกพนกบมงแลวโวยไมผกพนกบสงใด

กรยาอาการเหลานกพอจะพดไดเปนคำาสนๆ เปนตวอยางบางคำาวาละมนเสยแตมนยงมบางสวนนะ แลวกเลอนชนมนไปเสยจากกน แลวกวาดบมนเสย ดบมนเสยนไมตองไปฆามนตายหรอก อยามนนทราคะในสงนนสงนนมนกดบ เลกละวางสงนนแลว ทงทสงนนบางทแขวนอยทคอ สมมตวามเพชรแขวนอยทคอทหไมมนนทราคะในสงนนกเทากบวาไมมๆ ไมตองไปเอามา ขวางทงกไดไมจำาเปนคอเลกนนทราคะในสงนนๆ เสย นนท แปลวา ความพอใจ ราคะ แปลวา

26

อตมมยตาประยกต

ความกำาหนดยนด นนทราคะรวมกนแลวเรยกวา กำาหนดยนดดวยความพอใจอยางยง เลกนนทราคะเสยไดในสงใดกเทากบดบสงนนหรอฆาสงนนตายไปแลวไมมเหลออย อนนแหละอตมมยตาดบนนทราคะในสงนนๆ เสย

ในทสดกวาเปนความรสกททำาใหละ ใหเลก ใหเลอนชนไปเสย ทงไปเสย แลวไปสสงทสงกวาเหนอกวาเสย กระทงไปสทวางสดดบตวเอง ดบตวกของกไปหมดสน นคอจตมนสบาย จตมนเกลยง จตสะอาด จตสวาง จตสงบ สงทมนจะทำาใหเปนอยางนความรสกอยางน ความรอยางน สถานะของจตอยางนเราเรยกวาอตมมยตา ถาวาอตมมยตาเขามาเรากลมหลมตาไมตกเปนเหยอของอารมณเหลานนอกตอไป และทเรากำาลงมอยสะสมไวเตมบานเตมเรอนนกโอไมไหวแลวกไมเอากบมงอกตอไปแลวโวย นพดอยคนเดยวนไมหยาบหรอก อยาไปพดใหใครไดยน พอกนทเล กกนทก ไดสภาพหนอย นค ออตมมยตาในอรรถหรอความหมายเปนเรองทสอง

ทนกมาถงเร องทสามอรรถลกษณะ ลกษณะแหงความหมายอนลกไปกวา หรอเกยวโยงกวางขวางออกไป คอการสอดสายดไปหลายๆ ทศทางหรอหลายๆ วธ ดมนโดยลกษณะกได ดมนโดยอารมณกได ดมนโดยฐานทตงอาศยกได ดมนโดยเหตโดยปจจยกได ดมนโดยประเภทชนดของมนกได ดโดยกจหรอหนาทการกระทำาของมนกไดหลายตอหลายอยาง ยกตวอยางมาพอใหเปนเคร องศกษาและสงเกตวาจะดกนไดอยางไร

ขอแรกทวาดกนโดยวตถ วตถนกแปลวา ทตงทอาศย แตถาคนธรรมดากพดวาแปลวาสงของกถกไมใชไมถก เพราะวาสงของมนกเปนทตงทอาศยแหงจตใจเหมอนกน แตความหมายอนกวางขวางเปนทตงทตงทอาศยของความคดความนกความรสกกเรยกวาวตถโดยตรง ถาอยางนแลวตองแยกออกเปนสองอยาง คอเปนตมมยตาฝายนและเปนอตมมยตาฝายโนน ฝายนเปนตมมยตาคออาศย ฝายโนนคออตมมยตาคอไมอาศย

27

อตมมยตาประยกต

ฝายตมมยตาฝายอาศยกอาศยกาม อาศยรป อาศยอรป ฝายตมมยตาฝายทท ำาใหเป นทกข ฝายทต องอาศยกามธาต ความเอรดอรอยของกามธาต รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ชนทเปนของมนษยและเปนของทพย ทนรปแมแมไมเกยวกบกาม เปนรปลวนๆ หลงใหลในแกวแหวนเงนทองของเลนของโบราณของอะไรแปลกๆ ของขลงอะไรกตาม กเปนทตงทอาศยของตมมยตาคอตดพนอยกบสงนน ทสงไปกวานนกเปนอรปนประณตละเอยดหนอยเพราะไมมรป เปนเกยรตยศชอเสยง เปนบญ เปนกศล เปนโชคด เปนอ ำานาจวาสนาบารมอะไรกไดกหลงไปในนนเปนอรป ทเรยกวาวตถของ อตมมยตากคอนโรธธาต เมอฝายตมมยตามกามธาต รปธาต อรปธาตเปนวตถ ฝายอตมมยตามนโรธธาต ความดบแหงกาม ความดบแหงรป ความดบแหงอรปนนแหละเปนวตถ เปนทตง เปนทอาศยนมองดโดยวตถมนกเปนอยางน

ถาดโดยอารมณตมมยตาทฝายหลงกมความยนด ความเพลดเพลนความพอใจนเปนอารมณ คอปถชนคนธรรมดาทงหลายมงทจะไดความเพลดเพลน ไดความพอใจไดรบการบำารงบำาเรอเปนทพอใจนเรยกวานนทมงสงนเปนอารมณ แตถาฝายอตมมยตานนกไปมงพระนพพานเปนอารมณ ถาทำาบญทำาทานมงแลกเอาสวรรควมานมนกเปนตมมยตา ทำาบญทำาทานมงเอาความหมดเหนแกตวและเหนแกความตระหนถเหนยวแลวกเปนอตมมยตา ถาคณรกษาศลเพอแลกเอาสวรรคมนกเปนตมมยตา ถาคณรกษาศลเพอก ำาจดกเลสออกไปสนพพานมนกเปนอตมมยตา ถาคณเจรญสมาธเพอมฤทธมเดชมปาฏหารยทเอาเปรยบคนอนสมาธนกเปนเหยอของตมมยตา แตถาเราเจรญสมาธเพอเปนบาทฐานของวปสสนาของปญญาสมาธนนกเปนฝายอตมมยตา

ดใหดทาน ศล สมาธ ปญญาทำาไปดวยอวชชามนกเปนตมมยตา แตถาทำาไปดวยสตปญญาดวยญาณดวยความเขาใจถกตองแลวมนกเปนอตมมยตา คนไมรกมงทจะไดสงกระตนเพลดเพลนใหพอใจ

28

อตมมยตาประยกต

เอรดอรอยสนกสนาน แตคนทรกมงทจะไดนพพาน ความหยด ความเยน ความเปนอสระ อยามอะไรรบกวนไมตองการจะบวกจะลบ ไมตองการจะเสยใจหรอดใจ ไมตองการจะหวเราะไมตองการจะรองไห แตวาอยเหนอนน เหนอบวกเหนอลบ เหนอไดเหนอเสย เหนอแพเหนอชนะ เหนอหวเราะเหนอรองไหน อารมณ ฉะนนขอใหมพระนพพานเปนอารมณ รกษาศลมพระนพพานเปนอารมณ เจรญสมาธมพระนพพานเปนอารมณ เจรญวปสสนาปญญากมพระนพพานเปนอารมณ ในทสดกไดพบกนกบพระนพพาน

ทนดตอไปถงสงทเรยกวาโดยฐานทตงทรองรบ ถาตมมยตามนกมอสสาทะ ความเอรดอรอย เสนหของสงทเอรดอรอยเปนฐานทรองรบ ถาอตมมยตามนกมอาทนวะคอเหนโทษของสงเหลาน เหนโทษของกาม เหนโทษของรป เหนโทษของอรป อาทนวะ แปลวา โทษเลวทราม โทษอนรายกาจของกาม ของรป ของอรป เหนอาทนวะนแลวกมอาทนวะเปนฐานทตงทรองรบ อตมมยตา

ทนกดกนตอไปโดยปจจยมองกนโดยปจจย ปจจย แปลวา เครองกอใหเกดสงอนใหมๆ ออกมา สะสมขนมาอยางครบถวน ไดแกการปรงแตงนเรยกวาปจจยมนปรงแตง เอาพรกมา เอาเกลอมา เอากะปมา เอาปลายางมาตำาๆ กนเขา แลวกเปนสงใหมสงหนงเกดเปนนำาพรก ปจจยทงหลายมอยมากจบกลมกนอนนแลวเกดสงนขนมา กลมนเกดขนมาเปนตนไม กลมนเกดขนมาเปนสตว กลมนเกดขนมาเปนรป เปนเวทนา เปนสญญา เปนสงขาร เปนวญญาณ แลวแตมนจะมปจจยอะไร แลวกสงทยอยตอๆ กนไป อวชชาเปนปจจยใหเกดอำานาจปรงแตง อำานาจปรงแตงมแลวกปรงแตงวญญาณธาตมาเปนวญญาณทางอายตนะ วญญาณทางอายตนะมแลวกปรงแตงใหมนามรป นามรปมแลวกปรงแตงใหมอายตนะ อายตนะมแลวกปรงแตงใหมการสมผส แลวกเกด เวทนา เกดตณหา เกดอปาทาน ภพ ชาตเปนทกข ปรงแตงกนเปนสายอยางนนเปนปรกตลกษณะ คอความเปนไปตามธรรมดาของสงทเรยกวาปจจย

29

อตมมยตาประยกต

ตมมยานมอปาทานเปนปจจย การทจะเขาไปจบ ยด ผกพน หลงจมอยกบสงใดเปนตมมย ตานนมนมอปาทานเปนปจจย แตก–ตองไมลมวาอปาทานเองมนกมสงอนเปนปจจย เชนวามเวทนา มตณหา เปนปจจยเกดอปาทาน พอมาถงอปาทานแลวมนกเปนปจจยแหงตมมยตาผกพนเขาหากบสงนนทนท ฝงตวเขาไปกบสงนนทนท กลมเกลยวเขาไปกบสงนนทนทมนจงไดเกดเปนกองทกขหรอสภาวะทนาเกลยดนาชงขนมาทนท นวาอปาทานเปนปจจยของตมมยตาฝายทผด สวนอเบกขาเปนปจจยของอตมมยตา อตมมยตาคอจะถอนออกหรอขนพนไปมอเบกขาเปนปจจย มอเบกขาในกามธาตกเกดอตมมยตาสวนททำาใหละกามธาตเรยกวา นานตตอเบกขาละเสยซงกามธาต ครนแลวตอไปกมเอกตตอเบกขาละรปธาตเสยมาอยในอรปธาต เอกตตอเบกขาสงสดกวานานตตอเบกขา อเบกขานยงฟงซานหลายอยางกมาละเสยดวยเอกตตอเบกขา อเบกขาอยางเดยวกคออรปฌานละเสยทงรปฌาน ครนแลวกอาศยเอกตตอเบกขาเปนวตถทตงทอาศยของอตมมยตาเพอจะละมนเสย กออกไปสนโรธหรอนพพาน เร องธาตนพดมาแลวเมอวนกอน มนอาจจะละเอยดเกนไปกได จะชวนชาวนามาศกษาวทยาศาสตรเร องแบคทเรยนดจะไมจำาเปน แตไดยนชอไวบางกพอ

โดยปจจยนมองดไดอกแงหนงวามท ฏฐเปนปจจย ถาเปนตมมยตากอาศยมจฉาทฏฐเปนปจจย ถาเปนอตมมยตากอาศยสมมาทฏฐเปนปจจย มจฉาทฏฐใหเกดตมมยตาหลงอยในสงนน สมมาทฏฐเปนปจจยใหเกดอตมมยตาไมหลงในสงนนๆ ออกมาเสยจากสงนนๆ ถามมจฉาทฏฐกตองฝงลงไปอยในสงทเปนกองทกข ถามสมมาทฏฐกถอนออกมาเสยไดจากสงทเปนกองทกข ฉะนนทฏฐนส ำาคญจงศกษาฝกฝนอบรมใหเกดสมมาทฏฐไวเสมอไป

จะขอแถมอกสกคหนงซ งมนคอนขางละเอยด มนเกยวกบญาณ ความร ถาอาศยสญชาต ญาณ ความรตามสญชาตญาณตาม–ธรรมดาทตดมากบชวต อาศยสญชาตญาณนจะเปนไปฝายตมมย–

30

อตมมยตาประยกต

ตา สญชาตญาณ ญาณทไมไดฝกฝนอบรมปรบปรงอะไร ทนถามนเป นภาวตญาณ ญาณท อบรมหรอพฒนาหรออะไรด แล ว ก สญชาตญาณนนแหละจบตวมาพฒนา มาศกษา มาฝกฝน มาอบรม มนกกลายเปนภาวตญาณอนนจะเปนปจจยของอตมมยตา

ความรเรยกวาญาณแตมเป นสองอยาง คอมนร เองตามธรรมชาตเรยกวาสญชาตญาณ ทร เพราะเราปรบปรงโดยการทำากมมฏฐานทำาวปสสนาอะไรกตาม เกดญาณอนใหมขนมาแลวกเรยกวาภาวตญาณ ภาวตะ แปลวา ทำาใหเจรญแลว ถาสญชาตญาณ ยงไมไดทำาใหเจรญ มาเองตามธรรมชาต ฉะนนอยาไปอาศยญาณอยางนนจงอาศยญาณทไดปรบปรง ทไดสงเกตศกษาฝกฝนอบรมมา แมวาทเราผานชวตผานโลกมาหลายๆ ปหลายๆ สบปเขามนกเกดญาณอนนมากขน ถาไปตามสญ ชาตญาณมนเปนกเลสแลวมนกเปนตมมยตา– จมอยในกองทกขถามนเปนไปดวยโพธเจรญภาวนาอยเสมอเปนฝายโพธ มนกมาฝายอตมมยตาไมจมอยในกองทกข

ทนกมาดกนอกวธหนงวาโดยจำาแนกเปนประเภทๆ เปนอยางๆ เปนชนดๆ มนกอาศยวตถทตงนนแหละ เอาขางตมมยตากอนนะ ตมมยตาประเภทหลงใหลในกาม ในรป ในอรปมนกเปนไดสามฝาย ทนอตมมยตากเหมอนกนอก อตมมยตาทจะกำาจดกาม กำาจดรป กำาจดอรปกไดเปนสามอยางเหมอนกน ถาแจกตามอารมณทเกยวของหรออาศยมนกยงแจกไดอยางนวาอตมมยตาทยงไมถงทสด คอละๆๆ อยยงไมถงทสด และอตมมยตาทถงทสดกคอละอนสดทาย ละอรปธาตออกไปสนโรธธาตนอตมมยตาถงทสด

ทนกวาโดยกจหรอโดยหนาททกระทำามนกตองเปรยบคกนมาอก ถาตมมยตาคอฝายทจะจมโลก ตมมยตานมนกมอาการยดมนแลวกตดแนน แลวกกำาหนดยนด แลวกหลงใหลปรงแตงกนตอไป ถาเปนฝายอตมมยตามนกเลก เลกยดถอ ละเสยจากสงนน แลวกเลอนชนขนไป จางคลายออกไป แลวดบในทสด ฝายทจะเปนเครองผกพนใหตดอยกบภพมนกผกๆ ไป ฝายทมนจะเลกละจากภพมนก

31

อตมมยตาประยกต

คลายๆ ออกหลดเลกไปไมมภพ ไมตองเกดอกตอไปกเปนทสด ถาเพยงแตเกดดขนๆ จากทมนเลวกวามาดขนนยงไมสนสดภพ คอวาเปนอยางนนอยางนตามความรสกคดนกเปนตวกขนมา พอความอยากเกดขนในจตใจเตมท มนกมภพวาตวกผอยากเกดขนมา

วนหนงๆ เกดไมรกชาต เดยวเกดตวกผรก เดยวเกดตวกผเกลยด เดยวเกดตวกผโกรธ บางคนเกดเกงอาจจะไดหลายรอยชาต ปหนงไดกหมนกแสนชาตถาวนหนงมนไดเปนรอยๆ ชาตเสยแลวนนมนจะพอกนแลวกระมง นพพานกนทละกระมง ถาไมอยากเกดนกมาดวาความเกดนไมไหว เกดทกทกดทกท เกดวนละสบชาตรอยชาต มนกกดสบครงรอยครง พอกนทละกระมงนนแหละ อตมมยตา กไมเอากบมงอกตอไปแลวนนแหละอตมมยตา แลวกจะถอนตวออกมาไดจากสงทมนปรงแตงใหเปนทกข ผกพนใหเปนทกข ครอบงำาใหเปนทกข ออกมาเสยไดจากสงเหลานทงหมดทงสนเถด กเปนอนวาไมเสยททเกดมาเปนมนษยและพบพระพทธศาสนา

32

อตมมยตาประยกต

๖.การมและการใชอตมมยตาในระดบโลกยะ

การบรรยายในวนนโดยหวขอวา การมและการใชอตมมยตาในระดบโลกยะ หมายความวาในระดบโลกยะกตองใชอตมมยตา แมวาเร องอตมมยตาเปนเร องสงสดคอทำาใหเปนพระอรหนต หรอทำาใหหลดจากโลกนไปสโลกตตระ แตพวกทอยในโลกนจะออกไปสโลกตตระไดกตองเพราะ อตมมยตาอกนนเอง อยในโลกนแลวจะเลอนชนใหสงขนไปๆๆ กตองใชอตมมยตา ดงนนอตมมย ตากตองเอามาใช–ในระดบโลกยะ

เมอกลาวโดยความหมายอตมมยตาคออะไรน กคอความรสกหรอการกระทำาททำาใหละทกขไปตามลำาดบจนหมดทกข สงทจะชวยใหละทกขไปตามลำาดบจนหมดทกขนเรยกวาอตมมยตา หรอจะมองอกทางหนงกคอสงทจะละความชวใหหมดไปเขาสความด แลวกละความดชนตำาๆ ตอยๆ ดตำาๆ สงขนไปจนพนดถงเหนอด

ทวาละความดจนอยเหนอความดนน แมเราอยในโลกนยงตองพงพาอาศยความดกยงตองรจกไว มฉะนนความดนนแหละมนจะกดเอา มนมคนบาด เมาด หลงด จมดอยเยอะแยะไปหมดเพราะไมรจกสงทเรยกวาด ไมรจกอยเหนออทธพลของสงทเรยกวาดมนกตองมความทกขเพราะความดนนเอง ถงดแลวกละดชนตำาๆ ขนไปจนถงดชนสงสด แลวหมดดอยเหนอดนนแหละคอพระนพพาน

อยในโลกนตองรเร องโลกตตระไมอยางนนกไมรวาจะเดนไปทางไหน มนกจมปลกอยในความมดนเอง คนในโลกนแหละตองรจกสงทจะออกไปจากโลกแลวอยเหนอโลกคอไมหลงจมตดอยในโลก ฆราวาสนจะมฆราวาสธรรมไดกเพราะมอตมมยตา ไมอยางนนมนยากทจะมฆราวาสธรรมคอสจจะ ทมะ ขนต จาคะ ถาไมมอตมมยตาเปนเครองมอใหเกดความเขมแขงในการทจะละสงทเปนขาศกแกฆราวาสธรรม ฆราวาสแมวาจะไมหมดกเลสจะไมเปนพระอรหนตกตองมการละกเลสนนตามสวน ทเรยกวาภพหมดภพหมดชาตนนมนสงจรง สง

33

อตมมยตาประยกต

สำาหรบพระอรหนตแตเราอยาหลงภพหลงชาตกนใหมากนก กเปนนนเปนน กมนนมน

เราไมอาจจะหมดกเลสตณหาแตกมกเลสตณหาทเบาบาง มแสงสวางของพระธรรมหรอญาณทศนะ สองแสงโลงไปในทางทควรจะดำาเนนไป แลวมนกจะดำาเนนไปๆ จนออกไปจากทกขได จงขอยนยนวาอตมมยตาเปนสงจะตองมตองใชแมในระดบฆราวาส ฆราวาสทครองเรอนนแหละยงจะตองมอตมมยตา มความยดถอนอยเทาไรกมความสงทางจตใจหรอมคณธรรมสงขนไปเทานน จะละความยดถอไดกเพราะมองเหนชดวาความยดถอนนเปนของหนก รสกอยทเดยววายดถอนเปนของหนก แลวกเกลยดความยดถอกคอวาง วางออกไปดวยการเหนโทษของความยดถอนนกคออตมมยตา

ขอทบทวนอตมยตาฝายโลกตตระอกสกครงหนงโดยยอๆ เพอกนลมเพอจะไมเสยหลก ถากลาวโดยสรปสนเชงในประเภทโลกตตระนนกหมายความวาอตมมยตาละกาม ละบาป ละอกศลเลวๆ นนเสย แลวมาอยในขนรปจะเรยกวาละกามธาตแลวมาอยในรปธาตกได แลวละเรองรปไปสอรป เปนอากาสานญจายตนะ วญญานญจายตนะ อากญจญญายตนะ เนวสญญานาสญญายตนะ แลวกสงสดในฝายอรป ทนกตองละอรปนนเสยดวยอตมมยตากถงความเปนพระอรหนตเรยกวา อตมมโย สำาเรจไดดวยอตมมยตา หลกในสวนโลกตตระนนมนมอยอยางนน

เดยวนในฝายฆราวาสในโลกนมนไมถงอยางนน กละในขนตนๆ กนนแหละ อยในกามธาตจงรจกละสงทเลวรายขนตนๆ ขนตำาๆ ขนทเตมไปดวยทกขอยางโงเขลานนกนเสยบางจะไดอยในโลกนพอทนไหวพอสบายบาง หรอจะสบายกวาคนทไมร มากมายนก ค อไม หลงใหลในกาม ไมหลงใหลในบาปอกศลมาอยในรปธรรมชนตนๆ อยางนกยงด จะเลอนขนไปสอรปธรรมเชนบญกศลเปนตนกยงด ดกวาทจะหลงใหลในสงทเรยกวากามหรออกศลโดยตรง

34

อตมมยตาประยกต

ฆราวาสจะตองรขาศกของความเปนฆราวาส มนจะมอยกระดบกชน เปนฆราวาสชนเลวทสดกเรยกวาอนธพาลปถชนมนมากเกนไป กเลอนขนมาเปนกลยาณชนกนเสยบาง จะไดคอยๆ กลายเปนอรยชนสงขนไปตามลำาดบในภายหลง

อตมมยตานยงมพเศษมากคอมนไมทำาใหขาดมนกไมทำาใหเกน เรองขาดเรองเกนนรไดยากมาก ขาดหรอเกนอยโดยไมรสกตวกนทงนนแหละ เร องขาดเรองเกนนชวยกนระวงใหดมอตมมย ตาใหเพยง–พอเถด มนจะไมขาดแลวมนจะไมเกน คอจะไมเปนอยางทเรยกวายอหยอนหรอตงเครยด เหนโทษของความยอหยอนเสยแลวกไมยอหยอน เหนโทษของความตงเครยดเสยแลวกไมตงเครยด แลวกอยตรงกลางเปนมชฌมาปฏปทานนแหละ ละเสยทงความยอหยอนและความตงเครยด

ทนกจะพดเร องทสำาคญทสด ตมมยตาทละไดยากแลวตองละเพอจะพนทกข มตมมยตาทตองละดวยอตมมยตา ฆราวาสมทศนะของตนในพระพทธ พระธรรม พระสงฆมากเกนไป เขามพระพทธเจาตามทศนะของเขามากเกนไป พระพทธเจาศกดสทธอยางนนวเศษอยางน ชวยไดอยางนนอยางนเอามาแขวนคอไวกไดอยางน มนเปนพระพทธเจาตามทศนะของบคคลนน

พระพทธเจาทานสอนใหพงตวเองและพงธรรมะ ชวยจำาไวใหด อตตทปา อตตสรณา – เธอทงหลายจงมตนเปนทพง มตนเปนสรณะ ธมมทปา ธมมสรณา – เธอทงหลายจงมธรรมะเปนทพงเปนสรณะ อนญญ สรณา อยามสงอนเปนทพงเลยนอกจากตนเองกบธรรมะ– หรอบางททานกตรสสนๆ วา อตตาห อตตโน นาโถ – ตนแลเปนทพงของตน

ในพระบาล ในพระพทธวจนะไมมทตรงไหนวาจงพงพระพทธ จงพงพระธรรม จงพงพระสงฆ มนไมมมแตวา พงตน พงธรรม อยาพงสงอน มตนเปนทพงของตน ทนเราถกสอนหรอวาโดยประเพณอะไรกตาม พทธำ สรณำ คจฉาม ธมมำ สรณำ คจฉาม สงฆำ สรณำ คจฉาม

35

อตมมยตาประยกต

คำาชนดนไมมในพระบาลในพระไตรปฎกทพระพทธเจาสอนใหทำา มแตสอนใหพงตนและพงธรรมะ ทวาขอพงพระพทธ พระธรรม พระสงฆนนมแตคำาของฝายผฟง ฝายผไดรบฟงพระโอวาทเหนวาคำาสอนนปฏบตแลวดบทกขไดจรงเขากวาขนมาเอง ขาพเจาขอถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆเปนสรณะจนตลอดชวต พวกสาวกพดถวายพระพทธเจา แมวาจะมใชกนบางกครเดยวคอเมอพระพทธเจาตรสร ใหมๆ อปสมบทใหแกคนทอยากอปสมบทวาเอหภกขอปสมปทา ทนเมอในททพระพทธเจาไมไดเสดจไปเองใหพระเถระอปสมบทกใหดวยตสรณคมนอปสมปทา ใหเขารบสรณาคมณแลวกถอวาเปนการบวช ใชอยพกเดยวใชญตตจตตถกรรมวาจาแทน

ฉะนนคำาวาถาถงพระพทธถงพระธรรมถงพระสงฆแลวจะดบทกขไดนไมมหลกเกณฑ แมพระพทธภาษตในธรรมบท เชน เขมาเขมะสรณคาถา เปนตน ซ งมวาคนละการพงภเขาศกดสทธ ต นไมศกดสทธ ซงไมใชสรณะอนสงสดแลว กมาถงพระรตนตรยเปนสรณะ แลวเหนอรยสจจทง ๔ ดวยปญญาอนชอบ คอเหนทกข เหนสมทย เหนนโรธ เหนมรรค ดงนแลวกจะไดทพงอนสงสดอนเกษม นกไมใชพงผอนหรอพงพระรตนตรยลวนๆ แตเปนการพงธรรม คอการเหนแจงในอรยสจจทง ๔ ดวยปญญาอนชอบของตนเอง เปนการพงตนหรอพงธรรม ตนทำาใหเกดอรยสจจ ๔ ขนมาธรรมคออรยสจจ ๔ กเปนทพงแกตน เรยกวาพงตนหรอพงธรรมอยนนเอง ตางจากการทจะเอาพระเครองมาแขวนคอหรอนงจดธปอยในโบสถสนธปเปนมดๆ เปนกระบงๆ นมนไมเหมอนกน

จะตองทราบไวดวยวาพงพระรตนตรยลวนๆ นนไดทพงเพยงโลกยะเพยงแคหายกลว เปนเครองอนใจสำาหรบทำาความดตอไป ครนมาถงขนพงตนเองหรอพงพระธรรมดบทกขไดแลว นจงเรยกวาไดทพ งซ งเป นโลกตตระค อการบรรลมรรคผลนพพาน การท ำาให พระพทธเจากลายเปนสงศกดสทธทำานองนนนเปนไสยศาสตร มนเปนไสยศาสตรไมใชพทธศาสตร ทำาใหพระพทธเจาเปนทพงโดยทตว

36

อตมมยตาประยกต

ไมพงตวเองมนผดคำาสงของพระพทธเจา การพงตวเองเปนพทธศาสตร การพงผอนเปนไสยศาสตร

ทนจะตองพจารณาดอตตทปา – พงตน อยาเขาใจผดไมใชตนอยางเจตภต วญญาณ ผ อะไรกไมรจตมาเกด ไมใชตนในความหมายนน แตเปนตนในความหมายวาเองคอใหพงตวเอง ตวตนใดเปนทกขตวตนนนจะตองหาทพงเอง แมวาตวตนนนจะไมใชของจรงจะเปนอนตตากตามเถอะ ถามนเปนทกขแลวมนตองคดชวยตวเอง พงธรรมะคอพงการปฏบตใหมธรรมะขนมาแลวธรรมะนนจะเปนทพง ธรรมะไมอาจมาจากทอนนอกจากการปฏบต

อตมมยตาทจะมาถอนความเชอมนในไสยศาสตรนตองลกซงมาก ตองเขมแขงมาก ตองมสตปญญามาก มความรทถกตองมากจงจะถอนได ชวยนกพจารณาดใหดวาเราจะคงไวอยางนตอไป หรอวาเราจะจดการเสยใหถกตอง ถาแนใจวาจะจดการเสยใหถกตองแลวกจงเชญ เชอเชญอตมมย ตามาชวยถอนทฏฐ ความเหนผดทฝงแนน–ยงกวาเสาหนอก มารอถอนกนเสยบางเถอะ จงพงตน พงธรรมะ จงมตนเปนทพงของตน

ถาเปนพทธบรษทตองเชอกรรม กรรม การกระทำา แลวมนกพงไดทการกระทำา ถาพงกรรมกเปนพทธศาสตร ถาพงสงอนกเปนไสยศาสตร อรยชนตองพงตนและพงธรรมหรอพงกรรม เพราะวาพงธรรมกคอการปฏบตทถกตองมนกคอกรรมนนเอง กคงเหลออยแค ๒ อยาง อยางทพระพทธเจาทานตรสวาพงตนและพงธรรม

อาตมายนยนตวเปนพทธทาสรบใชพระพทธเจา จะพดอะไรใหผดไปจากทพระพทธเจาตรสนนไมได ขอยนยนวาอยางนจะตองพดตรงตามทพระพทธเจาทานตรสไว ดงนนขอใหพวกเราพงตนเองและพงธรรมะคอการปฏบตของตนเอง การปฏบตทถกตองแกความดบทกขนเรยกวาพงตนและพงธรรมะ แลวกจะดบทกขได จะมความหมายเปนพระพทธ พระธรรม พระสงฆ มาชวยกได มารวมอยในการกระทำาทถกตองของตนเอง เพราะวาการกระทำาทถกตองของ

37

อตมมยตาประยกต

ตนเองมนถกตองตามหลกของพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ฉะนนพระพทธ พระธรรม พระสงฆมารวมอยในคำาวาธรรม คอการปฏบตทถกตองทดบทกขได นกจะรวมเอาอตมมยตามาใชในสวนโลกยะ คอปถชนทจมอยในโลกยะ เขาเปนเสยอยางนเขาดอตอพระพทธเจา

ขอยอนกลบไปอกทวาอตมมยตาอนสงสดเพอพระอรหนตนน เอามาใชในโลกมาใชอยางโลกยะ แลวมาใชตงแตตนทสดแลวกจะชใหเหน โพธปญญามนจะคอยไถถอนความผดความเลวของกเลส คออตมมยตา ตงแตเดกทารกขนมาจนถงเปนหนมเปนสาวจะตองใชอตมมยตา ถงบดามารดากเถอะกยงตองใชอตมมยตาจงจะอยในความถกตอง รจกความเหมาะสมถกตอง ประพฤตใหถกตอง ในการทจะแกปญหาทกอยางในครอบครว ขอใหรไววาอตมมยตามนจำาเปนทจะตองใชแมในระดบโลกยะ ยงออกไปจากโลกไมได ยงตองเกยวของอยในโลก

ถาจะสรปความของอตมมยตาแลวมนจะตองมองเหนสงๆ หนงซงเรยกโดยบาลวา อาทนวญาณ ญาณทเหนโทษของความเลวรายของสงทงปวง ถาไมชอบบาลกเปนไทยวา ความเหนโทษเหนความเลวรายของสงนนๆ เอาอนนมาใชเปนอตมมยตา อาทนวญาณหรอวาเหนโทษของสงขารทงปวงดกวาใชไมเรยว

หรโอตตปปะเปนจดตงตนของอตมมยตา เมอละอายและกลวมนกอยากจะไมเกยวของดวย อยากจะละเสยกละในทสด การละนนกเปนอตมมยตา หรโอตตปปะนไมใชเร องเลกนอยนะ เปนเร องปจจยแหงนพพานโดยตรงกได เพราะอตมมยตามนตองละไปไดดวยการมหรโอตปปะ หลงใหลในกามารมณ ในกามธาตละอายขนมากเลกเสย กไปอยในรปธาต รปฌาน รปโลก รปภพ ครนอยในรปภพนานๆ เขากละอายกลวขนมาโอนมนกอยในวฏฏสงสารไมไปไหน กละรปภพ ละรปฌาน ละรปโลกเสย เลอนขนไปอรปภพ อรปโลก เปนพรหมชนสงสดกยงละอาย กจะละไปนโรธนพพาน

38

อตมมยตาประยกต

ฆราวาสจะใหทาน จะรกษาศล จะมวแลกเอาสรรคอยนมนกไมไปไหนดอก ตองเอา อตมมยตามาดนสงใหมนเลอนขนมาเปนทานเปนศลทถกตอง ถาเจรญสมาธกนบาง กใหมนเปนสมาธเพอปญญา เพอมรรค ผล นพพาน อยาเปนสมาธเพอเหาะเหนเดนอากาศไปเสยแลวมนจะเปนบา

จากชวถงด จากดถงวาง วางคอนพพาน นโดยการสงเสรมของอตมมยตา จากทกขมาสสข จากสขไปวางคอนพพาน ถาหยดอยแคสขนนมนตนอยตรงนน ไมมอตมมยตาสงสดมาชวยดงขนไป มนจงตดอยทสข จะเหนวาสขกเปนเคร องปรงแตง ไมมหยดพก เลกสข เหนอสขกนเสยทกไปไดโดยอำานาจของอตมมยตา มอตมมยตาสำาหรบถงทสดแหงภพแหงชาต ถงทสดแหงสงขตะไปส อสงขตะ เปนเครองสงผลกไสไมใหหยดอยทนใหไปตอไปใหดยงขนยงขน

39

อตมมยตาประยกต

๗.อตมมยตากบชวตประจำาวนของผพฒนาทกรปแบบ

ขอกลาวยำาถงหวใจของสงทเรยกวาอตมมยตากนอกสกครง ทานตงใจฟงใหดๆ เราจะมองกนในแงนไดหลายๆ แงแตวามความสำาคญทงนน

ขอท ๑ หวใจของอตมมยตาโดยหลกธรรมะชนสง กคอการไมยอมหยดอยกบทแตใหสงขนดขนๆ สงขนจนถงทสดนกเปนความสำาคญ ในหลกธรรมะลวนกวาจากกามสรป จากรปสอรป จากอรปสนโรธเปนนพพาน

ขอท ๒ อตมมยตากระทำาใหละสงทไมควรจะมอยในตน อะไรไมควรจะมอยในตนละออกไปเสยใหหมดนโดยอำานาจของอตมมยตา ถามอตมมยตาสงเหลานนจะทนอยไมไดจะถกละออกไปหมดสน

ขอ ๓ เกลยดและกลวสงซงเปนทตงแหงความทกข สงใดเปนทตงแหงความทกขกมทงความเกลยดและความกลวตอสงเหลานน มนกปฏบตไปในทางทสงเหลานนจะมอยไมได

ขอ ๔ มนผลกไสใหเลอนชนไมหยดอยกบท แมในระยะนดเดยวกใหมนเลอนชนอยนนแหละ ใหมชวตเปนววฒนาการคอดขนๆ ตามความมงหมายของสงทเรยกวาสญชาตญาณ ความรสกทมประจำาอยในสงมชวตทกชนด

และขอท ๕ การไมยอมใหปจจยอนเลวรายปรงแตงได ค ำาวาปจจยนไมไดหมายถงเรองเงนทองอยางเดยวดอก สงทเปนมลเหตแลวกเรยกวาปจจยทงนน ถามอตมมยตาแลวปจจยอนเลวรายหรอผรายใดๆ ไมอาจจะปรงแตงได เปนการกำาจดปจจยอนเลวรายนนใหหมดอำานาจ ทงหมดนเปนหวใจการพฒนา พฒนาคอการทำาใหดขน

มาพดถงคำาวาพฒนา ขอใหเขาใจคำาวาพฒนา พฒนาตามภาษาบาลนนหมายถงการทำาใหมมากขนเทานนแหละ ไมไดหมายวาดวาชวมนทำาใหมากขน ถาในฝายชวกพฒนาใหมนชวมากขน ถาฝายดกพฒนาใหดมากขน มนจงมเปนสองอยาง ถามนมากขนดวยสงทไร

40

อตมมยตาประยกต

ประโยชนหรอเกนจำาเปนมนกเพมปญหา มนรกหรอมากขนดวยสงทมประโยชนหรอเทาทจำาเปนมนกเปนการแกปญหา

การพฒนามนจงม ๒ อยาง ถาทำาไปอยางหลบหหลบตามนกเพมปญหา เพมความลำาบาก เพมความทกขกเรยกวาพฒนาเหมอนกน เพราะมนไดทำาใหมากขนๆ ใหมความทกขมากขนกเรยกพฒนาทกข ทนมแตสงทมประโยชนและจำาเปนมนกแกปญหา เพราะฉะนนทานจงระวงใหดวาพฒนานนมนเพมปญหาหรอวามนแกปญหา

ทนกมาดถงเร องวตถ ตววตถแหงการพฒนากหมายความวาจะพฒนาอะไรกนบาง อาตมาขอยนยนตลอดเวลาวา ๔ อยางกพอแลว

ขอแรก พฒนาวตถ คนทกคนหรอวาสงมชวตทงหลายมนเนองดวยวตถปจจยทงนนแหละ ทเรยกวาปจจย ๔ โดยเฉพาะ ตองมอาหารกน ตองมเคร องนงหม แลวยงตองมทอยอาศย เคร องใชไมสอย หยกยาแกโรคบำาบดโรคภยไขเจบ สงทเรยกวาวตถมอยรอบตวเรากใชสำาหรบประกอบชวยเหลอใหไดรบความสะดวกสบาย ผลของมนกมเพยงสะดวกสบาย

เดยวนกนเกนกม กนผดไมควรจะกนกม มนกเกดโทษขนมาเพราะกนผดหรอกนเกน นอกจากเสยเงนเปลาๆ แลวมนยงใหโทษ ยงทำาใหตายเรวดวยถาพฒนาวตถเกยวกบเร องการกนไมถกตอง เคร องนงหมกเหมอนกนใหถกตองและพอด อยาใหมนเกนจ ำาเปน เคร องนงหมนไมจำาเปนจะตองใหมนยงยากลำาบากอยางนนอยางน จะใสเสอผาธรรมดากได ทำาไมตองประดษฐประดอยเปนอยางนนอยางน จะแขงกบแมวหรอจะแขงกบนกบางทมนนาหวเราะ

เครองใชไมสอย ทอยอาศยกเหมอนกนใหพอดเถอะ กลบไปดทบานอะไรเกนพอดโกยทงเสยบางเอาไวแตทจำาเปนมนจะไมเปลองมาก มนจะไมตองปดกวาดอะไรมากเกนจำาเปน หยกยารกษาโรคกขอใหพอดๆ ชนดทเปนการรกษาโรคจรงๆ อยาใหมนกลายเปนเร องสำารวย

41

อตมมยตาประยกต

สำาราญสำาอางสงเสรมอะไรทไมจำาเปน ยาแกโรคจรงๆ ดมนจะนอยลงไปแตยาเฟอยาเกนนนจะมากขน

ขอสอง พฒนากาย รางกายมนกมความตองการใหปรบปรงใหดทสด ใหมนมสขภาพอนามยดและใหมสมรรถนะ คอความสามารถทางกายใหมากพอดวย ขอใหเอาใจใสรางกายในการทใหเกดสขภาพและสมรรถนะ ไมใชเพอใหสวยงามสำาหรบไวไปประกวดกนนนไมจำาเปนมนจะยงยากลำาบากเปลาๆ สนใจใหรางกายแขงแรง วองไว พรอมทจะทำาหนาทการงานอยางแคลวคลองอยางดทสดนเรยกพฒนากาย

ขอสาม พฒนาจต ตองพฒนาจตใหมกำาลงมาก ใหจตมนคง ใหจตเขมแขง ใหมความวองไวทางจต เรากพฒนาจตโดยวธทเรยกวากรรมฐานบาง สมาธภาวนาบาง วปสสนาบาง แลวแตจะเรยก แตวาทงหมดนเปนการพฒนาจตใหมนสงขนๆ มกำาลงมาก กแคลวคลองวองไว มสมรรถนะสำาหรบคดนกตดสนใจบงคบจตไดด จตทไดรบการพฒนาแลวจะประเสรฐยงกวาอะไรทงหมดแหละ

ขอส พฒนาวญญาณ คอสตป ญญาความร ความรถ าไม พฒนามนกไมม โดยมากมนมอยอยางผดๆ ความรท ต ดมาแตสนดานนนมนเปนเร องผด เพราะวาเดกๆ เขาไมรอะไรอบรมกนมาอยางไมถกตอง จะตองอบรมกนตอไปสำาหรบจะมสตปญญาทถกตองกนจรงๆ

ทนกจะดกนตอไปวาพฒนานมนพฒนากนโดยอะไร อะไรเปนผพฒนา ทจรงมนกม ๒ อยาง เทานนแหละ โดยธรรมชาตกบโดยบคคลทมนเปนไปไดเอง เหมอนตนไมทมนเจรญงอกงามอยน สวนทมนเจรญงอกงามของมนตามธรรมชาตกม สวนทเราใสปยพรวนดนใหนนกม ตนไมมนเจรญงอกงามขนดวยการพฒนา ๒ ฝาย โดยธรรมชาตกพฒนา โดยบคคลไปชวยอกแรงหนงกพฒนา

ทนมาดเร องพฒนาคนกนตอไป กรยาทพฒนา คอกรยาทละจากโทษไปสประโยชน ละจากโทษไปสความไมมโทษและเปนประโยชน

42

อตมมยตาประยกต

นนคอกรยาอาการของสงทเรยกวาพฒนา แตมกจะทำาผดกนเสยหมด เพราะไมรวาอะไรเปนโทษอะไรไมเปนโทษ บางทมนกพฒนาไปหาสงทมโทษมากกวาเดม แทนทจะแกไขใหหายมนไปกลบเกลอนดวยสงทเลวกวา ถาจะแกความทกขมนกไปกนเหลา หรอจะท ำาจตใหสงบสบายเยอกเยนมนกไปดหนงดละครโนนไมใชทำาสมาธ นอยางนเรยกวามนไมไดทำาใหตรงตอประโยชนทควรจะได

จะตองมอตมมยตาไมยอมอยกบสงทเลวราย แตไปอยกบสงทดกวาๆๆ ขนไป แลวกไมยอมใหสงทเลวรายเขามาปรงแตงได มนมความรสกขยะแขยงเกลยดกลวสงเลวรายในทกกรณ จะเลวรายในแงไหนกทงนนหมดบรรดาสงเลวรายจะเปนวตถหรอการกระทำา หรอวาเปนความคดนกอะไรกตาม เลวรายทางจตใจนนนยมพดนยมเรยกกนในคมภร ๓ อยาง ตณหา มานะ ทฏฐ ขอใหทานทงหลายระวงไว อยาใหตณหา มานะ ทฏฐเขามาปรงแตงจตในทกๆ กรณ ไมวาเราจะเปนอะไร เราจะทำาหนาทอะไร เราอยในสถานะอยางไร อยาใหสงเลวรายเหลานมาปรงแตงจต ความหมาย ของอตมมยตากวาพอกนท กไมเอากบมงแลวโวย ถามนยงพสจนความทกข ปญหาความชวราย ความยงยากลำาบาก พอกนท แลวกเลอนขนไปหาสงทด กวาคอพฒนา

เรามาดในสวนทวาอะไรเปนเคร องกระตนใหเกดอตมมยตา นเปนสงทตองแสวงหาเอามาใช ปจจยเหลานกจะทำาใหเกดคณธรรมทเรยกวาอตมมยตาขนมา แลวกมาสำาเรจประโยชนในการทจะกำาจดสงเลวรายออกไป เราจะพดกนใหลกวาแมแตสญชาตญาณ ความรสกทเกดขนเองโดยสญชาตญาณของสงมชวต แมไมไดรบการศกษาอะไรภายนอกมนกมปจจย คอมนอยากด อยากเจรญ อยากอย แมแตตนไมท ใครจะตองพดวามนโงท สด มนกอยากดนะตนไม มนม สญชาตญาณของ อตมมยตา แตมนพดไมได แลวมนแสดงไมได

ท น ถ า ว า เ ป น ธร ร มะ ท เ ร า จ ะ ท ำา ใ ห ม ข น ไ ม ใ ช ม เ อ ง โ ด ยสญชาตญาณ ฉะนนจงสอนๆ อบรมใหเดกๆ เขามสงทจะเปนปจจย

43

อตมมยตาประยกต

ใหเกดอตมมยตา คออยากกำาจดสงเลวรายกธรรมะหญาปากคอก เปดนวโกวาทหนาแรกกเหนหรโอตปปะนนแหละ หรโอตปปะนอยาทำาเลน เกลยดกลวความชวนตองมตงแตจดตงตนและจนจดสดทายเปนพระอรหนต

หรโอตปปะมนเปนเหตใหเลอนชน เชนวาละกามไดแลวมาอยทรป กเหนวารปนไมไหวกละรปไปหาอรป อรปสงสดกยงไมไหวละไปสนโรธนพพาน สมมตวาเปนพระโสดาบนแลวกโอไมไหวแคนไมไหว ดนรนจนเปนพระสกทาคาม เปนพระสกทาคามแลวไมไหวเหมอนกบธรรมดานกกดนรนจนเปนอนาคาม อนาคามแลวกดนรนจนเปนพระอรหนต เกลยดกลวความทกขทกระดบ มนกเลอนชนเลอนไปจนเปนพระอรหนต จนหมดความทกขจงจะหยด

ธรรมะทพระพทธเจาตรสสอนไวทงหลายเปนปจจยทงนน โดยเฉพาะทเรยกวาอนทรย ๕ พละ ๕ ไปศกษาเอาเองเถอะ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา เปนธรรมะสำาคญ ทงในฐานะทเปนกำาลงและเปนหวหนา ศรทธา เชอถกตอง เชอทหลงปญญานนถกตอง เชอกอนปญญางมงาย วรยะ ความพากเพยรทถกตอง สต ระลกควบคมความถกตองไวไดตลอดเวลา สมาธ กำาลงใจทมนคงเตมท ปญญา กความรอบร รในสงทควรจะร ไมตองรใหเฟอเกน

สมาธกบปญญานเปนเกลอกน สมาธกบปญญานตองใชดวยกนเหมอนวาเปนเกลอกน ปญญาเปนความคม สมาธเปนนำาหนก มดนนจะคมเปนมดโกนแตถามนไมมนำาหนกทจะกดลงไปมนตดไมไดดอก มแตนำาหนกมนทอมนไมมคมเลยมนกตดไมขาด ขอใหคดดใหดวาปญญาเปนความคมแตตองอาศยนำาหนกความคมจงจะตดอะไรได จงมกำาลงจต กำาลงปญญาเปนคแฝดกนในการตดปญหา

ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา อตสาหฝกฝนไวใหมากจะเปนปจจยแกอตมมยตา อตมมย ตาจะมไดงายและมกำาลงมาก สำาหรบ–ทำาหนาทมการเจรญอตมมยตา มอตมมยตาสมาธมงอยตอ อตมมยตา มงจองอยแตอตมมยตาเปนอารมณเรยกวาอตมมยตาสมาธ มง

44

อตมมยตาประยกต

แตทจะเลอนชน มงแตจะกำาจดทมนควรจะกำาจดออกไป ดำารงตนไวในลกษณะทผรายปรงแตงไมได ครอบงำาไมได ผรายสงไมไดในทกกรณ

ทนกจะมาพดถงคำาวาทกกรณหรอทกรปแบบ โดยอาศยหลกวรรณะ คำาวาวรรณะมไดมไวสำาหรบยดถอ แตมไวใหปฏบตถกตองตามวรรณะ วรรณะเปนระบบกจกรรมทกระทำา กเลยแบงเปน ๔ วรรณะ กษตรย พราหมณ แพศย ศทร และตอมามการถอเนอถอตวเกลยดชงวรรณะอน การถอวรรณะอยางนอนตรายใหโทษ วรรณะโดยกำาเนดนนเลกได แตวรรณะตามหนาทการงานเลกไมได แลวยงตองถอปฏบตใหถกตอง

โดยหนาทการงาน ทำาหนาทการงานอะไรมนกเปนวรรณะนน ใครไปเลกไดเลา เพราะทกคนตองทำาหนาทการงาน ไปทำานากเปนชาวนา ไปคาขายกเปนคาขาย ไปทำาราชการกเปนขาราชการ ไปขอทานกเปนขอทาน เลกไมไดนทกวรรณะ มหนาทการงานดวยกนทงนน แลวกจธระในชวตประจำาวนตองใชอตมมยตา ขอใหมอตมมยตาถามฉะนนจะทำาหนาทการงานทจรตบาง ไมสนกบาง เอาเปรยบบาง คดโกงบาง ถาไมมอตมมยตาเขาไปควบคม จะเปนวรรณะไหนกตามใจถาไมม อตมมยตาแลวจะเหนแกตวจะอคตยงไปหมด

ผบงคบบญชาทดมอตมมยตา เขากใชพระเดชดวยเมตตา ใชพระคณดวยปญญา ถามหนาทจะใชพระเดชพระคณกบลกจางกด คนใตบงคบบญชากดใหใชพระเดชดวยเมตตา เอาความรกมาเปนเคร องควบคมการใชพระเดช จะใหรางวลใหคณยกยองอะไรกใหใชดวยปญญา ใหพอด ใหถกตอง อยาใหมนผด มพรหมวหาร จะมไดดวยอตมมยตา มฉะนนมนจะลำาเอยงมนจะไมเปนพรหม วหาร มนจะ–เอารดเอาประโยชน มนจะชวยเอามาเปนพวกทำาชวดวยกน มนจะตองมเมตตาบรสทธดวยกรณาบรสทธ

เราเปนเพอนเกด แก เจบ ตายดวยกน เราจะอยวรรณะไหนกใหถอวาทกคนเปนเพอน เกด แก เจบ ตาย เพอจะชใหเหนวาอตมมยตาจำาเปนแกทกคน แกคนทกชนด แกหนาทการงานทกชนด ขอให

45

อตมมยตาประยกต

ควบคมไวดวยอตมมยตา มหลกวาจะตองดขนไปกวาเสมอไมใหจมอยทช วราย แลวกไมใหถกปรงแตงดวยความคดอนชวราย ในทกกรณไมวาจะทำาหนาทอะไรมนจะถกหมด มนจะเปนธรรมะหมด มฉะนนมนกจะเปนนอกธรรมะเปนสลพพตตปรามาส เปนสลพพตตปาทาน เปนอะไรไปซงมใชธรรมะ

เหมอนกบทเตอนอยบอยๆ เสมอวาจะใหทาน รกษาศล เจรญสมาธภาวนา กขอใหเปนไปเพอลดตวก กำาจดตวก – ของก อยาใหมนเพมตวกของกมนจะเลวกวาเกา ถามอตมมยตาอยมนไมยอมใหเลวกวาเกามนจะรกษาไวใหดกวาเกาขนไปเรอย ทานกด ศลกด ภาวนากด มนเปนไปเพอกำาจดตวกไมเพมตวก นเรยกวาปฏบตธรรมะกยงเปนอยางน ปฏบตเรองโลกกยงเปนอยางน อยาเหนวาตวกไดกำาไรไดเงนมากๆ แลวมนถกตองมนจะกดเอาทหลง ตวกอยางนนมนจะยอนเขามากดเอาทหลง มนตองมความถกตองแลวมนไมกดหรอก

นชวยกนสงสอนอบรมชแจงใหเขาใจวา อยาใหผรายชนดใดชนดหนงปรงแตงจต ใหคด ใหพด ใหทำา มแตสตปญญาความรทถกตองเปนสมมาทฏฐปรงแตงจตแลวไปคด ไปพด ไปทำาทงวนทงคน ทงเดอนทงปจะมความถกตอง จนในทสดยกมอไหวตวเองได ตองทำาใหถกตองจนยกมอไหวตวเองไดนนแหละ เมอนนเปนสวรรคทนท เมอใดเกลยดชงตวเอง เกลยดนำาหนาตวเองเมอนนเปนนรกแทจรงทนนทนท อยาใหมสงทรสกเกลยดตวเองใหมแตสงทรสกพอใจตวเอง เคารพนบถอตวเอง ยกมอไหวตวเองไดเสมอไปเถดแลวชวตนกจะเปนชวตทถกตอง เปนอรยชนเดนไปหาจดปลายทางคอพระนพพานเปนพระอรหนต

46

อตมมยตาประยกต

๘.อตมมยตากบสนตภาพ

ในวนนจะบรรยายโดยหวขอวาอตมมยตากบสนตภาพ ทแทกพดเร องสนตภาพอนจะพงสรางขนมาดวยสงทเรยกวาอตมมยตา อตมมยตาเกยวของโดยตรงกบสนตภาพไมอาจจะมสนตภาพโดยปราศจากสงทเรยกวาอตมมยตา

สนตภาพเปนสงทปรารถนาของบรรดาสงทมชวตทงหลายทงปวง ทงโดยทเจตนาและไมเจตนาคอโดยรอยหรอไมรอยกตาม โดยสญชาตญาณนนมนตองการสนตภาพโดยทเราไมรสกตวกนเทาไรนก แตทกอยางมนเคลอนไหวไปโดยสญชาตญาณไปสสงทเรยกวาสนตภาพ เพราะธรรมชาตมนสรางมาอยางนน สงมชวตทงหลายมจดจบทสงทเรยกวาสนตภาพ ยงไมถงสงทเรยกวาสนตภาพมนกยงไมเปนจดจบโดยธรรมชาตมนกเปนอยางน ทนเมอมนษยไปคดนกศกษารจกสงนกดกยงตองการกคอสงเสรมความมงหมายของธรรมชาตอกนนเอง เดยวนมนษยกพรำาหาสนตภาพ บางคนกพรำาหาทงทไมรวาคออะไร เปนการทำาๆ ตามๆ ไปกนเทานนเองอยางนกม แตคงจะรกนขนมาสกวนหนง

เดยวนโลกไดเจรญ เรยกวาเจรญๆ ขนมาทกทๆ เรยกวาจะถงจ ดส ง ส ดก ว า ได ค อ เป นท ยอมร บ ก นว า โลกน ข นมา ถ ง ย คอตสาหกรรม ทำาอะไรไดดวยเครองจกรทำาไดมากมายทำาไดเรว ทำาไดอยางประหยดแรงงานของมนษย นอตสาหกรรมเขาดใจกนนก ทะเยอทะยานจะเปนดวยกนทกประเทศ บางประเทศกยงเปนไมไดเชนประเทศไทยเราน เรยกวาเขามอตสาหกรรมเปนจดทม งหมายตองการ โดยถอวาเปนสงประเสรฐทสดมคาทสดจะแกปญหาทงปวงได เขาบชาอตสาหกรรมยงกวาบชาธรรมะ

ขอเวลาพจารณาเรองอตสาหกรรมกนสกนด เพราะวาเปนเรองทโลกกำาลงบชาจะบชายงกวาศาสนามศาสนาไวพอแตเปนพธ หวใจแทๆ นนบชาอตสาหกรรม นเปนขอยากลำาบากทศาสนาจะแทรกแชง

47

อตมมยตาประยกต

เขาไปในจตใจของมนษยผ หลงบชาส งท เรยกวาอตสาหกรรม อตสาหกรรมหรอโลกเจรญสงสดดวยอตสาหกรรมนมนมอะไรทพจารณากนหลายอยาง แลวในทสดกจะเปนจดตนเดนตอไปไมไดหรอถงกบถอยหลง หรอกลบเปนบาเพราะมนเดนไปไมไดอกตอไปแลว จดอตสาห กรรมมนสงสดแลวไมรวาจะทำาอยางไรกนอกแลวน–มนจะเปนบา

ยงเจรญดวยอตสาหกรรมมนกยงมปญหามนไมใชแกปญหา ยงเจรญดวยอตสาหกรรมคอเคร องจกรมนกทำาใหคนไมมงานทำา ปญหาคอทำาใหคนสวนมากไมมงานทำาเพราะอะไรๆ เครองจกรกเอาไปทำาหมด นดใหดมนจะมสนตภาพไดอยางไรในเมอคนไมมงานทำาเพมขนๆ ตามความมากของอตสาหกรรม

ทนผลตอะไรขนมาเขาเปนหวการคาเขากผลตสงทจะขายลวงกระเปาคนอน แลวตองผลตสงยวยวน สงยวกเลสตองใหซอมากเกนความตองการ กทำาใหโลกนเตมไปดวยสงทเกนจำาเปนแตคนในโลกไมรสกวาเกน ถาอตสาหกรรมมนเจรญกาวหนาอยอยางน ผลตสงของขนมาเกนมนษยทจะตองใช มนกตองเอาไปทงทะเลแลวมนจะมสนตภาพไดอยางไร สงทเขาหวงวาจะเปนความสงบสขเพราะเงน เพราะความสมบรณดวยสงเหลอเฟอเหลานมนกใหความสขสงบไมไดมนกไมรจะไปทางไหน นทเปนมลเหตใหเกดคนพวกฮปป อะไรขนมาเยอะแยะไปหมด เพราะไมไดรบความสขจากสงทมอยแลวจะตองหาใหแปลกออกไป กไมรจะหาทไหนกเลยเปนคนบาเทยวหาอยอยางนนแหละ

ทนมาพดถงสนตภาพดกวา สนตภาพนควรจะแบงเปน ๒ สถานคอ สนตภาพสวนบคคลและสนตภาพของสวนรวมหรอของโลก แตละคนๆ มความสงบสขเรยกวาสนตสข สนตภาพสวนบคคลแลวรวมกนเปนสงคมทมสนตสขสนตภาพ กเรยกวาสนตภาพของสวนรวมหรอของโลก แตอยางไรกดสนตภาพของโลกกขนอยกบสนตภาพของบคคล เพราะวาเมอแตละบคคลมสนตภาพมนจงจะม

48

อตมมยตาประยกต

สนตภาพของสวนรวมหรอของโลก นเปนสงทมองเหนไดชดปญหาใหญมนอยทสนตภาพสวนบคคล มนตองไปดวยกนแยกกนไมได

สนตภาพของทงหมดเราจะแยกๆ ดเปนอยางๆ วา สวนของแผนดนโลกหรอทรพยากรทงหลายในโลก คอบรรดาสงทมอยในโลกมนกำาลงไดรบสนตภาพหรอไดรบการทำาลาย ตวโลกเองมนกไมไดรบความสงบสขมนถกทำาลาย ถกคนถกขด ขดนำามน ขดแรธาต ทำาลายปาไม ทำาลายลำาธาร ทำาลายแมนำา ทำาลายภเขา ตวโลกเองมนกยงหาสนตภาพไมไดเพราะมนษยเขาไปรบกวน

ทนกมาถงวาสนตภาพทเปนสวนของบคคลกยงไมม ยงถกกเลสรบกวนหวใจ ลองสงกตดใหดวาคนในโลกสมยนกเลสรบกวนหวใจมากหรอนอยกวาคนสมยปยาตายาย สมยเมอปยาตายายไมสวมเสอไปวดกไมสวมเสอทนตาเหนกนอย กบสมยนทวาสมบรณกนดวยสงตางๆ กเลสรบกวนหวใจคนพวกไหนมากกวา ถามนเปนสนตภาพแทจรงมนตองมกเลสรบกวนหวใจนอย

ดสวนลกคอสวนจตวญญาณ สวนวญญาณหรอสวนสตปญญา สตปญญากำาลงขาดแคลนกำาลงหลงทาง พงดใหดวาสตปญญาของเรากำาลงขาดแคลนและหลงทาง ทำาไมยงนานเขาทำาไมยงขาดแคลน เพราะวาโลกมนกาวหนามากเกนไปจนเราตามไมทน จนเราขาดแคลนสตปญญาทจะอยในโลกอนแสนจะวนวาย อนพฒนาเหมอนกบเราวงไปอยางไมหยดหยอน สตปญญาของเรามไมเพยงพอทจะอยในโลกน

เราตองการสนตภาพทแทจรงกคอความสงบสข ไมตองทำาลายสงตางๆ ใหวอดวาย รจกใชรจกจดใหมนอยกนดวยความผาสก ไมตองทำาลายทรพยากรโลกมากเหมอนอยางน เดยวนขดอะไรขนมา ขดนำามนข นมาเอามาทำาอะไร เอามาฆากนน ำามนทเอามาใชเพอประโยชนทจำาเปนจรงๆ ดจะนอยกวาทเอาไปทำาสงครามรบราฆาฟนกน หรอแมแตทไมใชรบราฆาฟนกนมนกใชในสวนทไมจ ำาเปนตองทำา

49

อตมมยตาประยกต

ถาใหพดโดยไมตองเกรงใจกตองพดวามนบามนไมใชเกนมนบาไปแลว

ทำาไมจะตองทำาใหมนวนวายไปทงโลกอยกนอยางสงบสขมนกไดน ไมตองใหมนเกยวพนกนทงโลก อยกนอยางพอดๆ เปนบานเปนเมองนอยๆ มอะไรทพอจะควบคมได อยาไปผกพนกนใหเปนเมองใหญจนควบคมยาก เมองใหญอยางกรงเทพฯแมแตขยะมลฝอยกเปนปญหาทแกไมตก สมนำาหนาทอยากผกพนเปนมหานคร เดยวนมนยงกวานนมนผกพนกนทงโลกหลายๆ ประเทศ หรอทงโลกจนมนเกดความยงยากลำาบากถงกนนนแหละคอปญหา

เราจะตองมความเปนอยทสงบสขนบตงแตวาพนโลก ผวโลก ตวโลก กไมตองๆ ไปทำาอะไรใหมนลำาบากมากมายแกสตวทมนอาศยอยในโลก หรอทรพยากรทมนมอยในโลก ไมตองทำาลายกนมากมายรวดเรวอยางน มนมสวนเกนอยางนมากขนๆ เกนเทาไรปญหากเพมขนเทานนนจะทำากนอยางไร คนแตละคนกำาลงไมรจกตวเอง ถารจกกนเองโดยแทจรงมนตองรจกวาทำาอยางไรจงจะสงบสข

เราจะตองรจกตวเองใหถกตองในเร องของกายของจตวามนเกดกเลสไดอยางไร จะตองทำาอยางไรจงจะสงบเยนไมตกเปนทาสของอารมณ และไมตกเปนทาสของกเลสจะเรยกวามความสงบเยน มสตปญญาเพยงพอทจะจดการทกปญหาใหเรยบรอย ไมมปญหาอะไรเหลออยสตปญญากไมหลงทาง นคอสนตภาพทควรจะตองการอยางยงสนตภาพทควรตองการอยางยงมนมอยอยางน

ขอพดกนใหชดเจาะจงลงไปอกหนอยวาสนตภาพนมนไมอาจจะจะมได เพราะเพยงแตมสขภาพอนามยด เพราะเร องทางจตใจมนยงไมไดจดการแกไข มนมแตเร องสขภาพอนามยทางภายนอก ทางวตถ ทางกายแมจะมสขภาพอนามยด มนกแกปญหาไปไดสวนหนงเทานนแหละมนไมใชทงหมด เขยบขนไปอกนดสขภาพมนไมอาจจะมเพราะความรำารวยสมบรณดวยสงทสนองตณหา จะร ำารวยทสดมนกไมมสนตภาพ ยงสนองตณหาตณหากยงโต ยงโตมนกยงตองการ

50

อตมมยตาประยกต

แลวอะไรจะไปปอนมนไหวเลา เหมอนกบเราจะเอาฟนไปใสไฟใหมนดบมนเปนไปไมได มนมแตสงทสนองตณหามากขนไปทกท

อกขอหนงทอยากจะพดวานาหวกำาลงนยมหรอตองการคมกำาเนด แพทยตองออกมาชวยการคมกำาเนด สนตภาพมไมไดเพราะการคมกำาเนด แมจะคมกำาเนดสำาเรจสนตภาพกยงไมม เพยงแตแกปญหาเฉพาะหนาของผรบผดชอบอะไรบางเลกๆ นอยๆ ได เรายงคดและหวงไปในทางทยงไกลตอสนตภาพไมไดแกปญหาโดยตรง ซงไดแกอะไรเดยวกจะไดพดกนตอไป

ในทสดกอยากจะทาวาแมฝนจะตกลงมาเปนทองคำา กไมอาจจะสรางสนตภาพขนในโลก หลายคนคงวาบาแลว อาตมาไมบาขอยนยนอยเสมอ แมฝนจะตกลงมาเปนทองคำามนกแยงกน ฆากนตายแยงทองคำา แลวใครมาเกบไวมากๆ มนกมงกนปลนจนไมมความสข ถาไมมสงทเปนปจจยแหงสนตภาพโดยแทจรง เพราะฉะนนอยาบาอยาบอ อยาหลบตาพฒนาวตถมนไมมทาง เพราะวากเลสตณหามนขยายออกหนาเรอยไป

ทนกพดอยางหมนเหมเลยแมจะสรางพระพทธรปขนใหเตมโลกมนกยงไมมสนตภาพ แมจะสรางไมกางเขนปกใหเตมโลกมนกไมมสนตภาพ จะพมพพระไตรปฎกขนใหท วมโลกมนกไมมสนตภาพ สนตภาพมนมมลเหตมาจากการทกเลสไมอาละวาดไมรงควาน ทำาอยางนบางทยงสรางปญหาบางอยางเสยอกคอจะไมมโลหะพอทจะหลอพระพทธรปวางใหเตมโลก คดดใหดจะสรางสญลกษณวตถบชา วตถเคารพของศาสนากนขนมาใหเตมโลกโลกกยงไมมสนตภาพ เพราะวา อตมมยตาไมมาเยยม

ถาอตมมยตามาเยยมมนกเกดความถกตองขนในใจ มนลดความเหนแกตว ลดความกระหาย ความอยากอยางโงเขลาดวยอวชชา ดวยตณหา มานะ ทฏฐ เดยวนจตใจของมนษยยงถกปรงแตงดวยตณหา มานะ ทฏฐ อวชชายงขนๆ มนกยงไมมสนตภาพ ถาอตมมยตาเขามาสงเหลานนหยดทนท หยดปรงแตงจตใจของมนษย

51

อตมมยตาประยกต

เพราะวามนเปนขาศกแกกน ความทไมตกเปนทาสของสงปรงแตง ไมมกเลสปรงแตง ไมมความโงปรงแตง ไมมมานะปรงแตง ไมมตณหาปรงแตง จตมนกถกตองบรสทธผองใสเรยกวาเปนจตทไมมปญหา เปนจตทมความทกขไมไดนนแหละคอความไมเหนแกตว สนตภาพสวนบคคลกด สนตภาพสวนรวมกด จะมมลเหตแทจรงมาจากอตมมยตา ไมเหนแกตวแตเหนแกธรรมะ เหนแกมนษยมนกไมอาจจะเกดกเลส

ทนกจะดใหละเอยดเฉพาะเจาะจงลงไปอกวาเรายงไมรจกหวใจของอตมมยตา แลวเราจะเอาอตมมยตามาใชไดอยางไร เหมอนอยางวาถาเราไมรจกเร องแทจรงของสงใดสงหนงเรากเอาสงนนมาใชใหเปนประโยชนไมได เชนเราไมรจกความมงหมายของหมอขาวอยางนเรากไปใชอยางอน จะรจกเอาสงใดมาใชใหเปนประโยชนตองรจกสงนนใหถกกบเร องของมน อตมมยตานกเหมอนกนตองทราบความหมายของมนกอนแลวจงจะเอามาใชได

หวใจของอตมมยตานนคอภาวะของจตทกเลสและอารมณของกเลสปรงแตงไมได จตนนมนพฒนาดแลวมนมธรรมะถงทสด แลวกเลสมาปรงแตงใหเปนอยางนนอยางนไมได คอไมเกดกเลสขนในจตนน หรออารมณของกเลสทอยภายนอกกปรงแตงไมได ยวยวนไมไดจตมนกเปนอสระ มนอยเหนอความเปนบวกเปนลบ อยเหนอบญเหนอบาป เหนอสขเหนอทกข เหนอทกอยางเลยเพราะฉะนนมนจะสรางสนตภาพได

อตมมยตานสามารถเลอนชนแหงสนตภาพได สนตภาพนนมชนตำาๆ แลวคอยๆ สงขนไปสนตภาพในกามธาตนไมไหวนอกจากสำาหรบคนโง กเลอนไปสสนตภาพชนรปธาต สนตภาพชนรปธาตกยงไมเทาไรดอกกเลอนไป ชนอรปธาตกยงไมใชสงสดดอก กเลอนจากอรปธาตไปสนโรธธาตนนจบสงสดนอตมมยตาชวยเลอนชนแหงสนตภาพ

52

อตมมยตาประยกต

แยกกนดอกทใหมนชดเจนเดยวจะหาวาพดเอาเปรยบ จะพดถงสนตภาพสวนบคคลหรอสนตสขสวนบคคล กคอความทกเลสไมครอบงำาบคคลไมไสหวบคคลใหว งไปวงมา หมายความวาบคคลสามารถฉลาด มธรรมะจนเกดกเลสขนในจตไมได เราไมท ำาใหเกดกเลสเรากไมตองฆากเลส เรามความรโดยเฉพาะอยางยงเรองสตปฏฐาน เรองอานาปานสตมอยกบเนอกบตว มนกไมเกดกเลสครอบงำาจตใจของเรา

แลวกไมมชวตอยดวยความหวง เพราะวาเดยวนทกคนในโลกมนมชวตอยดวยความหวง การศกษามนบาบอมาจากไหนไมรมาสอนเดกๆ ใหอยด วยความหวง อยาอยด วยความหวงแตอยด วยสตปญญา รวาควรทำาอะไรกทำาไปอยาไปหวง ทำาใหมนถกตองผลมนกมาเอง ไมตองหวงใหมนกดหวใจ เร องนเราไปตามกนฝรง ฝรงเขาสอนกนอยางนนใหมชวตอยดวยความหวง เราอยาหวงแลวความผดหวงกจะไมม

เราตองมศรทธาแนนอนในความปลอดภยของตน เพราะไดถอพระพทธศาสนา ไดปฏบตธรรมะ ไดเหนแจงดวยตนเองไมตองเชอผอนวาอยางนดบทกขไดแน เราแนใจวาอยางนถกตอง หลกเกณฑอยางนถกตอง ลทธอยางนถกตอง ตองมความแนใจวาความทกขเกดมาจากความโง อวชชาหรอความผดของเราเอง เราจะตองเชอแนวาเราแกอนนได ปฏบตทางกาย ทางวาจา ทางจต อยางนถกตองแลวดบทกขได เอาธรรมะเป นท พ งก เรยกวามศรทธาในความปลอดภยของตวเอง สขและทกขนมเหตปจจยคอการประพฤตกระทำาของเราเอง วามนถกตองหรอไมถกตองตามกฎอทป ปจจยตากเปน–ความสข ถาไมถกตองกเปนความทกข

ดตอไปเรามเสรภาพทแทจรงคอเสรภาพในภายใน เสรภาพในภายนอกทเขาสไตรคเขาตอสปวยการ เสรภาพในภายในคอกเลสไมเบยดเบยน ไมยำาย ไมครอบงำาเรา เรามเสรภาพภายในจตไมเปนทาสของกเลส ถาเราจดการเรองนถกตองเรากมสนตภาพ อาศยกำาลงขอ

53

อตมมยตาประยกต

งอตมมยตาพอใจทจะลดกเลส จะละกเลส จะเลอนชนไปมนกทำาไดในทสดกมอตมมยตา คอเปนอตมมโยเปนพระอรหนต เปนยอดของมนษยแลวจะเอาอะไร เปนยอดของมนษยกคอยอดของสนตภาพ นเรยกวาสนตภาพสวนบคคลสงสดทเปนพระอรหนต

เหลออกอนสนตภาพของสวนรวมหรอของสงคมโลก โลกจะมสนตภาพกเพราะวาม อตมมยตาของบคคลแตละคนชวยสรางกนขนมา เมอแตละคนๆ มสนตภาพโลกมนกมสนตภาพ แตถาเราจะมอง ในแงของโลกสวนรวมกพดไดเหมอนกนวามนเปนโลกแหงมนษยทมคณธรรมสง มความเปนเพอนเกด แก เจบ ตาย มอตมมยตาแลวไมมกเลส ไมมอนสย ไมมอาสวะไหลนองไปทวโลกเหมอนเดยวน ความเลวรายในโลกทมเกลอนไปมนเปนอาสวะทไหลกลบออกมาของทกๆ คนทสะสมไวขางใน มนควบคมไวไมไดเปนการกระทำาโดยโลภ โกรธ หลงเตมไปหมด โลกจะไมไหลนองไปดวยอาสวะถามธรรมะควบคมไวได รกษาไวได ไมมความเหนแกตวเพราะมธรรมะสงสดของพระพทธศาสนา ขอใหสนใจใหทกคนหายใจเปนอตมมยตา นอนฝนเปนอตมมยตา พลงปาก เปนอตมมยตากใชได แลวกจะมสนตภาพสมบรณทงโดยบคคลและโดยสวนรวม

54

อตมมยตาประยกต

๙.อตมมยตาทำาหนาทในสตตบถของสตวทงหลาย

ในวนนจะบรรยายโดยหวขอวาอตมมยตาทำาหนาทในสตตบถทงหลาย อตมมยตาคอเร องทเราพดกนมามากแลว สตตบถนคงจะแปลกสำาหรบบางคน สตตบถ แปลวา หนทางไปของสตว สตวมนษยนแหละ มนจะไปตงแตจดตงตนคอตงแตเปนปถชนโงๆ ดบๆ ทตรงน แลวกเลอนไปๆ สงขนไปเปนอบาสก เปนโยค เปนพระอรยเจา บรรลนพพานจบทนนแหละ

ในระยะของสตตบถอนยดยาวนอตมมยตาทำาหนาทผลกไป ผลกไปทละกาว ทละขน จนกวาจะไปถงจดสดทายของสตตบถบรรลนพพาน ทนจะตองฟงคำาทแปลกๆ หรอวาคอนขางทจะสบสน จะตองทนฟงคำาวาโทมนส แลวกโสมนส อเบกขา

โทมนส คอ ทกขยากลำาบากหนกอกหนกใจทกขทรมาน โสมนส กคอ สะดวก สบาย เปนสขร นเรง อกอยางอเบกขา เฉยๆ ฉะนนเราตองมถง ๓ ลำาดบ โทมนส แยหนอย โสมนส สบายหนอย อเบกขา เฉยๆ สงทงสามนยงมเปน ๒ ประเภท คอ ประเภทหนงมนอาศยบานเรอน เกยวกบบานเรอน ยงอยในโลก อกชดหนงมนอาศยเนกขมมะ คอ หลกออกจากบานเรอนโดยจตใจกได หลกออกจากกาม

โทมนส ทกขยากลำาบากเกยวกบบานเรอน กคอทำางานอาบเหงอตางนำานนแหละนเปนโทมนสอยางบานเรอน โทมนสอยางเนกขมมะคอประพฤตวตรปฏบตอดตาหลบขบตานอน ถอศลอโบสถถออะไรใหดดวยความลำาบากนกเรยกโทมนสทอาศยเนกขมมะ ทนมาถงโสมนสมนกมอยางเดยวกนอกแหละ โสมนสอาศยบานเรอน อาศยเปนสขบนเทงร นเรงอยในบานในเรอน ในกามคณวาอยางนนเถอะนกอยางหนง ทนโสมนสอาศยเนกขมมะ ไมอาศยกาม ไมอาศยบานเรอน แตมาอาศยธรรมะลวนๆ นกเปนโสมนส

ทนอเบกขากเหมอนกนเฉยๆ นอาศยบานเรอนกม มนไมรไมชกม มนชกเฉยๆ มนชกเนอยๆ หรอวาแมแตของคนอนธพาลมนไมรไม

55

อตมมยตาประยกต

ชเฉยเสยอยางนนแหละ มนกยงเปนอเบกขาอนธพาลได อเบกขาทอาศยบานเรอน อยในบานเรอนมนกเปนอเบกขาไดชนดหนง อเบกขาสงสดอาศยเนกขม มะ ปฏบต ธรรมะสงสดไดรบผลสงสดเปน–อเบกขา เฉยไดตอสงทงปวงนเปนอเบกขาทอาศยเนกขมมะ อยาเพอยง โทมนส โสมนส อเบกขาอาศยบานเรอนนพวกหนง แลวโทมนส โสมนส อเบกขาอาศยเนกขมมะนอกพวกหนง

ทจรงถาจะปรบคกนโดยตรงแลวมนปรบคไดอยางนวา โทมนสในบานเรอนมนละเสยดวยโทมนสเนกขมมะ โสมนสบานเรอนมนละเสยไดดวยโสมนสเนกขมมะ แลวอเบกขาบานเรอนมนละเสยไดดวยอเบกขาเนกขมมะ เนกขมมะมนอยเหนอเสมอไปแตเรากตองไปตามลำาดบอยางน ถามนเฉยอยางเนกขมมะนนมนเปนอตมมยตาอนสดทาย ทจะละโลกละบานเรอนหมดเปนโลกตตระ

ถาแจกใหละเอยดกได อยาพงเวยนหววาโทมนสกม ๖ คอ อาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ หรอรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธมมารมณ ๖ อายตนะแมทเปนโทมนสอาศยบานเรอนมนกม ๖ ชนด แลวพอมาเปนโสมนสอาศยบานเรอนมนกยงอาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธมมารมณ ๖ พอมาเปนอเบกขาไมอาศยบานเรอนมนกยงอาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธมมารมณ มนกไดสามหก โทมนสก ๖ โสมนสก ๖ อเบกขาก ๖ รวมกนเปน ๑๘ นอาศยบานเรอน

คร นแลวเลอนเปนเนกขมมะสตตะ คออาศยเนกขมมะทเปนโทมนสกอยางเดยวกนอกแหละ อาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ ๖ ทเปนโสมนสกอาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ ๖ ทเปนอเบกขากอาศยตา ห จมก ลน กาย ใจ ๖ มนกอกสาม ๖ เปน ๑๘ ทอาศยบานเรอนกม ๑๘ ทอาศยเนกขมมะกม ๑๘ สอง ๑๘ กไดเปน ๓๖ นสตตบถตอนน เพยงเทานกเรยกวามโนปวจารณ ทเทยวไปแหงมโน

ทนเมออกจากเรอนมาสเนกขมมะน มาเปนโทมนสแลวเปนโสมนสแลวมาเปนอเบกขานดมนจด เมอเปนโทมนสมนขมมนเปรยว

56

อตมมยตาประยกต

พอเปนโสมนสมนหวานแตพอมาเปนอเบกขานมนจด จดสนท จดยงกวานำาจด เมอเปนโทมนสทงเคหะสตตะและเนกขมมะสตตะทงบานเรอนและทงเนกขมมะ มนทนยากเหมอนกบขมหรอเหมอนกบเปรยว ลกษณะอาบเหงอตางนำาเหมอนกนแหละ พอมาเปนโสมนสจะอาศยบานเรอนหรออาศยเนกขมมะกตามมนกหวาน พอเปนอเบกขาจะอาศยบานเรอนหรอเนกขมมะกตามมนจด มนเปนเร องเหนอบญเหนอบาป เหนอด เหนอชว เหนอสขเหนอทกข มนจดหรอมนวางจดจบมนอยทนน มนกเลอนจากของเปร ยวของขมมาสของหวาน แลวกเลอนจากของหวานมาสของจด

ในสตตบถแตละขนๆ อตมมยตามนบงคบใหเลอน ใหเคลอนใหกาวขนสขนใหม แลวใหเบอใหเดนตอไปจนกวาจะจบ ชวตอนละเอยดในทางฝายธรรมอนละเอยดมนเปนอยางน ฟงไมถกกงวงนอนถาฟงถกกสนกดเพราะมนเปนเร องของชวตจตใจ ชวตจตใจโดยตรงของสตวทงหลายเรยกวาสตตบถทางเดนของสตว เหมอนกบทางเลอยของงหรอวาเหมอนกบทางรถไฟกไดมนตองวงไปบนรางเร อยไปจนกวาจะถงจดหมายปลายทาง

เร องของเนกขมมะกเรยกวาเนกขมมะสตตะ แปลวา อาศยเนกขมมะ เรองของบานเรอนเรยกวาเคหะสตตะหรออาศยบานเรอน ถาจตเราจมลงไปในเร องบานเรอนเร องโลกเร องกามคณแลวเปนเคหะสตตะ ถาบางเวลาจตของเราไมเอาดวยคออยากจะอสระ อยากจะออกมาจตของเรากเปนเนกขมมะ ออกมาจากกามออกมาจากบานเรอน

ทจะตองพดถงอนสดทายคอวาเนกขมมะอเบกขา ความเฉยทอาศยเนกขมมะกจะมาตอสกนระหวางรปกบอรป มนละกามไดแลวทำาอยางไรจะละรปไดจนได ๔ ขน คอ ปฐมฌาน ทตยฌาน ตตยฌาน จตตถฌาน สำาหรบปฐมฌานละกาม ละอกศลบรสทธจากกาม มวตก วจาร ปต สข เอกคคตา ทไมเกยวกบกาม จตแนวแนเปนหนงเดยวละกามในชนตนแตกยงเหลออยอก ๕ อยาง อตมมยตามนกดน

57

อตมมยตาประยกต

ใหเลอนขนมาหาทตยฌาน ละวตก วจาร เหลอ ปต สข เอกคคตา แตมนยงยงอยกเลอนไปตตยฌาน ทงปตเหลอแตสงบเปนสข ความสขถามนกำาลงฟงซานเรยกวาปต แตถามนสงบเรยกวาสข นานเขาๆ กเลอนไปเปนจตตถฌาน เลกสขมอเบกขากบเอกคคตา

ตอมาดวยอตมมยตาดวยสตปญญาเหนวามนยงอาศยรป เปนทาสของรปกเลอนขนไปสอรป ไปหาอารมณใหมเอาอากาศเอาความวางไดบรรลอรปขนท ๑ อากาสานญจายตนะ อยนานเขาเหนวาหยาบอยกไปจบเอาวญญาณมาเปนอารมณ เปนวญญาณญจายตนะ ตอๆ มากวาไมเทาไรดอกมนยงมวญญาณ เอาอากญจญญายตนะขนมา อากญจญญายตนะกยงกำาหนดรสกอะไรอย เลอนไปเอาเนวสญญานาสญญายตนะ เหมอนกบไมมกำาหนดราวกบวาตายแลวมาอยทนของพวกอรปธาต

พระโยคเปนไปไดเพยงเนวสญญานาสญญายตนะจบอรป ละกามมาเสยไดมาสรป ละรปมาสอรป ตองไปสนใจเรองโลกตตระ เรองเหนอโลก เหนออะไรขนไปมนจงจะเขาไปสเขตโลกต ตระ เปนโสดา– สกทาคา อนาคาและอรหนต เมอยงเปนปฐมฌาณ ทตยฌาน ตตยฌาน จตตถฌานนนอเบกขานนกเปนเนกขมมะ แตยงหลายอารมณจงเรยกวานานตตอเบกขา เพราะมนหมายถงรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธมมารมณซงมนหลายอยาง ยงหยาบนกเลอนขนมาเปนอรปฌานทง๔ เรยกวา เอกตตอเบกขามอารมณเดยว เพราะมนเอาวางอยางเดยว แมจะชอตางกนมนกวางอยางเดยวกน เอกตตอเบกขากคออเบกขาทเกดมาจากอรปฌานทง ๔ ทนกละนานตตอเบกขาเสยดวยเอกตต อเบกขา–

จะสบสนนะระวงใหด นานตตอเบกขาคอรปฌาน เอกตตอเบกขาคออรปฌาน และ อตมมยตามาเหนอเมฆ ละมนเสยอกทหนงกเปนโลกตตระหรอเปนนโรธ ถาสบสนกฟงไมถกแตถากำาหนดวาดกมประโยชน มนละกามธาตเสยไปสรปธาต แลวละรปธาตไปสอรปธาต ละอรปธาตไปสนโรธธาตคอนพพาน

58

อตมมยตาประยกต

นอตมมยตาทำาหนาทในสตตบถ สตตบถหรอมโนปวจารณกดกนแตวาเปนเพยงทเทยวของจตเรากไดมโนปวจารณ แตถาดตดตอกนไปเปนทางเดนของสตวเรากไดสตตบถ หนทางแหงสตว ทางแทๆ บอกทางชนละเอยดทสดมนมอยอยางน แตถาใครคดวาชาตหนาพบกนอกแลวไมมหวงดอก มนไมมทางทจะเปนไปได มนตองกลาเสยสละ กไมเอากบมงแลวโวยมนจงจะสามารถถงปลายทางออกไปเสยจากภพ จากชาต จากโลกทงปวง ถงปลายทางตามความหมายของคำาวา อตมมยตาพอกนท สงขารทงหลายทงปวงพอกนทโลกนพอกนท

59

อตมมยตาประยกต

๑๐.สหายธรรมของอตมมยตา

หวขอเฉพาะการบรรยายคร งนวาสหายธรรมของอตมมยตา ทานทงหลายลองฟงดใหด เราจะพดถงสงทรวมมอกนกบอตมมยตา สหายธรรมแปลวา ผปฏบตธรรมรวมกนดวยกน อตมมยตากมธรรมะทเปนเพอนทเปนสหายชวยเหลอเกอหนน และบคคลทบรรลอตมมยตาแลวคอเปนอตมม โยกยงมสหายธรรม มบคคลในชออนอ–ยางอนเกยวของกนอยสมพนธกนอยใชแทนกนไดเหลานกเรยกวาสหายธรรมทงทเปนสวนธรรมะและทเปนสวนบคคล ขอใหทานทงหลายตงใจฟงใหดกจะพบวาสงทประกอบเกอหนนกนอยกบอตมมยตานนมอะไรบาง ทงหมดนเรยกวาสหายธรรมของ อตมมยตา เราจะดกนตรงๆ กไดดกนโดยออมกได ในทสดกจะเขาใจทวถงและกวางขวางวาทงหมดนนคออะไร

ขอใหเปนทเขาใจไวเสยเลยวาธรรมทงหลายทงหมดเกยวของกนทงนนแหละ ธรรมะทง ๘๔,๐๐๐ ธรรมขนธนนไมมอะไรอยโดดเดยว ลวนแตเกยวของกนไมทางใดกทางหนง ไมทางตรงกทางออม ไมมากกนอย ในฐานะทวามนเปนปจจยกม เกดรวมกนกม ประคบประคองกนกม ไมมธรรมะใดทวาแยกตวออกไปไดโดดเดยวโดยไมมอะไรสมพนธกบธรรมะชออน แมแตนรกกบสวรรคมนกเนองกนแมวามนจะตรงกนขาม มนกเปนปฏปกษตอกนในฐานะทเปนปฏปกษตอกน มนกมการเนองกนเราจะดกนอยางน

ทนกจะมาดกนถงสหายธรรมหรอธรรมสหายโดยตรงของอตมมยตาๆ ขอนจะเรยกวาเปนทนาหวหรอนาขบขนกได โดยเผอญมนมคำาวาตา ตา นลงทายดวยกนทงนนแหละจงขอเลอกเอามาสก ๙ ตา เหมอนกบวาเปนแกวตา ๙ ดวง ลวนแตทำางานเนองกน บางคนกเคยไดยนมาบางแลว บางคนกไมเคยไดยน

อนจจตา – ความเปนของไมเทยง ทกขตา – ความเปนของมทกข อนตตา – ความเปนของไมใชตน ธมมฏฐตตา – ความตงอย

60

อตมมยตาประยกต

ตามกฎธรรมชาตตามธรรมดา ธมมนยามตา – เป นของมกฎธรรมชาตบงคบอย อทปปจจยตา – มกฎเกณฑแหงการเปนไปตามปจจยนนๆ สญญตา – วางจากความหมายแหงตวตน ตถาตา – ม ความเปนเชนนนเอง เปนอยางอนไมได แลวกอตมมยตา – ความทอะไรๆ ปรงแตงจตไมไดในธรรมทงปวง นเรยกวา ๙ ตา

เรารจกตวอตมมยตาใหท วถ งครบถวนชดเจนกนเสยก อนวาอตมมยตานนคออะไร ถาจะเอาตามบาลแทๆ มนกแปลวา ไมสำาเรจมาจากสงนนๆ แตใจความมนกมมากกวานนกคอวาสงนนนะคออะไร ทจะไมสำาเรจมาจากสงนน แปลวา ไมถกปรงแตงขนมาดวยสงนน ไมวาในกรณใดๆ ตามธรรมดาจตทไมมคณธรรมอนนมนจะถกปรงแตงดวยสงนนบาง ดวยสงโนนบางสารพดอยางแลวแตอยางใดจะมเขามา ดงนนจงพดเปนภาษาไทยวาธรรมดากวา ความทไมมปจจยอะไรๆ มาปรงแตงจตใหเปนอะไรๆ ไดในทกๆ กรณ ไมวาในกรณของรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะกปรงแตงจตไมได ปรงแตงจตใหเปนกาม ใหเปนรป ใหเปนอรป โดยหลกใหญๆ นไมได หรอวาจะปรงแตงใหรสกรก รสกเกลยด รสกโกรธ รสกกลว รสกตนเตน อจฉารษยาอาลยอาวรณตางๆ นานาเหลานกไมได

ถามนมการปรงแตงแลวมนยอมจะเกดของใหมเสมอ ไมเชนนนจะไมเรยกวาปรงแตงดอก เหมอนกบเราเอาอะไรมารวมกนเขาแลวทำาใหเกดสงใหมขนกรยาอนนเรยกวาปรงแตง ฉะนนจตนมนถกปรงแตงใหเปนอยางนนเปนอยางน เปนอยางโนนอยเสมอ ถาหากวามนไมมอตมมยตา ถาจตนนมนมอตมยยตากไมมอะไรจะมาปรงแตงใหมนเปนอยางนนอยางนได มนกคงทคอเปนอสระสงบเยนไมเปนอะไรไมเกดใหม ไมเปลยนแปลงหรอไมมอะไรทกๆ อยาง นเปนจตทหลดพนเปนจตทลถ งโลกตตระอยเหนอโลกเหนอสงทปรงแตง แมแตพระนพพานทอยเหนอสงสดสงใดๆ เมอไดยนเร องนพพานกเกดการปรงแตงขนในใจกอยากไปสนพพานนน ตามความเขาใจของตนๆ วานพพานนนเปนอยางไร บางคนกเขาใจวาเปนบานเมองไปอย

61

อตมมยตาประยกต

เปนสขสนกสบายรโหฐานเหลอทจะกลาว นพพานอยางนกม มคนเขาใจ

เร องของอตมมยตามนมแลวมนคมครองไมใหถกปรงแตง อะไรๆ จะเขามาปรงแตงมนกปรงแตงไมไดเพราะอตมมยตาคมครองเอาไวกไมเอากบมง เร องปรงแตงทงหลายถงมนจะเขามาผลกออกไปคอไมรบ ไมยอมใหปรงแตง ใครจะมาปอยอสรรเสรญเยนยออยางนนอยางนไมทงนนใครจะดาวานนทาอะไรกไมตองๆ ไมมความหมายอะไรนเรยกวาไมถกปรงแตงอยางยงกสบายด นประโยชนอานสงฆของอตมมยตาวาจำาเปนอยางยงทจะตองม แมแตวายงจะมาตอมขางหกไมร ำาคาญดอก มดจะมากดสกตวหนงกไมร ำาคาญดอก มนไมมอะไรทจะตองไปวนวายกบมนถาม อตมมยตามนเฉยได มนปรกตไดสบายไหมลองคดด

ทนกจะพดถงเพอนเกลอของอตมมยตา เพอนเกลอท ๑ จะยกอนจจตา ความเปนของไมเทยง มนมเหตปจจยปรงแตงอยทงนน นอกจากพระนพพานหรออสงขตะมนกไมเทยงอยตลอดเวลา แตเขาใจวานารกนาพอใจไปหลงวาเทยงกหลงใหลในของไมเทยง เมอของทไมเทยงมนไมฟงเสยงมนกทำาความเจบปวดใหแกคนนนมนกเปนทกข ถาเหนความไมเทยงมนกไมหลงใหลในสงทไมเทยงมนกไมเกดสงเหลาน

ท ๒ ทกขตา มนมาจากความทมนไมเทยงมนกไมไดอยางใจเรา บงคบมนไมไดมนกเปนทกข ตองอยกบสงทไมเทยงนนแหละคอตวความทกข เราถอยออกไปไมไดเพราะเรายดมนถอมนมน เราอยกบสงทไมเทยงมนกตองเปนทกข อยด วยกนอยางยากลำาบากทสดแหละกบสงทไมเทยงมนกเปนทกข ยงรกมากมนกยงเปนทกขมาก ยงยดมนถอมนมากกยงเปนทกขมากถาเหนวาสงทไมเทยงมนเปนทกข แตเรามกจะพดกนวาเราๆ กขอใหรเถอะวาพดหมายถงจต ไมเอามาประกอบกนเขากบเรา กคอวาไมเอามาประกอบกนเขากบจตและกไมเปนทกข

62

อตมมยตาประยกต

ท ๓ อนตตา ความทมนไมมตวตน ไมเปนตวตน ไมใชตวตน ถาวามอตตาอยางโงอยางหลงอยางนกเรยกวามอตตา ถาวาไมมอะไรเสยเลยกเรยกวานรตตา นมนผดทงสองอยางแหละ ทถกเราตองอยตรงกลางวามอตตาซงมใชอตตา มสงทปากเราพดหรอใจเราคดวาเปนอตตาแตมนมใชอตตานนเรยกวาอนตตา อนตตาไมมสงทเปนอตตามนไมใชอตตา ถาเหนอนตตากสบาย ไมไปหลงรกอะไร ไมไปยดมนอะไรมนกไมมอะไรปรงแตงได การทมนจะปรงแตงเราไดกเพราะเราไปหลงรกไปยดมนดวยอปาทาน เขาใจผดเปนอตตากอยากจะไดขนมาเปนของตน

ท ๔ ธมมฏฐตตา เหนสงทงหลายทงปวงตงอยตามกฎของธรรมชาตและเปนธรรมดา มนตงอยตามกฎของธรรมชาตนเรยกวาเปนธรรมดา เราจะไปบดผนใหมนเปนอยางอนไมไดดอกมนเปนไปตามกฎของธรรมชาตจนเปนธรรมดาของมนเองอยางนนเอง

ท ๕ ธมมนยามตา ความทมนมกฎธรรมชาตบงคบอย เชนมนตองเกด ตองแก ตองเจบ ตองตาย มนตองไมเทยง มนตองเปนทกขเปนอนตตา เหลานเรยกวากฎของธรรมชาตบงคบอย

ท ๖ อทปปจจยตา ความมสงนๆ เปนปจจยสงนๆ จงเกดขน นกคอการทตองเปนไปตามปจจยทเขามาปรงแตง สงใดมปจจยสงนนตองเปนไปตามปจจยทปรงแตงเปนอยางอนไมได ทกอยางจะเปนไปตามปจจย เพราะฉะนนอยาไดเปนทกขเปนรอนอะไรใหมากนก จะแกไขกแกไขไปโดยทไมตองเปนทกข เหนความเกด ความแก ความเจบ ความตายเปนไปตามปจจย ถาไมอยากเปนทกขมากกแกไขไปตามเรอง

ท ๗ สญญตา วางจากตวตน ไมใชวางไมมอะไรเลย เขาเอาไปพดผดๆ ทจรงมนวางไดทกอยางมนมเยอะแยะแตมนไมใชตวตนทงโลก มนวางจากตวตนหรอของตน จตนมนกวางไดถามนไมมความรสกวาตวตนหรอของตน เมอใดจตมความรสกวาของตนจตนกไม

63

อตมมยตาประยกต

วาง จตมนตองมความรสกคดนกรสกมนอยนงไมได แตถาพอเมอใดมนมความคดเปนตวก – ของกเมอนนเรยกวาไมวางแลว

ท ๘ ตถาตา มนเปนเชนนนเอง มเหตปจจยกตองเปนไปตามเหตตามปจจย ถาไมมเหตไมมปจจยกตองเปนไปตามอะไร สงทเปนสงขตธรรมกเปนไปตามเหตปจจย สงทเปนอสงขตธรรมกไมตองเปนไปตามเหตตามปจจย กรยาทมนปรงแตงมนเปนเชนนนเอง อวชชาใหเกดสงขาร สงขารใหเกดวญญาณ วญญาณใหเกดนามรป นามรปใหเกดอายตนะ อายตนะใหเกดผสสะ ผสสะใหเกดเวทนา เกดตณหาอปาทาน มนเปนเชนนนเอง ถาเราไมอยากจะเปนทกขกอยาเขาไปในตวเชนนนเองทเปนทกข

ทนกจะดกนใหละเอยดลออยงขนไปอกกดกนเปนแงมมไปกได สหายอยางทเปนปจจยเกอหนนใหเกดขนมาโดยตรง อยางนกคอการปฏบตสตปฏฐานหรออานาปานสต กจะเหนแจง อตมมยตาเหนขาศกของอตมมยตา เหนอบายหรอวาสหายของอตมมยตา เจรญอานาปานสตขอ ธมมานปสสนาสตปฏฐานใหมาก หรอวาญาณใดๆ ททำาใหเหนโทษของความยดมนถอมนทำาใหเหนวาไมนายดมนถอมน ทำาใหเกดความรสกไมอยากจะเกยวของกบมน ทงหมดนมนเปนปจจยแกอตมมยตาคอทำาใหมขนมาหรอใหยงขนไปมขนมาแตนอยๆ แลวกทำาใหมนยงขนไปจนกวาจะเตมรปแบบ ธรรมะเหลานเปนปจจยแกอตมมยตา

ทนกจะดวาเปนสหายอยางทเปนไวพจนของกนและกน คอเปนชอเรยกแทนกนไดกบ อตมมยตาอยางคำาวาสงขารเบกขาญาณในวปสสนาญาณ ๙ เมอไดเจรญวปสสนาญาณมาจนถง สงขารเบกขาญาณอนเปนเหตใหไดในสงขารทงปวงนนกเปนอตมมยตา หรอวาสงขนไปกวานนนดหนงเปนสจจานโลมกญาณ เดยวนพรอมทจะร อรยสจจแลวอนนกคออตมมยตาทวสกงอมยงขนไปอก อตมมยตาทแกกลายงขนไปอกจนพรอมทจะรอรยสจจ แมวาในอาสวกขยญาณ ญาณททำาใหสนอาสวะมนกคออตมมยตาแทนชออตมมยตาได เมอ

64

อตมมยตาประยกต

อะไรปรงแตงไมไดมนกสนอาสวะเปนเรองเดยวกน อาสวกขยญาณนกเปนไวพจนของอตมยตา

เอาทนจะดอยางธมมสโมธานกนบางคอพลอยมอยดวยกนรวมดวยกน ถาเกดนพพทาความเบอหนายขนมา เมอปฏบตไตรสกขาสมบรณ มสมถะและวปสสนาสมบรณ หรอเรยกอกอยางหนงกวาม มรรคมองค ๘ สมบรณในนนมอตมมยตามส งท แทนช อก นได มากมายหลายอยาง จะเรยกวานพพทากไดในสงนนมนพพทา จะเรยกวาวราคะกได ในนนมราคะ จะเรยกวาวมตตกไดในนนมวมตตนมนพลอยอยดวยกน ในสงททำาขนดวยความมงหมายอยางใดอยางหนง แมเพยงอยางเดยวกมธรรมะอยางอนพลอยสมทบรวมเขามาดวย

ในการปฏบตศล สมาธ ปญญา สมถะ วปสสนา นนแหละ ทพลอยรวมเขามาดวยในฐานะเปนธมมสโมธาน แลวกมอตมมยตาดวย ในการเลอนชนของวปสสนาญาณกมอตมมยตาทกขนตอน ในการเลอนชนของวปสสนาญาณกมอตมมยตาทกขนตอน ในการเลอนชนของสมถะงายๆ ตำามนกมอตมมยตาทกขนตอนในการทจะเลอนชนของศลสงขนไปเปนลำาดบๆ มนกมอตมมยตาทกขนตอน มนรวมอยในการปฏบตทถกตองของพรหมจรรย

เอาทนเร องธรรมะหมดไปแลวกพดถงบคคล บคคลผมอตมยตา ผใดมอตมมยตาผนนไดนามวาอตมมโย อตมมโยคอผมอตมมยตา ถาเปนธรรมะเรยกอตมมยตา ถาเปนบคคลเรยกอตมมโย ฉะนนอตมมโยคอพระอรหนต แปลวาผทปจจยอะไรๆ ปรงแตงไมไดในธรรมทงปวง ในสงทกสงอะไรๆ มาปรงแตงไมไดในทกๆ กรณ มนคงทคอวางจากตวตน หลดพนจากตวตนอยเปนปรกตไมมอะไรมาปรงแตงใหขนมวหวนไหวโยกโคลงขนมาไดนเรยกวาอตมมโย

ทนมบคคลชอแปลกเรยกวา เกพล ผมไกวลย ผถงไกวลยนกคอพระอรหนต ภาษาบาลเรยกวาเกพล มทกสง ถงทกสง รทกสง เขาใจทกสง มอำานาจเหนอทกสงครอบงำาหมด คำานมนกเปนความ

65

อตมมยตาประยกต

หมายของพระเปนเจาของฝายทถอพระเจา แตเราไมเรยกพระเปนเจาชนดนน เราเรยกวาพระอรหนตนเปนเกพลกคอไวพจนของอตมมโย

อทโส คำานแปลก แปลวาไมมเงอนตอ อทโสไมใชแปลวาไมมสบ ถาแปลผดๆ กแปลวาไมมสบ ในทนแปลวาไมมเงอนตอสำาหรบตอๆ ไป มนคำาเดยวกบทบานเราเรยกดายชายฟมทเขาเหลอไวส ำาหรบตอหกครงหลงๆ ไมมดายชายฟมเหลอนนแหละคอพระอรหนต นนแหละคออตมมโย ไมมชายฟมเหลอสำาหรบทอหกอกตอไป

ทนคำาตอไปวา ตาท แปลวา คงท ไมเปลยนแปลงเปนอยางอนได จะเรยกวาตาทกได ตาทกไดแปลวามนคงทอะไรปรงแตงไมได ถามอะไรปรงแตงไดกไมใชตาท พระอรหนตเปนตาทคงทไมมอะไรปรงแตงไดเพราะทานมอตมมยตา

ทนชอตอไปกคำาวาปารค ถงฝงโนน ปรง ฝงน ปารค ผถงฝงโนน ฝงทไมมปญหาไมมอะไรทจะตองทำามนหมดหนาท หมดการงานทจะตองทำาถงฝ งโนนแลว ถายงอยฝ งนว งเลาะอยตามฝ งนก ม ปญหามความทกขมอะไรมาก พอออกไปเสยไดจากฝงนอนยงยากนถงฝงนกไมมอะไรจะตองเรยกวาปารค

ทนอกชอหนงเรยกวาพาหตะปาโป แปลวา มบาปอนลอยเสยแลว คำานเปนคำานอกศาสนาพทธเปนของศาสนาอนทมอยกอนพทธหรอพรอมพทธ คำาวาลอยบาปเสยแลวเขาลอยบาปกนดวยอาบนำาศกดสทธ ในแมน ำาบาง บชายญบางทำาอะไรตางๆ นานาเรยกวาลอยบาป แตในพทธศาสนานยมคำานมาใชแตหมายถงปฏบตครบถวนถกตอง ๑๐ ประการ สมมาทฏฐ สมมาสงกปโป สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ สมมาญาณะ สมมาวมตต ๑๐ สมมานมเมอใดบาปไมมเหลอ

สคโต ไปด ไปดกไปจากกามธาต จากกามธาตไปสรปธาต จากรปธาตไปสอรปธาต จากอรปไปสนโรธธาต นนแหละคอไปดๆ ไปจบสนสดของธาตทกธาต ของภพทกภพ ของชาตทกชนด นเรยกวาสค

66

อตมมยตาประยกต

โต ไปด คอไปถงทสดแหงความทกข มนกอยเหนอหมด เหนอกรรม เหนอภพ เหนอวฏฏะ

คนธรรมดามจตใจทอะไรเขาไปปรงแตงได ผมอตมมยตามจตชนดทอะไรๆ ปรงแตงจตนนไมไดอกตอไปนนแหละคอผมอตมมยตา สหายธรรมของอตมมยตากคอธรรมททำาหนาทอยางเดยวกน รวมกน สงเสรมกน สหายของผมอตมมยตากคอผทหลดพนแลวโดยประการทงปวง

67

อตมมยตาประยกต

๑๑.อตมมตากบปญหายคปรมาณ

อตมมยตากบปญหาแหงมนษยยคปรมาณดเร องมนออกไปนอกวด คอไปพจารณาถงเรองของโลกทงโลกหรอทงจกรวาล ขอนมนจำาเปนทจะตองพดอยาเหนวาเปนเรองนอกเรอง มนเปนเรองตรงทวาธรรมะมไวสำาหรบชวยโลกนนแหละเปนของตรง จะตองเอาธรรมะมาชวยโลกใหรอด บางคนคดวาธรรมะนนสงทำาไมจะเอามาเปนเร องของชาวบาน เรองสงหรอไมสงนนมนไมสำาคญ มนสำาคญอยแตทวามนจะชวยแกปญหาไดหรอไมจะดบทกขไดหรอไม ถาแกปญหาไดหรอดบทกขไดกไมตองคำานงถงวามนจะตำาหรอมนจะสง มนกพอดกนนนแหละคอตรงกนกบปญหามนจงแกปญหาได

ทนมาดกนวายคปรมาณนมนเปนอะไร ค ำานนมนมาแตสงทเรยกวาปรมาณสงทเรนลบทมนษยรจกเอามาใชใหเปนประโยชน แลวมนกดเกนไปจนถงกบวาใชทำาลายโลกกไดมนเกดเปนปญหาขนมาอยางน ปรมาณละเอยดไปถงนวเคลยรแลวกความคดนกไปถงอเลคโทรนค สรางสรรคเคร องมอเคร องใชไมสอยขนมารบใชมนษยเหมอนกบวาเปนของทพย แลวกยงมส งทท ำาใหมนษยโงลงคอคอมพวเตอร ยงใชคอมพวเตอรมากเขาเทาไรมนษยกยงโงลงเทานนเพราะมนไมตองคดเอง นปญหามนกยงสบสนวนเวยนกนหลายอยางหลายประการอยางน

ยคปรมาณเปนยคทมอะไรๆ ไวเปนกรดหรอไวเปนปรอท นภาษาชาวบานคอมนทำาหนาทของมนเรวเคลอนไหวเรว ยคปรมาณนไมมอะไรทชางมงามเหมอนกบเตาคลาน มนวองไวรวดเรวแลวมนกมทางทผดพลาดไดงายมนผลผลามไดงาย เราจะตองมสตทสมบรณคออตมมยตา ความมสตทสมบรณไมใหอะไรมาปรงแตงผลกดนไปในทางทผ ดพลาด ควบคมสตไวได เทาไรความวองไวรวดเรวกปลอดภยมากขนเทานน มความเรวเทาไรตองมสตมากขนเทานน

68

อตมมยตาประยกต

ยคปรมาณโลกหมนเรวเทาไรกยงตองการธรรมะทจะเปนเครองคมครองมากขนเทานน ยคปรมาณมการศกษา มการคนควา มการผลต มการใชสงทมดวยความเหนแกตว ฟงดใหดยคปรมาณมการศกษาเพอความเหนแกตว มการคนควาเพอความเหนแกตว มการผลตดวยความเหนแกตว มการสะสมไวดวยความเหนแกตว แลวมการใชมนไปดวยความเหนแกตว มนความเหนแกตวอยางยงยวดมนกนอนไมหลบเอง คนอนกพลอยถกเดอดรอนวนวายไปดวยมนไมมทางไปไหนดอก นอกจากวาไปอดตนอยทไมรจะทำาอยางไร เมอความเหนแกตวมนทวมโลกอยางนมนกนอมไปเพอฆาตวตายมากขน ไมตองมใครมาฆามนฆาตวตายของมนเองเมอมนเมาความเหนแกตว ถาม อตมมยตามสตปองกนการปรงแตงของสงแวดลอม ของกเลสในภายในปองกนไมใหเกดความเหนแกตวนนแหละมนจงจะรอด

ยคปรมาณมปจจยเครองดำารงชวตสวนเกนมากขนๆ จะไมรจะมากกนอยางไรและกำาลงมากจงมโอกาสทจะเกดความพลาดพลงหรอเกดอบตเหตเลวรายมากขนทกททงบนดนและบนฟา ความเจรญเชนนมผลไมคมกนกบทวาจะตองมอบตเหต เพราะวามนไมตองทำากไดไมตองไปกได ไมตองเปนกไดแลวมนมอบตเหตเราจะหกลบกนอยางไร คลายๆ กบเปดชองใหอบตเหตมนเกดขนโดยไมจ ำาเปน การเปนอยดวยปจจยทเกนความจำาเปนของชวตนนไมใชเร องฉลาด ขอใหนกดใหดๆ วาอะไรๆ เอามาใสไวในบานในเรอนเตมไปหมด ลวนแตเกนจำาเปนนจะเปนอยางไร เพราะวามนเกนจำาเปนมนกตองหาเงนเกนจำาเปน มนกตองขวนขวายเกนจำาเปน ไดประโยชนไมคมคาเพราะวามนมแตสวนเกน สวนเกนนไมไดทำาใหสงบสขทำาใหเปนบาหลงเหมอนวกลจรต

เดยวนเขามเคร องทำาลายโลกไดในพรบตา ไดยนวาหวรบนวเคลยรม ๕๐,๐๐๐ หวเมอหลายปมาแลวนะ เดยวนคงจะแสนหวแลว หาหมนหวนสามารถทำาลายโลกใหแหลกละเอยดไมมอะไรเหลอไปไดสก ๔ – ๕ คร งไมใชคร งเดยว ไมรเมอไรเขาจะใชกนสกท อาวธ

69

อตมมยตาประยกต

นวเคลยรทสรางขนไวตางฝายตางสรางแขงกนขนมานเราอยระหวางอะไร ยงกวาตกอยในระหวางเขาควายเสยอกมนไมรจะทำาอยางไร ไดแตภาวนากนวาอยาใชเลยเจาประคณเอยอาวธทสรางขนมานน นความทไมมสตความทไมรจกแกปญหาปองกน หากปลอยใหมนเปนไปตามบญตามกรรมไมหาทางออกทถกทควรทมนจะแกปญหาไดจรง มนกไปหาทางออกในทางทจะตรงกนขามคอสรางอาวธปรมาณขนมาสำาหรบแกปญหา สำาหรบจะขกนใหอยในอำานาจนเรยกวามนลอแหลม ถาอตมมยตาไมเขามาชวยทนเวลามนตองมการใชวนหนงเปนแน เวนเสยแตวาความมสตถกตองจะเขามาชวยทนเวลา รบม สตสมปชญญะในการทจะตอสกบปญหาเหลานเถด

เมอดตามสภาพทเปนจรงเรากเหนวามนษยยคนตองการเครองเหนยวรงอยาใหไหลไปขางหนาตามกเลสตณหามากทสด แตกไมรว าจะเอามาจากไหนยงคงลนไถลไปตามอำานาจกเลสตณหาโดยไมมเครองเหนยวรง ซงความเจรญทางวตถนนแหละมนมากเกนไป มนมาปดหปดตาไมใหมองเหนอะไร มองเหนแตสงทอำานวยความตองการแกกเลสของตนๆ กวงจไปขางหนาตามอำานาจของกเลสตณหาเหลานน จนไมรวาจะไปกนในทศทางไหน

มนษยแหงยคปรมาณมนเปนอยางนอะไรจะชวยไดนอกจากอตมมยตา สตเครองเหนยวรงไว ไมใหถกปรงแตงไปตามอำานาจของกเลสตณหา แตวาใหเดนไปถกทางๆ ควบคมกเลสตณหาไวไดไมใหมาเปนเจากเจาการในการทจะปรงแตง ในการทจะจดการโลกอยางนนอยางนแลวสตปญญาหรอโพธปญญากจะเขามาทำาหนาท เราจะเอาโพธปญญามาจากไหนมนกตองมาจากสตทสมบรณดวยอำานาจแหงอตมมยตา ความคงทนตอการปรงแตงของสงแวดลอมภายนอกและกเลสตณหาภายในมนจะปรงแตงทงภายในภายนอกทำาไมถกกไมสำาเรจดอก เพราะวาวาเราสามารถทจะดำารงตนอยไดในความปรกต ในความมนคง ในความถกตอง ปรงแตงใหเกดสงเลวรายไมไดดอก นเปนสงทจะตองนกถงกนใหมาก แลวเอามาชวยกนทำาใหมนมขนมา

70

อตมมยตาประยกต

โดยเหนตนเหตแหงความเลวรายเหลานน คอวาโลกยคปรมาณตกอยในวกฤตการณเลวรายขนาดน เราจะชวยกนอยางไรจะแกไขอยางไร

ในขนตนกจะตองมองลงไปใหพบขอมลเหตแหงความเปนอยางนน ไปๆ มาๆ กพบสงสงเดยวซงไมมทางจะผดพลาดไปไหนก คอความเหนแกตวมนเปนการบนดาลของกเลส แลวกมปจจยแหงกเลสซงชวยใหกเลสลกลามใหญโตกวางขวางความเหนแกตวเกดขนเมอไรกเกดกเลสเปนโลภเปนโกรธ เปนหลง ปจจยแหงความเหนแกตวกคอการศกษาทผดพลาด ความเจรญทควบคมไวไมได ชวยคดดใหดคดดใหด การศกษาโลกสมยนเปนการศกษาทเลวรายทสด มนเปนการศกษาทแยกตวออกไปจากศาสนามนจงมแตการสอนใหฉลาดๆ ในโลกนมโรงเรยนเทาไร มมหาวทยาลยเทาไรทกแหงลวนแตสอนใหฉลาดๆ ไมมสอนใหควบคมความฉลาด เมอมนมแตความฉลาดโดยไมมการควบคมมนกเอาความฉลาดไปใชเพอเหนแกตว

การศกษามนเลวรายคอมนมแตใหความฉลาด ไมเหมอนกบการศกษาสมยกอนซงแฝดกนอยกบการศาสนา มนมการศาสนาชวยควบคมความฉลาดคนกใชความฉลาดไปในทางทถกทควร เดยวนมนไมมสวนนนเขาไปควบคม แลวมนเปนประชาธปไตยดวยมวเมาประชาธปไตยจนขนสมอง มนกเลยใชความเหนแกตวตามความพอใจ ใชความฉลาดไดตามความพอใจ ปญหามนกเกดขนมหาศาล

แลวความหลงทนาสงสารอกอยางหนงกคอหลงดหลงชว ไมร จกทจะอยเหนอดเหนอชวคนทกคนชอบบวกใครๆ กชอบใฝฝนกนแตอยางนน ใหพรกนเพอความเปนอยางนน เมอหลงใหลในความเปนบวกหนกเขาอยางนมนกบาเลยมนกไมเหนแกหนาใคร ไมเหนแกหนาไหนเหนแกประโยชนของตว เหนแกความเปนบวกครนลบเขามาถงกรองไหกหวาดกลวกทำาอะไรไปผดๆ ไมรธรรมะอนสงสดคออยเหนอบวกเหนอลบ เหนอบญเหนอบาป เหนอดเหนอชว เหนอสขเหนอทกข เหนอทกอยาง ไมรจกเพราะไมมอตมมยตา

71

อตมมยตาประยกต

อตมมยตาทเราไดพดกนมานกหนาหลายวนมาแลว มนเปนบนไดสงเสรมใหขนไปๆ จนอยเหนอบวกเหนอลบ เหนอดเหนอชว เหนอของทเปนคๆ ทกอยางเลย มนวเศษอยางนน แตเดยวนมนกลบจมลงไปในเรองบวกๆ ลบๆ แลวกกลวๆ ทจะไมไดอยางนน หวนวตกวาจะสญเสยไปหาทางปองกนแกไขกนจนเลยขนาดถงกบคดจะครองโลกเสยคนเดยว โลกนมนกแคบเขามาเตมทแลวไมกวางใหญเหมอนแตกอนแลวอยางนบาหรอไมคดด เมอกอนจะไปภเกตตองใชเวลาตงเดอน ตองลงเรอออมแหลมมะลายไปเขาภเกต เดยวนมากนขาวเชาทน แลวกลบไปกนขาวกลางวนทภเก ตกไดเพราะวาการคมนาคมกาวหนา เพราะฉะนนการกระทบกระทงมนกมากขน ความยวยวนใหเกนพอดมนกมากขน ปญหาตางๆ มนกมากขนเพราะมนเหมอนกบวาจะกระทบกระทงกนเสยเร อยไป ความทโลกมนแคบเขาอยางนมนจงทำาใหเกดการผดพลาดในทางทจะเหนแกตวเรอยไป มนกลวทจะไดเปรยบมนกลวทจะไมไดประโยชนขางตว

สมยปจจบนนมนมความเหนแกตว เปนตวใครตวมนมากถงทสดขอใหใครครวญดใหด แมในครอบครวกยงมตวใครตวมนเสยแลว นความเปนตวใครตวมนมนมากขนในโลกทเจรญๆ แลว ถงพวกฝรงกเหมอนกนแหละมนกหยารางกนจนเจาหนาทจดทะเบยนไมไหว มนอยทวาไมมธรรมะไมมความรกผอน ไมเหนแกความอยเหนอกเลส มนมแตอยใตกเลสเอาตามชอบใจของตวโลกมนกเปนอยางน ถามความรทางอตมมยตากนเสยบางมนไมเปนอยางนดอก มนจะรวาจะอยกนอยางไร มสตทจะบงคบสงทมาหลอกลอมายวใหเหนแกตว ไมใหเหนแกตวจะเหนแกผอนไวเร อยไป ความรของอตมมยตามนดอยางน

เอาละ นเรยกวาแสดงอานสงฆของอตมมยตาเพอประโยชนแกคนในยคปรมาณ พอสมควรแกเวลาแลวเพราะวาฝนมนกำาลงจะมาแลว ฝนมนกำาลงคกคามอยน เร องยงไมจบกตองจบอยด เพราะ

72

อตมมยตาประยกต

ฉะนนขอใหทานทงหลายชวยจดจำาวา อตมมยตาจะชวยแกปญหาของมนษยยคปรมาณไดอยางไร

73

อตมมยตาประยกต

๑๒.ปาฏหารยแหงอตมมยตา

วนนจะพดถงอานสงฆทเฉยบแหลมโลดโผนของอตมมยตา ในลกษณะทเปนปาฏหารย หรอวาจะใหอตมมยตาแสดงปาฏหารยกได ไมตองตกใจหรอวาอยาเพอตกใจเกยวกบคำาวาปาฏหารยในทนเปนปาฏหารยท ดบทกขได ไมใชปาฏหารยหลอกลวงเหมอนกบอทธ ปาฏ หารยหรออาเทสสนาปาฏ หารยน นมนด บทกขไมได สวนปาฏหารยดบทกขไมไดนกเรยกวาอนสาสนปาฏหารย คอคำาสงสอนทพระพทธองคไดตรสไวในลกษณะพเศษสามารถกำาจดความทกขได ในลกษณะทเปนปาฏหารยคออยางนาอศจรรย อนสาสนปาฏหารยทรนแรงหรอแกกลาหรอโลดโผนนาอศจรรยใดๆ จะไมมอะไรยงไปกวาอตมมยตาขอใหตงใจฟงใหด

คำาวาปาฏหารยนตามตวหนงสอแปลวา นำาไปสความสำาเรจทนในเวลาทตองการ สงทสามารถนำาไปยงความสำาเรจทเปนจดหมาย อะไรทำาไดอยางนส งนนเรยกวาปาฏหารย คำาวาปาฏหารยเปนคำากลางๆ ทวๆ ไปนมนเปนปาฏหารยจรงกม ตบตาคนกม สะกดจตกม แตถาเรอง อตมมยตาแลวกตองเปนเรองจรงสามารถจะเปนไปอยางนนไดจรงสำาเรจประโยชนไดจรง ไมมปาฏหารยใดในบรรดาอนสาสนปาฏหารยนจะยงไปกวาอตมมยตา เพราะสามารถนำาไปสความดบทกขอยางนาอศจรรย

ทนแสดงปาฏหารยกจะพดเปนเรองไปเลยวาชวยใหคนเราหรอจตน ใหจตนอยเหนออทธพลของสงแวดลอมอนแสนจะยงยากแหงยคปรมาณ ยคปรมาณคอยคทเจรญทสดในทางวตถ จนไปเทยวโลกพระจนทรไดเหมอนกบไปเทยวเลนหลงบานน มนเปนยคทเจรญดวยวตถเหลอประมาณเจรญดวยวตถทยวยวน ทปรงแตง ทผกพนอะไรใหมนษยนหลงตดอยในอารมณนนๆ

อารมณทปรงแตงขนอนแสนจะวจตรพศดาร เปนวตถสงของผลตขนมาดวยอตสาหกรรม มากมาย ประณตวเศษทำาใหจตนมน

74

อตมมยตาประยกต

เตลดเปดเปงไปตามความยวยวนของอารมณเหลานนนเรยกวามนถกเชด มนษยในยคปรมาณถกเชดถกยวถกปรงกนอยางน เมอทำาไปไมถกตองแกไมไดกเปนบามนกฆาตวตาย อตมมยตาสามารถทจะหยดอาการเหลานเสยได เพราะมสตปญญารอบรรสกไมใหอะไรปรงแตงจตใหผดไปจากปรกตได ไมใหหลงรก ไมใหหลงโกรธ ไมใหหลงเกลยดและไมใหยนดยนรายไดอยางฉบพลนเปนปาฏหารย นเรยกวาปาฏหารยของอตมมยตาคมครองปองกนไมใหจตของสตวโลกนถกเชด ถกยว ถกปรงจนหวหมนในยคปรมาณ นขอแรกทควรจะเอามาพดกนเพราะวามนเปนยคปรมาณยคทวนวายทสด

ทนดตอไปอกกวาอตมมยตามปาฏหารย ใหจตมนษยอยเหนออทธพลของสงทเปนคๆ หมายความวามนตรงกนขาม ดชว บญบาป สขทกข นรกสวรรค เกดตาย ตรงขามเปนคๆ จตทไมมความรเพยงพอมนตกอยใตอำานาจของสงทเปนค ตกอยใตอำานาจคอไปหลงรกฝายหนงไปหลงเกลยดฝายหนง ไมไดอยตรงกลางหรออยเหนอ ตกไปในฝายดมนกมปญหาไปตามแบบด ตกไปในฝายชวมนกมปญหาไปตามแบบชว ถาตกอยตรงกลางไมชวไมดอยเหนอไปเสยกไมมปญหาอะไร

อะไรทจะมายกจตของบคคลใหอยเหนอของเปนค เหมอนปาฏหารยไมมอยางอนนอกจาก อตมมยตา มสตปญญาคอมความรอบรและรสกตวสามารถดำารงจตไวไมใหตกไปใตอำานาจการปรงแตงของอารมณภายนอกและกเลสในภายใน เปนจตคงทบรสทธ สะอาด สงบ อสระ อตมมยตาจะทำาใหมองเหนวา ดกแคนน ชวกแคนน บญกแคนน บาปกแคนน หวเราะกแคนน รองไหกแคนน ไมดใจเสยใจ ไมเอาคนนนแหละปกต

เรองนพพาน ๒ จะตองเอามาพดอกทในเรองนวา สอปาทเสสะนพพาน ผบรรลสอปาท – เสสะนพพานยงรจกชวรจกด รสกวาสขวาทกขตามทเขารสกกน แตไมปรงแตงจตใจใหเกดเปนตวก – ของกก

75

อตมมยตาประยกต

ไมเกดทกข จงเปนนพพานชนดหนงเพราะวาอนทรยเครองรสกยงไมถกกำาจด ยงไมถกทำาลาย

ทนมาถงอนปาทเสสะนพพานมนไมเกดเลย มนไมเกดรสกเปนชวเปนดเปนสขเปนทกข เปนนาพอใจไมนาพอใจมนไมรสกเสยเลยมนกไมตองเกดตวก ของก นคอปาฏหารยของอตมมยตา มสตปญญา–ไมใหเกดการปรงแตงเปนตวกหรอเปนกเลสตณหาใดๆ ไมวาจะเปนของคชนดไหนอยเหนอชวเหนอด

ทนขอตอไปอตมมยตาทำาใหไมตองเผชญกนกบกเลส อตมมยตามอยกเลสเกดไมไดมนเหมอนยากำาจดศตรพช ถามนมอยศตรพชมนเกดไมได เพราะมนมสตปญญาควบคมจตไว ไมใหถกปรงดวยอารมณภายนอกดวยอารมณภายในมนไมเกดกเลส ใหงายๆ เขากเหนวามนอยเหนออารมณรายโดยประการทงปวง คนธรรมดานควรจะรสกอารมณรายทมประจ ำา ประจำาโลก ประจำามนษย ประจำาจต ประจ ำาบานเรอน ประจ ำาครอบครว อารมณรายนมอะไรบางยกตวอยางมาใหเหนขอแรกเปนความรก เกดขนแลวเปนอยางไรกนไมตดพนมนกเผาไปตามแบบของความรก เปนไฟเปยกไปตามเรองตามราวของมนหาความปกตสขไมได กระวนกระวายกระเพอมไมมหยดนความรกอารมณราย แลวกมความโกรธ ความเกลยด ความกลว ความตนเตนฯลฯ ถาอตมมยตามาโอมนเปนเชนนนเอง เปนไปตามเหตตามปจจยแคนนเอง ไมมอะไรนาตนเตน

อตมมยตาจะปดสงเหลานออกไปทงหมด จะกวาดลางสงเหลานออกไปหมดอยางนาอศจรรยอยางกบปาฏหารย ความรก ความโกรธ ความเกลยด ความกลว ความตนเตน ความวตกกงวล อาลยอาวรณ อจฉารษยา ความหงหวงถกปดทงไปเหมอนกบกวาดขยะดวยอำานาจของ อตมมยตา นเปนปาฏหารยของอตมมยตาทควรจะรไว

อตมมยตามปาฏหารยคอดนดนจตใหขนไปเหนอโลกอยามาอยทนกบอารมณเหลาน ทมนปรงแตงซายทขวาทหนาทหลงทกระตกขางนนท กระตกขางนทไมมความสงบสข อตมมยตาจะดนดนจตให

76

อตมมยตาประยกต

ละสงเหลาน ไมไยดกบสงเหลานดนขนไปอยเหนอโลกเปนโลกตตระไมมอะไรปรงแตงได เพราะอตมมยตามนเหนวาหลอกลวง มอตมมยตาแลวมนไมมความโงถงขนาดทจะไปหลงใหลในโลกแหงการหลอกลวง ซงเตมไปดวยการปรงแตง

อตมมยตาทำาใหหลดจากสงผกพนชวตนอยดวยความผกพน ผกพนกนอยางไรบางกผกพนดวยความรก ทผกพนกนรนแรงกเรยกวาภพ ความเปนอยางนนความเปนอยางน เมอมความผกพนเปนสามหรอเปนภรรยามนกเปนภพอนหนง เลกรางความเปนอยางนเสยไดมนกไมมความลำาบากยงยาก กามภพกแคนน รปภพกแคนน อรปภพกแคนน ไมเอาภพอยเหนอภพ ทนความผกพนของกรรมทตองเปนไปตามกรรมน พระพทธเจาทรงสอนใหเหนอกรรม ใหชนะกรรม ใหประพฤตสมมตตะ ๑๐ ประการ เลกตวกของก เลกตวตนของตน กรรมกหายไปหมดพนจากกรรม ไมมตวตนทจะทำากรรมหรอรบผลกรรมหรอเปนไปตามกรรม พนจากกเลสตณหาอปาทานนเปนอนวาแนนอน ไมอาจจะเกดกเลสตณหาอปาทานใดๆ เพราะสตปญญาชนดอตมมยตามนควบคมเอาไว นปาฏหารยสงสดอยางยงของอตมมยตาใหอยเหนอภพ เหนอกรรม เหนออทธพลของอารมณหรอของความผกพนใดๆ ทมนผกพนอยตามธรรมชาต

ดตอไปทนพเศษหนอยเรองปฏบตธรรมะ อตมมยตาทำาใหงายแกการปฏบตธรรม ถาม อตมมยตาแมนดหนอยอยบาง มสตปญญามองเหนสงเหลานไมใหปรงแตงไดแลวกงายทจะปฏบตธรรม ปฏบตสมาธ ปฏบตวปสสนา ปฏบตสตปฏฐานอะไรกตามมนจะงายขนมากถามอตมมยตา มสตปญญาคอยกำาหนดไววาไมเอากบมงแลวไอสงทปรงแตงน กไมเอากบมงแลวโวย แลวยงมพระบาลดวยซ ำาวามนงายตอการเหนธรรม การปฏบตใหเหนอนจจง ทกขง อนตตาในขณะแหงวปสสนานน ถามความรสกเปนอตมมยตา มนกเหนทบทวนลงไปวากไมเอากบมงแลวโวยยงขนไปอกแหละ ยงเหนอนจจง ทกขง อนตตากยงเหนวากไมเอากบมงแลวโวย มนกเลยกวาดออกไปหมด นเปน

77

อตมมยตาประยกต

ปาฏหารยของอตมมยตางายแกการทจะปฏบตธรรม งายแกการทจะเหนธรรมเหนสจจธรรมเชนอนตตาเปนตน อารมณมาปรงแตงจตไมไดมนกงาย ฉะนนถอคาถาวากไมเอากบมงแลวโวย เปนหลกสำาหรบขจดไปๆ อยาใหเขามาเกยวของจะงายแกการปฏบตธรรมและการเหนธรรม

ทนมนกชวยใหมนพพานทนและเดยวน นพพานชวคราวตามแบบโลกๆ เรยกวา นพพต แปลวา เยนเหมอนกนแหละ ดบเยนเหมอนกน ถาดบเยนไปกวานนเปนนพพานจรงกเรยกวานพพาน ไดนพพานชวคราวคอนพพตกไดไดนพพานจรงกยงดคอไมมไฟ ไมมกเลสทเปนไฟเขามาทำาใหรอน อตมมยตามนปองกนไมใหเขาไปผกพนกบสงใดไมใหสงใดเขามาปรงแตงไดมนไมมไฟคอกเลสมนกเยนๆ เยนอยางระดบชาวบานเยนอกเยนใจอยางระดบชาวบานกได หรอเยนสงขนไปถงกเลสชนลกๆ ไมมมนกเยนกวานน กระทงเยนตลอดกาลเปนพระอรหนตคอนพพานสมบรณ เรากเลยมชวตเยนทนและเดยวน

เอาทนมนออกจะอศจรรยแลว อตมมยตาชวยใหอยเหนอสงศกดสทธ หรอแมแตของเทวดา ผสาง พระเจาอะไรกตาม คนโงอยใตอำานาจของสงศกดชนดนนชนดไสยศาสตร จะเปนผสางเทวดาสงศกดสทธสมมตทไหนในสากลโลกกตามใจมนออนวอนอยนนแหละ ถามอตมมยตากไมเอากบมงแลวโวย แลวไมตองอยใตอำานาจของสงศกดสทธเพราะเราไมตองการ ทออนวอนสงศกดสทธใหชวยเพราะตองการมากมกเลสมาก มนตองการมากหาไดไมพอ เดยวนฉนไมมภยไมมอนตราย ฉนไมมตวก ฉนไมมความทกข พระเปนเจากดสงศกดสทธเหลานนกดไมเขามาเกยวของไดไมตองการ

ไสยศาสตรทงหลายเลกกนตอนนแหละ มนไมตองกลว ไมตองโงเขลาในเรองของไสยศาสตร พงพาอาศยสงศกดสทธแลวมนกไมมความเปนอสระ เลกเสยไดเปนอสระ อตมมยตาชวยใหเลกไดไมมสงศกดสทธสำาหรบฉนกได ฉนดบทกขเองไดโดยกำาจดกเลสออกไป ถา

78

อตมมยตาประยกต

ยงตองการออนวอนจดธปจดเทยนแกสงศกดสทธอยมนกผกพนอยนนแหละ

เอ าขอสดท าย อยาตกใจ ท ำา ใหอย เหน อความต องการพระพทธเจาไมตองการพระพทธเจา อนนคงจะยาก จะเขาใจยากแลวกดาอาตมากนอกไมเปนไร จะขอพดสรปสนๆ วาเรามพระรตนตรย พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนทางปฏบตเพอใหขนถงจด สจดทไมตองการพระพทธ พระธรรม พระสงฆอกตอไป นากลวสำาหรบคนทไมเขาใจทยงยดมนในพระพทธ พระธรรม พระสงฆไมเปนไรอตมมยตาชวยได ถาทำาใหไมตองการอะไรใหอะไรปรงแตง ไมตองการใหใครชวยตวเองได หรอวาถาวาเปนถงขนาดนนแลวกเปนพระพทธ พระธรรม พระสงฆเสยเอง แลวจะตองการพระพทธ พระธรรม พระสงฆไปทำาไม

นปาฏหารยสงสดของอตมมยตาชวยใหวาไมตองการพระเจา ไมตองการพระพทธเจา ไมตองการอะไรๆ ทเขาตองการกนอยอกตอไป ไมตองเอาพระเคร องมาแขวนคอใหรงรงนนของเดกๆ มนไมตองการทพงอกตอไป เพราะมนถงทสดแลวอยนอกเหนอความตองการทพงเสยแลว นจบแลวทปาฏหารยของอตมมยตา เทาทมนเกยวกบความทกขและความดบทกข

ทนขอแถมพกอกขอหนง นอกเร องอตมมยตาชวยใหพทธศาสนาขนอยเหนอสด สงสดกวาศาสนาใด พดอยางนมนกถกดาอกแหละ เพราะมนไปดถกดหมนศาสนาอนๆ วาอยขางใตขางลาง แตเราจะพดตามความเปนจรงวาพทธศาสนานสอนใหมอตมมยตาละหมดตวกไมมตวตน มนเลยออกไปไกลสดกวาศาสนาทงปวงทยงมตวตน ขอใหดประวตวฒนธรรมแหงการเกดของศาสนา ศาสนากเปนวฒนธรรมอยางหนงๆ ดำาเนนมาสงขนๆ จนถงวฒนธรรมสงสดหมดตวตนวางถงทสด นนแหละยอดสดวฒนธรรมทางศาสนา ศาสนาทยงมตวตนยงไมสดหรอก พทธศาสนาไมมตวตน ตวตนทเรายดถอวาตวตนนนมใชตวตน เปนตวตนทอวชชามนสรางขนมาเปนตวตน

79

อตมมยตาประยกต

เอาละการบรรยายในวนนก พอสมควรแกเวลา ขอยตการบรรยายเร องปาฏหารยของ อตมมยตาฝากไวในจตใจของทานทงหลาย บางเรองเอาไปพดได บางเรองอยาเอาไปพดจะถกดา

80

อตมมยตาประยกต

๑๓.บทชวยจำาสำาหรบเรองอตมมยตา

ไมวาเร องใดเราอาจะสรปไดเปนประเดนๆ หรอเปนขอๆ โดยเปนหวใจของเรอง เพองายแกการจำาหรอการหยบยกขนมาใชพดจา เดยวนเรองอตมยตากเปนเรองใหญละเอยดซบซอนมแงมมทจะตองอธบายมาก เลยเหนวาเปนการสมควรทจะมบทชวยจำาอนเกยวกบเรองอตมมยตาทงหมดทงสน อยาเพอคดมากเกนไปเพราะจะขอเสนอสก ๑๐๐ ขอ ขอใหทำาความเขาใจแตละขอๆ และจำาไวเปนหลกงายแกความจำาเรยกวามนชวยจำา

ขอท ๑ อตมมยตาเปนคำาทแปลทยากทสดสำาหรบคำาประเภทเดยวกน

ขอนหมายความวาคำาธรรมะในระดบสง เชน อนจจตา ทกขตา อนตตตา ธมมฏฐตตา ธมมนยามตา อทปปจจยตา สญญตา ตถาตา เหลาน คำาวาอตมมยตาแปลยากทสด

ขอท ๒ แปลตรงวาความไมสำาเรจมาแตปจจยนนๆ ขอน เก อบจะฟงไมถกความไมส ำา เรจมาแต ป จจยน นมน

หมายความวา สงทมเหตมปจจยมนกตองสำาเรจมาแตเหตแตปจจย ทานลองนกดสงทมนมเหตปจจย ภาชนะถวยชามรามไหมนกสำาเรจมาแตเหตปจจยคอดน นำา เคร องป น ความปรารถนาของผป น แตอตมมยตานมนสงขนมาจนเหนอเหตเหนอปจจย

ขอท ๓ มความหมายวามสตปญญาไมใหปจจยทงภายนอกและภายในปรงแตงจตไดในทกกรณ

นเปนความหมายทดทสดหรอครบถวนทสด ความมสตปญญาเพยงพอปองกนแกไขไมใหปจจยภายนอกรป เสยง กลน รส เปนตน หรอปจจยภายในกเลสตางๆ เหลานปรงแตงจตใหเปนอยางนนเปนอยางน คอจตยงคงปรกตอยไดในทกกรณ

81

อตมมยตาประยกต

ขอท ๔ ความไมถกปจจยปรงแตง นพดสนทสดความไมถกปจจยปรงแตง ไมเปนผลของการปรง

แตงเพราะวาอยนอกอำานาจของการปรงแตง เรยกสนๆ วาเดยวนไมถกปจจยปรงแตงตงอยอยางอสระมนคง

ขอท ๕ ความไมอยใตอำานาจของคณหรอประโยชนใดๆ สามอยางนะ ขอความนไมอยใตอำานาจ แลวกไมอยใตคณคา

แลวกประโยชน คนธรรมดาจตใจมนอยใตอำานาจของบางสงบางอยางกระทงอำานาจบงคบของผมอำานาจ แมอำานาจของธรรมชาตมนกรสกวาอยใตยอมแพ นคณคำาวาคณตอสงทงปวงมนมคณททำาใหรกกรกททำาใหเกลยดกเกลยดนนมนเปนคณของมน คำาวาคณในภาษาบาล ไมไดหมายความวาดอยางเดยว ถงแมวามนดมนกท ำาใหหลง ทำาใหหลงรก หรอมนหลอกใหรก เรยกวาคณ นประโยชนทตองการกนนกแลวแตวาชนโงเขลาหรอชนทมปญญา ประโยชนนะมนบงคบจตใจ ดเอาเถดวาเดยวนคนถอศาสนาประโยชนกนทงนนแหละ ระวงใหดทกคนเปนทาสประโยชน

ขอท ๖ ความไมอยใตอำานาจของสงขารเพราะกำาลงไปสว สงขาร

คำาวาสงขารนเคยพดกนมาหลายคร งแลววา ผหรอสงทปรงแตงนนเรยกวาสงขาร ผหรอสงทถกปรงแตงกเรยกวาสงขาร กรยาอาการทปรงแตงกเรยกวาสงขาร จตทมอตมมยตามนไมอยใตอำานาจของสงขาร ไมวาในความหมายใดๆ ไมปรงแตง ไมถกปรงแตงนนจงเปนอตมมยตา เมอเปนเชนนนมนกวสงขารหรอกำาลงไปสว สงขารอยเหนอการปรงแตงโดยประการทงปวง

ขอท ๗ ความพนจากอำานาจอสสาทะแหงโลกยธรรมทงปวงความพนจากอำานาจอสสาทะแหงโลกยธรรมทงปวง คอวาจต

ตามธรรมดานนมนอยใตอำานาจอสสาทะ อสสาทะคอเสนห สงทเปนเสนหใหผกพนจตใจเรยกวาอสสาทะใหความเอรดอรอยสวยงามพออกพอใจสบายใจอะไรกตาม เปนเสนหอยในตวของโลกยธรรมนนๆ

82

อตมมยตาประยกต

เดยวนจตพนจากอำานาจเสนหเหลานนของโลกยธรรมนนๆ กเรยกวาอตมมยตา

ขอท ๘ ความไมผกพนอยดวยอปาทานใดๆ อกตอไปความยดมนถอมนโดยความเปนกาม โดยความเปนทฏฐ โดย

ความเปนสลพพตตปรามาสหรอเปนตวเปนตนนเรยกวาอปาทานมนผกพนจตใจไวทง ๔ อปาทาน เมออปาทานเหลานไมอาจจะผกพนไดอกตอไป จงจะเรยกวาอตมมยตา

ขอท ๙ ความไมถกลวงดวยของเปนคขอนพดมาจนเมอยปากผพด ดชว บญบาป สขทกข แพชนะ ได

เสย คๆ นมนลวงใหเราเกดอารมณ๒ฝายคอพอใจไมพอใจ ฝายทเปนบวกนารกกหลงรก ฝายทเปนลบไมนารกไมนาพอใจกขดเคองยนดยนรายเพราะเปนของค แลวในโลกนมนเตมไปดวยของค คนทถกลวงดวยของเปนคกมปกตรกและชง ถาไมถกลวงดวยของเปนคกไมอาจจะเกดรกหรอชงในสงใดๆ

ขอท ๑๐ ความไมถกลวงดวยอสสาทะใดๆ แหงยคสมยนโดยเฉพาะสมยปจจบนซงสงทเปนเสนหนนมนมมาก เขาทำาขน

ไดมากและรนแรงกวาธรรมดา สงทนารกเขากทำาใหมนนารกไดยงขน สงทนาเกลยดนากลวเขากทำาใหนาเกลยดนากลวยงขน อสสาทะทเปนเสนหกมากขนๆ เหลอประมาณคกนไป ความไมถกลวงดวยอสสาทะใดๆ และแมสงตรงกนขามกเรยกวามอตมมยตาคอจตทเหตปจจยใดๆ ปรงแตงไมได

ขอท ๑๑ เรองอตมมยตาเปนเรองทเขาใจยากเพราะแปลยากดงทกลาวแลวและบอกมาเปนขอแรกวามนยาก เรองเขาใจมน

กยงยากยากไปกวานนอก ถาสลดเร องนออกไปวายากนกกกไมเอากบมงแลวละก มนกไมมเร องอะไรทจะมาใหเปนประโยชนทสดไดเหมอนเรองน กแปลวาสลดออกไปเสยจนไมตองเกยวของกนอยางนนมนไมถก ถามความพยายามในเรองนเขาใจจนไดแลวพระนพพานกเปนของงาย

83

อตมมยตาประยกต

ขอท ๑๒ เปนเพชรเมดสดทายทหลงเหลออยในพระไตรปฎกพดใหฟงงายๆ พระไตรปฎกมเพชรมากๆ แลวเพชรเมดสดทาย

นวเศษทสดดทสด สวยงามทสดยงใหญทสด แลวมนหลงเหลออยในพระไตรปฎกทดงออกมาเปนเมดสดทาย โดยอยากจะบอกวาตอไปนกจะไมพดเร องอะไรอกแลว จดวาอตมมยตาเปนเพชรเมดสดทายทหลงอยในพระไตรปฎก

ขอท ๑๓ คำานในพระไตรปฎกเปนคำาทไมถกสงคายนาใหถกตองหรอถถวน

อยางนอยกมเหลออย ๒ ค ำา คอคำาวา อกมมยตา คำาหนง อคมมยตา อกคำาหนง กมคำาหนง คมคำาหนง ไมถกวสชชนาแกไขอะไรเลยไมรวาอะไร แตบางแหงชำาระถกตองเปนอตมมยตา

ขอท ๑๔ เปนคำาทไมคอยม หรอไมมในดคชนนารชนดเลศแมของฝรงทวาชนดกไมมคำานมนเปนคำาทไมอยในความสนใจ

ไมสะดดหรอวาสะดดแลวไมรวาอะไรกไมเกบเอามาเหมอนเพชรชนเลศทมนไมไดเจยระไนดเปนกอนหนกอนดนตกอยไมมใครหยบขนมา

ขอท ๑๕ เปนคำาทหาไมพบในอภธรรมปฎกหาพบแตในสตตนตปฎก

ผทไมรเร องกจะไมคอยเขาใจทจรงคมภรอภธรรมปฎกนนเพงแตงทหลง หยบเอาคำาสำาคญในสตตนตปฎกไปแตงๆ แตงใหลกซงจงมทมาในสตตนตปฎกแตคำานกลบไมมในอภธรรมปฎก

ขอท ๑๖ เปนคำาทถกซอนอยในพระไตรปฎกจนมาถงเวลาทควรจะออกมาแลว

ควรจะออกออกโรงสกทไดแลวมนซอนอยหลงฉากนานมาแลว เดยวนออกมาหนาฉากกนเสยท ออกมาชวยโลกกนเสยสกท ถาเขาใจอตมมยตานำามาใชเปนประโยชนไดแลวจะไมมความวนาศใดๆ

ขอท ๑๗ เปนมนตราขบผผทงภาษาคนและภาษาธรรม ผหลอกเดกๆ มนกขบได ผกเลส

ในภายในอนลกซงลกลบซอนเรนกขบได อตมมยตาเปนมนตราใชขบ

84

อตมมยตาประยกต

ผในชนทตำาๆ กไมเอากบมงนกได กขบผได กมาปรงแตงไมได ไมมกเลสใดๆ เกดขน

ขอท ๑๘ มใจความทพดภาษาเดกๆ จำาไวงายๆ ไดวา กไมเอา“กบมงอกตอไปแลวโวย”

ขอนใชไดทกระดบไมวาระดบตำาทสดระดบสงทสด กไมเอากบมงหมายความวาจะมาทำาใหหลงใหลปรงแตงผกพนอะไรไมไดอกตอไป ขอยนยนไมใชจาบจวงพระพทธเจานะวามนตบทนดกวาพระพทธคณเสยอก ถาจะขบผกนจรงๆ กไมเอากบมงแลวโวยนขบผไดดกวามนตบทอนๆ

ขอท ๑๙ เปนมนตราทใชหยารางสงทควรหยารางเดยวนใชคำาวาหยารางคอเลกกนเดดขาด มนตราสำาหรบหยา

รางไมมอะไรดกวากไมเอากบมงแลวโวยทออกมาจากหวใจภายในจรงๆ มความเหนแจงแจมชดวาปรงแตงแลวกเปนไปแตทกขเปนความทกข ฉะนนรจกถอนรากถอนโคนลงไปใหถงสวนลก มองเหนทมนหลอกลวงมนปรงแตง กตดบทกนทตรงนนวาเลกกนๆ

ขอท ๒๐ เปนดาบเลมสดทายในบรรดาธรรมาวธท งหลายเพอการดบทกข

ดาบใครๆ กรวาเปนอาวธแตในทนเราจะหมายถงธรรมาวธ ไมใชดาบชนดทตดวยเหลก เปนอาวธแหงธรรมะทใชในหนาทของดาบคอตดใหขาดออกไป ไมมดาบเลมไหนจะคมเฉยบตดขาดยงไปกวาอตมมยตาในบรรดาสงทตองตด แลวกตดดวยอตมมยตามนกตดไดจรง

ขอท ๒๑ ควรมไวอยางอาวธวเศษสดประจำาตวคนแตละคนถามอาวธวเศษไวประจำาตวมนอนใจปลอดภย ถาเราจะมขาศก

แลวกจะมเครองปองกนตว ขาศกคอกเลสตองใชอตมมยตาทำาลายลางขาศกนน

85

อตมมยตาประยกต

ขอท ๒๒ เปนอำานาจผลกดนใหหลดออกไปหลดออกไปจากสงผกพนนนแหละจะเปนกองทกขกด หรอจะ

เปนเหตใหเกดความทกขกด ถาอยกบมนไมไหวจะใหหลดออกไปทงอยางตำาและอยางสง นพระสทธตถะจงไดออกมาเปนพระพทธเจาแลวเกดพระพทธศาสนาซงเราไดศกษากนอยทกวนน กออกภายในออกไปถงจตใจ ออกไปนอกโลกไปเลยผลกใหออกจากโลกนไปสโลกกตตระเลย

ขอท ๒๓ ใหละจากสงทยงไมสงสดไปสสงสงสดเมอพระพทธเจาไปปฏบตศกษากบอทกดาบสรามบตรกไดรบ

สงทวานาพอใจทสดแลว สงขนาดเนวสญญานาสญญายตนะแลว แตมนกไมยงไมใชสงสงสดอตมมยตากไมยอมกออกไปคนหาของพระองคเองผลกออกไปตอไปใหสวงสงสด ดงนนพระสทธตถะจงลาอทกดาบสรามบตร

ขอท ๒๔ เครองผลกดนหรอดนดนใหขนเหนอโลกนเราอยกนในโลกจมอยในโลก ไมรจกวาอะไรอยางไรเหมอนกบ

ปลาไมรจกบกไมมอะไรจะดนดนปลาใหขนมาบนบก เพราะปลามนไมมอตมมยตามนกเลยอยในนำา ถามนมอตมมยตาเกดขนในใจ มนกกระหายทจะขนจากนำาดนดนใหขนเหนอนำาจนเปนสตวบก นกเหมอนกนนำากคอโลกโลกกคอนำา โลกมความหมายอยางเดยวกบนำาคอ ตกแลวจมๆ มพระพทธภาษตวามหาสมทรทลกทสดนนคอ ตา ห จมก ล น กาย ใจ ตกบอของตา ห จมก ล น กาย ใจน มนจมย งกวามหาสมทร เดยวนมนมอตมมยตามนขนมาไดจากมหาสมทรอนลก

ขอท ๒๕ ขอยำาอกทวามนยากแกการเผยแผยากแกการเผยแผจนพระพทธเจากทรงทอพระทย ตรสรแลว

ใหมๆ กโอไมไหวปวยการสอนกเหนอยเปลาไมมใครร ตองมมหากรณาเปนทาวมหาพรหมมาเชอเชญวาชวยสอนเถด ถงมนจะลกซงเทาไรกยงพอจะมผเขาใจไดบาง ขอใหเหนแกพวกนเถดถาไมแสดงธรรมแลวพวกเหลานจะขาดประโยชน พระพทธเจาจงตดสนพระทยวา

86

อตมมยตาประยกต

ถาอยางนนเผยแผๆ ถงเรากเหมอนกนแหละประสบอปสรรคอยางเดยวกน เผยแผเรองนเมอ ๑๐ กวาปมาแลว เคยเอาเรองอตมมโยมาพดไมมใครสนใจ เดยวนไดยนวาพอใจสนใจด

ขอท ๒๖ คนสวนไมยอมเชอไดยนแตชอกกลวเสยแลวคนสวนมากไมคอยยอมเชอวามนจะถอนตวขนมาไดถงขนาด

นน ไดยนแตชอกไมนาพอใจ นาระแวง นาสนหว นากลว อตมมยตาๆ ยงคนทยอมแพงายๆ กไมไหวๆ เชนเดยวกบเร องนพพานฉนยงไมเอา เขาไมยอมเชอวาจะเปนไปไดจะทำาได จะมไดแลวจะดบทกขไดจรง

ขอท ๒๗ อตมมยตารนแรงยงกวาตถตา ความเปนธรรมะทจะกำาจดความทกขรนแรง

ตถตา แปลวา เปนเชนนนเอง แตพอถงอตมมยตา กไมเอากบมงแลวโวยนมนรนแรงขนาดนน ถาตถตาเชนนนเองมนกเฉอยๆ ไปอยางนนเองพอถงอตมมยตาเอากบมงไมได หรอวาตองเหนสญญตาเหนตถตาแลวจงจะเหนอตมมยตา

ขอท ๒๘ มแตในพทธศาสนาชวยประกาศกองทาทายวาธรรมะนมแตในพทธศาสนา ไมมใน

ศาสนาอนใดแลวกเปนเนอตวและหวใจของพทธศาสนา เพราะวาไมมศาสนาไหนทจะมงหมายรอถอน เพกถอนอตตา อตตนยา เขาไมสอนใหถอนตวตนกนมแตในพทธศาสนา นเปนสงทซอนเรนอยางลกลบทตองถอน

ขอท ๒๙ จะเปนพทธศาสนาไปไมไดถาไมมอตมมยตาเมออตมมยตาไมมมนกอยแคเนวสญญานาสญญายตนะของ

อทกดาบสรามบตรมแคนน ตอเมอขนไปเหนอนนเปนอตมมยตาแลวจงมพทธศาสนาของพระพทธเจา ฉะนนขอใหมองใหชดวาเปนพทธศาสนาไปไมไดดอก ถาไมมอตมมยตาหรอไมขนมาถงขนอตมมยตา

87

อตมมยตาประยกต

ขอท ๓๐ สามารถเปนรากฐานของลทธการเมองท พงปรารถนา

ลทธการเมองในโลกเวลานมมากมายหลายสบลทธแกปญหาไมไดทงนน เพราะไมถกตองกบกฎของธรรมชาต สงคมนยมนนคลอยมาใกลก บกฎเกณฑของธรรมชาตแลวแตมนไมมธรรมะยงไม ประกอบดวยธรรมะ ถาเมอใดสงคมนยมประกอบไปดวยอตมมยตาจะเปนธมมกสงคมนยมขนมาแลวกจะแกปญหาของโลกได ศาสนาทถกตองเปนสงคมนยมถาเปนปจเจกนยมไมไดดอก เพราะวามนไมใชมคนๆ เดยวในโลก

ขอท ๓๑ อตมมยตาชวยใหพฒนาแผนดนธรรมแผนดนทองแผนดนธรรมแผนดนทองพฒนาไมไดถาไมมอตมมยตา คอไม

ยอมสละสงทเปนขาศก ยงพอใจหลงใหลในสงทเปนขาศกโดยเฉพาะอยางยงอบายมข นกพฒนายงรกขวดเหลามากกวาตวเองพฒนาแผนดนธรรมแผนดนทองไมได ตอเมอมอตมมยตากไมเอากบมงแลวโวยอบายมขทงหลายมนหายไป ก จะพฒนาแผนดนธรรมแผนดนทองได

ขอท ๓๒ จำาเปนสำาหรบคนทอยในโลกยคเจรญดวยวตถเรยกวายคอตสาหกรรม

โลกปจจบนเปนโลกยคอตสาหกรรม นยมเครองจกรผลตอะไรออกมาจนคนไมมงานทำา เครองจกรเอาไปทำาเสยหมดคนทจะทำากไมไดทำา พอเคร องจกรมาคนกวางงานแลวกผลตออกมาแตสงทเปนเหยอของกเลสเปนอนตรายนะ สงทผลตออกมาสงเสรมกเลสยงๆ ขนไปกเลยทำาใหหนกขนไปอกทำาใหคนวางงาน พระเจาอตมมยตามาชวยเมอไรคนกไมถกหลอกนนแหละมนจะรอดไปได

ขอท ๓๓ อตมมยตาไมใชเฉพาะเรองในโลกแมเรองนอกโลกออกไปกตองใช

เร องในโลกทหลอกลวงนกตองใชอตมมยตา แลวจะออกไปนอกโลกกยงตองใชอตมมยตาใหสงขนไปเพอทงกนเดดขาดเลย

88

อตมมยตาประยกต

ไมใชเพยงแตละบางสวนบางอยางแตวาขนไปเหนอโลกใหเดดขาดเลย จงเรยกวาใชเปนเรองในโลกกไดใชเปนเรองนอกโลกกได

ขอท ๓๔ อตมมยตานนควรมและตองมสำาหรบใชแกปญหาทกชนด

ควรจะมเปนสงทควรจะม แลวมนตองมจ ำาเปนตองม เอามาเปนเคร องมอแกปญหาทกชนด ปญหาตำาๆ เตยๆ ปญหากลางๆ ปญหาสงสดกใชอนนแหละ คอไมถกหลอกจตใจไมถกหลอกอยดวยอารมณของกเลส จะแกปญหาไดทงอยางโลกๆ และอยางเหนอโลก

ขอท ๓๕ อตมมยตามธรรมะในเครออตมมยตามธรรมะในเครอตงแตอนจจาเปนตนขนไปจนถงตถ

ตา ขอนเคยบอกแลววา ๙ ตา อนจจตา ทกขตา อนตตตา ธมมฏฐตตา ธมมนยามตา อทปปจจยตา สญญตา ตถตา อตมมยตา อยในเครอเดยวกน เบองตนทสดเรอยไปจนถงอตมมยตาสงเสรมกนและกน

ขอท ๓๖ ดใหดมอาทนวญาณเปนสมทยมอาทนวญาณเปนมลเหต สมทยคอเปนมลเหตใหเกดขน อาท

นวญาณ แปลวา ญาณใหเหนโทษ ญาณเหนทกข ญาณเหนอนตราย ญาณเหนความเลวทรามตำาชา แลวมนกจะทำาใหเกดความตองการทจะสลดออกไป ถามอาทนวญาณเทาไรกงายแกการทจะมอตมมยตาเทานนแหละ ถามองไมเหนทกขโทษใดๆ แลวไมมทางทจะอยากจะพนไป มนอยากจะอยในกองทกขเพราะมนไมเหนโทษแหงความทกขจงตองการเปนอยางอน

ขอท ๓๗ อตมมยตานตองจดเปนสมมาญาณะแหงสมมตตะ ๑๐

เรารจกกนแตเพยงมรรคมองค ๘ เรารจกกนแตเพยง ๘ นนยงไมครบ ชวยรไวยงไมครบมนครบแตเพยงฝายปฏบตทเปนตวเหตเทานน ยงไมแสดงผล มนยงมผลอก ๒ คอ สมมาญาณะ สมมา

89

อตมมยตาประยกต

วมตต สมมาญาณะ รอยางถกตองเพอดบทกข แลวกสมมาวมตตหลดออกไปไดรวมเปน ๑๐

ขอท ๓๘ อตมมยตาเรมแตธมมฐตญาณแลวกเปนนพพานญาณในทสด

ธมมฐตญาณกเหนสงทตงอยตามธรรมดาคอความจรงของธรรมดา อนจจง ทกขง อนตตา ทมนเปนอนจจง ทกขง อนตตานนแหละ เรยกวาเหนธรรมฐตตงอยตามธรรมดา ครนเหนแลวมนกหลดออกไปนจะเปนนพพานญาณ ญาณทงหมดทงสนในพระศาสนาแยกออกเปน ๒ ขนตอน ธมมฐตญาณ เหนความจรงทมนเปนไปอยางไรเสยกอนแลวกจะเกดนพพานญาณหลดพนจากสงเหลานน

ขอท ๓๙ อตมมยตาเปนโคตรภญาณกไดโคตรภญาณไมคอยถอเปนหลกสำาคญในฝายสตตนตะมในฝาย

อภธรรม ในฝายสตตนตะไมคอยใชคำาวาโคตรภญาณ แตถาจะใชกอตมมยตานจะเปนขามโคตรปถชนไปสโคตรอรยเจา อตมมยตาเปนเครองกระโดดขามโคตรปถชนในกองทกข ไปสพระอรยเจาทไมมทกขนเรยกวาขามโคตรกได เหนไดชดวาอตมมยตานมขอบเขตกวางขวางยดหยนไดงายเปนธมมฐตญาณกได เปนโคตรภญาณ เปนนพพานญาณกได มนเกยวครอบงำาทวไป

ขอท ๔๐ รตตญญตาชวยไดมากในการทจะเหนอตมมยตาความเปนผรราตรนาน เรยกวา รตตญญตา คอแกนนแหละ

ยงแกเรยกวารตตญญๆ เพราะวาคนทมอายมากผานมาในโลกมากเปนหลายสบป นนมนเหนอะไรมากมายไมเหมอนเดกๆ เพงเกดมาเดยวนมนไมรจกอะไรมนพรอมทจะหลง แตถาอยอยางเจบปวดโชกโชนมาในโลกตงหลายสบปแลว มนพรอมทจะเหนวาโอไมไหวหรองายทจะเหนอตมมยตาเรยกวารตตญญตาชวยไดมาก

ขอท ๔๑ ความรสกททำาใหละอะไรไดเดดขาดความรทไมสมบรณมนละอะไรไมไดเดดขาด แมแตละบหรมนก

ละไมได ละนอนตนสายไมได อตสาหมาละบหรกนทน มาละเหลากนทน

90

อตมมยตาประยกต

มนไมมอตมมยตามนละไมไดเดดขาด ทำาใหละสงทละไมเดดขาดละไดเดดขาด

ขอท ๔๒ การพฒนาตองใชอตมมยตากบสงทตรงกนขามตองใชอตมมยตาใชกบสงทตรงกนขามกบการพฒนา พฒนาน

ถอเอาความหมายภาษาไทยวาดขนๆ พฒนาในภาษไทยนตองใชอตมมยตาและใชกบสงทเปนขาศกแกการพฒนา รจกใช อตมมยตาใหหลายๆ แงหลายๆ มมมนหลอกใหเปนอะไรมนหลอกใหเปนอยางไร ปองกนการปรงแตงจากสงทหลอกมนยวหรอมนหลอก

ขอท ๔๓ ใชอตมมยตากบเรองโลกไดทกระดบเร องโลกๆ ทกระดบใชอตมมยตาไดแมแตอยางตำาทสดเร อง

นอนสาย ขเกยจทำางานหรอวาเหลวไหลอะไรน เร องโลกทตำาทสดกเอาอตมมยตานมาใชเถด กใชเรอยขนไปสงขนไปๆ จนไปนพพาน แตตองรจกใชนะ เดยวนคนในโลกชาวบานธรรมดาเขาไมสนใจเร องนพพาน เขาวาไมมประโยชนไมสนใจถงจะชอบพทธศาสนากไมสนใจเรองนพพาน

ขอท ๔๔ ทไมรอดไมหลดพนเพราะไมมอตมมยตาการทเอาตวไมรอดไมหลดพนออกไปไดทไหน ขอใหดทนนไมม

อตมมยตาทำาอะไรไมสำาเรจทไหนทนนกไมมอต มมยตา ใชคำาสนๆ วาทไมหลดพนเพราะไมมอตมมยตา มนรก หลงยดมนถอมนในสงทมนถกกบกเลส เพราะกเลสเปนผกระทำาไมใชสตปญญาเปนผทำา ถาสตเปนผทำากทำาอยางอน เดยวนกเลสมนเปนผทำาจงถกหลอกลวงอยเรอยเพราะมนขาดอตมมยตา

ขอท ๔๕ แมทเอามาใชอยางโลกๆ อยางนกตองมอาทนวญาณอยางเพยงพอดวยเหมอนกน

อยาคดแตวาเรองนพพานจะมอาทนวญาณ แมเรองตำาๆ เตยๆ ทนเดยวนใหรเถอะวามนมโทษ แมแตเร องของลกเดกๆ ทมนดอดง แมเรองเลกๆ กตองใชอาทนวญาณ แลวกอตมมยตากจะเกดไดแม

91

อตมมยตาประยกต

แกเดกเลกๆ ขอใหเหนโทษ บดามารดาอยามวใชแตไมเรยวเลย อยาพดหามกนโดยไมใหเหตผลเลย

ขอท ๔๖ อตมมยตาเปนผลแหงไตรสกขาอยางโลกๆ แลวกลายเปนเหตแหงไตรสกขาอยางโลกตตระ

ไตรสกขาอยางโลกๆ มนกทำาใหส ำาเรจประโยชนอยางโลกๆ สำาเรจประโยชนโลกๆ สงสด แลวมนยงไมดบทกขดอก มนตองกลายเปนเหตแหงไตรสกขาอยางโลกตตระอกทหนง พดใหชดวาศล สมาธ ปญญา อยางตำาๆ นนกมใชอยางโลกๆ พอสำาเรจแลวกเปนผลกมาใชเปนไตรสกขาอยางสงอยางโลกตตระอกทหนงกตองอตมมยตาใชในเรองน

ขอท ๔๗ เป นจ ดเปล ยนหรอหว เง อนต อในกระแสแหงววฒนาการ

กระแสแหงววฒนาการเจรญรงเรองยดยาวๆ มนมเปนจดๆ เปนขนมหวตอมเงอนตอ จดเปลยนหรอเงอนตอขนไปสอนตอไป ตรงนนมนจะตองใชอำานาจของอตมมยตามนจะมอำานาจทำาใหเกดจดเปลยนทนนและจบเงอนตอไปเพอจะสงขนไป ทกจดเปลยนหรอทกเงอนตอในกระแสแหงววฒนาการตองใชอตมมยตา

ขอท ๔๘ อตมมยตาสำาหรบการเปลยนนสยทไมพงปรารถนานคงจะลำาบากหนอยสำาหรบผทเขาเชอวานสยนเปลยนไมได มน

กไมยอมเปลยนมนกอยอยางนนมคนแกตวอยางนมาก แตขอใหรวาธรรมทงปวงมเหตปจจย แมแตสงทเรยกวานสย อปนสย อะไรกตามมนมเหตปจจยมนเปลยนได เปลยนนสยใหใชอตมมยตา ความรอยางอตมมยตาคอความรทวากอยกบมงไมไดอกแลวโวย มนจะเปนเหตใหเปลยนนสยได

ขอท ๔๙ อตมมยตาเปนผลลพธแหงการละสญโยชนตวสดทายสญโยชนตวสดทายคออวชชา อตมมยตามนสงสดเมอละ

อวชชา อตมมยตาตนๆ ยงไมละอวชชา เมอมาถงการละอวชชาหรอ

92

อตมมยตาประยกต

สญโยชนตวสดทาย กจดสงสดของอตมมยตาเปนพระอรหนตเพราะเหตนน สญโยชนมหลายๆ ระดบตงแตตำาๆ เปนตนไป

ขอท ๕๐ การลวงกาลผานวยแลวกจะเปนอตมมยตาทางกายและในทางวตถ

เมอเราอายมากเขาจะมอตมมยตาทางฝายกายขอท ๕๑ เมอลวงกาลผานวยทางวญญาณกจะเปนอตมมย

ตาฝายวญญาณอายมากผานวยทางรางกาย ฝายวตถ ฝายเนอหนง มนกเปน

อตมมยตาทางฝายรางกายเนอหนง คอมนดขนทางฝายรางกาย แตถาวาความรทางจตในทางธรรมมนสงขนๆ เรยกวาลวงกาลผานวยทางวญญาณ อตมมยตาฝายวญญาณจะเกดขนจะแกปญหาฝายวญญาณหมด

ขอท ๕๒ อตมมยตาเปนปจจยสำาหรบการปฏบต สจตปรโยทปนำ

หลกพทธศาสนาม ๓ ขนตอนละชว ทำาด ทำาจตขาวรอบ ขนสดทายตองใชอตมมยตาเตมทเลย ละชวกใชไปตามแบบนน ทำาดกทำาไปตามแบบนนไมสงสด เมอทำาจตใจใหขาวรอบเหนอชวเหนอดใชอตมมยตาถงทสด จงวาเปนเหตปจจย เปนอปกรณแหงการปฏบต สจตปรโยทปนำ จตขาวรอบบรสทธ หมายความวาไมยดมนถอดชวไมยดมนตวตนของตน

ขอท ๕๓ เปนความหมายของสญชาตญาณแหงการเตบโตถงทสดเตมขนาด

ในบรรดาสญชาตญาณมนมจดทรไดเองวาพอหรอไมหยด ถาไมพอหรอไมหยดมนกโตเร อยจนสนขโตเทาควาย คนโตเทาชาง สญชาตญาณมนมความรของมนเองวาจดโตเตมทคอเทานๆ สนขกโตเทาน คนกโตเทาน ชางกโตเทานน สญชาตญาณเตมขนาดนนมนเป นไปด วยความหมายของอต มมยตา เป นความหมายของสญชาตญาณอนนนรวาเทานพอ เทานนพอด หรอแมวาจะทำางานจะ

93

อตมมยตาประยกต

กนอาหารมนกมแตสญชาตญาณแหงการรวาเทานพอด อตมมยตานเปนความหมายของความรททำาใหรวาเทานพอ ฉะนนมนจงไมเกนๆ มนจงละมาไมไปจนเกน

ขอท ๕๔ อตมมยตาเปนผลของสญชาตญาณแหงการระวงภย

บรรดาสงทมชวตทงหลายไมวาอะไร คนกด สตวกด ตนไมตนไลกด มนมความรสกระแวงภยกลวอนตราย อยาเชออยางงมงายทเขาพดกนวาตนไมไมมวญญาณ ตนไมไมรอะไรปวยการ เดยวนความรมนเจรญถงทสดแลวรวาแมแตสงมชวตทงหลายมนกรสกได ตนไมรสกรก รสกโกรธ รสกเกลยด รสกกลวเหมอนกนแตมนนอยจนสงเกตไมเหน สตวมนกมมนไมไปหาทเปนอนตรายดอก ฉะนนมนจงรอดๆ กน แลวคนกควรจะดกวานนไมควรเขาไปสอนตราย

ขอท ๕๕ เปนเครองมอหยาจากสงทควรหยาบรรดาสงทควรหยาเปนหนาทของอตมมยตา รสงทควรหยา

แลวกเปนเครองมอสำาหรบใหหยาได อยางทกลาวมาแลววาอยาขาดจากอบายมข หยาขาดจากการเสพตด หยาขาดจากการขบกลอมพอมนหายโงมนกหยาขาด

ขอท ๕๗ หยาขาดจากสงแปลกอศจรรยนาตนเตนขอนมนกเหนไดชดทำาไมคนโตๆ ไมชอบเลนอยางเดกๆ เลา ถา

ไมมอนนคนโตๆ กเลนอยางเดกๆ จะมการเลนอยางเดกๆ เพราะมนเปนของทวานาอศจรรย เดกๆ มนมของนาอศจรรยตามประสาเดกๆ แตคนผใหญเอาดวยไมได ไมนาอศจรรยสำาหรบผใหญ ฉะนนสงอะไรทนาอศจรรยททำาใหจตใจตนเตนอตมมยตาชวยได แมตนเตนในทางขลาดกลวนเรากไมคอยขลาดกลว

ขอท ๕๘ อตมมยตาหยาขาดจากอำานาจวาสนาโชคชะตาราศคนทหลงในอำานาจวาสนาเพราะไมรความจรง แลวหลงไปเชอ

โชคชะตาราศ เปนของธรรมดาเพราะวาเดกๆ มนเกดมาจากทองมารดาไมมสตปญญาตดมาดวย เดกๆ พอโผลมาจากครรภมารดา

94

อตมมยตาประยกต

มนกยนคอเขาไปในคอกของไสยศาสตร ถกหลอกใหรก ถกหลอกใหเกลยด ถกหลอกใหกลว เดกๆ กตองรก โกรธ เกลยด กลว ตามทผใหญสอน ถาเปนคนมปญญามความฉลาดมนเหนอกวาทงนนแหละ ไมตองมอะไรทจำากดอยอยางนนมนแขงได เพราะมนไมยดถอลำาพงโชคชะตาราศอำานาจวาสนาแคนน

ขอท ๕๙ หยาขาดจากการอาฆาตมาดรายรบราฆาฟนยงมอาฆาตเหลออยในจตใจเทาไรกคดเอาออกเถด กอนๆ เคย

มมาแยะแลวคงจะละไปไดแลว ระวงใหดคำาวาอาฆาตมาดรายใดๆ ถามนยงเหลออยในใจรบเอาออกเถด ความอาฆาตมาดรายนไมใชละไดงาย แลวกรบราฆาฟนเพราะเหตนนถามอตมมยตามนกหยาขาดจากความอาฆาตมาดรายรบราฆาฟน

ขอท ๖๐ อตมมยตาหยาขาดจากวฏฏะ จากกเลส จากอภสงขาร วฏฏะคอเวยนวายอยในวงกลมแหงกองทกข ซงมตวกเลสเปน

ตวเหตแกนกลาง อภสงขาร คอปญญาภสงขาร อปญญาภสงขาร อเนญชาภสงขาร อปญคอบาป อบาย ปญญากสวรรค อเนญชา กไมใชสวรรค สงบเงยบเฉยแตยงมตวตนไดแกพวกพรหมโลก ถาจมอยในอบายกเปนอปญญาภสงขาร มอภสงขารตกแตงใหตกอบาย กหยาขาด สวรรคกมปญญาภสงขาร หยาขาดจากปญญาภสงขาร แลวจะไปเปนพรหมไมใชสวรรค ไมมกามารมณ เปนอเนญชาไมหวนไหวตอกามารมณ นหยาขาดจากอเนญชาภสงขารไดดวยความสามารถของอตมมยตา

ขอท ๖๑ อตมมยตาหยาขาดจากอปาทานยธรรมทกชนดอปาทานยดมนถอมนเปนไปเพออปาทานเรยกอปาทานยะ อปา

ทานยธรรม–เครองทำาใหเกดอปาทาน อตมมยตาจะทำาใหหยาขาดจากเครองใหเกดอปาทานทกชนดโดยเฉพาะอยางยงกของค อปาทานวาดชว สขทกข ไดเสย แพชนะ วาอะไรตางๆ เปนคๆ ไป ละขาดจากอปาทานยธรรมมนกไมมอปาทาน ไมมอปาทานกไมเปนทกข

95

อตมมยตาประยกต

ขอท ๖๒ หยาขาดจากอาสวกขานยธรรม รชนยธรรม สงโยชนยธรรม

นมนคลายๆ กนมาพดกนเสยคราวเดยว อาสวกขานยะกใหเกดอาสวะ คอความทกขทไหลออกมา รชนยะ แปลวา ใหเกดความกำาหนดยนด สงโยชนยธรรม สงโยชน แปลวาผกมด สงโยชนยะ กเปนเหตใหผกมดกละเสย ละธรรมเปนเหตใหเกดอาสวะ ใหเกดความกำาหนดยนด ใหเกดการผกพนเสยดวยอตมมยตา

ขอท ๖๓ หยาขาดจากอายตนกธรรมขอนหมายถงความยดมนถอมน ธรรมดาเรายดมนในอายตนก

ธรรม ๕ หมวดๆ ละ ๖ อยาง หมวดอายตนะภายใน ตา ห จมก ล น กาย ใจ แลวหมวดอายตนะภายนอก คอรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธมมารมณ แลวกวญญาณทางตา ห จมก ลน กาย ใจ นตวการเหมอนกน ปฏสนธวญญาณกคออนน แลวผสสะทางตา ห จมก ล น กาย ใจ แลวกเวทนา ทางตา ห จมก ลน กาย ใจ ๕ หมวดๆ ละ ๖ เปน ๓๐ นเรยกวาอายตนกธรรมะ แปลวาสงทเปนไปทางอายตนะ ปญหาทงหลายอยทน ความทกขทงหลายอยทน จะรอดกอยทน จะไมรอดกอยทน คอมนทำาผดหรอทำาถกกบอายตนนกธรรม ๓๐ ประการน มตวแลวมนกมความทกขตองหยาขาดจากตวกของกไมใหเกดอายตนกธรรมทงหลาย

ขอท ๖๔ อตมมยตาชวยใหหยาขาดจากวญญาณฐตทกชนดวญาณฐตสำาคญมากคอไปเกดเปนพรหม รปพรหมนานาชนด

แลวกไปเปนอรปพรหม ๓ ชนดขางตน อากาสานญจายตนภพ วญญาณญจายตนภพ อากญจญญายตนภพ หยาขาดจากวญญาณฐตทจะไปเกดอยางดไมเอากบมน เพราะกไมตองการจะเกด

ขอท ๖๕ หยาขาดจากอปธของหนกทกชนดอปธ แปลวา ของตองแบก ตองหาม ตองทน ของหนกหรอจะ

เรยกวาภาระกได ขนธ ๕ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ พอไปยดเปนตวก ของกมนกกลายเปนของหนก– กเปนอปธขนมา ของหนก

96

อตมมยตาประยกต

ทสดกคอตวก หยาขาดจากของหนกอปธหรอภาระ อยาใหมของหนกมาทบลงบนจตใจ ภาระหนกแหงชวตนนอยาไดมเลยไปรจกมนเสยเถด

ขอท ๖๖ หยาขาดจากอาหารและปจจยทกชนด อาหารนไมไดแปลวาสงทกนเขาไปทางปากอยางเดยว อะไรท

เปนเหตปจจยใหเกดของอนใหมขนมาเรยกวาอาหารทงนน อาหารคอคำาขาว อาหารคอผสสะ อาหารคอเจตนา อาหารคอกรรม เปนอาหารไดทงนนเลย ถามอาหารแลวตองมความทกขแหละเพราะมนปรงแตงใหเกดใหม ใหมนเกดปญหาขนมา ถาไมมอาหารกคอไมยดถอวาเปนอาหาร ยดถอวาสงเปนไปตามเหตตามปจจย หยาขาดจากอาหารแลวกไมตองตาย

ขอท ๖๗ หยาขาดจากความทกขทงปวงทกขกาย ทกขใจ ทกขชนดไหนเรยกวาความทกขแลวกหยาขาด

เพราะมอตมมยตาไมปลอยใหจตถกปรงแตงเปนยนดยนราย ไมเกดกเลสใดๆ

ขอท ๖๘ หยาขาดจากตวเองนทคนเขาจะไมยอมรบหยาขาดจากตวเองกคดวาตายเทานน

มนมอปาทานในตวก ยงอยอยางเปนของหนกเปนภาระหนก หยาขาดจากอตตาคอตวก หยาขาดจากอตตนยาคอของก โดย อตมมยตาชวยใหหยาได

ขอท ๖๙ หยาจากปจจยทง ๔ โดยทรางกายไมตองตายปจจย ๔ คออาหาร เคร องนงหม ทอยอาศย ยาแกเจบแกไข

หยาขาดจากปจจย ๔ นกหมายความวาไมยดมนถอมนในปจจยเหลานน ความทกขเกดมาจากปจจย ๔ นน หยาขาดไมใหมนมอำานาจเหนอจตใจแลวมนกไมตองตาย เพยงไมอยใตอำานาจบงคบของปจจยทง ๔

97

อตมมยตาประยกต

ขอท ๗๐ เครองสะสางสงทเปนทตงแหงอนตรายหรอความขลาดกลว

เป นบาล ว า สาสงกสมมตา สปฏ ภยา เป นไปเพ อความหวาดระแวงเปนไปเพออนตราย ตองไปคดดวาเรานแหละไมใชคนอนเราแกขนาดนแลวมนยงมการระแวงอย ระแวงอยวาอนนจะท ำาอนตราย อนนจะตาย อนนจะเสย ความระแวงนถอนออกไปไมได ถาไมมอตมมยตากระแวงอยอยางนน

ขอท ๗๑ อตมมยตาเปนเครองละอรปธรรมขนสดทายบรรดาอรปธรรมคอภพสงสดทเปนอรป ประเสรฐทสดหลงใหล

กนนกแตยงไมใชนพพาน มนยากมนละเอยดประณตกละไมคอยได อรปขนสดทายคอเนวสญญานาสญญายตนะ ความสงบร ำางบจนอยางกบวาตายกไมใชไมตายกไมใช อรปอนสดทายละเสยไดดวยอตมมยตา

ขอท ๗๒ อตมมยตาเปนเครองฆาอปาทานทง ๔ อปาทานนเปรยบเหมอนง ๔ ตวใหผกพนอยในกาม – ความรก

ความพอใจดวยกเลส ใหผกพนอยดวยทฏฐ – ความคดเหนวากเชออยางนแลวกไมยอมละไมยอมเปลยน ในศลพรต ไสยศาสตรนนแหละ เคยถอกนมาแตเดมตงแตเดกๆ ยงไมรภาษภาษานกเปนอปาทานเรยกวายดมนในศลวตรทไมมเหตผล แลวกอตวาทปาทาน – ความยดมนถอมนทเปนเหตใหพดออกมาวาตวก วาของก

ขอท ๗๓ อตมมยตาฆาตวกตวสดทายคอฆามาตามลำาดบๆ จนตวกทละเอยดประณต กคอเนวสญญา

นาสญญายตนะ อตมมยตากฆาไดขอท ๗๔ อตมมยตาเครองปองกนการเกดอภชฌาและ

โทมนสขอนสำาคญมากปญหาตางๆ เกดจากอภชฌาและโทมนส เรยก

เปนไทยวายนดยนราย อภชฌามนจะเอา โทมนสมนจะทำาลาย เดยวยนดเดยวยนราย เดยวบวกเดยวลบ ดใจเสยใจละดวย อตมมยตา

98

อตมมยตาประยกต

ขอท ๗๕ อตมมยตาเปนจดเปลยนภมชนของจตทมเปนภมๆ

กามามาวจรภม รปาวจรภม อรปาวจรภม เลอนภมเปลยนภมไดดวยอตมมยตาตามภมนนๆ

ขอท ๗๖ อตมมยตาเครองตดเสนหรชนยธรรมรชนยธรรม ธรรมเปนทตงแหงความกำาหนดยนดแลวแตมนจะ

อยในขนาดไหน คนโงคนฉลาดนมนผดกนมาก ยนดตางกนมากเดยวนรสกวามนเปลยนรชนยธรรมอยเสมอ

ขอท ๗๗ อตมมยตาตดอหงการ มมงการ มานานสยนสงสดเลยความเคยชนแหงความยดถอตวกวาของก เคย

ชนๆ ทจะพดวาตวก พดวาของก ละไดเปนพระอรหนต ควบคมไดเปนอรยบคคลไมควบคมเลยเปนปถชน

ขอท ๗๘ ละเอกตตอเบกขาแลวกอยเหนอภพทงปวงนมนกระโดดพดไปถงวามอตมมยตาขนสงสด เปนอเบกขา

อารมณเดยวคอรปฌานไปขนสกทายกนแลว แลวกขนเหนอภพทงปวง เหนอความเปนนนเปนนทงปวง สงขนไปจนไมเปนตวกโดยประการทงปวง

ขอท ๗๙ เปนการละภพโดยประการทงปวงความรสกวาตวกเปนอะไร ทำาอะไร อยทไหนมนเปนภพทงนน

ขนชอวาภพแลวกกดหวใจทงนนขอท ๘๐ ทำาใหไมตองเผชญกบกเลสในลกษณะทเรยกวาเอาไม

สนไปรนขเขาพดกนวาดบกเลส ดบกเลสนมนไมมความหมาย กเลสอยท

ตรงไหนแลวจะไปสกนกบกเลสอยางนนเหรอกเลสมนเอาตาย นมนเหมอนกบเอาไมสนไปรนขมนกเลอะเอง อยาใหมนเกดกเลส ถามอตมมยตาอยางเดยวแลวมนอยเหนอไปหมด มนไมตองเผชญหนากบความทกข

99

อตมมยตาประยกต

ขอท ๘๑ อตมมยตาเปนมารดาแหงวมตตและนพพานวมตตและนพพานเปนเร องเดยวกน ถาหลดพนมนกนพพาน

อตมมยตามารดาแหงวมตตและนพพาน มองเอาเองเถอะไมไปหลงตดในอะไร ไมมอะไรปรงแตงใหเปนอะไรได มนกมวมตตจากสงนนแลวกเยนเพราะไมมไฟจากสงนน

ขอท ๘๒ อตมมยตาใชเปนนพพานสำาหรบชาวบานคอนพพตเปนขณะๆ ไปทเดยว

พอมอตมมยตาตะเพดวากไมเอากบมงแลวมนกเยนทนท นพพต แปลวา เยนอกเยนใจทนท ถารจกตะเพดออกไปเสยไดกไมเอากบมง จะเยนทนท อตมมยตาเปนเครองสรางนพพานหรอนพพตสำาหรบชาวบานทวไป

ขอท ๘๓ สามารถทจะมนพพานหรอนพพตกนทนเดยวนทนท

เชอกนวานพพานในอนาคตกาลเบองหนาโนนจะเอาไปไหนละ เอาตอตายแลวจะเอาไปไหน แลวเดยวนจะทนใหไฟเผาอยอยางนไมเอากนเดยวน มนตองการเดยวนทนเดยวน เร องกไมเอากบมงแลวโวย จบจตเสยจนปรงแตงอะไรไมได จตมนกสงบเยนเปนนพพานทนและเดยวน

ขอท ๘๔ อตมมยตาชวยใหอยเหนออารมณรายทกชนดนพดกนจนรำาคาญแลวกระมง อารมณรายคอ ความรก ความ

โกรธ ความเกลยด ความกลว ความตนเตน ความวตกกงวล อาลยอาวรณ อจฉารษยา ยกตวอยางมาเพยงใหเหนวานคออารมณราย มอตมมยตาแลวมนไมเกดมนระงบไดทนท ไมตองตอสกนลมลกคลกคลานอะไร

ขอท ๘๕ อตมมยตาคอสงทตองม ควรมในชวตปะจำาวนถาจะใหชวตประจ ำาวนเปนทพอใจเยอกเยนเปนสข แลวกม

อตมมยตาใชอยางคลองแคลว ใหถอวาเปนสงทตองมและควรมในชวตประจำาวน

100

อตมมยตาประยกต

ขอท ๘๖ ใชกบการมของรกไปพลางแกปญหาไปพลางขอนหมายความวาทกคนตองมของรก ไมรกอยางนนมนกรก

อยางโนน ถามนทนไมไดมนจะตองมของรกแลวกตองมดวยอตมมยตาอยาใหมนกดเอา มฉะนนมนจะกดเอาถงกระดกมนกเสยหายหมดแหละ

ขอท๘๗ อตมมยตาใชกบการลมเรองทควรลมไดทกเรอง เร องบางเร องเราอยากจะลม มนลมไมลง มนกมารบกวนอย

อตมมยตาเขามามนจะลมเร องนนได เร องกไมเอากบมง รจกใช อตมมยตาในเรองทรบกวนหวใจ

ขอท ๘๘ มนษยในโลกยคปรมาณกำาลงตองการอตมยตาอยางยง

อยในโลกยคปรมาณทเจรญดวยวตถเหลอประมาณน ตองการอตมมยตาอยางยงแตมนเอามาไมไดแลวไมรสกตว ยคปรมาณนมนมปญหาเตมไปหมด ไมรจกกทศทางอตสาหกรรมกด เรองอวกาศ เร องนวเคลยร มนทำาใหตองการมาก ผกพนกนมากหลกไมพนทจะตองกระทบกระทงถงกน มลกหลงอยเรอยไมวาไปทไหน ถาอยในโลกยคปรมาณนตองมอตมมยตาจะปองกนไดหรอจะสลดทงออกไปได

ขอท ๘๙ ถงเวลาแลวทอตมมยตาควรจะมาหาพวกเราเวลานมนถงยคทอตมมยตาควรจะมาหาเรา มาอยกบพวกเรา

มาคมครองพวกเรา อตมมยตามคณคาจนถงกบวาเราจะตองรองมาวามาเถดๆ อตมมยตา โดยเฉพาะในยคปรมาณนทจะวนาศดวยปรมาณเพราะความเหนแกตว

ขอท ๙๐ อตมยยตาตองมคอวาไมอาจจะหลดพนจากปญหาใดๆ ถาไมมอตมมยตา

ปญหาทางกาย ปญหาทางวตถ ปญหาทางจต ปญหาทางวญญาณ ปญหาใดๆ ถาไมมเคร องสลดออกคออตมยตาแลวมนรบกวน มอตมมยตาแลวจะอยนอกเหนอการเบยดของปญหา ปญหานไมใชคำาถามทตอบไมไดแตมนเปนสงรบกวนททำาอนตรายใหเดอด

101

อตมมยตาประยกต

รอนใหทนอยไมได สงททำาใหทนอยไมไดนนแหละสงนนคอปญหา อตมมยตาเขามากไมมสงใดทตองทน

ขอท ๙๑ อตมมยตาไมเปนทรจกกนแมในพรหมโลกชนสดทายพรหมโลกชนสดทายคอเนวสญญานาสญญายตนะ กไมเปนท

รจกกน พวกพรหมเหลานนกจะยงมตวกอยเสมอ อวชชามนบงเอาไวมนเพกถอนไมได

ขอท ๙๒ อะไรๆ จะเปนธมมกะขนมาไดกตองมอตมมยตาธมมกะ แปลวา ประกอบดวยธรรม หรอสมมา แปลวา ถกตอง

เดยวนเรายงไมทำาอะไรใหเปนธมมกะหรอสมมา แมแตจะรกษาศลกไมเปนสมมา ใหทานกไมเปนสมมา ทนใหทานของเรานนเพออยางนหรอเพอวเวก เพอวราคะ เพอนโรธะ หรอวาใหทานของเรานน เพอจะเอาสวย เอารวย เอาตวก ของกทดข นไป ทานชนดนไมสมมา ศลก–เหมอนกนรกษาศลเพอแลกเอาสวรรคอยางนไมเปนสมมา แมแตธรรมะอนๆ ปญญากด สมาธกด วรยะความเพยรกดอะไรกดทกขอแหละ ถามนไมนอมไปเพอวเวก เพอวราคะ เพอนโรธะ เพอโวสสคคะแลวไมเปนสมมาดอก

ขอท ๙๓ มอปมาเหมอนผลไมทสกงอมแลวมนกหลนเองถาเรามอตมมยตาถงทสดแลวความทกขจะหลนเองเหมอนผล

ไมทสกงอม แลวไปไหนมนตองหลน ถามอตมมยตาถงทสดความทกขมนหลนเอง

ขอท ๙๔ ถายงไมมอตมมยตากหมายความวายงตดอยในภพ ภพใดภพหนง

มความเปนอยางนนมความเปนอยางน มความเปนบดา มความเปนมารดาอยางนกมใชเลน ใครอวดดความยดถอวาบดามารดามอยจนวาระสดทายตายไปละไมได ไมมอตมมยตาอยเพยงใดมนกละภพนนๆ ไมได

102

อตมมยตาประยกต

ขอท ๙๕ อตมมยตามขอบเขตแหงการใชใหเปนประโยชนอยางมหาศาล

อตมมยตามการใชใหเปนประโยชนอยางมหาศาล ใชอยางไรกไดมหาศาลอยางเดยวไมรจกจบสน ถาใชใหเปนประโยชน ถาไมรจกใชไมเปนกเหมอนกบไมมขอใหใชใหเปนเถอะ

ขอท ๙๖ อตมมยตามประโยชนและคณคามหาศาลขอกอนวามขอบเขตแหงการใชมหาศาล ขอนวามประโยชน

คณคามหาศาล ประโยชนตงแตเลกนดเดยวไปจนถงพระนพพานเพราะมอตมมยตา ประโยชนชนดไหนกตามทเปนประโยชนเกอกลความสขหรอความเกอกลทกชนด

ขอท ๙๗ อตมมยตามลกษณะแหงความสงสดประเสรฐสดมหาศาล

ประเสรฐสดอยางไมมอะไรจะสงสดประเสรฐกวา เปนธรรมะสงสด พระพทธเจากเคารพพระธรรม อยาลมธรรมะคอกฎทจะดบความทกขไดมอตมมยตาแลวมนดบทกขได

ขอท ๙๘ อตมมยตาทำาใหอยเหนอการชวยเหลอของพระเจาหรอสงศกดสทธทงปวง

ใครยงตองการความชวยเหลอจากพระเจา จากเทวดา ผสาง มนยงไมมอตมมยตา ตอเมอม อตมมยตาจงจะเบงไดวาเดยวนกไมตองการความชวยเหลอของพระเจา ของเทวดา ผสาง อตมมยตาทำาใหอยเหนอการชวยเหลอของสงศกดสทธ

ขอท ๙๙ อตมมยตาทำาใหถงความไมตองการพระพทธเจา ไมตองการพระธรรม ไมตองการพระศาสนา

ถ าเรายงไมหลดพนเรายงต องการความชวยเหล อของพระพทธเจา ของพระธรรม ของพระศาสนา ถาอตมมยตาเปนไปสงสดหลดพนเปนพระอรหนตแลวมนไมตองการ มนไมมปญหา

ขอท ๑๐๐ อตมมยตาทำาใหพระพทธศาสนาขนถงยอดสดแหงศาสนาทงปวง

103

อตมมยตาประยกต

อตมมยตาทำาใหพระพทธศาสนาขนถงยอดสดแหงศาสนาทงปวง ไมมศาสนาไหนเทยม ไมมศาสนาไหนเสมอ ศาสนาอนๆ ไมขนมาถงนคอไมละตวตนใหหมดสนนนแหละ

บทชวยจำาทำาความเขาใจแมนยำาเกยวกบอตมมยตารอยขอใหมากกวานกได สรปกนงายวามนทำาใหหลดพนจากสงผกพนคอความทกขทงปวง ใหสามารถขนถงจดสงสดทมนษยจะพงถง ทำาใหหมดปญหาทกชนด ทกเวลา ทกสถานท ไมวาทไหนเวลาใดไมมปญหาเหลออย อตมมยตาขบไลออกไปหมด

104