ระบบประสาทส่วนกลางและรอบนอก

ระบบประสาทแบงเปน1.ระบบประสาทสวนกลาง

(Central nervous system; CNS): สมอง(brain) และไขสนหลง(spinal cord) ท าหนาทรวบรวมและแปลผลขอมล

2.ระบบประสาทรอบนอก (Peripheral nervous system; PNS) : เสนประสาทสมอง(cranial nerve) เสนประสาทไขสนหลง(spinal nerve) และปมประสาท (ganglia) ท าหนาทน าสญญาณประสาทเขา-ออก CNS และควบคมการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมภายในรางกาย

ระบบประสาทในสตวมกระดกสนหลง

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 1กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา

1.สวนทรบสญญาณเขา (sensory input) จาก sensory receptor2.สวนทรวบรวมและแปลผล (integration center) : CNS3.สวนทสงสญญาณออก (motor output) ไปยง effector cells

การท างานของระบบประสาท

PNS


คณครธนยมลธ จตรวทยกล กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยา 3

สมองและไขสนหลง เปนศนยกลางหรอศนยควบคมระบบประสาทของคน พฒนามาจากหลอดประสาท (neural tube) ซงเปนโครงสรางทมลกษณะเปนหลอดยาวไปตามแนวสนหลงของตวออน (embryo) สวนหนาพองออกเปนสมอง สวนทายเปลยนไปเปนไขสนหลง

ศนยกลางของระบบประสาท(Central nervous system; CNS)

Embryonic Development of the Brain



สมองและไขสนหลง มเยอหม 3 ชน คอ1.ชนนอก (dura mater) เปนเยอหนา เหนยว แขงแรง มหนาทปองกน

การกระทบกระเทอนแกสมองและไขสนหลง2.ชนกลาง (arachnoid mater) เปนเยอบางๆ ท าหนาทกนการกระทบ

กระเทอนตอระบบประสาทกลาง3.ชนใน (pia mater) เปนเยอทแนบสนทกบรอยโคงเวาของสมองและไข

สนหลง เปนชนทมหลอดเลอดมาหลอเลยงเพอน าอาหาร และออกซเจนมาใหสมองและไขสนหลง

ระหวางเยอหมสมองชนกลางและชนในเปนทอยของน าเลยงสมองและไขสนหลง (cerebrospinal fluid) มหนาท หลอเลยงสมองและไขสนหลงใหชนอยเสมอ น าออกซเจนและอาหารมาเลยงเซลลประสาท และน าของเสยออกจากเซลล



สมอง (Brain)สมอง (brain) เปนอวยวะทส าคญและซบซอนทสดของระบบประสาท

และมขนาดใหญกวาสวนอนๆ มคลนหรอรอยหยก (convolution) มาก เพอเพมพนทในการคดและการจ า สมองมหนาทส าคญ คอ เปนตวผสมผสานกระแสความรสกทรบเขามาจากอวยวะสมผสตางๆ และน าออกไปทเอฟเฟกเตอร และมหนาทในการผสมผสานเชอมโยงกจกรรมตางๆ ทงทอยนอกอ านาจจตใจ และภายใตอ านาจจตใจในทกสวนของรางกาย สมองมสองซกคอซกซายและซกขวา โดยสมองซกซายจะควบคมการท างานของอวยวะทางซกขวา สวนสมองซกขวาจะควบคม การท างานของอวยวะซกซาย



สมองแบงเปน 2 ชนคอ1. ชนนอกมเนอสเทา (Grey matter) เปนทรวมของตวเซลลประสาท

และแอกซอนชนดไมมเยอไมอลนหม 2. ชนในมสขาว (White matter) เปนสารพวกไขมน ตวเซลลประสาทม

เยอไมอลนหม


สมองของคนแบงเปน 3 สวน คอ สมองสวนหนา (fore brain) สมองสวนกลาง (mid brain) และ สมองสวนทาย (hind brain)


แบงเปน 3 สวน ไดแก เซรบรม ทาลามส และไฮโพทาลามส1. เซรบรม (cerebrum) เปนสมองสวนหนาสด ใหญทสด

และเจรญมากทสด มหนาท เกบขอมลสงตางๆ มความจ า ความคด เชาวน เปนศนยรบความรสก มองเหน ไดยน กลน รส สมผส เจบ-ปวด รอน-เยน และควบคมการท างานของกลามเนอ

แบงออกเปน 4 สวน คอ frontal lobe, parietal lobe,temporal lobe และ occipital lobe

สมองสวนหนา (fore brain)

โครงสรางและหนาทในสมองซรบรมสวนตางๆ



2. ทาลามส (thalamus) เปนบรเวณทรวมกลมของตวเซลลประสาท และเนอเยอ ท าหนาทเปนศนยรวมกระแสประสาททผานเขามา แลวแยกกระแสประสาทสงไปยงสมองทเกยวของกบกระแสประสาทนนๆ3. ไฮโพทาลามส (hypothalamus) เปนรปกรวยอยสวนลางสดของสมองสวนหนา เปนสวนทเชอมระหวางระบบประสาทกบระบบตอมไรทอ โดยปลายสดเปนตอมใตสมอง (pituitary gland) เซลลประสาทบรเวณนสรางฮอรโมน ซงมหนาทเปนศนยควบคมอาการและพฤตกรรมของรางกาย รวมถงควบคมสมดลตาง ๆ ในรางกาย เชน อณหภม ความดนเลอด อารมณ ความรสกทางเพศ ความสมดลของน าในรางกาย ความกลว การเตนของหวใจ


The Limbic System

คณครธนยมลธ จตรวทยกล 15กลมสาระวทยาศาสตร โรงเรยนสตรวทยาThe limbic system generates the feeling; emotion and memory


มหนาทเกยวของกบการควบคมการเคลอนไหวของนยนตาท าใหลกตากลอกไปมาได ควบคมการเปดปดของมานตา

สมองสวนกลาง (mid brain)


แบงเปน 3 สวนไดแก1. เซรเบลลม (cerebellum) เปนสมองทควบคมและประสานงานเกยวกบการท างานของกลามเนอ ควบคมการทรงตวและควบคมการเคลอนไหวของกลามเนอลาย ท าใหท างานประณตละเอยดออน เทยงตรง สตวทเคลอนท 3 มต มสมองสวนนเจรญด2. เมดลลาออบลองกาตา (medulla oblongata) เปนสวนทเชอมตอระหวางสมองกบไขสนหลงมรปรางคลายไขสนหลง เมดลลาออบลองกาตาเปนทางผานของกระแสประสาทระหวางสมองกบไขสนหลง มหนาทควบคมอวยวะภายในและควบคมระบบประสาทอตโนวต

สมองสวนทาย (hind brain)


3. พอนส (pons) อยดานหนาของเซรเบลลม มหนาทควบคมเกยวกบการเคยวอาหาร การหลงน าลาย การหายใจ การฟง การเคลอนไหวบรเวณใบหนา และถายทอดความรสกระหวางเซรบรมกบเซรเบลลม


คอ สวนของสมองสวนกลาง พอนส และเมดลลาออบลองกาตารวมกน ภายในกานสมองมกลมเซลลประสาท และใยประสาทเชอมโยงระหวางเมดลลาออบลองกาตากบทาลามส ท าหนาท เปนศนยควบคมการนอนหลบ ความรสกตนตวและสตสมปชญญะ ควบคมการหายใจ ความดนเลอด ควบคมอณหภมและการหลงเอนไซม

กานสมอง (brain stem)


ไขสนหลง (spinal cord)เปนเยอประสาททมไซแนปส (synapse) มากทสด เมอตดตามขวางจะเหนบรเวณตอนกลางเปนรปคลายผเสอ ม gray matter อยดานใน และ white matter อยดานนอก ดานบน(dorsal horn) มปมประสาท (dorsal root ganglion) และดานลาง (ventral horn) ซงเปนบรเวณทมไซแนปสมากทสด

Peripheral Nervous System

ในสตวเลยงลกดวยนมม cranial nerve 12 ค spinal nerve 31 ค



เปนเสนประสาททออกมาจากสมองโดยตรง สตวแตละชนดจะมจ านวนไมเทากน เชน ปลาและสตวครงบกครงน าม 10 ค สวนสตวเลยงลกดวยน านม นก และสตวเลอยคลานม 12 ค โดยเสนประสาทสมองของมนษยแบงเปน 3 ประเภทคอ

1. เสนประสาทรบความรสก (sensory nerve) ไดแก คท 1 2 และ 8ท าหนาทรบความรสกจากอวยวะสงไปยงสมอง

2. เสนประสาทสงความรสก (motor nerve) ไดแก 3 4 6 11 และ 12ท าหนาทสงความรสกจากสมองไปยงอวยวะตางๆ

3. เสนประสาทผสม (mixed nerve) ไดแก 5 7 9 และ 10ท าหนาทรบความรสกและสงความรสก

เสนประสาทสมอง (Cranial nerves)


คท ชอ หนาท อวยวะทเกยวของ123456789

101112

Olfactory nerveOptic nerveOculomotor nerveTrochlear nerveTrigeminal nerveAbducent nerveFacial nerveAuditory nerveGlossopharyngealnerveVagus nerveAccessory nerveHypoglossal nerve

รบความรสกรบความรสกสงการสงการรบความรสกและสงการสงการรบความรสกและสงการรบความรสกรบความรสกและสงการ

รบความรสกและสงการสงการสงการ

จมกตาสมองสมองสมองสมองสมองห

ลน,คอหอย

ชองอก ทอง หว ล าคอ สมอง สมอง

สมองสมองกลามเนอยดลกตากลามเนอยดลกตาหนาและฟนกลามเนอยดลกตากลามเนอใบหนาสมองสมอง

สมองไหลกลามเนอลน



เสนประสาทไขสนหลง (spinal nerves)เปนเสนประสาทแบบผสม(mixed nerve) คอมทงสวนทรบความรสกและสงการ ตรงโคนของเสนประสาทไขสนหลงแยกเปนรากบน (dorsal root) ตออยกบดอรซลฮอรนของไขสนหลงท าหนาทรบความรสก เนองจากมปมประสาทรากบน (dorsal root ganglion) ซงตวเซลลรบความรสกมเดนไดรตและแอกซอนจากรากบนยนเขาไปในไขสนหลงและรากลาง(ventral root) ตออยกบเวนทรลฮอรน ท าหนาทสงการออกจากไขสนหลง เสนประสาทไขสนหลงของคนม 31 ค ดงน บรเวณคอ 8 ค บรเวณอก 12 ค บรเวณเอว 5 ค กระเบนเหนบ 5 ค กนกบ 1 ค



1. เสนประสาทบรเวณคอ (cervical nerve) 8 ค สงไปดานหลงของศรษะ คอ อกสวนบน และแขน2. เสนประสาทบรเวณอก (thoracic nerver) 12 ค สงไปบรเวณล าตว อกสวนบนถงทองนอย และแขนดานใน3. เสนประสาทบรเวณเอว (lumbar nerve) 5 ค สงไปขาหนบ หนาแขง และหลงเทา4. เสนประสาทบรเวณกระเบนเหนบ (sacral nerve) 5 ค สงไปสะโพก ขาดานหลง และเทาดานนอก5. เสนประสาทบรเวณกนกบ (coccygeal nerve) 1 ค สงไปอวยวะสบพนธ และทวารหนก


เสนประสาทไขสนหลงบรเวณ ตงแตคท 2 ลงไปไมมไขสนหลง เปนบรเวณทแพทยสามารถฉดยาเขาไขสนหลงและเจาะน าเลยงสมองได โดยท าอนตรายแกไขสนหลงนอยมาก


ระบบประสาทรอบนอก (peripheral nervous system : PNS) แบงเปนเสนประสาทรบความรสกและเสนประสาทสงการซงแบงไดเปน 2 ระบบ ไดแก

1. ระบบโซมาตก (somatic nervous system : SNS) เปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอลาย

2. ระบบประสาทอตโนวต (autonomic nervous system : ANS) เปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอเรยบ กลามเนอหวใจ และตอมตางๆ ซงแบงออกเปน ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system) และระบบประสาทพาราซมพาเทตก (parasympathetic nervous system)

ระบบประสาทสงการ (motor system)



ระบบประสาทโซมาตกเปนระบบประสาททควบคมการท างานของกลามเนอลาย โดยเซลลประสาทรบความรสกจะรบกระแสประสาทจากหนวยรบความรสกผานเสนประสาทไขสนหลง หรอเสนประสาทสมองเขาสไขสนหลงหรอสมอง และกระแสประสาทน าค าสงจากสมองสง ไปยงหนวยปฏบตงาน ซงเปนกลามเนอลายบางครงอาจท างานไดโดยรบค าสงจากไขสนหลงเทานน เชน ปฏกรยารเฟลกซตางๆ

ปฏกรยารเฟลกซ (reflex) เปนปฏกรยาทตอบสนองตอสงเราทมากระตนโดยอตโนมต โดยไมตองไดรบค าสงจากสมอง หมายถง กรยาอาการทแสดงออกมา หรอการท างานของหนวยปฏบตงานของระบบประสาทสวนกลางทเกดขนทนททนใดโดยมไดมการเตรยมตวลวงหนา เปนการสงการของไขสนหลงไมตองอาศยสมองสวนเซรบรม

ระบบประสาทโซมาตก (somatic nervous system หรอ SNS)

Reflex


motor neuron

integration centeror interneuron

sensory receptor

sensory neuron

effector

รเฟลกซ อารค (reflex arc) เปนวงการท างานของระบบประสาท ซงท าหนาทอยางสมบรณไดตองประกอบดวยประสาท 5 สวน (ดงแผนภาพ) หรออยางนอยทสดประกอบดวยประสาท 2 สวน คอ เสนประสาทรบความรสกกบเซลลประสาทสงการ


ควบคมการท างานของกลามเนอเรยบ กลามเนอหวใจ และตอมตางๆ เพอปรบรางกายใหเขากบสภาพแวดลอม ประกอบดวย 1. ระบบประสาทซมพาเทตก (sympathetic nervous system) เปนระบบทเรมจากบรเวณไขสนหลงถงเหนอกระเบนเหนบ 2. ระบบประสาทพาราซมพาเทตก (parasympathetic nervous system) เปนระบบทอยบรเวณเหนอไขสนหลง และกระเบนเหนบ

เสนประสาทของระบบประสาทอตโนวต ม 2 ตอน คอ 1. เสนประสาทหนาปมประสาทหรอเซลลประสาทกอนปมประสาท เชอมระหวางระบบประสาทสวนกลางกบปมประสาทอตโนวต 2. เสนประสาทหลงปมประสาทหรอเซลลประสาทหลงปมประสาท เปนเสนประสาททเชอมระหวางปมประสาทอตโนวตกบอวยวะตอบสนอง

ระบบประสาทอตโนวต (autonomic nervous system : ANS)


Parasympathetic and sympathetic nervous system-parasympathetic และ sympathetic มกจะท างานตรงขามกน-sympathetic มกจะกระตนการท างานของอวยวะทท าใหเกดการตนตว หรอเวลาตกใจ และกอใหเกดพลงงาน ในขณะท parasympathetic จะเกดตรงกนขาม




Documents

ระบบประสาทส่วนกลางและรอบนอก