แรงงานสัมพันธ์

บทท�� 1ความเป็�นมาและแนวค�ดของแรงงานสั�มพั�นธ์�

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งความห้มาย ห้ลักการด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบแนัวค ด้ทฤษฎี#ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งวตถึ%ประสังค�ของแรงงานัสัมพื่นัธ์�

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ความห้มาย2. แนัวค ด้ทฤษฎี#ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�3. ความเป)นัมาของแรงงานัสัมพื่นัธ์�4. วตถึ%ประสังค�ของแรงงานัสัมพื่นัธ์�

สั �อการสัอน1. พื่าวเวอร�พื่อยด้�สัไลัด้� (Power Point Slide)

2. เอกสัารการสัอนั

การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย3. ตรวจสัอบความถึ/กต�องของรายงานัท#�ได้�มอบห้มาย4. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อ

การเร#ยนั

ว�ชา แรงงานสั�มพั�นธ์� HRMT 412

อาจารย�ว�ระพั�นธ์� แก$วร�ตน�

แรงงานสั�มพั�นธ์� (Labor Relation)

แรงงานัสัมพื่นัธ์� เป)นัเร��องท#�เก#�ยวกบการจด้การในัองค�กรแลัะการควบค%มก จกรรมการจ�างงานั การจด้การความสัมพื่นัธ์�ภิายในัองค�กรระห้ว3างฝ่5ายจด้การ (ห้ร�อนัายจ�าง) กบลั/กจ�างครอบคลั%มท2งท#� เป)นัทางการแลัะไม3เป)นัทางการ ท2งท#�เป)นักลั%3มก�อนัแลัะเป)นัแบบป6จเจกบ%คคลั การท+าความเข�าใจกบปรากฏการณ�ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�อนัห้นั �งจ+าเป)นัต�องท+า ความเข�าใจกบบร บท แลัะโยงบร บทมาเข�ากบการว เคราะห้�ปรากฏการณ�ทางสังคมท#�เก ด้ข 2นั บร บทห้ร�อสัภิาพื่แวด้ลั�อมท#�อาจเป)นัป6จจยห้ร�อเง�� อนัไขท#�ม#อ ทธ์ พื่ลัต3อปรากฏการณ�ห้นั �งๆ ครอบคลั%มท2งป6จจยด้�านัเศึรษฐก จ (ตลัาด้ เทคโนัโลัย# การจ�างงานั ภิาวะเศึรษฐก จโด้ยรวม เง นัเฟ้<อ ระด้บการว3างงานั ฯลัฯ) การเม�อง (นัโยบายของพื่รรคการเม�อง นัโยบายของรฐบาลักฎีห้มาย อ ทธ์ พื่ลัจากรฐบาลัต3างประเทศึ อ ทธ์ พื่ลัจากองค�กรเห้นั�อชั้าต ฯลัฯ) แลัะสังคม (ชั้นัชั้2นั ระด้บการศึ กษา ศึาสันัา จ ตว ทยา ปรชั้ญาของภิาค#ท#�เก#�ยวข�อง ฯลัฯ) ป6จจยห้ร�อเง��อนัไขยงรวมถึ งประสับการณ�ห้ร�อกระบวนัการเร#ยนัร/ �จากอด้#ตของภิาค#ท#�เก#�ยวข�อง เห้ต%การณ�ในัป6จจ%บนั แลัะความคาด้ห้วงต3ออนัาคตของภิาค#ท#�เก#�ยวข�องด้�วย

ว�ตถุ�ป็ระสังค�ของการศึ)กษาเร �องแรงงานสั�มพั�นธ์� (Labor Relation)

1. เป)นัการศึ กษาแนัวค ด้ของแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. ว วฒนัาการ ทฤษฎี# แลัะแนัวค ด้ของแรงงานัสัมพื่นัธ์�3. มาตรฐานัแรงงานัระห้ว3างประเทศึ4. อนั%สัญญาแลัะข�อเสันัอแนัะตลัอด้จนัแนัวค ด้แลัะทฤษฎี#ว3าด้�วย

แรงงานัสัมพื่นัธ์�ว�ชา แรงงานสั�มพั�นธ์� HRMT 412


2

5. กฎีห้มายท#�เก#�ยวข�องกบแรงงานัสัมพื่นัธ์�6. แรงงานัสัมพื่นัธ์�7. การร3วมเจรจาต3อรอง8. ขบวนัการระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั ประกอบด้�วย9. การไกลั3เกลั#�ยข�อพื่ พื่าทแรงงานั10. การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั11. การป@ด้งานัแลัะการนัด้ห้ย%ด้งานั12. การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม13. การด้+าเนั นัคด้#ในัศึาลัแรงงานั14. การเสัร มสัร�างแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้#ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง

แนวค�ดเร �องแรงงานสั�มพั�นธ์�1. เพื่��อแก�ไขข�อขด้แย�งระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง2. เพื่��อรกษาความเป)นัธ์รรมในัด้�านัสังคมแลัะเศึรษฐก จ3. เพื่��อเพื่ �มประสั ทธ์ ภิาพื่แลัะประสั ทธ์ ผลัของการผลั ต4. เพื่��อเพื่ �มค%ณภิาพื่ชั้#ว ตของลั/กจ�าง

ว�ว�ฒนาการ ทฤษฎี�และแนวค�ดของแรงงานสั�มพั�นธ์�ในัปB ค.ศึ. 1919 ได้�ม#การจด้ต2ง องค�กรแรงงานัระห้ว3างประเทศึ“

(International Labor Organization; ILO)” ข 2นัโด้ยม#สั+านักงานัให้ญ3ต2งอย/3ท#�กร%งเจนั#วา ประเทศึสัว สัเซัอร�แลันัด้� ม#สัมาชั้ กอย/3 158

ประเทศึ แนัวค ด้แลัะทฤษฎี#ว3าด้�วยแรงงานัสัมพื่นัธ์� ซั �งประกอบด้�วยความห้ลัากห้ลัายของแนัวค ด้แลัะทฤษฎี#ต3างๆ กนั ซั �งแรงงานัสัมพื่นัธ์�จะเก ด้ข 2นัเม��อม#การว3าจ�างงานักนัแลัะม#สัภิาพื่นัายจ�างแลัะลั/กจ�างเก ด้ข 2นั ท#�จะเห้Cนัได้�อย3างชั้ด้เจนักCเป)นัย%คปฏ วต อ%ตสัาห้กรรมในัย%โรป อย3างเชั้3นัของ

Adam Smith นักเศึรษฐศึาสัตร�ชั้าวองกฤษ ม#ความเห้Cนัว3า ลั/กจ�างแลัะนัายจ�างม#ความต�องการท#�แตกต3างกนั ท+าให้�ต3างฝ่5ายต3าง“



3

รวมกลั%3มกนัเพื่�� อรกษาผลัประโยชั้นั�ของตนัเอง ในัศึตวรรษท#� ” 18

นัายจ�างได้�เร �มม#การรวมตวกนัต2งเป)นัสัมาคมก3อนั โด้ยม#วตถึ%ประสังค�เพื่��อต�องการลัด้ค3าจ�างแรงงานัให้�ต+�าลังในัท%กว ถึ#ทาง ด้งนั2นัในัสั3วนัของลั/กจ�างกCม#การรวมตวกนัต2งเป)นัสัห้ภิาพื่แรงงานัข 2นั โด้ยม#วตถึ%ประสังค�ท#�จะค%�มครองในัเร��องของค3าจ�างแรงงานั ไม3เนั�นัในัเร��องการใชั้�ว ธ์#การร%นัแรง Adam Smith กลั3าวว3า “การท#�ม#การกระท+า อย3างก�าวร�าว ร%นัแรง เพื่��อเร#ยกร�องสั ทธ์ ห้ร�อผลัประโยชั้นั�อย3างเก นักว3าเห้ต%ของลั/กจ�างแรงงานันั2นั ผลัสั%ด้ท�ายค�อ ต3างฝ่5ายต3างกCไม3ได้�รบผลัด้#นัอกจากความเสั#ยห้ายตอบแทนั”

Karl Mark เป)นันักกฎีห้มายชั้าวเยอรมนั เป)นัผ/�ห้นั �งท#�ม#ความค ด้เป)นัปฏ ป6กษ�กบพื่วกนัายท%นัได้�กลั3าวว3า ความเป)นัธ์รรมทางสังคมแลัะ“

เศึรษฐก จจะเก ด้ข 2นัได้�อย3างแท�จร งกCต3อเม�� อม#การท+าลัายลั�างชั้นัชั้2นันัายท%นั ห้ร�อลั�มเลั กลัทธ์ ท%นันั ยมเท3านั2นั ซั �งเม��อชั้นัชั้2นัแรงงานัเป)นัชั้นัชั้2นัสัามญของสังคมเม��อใด้ ความเป)นัธ์รรมทางสังคมแลัะเศึรษฐก จท#�แท�จร งจ งสัามารถึเก ด้ข 2นัได้�”

Ferdinal Lassalle เป)นันักสังคมชั้าวเยอรมนั ม#ความเห้Cนัสัอด้คลั�องกบ Karl Mark แต3ไม3เห้Cนัด้�วยกบการท#�สัห้ภิาพื่แรงงานัม%3งห้าผลัประโยชั้นั�ในัร/ปของตวเง นัห้ร�อสั �งของจากสัมาชั้ ก เพื่ราะเป)นัการมองผลัประโยชั้นั�ในัระยะสั2นั แต3ม#ความเห้Cนัว3า ควรม%3งเนั�นัท#�ผลัประโยชั้นั�“

ระยะยาวมากกว3า เชั้3นั การท+าลัายลั�างระบบนัายท%นั เป)นัต�นั”

George Sorel เป)นันักสังคมชั้าวฝ่ร�งเศึสั เป)นัผ/�ท#�แนัะนั+า ให้�ลั/กจ�างม#การนัด้ห้ย%ด้งานัแลัะก3อว นัาศึกรรมเพื่��อเร#ยกร�องสั ทธ์ ต3างๆ

Sidney and Beatrice Webbs เป)นัผ/�ท#� เห้Cนัด้�วยกบ Karl

Mark ว3า “ความขด้แย�งระห้ว3างชั้นัชั้2นัยงคงม#อย/3 แต3ไม3เชั้��อว3าการต3อสั/�ระห้ว3างชั้นัชั้2นัจะเป)นัตวก+าจด้นัายท%นัให้�ห้มด้ไปได้� แลัะขบวนัการแรงงานัม ใชั้3สัถึาบนัท#�ม#ห้นั�าท#�เปลั#�ยนัแปลังสังคม แนัวทางการแก�ไขนั2นัควรสัร�างให้�เก ด้ความเสัมอภิาคระห้ว3างนัายจ�างแลัะลั/กจ�าง” ด้งนั2นัจ งม#ผ/�เร#ยกทฤษฎี#นั#2ว3า ทฤษฎี#ความเป)นัประชั้าธ์ ปไตยทางอ%ตสัาห้กรรม



4

ทฤษฎี�ระบบ (System)

ด้นัลัอป (Dunlop) เป)นัผ/�บ%กเบ กในัการนั+าทฤษฎี#ระบบมาประย%กต�ใชั้�กบว ชั้าการด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�เป)นัห้นัแรก ซั �งกรอบทางทฤษฎี#ของด้นัลัอปเสันัอว3าระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�เป)นัระบบย3อย (Sub-system)

ของระบบสังคมซั �งเป)นัระบบท#�ให้ญ3กว3า ห้ร�อเป)นัระบบสังคมสั3วนัท2งห้มด้ ด้งนั2นัสังคมให้ญ3จ งอาจถึ/กพื่ จารณาได้�ว3าเป)นัอ ทธ์ พื่ลัภิายนัอก แลัะห้ร�อเป)นัข�อจ+ากด้ต3อระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์� แม�ว3าจะไม3ท2งห้มด้กCตาม ฉะนั2นัระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�จ งม#สัถึานัะเห้ม�อนักบระบบเศึรษฐก จแลัะระบบการเม�องท#�เห้ลั��อมกนัอย/3

ในัท%กขณะของการพื่ฒนัาระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�จะต�องพื่ จารณาว3าระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�ประกอบด้�วยตวแสัด้ง (Actors) ท#�แนั3นัอนั บร บทท#�แนั3นัอนัอ%ด้มการณ�ท#�ร �อยรด้ระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�เข�าด้�วยกนั แลัะสั3วนัสั+าคญของกฎีท#�ถึ/กสัร�างข 2นัเพื่��อใชั้�ควบค%มตวแสัด้งในัสัถึานัท#�ท+างานัแลัะชั้%มชั้มท#�ท+างานั

สั �งท#�ด้นัลัอปนั+าเสันัอค�อผลัลัพื่ธ์�ของระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์� ซั �งกCค�อการสัร�างกฎีเกณฑ์�ต3างๆ ห้ร�อเคร�อข3าย ห้ร�อการจด้ระเบ#ยบของกฎีเกณฑ์� (Rule) นัอกจากนั#2กฎีเกณฑ์�ต3างๆ ไม3ได้�ครอบคลั%มเพื่#ยงแค3เร��องการจ3ายค3าตอบแทนัแลัะเง��อนัไขการจ�างงานัเท3านั2นั แต3ยงครอบคลั%มถึ งเร��องระเบ#ยบ ว นัย ว ธ์#การท+างานั สั ทธ์ แลัะห้นั�าท#�ของนัายจ�างแลัะลั/กจ�าง ฯลัฯ กฎีเกณฑ์�ต3างๆ ของแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้นัลัอปให้�ความสั+าคญเป)นัอย3างย �ง ได้�รบการอธ์ บายว3าถึ/กก+าห้นัด้ข 2นัมาจากตวแปรท#�เป)นัอ สัระภิายในัระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�

ด้นัลัอปจ+าแนักตวแปรห้ร�อป6จจยอ สัระในัระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�ออกเป)นัสัามสั3วนัค�อ ตวแสัด้ง (Actor) บร บท (context) แลัะอ%ด้มการณ� (ideology) ของระบบตวแสัด้ง ห้ร�อม#สั3วนัร3วมอย3างแขCงขนัในัการสัร�างกฎีเกณฑ์�ต3างๆ ด้งภิาพื่



5

ป6จจย กระบวนัการ

ผลัลัพื่ธ์� ตวแสัด้ง -------> การเจรจาต3อรอง

บร บท ห้ร�อ -------> ความสัมานัฉนัท�

---------> กฎีเกณฑ์�สั �งแวด้ลั�อม -------> การไกลั3เกลั#�ย

อ%ด้มการณ� -------> การสัร�างกฎีห้มาย

ผลัสัะท�อนักลับทฤษฎี�ป็ฏิ�บ�ต�การทางสั�งคม (Social Action Theory)

เป)นัการศึ กษาของ Max Weber นักสังคมว ทยาชั้าวเยอรมนั ทฤษฎี#ปฏ บต การทางสังคมม%3งเนั�นัว ถึ#ท#�มนั%ษย�จะม#อ ทธ์ พื่ลัต3อโครงสัร�างสังคม แลัะว ถึ#ท#�มนั%ษย�จะ สัร�างสังคม อนัให้ม3ข 2นั ห้ลักค ด้ของทฤษฎี#“ ”

ปฏ บต การทางสังคม จ งเป)นัทฤษฎี#ท#�ตรงข�ามกบทฤษฎี#ระบบอย3างชั้ด้เจนั ควรเนั�นัไว�ด้�วยว3าทฤษฎี#ปฏ บต การทางสังคมมาจากการให้�ความห้มายของตวบ%คคลัแต3ลัะคนั ซั �งป6จเจกบ%คคลัได้�เข�าไปม#สั3วนัร3วมในัการกระท+าด้�วยตนัเองแลัะร3วมกบบ%คคลัอ��นัๆ ซั �งป6จเจกบ%คคลัได้�เข�าไปม#สั3วนัร3วมในัการกระท+าด้�วยตนัเองแลัะร3วมกบบ%คคลัอ��นัๆ นักทฤษฎี#ปฏ บต การทางสังคมเห้Cนัว3าตวแสัด้งทางสังคมถึ/กจ+ากด้จากว ถึ#ทางท#�พื่วกเขาสัร�างความเป)นัจร งทางสังคมด้�วยตวของเขาเอง ในัด้�านัห้นั �ง ด้/เห้ม�อนัว3า“ ”

สังคมสัร�างมนั%ษย�แต3ในัอ#กด้�านัห้นั �ง มนั%ษย�กCสัร�างสังคมข 2นัมาด้�วยเชั้3นักนั อย3างไรกCด้# ตวแสัด้งแต3ลัะคนักCไม3ได้�ม#ระบบค3านั ยมเห้ม�อนัๆ กนั ซั �งห้มายถึ งป6จเจกบ%คคลัแต3ลัะคนัม#การให้�ความห้มายต3อปฏ สัมพื่นัธ์�ของพื่วกเขาแตกต3างกนัออกไป เชั้3นั การท#�ฝ่5ายจด้การกบสัห้ภิาพื่แรงงานัไม3ร3วมม�อกนั ไม3ใชั้3เป)นัเพื่ราะว3าพื่วกเขาม#ค3านั ยมแลัะเป<าห้มายท#�แตกต3างกนั แต3เป)นัเพื่ราะว3าพื่วกเขาม#เป<าห้มายท#�แตกต3างกนั แต3กลับม#เคร��องม�ออนัเด้#ยวกนั

อ ทธ์ พื่ลัสั+าคญท#�ม#ต3อปฏ บต การทางสังคมของป6จเจกบ%คคลั



6

ความห้มายทางอตว สัย

เป<าห้มาย

ประสับการณ�

ปทสัฐานั,ค%ณค3า ตวแสัด้ง

ปฏ บต การทางสังคม

ทศึนัคต ความคาด้ห้วง

สัถึานัการณ�ปฏ สัมพื่นัธ์�กบป6จจยอ��นัๆ

จากภิาพื่แสัด้งให้�เห้Cนัถึ งอ ทธ์ พื่ลัสั+าคญๆ ท#�อาจก+าห้นัด้การเลั�อกของป6จเจกบ%คคลัท#�จะลังม�อปฏ บต (เชั้3นั การย��นัข�อเร#ยกร�อง การประท�วง การสัไตร� ฯลัฯ) ภิายใต�เง��อนัไขของสัถึานัการณ�ห้นั �งๆ ควรระลั กไว�เสัมอว3าปฏ บต การทางสังคมเก ด้จากการให้�ความห้มายของป6จเจกบ%คคลัตวสัถึานัการณ�ห้นั �งๆ ในัทางสังคมว�ตถุ�ป็ระสังค�ของแรงงานสั�มพั�นธ์�

ประโยชั้นั�ห้ร�อจ%ด้ม%3งห้มายสั%ด้ท�ายของการแรงงานัสัมพื่นัธ์�เป)นัการระงบข�อผ ด้พื่ลัาด้ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง โด้ยแรงงานัสัมพื่นัธ์�เป)นัท2งศึาสัตร�แลัะศึ ลัปFในัการเข�าไปรกษาด้%ลัแห้3งความเป)นัธ์รรมในัการท+างานัเพื่��อก3อให้�เก ด้ความสังบสั%ขในัการท+างานั

1. การระงบข�อพื่ พื่าท2. การรกษาความเป)นัธ์รรมในัด้�านัสังคมแลัะเศึรษฐก จ3. การสั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง



7

4. ให้�ความค%�มครองแก3นัายจ�างแลัะลั/กจ�าง

ค/าถุามท$ายบท

1. แรงงานัสัมพื่นัธ์� ในัความเข�าใจของท3านัห้มายถึ งอะไร แลัะม#ความสั+าคญอย3างไร ให้�อธ์ บาย

2. แนัวค ด้ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ม#ประโยชั้นั�ต3อการบร ห้ารจด้การองค�การด้�านัใด้บ�าง ให้�อธ์ บาย

3. วตถึ%ประสังค�ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�สั+าคญประกอบไปด้�วยอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



8

บทท�� 2บทบาทของฝ่1ายนายจ$าง ฝ่1ายล2กจ$าง และร�ฐ

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งแนัวค ด้ของนัายจ�างด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งแนัวค ด้ของลั/กจ�างด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งบทบาทของรฐด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. แนัวค ด้ของนัายจ�าง2. อ+านัาจของฝ่5ายนัายจ�าง3. อ ทธ์ พื่ลัของนัายจ�าง4. ความปรารถึนัาของนัายจ�าง



9

5. การรวมตวเป)นัองค�การของนัายจ�าง6. แนัวค ด้ของลั/กจ�าง7. ความปรารถึนัาของลั/กจ�าง8. บทบาทของรฐ



การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย3. ตรวจสัอบความถึ/กต�องของรายงานัท#�ได้�มอบห้มาย4. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อการ

เร#ยนั

แรงงานสั�มพั�นธ์�ความไม3เข�าใจกนัระห้ว3างนัายจ�างแลัะลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบการ

มกเป)นัสัาเห้ต%ของความขด้แย�ง ห้ร�อเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัข 2นั บางคร2งม#การห้ย%ด้งานัของฝ่5ายลั/กจ�างไปจนัถึ งการป@ด้งานัของฝ่5ายนัายจ�างซั �งสั3งผลักระทบต3อประเทศึชั้าต ท2งทางด้�านัการเม�อง เศึรษฐก จ แลัะสังคม กอปรกบประเทศึไทยม#การสั3งเสัร มการลังท%นัแลัะเศึรษฐก จของประเทศึจะต�องอาศึยการลังท%นัจากต3างชั้าต นับเป)นัป6จจยห้นั �งท#�นักลังท%นันั+า ไปประกอบการพื่ จารณาลังท%นัค�อ เร��องแรงงานั นัอกจากจะม#ค3าแรงท#�ต+�ายงสั3งผลัให้�ต�นัท%นัต+�าด้�วย สัถึานัการณ�ทางด้�านัแรงงานัแลัะนัโยบายรฐท#�ม#ต3อนัโยบายด้�านัแรงงานั ห้ากประเทศึใด้ม#การ



10

ประท�วงจากคนังานัตลัอด้เวลัา โอกาสัท#�นักลังท%นัจะเข�ามากCนั�อยลัง เป)นัต�นั

แรงงานัสัมพื่นัธ์�ประกอบไปด้�วย 3 ฝ่5าย ค�อ ฝ่5ายลั/กจ�าง ฝ่5ายนัายจ�าง แลัะฝ่5ายรฐบาลั แต3โด้ยปรชั้ญาท#�แท�จร งของแรงงานัสัมพื่นัธ์�นั2นั ต�องการให้�ท2งสัองฝ่5ายค�อ นัายจ�างแลัะลั/กจ�างได้�อย/3กนัอย3างสันัต สั%ข โด้ยใชั้�ระบบทว ภิาค# ม#การพื่/ด้ค%ยกนั ม#ความเข�าใจกนัแลัะยอมรบในัเห้ต%ผลัซั �งกนัแลัะกนัตราบใด้ท#�ท2งสัองฝ่5ายสัามารถึตกลังกนัได้� สั3วนัฝ่5ายท#�สัามห้ร�อรฐบาลัจะไม3เข�าไปม#บทบาทในัฐานัะเป)นัผ/�ไกลั3เกลั#�ย ประนั#ประนัอมเพื่��อให้�เร��องย%ต ลัง แรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัประเทศึไทยเร �มม#แนัวโนั�มท#�ด้#ข 2นัเร��อยๆ เม��อเปร#ยบเท#ยบกบในัอด้#ตซั �งในัอด้#ตท2งนัายจ�างแลัะลั/กจ�างมกจะมองกนัในัเร��องของ สั ทธ์ แลัะ อ+านัาจ“ ” “ " แลัะท2งสัองฝ่5ายกCอย/3ด้�วยกนัด้�วยความไม3ไว�ใจซั �งกนัแลัะกนั ห้ากเราย�อนัมองไปในัอด้#ต นัายจ�างแลัะลั/กจ�างจะย�นักนัคนัลัะฝ่5ายแลัะม#ความค ด้แลัะทศึนัคต ท#�เป)นัอคต ต3อกนั นัายจ�างกCม%3งแสัวงห้าแต3ผลัก+าไร โด้ยไม3ได้�สันัใจด้/แลัความเป)นัอย/3แลัะสันัต ภิาพื่ของคนังานัเลัย ปรชั้ญาของนัายจ�างกCค�อ ก+าไรมากเท3าไห้ร3กCย �งด้#เท3านั2นั โด้ยไม3ได้�จ%นัเจ�อสั3วนัท#�เป)นัก+าไรค�นัให้�กบพื่นักงานัเลัย ในัสั3วนัของลั/กจ�างกCม#ความค ด้ว3านัายจ�างห้นั�าเลั�อด้ ข/ด้ร#ด้ เม�� อไม3พื่อใจกCท+าการห้ย%ด้งานัประท�วงเพื่�� อกด้ด้นันัายจ�าง บ�างกCประสับความสั+า เรCจ บ�างกCตกงานั เป)นัต�นั

จากป6ญห้าทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แลัะความไม3เข�าใจกนัระห้ว3างนัายจ�างแลัะลั/กจ�าง สั3งผลัให้�เก ด้กฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ.2518

ซั �งกฎีห้มายด้งกลั3าวนั#2ม#เร��องของการให้�สั ทธ์ เสัร#ภิาพื่ในัการรวมกลั%3มเพื่��อก3อต2งเป)นัสัห้ภิาพื่แรงงานั เพื่��อท+าการเจรจาต3อรองกบนัายจ�างในัเร��องต3างๆ เชั้3นั ค3าจ�าง สัวสัด้ การ ฯลัฯ แลัะเป)นัตวแทนัพื่นักงานั

จากเด้ มซั �งมองว3าสั ทธ์ แลัะอ+านัาจห้นั�าท#�ในัการบร ห้ารจด้การภิายในัองค�กรธ์%รก จเป)นัของนัายจ�างแต3เพื่#ยงผ/�เด้#ยว การรวมตวกนัเพื่��อเป)นั



11

สัห้ภิาพื่แรงงานัแลัะการเร#ยกร�องสั ทธ์ ต3างๆ เป)นัสั �งท#�ท�าทายอ+านัาจของนัายจ�างแลัะสั3งผลัให้�การสัร�างสัรรค�ในัเร��องของแรงงานัสัมพื่นัธ์�ไม3ราบร��นั ม#การเผชั้ ญห้นั�ากนัพื่ร�อมนั+าไปสั/3 การเลั กจ�าง การป@ด้งานั การนัด้ห้ย%ด้งานั ท2งนั#2เนั��องจากปรชั้ญาแลัะกรอบความค ด้ในัการบร ห้ารงานัแบบเก3าไม3สัามารถึแก�ไขป6ญห้าแรงงานัในัป6จจ%บนัได้� ซั �งต3อมากCพื่ฒนัามาเป)นัความร3วมม�อแลัะปกป<องผลัประโยชั้นั�ระห้ว3างกนั ท2งนั#2 เนั�� องจากประสับการณ�ในัอด้#ตแลัะความสั/ญเสั#ยแลัะต�นัท%นัค3าใชั้�จ3ายมากมายอนัเนั��องมาจากการเผชั้ ญห้นั�ากนั เชั้3นั

จากอด้#ตท#�ผ3านัมาเราจะเห้Cนัข3าวตามสั��อต3างๆ เสัมอๆ ว3าม#สัถึานัประกอบการห้ลัายๆ แห้3งม#การ ห้ย%ด้งานัประท�วงแลัะนัายจ�างกCป@ด้งานั สัร�างความกด้ด้นัซั �งกนัแลัะกนั เชั้3นั ฝ่5ายลั/กจ�างกCจะกด้ด้นัโด้ยการป@ด้ถึนันั เผาโรงงานั ห้ร�อป@ด้ลั�อมฝ่5ายบร ห้ารไม3ให้�ออกจากโรงงานั เป)นัต�นั เม��อไม3เป)นัผลัสั+าเรCจ ฝ่5ายลั/กจ�างกCจะไปสัร�างความกด้ด้นัทางสังคม ท+าให้�ชั้%มชั้นัแลัะสังคมเด้�อด้ร�อนั เชั้3นั การป@ด้ถึนันั ในัท#�สั%ด้ภิาครฐกCเข�ามาไกลั3เกลั#�ยจด้การเห้ต%การณ�กCสังบบ�างไม3สังบบ�าง นับเป)นัการแก�ไขป6ญห้าเพื่��อให้�จบๆ ไป จ งไม3ใชั้3การแก�ไขป6ญห้าได้�ถึาวร สั3วนัมากกCจะม%3งเนั�นัการเอาชั้นัะด้�วยการเจรจาต3อรองเพื่��อผลัประโยชั้นั�ท#�เห้นั�อกว3าอ#กฝ่5ายห้นั �ง

ปรชั้ญาด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3จะเนั�นัทางด้�านัการจด้การภิายในัสัถึานัประกอบการภิายใต�กรอบความค ด้ให้ม3ในัการท+างานัเนั�นัในัเร��องของการให้�ข�อม/ลัข3าวสัาร (Information) แลัะการปร กษาห้าร�อ (Consultation) ร3วมกนัให้�มากข 2นั สั3วนัเร��องของการเจรจาต3อรอง (Negotiation) กCยงคงม#อย/3แต3ไม3ได้�ม%3งห้นั�าท#�ท+าลัายกนัอย3างในัอด้#ต การเปลั#�ยนัแปลังต3างๆ ภิายในัองค�กรจะเป)นัไปตามกระบวนัการปร กษาห้าร�อร3วมกนั โด้ยฝ่5ายจด้การต�องใชั้�เห้ต%ผลัข�อม/ลั ห้ลักฐานั ในัการอธ์ บายให้�พื่นักงานัได้� เข� า ใจมากข 2 นั ด้�วยเห้ต%นั#2 การปฏ สัมพื่นัธ์� (Interaction) แบบให้ม3ระห้ว3างฝ่5ายจด้การกบพื่นักงานัจะค3อยๆ ก3อร/ปข 2นัเป)นัวฒนัธ์รรมให้ม3ขององค�กร



12

ป็4จจ�ยและเง �อนไขท��สั6งเสัร�มระบบการป็ร)กษาหาร อ และการร6วมม อในสัถุานป็ระกอบการ:

ฝ่1ายนายจ$างและฝ่1ายจ�ดการปรชั้ญาด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3เนั�นัการให้�ข3าวสัารข�อม/ลัการ

ปร กษาห้าร�อ การร3วมม�อแลัะการเจรจาต3อรองร3วมแบบม#เห้ต%ผลั โด้ยผ/�บร ห้ารระด้บสั/งจะต�องม#การแถึลังนัโยบายแลัะม#การสั��อสัารอย3างเป@ด้เผยให้�ลั/กจ�างได้�ทราบถึ งความสั+าคญของแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3 ซั �งการแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3นั#2จะเนั�นัท2งด้�านัสันัต สั%ขแลัะประสั ทธ์ ภิาพื่ในัสัถึานัประกอบการควบค/3กนัไปโด้ยฝ่5ายจด้การต�องค+านั งถึ งสั �งต3อไปนั#2ค�อ

1. การสัร�างความค%�นัเคย ความไว�เนั�2อเชั้��อใจกนั การสั��อสัารสัองทาง การท#�พื่นักงานัม#สั3วนัร3วมรบร/ �ข�อม/ลัข3าวสัารท#�สั+าคญของบร ษท ความย%ต ธ์รรม ว สัยทศึนั� การเป@ด้เผยจร งใจ การท+างานัเป)นัห้ม/3คณะ ความม�นัคงในัการท+างานั การม#สั3วนัร3วมในัทางปฏ บต ค%ณภิาพื่ชั้#ว ตของพื่นักงานั

2. ความสัมพื่นัธ์�ท#�เท3าเท#ยมแลัะม#ลักษณะท#�สัร�างสัรรค� รวมท2งม#กระบวนัการย��นัข�อร�องเร#ยนั ร�องท%กข� ท#�ต�องได้�รบการพื่ จารณาแก�ไขอย3างย%ต ธ์รรมแลัะม#ประสั ทธ์ ภิาพื่ การท+าก จกรรมกลั%3มย3อยม#การปร กษาห้าร�อแลัะการเจรจาต3อรองร3วม

การแปรปรชั้ญาด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3ไปสั/3การสัร�างกรอบค ด้แลัะแนัวปฏ บต นั 2นั ก3อนัอ��นัฝ่5ายจด้การจะต�องสัร�างความเชั้��อใจต3อกนั (Mutual trust) แลัะจะต�องม#การปฏ บต (action) ท2งท#�เป)นัร/ปธ์รรม (ทางด้�านัวตถึ%) แลัะนัามธ์รรม (ทางด้�านัจ ตใจ)

การม#สั3วนัร3วมของลั/กจ�างในัการตด้สั นัใจภิายในับร ษทเป)นักระบวนัการสั+าคญในัการสัร�างความไว�เนั�2อเชั้��อใจกนัระห้ว3างลั/กจ�างกบฝ่5ายจด้การ ตวอย3างการม#สั3วนัร3วมของลั/กจ�างในัระด้บต�นัๆ เชั้3นั การม#สั3วนัร3วมในั



13

ก จกรรม QCC, 5 สั แลัะคณะกรรมการสัโมสัร เป)นัต�นัการให้�ข3าวสัารข�อม/ลัเก#�ยวกบธ์%รก จแลัะการเง นัของบร ษทแก3ตวแทนัลั/กจ�างเป)นัสั �งสั+าคญท#�ท+าให้�เก ด้ความไว�วางใจต3อกนั โด้ยม#การให้�ข3าวสัารข�อม/ลัเป)นัระยะๆ ข3าวสัารข�อม/ลัท#�บร ษทควรเป@ด้เผยแก3ตวแทนัลั/กจ�าง เชั้3นั สัถึานัการณ�ทางด้�านัเศึรษฐก จแลัะทางด้�านัการเง นัของบร ษท เป)นัต�นั

การสั��อสัารท2งทางเด้#ยวแลัะสัองทางท#�ม#ประสั ทธ์ ภิาพื่จะเก ด้ข 2นัได้�ต�องม#การขจด้ปรชั้ญาแลัะกรอบค ด้ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบเด้ มออกไปแลัะควรถึ/กแทนัท#�ด้�วยการบร ห้ารแบบม#สั3วนัร3วม เคร��องม�อท#�ใชั้�ในัการสั��อสัารนัอกจากคณะกรรมการสัห้ภิาพื่ คณะกรรมการลั/กจ�าง ฯลัฯ ยงม#เคร��องม�ออ��นัๆ ท#�ใชั้�ในัการสั��อสัารของสัองฝ่5าย เชั้3นั ก จกรรมข�อเสันัอแนัะ QCC ใบปลั วแลัะประกาศึ เป)นัต�นั

เน !อหาการสั �อสัารควรครอบคล�มในป็ระเด8นต6อไป็น�!1. เง��อนัไขการจ�างงานั การรบสัมครงานั การโยกย�ายงานั แลัะการ

เลั กจ�างงานั2. สัภิาพื่การท+างานั3. การฝ่Gกอบรมแลัะโอกาสัของความก�าวห้นั�าในัห้นั�าท#�การงานั4. การควบค%มด้/แลัสั%ขภิาพื่ ความปลัอด้ภิยในัการท+างานั ข�อแนัะนั+าในั

การป<องกนัอ%บต เห้ต%แลัะโรคท#�เก ด้จากการท+างานั

กระบวนการร�บเร �องร$องท�กข�และการแก$ไขป็4ญหาสัวสัด้ การของพื่นักงานั (อาท เชั้3นั การรกษาพื่ยาบาลั สั%ขภิาพื่ ห้�อง

อาห้าร ท#�อย/3อาศึย การพื่กผ3อนั เง นัออม เง นัสังเคราะห้�ต3างๆ การชั้3วยเห้ลั�อทางการเง นั ฯลัฯ)

การฝ่Gกอบรมแลัะการศึ กษาเป)นัป6จจยท#�ชั้3วยสั3งเสัร มการปร กษาห้าร�อฝ่5ายจด้การด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�จะต�องได้�รบการฝ่Gกอบรมให้�ม#ทกษะในัการรบเร��องราวร�องท%กข�ของพื่นักงานัให้�ม#ประสั ทธ์ ภิาพื่ สั3วนัพื่นักงานัจะต�องได้�รบการอบรมในัเร��องการสั��อสัารแลัะทกษะในัการแก�ไข



14

ป6ญห้า เพื่��อให้�การเสันัอแนัะในัการปรบปร%งของพื่นักงานัเป)นัไปอย3างม#ประสั ทธ์ ภิาพื่ นัอกจากนั#2 ฝ่5ายจด้การแลัะพื่นักงานัควรได้�รบการอบรมในัห้ลักสั/ตรเด้#ยวกนั เพื่��อให้�เก ด้ทศึนัคต ทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ร3วมกนัด้�วย

การปฐมนั เทศึแลัะการแนัะนั+าพื่นักงานัให้ม3 ให้�ร/ �จกกฎีระเบ#ยบของบร ษท ประสับการณ�ต3างๆ ของบร ษท ว วฒนัาการแลัะวฒนัธ์รรมขององค�กร อ%ด้มการณ� ความค ด้ ความเชั้��อของบร ษท จ%ด้ม%3งห้มาย ท ศึทางแลัะเป<าห้มายของบร ษท

สั3งเสัร มองค�กรลั/กจ�างให้�เข�มแขCงแลัะสัร�างนักสัห้ภิาพื่แรงงานัม�ออาชั้#พื่ซั �งถึ�อเป)นัสั3วนัสั+าคญของปรชั้ญาด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3 โด้ยบร ษทจะต�องให้�การยอมรบสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อองค�กรลั/กจ�างให้�เป)นัสั3วนัห้นั �งของบร ษทพื่ร�อมท2งให้�การสันับสันั%นัให้�องค�กรสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อองค�กรลั/กจ�างเต บโตแลัะเข�มแขCง กรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานัจะต�องพื่ฒนัาตนัเองให้�เป)นั นักสัห้ภิาพื่แรงงานัม�ออาชั้#พื่ ม#ความรอบร/ �เร��อง“ ”

ภิายในัองค�กร ตลัอด้จนัสัถึานัการณ�ทางเศึรษฐก จแลัะสังคมท2งในัประเทศึแลัะระห้ว3างประเทศึ

การสัน�บสัน�นให$สัหภาพัแรงงานเข$มแข8ง ฝ่1ายจ�ดการอาจท/าได$ด�งต6อไป็น�! ค อ

1. ผ/�แทนัลั/กจ�างห้ร�อกรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานัควรได้�รบการสันับสันั%นัให้�ท+าก จกรรมแก3สัมาชั้ กเตCมเวลัา

2. ฝ่5ายจด้การควรจด้ห้าสั+านักงานัให้�แก3สัภิาพื่แรงงานั พื่ร�อมท2งจด้ห้าเคร��องอ+านัวยความสัะด้วกต3างๆ

3. สันับสันั%นัค3าใชั้�จ3ายในัด้�านัการศึ กษาแลัะการอบรมของสัห้ภิาพื่แรงงานั



15

4. ห้กเง นัค3าสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัให้�เป)นัรายเด้�อนั เพื่��อให้�สัห้ภิาพื่ม#รายได้�ท#�แนั3นัอนัแลัะสัามารถึวางแผนัการท+างานัได้�ง3ายข 2นั

สั6งกรรมการสัหภาพัแรงงานไป็ท�ศึนศึ)กษาบร�ษ�ทท��ม�ระบบป็ร)กษาหาร อและการร6วมม อท��ด�

ให้�พื่นักงานัม#สั3วนัร3วมทางการเง นั (Financial participation)

แลัะให้�การยอมรบ (recognition) เร��องการกระจายด้อกผลัความสั+าเรCจของบร ษทแก3ลั/กจ�าง โด้ยการแบ3งป6นัผลัก+าไร (profit-sharing)

ห้ร�อ ผลั ตภิาพื่การผลั ตท#�เพื่ �มข 2นั (productivity gains haring

scheme) เพื่��อเป)นัก+าลังใจแก3พื่นักงานัท#�ท%3มเท อ%ท ศึแลัะม#สั3วนัร3วมในัการสัร�างองค�กรอย3างเอาการเอางานั

ฝ่1ายสัหภาพัแรงงานนักสัห้ภิาพื่แรงงานัต�องม%3งสัร�างองค�กรของตนัให้�เข�มแขCง โด้ยม#

วตถึ%ประสังค�แลัะขอบเขตการท+างานัท#�กว�างกว3าเด้ ม ค�อ ม#สั3วนัร3วมแลัะสันับสันั%นัการเพื่ �มข#ด้ความสัามารถึในัการท+าธ์%รก จของฝ่5ายจด้การแลัะสั3งเสัร มผลั ตภิาพื่การผลั ต ด้งนั2นั การศึ กษาแลัะการอบรมให้�ความร/ �แก3สัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัจ งต�องครอบคลั%มท2งในัเร��องการค�า การเง นั ธ์%รก จ การลังท%นั แลัะการเปลั#�ยนัแปลังทางเศึรษฐก จแลัะสังคม สัห้ภิาพื่แรงงานัแลัะสัมาชั้ กจะต�องม#บทบาทในัการให้�ข�อเสันัอแนัะแก3ฝ่5ายจด้การในัการปรบปร%งการบร ห้ารการจด้การการควบค%มค%ณภิาพื่สั นัค�า ผลั ตภิาพื่การผลั ต ฯลัฯ เป)นัเร��องท#�เห้Cนัได้�ชั้ด้ว3าสัห้ภิาพื่แรงงานัแบบให้ม3นั#2จะม#บทบาทแลัะห้นั�าท#�ท#�แตกต3างจากสัห้ภิาพื่แรงงานัแบบเด้ ม ท#�ค+านั งถึ งแต3ประเด้Cนัเร��องสั ทธ์ แลัะผลัประโยชั้นั�ของสัมาชั้ กเท3านั2นั



16

ร2ป็แบบของการป็ร)กษาหาร อและการร6วมม อป็ระการแรก ร/ปแบบของการร3วมม�อในัแต3ลัะสัถึานัประกอบการ

อาจม#ความแตกต3างกนั ท2งนั#2ข 2นัอย/3กบว วฒนัาการทางด้�านัวฒนัธ์รรมขององค�กรความจ+าเป)นัแลัะความพื่ร�อมของสัถึานัการณ�ด้�านัโครงสัร�างพื่�2นัฐานัขององค�กร

ป็ระการท��สัอง การม#สั3วนัร3วมของลั/กจ�าง ไม3สัามารถึแก�ไขป6ญห้าท%กป6ญห้าท#�นัายจ�างแลัะลั/กจ�างต�องการได้� แต3นั#�เป)นักระบวนัการเร#ยนัร/ � (Learning process) ของท2งสัองฝ่5ายท#�ต�องใชั้�เวลัาในัการปรบเปลั#�ยนัทศึนัคต พื่ฤต กรรมแลัะท3าท#ท#�ม#ต3อกนั

ป็ระการท��สัาม การม#สั3วนัร3วมม ได้�ห้มายความว3าจะท+าให้�ความขด้แย�งของนัายจ�างแลัะลั/กจ�างสั 2นัสั%ด้ลังอย3างสั 2นัเชั้ ง แต3กระบวนัการแลัะพื่ฒนัาการของท2งสัองฝ่5ายจะสัามารถึลัด้ป6ญห้าข�อขด้แย�งต3างๆ ลังได้�เป)นัลั+าด้บ

ป็ระการท��สั�� การร3วมม�อม ได้�ม#แต3ว วฒนัาการท#�เจร ญไปข�างห้นั�า (Evolution) เพื่#ยงอย3างเด้#ยว แต3อาจม#ว วฒนัาการถึอยกลับ (devolution) ได้� ป6จจยแลัะเง��อนัไขต3างๆ ข 2นัอย/3กบการเปลั#�ยนัตวบ%คคลัท#�สั+าคญในัฝ่5ายจด้การห้ร�อฝ่5ายสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อจากป6จจยอ��นัๆ ท#�ท2งสัองฝ่5ายอาจควบค%มไม3ได้� (เชั้3นั ภิาวะเศึรษฐก จตกต+�าอย3างร%นัแรง)

ป็ระการท��ห$า ระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�สันัต สั%ข จ+าเป)นัต�องได้�ผ/�แทนัลั/กจ�างท#�ถึ/กเลั�อกต2งมาอย3างโปร3งใสั ม#ความเป)นัอ สัระแลัะได้�รบการยอมรบจากสัมาชั้ กอย3างกว�างขวาง

ป็ระการสั�ดท$าย ความจ+าเป)นัในัการเปลั#�ยนัแปลังด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบให้ม3จะต�องไม3ถึ/กมองจากสัห้ภิาพื่แรงงานัว3าเป)นัการม%3งท+าลัายพื่วกเขา เพื่��อนั+าร/ปแบบห้ร�อองค�กรให้ม3มาแทนัท#�ขององค�กรสัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ม#อย/3แต3เด้ ม



17

การด/ารงอย26ร6วมก�นระหว6างการป็ร)กษาหาร อก�บการเจรจาต6อรองร6วม

ห้ลัายประเทศึท#�ประสับความสั+าเรCจในัการพื่ฒนัาเศึรษฐก จแลัะสังคมอย3างสั/งพื่บว3าการปร กษาห้าร�อแลัะการเจรจาต3อรองร3วมสัามารถึท+างานัร3วมกนัแลัะเป)นักลัไกห้ร�อว ถึ#ทางท#�นั+าไปสั/3ความสั+าเรCจในัการปรองด้องผลัประโยชั้นั�ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบการได้�ในัท#�สั%ด้ ฉะนั2นัการปร กษาห้าร�อแลัะการเจรจาต3อรองร3วมจ งสัามารถึเป)นัสั3วนัประกอบของกนัแลัะกนั ท#�ท+าให้�กลัไก�ด้�านัแรงงานัขององค�กรม#ความสัมบร/ณ� จากประสับการณ�ของประเทศึตะวนัตกพื่บว3าแม�การเจรจาต3อรองร3วมจะชั้3วยเพื่ �มผลั ตภิาพื่แลัะความสัามารถึในัการแข3งขนัธ์%รก จ แต3จะไม3ย �งย�นัห้ากไม3ม#ร/ปแบบการม#สั3วนัร3วมอ��นัๆ ให้�การสันับสันั%นั

ความแตกต3างระห้ว3างการปร กษาห้าร�อกบการเจรจาต3อรองร3วม บางกรณ#เป)นัเร��องของขอบเขตประเด้Cนัท#�ร บผ ด้ชั้อบ ซั �งจากการศึ กษาพื่บว3าม#ห้ลัายบร ษทท#�ในัอด้#ตได้�นั+าเร��องท#�ม#การต3อรองบนัโตHะเจรจามาปร กษาห้าร�อกนั

จากการศึ กษาสัถึานัประกอบการห้ลัายแห้3งพื่บว3า กลัไกการปร กษาห้าร�อท#�ม#ประสั ทธ์ ภิาพื่ชั้3วยสั3งเสัร มให้�เก ด้ความไว�เนั�2 อเชั้�� อใจกนั การสั��อสัารระห้ว3างสัองฝ่5ายด้+าเนั นัไปด้�วยด้# ม#การร3วมม�อท#�ด้#แลัะม#การเป@ด้เผยข�อม/ลัแก3ผ/�แทนัลั/กจ�าง ม#การสัร�างบรรยากาศึท#�ด้#ในัการเจรจาต3อรองร3วม ท2งสัองฝ่5ายให้�ความเคารพื่ความค ด้เห้Cนักนัมากข 2นัแลัะม#ความเข�าใจในัสัถึานัการณ�ด้�านัเศึรษฐก จแลัะสังคมเพื่ �มข 2นั สั �งท#�ฝ่5ายจด้การพื่ งระมด้ระวงค�อจะต�องไม3ใชั้�การปร กษาห้าร�อไปท+าลัายสัห้ภิาพื่แรงงานั แลัะไม3ควรย ด้ต ด้กบสั ทธ์ แลัะอ+านัาจในัการตด้สั นัใจแบบด้2งเด้ มว3าเป)นัสั ทธ์ ของฝ่5ายจด้การเพื่#ยงฝ่5ายเด้#ยว

ผ2$แทนล2กจ$างในการป็ร)กษาหาร อและการเจรจาต6อรองร6วมสัถึานัประกอบการท#�ม#สัห้ภิาพื่แรงงานั



18

จากการศึ กษาพื่บว3าผ/�แทนัลั/กจ�างท#�ท+าห้นั�าท#�ท2งด้�านัเจรจาต3อรองแลัะปร กษาห้าร�อควบค/3กนัไป สัามารถึจะท+าห้นั�าท#�ด้�านัการปร กษาห้าร�อได้�เป)นัอย3างด้# ด้งนั2นัในัสัถึานัประกอบการท#�ม#สัห้ภิาพื่แรงงานัอย/3 กรรมการสัห้ภิาพื่ควรเป)นัผ/�แทนัลั/กจ�างในัการปร กษาห้าร�อกบฝ่5ายจด้การด้�วย เพื่ราะว3ากรรมการสัห้ภิาพื่มกจะเป)นัผ/�ท#�ม#บ%คลั กการเป)นัผ/�นั+า ชั้อบแสัวงห้าความร/ � เสั#ยสัลัะแลัะเป@ด้ใจกว�างมากกว3า พื่นักงานัท#�ม ได้�เป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั สั+าห้รบสัถึานัประกอบการท#�ม#สัห้ภิาพื่แรงงานัแต3ไม3ม#คณะกรรมการลั/กจ�าง ระบบการปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อยงไปได้�ด้# เพื่ราะว3าสัห้ภิาพื่แรงงานัจะท+าห้นั�าท#�ท2งด้�านัการปร กษาห้าร�อแลัะการเจรจาต3อรองควบค/3กนัไป ด้งนั2นัจ งอาจกลั3าวได้�ว3าสัถึานัประกอบการใด้ท#�ม#สัห้ภิาพื่แรงงานัอย/3แลั�วควรสั3งเสัร มให้�สัห้ภิาพื่แรงงานัม#บทบาทห้นั�าท#�ทางด้�านัการปร กษาห้าร�อกบฝ่5ายจด้การด้�วย แต3ในักรณ#ท#�สัถึานัประกอบการใด้ท#�ฝ่5ายจด้การกบสัห้ภิาพื่แรงงานัม#ความขด้แย�งค3อนัข�างสั/งจนัยากท#�จะท+างานัด้�านัการปร กษาห้าร�อร3วมกนัได้�แลั�ว กรรมการสัห้ภิาพื่ไม3ควรเข�าไปเป)นักรรมการลั/กจ�างห้ร�อคณะกรรมการการปร กษาห้าร�อร3วม ควรแต3งต2งตวแทนัลั/กจ�างท#�สัามารถึท+างานัร3วมกบฝ่5ายจด้การได้� ห้ร�ออาจให้�ม#การเลั�อกต2งคณะกรรมการลั/กจ�างห้ร�อเลั�อกต2งผ/�แทนัประจ+าแผนัก เพื่��อเข�าท+าห้นั�าท#�ในัคณะกรรมการปร กษาห้าร�อร3วมกบฝ่5ายจด้การ อย3างไรกCด้#ม#ประสับการณ�จ+านัวนัมากท#�แสัด้งให้�เห้Cนัว3าระบบการปร กษาห้าร�อจะประสับความสั+าเรCจได้�ต3อเม��อผ/�บร ห้ารระด้บสั/งท#�ม#อ+านัาจในัการตด้สั นัใจด้�านันัโยบายของบร ษทเข�าร3วมเป)นักรรมการของคณะกรรมการชั้%ด้นั#2ด้�วย

จากการศึ กษาพื่บว3าสัถึานัประกอบการท#�ม#การปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อท#�ด้# อย3างนั�อยประเด้Cนัท#�ถึ/กนั+ามาใชั้�ในัการปร กษาห้าร�อจะเป)นัเร��องสัวสัด้ การของพื่นักงานั สัภิาพื่การท+างานั ระบบการท+างานัแลัะ/ห้ร�อระบบการผลั ตนัโยบายแลัะโครงการต3างๆ ของบร ษท การฝ่Gกทกษะแลัะการพื่ฒนัาทรพื่ยากรมนั%ษย�



19

สัถุานป็ระกอบการท��ไม6ม�สัหภาพัแรงงานควรสัร�างกลัไกการปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อระห้ว3างฝ่5ายจด้การ

กบลั/กจ�างให้�เก ด้ข 2นัในัสัถึานัประกอบการ โด้ยท�วไปกลัไกด้งกลั3าวท#�นั+ามาใชั้�อย3างค3อนัข�างแพื่ร3ห้ลัายในัสัถึานัประกอบการจะอย/3ในัร/ปของคณะกรรมการปร กษาห้าร�อร3วม (JCC) กลัไกนั#2จะท+างานัได้�อย3างม#ประสั ทธ์ ภิาพื่ กCจะต�องได้�ผ/�แทนัลั/กจ�างท#�ม#ความชั้อบธ์รรมท#�มาจากการเลั�อกต2งท#�เป)นัอ สัระแลัะได้�รบการยอมรบจากลั/กจ�างท�วไป สั+าห้รบสัถึานัประกอบการท#�ยงไม3พื่ร�อมท#�จะม#คณะกรรมการปร กษาห้าร�อร3วม อาจเร �มต�นัจากการให้�ตวแทนัลั/กจ�างเข�าม#สั3วนัร3วมเสันัอแนัะป6ญห้าต3างๆ ในัระด้บพื่�2นัฐานัก3อนั

บทบาทขององค�กรท#�เก#�ยวข�อง

นายจ$าง:

1. นัโยบายด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อควรเป)นัสั3วนัห้นั �งของนัโยบายบร ษท แลัะควรประกาศึอย3างเป@ด้เผยต3อพื่นักงานัท�วไป

2. ฝ่5ายจด้การควรร เร �มก+าห้นัด้กรอบแลัะท ศึทางท#�จะร3วมม�อกบลั/กจ�าง

3. ฝ่5ายจด้การควรจด้ต2งงบประมาณเพื่��อใชั้�ลังท%นัในัด้�านัการพื่ฒนัาแรงงานัสัมพื่นัธ์�กบฝ่5ายลั/กจ�าง

4. ฝ่5ายจด้การแลัะห้วห้นั�างานัท%กระด้บจะต�องได้�รบการถึ3ายทอด้นัโยบาย กรอบ แลัะท ศึทางการท+างานัให้ม3ทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ของบร ษท

5. ฝ่Gกอบรมทกษะการเป)นัฝ่5ายจด้การแลัะห้วห้นั�างานัท#�ด้#ให้�แก3ห้วห้นั�างานัท%กระด้บชั้2นั

6. ฝ่Gกอบรมฝ่5ายจด้การแลัะห้วห้นั�างานัท%กระด้บชั้2นัในัเร��องแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อ



20

7. ยอมรบแลัะให้�เก#ยรต พื่นักงานัท%กระด้บ8. ให้�โอกาสัพื่นักงานัท#�จะม#สั3วนัร3วมแสัด้งความค ด้เห้Cนัแลัะการตด้สั นั

ใจท#�จะสั3งผลัต3องานัแลัะสัภิาพื่การท+างานัของพื่วกเขา9. สัร�างเง��อนัไขท#�จะให้�พื่นักงานัม#โอกาสัใชั้�ทกษะแลัะศึกยภิาพื่ของ

พื่วกเขาอย3างเตCมท#�ในัการพื่ฒนัาสัถึานัประกอบการ10. สัร�างแลัะสั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�ท#�ไว�เนั�2อเชั้��อใจต3อกนัโด้ยการ

แสัด้ง ความจร งใจ ของฝ่5ายจด้การท#�ม#ต3อลั/กจ�าง“ ”

ฝ่5ายจด้การควรแสัด้งให้�เห้Cนัถึ งความพื่ยายามท#�จะปรบปร%งค%ณภิาพื่ชั้#ว ตของพื่นักงานั

ฝ่5ายจด้การควรพื่ฒนัานัโยบายแลัะโครงการต3างๆ ท#�จะยงประโยชั้นั�ทางด้�านัเศึรษฐก จแลัะสัวสัด้ การสั+าห้รบพื่นักงานั นัโยบายด้�านัการม#สั3วนัร3วมทางการเง นัของพื่นักงานัภิายในับร ษทควรได้�รบการเอาใจใสั3เป)นัพื่ เศึษ โด้ยเฉพื่าะอย3างย �งผลัตอบแทนัของพื่นักงานัท#�จะได้�รบเพื่ �มข 2นัจากการเพื่ �มผลั ตภิาพื่ของพื่วกเขา ฝ่5ายจด้การควรให้�ข3าวสัารข�อม/ลัท#�สั+าคญของบร ษทท#�ถึ/กต�องแลัะทนัการณ�แก3สัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อผ/�แทนัของพื่นักงานัปรบปร%งการบร ห้ารการจด้การด้�านัแรงงานัแบบ นัายจ�างอ%ปถึมภิ�เสัมอเห้ม�อนับ ด้าของลั/กจ�าง (Employer paternalism) ท#�เห้Cนัลั/กจ�างเป)นั เด้Cก แลัะไม3ม#สั ทธ์ เร#ยกร�องใด้ๆ ในัสัถึานัประกอบการ “ ”

ห้ากต�องการสั �งใด้ต�อง ขอ อย3างสังบเสัง#�ยมแลัะฝ่5ายจด้การเป)นัผ/�“ ”

พื่ จารณาแลัะม#สั ทธ์ ขาด้ท#�จะให้�ห้ร�อไม3ให้�ให้�ม#ความทนัสัมยในัสัถึานัประกอบการท#�นัายจ�างเป)นัผ/�บร ห้ารงานัเอง ห้ากนัายจ�างเป)นัผ/�ร เร �มผลักด้นัแลัะลังม�อปฏ บต เอง โอกาสัของความสั+าเรCจในัการร3วมม�อกบผ/�แทนัลั/กจ�างจะค3อนัข�างสั/ง

สัหภาพัแรงงานและล2กจ$าง:

1. สัห้ภิาพื่แรงงานัต�องตระห้นักว3าลั/กจ�างกบนัายจ�างม#ผลัประโยชั้นั�ร3วมกนั ห้ากธ์%รก จด้#ลั/กจ�างจะได้�รบการปรบปร%งค3าจ�างแลัะสัวสัด้ การเพื่ �มข 2นัด้�วย ห้ากธ์%รก จตกต+�ากCจะสั3งผลักระทบถึ งลั/กจ�าง



21

ด้�วย ด้งนั2นั สัห้ภิาพื่แรงงานัจะต�องไม3ค+านั งถึ งแต3ผลัประโยชั้นั�ของลั/กจ�างเพื่#ยงอย3างเด้#ยว แต3จะต�องค+านั งถึ งผลัประโยชั้นั�ขององค�กรธ์%รก จด้�วย การเร#ยกร�องของสัห้ภิาพื่แรงงานัควรม#เห้ต%ม#ผลัแลัะม#ความเป)นัไปได้�กบสัถึานัประกอบการของตนั

2. กรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานัควรสั3งเสัร มระเบ#ยบว นัยการท+างานั แลัะจร ยธ์รรมในัการท+างานัของบรรด้าพื่นักงานัอย3างเอาจร งเอาจง

3. สัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แลัะพื่นักงานัควรสั3งเสัร มแลัะให้�โอกาสัแก3ผ/�ท#�ม#เห้ต%ม#ผลั ม#ความร/ �แลัะม#ความเสั#ยสัลัะเข�ามาเป)นักรรมการสัห้ภิาพื่ห้ร�อผ/�แทนัลั/กจ�าง สัมาชั้ กสัห้ภิาพื่ควรต�องยอมรบระบบการปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อ เพื่��อชั้3วยกนัผลักด้นัให้�องค�กรธ์%รก จเจร ญก�าวห้นั�าไปได้�

4. ผ/�นั+าสัห้ภิาพื่แรงงานัควรม#ความร/ �แลัะความเข�าใจเก#�ยวกบสัถึานัการณ�เศึรษฐก จในัภิาพื่รวม แลัะสัถึานัการณ�ด้�านัธ์%รก จของบร ษทด้�วย

5. ผ/�นั+าสัห้ภิาพื่แรงงานัควรจะต�องเป)นัผ/�ท#�ม#ความรบผ ด้ชั้อบ แลัะสัามารถึชั้#2แจงสัถึานัการณ�ต3างๆ อย3างเป)นัจร งให้�แก3มวลัสัมาชั้ กได้�โด้ยไม3ปลั3อยให้�สัมาชั้ กม#ความคาด้ห้วงอย3างผ ด้ๆ ต3อสัถึานัการณ�ของบร ษท

ร�ฐบาล:

1. ก+าห้นัด้นัโยบายแลัะกรอบของระบบการร3วมม�อในัระด้บสัถึานัประกอบการท#�เข�มแขCงแลัะเป)นัธ์รรม เพื่��อให้�โอกาสัของการเก ด้ความขด้แย�งม#นั�อยท#�สั%ด้

2. ให้�ข�อเสันัอแนัะแลัะแนัวทางการปฏ บต เร��องการสัร�างระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบทว ภิาค#ท#�ม#สันัต สั%ข ปรองด้องแลัะสัมานัฉนัท�แก3สัถึานัประกอบการท�วไป

3. ต2งกองท%นัพื่ฒนัาการศึ กษาแลัะการฝ่Gกอบรมด้�านัการปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อในัระด้บสัถึานัประกอบการ



22

4. ปรบปร%งกฎีห้มายแรงงานัเพื่��อสัร�างเง��อนัไขให้�เก ด้ระบบการปร กษาห้าร�อแลัะการร3วมม�อในัระด้บสัถึานัประกอบการท#�เข�มแขCงม#ประสั ทธ์ ภิาพื่แลัะเป)นัธ์รรม เชั้3นั กฎีห้มายควรให้�ความค%�มครองแก3ผ/�ก3อต2งสัห้ภิาพื่แรงงานั การเลั กจ�างกรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานั แลัะกรรมการลั/กจ�างจะต�องได้�รบการพื่ จารณาจากคณะกรรมการแรงงามสัมพื่นัธ์�ก3อนั กรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานัแลัะกรรมการลั/กจ�างจะต�องได้�รบการค%�มครองสั ทธ์ อ#กห้นั �งปB ห้ลังจากพื่�นัวาระการเป)นัผ/�แทนัลั/กจ�างไปแลั�ว เป)นัต�นั

5. รฐบาลัควรสัร�างแรงจ/งใจให้�แก3สัถึานัประกอบการท#�จด้อบรมด้�านัการแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบร3วมม�อด้�วยการลัด้ห้ย3อนัภิาษ#ให้�

6. รฐมนัตร#กระทรวงแรงงานัแลัะสัวสัด้ การสังคมตลัอด้จนัคณะท#�ปร กษาแลัะคณะท+างานัของรฐมนัตร#ควรได้�รบการรายงานั ห้ร�อเข�ารบการอบรมด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบร3วมม�อ

7. เจ�าห้นั�าท#�แรงงานัควรได้�รบการอบรมแลัะพื่ฒนัาทกษะแรงงานัสัมพื่นัธ์�แบบปร กษาห้าร�อแลัะร3วมม�ออย3างท�วถึ ง

8. จด้ประชั้%มเชั้ งปฏ บต การ การสัมมนัา แลัะการอภิ ปรายเร��องแรงงาสัมพื่นัธ์�ท#�ด้#ในัระด้บทว ภิาค#กบองค�การนัายจ�างแลัะลั/กจ�างท2งในัระด้บสัถึานัประกอบการ ระด้บย3านัอ%ตสัาห้กรรม แลัะในัระด้บชั้าต อย3างสัม+�าเสัมอแลัะอย3างต3อเนั��อง

9. สัร�างผ/�เชั้#�ยวชั้าญทางด้�านัเทคนั ค (technical experts) ของฝ่5ายรฐบาลัท#�ท+าห้นั�าท#�ด้�านัการฝ่Gกอบรมโด้ยเฉพื่าะ

แนวทางการเสัร�มสัร$างแรงงานสั�มพั�นธ์�ท��ด�:1. นัายจ�างแลัะลั/กจ�าง ค+านั งถึ งผลัประโยชั้นั�ร3วมกนั ท2งสัองฝ่5ายร/ �

ห้ลักการให้�แลัะการรบว�ชา แรงงานสั�มพั�นธ์� HRMT 412


23

2. ม#ระบบการสั��อสัารข�อความท#�ม#ประสั ทธ์ ภิาพื่3. ม#ระบบการบร ห้ารแลัะการย%ต ข�อร�องท%กข�ท#�เป)นัธ์รรม4. ม#การร3วมปร กษาห้าร�ออย3างสัม+�าเสัมอ5. สัร�างความค%�นัเคย ความไว�เนั�2อเชั้��อใจกนั6. ยอมรบเห้ต%ผลัซั �งกนัแลัะกนั7. เป@ด้โอกาสัให้�ลั/กจ�างม#สั3วนัร3วมในัการบร ห้ารมากข 2นั8. เคารพื่ในัสั ทธ์ แลัะบทบาทห้นั�าท#�ของอ#กฝ่5าย

ข$อควรป็ฏิ�บ�ต� ข$อควรละเว$น เพั �อการเสัร�มสัร$างแรงงานสั�มพั�นธ์�:ข$อควรป็ฏิ�บ�ต� ข$อควรละเว$น

ม#ความจร งใจต3อกนั ม#อคต ต3อกนัเชั้��อใจซั �งกนัแลัะกนั ไม3ไว�ใจให้�การยอมรบ แบ3งพื่รรคแบ3งพื่วกรบผ ด้ชั้อบต3อห้นั�าท#� ลัะเลัยต3อห้นั�าท#�ปร กษาห้าร�อร3วมกนั ใชั้�กฎีห้มายเพื่#ยงอย3างเด้#ยวแก�ป6ญห้าโด้ยเรCว มองข�ามป6ญห้าเลัCกๆนั�อยๆใชั้�ห้ลักย�ด้ห้ย%3นั แขCงกร�าวแลักเปลั#�ยนัข�อม/ลั ครอบง+าความค ด้ผลัตอบแทนัท#�เห้มาะสัม เอาก+าไรแต3อย3างเด้#ยวปฏ บต ด้�วยความเสัมอภิาค เลั�อกปฏ บต รกษาระเบ#ยบว นัย ลัะเลัยข�อร�องท%กข�ย%ต ธ์รรมต3อกนั ลัะเลัยข�อค ด้เห้Cนัให้�ม#สั3วนัร3วม ให้�บ%คคลัภิายนัอกมาเก#�ยวข�องให้�ความสั+าคญระบบร�องท%กข� สั �งงานัอย3างเด้#ยวให้�โอกาสั พื่/ด้คลั%มเคร�อ



24

ย ด้ห้ลักครอบครวเด้#ยวกนั ขาด้การพื่ฒนัาสัร�างขวญแลัะก+าลังใจ สัร�างความกด้ด้นัให้�อ#กฝ่5ายสั��อข�อความให้�ชั้ด้เจนัให้�ความร/ �ฝ่Gกอบรมสัม+�าเสัมอม#มนั%ษย�สัมพื่นัธ์�


1. อ+านัาจห้นั�าท#�สั+าคญท#�นัายจ�างจกต�องเป)นัฝ่5ายกระท+าม#ก#�ข�อ ประกอบไปด้�วยอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

2. สั �งท#�ฝ่5ายนัายจ�างปรารถึนัาท#�จะได้�รบจากลั/กจ�างห้ร�อผ/�ปฏ บต งานัค�ออะไร ให้�อธ์ บาย

3. ในัชั้#ว ตการท+างานัของลั/กจ�างในัป6จจ%บนันั2นั ลั/กจ�างแต3ลัะคนัย3อมปรารถึนัาท#�จะม#แลัะจะได้�อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

4. บทบาทของรฐท#�ม#ผลัต3อการบร ห้ารแรงงานัสัมพื่นัธ์� ประกอบด้�วยอะไรบ�าง

5. แนัวทางในัการเสัร มสัร�างแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้#ประกอบไปด้�วยกระบวนัการห้ร�อข2นัตอนัอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



25

บทท�� 3แรงงานสั�มพั�นธ์�พั !นฐาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งแนัวค ด้ของนัายจ�างด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งแนัวค ด้ของลั/กจ�างด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งบทบาทของรฐด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ระด้บของแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. กฎีห้มายค%�มครองแรงงานั



การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย3. ตรวจสัอบความถึ/กต�องของรายงานัท#�ได้�มอบห้มาย



26

4. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อการเร#ยนั

ระด�บของแรงงานสั�มพั�นธ์�ความสัมพื่นัธ์�ระห้ว3างนัายจ�างกบแรงงานัสัมพื่นัธ์�นั2นั อาจแบ3งออก

เป)นั 3 ระด้บ ค�อ1.ระด�บพั !นฐาน

ห้มายถึ ง ความสัมพื่นัธ์�ในัทางการจ�างท#�นัายจ�างแลัะลั/กจ�างจกต�องปฏ บต ต3อกนัตาม

มาตรฐานัข2นัต+�าท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ไว�2.ระด�บพั�ฒนาโดยเอกภาค�

ห้มายถึ ง ความสั+าพื่นัธ์�ในัท%กร/ปแบบท#�ได้�รบการพื่ฒนัาในัเชั้ งบวกโด้ยด้+าร แลัะการ

บร ห้ารจด้การของฝ่5ายจด้การห้ร�อฝ่5ายนัายจ�าง3.ระด�บพั�ฒนาโดยทว�ภาค�

ห้มายถึ ง ความสัมพื่นัธ์�ในัท%กร/ปแบบท#�ได้�รบการพื่ฒนัาข 2นัจากการร3วมปร กษาห้าร�อ

ห้ร�อการร3วมเจรจาต3อรองระห้ว3างนัายจ�างกบสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อกลั%3มลั/กจ�างห้ร�อผ/�แทนัลั/กจ�าง

มาตรฐานแรงงานระหว6างป็ระเทศึ



27

เป)นับทบญญต ห้ร�อข�อก+าห้นัด้ต3างๆ ท#�เก#�ยวข�องกบการท+างานัต3างๆ ท#�ประเทศึท#�เป)นัสัมาชั้ กของ ILO ท�วโลักให้�การยอมรบว3าเป)นัมาตรฐานัแรงงานัสัากลั เชั้3นั ชั้�วโมงท+างานัมาตรฐานัวนัลัะ 8 ชั้�วโมง (ห้นั �งวนัม# 24 ชั้�วโมง: 8 ชั้�วโมงสั+าห้รบการท+างานั: 8 ชั้�วโมงสั+าห้รบการศึ กษาห้าความร/ �: 8 ชั้�วโมงสั+าห้รบการพื่กผ3อนั) อาย%ข 2นัต+�าของการใชั้�แรงงานั จะต�องไม3ต+�ากว3า 15 ปB เป)นัต�นั

อน�สั�ญญา (Convention) และข$อเสันอแนะ (Recommendation) ตลอดจนแนวค�ดและทฤษฎี�ว6าด$วยแรงงานสั�มพั�นธ์�

เป)นัตราสัารท#�ก+าห้นัด้ห้ลักการสั+าคญของมาตรฐานัแรงงานัระห้ว3างประเทศึในัแต3ลัะเร��อง เชั้3นั อนั%สัญญาฉบบท#�138 ว3าด้�วยเร��อง อาย%ข 2นัต+�าของการใชั้�แรงงานัเด้Cก เป)นัต�นั สั3วนัข�อเสันัอแนัะกCเป)นัตราสัารท#�ก+าห้นัด้ข 2นัเป)นัรายลัะเอ#ยด้ท#�ชั้3วยแนัะนั+าเพื่��อวางเป)นัแนัวทางการปฏ บต ได้�

กฎีหมายแรงงานณ ท#�นั#2จะกลั3าวถึ งเฉพื่าะ พื่รบ. ค%�มครองแรงงานั 2541 แลัะ

พื่รบ.แรงงานัสัมพื่นัธ์� 2518

สั�ทธ์�ของล2กจ$างตามพัรบ . ค�$มครองแรงงาน 2541 ได$แก6เวลาท/างาน : ไม3เก นั 8 ชั้�วโมงต3อวนั แลัะ 48 ชั้�วโมงต3อสัปด้าห้�



28

งานัอนัตรายตามท#�ก+าห้นัด้ในักฎีกระทรวงไม3เก นั 7 ชั้�วโมงต3อวนั แลัะ 42 ชั้�วโมงต3อสัปด้าห้� เชั้3นั งานัท#�ต�องอย/3กบความร�อนั ห้ร�อม#อ%ณห้ภิ/ม ท#�สั/งๆ

เวลัาพื่ก : ในัวนัท#�ม#การท+างานั ให้�นัายจ�างจด้ให้�ลั/กจ�างม#เวลัาพื่กต ด้ต3อกนัไม3นั�อยกว3า 1 ชั้�วโมงภิายในั 5 ชั้�วโมงแรกของการท+างานั

นัายจ�างแลัะลั/กจ�างจะตกลังกนัลั3วงห้นั�าให้�ม#เวลัาพื่กนั�อยกว3าคร2งลัะ 1 ชั้�วโมงกCได้� แต3ต�องไม3นั�อยกว3าคร2งลัะ 20 นัาท# แลัะเม��อรวมกนัแลั�วต�องไม3นั�อยกว3าวนัลัะ 1 ชั้�วโมง

กรณ#งานัในัห้นั�าท#�ม#ลักษณะต�องท+าต ด้ต3อกนัไป ห้ร�อเป)นังานัฉ%กเฉ นั โด้ยจะห้ย%ด้เสั#ยม ได้� นัายจ�างจะไม3จด้เวลัาพื่กให้�ลั/กจ�างกCได้� แต3ต�องได้�รบความย นัยอมจากลั/กจ�าง

ว�นหย�ด : ว�นหย�ดป็ระจ/าสั�ป็ดาห�

ต�องไม3นั�อยกว3าสัปด้าห้�ลัะ 1 วนั โด้ยม#ระยะห้3างกนัไม3เก นั 6 วนัลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� (ยกเว�นั: ลั/กจ�างรายวนั รายชั้�วโมง ห้ร�อตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย) นัายจ�างแลัะลั/กจ�างจะตกลังกนัลั3วงห้นั�าโด้ยก+าห้นัด้ให้�ม#วนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�วนัใด้กCได้� งานัโรงแรม งานัขนัสั3ง งานัในัป5า งานัในัท#�ท%รกนัด้าร งานัประมง งานัด้บเพื่ลั ง แลัะงานัอ��นัๆ ตามท#�กฎีกระทรวงก+าห้นัด้ นัายจ�างแลัะลั/กจ�างจะต�องตกลังกนัลั3วงห้นั�าว3าสัามารถึสัะสัมห้ร�อเลั��อนัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�ไปเม��อใด้กCได้� แต3ต�องอย/3ในัระยะเวลัาไม3เก นั 4 สัปด้าห้�ต ด้ต3อกนั กรณ#ท#�วนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�ไม3แนั3นัอนั ให้�นัายจ�างประกาศึวนัห้ย%ด้ให้�ลั/กจ�างทราบลั3วงห้นั�าไม3นั�อยกว3า 3 วนั แลัะแจ�งเป)นัห้นังสั�อให้�พื่นักงานัตรวจแรงงานัทราบภิายในั 7 วนันับแต3วนัท#�ประกาศึก+าห้นัด้ว�นหย�ดตามป็ระเพัณี�



29

ต�องไม3นั�อยกว3าปBลัะ 13 วนั โด้ยรวมวนัแรงงานัแห้3งชั้าต ด้�วย ถึ�าวนัห้ย%ด้ตามประเพื่ณ#ตรงกบวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� ให้�ห้ย%ด้ชั้ด้เชั้ยในัวนัท+างานัถึด้ไปลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัห้ย%ด้ตามประเพื่ณ#

ว�นหย�ดพั�กผ6อนป็ระจ/าป็=ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัมาครบ 1 ปB ม#สั ทธ์ ห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปB

ไม3นั�อยกว3าปBลัะ 6 วนัท+างานั ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปB ถึ�าลั/กจ�างท+างานัยงไม3ครบ 1 ปBจะให้�ห้ย%ด้ตามสั3วนักCได้� นัายจ�างเป)นัผ/�ก+าห้นัด้วนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปBให้�ลั/กจ�างทราบลั3วงห้นั�า ห้ร�อก+าห้นัด้ตามท#�ตกลังกนันัายจ�างแลัะลั/กจ�างจะตกลังกนัลั3วงห้นั�าว3า จะสัะสัมห้ร�อเลั��อนัวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปBไปรวมห้ย%ด้ในัปBอ��นักCได้�

การลา : การลาป็1วย

ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาป5วยโด้ยได้�รบค3าจ�างตามปกต ปBห้นั �งไม3เก นั 30 วนัท+างานัการลาคลอด

ลั/กจ�างซั �งเป)นัห้ญ งม#ครรภิ� ม#สั ทธ์ ลัาคลัอด้ก3อนัแลัะห้ลังการคลัอด้ครรภิ�ห้นั �งไม3เก นั 90 วนัโด้ยให้�นับรวมวนัห้ย%ด้ท#�ม#ระห้ว3างวนัลัาด้�วย แลัะให้�นัายจ�างจ3ายค3าจ�างแก3ลั/กจ�างท#�ลัาคลัอด้เท3ากบค3าจ�างในัวนัท+างานัตลัอด้ระยะเวลัาท#�ลัา แต3ไม3เก นั 45 วนัการลาเพั �อท/าหม�น

ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อท+าห้มนัได้� แลัะม#สั ทธ์ ลัาเนั��องจากการท+าห้มนัตามระยะเวลัาท#�แพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �งก+าห้นัด้ แลัะออกใบรบรองแพื่ทย�ให้� โด้ยลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัลัานั2นัด้�วยการลาก�จ

ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อก จธ์%ระอนัจ+าเป)นัได้�ตามข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั โด้ยไม3ได้�รบค3าจ�างในัวนัลัา



30

การลาเพั �อร�บราชการทหารลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อรบราชั้การทห้าร ในัการเร#ยกพื่ลัเพื่��อตรวจสัอบ

เพื่��อฝ่Gกว ชั้าทห้าร ห้ร�อเพื่��อทด้สัอบความพื่ร�อม โด้ยลัาได้�เท3ากบวนัท#�ทางทห้ารเร#ยก แลัะได้�รบค3าจ�างตลัอด้เวลัาท#�ลัาแต3ไม3เก นั 60 วนัต3อปBการลาเพั �อฝ่>กอบรม

ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อการฝ่Gกอบรม ห้ร�อพื่ฒนัาความร/ �ความสัามารถึตามห้ลักเกณฑ์�แลัะว ธ์#การท#�ก+าห้นัด้ในักฎีกระทรวง โด้ยไม3ได้�รบค3าจ�างในัวนัลัานั2นั

ค6าจ$างและค6าล6วงเวลา : ค6าจ$างเป)นัเง นัท#�นัายจ�างแลัะลั/กจ�างตกลังกนัจ3ายเป)นัค3าตอบแทนัในัการท+างานัตามสัญญาจ�าง สั+าห้รบระยะเวลัาการท+างานัปกต เป)นัรายชั้�วโมง รายวนั รายสัปด้าห้� ห้ร�อระยะเวลัาอ��นั ห้ร�อจ3ายให้�โด้ยค+านัวณตามผลังานัท#�ลั/กจ�างท+าได้�ในัเวลัาท+างานัปกต ของวนัท+างานั แลัะรวมถึ งเง นัท#�นัายจ�างจ3ายให้�แก3ลั/กจ�างในัวนัห้ย%ด้ แลัะวนัลัาท#�ลั/กจ�างม ได้�ท+างานั แต3ม#สั ทธ์ ได้�รบตามกฎีห้มายค%�มครองแรงงานั ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างไม3นั�อยกว3าอตราค3าจ�างข2นัต+�า

ถึ�าไม3ม#การก+าห้นัด้อตราค3าจ�างข2นัต+�าในัท�องท#�ใด้ ให้�ถึ�อว3าอตราค3าจ�างข2นัต+�าพื่�2นัฐานัเป)นัอตราค3าจ�างข2นัต+�าท�องท#�นั 2นั อตราค3าจ�างข2นัต+�าพื่�2นัฐานั ห้มายถึ ง อตราค3าจ�างท#�คณะกรรมการค3าจ�างก+าห้นัด้เพื่��อใชั้�เป)นัพื่�2นัฐานัในัการก+าห้นัด้อตราค3าจ�างข2นัต+�าการท/างานล6วงเวลาและการท/างานในว�นหย�ด

ในักรณ#ท#�งานัม#ลักษณะต�องท+าต ด้ต3อกนัไป ถึ�าห้ย%ด้จะเสั#ยห้ายแก3งานั ห้ร�อเป)นังานัฉ%กเฉ นั นัายจ�างอาจให้�ลั/กจ�างท+างานัลั3วงเวลัา ห้ร�อท+างานัในัวนัห้ย%ด้เท3าท#�จ+าเป)นักCได้� ก จการโรงแรม สัถึานัมห้รสัพื่ งานั



31

ขนัสั3ง ร�านัขายอาห้ารแลัะเคร��องด้��ม สัโมสัร สัมาคม สัถึานัพื่ยาบาลั แลัะก จการอ��นัๆ ตามท#�กระทรวงก+าห้นัด้ นัายจ�างจะให้�ลั/กจ�างท+างานัในัวนัห้ย%ด้เท3าท#�จ+าเป)นักCได้� โด้ยได้�รบความย นัยอมจากลั/กจ�างเป)นัคราวๆ ไป

ในักรณ#ท#�ม#การท+างานัลั3วงเวลัาต3อจากเวลัาท+างานัปกต ไม3นั�อยกว3า 2 ชั้�วโมง นัายจ�างต�องจด้ให้�ลั/กจ�างม#เวลัาพื่ก ไม3นั�อยกว3า 20 นัาท# ก3อนัท#�ลั/กจ�างเร �มท+างานัลั3วงเวลัา (ยกเว�นังานัท#�ม#ลักษณะห้ร�อสัภิาพื่ของงานัท#�ต�องท+าต ด้ต3อกนัไปโด้ยได้�รบความย นัยอมจากลั/กจ�าง ห้ร�อเป)นังานัฉ%กเฉ นั)

ค6าล6วงเวลา ค6าท/างานในว�นหย�ดและค6าล6วงเวลาในว�นหย�ดถึ�าท+างานัเก นัเวลัาท+างานัปกต ของวนัท+างานั นัายจ�างต�องจ3ายค3า

ลั3วงเวลัาไม3นั�อยกว3า ห้นั �งเท3าคร �งของอตราค3าจ�างต3อชั้�วโมงในัวนัท+างานัตามจ+านัวนัชั้�วโมงท#�ท+า ห้ร�อไม3นั�อย ห้นั �งเท3าคร �ง ของอตราค3าจ�างต3อห้นั3วย ในัวนัท+างานัตามจ+านัวนัผลังานัท#�ท+าได้� สั+าห้รบลั/กจ�างท#�ได้�รบค3าจ�างตามผลังานัถึ�าท+างานัในัวนัห้ย%ด้เก นัเวลัาท+างานัปกต ของวนัท+างานั นัายจ�างต�องจ3ายค3าลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ให้�แก3ลั/กจ�างในัอตรา สัามเท3าของอตราค3าจ�างต3อชั้�วโมงในัวนัท+างานั ตามจ+านัวนัชั้�วโมงท#�ท+า ห้ร�อตามจ+านัวนัผลังานัท#�ท+าได้� สั+าห้รบลั/กจ�างท#�ได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย

ถึ�าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ ในัเวลัาท+างานัปกต นัายจ�างต�องจ3ายค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ให้�แก3ลั/กจ�าง ท#�ม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัห้ย%ด้เพื่ �มข 2นัอ#ก ห้นั �งเท3า ของค3าจ�างในัวนัท+างานั ตามชั้�วโมงท#�ท+างานัในัวนัห้ย%ด้ ห้ร�อตามจ+านัวนัผลังานัท#�ท+าได้� สั+าห้รบลั/กจ�างท#�ได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย สั+าห้รบลั/กจ�างท#�ไม3ม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างในัวนัห้ย%ด้ต�องจ3ายไม3นั�อยกว3า สัองเท3า ของค3าจ�างในัวนัท+างานัตามชั้�วโมงท#�ท+างานัในัวนัห้ย%ด้ ห้ร�อตามจ+านัวนัผลังานัท#�ท+าได้�สั+าห้รบลั/กจ�างท#�ได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วยสัว�สัด�การ:



32

สัถึานัประกอบก จการท#�ม#ลั/กจ�างต2งแต3 50 คนัข 2นัไป ให้�นัายจ�างจด้ให้�ม#คณะกรรมการสัวสัด้ การในัสัถึานัประกอบก จการ ประกอบด้�วยผ/�แทนัฝ่5ายลั/กจ�างอย3างนั�อย 5 คนั เพื่��อร3วมห้าร�อ แลัะเสันัอแนัะความเห้Cนัแก3นัายจ�าง ในัการจด้สัวสัด้ การสั+าห้รบลั/กจ�าง แลัะตรวจตรา ควบค%ม ด้/แลัการจด้สัวสัด้ การท#�นัายจ�างจด้ให้�แก3ลั/กจ�างสัถึานัประกอบก จการใด้ท#�ม#คณะกรรมการลั/กจ�าง ตามกฎีห้มายว3าด้�วยแรงงานัสัมพื่นัธ์�แลั�วให้�คณะกรรมการลั/กจ�างท+าห้นั�าท#�เป)นัคณะกรรมการสัวสัด้ การในัสัถึานัประกอบก จการ

ค6าชดเชย : ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบค3าชั้ด้เชั้ย ห้ากนัายจ�างเลั กจ�างโด้ยลั/กจ�างไม3ม#

ความผ ด้ ด้งนั#21. ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 120 วนัแต3ไม3ครบ 1 ปB ม#สั ทธ์ ให้�

รบค3าชั้ด้เชั้ยเท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 30 วนั2. ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 1 ปBแต3ไม3ครบ 3 ปB ม#สั ทธ์ ให้�รบค3า

ชั้ด้เชั้ยเท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 90 วนั3. ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 3 ปBแต3ไม3ครบ 6 ปB ม#สั ทธ์ ให้�รบค3า

ชั้ด้เชั้ยเท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 180 วนั4. ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 6 ปBแต3ไม3ครบ 10 ปB ม#สั ทธ์ ให้�รบ

ค3าชั้ด้เชั้ยเท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 240 วนั5. ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 10 ปBข 2นัไป ม#สั ทธ์ ให้�รบค3าชั้ด้เชั้ย

เท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 300 วนั

ค6าชดเชยพั�เศึษกรณี�ป็ร�บป็ร�งหน6วยงาน : ในักรณ#ท#�นัายจ�างจะเลั กจ�างลั/กจ�างเพื่ราะเห้ต%ปรบปร%งห้นั3วยงานั

กระบวนัการผลั ต การจ+าห้นั3าย ห้ร�อการบร การอนัเนั��องมาจากการนั+าเคร��องจกรมาใชั้� ห้ร�อเปลั#�ยนัแปลังเคร��องจกร ห้ร�อเทคโนัโลัย#จ งเป)นัเห้ต%ให้�ต�องลัด้จ+านัวนัลั/กจ�างลัง นัายจ�างจะต�องปฏ บต ด้งนั#2



33

1. แจ�งวนัท#�จะเลั กจ�าง เห้ต%ผลัของการเลั กจ�าง แลัะรายชั้��อลั/กจ�างท#�จะถึ/กเลั กจ�าง ให้�ลั/กจ�างแลัะพื่นักงานัตรวจแรงงานัทราบลั3วงห้นั�าไม3นั�อยกว3า 60 วนัก3อนัวนัท#�จะเลั กจ�าง

2. ถึ�าไม3แจ�งแก3ลั/กจ�างท#�จะเลั กจ�างทราบลั3วงห้นั�า ห้ร�อแจ�งลั3วงห้นั�านั�อยกว3าระยะเวลัา 60 วนั นัายจ�างต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษแทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�าแก3ลั/กจ�าง เท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 60

วนั ห้ร�อเท3ากบค3าจ�างของการท+า งานั 60 วนัสั%ด้ท�าย สั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย ค3าชั้ด้เชั้ยแทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�านั#2 ให้�ถึ�อว3านัายจ�างได้�จ3ายค3าสั นัจ�างแทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�าตามกฎีห้มายด้�วย

นายจ$างต$องจ6ายค6าชดเชยพั�เศึษเพั��มข)!นจากค6าชดเชยป็กต�ด�งต6อไป็น�!

ลั/กจ�างท+างานัต ด้ต3อกนัครบ 6 ปBข 2นัไป นัายจ�างจะต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษเพื่ �มข 2นัจากค3าชั้ด้เชั้ยปกต ซั �งลั/กจ�างนั2นัม#สั ทธ์ ได้�รบอย/3แลั�ว ไม3นั�อยกว3าค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 15 วนัต3อการท+างานัครบ 1 ปB ห้ร�อไม3นั�อยกว3าค3าจ�างของการท+างานั ห้ร�อไม3นั�อยกว3าค3าจ�างของการท+างานั 15 วนัสั%ด้ท�ายต3อการท+างานัครบ 1 ปB สั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วยค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษนั#2รวมแลั�วต�องไม3เก นัค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 360 วนั ห้ร�อไม3เก นัค3าจ�างของการท+างานั 360 วนัสั%ด้ท�ายสั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วยแต3รวมแลั�วต�องไม3เก นัค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 360 วนัเพื่��อประโยชั้นั�ในัการค+านัวณค3าชั้ด้เชั้ย เศึษของระยะเวลัาท+างานัท#�มากกว3า 180 วนัให้�นับเป)นัการท+างานัครบ 1 ปB

ในักรณ#ท#�นัายจ�างย�ายสัถึานัประกอบก จการไปต2ง ณ สัถึานัท#�อ��นัอนัม#ผลักระทบสั+าคญต3อการด้+ารงชั้#ว ตตามปกต ของลั/กจ�างห้ร�อครอบครว นัายจ�างต�องแจ�งลั3วงห้นั�าให้�แก3ลั/กจ�างทราบลั3วงห้นั�า ไม3นั�อยกว3า 30 วนัก3อนัย�าย ถึ�าลั/กจ�างไม3ประสังค�จะไปท+างานัด้�วยลั/กจ�างม#สั ทธ์ บอกเลั กสัญญาจ�างได้� โด้ยได้�รบค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษไม3นั�อยกว3าร�อยลัะ 50 ของอตรา



34

ค3าชั้ด้เชั้ยปกต ท#�ลั/กจ�างพื่ งม#สั ทธ์ ได้�รบ ถึ�านัายจ�างไม3แจ�งให้�ลั/กจ�างทราบการย�ายสัถึานัประกอบก จการลั3วงห้นั�า นัายจ�างต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษแทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�าเท3ากบค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย 30 วนัข$อยกเว$นในกรณี�ท��นายจ$างไม6ต$องจ6ายค6าชดเชยล2กจ$างลาออกเอง

1. ท%จร ตต3อห้นั�าท#� ห้ร�อกระท+าความผ ด้อาญาโด้ยเจตนัาแก3นัายจ�าง2. จงใจท+าให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย3. ประมาทเลั นัเลั3อเป)นัเห้ต%ให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้ายอย3างร�าย

แรง4. ฝ่5าฝ่Iนัข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ห้ร�อระเบ#ยบ ห้ร�อค+าสั�งของ

นัายจ�างอนัชั้อบด้�วยกฎีห้มายแลัะเป)นัธ์รรม แลัะนัายจ�างได้�ตกเต�อนัเป)นัห้นังสั�อแลั�ว ซั �งห้นังสั�อเต�อนันั2นัต�องม#ผลับงคบไม3เก นั 1

ปB นับต2งแต3วนัท#�ลั/กจ�างได้�รบทราบห้นังสั�อเต�อนั เว�นัแต3กรณ#ท#�ร �ายแรง

5. ลัะท 2งห้นั�าท#�เป)นัเวลัา 3 วนัท+างานัต ด้ต3อกนั ไม3ว3าจะม#วนัห้ย%ด้ค�นัห้ร�อไม3กCตามโด้ยไม3ม#เห้ต%อนัสัมควร

6. ได้�รบโทษจ+าค%กตามค+าพื่ พื่ากษาถึ งท#�สั%ด้ให้�จ+าค%ก7. กรณ#การจ�างม#ก+าห้นัด้ระยะเวลัาการจ�างท#�แนั3นัอนั แลัะนัายจ�างเลั ก

จ�าง 8. การจ�างงานัในัโครงการเฉพื่าะท#�ม ใชั้3งานัปกต ของธ์%รก จ ห้ร�อการค�า

ของนัายจ�าง ซั �งต�องม#ระยะเวลัาเร �มต�นัแลัะสั 2นัสั%ด้ของงานัท#�แนั3นัอนั

9. งานัท#�ม#ลักษณะเป)นัคร2งคราว ท#�ม#ก+าห้นัด้งานัสั 2นัสั%ด้ห้ร�อความสั+าเรCจของงานั

10. งานัท#�เป)นัไปตามฤด้/กาลั แลัะได้�จ�างในัชั้3วงเวลัาของฤด้/กาลันั2นั ซั �งจะต�องแลั�วเสัรCจในัเวลัาไม3เก นั 2 ปB โด้ยนัายจ�างได้�ท+าสัญญาเป)นัห้นังสั�อไว�ต2งแต3เม��อเร �มจ�าง




35

1. ให้�นักศึ กษาบอกระด้บของแรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่ร�อมอธ์ บายความห้มายของระด้บของแรงงานัสัมพื่นัธ์�

2. ให้�นักศึ กษาบอกความสั+าคญของการม#กฎีห้มายค%�มครองแรงงานั

3. ให้�นักศึ กษาห้าอตราแรงงานัข2นัต+�าในัป6จจ%บนัของแรงงานัท�วประเทศึ

4. ให้�นักศึ กษาห้าประกาศึวนัห้ย%ด้ของบร ษทห้ร�อองค�การต3าง ๆ มา 5

บร ษท

บทท�� 4



36

ว�น�ยในการท/างาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการรกษาว นัยในัการท+างานั2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งสั3วนัประกอบของว นัยในัการท+างานั3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งระบบของว นัยในัองค�การ4. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบว ธ์#การด้+าเนั นังานัด้�านัว นัย

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. การรกษาว นัยในัการท+างานั2. สั3วนัประกอบของว นัย3. วตถึ%ประสังค�ของว นัย4. ระบบของว นัยในัองค�การ5. การด้+าเนั นัการด้�านัว นัย



การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย3. ตรวจสัอบความถึ/กต�องของรายงานัท#�ได้�มอบห้มาย4. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อการ

เร#ยนั



37

การร�กษาระเบ�ยบว�น�ยในการท/างาน (Discipline)

การท#�คนัห้ม/3มากอย/3ร 3วมกนัเป)นัสังคมนั2นั ม#ความจ+าเป)นัท#�จะต�องม#กฎีเกณฑ์�ในัการปฏ บต ตนัเพื่��อให้�สังคมสัามารถึด้+ารงอย/3อย3างสังบสั%ข แลัะม#พื่ฒนัาการในัท ศึทางท#�เห้มาะสัม องค�การเป)นัระบบ สังคมท#�ประกอบด้�วยบ%คคลัจ+านัวนัมากท#�ม#ความแตกต3างท2งในัทางกายภิาพื่แลัะทางจ ตใจ (Physical and Psychological Differences) มาอย/3ร 3วมกนั จ งจ+าเป)นัต�องม#กฎีเกณฑ์�สั+าห้รบการอย/3แลัะกระท+าก จกรรมร3วมกนัอย3างเห้มาะสัม เพื่��อให้�องค�การสัามารถึด้+าเนั นังานัให้�บรรลั%วตถึ%ประสังค�ท#�ก+าห้นัด้ไว�ได้�

ในัทางปฏ บต ห้นั3วยงานัทรพื่ยากรมนั%ษย�ขององค�การจะม#ห้นั�าท#�ควบค%ม ด้/แลั แลัะให้�ค+าแนัะนั+ากบสัมาชั้ กขององค�การ เพื่��อให้�สัามารถึปฏ บต ตามระเบ#ยบ กฎีเกณฑ์� แลัะข�อบงคบท#�องค�การก+าห้นัด้ได้�อย3างเห้มาะสัม ตลัอด้จนัพื่ยายามศึ กษา ว เคราะห้� แลัะปรบปร%งกฎีเกณฑ์�ท#�ม#อย/3ให้�เก ด้ความสัอด้คลั�องกบกาลัสัมยอย/3เสัมอ เพื่��อให้�องค�การแลัะสัมาชั้ กสัามารถึอย/3ร 3วมกนัได้�อย3างม#ความสั%ขแลัะเก ด้ประโยชั้นั�สั/งสั%ด้แก3ท%กฝ่5าย

ว�น�ย ห้มายถึ ง ระบบการชั้#2นั+าแลัะแลัะควบค%มพื่ฤต กรรมของคนัห้ม/3มากให้�เป)นัไปตาม

แนัวทางท#�ก+าห้นัด้ โด้ยอาศึยเคร��องม�อต3างๆ เชั้3นั การลังโทษ การให้�รางวลั ห้ร�อการให้�ค+าปร กษา

สั6วนป็ระกอบของว�น�ย ม�ด�งน�!1. ระบบ ว นัยเป)นัระบบท#�องค�การนั+ามาใชั้�สั+าห้รบชั้#2นั+าแลัะควบค%ม

ให้�สัมาชั้ กปฏ บต ตวตามท#�องค�การต�องการ เนั��องจากสัมาชั้ กแต3ลัะคนัต3างกCม#ความแตกต3างกนัท2งทางร3างกายแลัะจ ตใจ ถึ�าองค�การไม3ม#แนัวทางให้�สัมาชั้ กปฏ บต อาจก3อให้�เก ด้ความสับสันั ความขด้แย�ง แลัะป6ญห้าในัการด้+าเนั นังานัข 2นั ด้งนั2นัองค�การจ งต�องพื่ฒนัาระบบท#�



38

ท+าให้�สัมาชั้ กเข�าใจบทบาท ห้นั�าท#� วตถึ%ประสังค�ร3วม (Mutual

Objectives) แลัะสัามารถึปฏ บต ตวตามท#�องค�การต�องการได้�2. พื่ฤต กรรม การแสัด้งออกของสัมาชั้ กม#ผลัต3อภิาพื่ลักษณ�

การด้+าเนั นังานั แลัะประสั ทธ์ ภิาพื่ขององค�การ องค�การท#�สัมาชั้ กสัามารถึปฏ บต ตนัได้�สัอด้คลั�องกบวตถึ%ประสังค�ท#�ต 2งไว� ย3อมม#โอกาสัก�าวห้นั�าในัอนัาคต ด้งนั2นัว นัยจ งถึ/กนั+ามาใชั้�ควบค%มพื่ฤต กรรมของบ%คลัากรให้�เป)นัไปตามแนัวทางท#�องค�การต�องการ

3. กลั%3มคนั ว นัยถึ/กนั+ามาใชั้�กบกลั%3มคนัเพื่��อแสัด้งพื่ฤต กรรมตามแนัวทางท#�ต�องการ เพื่��อให้�เก ด้ความเป)นัระเบ#ยบเร#ยบร�อย แลัะเก ด้ประสั ทธ์ ภิาพื่ในัการด้+าเนั นังานั เนั��องจากองค�การเก ด้ข 2นัจากการรวมตวของบ%คคลัห้ลัายคนั ด้งนั2นัจ งต�องม#ข�อก+าห้นัด้ท#�สัามารถึท+าให้�บ%คลัากรอย/3แลัะกระท+าก จกรรมร3วมกนัได้�อย3างเห้มาะสัม ตลัอด้จนัสั3งเสัร มให้�องค�การสัามารถึด้+าเนั นัการได้�ตามวตถึ%ประสังค�ท#�ต�องการ

4. เคร �องม อ ระบบว นัยจะต�องอาศึยเคร��องม�อต3างๆ มาใชั้�ควบค%มให้�กลั%3มบ%คคลัประพื่ฤต ตนัตามท#�ต�องการ โด้ยท#�เคร��องม�อเห้ลั3านั#2 ได้�แก3 การลังโทษ การให้�รางวลั แลัะการให้�ค+าปร กษา เนั��องจากการด้+าเนั นัการทางว นัยเป)นัเร��องลัะเอ#ยด้อ3อนัแลัะเก#�ยวข�องกบความร/ �สั กของบ%คคลั ด้งนั2นั ผ/�ท#�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาถึ งความร%นัแรง ผลักระทบ แลัะความเห้มาะสัมของเคร��องม�อแต3ลัะประเภิทก3อนัตด้สั นัใจนั+ามาใชั้�กบพื่นักงานั เพื่��อให้�เก ด้ประสั ทธ์ ภิาพื่สั/งสั%ด้ แลัะไม3ก3อให้�เก ด้ป6ญห้าในัอนัาคต

ว�ตถุ�ป็ระสังค�ของว�น�ยระบบว นัยขององค�การม#วตถึ%ประสังค� 2 ประการ ด้งนั#2



39

1. สั6งเสัร�มพัฤต�กรรม ระบบว นัยจะถึ/กนั+ามาใชั้�ในัการสั3งเสัร มพื่ฤต กรรมท#�องค�การต�องการให้�สัมาชั้ กแสัด้งออก โด้ยให้�รางวลัแก3พื่นักงานัท#�ประพื่ฤต ตวเห้มาะสัม เพื่��อเป)นัการสั3งเสัร มให้�พื่นักงานัรกษาแลัะพื่ฒนัาพื่ฤต กรรมนั2นัอย3างต3อเนั��อง

2. ป็?องก�นพัฤต�กรรม ระบบว นัยจะถึ/กนั+ามาใชั้�กบสัมาชั้ กเพื่��อป<องกนัพื่ฤต กรรมท#�ไม3พื่ งประสังค�ของบ%คลัากรโด้ยการลังโทษ ตกเต�อนั ห้ร�อให้�ค+าแนัะนั+าแก3พื่นักงานัท#�ประพื่ฤต ตนัไม3เห้มาะสัมห้ร�อไม3ตรงตามความต�องการขององค�การ เพื่��อบ%คลัากรจะได้�ปรบปร%งพื่ฤต กรรมของตนัให้�เป)นัไปตามข�อก+าห้นัด้ขององค�การ

การสัร�างแลัะการพื่ฒนัาพื่ฤต กรรมของบ%คคลัเป)นัเร��องท#�เก#�ยวข�องกบจ ตใจ(Psychological related Issues) โด้ยเฉพื่าะพื่ฤต กรรมของกลั%3มคนัท#�ต�องอาศึยความร/ � ความเข�าใจ แลัะประสับการณ�มาประกอบกนั ผ/�ท#�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องสัร�างความสัอด้คลั�องระห้ว3างประย%กต�ใชั้�วตถึ%ประสังค�ท2งสัอง เพื่��อให้�เก ด้ประสั ทธ์ ภิาพื่สั/งสั%ด้ในัการสั3งเสัร มพื่ฤต กรรมท#�องค�การต�องการแลัะป<องกนัไม3ให้�พื่นักงานัประพื่ฤต ตนัไม3เห้มาะสัม

ระบบว�น�ยขององค�การ แบ3งออกได้� 3 ประเภิท1.ว�น�ยทางลบ (Negative Discipline) เป)นัระบบว นัย

ท#�ใชั้�ความร%นัแรง โด้ยองค�การสัร�างข�อก+าห้นัด้พื่ร�อมบทลังโทษเป)นัลั+าด้บข2นัจากนั�อยไปห้ามาก ถึ�าพื่นักงานัไม3ปฏ บต ตามห้ร�อเก ด้ความผ ด้พื่ลัาด้ในัการปฏ บต จะต�องถึ/กด้+าเนั นัการทางว นัย โด้ยอาจจะพื่ จารณาตามความบกพื่ร3อง เจตนัา แลัะป6จจยแวด้ลั�อม

การด้+าเนั นัการทางว นัยในัลักษณะนั#2เป)นัการแก�ป6ญห้าปลัายเห้ต% ซั �งไม3สัอด้คลั�องกบวตถึ%ประสังค�เบ�2องต�นัของว นัย ตลัอด้จนัสัร�างภิาพื่ลักษณ�ในัทางลับ (Negative Image) ต3อองค�การแลัะผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัย สั3งผลักระทบต3อความร/ �สั กแลัะความสัมพื่นัธ์�ของพื่นักงานัในั



40

องค�การแลัะขวญก+าลังใจในัการท+างานัของบ%คลัากร แลัะอาจก3อให้�เก ด้ป6ญห้าต3อเนั��องในัอนัาคต

ป6จจ%บนัห้ลัายองค�การตระห้นักถึ งความสั+าคญของการใชั้�ระบบว นัยทางลับ เพื่��อปรามม ให้�พื่นักงานัประพื่ฤต ตวนัอกขอบเขตท#�ก+าห้นัด้ ด้งนั2นัผ/�ท#�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องนั+าห้ลักการจด้การปกครองแลัะจ ตว ทยามาประย%กต�ใชั้� เพื่��อให้�การด้+าเนั นัการทางว นัยม#ประสั ทธ์ ภิาพื่แลัะสัอด้คลั�องกบวตถึ%ประสังค�เบ�2องต�นั โด้ยสัร%ปเป)นัห้ลักการด้+าเนั นัการทางว นัย ด้งต3อไปนั#2

ช�ดเจน ห้นั3วยงานัด้�านัว นัยต�องก+าห้นัด้บทลังโทษแลัะข2นัตอนัการด้+าเนั นัการอย3างชั้ด้เจนั เข�าใจง3าย แลัะแจ�งให้�พื่นักงานัท%กคนัรบทราบ เพื่�� อป<องกนัม ให้�เก ด้ความบกพื่ร3องข 2นั ตลัอด้จนัม#ความโปร3งใสัการด้+าเนั นัการ ไม3เลั�อกปฏ บต โด้ยการเอ�2อประโยชั้นั�แก3พื่รรคพื่วกของตนั

เข$าใจ ห้นั3วยงานัด้�านัว นัยจะต�องแจ�งข�อบกพื่ร3องของบ%คลัากร เห้ต%ผลั แลัะรายลัะเอ#ยด้ในัการลังโทษให้�แก3พื่นักงานัผ/�ถึ/กด้+าเนั นัการทางว นัย เพื่��อให้�เขาเก ด้ความเข�าใจ ปรบปร%ง ห้ร�อเลั กพื่ฤต กรรมท#�ไม3เห้มาะสัมนั2นั

ต�ดตามผล การด้+าเนั นัการทางว นัยม ใชั้3ก จกรรมท#�กระท+าคร2งเด้#ยวเสัรCจ ด้งนั2นัห้นั3วยงานัด้�านัว นัยจะต�องม#ห้นั�าท#�ต ด้ตามผลัการด้+าเนั นัการว3าสัามารถึเปลั#�ยนัแปลังพื่ฤต กรรมของบ%คลัากรได้�เพื่#ยงใด้ แลัะต�องม#การสั3งเสัร มห้ร�อปรบปร%งการด้+าเนั นัการอย3างไร เพื่��อให้�การด้+าเนั นังานัเก ด้ประสั ทธ์ ภิาพื่ในัอนัาคต

เสัร�มแรง การด้+าเนั นัการทางว นัยเป)นักระบวนัการต3อเนั��องท#�ถึ/กนั+ามาประย%กต�ใชั้�เพื่��อให้�กลั%3มบ%คคลัม#พื่ฤต กรรมตามท#�ก+าห้นัด้ ด้งนั2นันัอกจากการลังโทษตามข2นัตอนัแลั�ว ห้นั3วยงานัด้�านัว นัยจะต�องให้�รางวลัแก3ผ/�ปรบปร%งพื่ฤต กรรมอ#กด้�วย เพื่��อเป)นัการกระต%�นัให้�บ%คลัากรพื่ฒนัาแลัะรกษาพื่ฤต กรรมท#�ต�องการอย3างต3อเนั��อง



41

2. ว�น�ยทางบวก (Positive Discipline) ระบบว นัยท#� ใชั้�ความร%นัแรงม ได้�กระท+า ให้�บ%คลัากรเก ด้พื่ฒนัาการทางพื่ฤต กรรมอย3างแท�จร ง แต3บ%คลัากรต�องปฏ บต ตามข�อก+าห้นัด้เพื่ราะเกรงว3าจะถึ/กลังโทษ ท+าให้�เก ด้การต�องเกCบกด้ ความเคร#ยด้ แลัะแรงกด้ด้นั ซั �งจะสั3งผลัต3อประสั ทธ์ ภิาพื่ขององค�การในัระยะยาว ด้งนั2นัม#ผ/�พื่ฒนัาระบบว นัยท#�ไม3ใชั้�ความร%นัแรงโด้ยอาศึยการกระต%�นัให้�บ%คลัากรพื่ฒนัาตนัเองจนัม#พื่ฤต กรรมท#�องค�การต�องการ ซั �งไม3ก3อให้�เก ด้ป6ญห้าต3อเนั��องในัอนัาคต

เดอ เซนโซ และรอบบ�นสั� ได$กล6าวถุ)งระบบว�น�ยทางบวก ซ)�งป็ระกอบด$วย 3 ข�!นตอน

การเต อนด$วยวาจา (Oral Reminder) ระบบว นัยทางบวก จ ะ ใ ชั้�ค+า ว3 า ก า ร เ ต� อ นั “ (Remind)” แท นั ก า ร ต ก เ ต� อ นั“ (Warning)” เนั�� องจากม#ความห้มายท#�อ3อนัแลัะเป)นักนัเองระห้ว3างบ%คคลัมากกว3าโด้ยผ/�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะท+าการบอกกบพื่นักงานัด้�วยวาจาถึ งป6ญห้า แลัะสัาเห้ต%ของท#�เก ด้ข 2นัป6ญห้าเพื่��อให้�บ%คลัากรได้�รบทราบแลัะด้+าเนั นัการปรบปร%งตวให้�เห้มาะสัม

ก า ร เ ต อ น เ ป็� น ล า ย ล� ก ษ ณี� อ� ก ษ ร (Written

Reminder) ข2นัตอนันั#2ม#ความเป)นัทางการกว3าการเต�อนัด้�วยวาจา เนั�� องจากการใชั้�วาจาอาจไม3ได้�ผลัตามท#�ต�องการ โด้ยข2นัตอนันั#2ผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะแจ�งเป)นัลัายลักษณ�อกษรถึ งป6ญห้า ว ธ์#การแก�ไข แลัะ



42

อาจม#ก+าห้นัด้ระยะเวลัาในัการแก�ไขท#�แนั3นัอนัแก3พื่นักงานั เพื่��อบ%คลัากรด้+าเนั นัการปรบปร%งตวเองภิายในัระยะเวลัาท#�ก+าห้นัด้

การให$ต� ดสั�น ใจ (Decision – making Leave)

ถึ�าการด้+าเนั นัการในัข2นัตอนัท#�ผ3านัมาไม3ประสับความสั+าเรCจ ผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะให้�บ%คลัากรพื่กงานัโด้ยอาจท#�จะได้�รบค3าตอบแทนั เพื่��อเป@ด้โอกาสัให้�บ%คลัากรตด้สั นัใจว3าจะปรบปร%งตวห้ร�อออกจากองค�การ

ระบบว นัยทางบวกได้�รบการยอมรบว3าม#ข�อด้# ค�อ ไม3กระทบกระเท�อนัต3อความร/ �สั กของพื่นักงานั แลัะไม3ก3อให้�เก ด้ป6ญห้ากบกลั%3มบ%คคลัท#�เก#�ยวข�อง โด้ยเฉพื่าะสัห้ภิาพื่แรงงานั องค�การแรงงานั ห้ร�อองค�การพื่ฒนัาเอกชั้นั แต3ระบบว นัยทางบวกถึ/กว จารณ�ว3าไม3เห้มาะสัมกบท%กสัถึานัการณ�เนั��องจากม#ความย�ด้ห้ย%3นัเก นัไป ไม3ทนัต3อเห้ต%การณ� ตลัอด้จนัไม3สัามารถึวด้ความเตCมใจในัการปรบปร%งพื่ฤต กรรมของพื่นักงานัได้�อย3างชั้ด้เจนั

3. ก า ร ใ ห$ ค/า ป็ ร) ก ษ า แ ก6 พั น� ก ง า น (Employee

Counseling) นัอกจากการด้+าเนั นัการทางว นัยแลั�ว องค�การอาจนั+าว ธ์#การให้�ค+าปร กษาแก3บ%คลัากรเพื่��อปรบปร%งพื่ฤต กรรมของบ%คลัากรให้�เห้มาะสัมมาใชั้�ก3อนัเร �มด้+าเนั นัการทางว นัย เนั��องจากป6ญห้าทางว นัยเป)นัป6ญห้าท#�ม#ความซับซั�อนั ลัะเอ#ยด้อ3อนั แลัะเก#�ยวข�องกบห้ลัายป6จจย ตลัอด้จนัป6ญห้าท#�พื่บอาจเป)นัเพื่#ยงสั3วนันั�อย ห้ร�อท#�เร#ยกว3า ยอด้ของ“

ภิ/เขานั+2าแขCง (Tip of the Iceberg)” ซั �งการด้+าเนั นัการทางว นัยอาจเป)นัการแก�ป6ญห้าท#�ปลัายเห้ต% ไม3สัามารถึแก�ป6ญห้าได้�อย3างแท�จร ง แลัะอาจก3อให้�เก ด้ป6ญห้าต3อเนั��องในัอนัาคต การให้�ค+าปร กษาเป)นัว ธ์#การท#�นั+ามาประย%กต�ใชั้�ในัห้ลัายองค�การ โด้ยท2งผ/�ให้�ค+าปร กษาแลัะพื่นักงานัจะร3วมกนัค�นัห้า ว เคราะห้� แลัะพื่ยายามแก�ไขสัาเห้ต%ของป6ญห้าให้�ห้มด้ไป เพื่��อม ให้�เป)นัต�นัเห้ต%ของป6ญห้าแก3ท2งองค�การแลัะบ%คลัากรอ#ก

ในัทางปฏ บต องค�การไม3จ+าเป)นัต�องเลั�อกใชั้�ระบบว นัยเพื่#ยงระบบเด้#ยว องค�การสัามารถึนั+าระบบว นัยท2งสัามมาประย%กต�ใชั้�ให้�เก ด้ประโยชั้นั�สั/งสั%ด้ในัการกระต%�นัให้�บ%คลัากรปฏ บต ตนัตามท#�องค�การ



43

ต�องการได้� เพื่��อป<องกนัม ให้�บ%คลัากรประพื่ฤต ตนัเบ#�ยงเบนัจากขอบเขตท#�ก+าห้นัด้ โด้ยเฉพื่าะสัถึานัการณ�ป6จจ%บนัท#�ม#ความผนัแปรของกระแสัสังคมสั/ง ซั �งก3อให้�เก ด้แรงผลักด้นัท2งด้�านับวกแลัะด้�านัลับต3อบ%คลัากรป็ระเภทของป็4ญหาด$านว�น�ย

ว นัยเป)นัเร��องเก#�ยวข�องกบพื่ฤต กรรมของบ%คคลัซั �งม#รายลัะเอ#ยด้มาก แลัะม#ขอบเขตกว�างขวางสั3งผลัให้�ป6ญห้าด้�านัว นัยม#มากมาย แลัะอาจเก#�ยวข�องกนักบห้ลัายป6ญห้าขององค�การ ป6ญห้าท#�เก ด้ข 2นับ3อยๆ จ+าแนักไว�เป)นั 4 ชั้นั ด้

1. การเข�างานั (Attendance)

2. พื่ฤต กรรมขณะปฏ บต งานั (On – the – job Behaviors)

3. ความไม3ซั��อสัตย� (Dishonesty)

4. ก จกรรมนัอกองค�การ (Outside Activities)

ป็ระเภทของป็4ญหาทางว�น�ย พัฤต�กรรมของพัน�กงาน

1. การขาด้งานั - การห้นั#งานั- การขาด้งานัโด้ยไม3จ+าเป)นั- การขาด้งานัโด้ยไม3ได้�รบ

อนั%ญาต

2. พื่ฤต กรรมขณะปฏ บต งานั - ปฏ บต งานัผ ด้พื่ลัาด้- ท+าลัายข�าวของสั3วนัรวม- พื่กพื่าอาว%ธ์ในัสัถึานัท#�ท+างานั- เลั3นัการพื่นันัในัสัถึานัท#�

ท+างานั- เมาสั%ราขณะปฏ บต ห้นั�าท#�- ทะเลัาะว วาทในัสัถึานัท#�ท+างานั



44

- ก�าวร�าวทางเพื่ศึต3อพื่นักงานัอ��นั

3. ความไม3ซั��อสัตย� - ขโมย- ท%จร ต- ให้�ข�อม/ลัห้ร�อเอกสัารเทCจ- ป@ด้บงความผ ด้

4. ก จกรรมภิายนัอกองค�การ - การชั้%มนั%มประท�วงอย3างผ ด้กฎีห้มาย

- ประกอบอาชั้ญากรรม- ประพื่ฤต ตนัเสั��อมเสั#ยทาง

สังคม- ปฏ บต งานัให้�องค�การค/3แข3ง

เนั��องจากความห้ลัากห้ลัายป6ญห้าด้�านัว นัยท#�เก ด้ข 2นัในัทางปฏ บต ท+าให้�ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยอาจมองข�ามป6ญห้าท#�ไม3สั+าคญไปบ�าง เพื่��อให้�ม#เวลัาด้+าเนั นัการด้�านัอ��นัท#�เป)นัประโยชั้นั�ต3อองค�การ นัอกจากนั#2บ%คลัากรท#�ม%3งเนั�นัรายลัะเอ#ยด้ด้�านัว นัยมากจนัเก นัไป อาจโด้นัเพื่��อนัร3วมงานัว จารณ�ว3า “ม#เวลัาว3างมากจ งคอยจบผ ด้ผ/�อ��นั ซั �งจะเป)นัผลัเสั#ยต3อตนัเองแลัะ”

ความสัมพื่นัธ์�กบเพื่��อนัร3วมงานัแต3การมองข�ามป6ญห้าบางเร��องท#�ค ด้ว3าไม3สั+าคญ อาจท+าให้�

ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยถึ/กบ%คคลัอ��นัมองว3า ปลั3อยปลัะลัะเลัย ลั+าเอ#ยงห้ร�อเลั�อกปฏ บต ซั �งจะสั3งผลัให้�เก ด้ความไม3โปร3งใสั แลัะความห้ย3อนัยานัของว นัยเชั้3นักนั ด้งนั2นัผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจ งต�องใชั้�ว จารณญาณอย3างรอบคอบก3อนัตด้สั นัใจด้+าเนั นัการ ตามห้ลักสัายกลัางท#�ว3า ถึ�าต งไปกC“

ขาด้ ถึ�าห้ย3อนัไปเสั#ยงจะไม3เพื่ราะต�องม#ความพื่อด้#”



45

การด/าเน�นการทางว�น�ยงานัว นัยจะม#ขอบเขตครอบคลั%มความประพื่ฤต ของสัมาชั้ ก

ท%กคนัในัองค�การ โด้ยท#�การด้+าเนั นัการทางว นัยจะม#ความแตกต3างตามประเภิท ระด้บความร%นัแรง (Severity) ของป6ญห้า แลัะผลักระทบท#�ม#ต3อองค�การ ด้งนั2นัการด้+าเนั นัการทางว นัยจะต�องม#ความศึกด้ Jสั ทธ์ Jแลัะเด้Cด้ขาด้ เพื่��อท#�จะสัร�างการยอมรบแลัะป<องกนัพื่ฤต กรรมท#�ไม3เห้มาะสัมของบ%คลัากร ปกต การด้+าเนั นัการทางว นัยสัามารถึกระท+าเป)นัลั+าด้บข2นัด้งต3อไปนั#2

1. การต�กเต อน (Warning) การตกเต�อนัเป)นัข2นัตอนัแรกของการด้+าเนั นัการทางว นัยท#�นั ยมใชั้�ในัท%กองค�การ ว ธ์#นั#2เป)นัการด้+าเนั นัการทางว นัยท#�ม#ความร%นัแรงนั�อยท#�สั%ด้ มกถึ/กนั+ามาใชั้�เม��อองค�การเร �มรบทราบถึ งป6ญห้า ห้ร�อป6ญห้าไม3ม#ความร%นัแรง โด้ยท#�การตกเต�อนัสัามารถึแบ3งออกเป)นั 3 ระด้บ ด้งนั#2

การต�กเต อนด$วยวาจา (Verbal Warning) การตกเต�อนัด้�วยวาจาเป)นัข2นัตอนัแรกท#�ถึ/กนั+ามาใชั้�เม��อม#ป6ญห้าทางว นัย ผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะบอกให้�บ%คลัากรรบทราบถึ งป6ญห้าท#�เก ด้ข 2นัพื่ร�อมอธ์ บายสัาเห้ต% เพื่��อพื่นักงานัจะได้�ปรบปร%งตวห้ร�อแก�ไขพื่ฤต กรรมให้�ถึ/กต�องตามท#�องค�การต�องการ

การต�กเต อนด$วยวาจาพัร$อมบ�นท)กข$อม2ล (Written

Verbal Warning) ข2นัตอนันั#2ได้�รบการยอมรบว3าเป)นัข2นัตอนัแรกของการด้+าเนั นัการทางว นัย เนั��องจากม#การด้+าเนั นัการท#�เร �มม#ความเป)นัทางการ โด้ยผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะท+าการตกเต�อนัพื่นักงานัท#�กระท+าผ ด้ด้�วยวาจาพื่ร�อมกบบนัท กข�อม/ลัชั้�วคราว (Temporary) การบนัท กข�อม/ลัจะกระท+าลังในัแฟ้<มสั3วนัตวของผ/�ตกเต�อนัท#�ไม3เก#�ยวข�องกบฐานัข�อม/ลัด้�านับ%คลัากรขององค�การ โด้ยการบนัท กชั้��อของบ%คลัากร วนัท#� เห้ต%การณ� จ%ด้ม%3งห้มาย แลัะผลัลัพื่ธ์� เพื่��อเป)นัห้ลักฐานัอ�างอ งสั+าห้รบ



46

การด้+าเนั นัการข2นัต3อไป ถึ�าบ%คลัากรยงคงแสัด้งพื่ฤต กรรมท#�เป)นัป6ญห้าทางว นัยอ#ก

การต�กเต อนเป็�นลายล�กษณี�อ�กษร (Written

Warning) การตกเต�อนัเป)นัลัายลักษณ�อกษรเป)นัข2นัตอนัแรกของการด้+าเนั นัการทางว นัยอย3างเป)นัทางการ ข2นัตอนันั#2ถึ/กนั+ามาใชั้�เม��อข2นัตอนัท#�ผ3านัมาไม3บรรลั%ผลัตามต�องการ ผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะแจ�งสัาเห้ต%ข�อบกพื่ร3องพื่ร�อมแนัวทางแก�ไขต3อพื่นักงานัเป)นัลัายลักษณ�อกษร พื่ร�อมท2งบนัท กข�อม/ลัลังในัแฟ้<มประวต ของพื่นักงานัในัฐานัข�อม/ลัเก#�ยวกบบ%คลัากรขององค�การ

2. การพั�กงาน (Suspension) การพื่กงานัเป)นัการด้+าเนั นัการทางว นัยในัข2นัท#�ร%นัแรงกว3าการตกเต�อนั การพื่กงานัถึ/กนั+ามาใชั้�เม��อการตกเต�อนัไม3ได้�ผลัตามท#�ต�องการ ห้ร�อบ%คลัากรกระท+าความผ ด้ในัข2นัท#�ร%นัแรง โด้ยท#�ระยะเวลัาการพื่กงานัจะถึ/กก+าห้นัด้ตามความเห้มาะสัม เพื่��อให้�บ%คลัากรได้�ม#ระยะเวลัาได้�ม#ระยะเวลัาสั+านั กแลัะปรบปร%งตวให้�เห้มาะสัม ในัทางปฏ บต ห้ลัายองค�การจะไม3นั ยมใชั้�ว ธ์#การนั#2เนั��องจากม#ผลัต3อเนั��องในัด้�านัลับต3อท2งองค�การแลัะบ%คลัากรท#�ถึ/กด้+าเนั นัการ

3. การลดข�!น (Demotion) ถึ�าการพื่กงานัไม3สัามารถึเปลั#�ยนัแปลังพื่ฤต กรรมของบ%คลัากรได้�องค�การอาจเลั�อกนั+าว ธ์#การลัด้ข2นัมาใชั้�แทนัการไลั3ออก เนั��องจากบ%คลัากรนั2นัยงม#ความสั+าคญต3อองค�การ ห้ร�อองค�การไม3ต�องการห้ร�อไม3สัามารถึใชั้�ว ธ์#การอ��นัท#�ร%นัแรงกว3าได้�

การลัด้ข2นัเป)นัว ธ์#การทางว นัยท#�ไม3ได้�รบความนั ยมในัทางปฏ บต เนั��องจากว ธ์#นั#2จะม#ผลัต3อเนั��องทางความร/ �สั กของบ%คลัากรท#�ถึ/กด้+าเนั นัการ แลัะม#ผลัต3อขวญแลัะก+าลังใจการท+างานัของพื่นักงานัอ��นัในัองค�การ ด้งนั2นัผ/�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาให้�รอบครอบถึ งผลักระทบท#�อาจเก ด้จากการลัด้ข2นับ%คลัากรก3อนัตด้สั นัใจด้+าเนั นัการ

4. การต�ดเง�นเด อน (Pay Cut) การตด้เง นัเด้�อนัเป)นัการด้+าเนั นัการทางว นัยข2นัร%นัแรงท#�ห้ลัายองค�การอาจเลั�อกใชั้�เม��อ



47

จ+าเป)นั การตด้เง นัเด้�อนัถึ/กนั+ามาใชั้�เป)นัทางเลั�อกสั%ด้ท�ายแทนัการไลั3ออก เนั��องจากการไลั3บ%คลัากรออกจากงานัจะก3อให้�เก ด้ผลัเสั#ย แลัะค3าใชั้�จ3ายท2งโด้ยทางตรงแลัะทางอ�อมต3อองค�การ

5. การไล6ออก (Dismissal) การไลั3ออกเป)นัว ธ์#การทางว นัยข2นัเด้Cด้ขาด้ท#�องค�การนั+ามาใชั้�กบพื่นักงานัท#�เห้Cนัว3าไม3ม#ความเห้มาะสัมท#�จะให้�ร3วมงานัต3อไป เนั��องจากบ%คลัากรกระท+าความผ ด้ทางว นัยอย3างร%นัแรง ว ธ์#การนั#2เป)นัข2นัตอนัสั%ด้ท�ายทางว นัยท#�องค�การเลั�อกนั+ามาใชั้� เพื่ราะเป)นัว ธ์#การท#�ร%นัแรงแลัะม#ผลักระทบต3อบ%คคลัห้ลัายระด้บ ต2งแต3บ%คลัากรท#�ถึ/กด้+าเนั นัการ เพื่��อนัร3วมงานั องค�การ แลัะสังคมภิายนัอก เชั้3นั พื่นักงานัท#�ม#อาย%มากต�องประสับป6ญห้าในัการห้างานัให้ม3 เพื่��อนัร3วมงานัเสั#ยขวญแลัะก+าลังใจในัการท+างานั อาจม#การเร#ยกร�องความเป)นัธ์รรมผ3านัสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อกระบวนัการย%ต ธ์รรมทางสังคม เป)นัต�นั ด้งนั2นัผ/�ท#�ม#ห้นั�าท#�ด้+าเนั นัการทางว นัยจะต�องพื่ จารณาอย3างรอบคอบถึ งผลัลัพื่ธ์�ท#�อาจเก ด้ข 2นัจากการไลั3บ%คลัากรออกจากงานัก3อนัตด้สั นัใจด้+าเนั นัการ

ในัทางปฏ บต การด้+าเนั นัการทางว นัยอาจกระท+าไม3ครบท%กข2นัตอนั โด้ยผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาตามความเห้มาะสัมของแต3ลัะองค�การ นัอกจากนั#2ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยขององค�การสัมควรด้+าเนั นัการเชั้ งร%ก (Proactive) เพื่��อป<องกนัม ให้�เก ด้ป6ญห้ามากกว3าการด้+าเนั นัการแบบตอบสันัอง (Reactive) แลัะท+าโทษ (Punishment)

เพื่#ยงอย3างเด้#ยว เชั้3นั การแจ�งกฎีระเบ#ยบต3างๆ ให้�พื่นักงานัรบทราบอย3างชั้ด้เจนั เพื่��อป<องกนัความผ ด้พื่ลัาด้ของพื่นักงานัท#�เก ด้จากความไม3ร/ �ระเบ#ยบว นัยขององค�การ นัอกจากนั#2องค�การอาจต�องปลั%กจ ตสั+านั กในัด้�านัระเบ#ยบว นัยของพื่นักงานัผ3านัว ธ์#การต3างๆ อย3างต3อเนั��อง เชั้3นั สั �งพื่ มพื่� ป<ายประกาศึ แลัะการจด้ก จกรรมรณรงค�เก#�ยวกบระเบ#ยบว นัย



48

ขององค�การ เป)นัต�นั เพื่��อป<องกนัการกระท+าผ ด้โด้ยความสัะเพื่ร3า ความพื่ลั2งเผลัอ ห้ร�อความร/ �เท3าไม3ถึ งการณ�

ป็4จจ�ยท��ต$องพั�จารณีาในการใช$ว�น�ยโวห้�ลัก 2ง (Wohlking) ได้�กลั3าวถึ งป6จจยท#�สัมควรนั+ามา

พื่ จารณาก3อนัการด้+าเนั นัการทางว นัยไว�ด้งต3อไปนั#21. ความร�นแรง ว นัยเป)นัเร��องท#�ม#ขอบเขตกว�างขวาง ผ/�

ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาความร%นัแรงของป6ญห้า เนั��องจากความผ ด้ทางว นัยในัแต3ลัะประเภิทจะม#ความร%นัแรงแลัะม#ผลักระทบต3อองค�การไม3เท3ากนั เชั้3นั การท%จร ตห้ร�อยกยอกสั �งของย3ามจะม#ความผ ด้มากกว3าการเข�ามาท+างานัสัายเพื่ราะรถึต ด้ เป)นัต�นั

2. ระยะเวลา ระยะเวลัาเป)นัป6จจยสั+าคญท#�ต�องพื่ จารณาควบค/3กบป6ญห้าด้�านัว นัย ผ/�ท#�ท+าห้นั�าท#�ร กษานัยจะต�องพื่ จารณาชั้3วงระยะเวลัาแลัะความถึ#�ของการเก ด้ป6ญห้า เชั้3นั การกระท+าผ ด้คร2งแรกของพื่นักงานัควรจะม#ผลัทางว นัยนั�อยกว3าการท+าความผ ด้บ3อยคร2ง ห้ร�อต3อเนั��องสั+าห้รบป6ญห้าในัระด้บเด้#ยวกนั เป)นัต�นั

3. ธ์รรมชาต�ของป็4ญหา เนั��องจาป6ญห้าทางว นัยม#ความแตกต3างห้ลัายประการ เชั้3นั ประเภิทความร%นัแรง แลัะความสัมพื่นัธ์�ท#�ม#ต3อสั �งแวด้ลั�อม ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยต�องพื่ จารณาธ์รรมชั้าต ของแต3ลัะป6ญห้าอย3างลัะเอ#ยด้ก3อนัตด้สั นัใจด้+าเนั นัการ นัอกจากนั#2ป6ญห้าว นัยของพื่นักงานัอาจม#ความเก#�ยวข�องกบป6ญห้าอ��นั จ งต�องศึ กษาความสัมพื่นัธ์�ของป6ญห้าให้�ถึ#�ถึ�วนั เพื่��อเป)นัการแก�ไขป6ญห้าท#�ต�นัเห้ต%

4. สั��งแวดล$อม ในัความเป)นัจร งพื่นักงานัท+างานักบองค�การในัฐานัะบ%คคลัท2งคนั ม ใชั้3ในัฐานัะสัมาชั้ กขององค�การเพื่#ยงอย3างเด้#ยว ว นัยเป)นัเร��องท#�ผ/�ด้+าเนั นัการจะต�องพื่ จารณาอย3างรอบคอบ การตด้สั นัใจจากภิาพื่เห้ต%การณ�ท#�ปรากฏข 2นัเฉพื่าะห้นั�าเพื่#ยงสั3วยเด้#ยวอาจท+าให้�การแก�ป6ญห้าขาด้ความสัมบ/รณ� ด้งนั2นัการด้+าเนั นัการทางว นัยจะต�องให้�ความสันัใจต3อสั �งแวด้ลั�อมของพื่นักงานั เนั��องจากสั �ง



49

แวด้ลั�อมจะม#ผลักระทบต3อพื่ฤต กรรมของบ%คลัาการท2งโด้ยทางตรงแลัะทางอ�อม เชั้3นั การขาด้งานัเนั��องจากความจ+าเป)นัในัครอบครว เนั��องจากญาต ผ/�ให้ญ3เสั#ยชั้#ว ต เป)นัเห้ต%ผลัท#�องค�การรบฟ้6งแลัะเข�าใจได้�มากกว3าการขาด้งานัเนั��องจากนั สัยสั3วนัตว เนั��องจากการชั้อบเท#�ยวกลัางค�นัท+าให้�ต��นัสัาย เป)นัต�นั

5. กระบวนการทางสั�งคม ปกต ท%กองค�การจะต�องม#กระบวนัการทางสังคม เพื่��อขด้เกลัาให้�สัมาชั้ กปฏ บต ตวตามค3านั ยม บรรทด้ฐานั แลัะวฒนัธ์รรมขององค�การ ซั �งอาจม#การก+าห้นัด้อย3างเป)นัทางการห้ร�อไม3เป)นัทางการตามความเห้มาะสัม ป6ญห้าการปฏ บต ตวของพื่นักงานัอาจเก ด้จากความไม3เข�าใจในัข�อก+าห้นัด้ขององค�การ ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาว3ากระบวนัการทางสังคมขององค�การม#ความชั้ด้เจนัแลัะสัามารถึถึ3ายทอด้สั/3สัมาชั้ กแต3ลัะคนัได้�เพื่#ยงใด้

6. การด/าเน�นการในอด�ต การด้+าเนั นัการทางว นัยต�องให้�ความสั+าคญกบแนัวทางด้+าเนั นัการในัอด้#ตขององค�การ โด้ยผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องศึ กษาถึ งรายลัะเอ#ยด้ เห้ต%ผลั แลัะว ธ์#การด้+าเนั นังานัทางว นัยของแต3ลัะห้นั3วยงานัภิายในัองค�การ เพื่��อป<องกนัม ให้�เก ด้ป6ญห้าความไม3เท3าเท#ยมกนั ความลั+าเอ#ยง แลัะการเลั�อกปฏ บต ข 2นั

7. การสัน�บสัน�นจากผ2$บร�หาร การด้+าเนั นัการทางว นัยต�องม#ห้ลักฐานัท#�ชั้ด้เจนั สัามารถึอ�างอ งได้� แลัะได้�รบการสันับสันั%นัจากฝ่5ายบร ห้าร เนั��องจากว นัยเป)นัเร��องลัะเอ#ยด้อ3อนัแลัะอาจม#ผลักระทบต3อบ%คคลัห้ลัายกลั%3ม ห้ลัายคร2งท#�ผ/�ถึ/กด้+าเนั นัการทางว นัยอาจท+าเร��องร�องท%กข�ว3าไม3ได้�รบความเป)นัธ์รรม ผ/�ท+าห้นั�าท#�ร กษาว นัยจะต�องพื่ จารณาอย3างรอบคอบถึ งผลัลัพื่ธ์�ท#�อาจเก ด้ข 2นัก3อนัตด้สั นัใจด้+าเนั นัการตลัอด้จนัต�องสัร�างความม�นัใจว3าได้�รบความร3วมม�อจากผ/�บร ห้ารระด้บสั/งขององค�การ เพื่��อให้�เป)นัห้ลักประกนัว3าจะได้�รบการสันับสันั%นัอย3างเตCมท#�เม��อเก ด้ป6ญห้าข 2นัภิายห้ลัง

ผ/�ม#ห้นั�าท#�ร กษาว นัยขององค�การจะต�องพื่ จารณาอย3างรอบคอบแลัะลัะเอ#ยด้ถึ#�ถึ�วนัถึ งผลัท#�อาจเก ด้ข 2นัจากการด้+าเนั นัการทาง



50

ว นัยในัท%กระด้บ โด้ยอาศึยท2งห้ลักรฐศึาสัตร� แลัะห้ลักนั ต ศึาสัตร�บนัพื่�2นัฐานัของความเห้มาะสัม เพื่��อไม3ก3อให้�เก ด้ผลัเสั#ยร%นัแรงข 2นัในัอนัาคต


1. ว นัยในัการท+างานัห้มายถึ งอะไร แลัะม#สั3วนัประกอบอะไรบ�างให้�อธ์ บาย

2. ระบบว นัยขององค�การแบ3งออกเป)นัก#�ระบบ อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

3. ประเภิทของป6ญห้าท#�เก ด้ข 2นัในัองค�การ สัามารถึจ+าแนักออกเป)นัก#�ประเภิท อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

4. การด้+าเนั นัการทางว นัยสัามารถึกระท+าเป)นัลั+าด้บข2นัได้�อย3างไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

5. ป6จจยท#�ต�องพื่ จารณาในัการใชั้�ว นัยประกอบไปด้�วยอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



51

บทท�� 5ข$อบ�งค�บในการท/างาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งความห้มายความสั+าคญในัการท+างานั2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการเข#ยนัข�อบงคบในัการท+างานั

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ความห้มาย ความสั+าคญ2. การเข#ยนัข�อบงคบในัการท+างานั3. ตวอย3างการท+าข�อบงคบในัการท+างานั



52



การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย3. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อการ

เร#ยนั

การจ�ดท/าข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน ให$สัอดคล$องก�บ พัระราชบ�ญญ�ต�ค�$มครองแรงงาน พั.ศึ. 2541

1. ความสั/าค�ญ 1. เป)นัเสัม�อนักฎีห้มายของบร ษทห้ร�อสัถึานัประกอบการ ท#�

นัายจ�างแลัะลั/กจ�างต�องปฏ บต ตาม 2. ถึ�าลั/กจ�างฝ่5าฝ่Iนัไม3ปฏ บต ตามข�อบงคบท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย

นัายจ�างม#สั ทธ์ ลังโทษได้�ตามกรอบท#�ก+าห้นัด้ไว� 3. ถึ�านัายจ�างลัะเว�นัไม3ปฏ บต ตามข�อบงคบท#�ก+าห้นัด้ข 2นั ห้ร�อม#

การปฏ บต ไม3เท3าเท#ยมกนัต3อลั/กจ�าง อาจท+าให้�เก ด้ป6ญห้าข�อว�ชา แรงงานสั�มพั�นธ์� HRMT 412


53

ขด้แย�งในัสัถึานัประกอบการ ซั �งอาจนั+าไปสั/3ป6ญห้าข�อพื่ พื่าทแรงงานัได้� แลัะลั/กจ�างม#สั ทธ์ ท#�จะไม3ปฏ บต ตามค+าสั�งของนัายจ�างห้ร�อข�อบงคบท#�ไม3ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย

2. เน !อหาสัาระท��จะต$องก/าหนดให$ม�ในข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน 2.1 ตามมาตรา 108 แลัะมาตรา 109 แห้3ง พื่.ร.บ.

ค%�มครองแรงงานั พื่.ศึ. 2541 ค�อ (1) วนัท+างานัแลัะเวลัาท+างานัปกต แลัะเวลัาพื่ก (2) วนัห้ย%ด้แลัะห้ลักเกณฑ์�การห้ย%ด้ (3) ห้ลักเกณฑ์�การท+าลั3วงเวลัาแลัะการท+างานัในัวนัห้ย%ด้ (4) วนัแลัะสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�าง ค3าลั3วงเวลัา ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ แลัะค3าลั3วงเวลัาในั วนัห้ย%ด้ (5) วนัลัาแลัะห้ลักเกณฑ์�การลัา (6) ว นัยแลัะโทษทางว นัย (7) การร�องท%กข� ประกอบด้�วย - ขอบเขตความห้มายการ�องท%กข� - ว ธ์#การแลัะข2นัตอนัการร�องท%กข� - การสัอบสัวนัแลัะพื่ จารณาข�อร�องท%กข� - กระบวนัการย%ต ข�อร�องท%กข� - ความค%�มครองผ/�ร �องท%กข�แลัะผ/�ท#�เก#�ยวข�อง (8) การเลั กจ�าง ค3าชั้ด้เชั้ยแลัะค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ

2.2 ตามมาตราอ��นัๆ ของ พื่.ร.บ. ค%�มครองแรงงานั พื่.ศึ.



54

2541 (1) การเร#ยกห้ร�อรบเง นัประกนัแลัะการท+าสัญญาประกนัการท+างานั ห้ร�อประกนัความ เสั#ยห้ายในัการท+างานั ของลั/กจ�างตลัอด้จนัการค�นัเง นัประกนั (2) การเปลั#�ยนัแปลังตวนัายจ�าง (ม.13)

(3) การห้ย%ด้ก จการชั้�วคราว (ม.75)

(4) การย�ายสัถึานัประกอบการไปต2งท#�อ��นั (ม.120)

(5) กองท%นัสังเคราะห้�ลั/กจ�าง (ม.130-131)

(6) การตรวจสั%ขภิาพื่ของลั/กจ�าง (ม.107)

2.3 เร��องอ��นัๆ เชั้3นั (1) การทด้ลัองงานัแลัะห้ลักเกณฑ์�การทด้ลัองงานั (2) สัวสัด้ การแลัะห้ลักเกณฑ์�การจ3ายสัวสัด้ การ (3) ค3าจ�างแลัะห้ลักเกณฑ์�การพื่ จารณาปรบค3าจ�าง (4) การเกษ#ยณอาย%

3. การป็ระกาศึใช$ข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน (1) ต�องประกาศึใชั้�ภิายในั 15 วนั นับแต3วนัม#ลั/กจ�างครบ 10

คนั (2) ต�องจด้เกCบสั+าเนัาข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ณ สัถึานัประกอบการห้ร�อสั+านักงานัของ นัายจ�าง (3) ต�องเผยแพื่ร3แลัะป@ด้ประกาศึข�อบงคบฯ โด้ยเป@ด้เผย ณ สัถึานัท#�ท+างานัของลั/กจ�าง (4) แม�ม#ลั/กจ�างต+�ากว3า 10 คนั กCยงคงใชั้�ข�อบงคบฯ ต3อไป



55

(5) สั3งสั+าเนัาข�อบงคบฯ ให้�อธ์ บด้#ห้ร�อผ/�ซั �งอธ์ บด้#มอบห้มาย ภิายในั 7 วนั นับแต3วนัประกาศึใชั้�

4. กระบวนการจ�ดสั6งข$อบ�งค�บให$อธ์�บด�หร อผ2$ซ)�งอธ์�บด�มอบหมาย ซ)�งได$แก6 พัน�กงานตรวจแรงงาน ในเขตพั !นท��หร อจ�งหว�ดต6างๆ -ด้+าเนั นัการตามมาตรา 18 แห้3งพื่ระราชั้บญญต ค%�มครองแรงงานั พื่.ศึ.2541

โด้ยอาจด้+าเนั นัการอย3างห้นั �งอย3างใด้ ด้งต3อไปนั#2 ณ สัถึานัท#�อธ์ บด้#ประกาศึก+าห้นัด้ (1) นั+าสั3งด้�วยตนัเอง (เห้มาะท#�สั%ด้)

(2) นั+าสั3งทางไปรษณ#ย� (3) นั+าสั3งโด้ยทางโทรสัาร

การเป็ล��ยนแป็ลงข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างานท��เป็�นผลเป็ล��ยนแป็ลงสัภาพัการจ$าง

ข$อควรร2$เก��ยวก�บข$อตกลง และเก��ยวก�บสัภาพัการจ$าง 1. สัภาพัการจ$าง ห้มายความถึ ง เง��อนัไขการจ�างห้ร�อการท+างานั ก+าห้นัด้วนัแลัะเวลัาห้ร�อประโยชั้นั�ของนัายจ�างอนัเก#�ยวกบการจ�าง แลัะลั/กจ�างอนัเก#�ยวกบการจ�างห้ร�อการท+างานั (มาตรา 5)

2. ข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$าง ห้มายความถึ ง ข�อตกลังระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างห้ร�อระห้ว3างนัายจ�างห้ร�อสัมาคมนัายจ�างกบสัห้ภิาพื่แรงงานัเก#�ยวกบ สัภิาพื่การจ�าง (มาตรา 5)

3. ห$ามท/าสั�ญญาข�ดแย$ง เม��อข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างม#ผลับงคบใชั้�แลั�ว ห้�ามม ให้�นัายจ�างท+าสัญญาจ�างแรงงานักบลั/กจ�างห้ร�อขด้แย�งกบ



56

ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง เว�นัแต3สัญญาจ�างแรงงานันั2นัเป)นัค%ณแก3ลั/กจ�างย �งกว3า (มาตรา 20)

4. การแก$ไขข$อตกลง การเร#ยกร�องให้�ม#การก+าห้นัด้ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างห้ร�อแก�ไขเพื่ �มเต มข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง นัายจ�างห้ร�อลั/กจ�างต�องแจ�งข�อเร#ยกร�องเป)นัห้นังสั�อให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งทราบ (ม.13)

อะไรบ$างท��เป็�นสัภาพัการจ$าง 1. ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (2437/2525)

2. กรณ#เป)นัท#�สังสัยว3าม#ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างห้ร�อไม3 ให้�ถึ�อว3าข�อบงคบเก#�ยวกบการ ท+างานัเป)นัข�อตกลัง เก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (มาตรา 10)

3. ระเบ#ยบท#�นัายจ�างประกาศึ ใชั้�นั 2นัเป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (556-557/2529)

4. ค+าสั�งนัายจ�าง เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (277/2530) 5. ค/3ม�อพื่นักงานั เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (3862/2530) 6. ประกาศึของนัายจ�าง เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (3635/2525) 7. ใบสัมครงานั เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (3140/2530)

ป็4ญหาการเป็ล��ยนแป็ลงข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน การแก�ไขเพื่ �มเต มข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัท#�เป)นัผลั



57

เปลั#�ยนัแปลังสัภิาพื่การจ�างตาม กฎีห้มายเป)นัเร��องท#�ต�องระวง เนั��องจากม#ข�อก+าห้นัด้ของกฎีห้มายแลัะแนัวค+าพื่ พื่ากษาของศึาลัฏ#กาอย/3ไม3นั�อย เชั้3นั 1. เม��อข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างม#ผลับงคบใชั้�แลั�ว ห้�ามท+าสัญญาขด้ห้ร�อแย�งเพื่ราะจะเป)นัการผ ด้ต3อมาตรา 20

2. นัายจ�างเปลั#�ยนัแปลังแก�ไขข�อบงคบโด้ยพื่ลัการแม�ม#ข�อบงคบเด้ มแต3ในัสั3วนัท#�เก#�ยวกบบ+าเห้นัCจไม3เป)นัค%ณแก3ลั/กจ�าง ด้งนั2นั ข�อบงคบในัสั3วนัท#�เก#�ยวกบบ+าเห้นัCจจ งไม3ม#ผลั (1373/2527)

3. แม�จ+าเลัยได้�เชั้ ญพื่นักงานัท%กคนัรวมท2งโจทย�เข�าฟ้6งค+าชั้#2แจงห้ลังจากวนัประกาศึใชั้�ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัฉบบให้ม3 แลั�วแลัะไม3ม#พื่นักงานัผ/�ใด้โต�แย�งการประกาศึใชั้�ข�อบงคบด้งกลั3าวกCตามกCถึ�อไม3ได้�ว3าพื่นักงานัท%กคนัรวมท2งโจทย�ได้�ให้�ความย นัยอมแลั�ว เม��อข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัได้�ม#การแก�ไขเปลั#�ยนัแปลังโด้ยม ได้�ด้+าเนั นัไปตามข2นัตอนั ตาม พื่.ร.บ. แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ.2518 จ งไม3ม#ผลัใชั้�บงคบเพื่ราะไม3เป)นัค%ณแก3โจทย� (2498/2529)

4. การตกลังไม3ชั้อบ ไม3ม#ผลัใชั้�บงคบ เชั้3นั ต+�าลัง ไม3นั+าค3าครองชั้#พื่ ซั �งเป)นัค3าจ�างมาค+านัวณค3าลั3วงเวลัา เป)นัต�นั (2890/2525)

5. ข�อบงคบท#�นัายจ�างแก�ไขให้ม3 ท+าให้�สั ทธ์ ท#�ม#อย/3ตามข�อบงคบเด้ มลัด้ลังไป เม��อนัายจ�างแก�ไขโด้ยลั/กจ�างม ได้�ย นัยอมด้�วย จ งไม3ผ/กพื่นัลั/กจ�าง สั ทธ์ ของลั/กจ�างจ งม#อย/3ตามข�อบงคบฉบบเด้ ม (2541/2533)

การแก$ไขข$อตกลงหร อข$อบ�งค�บท��ท/าแล$วไม6ม�ป็4ญหา 1. ระเบ#ยบท#�นัายจ�างประกาศึใชั้�บงคบเองแม�จะเป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างตามมาตรา 10

แต3ไม3อย/3ในับงคบของมาตรา 20 นัายจ�างแลัะลั/กจ�างท+าสัญญาจ�างแรงงานัให้�ม#ผลับงคบแตกต3างไปจาก ระเบ#ยบด้งกลั3าวได้� (4208/2530)



58

2. ระเบ#ยบท#�นัายจ�างประกาศึใชั้�ข 2นัเองไม3ได้�เก ด้จากการแจ�งข�อเร#ยกร�องนั2นั นัายจ�างแก�ไขเพื่ �มเต มแลัะให้� ใชั้�บงคบ แก3ลั/กจ�างให้ม3ท#�เข�าท+างานัภิายห้ลังได้� 3. การท#�นัายจ�างแก�ไขข�อบงคบต3างๆ ลั/กจ�างท%กคนัห้าได้�ทกท�วงห้ร�อโต�แย�งคด้ค�านัไม3 ตรงกนัข�ามกบ ยอมรบผลัจากการแก�ไขข�อบงคบด้�วยด้#ตลัอด้มาจ งม#ผลัใชั้�บงคบได้� (4046/2532) 4. การแก�ไขเพื่ �มเต มว นัยการท+างานัให้�ก จการของนัายจ�างเป)นัไปโด้ยม#ประสั ทธ์ ภิาพื่แลัะเพื่��อให้�เก ด้ความ ปลัอด้ภิย ห้ร�อความสังบเร#ยบร�อยในัสัถึานัประกอบการ นัายจ�างย3อมม#อ+านัาจกระท+าได้�เสัมอ (4208/2530)

สัร�ป็ว�ธ์�แก$ไขข$อบ�งค�บท��เป็�นผลเป็ล��ยนแป็ลงสัภาพัการจ$าง

1. ต�องแจ�งข�อเร#ยกร�องตามมาตรา 13 แลัะเจรจากนัตามมาตรา 16 อย3างไรกCตาม ในัทางปฏ บต นัายจ�างมกไม3ใชั้�ว ธ์#นั#2 เพื่ราะจะต�องม#การเจรจาแลัะม#ข�อตกลังซั �งจะม#ผลัท+าให้�ม#การเจรจากนัไปเร��อยๆ ซั �งเท3ากบว3าเป)นัการเปลั#�ยนัร/ปแบบ การแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัสัถึานัประกอบการ ด้งนั2นั นัายจ�างซั �งมกไม3ต ด้ใจท#�จะแก�ไขห้ร�อใชั้�ว ธ์#อ��นัแทนั เชั้3นั ท+าสัญญายอมเป)นัรายบ%คคลั เป)นัต�นั แลัะบางรายอาจใชั้�ว ธ์#ประกาศึฝ่5ายเด้#ยวในัร/ปแบบระเบ#ยบปฏ บต นัโยบาย ห้ร�อค+าสั�งซั �งม#ท2งป6ญห้าแลัะไม3ม#ป6ญห้าข�อโต�แย�ง 2. สั+าห้รบข�อก+าห้นัด้ของ พื่.ร.บ. ค%�มครองแรงงานัฉบบให้ม3เก�อบท2งห้มด้เป)นัค%ณแก3ลั/กจ�าง ด้งนั2นั การแก�ไขจ งไม3นั3าเป)นัป6ญห้า แลัะท+าฝ่5ายเด้#ยวได้� ยกเว�นักรณ#สัภิาพื่การจ�างของนัายจ�างด้#กว3าข�อก+าห้นัด้ของ พื่.ร.บ. ฉบบให้ม3 เชั้3นับางรายอาจเคยจ3ายร�อยลัะ 75 ของค3าจ�างกรณ#ท#�ม#การป@ด้ก จการบางสั3วนัห้ร�อท2งห้มด้ในัขณะท#� พื่.ร.บ.



59

ฉบบให้ม3ก+าห้นัด้ไว�เพื่#ยงร�อยลัะ 50 เป)นัต�นั ด้งนั2นั นัายจ�างควรจะต�องท+าการเปร#ยบเท#ยบสัภิาพื่การจ�างท#�ม#อย/3กบข�อก+าห้นัด้ของ พื่.ร.บ. ฉบบให้ม3

เทคน�คการเข�ยนข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน 1. ข�อสังเกตเก#�ยวกบข�อบงคบฯ

1. เป)นัสั �งท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ว3าต�องจด้ท+า 2. เป)นัสัภิาพื่การจ�างตามกฎีห้มาย 3. เป)นัค+าม�นัสัญญาห้ร�อการแสัด้งเจตนัารมณ�ว3าจะปฏ บต ตามท#�เข#ยนัไว� 4. เข#ยนัแลั�วแก�ยาก 5. การเข#ยนัข�อบงคบขด้ห้ร�อแย�งกบสัภิาพื่การจ�างเด้ มมกจะม#ข�อโต�แย�งแลัะป6ญห้าข�อกฎีห้มาย 6. ต�องประกาศึให้�ลั/กจ�างทราบในัท#�เป@ด้เผยแลัะป@ด้ประกาศึโด้ยท#�ลั/กจ�างม ได้�คด้ค�านักCม ได้� ห้มายความว3าจะใชั้�บงคบได้� 7. แก�ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ท#�ผ ด้ให้�ถึ/กไม3ใชั้3เร��องง3าย 8. ต�องถึ/กต�องตามกฎีห้มาย 9. ข�อเปลั#�ยนัแปลังท%กประเด้Cนัในั พื่.ร.บ. ฉบบให้ม3ไม3จ+าเป)นัต�องเข#ยนัเป)นัข�อบงคบฯ เชั้3นั ข�อห้�ามเก#�ยวกบการท+างานั ของห้ญ งม#ครรภิ� เป)นัต�นั 10. การเข#ยนัข�อบงคบฯ แตกต3างกบการเข#ยนักฎีห้มายแลัะค/3ม�อบร ห้ารงานับ%คคลัอย/3บ�าง แต3บางกรณ#กCอาจจะใชั้�แนัวการเข#ยนัค/3ม�อบร ห้ารงานับ%คคลัได้�

2. ข$อควรค/าน)งในการเข�ยนข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน ย)ดหล�ก 4’Cs ด�งน�!



60

**** CLEAR (ชั้ด้แจ�ง)

**** CONCISE (กะทด้รด้)

**** COMPLETE (สัมบ/รณ�) **** CORRECT (ถึ/กต�อง)

3. ว�ธ์�การเข�ยนข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน

1. เข#ยนัแบบสั2นัๆ ต#ความได้�กว�างแลัะมกม#ป6ญห้าในัทางปฏ บต แลัะข�อถึกเถึ#ยงมาก แต3ข�อด้#กCค�อม#ชั้3องทางท#�จะต3อสั/�คด้#ได้�มากกว3า การเข#ยนัแบบลัะเอ#ยด้

2. เข#ยนัแบบลัะเอ#ยด้ห้ร�อเข#ยนัยาวๆ ต#ความได้�แคบกว3าแลัะปฏ บต ได้�ง3ายกว3า ไม3ค3อยม#ป6ญห้าข�อโต�แย�งว3าอะไรท+าได้�แลัะอะไรท+าไม3ได้� แต3ข�อเสั#ยกCค�อไม3ม#ชั้3องโห้ว3ให้�อ�างมากเม��อม#คด้#ความ ห้มายเห้ต%: เข#ยนัอย3างลัะเอ#ยด้นั3าจะด้#กว3าถึ�าห้ากมองในัแง3ห้ลักแลัะว ธ์#การบร ห้ารบ%คคลัท#�ด้#แลัะไม3ม%3งค ด้ท#�จะเอาเปร#ยบในัการต3อสั/�คด้#

3. ตวอย3าง 3.1 เข#ยนัสั2นัๆ “พื่นักงานัม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อท+าห้มนัได้�แลัะม#สั ทธ์ ลัาเนั��องจากการท+าห้มนัตามระยะเวลัาท#�แพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �ง ก+าห้นัด้แลัะออกใบรบรอง ” 3.2 เข#ยนัแบบลัะเอ#ยด้ “พื่นักงานัม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อท+าห้มนัได้�แลัะม#สั ทธ์ ลัาเนั��องจากการท+าห้มนัตามระยะเวลัาท#�แพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �ง ก+าห้นัด้แลัะออกใบรบรองแพื่ทย� โด้ยได้�รบค3าจ�างเฉพื่าะวนัท#�ลัาเพื่��อท+าห้มนัแลัะเนั��องจากการท+าห้มนัท2งนั#2ไม3รวมการแก�ห้มนั ในัการขอลัา พื่นักงานัจะ



61

ต�องขออนั%มต ลั3วงห้นั�าโด้ยใชั้�แบบฟ้อร�มท#�บร ษทก+าห้นัด้แลัะย��นัต3อผ/�บงคบบญชั้าลั3วงห้นั�า ไม3ต+�ากว3า 3 วนั ท+างานัแลัะให้�พื่นักงานัย��นัใบรบรองแพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �งในัวนัแรกท#�กลับมาปฏ บต ห้นั�าท#� อนั �ง การลัาเพื่��อท+าห้มนัจะม#ผลักระทบต3อสั ทธ์ ในัการได้�เบ#2ยขยนัห้ร�อรางวลัเก#�ยวกบการไม3ป5วย สัาย ลัา ห้ร�อขาด้ เชั้3นัเด้#ยวกบการลัาประเภิทอ��นัๆ

4. ข�!นตอนการเข�ยน 1. วางโครงสัร�างตามท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ 2. ว เคราะห้�ตวบทท#�แก�ไขเพื่ �มเต มว3าม#ความห้มายอย3างไรแลัะอะไรบ�างต�องใสั3ไว�ในัข�อบงคบฯ 3. ก+าห้นัด้นัโยบายห้ร�อจ%ด้ย�นัว3าจ+าก+าห้นัด้ตามกฎีห้มายห้ร�อสั/งกว3าท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ เชั้3นั กรณ# ลัาท+าห้มนั เป)นัต�นั 4. พื่รรณนัาข2นัตอนัแลัะว ธ์#การให้�ลัะเอ#ยด้พื่อสัมควรคลั�ายๆ กบการเข#ยนัค/3ม�อ ยกเว�นัเป)นัเร��องท#� ไม3ม#ข 2นัตอนั ในัการปฏ บต เชั้3นั วนัแลัะเวลัาท+างานั เป)นัต�นั

5. ข�!นตอนในการจ�ดท/าค26ม อบร�หารงานบ�คคล 5.1 ศึ กษาป6ญห้าแลัะด้/ตวอย3างค/3ม�อท#�ด้# 5.2 วางโครงสัร�างแลัะยกร3าง 5.3 เสันัอร3างเพื่��อพื่ จารณา 5.4 อนั%มต แลัะประกาศึใชั้� 5.5 ชั้#2แจงแลัะฝ่Gกอบรมการใชั้�ค/3ม�อ

6. เน !อหาของแต6ละบทในค26ม อการบร�หารบ�คคล 6.1 จ%ด้ประสังค�ของบท เชั้3นัเพื่��อวงกรอบว3าด้�วยว นัยแลัะบท



62

ลังโทษ 6.2 วตถึ%ประสังค�ห้ร�อเป<าห้มาย เชั้3นั เพื่��อแก�ไขแลัะห้ร�อให้�โอกาสัพื่นักงานัปรบปร%งความ ประพื่ฤต 6.3 นัโยบาย แนัวทาง ห้ร�อห้ลักการ เชั้3นั ตามปกต การลังโทษทางว นัยกระท+าเป)นัข2นัๆ ไป นัอก เสั#ยจากความผ ด้ร%นัแรง 6.4 ความรบผ ด้ชั้อบ ระบ%ความรบผ ด้ชั้อบของผ/�ท#�เก#�ยวข�อง 6.5 ระเบ#ยบปฏ บต แลัะห้ร�อข2นัตอนัในัการปฏ บต เชั้3นั รวบรวมข�อเทCจจร ง ว นั จฉยข�อเทCจจร งว3า ผ ด้ห้ร�อไม3 การเลั�อกบทลังโทษ แลัะข2นัตอนัในัการด้+าเนั นัการ 6.6 ตวอย3างแลัะแบบฟ้อร�ม

รายการตรวจสัอบสั/าหร�บการเข�ยนข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน 1. ว�นท/างาน เวลาท/างานป็กต� - แยกประเภิทของพื่นักงานั เชั้3นัพื่นักงานัท�วไปท+างานักลัางวนั พื่นักงานักะ พื่นักงานัในัระบบ 4 กลั%3ม 3 กะ พื่นักงานัท#�ต�องสัลับกนัห้ย%ด้ พื่นักงานัประจ+าสั+านักงานัให้ญ3 พื่นักงานัขาย พื่นักงานัท#�ท+างานัลักษณะพื่ เศึษ (ถึ�าม#) พื่นักงานัประจ+าสัาขา ฯลัฯ - ระบ%วนัท+างานัปกต ว3าจากวนัใด้ถึ งวนัใด้ (ตามปกต จะเข#ยนัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�ต3อท�าย)

- ระบ%เวลัาเร �มต�นัแลัะสั 2นัสั%ด้ของวนัท+างานั - ระบ%ชั้�วโมงท+างานัปกต ต3อสัปด้าห้�



63

- ถึ�าไม3อาจระบ%เวลัาเร �มต�นัแลัะเวลัาสั 2นัสั%ด้ให้�เข#ยนัรวมๆ โด้ยระบ%ว3าท+างานัวนัลัะแลัะสัปด้าห้�ลัะก#� ชั้�วโมงจากวนัใด้ถึ งวนัใด้ แลัะเวลัาพื่กท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้แลัะวนัใด้เป)นัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� - ระบ%ว ธ์#การเว#ยนักะ (ถึ�าม#) - อ+านัาจในัการเปลั#�ยนัแปลังก+าห้นัด้วนัแลัะเวลัาท+างานักรณ#ม#เห้ต%การณ�ผ ด้ปกต ห้ร�อเห้ต%ฉ%กเฉ นั (ถึ�าก+าห้นัด้อ+านัาจไว�แต3แรก)

- เวลัาพื่ก 1 ชั้�วโมง (ตามปกต เข#ยนัรวมกบก+าห้นัด้เวลัาท+างานั)

แนัวค ด้ท#� 1 ระบ%เวลัาพื่กให้�ชั้ด้ แนัวค ด้ท#� 2 เป@ด้กว�างไว�เพื่��อความคลั3องตว - ระบ%เวลัาพื่กสั+าห้รบพื่นักงานักะ (ถึ�าแตกต3างกนั) ห้ร�อเข#ยนัเป@ด้ไว�ว3าต�องต�องผลัด้เปลั#�ยนักนัพื่ก ตามความจ+าเป)นัของงานั - เวลัาพื่กกรณ#ท+าลั3วงเวลัาต3อ 2 ชั้�วโมง ระบ%โด้ยใชั้�แนัวกฎีห้มาย ระบ%ข�อยกเว�นัตามวรรค 5 ของ มาตรา 27 ค�อ ม ให้�ใชั้�บงคบถึ�า สัภิาพื่ของงานัต�องท+าต ด้ต3อกนัไปโด้ยได้�รบความย นัยอมจาก ลั/กจ�าง ห้ร�อเป)นังานัฉ%กเฉ นั

2. ว�นหย�ดและหล�กและหล�กเกณีฑ์�ว�นหย�ด 1. วนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� - ระยะห้3างของวนัห้ย%ด้ (ไม3เก นั 6 วนั)

- ถึ�าห้ม%นัเว#ยนั ระบ%ให้�ชั้ด้ ด้งได้�กลั3าวมาแลั�วข�างต�นั (ตามปกต จะเข#ยนัรวมไว�กบวนัท+างานั



64

ปกต ) - ม#ข�อความเก#�ยวกบการสัะสัมวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�แลัะการเลั��อนัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� สั+าห้รบงานับางประเภิท ซั �งต�องอย/3ภิายในัระยะ 4

สัปด้าห้�ต ด้ต3อกนั (ถึ�าม#) ห้มายเห้ต%: วนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�ไม3จ+าเป)นัต�องเป)นัเสัาร�-อาท ตย�เสัมอไป

3. ว�นหย�ดป็ระเพัณี� แนัวค ด้ท#� 1 -ระบ%ว3าวนัใด้บ�าง แนัวค ด้ท#� 2 –เป@ด้กว�างไว�แลัะก+าห้นัด้ลั3วงห้นั�าเป)นัปB ๆ ไป

- วนัห้ย%ด้ต�องเข�าข�อก+าห้นัด้ตามมาตรา 29

- ม#ข�อความเร��องห้ย%ด้ชั้ด้เชั้ยในัวนัถึด้ไปถึ�าตรงกบวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� - ระบ%ข�อตกลังให้�ม#การห้ย%ด้ชั้ด้เชั้ยในัวนัอ��นัห้ร�อจ3ายค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้แทนั (ถึ�าม#)

4. หย�ดพั�กผ6อนป็ระจ/าป็= - ระบ%สั ทธ์ ต�องท+างานัมาแลั�วครบ 1 ปB - ระบ%จ+านัวนัวนัถึ�าให้�ตามอาย%งานัให้�ระบ%ให้�ชั้ด้ - แสัด้งว ธ์#ค ด้เพื่��อความเข�าใจ - ระบ%ว ธ์#การห้ย%ด้ - ก+าห้นัด้ลั3วงห้นั�าโด้ยนัายจ�าง - ให้�ลั/กจ�างเป)นัฝ่5ายขอห้ย%ด้ - ก+าห้นัด้ท2ง 2 อย3าง - ระบ%ข 2นัตอนัขออนั%มต แลัะผลัของการไม3ขอห้ย%ด้ลั3วงห้นั�า (กรณ#ให้�ลั/กจ�างเป)นัผ/�ขอ)

- ระบ%ถึ�าม#การตกลังให้�สัะสัมแลัะเลั��อนัวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัท#�



65

ม ได้�ห้ย%ด้ไปรวมกบปBต3อๆ ไปได้� - ระบ%ถึ�าม#นัโยบายให้�ใชั้�สั ทธ์ ตามสั3วนัตามกฎีห้มายให้ม3 - ระบ%การจ3ายเง นัแทนัถึ�าพื่นักงานัม ได้�ใชั้�สั ทธ์ ขอห้ย%ด้ ท2งนั#2 จะต�องระบ%จ+านัวนัวนัสั/งสั%ด้ (ถึ�าไม3 จ3ายท2งห้มด้)

- การจ3ายค3าจ�างสั+าห้รบวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปBในัปBท#�เลั กจ�างตามสั3วนัของวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนั ประจ+าปBท#�ลั/กจ�าง พื่ งจะได้�รบรวมท2งวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปBตาม ม.30 (มาตรา 67)

3. หล�กเกณีฑ์�การท/างานล6วงเวลาและการท/างานในว�นหย�ด - อาจม#นั ยามศึพื่ท�เชั้3นั ห้มายความว3าการท+างานัท#�ได้�รบ“

มอบห้มายให้�ท+างานัเก นัเวลัาท+างานั ปกต แลัะการท+างานั ในัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� วนัห้ย%ด้ประเพื่ณ# ห้ร�อวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนั ประจ+าปB ” - อาจระบ%เป)นันัโยบายว3าท+างานัลั3วงเวลัาในัวนัท+างานัแลัะในัวนัห้ย%ด้ จะต�องได้�รบความย นัยอม จากลั/กจ�างก3อนัเป)นัคราวๆ ไป - สั ทธ์ ในัการสั�งการให้�ลั/กจ�างท+าลั3วงเวลัากรณ#เป)นังานัท#�ต�องท+าต ด้ต3อกนัถึ�าห้ย%ด้จะเสั#ยห้ายแก3 งานัห้ร�อเป)นังานัฉ%กเฉ นั ห้ร�อเป)นังานัอ��นัๆ ตามกฎีกระทรวง - ระบ%นัโยบายการท+างานัในัวนัห้ย%ด้ได้�โด้ยเนั�นัว3าจะต�องได้�รบการย นัยอมจากลั/กจ�างก3อนัเป)นั คราว ๆ ไปแลัะระบ%ข�อยกเว�นัเชั้3นัเด้#ยวกบการท+างานัลั3วงเวลัา - อาจระบ%เป)นัชั้�วโมงการท+างานัลั3วงเวลัาต3อสัปด้าห้�ตาม



66

กฎีห้มาย (รอด้/ประกาศึกฎีกระทรวง)

- ก+าห้นัด้อตราการจ3ายค3าจ�าง (ด้/ข�อ 4 แต3อาจจะเข#ยนัรวมกบห้ลักเกณฑ์�) - ข�อก+าห้นัด้ว3าด้�วยสั ทธ์ ว3าด้�วยค3าลั3วงเวลัาห้ร�อท+างานัในัวนัห้ย%ด้ ในัขณะเด้ นัทางไปปฏ บต งานั ณ สัถึานัท#�อ��นั ๆ แลัะข�อยกเว�นั (ถึ�าม#) เชั้3นั พื่นักงานัขบรถึม#สั ทธ์ ได้� ฯลัฯ - อาจระบ%เง��อนัไขของการไม3จ3ายค3าลั3วงเวลัา

4. ว�นและสัถุานท��จ6ายค6าจ$าง ค6าล6วงเวลา ค6าท/างานในว�นหย�ด และค6าล6วงเวลาในว�นหย�ด 1. วนัแลัะสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�าง - จ3ายท#�ใด้แลัะท#�ไห้นั - ถึ�าใชั้�บตรเอท#เอCมต�องได้�รบความย นัยอมจากลั/กจ�าง - ควรถึ�อว3าสัถึานัประกอบการของบร ษทเป)นัสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�างแลัะเง นัอ��นัๆ ถึ�าจ3ายผ3านั

ธ์นัาคารให้�ระบ% 2. การจ3ายค3าลั3วงเวลัาแลัะค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ -ค3าลั3วงเวลัากรณ#ท+างานัเก นัเวลัาท+างานัปกต ในัวนัท+างานัปกต -ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้�ห้ร�อวนัห้ย%ด้พื่กผ3อนัประจ+าปBซั �งไม3เก นัเวลัาท+างานัปกต -ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ตามประเพื่ณ#ซั �งไม3เก นัเวลัาท+างานัปกต -ค3าลั3วงเวลัากรณ#ท+างานัในัวนัห้ย%ด้เก นัเวลัาท+างานัปกต ของวนัท+างานัปกต

แนวทางการป็ร�บป็ร�งข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน ตาม พั.ร.บ.

ค�$มครองแรงงานฉบ�บใหม6 พั.ศึ. 2541



67

เร��มต$นท�� ม.108 (ป็มท. ข$อ 68)

-ให้�นัายจ�างท#�ม#ลั/กจ�างรวมกนัต2งแต3 10 คนัข 2นัไปจด้ท+าข�อบงคบเป)นัภิาษาไทยอย3างนั�อยต�องม# 1. วนัท+างานั เวลัาท+างานัปกต แลัะเวลัาพื่ก 2. วนัห้ย%ด้แลัะห้ลักเกณฑ์�การห้ย%ด้ 3. ห้ลักเกณฑ์�การท+างานัลั3วงเวลัา แลัะการท+างานัในัวนัห้ย%ด้ 4. วนัแลัะสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�าง ค3าลั3วงเวลัา ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ แลัะค3าจ�างลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ 5. วนัลัา แลัะห้ลักเกณฑ์�การลัา 6. ว นัยแลัะโทษทางว นัย 7. การ�องท%กข� 8. การเลั กจ�าง ค3าชั้ด้เชั้ย แลัะค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ 2. ม.108 (1) ว�นท/างานเวลาท/างานป็กต� และเวลาพั�ก วนัท+างานั/เวลัาท+างานัปกต ม.23 (ปมท. ข�อ 3)

เวลาท/างานป็กต� 1. ให้�นัายจ�างประกาศึให้�ลั/กจ�างทราบ 2. ก+าห้นัด้เวลัาเร �มต�นัแลัะสั 2นัสั%ด้ แต3ลัะวนั 3. ไม3เก นัก+าห้นัด้ แต3ลัะประเภิทงานัในักฎีกระทรวง แต3ไม3เก นั 8

ชั้�วโมง/วนั แลัะไม3เก นั 48 ชั้�วโมง/

สัปด้าห้� เว�นัแต3 งานัท#�อาจเป)นัอนัตรายแลัะความปลัอด้ภิย (กฎีกระทรวงก+าห้นัด้) ไม3เก นั 7 ชั้�วโมง/วนั แลัะไม3เก นั 42 ชั้�วโมง/สัปด้าห้� เวลัาพื่ก ม.27 (ปมท. ข�อ 6)

กฎีหมายวางหล�กเกณีฑ์�ไว$เหม อนเด�ม แต6ม�ข$อสั�งเกตค อ 1. ตด้ถึ�อยค+า แต3ต�องไม3นั�อยกว3าคร2งลัะ “ 20 นัาท# ออกไป ”

2. ห้ากม#ข�อตกลังเป)นัอย3างอ��นัๆ ข�อตกลังนั2นัเป)นัประโยชั้นั�แก3ลั/กจ�าง (ให้�ใชั้�บงคบได้�) 3. ห้ากเวลัาพื่กวนัห้นั �งเก นั 2 ชั้�วโมง เฉพื่าะท#�เก นันับเป)นัเวลัาท+างานัปกต



68

4. การท+างานัลั3วงเวลัาต3อจากเวลัาท+างานัปกต ไม3นั�อยกว3า 2 ชั้�วโมง ต�องจด้ให้�ลั/กจ�างพื่กไม3นั�อยกว3า 20 นัาท#

ก6อนเร��มท/างานล6วงเวลา 3. ม. 108(2) ว�นหย�ด และหล�กเกณีฑ์�การหย�ด วนัห้ย%ด้ประจ+าสัปด้าห้� ม.28 (ปมท. ข�อ 7)

ห้ลักเกณฑ์�เห้ม�อนัเด้ ม วนัห้ย%ด้ตามประเพื่ณ# ม.29 (ปมท. ข�อ 9)

1. ห้ลักเกณฑ์�เห้ม�อนัเด้ ม แต3ให้�นัายจ�างพื่ จารณาก+าห้นัด้จาก 1) วนัห้ย%ด้ราชั้การประจ+าปB 2) วนัห้ย%ด้ทางศึาสันัา 3) วนัห้ย%ด้ตามขนับธ์รรมเนั#ยมประเพื่ณ#ท�องถึ �นั

2. กรณี�ไม6อาจให$ล2กจ$างหย�ดตามป็ระเพัณี�ได$ 2.1 เนั��องมาจากลักษณะห้ร�อสัภิาพื่ของงานั ตามกฎีกระทรวง 2.2 ให้�นัายจ�างตกลังกบลั/กจ�าง 2.2.1 ห้ย%ด้ในัวนัอ��นัชั้ด้เชั้ย ห้ร�อ 2.2.2 นัายจ�างจ3ายค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ให้�กCได้�

ว�นหย�ดพั�กผ6อนป็ระจ/าป็= ม.30 (ป็มท. ข$อ 10)

1. ห้ลักเกณฑ์�เห้ม�อนัเด้ ม แต3เพื่ �ม 1.1 การก+าห้นัด้วนัห้ย%ด้ นัอกจากให้�นัายจ�างเป)นัผ/�ก+าห้นัด้แลั�ว อาจก+าห้นัด้ตามท#�นัายจ�างแลัะลั/กจ�างตกลังกนั 1.2 กรณ#ท+างานัไม3ครบปB ค+านัวณตามสั3วนัได้�

4. ม. 108(3) หล�กเกณีฑ์�การท/างานล6วงเวลา และการท/างานในว�นหย�ด ชั้�วโมงการท+างานัลั3วงเวลัา ม.26 (ปมท. ข�อ 11 วรรค 3)

กฎีห้มายให้ม3นั#2เม��อรวมแลั�วจะต�องไม3เก นัอตราตามท#�ก+าห้นัด้ในักฎี



69

กระทรวง (เด้ ม สัปด้าห้�ห้นั �งต�องไม3เก นั 24 ชั้�วโมง)

ท+างานัลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ ม.63 (ปมท. ข�อ 42)

ห้ลักเกณฑ์�ค ด้ค+านัวณการจ3ายเห้ม�อนัเด้ ม แต3เม��อม#ความห้มายรวมอย/3ในันั ยาม การท+างานัลั3วงเวลัา “ ” (ม.5)

ฉะนั2นั นัายจ�างจะต�องก+าห้นัด้ห้ลักเกณฑ์�การท+างานัในัวนัห้ย%ด้ วนัสัถึานัท#�จ3าย ค3าลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ เพื่ �มเต มลังไปในัข�อบงคบให้�ชั้ด้เจนั

พัน�กงานไม6ม�สั�ทธ์�ได$ร�บค6าล6วงเวลา และค6าล6วงเวลาว�นหย�ด ม.65

(ป็มท. ข$อ 36)

กรณ#นัายจ�างได้�ก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบตามกฎีห้มายเก3า จะต�องแก�ไขเสั#ยให้ม3ให้�ถึ/กต�อง แต3ม#ข�อสังเกตค�อ 1. ม.65 (1) ลั/กจ�าท#�ม#อ+านัาจห้นั�าท#�ท+าการแทนันัายจ�าง สั+าห้รบการจ�าง การให้�บ+าเห้นัCจ การลัด้ค3าจ�าง ห้ร�อ เลั กจ�าง (ตด้ การลังโทษ การว นั จฉย ข�อร�องท%กข�ออก)

2. ตด้ งานัขนัสั3ง ออก “ ”

3. เพื่ �มเต ม งานัด้บเพื่ลั งห้ร�องานัป<องกนัอนัตรายสัาธ์ารณะ “ ”

4. ม.65(7) งานัเฝ่<าด้/แลัแลัะสัถึานัท#� ต�องออกไปท+านัอกสัถึานัท#� แลัะโด้ยลักษณะงานัห้ร�อสัภิาพื่ของงานั ไม3อาจก+าห้นัด้เวลัาท+างานัท#�แนั3นัอนัได้� 5. ม.108(4) วนัแลัะสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�าง ค3าลั3วงเวลัา ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ แลัะค3าลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ วนัแลัะสัถึานัท#�จ3ายค3าจ�างฯ ม.55 (ปมท. ข�อ 28)

ห้ลักเกณฑ์�คงเด้ ม แต3ถึ�าจ3าย ณ สัถึานัท#�อ��นัด้�วยว ธ์#อ��นั ต�องได้�รบความย นัยอมจากลั/กจ�าง (คงความย นัยอม ห้ลักเกณฑ์�กฎีห้มายจะอย/3ท#� ม.77) โด้ย



70

-ท+าเป)นัห้นังสั�อ แลัะให้�ลั/กจ�างลังลัายม�อชั้��อ -ม#ข�อตกลังกนัไว� ชั้ด้เจนัเป)นัการเฉพื่าะ ค3าลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้ เม��อแก�ไขข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัต�องเพื่ �มเต ม ค3าลั3วงเวลัาในัวนั“

ห้ย%ด้ในัข�อบงคบฯ ”

6. ม.108 (5) ว�นลา และหล�กเกณีฑ์�การลา ลัาเพื่��อท+าห้มนั ม.33, 57

ห้ลักเกณฑ์� 1. ให้�ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อท+าห้มนัแลัะลัาเนั��องจากการท+าห้มนั 2. ตามระยะเวลัาท#� 2.1 แพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �งก+าห้นัด้ แลัะ 2.2 ออกใบรบรอง 3. ให้�นัายจ�างจ3ายค3าจ�างในัวนัท#�ลัาตามข�อ 2 (ม.57)

ลัาเพื่��อก จธ์%ระ ม.34

ห้ลักเกณฑ์� 1. ให้�ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อก จธ์%ระจ+าเป)นัได้� 2. ตามข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ลัาเพื่��อรบราชั้การทห้าร ม.35, 58 (ปมท. ข�อ 33 ทว ) ห้ลักเกณฑ์�คงเด้ ม ลัาเพื่��อฝ่Gกอบรม ม.36

1. ให้�ลั/กจ�างม#สั ทธ์ ลัาเพื่��อการฝ่Gกอบรมห้ร�อพื่ฒนัาความร/ � ความสัามารถึ

2. ห้ลักเกณฑ์�แลัะว ธ์#การตามท#�ก+าห้นัด้ในักฏกระทรวง ลัาเพื่��อคลัอด้บ%ตร ม.41, 59 (ปมท. ข�อ 18)

ห้ลักเกณฑ์�คงเด้ ม แต3ตด้ ก3อนัคลัอด้แลัะห้ลังคลัอด้ ออก “ ”

ลัาป5วย ม.32 57 (ปมท. ข�อ 12)

-เพื่ �มเต มตามกฎีห้มายให้ม3 กรณ#แสัด้งห้ลักฐานัใบรบรองแพื่ทย�เม��อลัาป5วยต2งแต3 3 วนัท+างานัข 2นัไป



71

ให้�ลั/กจ�างแสัด้งใบรบรองแพื่ทย�แผนัป6จจ%บนัชั้2นัห้นั �ง ห้ร�อใบรบรองแพื่ทย�ของสัถึานัพื่ยาบาลัของทางราชั้การ กรณ#ไม3อาจแสัด้งให้�ชั้#2แจงให้�นัายจ�างทราบ -ม ให้�ถึ�อเป)นัวนัลัาป5วย 1) วนัท#�ลั/กจ�างไม3สัามารถึท+างานัได้� เนั��องจากประสับอนัตราย ห้ร�อเจCบป5วยเนั��องจากการท+างานั แลัะ 2) วนัลัาเพื่��อคลัอด้บ%ตร 7. ม.108 (6) ว�น�ยและโทษทางว�น�ย การพื่กงานั ม.116, 117

ห้ลักเกณฑ์� 1. นัายจ�างท+าการสัอบสัวนัลั/กจ�างซั �งถึ/กกลั3าวห้าว3ากระท+าความผ ด้ 2. ห้�าม ให้�นัายจ�างสั�งพื่กงานัในัระห้ว3างการสัอบสัวนั เว�นัแต3 2.1 ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ห้ร�อ 2.2 ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง 2.3 ให้�อ+านัาจนัายจ�างสั�งพื่กงานัได้� 3. ต�องม#ค+าสั�งพื่กงานัเป)นัห้นังสั�อ 3.1 ระบ%ความผ ด้ แลัะ 3.2 ระยะเวลัาพื่กงานัไม3เก นั 7 วนั 3.3 แจ�งให้�ลั/กจ�างทราบก3อนัการพื่กงานั 4. ให้�นัายจ�างจ3ายเง นัให้�แก3ลั/กจ�างในัระห้ว3างพื่กงานัตามอตราท#�ก+าห้นัด้ไว�ในั 2.1

ห้ร�อ 2.2 แต3ต�องไม3นั�อยกว3า ร�อยลัะห้�าสั บของค3าจ�างในัวนัท+างานัท#�ลั/กจ�างได้�รบก3อนัถึ/กสั�งพื่กงานั เม��อการสัอบสัวนัเสัรCจสั 2นั ลั/กจ�างไม3ม#ความผ ด้ นัายจ�างม#ห้นั�าท#�จ3ายค3าจ�างให้�ลั/กจ�างเท3ากบค3าจ�างในัวนัท+างานันับแต3ถึ/กสั�งพื่กงานั โด้ยเง นัท#�จ3ายตาม ม.116 เป)นัสั3วนัห้นั �งของค3าจ�างพื่ร�อมด้อกเบ#2ยร�อยลัะ ห้�าสั บต3อปB (ม.117)



72

8. ม.108 (7) การร$องท�กข� การร�องท%กข� ม.109

ข�อสังเกต กฎีห้มายเก3าใชั้�ถึ�อยค+า การย��นัค+าร�องท%กข� “ ”

กฎีมายให้ม3ใชั้�ถึ�อยค+า การ�องท%กข� ซั �งม#ความห้มายกว�างข 2นักว3าเด้ ม“ ”

แลัะรวบรวมความห้มายเด้ ม การย��นัค+าร�องท%กข� ไว�ด้�วย “ ”

ท2งนั#2 กฎีห้มายได้�ก+าห้นัด้เป)นักรอบให้�ม#ความชั้ด้เจนัว3า กา“

ร�องท%กข� นั2นั ต�องการให้�นัายจ�างระบ%รายลัะเอ#ยด้ในัแต3ลัะห้วข�อ ม#อะไร”

บ�างตาม ม 109

1. ขอบเขตแลัะความห้มายของข�อร�องท%กข� 2. ว ธ์#การแลัะข2นัตอนัการร�องท%กข� 3. การสัอบสัวนัแลัะพื่ จารณาข�อร�องท%กข� 4. กระบวนัการย%ต ข�อร�องท%กข� 5. ความค%�มครองผ/�ร �องท%กข� แลัะผ/�ท#�เก#�ยวข�อง ฉะนั2นั นัายจ�างควรม#การศึ กษา ทบทวนั แก�ไขเพื่ �มเต ม ห้วข�อนั#2ว3า ในัข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัเด้ มนั2นั ได้�ม#รายลัะเอ#ยด้ครอบคลั%มท2ง 5

ห้วข�อนั#2ห้ร�อไม3 9. ม.108 (8) การเล�กจ$าง ค6าชดเชย และค6าชดเชยพั�เศึษ การเลั กจ�าง ม.119 (ปมท. ข�อ 47)

จ%ด้ท#�ต�องแก�ไขเพื่ �มเต ม 1. ห้นังสั�อเต�อนั ตามกฎีห้มายเก3า ให้�ม#ผลับงคบไม3เก นั 1 ปB นับแต3วนัท#�ลั/กจ�างได้�รบทราบห้นังสั�อเต�อนั ตามกฎีห้มายให้ม3 ให้�ม#ผลัใชั้�บงคบไม3เก นั 1 ปB นับแต3วนัท#�ลั/กจ�างได้�กระท+าความผ ด้ 2. ได้�รบโทษจ+าค%ก ตามกฎีห้มาย ตามกฎีห้มายเก3า ได้�รบโทษจ+าค%กตามค+าพื่ พื่ากษาถึ งท#�สั%ด้ให้�จ+าค%ก



73

ตามกฎีห้มายให้ม3 เพื่ �มเต ม ข�อยกเว�นั เว�นัแต3เป)นัโทษสั+าห้รบความผ ด้ท#�“

ได้�กระท+าโด้ยประมาทห้ร�อความผ ด้ลัห้%โทษ ”ค3าชั้ด้เชั้ย ม.118 (ปมท. ข�อ 46)

ข�อสังเกต ตามกฎีห้มายให้ม3 ตด้ โด้ยรวมวนัห้ย%ด้ วนัลัา แลัะวนัท#�นัายจ�างซั �งให้�“

ห้ย%ด้เพื่��อประโยชั้นั�ของนัายจ�าง ออก แต3ไม3ได้�ท+าให้�ความห้มาย”

เปลั#�ยนัแปลังไปจากเด้ ม เพื่#ยงแต3นั+าไปบญญต ไว�ในัมาตรา 19

ม.18(3) ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบสัามปB แต3ไม3เก นัห้กปB ให้� นัายจ�างจ3ายไม3นั�อยกว3าค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย ห้นั �งร�อยแปด้สั บวนั ห้ร�อไม3นั�อยกว3าค3าจ�างของการท+างานัห้นั �งร�อยแปด้สั บวนัสั%ด้ท�าย สั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย ม.18(4) ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบห้กปB แต3ไม3ครบสั บปBให้� นัายจ�างจ3ายไม3นั�อยกว3าค3าจ�างอตราสั%ด้ท�าย สัองร�อยย#�สั บวนั ห้ร�อไม3นั�อยกว3าค3าจ�างของการท+างานัสัองร�อยย#�สั บวนัสั%ด้ท�าย สั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย ม.18(5) ลั/กจ�างซั �งท+างานัต ด้ต3อกนัครบสั บปBข 2นัไป ให้�จ3ายไม3นั�อยกว3าค3าจ�างอตราสั%ด้ท�ายสัามร�อยวนั ห้ร�อไม3นั�อยกว3าค3าจ�างของการท+างานัสัามร�อยวนัสั%ด้ท�าย สั+าห้รบลั/กจ�างซั �งได้�รบค3าจ�างตามผลังานัโด้ยค+านัวณเป)นัห้นั3วย ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ ม.120, 121, 122

ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ กรณ#นัายจ�างย�ายสัถึานัประกอบการ ม.120 วรรค 1,2

ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ แทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�า กรณ#นัายจ�างย�ายสัถึานัประกอบการ ม.120 วรรค 3

ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ กรณ#เลั กจ�างเพื่ราะเห้ต%ท#�นัายจ�างปรบปร%งห้นั3วยงานั ม.122

ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ แทนัการบอกกลั3าวลั3วงห้นั�า กรณ#เลั กจ�างเพื่ราะเห้ต%ท#�นัายจ�างปรบปร%งห้นั3วยงานัฯ ม.121



74

การแก�ไขเพื่ �มเต มค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ โด้ยทางปฏ บต เม��อกฎีห้มายระบ%ไว�อย3างไร การแก�ไขข�อบงคบในัการท+างานัให้�ย ด้ถึ�อถึ�อยค+าไปตามนั2นั เพื่ �มความถึ/กต�อง

10. บทน�ยาม ม.5

โด้ยปกต ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัมกจะม#ค+านั ยาม เพื่��ออธ์ บายความห้มายในัแต3ลัะค+าท#�ระบ%ไว�ในัข�อบงคบด้�วย ฉะนั2นั การแก�ไขเพื่ �มเต มการครอบคลั%มถึ งค+านั ยามเห้ลั3านั#2 แลัะใชั้�ความห้มายท#�บญญต ข 2นัห้ร�อแก�ไขตามกฎีห้มายฉบบให้ม3 ได้�แก3 วนัลัา“ ”, “การท+างานัลั3วงเวลัา”, “ค3าลั3วงเวลัาในัวนัห้ย%ด้”, “ค3าชั้ด้เชั้ย ”ข�อสังเกต ค3าชั้ด้เชั้ย ห้มายความว3า เง นัท#�นัายจ�างให้�แก3ลั/กจ�างเม��อเลั กจ�างนัอกเห้นั�อจากเง นัประเภิทอ��นั ค3าชั้ด้เชั้ยพื่ เศึษ ห้มายความว3า เง นัท#�นัายจ�างให้�แก3ลั/กจ�างเม��อสัญญาสั 2นัสั%ด้ลัง เพื่ราะม#เห้ต%กรณ#พื่ เศึษ

11. การแก$ไขเพั��มเต�มข$อบ�งค�บเก��ยวก�บการท/างาน จด้ท+าประกาศึใชั้�ข�อบงคบ ม.108 (ปมท. ข�อ 68)

(ให้ม3) ให้�นัายจ�างประกาศึใชั้�ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ภิายในั 15 วนั นับแต3วนัท#�ม#ลั/กจ�างรวมกนั ต2งแต3สั บคนัข 2นัไป (เก3า) ให้�นัายจ�างซั �งม#ลั/กจ�างรวมกนัต2งแต3สั บคนัข 2นัไปเป)นัประจ+า จด้ให้�ม#ข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัแลัะประกาศึใชั้�บงคบ สั3งสั+าเนัา ม.108 (ปมท. ข�อ 68)

(ให้ม3) ภิายในัเจCด้วนันับแต3วนัประกาศึใชั้�ข�อบงคบ (เก3า) ภิายในัเจCด้วนันับแต3วนัท#�ม#ลั/กจ�างรวมกนัต2งแต3สั บคนัข 2นัไป



75

แก�ไขเพื่ �มเต ม ม.110 (ปมท. ข�อ 69)

(ให้ม3) 1. ให้�นัายจ�างประกาศึข�อบงคบท#�ม#การแก�ไขเพื่ �มเต มภิายในัเจCด้วนันับแต3วนัประกาศึใชั้� 2. สั3งสั+าเนัา ข�อบงคบแก�ไขเพื่ �มเต มภิายในัเจCด้วนันับแต3วนัท#�ประกาศึใชั้�ข�อบงคบ (เก3า) แจ�งแก�ไขเพื่ �มเต ม (สั3งสั+าเนัา) ภิายในัเจCด้วนัท#�ประกาศึใชั้�ข�อบงคบ


1. การจด้ท+าข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัท#�เป)นัผลัเปลั#�ยนัแปลังสัภิาพื่การจ�างงานั ควรม#ข�อควรร/ �ท#�เก#�ยวข�องกบข�อตกลังแลัะเก#�ยวข�องกบสัภิาพื่การจ�างงานัอย3างไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

2. การแก�ไขข�อบงคบท#�เป)นัผลัเปลั#�ยนัแปลังสัภิาพื่การจ�างม#ว ธ์#การใด้บ�าง ให้�อธ์ บายแต3ลัะว ธ์#

3. ในัการเข#ยนัข�อบงคบเก#�ยวกบงานัให้�สัมบ/รณ�เร#ยนัร�อยโด้ยไม3ม#ข�อโต�แย�ง นักบร ห้ารด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ควรม#เทคนั คว ธ์#การใด้บ�างในัการเข#ยนัข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั ให้�อธ์ บาย



76

4. เม��อม#การเข#ยนัข�อตกลังเก#�ยวกบการท+างานัแลั�วจะต�องม#การตรวจสัอบข�อบงคบ อยากทราบว3าม#ห้วข�อใด้บ�างท#�ต�องปรากฏ ห้ร�อ ม#ในัการเข#ยนัข�อบงคบการท+างานั

5. ให้�นักศึ กษาห้าประกาศึข�อบงคบในัการท+างานั ของบร ษทห้ร�อองค�การต3าง ๆ มา 3 ห้นั3วยงานั

บทท�� 6ข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$างงาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

งานั2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

งานัห้ลังการเจรจา



77

3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบห้ลักการบร ห้ารข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง2. การท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง3. การท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างภิายห้ลังเจรจา4. การบร ห้ารข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง




เร#ยนั

ก3อนัท#�จะศึ กษาถึ งการท+าห้ร�อการย��นัข�อเร#ยกร�องเพื่��อจด้ท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างในัเบ�2องต�นัจะต�องเข�าใจความห้มายของ สั“



78

ภิาพื่การจ�าง แลัะ ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง เสั#ยก3อนั เพื่ราะท2ง” “ ”

ข�อตกลังแลัะสัภิาพื่การจ�างท2ง 2 สั3วนั อนัได้�แก3 ข�อตกลัง แลัะ สัภิาพื่การจ�างนั2นัจะต�องท+าความเข�าใจเพื่��อเป)นัพื่�2นัฐานัเสั#ยก3อนั แลัะเม��อม#ข�อพื่ พื่าทใด้ ๆ ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง ถึ�าไม3เก#�ยวกบ สัภิาพื่การจ�าง ข�อพื่ พื่าท“ ”

นั2นักCม ใชั้3ข�อพื่ พื่าทแรงงานัตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518

ข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$างพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 มาตรา 5 วรรค 3

บญญต ไว�ว3า สัภิาพื่การจ�าง ห้มายถึ ง เง��อนัไขการจ�างห้ร�อการท+างานั “

ก+าห้นัด้วนัแลัะเวลัาท+างานั ค3าจ�าง สัวสัด้ การ การเลั กจ�าง ห้ร�อประโยชั้นั�อ��นัของนัายจ�าง ห้ร�อลั/กจ�าง อนัเก#�ยวกบการจ�าง ห้ร�อการท+างานั”

มาตรา 10 บญญต ไว�ว3า ให้�สัถึานัประกอบก จการท#�ม#ลั/กจ�างต2งแต3ย#�สั บคนัข 2นัไป จด้ให้�ม#ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างตามความในัห้มวด้นั#2

ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างให้�ท+าเป)นัห้นังสั�อ ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างอย3างนั�อยต�องม#ข�อความด้งต3อไปนั#2

1. เง��อนัไขการจ�าง ห้ร�อ การท+างานั2. ก+าห้นัด้วนัแลัะเวลัาการท+างานั3. ค3าจ�าง4. สัวสัด้ การ5. การเลั กจ�าง6. การย��นัเร��องราวร�องท%กข�ขงลั/กจ�าง7. การแก�ไขเพื่ �มเต มห้ร�อการต3ออาย%ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่

การจ�าง

จากบทบญญต ข�างต�นั จะเห้Cนัได้�ว3าข�อตกลังท#�จะม#ฐานัะเป)นัสัภิาพื่การจ�างนั2นัจะต�องประกอบไปด้�วยสัาระสั+าคญด้งนั#2

1. เป)นัข�อตกลัง



79

ห้มายถึ ง การแสัด้งเจตนัาของบ%คคลั 2 ฝ่5าย กลั3าวค�อ ฝ่5ายนัายจ�าง ห้ร�อองค�การ ฝ่5าย

นัายจ�างฝ่5ายห้นั �ง กบลั/กจ�างห้ร�อองค�การฝ่5ายลั/กจ�างฝ่5ายห้นั �ง ห้ากเป)นัการตกลังระห้ว3างนัายจ�างด้�วยกนัเอง ห้ร�อฝ่5ายลั/กจ�างด้�วยกนัเองไม3ถึ�อว3าเป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง แลัะจะต�องม#การแสัด้งเจตนัาเพื่��อให้�ม#ผลัผ/กพื่นัต3อกนัในัลักษณะท#�เป)นัการท�วไป ไม3ใชั้3ใชั้�บงคบเพื่#ยงชั้�วระยะเวลัาห้นั �ง

2. ระห้ว3างลั/กจ�างกบนัายจ�างข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างจะต�องเป)นัการตกลังระห้ว3างฝ่5ายนัายจ�างกบฝ่5ายลั/กจ�าง

เท3านั2นั ห้ากเป)นัการตกลังกบบ%คคลัภิายนัอกแลั�วย3อมไม3ใชั้3ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

3. เก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างจากบทนั ยาม สัภิาพื่การจ�างจ งเป)นัเง��อนัไขการจ�างห้ร�อการท+างานัอนันัายจ�างแลัะลั/กจ�าง

พื่ งปฏ บต ซั �งสัามารถึสัร%ปสัาระสั+าคญของสัภิาพื่การจ�างได้�ด้งนั#23.1 เง��อนัไขห้ร�อประโยชั้นั�เก#�ยวกบการจ�าง ห้ร�อการท+างานั3.2 เป)นัเง��อนัไขห้ร�อประโยชั้นั�เก#�ยวกบการจ�างห้ร�อการท+างานั

ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง

การท/าข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$างภายหล�งการเจรจาภิายห้ลังท#�ม#การเจรจาตกลังกนัได้�แลั�วกCจะต�องนั+าข�อตกลังนั2นัมา

เข#ยนัเอาไว�เป)นัลัายลักษณ�อกษรอนัจะเป)นัการนั+าข�อตกลังกนัได้�แลั�วนั2นัไปปฏ บต รายละเอ�ยดและรายการในข$อตกลง



80

1. ร/ปแบบของข�อตกลัง ควรระบ%วนั เวลัา แลัะสัถึานัท#�ท+าข�อตกลัง ชั้��อตวแทนัแต3ลัะฝ่5ายท#�เข�าร3วมตกลัง รวมท2งเจ�าห้นั�าท#�ท#�ด้+าเนั นัการไกลั3เกลั#�ย

2. ท+าความเข�าใจเนั�2อห้ารายลัะเอ#ยด้ของข�อตกลัง ก3อนัด้+าเนั นัการเข#ยนัข�อตกลังว3าม#รายลัะเอ#ยด้ แลัะเง��อนัไขปลั#กย3อยห้ร�อไม3

3. ควรสังเกตว3าม#ข�อตกลังกนัได้�ในัห้ลักการห้ร�อรายลัะเอ#ยด้4. ถึ�อยค+าควรเข#ยนัอย3างรด้ก%ม5. ห้ากม#ข�อผ ด้พื่ลัาด้ในัการเข#ยนัห้ร�อจะแก�ไขข�อความ ควรใชั้�ว ธ์#

การข#ด้ออก แลัะผ/�แก�ไขควรลังลัายม�อชั้��อก+ากบเอาไว�ท%กคร2ง ไม3ควรใชั้�การลับห้ร�อใชั้�นั+2ายาลับค+าผ ด้

6. ควรท+าข�อตกลังท#�เป)นัเง��อนัไขอนัจ+าเป)นับางข�อต3อแนัวทางปฏ บต ในัโอกาสัต3อไป

7. ในัข�อตกลังควรระบ%ระยะเวลัาของการเปลั#�ยนัแปลังข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างในัคร2งต3อไปไว�ด้�วยว3า จะย��นัข�อเร#ยกร�องได้�ในัชั้3วงใด้

8. ในัตอนัท�ายของข�อตกลังควรให้�ผ/�แทนัท#�ได้�รบการแต3งต2งลังรายม�อชั้��อไว�เป)นัห้ลักฐานั

การบร�หารข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$างภิายห้ลังจาการได้�ข�อย%ต โด้ยสัามารถึจด้ท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่

การจ�างได้�แลั�วข2นัตอนัต3อไปค�อการบร ห้ารข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างโด้ยม#ห้ลักเกณฑ์�ด้งนั#2

1. กลัไกลั แลัะโครงสัร�างฝ่5ายนัายจ�าง2. กลัไกลั แลัะ โครงสัร�างฝ่5ายลั/กจ�าง3. กลัไกลั แลัะ โครงสัร�างของระบบการร�องท%กข�


1. สัภิาพื่การจ�าง กบ ข�อตกลังเก#�ยวกบการจ�าง เห้ม�อนัห้ร�อแตกต3างกนัอย3างไร ให้�อธ์ บาย



81

2. ในัการจด้ท+าข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างงานั ในัข�อตกลังควรระบ%ข�อความใด้บ�างเป)นัสั+าคญ เพื่ราะอะไร ให้�อธ์ บาย

3. ข�อตกลังท#�กระท+าไปนั2นั จะม#ฐานันัะเป)นัสัภิาพื่การจ�างนั2นัต�องม#สั3วนัประกอบอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

4. ห้ลักในัการเข#ยนัข�อตกลังท#�ด้#ประกอบไปด้�วยอะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

บทท�� 7การเจรจาต6อรอง

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน



82

1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบความห้มายแลัะความสั+าคญของการเจรจาต3อรอง

2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งอ+านัาจในัการเจรจาต3อรอง3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบห้ลักการแลัะกลัย%ทธ์�ในัการเจรจาต3อรอง

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ความห้มายความสั+าคญ2. อ+านัาจในัการเจรจาต3อรอง3. การเร#ยกร�อง4. การเจรจาต3อรอง5. ห้ลักแลัะกลัย%ทธ์�การเจรจาต3อรอง




เร#ยนั



83

การเจรจาค ออะไรการเจรจา ค�อ “กระบวนัการแลัะข2นัตอนัท#�นั+าพื่าให้�บ%คคลัห้ร�อ

กลั%3มบ%คคลัเก ด้การแลักเปลั#�ยนัข�อม/ลัความค ด้ระห้ว3างกนั เพื่��อนั+าไปสั/3ประโยชั้นั�ร3วมสั/งสั%ด้ของค/3เจรจา ”

การเจรจาเป)นัสั �งด้#ท#�ให้�บ%คคลัห้ร�อกลั%3มบ%คคลัได้�ม#โอกาสัแลักเปลั#�ยนัม%มมองห้ร�อทศึนัคต ระห้ว3างกนั เพื่��อให้�ได้�รบตามเป<าห้มายท#�ต�องการ การเจรจาสัามารถึเก ด้ข 2นัได้�ท%กขณะแม�กระท�งในัสัถึานัการณ�ท#�ป6ญห้ายงไม3เก ด้ด้�วยซั+2าไป อย3างไรกCด้# ในัทางปฏ บต พื่บว3า ประโยชั้นั�ท#�แต3ลัะฝ่5ายพื่ งจะได้�รบจากการเจรจาอาจแตกต3างกนัข 2นัอย/3กบอ+านัาจในัการต3อรอง (Bargaining Power)

ความหมายของอ/านาจในการต6อรอง

นักว ชั้าการได้�ให้�ค+าจ+ากด้ความของค+าว3าอ+านัาจในัการต3อรอง (Bargaining Power) ไว�ห้ลัายความห้มาย อาท ห้มายถึ ง พื่ลังห้ร�อ“

อ+านัาจห้ร�อความกด้ด้นัท#�จะท+าให้�ค/3เจรจาอ#กฝ่5ายห้นั �งเกรง แลัะยอมรบฟ้6ง ยอมเจรจา ยอมตกลัง ห้ร�อยอมปฏ บต ตามข�อเสันัอห้ร�อข�อเร#ยกร�องท#�นั+าเข�ามาเจรจากนันั2นั”

อ+านัาจในัท#�นั#2เราจะห้มายถึ งอ+านัาจท#�ใชั้�ในัการเจรจาต3อรองให้�สัมฤทธ์ Jผลั ซั �งจะห้มายถึ งความสัามารถึเฉพื่าะตวบ%คคลัท#�จะสัามารถึจด้การได้� ด้งเชั้3นัอ+านัาจท#�สัามารถึกระต%�นัความร/ �สั กให้�ม#ความเข�มแขCงข 2นั เชั้3นั ด้#ท#�สั%ด้ ค+าเย นัยอ การให้�ความเคารพื่ แลัะการผ3อนัปรนั ความม#ชั้ย ความกลัว ความเกลั#ยด้ชั้ง การตอบสันัองห้ร�อการแก�แค�นั

ความสัมด้%ลัของอ+านัาจในัการเจรจาม#ความห้ลัากห้ลัายในัแต3ลัะคร2ง ถึ�าห้ากว3าเราสัามารถึควบค%มให้�การเจรจาเป)นัไปตามแนัวทางท#�เราต�องการแลั�ว สั �งท#�เราควรจะระมด้ระวงกCค�อ การรกษาบรรยากาศึของการเจรจาให้�ราบร��นั อ+านัาจควรถึ/กใชั้�เพื่��อสัร�างให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งย+าเกรง ให้�เขาร/ �สั กเคารพื่นับถึ�อแลัะด้/ม#ค%ณค3า นัอกจากนั#2 ความง% 3นัง3านัท#�อย/3ในัใจ



84

ของแต3ลัะคนันั2นัเป)นัสั �งท#�ควรระวง เพื่ราะบางคนัอาจจะแสัด้งออกซั �งความม#อ+านัาจเห้นั�ออ#กฝ่5ายให้�ร/ �สั กได้�

ในัความพื่ยายามท#�จะท+าให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งยอมรบในัเง��อนัไขท#�ต�องการ นักเจรจาบางคนัอาจใชั้�อ+านัาจในัการต3อรองเพื่��อท#�จะลับห้ลั/3อ#กฝ่5าย ซั �งเป)นัสั �งท#�ควรห้ลั#กเลั#�ยง อาท พื่ฤต กรรมท#�จะสัามารถึท+าลัายบรรยากาศึในัการเจรจา ป็4จจ�ยท��ม�ผลต6อระด�บของอ/านาจในการต6อรอง

สั+าห้รบฝ่5ายลั/กจ�าง เม��อลั/กจ�างรวมตวกนัเป)นัสัห้ภิาพื่แรงงานัแลั�ว ย3อมม#ภิาวะความเป)นัอนัห้นั �งอนัเด้#ยวกนัมากข 2นั ลั/กจ�างอาจด้+าเนั นัการอย3างใด้พื่ร�อมกนั ซั �งอาจเป)นัไปในัทางท#�เป)นัประโยชั้นั�ห้ร�อเป)นัโทษแก3นัายจ�างได้� ในักรณ#ท#�ลั/กจ�างห้ย%ด้งานัพื่ร�อมกนั ห้ร�อกระท+าการอ��นัท#�ท+าให้�นัายจ�างเสั#ยห้าย ก จการของนัายจ�างย3อมได้�รบความกระทบกระเท�อนั จะเห้Cนัได้�ว3า การท#�นัายจ�างเกรงว3าลั/กจ�างจะนัด้ห้ย%ด้งานัห้ร�อท+าให้�นัายจ�างเสั#ยห้ายนั#2เองเป)นัอ+านัาจในัการเจรจาต3อรองของฝ่5ายลั/กจ�างท#�ม#อย/3เห้นั�อนัายจ�าง

สั+าห้รบนัายจ�างนั2นั การปฏ เสัธ์การจ�างลั/กจ�างคนัห้นั �งคนัใด้ห้ร�อท2งห้มด้ ตลัอด้จนัการป@ด้โรงงานัชั้�วคราวห้ร�อเลั กก จการไป ย3อมเป)นัพื่ลังอ+านัาจท#�จะก3อให้�เก ด้ความห้วาด้ห้ว�นัต3อการตกงานัห้ร�อไม3ได้�รบค3าจ�างไปเลั#2ยงชั้#พื่ห้ร�อครอบครวของลั/กจ�าง ด้งนั2นั การท#�ลั/กจ�างเกรงว3าจะไม3ม#งานัท+าแลัะไม3ได้�รบค3าจ�างด้งกลั3าวจ งเป)นัอ+านัาจในัการเจรจาต3อรองของฝ่5ายนัายจ�าง

นัอกจากนั#2 อ+านัาจในัการเจรจาต3อรองยงข 2นัอย/3กบป6จจยอ��นั ๆ อาท

จ+านัวนัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั การท#�ลั/กจ�างในัก จการนั2นัเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัมากเท3าใด้ สัห้ภิาพื่นั2นักCจะม#อ+านัาจต3อรองมากข 2นัเท3านั2นั ด้งนั2นั การท#�ลั/กจ�างม ได้�ต2งสัห้ภิาพื่ แต3ม#การรวม



85

ตวกนัเป)นัคร2งคราวด้งเชั้3นัท#�ปฏ บต กนัอย/3ในัประเทศึไทย จ งสั3งผลัลั/กจ�างม#อ+านัาจในัการต3อรองนั�อยมาก

ความสั+าคญของงานัท#�ลั/กจ�างรบผ ด้ชั้อบ งานัท#�ลั/กจ�างท+าม#ความสั+าคญมาก กCจะม#อ+านัาจในัการต3อรองสั/งตามไปด้�วย

ความเป)นัอนัห้นั �งอนัเด้#ยวกนัของลั/กจ�าง ความพื่ร�อมเพื่ร#ยงของสัมาชั้ กแลัะลั/กจ�างอ��นัม#มาก อ+านัาจต3อรองกCจะเพื่ �มข 2นัเป)นัเงาตามตว

จ+านัวนัท%นัเพื่��อใชั้�จ3ายระห้ว3างท#�นัด้ห้ย%ด้งานัห้ร�อป@ด้โรงงานั อตราการว3างงานัในัตลัาด้แรงงานั

กระบวนการเจรจาต6อรอง (Bargaining Process: 4 Cs)

ในัการเจรจาใด้ ๆ จะต�องผ3านักระบวนัการเจรจาต3อรองซั �งเก#�ยวข�องกบ 4 ป6จจยสั+าคญ ได้�แก3

1. ผลป็ระโยชน�ร6วม (Common Interests) ได้�แก3 ประเด้Cนัท#�ค/3เจรจาท2งสัองฝ่5ายเห้Cนัตรงกนั

2. ผลป็ระโยชน�ท��ข�ดแย$งก�น (Conflicting

Interests) ห้มายถึ ง ประเด้Cนัท#�ค/3เจรจายงเห้Cนัไม3ตรงกนัแลัะยงไม3สัามารถึห้าข�อสัร%ปได้� ความแตกต3างของจ%ด้ย�นั ท2งในัเชั้ งปร มาณแลัะค%ณภิาพื่ม#ผลัต3อโอกาสัความสั+าเรCจในัการเจรจานั2นั ๆ

3. การป็ระน�ป็ระนอม (Compromise) ห้มายถึ ง กระบวนัการไกลั3เกลั#�ยเพื่��อลัด้ความแตกต3างของผลัประโยชั้นั�ท#�ขด้แย�งกนัแลัะเปลั#�ยนัเป)นัผลัประโยชั้นั�ร3วม

4. เกณีฑ์�การพั�จารณีา (Criteria) ห้มายถึ ง เง��อนัไขสั+าคญท#�แต3ลัะฝ่5ายก+าห้นัด้ข 2นัเพื่��อใชั้�เป)นัเกณฑ์�ในัการตด้สั นัใจ

การเร�ยกร$อง (Demand)



86

ในักระบวนัการเจรจาต3อรองนั2นั โด้ยปกต ลั/กจ�างจะเป)นัฝ่5ายเสันัอความต�องการของตนัไปยงนัายจ�างว3า ฝ่5ายตนัต�องการให้�ม#สัภิาพื่การจ�างห้ร�อสัภิาพื่การท+างานัอย3างใด้ เชั้3นั ต�องการได้�ค3าจ�างเพื่ �ม ต�องการให้�นัายจ�างปรบปร%งสัถึานัท#�ท+างานั เป)นัต�นั อย3างไรกCด้# บางคร2ง นัายจ�างกCอาจเป)นัฝ่5ายเสันัอบ�าง ข�อเสันัอด้งกลั3าวเร#ยกว3า ค3าเร#ยกร�อง“ ” (Demand) ก/าหนดระยะเวลาในการเร�ยกร$อง (Timing)

ห้ลักการสั+าคญในัการเร#ยกร�องประการแรก กCค�อ ควรจะย��นัข�อเร#ยกร�องเม��อใด้ ข�อควรย ด้ถึ�อปฏ บต กCค�อ

1. ถึ�าท2งสัองฝ่5ายไม3เคยม#ห้ร�อท+าข�อตกลังห้ร�อสัญญาร3วมเจรจาต3อรองไว�ก3อนั ฝ่5ายลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัอาจย��นัเม��อใด้กCได้� ซั �งปกต กCมกกระท+าเม��อสัห้ภิาพื่แรงงานันั2นัได้�รบการรบรองจากนัายจ�างให้�เป)นัผ/�แทนัของก จการนั2นัแลั�ว แลัะอย/3ในัระยะท#�นัายจ�างม#ความสัามารถึท#�จะปฏ บต ตามท#�เร#ยกร�องได้�

2. ถึ�าท2งสัองฝ่5ายเคยม#ห้ร�อท+าข�อตกลังไว�แลั�ว กCจะย��นัข�อเร#ยกร�องเม��อใกลั�ครบก+าห้นัด้อาย%ของข�อตกลังห้ร�อสัญญาร3วมเจรจาต3อรองนั2นั เพื่��อต3ออาย%ข�อตกลังห้ร�อสัญญานั2นัออกไปอ#ก

3. อย3างไรกCตาม ผลัสั+าเรCจของการย��นัข�อเร#ยกร�องย3อมข 2นัอย/3กบป6จจยห้ลัายประการ โด้ยเฉพื่าะจงห้วะเวลัา (Timing) ห้ร�อระยะเวลัาท#�เห้มาะสัมสั+าห้รบลั/กจ�างในัการเร#ยกร�อง ค�อ ในัขณะนั2นั

นัายจ�างม#ความต�องการใชั้�แรงงานัจ+านัวนัมาก เพื่��อเพื่ �มผลัผลั ตห้ร�อเร3งผลั ตให้�ทนักบความต�องการของตลัาด้ห้ร�อตามท#�ลั/กค�าสั�งมา

นัายจ�างจ+าห้นั3ายสั นัค�าได้�มากห้ร�อม#ผ/�ใชั้�บร การมาก นัายจ�างม#ผลัก+าไรมากห้ร�อม#รายได้�มาก แลัะก+าลัง

ขยายก จการ ลั/กจ�างสั3วนัให้ญ3ม#ความต�องการร3วมกนัในัเร��องท#�จะ

เร#ยกร�องว�ชา แรงงานสั�มพั�นธ์� HRMT 412


87

เร �องท��จะเร�ยกร$องประเด้Cนัท#�จะเร#ยกร�องนับว3าม#ความสั+าคญมาก สั3วให้ญ3มก

เป)นัไปตามความประสังค�ของค/3กรณ#ว3าต�องการจะเจรจาเพื่��อให้�ม#ข�อตกลังในัเร��องอะไรบ�าง แต3บางประเทศึกCก+าห้นัด้เร��องท#�จะเจรจาไว�ด้�วยว3าจะต�องเจรจาในัเร��องอะไร ห้ร�อจะไม3เจรจาในัเร��องอะไรบ�าง

เร��องท#�จะนั+ามาเป)นัข�อเร#ยกร�องเพื่��อให้�ม#ข�อตกลังในัการจ�างงานัแลัะการท+างานัต3อกนั ได้�แก3

1. ค3าจ�าง การก+าห้นัด้ค3าจ�างของลั%กจ�างข2นัต+�าแลัะข2นัสั/ง ว ธ์#การค+านัวณค3าจ�าง การข 2นัค3าจ�างประจ+าปB การปรบค3าจ�างตามด้ชั้นั#ราคาผ/�บร โภิค (Consumer Price Index: CPI)

2. ข�อก+าห้นัด้เก#�ยวกบวนัแลัะเวลัาท+างานั ได้�แก3 จ+านัวนัชั้�วโมงการท+างานัต3อวนั ห้ร�อต3อสัปด้าห้� การท+างานัลั3วงเวลัา การจด้กะในัการท+างานั วนัห้ย%ด้ เป)นัต�นั

3. การลัา ได้�แก3 การลัาป5วย แลัะลัาในัเร��องอ��นั ๆ เชั้3นั ลัาก จ รวมท2งกรจ3ายค3าจ�างในัวนัด้งกลั3าว

4. การเลั กจ�าง ได้�แก3 การเลั กจ�างในักรณ#ต3าง ๆ เชั้3นั การเลั กจ�างโด้ยม#ความผ ด้ทางว นัย การเลั กจ�างเพื่ราะคนัลั�นังานั รวมท2งว ธ์#การคด้ตวบ%คคลัท#�จะเลั กจ�าง เชั้3นั การก+าห้นัด้ให้�เลั กจ�างตามลั+าด้บอาว%โสั (Seniority) ห้ร�อท#�เร#ยกว3า เข�าท#�ห้ลัง ออกก3อนั “ (Last In, First Out: LIFO)

5. ผลัประโยชั้นั�อ��นัห้ร�อสัวสัด้ การ (Fringe Benefits)

ได้�แก3 ผลัประโยชั้นั�อย3างอ��นัท#�นัายจ�างให้�แก3ลั/กจ�างนัอกเห้นั�อจากค3าตอบแทนัการท+างานัโด้ยตรง รวมท2งการต#ความในัข�อตกลังท#�เก ด้จากการเจรจาต3อรองท#�กรณ#ต#ความแตกต3างกนัด้�วย

6. บทก+าห้นัด้เร��องการห้�ามการป@ด้งานัห้ร�อห้�ามนัด้ห้ย%ด้งานัระห้ว3างอาย%ข�อตกลัง (No-Lockout, No-Strike Clause)



88

7. การต3ออาย%ข�อตกลังห้ร�อการขอเจรจาเพื่��อท+าข�อตกลังให้ม3ในัระห้ว3างอาย%ข�อตกลัง (Reopening Clause)

แนวพั�จารณีาเก��ยวก�บข$อเร�ยกร$อง ข�อเร#ยกร�องในัเร��องค3าจ�าง สั3วนัให้ญ3มกเป)นัห้วใจในัการเร#ยก

ร�องเสัมอ โด้ยเฉพื่าะการขอเพื่ �มค3าจ�าง เร��องท#�จะนั+ามาพื่ จารณาประกอบในัการเร#ยกร�อง กCค�อ

1. อตราความเจร ญก�าวห้นั�าของก จการห้ร�อของอ%ตสัาห้กรรมประเภิทนั2นั รวมท2งความสัามารถึในัการจ3าย (Ability to

Pay) ห้ร�อความสัามารถึของนัายจ�างท#�จะปฏ บต ตามข�อเร#ยกร�องได้�2. อตราค3าครองชั้#พื่ แลัะการเปลั#�ยนัแปลังท#�ม#ต3อมาตรฐานั

การครองชั้#พื่ของคนังานั3. ความแตกต3างระห้ว3างค3าจ�างของลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบ

ก จการนั2นักบค3าจ�างของลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบก จการอ��นั ๆ ท#�อย/3ในัอ%ตสัาห้กรรมประเภิทเด้#ยวกนั

เร��องความสัามารถึในัการจ3ายของนัายจ�างเป)นัสั �งท#�ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัจกต�องค+านั งถึ งอย3างย �งเป)นัสั �งแรกในัการเร#ยกร�อง เพื่ราะห้ากนัายจ�างไม3สัามารถึท#�จะจ3ายให้�ได้� (เพื่ราะจะขาด้ท%นัห้ร�อจะก+าไรนั�อยเก นักว3าจะประกอบก จการได้�) นัายจ�างกCจะไม3ยอมให้�ตามข�อเร#ยกร�อง แลัะจ+ายอมให้�ลั/กจ�างห้ย%ด้งานัไป

ความสัามารถึในัการจ3ายนั2นั อาจพื่ จารณาได้�จากบญชั้#งบด้%ลัท2งฉบบ ใบสั�งสั นัค�าห้ร�อบร การในัระยะลั3วงห้นั�า จ+านัวนัเง นัป6นัผลัแก3ผ/�ถึ�อห้%�นั เป)นัต�นั

ในัเร��องมาตรฐานัการครองชั้#พื่ อาจพื่ จารณาได้�จากการเพื่ �มข 2นัของอตราค3าจ�างข2นัต+�าแลัะอตราค3าครองชั้#พื่ ตลัอด้จนัอ+านัาจในัการซั�2อ (Purchasing Power) ของลั/กจ�างเม��อเท#ยบกบจ+านัวนัค3าจ�างท#�ได้�รบด้�วย



89

ในัการเร#ยกร�องขอค3าจ�างเพื่ �มข 2นั ห้ากไม3ม#การควบค%มราคมสั นัค�าไว� เม��อค3าจ�างซั �งเป)นัต�นัท%นัด้�านัแรงงานัสั/งข 2นั นัายจ�างกCจะเพื่ �มราคาสั นัค�าตามไปด้�วยเพื่��อรกษาระด้บของก+าไรให้�คงท#�ไว� เม��อราคาสั นัค�าต3างกCเพื่ �มข 2นั อ+านัาจซั�2อของลั/กจ�างในัจ+านัวนัเง นัเท3าเด้ มกCลัด้นั�อยลัง ห้ลังจากการเร#ยกร�อง แม�ลั/กจ�างได้�ค3าจ�างเป)นัจ+านัวนัมากกCจร ง แต3กลับซั�2อสั นัค�าในัท�องตลัาด้ได้�จ+านัวนัเท3าเด้ มห้ร�อนั�อยกว3าเด้ ม ลั/กจ�างจ งต�องค+านั งถึ งเร��องนั#2ด้�วยเพื่ราะลั/กจ�างนั2นัเป)นัท2งผ/�ผลั ตแลัะผ/�บร โภิคในัขณะเด้#ยวกนั ด้งนั2นั ในัระห้ว3างการเจรจา ค/3เจรจาอาจก+าห้นัด้ไว�ในัสัญญาร3วมเจรจาต3อรองด้�วยว3า ห้ากอตราค3าครองชั้#พื่ม#การเปลั#�ยนัแปลังสั/งข 2นั นัายจ�างจะเพื่ �มค3าจ�างในัสัด้สั3วนัเด้#ยวกนั ซั �งเร#ยกว3า ข�อตกลังเลั��อนั“

อตราค3าจ�างตามอตราค3าครองชั้#พื่ ” (Cost-of-living-Sliding-Scale

Agreement) ห้ร�อเร#ยกข�อก+าห้นัด้นั#2ว3า “Escalator Clause”

สั+าห้รบในักรณ#ราคาสั นัค�าประเภิทใด้ประเภิทห้นั �งเพื่ �มข 2นัแลัะราคาสั นัค�าประเภิทอ��นัคงตว นัายจ�างในัธ์%รก จอ%ตสัาห้กรรมประเภิทนั2นัย3อมม#รายได้�ห้ร�อก+าไรเพื่ �มข 2นั ท+าให้�ม#ความสัามารถึในัการจ3ายเพื่ �มข 2นัด้�วย ในัการเจรจาจ งอาจก+าห้นัด้ในัข�อตกลังห้ร�อสัญญาร3วมเจรจาต3อรองว3า ถึ�าในัระห้ว3างอาย%ข�อตกลัง ราคาสั นัค�าประเภิทนั2นัเพื่ �มข 2นัห้ร�อลัด้ลังไปเท3านั2นัเท3านั#2 นัายจ�างจะปรบค3าจ�างตามไปด้�วย ซั �งเร#ยกว3า ข�อ“

ตกลังเลั��อนัอตราค3าจ�างตามราคาขาย ” (Selling-Price-Sliding-

Scale Agreement) ข�อตกลังประเภิทนั#2อาจใชั้�ได้�ในัอ%ตสัาห้กรรมบางประเภิทท#�อาจก+าห้นัด้มาตรฐานัของสั นัค�าได้�เท3านั2นั

ผ2$เข$าร6วมในการเจรจาการร3วมเจรจาต3อรองเป)นัเร��องของบ%คคลัห้ร�อกลั%3มบ%คคลั 2

ฝ่5ายได้�แก3 บ%คคลัจากฝ่5ายนัายจ�างแลัะฝ่5ายลั/กจ�าง โด้ยปกต ในัการเจรจาฝ่5ายนัายจ�างจะจด้คณะผ/�เข�าร3วมเจรจาประมาณ 2-3 คนัเท3านั2นั ซั �งได้�แก3 ประธ์านักรรมการห้ร�อผ/�จด้การให้ญ3ห้ร�อผ/�ม#อ+านัาจเตCมในัการตด้สั นัใจ ผ/�จด้การฝ่5ายบ%คคลัห้ร�อผ/�จด้การฝ่5ายบญชั้# ขณะท#�ฝ่5ายลั/กจ�างจะม#ประมาณ



90

3-4 คนั ได้�แก3 ประธ์านัสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อเจ�าห้นั�าท#�อ��นัของสัห้ภิาพื่แรงงานั สัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานัซั �งท+างานัในัก จการนั2นัอ#กห้นั �งห้ร�อสัองคนั ท2งนั#2ท2งสัองฝ่5ายอาจท#�ปร กษาได้� แต3มกไม3นั+าเข�าร3วมโตHะเจรจาต3อรองด้�วย

หล�กการเจรจาการเจรจา ค�อการท#�ค/3เจรจาพื่ยายามแสัวงห้าข�อตกลังโด้ย

การชั้#2แจงเห้ต%ผลัท#�เห้มาะสัมเพื่��อให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งเห้Cนัด้�วยแลัะยอมรบ การเจรจาสั3วนัให้ญ3จ งเป)นัการต3อรองแลัะแสัด้งเห้ต%ผลักบข�อเทCจจร งต3อกนั การเจรจาจ งต�องม#ท2งการให้�แลัะการรบ (Give and Take) ห้ร�อการเจรจานั2นัจะต�องม#ข�อตกลังท#�ค/3กรณ#ท2งสัองฝ่5ายร/ �สั กว3าต3างฝ่5ายต3างชั้นัะ (Win-Win Approach) ข�อเร#ยกร�องท#�เป)นัลักษณะการย��นัค+าขาด้ว3า ฝ่5ายห้นั �งจะต�องให้�เท3านั2นัเท3านั#2ห้ร�อให้�ค+าตอบแต3เพื่#ยงว3าจะให้�ห้ร�อไม3ให้�เท3านั2นั โด้ยไม3ให้�โอกาสัอ#กฝ่5ายห้นั �งได้�ต3อรองเลัย ย3อมม ใชั้3ข�อเร#ยกร�องท#�นั+าไปสั/3การเจรจาต3อรองในัทางแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้#

ผลัสั+าเรCจของการเจรจาข 2นัอย/3กบค/3กรณ#ท2งสัองฝ่5าย ถึ�าค/3กรณ#ม#ความประสังค�ท#�จะตกลังกนัอย3างแท�จร งแลั�ว โอกาสัท#�ค/3กรณ#จะตกลังกนัได้�กCม#มากข 2นั กฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์�ของบางประเทศึจ งก+าห้นัด้ให้�ท2งสัองฝ่5ายเจรจาต3อรองกนัด้�วยความสั%จร ตใจ (Bargain in Good Faith)

เพื่��อให้�การเจรจาสัามารถึตกลังกนัได้�โด้ยเรCว ผ/�ท#�เข�าร3วมในัการเจรจาต�องเป)นัผ/�ท#�ม#ศึ ลัปะในัการพื่/ด้ รวมท2งความม#เห้ต%ม#ผลัแลัะความรอบร/ �ในัเร��องท#�จะเร#ยกร�องเป)นัอย3างด้# นัอกจากนั#2 การเจรจาท#�ด้#จะต�องม#เอกสัารแลัะข�อม/ลัต3างๆ ท#�เก#�ยวข�อง อาท การเจรจาขอเพื่ �มค3าจ�างจะต�องม#ด้ชั้นั#ราคาผ/�บร โภิค บญชั้#แสัด้งค3าจ�างเปร#ยบเท#ยบระห้ว3างค3าจ�างของนัายจ�างนั2นักบนัายจ�างอ��นัท#�ประกอบก จการอย3างเด้#ยวกนั ม/ลัค3าสัวสัด้ การเปร#ยบเท#ยบ งบด้%ลัของก จการนัายจ�าง ระเบ#ยบข�อบงคบแลัะตวเลัขสัถึ ต ต3างๆ



91

ศึ�ลป็ะในการต6อรอง 1. ฝ่5ายย��นัข�อเร#ยกร�องควรเสันัอความต�องการในัข�อเร#ยก

ร�องพื่ร�อมข�อม/ลั แลัะเห้ต%ผลัเบ�2องต�นัด้�วยท3าท#แลัะนั+2าเสั#ยงท#�สั%ภิาพื่แลัะยอมรบนับถึ�ออ#กฝ่5ายห้นั �ง

2. ฝ่5ายรบข�อเร#ยกร�องควรรบฟ้6งแลัะขอทราบข�อเทCจจร งห้ร�อข�อม/ลัเก#�ยวกบข�อเร#ยกร�องพื่ร�อมเห้ต%ผลัจากอ#กฝ่5ายห้นั �งโด้ยไม3ด้3วนัโต�แย�งแลัะไม3ด้3วนัยอมรบ

3. ฝ่5ายย��นัข�อเร#ยกร�องจะเสันัอข�อม/ลัแลัะเห้ต%ผลัของความต�องการในัรายลัะเอ#ยด้พื่ร�อมผลัด้#ท#�อ#กฝ่5ายห้นั �งจะได้�รบห้ากตกลังด้�วยตามข�อเสันัอ

4. ฝ่5ายรบข�อเร#ยกร�องชั้#2แจงข�อขด้ข�องของฝ่5ายตนัในัข�อท#�ไม3อาจสันัองตอบข�อเร#ยกร�องได้� แลัะเสันัอข�อแลักเปลั#�ยนัห้ร�อข�อต3อรองกบข�อเร#ยกร�องท#�ฝ่5ายรบข�อเร#ยกร�องสัามารถึปฏ บต ตามได้�

5. ท2งสัองฝ่5ายเสันัอข�อลัด้ห้ย3อนัห้ร�อทางเลั�อกของตนัให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งทราบ แลัะเสันัอข�อลัด้ห้ย3อนัห้ร�อทางเลั�อกอ��นั ๆ อ#ก

6. แต3ลัะฝ่5ายขอให้�อ#กฝ่5ายเสันัอข�อลัด้ห้ย3อนัห้ร�อทางเลั�อกบ�าง แลัะขอให้�เสันัออ#กถึ�ายงห้3างไกลัจากจ%ด้ท#�จะตกลังกนั

7. ท2งสัองฝ่5ายร3วมกนัแก�ป6ญห้าแลัะเสันัอข�อควรตกลังห้ร�อจ%ด้แบ3งของความแตกต3างของข�อเร#ยกร�องแลัะข�อเสันัอสั%ด้ท�ายท#�แต3ลัะฝ่5ายไม3ยอมลัด้ห้ย3อนัอ#ก (ถึ�าเห้Cนัว3าสัามารถึยอมรบได้�)

8. ในัการเจรจาต3อรองท%กข2นัตอนั ท2งสัองฝ่5ายต�องเจรจากนัด้�วยความจร งใจ ห้ลั#กเลั#�ยงการข3มข/3 การก�าวร�าวในัเร��องสั3วนัตวของผ/�เข�าร3วมเจรจาแลัะการห้ลัอกลัวงด้�วยการให้�ข�อม/ลัเทCจต3ออ#กฝ่5าย

การกด้ด้นัเพื่��อให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งยอมตกลังด้�วยควรใชั้�ว ธ์#การชั้#2แจงแสัด้งข�อม/ลัแลัะห้ลักฐานัท#�แจ�งจด้จนัฝ่5ายนั2นัจ+านันัต3อเห้ต%ผลัของฝ่5ายแรกเท3านั2นั



92

ศึ�ลป็ะในการควบค�มและสัร$างบรรยากาศึในการเจรจา

บรรยากาศึในัการเจรจามกจะม#เอกลักษณ�เฉพื่าะตวไม3ซั+2ากนัในัแต3ลัะคร2ง อารมณ�มกจะม#อ ทธ์ พื่ลัต3อการพื่ฒนัาร/ปแบบในัการเจรจาแลัะพื่ฤต กรรมของการม#สั3วนัร3วมว3าจะเป)นัไปทางใด้ ค/3เจรจาอาจจะมองอ#กฝ่5ายออกได้�จากนั+2าเสั#ยง ค+าพื่/ด้ท#�ใชั้� ก ร ยาท3าทางแลัะสัภิาพื่ท�วไปภิายในัห้�องประชั้%ม ซั �งนับเป)นัสั �งสั+าคญท#�จะท+าให้�เก ด้ผลัด้#ในัการพื่/ด้ค%ยกนั อ#กฝ่5ายห้นั �งอาจจะได้�รบความพื่ งพื่อใจจากผลัสัร%ปท#�ออกมา

ห้ลังจากท#�ฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �งพื่ยายามควบค%มบรรยากาศึในัการเจรจาให้�ด้#ข 2นัแลั�ว สั �งท#�นั3าสันัใจกCค�อ ความพื่ยายามท#�จะสัามารถึท+าให้�ความร3วมม�อนั2นัไปในัท ศึทางเด้#ยวกนั

ในข�!นแรกของการเจรจา ค/3เจรจาควรให้�ความสั+าคญกบการสัร�างบรรยากาศึเพื่��อให้�การเจรจาด้+าเนั นัต3อไปได้� โด้ยเฉพื่าะการให้�นั+2าห้นักแลัะโทนัเสั#ยง ก3อนัท#�การเจรจาจะเร �มข 2นั จ งเป)นัโอกาสัท#�จะเร �มต�นัแสัด้งออกเพื่��อท#�จะให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งได้�ตระห้นักว3า ชั้3วงเวลัาในัการเจรจาได้�เร �มข 2นัแลั�วด้�วยความร/ �สั กท#�เป)นักนัเองมากกว3าท#�จะต�องจ+ากด้ไว�ด้�วยเวลัา ห้วห้นั�าคณะเจรจาควรให้�การต�อนัรบอ#กฝ่5ายห้นั �งด้�วยความย นัด้# ท+าให้�อ#กฝ่5ายร/ �สั กสับายแลัะม#ความย นัด้#ร3วมด้�วยเชั้3นักนั ตลัอด้จนัท+าให้�แนั3ใจว3าได้�จด้เตร#ยมท%กอย3างไว�อย3างเห้มาะสัมเตCมท#�แลั�ว อาท การจด้ท#�นั �งให้�สัะด้วกสับาย การปรบอ%ณห้ภิ/ม ในัห้�องให้�เห้มาะสัม แลัะการก+าห้นัด้ต+าแห้นั3งท#�นั �งไม3ควรจะให้�นั�งเผชั้ ญห้นั�ากนัเอง รวมท2งการจด้ระยะห้3างของเก�าอ#2แลัะโตHะ นัอกจากนั#2 ค/3เจรจายงควรแสัด้งออกให้�เห้Cนัว3า ม#ความสันัใจในัข�อม/ลัเบ�2องต�นัของอ#กฝ่5ายห้นั �ง โด้ยศึ กษาถึ งชั้��อห้ร�อประวต แลัะสัร�างความประทบใจในัการแสัด้งออกซั �งความค ด้ของอ#กฝ่5าย

ความก$าวหน$าในการเจรจา ค/3เจรจาอาจสัามารถึควบค%มให้�บรรยากาศึด้#ข 2นัได้� โด้ยการสังเกตถึ งการแสัด้งความเห้Cนัท#�ยงแตกต3าง



93

กนัอย/3 ผ3านัก ร ยาท3าทางของอ#กฝ่5ายได้� เชั้3นั เอาม�อประสัานักนับนัตก ไขว3ห้�าง เคาะนั 2ว ห้ร�อใชั้�ม�อแสัด้งท3าทางต3าง ๆ เราไม3สัามารถึควบค%มความค ด้ อารมณ�แลัะการกระท+าของอ#กฝ่5ายห้นั �งได้� แต3เราสัามารถึสัร�างบรรยากาศึให้�เก ด้การคลั�อยตามได้�ตลัอด้เวลัา เพื่ราะถึ�าเราม#ความสัามารถึในัการโนั�มนั�าวจ ตใจได้�แลั�วนั�นัจะท+าให้�เก ด้การพื่ฒนัาร/ปแบบของการเจรจาให้�ก�าวห้นั�าต3อ ๆ ไปได้�ย �งข 2นั

1.บรรยากาศึท��ไม6เป็�นม�ตรบ3อยคร2งท#�ฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �งท+าให้�บรรยากาศึในัการพื่/ด้ค%ย

กนัต�องเสั#ยไป บางคร2งเม��อฝ่5ายห้นั �งร/ �สั กว3าถึ/กต+าห้นั กCจะเร �มปกป<องตวเองเพื่��อเร#ยกความเคารพื่นับถึ�อกลับมา นั�นัจะต�องด้/ว3าค%ณสัามารถึแก�ไขอะไรได้�บ�างเพื่��อท#�จะให้�ได้�สั �งนั2นักลับมา ห้ร�อนักเจรจาท#�ขาด้ศึ#ลัธ์รรม มารยาทท#�ด้#กCอาจจะท+าให้�บรรยากาศึนั2นัแย3ลัง จนัท+าให้�การเจรจานั2นัไม3ประสับความสั+าเรCจเท3าท#�ควร ถึ�าค%ณสังสัยว3าสั �งท#�เก ด้ข 2นันั2นัก+าลังเก ด้ข 2นักบค%ณห้ร�อไม3 กCให้�สัร�างข�อก+าห้นัด้ห้ร�อเง��อนัไขข 2นัมาเพื่��อท#�ค%ณจะได้�แสัด้งความสัามารถึในัการแก�ไขป6ญห้าแลัะด้+าเนั นัต3อไปด้�วยความเป)นัม ตรแต3ม�นัคง

2.บรรยากาศึท��น6าเบ �อความนั3าเบ��อเป)นัสัญญาณท#�สัามารถึแสัด้งออกให้�เห้Cนัทาง

ก ร ยาท3าทาง เชั้3นั การเคาะนั 2วเบา ๆ บนัโตHะ การจบห้วแม3ม�อเลั3นั การจ�องมองด้/กระด้าษเปลั3า ๆ บนัโตHะเป)นัเวลัานัานั ถึ�าค%ณสังเกตเห้Cนัอาการเห้ลั3านั#2จากอ#กฝ่5าย กCจงปรบเปลั#�ยนัว ธ์#การเจรจาเพื่��อเร#ยกความสันัใจกลับค�นัมา ถึ�าการเจรจาต�องใชั้�ระยะเวลัานัานั ค%ณควรจะให้�ม#การพื่กด้��มนั+2าชั้ากาแฟ้ห้ร�อทานัอาห้ารกลัางวนัด้�วย ค%ณอาจจะปลั3อยเวลัาให้�ว3าง ๆ สักระยะห้นั �งเพื่��อท#�ค%ณจะได้�นั+าเสันัอเพื่��อการข 2นัห้วข�อการเจรจาให้ม3ได้�อ#กคร2ง

3.บรรยากาศึท��คล�มเคร อความคลั%มเคร�อเป)นัสั �งท#�เป)นัอ%ปสัรรคในัการสัร�างให้�การ

เจรจาม#ความค�บห้นั�าต3อไปได้� โด้ยเฉพื่าะถึ�าฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �งไม3เชั้��อใจกนั



94

ถึ�าค%ณร/ �สั กว3าอ#กฝ่5ายม#ความสังสัยในัตวค%ณ ค%ณกCจะย �งร/ �สั กแย3ในัการท#�จะต�องพื่ยายามพื่าให้�อ#กฝ่5ายไปถึ งจ%ด้ห้มายท#�ต 2งไว� จงพื่ยายามอธ์ บายว3าค%ณจะให้�ประโยชั้นั�อะไรกบเขาเท3าท#�ค%ณจะท+าได้�ในัสัถึานัการณ�เชั้3นันั2นั

4.บรรยากาศึท��ล/าบากใจเวลัาเป)นัสั �งท#�ม#ค3าท#�สั%ด้ ถึ�าฝ่5ายห้นั �งฝ่5ายใด้ไม3เตร#ยมความ

พื่ร�อมมาอย3างเพื่#ยงพื่อ โด้ยเฉพื่าะถึ�าเป)นัการเจรจาท#�ต�องด้+าเนั นัไปโด้ยไม3ม#ห้วข�อแลัะรายลัะเอ#ยด้ปลั#กย3อยท#�อาจจะต�องม#การขอความเห้Cนัมากกว3าห้นั �งอย3างจากผ/�ร 3วมเจรจาในัคร2งนั2นั นั�นัค�อสั �งท#�ค%ณควรจะเข#ยนัห้วข�อห้ร�อประเด้Cนัข 2นัมา แลัะให้�แนั3ใจว3าจะสัามารถึด้+าเนั นัไปตามนั2นัได้�

5.บรรยากาศึท��ม�ความเป็�นก�นเองมากเก�นไป็นักเจรจาท#�อ3อนัประสับการณ�อาจจะแสัด้งความเป)นั

กนัเองมากจนัเก นัไปด้�วยการท#�พื่/ด้ในัห้ลักการแลัะสัาระสั+าคญให้�นั�อยท#�สั%ด้เพื่��อลัด้ความผ ด้พื่ลัาด้ท#�จะเก ด้ข 2นั แลัะเพื่��อกลับเกลั��อนัความไม3ม�นัใจในัตวเองออกไป ในัทางปฏ บต ค/3เจรจาควรรกษาร/ปแบบในัการเจรจาให้�เป)นัทางการเอาไว� โด้ยยงคงรกษาความเป)นัม ตรเอาไว�พื่ร�อม ๆ กนั เม��อร/ �ว3าบรรยากาศึในัการเจรจาม#ความเป)นักนัเองมากเก นัไป ให้�เร �มต�นัให้ม3โด้ยการห้าแนัวทางในัการพื่/ด้ค%ยเพื่��อให้�เป)นัไปตามประเด้Cนัเอาไว�ให้�ได้�มากท#�สั%ด้

6.บรรยากาศึท��ต)งเคร�ยดเม��อการเจรจาด้+าเนั นัไปสักระยะห้นั �งกCเปร#ยบเสัม�อนักบ

การเข�าไปใกลั�จ%ด้เด้�อด้ท%กขณะ จ งควรท#�จะต�องพื่ยายามผ3อนัคลัายความต งเคร#ยด้ท#�เก ด้ข 2นั ค+าแนัะนั+ากCค�อให้�ห้ย%ด้พื่กห้ร�อพื่ยายามคลัายเคร#ยด้ด้�วยการห้วเราะห้ร�อพื่/ด้ค%ย อย3างไรกCตาม ควรระมด้ระวงตวเพื่��อท#�จะได้�ไม3ร/ �สั กว3ากลัายเป)นัตวตลักให้�กบอ#กฝ่5ายห้นั �งด้/แคลันัได้�



95

ข$อควรและไม6ควรป็ฏิ�บ�ต�ในการเจรจา (Do’s and don’t in Negotiation)

ป็ระเด8นหล�กในการเจรจา (Central Theme) พื่ยายามแลัะให้�ความสันัใจกบประเด้Cนัสั+าคญในัการเจรจา แต3ไม3ควรโต�แย�งในัประเด้Cนัสั+าคญเห้ลั3านั2นัจนันั+าไปสั/3ความขด้แย�ง ประการสั+าคญ ค/3เจรจาไม3ควรให้�ประเด้Cนัท#�ไม3เก#�ยวข�องห้ร�อไม3ม#ความสั+าคญเป)นัห้วข�อห้ลักในัการเจรจา

ข$อเสันอและการป็ฏิ�เสัธ์ (Proposal and

Rejection) การเตร#ยมตวท#�ด้#ถึ�อเป)นัป6จจยสั+าคญท#�ชั้3วยเพื่ �มโอกาสัความสั+าเรCจในัการเจรจา ด้งนั2นั ค/3เจรจาจ งควรตระเตร#ยมแลัะก+าห้นัด้เง��อนัไขข 2นัก3อนันั+าเสันัอข�อเร#ยกร�องใด้ ๆ ห้ลั#กเลั#�ยงการเร#ยกร�องข�อเสันัอท#�เรCวเก นัไป รวมท2งการใชั้�ถึ�อยค+า เชั้3นั นั#�เป)นัข�อเสันัอแรกของเรา“ ” เพื่ราะสัะท�อนัว3าเรายงม#อ#กห้ลัายข�อเสันัอรออย/3 นัอกจากนั#2 เม��อได้�รบข�อเสันัอใด้ ๆ ให้�ใชั้�เวลัาพื่ จารณาไต3ตรองข�อเสันัออย3างถึ#�ถึ�วนัก3อนัตอบรบห้ร�อปฏ เสัธ์ ในัการปฏ เสัธ์ใด้ ๆ ควรให้�เห้ต%ผลัประกอบการปฏ เสัธ์ก3อนัท#�จะกลั3าวปฏ เสัธ์เสัมอ

ในัการเจรจาต3อรอง ร/ปแบบของการปฏ เสัธ์ม#ความห้ลัากห้ลัายท#�จะนั+ามาใชั้�แลัะอาจจะใชั้�ว ธ์#การนับจ+านัวนั ถึ�าข�อเสันัอของค%ณไม3เป)นัไปตามเป<าห้มายห้ร�อความต�องการท#�อ#กฝ่5ายคาด้ห้วงจากค%ณกCจงปฏ เสัธ์ในัลั+าด้บต3อมา ในักรณ#นั2นัค%ณอาจจะพื่ลัาด้ข�อตกลังได้�

ถึ�าห้ากค/3เจรจาปฏ เสัธ์ข�อเสันัอของค%ณ จงรกษาความสังบแลัะความสั%ภิาพื่เอาไว�ให้�ได้� ขณะเด้#ยวกนั การห้ลั#กเลั#�ยงการปฏ เสัธ์ท#�อาจจะเก ด้ข 2นัจากคร2งแรกท#�พื่/ด้ค%ยกนั จงม�นัใจว3าสั �งท#�เราได้�เสันัอให้�กบอ#กฝ่5ายท#�ต�องการนั2นัแลัะวตถึ%ประสังค�ท#�จะม#ข 2นันับว3าเป)นัสั �งท#�เราท+าด้#ท#�สั%ด้แลั�ว ซั �งความต2งใจท#�เราพื่ยายามจะท+าให้�บรรลั%ข�อเสันัอแลัะข�อตกลังนั2นั ซั �งข 2นัอย/3กบเป<าห้มายแลัะความต�องการท#�ม#ของท2ง 2 ฝ่5าย นั�นัถึ�อเป)นั



96

โอกาสัท#�ด้#ท#�สั%ด้ในัการท#�จะยอมรบแลัะสัร�างความสั+าเรCจให้�เก ด้ข 2นัในัการเจรจามากท#�สั%ด้

คนและท�มงาน (People and Teamwork) การให้�ความสันัใจกบผ/�ม#อ+านัาจในัการตด้สั นัใจของท#มค/3เจรจา ควรท2งควรม�นัใจว3า ท#มเจรจาของฝ่5ายเราม#จ%ด้ย�นัเด้#ยวกนั การขอเลั��อนัห้ร�อห้ย%ด้พื่กการเจรจาเพื่��อต2งห้ลักให้ม3 อาจเป)นัสั �งจ+าเป)นั อย3างไรกCด้# การขอเลั��อนัห้ร�อห้ย%ด้พื่กการเจรจาบ3อย ๆ อาจท+าให้�ค/3เจรจาอ#กฝ่5ายห้นั �งเสั#ยเวลัาแลัะสัะท�อนัถึ งความไม3พื่ร�อมในัการเจรจาได้�

การต�!งป็ระเด8นค/าถุาม (Questioning) การต2งประเด้Cนัค+าถึามสังสัยในัใจถึ งแรงจ/งใจของอ#กฝ่5ายห้นั �งในัการเร#ยกร�องห้ร�อโต�แย�งข�อเสันัอใด้ ๆ ได้� แต3อย3างกลั3าวถึามออกไป นัอกจากนั#2 การพื่ สั/จนั�ทราบถึ งระด้บของการปฏ บต ตามความตกลังของค/3เจรจา

การโต$แย$ง (Counter Arguments) การเตร#ยมตวในัประเด้Cนัต3าง ๆ นับว3าเป)นัสั �งสั+าคญ แลัะนับว3าม#ความจ+าเป)นัท#�เราควรคาด้การณ�ถึ งข�อโต�แย�งของค/3เจรจาแลัะพื่ยายามให้�ศึ ลัปะการพื่/ด้เพื่��อโนั�มนั�าวจ ตใจให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งเห้Cนัสัอด้คลั�องกบฝ่5ายเรา นัอกจากนั#2 ค/3เจรจายงควรห้ลั#กเลั#�ยงการใชั้�ถึ�อยค+าร%นัแรงแลัะแฝ่งไว�ด้�วยการข3มข/3 แม�ว3าการใชั้�ค+ากลั3าวอาท ผมทราบว3าค%ณก+าลังจะพื่/ด้อะไร “ … อาจชั้3วยให้�อ#กฝ่5าย”

ห้นั �งลัด้ห้ลักเกณฑ์�เง��อนัไขของข�อเร#ยกร�อง แต3ไม3ควรพื่/ด้ในัลักษณะนั#2บ3อยเก นัไป เพื่ราะอาจท+าลัายบรรยากาศึในัการเจรจาแลัะแลักเปลั#�ยนัข�อม/ลัข�อค ด้เห้Cนัระห้ว3างท2งสัองฝ่5ายลังได้�

สัร�ป็ (Summarize) เพื่��อให้�ม �นัใจว3าค/3เจรจาม#ความเข�าใจตรงกนัในัแต3ลัะประเด้Cนัท#�เจรจา การสัร%ปประเด้Cนัท#�ผ3านัการเจรจาไปแลั�วก3อนัเร �มเจรจาในัประเด้Cนัให้ม3จ งเป)นัว ธ์#การท#�ด้# ค/3เจรจาควรระมด้ระวงการสัร%ปประเด้Cนัการเจรจาท#�คลัาด้เคลั��อนั โด้ยเฉพื่าะในัประเด้Cนัสั+าคญ

การฟั4ง (Listen) การ ได้�ย นั กบการ ได้�ฟ้6ง ม#ความ“ ” “ ”

แตกต3างกนั การแสัด้งให้�ค/3เจรจาอ#กฝ่5ายห้นั �งว3าเราต2งใจฟ้6งสั �งท#�ค/3เจรจา



97

ก+าลังพื่/ด้ แลัะจบประเด้Cนัการเจรจาอย3างใกลั�ชั้ ด้ ท2งนั#2 โด้ยไม3จ+าเป)นัต�องร#บร�อนัพื่/ด้อะไร เม��ออ#กฝ่5ายห้นั �งห้ย%ด้เง#ยบไป

ป็ระเด8น (Issues) และการเช �อมโยง (Link) การพื่ยายามแลัะค ด้อย3างลัะเอ#ยด้ถึ#�ถึ�วนัให้�เห้Cนัถึ งผลักระทบท#�จะเก ด้ข 2นัในัแต3ลัะด้�านัห้ากม#ความตกลังใด้ ๆ ด้งนั2นั ห้ากไม3ม�นัใจ กCอาจเลั��อนัการพื่ จารณาประเด้Cนัเห้ลั3านั2นัออกไปก3อนั โด้ยอาจขอเวลัาศึ กษาข�อม/ลัเพื่ �มเต ม นัอกจากนั#2 การเชั้��อมโยงในัแต3ลัะประเด้Cนัสั+าคญเข�าด้�วยกนัอาจเป)นัทางออกท#�ด้#ท#�จะท+าให้�การเจรจาด้+าเนั นัต3อไปอย3างราบร��นั

จ�ดย นร6วม (Common Ground) เม��อใกลั�จะสัามารถึห้าข�อสัร%ปในัประเด้Cนัท#�ม#ความเห้Cนัตรงกนัได้�แลั�ว ประเด้Cนัท#�ขด้แย�งกนัอาจได้�รบการผ3อนัปรนัแลัะได้�รบความสันัใจนั�อยลัง

ความข�ดแย$ง/การชนะ (Conflicting/Winning)

โด้ยปกต การเจรจามกม#แรงกด้ด้นัสั/งอย/3แลั�ว ด้งนั2นั จ งควรห้ลั#กเลั#�ยงการขยายตวของความขด้แย�งท#�อาจเก ด้ข 2นัโด้ยเฉพื่าะพื่ยายามแลัะห้ลั#กเลั#�ยงการโจมต#เร��องสั3วนัตวแลัะการท+าให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งร/ �สั กเสั#ยห้นั�า ขณะเด้#ยวกนั การพื่ยายามท+าให้�ท2งสัองฝ่5ายไม3ร/ �สั กว3าเสั#ยเปร#ยบในัการตกลังใด้ ๆ จ งเป)นัสั �งท#�ด้# ย �งไปกว3านั2นั การท+าให้�ท2งสัองฝ่5ายเด้ นัออกจากโตHะเจรจาโด้ยได้�รบประโยชั้นั�เพื่ �มข 2นั (Win-Win Situation) ถึ�อเป)นัสั%ด้ยอด้ของศึ ลัปะการเจรจา ถึ�าค/3เจรจาม#ย ด้ห้ลักการพื่�2นัฐานัของค+าว3า ท%ก“

คนัค�อผ/�ชั้นัะ ” ในัการเจรจาในัท%กกรณ#แลั�ว กCห้มายความว3า ท%กฝ่5ายย3อมจะได้�รบความพื่ งพื่อใจจากผลัของการเจรจา

ในัทางปฏ บต การพื่ฒนัาเจรจาแบบ ท%กคนัค�อผ/�ชั้นัะ กCค�อ“ ” การพื่ จารณาถึ งแนัวทางท#�จะนั+าไปสั/3การเจรจาจากม%มมองของห้ลัาย ๆ คนัห้ร�อทางเลั�อกท#�ด้#ท#�สั%ด้ อะไรค�อสั �งท#�ค/3เจรจาต�องการได้�รบสั/งสั%ด้จากการเจรจา

การแสัดงออก ในัการเจรจาของค%ณคราวห้นั�า จงห้ลั#กเลั#�ยงร/ปแบบของการใชั้�อ+านัาจในัทางท#�ผ ด้ด้งนั#2



98

- การไม3ป@ด้บงลักษณะท3าทางในัการแสัด้งออกแลัะนั+2าเสั#ยงท#�พื่/ด้ห้ร�อการด้/ถึ/กผ/�อ��นั ซั �งประโยชั้นั�ของภิาษากายนั2นัจะสัร�างความร/ �สั กท#�สับาย ๆ ไม3เป)นัทางการ

- การเลั�อกใชั้�ประโยชั้นั�ของกลัย%ทธ์�แลัะกลัเมCด้นั2นัอาจจะไม3สัร�างให้�เก ด้ผลัด้#กบค/3เจรจา แลัะผลัท#�ออกมากCอาจจะท+าให้�บรรยากาศึนั2นัเสั#ยไป

- การเลั�อกใชั้�ค+าถึามประเภิทท#�ม#ความห้3วงใยกบอ#กฝ่5ายด้งเชั้3นั ท+าไมค%ณถึ ง... ห้ร�อท+าไมค%ณถึ งไม3.....

- การฟ้6งท#�ลั�มเห้ลัวมาจากการเร �มต�นัในัการพื่/ด้แลัะการพื่/ด้แทรกระห้ว3างท#�ผ/�พื่/ด้ยงพื่/ด้ไม3จบ

- การพื่/ด้ภิาษาเทคนั คห้ร�อค+าศึพื่ท�เฉพื่าะ โด้ยปราศึจากการอธ์ บายเพื่ �มเต ม เพื่ราะแต3ลัะบ%คคลัอาจจะไม3ม#ความร/ �ในัอ%ตสัาห้กรรมห้ร�อธ์%รก จนั2นั ๆ

ค%ณอาจจะเคยได้�ย นัใครบางคนัใชั้�ค+าพื่/ด้ท#�ไม3ด้#นักในัการเจรจา ค%ณจ+าเป)นัท#�จะต�องจด้การแก�ไขค+าพื่/ด้นั2นัโด้ยเรCวเท3าท#�จะท+าได้� ซั �งกCอาจจะชั้3วยให้�บรรยากาศึในัการเจรจาด้#ข 2นัมาบ�าง จงจ+าไว�ว3าบางคนักCยงม#การใชั้�อ+านัาจในัทางท#�ผ ด้ เพื่ราะนั�นัอาจจะเป)นันั สัยบางอย3างของเขา จงแสัด้งให้�เห้Cนัว3าค%ณม#ความม�นัใจในัตนัเองแลัะไม3ยอมรบข�อเสันัอท#�อ#กฝ่5ายข3มข/3ห้ร�อบงคบให้�ยอมรบ ถึ�าค%ณสัามารถึเปลั#�ยนัแปลังสัถึานัการณ�จากลับให้�กลัายเป)นับวกได้� นั�นัจะท+าให้�ค%ณม#อ+านัาจท#�จะสัามามารถึควบค%มการเจรจาได้�

การวางแผนและระยะเวลาในการเจรจาการเจรจากCเชั้3นัเด้#ยวกบการกระท+าก จการท�วไป ซั �งต�องม#การ

วางแผนัท#�ด้# การวางแผนัท#�ด้#นั 2นัประกอบด้�วยการก+าห้นัด้ห้วข�อการเจรจาก3อนัห้ลัง การผ3อนัสั2นัผ3อนัยาว การก+าห้นัด้เป<าห้มายท#�อาจตกลังได้�ไว� รวมท2งการคาด้คะเนัถึ งการยอมรบของอ#กฝ่5ายห้นั �งด้�วย



99

สั3วนัระยะเวลัาในัการเจรจานั2นั ไม3ม#ก+าห้นัด้ตายตวว3าจะต�องเจรจาให้�เสัรCจสั 2นัภิายในัระยะเวลัาเท3าใด้ ท2งสัองฝ่5ายจ งควรพื่ยายามห้าโอกาสัเจรจากนัให้�มากคร2ง เพื่ราะการเจรจาเท3านั2นัท#�จะท+าให้�ได้�ข�อตกลังท#�ด้#ท#�สั%ด้ในัระบบการแรงงานัสัมพื่นัธ์� โด้ยปกต ถึ�าเป)นัการเจรจาต3อรองเพื่��อต3ออาย%ข�อตกลังกCม#ก+าห้นัด้ระยะเวลัาการเจรจาอย/3ในัตวเองว3า จะต�องเจรจาแลัะพื่ยายามให้�ม#การตกลังกนัได้�ท2งห้มด้ก3อนัท#�อาย%ข�อตกลังเด้ มจะสั 2นัสั%ด้ลัง ม ฉะนั2นัอาจม#การป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานัเก ด้ข 2นัได้�ห้ลังจากข�อตกลังเด้ มสั 2นัสั%ด้ระยะเวลัาการบงคบใชั้�นั 2นั ผลการเจรจา

ในัการเจรจา ถึ�าฝ่5ายท#�เสันัอข�อเร#ยกร�องไม3ถึอนัข�อเร#ยกร�องออกไป ผลัการเจรจากCจะปรากฏในัเบ�2องแรก อย3างห้นั �งอย3างใด้ ค�อ

1. ตกลงก�นไม6ได$ ซั �งท+าให้�เก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั (dispute) ข 2นัแลัะจะม#การป@ด้งานั (lockout) ห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานั (strike) ตามมา แลัะทางรฐมกจะเข�ามาด้+าเนั นัการชั้3วยเห้ลั�อระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั เพื่��อให้�การป@ด้งานัห้ร�อการนัด้ห้ย%ด้งานัย%ต ลังแลัะท2งสัองฝ่5ายสัามารถึตกลังกนัได้�ต3อไป

2. ตกลงก�นได$ ค/3กรณ#จะท+าข�อตกลังกนัไว� ซั �งมกจะเร#ยกว3า สั�ญญาร6วมเจรจาต6อรอง“ ” (collective bargaining

agreement) (ตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518

มาตรา 18 เร#ยกว3า ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง“ ”) ค/3สัญญาจะลังนัามไว�ในัข�อตกลังด้งกลั3าวแลัะย ด้ถึ�อเป)นัห้ลักต3อไป ทางฝ่5ายสัห้ภิาพื่แรงงานัมกจะพื่ มพื่�ข�อตกลังด้งกลั3าวเป)นัเลั3มนั+าแจกจ3ายแก3สัมาชั้ กเพื่��อแสัด้งผลังานัแลัะเพื่��อให้�สัมาชั้ กซั �งเป)นัลั/กจ�างจะได้�ทราบแลัะปฏ บต ตามต3อไป การท/าข$อตกลง



100

ข�อตกลังด้งกลั3าวข�างต�นัจะม#ผลัท2งทางกฎีห้มายแลัะทางแรงงานัสัมพื่นัธ์�ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างนั2นั การเข#ยนัข�อตกลังจ งต�องกระท+าให้�รอบคอบได้�ใจความชั้ด้เจนัแลัะครบถึ�วนั ข$อตกลงท��ด� ค ออะไร

ข$อตกลงท��1. ไม3ท+าให้�เก ด้ข�อขด้แจ�งข�อพื่ พื่าทแรงงานัข 2นัจากการใชั้�

ห้ร�อต#ความตามข�อตกลัง2. ม#ข�อความครบถึ�วนัแลัะตรงตามเจตนัารมณ�ของค/3กรณ#

แลัะ3. ม#ข�อความท#�จะแก�ป6ญห้าท#�เก ด้ในัอนัาคตได้�มากท#�สั%ด้ เชั้3นั

นัายจ�างตกลังจด้เสั�2อผ�าชั้%ด้ท+างานัให้�ลั/กจ�างปBลัะ 2 ชั้%ด้ กCจะต�องม#ข�อความระบ%ไว�ด้�วยว3าเสั�2อผ�าท+างานัเป)นัแบบใด้ สั#อะไร ผ�าท+าด้�วยอะไร จะจ3ายให้�ในัเด้�อนัใด้ของปB ลั/กจ�างจะต�องสัวมใสั3ท%กวนัห้ร�อไม3 ถึ�าเสั�2อผ�าด้งกลั3าวเสั#ยห้ายห้ร�อขาด้ไปในัสัาเห้ต%ต3าง ๆ จะจ3ายทด้แทนัห้ร�อไม3 อย3างไร ฯลัฯ เป)นัต�นั

เร��องสั+าคญอ#กอย3างห้นั �งท#�ระบ%ไว�ในัข�อตกลังกCค�อ ระยะเวลัาท#�ข�อตกลังนั2นัม#ผลัใชั้�บงคบ ซั �งปกต กCเป)นัไปตามประสังค�ของค/3กรณ#เองว3าจะก+าห้นัด้ระยะเวลัาไว�ห้ร�อไม3 แต3สั3วนัให้ญ3มกจะก+าห้นัด้ระยะเวลัาแนั3นัอนัไว� 1-2 ปB

การก+าห้นัด้ระยะเวลัาใชั้�บงคบตามข�อตกลังนั2นั โด้ยปกต นัายจ�างกCจะพื่ยายามให้�ข�อตกลังม#ระยะเวลัายาวนัานัท#�สั%ด้ เพื่��อความสัะด้วกแลัะความคงท#�ในัการด้+าเนั นัธ์%รก จอ%ตสัาห้กรรมของตนั แต3ในัขณะเด้#ยวกนั ฝ่5ายลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานักCมกจะก+าห้นัด้ให้�สั 2นั เพื่��อจะได้�ม#โอกาสัเร#ยกร�องได้�ตามความเห้มาะสัม เพื่ราะสัถึานัการณ�ทางเศึรษฐก จเปลั#�ยนัแปลังไปตลัอด้เวลัา



101


1. การเจรจาต3อรอง ห้มายถึ งอะไร แลัะม#ความสั+าคญอย3างไรกบการบร ห้ารแรงงานัสัมพื่นัธ์�

1. ป6จจยท#�เก#�ยวข�องกบกระบวนัการในัการเจรจาต3อรองแยกออกเป)นัก#�ประเภิท อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

2. การเร#ยกร�อง ห้มายถึ งอะไร แลัะโด้ยปกต มกม#เร��องอะไรบ�างท#�ถึ/กนั+ามาเป)นัประเด้Cนัในัการเร#ยกร�อง ให้�อธ์ บาย

3. ในัการเจรจาต3อรอง ท2งฝ่5ายเร#ยกร�องแลัะฝ่5ายถึ/กเร#ยกร�อง ควรม#เทคนั คว ธ์# ห้ร�อ ศึ ลัปะในัการเจรจาต3อรองอย3างไรบ�าง เพื่��อให้�การเจรจานั2นับรรลั%ผลัสั+าเรCจท2งสัองฝ่5าย

4. ม#ข�อควรแลัะไม3ควรปฏ บต ในัการเจรจาต3อรองอย3างไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



102

บทท�� 8ข$อพั�พัาทแรงงานและการระง�บข$อพั�พัาทแรงงาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบความห้มายของข�อพื่ พื่าท2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งข�อพื่ พื่าทแรงงานั3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบการด้+าเนั นัการพื่ จารณาแลัะชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าท

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. คามห้มาย2. ข�อพื่ พื่าทแรงงานั3. ผ/�ชั้#2ขาด้ข�อผ ด้พื่าทแรงงานั4.การด้+าเนั นัการพื่ จารณาแลัะชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั





103


เร#ยนั

ข$อพั�พัาทแรงงานเม��อการเจรจาต3อรองไม3ประสับผลัสั+าเรCจ นัายจ�างแลัะฝ่5าย

ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัไม3อาจตกลังในัเร��องท#�เร#ยกร�องห้ร�อต3อรองได้� กCจะเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัข 2นั แต3ลัะฝ่5ายอาจใชั้�อ+านัาจในัการเจรจาต3อรองกด้ด้นัให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งยอมตกลังด้�วยว ธ์#การต3าง ๆ เชั้3นั การนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�าง ห้ร�อการป@ด้งานัของนัายจ�าง เป)นัต�นั ซั �งการกระท+าด้งกลั3าวก3อให้�เก ด้ผลัเสั#ยห้ายแก3ท%กฝ่5าย จ งจ+าเป)นัต�องม#กระบวนัการระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัเพื่��อให้�ข�อพื่ พื่าทแรงงานัย%ต ลังด้�วยสันัต ว ธ์#แลัะโด้ยเรCว ว�ธ์�การระง�บข$อพั�พัาทแรงงานโดยท��วไป็

ว ธ์#การระงบข�อพื่าทแรงงานัท#�จะนั+ามาใชั้�ในัแต3ลัะว ธ์#นั 2นั อาจเก ด้จากการร เร �มของฝ่5ายห้นั �งแลัะอ#กฝ่5ายห้นั �งเห้Cนัด้�วยห้ร�อยอมรบว ธ์#การเชั้3นันั2นัห้ร�ออาจเก ด้จากข�อตกลังของค/3กรณ#ท#�ได้�ตกลังกนัไว�ลั3วงห้นั�าห้ร�อตกลังเม��อเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัข 2นัแลั�ว ห้ร�ออาจเก ด้จากบทบญญต ของกฎีห้มายท#�ให้�อ+านัาจแก3บ%คคลัห้ร�อคณะบ%คคลัใด้ท#�จะนั+าว ธ์#การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัอย3างห้นั �งอย3างใด้มาใชั้�กCได้�



104

ว ธ์#การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ใชั้�กนัในัทางสัากลันั2นัม#อย/3ห้ลัายว ธ์#การ ซั �งได้�แก3

1. การประชั้%มปร กษาแลัะเจรจาห้าข�อย%ต 2. การค�นัห้าแลัะแสัด้งข�อเทCจจร ง (fact finding)

3. การไกลั3เกลั#�ยห้ร�อประนั#ประนัอม4. การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัโด้ยสัมครใจ5. การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัโด้ยบงคบ6. การเสันัอข�อพื่ พื่าทแรงงานัต3อศึาลัโด้ยฝ่5ายห้นั �ง7. การป@ด้งานั แลัะ8. การนัด้ห้ย%ด้งานั

แต3ว ธ์#การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�นั ยมแลัะนั+ามาใชั้�เป)นัสั3วนัให้ญ3ในัประเทศึต3าง ๆ ท�วโลักกCค�อการไกลั3เกลั#�ย แลัะการชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั ซั �งสัอด้คลั�องกบข�อแนัะนั+า (Recommendation) ขององค�การแรงงานัระห้ว3างประเทศึ ฉบบท#� 92 ซั �งเสันัอให้�ประเทศึสัมาชั้ กใชั้�ว ธ์#การไกลั3เกลั#�ยแลัะการชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจในัการระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�เก ด้ข 2นัในัประเทศึของตนั การไกล6เกล��ย

การไกลั3เกลั#�ย (Conciliation/Mediation) เป)นัว ธ์#การย%ต ข�อพื่ พื่าทโด้ยม#คนักลัางเป)นัผ/�ชั้3วยให้�ท2งสัองฝ่5ายซั �งก+าลังพื่ พื่าทกนัอย/3ได้�ปร กษา เจรจา แลัะท+าความตกลังห้ร�อท+าความเข�าใจกนั

การไกลั3เกลั#�ยข�อพื่าทแรงงานัจ+าเป)นัต�องม#คนักลัางเสัมอไป คนักลัางด้งกลั3าวม#ห้นั�าท#�ท#�จะชั้3วยให้�ค/3พื่ พื่าทแรงงานัได้�ตกลังกนัด้�วยความสัมครใจของท2งสัองฝ่5าย ซั �งอาจตกลังกนัได้�เพื่ราะข�อเสันัอแนัะของคนักลัาง ห้ร�อตกลังกนัได้�เนั��องจากการต3อรองท#�ม#คนักลัางชั้3วยเห้ลั�อสันับสันั%นั ข�อตกลังการจ�างห้ร�อสัญญาร3วมเจรจาต3อรองท#�เก ด้จากการไกลั3เกลั#�ย จ งเป)นัข�อตกลังห้ร�อสัญญาท#�ศึกด้ Jสั ทธ์ Jซั �งค/3กรณ#พื่อใจแลัะ



105

ยอมรบปฏ บต มากท#�สั%ด้รองจากข�อตกลังห้ร�อสัญญาท#�เก ด้จากการเจรจาต3อรองกนัเอง

ในัการไกลั3เกลั#�ยข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นั ผลัสั+าเรCจของการไกลั3เกลั#�ยกCค�อการท#�ค/3พื่ พื่าทสัามารถึตกลังกนัได้� ด้งนั2นั ในัการไกลั3เกลั#�ยจ งไม3จ+าเป)นัต�องค+านั งถึ ง ความเป็�นธ์รรม“ ” อย3างเคร3งครด้ แม�ว3าในัข�อท#�ตกลังกนันั2นั ลั/กจ�างจะเสั#ยเปร#ยบในัเชั้ งเศึรษฐก จอย/3บ�าง เชั้3นั ฝ่5ายลั/กจ�างเร#ยกร�องมานั�อยไปแลัะตกลังโด้ยได้�ค3าจ�างเพื่ �มข 2นัอ#กเพื่#ยงเลัCกนั�อย ท2ง ๆ ท#�นัายจ�างม#ความสัามารถึในัการจ3าย (ability to pay) มาก ห้ร�อก จการของนัายจ�างม#ก+าไรเห้ลั�อลั�นักCตาม ห้ร�อแม�ว3าในัข�อท#�ตกลังกนันั2นัลั/กจ�างจะเสั#ยเปร#ยบในัเชั้ งกฎีห้มายอย/3บ�าง แต3เม��อท2งสัองฝ่5ายได้�ตกลังกนัเองด้�วยความสัมครใจ (เพื่ราะต�องการเพื่#ยงเท3านั2นั) ห้ร�อด้�วยความจ+ายอม (เพื่ราะเห้Cนัว3าไม3อาจเร#ยกได้�มากกว3านั2นั) แลั�ว กCถึ�อว3าการไกลั3เกลั#�ยข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นัได้�ผลัสัมบ/รณ�ตามวตถึ%ประสังค�แลั�ว การไกล6เกล��ยข$อพั�พัาทแรงงาน จ)งถุ อหล�กความย�นยอมพัร$อมใจ (acceptability) เป็�นใหญ6

โด้ยปกต การไกลั3เกลั#�ยข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นั ค/3กรณ#อาจเลั�อกใชั้�เองโด้ยร3วมกนัเลั�อกห้ร�อห้าผ/�ไกลั3เกลั#�ยเอง ห้ร�อขอรบบร การจากห้นั3วยงานัท#�บร การทางด้�านันั#2 ห้ร�อขอรบบร การจากรฐกCได้� แต3บางประเทศึอาจม#กฎีห้มายบญญต ให้�ค/3กรณ#ต�องผ3านัข2นัตอนัการไกลั3เกลั#�ยกCได้� เชั้3นั บทบญญต ท#�ก+าห้นัด้ไว�ในัพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 ของประเทศึไทย เป)นัต�นั แต3การบงคบให้�เข�าสั/3ข 2นัตอนัการไกลั3เกลั#�ยเชั้3นัว3านั#2 ค/3กรณ#กCจะไม3เสั#ยเสัร#ภิาพื่ในัการตกลังใจแต3อย3างใด้ ค/3กรณ#จะยอมรบห้ร�อไม3ยอมรบตามค+าไกลั3เกลั#�ยกCได้�

สั+าห้รบตวผ2$ไกล6เกล��ยน�!น จะต$องเป็�นคนกลางหร อสัามารถุวางต�วเป็�นกลางได้�จร ง ๆ กลั3าวค�อ จะต�องเป)นัผ/�ไม3ม#สั3วนัได้�เสั#ยกบท2งสัองฝ่5าย ห้ลัายประเทศึจ งให้�เจ�าห้นั�าท#�ของรฐเป)นัผ/�ไกลั3เกลั#�ย โด้ยปกต ผ/�ไกลั3เกลั#�ยนั2นัจะต�องเป)นัผ/�ม#ค%ณสัมบต เห้มาะสัม ม#ความร/ �ความสัามารถึในั



106

เร��องท#�จะไกลั3เกลั#�ยนั2นั แลัะเป)นัท#�ยอมรบของค/3กรณ# การไกลั3เกลั#�ยจ งจะประสับผลัสั+าเรCจ

สั3วนัระยะเวลัาในัการไกลั3เกลั#�ยนั2นั โด้ยปกต ไม3ม#การจ+ากด้ระยะเวลัาไว� ผ/�ท+าห้นั�าท#�ไกลั3เกลั#�ยจะต�องพื่ยายามไกลั3เกลั#�ยไปจนักว3าค/3กรณ#จะตกลังกนัได้� ซั �งอาจก นัเวลัาห้ลัายวนัห้รอห้ลัายเด้�อนักCได้�

การไกลั3เกลั#�ยเป)นัศึ ลัปะอย3างห้นั �งท#�ผ/�ไกลั3เกลั#�ยแต3ลัะคนัม#แตกต3างกนัไป ผลัสั+าเรCจของการไกลั3เกลั#�ยข 2นัอย/3กบบ%คลั กของผ/�ไกลั3เกลั#�ย การฟ้6ง การต2งค+าถึาม การเลั�อกระยะเวลัาท#�จะเสันัอข�อควรตกลัง รวมท2งถึ�อยค+าท#�จะสัร�างแรงผลักด้นั (Pressure) ให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งยอมตกลังในัโอกาสัท#�เห้มาะสัมด้�วย

การช�!ขาดการชั้#2ขาด้ (Arbitration) กCค�อ การมอบห้มายข�อพื่ พื่าท

แรงงานัให้�คนักลัางซั �งอาจเป)นับ%คคลัคนัเด้#ยวห้ร�อคณะบ%คคลัพื่ จารณาชั้#2ขาด้ว3า ค/3กรณ#จะปฏ บต อย3างไรในัเร��องท#�พื่ พื่าทกนัอย/3นั 2นั แลัะท2งสัองฝ่5ายม#ห้นั�าท#�ต�องปฏ บต ตามค+าชั้#2ขาด้นั2นั

การชั้#2ขาด้เป)นัว ธ์#การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ได้�ผลัอย3างแนั3นัอนั เพื่ราะเม��อใด้ม#การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั กCอาจถึ�อว3าข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นัได้�ย%ต ลังแลั�ว

การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัยงอาจแบ3งออกได้�เป)นั 3 แบบ ค�อ การชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจ การชั้#2ขาด้โด้ยบงคบ แลัะการชั้#2ขาด้โด้ยศึาลั

1. การชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจการชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจ (Voluntary arbitration) ห้มาย

ถึ ง กรณ#ท#�ค/3กรณ#พื่ พื่าทสัมครใจเข�าสั/3การชั้#2ขาด้ โด้ยม#วตถึ%ประสังค�ท#�จะย%ต ข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นั แลัะเพื่��อจะได้�ข�อย%ต จากค+าชั้#2ขาด้ของผ/�ชั้#2ขาด้ของผ/�ชั้#2ขาด้ไปปฏ บต ตามต3อไป



107

การชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจนั2นั ค/3กรณ#ท2งสัองฝ่5ายต�องตกลังใจห้ร�อพื่ร�อมใจกนัใชั้�ว ธ์#การนั#2เอง ห้ร�อโด้ยค+าแนัะนั+าของบ%คคลัภิายนัอก ซั �งความประสังค�ในัอนัจะใชั้�ว ธ์#การนั#2อาจเก ด้จากความพื่อใจต3อว ธ์#การเชั้3นัว3านั#2 ห้ร�อเก ด้จากความเบ��อห้นั3ายห้ร�อความคร�านัท#�จะให้�ข�อพื่ พื่าทแรงงานัด้+ารงคงอย/3 ห้ร�อไม3ประสังค�จะใชั้�ว ธ์#การอย3างอ��นั เชั้3นั นัด้ห้ย%ด้งานั เป)นัต�นั นัอกจากร/ 3กรณ#จะตกลังใชั้�ว ธ์#การนั#2เองแลั�ว ค/3กรณ#กCต�องม#สั ทธ์ อ สัระท#�จะเลั�อกผ/�ชั้#2ขาด้เองด้�วย โด้ยค/3กรณ#อาจเลั�อกห้าจากบ%คคลัท�วไป ห้ร�ออาจเลั�อกจากบญชั้#รายชั้��อของห้นั3วยบร การทางด้�านันั#2ซั �งอาจเป)นัของรฐห้ร�อของเอกชั้นักCได้�

การเลั�อกผ/�ชั้#2ขาด้นั2นั ค/3กรณ#อาจเลั�อกบ%คคลัแลัะแต3งต2งตวบ%คคลัไว�ลั3วงห้นั�าเพื่��อชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัระห้ว3างค/3กรณ#เป)นัการประจ+า (Permanent) ห้ร�อเลั�อกตวบ%คคลัแลัะแต3งต2งตวบ%คคลัเป)นัการเฉพื่าะเม��อเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัแต3ลัะคราว (ad hoc) กCได้�

การชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจ เป)นัการแสัวงห้าข�อย%ต โด้ยว ธ์#การยอมรบผลัของการชั้#2ขาด้ไว�ลั3วงห้นั�า ค/3กรณ#จะไม3ทราบได้�อย3างชั้ด้เจนัว3า ข�อพื่าทแรงงานัท#�ม#อย/3จะได้�รบการพื่ จารณาแลัะตด้สั นัออกมาอย3างไร การชั้#2ขาด้เป)นัว ธ์#เสั#�ยงต3อผลัท#�จะเก ด้ข 2นั จ งมกจะถึ/กนั+ามาใชั้�เป)นัว ธ์#การสั%ด้ท�ายเสัมอ แต3กCเป)นัท#�นั ยมใชั้�กนัเพื่ราะเป)นัว�ธ์�การย�ต�ข$อพั�พัาทแรงงานท��ได$ผล ไม6เสั�ยเวลาเสั�ยค6าใช$จ6ายและเสั�ยเก�ยรต�ภ2ม�ด�งเช6นว�ธ์�การอย6างอ �น

โด้ยปกต ค/าช�!ขาดท��ผ2$ช�!ขาดออกมาน�!นถุ อว6า เป็�นท��สั�ดและม�ผลผ2กพั�น (Final and binding) ให้�ค/3กรณ#ต�องปฏ บต ตาม

การช�!ขาดโดยสัม�ครใจ ม�กจะใช$ก�บข$อพั�พัาทแรงงานท��เก��ยวก�บสั�ทธ์�เท6าน�!น ข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�เก#�ยวกบผลัประโยชั้นั� ค/3กรณ#มกจะไม3นั ยมนั+าเข�าสั/3การชั้#2ขาด้ เพื่ราะการเร#ยกเอาห้ร�อการสังวนัผลัประโยชั้นั�ไว�นั 2นันั3าจะเป)นัเร��องของการตด้สั นัใจของผ/�เก#�ยวข�องโด้ยตรงเท3านั2นั การด้+าเนั นัธ์%รก จของนัายจ�างกCด้# การรบค3าจ�างห้ร�อประโยชั้นั�ตอบแทนัของลั/กจ�างกCด้# ท2งสัองฝ่5ายควรตด้สั นัใจเอง ม ฉะนั2นั จะ



108

เป)นัการฝ่ากชั้ะตา (Fate) ในัการด้+าเนั นัธ์%รก จแลัะการท+างานัไว�กบการตด้สั นัใจของผ/�ชั้#2ขาด้แต3เพื่#ยงผ/�เด้#ยว

สั+าห้รบตวผ/�ชั้#2ขาด้นั2นั ค/3กรณ#จะเลั�อกผ/�ใด้กCได้�ท#�เป)นัคนักลัางไม3ม#สั3วนัได้�สั3วนัเสั#ยกบฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �ง แต3ควรเป)นัผ/�ม#ความร/ �เก#�ยวกบลักษณะของก จการท#�พื่ พื่าทนั2นัเป)นัอย3างด้#ด้�วย

โด้ยปกต ผ/�ชั้#2ขาด้จะม#จ+านัวนัเป)นัค#� ค�อ 1, 3, 5, 7 ท2งนั#2เพื่��อให้�ได้�เสั#ยงข�างมากในัการชั้#2ขาด้นั�นัเอง

ผ/�ชั้#2ขาด้จะฟ้6งข�อเทCจจร ง (Hearing) แลัะจะท+าค+าชั้#2ขาด้ (award) แจ�งให้�ค/3กรณ#ทราบแลัะปฏ บต ตามต3อไป

ในัสัญญาร3วมเจรจาต3อรองระห้ว3างนัายจ�างแลัะลั/กจ�างในับางประเทศึ เชั้3นั ประเทศึสัห้รฐอเมร กา นัายจ�างแลัะลั/กจ�างมกจะตกลังกนัไว�ในัเร��องเก#�ยวกบการย%ต ข�อร�องท%กข� (Grievance procedure)

ว3าในักรณ#ท#�ไม3อาจตกลังกนัได้�ในัเร��องข�อร�องท%กข� ห้ร�อในักรณ#ท#�ม#ป6ญห้าเก#�ยวกบการต#ความตามข�อตกลัง ค/3กรณ#จะมอบเร��องให้�ผ/�ชั้#2ขาด้ (arbitrator) เป)นัผ/�พื่ จารณา

สั+าห้รบในัประเทศึไทยนั2นั นัายจ�างแลัะลั/กจ�างบางรายกCใชั้�ว ธ์#การชั้#2ขาด้โด้ยสัมครใจในักรณ#ท#�ม#ข�อพื่ พื่าทแรงงานัระห้ว3างกนัด้�วย บางรายก+าห้นัด้ไว�ในัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง บางรายก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานั แลัะบางรายกCตกลังกนัต2งผ/�ชั้#2ขาด้ข 2นัเม��อไม3ประสังค�จะใชั้�ว ธ์#การอย3างอ��นั

2.การช�!ขาดโดยบ�งค�บการชั้#2ขาด้โด้ยบงคบ (Compulsory arbitration) ห้มาย

ถึ ง กรณ#ท#�ค/3พื่ พื่าทถึ/กบงคบให้�เข�าสั/3การชั้#2ขาด้ โด้ยม#วตถึ%ประสังค�ท#�จะย%ต พื่ พื่าทแรงงานัม ให้�ม#การป@ด้งานัห้ร�อการนัด้ห้ย%ด้งานัในัสัถึานัประกอบการนั2นั โด้ยม#กฎีห้มายห้ร�อค+าสั�งจากผ/�ม#อ+านัาจตามกฎีห้มายบงคบให้�ข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นัเข�าสั/3การชั้#2ขาด้ของบ%คคลัห้ร�อคณะบ%คคลัท#�ก+าห้นัด้ไว� แลัะก+าห้นัด้ให้�ค/3กรณ#ต�องปฏ บต ตามค+าชั้#2ขาด้นั2นั



109

วตถึ%ประสังค�สั+าคญในัการนั+าระบบการชั้#2ขาด้โด้ยบงคบมาใชั้�ค�อ การป<องกนัการนัด้ห้ย%ด้งานั การชั้#2ขาด้โด้ยบงคบจ งเป)นัการจ+ากด้สั ทธ์ ในัการนัด้ห้ย%ด้งานั (Right to strike) ซั �งถึ�อว3าเป)นัสั ทธ์ พื่�2นัฐานัในัการท+างานัของมนั%ษย� การจ+ากด้สั ทธ์ เชั้3นัว3านั#2ถึ�อว3าเป)นัการจ+ากด้อ+านัาจต3อรอง (bargaining power) ของฝ่5ายลั/กจ�างด้�วย นัอกจากนั2นัการชั้#2ขาด้โด้ยบงคบยงเป)นัการจ+ากด้เสัร#ภิาพื่ในัการตด้สั นัใจด้+าเนั นัธ์%รก จของนัายจ�าง เพื่ราะนัายจ�างจ+าต�องยอมรบแลัะปฏ บต ตามค+าชั้#2ขาด้ ซั �งอาจปฏ บต ไม3ได้�ห้ร�อปฏ บต ได้�ยาก

ด้งนั2นั โด้ยห้ลักการแลั�วการตรากฎีห้มายบงคบให้�ก จการใด้ห้ร�อข�อพื่าทแรงงานัรายใด้เข�าสั/3การชั้#2ขาด้ จ งต�องพื่ จารณาโด้ยรอบคอบ ให้�ใชั้�แก3ก จการเฉพื่าะท#�สั+าคญจร ง ๆ แลัะห้ากจะก+าห้นัด้ให้�อย/3ในัด้%ลัพื่ นั จของผ/�ใด้กCควรจะต�องวางเง��อนัไขให้�ใชั้�อ+านัาจนั2นั ๆ ได้�ยาก แลัะให้�ใชั้�ในักรณ#จ+าเป)นัเท3านั2นั หล�กการท��เป็�นท��ยอมร�บให$จ/าก�ดสั�ทธ์�ในการน�ดหย�ดงานได$ก8เฉพัาะเพั �อค�$มครองสัาธ์ารณีะ (Protection of the

public) เท3านั2นั การชั้#2ขาด้โด้ยบงคบจ งมกจะใชั้�เฉพื่าะก จการบร การสัาธ์ารณะ (public utilities) เชั้3นั การประปา การไฟ้ฟ้<า เป)นัต�นั ซั �งถึ�าห้ากนัด้ห้ย%ด้งานัแลั�วประชั้าชั้นัสั3วนัให้ญ3ของประเทศึเด้�อด้ร�อนั

การช�!ขาดโดยบ�งค�บน�!น โดยป็กต�ม�กก/าหนดให$คณีะบ�คคลเป็�นผ2$ช�!ขาด แลัะคณะบ%คคลัด้งกลั3าวนั#2 ห้ากไม3เป)นัคนักลัางท2งห้มด้กCมกจะเป)นัไตรภาค� (tripartite) ซั �งประกอบด้�วยบ%คคลัสัามฝ่5าย ค�อ คณะกรรมการฝ่5ายกลัางห้ร�อฝ่5ายรฐ คณะกรรมการฝ่5ายนัายจ�าง แลัะคณะกรรมการฝ่5ายลั/กจ�าง ร3วมกนัเป)นัคณะผ/�ชั้#2ขาด้ บางประเทศึเร#ยกคณะบ%คคลัเห้ลั3านั#2ว3า คณะกรรมการ “ ” (commission) เชั้3นั คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัประเทศึไทย คณะกรรมการแรงงานักลัางในัประเทศึเกาห้ลั# เป)นัต�นั บางประเทศึเร#ยกว3า ศึาลั “ ” (court) เชั้3นั ศึาลัเพื่��อการชั้#2ขาด้อ%ตสัาห้กรรม (Industrial Arbitration Court) ในัประเทศึมาเลัเซั#ยแลัะประเทศึสั งคโปร� เป)นัต�นั



110

การชั้#2ขาด้โด้ยบงคบมกจะใชั้�เพื่��อการระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัเก#�ยวกบผลัประโยชั้นั�เป)นัสั3วนัให้ญ3

3.การช�!ขาดโดยศึาลการชั้#2ขาด้โด้ยศึาลันั2นัเป)นัเร��องท#�ค/3กรณ#ฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �ง

สัมครใจนั+าข�อพื่ พื่าทไปสั/3องค�การท#�ท+าห้นั�าท#�ตด้สั นัข#2ขาด้ซั �งบางประเทศึเร#ยกว3า ศึาลัแรงงานั (Labor court) แลัะเม��อศึาลัแรงงานัรบข�อพื่ พื่าทนั2นัไว�พื่ จารณาแลั�ว กCจะม#กระบวนัการบงคบให้�ค/3กรณ#อ#กฝ่5ายห้นั �งต�องเข�าสั/3การชั้#2ขาด้โด้ยเข�ามาแถึลังแสัด้งข�อเทCจจร งห้ร�อต3อสั/�ข�อกลั3าวห้าของอ#กฝ่5ายห้นั �ง การชั้#2ขาด้ในัร/ปแบบนั#2 จ งเป)นัการชั้#2ขาด้ท2งโด้ยสัมครใจแลัะบงคบผสัมกนั

การชั้#2ขาด้โด้ยศึาลัแรงงานันั2นั โด้ยปกต มกจะม#กระบวนัการคลั�ายระบบศึาลัท#�พื่ จารณาคด้#ธ์รรมด้าท�วไป ห้ากแต3จะแตกต3างเฉพื่าะว ธ์#การพื่ จารณาซั �งมกจะรวด้เรCวแลัะประห้ยด้ นัอกจากนั2นับ%คคลัท#�ท+าห้นั�าท#�ในัการพื่ จารณาซั �งมกจะรวด้เรCวแลัะประห้ยด้ นัอกจากนั2นับ%คคลัท#�ท+าห้นั�าท#�ในัการพื่ จารณาพื่ พื่ากษามกจะเป)นัระบบไตรภาค� ม#ผ/�พื่ พื่ากษา 3

ฝ่5าย ค�อฝ่5ายกลัางห้ร�อตวแทนัของรฐ ฝ่5ายนัายจ�าง แลัะฝ่5ายลั/กจ�าง เชั้3นั ศึาลัแรงงานัในัประเทศึไทย แลัะศึาลัแรงงานัประเทศึอ สัราเอลั เป)นัต�นั บางประเทศึเป็�นระบบทว�ภาค� ม#ผ/�พื่ พื่ากษา 2 ฝ่5าย ค�อ ฝ่5ายนัายจ�างแลัะฝ่5ายลั/กจ�างเท3านั2นั เชั้3นั ศึาลัแรงงานัในัประเทศึฝ่ร�งเศึสั เป)นัต�นั

ข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�จะนั+าเข�าสั/3ศึาลันั2นั สั3วนัให้ญ3จะเป)นัข�อพื่ พื่าทแรงงานัเก#�ยวกบสั ทธ์ (dispute of right) อนัเก ด้จากการไม3ปฏ บต ตามกฎีห้มายแรงงานัห้ร�อการไม3ปฏ บต ตามสัญญาห้ร�อข�อตกลัง สั+าห้รบข�อพื่ พื่าทแรงงานัเก#�ยวกบผลัประโยชั้นั� (dispute of

interest) อนัเก ด้จากการเร#ยกร�อง แลัะการเจรจาต3อรองเร��องผลัประโยชั้นั�เก#�ยวกบการจ�างนั2นั มกจะใชั้�ว ธ์#การอย3างอ��นั



111


1. ข�อพื่ พื่าทแรงงานัห้มายถึ งอะไร แลัะ เก ด้ข 2นัได้�อย3างไร

2. ในัการบร ห้ารข�อพื่ พื่าทด้�านัแรงงานันั2นั ผ/�บร ห้ารด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ม#ว ธ์#ระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัอย3างไรบ�าง

3. การย%ต ข�อพื่ พื่าทโด้ยการไกลั3เกลั#�ย ห้มายถึ งอะไร แลัะม#ว ธ์#การใด้บ�าง

4. การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นั สัามารถึแบ3งออกเป)นัก#�แบบ อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



112

บทท�� 9การป็Fดงานและการน�ดหย�ดงาน

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบความห้มายของการนัด้ป@ด้งานัแลัะการนัด้

ห้ย%ด้งานั2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งประเภิทของการป@ด้งานัแลัะการนัด้ห้ย%ด้

งานั3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งผลัของการป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานั

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. ความห้มายของการนัด้ป@ด้งานัแลัะการนัด้ห้ย%ด้งานั2. ประเภิทของการป@ด้งานั3. ประเภิทของการนัด้ห้ย%ด้งานั4. ข2นัตอนัตามกฎีห้มายในัการนัด้ห้ย%ด้งานัแลัะการป@ด้งานั5. ก จการห้ร�อกรณ#ท#�ห้�ามป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานั6. ผลัท#�เก ด้ข 2นัจากการป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานั



การว�ดและการป็ระเม�นผล1. ค+าถึามท�ายบท2. การซักถึามรายบ%คคลัขณะบรรยาย แลัะห้ลังบรรยาย



113

3. สังเกตพื่ฤต กรรมขณะอภิ ปรายในัชั้2นัเร#ยนัด้�านัทศึนัคต ท#�ด้#ต3อการเร#ยนั

ร2ป็แบบการน�ดหย�ดงานแม�ในักฎีห้มายม ได้�ก+าห้นัด้ร/ปแบบของการนัด้ห้ย%ด้งานัไว� แต3การ

นัด้ห้ย%ด้งานัท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มายนั2นั จะต�องปฏ บต ให้�ถึ/กต�องตามข2นัตอนัของกฎีห้มายแลัะไม3เป)นัการกระท+าท#�ม#ความผ ด้ตามกฎีห้มายแพื่3งแลัะพื่าณ ชั้ย� กฎีห้มายอาญา ห้ร�อกฎีห้มายอ��นั ต3อไปนั#2ค�อร/ปแบบการนัด้ห้ย%ด้งานัในัลักษณะต3างๆ การน�ดหย�ดงานระยะสั�!น

ลั/กจ�างจะนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัระยะเวลัาเท3าใด้กCได้� เชั้3นั 30 นัาท# 1 วนั ห้ร�อห้ลัายวนักCได้� กCสัามารถึกระท+าได้� ห้ากได้�ปฏ บต ตามข2นัตอนัท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ไว� ให้�แจ�งเป)นัห้นังสั�อให้�พื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานัแลัะอ#กฝ่5ายห้นั �งทราบลั3วงห้นั�าเป)นัเวลัาอย3างนั�อยย#�สั บสั#�ชั้ �วโมงต2งแต3เวลัาท#�แจ�ง การนัด้ห้ย%ด้งานันั#2ห้ากไม3ปฏ บต ตามข2นัตอนัของกฎีห้มายห้ร�อตามท#�แจ�งการนัด้ห้ย%ด้งานัไว� ย3อมเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ไม3ชั้อบด้�วยกฎีห้มายตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� เพื่ราะลั/กจ�างยงอย/3ในัสัถึานัท#�ท+างานั แลัะห้ากการกระท+าด้งกลั3าวก3อให้�เก ด้ความเสั#ยห้ายแก3นัายจ�างแลั�ว ลั/กจ�างย3อมไม3ได้�รบความค%�มครองตามกฎีห้มาย แลัะอาจม#ความผ ด้ฐานัะลัะเม ด้ตามกฎีห้มายแพื่3งแลัะพื่าณ ชั้ย� ห้ร�อตามกฎีห้มายอาญาอ#กด้�วย

การน�ดหย�ดงานบางสั6วน กฎีห้มายม ได้�ก+าห้นัด้จ+านัวนัลั/กจ�างท#�ร 3วมนัด้ห้ย%ด้งานัไว� การนัด้

ห้ย%ด้งานัจ งอาจกระท+าเพื่#ยงบางสั3วนั ห้ากได้�ปฏ บต ครบถึ�วนัตามข2นัตอนัของกฎีห้มายแลั�ว ลั/กจ�างท#�เห้ลั�อเพื่#ยงสั3วนันั�อยกCยงสัามารถึห้ย%ด้งานัต3อ



114

ไปได้�โด้ยชั้อบทางกฎีห้มาย ท2งนั#2เพื่ราะการนัด้ห้ย%ด้งานัตามกฎีห้มายไทยเป)นัสั ทธ์ ของลั/กจ�างท%กคนั

การน�ดหย�ดงานโดยม�ใช6มต�สัหภาพัแรงงานในับางประเทศึ การนัด้ห้ย%ด้งานัจะกระท+าได้�โด้ยสัห้ภิาพื่แรงงานั

เท3านั2นั ซั �งถึ�อว3าเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัอย3างเป)นัทางการ แต3สั+าห้รบประเทศึไทย การนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัสั ทธ์ โด้ยชั้อบของลั/กจ�างท%กคนั รวมท2งสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ากได้�กระท+าถึ/กต�องครบถึ�วนัตามข2นัตอนัท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ไว�

การน�ดหย�ดงานแบบสัก�ดก�!นสัายการผล�ตหร อการน�ดหย�ดงานแบบจ�กขวด

เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานับางสั3วนั ท#�ม#ความสั+าคญต3อสัายการผลั ตข2นัต3อไป ท+าให้�ลั/กจ�างกลั%3มอ��นัไม3สัามารถึท+างานัห้ร�อด้+าเนั นัการผลั ตต3อไปได้� การกระท+าเชั้3นันั#2ถึ�อว3าเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มายเชั้3นัเด้#ยวกบการนัด้ห้ย%ด้งานับางสั3วนัแลัะการนัด้ห้ย%ด้งานัแบบสับเปลั#�ยนัห้ม%นัเว#ยนัห้ากได้�ปฏ บต ถึ/กต�องครบถึ�วนัตามข2นัตอนัทางกฎีห้มาย

การน�ดหย�ดงานแบบหม�นเว�ยนเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�สับเปลั#�ยนัห้ม%นัเว#ยนัจากแผนักห้นั �งไปอ#ก

แผนักห้นั �งห้ร�อจากโรงงานัห้นั �งไปอ#กโรงงานัห้นั �ง ห้ารนัด้ห้ย%ด้งานัเชั้3นันั#2ห้ากกระท+าถึ/กต�องครบถึ�วนัตามข2นัตอนัท#�กฎีห้มายก+าห้นัด้ไว�เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มายเชั้3นักนั

การน�ดหย�ดงานระด�บชาต�



115

เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัเพื่��อเร#ยกร�องปกป<องสั ทธ์ แลัะประโยชั้นั�ในัเร��องต3างๆ รวมท2งสัวสัด้ การต3างๆห้ร�อเพื่��อให้�นัายจ�างปฏ บต ตามกฎีห้มายตามสัญญาจ�างแรงงานั ห้ร�อตามข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง ห้ร�อการเลั กจ�างบางแผนักห้ร�อบางสั3วนัด้�วยเห้ต%ผลัทางเศึรษฐก จห้ร�อการนั+าเทคโนัโลัย#สัมนัให้ม3มาใชั้� ท2งนั#2ไม3ว3าจะเก ด้จากข�อพื่ พื่าทแรงงานัโด้ยตรงห้ร�อไม3กCตาม ซั �งการนัด้ห้ย%ด้งานัแบบนั#2มกม#วตถึ%ประสังค�เพื่��อเร#ยกร�อง ต3อต�านั ห้ร�อประท�วงรฐบาลัโด้ยตรง แลัะเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัโด้ยสัห้ภิาพื่แรงงานัในัห้ลัายสัถึานัประกอบการร3วมกนั ท2งนั#2เพื่��อแสัด้งพื่ลังอ+านัาจในัการเจรจาต3อรองร3วม การนัด้ห้ย%ด้งานัระด้บชั้าต นั#2ม#ลักษณะท#�ใกลั�เค#ยงกบการนัด้ห้ย%ด้งานัทางการเม�อง เพื่ราะโด้ยท�วไปแลั�วมกม#วตถึ%ประสังค�เพื่��อต3อต�านันัโยบายทางด้�านัเศึรษฐก จของรฐบาลัเป)นัสั3วนัให้ญ3 ด้งนั2นัห้ากไม3ประสับความสั+าเรCจ ลั/กจ�างท#�ร 3วมชั้%มนั%มนัด้ห้ย%ด้งานันัอกจากจะไม3ได้�รบความค%�มครองตามกฎีห้มายแรงงานัแลัะม#ความผ ด้ตามกฎีห้มายอ��นัอ#ก

การหย�ดงานด$วยความเห8นใจเป)นัการปกป<องผลัประโยชั้นั�ของลั/กจ�างอ��นัท#�ก+าลังท+าการนัด้ห้ย%ด้

งานัในัสัถึานัประกอบการเด้#ยวกนัห้ร�อต3างสัถึานัประกอบการกนั การนัด้ห้ย%ด้งานัเชั้3นันั#2เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ไม3ชั้อบด้�วยกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� เนั��องจากไม3ม#สัาเห้ต%จากข�อพื่ พื่าทแรงงานันั�นัเองแลัะเป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ไม3เก ด้ประโยชั้นั�ทางเศึรษฐก จเลัย ลั/กจ�างกCไม3ได้�ค3าจ�างในัระห้ว3างการนัด้ห้ย%ด้งานัรวมท2งไม3ได้�ประโยชั้นั�อ��นัใด้จากการนัด้ห้ย%ด้งานัเลัย

การน�ดหย�ดงานท��ไม6คาดค�ด เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัแบบนั#2ไม3ค+านั งถึ งเวลัาห้ร�อข2นัตอนัตาม

กฎีห้มาย อาจนัด้ห้ย%ด้งานัในัระห้ว3างท#�ยงอย/3ในัชั้3วงการเจรจาต3อรองห้ร�อ



116

การไกลั3เกลั#�ยข�อพื่ พื่าทแรงงานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานัโด้ยไม3แจ�งให้�พื่นักงานัประกอบข�อพื่ พื่าทแรงงานัแลัะอ#กฝ่5ายห้นั �งทราบลั3วงห้นั�าการนัด้ห้ย%ด้งานัเชั้3นันั#2ย3อมไม3ได้�รบความค%�มครอง

การน�ดหย�ดงานแบบเฉ �อยงาน เป)นัการนัด้ห้ย%ด้งานัแบบเฉ��อยงานันั#2เป)นัการกระท+าท#�ผ ด้กฎีห้มาย

ลั/กจ�างยงคงท+างานัในัสัถึานัท#�ท+างานัโด้ยไม3ได้�ห้ย%ด้งานัจร งๆ เพื่#ยงแต3ท+างานัเชั้��องชั้�า ท+าเพื่#ยงบางสั3วนัห้ร�อท+าในัลักษณะท#�ขาด้ตกบกพื่ร3อง ซั �งเป)นัการกระท+าท#�จงใจให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย การนัด้ห้ย%ด้งานัเชั้3นันั#2จ งไม3ใชั้3การกระท+าท#�ฝ่5าฝ่Iนักฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� แต3เป)นัการกระท+าท#�ผ ด้กฎีห้มาย เนั��องจากลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานัยงคงท+างานัโด้ยจงใจให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย ซั �งนัายจ�างอาจเลั กจ�างไปเลัยโด้ยไม3ต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ย

การน�ดหย�ดงานโดยไม6ยอมออกจากสัถุานท��ท/างานหร อโดยครอบครองสัถุานท��ท/างาน

เป)นัการห้ย%ด้งานัโด้ยไม3ยอมเข�าท+างานัตามห้นั�าท#� แลัะไม3ยอมออกจากสัถึานัประกอบการ ท2งไม3ยอมห้ร�อขด้ขวางไม3ให้�ลั/กจ�างแทนัเข�าท+างานั ไม3ว3าจะเป)นัลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบการเด้#ยวกนัห้ร�อท#�นัายจ�างจด้ห้ามาให้ม3 การนัด้ห้ย%ด้งานัเชั้3นันั#2เป)นัการกระท+าท#�ผ ด้กฎีห้มาย การนัด้ห้ย%ด้งานัแบบนั#2ห้ากกระท+าเพื่#ยงระยะเวลัาอนัสั2นัห้ร�อโด้ยสังบซั �งลั/กจ�างอ��นัสัามารถึท+างานัต3อไปได้� แลัะนัายจ�างไม3ได้�สั �งให้�ลั/กจ�างออกจากสัถึานัท#�ท+างานั กCอาจเป)นัการกระท+าท#�ไม3ผ ด้กฎีห้มาย

การน�ดหย�ดงานโดยการช�มน�มหน$าสัถุานท��ท/างานหร อบร�เวณีใกล$เค�ยง

การชั้%มนั%มเชั้3นัว3านั#2ห้ากกระท+าด้�วยความร%นัแรงห้ร�อโด้ยการข3มข/3 กCอาจเป)นัการกระท+าท#�ม#ความผ ด้กฎีห้มายอ��นั ไม3ว3าจะเป)นัการกระท+าภิายในัห้ร�อภิายนัอกสัถึานัประกอบการ ห้ร�อห้นั�าถึนันัทางเข�า-ออก สัถึานั



117

ประกอบการ กCเป)นัการกระท+าท#�ไม3ได้�รบความค%�มครองตามพื่ระราชั้บญญต แลัะม#ความผ ด้ตามกฎีห้มายท2งความผ ด้ทางแพื่3งแลัะอาญา

ร2ป็แบบการป็Fดงานการป@ด้งานั ไม3ม#ร/ปแบบท#�ซับซั�อนัมากมายเห้ม�อนัการห้ย%ด้งานั

การป@ด้งานัอาจกระท+าเพื่#ยงบางสั3วนั บางแผนัก ห้ร�อเฉพื่าะกลั%3มลั/กจ�างท#�ย��นัห้ร�อแจ�งข�อเร#ยกร�อง ห้ร�อป@ด้งานัท%กสั3วนั ท%กแผนักท2งสัถึานัประกอบการ แลัะอาจเก ด้ข 2นัก3อนัการนัด้ห้ย%ด้งานั ระห้ว3างการนัด้ห้ย%ด้งานั ห้ร�อห้ลังจากท#�การนัด้ห้ย%ด้งานัได้�ย%ต ลังแลั�วกCได้�การป็Fดงานบางสั6วน

พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์�ฯ ม ได้�ก+าห้นัด้ให้�การป@ด้งานัต�องกระท+าแก3ลั/กจ�างท%กคนัห้ร�อป@ด้ท2งก จการ ด้งนั2นั การป@ด้งานับางสั3วนัเนั��องจากข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้� จ งเป)นัการกระท+าท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย

การป@ด้งานับางสั3วนั เป)นัมาตรการตอบโต�การนัด้ห้ย%ด้งานับางสั3วนั การนัด้ห้ย%ด้งานัแบบเฉ��อยงานั การนัด้ห้ย%ด้งานัแบบสับเปลั#�ยนัห้ม%นัเว#ยนัห้ร�อการนัด้ห้ย%ด้งานัแบบครอบครองสัถึานัท#�ท+างานั ท2งนั#2 เพื่��อบ#บบงคบห้ร�อกด้ด้นัลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานัโด้ยการป@ด้งานัเฉพื่าะสั3วนัห้ร�อเฉพื่าะแผนักของลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานั ซั �งระยะเวลัาในัการป@ด้งานันั2นัมกจะยาวนัานักว3าระยะเวลัาการนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัก+าห้นัด้ไว�

การป@ด้งานัเชั้3นันั#2มกม#ผลัให้�ลั/กจ�างท#�ม ได้�ร3วมห้ย%ด้งานัไม3เห้Cนัด้�วยห้ร�อไม3พื่อใจฝ่5ายท#�นัด้ห้ย%ด้งานัจนัอาจก3อให้�เก ด้ความแตกแยกกนัเองท2งระห้ว3างลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานัด้�วยกนัเองแลัะลั/กจ�างห้ร�อสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัท#�นัด้ห้ย%ด้งานักบฝ่5ายท#�ม ได้�ร3วมนัด้ห้ย%ด้งานัด้�วย ซั �งอาจม#ผลัให้�ลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานับางสั3วนัต�องการกลับเข�าท+างานัห้ากไม3ม#ท%นัสันับสันั%นัการขาด้รายได้�ระห้ว3างการนัด้ห้ย%ด้งานั แลัะท+าให้�การนัด้ห้ย%ด้งานัลั�มเห้ลัวไปได้�



118

การป@ด้งานัเชั้3นันั#2 มกกระท+าทนัท#ท#�ลั/กจ�างนัด้ห้ย%ด้งานัเพื่��อตอบโต�การนัด้ห้ย%ด้งานั ห้ร�ออาจกระท+าก3อนัการนัด้ห้ย%ด้งานักCได้�ในักรณ#ท#�นัายจ�างได้�แจ�งข�อเร#ยกร�องสัวนัทางห้ลังจากท#�ฝ่5ายลั/กจ�างได้�แจ�งข�อเร#ยกร�องก3อนัแลั�ว ท2งนั#2 เพื่��อท+าลัายการนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างท#�ก+าลังจะเก ด้ข 2นัแลัะอย/3ในัข2นัเตร#ยมการ การป@ด้งานัในัลักษณะนั#2เป)นัการกระท+าท#�ก�าวร�าวโด้ยใชั้�ก+าลังอ+านัาจทางเศึรษฐก จท#�เห้นั�อกว3าบ#บบงคบฝ่5ายลั/กจ�างให้�ต�องยอมตามข�อเสันัอของตนั ห้ร�อให้�ถึอนัข�อเร#ยกร�อง ซั �งบางประเทศึถึ�อว3าเป)นัการป@ด้งานัท#�ไม3ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย

อย3างไรกCตาม การป@ด้งานับางสั3วนันั#2เป)นัการกระท+าท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มายตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์�ฯ ซั �งให้�สั ทธ์ การป@ด้งานัแก3นัายจ�าง แลัะให้�สั ทธ์ การนัด้ห้ย%ด้งานัแก3ลั/กจ�างโด้ยเท3าเท#ยมกนั

การป็Fดงานท�!งก�จการ ห้มายถึ ง การท#�นัายจ�างสั�งให้�ลั/กจ�างท2งห้มด้ไม3ว3าจะเป)นัลั/กจ�างท#�

เก#�ยวข�องกบข�อเร#ยกร�องห้ร�อข�อพื่ พื่าทแรงงานัห้ร�อไม3กCตาม งด้การท+างานัห้ร�องด้การปฏ บต ห้นั�าท#�ชั้ �วคราว แลัะป@ด้สัถึานัประกอบก จการเนั��องจากข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้� ท2งนั#2 เพื่��อบ#บบงคบให้�ฝ่5ายลั/กจ�างต�องยอมตามข�อเสันัอ ห้ร�อเพื่��อให้�ฝ่5ายลั/กจ�างย%ต การนัด้ห้ย%ด้งานั ซั �งอาจกระท+าก3อนัการนัด้ห้ย%ด้งานั ในักรณ#ท#�นัายจ�างเป)นัฝ่5ายแจ�งข�อเร#ยกร�องห้ร�อในักรณ#ท#�นัายจ�างได้�แจ�งข�อเร#ยกร�องสัวนัทางภิายห้ลัง การแจ�งข�อเร#ยกร�องของฝ่5ายลั/กจ�าง ห้ร�ออาจกระท+าระห้ว3างการนัด้ห้ย%ด้งานั ห้ร�อห้ลังจากการนัด้ห้ย%ด้งานัคร2งแรกกCได้� ถึ�าข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นัยงไม3ย%ต ห้ร�อยงตกลังกนัไม3ได้�

นายจ$างป็Fดงาน(Lockout) หร อล2กจ$างน�ดหย�ดงาน (strike)

เม��อนัายจ�างแลัะลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัไม3อาจตกลังในัเร��องท#�เร#ยกร�องกนัได้�ด้�วยว ธ์#การ

เจรจาในักระบวนัการเจรจาต3อต3อรอง นัายจ�างห้ร�อลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัอาจใชั้�มาตรการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ห้ร�อการปฏ บต เชั้ ง



119

บงคบในัทางอ%ตสัาห้กรรมกด้ด้นัเพื่��อให้�อ#กฝ่5ายห้นั �งย นัยอมตกลังในัเร��องท#�เจรจานั2นัได้�

มาตรการทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ด้งกลั3าวของนัายจ�างเร#ยกว3า การป@ด้งานั(lockout) สั3วนัของฝ่5ายลั/กจ�างเร#ยกว3า การนัด้ห้ย%ด้งานั (strike)

การป@ด้งานัเป)นัว ธ์#การของนัายจ�าง กระท+าเพื่��อบงคบฝ่5ายลั/กจ�างในัทางเศึรษฐก จด้�วยว ธ์#ป@ด้งานัไม3ให้�ลั/กจ�างเข�าท+างานัแลัะไม3จ3ายค3าจ�าง ท2งนั#2เพื่��อให้�ลั/กจ�างถึอนัข�อเร#ยกร�องท#�ได้�เร#ยกร�องไว� ห้ร�อยอมรบตามข�อเสันัอของนัายจ�างในัการเจรจาต3อรองเพื่��อให้�ได้�ข�อตกลังในัการจ�างงานัแลัะการท+างานัระห้ว3างกนั การป@ด้งานัเป)นัเคร��องม�อท#�นัายจ�างใชั้�บงคบให้�ลั/กจ�างกระท+าตามความประสังค�ของตนั โด้ยอาศึยความเด้�อด้ร�อนัท#�เก ด้ข 2นัจากการไม3ได้�รบค3าจ�างแลัะผลัประโยชั้นั�ในัการท+างานั (เกษมสันัต�ว ลัาวรรณ.๒๕๔๖. ห้นั�า ๑๙๒-๑๙๓)

ปกต การป@ด้งานัไม3เก ด้ข 2นับ3อยนัก เพื่ราะการป@ด้งานัสัร�างความเสั#ยห้ายต3อกระบวนัการในัการผลั ต นัายจ�างขาด้รายได้� เสั#ยลั/กค�า ผลั ตสั นัค�าสั3งลั/กค�าไม3ทนั ด้�านัการเง นั ม#นัายจ�างจ+านัวนัไม3นั�อยก/�ย�มเง นัจากสัถึาบนัการเง นัมาลังท%นัในัการประกอบก จการ เม�� อป@ด้งานักCย3อมม#ป6ญห้าทางการเง นั ลักษณะการป@ด้งานั ค�อ การท#�นัายจ�างไม3ให้�ลั/กจ�างรายงานัตวเข�าท+างานัด้�วยการลังเวลัาท+างานั ซั �งใชั้�ว ธ์#รายงานัทางอ เลัคทรอนั กสั�ห้ร�อการลังลัายม�อชั้��อ ด้�วยว ธ์#ป@ด้โรงงานัท#�ลั/กจ�างท+างานั นัายจ�างไม3ต�องจ3ายค3าจ�างในัระห้ว3างป@ด้งานั แต3ถึ�านัายจ�างป@ด้เคร��องจกรในัการผลั ตโด้ยยอมให้�ลั/กจ�างเข�าลังชั้��อแลัะลังเวลัาท+างานัไม3ถึ�อเป)นัการป@ด้งานั

ระยะเวลัาในัการป@ด้งานัจะยาวนัานัเท3าไร ข 2นัอย/3กบความอด้ทนัต3อความเสั#ยห้ายท#�นัายจ�างได้�รบ เพื่ราะการป@ด้งานัท+าให้�นัายจ�างไม3สัามารถึผลั ตผลั ตภิณฑ์�ได้�ตามท#�ลั/กค�าสั�ง อาจท+าให้�สั/ญเสั#ยลั/กค�า ต�องเสั#ยด้อกเบ#2ยกรณ#การใชั้�เง นัลังท%นัจากเง นัก/�สัถึาบนัการเง นั การป@ด้งานัจะย%ต เม��อ



120

นัายจ�างบรรลั%ผลัแลัะลั/กจ�างยอมตามข�อเร#ยกร�องของนัายจ�างห้ร�อเม��อลั/กจ�างยอมเจรจาแลัะกลับเข�าท+างานั การป@ด้งานัจ งม#ระยะเวลัาไม3แนั3นัอนั ข 2นัอย/3กบสัถึานัการณ�

การป@ด้งานัไม3ใชั้3การเลั กก จการห้ร�อการป@ด้ก จการ การป@ด้งานัเป)นัการห้ย%ด้ท+างานัของลั/กจ�างชั้�วคราว ขณะป@ด้งานันัายจ�างอาจท+าการงานัในัสั3วนัของนัายจ�างห้ร�อสั3วนัท#�ไม3ต�องใชั้�แรงงานัของลั/กจ�างได้� แต3การป@ด้ก จการห้ร�อการเลั กก จการเป)นัความประสังค�ของนัายจ�างท#�จะไม3ประกอบก จการอ#กต3อไป ซั �งห้มายถึ งการเลั กจ�างลั/กจ�าง

เกษมสันัต� ว ลัาวรรณ กลั3าวว3า การป@ด้งานัในัต3างประเทศึจะเก ด้ข 2นัในัระห้ว3างท#�สัญญาร3วมเจรจาต3อรองสั 2นัสั%ด้ลัง ค�อเก ด้ข 2นัในัระยะเวลัาท#�ปลัอด้สัญญาจ�างท#�นัายจ�างกบลั/กจ�างตกลังกนัไว�แลัะยงไม3ได้�ตกลังกนัให้ม3 สัญญาร3วมเจรจาต3อรองนั#2จะผ/กพื่นักนัในัระยะเวลัาสั2นั ๆ ๑, ๒ ห้ร�อ ๓ ปB แต3ตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. ๒๕๑๘ ของไทยบญญต ว3า ข�อเร#ยกร�องอาจเก ด้ข 2นัจากฝ่5ายใด้ฝ่5ายห้นั �งแลัะเม�� อด้+าเนั นัการตามข2นัตอนัของกระบวนัการแรงงานัสัมพื่นัธ์�แลั�วไม3สัามารถึตกลังกนัได้�นัายจ�างจ งป@ด้งานั ด้�วยเห้ต%นั#2การป@ด้งานัจ งเก ด้ข 2นัในัเวลัาใด้กCได้�

การนัด้ห้ย%ด้งานั เป)นัการกระท+าท#�ลั/กจ�างใชั้�เป)นัมาตรการในัการบงคบนัายจ�างให้�ตกลังตามข�อเร#ยกร�องโด้ยพื่ร�อมใจกนันัด้ห้ย%ด้งานัซั �งเป)นัการบงคบทางเศึรษฐก จต3อนัายจ�าง เพื่��อให้�นัายจ�างได้�รบความเด้�อด้ร�อนัจากการพื่ร�อมใจกนัไม3ท+างานัตามปกต แลัะตกลังย นัยอมตามข�อเร#ยกร�องห้ร�อข�อเสันัอของลั/กจ�าง

ว ธ์#การนัด้ห้ย%ด้งานัมกจะเก ด้ข 2นัจากลั/กจ�างบางสั3วนัท#�เก#�ยวชั้�องกบการเร#ยกร�องนัด้กนัผลัะงานัไม3ยอมเข�าท+างานัแลัะห้ย%ด้งานัอย/3จนัตกลังกนั ห้ร�อเก ด้จากสัห้ภิาพื่แรงงานัเป)นัผ/�นัด้ห้มายให้�ลั/กจ�างห้ย%ด้งานั การนัด้ห้ย%ด้งานัตามกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 บญญต นั ยามศึพื่ท� การนัด้ห้ย%ด้งานัว3า ห้มายความว3า การท#�ลั/กจ�างร3วมกนัไม3ท+างานัชั้�วคราวเนั��องจากข�อพื่ พื่าทแรงงานั



121

สั%ด้าศึ ร วศึวงศึ� กลั3าวถึ งการนัด้ห้ย%ด้งานัว3า ห้มายถึ งการท#�คนังานัห้ลัาย ๆ คนั นัด้พื่ร�อมกนัไม3ท+างานัตามปกต ท#�เคยท+า อนัเป)นัการก3อให้�เก ด้ความไม3สัะด้วกห้ร�อความเสั#ยห้ายข 2นั ในัสัภิาพื่ของการบงคบให้�ผ/�ได้�รบความไม3สัะด้วกห้ร�อเสั#ยห้ายยอมกระท+า ในัสั �งท#�ผ/�นัด้ห้ย%ด้งานัต�องการ(สั%ด้าศึ ร วศึวงศึ�. ๒๕๔๔: ห้นั�า ๑๓๑)

จากบทบญญต ของกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� เห้Cนัได้�ว3า การนัด้ห้ย%ด้งานัจะต�องม#องค�ประกอบ 3 ประการ ค�อ

1. การนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัการกระท+าของลั/กจ�างห้ลัายคนั โด้ยพื่ จารณาจากถึ�อยค+า "การท#�ลั/กจ�างร3วมกนั………" จะต�องไม3ใชั้3การกระท+าของคนัเพื่#ยงตนัเด้#ยว แต3ม#จ+านัวนัเท3าไรนั2นัไม3ได้�ก+าห้นัด้ จ งพื่ จารณาจากจ+านัวนัลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบกอบก จการว3า ลั/กจ�างท#�ไม3ท+างานัได้�ก3อให้�เก ด้ความเสั#ยห้ายแก3นัายจ�างจนันัายจ�างต�องยอมตามท#�ลั/กจ�างต�องการห้ร�อไม3

2. การนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัการไม3ท+างานัชั้�วคราว ซั �งเป)นัการร3วมใจกนัไม3ท+างานัตามปกต ท#�เคยท+าเพื่#ยงชั้�วคราว เม��อเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั ไม3ใชั้3การห้ย%ด้งานัตลัอด้ไป เชั้3นั พื่ร�อมใจกนัลัาออก ซั �งไม3ตรงกบความห้มายของกฎีห้มาย

3. การร3วมใจกนัไม3ท+างานันั2นัเก ด้จากข�อพื่ พื่าทแรงงานั ถึ�าการร3วมใจกนัไม3ท+างานัเก ด้จากสัาเห้ต%อ�� นัท#�ไม3ใชั้3ข�อพื่ พื่าทแรงงานักCไม3ถึ�อเป)นัการห้ย%ด้งานัตามความห้มายของกฎีห้มายแรงงานั

การห้ย%ด้งานัท#�ชั้อบด้�วยกฎีห้มายต�องเข�าองค�ประกอบท2ง ๓ ประการท#�กลั3าว จ งจะได้�รบความค%�มครองตามกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� ถึ�าไม3เข�าองค�ประกอบของกฎีห้มายแรงงานัจะไม3ได้�รบการค%�มครองแลัะถึ�าในัการนัด้ห้ย%ด้งานัม#ลักษณะเป)นัการบงคบรฐบาลั ห้ร�อข3มข/3ประชั้าชั้นัจะม#โทษทางอาญาตามมาตรา ๑๑๗ ประมวลักฎีห้มายอาญาด้�วย

การนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัเคร��องม�อของลั/กจ�างท#�จะบงคบให้�นัายจ�างกระท+าตามความประสังค�ของตนั โด้ยเอาความเด้�อด้ร�อนัของนัายจ�างท#�เก ด้ข 2นัจากการท#�นัายจ�างไม3สัามารถึด้+าเนั นัการผลั ตห้ร�อบร การ มาใชั้�



122

เป)นัมาตรการในัการบงคบนัายจ�าง ด้งนั2นั การนัด้ห้ย%ด้งานัจะได้�ผลักCต3 อ เ ม�� อ ฝ่5 า ย ลั/ ก จ� า ง ม# อ+า นั า จ ใ นั ก า ร เ จ ร จ า ต3 อ ร อ ง ม า ก ก ว3 านัายจ�าง(เกษมสันัต� ว ลัาวรรณ. ๒๕๔๖: ห้นั�า ๑๙๘) การนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างจะม#ผลัต3อการต3อรองกบนัายจ�างได้�มากนั�อยเพื่#ยงใด้ข 2นัอย/3กบป6จจยห้ลัายด้�านัด้�วยกนัค�อ

1. ความพื่ร�อมเพื่ร#ยงของลั/กจ�างในัการนัด้ห้ย%ด้งานั ถึ�าการนัด้ห้ย%ด้งานัเก ด้ข 2นัจ+านัวนัมากห้ร�อ ท2งสัถึานัประกอบก จการกCจะสัร�างความชั้งกงนัในัการท+างานัได้�กว�างขวาง

2. ความอด้ทนัของลั/กจ�างในัการด้+ารงชั้#พื่โด้ยไม3ได้�รบค3าจ�าง3. จ+านัวนัเง นัท%นัซั �งต�องใชั้�จ3ายในัระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานั4. ลักษณะงานัท#�ลั/กจ�างท+าม#ความสั+าคญต3อนัายจ�าง เพื่ราะเป)นั

งานัท#�ต�องใชั้�ฝ่Bม�อแลัะความ ชั้+านัาญ

5. ความต�องการแรงงานัของฝ่5ายนัายจ�างม#เพื่#ยงใด้

ว ธ์#การนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�าง ค�อ ลั/กจ�างท#�เก#�ยวข�องกบข�อพื่ พื่าทแรงงานัพื่ากนัผลัะออกจากงานัห้ร�อไม3ยอมเข�าท+างานั แลัะห้ย%ด้ตลัอด้ไปจนักว3าท2งสัองฝ่5ายจะตกลังกนัได้� การนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างท#�เก ด้ข 2นัพื่ร�อมกนัท2งสัถึานัประกอบก จการห้ร�อท2งห้นั3วยงานั จะท+าให้�ก จการของนัายจ�างต�องห้ย%ด้ชั้ะงกสั 2นัเชั้ งทนัท# แต3ถึ�าการนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างเก ด้ข 2นับางสั3วนัห้ร�อม#จ+านัวนัลั/กจ�างท#�ห้ย%ด้งานัเลัCกนั�อย กCจะสั3งผลักระทบกระเท�อนัต3อนัายจ�างไม3มาก นัายจ�างยงสัามารถึด้+าเนั นัการของตนัต3อไปได้�บ�าง นัายจ�างจะใชั้�ว ธ์#การต3าง ๆ เพื่��อให้�งานัของตนัไม3เสั#ยห้าย เชั้3นั ชั้กชั้วนัให้�ลั/กจ�างกลับเข�าท+างานั ข3มข/3ว3าจะเลั กก จการห้ร�อเลั กจ�าง จะให้�ค3าจ�างห้ร�อโบนัสัสั/งข 2นัห้ร�อรบผ/�อ��นัเข�าท+างานัแทนัลั/กจ�างท#�ห้ย%ด้งานั ถึ�าการกระท+าของนัายจ�างได้�ผลัการนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างกCประสับความลั�มเห้ลัว



123

ในัระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานัลั/กจ�างจ งต�องม#ก จกรรมห้ลัายร/ปแบบ เพื่��อไม3ให้�ตกเป)นัฝ่5ายเสั#ยเปร#ยบต3อนัายจ�าง ในัต3างประเทศึลั/กจ�างบางสั3วนัจะผลัด้กนัถึ�อป<ายประท�วงบร เวณทางเข�าออกของสัถึานัประกอบก จการ ม#ข�อความว3า ก+าลังนัด้ห้ย%ด้งานัแลัะชั้#2เห้ต%ผลัในัการนัด้ห้ย%ด้งานั เชั้3นั การไม3ได้�รบความเป)นัธ์รรมจากนัายจ�างห้ร�อการเอารด้เอาเปร#ยบของนัายจ�าง โด้ยม#วตถึ%ประสังค�เพื่��อ (เกษมสันัต� ว ลัาวรรณ. ๒๕๔๖: ห้นั�า ๒๐๐)

1. ชั้กชั้วนัลั/กจ�างท#�ยงท+างานัเข�าร3วมนัด้ห้ย%ด้งานั2. แสัด้งตนัเป)นัลั/กจ�างแลัะไม3ประสังค�ให้�บ%คคลัภิายนัอกเข�าไป

สัมครท+างานั3. ควบค%มไม3ให้�ลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานัเข�าท+างานั4. ขอความเห้Cนัใจแลัะการสันับสันั%นัจากประชั้าชั้นัการนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�างโด้ยท�วไปไม3ม#ก+าห้นัด้ระยะเวลัานัานั

เท3าไร ข 2นัอย/3กบการตด้สั นัใจของลั/กจ�างแลัะความพื่อใจในัการยอมรบข�อเสันัอของลั/กจ�าง ห้ร�อเพื่ราะไม3อาจทนันัด้ห้ย%ด้งานัอย/3ต3อไป

การนัด้ห้ย%ด้งานัอาจเก ด้จากการตด้สั นัใจของสัห้ภิาพื่แรงงานักCได้� เม��อท#�ประชั้%มให้ญ3ของสัห้ภิาพื่แรงงานัม#มต เห้Cนัชั้อบในัการนัด้ห้ย%ด้งานั ก3อนันัด้ห้ย%ด้งานั สัห้ภิาพื่แรงงานัต�องว เคราะห้�แลั�วว3า การนัด้ห้ย%ด้งานัจะได้�รบความร3วมม�ออย3างพื่ร�อมเพื่#ยงของลั/กจ�างท2งห้มด้ห้ร�อลั/กจ�างสั3วนัให้ญ3ในัสัถึานัประกอบก จการ ลั/กจ�างม#ความอด้ทนัแลัะม#ท%นัเพื่#ยงพื่อต3อค3าใชั้�จ3ายจนันัายจ�างยอมตกลังตามข�อเร#ยกร�องของฝ่5ายลั/กจ�าง

ค3าจ�างในัระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานั เร��องค3าจ�างในัระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัไปตามห้ลักสัญญาต3างตอบแทนั เม��อลั/กจ�างไม3ได้�ท+างานัให้�นัายจ�าง ลั/กจ�างกCไม3ม#สั ทธ์ ได้�รบค3าจ�างตามห้ลัก no work no pay ระห้ว3างการนัด้ห้ย%ด้งานัลั/กจ�างอาจไปท+างานัในัท#�อ��นัใด้กCได้� ขณะท#�นัายจ�างกCม#ความชั้อบท#�จะจ�างผ/�อ��นัเข�าเป)นัลั/กจ�าง ท+างานัแทนัลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานั



124

การนัด้ห้ย%ด้งานันั3าจะก3อความเสั#ยห้ายต3อนัายจ�างห้ลัายด้�านัด้�วยกนั(เกษมสันัต� ว ลัาวรรณ. ๒๕๔๖: ห้นั�า ๒๐๕ - ๒๐๗) ด้งนั#2

1. เสั#ยค3าใชั้�จ3ายท#�จ+า เป)นัซั �งเป)นัการบ+า ร%งรกษาเคร��องจกร อ%ปกรณ�ในัการผลั ต ค3าใชั้�จ3ายประจ+าของสัถึานัประกอบก จการ (ค3าไฟ้ฟ้<า ค3าเชั้3า ด้อกเบ#2ย เง นัก/�จากสัถึาบนัการเง นั) รวมท2งค3าจ�างแก3ลั/กจ�างท#�ไม3ได้�นัด้ห้ย%ด้งานั

2. การชั้ะงกงนัของกระบวนัการผลั ตท2งกระบวนัการห้ร�อบางสั3วนั ท+าให้�ไม3สัามารถึผลั ตห้ร�อผลั ตได้�ลัด้นั�อยลัง เก ด้ความไม3ราบร��นัในัการบร การ นัายจ�างขาด้รายได้� ไม3ม#ก+าไร ระบบการห้ม%นัเว#ยนัทางการเง นัเก ด้ป6ญห้า

3. เก ด้ความเสั#ยห้าย การเสั��อมสัภิาพื่ของเคร��องจกร เคร��องม�อ วตถึ%ด้ บรวมถึ งผลัผลั ตท#�ขาด้ผ/�บ+าร%งรกษา

4. เก ด้ความเสั#ยห้ายทางการค�า ค�อ เสั#ยลั/กค�า ขาด้ความเชั้��อถึ�อไว�วางใจในัค%ณภิาพื่ของผลัผลั ตจากลั/กค�า

5. ความเสั#ยห้ายท#�จะต�องชั้ด้ใชั้�ห้ร�อค3าปรบจากการผ ด้สัญญากบลั/กค�า

6. ความเสั#ยห้ายต3อชั้��อเสั#ยง ซั �งม#ความเชั้��อกนัว3า สัถึานัประกอบก จการท#�ม#การนัด้ห้ย%ด้งานั แสัด้งว3าระบบการบร ห้ารของสัถึานัประกอบก จการขาด้ประสั ทธ์ ภิาพื่ กระบวนัการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัสัถึานัประกอบก จการไม3ด้#

7. ความเสั#ยห้ายท#�เก ด้จากการท+าลัายทรพื่ย�สั นัเม��อนัด้ห้ย%ด้งานัของลั/กจ�าง ห้ร�อแม�การกระท+าผ ด้ทางอาญาของลั/กจ�าง

การน�ดหย�ดงานย�งม�ความเสั�ยท��น6าจะเก�ดก�บล2กจ$างด$วย ด�งน�!1. ลั/กจ�างต�องว3างงานัชั้�วคราว ผลัประโยชั้นั�อ��นั ๆ ท#�เคยได้�รบ ม#

ป6ญห้าทางการเง นัอาจต�องก/�ย�ม ม#ป6ญห้าห้นั#2สั นัภิายห้ลัง3. การนัด้ห้ย%ด้งานัท+าให้�ก จการของนัายจ�างม#ป6ญห้าแลัะสั3งผลัก

ระทบไปถึ งลั/กจ�างด้�วย เชั้3นั การจ3ายโบนัสัต+�าลัง การแบ3งสั3วนัก+าไรลัด้ลัง



125

4. เสั#�ยงต3อการถึ/กเลั กจ�างเนั��องจากอาจกระท+าผ ด้ทางอาญาห้ร�อทางแพื่3งระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานั

5. ความสัมพื่นัธ์�ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างเปลั#�ยนัไปจากเด้ ม ท#�เคยม#ความสัมพื่นัธ์�แบบถึ�อยท#ถึ�อยอาศึยต3อกนั นัายจะม#ท3าท#เคร3งครด้เอาจร งเอาจงเม��อม#การนัด้ห้ย%ด้งานั

การน�ดหย�ดงานย�งสัร$างความเสั�ยหายเป็�นการสั6วนรวมต6อป็ระเทศึชาต�ในด$านต6าง ๆ อ�กด$วย ค อ

1. ความเสั#ยห้ายทางด้�านัเศึรษฐก จ ผลัผลั ตรวมของประเทศึจะลัด้ลัง เนั��องจากการนัด้ห้ย%ด้งานัท+าให้�เง นัตราต3างประเทศึลัด้ลัง (การสั3งออกนั�อยลัง) การท3องเท#�ยวลัด้ลัง ชั้��อเสั#ยงแลัะความเชั้��อถึ�อทางการค�ากระทบกระเท�อนั รายได้�การจด้เกCบภิาษ#อากรลัด้ลัง

2. ความเสั#ยห้ายทางสังคม ท+าให้�ขาด้แคลันัเคร��องอ%ปโภิคบร โภิคท#�จ+าเป)นั ราคาสั นัค�าสั/งข 2นั แลัะม#ป6ญห้าสังคมอ��นั ๆ

3. ความเสั#ยห้ายต3อความม�นัคงของประเทศึ ถึ�าม#การนัด้ห้ย%ด้งานัในัสัถึานัประกอบก จการรายให้ญ3พื่ร�อม ๆ กนัห้ลัายแห้3ง จะม#ผลัต3อความสังบสั%ขของบ�านัเม�องแลัะความม�นัคงของประเทศึ

ความสั/า เร8จในการน�ดหย�ดงาน การน�ดหย�ดงานจะป็ระสับความสั/าเร8จข)!นอย26ก�บป็4จจ�ยด�งต6อไป็น�!

1. ได้�กระท+าตามข2นัตอนัท#�กฎีห้มายบญญต แลัะถึ/กกฎีห้มาย การนัด้ห้ย%ด้งานัต�องกระท+าแลัะด้+าเนั นัการให้�ถึ/กต�องตามข2นัตอนัท#�กฎีห้มายบญญต ไว� ค�อ ได้�ม#การแจ�งข�อเร#ยกร�อง เจรจาแลั�วแต3ตกลังกนัไม3ได้�ห้ร�อไม3ม#การเจรจา พื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทได้�เข�าไกลั3เกลั#�ย แต3ไม3สัามารถึตกลังกนัได้� จนักระท�งฝ่5ายลั/กจ�างนัด้ห้ย%ด้งานั เม�� อแจ�งให้�นัายจ�างแลัะพื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานัทราบลั3วงห้นั�าไม3นั�อยกว3า ๒๔ ชั้�วโมง เพื่��อไม3ให้�ฝ่5ายนัายจ�างยกข 2นัเป)นัข�อกลั3าวอ�างแลัะใชั้�เป)นัข�อได้�เปร#ยบในัการท+าข�อตกลัง



126

ระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานั กลั%3มผ/�นัด้ห้ย%ด้งานัต�องระมด้ระวงไม3ให้�ลั/กจ�างคนัใด้คนัห้นั �งประพื่ฤต ผ ด้กฎีห้มาย เชั้3นั การย ด้โรงงานั การกกขงห้นั3วงเห้นั#�ยวนัายจ�างห้ร�อผ/�บงคบบญชั้า การขด้ขวางบ%คคลัห้ร�อสั �งของไม3ให้�เข�าออกในัโรงงานั การป@ด้ประต/ ต2งเคร��องก#ด้ขวางการขนัสั3งผลั ตภิณฑ์�ไปยงลั/กค�า การเอาทรพื่ย�สั นัของนัายจ�างไปบร โภิคห้ร�อจ+าห้นั3าย รวมท2งการกระท+าการห้ม �นัประมาทใสั3ร�ายในัเร��องสั3วนัตว

2. กระท+าการในัเวลัาแลัะโอกาสัท#�เห้มาะสัม การนัด้ห้ย%ด้งานัท#�ประสับความสั+าเรCจต�องลังม�อกระท+าในัเวลัาท#�เห้มาะสัม เพื่��อให้�ม#การเจรจาตกลังกนัได้�โด้ยไม3ย�ด้เย�2อ เชั้3นั กระท+าในัชั้3วงเวลัาท#�สัถึานัประกอบก จการก+าลังต�องการแรงงานั ห้ร�อเป)นัชั้3วงเวลัาท#�ตลัาด้ต�องการผลั ตภิณฑ์�จ+านัวนัมาก ไม3ควรลังม�อกระท+าในัเวลัาท#�สั นัค�าลั�นัตลัาด้ ห้ร�อในัชั้3วงเวลัาท#�ไม3เห้มาะสัม

3. ต�องม#ความพื่ร�อมเพื่ร#ยงกนัท2งการกระท+าแลัะท%นั พื่ลังอ+านัาจในัการต3อรองของลั/กจ�างข 2นัอย/3กบความพื่ร�อมเพื่ร#ยงในัการกระท+า ถึ�าการนัด้ห้ย%ด้งานัเก ด้ข 2นัท2งสัถึานัประกอบก จการกCย �งเป)นัการสัร�างพื่ลังอ+านัาจแก3ฝ่5ายลั/กจ�าง ไม3ม#ความแตกแยกระห้ว3างฝ่5ายนัด้ห้ย%ด้งานักบฝ่5ายท#�ประสังค�จะท+างานั นัอกจากนั2นัยงต�องม#ท%นัสั+าห้รบใชั้�จ3ายอย3างเพื่#ยงพื่อในัระห้ว3างนัด้ห้ย%ด้งานั เพื่ราะระห้ว3างการห้ย%ด้งานัลั/กจ�างไม3ม#รายได้� ห้ากขาด้แคลันัเง นัท%นัย3อมท+าให้�วตถึ%ประสังค�ในัการนัด้ห้ย%ด้งานัลั�มเห้ลัว

4. ต�องค+านั งประชั้าชั้นั การนัด้ห้ย%ด้งานัก3อความเด้�อด้ร�อนัต3อประชั้าชั้นัเสัมอมา เพื่ราะการเคลั��อนัไห้วของแรงงานัท+าให้�เก ด้ป6ญห้าการจราจร ประชั้าชั้นัท#�ใชั้�ยานัพื่าห้นัะไม3สัะด้วกในัการเด้ นัทางไปท+างานั งานับร การสัาธ์ารณะซั �งโด้ยกฎีห้มายจะป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานัไม3ได้� แต3กCม#ป6ญห้าพื่ พื่าทแรงงานักบฝ่5ายลั/กจ�างอย/3เสัมอ เชั้3นั ข�อพื่ พื่าทของการไฟ้ฟ้<าฝ่5ายผลั ตกบพื่นักงานัไฟ้ฟ้<ากรณ#การแปรร/ปเป)นับร ษทมห้าชั้นั ด้งนั2นัเม��อลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัจะนัด้ห้ย%ด้งานั จ งควรท+าความเข�าใจกบประชั้าชั้นัถึ งความจ+าเป)นัในัการต�องนัด้ห้ย%ด้งานัเป)นัการลั3วงห้นั�า



127


1. การนัด้ห้ย%ด้งานั ห้มายถึ งอะไร แลัะม#ความสั+าคญอย3างไร

2. ร/ปแบบของการนัด้ห้ย%ด้งานัในัป6จจ%บนั ม#ก#�ร/ปแบบ อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

3. การป@ด้งานั ห้มายถึ งอะไร แลัะม#ความสั+าคญอย3างไร

4. ร/ปแบบของการป@ด้งานัในัป6จจ%บนั ม#ก#�ร/ปแบบ อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย

5. ความเสั#ยห้ายท#�เก ด้ข 2นัจากการนัด้ห้ย%ด้งานั สัามารถึแยกออกเป)นัก#�ประเภิท อะไรบ�าง ให้�อธ์ บาย



128

บทท�� 10

การกระท/าอ�นไม6เป็�นธ์รรม

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบกระบวนัการย��นัค+าร�องกลั3าวห้า2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการว นั จฉยค+าร�องกลั3าวห้า3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบการด้+าเนั นัคด้#กรณ#การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. การย��นัค+าร�องกลั3าวห้า2. การว นั จฉยค+าร�องกลั3าวห้า3. การด้+าเนั นัคด้#อาญากรณ#การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม





129


เร#ยนั

การกระท/าอ�นไม6เป็�นธ์รรมการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม เป)นัการกระท+าท#�ไม3สัมควร แลัะฝ่5าฝ่Iนัต3อ

บทบญญต ของกฎีห้มายแลัะนัโยบายของรฐในัทางแรงงานัสัมพื่นัธ์� โด้ยม#วตถึ%ประสังค�ม%3งให้�ความค%�มครองการใชั้�สั ทธ์ ต3างๆของคนัในัทางแรงงานั โด้ยปราศึจากการแทรกแซังกด้ด้นั บ#บบงคบจากบ%คคลัอ��นั ไม3ว3าจะเป)นันัายจ�าง ลั/กจ�างอ��นัห้ร�อองค�กรลั/กจ�าง

มาตรา ๑๒๑ ห้�ามม ให้�นัายจ�าง (๑) เลั กจ�าง ห้ร�อกระท+าการใด้ ๆ อนัอาจเป)นัผลัให้�ลั/กจ�าง ผ/�แทนัลั/กจ�าง กรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อกรรมการ สัห้พื่นัธ์�แรงงานั ไม3สัามารถึท+างานัอย/3ต3อไปได้� เพื่ราะเห้ต%ท#�ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัได้�นัด้ชั้%มนั%ม ท+าค+าร�อง ย��นัข�อเร#ยกร�อง เจรจา ห้ร�อด้+าเนั นัการฟ้<องร�องห้ร�อเป)นัพื่ยานั ห้ร�อให้�ห้ลักฐานัต3อพื่นักงานัเจ�าห้นั�าท#�ตามกฎีห้มายว3าด้�วยการค%�มครองแรงงานั ห้ร�อนัายทะเบ#ยนั พื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานั ผ/�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั ห้ร�อกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์� ตามพื่ระราชั้



130

บญญ ต นั#2 ห้ร�อต3 อศึาลัแรงงา นั ห้ ร�อ เ พื่ รา ะ เ ห้ ต%ท#� ลั/ ก จ� า ง ห้ ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัก+าลังจะกระท+าการด้งกลั3าว (๒) เลั กจ�างห้ร�อกระท+าการใด้ ๆ อนัอาจเป)นัผลัให้�ลั/กจ�างไม3สัามารถึทนัท+างานัอย/3ต3อไปได้� เพื่ราะเห้ต%ท#�ลั/กจ�างนั2นั เป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั (๓) ขด้ขวางในัการท#�ลั/กจ�างเป)นัสัมาชั้ กห้ร�อให้�ลั/กจ�างออกจากการเป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อให้� ห้ร�อตกลัง จะให้� เง นัห้ร�อทรพื่ย�สั นั แก3ลั/กจ�างห้ร�อเจ�าห้นั�าท#�ของ สัห้ภิาพื่แรงงานั เพื่��อม ให้�สัมครห้ร�อรบสัมครลั/กจ�างเป)นัสัมาชั้ ก ห้ร�อเพื่��อให้� ออกจากการเป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั (๔) ขด้ขวางการด้+า เนั นัการของสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อสัห้พื่นัธ์�แรงงานั ห้ร�อขด้ขวางการใชั้�สั ทธ์ ของลั/กจ�าง ในัการเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อ (๕) เข�าแทรกแซังในัการด้+าเนั นัการของสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อสัห้พื่นัธ์�แรงงานั โด้ยไม3มาอ+านัาจโด้ยชั้อบด้�วยกฎีห้มาย มาตรา ๑๒๒ ห้�ามม ให้�ผ/�ใด้ (๑) บงคบห้ร�อข/3เขCญโด้ยทางตรงห้ร�อทางอ�อม ให้�ลั/กจ�างต�องเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อต�องออกจากการเป)นั สัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อ (๒) กระท+าการใด้ ๆ อนัอาจเป)นัผลัให้�นัายจ�างฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๓ ในัระห้ว3างท#�ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างห้ร�อค+าชั้#2ขาด้ม#ผลัใชั้�บงคบ ห้�ามม ให้�นัายจ�างเลั กจ�างลั/กจ�าง ผ/�แทนัลั/กจ�าง กรรมการ อนั%กรรมการ ห้ร�อสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อกรรมการ ห้ร�ออนั%กรรมการสัห้พื่นัธ์�แรงงานั ซั �งเก#�ยวข�อง กบข�อเร#ยกร�อง เว�นัแต3บ%คคลัด้งกลั3าว (๑) ท%จร ตต3อห้นั�าท#�ห้ร�อกระท+าความผ ด้อาญาโด้ยเจตนัาแก3นัายจ�าง



131

(๒) จงใจท+าให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย (๓) ฝ่5าฝ่Iนัข�อบงคบ ระเบ#ยบ ห้ร�อค+าสั�งอนัชั้อบด้�วยกฎีห้มายของนัายจ�าง โด้ยนัายจ�างได้�ว3ากลั3าวแลัะตกเต�อนัเป)นั ห้นังสั�อแลั�ว เว�นัแต3กรณ#ท#�ร �ายแรงนัายจ�างไม3จ+าต�องว3ากลั3วแลัะตกเต�อนั ท2งนั#2 ข�อบงคบ ระเบ#ยบ ห้ร�อค+าสั�งนั2นัต�องม ได้�ออก เพื่��อขด้ขวางม ให้�บ%คคลัด้งกลั3าวด้+านั นัการเก#�ยวกบข�อเร#ยกร�อง ห้ร�อ (๔) ลัะท 2งห้นั�าท#�เป)นัเวลัาสัามวนัท+างานัต ด้ต3อกนัโด้ยไม3ม#เห้ต%อนัสัมควร (๕) กระท+าการใด้ ๆ เป)นัการย%ยง สันับสันั%นั ห้ร�อชั้กชั้วนัให้�ม#การฝ่5าฝ่Iนัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างห้ร�อค+าชั้#2ขาด้ มาตรา ๑๒๔ เม��อม#การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๒ ห้ร�อมาตรา ๑๒๓ ผ/�เสั#ยห้ายเนั�� องจากการฝ่5าฝ่Iนัอาจย��นัค+าร�อง กลั3าวห้าผ/�ฝ่5าฝ่Iนั ต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ภิายในัห้กสั บวนันับแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนั มาตรา ๑๒๕ เม��อได้�รบค+าร�องกลั3าวห้าตามมาตรา ๑๒๔ แลั�ว ให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�พื่ จารณาว นั จฉย ชั้#2ขาด้แลัะออกค+าสั�งภิายในัเก�าสั บวนันับแต3วนัท#�ได้�รบค+าร�องกลั3าวห้า รฐมนัตร#ม#อ+านัาจขยายระยะเวลัาให้�คณะกรรมการแรงงาสัมพื่นัธ์�พื่ จารณาว นั จฉยชั้#2ขาด้ได้�ตามท#�เห้Cนัสัมควร มาตรา ๑๒๖ ในักรณ#ท#�ผ/�ถึ/กกลั3าวห้าได้�ปฏ บต ตามค+าสั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามมาตรา ๑๒๕ ภิายในัระยะเวลัาท#�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ก+าห้นัด้ การด้+าเนั นัคด้#อาญาต3อบ%คคลันั2นัให้�เป)นัอนัระงบไป มาตรา ๑๒๗ การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๒ ห้ร�อมาตรา ๑๒๓ จะด้+าเนั นัคด้#อาญาได้�ต3อเม��อ ผ/�เสั#ยห้ายเนั��องจาก การฝ่5าฝ่Iนัได้�ย��นัค+าร�องกลั3าวห้าผ/�ฝ่5าฝ่Iนัตามมาตรา ๑๒๔ แลัะผ/�ถึ/กกลั3าวห้าไม3ปฏ บต ตามค+าสั�งของ คณะกรรมการ แรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามมาตรา ๑๒๕



132

การย �นค/าร$องกล6าวหาพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่ .ศึ 2518 มาตรา 124

บญญต ว3า เม��อม#การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา “ 121 มาตรา 122 ห้ร�อมาตรา 123

ผ/�เสั#ยห้ายเนั��องจากการฝ่5าฝ่Iนัอาจย��นัค+าร�องกลั3าวห้าฝ่5าฝ่5าฝ่Iนัต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ภิายในั 60 วนันับต2งแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนั”

มาตรา ๑๒๔ เม��อม#การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๒ ห้ร�อมาตรา ๑๒๓ ผ/�เสั#ยห้ายเนั��องจากการฝ่5าฝ่Iนัอาจย��นัค+าร�องกลั3าวห้าผ/�ฝ่5าฝ่Iนัต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ภิายในัห้กสั บวนันับแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนั บทบญญต ด้งกลั3าวก+าห้นัด้ไว�ว3า เม��อม#การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมในักรณ#ห้นั �งกรณ#ใด้ด้งกลั3าวข�างต�นั ถึ�าผ/�เสั#ยห้ายเนั��องจากการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมประสังค�จะได้�รบการเย#ยวยาแก�ไขจากการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมนั2นั กCต�องไปย��นัค+าร�องกลั3าวห้าผ/�ฝ่5าฝ่Iนัต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ซั �งเป)นัคณะบ%คคลัชั้%ด้เด้#ยวกบท#�ม#อ+านัาจห้นั�าท#�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัตามมาตรา ๒๓ , ๒๔ ด้งกลั3าวข�างต�นั โด้ยต�องไปย��นัค+าร�องกลั3าวห้าภิายในั ๖๐ วนันับแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนั

การว�น�จฉ�ยค/าร$องกล6าวหา มาตรา ๑๒๕

เม��อได้�รบค+าร�องกลั3าวห้าตามมาตรา ๑๒๔ แลั�ว ให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�พื่ จารณาว นั จฉยชั้#2ขาด้แลัะออกค+าสั�งภิายในัเก�าสั บวนันับแต3วนัท#� ได้�รบค+า ร�องกลั3าวห้ารฐมนัตร#ม#อ+า นัาจขยายเวลัาให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�พื่ จารณาว นั จฉยชั้#2ขาด้ได้�ตามท#�เห้Cนัสัมควรในัการว นั จฉยชั้#2ขาด้แลัะออกค+าสั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�นั2นั จะต�องด้+าเนั นัการให้�เป)นัไปตามบทบญญต ในัมาตรา ๔๑ (๔) ซั �งก+าห้นัด้ว3า (๔) ว นั จฉยชั้#2ขาด้ค+า ร�องตามมาตรา ๑๒๕ แลัะในักรณ#ท#�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ชั้#2ขาด้ว3าเป)นัการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม ให้�ม#อ+านัาจสั�งให้�นัายจ�างรบลั/กจ�างกลับเข�าท+างานั ห้ร�อให้�จ3ายค3าเสั#ยห้าย ห้ร�อให้�ผ/�ฝ่5าฝ่Iนัปฏ บต ห้ร�อไม3ปฏ บต อย3างใด้อย3างห้นั �งได้�ตามท#�เห้Cนัสัมควรเม��อเป)นัเชั้3นันั#2 เม��อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�สัอบข�อเทCจจร ง (ซั �ง



133

ปกต จะต2งอนั%กรรมการข 2นัสัอบข�อเทCจจร ง) แลั�วกCจะต�องประชั้%มว นั จฉยชั้#2ขาด้ซั �งจะต�องม#ความเห้Cนัเป)นั ๒ กรณ#

กรณ#แรก ถึ�าเห้Cนัว3าค+าร�องกลั3าวห้านั2นัไม3เป)นัความจร งห้ร�อเป)นัความจร งแต3ไม3ถึ�อว3าเป)นัการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมตามตวบทกฎีห้มายคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�กCจะว นั จยกค+า ร�องของผ/�กลั3าวห้า กรณ#ท#�สัอง ถึ�าเห้Cนัว3าค+าร�องกลั3าวห้านั2นัเป)นัความจร งแลัะข�อเทCจจร งด้งกลั3าวถึ�อว3าเป)นัการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมตามมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๒ ห้ร�อมาตรา ๑๒๓ คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�กCม#อ+านัาจท#�จะออกค+าสั�งในัทางเย#ยวยาแก�ไขการได้�รบผลัร�ายจากการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมนั2นั ด้�วยว ธ์#การต3 า ง ๆ 2 ป ร ะ ก า ร ค� อ1.สั� ง ใ ห้� นั า ย จ� า ง นั2 นั ร บ ลั/ ก จ� า ง ก ลั บ เ ข� า ท+า ง า นั2.สั�งให้�นัายจ�างห้ร�อผ/�ท#�ฝ่5าฝ่Iนันั2นัจ3ายค3าเสั#ยห้ายให้�แก3ลั/กจ�างห้ร�อบ%คคลัท#� เ ก#� ย ว ข� อ ง ค+าพื่ พื่ากษาฎี#กาท#� ๑๔๓๒/๒๕๓๑ อ%ทธ์รณ�ของลั/กจ�างท#�กลั3าวอ�างว3านัายจ�างเลั กจ�างลั/กจ�างเป)นัการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมตามมาตรา ๑๒๑ กรณ#เชั้3นันั#2ลั/กจ�างจะนั+าคด้#มาสั/3ศึาลัแรงงานัได้�ต3อเม��อได้�ด้+าเนั นัการตามข2นัตอนัแลัะว ธ์#การท#�บญญต ไว�ในัพื่ระราชั้บญญต จด้ต2งศึาลัแรงงานัแลัะว ธ์#พื่ จารณาคด้#แรงงานั พื่.ศึ. ๒๕๒๒ มาตรา ๘ วรรคสัองเสั#ยก3อนักลั3าวค�อต�องย��นัค+าร�องกลั3าวห้านัายจ�างว3าฝ่5าฝ่Iนัต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ภิายในัก+าห้นัด้ ๖๐ วนันับแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนัตามท#� ก+า ห้นัด้ไว� ในัมาตรา ๑๒๔ เ สั#ยก3 อนั เม�� อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ม#ค+าว นั จฉยชั้#2ขาด้ประการใด้แลั�วจ งจะม#อ+านัาจนั+าคด้#มาสั/3ศึาลัได้� เม��อไม3ปรากฏว3าลั/กจ�างได้�ด้+าเนั นัการตามข2นัตอนัแลัะว ธ์#การด้งกลั3าวแลั�ว ลั/กจ�างย3อมไม3ม#อ+านัาจฟ้<องนัายจ�างเก#�ยวกบการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม การด้+า เนั นัคด้#อาญากรณ#การกระท+า อนัไม3 เป)นัธ์รรม มาตรา ๑๒๖ ในักรณ#ท#�ผ/�ถึ/กกลั3าวห้าได้�ปฏ บต ตามค+าสั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามมาตรา ๑๒๕ ภิายในัระยะเวลัาท#�คณะ



134

กรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ก+าห้นัด้ การด้+าเนั นัคด้#อาญานั2นัให้�เป)นัอนัระงบไ ป มาตรา ๑๒๗ การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ มาตรา ๑๒๒ ห้ร�อมาตรา ๑๒๓ จะด้+าเนั นัคด้#อาญาได้�ต3อเม��อผ/�เสั#ยห้ายเนั��องจากการฝ่5าฝ่Iนัได้�ย��นัค+าร�องกลั3าวห้าผ/�ฝ่5าฝ่Iนัตามมาตรา ๑๒๔ แลัะผ/�ถึ/กกลั3าวห้าไม3ปฏ บต ตามค+า สั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามมาตรา ๑๒๕ บทบญญต ด้งกลั3าวแสัด้งให้�เห้Cนัว3า แม�จะม#การฝ่5าฝ่Iนัมาตรา ๑๒๑ , ๑๒๒ แลัะ ๑๒๓ อนัเป)นัความผ ด้ตามมาตรา ๑๕๘ , ๑๕๙ ซั �งม#โทษจ+าค%กไม3เก นั ๖ เด้�อนั ปรบไม3เก นั ๑๐,๐๐๐ บาท ห้ร�อท2งจ+าท2งปรบนั2นั ผ/�ฝ่5าฝ่Iนัจะยงไม3ต�องรบผ ด้ในัทางอาญาจนักว3าจะม#การย�� นัค+า ร�องกลั3าวห้าต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามมาตรา ๑๒๔ คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ว นั จฉยชั้#2ขาด้ตามมาตรา ๑๒๔ คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ว นั จฉยชั้#2ขาด้ตามมาตรา ๑๒๕ ออกค+าสั�งตามมาตรา ๔๑ (๔) ให้�ผ/�ถึ/กกลั3าวห้าปฏ บต อย3างห้นั �งอย3างใด้ แลัะผ/�ถึ/กกลั3าวห้าไม3ปฏ บต ตามค+าสั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�แลั�วเท3านั2นั จ งจะด้+าเนั นัคด้#อาญาต3อผ/�ฝ่5าฝ่Iนัด้งกลั3าวได้� ในัขณะเด้#ยวกนัถึ�าคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ม#ค+าสั�งอย3างห้นั �งอย3างใด้ให้�ผ/�ฝ่5าฝ่Iนัด้งกลั3าวได้� ในัขณะเด้#ยวกนัถึ�าคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ม#ค+าสั�งอย3างห้นั �งอย3างใด้ให้�ผ/�ฝ่5าฝ่Iนัด้+าเนั นัการแลัะผ/�ฝ่5าฝ่Iนัได้�ด้+าเนั นัการไปตามค+าสั�งของคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�แลัะภิายในัระยะเวลัาท#�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ก+าห้นัด้ก+าห้นัด้แลั�ว การด้+าเนั นัคด้#อาญาต3อผ/�ฝ่5าฝ่IนักCเป)นัอนัระงบไป จะด้+าเนั นัคด้#อาญาต3อผ/�ฝ่5าฝ่Iนัไม3ได้� ความผ ด้ตามมาตรา ๑๒๑ , ๑๒๒ แลัะ ๑๒๓ จ งเป)นัความผ ด้ท#�ม#เง��อนัไขในัการด้+าเนั นัคด้#อาญาค+าพื่ พื่ากษาฎี#กาท#� ๓๔๙๑/๒๕๒๕ ลั/กจ�างซั �งถึ/กเลั กจ�างอนัเป)นัการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรมตามมาตรา ๑๒๑ ย3อมเป)นัผ/�เสั#ยห้ายตามประมวลักฎีห้มายว ธ์#พื่ จารณาความอาญามาตรา ๒ (๔)

ม#สั ทธ์ ท#�จะฟ้<องนัายจ�างให้�รบผ ด้ทางอาญาตามมาตรา ๑๕๘ ได้�เม��อได้�



135

ปฏ บต ตามข2นัตอนัท#�พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. ๒๕๑๘ ได้�ก+าห้นัด้ไว�แลั�ว


1. การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม ห้มายถึ งอะไร ให้�ยกตวอย3างประกอบ

2. ตามพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� มาตรา 121 ได้�บญญต ไว�ว3า ห้�ามม ให้�นัางจ�างกระท+าอะไรบ�างท#�บ3งบอกถึ งการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม

3. การย��นัข�อกลั3าวห้า ผ/�ย��นัสัามารถึกระท+าได้�โด้ยว ธ์#การใด้บ�าง ให้�อธ์ บาย

4. เม�� อเก ด้กรณ#การกระท+า อนัไม3เป)นัธ์รรมข 2นั แลัะ คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�พื่ จารณาว3าไม3เป)นัธ์รรม คณะกรรมการด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�สัามารถึกระท+าการใด้ ๆ ได้�บ�าง ให้�อธ์ บาย



136

บทท�� 11

การเล�กจ$างไม6เป็�นธ์รรม

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบความห้มายของการเลั กจ�างแบบไม3เป)นัธ์รรม2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งเห้ต%ผลัการเลั กจ�าง3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบผลัของการเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. การเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม2. การเลั กจ�างด้�วยเห้ต%ผลัทางเศึรษฐก จ3. ห้ลักความชั้อบด้�วยเห้ต%ผลัในัการเลั กจ�าง4. ผลัของการเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม



137




เร#ยนั

การเล�กจ$างไม6เป็�นธ์รรม ห้มายถึ ง การท#�นัายจ�างเลั กจ�างลั/กจ�างโด้ยไม3ม#เห้ต%อนั

สัมควร ห้ร�อเลั กจ�างโด้ยไม3ม#กฎีห้มายก+าห้นัด้ให้�เลั กจ�างได้� เม��อนัายจ�างบอกเลั กสัญญาจ�างลั/กจ�างได้� แม�ว3าลั/กจ�างไม3ได้�กระท+าผ ด้ต3อนัายจ�าง แต3นัายจ�างจะต�องปฏ บต ตามกฎีห้มายแรงงานั ด้งนั#2 1. ต�องบอกกลั3าวเลั กจ�างให้�ลั/กจ�างทราบเม��อจะถึ งห้ร�อก3อนัจะถึ งก+าห้นัด้จ3ายค3าจ�างเพื่��อให้�ม#ผลัเลั กจ�างเม��อถึ งก+าห้นัด้จ3ายค3าจ�างคราวถึด้ไปข�างห้นั�า แต3ไม3จ+าต�องบอกกลั3าวลั3วงห้นั�าเก นั 3 เด้�อนั ห้ร�อนัายจ�างอาจให้�ลั/กจ�างออกจากงานัทนัท#โด้ยยอมจ3ายค3าจ�างลั3วงห้นั�ากCได้� 2. ต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ยจากการถึ/กเลั กจ�าง โด้ยม#อตราด้งต3อไปนั#2



138

อาย�การท/างาน เง�นค6าชดเชยท��ม�สั�ทธ์�ได$ร�บ 120 วนั – 1 ปB 30 วนัท+างานั 1 ปB – 3

ปB 90 วนัท+างานั 3 ปB – 6

ปB 180 วนัท+างานั 6 ปB – 10

ปB 240 วนัท+างานั ต2งแต3 10 ปBข 2นัไป 300

วนัท+างานั

3. อาจจ3ายค3าชั้ด้ใชั้�ค3าเสั#ยห้ายจากการเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรมจ+านัวนัห้นั �ง โด้ยค+านั งถึ งระยะเวลัาการท+างานั, อาย%, ความเด้�อนัร�อนัของลั/กจ�างเม��อถึ/กเลั กจ�าง ตาม พื่.ร.บ.จด้ต2งแลัะว ธ์#พื่ จารณาคด้#แรงงานั มาตรา 49

แต3อย3างไรกCตามนัายจ�างไม3ต�องจ3ายค3าชั้ด้เชั้ยให้�แก3ลั/กจ�างแลัะเลั กจ�างได้�ทนัท#โด้ยไม3ต�องบอกกลั3าวลั3วงห้นั�า ซั �งเลั กจ�างในักรณ#ด้งต3อไปนั#2 1. ลั/กจ�างท%จร ตต3อห้นั�าท#� ห้ร�อกระท+าความผ ด้อาญาโด้ยเจตนัาแก3นัายจ�าง 2. จงใจท+าให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย 3. ประมาทเลั นัเลั3อเป)นัเห้ต%ให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้ายอย3างร�ายแรง 4. ฝ่5าฝ่Iนัข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัห้ร�อระเบ#ยบห้ร�อค+าสั�งของนัายจ�างอนัชั้อบด้�วยกฎีห้มายแลัะเป)นัธ์รรม แลัะนัายจ�างได้�ตกเต�อนัเป)นัห้นังสั�อแลั�ว เว�นัแต3กรณ#ร�ายแรงนัายจ�างไม3จ+าเป)นัต�องตกเต�อนั



139

ห้นังสั�อตกเต�อนัให้�ม#ผลับงคบได้�ไม3เก นั 1 ปBนับแต3วนัท#�ลั/กจ�างได้�กระท+าผ ด้ 5. ลัะท 2งห้นั�าท#�เป)นัเวลัา 3 วนัท+างานัต ด้ต3อกนัไม3ว3าจะม#วนัห้ย%ด้ค�นัห้ร�อไม3กCตามโด้ยไม3ม#เห้ต%อนัสัมควร 6. ได้�รบโทษจ+าค%กตามค+าพื่ พื่ากษาถึ งท#�สั%ด้ให้�จ+าค%ก เว�นัแต3เป)นัโทษสั+าห้รบความผ ด้ท#�ได้�กระท+าโด้ยประมาทห้ร�อความผ ด้ลัห้%โทษ (ค�อ จ+าค%กไม3เก นั 1 เด้�อนั ปรบไม3เก นั 1,000 บาท)

เม��อถึ/กเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรมสั ทธ์ ของลั/กจ�าง สัามารถึเลั�อกปฏ บต ได้� 2 อย3าง อย3างใด้อย3าง ห้นั �ง ด้งต3อไปนั#2 1. ย��นัค+าร�องต3อพื่นักงานัตรวจแรงงานั โด้ยต3างจงห้วด้ย��นัท#�สั+านักงานัสัวสัด้ การแลัะค%�มครองแรงงานัจงห้วด้ แลัะในัเขตกร%งเทพื่ ย��นัได้�ท#�กลั%3มงานัสัวสัด้ การแลัะค%�มครองแรงงานั เม��อได้�รบค+าร�องแลั�วพื่นักงานัตรวจแรงงานักCจะเร#ยกนัายจ�างแลัะลั/กจ�างมาสัอบข�อเทCจจร ง แลัะท+าการว นั จฉยว3าเป)นัการเลั กจ�างโด้ยชั้อบด้�วยกฎีห้มายห้ร�อไม3 เม��อม#ค+าสั�งออกมาลั/กจ�างไม3เห้Cนัชั้อบด้�วยกCชั้อบท#�จะอ%ทธ์รณ�ค+าสั�ง พื่นักงานัตรวจแรงงานั ต3ออธ์ บด้#กระทรวงแรงงานัแลัะห้ากลั/กจ�างยงไม3พื่อใจกCชั้อบท#�จะร�องขอต3อศึาลัแรงงานัให้�เพื่ กถึอนัค+าสั�งพื่นักงานัตรวจแรงงานัได้� 2. ย��นัฟ้<องโด้ยตรงต3อศึาลัแรงงานั ล2กจ$างม�สั�ทธ์�เร�ยกร$องขอท$ายค/าร$องหร อท$ายฟั?องด�งต6อไป็น�! 1. ขอให้�นัายจ�างรบกลับเข�าท+างานั ในัต+าแห้นั3งเด้ มแลัะสัภิาพื่การจ�างอย3างเด้ ม โด้ย - เร#ยกค3าจ�างท#�ขาด้ไปจากการเลั กจ�างท#�ไม3เป)นัธ์รรม จนักว3าจะรบกลับเข�าท+างานั - ด้อกเบ#2ย 2. กรณ#ไม3อาจท+างานัร3วมกนัต3อไปได้�



140

- เร#ยกค3าสั นัจ�างแทนัการบอกกลั3าวเลั กจ�างลั3วงห้นั�า - เร#ยกค3าชั้ด้เชั้ยการเลั กจ�าง - เร#ยกค3าเสั#ยห้ายจากการเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม - ด้อกเบ#2ย


1. กรณ#เลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม ห้มายถึ งอะไร ให้�ยกตวอย3างประกอบ

2. ม#กรณ#ใด้บ�างท#�ลั/กจ�างกระท+าแลั�วนัายจ�างสัามารถึเลั กจ�างโด้ยไม3ต�องบอกกลั3าวลั3างห้นั�า แลัะไม3ต�องจ3าค3าชั้ด้เชั้ยให้�แก3ลั/กจ�าง

3. เม��อลั/กจ�างค ด้ว3าถึ/กนัายจ�างเลั กจ�างไม3เป)นัธ์รรม ลั/กจ�างสัามารถึกระท+าการตามสั ทธ์ ใด้ได้�บ�าง ให้�อธ์ บาย



141

บทท�� 12

การบร�หารแรงงานสั�มพั�นธ์�

ว�ตถุ�ป็ระสังค�การสัอน1. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งการก+าห้นัด้นัโยบายแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งลักษณะแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้# แลัะ ไม3ด้# 3. เพื่��อให้�นักศึ กษาทราบถึ งเคร��องม�อท#�ใชั้�ในัการแก�ไขป6ญห้า

แรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัภิาวะว กฤต เศึรษฐก จ

เน !อหาของบทเร�ยนป็ระกอบด$วย1. การก+าห้นัด้นัโยบายแรงงานัสัมพื่นัธ์�2. ลักษณะแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้# แลัะ ไม3ด้# 3. ลักษณะโด้ยท�วไป ท#�ก3อให้�เก ด้ข�อขด้แย�งห้ร�อป6ญห้าทางด้�านั

แรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัภิาวะ ว กฤตเศึรษฐก จ



142

4. เคร��องม�อท#�ใชั้�ในัการแก�ไขป6ญห้าแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัภิาวะว กฤต เศึรษฐก จ




เร#ยนั

การบร ห้ารงานัแรงงานัสัมพื่นัธ์� เป)นัสั3วนัห้นั �งของระบบการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั ม#บทบาทค3อนัข�างมากในัการด้+าเนั นันัโยบาย ห้ร�อก+าห้นัด้กลัย%ทธ์�เพื่�� อการลัด้ขนัาด้ทางด้�านัการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั เพื่ราะเป<าห้มายของการบร ห้ารแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�แก3การสัร�างความเข�าใจท#�ด้#ระห้ว3างนัายจ�าง กบลั/กจ�าง ห้ร�อลั/กจ�างด้�วยกนั ซั �งความเข�าใจท#�ด้#ต3อกนันั2นั ต�องม#องค�ประกอบสั+าคญ ค�อ การยอมรบไว�ใจ ม#ความร/ �สั กท#�ด้#ต3อกนั การสัร�างความเข�าใจ จะต�องใชั้� การสั��อสัาร เป)นั“ ”

เคร��องม�อท#�สั+าคญ ก จกรรมการสั��อสัาร จะต�องม#จ%ด้ม%3งห้มายเพื่��อการอธ์ บาย ชั้#2แจงเห้ต%ผลั การรบฟ้6งความค ด้เห้Cนั ข�อเสันัอแนัะ ด้งนั2นั การลัด้ขนัาด้ขององค�การ เชั้3นั การลัด้ก+าลังคนั ย%บเลั กห้นั3วยงานั ฯลัฯ ห้ร�อการลัด้ขนัาด้ทางด้�านัการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลัซั �งห้มายถึ ง การปรบลัด้ค3าตอบแทนั สั ทธ์ ผลัประโยชั้นั� การชั้ะลัอห้ร�อระงบการจ�างงานั การ



143

พื่ฒนัาบ%คลัากร ห้ร�อก จกรรมพื่นักงานั ฯลัฯ เป)นัการลัด้ค3าใชั้�จ3ายทางการร ห้าร เป)นัการด้+าเนั นัการท#�สัวนัทางกบกระแสัความร/ �สั กของพื่นักงานั ท#�ต�องการความเจร ญก�าวห้นั�า ความม�นัคงในัการท+างานั ม#รายได้�ค3าตอบแทนัสั/งข 2นั ได้�รบสั �งท#�อ+านัวยความสัะด้วก ห้ร�อความสั%ขเพื่ �มข 2นั แต3การลัด้ขนัาด้ขององค�การห้ร�อการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั เป)นัแนัวค ด้ของการด้+าเนั นัการในัทางตรงกนัข�าม อาจจะท+าให้�พื่นักงานัม#ความเจร ญก�าวห้นั�าในัการท+างานัชั้�าลัง ความม�นัคงในัการท+างานั ห้ร�อรายได้�ในัการท+างานัลัด้ลังรวมท2งความม#เก#ยรต ม#ห้นั�าม#ตาห้ร�อความสั%ขใ นั ก า ร ท+า ง า นั อ า จ จ ะ นั� อ ย ลั ง ไ ป ด้� ว ย

อย3างไรกCด้# การลัด้ขนัาด้ขององค�การ ห้ร�อการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั เป)นัเร��องท#�ม#ความจ+า เป)นั เพื่�� อความอย/3รอด้ขององค�การ ท+าให้�ธ์%รก จขบเคลั�� อนัต3อไปได้� ห้ร�อท+าให้�ธ์%รก จฟ้I2 นัตวข 2นัได้�ในัอนัาคต ด้งนั2นัการสั��อสัารสัร�างความเข�าใจให้�พื่นักงานัเก ด้การยอมรบ ห้ร�อไม3 เก ด้ป6ญห้าความว% 3นัวาย จ ง เป)นัประเด้Cนัภิารก จทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�จะต�องม#การบร ห้ารจด้การ ให้�เป<าห้มายการลัด้ขนัาด้องค�การห้ร�อการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั สัามารถึขบเคลั��อนัไปได้�

ล�กษณีะแรงงานสั�มพั�นธ์�ท��ด�

การท#�นัายจ�าง ฝ่5ายจด้การแลัะลั/กจ�างม#ทศึนัคต ความร/ �สั กท#�ด้#เข�าใจเห้ต%ผลัแลัะการด้+าเนั นัการของอ#กฝ่5ายห้นั �ง แลัะม#ความไว�วางใจต3อกนั ซั �งเป)นัป6จจยพื่�2นัฐานัของความร3วมม�อ ในัการท+างานัร3วมกนั ห้ากม#ข�อขด้แย�งห้ร�อการแสัด้งข�อเร#ยกร�องของฝ่5ายลั/กจ�างเพื่��อให้�นัายจ�างห้ร�อฝ่5ายจด้การสัอนังความต�องการ กCม#กระบวนัการในัการแก�ไขป6ญห้าข�อขด้แย�งห้ร�อความต�องการให้�สัามารถึคลั#�คลัายห้ร�อย%ต ลังได้�ด้�วยความเข�าใจห้ร�อเป)นัท#�ยอมรบกนัได้�



144

ล�กษณีะแรงงานสั�มพั�นธ์�ท��ไม6ด�

ค�อลักษณะในัเชั้ งพื่ฤต กรรมห้ร�อการกระท+าท#�เก ด้ข 2นัในัองค�การ เชั้3นั การท#�ฝ่5ายนัายจ�างห้ร�อฝ่5ายลั/กจ�างม#ทศึนัคต ในัทางลับต3อกนัแลัะไม3ม#ว ธ์#การท#�จะคลั#�คลัายแก�ไขป6ญห้า การไม3สันัองตอบต3อความต�องการห้ร�อข�อเร#ยกร�องของอ#กฝ่5ายห้นั �ง กลัายเป)นัความขด้แย�ง ความไม3ร3วมม�อ แลัะเก ด้การรงเก#ยจต3อกนั นัอกจากนั#2ป6ญห้าทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์� อาจจะม#ท#�ม#มาจาก การปฏ บต ท#�ไม3เป)นัธ์รรม การม#อคต ลั+าเอ#ยง การให้�ข�อม/ลัเทCจห้ร�อป@ด้บงข�อม/ลั การกลั�นัแกลั�งห้ร�อ การบ#บบงคบทางด้�านัจ ตใจห้ร�อทางกาย จนัท+าให้�อ#กฝ่5ายไม3อาจจะทนัท+างานัต3อไปได้� การด้+าเนั นัการท#�ไม3สัอด้คลั�องกบกฎีห้มายแรงงานั ฯลัฯ พื่ฤต กรรมเห้ลั3านั#2กลัายเป)นัความสัมพื่นัธ์�ท#�ไม3ด้#ระห้ว3างฝ่5ายนัายจ�าง ฝ่5ายจด้การกบพื่นักงานั

การแสัดงออกท��สั �อถุ)งป็4ญหาด�งกล6าวได$แก6 1. พื่นักงานัไม3พื่อใจผ/�บร ห้าร ห้ร�อห้วห้นั�างานั ม#ทศึนัคต ท#�ไม3ด้# เก ด้การต3อต�านั ไม3เห้Cนัด้�วยในั นัโยบาย ซั �งจะเป)นัท#�มาของความไม3ร3วมม�อ 2. การต+าห้นั ด้3าว3า ว จารณ�บร ษท ผ/�บร ห้ารให้�เก ด้ความเสั#ยห้าย 3. การใชั้�มาตรการบ#บบงคบ เม��อได้�ย��นัข�อเร#ยกร�องให้�ฝ่5ายนัายจ�างด้+าเนั นัการ แต3นัายจ�างไม3 ด้+าเนั นัการตามท#�ต�องการ จ งเก ด้การประท�วง ท+าให้�งานัเสั#ยห้าย 4. ป6ญห้าข3าวลั�อ ข3าวท#�ไม3เป)นัความจร ง ซั �งท+าให้�พื่นักงานัเข�าใจผ ด้ ห้วาด้ระแวง ห้วาด้กลัว

สัถุานการณี�ท��อาจจะสั6งผลให$เก�ดป็4ญหาแรงงานสั�มพั�นธ์�



145

1. การย�ายสัถึานัท#�ท+างานัของลั/กจ�าง ท+าให้�ได้�รบความเด้�อด้ร�อนั 2. การออกค+าสั�งย%บห้นั3วยงานั 3. การข 2นัเง นัเด้�อนัท#� พื่นักงานัร/ �สั กว3าไม3เป)นัธ์รรม 4. การกระท+าท#�พื่นักงานัม#ความค ด้ว3าเป)นัการเลั�อกปฏ บต ห้ร�อไม3เสัมอภิาค 5. การด้+าเนั นัการท#�ไม3ถึ/กต�องตามกฎีห้มาย กฎีระเบ#ยบข�อบงคบ 6. การเปลั#�ยนัแปลังเง��อนัไขสัภิาพื่การจ�าง โด้ยไม3บอกกลั3าวลั3วงห้นั�าให้�ลั/กจ�างทราบ 7. การบ#บบงคบให้�ลั/กจ�างทนัท+างานัไม3ได้� 8. ข3าวลั�อต3าง ๆ เชั้3นั บร ษทก+าลังจะปลัด้พื่นักงานั การนั+าเคร��องจกรมาท+างานัแทนัก+าลังคนั การเปลั#�ยนัระบบการจ�างงานัจากพื่นักงานัประจ+า เป)นัพื่นักงานัจ�างเห้มาแรงงานั

ล�กษณีะโดยท��วไป็ ท��ก6อให$เก�ดข$อข�ดแย$งหร อป็4ญหาทางด$านแรงงานสั�มพั�นธ์�ในภาวะว�กฤต�เศึรษฐก�จ

1. ความต$องการของนายจ$าง 1. ให้�เก ด้การประห้ยด้ค3าใชั้�จ3ายมากท#�สั%ด้ 2. ม%3งให้�เก ด้ความสังบเร#ยบร�อย ไม3ม#ความเสั#�ยงท#�จะเก ด้ป6ญห้าความร%นัแรงห้ร�อป6ญห้าอ��นัๆท#�จะ ตามมา 3. รกษาพื่นักงานัท#�ม#ผลังานั ม#ความเชั้#�ยวชั้าญเอาไว� เพื่��อรอโอกาสัในัการฟ้I2 นัตวของธ์%รก จ



146

4. เจตนัาท#�แอบแฝ่งของนัายจ�างบางราย เชั้3นั - เลั กจ�างลั/กจ�างท#�ไม3ม#ผลังานั - เลั กจ�างท#�อาย%งานัมาก - เลั กจ�างลั/กจ�างท#�ม#เง นัเด้�อนัค3าตอบแทนัสั/ง - เลั กจ�างลั/กจ�างท#�สัร�างป6ญห้าให้�ผ/�อ��นั - เลั กจ�างสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัเพื่ราะเห้ต%ของการเร#ยกร�อง - การเลั#�ยงท#�จะจ3ายค3าชั้ด้เชั้ย - การย�ายฐานัการผลั ฯลัฯ

2. ความต$องการของล2กจ$าง 1. ไม3ต�องการถึ/กเลั กจ�างงานั กลัวการตกงานั ต�องการท+างานัต3อ 2. ต�องการให้�ม#การค%�มครองแรงงานั ด้/แลัพื่นักงานั 3. ต�องการให้�ม#การจ3ายค3าชั้ด้เชั้ย 4. ต�องการให้�นัายจ�างด้/แลัรกษาผลัประโยชั้นั�ให้�มากท#�สั%ด้ แลัะถึ/กต�องตามกฎีห้มาย บางสั3วนัต�องการให้�นัายจ�างเลั กก จการ เพื่ราะห้วงว3าจะรบค3าชั้ด้เชั้ย ตนัเองจะได้�ห้างานัให้ม3 เตร#ยมการห้างานัให้ม3 5. เจตนัาอ��นัๆ ท#�อาจจะไม3พื่อใจนัายจ�าง



147

เคร �องม อท��ใช$ในการแก$ไขป็4ญหาแรงงานสั�มพั�นธ์�ในภาวะว�กฤต�เศึรษฐก�จ

เม��อสัถึานัการณ�ของธ์%รก จเผชั้ ญกบป6ญห้าว กฤต ทางเศึรษฐก จ การด้+าเนั นัการ ซั �งอาจจะม#ผลัต3อการใชั้�ว ธ์#การลัด้ก+าลังคนั จะต�องม#การจด้เตร#ยมการโด้ยเคร��องม�อ กลัไกเห้ลั3านั#2

1. แผนงานทางด$านแรงงานสั�มพั�นธ์� จะต�องม#แผนังานัทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์� ซั �งเป)นัแผนัท#�เนั�นัด้�านัการสั��อสัาร เพื่��อสัร�างความเข�าใจแก3พื่นักงานัให้�เห้Cนัว3า องค�การม#เห้ต%ผลั แลัะความจ+าเป)นัอย3างไร ม#ข 2นัตอนัท#�จะสั��อสัารอย3างไร ม#แผนังานัการป<องกนัเห้ต%ความว% 3นัวายห้ร�อความไม3สังบท#�จะเก ด้ข 2นั รวมท2งม#แผนังานัท#�จะให้�บ%คลัากรกลั%3มต3าง ๆ ในัองค�การ ท+าห้นั�าท#�ในัการเสัร มสัร�างความเข�าใจ ห้ร�อก+าห้นัด้บทบาทการปฏ บต งานัไว�ลั3วงห้นั�า

2. บทบาทของนายจ$าง นัายจ�างเป)นัผ/�ม#อ+านัาจในัการอนั%มต ตด้สั นัใจ ในัสัถึานัการณ�ท#�สั+าคญท%กคนั รอการตด้สั นัใจของผ/�บร ห้ารท#�เป)นันัายจ�าง นัายจ�างควรจะได้�รบการให้�ค+าปร กษาแนัะนั+า เก#�ยวกบมาตรการห้ร�อว ธ์#การด้+าเนั นัการท#�เห้มาะสัม ถึ/กต�องสัอด้คลั�องกบข�อก+าห้นัด้ของกฎีห้มาย

3. บทบาทของผ2$บร�หารในสัายงาน และห�วหน$างาน จะต�องม#บทบาทในัการควบค%มด้/แลัพื่ฤต กรรมการท+างานัของลั/กนั�อง การสั��อสัารท+าความเข�าใจ ให้�ก+าลังใจ การจด้สัรรก+าลังคนัในัห้นั3วยงานั การเคลั��อนัย�ายก+าลังคนัทด้แทนั การสัอนังานัพื่ฒนัาความร/ �แก3พื่นักงานัท#�ได้�รบมอบห้มายงานัให้ม3 การประเม นัผลังานั ห้ร�อก+าห้นัด้พื่นักงานักลั%3มเป<าห้มายท#�ควรจะเลั กจ�างงานั

4. บทบาทของคณีะกรรมการต�วแทนพัน�กงาน



148

จะต�องได้�รบการสั��อสัารให้�ทราบข�อม/ลั สัถึานัการณ�ข�อเทCจจร งต3าง ๆ ม#ห้นั�าท#�สั��อสัารข�อม/ลัไปยงพื่นักงานั การสัอบถึามประเด้Cนัป6ญห้าข�อสังสัยจากผ/�บร ห้าร ม#บทบาทในัการสันับสันั%นับร ษทในัการสั��อสัาร แลัะพื่ฒนัาแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัองค�การ

5. โครงการก�จกรรมด$านแรงงานสั�มพั�นธ์� ห้นั3วยงานัทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์� จะต�องม#การด้+าเนั นัโครงการก จกรรมต3าง ๆ เชั้3นั - การจด้ประชั้%มผ/�บร ห้าร ห้วห้นั�างานั เพื่��อรบทราบสัถึานัการณ�ต3าง ๆ - การจด้ประชั้%มคณะกรรมการตวแทนัพื่นักงานั - การจด้ประชั้%มพื่นักงานัท2งห้มด้ ในักรณ#ท#�องค�การม#พื่นักงานัจ+านัวนัไม3มาก - การออกประกาศึ จด้ห้มายข3าว ข�อม/ลัแถึลังการณ�ต3าง ๆ - การรบฟ้6งป6ญห้าความร/ �สั ก ความต�องการของพื่นักงานั - โครงการต/�ร บความค ด้เห้Cนัของพื่นักงานั การศึ กษาว เคราะห้�ป6ญห้า ความต�องการ ของพื่นักงานั ตอบค+าถึาม ห้ร�อชั้#2แจงข�อสังสัยแก3พื่นักงานั

เพื่��อป<องกนัแลัะแก�ไขป6ญห้าความขด้แย�ง ทศึนัคต ท#�ไม3เข�าใจห้ร�อไม3เป)นัท#�ยอมรบ จะต�องให้�ความสั+าคญกบการสัร�างความเข�าใจ การสัร�างการยอมรบให้�ความร3วมม�อ รวมท2งการด้+าเนั นัการท#�ให้�ความเป)นัธ์รรม สัอด้คลั�องกบกฎีห้มาย ผ/�บร ห้าร ห้วห้นั�างานั ตอลัด้จนันักบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลั จะต�องให้�ความสั+าคญม#ข 2นัตอนัท#�จะปฏ บต ค+านั งถึ ง



149

ผลักระทบต3างๆ เพื่��อให้�เป<าห้มายการลัด้ขนัาด้องค�การแลัะการบร ห้ารทรพื่ยากรบ%คคลัประสับความสั+าเรCจแลัะเป)นัพื่ลังท#�จะพื่ลั กฟ้I2 นัธ์%รก จให้�สัามารถึฝ่5าฟ้6นัเอาชั้นัะว กฤต การณ�ได้�ในัท#�สั%ด้


1. การบร ห้ารแรงงานัสัมพื่นัธ์� ม#ความสั+าคญอย3างไรต3อการบร ห้ารทรพื่ยากรมนั%ษย� ให้�อธ์ บาย

2. ลักษณะของแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�ด้# แลัะ ไม3ด้# ห้มายถึ งอะไร แลัะม#ความแตกต3างกนัอย3างไร ให้�อธ์ บาย

3. ม#ป6จจย ห้ร�อ สัถึานัการณ�ใด้บ�างท#�สั3งผลักระทบต3อการเก ด้ป6ญห้าแรงงานัสัมพื่นัธ์� ให้�อธ์ บายแลัะยกตวอย3างประกอบ



150

4. เม��อเก ด้ป6ญห้าเนั��องจากสัภิาวะเศึรษฐก จจะท+าให้�เก ด้ข�อขด้แย�งห้ร�อลักษณะอย3างไรบ�างท#�ท+าให้�เก ด้ป6ญห้าทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�

5. เคร��องม�อท#�ใชั้�ในัการแก�ไขป6ญห้าด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์� ม#อะไรบ�าง ให้�อธ์ บายแลัะยกตวอย3างประกอบ

บรรณีาน�กรม

เกษมสันัต� ว ลัาวรรณ. การบร�หารแรงงานสั�มพั�นธ์�. กร%งเทพื่มห้านัคร : สั+านักพื่ มพื่�ว ญญู/ชั้นั, 2540.

ธ์งชั้ย สันัต วงษ�. การบร�หารค6าจ$างและเง�นเด อน. กร%งเทพื่มห้านัคร : โรงพื่ มพื่�ไทยวฒนัาพื่านั ชั้, 2540.

ณฎีฐพื่นัธ์� เขจรนันัท�. การจ�ดการทร�พัยากรบ�คคล . กร%งเทพื่มห้านัคร : โรงพื่ มพื่�จ%ฬาลังกรณ� มห้าว ทยาลัย,2542.

ตร#เนัตร สัาระพื่งษ�. แรงงานสั�มพั�นธ์�. กร%งเทพื่มห้านัคร : มห้าว ทยาลัยราชั้ภิฏสัวนัด้%สั ต, 2548



151

สั%นันัทา เลัาห้นันัทนั�. การบร�หารทร�พัยากรมน�ษย�. กร%งเทพื่มห้านัคร : สัถึาบนัราชั้ภิฏบ�านัสัมเด้Cจเจ�าพื่ระยา คณะว ทยาการจด้การ, 2542.

นั สัด้ารก� เวชั้ยานันัท�. การป็ระเม�นบ�คคล. กร%งเทพื่มห้านัคร : สัถึาบนับณฑ์ ตพื่ฒนับร ห้ารศึาสัตร�, 2543.

บรรยงค� โตจ นัด้า. การจ�ดการทร�พัยากรมน�ษย�. กร%งเทพื่มห้านัคร : บร ษท รวมสัาสั�นั (1977) จ+ากด้, 2543.

พื่ยอม องศึ�สัารศึร#. การบร�หารทร�พัยกรมน�ษย�. กร%งเทพื่มห้านัคร : สั+านักพื่ มพื่�สั%ภิา จ+ากด้, 2545.



152

เพื่ �มเต ม (สัร%ป)

ความร/ �เก#�ยวกบกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์�

ประวต ความเป)นัมา

พื่ระราชั้บญญต แรงงานั พื่.ศึ. 2499 ซั �งใชั้�บงคบเม��อวนัท#� 1 มกราคม พื่.ศึ.2500 นับเป)นักฎีห้มาย แรงงานัสัมพื่นัธ์�ฉบบแรกของประเทศึไทย ม#เห้ต%ผลัในัการออกกฎีห้มาย เพื่��อประสัานัความเข�าใจอนัด้#ซั �งกนัแลัะกนัระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง แลัะค+านั งถึ งการท#�ประเทศึไทยเข�าร3วมเป)นัสัมาชั้ กขององค�การแรงงานัระห้ว3างประเทศึ แต3แรกต2ง (พื่.

ศึ. 2462) เป)นัการแสัด้งความสันัใจของประเทศึไทยต3อการใชั้�แรงงานัสั3งเสัร มความเป)นัธ์รรมแห้3งสังคมตามคลัลัองแห้3งระบอบเสัร#ประชั้าธ์ ปไตย ร3างกฎีห้มายฉบบนั#2ได้�ผ3านัการพื่ จารณาอย3างกว�างขวาง โด้ยรฐบาลัได้�ปร กษาห้าร�อร3วมกนัท2งฝ่5ายนัายจ�างแลัะลั/กจ�าง ตลัอด้จนัรบฟ้6งมต ของมห้าชั้นั กฎีห้มายฉบบนั#2บญญต ท2งเร��องการ ค%�มครองแรงงานัแลัะเร��องการแรงงานัสัมพื่นัธ์� ในัสั3วนัของแรงงานัสัมพื่นัธ์�บญญต เร��องการเร#ยกร�อง การเจรจาระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั การจด้ต2งสัห้ภิาพื่แรงงานั ตลัอด้จนัเร��องการกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม นับว3าได้�นั+าระบบแรงงานัสัมพื่นัธ์�สัมยให้ม3เข�ามาใชั้�

เม��อม#การปฏ วต โด้ยจอมพื่ลัสัฤษฎี� ธ์นัรชั้ต� พื่.ศึ. 2501 ได้�ม#ประกาศึของคณะปฏ วต ฉบบท#� 19 ยกเลั กพื่ระราชั้บญญต แรงงานั พื่.ศึ. 2499 บรรด้าสัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ได้�จด้ต2งข 2นัต�องย%บเลั กไป ห้ากม#ป6ญห้าการพื่ พื่าทแรงงานักCให้�พื่นักงานัเจ�าห้นั�าท#�ซั �งกระทรวงมห้าด้ไทยแต3งต2งเป)นัผ/�ว นั จฉย

ต3อมา พื่.ศึ. 2508 สั�บเนั��องจากได้�ม#การพื่ พื่าทแรงงานัแลัะการนัด้ห้ย%ด้งานัเก ด้ข 2นัมาก รฐบาลัจ งได้�ออกพื่ระราชั้บญญต ก+าห้นัด้ว ธ์#ระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั พื่.ศึ. 2508 ข 2นั โด้ยบญญต ถึ งข2นัตอนัในัการ



153

เร#ยกร�อง การเจรจาต3อรอง การไกลั3เกลั#�ยแลัะว ธ์#ระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั แต3ยงไม3บญญต ถึ งสั ทธ์ ในัการจด้ต2งสัห้ภิาพื่แรงงานั

พื่.ศึ. 2515 คณะปฏ วต (จอมพื่ลัถึนัอม ก ตต ขจร) ได้�ออกประกาศึของคณะปฏ วต ฉบบท#� 103 ยกเลั กประกาศึของคณะปฏ วต ฉบบท#� 19 แลัะพื่ระราชั้บญญต ก+าห้นัด้ว ธ์#การระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั พื่.ศึ. 2508 ขณะเด้#ยวกนัประกาศึของคณะปฏ วต ฉบบด้งกลั3าวได้�ให้�อ+านัาจกระทรวงมห้าด้ไทยออกประกาศึกระทรวงมห้าด้ไทย เร��องการแรงงานัสัมพื่นัธ์� โด้ยนั+าห้ลักการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัพื่ระราชั้บญญต แรงงานั พื่.ศึ. 2499 มาใชั้�อ#ก แต3ปรบปร%งให้�เห้มาะสัมย �งข 2นั ให้�สั ทธ์ ลั/กจ�างจด้ต2งองค�กรของตนัข 2นัได้� แต3เร#ยกว3า สัมาคมลั/กจ�าง

พื่.ศึ. 2518 รฐบาลัได้�ตราพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 ข 2นั โด้ยเฉพื่าะใชั้�แทนัประกาศึกระทรวงมห้าด้ไทย เร��อง การแรงงานัสัมพื่นัธ์� ปรบปร%งห้ลักการว ธ์#การแลัะข2นัตอนัต3าง ๆ ให้�เห้มาะสัมย �งข 2นั สั+าห้รบสัมาคมลั/กจ�างกCได้�เปลั#�ยนัมาเป)นัสัห้ภิาพื่แรงงานั นัอกจากนั2นั ยงบญญต ในัเร��องของคณะกรรมการลั/กจ�างไว�ด้�วย กฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์�ฉบบนั#2ใชั้�มาจนัถึ งป6จจ%บนั

อย3างไรกCด้# ในัปB พื่.ศึ.2534 คณะรกษาความสังบเร#ยบร�อยแห้3งชั้าต ได้�แก�ไขเพื่ �มเต มพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518

จ+านัวนั 2 คร2ง โด้ยได้�ออกประกาศึของคณะรกษาความสังบเร#ยบร�อยแห้3งชั้าต ฉบบท#� 54 ลังวนัท#� 28 ก%มภิาพื่นัธ์� 2534 แก�ไขเพื่ �มเต มในัสั3วนัของท#�ปร กษา การใชั้�สั ทธ์ นัด้ห้ย%ด้งานั แลัะบทลังโทษ แลัะต3อมาเม��อวนัท#� 18 เมษายนั 2534 ได้�ม#พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� (ฉบบท#� 2) พื่.ศึ. 2534 เพื่��อแก�ไขม ให้�พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� ใชั้�บงคบแก3ก จการรฐว สัาห้ก จ ซั �งได้�ม#พื่ระราชั้บญญต พื่นักงานัรฐว สัาห้ก จสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2534 บงคบใชั้�เป)นัการเฉพื่าะ



154

แลัะในัปB พื่.ศึ. 2536 เม��อได้�ม#การต2งกระทรวงแรงงานัแลัะสัวสัด้ การสังคมข 2นั จ งได้�โอนัอ+านัาจห้นั�าท#�ของกระทรวงมห้าด้ไทยตามบทบญญต ของพื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 มาเป)นัของกระทรวงแรงงานัแลัะสัวสัด้ การสังคม

วตถึ%ประสังค�ของกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในัห้ลักให้ญ3 ได้�แก3 1. ก+าห้นัด้ห้ลักเกณฑ์�แลัะข2นัตอนัเก#�ยวกบการแจ�งข�อเร#ยกร�อง แลัะการระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานัระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง 2. ให้�สั ทธ์ แก3นัายจ�างแลัะลั/กจ�างในัการจด้ต2งองค�กรของตนั เพื่��อแสัวงห้าแลัะค%�มครองประโยชั้นั�เก#�ยวกบการจ�างแลัะการท+างานั แลัะสั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�อนัด้#ระห้ว3างท2งสัองฝ่5าย 3. ให้�สั ทธ์ แก3ลั/กจ�างในัการจด้ต2งคณะกรรมการลั/กจ�าง เพื่��อให้�นัายจ�างได้�ห้าร�อในัก จการต3าง ๆ เพื่��อให้�เก ด้ความเข�าใจกนัแลัะกนั 4. ให้�ความค%�มครองแก3นัายจ�างแลัะลั/กจ�าง ท#�ด้+าเนั นัก จกรรมตามพื่ระราชั้บญญต ฉบบนั#2 แลัะป<องกนัม ให้�เก ด้การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม

น�ยามศึ�พัท� (มาตรา 5)

นายจ$าง ห้มายถึ ง ผ/�ซั �งตกลังรบลั/กจ�างเข�าท+างานัโด้ยจ3ายค3าจ�างให้�แลัะห้มายรวมถึ งผ/�ซั �งได้�รบมอบห้มายจากนัายจ�างให้�ท+าการแทนั ในักรณ#ท#�นัายจ�างเป)นันั ต บ%คคลัให้�ห้มายถึ งผ/�ม#อ+านัาจกระท+าการแทนันั ต บ%คคลันั2นั แลัะห้มายความรวมถึ งผ/�ซั �งได้�รบมอบห้มายจากผ/�ม#อ+านัาจกระท+าการแทนันั ต บ%คคลัให้�กระท+าการแทนั

ล2กจ$าง ห้มายถึ ง ผ/�ซั �งตกลังท+างานัให้�แก3นัายจ�างเพื่��อรบค3าจ�าง

สัภาพัการจ$าง ห้มายถึ ง เง��อนัไขในัการจ�างห้ร�อการท+างานั ก+าห้นัด้วนัแลัะเวลัาท+างานั ค3าจ�าง สัวสัด้ การแลัะการเลั กจ�าง ห้ร�อ



155

ประโยชั้นั�อ��นัของนัายจ�างห้ร�อลั/กจ�างอนัเก#�ยวกบการจ�างห้ร�อการท+างานั

ข$อตกลงเก��ยวก�บสัภาพัการจ$าง ห้มายถึ ง ข�อตกลังระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างเก#�ยวกบสัภิาพื่ การจ�าง

ข$อพั�พัาทแรงงาน ห้มายถึ ง ข�อขด้แย�งระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

การป็Fดงาน ห้มายถึ ง การท#�นัายจ�างปฏ เสัธ์ไม3ยอมให้�ลั/กจ�างท+างานัชั้�วคราวเนั��องจากข�อพื่ พื่าท แรงงานั

การน�ดหย�ดงาน ห้มายถึ ง การท#�ลั/กจ�างร3วมกนัไม3ท+างานัชั้�วคราว เนั��องจากข�อพื่ พื่าทแรงงานัสัาระสั+าคญ พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518

1. ขอบเขตการบงคบใชั้� ม ให้�ใชั้�บงคบแก3

1.1 ราชั้การสั3วนักลัาง 1.2 ราชั้การสั3วนัภิ/ม ภิาค 1.3 ราชั้การสั3วนัท�องถึ �นั 1.4 ราชั้การกร%งเทพื่มห้านัคร 1.5 ก จการรฐว สัาห้ก จ ตามกฎีห้มายว3าด้�วยพื่นักงานัรฐว สัาห้ก จสัมพื่นัธ์� 1.6 ก จการอ��นัตามท#�ก+าห้นัด้ในัพื่ระราชั้กฤษฎี#กา

(ป6จจ%บนัธ์นัาคารแห้3งประเทศึไทย เป)นัก จการท#�อย/3นัอกข3ายบงคบของกฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์�โด้ยได้�ม#การตราพื่ระราชั้กฤษฎี#กา ก+าห้นัด้ก จการท#�พื่ระราชั้บญญต แรงงานัสัมพื่นัธ์� พื่.ศึ. 2518 ไม3ใชั้�บงคบ พื่.ศึ. 2523 ข 2นั)



156

2. ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

2.1 สัถึานัประกอบการท#�ม#ลั/กจ�างต2งแต3 20 คนัข 2นัไป ต�องจด้ให้�ม#ข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�างไว�เป)นัห้นังสั�อ ห้ากไม3ได้�จด้ท+าไว� ให้�ถึ�อว3าข�อบงคบเก#�ยวกบการท+างานัตามกฎีห้มายค%�มครองแรงงานั เป)นัข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง (ม.10)

2.2 อาย%ของข�อตกลัง ม#ผลัใชั้�บงคบภิายในัระยะเวลัาท#�ท2งสัองฝ่5ายตกลังกนัแต3ไม3เก นั 3 ปB ถึ�าไม3ก+าห้นัด้เวลัาไว� ให้�ถึ�อว3าม#ผลัใชั้�บงคบ 1 ปB นับแต3วนัท#�ได้�ตกลังกนั ห้ร�อนับจากวนัท#�ร บลั/กจ�างเข�าท+างานัแลั�วแต3กรณ# เม��อข�อตกลังสั 2นัสั%ด้แลัะม ได้�ม#การเจรจาตกลังกนัให้ม3ให้�ม#ผลัใชั้�บงคบต3อไปอ#กคราวลัะ 1 ปB (ม.12)

3. การก+าห้นัด้ แก�ไขเพื่ �มเต มข�อตกลังเก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง

3.1 การย��นัข�อเร#ยกร�อง ต�องท+าเป)นัห้นังสั�อแจ�งอ#กฝ่5ายห้นั �งทราบ (ม.13)

3.2 ถึ�าเป)นัข�อเร#ยกร�องของฝ่5ายลั/กจ�าง ต�องม#รายชั้��อแลัะลัายม�อชั้��อของลั/กจ�างซั �งเก#�ยวข�อง ไม3นั�อยกว3า 15% ของลั/กจ�างท2งห้มด้ ซั �งเก#�ยวข�องกบข�อเร#ยกร�องนั2นั ระบ%ชั้��อผ/�แทนัซั �งจะต�องเป)นัลั/กจ�างท#�เก#�ยวข�อง กบข�อเร#ยกร�องนั2นั ห้ร�อเป)นักรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อกรรมการสัห้พื่นัธ์�แรงงานั จ+านัวนัไม3เก นั 7 คนั ห้ากจะต2งท#�ปร กษากCได้� แต3ไม3เก นั 2 คนั (ม.13, 14, 17)

3.3 ถึ�าสัห้ภิาพื่แรงงานัแจ�งข�อเร#ยกร�องแทนั จะต�องม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างไม3นั�อยกว3า 1/5 ของลั/กจ�างท2งห้มด้ (ม.15)

3.4 เม��อได้�รบข�อเร#ยกร�องแลั�ว ให้�ฝ่5ายรบข�อเร#ยกร�องแจ�งชั้��อผ/�แทนัให้�ฝ่5ายเร#ยกร�องทราบ (ม.16)

3.5 ท#�ปร กษาท#�ท2งสัองฝ่5ายจะแต3งต2งได้� จะต�องเป)นัท#�ปร กษาท#�ได้�รบการจด้ทะเบ#ยนัแลั�ว โด้ยม#อาย% 1 ปB นับแต3วนัท#�ได้�รบการจด้ทะเบ#ยนั แต3สัามารถึขอจด้ทะเบ#ยนัต3อได้�อ#ก (มาตรา 17.17 ทว )



157

3.6 ท2งสัองฝ่5ายต�องเร �มเจรจากนัภิายในั 3 วนั นับแต3วนัได้�รบข�อเร#ยกร�อง (ม.16)

3.7 ห้ากตกลังกนัได้� ให้�ด้+าเนั นัการด้งนั#2 (ม.18)

1. ท+าข�อตกลังเป)นัห้นังสั�อ ลังลัายม�อชั้��อผ/�แทนัในัการเจรจาของท2งสัองฝ่5าย 2. ให้�นัายจ�างประกาศึข�อตกลังโด้ยเป@ด้เผยไว� ณ สัถึานัท#�ท#�ลั/กจ�างท+างานัอย/3เป)นัเวลัา 30 วนั โด้ยเร �มประกาศึภิายในั 3 วนั นับแต3วนัท#�ตกลังกนั 3. นัายจ�างต�องนั+าข�อตกลังไปจด้ทะเบ#ยนัภิายในั 15 วนั นับแต3วนัท#�ตกลังกนัได้� 3.8 ผลัข�อตกลังจะผ/กพื่นันัายจ�าง แลัะลั/กจ�างท%กคนัซั �งลังลัายม�อชั้��อในัข�อเร#ยกร�องแลัะลั/กจ�าง ท%กคนัซั �งเลั�อกต2งผ/�แทนั (ม.19)

ห้ากเป)นัข�อตกลังท#�กระท+าโด้ย นัายจ�างห้ร�อสัมาคมนัายจ�าง กบสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิทเด้#ยวกนั โด้ยม#ลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิทเด้#ยวกนัเป)นัสัมาชั้ ก ห้ร�อร3วมในัการ เร#ยกร�องเก นักว3าสัองในัสัามของลั/กจ�างท2งห้มด้ ข�อตกลังจะผ/กพื่นันัายจ�างแลัะลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิท เด้#ยวกนันั2นัท%กคนั 3.9 เม��อม#ข�อตกลังแลั�ว ห้�ามม ให้�นัายจ�างท+าสัญญาจ�างแรงงานักบลั/กจ�างขด้ห้ร�อแย�งกบข�อตกลัง เว�นัแต3 สัญญาจ�างนั2นัจะเป)นัค%ณแก3ลั/กจ�างย �งกว3า (ม.20)

4. ว ธ์#ระงบข�อพื่ พื่าทแรงงานั

4.1 ถึ�าไม3ม#การเจรจากนัภิายในั 3 วนั ห้ร�อ เจรจากนัแลั�วแต3ตกลังกนัไม3ได้� ให้�ถึ�อว3าม#ข�อพื่ พื่าทแรงงานัเก ด้ข 2นั ถึ�าฝ่5ายแจ�งข�อเร#ยกร�องยงประสังค�จะด้+าเนั นัการต3อไปให้�แจ�งต3อพื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานั เป)นัห้นังสั�อ ภิายในั 24 ชั้�วโมง นับต2งแต3พื่�นัก+าห้นัด้ห้ร�อท#�ตกลังกนัไม3ได้� เพื่��อให้�ไกลั3เกลั#�ยให้� (ม.21)

4.2 พื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานั ด้+าเนั นัการไกลั3เกลั#�ยให้�



158

ตกลังกนัภิายในั 5 วนั นับแต3วนัท#�ได้�รบแจ�ง (ม.22)

4.3 ถึ�าตกลังกนัได้� ให้�ท+าข�อตกลังเป)นัห้นังสั�อ (ประกาศึ, นั+าไปจด้ทะเบ#ยนั) ถึ�าตกลังกนัไม3ได้� ถึ�อว3าเป)นัข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้� (ม.22)

4.4 เม��อเก ด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้� ห้ากก จการนัอกข3าย ม.23 ท2งสัองฝ่5ายอาจ ด้+าเนั นัการอย3างห้นั �งอย3างใด้ ด้งนั#2 1. ตกลังกนัท2งผ/�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานัโด้ยสัมครใจ 2. นัายจ�างป@ด้งานั จะด้+าเนั นัการได้�กCต3อเม��อต�องม#ห้นังสั�อแจ�งเจ�าห้นั�าท#� แลัะอ#กฝ่5ายห้นั �งทราบลั3วงห้นั�า (ม.22, 34)

3. ลั/กจ�างนัด้ห้ย%ด้งานัต�องม#ห้นังสั�อแจ�งเจ�าห้นั�าท#�แลัะอ#กฝ่5ายห้นั �งทราบลั3วงห้นั�าไม3นั�อยกว3า 24 ชั้�วโมง กรณ#ท#�สัห้ภิาพื่แรงงานัจะใชั้�สั ทธ์ นัด้ห้ย%ด้งานั ต�องจด้ประชั้%มให้ญ3เพื่��อขอมต โด้ยต�องม#คะแนันัเสั#ยงเก นัก �งห้นั �งของสัมาชั้ กท2งห้มด้ลังคะแนันัเสั#ยงให้�ใชั้�สั ทธ์ นัด้ห้ย%ด้งานัได้� แลัะต�องลังคะแนันัเสั#ยงเป)นัการลับ (มาตรา 103)

4.5 เม��อม#ข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้�ในัก จการ 1. การรถึไฟ้ 2. การท3าเร�อ 3. การโทรศึพื่ท�ห้ร�อการโทรคมนัาคม 4. การผลั ตห้ร�อจ+าห้นั3ายพื่ลังงานัห้ร�อกระแสัไฟ้ฟ้<าแก3ประชั้าชั้นั 5. การประปา 6. การผลั ตห้ร�อการกลั�นันั+2ามนัเชั้�2อเพื่ลั ง 7. ก จการโรงพื่ยาบาลัห้ร�อก จการสัถึานัพื่ยาบาลั 8. ก จการอ��นัท#�ก+าห้นัด้ในักฎีกระทรวง 1) ก จการท%กประเภิทของรฐว สัาห้ก จ ตามกฎีห้มายว3าด้�วยว ธ์#การงบประมาณ 2) ก จการของว ทยาลัยเอกชั้นัแลัะของโรงเร#ยนั



159

ราษฎีร� 3) ก จการสัห้กรณ� 4) ก จการขนัสั3งทางบก ทางนั+2า แลัะทางอากาศึ รวมตลัอด้ถึ งก จการบร การเสัร มการขนัสั3งห้ร�อเก#�ยวเนั��องกบการขนัสั3ง สัถึานัท#�ขนัสั3ง ท3าเท#ยบเร�อ ท3าอากาศึยานัแลัะก จการท3องเท#�ยว 5) ก จการจ+าห้นั3ายนั+2ามนัเชั้�2อเพื่ลั ง (ม.23)

พื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานัจะสั3งให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�เพื่��อว นั จฉย แลัะแจ�งให้�ท2งสัองฝ่5ายทราบภิายในั 30 วนั ท2งสัองฝ่5ายม#สั ทธ์ อ%ทธ์รณ�ต3อรฐมนัตร#ว3าการกระทรวงมห้าด้ไทยได้� (ม.33)

4.6 ถึ�ารฐมนัตร#ว3าการกระทรวงมห้าด้ไทยเห้Cนัว3าข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้�รายใด้ อาจม#ผลักระทบกระเท�อนัต3อเศึรษฐก จของประเทศึ ห้ร�อความสังบเร#ยบร�อยของประชั้าชั้นั กCม#อ+านัาจสั�งให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นัได้� ค+าชั้#2ขาด้เป)นัท#�สั%ด้ท2งสัองฝ่5ายต�องปฏ บต ตาม (ม.24)

4.7 ในักรณ#ท#�ม#การประกาศึใชั้�กฎีอยการศึ ก ห้ร�อประกาศึสัถึานัการณ�ฉ%กเฉ นั ห้ร�อกรณ#ท#�ประเทศึประสับป6ญห้าทางเศึรษฐก จอย3างร�ายแรง รฐมนัตร#ว3าการกระทรวงแรงงานัแลัะสัวสัด้ การสังคมม#อ+านัาจประกาศึในัราชั้ก จจานั%เบกษาให้�ข�อพื่ พื่าทแรงงานัท#�ตกลังกนัไม3ได้�เข�าสั/3การชั้#2ขาด้จากคณะบ%คคลัท#�ร ฐมนัตร#แต3งต2ง เม��อชั้#2ขาด้แลั�วให้�ถึ�อเป)นัท#�สั%ด้ท2งสัองฝ่5ายต�องปฏ บต ตาม (มาตรา 25)

4.8 กรณ#ท#�ร ฐมนัตร#ว3าการกระทรวงแรงงานัแลัะสัวสัด้ การสังคม เห้Cนัว3าการป@ด้งานัห้ร�อการนัด้ห้ย%ด้งานัใด้อาจท+าให้�เก ด้ความเสั#ยห้ายแก3เศึรษฐก จของประเทศึ ห้ร�ออาจก3อให้�เก ด้ความเด้�อด้ร�อนัแก3ประชั้าชั้นั ห้ร�ออาจเป)นัภิยต3อความม�นัคงของประเทศึ ห้ร�ออาจขด้ต3อความสังบเร#ยบร�อยของประชั้าชั้นั จะม#อ+านัาจสั�งให้�นัายจ�าง รบลั/กจ�างกลับเข�าท+างานัแลัะจ3ายค3าจ�างอตราท#�เคยจ3ายให้�แก3ลั/กจ�างนั2นั สั�งให้�ลั/กจ�างท#�นัด้ห้ย%ด้งานักลับเข�าท+างานั จด้บ%คคลัเข�าท+างานัแทนัลั/กจ�างท#�



160

ถึ/กป@ด้งานัห้ร�อนัด้ห้ย%ด้งานั แลัะสั�งให้�คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานันั2นั (มาตรา 35)

5. ข�อห้�ามสั+าห้รบนัายจ�าง

เม��อได้�ม#การแจ�งข�อเร#ยกร�องแลั�วแลัะอย/3ระห้ว3างการเจรจา การไกลั3เกลั#�ยห้ร�อการชั้#2ขาด้ ห้�ามม ให้�เลั กจ�างห้ร�อโยกย�ายห้นั�าท#�การงานัของลั/กจ�าง ผ/�แทนัลั/กจ�าง กรรมการห้ร�อสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั ห้ร�อกรรมการ ห้ร�ออนั%กรรมการสัห้พื่นัธ์�แรงงานั ซั �งเก#�ยวข�องกบข�อเร#ยกร�อง เว�นัแต3บ%คคลัด้งกลั3าว 1. ท%จร ตต3อห้นั�าท#�ห้ร�อกระท+าความผ ด้อาญาโด้ยเจตนัาแก3นัายจ�าง 2. จงใจท+าให้�นัายจ�างได้�รบความเสั#ยห้าย 3. ฝ่5าฝ่Iนัข�อบงคบ ระเบ#ยบ ห้ร�อค+าสั�งอนัชั้อบด้�วยกฎีห้มาย โด้ยนัายจ�างได้�ว3ากลั3าวตกเต�อนัเป)นัห้นังสั�อแลั�ว เว�นัแต3กรณ#ท#�ร �ายแรงไม3จ+าเป)นัต�องเต�อนั ท2งนั#2 ข�อบงคบ ระเบ#ยบ ห้ร�อค+าสั�งจะต�องไม3ออกมาเพื่��อขด้ขวางม ให้�บ%คคลัด้งกลั3าวด้+าเนั นัการเก#�ยวกบข�อเร#ยกร�อง 4. ลัะท 2งห้นั�าท#�เป)นัเวลัา 3 วนั ท+างานัต ด้ต3อกนั โด้ยไม3ม#เห้ต%ผลัอนัสัมควร (โทษจ+าค%ก 6 เด้�อนั ห้ร�อปรบไม3เก นั ห้นั �งห้ม��นับาท ห้ร�อท2งจ+าท2งปรบ) (ม.136)

6. คณะกรรมการลั/กจ�าง

6.1 สัถึานัประกอบการท#�ม#ลั/กจ�างต2งแต3 50 คนัข 2นัไป ลั/กจ�างอาจจด้ต2งคณะกรรมการลั/กจ�างได้� (ม.45)

6.2 ถึ�าลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบการนั2นัเก นั 1/5 ของลั/กจ�างท2งห้มด้เป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั สัห้ภิาพื่แรงงานัสัามารถึแต3งต2งกรรมการลั/กจ�างม#จ+านัวนัมากกว3ากรรมการอ��นัท#�ม ได้�เป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่ 1 คนั แลัะถึ�าลั/กจ�างเก นัก �งห้นั �งของลั/กจ�างท2งห้มด้ เป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่ สัห้ภิาพื่อาจแต3งต2งคณะกรรมการลั/กจ�างท2งคณะได้� (ม.45)



161

6.3 วาระของการเป)นักรรมการลั/กจ�าง 1. กรรมการลั/กจ�างอย/3ในัต+าแห้นั3งคราวลัะ 3 ปB แต3อาจได้�รบการเลั�อกต2งห้ร�อแต3งต2งให้ม3กCได้� 2. นัอกจากพื่�นัจากต+าแห้นั3งตามวาระกรรมการลั/กจ�างย3อมพื่�นัจากต+าแห้นั3ง เม��อ 1. ตาย 2. ลัาออก 3. เป)นัคนัไร�ความสัามารถึห้ร�อเสัม�อนัไร�ความสัามารถึ 4. ได้�รบโทษจ+าค%กโด้ยค+าพื่ พื่ากษาถึ งท#�สั%ด้ให้�จ+าค%ก 5. ลั/กจ�างเก นัก �งห้นั �งของลั/กจ�างท2งห้มด้ม#มต ให้�พื่�นัจากต+าแห้นั3ง 6. ศึาลัแรงงานัม#ค+าสั�งให้�พื่�นัจากต+าแห้นั3ง 7. ม#การเลั�อกต2งห้ร�อแต3งต2งกรรมการลั/กจ�างให้ม3ท2งคณะ 6.4 ข�อก+าห้นัด้ให้�ม#การเลั�อกต2งห้ร�อแต3งต2งกรรมการลั/กจ�างให้ม3ท2งคณะ 1. จ+านัวนัลั/กจ�างในัสัถึานัประกอบการนั2นัม#จ+านัวนัเพื่ �มข 2นัห้ร�อลัด้ลังเก นัก �งห้นั �งของจ+านัวนัลั/กจ�างท#�ม#อย/3เด้ ม 2. กรรมการลั/กจ�างพื่�นัจากต+าแห้นั3งเก นัก �งห้นั �ง 3. ลั/กจ�างเก นัก �งห้นั �งม#มต ให้�พื่�นัจากต+าแห้นั3งท2งคณะ 4. ศึาลัแรงงานัม#ค+าสั�งให้�พื่�นัจากต+าแห้นั3งท2งคณะ 6.5 นัายจ�างต�องจด้ให้�ม#การประชั้%มห้าร�อกบคณะกรรมการลั/กจ�าง อย3างนั�อย 3 เด้�อนัต3อคร2ง ห้ร�อเม��อกรรมการลั/กจ�างเก นัก �งห้นั �งห้ร�อสัห้ภิาพื่ร�องขอโด้ยม#เห้ต%ผลัอนัสัมควร เพื่��อ 1. จด้สัวสัด้ การแก3ลั/กจ�าง 2. ปร กษาห้าร�อเพื่��อก+าห้นัด้ข�อบงคบในัการท+างานั 3. พื่ จารณาค+าร�องท%กข�ของลั/กจ�าง



162

4. ห้าทางปรองด้องระงบข�อขด้แย�งในัสัถึานัประกอบการ (ม.50)

6.6 สั ทธ์ ของนัายจ�างเก#�ยวกบคณะกรรมการลั/กจ�าง นัายจ�างม#สั ทธ์ ร�องขอให้�ศึาลัแรงงานัม#ค+าสั�งให้�กรรมการลั/กจ�างคนัใด้ ห้ร�อท2งคณะพื่�นัจากต+าแห้นั3งได้� เม��อปรากฎีว3ากรรมการลั/กจ�างผ/�นั 2นัห้ร�อกรรมการลั/กจ�างท2งคณะ 1. ไม3ปฏ บต ห้นั�าท#�ของตนัโด้ยสั%จร ต 2. การท+าการอนัไม3สัมควรอนัเป)นัภิยต3อความสังบเร#ยบร�อยของประชั้าชั้นัห้ร�อ 3. เป@ด้เผยความลับของนัายจ�างเก#�ยวกบการประกอบก จการโด้ยไม3ม#เห้ต%ผลัสัมควร 6.7 ข�อห้�ามสั+าห้รบนัายจ�างต3อคณะกรรมการลั/กจ�าง ก. ห้�ามเลั กจ�าง ลัด้ค3าจ�าง ลังโทษ ขด้ขวางการปฏ บต ห้นั�าท#�ของกรรมการลั/กจ�าง ห้ร�อกระท+าการใด้ ๆ อนัอาจเป)นัผลัให้�กรรมการลั/กจ�างไม3สัามารถึท+างานัต3อไปได้� เว�นัแต3จะได้�รบอนั%ญาตจากศึาลัแรงงานั (ม.52)

ข. ห้�ามให้�ห้ร�อตกลังจะให้�เง นัห้ร�อทรพื่ย�สั นัแก3กรรมการลั/กจ�าง เว�นัแต3ค3าลั3วงเวลัา ค3าท+างานัในัวนัห้ย%ด้ โบนัสั เง นัป6นัผลัห้ร�อประโยชั้นั�ท#�กรรมการลั/กจ�างม#สั ทธ์ ได้�รบตามปกต ในัฐานัะลั/กจ�าง (ม.53)

7. สัมาคมนัายจ�าง

7.1 วตถึ%ประสังค�ของสัมาคมนัายจ�าง เพื่��อแสัวงห้าแลัะค%�มครองผลัประโยชั้นั�เก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง สั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�อนัด้#ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง แลัะนัายจ�างด้�วยกนั (ม.54)

7.2 การขอจด้ทะเบ#ยนัสัมาคมนัายจ�าง ต�องไม3นั�อยกว3า 3 คนั เป)นัผ/�เร �มก3อการ พื่ร�อมด้�วยร3าง ข�อบงคบ 3 ฉบบ เม��อได้�รบจด้ทะเบ#ยนัแลั�วเป)นันั ต บ%คคลั (ม.57)

7.3 สัมาชั้ กสัมาคมนัายจ�าง ต�องเป)นันัายจ�างท#�ประกอบก จการ



163

ประเภิทเด้#ยวกนั (ม.63)

7.4 การสั 2นัสัมาชั้ กภิาพื่สัมาคมนัายจ�าง เม��อตาย ลัาออก ท#�ประชั้%มให้ญ3ให้�ออก ห้ร�อตามท#�ก+าห้นัด้ในัข�อบงคบ (ม.65)

7.5 อ+านัาจนัายทะเบ#ยนัสั�งให้�กรรมการ คณะกรรมการออกจากต+าแห้นั3ง เม��อปรากฎีว3า (ม.73)

1. กระท+าการอนัม ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย ซั �งเป)นัการขด้ขวางการปฏ บต ห้นั�าท#�ของพื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานั ผ/�ชั้#2ขาด้ ห้ร�อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์� 2. ด้+าเนั นัก จการไม3ถึ/กต�องตามวตถึ%ประสังค� อนัเป)นัการขด้ต3อกฎีห้มายห้ร�อความสังบเร#ยบร�อยของประชั้าชั้นั ห้ร�ออาจเป)นัภิยต3อเศึรษฐก จ ห้ร�อความม�นัคงของประเทศึ 3. ให้�ห้ร�อย นัยอมให้�ผ/�ใด้ผ/�ห้นั �งซั �งม ใชั้3กรรมการ เป)นัผ/�ด้+าเนั นัการของสัมาคมนัายจ�าง 7.6 การเลั กสัมาคมนัายจ�าง ด้�วยเห้ต%ใด้เห้ต%ห้นั �ง ด้งนั#2 (ม.82)

1. ตามท#�ก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบ 2. มต ท#�ประชั้%มให้ญ3 3. นัายทะเบ#ยนัม#ค+าสั�งให้�เลั ก 4. ลั�มลัะลัาย 7.7 อ+านัาจนัายทะเบ#ยนัสั�งเลั กสัมาคมนัายจ�าง ในักรณ#ด้งนั#2 (ม.83)

1. ด้+าเนั นัการขด้ต3อวตถึ%ประสังค� ขด้ต3อกฎีห้มายห้ร�อเป)นัภิยต3อเศึรษฐก จห้ร�อความม�นัคงของประเทศึ ห้ร�อขด้ต3อความสังบเร#ยบร�อยห้ร�อศึ#ลัธ์รรมอนัด้#ของประชั้าชั้นั 2. เม��อนัายทะเบ#ยนัม#ค+าสั�งให้�เลั�อกต2งกรรมการข 2นัให้ม3ท2งคณะแลัะไม3ด้+าเนั นัการเลั�อกต2งภิายในัระยะเวลัาท#�ก+าห้นัด้ ห้ร�อภิายในัระยะเวลัาท#�นัายทะเบ#ยนัขยายให้� 3. ไม3ด้+าเนั นัก จการต ด้ต3อกนัเป)นัเวลัา 2 ปB



164

8. สัห้ภิาพื่แรงงานั

8.1 วตถึ%ประสังค�ของสัห้ภิาพื่แรงงานั แสัวงห้าแลัะค%�มครองผลัประโยชั้นั�เก#�ยวกบสัภิาพื่การจ�าง สั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�อนัด้#ระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�างแลัะระห้ว3างลั/กจ�างด้�วยกนั (ม.86)

8.2 ประเภิทของสัห้ภิาพื่แรงงานั 1. สัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างของนัายจ�างคนัเด้#ยวกนั 2. สัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิทเด้#ยวกนั โด้ยไม3ค+านั งว3าจะม#นัายจ�างก#�คนั (ม.88)

นัอกจากนั#2 กฎีห้มายแรงงานัสัมพื่นัธ์� ยงแบ3งสัห้ภิาพื่แรงงานัออกเป)นั 2 ระด้บ (ม.95)

ก. สัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างในัระด้บผ/�บงคบบญชั้า ม#อ+านัาจในัการจ�าง การลัด้ค3าจ�าง การเลั กจ�าง การให้�บ+าเห้นัCจห้ร�อการลังโทษ ข. สัห้ภิาพื่แรงงานัท#�ม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�าง ซั �งไม3ม#อ+านัาจบงคบบญชั้า 8.3 การขอจด้ทะเบ#ยนั ไม3นั�อยกว3า 10 คนั เป)นัผ/�เร �มก3อการพื่ร�อมร3างข�อบงคบ 3 ฉบบ เม��อได้�รบการจด้ทะเบ#ยนัแลั�วเป)นันั ต บ%คคลั 8.4 ห้นั�าท#�ของผ/�เร �มก3อการ 1. เม��อได้�รบการจด้ทะเบ#ยนัแลั�ว ให้�จด้ประชั้%มให้ญ3สัามญคร2งแรกภิายในั 120 วนั เพื่��อเลั�อกต2งกรรมการแลัะมอบห้มายการท2งปวงให้�แก3คณะกรรมการแลัะอนั%มต ร3างข�อบงคบท#�ได้�ย��นัต3อนัายทะเบ#ยนั 2. เม��อด้+าเนั นัการแลั�ว ให้�นั+าสั+าเนัาข�อบงคบแลัะกรรมการไปจด้ทะเบ#ยนัภิายในั 14 วนั (ม.93)

8.5 ค%ณสัมบต ของสัมาชั้ ก (ม.95)

1. เป)นัลั/กจ�างของนัายจ�างคนัเด้#ยว ห้ร�อเป)นัลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิทเด้#ยวกนักบผ/�ขอจด้ทะเบ#ยนั แลัะท+างานัในัระด้บ



165

เด้#ยวกบผ/�ขอจด้ต2ง 2. ม#อาย%ต2งแต3 15 ปBข 2นัไป 8.6 การสั 2นัสั%ด้สัมาชั้ กภิาพื่เม��อ (ม.97)

1. ตาย 2. ลัาออก 3. ท#�ประชั้%มให้ญ3ให้�ออก 4. ตามท#�ก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบ 8.7 ค%ณสัมบต ของกรรมการห้ร�ออนั%กรรมการ (ม.101)

1. เป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่นั2นั 2. ม#สัญชั้าต ไทยโด้ยการเก ด้ 3. อาย%ไม3ต+�ากว3า 20

8.8 อ+านัาจห้นั�าท#�ของสัห้ภิาพื่แรงงานั 1. เร#ยกร�อง เจรจา ท+าความตกลัง แลัะรบทราบค+าชั้#2ขาด้ ห้ร�อท+าข�อตกลังกบนัายจ�าง 2. ด้+าเนั นัการเพื่��อให้�สัมาชั้ กได้�รบประโยชั้นั� ท2งนั#2ภิายใต�บงคบของวตถึ%ประสังค�ของสัห้ภิาพื่ 3. จด้ให้�ม#บร การสันัเทศึ เพื่��อให้�สัมาชั้ กมาต ด้ต3อเก#�ยวกบการจด้ห้างานั 4. จด้ให้�ม#บร การให้�ค+าปร กษา เพื่��อแก�ไขป6ญห้าห้ร�อข�อขด้แย�งเก#�ยวกบการท+างานั 5. จด้ให้�ม#การบร การเก#�ยวกบการจด้สัรรเง นัห้ร�อทรพื่ย�สั นัเพื่��อสัวสัด้ การของสัมาชั้ กห้ร�อเพื่��อสัาธ์ารณประโยชั้นั� ตามท#�ท#�ประชั้%มให้ญ3เห้Cนัควร 6. เร#ยกห้ร�อเกCบเง นัค3าสัมครเป)นัสัมาชั้ ก แลัะเง นับ+าร%งตามอตราท#�ก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบของสัห้ภิาพื่ 8.9 ก จการท#�กระท+าได้�โด้ยมต ของท#�ประชั้%มให้ญ3 (ม.103)

1. แก�ไขเพื่ �มเต มข�อบงคบ 2. ด้+าเนั นัก จการอนัอาจกระทบกระเท�อนัถึ งสั3วนัได้�เสั#ย



166

ของสัมาชั้ กเป)นัสั3วนัรวม 3. เลั�อกต2งกรรมการ เลั�อกต2งผ/�สัอบบญชั้# รบรองงบด้%ลั รายงานัประจ+าปBแลัะงบประมาณ 4. จด้สัรรเง นัห้ร�อทรพื่ย�สั นั เพื่��อสัวสัด้ การของสัมาชั้ กห้ร�อเพื่��อสัาธ์ารณประโยชั้นั� 5. การเลั กสัห้ภิาพื่แรงงานั 6. การควบค%มสัห้ภิาพื่แรงงานั 7. ก3อต2งสัห้พื่นัธ์�แรงงานั ห้ร�อเป)นัสัมาชั้ กสัห้พื่นัธ์�แรงงานั 8.10 ความค%�มกนัของลั/กจ�าง สัห้ภิาพื่แรงงานั กรรมการ อนั%กรรมการ แลัะเจ�าห้นั�าท#�ของสัห้ภิาพื่แรงงานั จากการกลั3าวห้าห้ร�อฟ้<องร�องทางแพื่3ง อาญา (ม.99)

1. เข�าร3วมเจรจาท+าความตกลัง เพื่��อเร#ยกร�องสั ทธ์ ห้ร�อประโยชั้นั�ท#�สัมาชั้ กควรได้�รบ 2. นัด้ห้ย%ด้งานั ห้ร�อชั้3วยเห้ลั�อ ชั้กชั้วนั ห้ร�อสันับสันั%นัให้�สัมาชั้ กห้ย%ด้งานั 3. ชั้#2แจงห้ร�อโฆษณาข�อเทCจจร งเก#�ยวกบข�อพื่ พื่าทแรงงานั 4. จด้ให้�ม#การชั้%มนั%ม ห้ร�อเข�าร3วมโด้ยสังบในัการนัด้ห้ย%ด้งานั ท2งนั#2 เว�นัแต3เป)นัความผ ด้อาญา ในัลักษณะความผ ด้เก#�ยวกบการก3อให้�เก ด้ภิยนัตรายต3อประชั้าชั้นั เก#�ยวกบชั้#ว ตแลัะร3างกาย เก#�ยวกบเสัร#ภิาพื่แลัะชั้��อเสั#ยงเก#�ยวกบทรพื่ย�แลัะความผ ด้ในัทางแพื่3งท#�เก#�ยวเนั��องกบการกระท+าความผ ด้ทางอาญาในัลักษณะด้งกลั3าว 8.11 สั ทธ์ พื่ เศึษของกรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานั ลั/กจ�างซั �งเป)นักรรมการสัห้ภิาพื่แรงงานัม#สั ทธ์ ลัา เพื่��อด้+าเนั นัการสัห้ภิาพื่แรงงานั ในัฐานัะผ/�แทนัลั/กจ�างในัการเจรจาการไกลั3เกลั#�ย การชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั แลัะม#สั ทธ์ ไปร3วมประชั้%มตามท#�ทางราชั้การก+าห้นัด้ได้�โด้ยให้�ลั/กจ�างแจ�งให้�



167

นัายจ�างทราบลั3วงห้นั�าถึ งเห้ต%ท#�ลัาพื่ร�อมห้ลักฐานัท#�เก#�ยวข�องถึ�าม# แลัะให้�ถึ�อว3าวนัลัานั2นัเป)นัวนัท+างานั (ม.102)

8.12 อ+านัาจนัายทะเบ#ยนัสั�งให้�กรรมการ/คณะกรรมการออกจากต+าแห้นั3งเม��อปรากฎีว3า (ม.106)

1. กระท+าการอนัม ชั้อบด้�วยกฎีห้มาย ซั �งเป)นัการขด้ขวางการปฏ บต งานัตามห้นั�าท#�ของพื่นักงานัประนัอมข�อพื่ พื่าทแรงงานั ผ/�ชั้#2ขาด้ข�อพื่ พื่าทแรงงานั ห้ร�อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์� 2. ด้+าเนั นัก จการไม3ถึ/กต�องตามวตถึ%ประสังค�ของสัห้ภิาพื่แรงงานัอนัเป)นัการขด้ต3อกฎีห้มายห้ร�อความสังบเร#ยบร�อยของประชั้าชั้นั ห้ร�ออาจเป)นัภิยแก3เศึรษฐก จห้ร�อ ความม�นัคงของประเทศึ 3. ให้�ห้ร�อย นัยอมให้�ผ/�ใด้ผ/�ห้นั �งม ใชั้3กรรมการเป)นัผ/�ด้+าเนั นัการของสัห้ภิาพื่แรงงานั (ม#สั ทธ์ อ%ทธ์รณ�ต3อรฐมนัตร# แลัะศึาลัแรงงานัตามลั+าด้บ)

8.13 การเลั กสัห้ภิาพื่แรงงานั 1. ตามท#�ก+าห้นัด้ไว�ในัข�อบงคบของสัห้ภิาพื่แรงงานั 2. เม��อท#�ประชั้%มให้ญ3ม#มต ให้�เลั ก 3. เม��อนัายทะเบ#ยนัม#ค+าสั�งให้�เลั ก 4. เม��อลั�มลัะลัาย 8.14 อ+านัาจนัายทะเบ#ยนัสั�งเลั กสัห้ภิาพื่แรงงานั 1. การด้+าเนั นัการของสัห้ภิาพื่แรงงานั ขด้ต3อวตถึ%ประสังค� ขด้ต3อกฎีห้มาย ห้ร�อเป)นัภิยต3อเศึรษฐก จห้ร�อความม�นัคงของประเทศึ ห้ร�อขด้ต3อความสังบเร#ยบร�อยห้ร�อศึ#ลัธ์รรมอนัด้#ของประชั้าชั้นั 2. เม��อนัายทะเบ#ยนัม#ค+าสั�งให้�เลั กต2งคณะกรรมการข 2นัให้ม3ท2งคณะแลัะไม3ด้+าเนั นัการ เลั�อกต2งภิายในัระยะเวลัาท#�ก+าห้นัด้ห้ร�อภิายในัระยะเวลัาท#�นัายทะเบ#ยนัขยายระยะให้� 3. เม��อสัห้ภิาพื่แรงงานัไม3ด้+าเนั นัการต ด้ต3อกนัเป)นัเวลัา



168

เก นั 2 ปB (ม#สั ทธ์ อ%ทธ์รณ�ต3อรฐมนัตร#แลัะศึาลัแรงงานัตามลั+าด้บ)

9. สัห้พื่นัธ์�นัายจ�างแลัะสัห้พื่นัธ์�แรงงานั

9.1 สัห้พื่นัธ์�นัายจ�าง สัมาคมนัายจ�างต2งแต3 2 สัมาคมข 2นัไป ท#�สัมาชั้ กประกอบก จการประเภิทเด้#ยวกนัอาจรวมกนัจด้ทะเบ#ยนัจด้ต2งสัห้พื่นัธ์�นัายจ�าง เพื่��อสั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�อนัด้#ระห้ว3างสัมาคมนัายจ�าง แลัะค%�มครองผลัประโยชั้นั�ของสัมาคมนัายจ�างแลัะนัายจ�างได้� (ม.112)

9.2 สัห้พื่นัธ์�แรงงานั สัห้ภิาพื่แรงงานัต2งแต3 2 สัห้ภิาพื่ข 2นัไป แลัะแต3ลัะสัห้ภิาพื่แรงงานัม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างของนัายจ�างคนัเด้#ยวกนั ห้ร�อม#สัมาชั้ กเป)นัลั/กจ�างซั �งท+างานัในัก จการประเภิทเด้#ยวกนั อาจรวมกนัจด้ทะเบ#ยนัจด้ต2งสัห้พื่นัธ์�แรงงานั เพื่��อสั3งเสัร มความสัมพื่นัธ์�อนัด้#ระห้ว3างสัห้ภิาพื่แรงงานั แลัะค%�มครองผลัประโยชั้นั�ของสัห้ภิาพื่แรงงานัแลัะลั/กจ�าง (ม.113)

9.3 การจด้ต2งห้ร�อการเป)นัสัมาชั้ กของสัห้พื่นัธ์�นัายจ�างห้ร�อสัห้พื่นัธ์�แรงงานัจะกระท+าได้�ต3อเม��อ ได้�รบความเห้Cนัชั้อบจากสัมาชั้ กด้�วยคะแนันัเสั#ยงเก นัก �งห้นั �งของจ+านัวนัสัมาชั้ กท2งห้มด้ของแต3ลัะสัมาคมนัายจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานั 9.4 สัห้พื่นัธ์�นัายจ�างแลัะสัห้พื่นัธ์�แรงงานัท#�จด้ทะเบ#ยนัแลั�วเป)นันั ต บ%คคลั

10. สัภิาองค�การนัายจ�าง

สัมาคมนัายจ�างห้ร�อสัห้พื่นัธ์�นัายจ�างไม3นั�อยกว3า 5 แห้3ง อาจจด้ต2งสัภิาองค�การนัายจ�าง เพื่��อสั3งเสัร มการศึ กษาแลัะสั3งเสัร มการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้� เม��อจด้ทะเบ#ยนัแลั�วเป)นันั ต บ%คคลั (ม.119)



169

11. สัภิาองค�การลั/กจ�าง

สัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อสัห้พื่นัธ์�แรงงานัไม3นั�อยกว3า 15 แห้3ง อาจจด้ต2งสัภิาองค�การลั/กจ�าง เพื่��อสั3งเสัร มการศึ กษาแลัะการแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้� เม��อจด้ทะเบ#ยนัแลั�ว เป)นันั ต บ%คคลั

12. การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม

ลักษณะท#�เร#ยกว3า การกระท+าอนัไม3เป)นัธ์รรม“ ”

12.1 การท#�นัายจ�างเลั กจ�าง เพื่ราะเห้ต%ท#� ก. ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานันัด้ชั้%มนั%ม ท+าค+าร�อง แจ�งข�อเร#ยกร�องเจรจาด้+าเนั นัการ ฟ้<องร�องห้ร�อเป)นัพื่ยานั ห้ร�อให้�ห้ลักฐานัต3อพื่นักงานัเจ�าห้นั�าท#� ห้ร�อต3อศึาลัแรงงานั ห้ร�อเพื่ราะเห้ต%ท#�ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัก+าลังจะกระท+าการด้งกลั3าว ข. ลั/กจ�างเป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั (ม. 121)

12.2 นัายจ�างกระท+าการอนัอาจเป)นัผลัให้�ลั/กจ�างไม3สัามารถึทนัท+างานัอย/3ต3อไปได้�เพื่ราะเห้ต%ท#� ก. ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานันัด้ชั้%มนั%ม ท+าค+าร�อง แจ�งข�อเร#ยกร�องเจรจาด้+าเนั นัการ ฟ้<องร�องห้ร�อเป)นัพื่ยานัห้ร�อให้�ห้ลักฐานัต3อพื่นักงานัเจ�าห้นั�าท#� ห้ร�อต3อศึาลัแรงงานั ห้ร�อเพื่ราะเห้ต%ท#�ลั/กจ�างห้ร�อสัห้ภิาพื่แรงงานัก+าลังกระท+าการด้งกลั3าว ข. ลั/กจ�างเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั (ม.121)

12.3 นัายจ�าง ก. ขด้ขวางการเป)นัสัมาชั้ กห้ร�อการใชั้�สั ทธ์ ของสัมาชั้ ก ข. ให้�ลั/กจ�างออกจากการเป)นัสัมาชั้ กของสัห้ภิาพื่แรงงานั (ม. 122)

12.4 นัายจ�างขด้ขวางห้ร�อเข�าแทรกแซังการด้+าเนั นัการของ



170

สัห้ภิาพื่แรงงานั 12.5 นัายจ�างให้�ห้ร�อตกลังจะให้�เง นัห้ร�อทรพื่ย�สั นัแก3ลั/กจ�างห้ร�อเจ�าห้นั�าท#�สัห้ภิาพื่แรงงานั (ม.121)

12.6 ผ/�ใด้กระท+าการอนัอาจเป)นัผลัให้�นัายจ�างฝ่5าฝ่Iนัตามข�อ 12.1 ถึ ง 12.5 (ม.122)

12.7 ผ/�ใด้บงคบข/3เขCญโด้ยทางตรงห้ร�อทางอ�อม ให้�ลั/กจ�างเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานัห้ร�อต�องออกจากการเป)นัสัมาชั้ กสัห้ภิาพื่แรงงานั (ม.122)

เม��อม#การฝ่5าฝ่Iนัข�อ 12 ผ/�เสั#ยห้ายอาจย��นัค+าร�องกลั3าวห้าต3อคณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์� ภิายในั 60 วนั นับแต3วนัท#�ม#การฝ่5าฝ่Iนั คณะกรรมการแรงงานัสัมพื่นัธ์�จะพื่ จารณาออกค+าสั�งภิายในั 90 วนั ถึ�าม#การปฏ บต ตามค+าสั�ง คด้#อาญาระงบถึ�าไม3ม#การปฏ บต ตามค+าสั�งสัามารถึด้+าเนั นัคด้#อาญาได้�ทฤษฎี#ด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�

ข�อค ด้ก3อนัการศึ กษา

Many People today look on life in all sectors as a struggle between conflicting interests-the “bosses” against the “worker”, the “government” against the “people”, the “rich” against the “poor”, and even the “women” against the “men”, or the “children” against the “parents”. When the aim of life is seen as material wealth or power, society becomes a struggle between conflicting personal interests, and we are in need of an ethic to protect those interests. It is a “negative ethic”: society is based on selfish interests-“the right of each and every person to pursue happiness” – and an ethic, such as “human rights”, is needed to keep everybody from cutting each other’s throats in the process.



171

Bruce Evans, 2000

ในัการเร#ยนัการสัอนัว ชั้าทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ไม3ว3าจะเป)นัการเร#ยนัการสัอนัในัมห้าว ทยาลัยห้ร�อการจด้การฝ่Gกอบรมท#�จด้โด้ยสัถึาบนัต3าง ๆ ท2งภิาครฐแลัะเอกชั้นั เก�อบท2งห้มด้ใชั้�ทฤษฎี#การแรงงานัสัมพื่นัธ์�จากประเทศึตะวนัตกเป)นัแม3แบบในัการเร#ยนัการสัอนัห้ร�อการฝ่Gกอบรม ทฤษฎี#ท#�นั ยมใชั้�ในัการเร#ยนัการสัอนัท#�นั+ามาจากประเทศึตะวนัตกนั2นัม#อย/3ห้ลัายทฤษฎี# แต3ในับทความนั#2ผมจะคด้เลั�อกมานั+าเสันัอโด้ยย3อเพื่#ยง 5 ทฤษฎี# กลั3าวค�อ

ทฤษฎี#ท#� 1 ค�อ The Unitary Perspective อาจจะเร#ยกเป)นัไทยได้�ว3า ทฤษฎี#เอกภิาพื่ห้ร�อทฤษฎี#ความเป)นัห้นั �งเด้#ยว ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3า องค�การเป)นัท#�รวมของคนัท#�มาท+างานัร3วมกนัเพื่��อให้�บรรลั%เป<าห้มายรวมขององค�การ ผ/�ท#�มาท+างานัร3วมกนัจะต�องเป)นันั+2าห้นั �งใจเด้#ยวกนั จะต�องไม3ม#ความขด้แย�งระห้ว3างนัายจ�างกบลั/กจ�าง ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3าความขด้แย�งท#�เก ด้ข 2นัเป)นัสั �งท#�ไม3ม#เห้ต%ผลัแลัะไม3สัามารถึปลั3อยให้�เก ด้ข 2นัได้� เม��อเก ด้ความขด้แย�งจะต�องใชั้�ว ธ์#การปราบปรามโด้ยเด้Cด้ขาด้ ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3าสัห้ภิาพื่แรงงานัเป)นับ%คคลัภิายนัอกท#�เป)นัผ/�บ%กร%กต3อองค�การ จ งไม3เป@ด้โอกาสัให้�สัห้ภิาพื่แรงงานัเข�ามาเก#�ยวข�อง ไม3ว3าจะเป)นักรณ#ใด้ ๆ ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3าการตด้สั นัใจทางการบร ห้ารเป)นัอ+านัาจของฝ่5ายจด้การแต3ฝ่5ายเด้#ยว (Farnham & Pimlott, 1983; Fox, 1974; Rose, 2001;Salamon, 1992)

ทฤษฎี#ท#� 2 ค�อ The Industrial Conflict

Perspective อาจจะเร#ยกเป)นัไทยได้�ว3า ทฤษฎี#ความขด้แย�งทางอ%ตสัาห้กรรม ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3า ความขด้แย�งทางด้�านัการเม�องแลัะทางด้�านัอ%ตสัาห้กรรมนั2นักลัายมาเป)นัสัถึาบนัในัสังคมห้ลังท%นันั ยม ความร%นัแรงของความขด้แย�งม#ลัด้นั�อยลัง เนั��องจากเป)นัท#�ยอมรบของสังคมแลัะม#กฎีห้มายออกมาก+ากบควบค%มด้/แลั ทฤษฎี#นั#2เห้Cนัว3าความขด้แย�งเป)นัเร��องปกต ในัองค�การ เพื่ราะองค�การประกอบไปด้�วยบ%คคลัท#�ม#พื่�2นัฐานัห้ลัาก



172

ห้ลัายม#เป<าห้มายแตกต3างกนั ม#ค3านั ยมแตกต3างกนั แต3ต�องมาท+างานัร3วมกนัด้งนั2นัองค�การจะต�องตอบสันัองความแตกต3างทางด้�านัค3านั ยมเป<าห้มายแลัะผลัประโยชั้นั�ของบ%คคลั เพื่��อให้�องค�การสัามารถึด้+าเนั นัการไปได้�อย3างประสับความสั+าเรCจ ทฤษฎี#นั#2เห้Cนัว3าความขด้แย�งระห้ว3างผ/�บร ห้ารกบพื่นักงานัเป)นัสั3วนัสั+าคญขององค�การโด้ยถึ�อเป)นัเร��องของความสัมพื่นัธ์�ในัองค�การท#�จะต�องม#การก+าห้นัด้กต กาเพื่��อออกมาก+ากบควบค%มด้/แลั (Farnham & Pimlott, 1983) ทฤษฎี#ท#� 3 ค�อ The Pluralist Perspective อาจจะเร#ยกเป)นัไทยได้�ว3า ทฤษฎี#พื่ห้%นั ยม ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3าความขด้แย�งในัองค�การก3อให้�เก ด้ความต งเคร#ยด้ จ งจ+าเป)นัต�องม#การแก�ไข ทฤษฎี#นั#2ถึ�อว3าความขด้แย�งเป)นัสั �งท#�ม#เห้ต%ผลัแลัะไม3สัามารถึห้ลั#กเลั#�ยงได้� ความขด้แย�งเก ด้จากบทบาทท#�ต3างกนัระห้ว3างฝ่5ายจด้การกบพื่นักงานั ความขด้แย�งท#�เก ด้ข 2นัสัามารถึแก�ไขได้�โด้ยการก+าห้นัด้แลัะใชั้�ระเบ#ยบว ธ์#ปฏ บต ท#�เห้มาะสัม ทฤษฎี#นั#2ยอมรบว3าสัห้ภิาพื่แรงงานัเป)นัตวแทนัท#�ชั้อบธ์รรมของลั/กจ�างท#�สัามารถึแสัด้งอ ทธ์ พื่ลัต3อนัายจ�าง ทฤษฎี#นั#2จ งมองสัห้ภิาพื่แรงงานัในัแง3บวก แลัะเป@ด้โอกาสัให้�สัห้ภิาพื่แรงงานัเข�าม#สั3วนัร3วม (Fox, 1974; Rose, 2001;Salamon, 1992)

ทฤษฎี#ท#� 4 ค�อ The System Model อาจเร#ยกเป)นัไทยได้�ว3าทฤษฎี#ระบบ ซั �งเห้Cนัว3าการแรงงานัสัมพื่นัธ์�นั2นัเป)นัระบบซั �งประกอบด้�วยระบบสั+าคญ 3 สั3วนัค�อ จะต�องม#ผ/�กระท+า (Actor) จะต�องม#บร บท (Context) จะต�องม#อ%ด้มการณ� (Ideology) ท#�ผ/กมด้รวมเข�าด้�วยกนัเป)นัระบบ โด้ยจะต�องม#กฎีระเบ#ยบท#�ก+าห้นัด้ข 2นัเพื่��อก+ากบการกระท+าของผ/�กระท+าในัสัถึานัท#�ท+างานัแลัะชั้%มชั้นั ทฤษฎี#นั#2เห้Cนัว3าผ/�กระท+าการทางด้�านัแรงงานัสัมพื่นัธ์�ท#�สั+าคญกCค�อ นัายจ�างลั/กจ�างแลัะภิาครฐ โด้ยผ/�กระท+าเห้ลั3านั#2จะต�องแสัด้งบทบาทของตนัตามกรอบกฎีกต กาท#�ก+าห้นัด้ไว�ในับร บทใด้บร บทห้นั �งท2งในัสัถึานัท#�ท+างานัแลัะในัชั้%มชั้นั (Dunlop, 1958; Salamon, 1992)



173

ทฤษฎี#ท#� 5 ค�อ Industrial Democracy อาจเร#ยกเป)นัไทยได้�ว3าทฤษฎี#ประชั้าธ์ ปไตยในัอ%ตสัาห้กรรม ห้ร�อการม#สั3วนัร3วมของลั/กจ�างในัการบร ห้ารก จการ ทฤษฎี#นั#2ยอมรบการม#สั3วนัร3วมของลั/กจ�าง ซั �งม#ห้ลัายระด้บเร �มต2งแต3การแลักเปลั#�ยนัข�อม/ลัข3าวสัารการต ด้ต3อสั��อสัาร การปร กษาห้าร�อ การร3วมตด้สั นัใจแลัะการควบค%มองค�การโด้ยคนังานั

จากทฤษฎี#ท#�นั ยมใชั้�ในัการเร#ยนัการสัอนัในัประเทศึไทย 5 ทฤษฎี#ด้งกลั3าวข�างต�นัจะเห้Cนัว3าสั3วนัให้ญ3ม#ลักษณะเป)นัการเผชั้ ญห้นั�ากนัระห้ว3างฝ่5ายนัายจ�างกบลั/กจ�าง จะม#ท#�ลัด้การเผชั้ ญห้นั�าลังมาบ�าง กCค�อทฤษฎี#พื่ห้%นั ยมแลัะทฤษฎี#ประชั้าธ์ ปไตยในัอ%ตสัาห้กรรม แม�ว3าทฤษฎี#พื่ห้%นั มจะยอมรบว3าสัห้ภิาพื่แรงงานัเป)นัตวแทนัโด้ยชั้อบธ์รรมของลั/กจ�าง แต3ในัทางปฏ บต กCมกจะเก ด้การเผชั้ ญห้นั�าอย/3ตลัอด้เวลัา อนัเนั��องมาจากการไม3ยอมรบสัห้ภิาพื่แรงงานั ในัขณะท#�ทฤษฎี#ประชั้าธ์ ปไตยในัอ%ตสัาห้กรรมนั2นัม%3งให้�คนังานัเข�าม#สั3วนัร3วมในัการตด้สั นัใจถึ งข2นัให้�คนังานัเข�าไปม#สั3วนัร3วมในัการบร ห้ารก จการ แต3กCม#ความเป)นัไปได้�ยากมากในัทางปฏ บต (Lashley, 2001; Hyman & Mason, 1995; ILO, 1996; Salamon, 1992)

ทฤษฎี#ต3าง ๆ ของทางตะวนัตกม#ลักษณะเป)นัจร ยธ์รรมเชั้ งลับ ด้งท#� Evans (2000) กลั3าวไว�ข�างต�นั ซั �งพื่ฒนัามาจากรากฐานัทางวฒนัธ์รรมทางตะวนัตกท#�ม%3งเอาชั้นัะผ/�อ��นั เอาชั้นัะธ์รรมชั้าต แลัะเอาชั้นัะโลัก ซั �งสัวนัทางกบพื่�2นัฐานัวฒนัธ์รรมด้2งเด้ มของไทยซั �งอ งอย/3กบห้ลักศึาสันัาพื่%ทธ์ค�อการเด้ นัสัายกลัาง (Whiteley, 2002;

Kreitner,1998; Joungtrakul, 2004; Srinawk, 2001) อย/3กบธ์รรมชั้าต แลัะกลัมกลั�นักบธ์รรมชั้าต ห้ลักธ์รรมในัพื่%ทธ์ศึาสันัาจ งเป)นัจร ยธ์รรมทางบวก (Evans, 2000) ด้งนั2นัเม��อนั+าทฤษฎี#ตะวนัตกมาใชั้�ในัประเทศึไทย จ งมกจะเก ด้ป6ญห้าการเผชั้ ญห้นั�า นั+าไปสั/3ความขด้แย�งแลัะข�อพื่ พื่าทแรงงานัอย/3เสัมอ



174

ในัขณะท#�ประเทศึไทยนั+าเอาทฤษฎี#ตะวนัตกมาใชั้� แต3ในัต3างประเทศึโด้ยเฉพื่าะอย3างย �งในัสัห้รฐอเมร กาได้�นั+าเอาทฤษฎี#ตามห้ลักธ์รรมของพื่%ทธ์ศึาสันัาไปสัอนั (Metcalf & Hateley, 2001) โด้ยในัเร��องนั#2ได้�นั+าเอาห้ลักธ์รรมค+าสัอนัตามห้ลักท#�พื่ระพื่%ทธ์เจ�าทรงสั�งสัอนัไว�ในัเร��องท ศึท2ง 6 ในัสั3วนัท#�ว3าด้�วยท ศึท#� 5 ซั �งอาจจะเร#ยกว3าเป)นั The

Buddhist Principle of Industrial Relations แลัะในัภิาษาไทยอาจเร#ยกว3าเป)นัทฤษฎี#แรงงานัสัมพื่นัธ์�ตามห้ลักพื่%ทธ์ศึาสันัา ซั �งพื่ระพื่%ทธ์เจ�าทรงก+าห้นัด้แนัวทางในัการปฏ บต ต3อกนัระห้ว3างนัายจ�างแลัะลั/กจ�างไว�ด้งต3อไปนั#2 (Payutto, 1999; Metcalf & Hateley, 2001)

นัายจ�างพื่ งปฏ บต ด้งต3อไปนั#2 (1) จด้งานัให้�ตามความเห้มาะสัมกบ ก+าลัง เพื่ศึ วย ความสัามารถึ (2) ให้�ค3าจ�างรางวลัสัมควรแก3งานัแลัะความเป)นัอย/3 (3) จด้สัวสัด้ การด้# ม#ชั้3วยรกษาพื่ยาบาลัในัยามเจCบไข� (4) ม#อะไรได้�พื่ เศึษมากCแบ3งป6นัให้� (5) ให้�ม#วนัห้ย%ด้ แลัะพื่กผ3อนัห้ย3อนัใจ ตามโอกาสัอนัควร

ลั/กจ�างพื่ งปฏ บต ด้งต3อไปนั#2 (1) เร �มท+างานัก3อนั (2) เลั กงานัท#ห้ลัง (3)

เอาแต3ของท#�นัายให้� (4) ท+าการงานัให้�เร#ยบร�อยแลัะด้#ย �งข 2นั (5) นั+าความด้#ของนัายแลัะก จการไปเผยแพื่ร3

อนัท#�จร งแลั�วทฤษฎี#ทางตะวนัตกม#พื่ฒนัาการมาประมาณ 200

กว3าปBเท3านั2นั แต3ห้ลักธ์รรมค+าสัอนัของพื่ระพื่%ทธ์เจ�าม#มานัานักว3า 2549

ปBแลั�ว แต3กCยงม#ความทนัสัมยซั �งสัามารถึปรบใชั้�ได้�ในัสัถึานัการณ�ป6จจ%บนั ถึ�าห้ากจะพื่ จารณาให้�ด้#แลั�วห้ลักการท#�พื่ระพื่%ทธ์เจ�าทรงสั�งสัอนัไว�ข�างต�นัถึ�อเป)นัห้ลักสั+าคญของการบร ห้ารทรพื่ยากรมนั%ษย�แลัะแรงงานัสัมพื่นัธ์�ได้�ท2งห้มด้ เชั้3นั ในัเร��องการจ�างงานั การจ3ายค3าจ�าง การจด้สัวสัด้ การ ซั �งถึ�าห้ากจะได้�นั+าไปใชั้�ปฏ บต ร3วมกบห้ลักค+าสัอนัอ��นั ๆ เชั้3นั ห้ลักพื่รห้มว ห้าร



175

๔ ห้ลักทศึพื่ ธ์ราชั้ธ์รรม ๑๐ ประการ อปร ห้านั ยธ์รรม 7 ประการ การลัะเว�นัอคต 4 ประการ แลัะห้ลักธ์รรมอ��นัประกอบกนัเข�า ผมเชั้��อว3าจะท+าให้�การแรงงานัสัมพื่นัธ์�ในับ�านัเราม#ความสังบสั%ขมากข 2นั จ งนั3าจะถึ งเวลัาท#�เราจะห้นัมาใชั้�ของด้#ท#�เราม#อย/3ให้�เก ด้ประโยชั้นั�สั/งสั%ด้แทนัท#�จะต2งห้นั�าต2งตาเด้ นัตามก�นัฝ่ร�งโด้ยไม3ลั�มห้/ลั�มตาเชั้3นัท#�เป)นัอย/3ในัป6จจ%บนันั#2

ด้ร. จ+าเนั#ยร จวงตระก/ลัPresident and CEO, BLCI GROUPSenior Industry Fellow, Graduate School of BusinessCurtin University of Technology, Australia

อ�างอ ง

- Bruce Evans, 2000 “Introduction” in A Constitution for Living, 6edn., P.A. Payutto, Saha Dhammikkha Press, Bangkok.- Dunlop, J. T. 1958, Industrial Relations Systems, Henry Holt and Company, New York.- Farnham, D. & Pimlott, J. 1983, Understanding Industrial Relations, 2nd edn, Cassell, London.- Fox, A. 1974, Beyond Contract: Work, Power and Trust Relations, Faber and Faber, London.- Hyman, J. & Mason, B. 1995, Manging Employee Involvement and Participation, Sage, London.- ILO 1996, Glossary of Industrial Relations and Related Terms, ILO Regional Office for Asia and the Pacific, Bangkok.- Joungtrakul, J, 2004, The Cultural Dimensions of Business Management in Thailand : Paper Submmitted to The Working Committee on Labour and Social Welfare, The National Economics and Social Advisory Council, Bangkok.- Kreitner, R. 1998, Management, 7th edn, Houghton Mifflin, Boston, MA.- Metcalf, F. A. & Hateley, B. G. 2001, What would



176

Buddha do at work? : 101 answers to work place dilemas, Seastone, Berkeley, California.- Srinawk, K. 2001, 'A Thai View of Americans', in งานัแลัะความค ด้ของศึ ลัป@นัแห้3งชั้าต ปB พื่.ศึ.2535 ลัาว ค+าห้อม (English Translates as Work and Ideas of the National Artist of the Year 2535 Lao Kham HormKhamsing Srinawk), eds. C. Korbjitti, J. Boonparat & K. - Raksa, P.A. Living, Bangkok, pp. 425-433.- Whiteley, A. 2002, “Philosophy and Business Management 701 Thailand, 2002”, in Book of Readings Thailand, Philosophy in Business Management 701,Unit No: 12767, Graduate School of Business, Curtin University of Technology, Perth.- Lashley, C. 2001, Empowerment: HR strategies for service excellence, Butterworth Heinemann, Oxford.- Hyman, J. & Mason, B. 1995, Manging Employee Involvement and Participation, Sage, London.- Rose, E. 2001, Employment Relations, Pearson Education, Harlow. Asia and the Pacific, Bangkok.- Salamon, M. 1992, Industrial Relations Theory and Practice, 2nd edn, Prentice Hall, Hemel Hempstead, Hertfordshire.



177

Documents

แรงงานสัมพันธ์