จดพมพโดย มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.)

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

และ สถาบนวจยประชากรและสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล

ม “เรอง” เพศ แบบไหนในหองสมดและขาว:

หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความ ในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กลภา วจนสาระ

�����_intro.indd 1 10/1/08 12:30:35 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ กลภา วจนสาระ รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ” ดำเนนการโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) สนบสนนโดย แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ขอมลทางบรรณานกรม กลภา วจนสาระ ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ / กลภา วจนสาระ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) และสถาบนวจยประชากร และสงคม (วปส.) มหาวทยาลยมหดล, 2551. (รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ”) 116 หนา. 1. เพศศกษา 2. เพศ—รวมเรอง. 3. เพศภาวะและเพศวถ. 3. อนามยเจรญพนธ. 4. พฤตกรรมทางเพศ. 5. สขภาวะทางเพศ. I. มหาวทยาลยมหดล. สถาบนวจยประชากรและสงคม. II. ชอเรอง. III. ชอชด. ISBN 978-974-11-1016-2 HQ56 ก725ม 2551 พมพครงท 1 : ตลาคม 2551 จำนวน 1,000 เลม © สงวนลขสทธตามกฎหมาย จดพมพโดย : มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.) 12/12 ถ.เทศบาลสงเคราะห ลาดยาว จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 02 591 1224-5; 02 591 1099 ทนสนบสนนโดย : แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) website : http://www.healthysexuality.info บรรณาธการเลม : กลภา วจนสาระ และกฤตยา อาชวนจกล ออกแบบปก : Smallville Company Limited จดรปเลม : http://khunnaipui.multiply.com/ พมพท : โรงพมพเดอนตลา 39/200-201 ซอยวภาวดรงสต 84 (กวเหวยนระว) ถนนวภาวดรงสต แขวงสกน เขตดอนเมอง กรงเทพฯ 10210 โทรศพท 02-996 9471-3 โทรสาร 02-996 9474 http : //www.winyuchon.co.th

�����_intro.indd 2 10/1/08 12:30:35 PM

รายงานในชดโครงการวจย การสรางและจดการความร

ดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ

สนบสนนโดย แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ดำเนนการโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล

และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง

หวหนาโครงการ กฤตยา อาชวนจกล

นกวจยประจำโครงการ กลภา วจนสาระ

นกวจยผชวย เบญจมาศ รอดภย

คณะนกวจย กนกวรรณ ธราวรรณ ชยานนท มโนเกษมสข ชลดาภรณ สงสมพนธ ญาณาธร เจยรรตนกล นนทยา สคนธปฏภาค พมพวลย บญมงคล ภานพฒน พมพฤกษ

มลฤด ลาพมล รณภม สามคคคารมย

วชรา จนทรทอง วราภรณ แชมสนท

ศรนยา สงหทองวรรณ สทธพนธ บญญาภสมภาร

อไรรตน หนาใหญ

�����_intro.indd 3 10/1/08 12:30:36 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

คำนำ แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศไดรบการสนบสนนจากกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) เรมดำเนนการตงแตเดอนตลาคม 2549 – กนยายน 2551 นบเปนแผนงานแรกของ สสส. ททำความเขาใจเรองเพศในมตตางๆ อยางรอบดาน ทงในแงมมของความสมพนธเชงอำนาจ ความพงพอใจทางเพศ และโรคในระบบสบพนธ โดยยดแนวคดเพศภาวะ เพศวถ และสทธมนษยชนเปนกรอบในการทำงาน ซงสงผลใหแผนงานมงเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและโครงสรางสงคม ทไมเออใหบคคลสามารถมเพศสมพนธทปลอดภยได มากกวามงจดการในระดบตวบคคล นยามของเพศสมพนธทปลอดภยจงครอบคลมถงการปลอดภยจากความรนแรง การตงทองทไมพรอม และการตดเชอในระบบสบพนธ

แผนงานมยทธศาสตรการทำงานทเนนการใชขอมล ความร เปน

ฐานในการสอสารปรบเปลยนวธคดเรองเพศในสงคม มงพฒนา

นโยบาย มาตรการ และระบบบรการทเออตอการมสขภาวะทางเพศ

รวมทง การสรางเครอขายการทำงานสขภาวะทางเพศทมฐานคดเรอง

เพศเชงบวก ตลอด 2 ปของการดำเนนงาน ภาคแผนงานไดนำแนวคดสขภาวะทางเพศไปสระดบปฏบตการในพนทตางๆ ทวประเทศ และหลากหลายกลมเปาหมาย เชน กลมสาวประเภทสอง เยาวชน พลทหารเกณฑ ผหญงและผชายมเชอ พนกงานบรการ และผหญงมสลมภาคใต เปนตน

ง จ

�����_intro.indd 4 10/1/08 12:30:36 PM

กลภา วจนสาระ

การทำงานทผานมาสรางการเปลยนแปลงระดบวธคดและแนวทางการทำงานของภาคแผนงานในหลายๆ ดาน เชน มการปรบเปลยนมมมองเรองเพศ จากเดมทมงเนนแตมตดานโรคและอนตราย มาสมมมองเชงบวกทคำนงถงความสข และสมพนธภาพทางเพศทกดาน มการพฒนารปแบบการเรยนรสสขภาวะทางเพศ โดยใชกระบวนการเรยนรผานประสบการณตรง ผสมผสานกบการใชมมมองเชงวพากษ เพอสรางการเปลยนแปลงระดบวธคดและพฤตกรรมจากภายในของบคคล รวมทง เกดการทำงานในลกษณะเครอขายทมความกระตอรอรนในการแลกเปลยนขอมล ความร บคลากร และเปนแหลงการเรยนรระหวางภาคแผนงานดวยกน

อยางไรกด กระบวนการทำงานทกลาวมาขางตนจะดำเนนไปอยางมพลง และถกทศทางมากขน จำเปนตองพงพาฐานความรจากการวจยอยางเปนระบบ แผนงานจงไดสนบสนนใหสถาบนวจยประชากรและสงคมบรหารจดการชดโครงการวจย ‘การสรางและจดการความรดานเพศวถ

เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ’ โดยหนงสอฉบบนเปนผลงานชนหนงภายใตชดโครงการน

หวงวาผทใหความสำคญกบการมสขภาวะอยางรอบดาน จะไดรบความร และความเพลดเพลนในระหวางทอานหนงสอเลมน

แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

ดำเนนงานโดย มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.)

สนบสนนโดย สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

กนยายน 2551

ง จ

�����_intro.indd 5 10/1/08 12:30:36 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

คำนำ หวหนาชดโครงการ

ùการสรางและจดการความรดานเพศว∂ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศû

หวใจของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ คอ การขบเคลอน

ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมทสนบสนนใหบคคลมสขภาวะทาง

เพศทด ทงทางกาย จต และปญญา รวมถงการขบเคลอนใหสงคมเกดปรบเปลยนวฒนธรรมทางเพศ และโครงสรางสงคมทเกยวของกบเรองเพศ (เชน กฎหมาย กฎระเบยบตางๆ) เพอนำไปสสงคมทมสขภาวะทางเพศ (sexual wellbeing)

การดำเนนงาน ชดโครงการ ‘การสรางและจดการความรดาน

เพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ’ เปนสวนหนงของการขบเคลอนขางตน บนพนฐานของการสรางเสรมตอเตมองคความรเรองเพศทเชอมโยงกบสขภาวะทางเพศ อนจะนำไปสขอเสนอในการสรางเงอนไขทางสงคมและวฒนธรรมทลดความเสยงเรองเพศทไมปลอดภย และสนบสนนเงอนไขทางสงคมและวฒนธรรมทเพมความปลอดภยในการใชชวตดานเพศของคนในสงคม ชดโครงการแบงการดำเนนงานออกเปน 4 ดาน คอ

1. การสรางฐานขอมลความรเรองเพศอยางเปìนระบบ 1.1 การพฒนาฐานขอมลสขภาวะทางเพศทสามารถนำไปใชประโยชน

ไดโดยภาคเครอขายและผสนใจ ดงน (ก) การสรางฐานขอมลรายชอหนงสอทเกยวกบเรองเพศใน หองสมดมหาวทยาลยจำนวน 5 แหง

(ข) การสรางฐานขอมลขาวและบทความทเกยวกบเรองเพศ ในรอบ 10 ปทผานมา ฐานขอมล ก. และ ข. นมรายงานวจยทเปนผลผลตออกมารวมกนชอ ม ‘เรอง’ เพศแบบไหน

ฉ ช

�����_intro.indd 6 10/1/08 12:30:37 PM

กลภา วจนสาระ

ในหองสมดและขาว : หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และ

บทความ ในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ โดย กลภา วจนสาระ พรอมกบตวอยางเอกสารรณรงคทเขยนขนโดยใชฐานขอมลจากขาวและบทความเรองเพศ

(ค) การสรางฐานขอมลคำถามในคอลมนถามตอบปญหาเรอง เพศและชวตในสอสงพมพ และในเวบไซต รายงานวจยจากงานสวนนชอ คำถามยอดฮตในคอลมนถามตอบเรองเพศ โดย ญาณาธร เจยรรตนกล

1.2 การสงเคราะหนโยบาย มาตรการ และปฏบตการของภาครฐ ทเกยวกบเรองเพศ รายงานวจยจากงานสวนนชอ วธคดเรอง เพศวถของรฐไทย โดย วราภรณ แชมสนท

1.3 การสงเคราะหองคความรเรยนเรองเพศจากเอกสารการเรยนการสอนเพศศกษา ผานหลกสตรการเรยนการสอนระดบตางๆ รายงานวจยจากงานสวนนชอ เรอง ‘เพศ’ ในคมอการเรยน การสอนเรอง ‘เพศศกษา’ ในสถานศกษาไทย โดย นนทยา สคนธปฏภาค

2. การวจยเพอคนหาบรบทสงคมไทยทมผลตอความเสยง และการสรางเสรมสขภาวะทางเพศ

ศกษาวจยเชงประวตศาสตรเรองเพศ จากความทรงจำรวมของสงคมไทย โดยเนนทกระบวนการเลอกรบและผสมผสานระบบความเชอความหมายเรองเพศวถ ในบรบททเมอสงคม (หรอชนชนนำ เพราะหลกฐานทางประวตศาสตรมกจะถกบนทกจากมมมองและประสบการณของชนชนนำ) เผชญกบการทาทายในรปแบบตางๆ จากภายนอก ถอไดวาเปนรายงานเรองเพศวถจากประวตศาสตรความทรงจำเลมแรกของประเทศไทย ชอวาประวตศาสตรของเพศวถ: ประวตศาสตรเรองเพศ/เรองเพศในประวตศาสตรไทย โดย ชลดาภรณ สงสมพนธ

ฉ ช

�����_intro.indd 7 10/1/08 12:30:37 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ศกษาวเคราะหความคดและทำความเขาใจระบบความคด-ความเชอ ความหมายในประเดน ‘เพศวถ’ และ ‘บรบทเสยงและบรบททสงเสรม’ ของสอนยม (popular media) ไดแก รายการและโฆษณาทางทว สอ สงพมพ อนเตอรเนต สอรณรงคประชาสมพนธและใหความร (IEC Materials) สอโฆษณายาและเทคโนโลยเสรมสรางอรรถรสทางเพศ สอโฆษณาผลตภณฑเสรมอาหารเพอสขภาพ เปนตน งานสวนนนบไดวาเปนชดโครงการยอยอยในชดโครงการใหญ มรายงานรวม 6 เรอง คอ

1. เพศวถชายรกชายในแคมฟรอก: พนทไซเบอร โครงสราง อำนาจ และสขภาวะทางเพศ รณภม สามคคคารมย, พมพวลย บญมงคล และวชรา จนทรทอง

2. แคมฟรอกและเพศวถของวยรนหญงไทย วชรา จนทรทอง, พมพวลย บญมงคล, รณภม สามคคคารมย และชยานนท มโนเกษมสข

3. ยาออนไลน: ประดษฐกรรมเรองเพศ ภานพฒน พมพฤกษ, พมพวลย บญมงคล และรณภม สามคคคารมย

4. เพศวถ 60 วนาทบนจอแกว ชยานนท มโนเกษมสข, พมพวลย บญมงคล และรณภม สามคคคารมย

5. จากคสรางคสมถง Cosmopolitan : วาทกรรมเรองเพศและการตอรองของผหญง มลฤด ลาพมล, อไรรตน หนาใหญ และพมพวลย บญมงคล

6. เบองลกเบองหลงอดมการณเรองเพศและสขภาพในสอรณรงคของเอนจโอ มลฤด ลาพมล และพมพวลย บญมงคล

ซ ฌ

�����_intro.indd 8 10/1/08 12:30:37 PM

กลภา วจนสาระ

วเคราะหสอโป ในฐานะเปนชองทางหลกของการเรยนรเรองเพศอยางไมเปนทางการในสงคมไทย ทถกมองวาคอ ภาพสะทอนกามารมณผชายไทย นาสนใจวาจนตนาการเรองเพศในหนงสอโปเหลาน จะเปนประโยชนตอการสรางเสรมสขภาวะทางเพศหรอไม อยางไร รายงานวจยเรองนชอวา หนงสอโปตลาดลาง: ความร มายาคต และจนตนาการในเรองเพศ โดย ชลดาภรณ สงสมพนธ

3. การวจยเพอทำความเขาใจสขภาวะทางเพศจากมมมอง/ ประสบการณของเจาของปญหา

เพอทำความเขาใจสขภาวะทางเพศจากกลมประชากรตางๆ ทองคกรเครอขายของแผนงานฯทำงานอยดวย ดงน พนกงานบรการ กลมความหลากหลายทางเพศ กลมผหญงมสลม กลมชนเผา กลมผพการ กลมผตดเชอ กลมวยรน กลมแรงงานเคลอนยาย กลมผหญงชนชนกลาง กลมคสามภรรยา และคนโสด เปนตน

เปาหมายของการวจยคอ รปธรรมของการเรยนรทกษะเพอสรางสขภาวะทางเพศและสมพนธภาพทางเพศระดบบคคล อยางไรกตาม เนองจากกลมเปาหมายมจำนวนหลากหลายมาก ในระยะแรกของแผนงานฯ จงมงานวจยในสวนนอยเพยง 2 กลม คอ ผหญงชนชนกลาง (ในรายงานชอ ‘ฉน (ก) รกนวลสงวนตว’ โดย กนกวรรณ ธราวรรณ) และ กลมความหลากหลายทางเพศ (ในรายงานชอ ‘ชวต ตวตน และเรองเพศของสาวประเภทสอง’ โดย สทธพนธ บญญาภสมภาร รณภม สามคคคารมย และพมพวลย บญมงคล)

สำหรบกลมอนๆ ไดแก พนกงานบรการ กลมผหญงมสลม กลม ผตดเชอ กลมวยรน และกลมคสามภรรยา ฯลฯ ผลผลตทไดคอ รายงานกงวจยกงพฒนาผานกจกรรมโครงการตามยทธศาสตร ท 2 ‘สอสารสงคมเพอสรางสภาพแวดลอมทสนบสนนสขภาวะทางเพศ’ ทมการนำเสนอในการประชมใหญของแผนงานฯ ในวนท 13-15 ตลาคม 2551 ดวยเชนกน

ซ ฌ

�����_intro.indd 9 10/1/08 12:30:37 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

4. การศกษาแนวทางพฒนาและสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ผานระบบเฝาระวงในกลมเยาวชน

ระยะแรกของแผนงานฯ ไดใหความสำคญตอการศกษาวเคราะหความคดและผลสะเทอนของการใหความรเรองเพศจากโครงการกาวยางอยางเขาใจ ในฐานะระบบเฝาระวงปจจยเสยงของโครงการปองกนเอดสในกลมเยาวชน ทจดขนทงในและนอกระบบโรงเรยน ดำเนนงานโดยองคกร PATH แหงประเทศไทย อาจนบไดวาเปนหลกสตรเพศศกษารอบดานหลกสตรแรกในประเทศไทยทมการนำไปใชอยางกวางขวางคอ จนถงปจจบน (2550) มสถานศกษาเขารวมโครงการในปจจบนทงสน 699 แหง โดยมครผานการอบรมกบโครงการรวม 4,322 คน

รายงานวจยเรองนมไดประเมนผลสำเรจหรอลมเหลวของโครงการกาวยาง แตประเมนผลสะเทอนทางความคดของผทมสวนเกยวของ ทงในฐานะผสอนและผเรยน รายงานวจยสวนนชอ วาทกรรมเรองเพศในหลกสตรเพศศกษาแนวใหม : มมมอง การตอรอง และการประยกตใช โดย มลฤด ลาพมล, พมพวลย บญมงคล, ศรนยา สงหทองวรรณ, อไรรตน หนาใหญ และรณภม สามคคคารมย

สำหรบการดำเนนงานระยะทสอง แผนงานฯ จะเนนการศกษาวเคราะหระบบเฝาระวงเดมวา ระบบใดมบทบาทเชงชนำระบบอน ไดแก การใหคำปรกษาในหนวยงานตางๆ เชน ระบบแนะแนวในโรงเรยน การทำงานแนว peer educators เชน ศนยบรการทเปนมตรสำหรบเยาวชน เชน friend corner หรอ milk shop การทำงานในชมชน และศนยให คำปรกษาทางโทรศพท ประเภทฮอตไลนสายดวนตางๆ

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ในฐานะหนวยงานรบผดชอบดำเนนงานในสวนของการสรางฐานขอมลและจดการความร ผานการวจยรวม 4 ดานขางตน จนเกดผลผลตเปนรายงานวจยรวม 10 เลม สถาบนฯ หวงวารายงานทงหมดนจะชวยในการวางรากฐานการมองเรองเพศอยางรอบดาน เพอทำความเขาใจ “วฒนธรรมทางเพศ

ญ ฎ

�����_intro.indd 10 10/1/08 12:30:37 PM

กลภา วจนสาระ

ของสงคมไทย” เพราะอำนาจทางวฒนธรรมเปนกลไกสำคญในการควบคมวถชวตทกดานของมนษย และเปนอกหนงกาวของเพศวถศกษาในสงคมไทยทมงหมายถงการศกษาในเรองตอไปน

กระบวนการตอเนองของชวตในการเรยนร การปลกฝงทศนคต ความเชอ เรองเพศ ผานสถาบนหลกในสงคมฯ และหรอสอ ตางๆ คณคาของอตลกษณทางเพศภาวะ บทบาทของเพศภาวะตางๆ และความสมพนธแบบรกใครเชงพศวาส พฒนาการทางเพศ สขภาพอนามยเจรญพนธ ความปรารถนา และภาพพจนในรางกายตวเอง ฯลฯ

เรา ผมสวนทมเทกบผลตผลครงน หวงวาหนงสอทกเลมคงเปนประโยชนไมมากกนอย ตอการขบเคลอนขบวนการเคลอนไหวทางสงคมทสนบสนนใหบคคลมสขภาวะทางเพศทด ทงทางกาย จต และปญญา รวมถงการขบเคลอนใหสงคมปรบเปลยนวฒนธรรมทางเพศ และโครงสรางสงคมทเกยวของกบเรองเพศดงกลาวมาแลวในยอหนาแรก หากผอานพบขอบกพรอง ไมสมบรณ หรอมความเหนตอหนงสอรายงานวจย ไมวาเรองอะไร ขอไดโปรดสะทอนกลบมายงผรบผดชอบ เราตงใจรบฟงดวยความยนด

กฤตยา อาชวนจกล 21 กนยายน 2551

ญ ฎ

�����_intro.indd 11 10/1/08 12:30:38 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

“เรอง” ในใจผเขยน

เมอตกลงรบปากทำงานชนน ขาพเจามคำถามเกดขนในใจ 2 ขอ

ขอแรก ทำยงไงด รบปากไปแลว... แมจะเหนพองกบโครงการวาสมควรมสงทเรยกวา ฐานขอมล สำหรบการทำงาน เนองจากเปนตนทนสะสมอยางหนงใหกบคนทำงานและผสนใจ แตนอกจากเปนเรองเกยวกบฐานขอมล แลวกยงเปนเรองเพศๆ ซงทจรงแลวไมไดอยในความถนดและความสนใจมากอนเลย ขอสองเปนขอคำนงถงการเอาไปใช เนองจากคงมฐานขอมลจำนวนหนงททำเสรจแลวกกลายฐานนงๆ อยทใดทหนง วาทจรงแลวกเปนธรรมชาตของงานวชาการกบงานเคลอนไหว ทอาจมสายตาไวมองเหน “เรอง” หรอขอมลตางกน การเอาฐานขอมลนไปใชใหเปนประโยชนอยางไรจงเปนโจทยใหญอกขอหนง

คนสวนใหญพดกนวาสงคมไทยเปนสงคมทไมพดเรองเพศ การสำรวจรวบรวมเรองเพศจงดเหมอนไมนาจะเจออะไรมาก เฉพาะคำวา “เพศ” ในหองสมด 5 มหาวทยาลยรวมทงหมดแลวมไมถง 3,000 รายการ ขณะทคำวา “sex” นนมกวา 5,000 เลม ทนาสนใจกคอ ในอกมมหนง สงคมไทยกลบไดอาน ไดรบร และสอสาร “เรอง” เพศในบางเรองสงมากเมอคดในเชงปรมาณ เฉพาะทรวบรวมยอนหลงไปเพยง 10 ปและตดขาวซำซอนออกจำนวนหนงแลวยงมถงเกอบ 20,000 ขาว จงเปนเรองแปลกดในสงคมทบอกวาไมพดเรองเพศ แตกลบมเรองเพศไหลเวยนสอสารอยในชวตประจำวนไมนอย

ฏ ฐ

�����_intro.indd 12 10/1/08 12:30:38 PM

กลภา วจนสาระ

เมอมองใหละเอยดลงไปกวาจำนวน ทนาตกใจกลายเปนประเดน

ของ “เรอง” เพศในสงคมไทย เพราะสองในสามของขาวเปนเรองความรนแรง การละเมดทางเพศ และการขมขน เปนคนละเรองกบ “เรอง” เพศแบบทอยในหองสมด ฐานขอมลคราวนจงเหมอนมประตเขาสหองสนทนาเรองเพศ 2 บาน แลวแตผสนใจวาจะเปดคนหาเรองแบบไหนในหองใด และงานเลมนกสมควรถอวาเปนเพยงภาพรวมของ “เรอง” เพศในสงคมไทยทขาพเจาเลอกหยบจากฐานขอมลมาถายทอดเทานน

อาจารยขาพเจาผพสมยการเดนภเขาและชนชมความงามของตนไมดอกไม เคยเขยนไวในหนงสอเลมหนงวา วงปของตนไมเกบบนทกประวตศาสตร ทงชวชวตของตนไวอยางซอสตย ไมซอนเรนปดบง และศรทธาเปนสงเดยวททำใหมนดำรงชวตอยได อยางเดยวกนกบงานฐานขอมล ทขนแรกถอวาเสรจสน แตกเปนงานทไมมวนจบ ไมมจดหมายปลายทาง ครงนคงเทยบเปนวงปวงหนงของตนไมทไดบนทกสาระสำคญ และอาจใหคำตอบบางอยางระหวางทางไดบาง ทงหมดนหลอเลยงเตบโตดวยศรทธาของคณะทำงานทเชอมนวาจะเปนประโยชนแกสวนรวม

สำคญทสดของการ “ทำ” เรองทงหมดนใหเปนไปได คอ ผอยเบองหลงทมจตศรทธาและเจตนาดตองานคราวนทงหมด ทงทมทไปชวยกน “ใช” ฐานขอมลและปนออกมาเปนบทความดๆ ในทนตองขอบคณพกฤต พแตก ผง พจต หน ตก เตย ไก ผประสานงาน คอพกอย ทมของ IPSR ทชวยนบขาวยอนหลง 5 ป โดยเฉพาะ พเจยบ-จรยาภรณ กระบวนแสง ผรวบรวมขาวทงหมด ทตองหลงขดหลงแขง อานขาวทกขาว รอบแลวรอบเลา จนสรปออกมาไดเชนน

กลภา วจนสาระ กนยายน 2551

ฏ ฐ

�����_intro.indd 13 10/1/08 12:30:38 PM

ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

สารบญ

คำนำ แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ง

คำนำ หวหนาชดโครงการ ©

“เรอง” ในใจผเขยน Ø

1 บทเรมตน 3 สวนของหนงสอ เอกสารวชาการ 4 รายงานการวจย วทยานพนธ ขาวและบทความจากศนยบรการขอมลออนไลน 7 ขอจำกดของการศกษา 10

2 “เรอง” เพศแบบไหนทอย ในหองสมด 13 ภาพรวมของพฒนาการในงานเรองเพศและสขภาวะทางเพศ 14 วาดวยเรองราวของเพศและสขภาวะทางเพศในหองสมด 23 1. เรองเอดสและทองไมพรอมในอนามยเจรญพนธ 24 2. ภาพสะทอนความอยาก “เรยน” และ “ร” เรองเพศ 29 3. ไมคอยมความรนแรงและการละเมดทางเพศในหองสมด 31 4. เพศภาวะเปนเรองทกำลงมาแรง 33 5. เรองผชายยงคงเปนใหญในความหลากหลายทางเพศ 33

ฑ ฒ

�����_intro.indd 14 10/1/08 12:30:38 PM

กลภา วจนสาระ

3 “เรอง” เพศทสอมวลชนสนใจ 36 พฒนาการของขาวและบทความเรองสขภาวะทางเพศ 36 ในรอบทศวรรษ “เรอง” ของเพศในขาวและบทความ 40 1. “ขมขน” เปนเรองทสอสนใจเสมอ 42 2. “เพศพาณชย” ยงเปนเรองใหญในความรนแรงทางเพศ 46 3. อนามยเจรญพนธ 50 4. เพศศกษาทเรยนรไดจากขาว 54 5. “ซน” ของชายรกชายในความหลากหลายทางเพศ 59 6. “แม” จำเลยเพศเดยวของการทำแทง 63 7. เพศสถานะ เพศสภาพ เพศภาวะ และบทบาทหญงชาย 65 8. เรองเพศในสอท “สอ” มากกวาเรองเพศ 67

4 บทสงทาย 70

ภาคผนวก : ตวอยางการใชฐานขอมลขาวและบทความ 73 เพอเขยนบทความรณรงคสขภาวะทางเพศ

ผงะ!! สอ ตอกยำเรองเพศของวยโจ 75

พรรณอมา สหะจนทร โครงการกาวยางอยางเขาใจ องคการแพธ การเดนทางของถงยางในสอเรองเพศรอบ 10 ป 79

สภทรา บวเพม โครงการกาวยางอยางเขาใจ องคการแพธ โปสเตอรสรปสถานการณขาวขมขน พ.ศ. 2546-2550 87

กฤตยา อาชวนจกล

11 ปแหงความเคลอนไหวของขาว 92

ความหลากหลายทางเพศ

จตตมา ภาณเตชะ มลนธสรางความเขาใจเรอง สขภาพผหญง (สคส.)

ฑ ฒ

�����_intro.indd 15 10/1/08 12:30:39 PM

�����_intro.indd 16 10/1/08 12:30:39 PM

ม “เรอง” เพศ แบบไหนในหองสมดและขาว:

หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความ ในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กลภา วจนสาระ

�����_intro.indd 17 10/1/08 12:30:39 PM

�����_intro.indd 18 10/1/08 12:30:39 PM

�กลภา วจนสาระ

เพศและเรองราวทเกยวของกบเพศในสงคมไทยเปนประเดนละเอยดออนทางวฒนธรรม ซงวฒนธรรมไทยยนยอมใหม

พนทและสามารถพดถงไดเฉพาะในปรมณฑลสวนตว หรออาจแทรกแซมอยในปรมณฑลสาธารณะไดบางในบางเวลาพเศษ โดยเฉพาะการประกอบพธกรรมบางอยาง เมอเรองเพศถกหยบยกออกมาเปดเผยในปรมณฑลสาธารณะและในเวลาทเปนทางโลกมากขนเชนปจจบน จงกอใหเกด ปฏกรยาแตกตางหลากหลายจากสงคม ในบางเรองอาจเปนประเดน ถกเถยงขดแยงครงแลวครงเลา บางเรองกอาจประนประนอมรอมชอม บางเรองอาจมขอสรปเหนพองแลวคอยเลอนหายไปจากปรมณฑลสาธารณะตามกาลเวลา แตบางเรองอาจยงหลงเหลอตกคางในทางความรสกของผคน บางเรองอาจหยบยกขนมาถกเถยงตอเนองไดอกวนหนา ขณะทบางเรองอาจตองปกปดซอนเรน เพยงกลาวถงไดในเวลาและสถานทเฉพาะเทานน ปรากฏการณเหลานสะทอนใหเหนถงกระบวนการเรยนรและการทำความเขาใจเรองเพศในวฒนธรรมไทย ซงมหลากหลายมตอยใน ทามกลางบรบททางสงคมวฒนธรรมทซบซอนมากขน

�����.indd 1 10/1/08 12:43:00 PM

�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

หนงในประเดนเรองเพศทมกกอใหเกดปฏกรยาทางสงคมทกวางขวางเสมอมากคอ เรองวถเพศของสงคมไทย ทหลายฝายเหนพองวาอยในภาวะเสยง และอาจมองเหนรวมกนวา การเพมความปลอดภยในการใชชวตดานเพศ หรอสขภาวะทางเพศเปนชองทางสำคญของการแกปญหา การขบเคลอนสำคญคอการสรางกระบวนการเรยนรเรองเพศจากพนฐานองคความรทมอย ดงนน งานชนนจงเปนสวนหนงของการขบเคลอนดวยการสำรวจความรพนฐานดานเพศในสงคมวฒนธรรมไทย วาไดผานการสะสม ถายทอด และมพฒนาการของเรองราวชวตดานเพศมาอยางไร บาง เพอทจะสรางและตอเตมองคความรในดานการเรยนรเรองเพศอยาง เชอมโยงกบสขภาวะทางเพศ รวมทงพฒนาฐานขอมลความรเรองเพศอยางเปนระบบ

รายงานชนน แบงออกเปน 4 สวนตามลำดบดงน คอ

สวนทหนง กลาวถงความเปนมาของการจดทำฐานขอมลเรองเพศและสขภาวะทางเพศ ทงในสวนทเปนหนงสอ เอกสารวชาการในหองสมด และสวนทเปนขาวในสอออนไลนทงหมด อนไดแก วตถประสงคของการสรางฐานขอมล กระบวนการรวบรวมขอมล ขนตอนในการดำเนนงาน

สวนทสอง เปนบทวเคราะหจากการสำรวจฐานขอมลเรองเพศ ในสวนทเปนหนงสอ เอกสารวชาการ รายงานวจย และวทยานพนธทรวบรวมไดจากฐานขอมลออนไลนของหองสมดมหาวทยาลย ในเวลากวาครงศตวรรษ

สวนทสาม เปนบทวเคราะหขาวและบทความเรองเพศ ทรวบรวมจากศนยบรการขอมลออนไลนในรอบหนงทศวรรษ หรอระหวาง พ.ศ. 2541-2550

และสวนสดทาย เปนบทสงทาย ซงสงเคราะหภาพรวมของฐานขอมล ทงจากหนงสอในหองสมด และขาวในสอออนไลน

�����.indd 2 10/1/08 12:43:00 PM

3กลภา วจนสาระ

1บทเรมตน

ความตงใจสำคญของการจดทำฐานขอมลเรองทเกยวของกบเพศและสขภาวะทางเพศครงน เปนความพยายาม

รวบรวมขอมลเชงเอกสารทเกยวของใหไดจำนวนหนง เพอทจะเปนองคความรพนฐานใหกบการทำงานของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ รวมทงอาจเปนประโยชนกบผทสนใจศกษาในประเดนวาดวยเรองเพศและสขภาวะทางเพศอนๆ ตอไปในอนาคต การรวบรวมขอมลจงเกดขนใน 2 ลกษณะ กลาวคอ ตองมขอมลทงทเปนหนงสอ งานวจย หรอเอกสารวชาการทเปนองคความรอยในสถาบนการศกษา และตองมขอมลในสวนทเปนเหตการณ ขาวสารในชวตประจำวน เพอประกอบรวมใหเหนเปนภาพรวมวา ขอมลความรทสะสมและสงสอนถายทอดกนอยในสถาบนการศกษานน กลาวถงเรองเพศไววาอยางไรบาง ขณะเดยวกนปรากฏการณทางสงคมทเกยวของกบเรองเพศในชวตประจำวนนนไดรบการนำเสนอจากสอมวลชนอยางไรบาง ดวยวตถประสงคทระบไวเมอเรมตนทำงานดงน

�����.indd 3 10/1/08 12:43:00 PM

�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

(1) รวบรวมรายชอบรรณานกรมทเกยวของกบสขภาวะทางเพศจากฐานขอมลหองสมด เพอใหเปนฐานขอมลกลางสำหรบ ผสนใจคนควา

(2) จดเกบและรวบรวมขาวและบทความทเกยวของกบสขภาวะทางเพศในสอตางๆ โดยเฉพาะหนงสอพมพ เพอใหเปนสอกลางสำหรบผสนใจ สามารถตดตามประเดนเรองสขภาวะทางเพศไดอยางเปนระบบ

(3) สรางและพฒนาศนยขอมลดานสขภาวะทางเพศ ใหเปนแหลงสบคนขอมลในเรองทเกยวของกบเพศและสขภาวะทางเพศทางอนเตอรเนต ผานทางเวบไซตของแผนงานฯ

การรวบรวมฐานขอมลทง 2 สวน มกระบวนการทำงานทแตกตางกนบางประการ คอ

1. สวนของหนงสอเอกสารวชาการรายงานการวจยวทยานพนธ

เปนหนงสอและเอกสารทมเนอหาเกยวของกบเพศและสขภาวะทางเพศ ใชการสบคนและรวบรวมรายชอบรรณานกรมจากฐานขอมลออนไลนของหองสมดทสามารถสบคนไดทางอนเตอรเนต โดยไมไดจำกดชวงเวลาของการสบคนไว ทงหมดรวบรวมจากฐานขอมลหองสมด 5 มหาวทยาลยดวยกน โดยมเหตผลเบองตนประกอบการตดสนใจเลอกแหลงสบคนทง 5 แหง ดงนคอ

หองสมดของมหาวทยาลยธรรมศาสตร ในฐานะทเปนสถาบน การศกษาหนงทไดรบการยอมรบทางวชาการดานสงคมศาสตร และมการเปดสอนหลกสตรสตรศกษาในระดบปรญญาโท

หองสมดจฬาลงกรณมหาวทยาลย ในฐานะทมสวนเกยวของ กบการผลตความรและบณฑตหลากหลายสาขา ซงมอทธพลตอความร ในดานสขภาวะทางเพศโดยตรง เชน คณะแพทยศาสตร พยาบาลศาสตร ครศาสตร มสถาบนวทยาศาสตรการแพทยทเปดสอนหลกสตรเพศศาสตร เปนตน

�����.indd 4 10/1/08 12:43:00 PM

5กลภา วจนสาระ

111111111

หองสมดมหาวทยาลยมหดล เปนมหาวทยาลยทผลตความร และบณฑตทางดานวทยาศาสตร โดยเฉพาะคณะแพทยศาสตร พยาบาลศาสตร สาธารณสขศาสตร ขณะเดยวกนกมงานทางดานสงคมศาสตร ไมนอยจากคณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร สถาบนวจยประชากรและสงคม เปนตน

หองสมดมหาวทยาลยเชยงใหม ในฐานะทเปนมหาวทยาลย ใหญในภมภาค ทผลตความรทงทางดานวทยาศาสตรและสงคมศาสตร รวมทงมสถาบนททำงานดานสตรศกษาโดยตรงอยางศนยสตรศกษา

หองสมดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร 

ดวยเหตผลทวาเปนหนงในมหาวทยาลยซงมชอในดานการผลตความร และบณฑตทางดานศกษาศาสตร อนมผลตอการสอนเรองเพศศกษาในสงคมไทยไมมากกนอย

สำหรบขนตอนในการสบคนและรวมรวมรายชอนน เรมตนจากการสบคนจากฐานขอมลออนไลนของหองสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตรเปนแหงแรก แลวตามดวยจฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเชยงใหม และมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ตามลำดบ ดงนน จำนวนรายชอทไดจากแหลงทสบคนรายหลงๆ จงมนอยกวาแหลงสบคนแรกๆ เนองจากไดตดรายชอสวนทซำกบแหลงขอมลกอนหนาออกแลว โดยใชคำสำคญ (keyword) ดงตารางขางลาง

คำสำคญทใชในการสบคน TU CU MU CMU SWU

เพศ

รกรวมเพศ, หญงรกหญง, ชายรกชาย

ครรภ, คมกำเนด, เจรญพนธ, แทง, ขมขน

กามารมณ, สมรรถภาพทางเพศ

�����.indd 5 10/1/08 12:43:01 PM

6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

สทธทางเพศ, สขภาพทางเพศ, คานยมทางเพศ, ทศนคตทางเพศ, อคตทางเพศ, การเลอกปฏบตทางเพศ

เพศวถ, เพศสถานะ, เพศภาวะ

สตรศกษา, บทบาททางเพศ

ทอง, คลอด, แมและเดก, วางแผนครอบครว, โรคทางเพศ, เอดส

มดลก, เตานม, ประจำเดอน, โป, เปลอย

การรวบรวมรายชอทสบคนไดทงหมดไดเกบรายละเอยดตามขอมลทางบรรณานกรม คอ ชอผแตง ปทพมพ ชอเรอง สถานทพมพ รวมทงเลขเรยกหนงสอ และแหลงทมาของการสบคน พรอมดวยรายละเอยดของสาขาวชาหากเปนวทยานพนธ เพอประโยชนในการคนควาและเขาถงเอกสารสำหรบผสนใจ ทงหมดนอยในไฟล MS-Excel เพอรองรบการพฒนาระบบฐานขอมลสขภาวะทางเพศตอไปในอนาคต

เมอรวบรวมรายชอทงหมดแลวเสรจ ขนตอนตอมาเปนการกำหนดคำสำคญใหกบแตละรายการ ซงไดจดกลมของคำสำคญแบงออกเปน 6 หวขอใหญ คอ

(1) อนามยเจรญพนธ คอเรองทเกยวของกบภาวะเจรญพนธ การทอง กระบวนการคลอดทงหมด ตงแตเรมตนตงทอง ฝากทอง การปฏบตตวระหวางตงทอง โรคและขอควรระวงตางๆ กระบวนการหลงคลอด การแทง คมกำเนด วางแผน ครอบครว สขภาพทางเพศ สมรรถภาพทางเพศ โรคทางเพศ เชน กามโรค เอดส รวมถงประเดนรวมสมยทเกยวของ เชน เทคโนโลยเจรญพนธ การรบทองแทน ชวจรยศาสตร เปนตน

(2) การเรยนรเรองเพศ ในทนเปนความหมายกวาง ทงทเปนภาค

ความร (theory) ในเชงการศกษาเรยนรเรองเพศ เพศศกษา

คำสำคญทใชในการสบคน TU CU MU CMU SWU

�����.indd 6 10/1/08 12:43:02 PM

�กลภา วจนสาระ

เพศศาสตร การศกษาถงทศนคต คานยมทางเพศ จรยธรรมทางเพศ การถายทอดความร ใหคำปรกษา การสอสารเรองเพศ และการอบรมขดเกลาเรองเพศ และภาคปฏบตการ

(practice) ของเรองเพศ ไดแก ปจจยและบรบทตางๆ ท เกยวของกบเพศสมพนธ พฤตกรรมทางเพศ วถชวต ประสบการณทางเพศ และอารมณความรสกทางเพศ ฯลฯ

(3) ความรนแรงและการละเมดทางเพศ ในทกๆ มต คอทงความรนแรงทเกดขนทางกายภาพ และความรนแรงทางสงคม ทเกดขนในเชงโครงสราง อนไดแก อคตและการเลอกปฏบตทางเพศ การคกคามทางเพศ ความเสยงทางเพศ บรการทาง เพศและเพศพาณชย (ในฐานะทเปนการเอารดเอาเปรยบ และความรนแรงในเชงโครงสราง) การกระทำผดทางเพศ ปญหาทางเพศ ความรนแรงในครอบครว เปนตน

(4) เพศภาวะ ในทนใชในความหมายทรวมเอาประเดนเรองเพศสภาพ เพศสถานะ เพศวถ บทบาททางเพศ ความเสมอภาคทางเพศ มตหญงชาย และประเดนวชาการทเปนภาพรวมหรอเรองเพศทวๆ ไปในมมสตรศกษา

(5) ความหลากหลายทางเพศ หมายถงประเดนทเกยวของกบเพศทสาม รกรวมเพศ หญงรกหญง ชายรกชายทงหมด

(6) ประเดนอนๆ เชน ประวตศาสตร ศาสนา วฒนธรรมรวมสมย เรองเพศในสอ กฎหมาย ขอบงคบตางๆ ประชาสงคมและการเคลอนไหวทางสงคม

2.ขาวและบทความจากศนยบรการขอมลออนไลน

กำหนดระยะเวลาสบคนยอนหลงไป 10 ปนบจากปจจบน (พ.ศ. 2541-2550) การรวบรวมฐานขอมลในสวนนใชการสบคนจากศนยบรการขาวสารขอมลออนไลนผานเครอขายอนเตอรเนต ซงมระบบการจด

�����.indd 7 10/1/08 12:43:03 PM

�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

เกบขาวและขอมลแบบเรยลไทม (real time) คอ ขาวจากหนงสอพมพรายวนจะเรมเขาสระบบตงแต 5.00 น. ของแตละวน ขณะทขาวจากสำนกขาวตางๆ จะเขาสระบบตลอดวนตามเวลาทบนทกขาว (real time) และในการสบคนไดรวบรวมไฟลขาวทอยในรปของไฟลอเลกทรอนกส มาเกบไว เพอใหสะดวกตอการจดระบบฐานขอมลและสามารถเรยกด จากหวขอขาวไดทนท

แหลงทมาของสอทศนยบรการออนไลนเลอกเกบนน แบงไดเปน 5 ลกษณะ ดงน

(1) หนงสอพมพรายวนและรายสปดาหฉบบตางๆ เชน ผจดการ เดลนวส แนวหนา ขาวสด คมชดลก มตชน ไทยโพสต โพสต ทเดย สยามรฐ บานเมอง ไทยรฐ ฐานเศรษฐกจ ประชาชาตธรกจ กรงเทพธรกจ บางกอกโพสต เดอะเนชน โลกวนน เทเลคอมเจอรนล บางกอกทเดย พมพไทย ฯลฯ

(2) สำนกขาวตางๆ เชน ไอเอนเอน ศนยขาวแปซฟค กรมประชาสมพนธ อนโฟเควสท ฯลฯ

(3) ขาวจากหนวยราชการตางๆ เชน สภาพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มตคณะรฐมนตร ประมวลกฎหมายและขอบงคบตางๆ ราชกจจานเบกษา ฯลฯ

(4) สถาบนสนบสนนการทำวจย เชน สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย สำนกงานสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ เปนตน

(5) ขาวเผยแพรจากหนวยงานททำสำรวจความคดเหน เชน กรงเทพโพล สวนดสตโพล เอแบคโพล เปนตน นอกจากน ยงมบทความทเผยแพรตามนตยสารและเวบไซตตางๆ อกจำนวนหนง

การสบคนขาวในทนเปนการคนขอมลแบบ full-text search คอทำการสบคนขอมลจากเนอหาในขาวทงหมด ไมใชเฉพาะจากหวขอขาว

�����.indd 8 10/1/08 12:43:03 PM

�กลภา วจนสาระ

(headline search) หรอคำสำคญทกำหนดลวงหนา (pre-defined keyword search) ดงนนจงไมสามารถใชเฉพาะหวเรอง หรอใชคำคนแบบทใชในการคนควาจากฐานขอมลของหองสมดทวไปได เชน ถาเราใชคำคน “ความรนแรงทางเพศ” หากในเนอหาของขาวหรอบทความนนๆ ไมระบคำวา “ความรนแรงทางเพศ” ในขาว ผคนจะไมสามารถรวบรวมขาวทครอบคลมหวเรองนได แมจะเปนเรองทเกยวของกบความรนแรง ทางเพศกตาม

แตเพอความสอดคลองระหวางฐานขอมล 2 สวนน ดงนน ผวจยจงไดกำหนดคำสำคญสำหรบใชในการสบคนขาวและบทความจากศนยบรการขาวสารขอมลออนไลน โดยการใชคำคลายๆ กบกรณของหนงสอและวทยานพนธ ไดแก

(1) กลมคำในเรองเพศวถและเพศภาวะ (sexuality&gender) ไดแกคำวา เพศวถ เพศสภาพ เพศสภาวะ บทบาททางเพศ สทธทางเพศ ฯลฯ

(2) กลมคำในเรองความรนแรงทางเพศ ไดแก ความรนแรงทางเพศ อาชญากรรมทางเพศ บรการทางเพศ คกคามทางเพศ กดขทางเพศ ขมขน ลวงเกนทางเพศ ละเมดทางเพศ โสเภณ ซอง ฯลฯ

(3) กลมคำในเรองอนามยเจรญพนธ ไดแก อนามยเจรญพนธ สขภาพทางเพศ โรคตดตอทางเพศ ถงยางอนามย คมกำเนด แทง ซฟลส หนองใน ฯลฯ

(4) กลมคำในเรองความหลากหลายทางเพศ ไดแก ความหลากหลายทางเพศ เพศทสาม รกรวมเพศ เกย เลสเบยน เบยงเบนทางเพศ แปลงเพศ ชายรกชาย หญงรกหญง สาวประเภทสอง กะเทย ฯลฯ

(5) กลมคำในเรองเพศศกษา ไดแก เพศศกษา เพศศาสตร เพศสมพนธ ฯลฯ

�����.indd 9 10/1/08 12:43:03 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

การเกบรวมรวมขอมลในสวนของขาวและบทความน แยกเกบ เปน 2 สวน คอสวนทเปนไฟลขาว และรายชอตามรายละเอยดทางบรรณานกรมเทาทปรากฏ คอ ชอผแตง (ถาม) ชอเรอง แหลงทมา และวนท ตามคำสำคญหลก (keyword) เชนเดยวกบสวนของหนงสอ เอกสารวชาการ รายงานวจย และวทยานพนธ แตเนองจากรายชอทได ในบางหวขอมเปนจำนวนมาก โดยเฉพาะขาวขมขน จงตองแยกเกบไฟลขาวออกตามกลมคำสำคญทกำหนด เปน 8 กลม ดงนคอ (1) อนามยเจรญพนธ (2) การเรยนรเรองเพศ (3) ความรนแรงและการละเมดทางเพศ (4) เพศภาวะ เพศสถานะ เพศวถ (5) ความหลากหลายทางเพศ (6) ขมขน (7) แทง (8) สอสาธารณะ รายชอขาวและบทความทงหมดรวบรวมอยในรปแบบไฟล MS-Excel เชน เดยวกน โดยไดกำหนด hyperlink จากชอไฟลเชอมไปยงตวไฟลเอกสาร (.txt หรอ .doc หรอ .pdf) ใหสามารถเรยกดไดทนท เพอความสะดวกในการสบคนและพฒนาระบบฐานขอมลในอนาคต

ขอจำกดของการศกษา

ในกระบวนการพฒนาฐานขอมลเรองเพศครงน เนองจากผเขยนมไดเปนผทมประสบการณความรในการพฒนาระบบฐานขอมลโดยตรง และประเดนเรองเพศเองกเปนเรองทกวางขวาง เกยวของสมพนธกบหลายประเดน ในการทำงานจงมขอจำกดทอาจสงผลตอความครอบคลมสมบรณของฐานขอมลอยบางไมมากกนอย โดยเฉพาะการพฒนาฐานขอมลเรองเพศครงน ไดอาศย “คำสำคญ” (keyword) เปนปจจยหลกในการเขาถงและจดระบบฐานขอมล ดงนน ความครอบคลมของสงทสบคนไดทงหมดจงอยบนพนฐานของการเลอกใชคำตางๆ ทสอไปถงประเดนเรองเพศในหวขอทกำหนดไว อยางไรกด สงทผอานพงพจารณาประกอบการใชฐานขอมลเรองเพศชนน มดงนคอ

�����.indd 10 10/1/08 12:43:03 PM

��กลภา วจนสาระ

(1) ความไมสมบรณในกระบวนการเกบรวบรวมรายชอจากแหลงสบคน

สำหรบรายชอสวนทเปนหนงสอ รายงานวจย และวทยานพนธนน เนองจากเปนการสบคนและเกบรวบรวมรายชอขอมลจากฐานขอมลท หองสมดของแตละมหาวทยาลยไดสรางไวกอนแลว ดงนน ความสมบรณของรายชอทไดทงหมด จงขนอยกบรายละเอยดพนฐานในระบบฐานขอมลของแหลงสบคนแตละแหงเอง ทสำคญคอการกำหนดคำสำคญสำหรบใชในการคน (keywords) ของหนงสอแตละเลม ทแตละแหลงสบคนอาจมขนตอนกระบวนการกำหนดคำสำคญในการเขาถงแตกตางกนไป ทำใหรายชอทไดจากการสบคนอาจไมครบถวนสมบรณทงหมด เนองจากมกพบวาวทยานพนธบางเลมไมปรากฏรายชอเมอสบคนดวย keywords ทกำหนดไวจากมหาวทยาลยตนสงกด แตไปพบรายชอจากฐานขอมลของมหาวทยาลย อนๆ

ขณะเดยวกน การสบคนและรวบรวมขาวและบทความจากสอ ออนไลนนน ใชการสบคนดวยคำทปรากฏอยในเนอหาของขาวเปนสำคญ ดงนน จงกลายเปนขอจำกดในอกลกษณะหนง ทอาจไมพบขาวทเกยวของกบคำนนๆ หากในเนอขาวไมไดระบคำนนไว

(2) ความซำซอนของรายชอ

ขาวและบทความแตละรายการอาจมบางสวนซำซอนกน เปนขาวเดยวกน เนองจากพบวาสอแตละแหลงมลกษณะการนำเสนอขาวแตกตางกน บางเลมใหรายละเอยดมาก บางเลมกลาวเพยงยอๆ เทานน ขณะทบางเลมใหรายละเอยดของขาวแตกตางไปจากเลมอนๆ ดงนน จงได ตดสนใจเกบบางขาวไวมากกวาหนงแหลงทมา เพอประโยชนสำหรบ ผสนใจตดตามประเดนเรองเพศไดเปรยบเทยบขาวจากแตละแหลงเอง นอกจากน ในการรวบรวมยงพบอกวาแหลงขาวบางแหงลงขาวซำซอน ตพมพขาวหรอบทความทเคยตพมพไวกอนแลวซำอกในวนทตางกน ในกรณเชนน หากตพมพในวนทเดยวกนหรอวนทตดตอกน ผจดทำไดเลอกเกบเฉพาะวนทตพมพครงแรกเทานน แตหากพบวาตพมพเรองเดยวกน ในระยะเวลาทตางกนมาก เชน หลายเดอนถดมา กจะเกบไวทงหมด

�����.indd 11 10/1/08 12:43:03 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

(3) การกำหนดคำสำคญใหกบรายชอในฐานขอมล

หลงจากรวบรวมรายชอทงหมดแลว กเปนขนตอนของการกำหนดคำสำคญ ในทนใชการพจารณาจากชอเรองของบรรณานกรม และชอเรองของขาวและบทความทเกบรวบรวมไวทงหมด ซงคอนขางมความลำบากมากในการตดสนวาควรจะอยในหวขอเรองหนงเรองใดเพยงอยางเดยว เนองจากมกจะคาบเกยวกบหวขออนๆ ดวยเสมอ เชน พบวาเรองทเกยวของกบเพศทสามในขาวมกสมพนธกบความรนแรงอยบอยครง หรอขาวการละเมดทางเพศผานชองทางการสอสารสมยใหม ทำใหการตดสนใจเลอกแตละรายการไปอยในแตละกลมคำสำคญอาจมการตความผดพลาดได ดงนน เพอประโยชนในการเขาถงฐานขอมล ผใชจงควรพจารณาหวขอทอาจซำซอนหรอมความสมพนธกนรวมดวย เชน ประเดนเรองทอง ไมพรอมในวยรน แมสวนใหญจะอยในหวขออนามยเจรญพนธ แตกอาจ มบางสวนทอยในหวขอแทง และการเรยนรเรองเพศ เปนตน

�����.indd 12 10/1/08 12:43:03 PM

�3กลภา วจนสาระ

2 “เรอง” เพศแบบไหน ทอยในหองสมด

รายชอหนงสอ เอกสารวชาการ และวทยานพนธกวาครงศตวรรษในหองสมด 5 มหาวทยาลยทรวบรวมไวในฐาน

ขอมลเรองเพศ มจำนวนทงสน 3,367 รายชอ การวเคราะหฐานขอมลออนไลนเรองเพศในสวนน แยกออกเปน 2 ลกษณะ นนคอ หนง เปนการวเคราะหรายชอทรวบรวมไดทงหมดตามลำดบชวงเวลา 6 ชวง ชวงละ 10 ป เพอจะดถงพฒนาการและความเปลยนแปลงของเนอหาแตละหวขอในแตละทศวรรษ คอ (1) กอนพ.ศ.2500 (2) ชวงป 2501-2510 (3) ชวงป 2511-2520 (4) ชวงป 2521-2530 (5) ชวงป 2531-2540 และ (6) ชวงป 2541-2550 และสอง เปนการวเคราะหเนอหาของรายชอในแตละหวขอ เพอจะดลกษณะการเปลยนแปลงของตวเนอหาในแตละประเดน ทไดกำหนดไวเปนคำสำคญในการจดเกบ 5 กลมดวยกน คอ อนามยเจรญพนธ การเรยนรเรองเพศ ความรนแรงและการละเมดทางเพศ เพศภาวะ และความหลากหลายทางเพศ

�����.indd 13 10/1/08 12:43:04 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ภาพรวมของพ≤นาการในงานเรองเพศและสขภาวะทางเพศ

จากรายชอบรรณานกรมทรวบรวมไวทงหมด 3,367 รายการ สามารถแสดงภาพรวมของสดสวนในแตละกลมคำสำคญและแตละชวงทศวรรษไดดงตารางและภาพขางลางน

ตารางท 1 แสดงจำนวนรายชอบรรณานกรม

ตามหวเรองและชวงทศวรรษ

หวเรองของ กอน 2501- 2511- 2521- 2531- 2541- no รวม หนงสอฯ 2500 2510 2520 2530 2540 2550 date

อนามยเจรญพนธ 2 7 59 302 812 918 15 2,115

การเรยนรเรองเพศ 3 4 23 61 128 322 8 549

ความรนแรงและ 0 2 1 14 88 177 4 286 การละเมดทางเพศ

เพศภาวะ เพศวถ 1 1 3 7 34 107 1 154 เพศสถานะ

หลากหลายทางเพศ 0 0 2 12 30 91 0 135

ประเดนอนๆ 0 0 0 0 48 80 0 128

รวม 6 14 88 396 1,140 1,695 28 3,367

ทมา : กลภา วจนสาระ. 2551. ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว : หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ. รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและการจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ” แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ดำเนนงานโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง.

1. งานทเกดขนกอนพ.ศ.2500 ม 6 เลม สวนใหญเปนเรองของการเรยนรเรองเพศ คอ ประตทองของชวตววาห (2485) งานแปลเรองกามารมณและชวตสวาท (2491) คมออบรมเพศศกษาในเดก (2493) นอกจากนกเปนเรองของอนามยเจรญพนธ ทวาดวยการคมกำเนดและการผดงครรภ

�����.indd 14 10/1/08 12:43:04 PM

�5กลภา วจนสาระ

ภาพแสดงสดสวนของรายชอขอมลเรองเพศ (จำแนกตามชวงเวลา)

2. งานในชวงปพ.ศ.2501-2510 ม 14 เลม ครงหนงเปนประเดน อนามยเจรญพนธ ทงเรองแมและเดก ผดงครรภ และการคมกำเนด สวนทเหลอเปนการใหความรในเรองเพศ ทงในเรองคณสมบตของกลสตร (2502) การตอบปญหาเรองเพศ (2508) กามารมณ (2503) และความผดเกยวเพศ

3. งานในชวงปพ.ศ.2511-2520 ในชวง 10 ปนขยายตวขนมาคอมทงสน 88 เลม ทมากทสดเปนเรองอนามยเจรญพนธ คอ 59 เลม ประเดนเนอหาหลากหลาย เชน เรองสตนรเวชศาสตร (2512) เรอง

2501-25100% 2511-2520

3% 2521-253012%

2531-254034%

2541-255051%

N=3,339

2511-2520(n=88)

�����.indd 15 10/1/08 12:43:06 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ภาวะเจรญพนธลกษณะตางๆ ซงสวนใหญเปนวทยานพนธระดบปรญญาโททางสงคมศาสตร เชน ภาวะเจรญพนธของสตรไทยในชนบท (2513) ภาวะเจรญพนธของชาวไทยและมสลม (2513) เปนตน เปนเรองการวางแผนครอบครวและการคมกำเนด ทเรมมการศกษาตงแตป 2514 (คมอการศกษาวธปองกนการตงครรภ) ทศนคตของแพทยตอกฎหมายทำแทง (2517) ทศนคตของนกศกษาธรรมศาสตรตอการทำแทงเสร (2519) สวนใหญเปนงานวทยานพนธทางสงคมศาสตรเชนเดยวกน นอกจากนกเปนเรองของแมและเดก ครรภและการดแล

รองลงมาคอหวขอการเรยนรเรองเพศมทงหมด 23 เลม สวนใหญเปนเรองเพศศกษาและการสอน เชน ปญหาเพศศาสตร (2512) ความรเรองเพศ (2512) หนงสอชดเพศศกษา (2514) กามารมณทางเพศแผนใหม (2516) เปนตน นอกจากนกเปนกลมคำสำคญทจดอยในหวขอเพศภาวะ ความหลากหลายทางเพศ เชน เลสเบยน กามารมณวตถารของสตร (2518) และความรนแรงและการละเมดทางเพศ ซงเปน คำบรรยายเรองความผดฐานขมขนกระทำชำเรา (2518)

4. งานในชวงปพ.ศ.2521-2530 ขยายตวเพมขนมากถง 4.5 เทา มทงสน 396 เลม หวขอใหญทสดยงคงเปนหนงสอในหวขออนามย

เจรญพนธ ซงคดไดเปนสามในสของรายชอทงหมด คอมจำนวน 302 รายการ ในจำนวนนเกอบครงหนงเปนเอกสารวชาการ รายงานวจย และ

2521-2530(n=396)

�����.indd 16 10/1/08 12:43:07 PM

��กลภา วจนสาระ

วทยานพนธหลากหลายสาขา ทงทางวทยาศาสตร พยาบาล สาธารณสข ประชากร นตศาสตร นเทศศาสตร สงคมสงเคราะห และสงคมวทยา

เนอหามตงแตภาวะเจรญพนธของคนในพนทตางๆ เชน ภาวะเจรญพนธของสตรไทยในหมบานประมง (2522) ภาวะเจรญพนธและชาตพนธในประเทศไทย (2526) ประสบการณคลอดลก (2523) เรองอนามยแมและเดก การวางแผนครอบครว เชน อนามยครอบครว (2526) อาหารเลยงลก (2526) เรองการคมกำเนดดวยวธตางๆ เชน คมอการใชวธคมกำเนด 12 แบบ (2529) เรองการทำแทงและตงครรภทไมพงปรารถนา เชน กฎหมายวาดวยการทำแทง (2523) ขอเทจจรงเกยวกบการลกลอบทำแทงในประเทศไทย (2523) ความรเรองเพศในสตรทตงครรภไมพงปรารถนา (2524) รวมถงโรคตดตอทางเพศสมพนธตางๆ

รองลงมาคอหวขอการเรยนรเรองเพศ มจำนวน 61 รายการ สวนใหญมเนอหาเปนเรองของความรเกยวกบเพศ เพศสมพนธ และการสอสารเรองเพศ เชน ตำรบรกจากอนเดย (2521) เพศศกษาแผนใหม (2523) ตอบปญหาหวใจ (2522) กามารมณและชวตสมรส (2527) คยกบลกวยรนเรองเพศ (2529) คมอการสอนเพศศกษาในโรงเรยนระดบมธยมศกษา (2530) เปนตน ความรนแรงและการละเมดทางเพศ 14 เลม ซงสวนใหญเปนเรองขมขนและอาชญากรรมทางเพศ ความหลาก

หลายทางเพศ 12 เลม ซงเกดขนในชวงปลายทศวรรษ ในจำนวนน ครงหนงเปนเรองของเกยหรอชายรกชาย เชน ความรเรองเกยสำหรบคนทไมใชเกย (2526) เลยงลกอยางไรไมใหเปนเกย (2530) เปนตน และประเดนเพศภาวะอก 7 รายการ

5. งานในชวงปพ.ศ.2531-2540 มทงหมด 1,140 เลม หวขอทมจำนวนมากทสดยงคงเปนเรองอนามยเจรญพนธ คอ ม 812 รายการ ซงคดเปน 71% ของงานในชวงนทงหมด เนอหามลกษณะหลากหลาย ทงการตงครรภ ภาวะเจรญพนธ การวางแผนครอบครว การคมกำเนด การทำแทง ฯลฯ ในทางวชาการพบวามการศกษาคนควาในประเดนทเกยวของอยางกวางขวางและลกซงขน เชน ปญหาทนตสขภาพในหญงมครรภ

�����.indd 17 10/1/08 12:43:07 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

(2534) การสรางภมตานทานตอเกรดเลอดในสตรมครรภ (2535) ปจจยทมผลตอสขภาพจตของหญงมครรภ (2537) คลอดในนำ (2538) ผลของดนตรตอการเผชญความเจบปวดในระยะคลอด (2539) เปนตน ขณะเดยวกนกมหนงสอประเภทคมอการตงครรภทมไดผลตโดยสถาบนศกษาหรอวชาการออกมาคอนขางมาก โดยเฉพาะคมอสำหรบการตงครรภและการดแล เชน สขสนตกบการตงครรภและมลกรก (2533) 280 วนเพอครรภคณภาพ (2538) ไดอะรคนทอง (2538) ฯลฯ ทนาสนใจกคอ ในชวงปลายทศวรรษ เรมเหนประเดนการศกษาวจยใหมๆ เชน ปญหาจรยธรรมของการรบตงครรภ (2538) ทศนคตของแพทยและนกกฎหมายตอการรบตงครรภแทน (2538) เปนตน

นอกจากนในสวนของโรคตดตอทางเพศสมพนธ โดยเฉพาะโรคเอดสนนมการศกษาและผลตหนงสอออกมาคอนขางมากและในหลากหลายมต ทงในแงของการใหความร การปฏบตตน การดแล การศกษาความชก ความสมพนธระหวางพฤตกรรมทางเพศ ทศนคต ปจจยเสยงอนๆ ของคนกลมตางๆ ตอการเปนโรคเอดส รวมถงประสบการณและสทธของผปวยเอดส เชน ความรเกยวกบโรคเอดสของเยาวชนไทย (2533) เราสบายด ขอบคณ กแคเรามเอดสเทานน (2534) ธรรมะสภยเอดส (2536) สทธมนษยชนและผตดเชอเอดส (2537) ฯลฯ

2531-2540(n=1,140)

�����.indd 18 10/1/08 12:43:07 PM

��กลภา วจนสาระ

รองลงมาเปนหวขอการเรยนรเรองเพศ 128 รายการ แมจะมจำนวนมากขนแตสดสวนลดลงกวาชวงทศวรรษกอนหนา คอคดเปน 11% ของรายชอทงหมด สวนใหญเปนการใหความรเรองเพศกบเยาวชน ทงทโรงเรยนและทบาน

ทนาสงเกตกคอ หนงสอทตพมพดวยสำนกพมพตางๆ มจำนวนเพมขน จากทแตเดมการพดถงเรองเพศสวนใหญเปนเรองของผเชยวชาญสาขาตางๆ มาสการพดถงเรองเพศโดยผมประสบการณ มความร และเนนในเรองการสอสารเรองเพศกบเยาวชนมากขน เชน ชวตทเตบโต : เพศศกษาสำหรบเยาวชน (2532) เซกสรวมสมย : สำหรบหนมสาว (2532) คยกบลกเรองเพศ (2534) เปนตน

ความรนแรงและการละเมดทางเพศ มทงสน 88 รายการ ขยายตวเพมขนกวาชวงทศวรรษกอนหนาจาก 4% เปน 8% โดยสวนใหญกวา 60% ของรายชอเปนงานศกษาทางวชาการ ทงทเปนรายงานการวจย และวทยานพนธระดบปรญญาโท เนอหาสวนใหญยงคงเปนเรองของการลวงละเมดทางเพศ การขมขน การคกคามทางเพศ รวมถงการคาหญงและเดก ทงในฝายผกระทำผดและผตกเปนเหยอ เชน ลกษณะภมหลงและสภาวะทางจตใจของหญงทถกขมขน (2532) การคกคามทางเพศ (2533) โสเภณเดกและการทารณกรรมเดกในสงคมไทย (2536) ความรนแรง ในครอบครว (2540) เปนตน

ประเดนอนๆ 48 รายการ เปนประเดนใหมในการศกษาเรองเพศทปรากฏในทศวรรษน โดยเฉพาะเรองเพศในสอรวมสมยรปแบบตางๆ ทงในสอสงพมพ งานโฆษณา สอโทรทศน อนเตอรเนต เชน การวเคราะหเนอหาเรองโรคเอดสในหนงสอพมพรายวนภาษาไทย (2533) คานยมและทศนคตทางเพศทปรากฏในนตยสารผหญง (2538) ฯลฯ นอกจากนกเปนประเดนทเกยวของกบกฎหมาย จรยธรรม และการเคลอนไหวของภาคประชาสงคม

ในหวขอ เพศภาวะ มจำนวน 34 รายการ เกอบ 2 ใน 3 เปนงานวทยานพนธทางดานสงคมศาสตรและจตวทยา หวขอสดทายเปนเรอง

�����.indd 19 10/1/08 12:43:08 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ความหลากหลายทางเพศ 30 รายการ ซงมากกวา 80% เปนงานวทยานพนธระดบปรญญาโท ในสาขาตางๆ เชน จตวทยา สงคมวทยา นเทศศาสตร ฯลฯ

6. งานในชวงปพ.ศ.2541-2550 ม 1,695 เลม หวขอเรองอนามยเจรญพนธ มจำนวน 918 รายการ แมจะมจำนวนเพมขนกวางานในรอบ 10 ปทแลว แตสดสวนลดลงเหลอเพยง 55% ของรายชอทงหมด และคอยๆ ลดจำนวนลงในชวงปลายๆ ทศวรรษ สวนใหญยงครอบคลมประเดนทเกยวของกบภาวะเจรญพนธ ทงการทอง แทง วางแผนครอบครว คมกำเนด ซงขยายขอบเขตการศกษาไปยงชนกลมนอยในพนทหางไกลมากขน เนนถงการใหขอมลความรมากขน และขยบมาเปนเรองของสทธมากขน เชน การพฒนาแนวทางปฏบตการใหบรการคมกำเนดสำหรบชาวมง (2547) การพฒนาศกยภาพวยรนตอนตนเพอการสงเสรมสขภาพทางเพศและอนามยการเจรญพนธ (2548) สทธอนามยการเจรญพนธ (2550) เปนตน แตทมจำนวนเพมมากขนคอเรองโรคเอดส มะเรงเตานมและปากมดลก เชน ความรเกยวกบโรคเอดสและแนวโนมพฤตกรรมการยอมรบผตดเชอของสตรชาวปกาเกอะญอ (2547) การตดมดลก : อำนาจแพทยตอรางกายผหญง (2550) รวมทงประเดนใหมๆ เชน เทคโลยการเจรญพนธ (2546) ชวจรยศาสตรเบองตน : ทางเลอกของสงคมไทย (2547) ฯลฯ

2541-2550 (n=1,695)

�����.indd 20 10/1/08 12:43:08 PM

��กลภา วจนสาระ

รองลงมาเปนเรองการเรยนรเรองเพศ มจำนวน 322 รายการ เพมขนเปน 19% ของรายชอทงหมดในทศวรรษน มเนอหาหลากหลายทงทเปนหนงสอวชาการและวทยานพนธ และทเปนหนงสออานเลน ซงใหขอมลความรในเรองเพศและเพศสมพนธ เชน โตแลวนะ นาจะรไว : ความรเรองเพศสำหรบวยรน (2545) สอนวยใสรเรองเพศ (2545) เซกซเปนสวนหนงของความรก (2546) การพฒนาหนงสอการตนเรยนดวยตนเองเรองเพศศกษา (2547) ฯลฯ

นอกจากนกเปนภาคปฏบตการของเรองเพศตางๆ โดยเฉพาะใน วยรน เชน ทศนคต พฤตกรรม ปจจยตางๆ ทสมพนธกบเรองเพศ และการสอสารเรองเพศ เชน ศกษาการมเพศสมพนธในวยเรยนของนกเรยนวยรน (2545) (เลมนเปนการศกษาของสามเณร แหงวทยาลยศาสนศกษา มหาวทยาลยมหดล) ปจจยทสงผลตอทศนคตการมเพศสมพนธกอนแตงงานของวยรน (2546) การมเพศสมพนธขามคนของวยรน (2548) เปนตน

ความรนแรงและการละเมดทางเพศ มทงสน 177 รายการ เปนหวขอทขยายตวเพมขนอยางตอเนองในแตละชวงทศวรรษ นอกเหนอจากเนอหาในเรองอาชญากรรมทางเพศ การขมขน การลวงละเมดและการคกคามทางเพศแลว เรองของการขายบรการทางเพศ และความรนแรงในครอบครวกมจำนวนไมนอย เปนการนำเสนอประเดนทไมเปนทเปดเผยและในรปแบบใหมๆ เชน ปรากฏการณความรนแรงทางเพศตอผหญงในอนเตอรเนต (2545) เพศสมพนธในสายเลอด : ตรรกแหงการตอตานขดขน (2546) ความรนแรงในชวตค : ความเงยบทซอนอยภายใตบรบทสงคมวฒนธรรม (2548) แอรโฮสเตส : นางฟาหรอเหยอตณหาบนเครองบน (2549) การเลอกปฏบตตอสตร : ศกษาการหามสตรเขาไปในพนทชนในของพทธศาสนสถานทบรรจพระบรมสารรกธาต (2550) เปนตน

หวขอ เพศภาวะ มจำนวน 107 รายการ ในชวง 10 ปนขยายตวขนมากเชนกน โดยเฉพาะในชวงปพ.ศ.2544-2545 เปนตนมา และมาก

�����.indd 21 10/1/08 12:43:09 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กวาครงหนงเปนงานเชงวชาการ ทงรายงานการวจยและวทยานพนธ ในสาขาสงคมศาสตร ทงนเทศศาสตร สงคมสงเคราะห สงคมวทยา พฒนาชมชน ศกษาศาสตร ฯลฯ ทสำคญคอสตรศกษา เชน ความเชอแบบตายตวเกยวกบคณลกษณะของสตรไทย (2541) ผหญงในภาพยนตร : กระบวนการผลตซำภาพลกษณของผหญงในสงคมไทย (2544) ผหญงในวาทกรรมการเมองเรองเพศและสทธอนามยเจรญพนธ (2547) เพศภาวะ : การทาทายราง การคนหาตวตน (2547) เพศสภาวะในสวรรณภม (2549) เปนตน

ในหวขอ ความหลากหลายทางเพศ นนมทงสน 91 รายการ ซงเพมจำนวนมากขนในชวงครงหลงทศวรรษเปนตนมา และเกอบสามใน สเปนลกษณะงานวชาการ ทงรายงานการวจยและวทยานพนธหลากหลายสาขา ไมวาจะเปนศกษาศาสตร จตวทยา นตศาสตร นเทศศาสตร สงคมสงเคราะห สงคมวทยา มานษยวทยา เภสชศาสตร และสตรศกษา เชน ประวตชวตของชายแปลงเพศ (2541) พฒนาการพฤตกรรมหญง รกรวมเพศ (2543) การสรางความเปนอนใหกบเกย (2545) สถานะทางกฎหมายของผแปลงเพศ (2547) เพศทสามในสงคมอาขา (2548) ความคาดหวงและความพงพอใจจากการใชฮอรโมนเพศหญงและยาตานฮอรโมนเพศชายของกระเทย (2549) ฯลฯ

และทอยในหวขอ ประเดนอนๆ อก 80 รายการ เปนหวขอทเรมเกดขนในชวงทศวรรษทแลว ตอเนองมาจนถงปจจบน ซงสวนใหญกเปนงานวชาการ รายงานวจย และวทยานพนธ ทศกษาประเดนรวมสมยในวฒนธรรมศกษา โดยเฉพาะเรองเพศในสอมวลชนรปแบบตางๆ เชน การแพรกระจายของสอทนำเสนอเรองราวทางเพศ (2543) คำเรยกผหญงเชงวถทางเพศในหนงสอพมพ (2545) การนำเสนอภาพนดหนาหนงของหนงสอพมพเดลนวส (2548) อนเทอรเนต : สอเพศศกษาของวยรนไทย (2548) เปนตน

�����.indd 22 10/1/08 12:43:09 PM

�3กลภา วจนสาระ

N=3,367

สวนทเหลอเปนเอกสารทไมปรากฏปทพมพ มจำนวน 28 รายการ ประมาณครงหนงของเอกสารเหลานเปนงานทมเนอหาในดานอนามย เจรญพนธ ทงการคลอด การคมกำเนด โรคตดตอทางเพศสมพนธ และภาวะเจรญพนธ รองลงมากเปนหนงสอทางดานการเรยนรเรองเพศ ความรนแรงและการละเมดทางเพศ และเพศภาวะตามลำดบ

วาดวยเรองราวของเพศและสขภาวะทางเพศในหองสมด

ในสวนนเปนการวเคราะหฐานขอมลออนไลนเรองเพศจากคำ สำคญทกำหนดไวในแตละกลม เพอทจะดวาในแตละประเดนเหลานนมกระบวนการนำเสนอเนอหา และลกษณะการเคลอนไหวของเนอหาในแตละประเดนอยางไร เพอใหเหนภาพเบองตนของความเปนมาและทศทางของการนำเสนอ “เรอง” ตางๆ ในบรบทของเพศและสขภาวะทางเพศทอยในหองสมด โดยพบวาภาพรวมเรองเพศในหองสมดนน มรายละเอยด ของแตละประเดน ดงน

ภาพแสดงสดสวนรายชอฐานขอมลเรองเพศ (จำแนกตามกลมคำสำคญ)

�����.indd 23 10/1/08 12:43:10 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

1.เรองเอดสและทองไมพรอมในอนามยเจรญพนธ

หองสมดมฐานขอมลในหวขออนามยเจรญพนธมากทสด คอเกอบสองในสามของเรองเพศทงหมด ซงไดแกเรองทเกยวของกบการทอง ตงแตเรมตนจนกระทงคลอด เรองของแมและเดก แทงและการทองไมพรอม การคมกำเนด การวางแผนครอบครว ภาวะเจรญพนธของคนกลมตางๆ เรองของสขภาพทางเพศ สมรรถภาพทางเพศ โรคตดตอทางเพศสมพนธ เชน กามโรค เอดส เปนตน รวมถงมะเรงเตานมและปากมดลก ในสวนนมทงหมด 2,115 รายการ คดเปน 63%

สวนใหญของหวขออนามยเจรญพนธ (ประมาณ 39%) เปนเรองของโรคตดตอทางเพศสมพนธ ซงรวมถงการตดเชอเอชไอวและเอดส

ดวย ทงหมดม 784 รายการ แบงเปนเรองทเกยวของกบเอดสโดยตรง ถง 704 รายการ และโรคตดตอทางเพศสมพนธอนๆ อก 80 รายการ ซงสวนใหญมเนอหาเกยวของกบแนวทางการรกษา การปองกน การศกษาถงความร ทศนคต และพฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตดโรค เชน ปจจยสงเสรมพฤตกรรมทางเพศทมผลตอการเปนกามโรคของเดกชายวยรน (2526) ประสทธผลของมาตรการควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธในกลมหญงบรการ (2532) ความร พฤตกรรม และความคดเหนดานโรคเพศสมพนธและโรคเอดสในกลมชาวประมงจร (2535) มตทางสงคม

ภาพแสดงสดสวนของรายชอฐานขอมลเรองเพศ ในหวขออนามยเจรญพนธ

�����.indd 24 10/1/08 12:43:11 PM

�5กลภา วจนสาระ

วฒนธรรมในการเผชญกบปญหาโรคตดตอทางเพศสมพนธของหญง (2541) 6 โรครายผหญงควรระวง (2550) เปนตน

ในสวนของเอดสนนเลมแรกทปรากฏในฐานขอมลเปนรายงานการวจยเรองการตดเชอเอดสในผปวยจตเวช เมอป 2525 ตอเนองมาดวยหนงสอใหความรเกยวกบการตดเชอ การระบาด และการดแลปองกนในกลมคนตางๆ โดยเฉพาะกลมเสยง เชน โรคเอดส : ความรทวไปสำหรบประชาชน (2528) คมอครเรองโรคเอดส (2532) ถาม-ตอบ ปญหาโรคเอดส (2533) ความชกของการตดเชอโรคเอดส และพฤตกรรมทางเพศของชายไทยอาย 21 ป ในภาคเหนอ (2534) กลวธในการใหความรเรองโรคเอดสแกชาวเขา (2534) พฤตกรรมเสยงของพนกงานขบรถสบลอตอการรบ และแพรเชอโรคเอดส (2534) พฤตกรรมทางเพศทเสยงตอการตดเชอโรคเอดสของนกศกษาชายวทยาลยอาชวศกษา (2535) เปนตน

ขณะเดยวกนกมงานในลกษณะทออกมาลดทอนความโหดรายนากลวของโรคเอดสทถกตตราไวอยางกวางขวางในชวงแรกๆ ดวยการนำเสนอเรองราวถายทอดประสบการณชวตของผตดเชอ ซงเรมมออกมาเมอป 2534 (เราสบายด ขอบคณ กแคเรามเอดสเทานน) อยอยางไรไมกลวเอดส (2536) รวมถงงานทเกยวของกบเรองเอดสในลกษณะของการใหคำปรกษาแนะแนวผานทางสอประเภทตางๆ สวนงานทพดถงโรคเอดสในดานของการปองกนควบคมนน ทจรงแลวมอยอยางตอเนอง แตเรมมการเนนกระบวนการดแลผตดเชอ การพฒนายา อาหาร การปฏบตตวของผตดเชอเพอบรรเทาอาการ ทงในการแพทยกระแสหลกและการแพทย ทางเลอก เชน หมอพนบานกบการดแลรกษาผปวยเอดส (2537) การ

รกษาผตดเชอเอดสดวยการปฏบตธรรม (2538) คมอสมนไพรรกษาโรค

แทรกซอนผตดเชอเอดส (2540) โภชนาการสำหรบผตดเชอ HIV และผ

ปวยเอดส (2540) และแนวทางการรณรงคปองกนการตดเชอในชวงปลายทศวรรษ 2530 เปนตนมา เชน ความเปนเพอนกบการปองกนโรคเอดส

ในโรงเรยนมธยมศกษา (2537) เครอขายอาสาสมครเพอการอยรวมกน

ในสงคมเอดส (2540) เปนตน

�����.indd 25 10/1/08 12:43:11 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

เกอบครงหนงในทน คอจำนวน 343 รายการ (48% ของงานเรองเอดสทงหมด) เปนงานทเกดขนในชวง 10 ปสดทาย เนอหาของงานมทงทคนควาลกซงลงไปในทางการแพทยและเวชปฏบต และกวางขวางครอบคลมผคนกลมตางๆ โดยเฉพาะการเขาถงกลมเสยง และการขยายบทบาทการดแลผตดเชอไปสชมชน รวมทงประเดนทางดานสทธมนษยชน ซงนาจะกลาวไดวาเปนสงทแสดงใหเหนการเปลยนแมบทความคดของสงคมทมตอผตดเชอ จากทเคยถกตตรา ถกรงเกยจจากสงคม โดยเฉพาะการตดเชอทางเพศสมพนธ มาสการยอมรบใหผตดเชอเปนสวนหนงของสงคม อยรวมกบผตดเชอและผปวยเอดส ซงมแนวโนมทจะมชวตอยไดยาวนานขน รวมไปถงการเผชญกบผลกระทบทางสงคม/วฒนธรรมตางๆ เนองจากสถานการณเอดส

ดงจะเหนไดจากชอเรอง การอยรวมกนของครอบครวผทเปนโรค

เอดส (2542) ศกยภาพและบทบาทของครอบครวและชมชนในการดแล

เดกกำพราเนองจากโรคเอดส (2543) บทบาทของสอมวลชนตอการเสนอ

ขาวการสงเสรมการอยรวมกนกบผตดเชอเอดส (2545) นอกจากนกยงมงานทถายทอดประสบการณของผตดเชอ ทชวยสรางความเขาใจและ ลดอคตทางสงคมทมตอผตดเชอไดไมนอย เชน โลกของผหญงตดเอดส (2542) เอดสไดอาร วนาทชวต (2544) ทผเขยนเขยนตอเนองออกมา

อก 3-4 เลม I will survive : เรองราวชวตจรงของเดกสามคนทตดเชอ

เอชไอว ตงแตลมตาดโลก และตองเผชญหนากบการไมยอมรบของสงคม (2546) เสยงกองจากวดพระบาทนำพ (2547) เสยงและทางเลอกของ

ผหญงตดเชอเอชไอว (2549) เปนตน

แมงานสวนใหญจะเปนงานทางสงคมศาสตรและสาธารณสข ทศกษาถงกระบวนการดแล ปองกน ควบคม การรณรงค ศกษาพฤตกรรมเสยง ฯลฯ แตในทางการแพทยแลวกพบวา มความพยายามอยางยงในการพฒนาแนวทางการรกษา การดแลและปองกน โดยเฉพาะการเปดโอกาสใหการแพทยทางเลอกไดคดคนสรรพคณทางยาของสมนไพรชนดตางๆ เชน การวจยและพฒนานำมนขมน ทสกดจากขมนชนเพอชวยเหลอ

�����.indd 26 10/1/08 12:43:11 PM

��กลภา วจนสาระ

ผปวยทตดเชอเอดส (2543) การศกษาแอนตออกซแดนทในพชสมนไพร

และพชผกไทยสำหรบการเสรมสขภาพผตดเชอเอชไอวและผปวยเอดส (2544) การศกษาฤทธตานเชอ HIV เชอรา เชอแบคทเรยของสมนไพร

มะเมา และพชสมนไพรไทย 4 ชนด (2546) เปนตน ควบคไปกบการศกษาวจยประสทธผลและผลกระทบขางเคยงของยาตานสตรผสมตางๆ

นอกจากงานในหองสมดจะสนใจเรองเอดสเปนอนดบหนงแลว รองลงมาเปนเรองของอนามยแมและเดก ทงหมดมจำนวน 568 รายการ (ประมาณ 27%) แยกเปนเรองทองโดยเฉพาะได 502 รายการ เรองแมและเดกหลงคลอดอก 66 รายการ สำหรบเรองตงครรภหรอทองนน รายชอหนงสอเลมแรกทปรากฏในการสบคนคอ คมอมารดาและการเลยงเดก (2508) ซงมคำอธบายเพมเตมวา เปนความรในวชาครรภรกษาและวธปฏบตตน ภายหลงคลอดตลอดจนการบรบาลทารกใหไดรบผลดและ ถกตอง เพอประโยชนสขของมารดาและทารกทกคน

งานเรองทองในชวงแรกๆ สวนใหญเปนรายงานวจยและวทยานพนธ ทางดานพยาบาลและสาธารณสข ในแงมมตางๆ ทงทางดานการปฏบตตวในการฝากครรภ การดแล การผดงครรภ การเตรยมรางกายและจตใจสำหรบการคลอด และปจจยเสยงตางๆ ในระหวางการตงครรภ ซงเปนงานของผเชยวชาญเฉพาะทางในสาขาตางๆ แตงานในชวงหลงเปนการถายทอดประสบการณเมอตงครรภซงมใชผ เชยวชาญมากขน เปนประสบการณททกคนรไดดวยการอาน และสามารถเตรยมตวลวงหนาได เชน อานกอนคลอด : ความรและขอปฏบตระหวางตงครรภ (2531) สขสนต

กบการตงครรภและมลกรก (2533) เตรยมพรอมเพอลกรก (2534) ไดอะรคนทอง (2538) คยเรองคลอดกบหมอสต (2546) ดแลครรภ ดวยตนเอง (2549) เปนตน

จากรายชอทมมากมายเหลาน แสดงใหเหนวาสงคมไทยใหความสำคญกบกระบวนการเปลยนสถานะของผหญงไปเปน “แม” มากเพยงใด

�����.indd 27 10/1/08 12:43:11 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

นอกจากการสรางและสะสมความรในเรองเอดสและอนามยแม และเดกเปนสวนใหญแลว ทเหลอกเปนเรองของสขภาพทางเพศและ สขอนามยของผหญงอก 275 รายการ ซงแบงเปนเรองสขภาพทางเพศทวไป 125 รายการ เนอหาหลากหลาย ทงสมรรถภาพทางเพศ ฮอรโมนเพศ สขภาพทางเพศในกลมวยตางๆ เชน การศกษาสมนไพรไทยทมฤทธ

ในการบบตวของมดลก (2524) สมรรถภาพทางเพศและความบกพรอง

ทางเพศ (2528) Healthy sex (2537) สขภาพทางเพศของผสงอาย

ไทย (2541) เรองพลกจากคลนกทางเพศ (2546) เรองวนๆ ของนอง

จมจม (2548) เปนตน

ในสวนสขภาพอนามยของผหญงนน รวบรวมไวเฉพาะเรองของมะเรง ทงหมด 150 รายการ เปนเรองของมะเรงเตานม 64 รายการ ในจำนวนน กวา 60% เปนงานทออกมาในชวงทศวรรษสดทาย และ สวนใหญเปนวทยานพนธในสายสขภาพ รวมทงหนงสอใหความรสำหรบบคคลทวไป เชน ดแลเตานมอยางใสใจสภยจากมะเรง (2548) รรอบ

เตา เทาทนมะเรง (2548) เขา “อก” เขาใจ เรองมะเรงเตานม (2549) ฯลฯ สวนมะเรงปากมดลก มทงสน 78 รายการ สวนใหญเปนงานในชวง 15 ปหลง โดยเฉพาะวทยานพนธในสายแพทยและสาธารณสข และยงไมปรากฏงานในลกษณะทเปนคมอดแลตวเอง หรอโดยผทไมใชผเชยวชาญมากนก

ประเดนนอกเหนอจากขางตนในหวขออนามยเจรญพนธ กไดแก เรองแทงและทองไมพรอม รวม 91 รายการ ซง 81 รายการเปนเรองแทง อก 10 รายการเปนเรองทองไมพรอม หนงในประเดนทนาสนใจสำหรบกรณนกคอตวเลขของรายชอทรวบรวมไดจากหนงสอ รายงานวจย และวทยานพนธในเรองแทงและทองไมพรอมมจำนวนไมมากนก ขณะทเปนเหตการณซงเกดขนรายวนราวกบเปนเหตการณปกต เนองจากตวเลขของเรองนในสวนของขาวและบทความในหนงสอพมพและสอออนไลน มสดสวนมากกวาเกอบเทาตว ทงๆ ทรวบรวมเฉพาะชวง 10 ปเทานน ในดานหนงจงอาจแสดงใหเหนถงการขาดองคความรในเรองแทงของสงคม

�����.indd 28 10/1/08 12:43:11 PM

��กลภา วจนสาระ

ไทย หรออาจเปนการขาดการเชอมโยงทำความเขาใจระหวางภาควชาการกบสงคมกเปนได

สวนเรองของการคมกำเนดและวางแผนครอบครวนนมทงหมด 196 รายการ เรองเทคโนโลยทชวยในการเจรญพนธ มทงหมด 19 รายการ ซงเปนเรองของการชวยใหคนมลกยากมลกไดดวยวธการตางๆ เชน การรบตงครรภแทน เทคโนโลยเจรญพนธ และชวจรยศาสตร เปนงานในลกษณะตำราวชาการดานสตนรเวช สำหรบนกศกษาแพทยและพยาบาลอก 45 เลม และงานอนามยเจรญพนธในประเดนบทบาททาง

เพศ ม 11 เลม ทงหมดเปนงานทออกมาในชวง 2541-2550

2.ภาพสะทอนความอยาก“เรยน”และ“ร”เรองเพศ

รายชอฐานขอมลจากหองสมดทมากเปนอนดบสองคอ หวขอการเรยนร เรองเพศ ในทน เปนความหมายกวาง ทงท เปนภาคความร

(theory) ในเชงการศกษาเรยนรเรองเพศศกษา เพศศาสตร การศกษาถงทศนคต คานยมทางเพศ จรยธรรมทางเพศ การถายทอดความร ใหคำปรกษา การสอสารเรองเพศ และการอบรมขดเกลาเรองเพศ และภาค

ปฏบตการ (practice) ของเรองเพศ ไดแก ปจจยและบรบทตางๆ ทเกยวของกบเพศสมพนธ พฤตกรรมทางเพศ วถชวต ประสบการณทางเพศ และอารมณความรสกทางเพศ ใน keyword นมทงหมด 549 รายการ รองลงมาเปนลำดบ 2 คอ 16% ทนาสนใจกคอ งานกวา 60% หรอจำนวน 341 รายการ เปนรายงานการวจยและวทยานพนธในสาขาตางๆ ทงในทางจตวทยา สาธารณสข พยาบาลศาสตร นเทศและวารสารศาสตร ทมากทสดเปนงานในสาขาศกษาศาสตรและครศาสตร อนแสดงใหเหนวาสงคมวชาการสนใจใครรในประเดนนอยางกวางขวาง

เนอหาของการวจยและวทยานพนธสวนใหญเปนการศกษาเรองทศนคต ความร ความคดเหน คานยมในเรองการมเพศสมพนธ พฤตกรรมทางเพศของคนกลมตางๆ โดยเฉพาะวยรน วยเรยน เชน ทศนคตในเรองเพศและความตองการทจะศกษาในเรองเพศของนกเรยน

�����.indd 29 10/1/08 12:43:12 PM

30ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ชนประถมศกษา (2531) ทศนคตตอการมเพศสมพนธกอนการสมรสของ

นกเรยนวยรน (2539) ความรและแหลงความรเรองเพศของนกเรยนชน

มธยมศกษาตอนตน (2541) ความรเจตคตและพฤตกรรมทางเพศของ

นกเรยนประถมและมธยมศกษา (2543) การศกษาคานยมทางเพศและ

พฤตกรรมเสยงทางเพศของนกศกษาในมหาวทยาลยเอกชน (2545) ปจจยททำใหนกเรยน นกศกษาหญงมเพศสมพนธกอนวยอนควร (2548) รวมถงการสำรวจและการประเมนการสอนเรองเพศในสถาบนการศกษาตางๆ ซงในระยะหลงการคนควาวจยมแนวโนมทจะหนไปสเรองใหความรเรองเพศในสอประเภทตางๆ มากขน ทงสอวทย โทรทศน นตยสาร ภาพยนตร หนงสอพมพ และเวบไซต เชน การใชจดเวาวอนทางเพศใน

ภาพยนตรโฆษณาทางโทรทศน (2536) การนำเสนอเรองเพศศกษาทาง

สอวทยกระจายเสยง (2539) บทบาทของนตยสารในการใหความรเรอง

เพศ (2543) การสอสารเรองความสมพนธระหวางเพศในการตนญปน

(2544) การวเคราะหการสอสารเพอพฒนาความรเรองเพศศกษาใน

รายการ “ชรก ชรส” (2545) มณฑลสาธารณะในการสอสารเรองเพศ

ศกษาของวยรนผานทางเวบบอรดในเวบไซตจตใจดอทคอม (2548) เปนตน

สวนของหนงสอ ซงมสดสวนไมถง 30% นนสวนใหญเปนเรองของการใหความรในเรองเพศ ตงแตกอนพ.ศ.2500 ดวยเรอง กามารมณ

และชวตสวาท (2491) คมออบรมเพศศกษาในเดก (2493) และตอเนองมาเรอยๆ ทงในแงของหนงสอวชาการและสำหรบบคคลทวไป เชน กามารมณทางเพศแผนใหม (2516) เพศศกษา (2518) ตำรบรกจาก

อนเดย (2521) เรองเพศททกคนตองการรแตไมกลาถามใคร (2523) หนมแนนกบกามารมณ : เพศศกษาสำหรบวยรนและผปกครอง (2527) เซกสรวมสมย : สำหรบหนมสาว (2532) เปนตน

ทนาสงเกตกคอ ภาพรวมของการใหความรเรองเพศหรอเพศศกษาสวนใหญเปนเรองสำหรบผชาย เพอความสขทางเพศ ดงจะเหนไดจาก ชอเรอง เพศศกษานารสำหรบชาย (2527) เสนหชาย : เทคนคประทบ

�����.indd 30 10/1/08 12:43:12 PM

3�กลภา วจนสาระ

ใจคนรก (2532) คมอหนมนอยหนมใหญตวรกเตมพลงเตรยมพรอมสสนามรก (2541) ฯลฯ ขณะทการใหความรเรองเพศสำหรบผหญงนน เปนเรองของการปฏบตตว (ทางเพศ) เยยงกลสตร เพอธำรงความยงยนแหงชวตครอบครว มใชเปนความรเพอความสขทางเพศ เชน คณสมบต

กลสตร : ตงแตวยรนจนถงวยกลางคน (2502) เสนหนาง : เทคนคผกใจ

คชวต (2530) เลยงลกสาวใหเปนผหญง (2543) เปนตน

นอกจากน การใหความรเรองเพศดวยรปแบบของการตอบปญหากมมาตงแตยค 2500 เชน กน ดวยเรอง ครอบสงคม “ลดดา” ตอบปญหา

เอกซคลซพ (2508) และมตอเนองเปนระยะๆ ทงโดยผเชยวชาญและบคคลทวไป เชน ตอบปญหาหวใจ (2522) หมอสตตอบปญหา (2531) ศศวมลตอบปญหา (2532) เปนตน

ในประเดนเรองเพศกบวยรน ซงมกจะถกมองวาเปนกลมเสยงสำคญในเรองเพศเสมอมานน แมโรงเรยนจะมบทบาทสำคญ แตทจรงแลวครอบครวเรมมบทบาทในการสอนเรองเพศมาตงแตประมาณทศวรรษ ท 2520 เชน จะสอนเพศศกษาแกลกอยางไรด (2521) คยกบลกวยรน

เรองเพศ (2529) และมจำนวนมากขนในชวงทศวรรษสดทาย เชน เรอง สอนวยใสรเรองเพศ (2545) คลนกรกฉบบแตกพาน (2545) เรองเพศท

ไมอยากใหลกร (แตกลวอยวาลกจะถาม) : คมอเพอการผานพนพฒนาการ

ทางเพศของลกตงแตแรกเกดจนถงวยรน (2547) คยเปดใจ รกปลอดภย :

คำแนะนำเพอการสอสารเรองเพศอยางสรางสรรคระหวางพอแมและบตร

หลานในครอบครว (2548) เปนตน นอกจากนกเปนประเดนในเรองการศกษาพฤตกรรมทางเพศ คานยม ทศนคต ปจจยตอการมเพศสมพนธของวยรนทงชายและหญง โปรแกรมการสอนและการสอสารเรองเพศศกษา รปแบบตางๆ

3.ไมคอยมความรนแรงและการละเมดทางเพศในหองสมด

ในหวขอความรนแรงและการละเมดทางเพศนนหมายรวมในทกๆ มต คอทงความรนแรงทเกดขนในระดบกายภาพ ทางวาจา ทางจตใจ และ

�����.indd 31 10/1/08 12:43:12 PM

3�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ความรนแรงทางสงคมทเกดขนในเชงโครงสราง อนไดแก อคตและการเลอกปฏบตทางเพศ การคกคามทางเพศ ความเสยงทางเพศ บรการทางเพศและเพศพาณชย (ในฐานะทเปนการเอารดเอาเปรยบ และความรนแรงในเชงโครงสราง) การกระทำผดทางเพศ ปญหาทางเพศ

รายการหนงสอในหวเรองนม 286 รายการ หรอคดเปน 8% ของรายชอหนงสอทสบคนไดทงหมด และเกอบทงหมดอยในชวงหลงทศวรรษ 2520 เปนตนมา ขณะทตวเลขของขาวและบทความเรองความรนแรงและการละเมดทางเพศในสอออนไลนนน มสดสวนสงถง 63% ในระยะเวลาเพยง 10 ปเทานน แสดงใหเหนวาสอมวลชนใหความสนใจกบการใชความรนแรงและนำเสนอขาวดานนตลอดมา ซงนาสนใจทโดยสดสวนแลวมการศกษาคนควาในเรองน และผลตงานออกมาเปนหนงสอและงานวชาการ ไมมากเลย

ในชวงแรกๆ เปนเรองเกยวกบความผดทางอาญาในการละเมดทางเพศ การขมขนกระทำชำเรา อาชญากรรมทางเพศ เชน ความผดเกยวกบ

เพศ (2509) ขมขน : ปญหาความรนแรงทางเพศ (2535) การคกคามทางเพศ (2533) นอกจากนกเปนเรองของบรการทางเพศ ทงทเปน ผหญงและเดก เชน การแสวงหาประโยชนทางเพศจากสตรไทยกบปญหา

สทธมนษยชน (2527) โสเภณเดกและการทารณกรรมเดกในสงคมไทย

(2536) การทารณทางเพศตอเดก (2537) เปนตน

เกอบ 60% ของงานในหวเรองนอย ในชวงทศวรรษสดทาย (2541-2550) มเนอหาหลากหลาย ครอบคลมถงความรนแรงและการละเมดทางเพศในทกแงมมมากขน สอดคลองกบปญหาในเชงโครงสราง ททวความซบซอนมากขนดวยเชนกน รายชอหนงสอในชวง 10 ปสดทาย จงมทงเรองของความรนแรงในครอบครว อคตทางเพศ จนตนาการทางเพศทเลวราย การแสวงประโยชนจากเพศพาณชย และความรนแรงทางเพศทปรากฏในสอตางๆ เชน ผหญงและเดก : เหยอความรนแรงใน

ครอบครว (2542) ชวตความเจบปวดของลกสาวชาวเขาผถกขาย (2544) เพศสมพนธในสายเลอด : ตรรกแหงการตอตานขดขน (2546)

�����.indd 32 10/1/08 12:43:12 PM

33กลภา วจนสาระ

ปรากฏการณความรนแรงทางเพศตอผหญงในอนเตอรเนต (2545) ละครโทรทศนทปรากฏความรนแรงในครอบครวตอสตร (2549) การ

เลอกปฏบตตอสตร : ศกษาการหามสตรเขาไปในพนทชนในของพทธ

ศาสนสถานทบรรจพระบรมสารรกธาต (2550) เปนตน

4.เพศภาวะเปนเรองทกำลงมาแรง

คำวาเพศภาวะในทนใชในความหมายทรวมเอาประเดนเรองเพศสภาพ เพศสถานะ เพศวถ บทบาททางเพศ ความเสมอภาคทางเพศ มตหญงชาย และประเดนวชาการทเปนภาพรวมหรอเรองทวๆ ไปในเรองเพศ ม 154 รายการ หรอ 5% ใกลเคยงกบประเดนความหลากหลายทางเพศ แมจะมจำนวนไมมากนก แตประมาณ 65% ของงานดานเพศภาวะเปนงานทเกดขนในชวงทศวรรษสดทาย (2541-2550) สวนใหญเปนงานทกลาวถงบทบาทระหวางเพศ ความเปนหญงและชายทางวฒนธรรมในสงคมไทย การสรางความเสมอภาคระหวางเพศ การสรางและผลตซำ ภาพตวแทนใหกบเพศสภาพ ซงสะทอนใหเหนวาโลกทศนของผคนตอเรองเพศนน เปนสงทถกสรางขนในแตละวฒนธรรม ตวอยางของงานในลกษณะนไดแก ความเชอแบบตายตวเกยวกบคณลกษณะของสตรไทย (2541) การตอรองทางเพศสภาพในนตยสารผหญงและผชาย (2544) คกหญงกบ

การเลอนไหลและหลากหลายของเพศสภาพ (2547) การศกษาวเคราะห

ความเชอเรองเพศวถกบพระธาตในพทธศาสนาลานนาไทย (2550) เปนตน

5.เรองผชายยงคงเปนใหญในความหลากหลายทางเพศ

ความหลากหลายทางเพศเปนหวเรองทวาดวยเพศทสาม รกรวมเพศ หญงรกหญง ชายรกชาย ในแงมมตางๆ มทงหมด 135 รายการ หรอคดเปน 4% ของรายชอทสบคนทงหมด งานสวนใหญประมาณเกอบ 70% เกดขนในชวง 10 ปทผานมานเอง แมจะมหนงสอวาดวยเรองราวของหญงรกหญงในป 2518 (เลสเบยน : กามารมณวตถารของสตร) แต

�����.indd 33 10/1/08 12:43:12 PM

3�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

นาสนใจทแมจะเปนงานทอยในหวขอหลากหลายทางเพศแลว สวนใหญ กยงคงเปนเรองของผชาย นนคอเปนเรองของชายรกชาย

ทนาสงเกตกคอ เนอหาของงานทงหมดไดแสดงใหเหนการเปลยนแปลงทศนคตของสงคมในเรองนพอสมควร นนคองานในชวงทศวรรษ 2530 จะนำเสนอเรองความหลากหลายทางเพศ หรอเพศทสาม ในมมของพฤตกรรมทางเพศทเบยงเบน เปนความผดปกตทางจตใจในเรองเพศ เชน ความผดปกตทางเพศ ทอม เลดและเกย (2532) การศกษา

ปญหาของนกศกษาชายทมพฤตกรรมรกรวมเพศ (2533) ปจจยทางจต-

สงคมในผชายทมาขอรบบรการผาตดแปลงเพศ (2535) เปนตน

แตงานในทศวรรษ 2540 เปนตนมาจะเปนเรองเพศท 3 กบประเดนรวมสมยตางๆ อาท การศกษาวถชวต อตลกษณของผทมความหลากหลายทางเพศ ในชวงชนของสงคมทหลากหลายมากขน ดวยประเดนรวมสมยอยางเชนการแปลงเพศ สถานะทางกฎหมาย สทธของเพศทสาม วถเพศ ฯลฯ นอกจากนยงมงานในเชงวฒนธรรมศกษาอนๆ รวมดวยอกไมนอย เชน การสรางสารสนเทศและภาพตวแทนของชายรก

ชายในเวบไซตไทย (2544) การสรางความเปนอนใหกบเกย (2545) ตว

ตนในเรองเลา : การตอรองทางอตลกษณของหญงรกหญง (2545) ชวต

หลงการผาตดเปลยนเพศจากชายเปนหญง (2546) เกย : กระบวนการ

พฒนาเอกลกษณและวถชวตทางเพศ (2547) กะเทยมสลม : ความ

รนแรงในเพศทสาม (2548) เพศทสามในสงคมอาขา (2548) ตวละคร

รกรวมเพศหญงในนวนยายไทย (2550) เปนตน

6.ประเดนอนๆเชน ประวตศาสตร ศาสนา วฒนธรรมรวมสมย เรองเพศในสอ กฎหมาย ประชาสงคมและการเคลอนไหวทางสงคม มทงสน 128 รายการ คดเปน 4% ของรายชอทสบคน ทงหมดเปนงานทเกดขนในชวง 20 ปหลง (2531-2550)

สวนใหญเปนเรองเพศในสอประเภทตางๆ เชน ลกษณะของการ

สรางฝนจนตนาการทางเพศในสอมวลชนไทย (2535) วเคราะหเนอหา

�����.indd 34 10/1/08 12:43:12 PM

35กลภา วจนสาระ

ขาวสตรในหนาสตรของหนงสอพมพเดลนวส (2537) การสอความหมาย

เรองทางเพศจากการแสดงตลกผานสอวดทศน (2539) ลกษณะการ

นำเสนอเนอหาทเกยวของกบเรองเพศในหนงสอการตนญปน (2542) สญญะทางเพศในหองสนทนาทางคอมพวเตอร (2543) การนำเสนอขาว

สตรบนหนาหนงของหนงสอพมพไทยรฐ (2546) เปนตน

�����.indd 35 10/1/08 12:43:13 PM

36ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

3 “เรอง” เพศ ทสอมวลชนสนใจ

พ≤นาการของขาวและบทความเรองสขภาวะทางเพศในรอบทศวรรษ

ในสวนของการรวบรวมขาวและบทความนใชการสบคนรายชอ และเกบรวบรวมไฟลขาวจากศนยบรการขาวสารและขอมลออนไลนผานเครอขายอนเตอรเนต โดยแยกสบคนและเกบไฟลขาวตามกลมคำสำคญ ทกำหนดไว 8 หวขอคอ (1) การเรยนรเรองเพศ เพศศกษา เพศสมพนธ (2) อนามยเจรญพนธ (3) เพศภาวะ เพศสถานะ เพศวถ บทบาททางเพศ (4) ความหลากหลายทางเพศ (5) ความรนแรงและการละเมดทางเพศ (6) แทง (7) ขมขนและภยทางเพศ และ (8) สอสาธารณะ

รายชอขาวและบทความทเกบรวบรวมไวทงหมดมจำนวน 17,953 เรอง แตในการวเคราะหไดตดรายการขาวทเกดขนกอนพ.ศ.2541 และสวนขาวทไมปรากฏวนทออก และเลอกเฉพาะขาวทเกดขนในชวงระยะเวลา10 ป คอตงแตพ.ศ.2541-2550 มาวเคราะห มจำนวนทงสน 17,529 รายการ

�����.indd 36 10/1/08 12:43:13 PM

3�กลภา วจนสาระ

หากพจารณาถงความเคลอนไหวของขาวและบทความทเกยวของกบเรองเพศและสขภาวะทางเพศในรอบ 10 ปทผานมา ปรากฏภาพรวมของสถานการณแตละปดงภาพขางลาง จะเหนวาในชวงตนทศวรรษมจำนวนขาวรวมแลวไมมากนก แตขยายตวเพมขนมาในชวงป 2546 และมาเพมขนรวดเรวอกครงในชวงป 2549-2550 ทงน สวนหนงอาจเปนเพราะพฒนาการของเทคโนโลยในกระบวนการผลตและระบบการจดเกบขอมลของแหลงสบคนตางๆ เอง ททำใหสามารถสบคนและเกบรวบรวมไฟลขาวอเลคโทรนคสไดสมบรณครบถวนมากขนในชวงปลายทศวรรษ

ในรายงานฉบบน จะแบงชวงเวลาของการวเคราะหขาวและบทความออนไลนทไดออกเปน 3 ชวงตามจำนวนขาวทเคลอนไหวอยในชวง 10 ปทเกบขอมล นนคอ (1) ชวงตนทศวรรษ คอ ตงแตพ.ศ.2541-2544 ซงมตวเลขของขาวไมมากนก คอไมถง 1,000 รายการในแตละป (2) ชวงกลางทศวรรษ คอ ระหวางพ.ศ.2545-2548 ซงมตวเลขเฉลยของขาวอยทประมาณ 2,000 รายการ และ (3) ชวงปลายทศวรรษ คอ พ.ศ.2549-2550 ซงมจำนวนของขาวเพมขนสงมากกวา 3,000 รายการ

2550254925482547254625452544254325422541

- 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000

3,9363,102

2,0031,907

2,2251,711

807504511

826

ภาพแสดงจำนวนฐานขอมลดานขาวฯ ในรอบ 10 ป (2541-2550)

�����.indd 37 10/1/08 12:43:14 PM

3�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

(1) ในชวงตนทศวรรษ คอ ตงแตพ.ศ.2541-2544 นน ขาวและ บทความทปรากฏในสอสวนใหญ คอ73% เปนเรองของความรนแรงและอาชญากรรมทางเพศ นนคอ เปนเรองขมขนโดยเฉพาะถง 48% และความรนแรง การคกคามทางเพศ และเพศพาณชยอก 25% นอกจากน กเปนขาวเกยวกบอนามยเจรญพนธ ซงรวมโรคตดตอทางเพศสมพนธ อก 11% เปนขาวเรองการทำแทง 6% การเรยนรเรองเพศ และเรองความหลากหลายทางเพศ คดเปนสดสวน 5% และ 3% ตามลำดบ สวนเนอหาขาวทเกยวของกบประเดนเพศภาวะและเรองเพศในสอนนมจำนวนไมมากนก

2541-2544

n=2,645

(2) ชวงกลางทศวรรษ คอ ระหวางพ.ศ.2545-2548 เปนชวง 4 ปทตวเลขของขาวพงขนสงในทกหวเรอง เฉลยแลวเพมขนกวาในชวงตนทศวรรษถง 3 เทา เมอเทยบสดสวนแลวขาวอาชญากรรมและความรนแรงลดลงเพยงเลกนอย คอจาก 73% ในชวงกอนเหลอเปน 63% ในชวงน และเปนขาวในประเดนขมขนลดลง (จาก 48% เหลอ 31%) แตในสวนของความรนแรงการคกคามทางเพศ และเพศพาณชยกลบมสดสวนเพมขน (จาก 25% เปน 32%) ซงสวนใหญเปนขาวในเรองของบรการทางเพศ

�����.indd 38 10/1/08 12:43:14 PM

3�กลภา วจนสาระ

แตขาวทเพมพนทในสอมากขนนนเปนเรองของพฤตกรรมทางเพศของคนกลมตางๆ โดยเฉพาะวยรนซงรวมอยในหวขอการเรยนรเรองเพศ (10%) เปนเรองของความหลากหลายทางเพศ (8%) และเรองอนามยเจรญพนธ (12%) อนไดแกเรองของการคมกำเนด และโรคตดตอทางเพศสมพนธ คอเอดสเปนสวนใหญ นอกจากนขาวในหวเรองเพศภาวะ และเรองเพศในสอกเพมพนทในขาวทงหมดไดเพยงเลกนอย

(3) ชวงปลายทศวรรษ คอ พ.ศ.2549-2550 แมจะเปนระยะเวลาเพยง 2 ป แตขาวในสองปสดทายนนมเปนจำนวนมาก (มากกวา 3,000 ขาว) และจะเหนวาขาวทเกยวของกบความรนแรงยงคงเปนขาวทสอมวลชนใหความสำคญเปนลำดบแรกๆ เชนเคย คอรวมขาวขมขนและความรนแรงทางเพศแลวไดเปน 63% แตทนาสงเกตกคอ เรองขมขนกลบมาเปนขาวทมสดสวนพนทสงทสดคอ 41% สวนขาววาดวยความรนแรง การละเมดทางเพศ และเพศพาณชยนนมสดสวนลดลงเหลอ 21% ขณะทขาวหวขออนๆ เพมพนทขนเลกนอย คอ ขาวดานอนามยเจรญพนธ (11%) ขาวดานการเรยนรเรองเพศ (11%) ขาวในหวขอความหลากหลายทางเพศ (8%) ขาวเรองทำแทงนนมสดสวนลดลงเลกนอยเหลอ 4% ขณะทขาวในหวขอเพศภาวะ และเรองเพศในสอ เพมพนทมากขนใน สดสวนเทาๆ กนคอ 2%

2545-2548

n=7,846

�����.indd 39 10/1/08 12:43:15 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

“เรอง”ของเพศในขาวและบทความ

หากพจารณาภาพรวมของเนอหาขาวและบทความทงหมดตามกลมคำสำคญทกำหนดแลว จากจำนวนขาวทนำมาคำนวณทงหมด 17,529 รายการ ปรากฏผลดงภาพขางลาง คอพบวาในรอบ 10 ปทผานมาเนอหาขาวจำนวนมากทสดเปนเรองของการขมขน คดเปนสดสวน ไดถง 38% รองลงมาคอเรองความรนแรงทางเพศ (26%) เรองอนามย

เจรญพนธ (12%) การเรยนรเรองเพศ เพศศกษา (9%) ความหลาก

หลายทางเพศ (7%) และเรองการทำแทงอก 5% นอกนนมสดสวน ไมมากนก คอหวขอเพศภาวะ (2%) เรองเพศในสอ มเพยง 1% ของรายชอขาวทเกบรวมรวมไวทงหมด

2549-2550

n=7,038

�����.indd 40 10/1/08 12:43:16 PM

��กลภา วจนสาระ

ตารางท 2 แสดงจำนวนรายชอขาว

และบทความเรองเพศ จำแนกตามคำสำคญทใชสบคน ปพ.ศ. แทง หลากหลายฯ เพศภาวะ สอ อนามย การเรยนร ความ ขมขน รวม เจรญพนธ เรองเพศ รนแรง

2541 16 26 5 1 58 28 173 519 826

2542 32 13 5 3 61 15 108 274 511

2543 22 15 2 2 76 37 104 243 498

2544 92 25 2 19 100 40 279 250 807

2545 56 89 32 15 125 117 669 608 1,711

2546 97 73 31 14 212 165 690 943 2,234

2547 87 242 29 24 351 268 517 389 1,907

2548 140 229 19 33 257 205 618 502 2,003

2549 98 236 62 42 356 210 689 1,409 3,102

2550 157 362 81 67 426 577 765 1,501 3,936

รวม 797 1,310 268 220 2,022 1,662 4,612 6,638 17,529

ทมา : กลภา วจนสาระ. 2551. ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว : หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ. รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ” แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ดำเนนงานโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง.

N=17,529

ภาพแสดงฐานขอมลดานขาวในรอบ 10 ป (2541-2550) แยกกลมคำสำคญทจดเกบ

�����.indd 41 10/1/08 12:43:18 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

สถานการณเรองเพศและสขภาวะทางเพศในรอบทศวรรษ เมอพจารณาจากขาวและบทความทรวบรวมไดทงหมด สามารถสรปและ ตงเปนขอสงเกต โดยเรยงลำดบของเรองตามจำนวนขาวไดดงนคอ

1.“ขมขน”เปนเรองทสอสนใจเสมอ

ในหวขอขมขน ซงมจำนวนขาวมากทสด (6,638 ขาว) นน พบวามอตราเพมขนสงมากใน 2 ปหลง คอ ในป 2549 มจำนวนขาวมากกวา 1,400 รายการ และในป 2550 เพมเปนเกอบ 1,501 ขาว ดงภาพขางลาง เนอหาสวนใหญเปนคดขมขนและทำรายทางเพศ ตวเลขทเพมสงขนในบางปนนสวนหนงเปนเพราะมคดใหญทสอสนใจตดตามอยางตอเนอง เชน คดครสาวกบลกศษยในชวงปลายป 2546 คดครชาย 2 คนขมขนเดกประถมหลายรายเมอป 2549 และขาวกรณถายคลปวดโอขมขนแลวเผยแพรทางอนเตอรเนตและมอถอ ในชวงป 2549 เปนตน จากการสำรวจในเบองตนพบวา ขาวขมขนมกจะถกนำเสนอในประเดนตางๆ คลายคลงกนในสอสวนใหญ ดงนคอ

(1) การรายงานสถานการณและเหตขมขนทเกดขนรายวน ซงจะใหรายละเอยดเรองราวหรอหลกฐาน รวมถงความกาวหนาในการดำเนนคด นอกจากนยงมบทความทเกยวของอกจำนวนหนง

2541 2545 25472544 2549 25502546 254825432542

400200-

600800

1,6001,4001,2001,000

n=6,638

�����.indd 42 10/1/08 12:43:19 PM

�3กลภา วจนสาระ

(2) ขอมลของผกระทำผด ทงชอ อาย ความสมพนธกบเหยอ อาชพ ผกระทำผดในคดขมขนสวนใหญมความสมพนธเปนญาตและคน ใกลชดของเหยอ เชน พอ พอเลยง นา ตา ลง ป เพอน ฯลฯ นอกจากนกมคร ตำรวจ พระ ซงพบขาวเปนระยะๆ ตลอด 10 ปทผานมา รวมถง ผทมอาชพขบรถรบจาง ยาม แพทย สว. หมอด หมอทำเสนห รางทรง ฯลฯ โดยอายนอยทสดของผกระทำผดคอ 7 ป ซงศกษาอยในระดบอนบาล 2 เทานน ดงขาว อนาถ อนบาล 2 ขมขน นร.ป.2 (2550) และอายสงทสดคอ 82 ป นอกจากนยงพบวามผกระทำผดตอเนองกบเหยอสงทสดคอ 200 ราย

ขอมลดงกลาวนแสดงใหเหนถงความรนแรงทเกดจากความสมพนธเชงอำนาจของผขมขนทถอวามสถานะทางสงคม มอำนาจเหนอเหยอแทบทงสน ไมวาจะเปนกรณของผชายกบผหญงทแปลกหนาไมรจกกน หรอกรณทมความสมพนธทางสายเลอดหรอเปนคนใกลตว เชน พอ/พอเลยงกบลก ลง/นากบหลาน ครกบลกศษย ตำรวจกบประชาฃน พระกบเณร/แมช/สกา หรอเจาหนกบลกหนกตาม ดงหวขอขาว พอขนใจลก 9 ป อาง ‘ทำเกดไดกขมขนได’ (2546) พอชวขมขนลกอางเพศศกษา

ทำเพอสอนใหรจก แถซำไมผดศาสนา (2550)

มกรณผหญงเปนผกระทำบางแตไมมากนก คอ นกเรยนพาณชย 9 คนไปรมขมขนนกเรยนชาย เพอแกแคนทเจาช ในป 2541 คดเดกหญงอาย 12 ปขมขนเดกชาย เพอนบแตมแขงกบเพอน ทเกดขนในป 2548 และชายขมขนชาย เมอป 2542 นอกจากนแลวกยงมขาวทรายงานการขมขนในแบบพสดาร เชน การขมขนศพ ตนไม สตว เปนตน

(3) ขอมลในสวนของเหยอผถกกระทำ ทนาสนใจคอเหยอทเปนเยาวชน ซงมอายไมถง 18 ปมจำนวนเพมขน ทงชายและหญง เฉพาะในระหวางพ.ศ.2546-2550 นนมจำนวนเดกทถกขมขนถง 804 กรณ หรอคดเปนสดสวนประมาณเกอบ 58% เมอเทยบกบการขมขนผทมอาย 18 ปขนไปซงมประมาณ 42% เมอพจารณาถงลกษณะความสมพนธระหวาง

�����.indd 43 10/1/08 12:43:19 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ผขมขนและผทถกกระทำ พบวาโดยภาพรวมแลวการขมขนเกดขนโดย คนทรจกคนเคยและ/หรอมความสมพนธทางสายเลอดมากกวาจะเปนคนแปลกหนาสงถงเกอบ 2.5 เทา (67% เมอเทยบกบ 26%) นอกจากน ขาวขมขนยงแสดงใหเหนวาเดกทอายไมถง 18 ปถกบคคลทรจกคนเคยและ/หรอมความสมพนธทางสายเลอดขมขนในอตราทสงกวาผใหญ คอ 79% เมอเทยบกบ 52% ในผใหญ

สำหรบกรณทเปนการขมขนในสายเลอดนนพบวา เหยอมกถกญาตขมขนตอเนอง มทงทเปนเหยอของญาตมากกวา 1 คน ดงขาว อา-ลง-ตา

รมขยหลาน (2541) สาว 15 ‘พรหมพราม’ เหยอกาม 12 ญาตโฉด ยน

ถกขมขนนาน 10 ป (2546) อนาถ! 8 ขวบ โดนขนใจ 2 ป 6 ขวบถกพอ

เลยงขย หนเจอเพอนพออก 2 (2548) ป+ตา 138 ปเลวขย 6 ขวบแม

จงมอแจงรวบ (2548) และตกเปนเหยอขมขนรวมกบพนองคนอนๆ เชนขาว ลงจญไรขมขน 3 หลานสงเวยกาม-นานกวา 2 ป (2546) แมพาตร.

จบผวใหม ขย 2 พนองลกเลยง “ดญ.12-16” (2550) สลด! เดก ม.2

เขยนเรยงความ ระบายโดนตาขมขนพรอมนอง (2550) อนาจสงคมสด

เสอม พอเลยงขมขนลก 2 พนองทอง 8 ด. (2550) เปนตน อายตำสดของเหยอขมขนทพบในฐานขอมลเรองเพศครงน คอ 13 เดอน ขณะทอายสงสดคอ 105 ป ดงขาว พอเฒาบกขมขนแมเฒาวย 105 ป (2541) ขอมลในสวนของเหยอผถกกระทำแสดงใหเหนภาวะเสยงของเพศหญง ตอการกระทำรนแรงจากเพศชาย โดยเฉพาะในเดก ผสงวย และแมกระทง ผพการ ทงทางรางกาย สายตา การไดยน จต และสมอง

(4) ลกษณะความรนแรงทเกดขนในการขมขน ทงทางรางกาย และจตใจ ลกษณะความรนแรงของการขมขนนน สวนใหญเปนการขมขนในสายเลอด เกดขนในครอบครว ซงมกจะเปนการขมขนตอเนอง ซำซาก ในฐานขอมลทรวบรวมไวครงนพบวาการขมขนยาวนานทสดคอ 17 ป เมอป 2541 และมผรวมกระทำมากกวา 1 คน ผลตอเนองของการขมขนนนมตงแตการชงทรพย ทำรายรางกาย ทอง ตดโรค ฆา ไปจนถงผลกระทบ

�����.indd 44 10/1/08 12:43:19 PM

�5กลภา วจนสาระ

ทางจตใจของเหยอขมขนทบางรายถงกบฆาตวตาย รมโทรม มผรวมกระทำผดสงถง 30 คน

(5) ความเคลอนไหวในทางกฎหมาย ซงไดแกการออกมาตรการตางๆ เพอคมครองเหยอผถกขมขน ซงทจรงแลวมการเคลอนไหวเรองนมาตงแตป 2541 ตอเนองดวยความพยายามรณรงคผลกดนใหแกไขกฎหมายอาญาทเกยวของกบความผดทางเพศ มาตรา 276 ทใหสทธสามขมขนภรรยาไดโดยไมผดกฎหมาย เมอป 2545 ดงขาว ‘เมย’ ไมใชสมบตของ ‘ผว’ ระดมสมองแกไขกฎหมายลาหลง

ยกเลกสทธ ‘สามขมขนภรรยา’ (2545) บาน-สถานททารณ? จแก

กฎหมายสามขมขนภรรยา (2547) จเลกกฎหมาย “ผวขมขนเมย”

(2549) นอกจากนกมความเคลอนไหวในแงของการเพมบทลงโทษในคดขมขน การปรบปรงกฎหมายใหครอบคลมทกบคคล ทกเพศสภาพ เชน กรณขมขนกะเทย หนนแกกฎหมายผชายถกขมขน (2550) ชาวเกยจ

กฎหมายขมขน ครอบคลมประตหลง (2550)

(6) ประเดนสอรวมสมย ไดแก การหลอกไปขมขนผานทางแชทไลน อนเตอรเนต ซงเรมพบในป 2545-2546 ในชวงหลงทศวรรษพบวาคดขมขนทงเพมจำนวนและความรนแรงมากขน นอกจากนกเรมมพฤตกรรมถายคลปวดโอขณะขมขน แลวเผยแพรทางอนเตอรเนตและโทรศพทมอถอ ตงแตป 2549 เปนตนมา ดงขาว โจหนจดขมขน

2 นร.ถาย “คลป” ประจาน (2549) 8 โจรมโทรม ป.6 ถายคลปประจาน

(2549) แชตลวงเดก 13 ขมขน-ถายคลปขมข (2550) นอกจากนยงมภยทางเพศจากแคมฟรอกในป 2550 ดวยขาว ภยแคมฟรอก!!ลวงสาววย

16 ขมขนยบ (2550)

(7) ลกษณะการเขยนหวเรองของขาวขมขน สงทนาสนใจกคอ สอสงพมพโดยเฉพาะหวสมกจะใชภาษาทเรยกรองความสนใจจากสาธารณะ โดยในบางกรณกลายเปนการลดทอนความรนแรงทเกดขนในเหตการณแตละครงใหกลายเปนเรองโจษจนตดปาก เชน การพาดหวขาว

�����.indd 45 10/1/08 12:43:19 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

เมาแลวเซกซ พระธดงคหนขมขนสาว 66 (2547) หรอ หลานชวเมาหน

ขยแมเฒาวย 60 (2547) เปนตน

การใชภาษาของสอสงพมพกมลกษณะการใชถอยคำรนแรง เชน การกลาวถงผกระทำวา “เดนนรก ใจสตว อบาทว พอระยำ เดยรถรหน ตดหน ครอปรย โจนรก บากาม คลงกาม ผดมาจากนรกรายวน ทรชนบาการ สารเลว โฉด ฆาตกาม กามทมฬ อลชชชว โลนหนกาม” การใชคำ ทมนยยะหรอสอความหมายวาขมขนหรอบงคบใหมเพศสมพนธวา “ขย ขยสวาท ขยกาม ปลนสวาท เจาะสวาท ลาสวาท พราสวาท หนวปรต ฟน ฟาด เวยนเทยน ยำย บำเรอกาม หลอกอบ เรยงควขย รมขย ขงพด รมโทรม ตยเดก อดถวดำ เสยบหนม” เปนตน

2“เพศพาณชย”ยงเปนเรองใหญในความรนแรงทางเพศ

ขาวในหวขอความรนแรง การละเมดทางเพศและเพศพาณชย มจำนวนทงสน 4,612 รายการ และดเหมอนจะมแนวโนมสงขนเรอยๆ น ไดแยกออกจากหวขอขมขน เพอใหเหนถงการใชความรนแรงทางเพศในลกษณะอนๆ ทนอกเหนอจากการใชกำลงบงคบใหมเพศสมพนธโดยตรง ไดแก

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 -200

400600800

1,000n=4,612

�����.indd 46 10/1/08 12:43:20 PM

��กลภา วจนสาระ

(1) ขาวและบทความทเกยวของกบการขายบรการทางเพศ เพศ

พาณชย ซงถอวาเปนรปแบบหนงของความรนแรงทางเพศในแงทเปนการแสวงประโยชน และเอารดเอาเปรยบทางเพศ ดงรปธรรมชดเจนของกรณนไดแก การทพอแมบงคบใหลกขายบรการ ครลอลวงลกศษยใหขายบรการ ดงขาว ตแผแกงคากามขามชาต ปนออเดอร “หมนคน” พอ-แมจงลกขาย

ซอง (2541) แมเลยงใจยกษ บงคบลกขายตว (2542) แฉครบงการ

เดกสาวคานำกาม (2545) สลดแมจงลก ด.ญ. 12 ปเซนกามเศรษฐเฒา

สดรนทดเงนแค 200 บ. (2545) ครชวลวงศษย 4 รายขายกาม (2546) ตะครบแมใจรายจง “ลก-หลาน” เรขายตว (2546) แมบงคบ ‘ดญ.13’

แฟนลกเรขายกาม (2548) แมอมลก 8 ขวบขาย สงเวยกามฝรงเฒา

(2548) เปนตน

ผทตกเปนเหยอของการคามนษยและถกกระทำรนแรงทางเพศนน ไดแกผทอยในสถานะเสยงตอการหาประโยชน ทงทเปนผหญง นกศกษา เปนเดกทงหญงและชาย หรอเปนชนกลมนอยชาตพนธตางๆ ซงมขาวมาตงแตตนทศวรรษ ในรปแบบหลากหลายทงทถกหลอกและเตมใจ และทงในประเทศและตางประเทศ เชนขาว แฉชาวเขาตองพลกายแลกสญชาต

(2544) โดยอายนอยทสดของเดกชายขายบรการคอ 11 ป ขณะทเดกหญงคอ 8 ป

นอกจากนยงรวมถงประเดนทเกยวของกบธรกจทางเพศ เชน การโฆษณาผานสมดโทรศพท เวบไซต เซกสโฟน แคมฟรอก ฯลฯ เชน จบ

2 นศ.สวงกงเซกซขายโจงครม กามวปรตผานเนต (2546) จบหนมชอดง

ใชเนตเรขายยาหรรษาทางเพศ (2546) วยรนสาวฮตเกบไดอารคลปเซกซ

สะสมแตมอวดเพอน-โชวขายตว (2549) สายเถอนแชตไลนหลอกชำเรา

(2550) เปนตน

สำหรบขาวเกยวกบนกเรยนนกศกษาขายบรการนน ทจรงแลว เรมมขาวมาตงแตตนทศวรรษ แตเปนขาวมากขนในชวงป 2544-2545 นำมาสการจดระเบยบรปแบบตางๆ เชน การเขาตรวจคนสถานบนเทง

�����.indd 47 10/1/08 12:43:20 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

หอพก สอมวลชน ในชวงป 2545-2546 จำนวนขาวในหวขอนขยายตวเพมขนเกอบ 3 เทา เนองจากมขาวจบเอเยนตคาบรการทเปนนกศกษา ขาวนกศกษาคาบรการเปนอาชพเสรมมมากขน เรมมขาวนกเรยนขายบรการและเปนเอเยนตเอง เชน จบแมเลาคาชดนร. ดงเพอนคากามสง

บำเรอเสย (2545) แฉแหลก นศ. ขายตว ตร. แชมปใชบรการฮตมธยม

(2544) ซมเมอรเซกซ นร.ขายตว แหยดเสาไฟ “สวนลม” (2545) ลอ

ซอ-จบ ‘ย สายเดยว’ แมเลานศ.เรคากามสาวปวช. (2545) แฉนศ.กลาย

พนธเปนไอตว หลอๆ ฟาดเปนแสน (2544) ชายขายตวเฟอง เดอนละ

แสนลอใจหนมวยแตกพาน (2546)

รปแบบและสถานทขายบรการทางเพศมลกษณะหลากหลายมากขน เชน รานตดผม สวนสาธารณะ รานคาราโอเกะ ซาวนา โรงภาพยนตร ในรถ ตรถไฟ ในเรอกลางทะเล ในหองนำสาธารณะ ฯลฯ ดงขาว ลยราน

ตดผมกามมหองซอย ‘นศ.กลบก’ ลอนจอน (2545) จบคากามตลาดวว

แกผาโชว 30 - อบ 100 (2545) ลวงขายกามกลางทะเลบำเรอสวาท

ตงเก (2545) คากามในตรถไฟ อางเราใจใชทแคบ (2546) แฉขายตว

พสดาร-ใหบรการบนรถต (2549) เปนตน

และมลกษณะการใชภาษาถอยคำในหวขอขาวเพอดงดดความสนใจเชนเดยวกบเรองอนๆ เชน ทาสกามวปรต แกงคนำกาม ตย คาสวาท ขายนาผนนอย ซองนรก ตกเขยว คณตวคากาม อตว ฮาเรมตย ซองถวดำ คาเนอสดบำเรอกาม กลบกกาม ยวแมเลา แมเลาจว โฟนสวาท เสพกาม มวกาม บำเรอสวาท ฯลฯ

(2) เรองความรนแรงในคความสมพนธ ทงในครอบครว เชน สามทำรายภรรยา พอทำรายลก รวมถงความรนแรงทเกดจากผทมความสมพนธใกลชดกน เชน เพอน คนรก ซงมลกษณะของการทำรายหลาย รปแบบ เชน ทบต ทำรายรางกาย ลามโซหรอกกขงไวในบาน ไปจนถงฆาแลวทำลายศพ ในแบบทเรยกวา “พศวาสฆาตกรรม” ดงขาว ดร.นดาฆาภรรยาในป 2544 หรอขาว สดทนผวซาดสตควาขวานจามดบ (2541) หญงไทย 5.4 ลานคนตกเปนกระสอบทราย (2544) ถายเปลอยประจาน

�����.indd 48 10/1/08 12:43:20 PM

��กลภา วจนสาระ

แฟนสาว (2545) ผช. ปาไมหงโหดยงเมยตวเองดบ (2545) ทอง 5

เดอนโดนผวซอมแทงสวนดบ (2546) พออนาจารลกสาว ผวซอมเมยยบ

เยน (2548) แฉชายไทยเลยงเมยดวยลำแขง (2548) ลกชายถวเจดยค

ถกแฟนแจงซอมบงคบทำแทง (2548) ผวหงโหดระแวงปนใจแทงเมยดบ (2549) คลปดวลตบโผลอก 2 สาว ปวช. เปดศกแยง นศ. ชาย (2549) ชครอบครวไทย 1 ใน 4 ชอบใชกำลง (2550) เปนตน

(3) การลวงละเมดหรอการคกคามทางเพศ การทำรายรางกาย และกดขทางเพศ ในสวนของการคกคามทางเพศนน นอกจากเหตการณทเกดขนรายวนทวไป ทงทเปนคนใกลชดและคนแปลกหนา โดยขาวทถอวาใชวฒนธรรมความเชอในการหาประโยชนทางเพศคอ กรณของเณรแอ ทเปนหมอทำเสนห ลวงละเมดทางเพศหญงสาวกวา 1,000 คน และ ถายวดโอไวแบลคเมล ในป 2548 ยงพบวามการละเมดหรอคกคามทางเพศในโรงเรยน สถานศกษา สถานทราชการ และในระหวางการทำงาน เกดขนอยเสมอๆ ในองคกรตางๆ แตเปนขาวใหญเพยงไมนาน และอาจเกดขนไดไมวามเพศสภาพเชนใดกตาม

ไดแกขาว คกคามเพศ ‘ขรก.สาว’ เลขากพ.แฉ ‘หน.’ หวง-สลอน (2545) ลวนลามนกขาวสาวบก ปชป. ฉาวชน 28 เอมเมอรลด (2545) หวงขยกามนกขาว พล.ต.อ. ฉาวสงผการตอขอเลยง (2546) นศ.ถก

คกคามทางเพศรอง สกอ. (2548) ปละ 200 แอรสาวเหยอขยำ (2549) เผยสจวตการบนไทยถกอนาจารทางเพศ (2549) ฟองซอโอ ‘โตโยตา’

จองเคลมพนง.สาว (2549) ภยเงยบสาวออฟฟศ เหยอ “หวง” ทรอทางแก

(2549) กองปราบบกตรวจสวรรณภมพบจดเสยง “คกคามทางเพศ” ออ (2549) นอกจากนกมขาวครลงโทษลกศษยดวยการจบแกผาในป 2545 ครพเรนทรจบศษยแกผา กางเกงในคลมหว ใหเพอนจบของลบ ครยนพา

แจงตร. (2545) ขรก. ชายรองถกนายหญงคกคาม ‘เพศ’ (2548) ตดต

แดงหนาวดกนเณรถกตดลวนลาม (2549) รองระงบเพลงลกทง ‘เบอร

ไหนด’ หยามสตร (2545) นร. หญงตบกนนว แยง นร. ชาย วาเลนไทน

คกคก (2549) เปนตน

�����.indd 49 10/1/08 12:43:20 PM

50ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กรณการทำรายรางกายโดยเฉพาะอวยวะเพศนน สวนใหญเปนการตดและทำลายอวยวะเพศชาย (ไมรวมการตดอวยวะเพศอนเนองจากการแปลงเพศ) เนองจากเรองชสาวและความเจาช เชนขาว สาวทอง 2 เดอน

เฉอนเจาโลกผวใสครกตำ (2541) ตดมงกร นศ. ปวช. ตร. คาดศกชงรก

(2545) นอกจากนกเปนกรณใชเชอกมด ใชไฟฟาชอต และการทำทารณตออวยวะเพศในการรบนอง เปนตน อยางไรกด มกรณทกระทำรนแรง ตออวยวะเพศหญงดวยเชนกน แตกมเพยง 2 รายเทานน

(4) นอกจากนกเปนเรองอคตทางเพศและการถกเลอกปฏบต

ทางเพศ ไดแกขาว ‘ก.วฒนธรรม’ ย ตด-เกย-ทอม-ด ไมรบเขาทำงาน

(2547) และเรองความเคลอนไหวในเชงรณรงคใหยตความรนแรงตอเดกและผหญง การเรยกรองในเชงนโยบาย การปรบปรงกฎหมาย เชน กฎหมายคมครองความรนแรงตอสตรและเดก ทเรมมการเรยกรองในป 2544 กฎหมายปราบปรามการคาประเวณ ทเปนประเดนถกเถยงกวางขวางในป 2546 กฎหมายขจดความรนแรงในครอบครว ทประกาศใช เมอป 2550 เปนตน

3.อนามยเจรญพนธ

หวขออนามยเจรญพนธนประกอบดวยประเดนทเกยวกบเรองทอง การคมกำเนด อนามยแมและเดก สขภาพทางเพศ ปญหาทางเพศ โรค

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 -100200300400500

n=2,022

�����.indd 50 10/1/08 12:43:21 PM

5�กลภา วจนสาระ

ตดตอทางเพศสมพนธ ฯลฯ มจำนวนขาวทงสน 2,022 รายการ เนอหาสวนใหญเปนเรองของ (1) เอดส ทงทเปนความเคลอนไหวของสถานการณ ดานเอดส พฤตกรรมเสยง สถตตวเลขการตดเชอในกลมคนและภมภาคตางๆ ซงขอมลทงหมดนถกใชเปนดชนสะทอนความดอยประสทธภาพและความสำเรจของมาตรการในการรบมอกบการระบาดของเอดส ในอกดานหนงนน กเปนตวเลขการสำรวจทศนคตและพฤตกรรมการมเพศสมพนธ ทปลอดภยของคนกลมตางๆ นอกจากนกเปนเรองของยาตานเอดส การทดลองวคซนเอดส การคนควาวธการรกษาดวยสมนไพรไทยหลายชนด เชน มะระขนก (2541) สารสกดจากสาหราย (2543) ตนสนโศกกบ บอระเพด (2547) เปนเรองของการดแลผตดเชอ และการจดประชมเอดสโลกทไทยเปนเจาภาพในป 2547 ซงทำใหขาวเรองเอดสเพมขน สงมากในปนน ขาวเรองเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธนมกจะถกนำเสนอควบคไปกบการมเพศสมพนธทปลอดภยดวยเสมอ อยางไรกด มขาวทแสดงใหเหนทศนคตทรงเกยจผตดเชออยบางเปนระยะ ดงขาว ขาราชการ

ตดเอดส ถกบบใหออก สาวสำนกนายกฯ วอน “ทกษณ” ชวย (2547) รงเกยจ ป. 1 ตดเอดสใหนงเรยนนอกหอง ศธ. ตงกรรมการสอบ (2548) เปนตน

(2) รองลงมาเปนเรอง การคมกำเนด ทงในแงของการรณรงค ใหขอมลความร ทงในแงของการใชและผลขางเคยง เทคโนโลยใหมๆ ตวเลขสถตและผลสำรวจ โดยเฉพาะทเกยวกบถงยางอนามย ทงในแงของการรณรงคใชถงยาง มาตรฐานในการผลต ประเภทของถงยางทมกลน วสด และคณสมบตตางๆ เชน ถงยางระบบสน ถงยางปองกนการขมขน ถงยางฆาอสจ ฯลฯ รวมถงการจดกจกรรมตางๆ ของบรษทผผลต ซงมกเปนทถกเถยงกนในหลายประเดน เชน การตงตขายถงยางหยอดเหรยญในโรงเรยน/สถาบนการศกษา เมอป 2546 ยงคงถกเถยงตอเนองมาจนถงป 2549 เชนขาว “อาจารยแม” กรดขายถงยางใน ร.ร. หวนทำโจมวเซกซ

(2546) ศธ.-สธ. จบมอตงเครองขายถงยางใน ร.ร. ครสบแหลกหลงทาง-

ไมจำเปน (2549) ไปจนถงขาวการรณรงคการใชถงยางเพอเพศสมพนธ

�����.indd 51 10/1/08 12:43:21 PM

5�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ทปลอดภยตงแตเดก แตไดรบการวพากษวจารณคอนขางมาก ดงขาว “มชย” เลงทำถงยางอนามยเดกอนบาล ชกลา “คด-ทำ” นอกกรอบ

ปองกนเอดส (2550) ตาน “ถงยางจว” หวงเดกหยบกน (2550) และยาคมกำเนด ทงทเปนยาคมสำหรบผชายและผหญง ซงนอกจากการใชยาคม แบบตางๆ ทงยาเมด ยาฉด แผนแปะ ยาฝง และยาคมฉกเฉนแลว ยงมวธหลากหลาย เชน ใชสารสกดจากดปล-พรกไทยทำยาคมกำเนด (2542) การใชมะนาวฆาเชออสจ (มะนาวฝานสอดใสชองคลอดกนตงครรภ!

2545) เจลทากอนมเพศสมพนธ เปนตน นอกจากนยงมผลขางเคยงของวธการคมกำเนดแบบตางๆ อกดวย เชน สาวเหนอฮตยาคมฉกเฉนชเสยง

มะเรงปากมดลก (2548)

(3) เรองทองและอนามยแมและเดก ไดแก การใหขอมลขาวสารในเรองการตงครรภ การเตรยมตว ปญหาจากการตงครรภ การมเพศสมพนธระหวางตงครรภ วธคลอดรปแบบตางๆ รวมถงการทองไมพรอม ทองไมตงใจ การชวยเหลอแมวยรนททองนอกสมรส และการเลยงลกดวยนมแม รวมถงการสำรวจทศทางแนวโนมและสถานการณดานอนามย เจรญพนธ เชนขาว ผหญงผาทองคลอดโดยไมจำเปนมากขน (2548) สกว. พบเดกเจรญพนธเรว ชาย 8 ขวบฝนเปยกแลว (2549) หญงไทย

สามแสนตงครรภไมตงใจ เรงรณรงคชายมสวนรวมดแล (2550)

นอกจากนยงมเรองของเทคโนโลยทชวยในการเจรญพนธสำหรบผทมลกยาก เชน การผสมเทยม เดกหลอดแกว การอมบญ วธการบลาสโตสสท คลเจอร การเลอกเพศใหลก การถกเถยงในเรองการผลตตวออนจากเซลลตนกำเนด เมอป 2544 เชนขาว เดกหลอดแกวสตรใหม

รบประกนไมพการ (2543) ปฏสนธแนวใหมไมงอเพศชาย ใชไขเพศหญง

ผสมเปนตวออน (2547) รวมพลเดกหลอดแกว จฬาใหกำเนด 600 คน

(2550)

(4) เรองของสมรรถภาพทางเพศ มเนอหาตงแตการใหขอมล ใหคำปรกษาในเรองสมรรถภาพทางเพศ การเยยวยาปญหาทางเพศ การเพมความสขในการมเพศสมพนธ ซงสวนใหญสำหรบเพศชาย เชน

�����.indd 52 10/1/08 12:43:21 PM

53กลภา วจนสาระ

สารเสรมทางเพศ ยาไวอะกรา ยาปลกเซกส ยาสมนไพรทเกยวของ เชน กวาวเครอ ไสเดอนดน ยาเหนบเพอกระชบอวยวะเพศ อปกรณเสรมความสขทางเพศรปแบบตางๆ เจลหลอลนในการมเพศสมพนธ และทาฤาษดดตนเพอแกปญหาสมรรถภาพทางเพศ นอกจากนกเปนเรองของปฏบตการกบอวยวะเพศลกษณะตางๆ ภายใตทศนคตวาเปนวธการเพมความสขทางเพศ เชน การตดแตง “ผมขางลาง” เปนรปตางๆ การทำไฮไลทส ผมขางลาง การนวดเพมขนาดอวยวะเพศ ในขาว สธ.แนะนำวยโจ นวด

“อาวธ” คกาย สตรนาคราชคนชพ ใหญ-ยาวกวาเดม (2545) การฉดอวยวะเพศเพอเพมขนาด ในขาว เตอน “ฉดนกเขา”ระวงเนา ชายเหนอ

ชายอยทใจใชขนาด (2546)

(5) เรองสขภาพทางเพศของกลมวยรน ซงเปนกลมเสยงในการมพฤตกรรมทางเพศทไมปลอดภย มกจะเปนขาวเยอะในชวงเทศกาลสำคญของป โดยในชวงตนทศวรรษนนมกจะใหความสำคญกบวนวาเลนไทน แตในชวงกลางๆ ทศวรรษกเรมรณรงคหามวยรนมเพศสมพนธในเทศกาลสำคญอนๆ เชน วนปใหม ลอยกระทง รวมดวย เนอหาของขาวมทงทเปนสถานการณ การปองกนการมเพศสมพนธ และตวเลขสถตทเกยวของ โดยวยรนถอเปนกลมอายหลกทอยในภาวะเสยงของการตดเชอจากเพศสมพนธ ดงขาว เตอนภยครกฉลองวาเลนไทนระวง! เอดส-เรม

(2544) จบปากพรำเพรอฉลองวาเลนไทนระวงตดโรคราย (2547) 14

กมภาพนธ กบ 14 วธปองกน การตงครรภในวยรน (2547) ฟนคานยม

‘เยาวสตร’ ‘รกนวลสงวนตว’ คาถาสยบ ‘มวเซกซ’ (2548) จบตาโจ

“เสยตว” เคาทดาวนแฉสวนลมฯ ทฮต (2548) นอกจากนกมเรองโรคมะเรงเฉพาะเพศ เชน มะเรงปากมดลก และวคซนปองกน ซงเรมมพนทในสอเมอกลางๆ ทศวรรษเปนตนมา

(6) การเคลอนไหวในเชงนโยบาย ไดแก การผลกดนเรองอนามย เจรญพนธใหอยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 เมอ ป 2543 การผลกดนเรองสทธอนามยเจรญพนธและสขภาพผหญงในป 2545 รางกฎหมายอนามยเจรญพนธในป 2547 และ 2550 การเสนอ

�����.indd 53 10/1/08 12:43:21 PM

5�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กฎหมายอมบญ หรอพ.ร.บ.การตงครรภโดยอาศยเทคโนโลยชวยการ เจรญพนธทางการแพทย เมอป 2549 ราง พ.ร.บ. การรบตงครรภแทน ในป 2550

(7) คำทมกใชในขาวหวขอน สวนใหญเปนคำแสลงทมนยยะถง การมเพศสมพนธลกษณะตางๆ ไดแก อบกอนวย ถงยางสนองใคร ปาเดยวพาเพลน เสยงเสยว มวเซกส ขยพรหมจรรย เจาะไขแดง โจฮตฝาไฟแดงกนปอง เปนตน คำทหมายถงอวยวะเพศ เชน จกกร นกเขา ฯลฯ

4.เพศศกษาทเรยนร ไดจากขาว

ภาพสะทอนการเรยนรเรองเพศจากขาวและบทความในฐานขอมล แสดงใหเหนถงชองทางหนงของการเรยนร ถายทอด สอสารเรองเพศในสงคมไทย ทเกดขนผานสอสารมวลชนททกผคนสามารถเขาถงไดในชวตประจำวน ทงทเปนสอสงพมพ และสออเลคโทรนคส ประเดนเรองเพศศกษาทอยในขาวและบทความมสดสวนประมาณ 9% ของเนอหาทงหมด จากภาพจะเหนวา จำนวนขาวดานนเรมเพมมากขนครงหลงทศวรรษเปนตนมา เนอหาสวนใหญ (มากกวา 70%) ของการเรยนรเรองเพศในทนเปนเรองเพศในวยรน ซงรวมเอาทงสวนทเปนแนวคดทฤษฎของการเรยนรเรองเพศ อนไดแก การใหความรเรองเพศศกษา หลกสตรการสอน และสวนทเปนภาคปฏบตการของเรองเพศ ซงไดแก พฤตกรรมทางเพศ เพศสมพนธเอาไวดวยกน

700600500400300200100-

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

n=1,662

�����.indd 54 10/1/08 12:43:22 PM

55กลภา วจนสาระ

ภาพรวมของประเดนการเรยนรเรองเพศจากขาวนแสดงใหเหนถงการตอสชวงชงพนทกนระหวางวาทกรรมเรองเพศ 2 ลกษณะ สวนแรกทหามวยรนไมใหมเพศสมพนธ ดวยการกลาวถงปญหาของการมเพศสมพนธกอนวยอนควร และใชโลกทศนเชงศลธรรมมากำกบดวยคานยมรกนวลสงวนตว กบอกสวนหนงทมองวาควรใหความรและขอมลทครบถวนรอบดานแกเดกวยรน เพอเปนภมคมกนใหกบเดกและปองกนปญหาทอาจเกดขนตามมา ในจำนวน 1,662 ขาวของหวขอการเรยนรเรองเพศมเนอหาในรายละเอยดดงน

(1) การใหความรเรองเพศ เพศศกษา ทสำคญคอการสอนเพศศกษาใหกบเดก ทงในโรงเรยนและในบาน ซงเรมเปนประเดนขาวตงแตป 2543 ดวยขาวทบทวนปรบปรงหลกสตรเรองเพศศกษาใหกบเดกตงแตระดบอนบาล และปรบเนอหาไปตามระดบพฒนาการ เพอชะลอปญหาทองไมพรอมและเพศสมพนธทไมปลอดภย รวมทงการปรบทศนคตของครใหสอดคลองกบหลกสตรเพศศกษาแนวใหม

การสำรวจขาวและบทความในเรองนสะทอนใหเหนถงการตอส ทางความคดระหวางทศนคตทวาเพศศกษาควรเปนเรองทสอนใหกบเดก

เพอสรางความเขาใจและความรทเทาทนกบความตองการและการ

เปลยนแปลงทางรางกาย โดยหลายหนวยงาน เชน กระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข และองคกรพฒนาเอกชนททำงานเกยวของ กบทศนคตทมองวาการสอนใหเดกเรยนรเรองเพศนนเสยงตอการมเพศ

สมพนธ “กอนวยอนควร” ตวอยางทเหนไดชดของสองแนวคดนคอ การผลตคมอวยใสเมอป 2545 และขาว เกบหนงสอวยใส ลอแหลมทางเพศ (2545) นอกจากน ยงมการอบรมปรบทศนคตเรองเพศใหกบเดก โดยการใชจารตหรอระบบคณคาเปนสงสนบสนนใหเดกมพฤตกรรมตามกรอบจรยธรรมดงกลาว เชน อดเปรยวไวกนหวาน รกเดยวใจเดยว อยาชงสกกอนหาม ฯลฯ ทสำคญคอ การใชคานยมเรองรกนวลสงวนตวเปนกรอบกำกบพฤตกรรมดานเพศของผหญง

�����.indd 55 10/1/08 12:43:22 PM

56ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

การตอสตอรองระหวางทศนคตทตางกนตอการเรยนรเรองเพศน ยงคงเกดขนตอเนองเรอยมา พนทขาวในประเดนนทเพมมากขนในชวง ป 2547 เปนตนมา เปนเรองของการพฒนารปแบบการสอนเพศศกษาใหกบเยาวชน ซงมการเสนอใหสอนเพศศกษาตงแตระดบอนบาล ประถม มธยม ไปจนกระทงระดบมหาวทยาลย เชนขาว หนน ศธ.สอนเรองเพศ

ศกษาตงแตระดบอนบาล (2549) ดนเขามหาวทยาลย หลกสตรสกด

มวเซกซ (2549) เปนตน

ทควบคไปกบการสอนเพศศกษาในระบบโรงเรยนกคอ การใหความรเรองเพศจากคนในครอบครวเอง ดวยแนวคดทมองวา การสอสารเรองเพศจากคนใกลชดนาจะเปนหนทางหนงทชวยใหเกดพฤตกรรมทางเพศ ทสรางสรรคหรอนำไปสวถดานเพศอยางมสขภาวะได ดงตวอยางขาว ชลด

ปญหาเพศศกษาไดผล เนนใหความร ‘ผปกครอง’ (2543) สอนเพศ

ศกษากบลกรก (2544) พอแมเขนสอนเพศศกษาลก แนะอบรมสราง

ความเชอมน (2545) แนะผใหญตองเรยนเพศศกษาเอาไวสอนเดกวยใส (2546) วกฤตเซกซวยรน พอแมเทานนทจะชวยแกไข (2548) เพศวยโจ

ไมวน เมอพอแม-ลกรวมเรยนร (2549) จะพดกบลกอยางไรในเรองเซกส

(2550) ฯลฯ

(2) พฤตกรรมทางเพศ อนรวมถงการมเพศสมพนธทปลอดภย และความพยายามชะลอการมเพศสมพนธดวยคานยมรกนวลสงวนตว ขาวและบทความทเกยวของในสวนนสามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ นนคอ การนำเสนอขาวทกลาวถงพฤตกรรมทางเพศของคนกลมตางๆ ในสงคม และขาวทนำเสนอตวเลขสถตจากการสำรวจความเหนดานเพศของคน ทงในภาพรวมและกลมวยรน ซงถอไดวาเปนกลมเปาหมายเฉพาะ เนองจากเนอหาทเกยวของกบวยรนทอายตำกวา 18 ปมสดสวนมากกวา 60%

การสำรวจภาคปฏบตการของเรองเพศเหลานเกดขนอยางตอเนองและสามารถสะทอนการเปลยนแปลงทศนคตในเรองเพศของสงคมไทยไดอยางด โดยเฉพาะการสำรวจพฤตกรรมทางเพศในกลมวยรน ซงมกจะ

�����.indd 56 10/1/08 12:43:22 PM

5�กลภา วจนสาระ

ถอวายงไมวยอนควรในการมเพศสมพนธ เชนขาว วยรนเชยงรายปรบ

พฤตกรรมใหม เมนหญงบรการ หนมามวสมกนเอง (2543) สงคม

เสอม...วยรนระเรงกาม นร.นศ.สมหว “มวเซกซ”...คานยมรก “บรสทธ”

ถกลมจรงหรอ? (2544) เผยแค ป. 3 ดเวบโป 9 ขวบมเพศสมพนธ

(2545) ตะลงขาโจเมองกรงใจแตกเรวขนกวา 70% (2548) เปนตน

การสำรวจทศนคตดานเพศในภาพรวมนมการสำรวจความคดเหนและนำเสนอตวเลขสถตเปนระยะๆ ในหลายประเดน เชน อายเฉลยของการมเพศสมพนธครงแรก ความถของการมเพศสมพนธโดยเฉลยตอเดอนหรอตอป ระดบความรเรองเพศสมพนธ แหลงทมาของการเรยนร ไปจนถงพฤตกรรมดานเพศอนๆ เชน การแลกคนอน การใชอปกรณเสรมความสขทางเพศ ดงขาว คนไทยกบการ “บรโภคเซกซ” (2541) ผล

สำรวจ 2 ใน 3 ยอมรบ เพศสมพนธทำใหชวตคมความสข (2541) คน

ไทยตดอนดบขเกยจทำการบาน แถมยงรงทายในตำแหนง ‘จอมอด’ (2541) ตะลง นศ. สาวแขงกนฟนหนม ทำสถต 127 คน มอง เซกส

‘ธรรมดา’ (2545) ระบ ‘วยรนไทย’ มเซกซเรวทสดในโลก (2545) วย

รนระเรงกาม นร.นศ.สมหว”มวเซกซ” (2544) คนไทยเนนลลา เซกซ

เมกเลฟ แชมปฮอตไลน (2544) ไฮโซ-โจอบาทวแหมว “สวงกง” (2546) กกไทยไปโลดกระฉดถง 98% แฉ 60% มเซกซแนวโนมสงขน (2550) เปนตน

นอกจากนกมประเดนแวดลอมของเรองเพศและสขภาวะทางเพศ เชน เพศสมพนธในวนแตงงาน ทกษะชวตในเรองเพศ ไปจนถงปจจยแวดลอมทกระตนเราใหเดกวยรนมเพศสมพนธ ไมวาจะเปนหนงสอโป สอลามก เวบโป แชทไลน โฟนเซกส ไซเบอรเซกส สถานบนเทงตางๆ รวมทงหอพกรวม จนมาถงแคมฟรอก และคลปวดโอในป 2550 ดงขาว แฉเดกไฮเทค 9 ขวบเปดเนทมวเซกซท ร.ร. (2546) อนาถ ม.2 เลน

เซกซ-ถายคลป อบ-หลงหองเรยน สนกทงชดนกเรยน (2550) ฯลฯ

(3) เพศสมพนธวนเทศกาล หนงในขาวเรองพฤตกรรมดานเพศ ทนาสนใจกคอ การมความสมพนธทางเพศของวยรนทมกจะกลายเปน

�����.indd 57 10/1/08 12:43:23 PM

5�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ประเดนสำคญมากในชวงเทศกาลสำคญของป โดยเฉพาะวนวาเลนไทน ซงกลายเปนวนทถกเชอมโยงกบการแสดงความรกและการมเพศสมพนธ กอนจะขยบไปสวนเทศกาลอนๆ ตามมา เชน ลอยกระทง (เรมเหนขาวในป 2547) ปใหม ดงขาว คมเขมขาโจมวเซกซวนลอยกระทง (2547) จบ

ตาโจเสยตวเคาตดาวน แฉสวนลมฯ ทฮต (2548) ฯลฯ

ตวเลขขาวทเพมสงสดในป 2550 นน สวนหนงเปนเพราะขาวการสำรวจความเหนเรองเพศของวยรนในวนวาเลนไทน ซงเปนขาวมากในชวงเดอนกมภาพนธ ตวอยางขาวดานน ไดแก แฉวยรนยคใหม ยดวนวาเลนไทน เสยตวใหคนรก (2547) พอแมขนลก โพล นร. ขอเสยตว

ดเดย “วาเลนไทน” (2547) สงเวยวนวาเลนไทน วยโจ 1 แสนเสพสงวาส

(2548) ‘วาเลนไทน’ วนแหงความใคร สาวไมรกนวลสงวนตว...รอดยาก!

(2550) เปนตน

(4) การปรกษาปญหาทางเพศ ผานศนยใหคำปรกษาตางๆ ไดแก 1667 เซกซไลนสายรอน 1 ลานครง คนไทยแหโทร ขอความรเรองเพศ

(2546) หมอสขนยมผรอบรเรองเพศ ตอบโจทยโดนใจวยรน (2549) และการนำเสนอทศนะผานทางคอลมนตางๆ ทงทใหขอมลความรและเปนคอลมนตอบปญหาเรองเพศ เพศสมพนธ ปญหาทางเพศ สขภาพทางเพศ ทศนคตดานเพศ เชนขาว ทำไงดเมอมความรสกทางเพศ (2550) ไม

‘ใส’ กสขได (2550) ผมปวดหวเมอมเซกส (2550) ฯลฯ

(5) คำทมกใชในขาว ภาษาหรอคำทใชในขาวเรองเพศม 2 ลกษณะคอ การใชภาษาทสอถงพฤตกรรมทางเพศ หรอการมเพศสมพนธแบบตรงไปตรงมา เชน คำวา รวมรก มเพศสมพนธ มเซกส ฯลฯ แตสวนใหญแลวเปนคำทมลกษณะตความไปในทางไมด โดยเฉพาะในกลมวยรนเยาวชน เชน การใชคำวา มวเซกส มวเพศ ใจแตก ระเรงกาม เลนเสยว เสพกาม ยงประตกาม แชทกาม ลาสวาท เสยตว ฯลฯ แตทนาสงเกตกคอ การใชภาษาสอความหมายดานเพศในแบบทไมใชคำทมความหมายตามตวอกษรตรงไปตรงมา แตใชคำแสลงทมนยยะโดยออม เชน การใชคำ

�����.indd 58 10/1/08 12:43:23 PM

5�กลภา วจนสาระ

วา “ซง” หมายถงการมเพศสมพนธครงแรก ไดแกขาวทใชคำวา โจเปดซง เปดบรสทธ พลซง ผลาญพรหมจรรย ฯลฯ คำวา “อบ” “ทำการบาน” “ฟน” “จำจ” หมายถงการมเพศสมพนธ ไดแกขาวทใชคำวา อบทำยอด อบกอนวย ฯลฯ คำวา “เซกสเอออาทร” หมายถงการมเพศสมพนธกบ คนอนหลายคน ใชคำวา “วชาซานทรวง” หมายถงเพศศาสตร คำวา “ฝาไฟแดง” หมายถงการมเพศสมพนธขณะมรอบเดอน เปนตน

5.“ซน”ของชายรกชายในความหลากหลายทางเพศ

ขาวและบทความในหวขอความหลากหลายทางเพศในชวงตนทศวรรษมจำนวนขาวไมมากนก แตไดรบความสนใจและเพมพนทมากขนในชวง 4 ปหลงของทศวรรษ คอ ตงแตป 2547 เปนตนมา แมจะเปนประเดนความหลากหลายทางเพศ แตผชายกยงเปนใหญในหวขอนอยด เนองจากสวนใหญแลวเปนขาวเกยวกบชายรกชาย โดยขาวในชวงตนทศวรรษมกนำเสนอกรณการประกวดสาวประเภทสอง การแปลงเพศจากชายกลายเปนหญง การคดเลอกทหารของชายแปลงเพศ การเคลอนไหวเรยกรองสทธดานตางๆ ของเพศทสาม ฯลฯ ในชวงกลางทศวรรษพนทขาวของความหลากหลายทางเพศเรมมมากขน และเรมมขาวหญงรกหญงบางในป 2543 แตโดยสดสวนแลวยงมนอยกวามาก

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

-

100150200250300350400

n=1,310

�����.indd 59 10/1/08 12:43:23 PM

60ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ในจำนวน 1,310 ขาวความหลากหลายทางเพศนน ไดแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงทศนคตของสงคมไทย จากทมองวาเพศทสามเปนความผดปกต เปนความเบยงเบน เปนสงตองหาม ไปสทศนคตทมองเพศทแตกตางจากหญงหรอชายเปนความหลากหลายของมนษย และสงคมไทยมลกษณะยอมรบความแตกตางสวนบคคลไดมากขน ประเดนทนาสนใจในหวขอน ไดแก

(1) อตลกษณของผทมความหลากหลายทางเพศ เรองของอตลกษณดานเพศ หรอวถเพศของผทมความหลากหลายทางเพศเปนหนงในประเดนทไดรบความสนใจจากสอตางๆ อยางตอเนอง โดยเฉพาะการพดถงวถชวต วถทางเพศ การแสดงออกดานเพศ และภาพปรากฏของเพศทสาม ซงไดแก ขาวการประกวดสาวประเภทสอง ซงเปนพนทเฉพาะของผทมความหลากหลายทางเพศ การแตงกายเปนผหญง การแปลงเพศจากชายเปนหญง การทำศลยกรรม การใชหองนำ การทำหองนำใหชาวเพศทสามโดยเฉพาะ การแตงงานของคนรกเพศเดยวกน ความตองการบรการสขภาพเฉพาะกลม การจดงานเกยเฟสตวล ฯลฯ ไมวาจะเปนเรองของคนดงในวงการตางๆ เชน กฬามวย คอ นองตม ดารานกรอง หรอคนทวไป

ดงขาว สตวแพทยสวเดน แตง “ประเทอง” ไทย (2541) ลาแลว

นกชกนะยะ “นองตม” เฉอนเจาโลกมงวงการบนเทง (2542) ผชายนะยะ

วนชงสวมกะเทย (2545) กะเทยทม 6 ลาน แตงผว มอบบาน-รถ รกกน

มา 15 ป ไมสนเสยดส (2545) ป 2548 ถงเวลากลมรกรวมเพศเขาพธ

ววาหใตสมทรเมองตรง (2547) เปด “หองบวชมพ” สขาสำหรบ “ชาย

หวใจหญง” (2547) สาวประเภทสองกบเสรภาพในชดนกศกษา (2547) “นางโชว” เวทในฝนสาวหวใจสมวง (2549) เปนตน

ในประเดนของการแปลงเพศหรอการเปลยนสภาพรางกายจากชายเปนหญงนน นอกจากจะเปนเรองของบคคล ทงทเปนทรจกและคนทวไปแลว ยงมการเสนอขอมล ใหความรถงกระบวนการ เทคนควธการ อตราคาแปลงเพศ ขอควรระวง ผลขางเคยง ฯลฯ ซงเกดขนในหลายรปแบบ

�����.indd 60 10/1/08 12:43:23 PM

6�กลภา วจนสาระ

เชน การตดอวยวะเพศ การกนยาฮอรโมน การทำศลยกรรมหนาอก การตดหนาอกออก การทำศลยกรรมเสยง ฯลฯ ซงบางครงไดรบผลกระทบทเลวราย เชนขาว มสคาลปโซกรด เตาเบยวผวาเนา (2543) เรองเศรา

ของสาวเทยม “อนไมอย” ของแถมหลงขนเขยง (2549)

พนทขาวซงเพมสงขนในชวงปลายทศวรรษนน กสบเนองจากเหตการณหรอกจกรรมสำคญๆ เชน การจดงานบางกอกไพรดในป 2547 การเปนเจาภาพจดการประชมในเรองรกเพศเดยวกน คอ “เพศวถศกษาและสทธมนษยชนในเอเชย” ในป 2548 และการนำเสนอภาพชายรกชายในสอตางๆ ทงภาพยนตร ละครโทรทศน รายการวทย และการตน รวมทงมขาวเกยวกบหญงรกหญงเพมมากขนดวยเชนกน

(2) อคตและการถกเลอกปฏบต ทพบเหนในขาวเสมอๆ กคอ การลอเลยน โดยเฉพาะกรณของสาวประเภทสอง ดงขาวทกลาววาขอดของการมกะเทยเปนทหารกคอ ชวยคลายเครยด สรางความเฮฮาสนกสนานใหกบเพอนทหารดวยกน ในขาว วนนไมมตด สสนทขาดหาย

เมอกะเทยไมมาเกณฑทหาร (2541) ฮอฮากวนกะเทยคดเลอกทหาร

เกณฑ (2549) และการระบลงในใบ สด. 43 วาชายทตองการเปนผหญงเหลานเปนผมความผดปกตทางจต ทำใหไมสามารถไปสมครงาน เรยนตอ หรอทำนตกรรมทางกฎหมายได ดงขาว “นองตม” กรดแตก เจอ สด.43

โรคจต (2549) ซงมการตอสเรยกรองในเวลาตอมา

นอกจากนกเปนกรณทเพศทสามไดรบการปฏบตอยางไมเทาเทยมกบคนอนๆ ในสงคม เชน กรณของบรษทประกนเอไอเอทไมรบทำประกนชวตให ดวยทศนคตทมองวาเปนกลมทมความเสยงสงตอการตดโรคทางเพศสมพนธ หนวยงานหรอองคกรบางแหงไมรบพนกงานเพศทสาม กรณทเพศทสามปรากฏตวในสอตางๆ ดงขาว “อาจารยวลลภ” ฟนธง หาม

“ผชายนะยะ” เปนพธกร (2545) หรอกรณผบในโรงแรมโนโวเทลไมตอนรบสาวประเภทสองเขาไปใชบรการ เมอป 2550 เปนตน

�����.indd 61 10/1/08 12:43:24 PM

6�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

(3) การเคลอนไหวทางสงคม ไดแก การตอสเพอใหสงคมยอมรบบคคลทมความหลากหลายทางเพศ และการเรยกรองสทธดานตางๆ ของกลมคนทมความหลากหลายทางเพศนน ในชวงตนทศวรรษเปนเรองของการถกเลอกปฏบต ดงขาว “ประเทอง”ทวงสทธถกขมขนผด

จบจอยวอนรฐแกกฎหมาย (2542) เพศทสามฮอบกกรมกรวก ลมคำสง

หามออกโทรทศน (2542) ขณะทชวงประมาณกลางทศวรรษเปนตนมาเปนเรองสทธและสถานะทางกฎหมายของบคคลทมความหลากหลาย ทางเพศ เชน คำนำหนาชอของผแปลงเพศ ดงขาว “กะเทย” กรด! มท.

โอเค ชายแปลงเพศใช “น.ส.” (2544) ‘ชาวสมวง’ กรดสนนเมอง ดน

ก.ม. ใช ‘น.ส.’ นำหนาชอ (2550) การรบรองวาคนรกเพศเดยวกนไมใช ผปวยทางจต ในขาว กรมสขภาพจตออกหนงสอรบรองทางวชาการ ระบ

กลมคนรกรวมเพศไมไดเปนผปวยทางจต (2545) ซงนำไปสการเรยกรองใหแกไขการระบในใบสด. 43 วาชายแปลงเพศเปนโรคจต ในป 2549 การเสนอกฎหมายใหคนรกเพศเดยวกนจดทะเบยนสมรสได (2546) การยอมรบสถานะของผแปลงเพศ (2548) ฯลฯ

นอกจากน กมประเดนเรองระบบบรการสขภาพสำหรบคนทม ความหลากหลายทางเพศ (2549) การเสนอใหระบคำวาผมเพศสภาพอนๆ ในรฐธรรมนญ เพอใหครอบคลมเพศทสาม (2550) การแกกฎหมายขมขนใหครอบคลมการลวงลำทางประตหลงและอวยวะเพศเทยม (2550) การเสนอใหแกไขมาตรา 30 ของรางรฐธรรมนญเพอใหบคคลทมความหลากหลายทางเพศไดรบหลกประกนสทธขนพนฐานเทาเทยมกน (2550)

(4) ภาษาในขาว เนองจากในภาษาไทยไมมคำทมความหมายโดยตรง ยกเวนคำวากะเทย หรอลกเพศ โดยทวไปจงใชคำแสลง เชน ใชคำวา “ประเทอง” “หนมนะยะ” “ตด” “แตว” หมายถงชายรกชาย คำวา “นางงามนะยะ” หมายถงผทเขาประกวดนางงาม หรอผทไดรบตำแหนงจากการประกวดสาวประเภทสอง ใชคำวา “ตย” “อดถวดำ” ในความหมายวามเพศสมพนธกบคทเปนผชายดวยกน หรอคำวา “ปลาผดนำ”

�����.indd 62 10/1/08 12:43:24 PM

63กลภา วจนสาระ

“ไมปาเดยวกน” สอถงคนรกเพศเดยวกน นอกจากนกเปนคำกลางๆ หรอคำทบศพทภาษาองกฤษ เชน รกรวมเพศ เพศทสาม หญงรกหญง ชายรกชาย คนสมวง ชาวสรง เกย เลสเบยน เปนตน โดยในชวงตนทศวรรษสวนใหญจะใชคำวา กะเทย ขณะทในชวงปลายทศวรรษนนคำวากะเทยไมคอยถกนำมาใช แตเปลยนไปใชคำวา เพศทสาม คนรกเพศเดยวกน ชายรกชาย หญงรกหญง และคนทมความหลากหลายทางเพศแทน

6.“แม”จำเลยเพศเดยวของการทำแทง

ในหวขอทวาดวยการทำแทงน ประเดนขาวชวงตนทศวรรษคอ 2541-2545 เปนเรองการทำแทงของเดกวยรน ตำรวจทลายคลนกทำแทงเถอน สถตทเกยวของจากหนวยงานทเกยวของ อนตรายจากการทำแทงเองรปแบบตางๆ จนมการเคลอนไหวเรองกฎหมายทำแทงเมอ ป 2544 ในชวงหลงทศวรรษสวนใหญเปนขาวกรณทแมทำแทงแลวเอาลกไปทงไวตามทตางๆ จากจำนวนขาวทงหมด 797 รายการ สามารถสรปประเดนเรองแทงในขาว 10 ปไดดงน

(1) การทำแทงและการทงทำลายซากตวออน สวนใหญของขาวทำแทงเปนเรองของหญงสาววยรนทตงทองไมพรอมหรอทองไมตงใจ ซงไปทำแทงตามคลนก พยายามทำแทงดวยตวเอง หรอคลอดลกออกมาแลวนำไปทงตามทสาธารณะตางๆ ทงในหองนำสาธารณะ รถทวร รถไฟ ทอนำ

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

50

-

100

150

200n=797

�����.indd 63 10/1/08 12:43:24 PM

6�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ถงขยะ แมนำ คลอง ทะเล ฝงดน ฯลฯ ดงขาว สาวใจแตกโหดรดคอลก

ทงขยะ (2542) แมใจยกษใชรถทวร เบงลกทงลงโถสวม (2542) นศ.

สาวรดลก-บบคอฆา (2543) แมใจยกษคลอดลก ฟนหวดบอนาถ

(2544) นศ. สาวเชาโรงแรมรดทารกซดยาสตร 3 ขวด-ขบ (2544) ทารก 5 เดอนทงอนาถสวมรถไฟ (2546) แมใจเหยมกนยาขบลก ทซช

ยดปากทงกองขยะ (2546) “นร. สาว15” ปดหองนำทำแทงเอง (2548) แมใจยกษฆาทารกทงคลอง 8 เดอน 6 ศพ (2549) โดยพบวาอายนอยทสดของผไปรบบรการทำแทงจากคลนกเหลานคอ 13 ป และอายครรภสงทสดคอ 8 เดอน สถานทรบทำแทงสวนใหญเปนคลนกแอบแฝง เชน คลนกวางแผนครอบครว คลนกลดความอวน เสรมความงาม คลนกทวไป นอกจากนยงมสถานทอนๆ เชน บาน โรงแรม อพารทเมนต เปนตน

จากขาวการเขาจบคลนกทำแทงของเจาหนาทตำรวจ พบวาผทรบทำแทงนนมทงทเปนผชวยแพทย แพทยทวไป แพทยเฉพาะทาง หมอตำแย พยาบาล บรษพยาบาล ผชวยพยาบาล เจาหนาทสาธารณสข ลกจางในโรงพยาบาล ไปจนถงผทไมมพนฐานความรดานการแพทยเลย ซงผทำแทงมกจะตองรบความเสยงทอาจเกดขนจากการทำแทงทไมปลอดภย ตงแตมภาวะแทรกซอน ตกเลอด ตดเชอในกระแสเลอด มดลกเนา ไตวาย ไปจนถงเสยชวต

นอกจากนกเปนการถกเถยงของสงคมในประเดนการทำแทง และเคลอนไหวในเชงนโยบาย ไดแก การเรยกรองใหปรบปรงกฎหมายทำแทงใหสอดคลองกบความเปนจรงในสงคมเมอป 2542 การทแพทยสภาเหนชอบกบการแกไขประมวลกฎหมายอาญามาตรา 305 วาดวยการทำแทงทใหทำไดโดยคำนงถงสขภาพกายและจตใจของหญงนน และจำเปนตองกระทำเนองจากสขภาพทารกในครรภมความผดปกต รวมถงใหผประกอบวชาชพเวชกรรมเปนผทำแทงได การกำหนดสถานทรบทำแทง และการเสนอใหเพมบทลงโทษ ในป 2543 ซงออกเปนระเบยบของแพทยสภาไดในป 2548 การเสนอใหมคลนกทำแทงเปนการเฉพาะ ในป 2546

�����.indd 64 10/1/08 12:43:25 PM

65กลภา วจนสาระ

(2) สถตทเกยวของกบเรองแทงและทองไมพรอมจากหนวยงานตางๆ โดยในแตละปมการนำเสนอสถตทเกยวของกบวยรนและการทำแทงเปนระยะๆ สมำเสมอ รวมถงเชอมโยงไปยงเรองการมเพศสมพนธกอนวยอนควร และความรเรองการปองกนการตงครรภของวยรน เชนขาว แฉยอดทำแทงในเมองไทย เกอบ 50,000 รายตอป (2543) สำรวจหญง

ไทยทำแทง เสยงตายปละ 8 แสนคน (2543) ทองไมมพอยอดพง พบ

เกอบ 5 แสนราย (2544) ผลวจยระบวยทนแหงทำแทงปละ 100,000 คน (2547) สลดหญงรกษาตวหลงทำแทง 13,833 คน (2550) “สถาบน

รามจตต” เผยเดกไทยทำแทง 2 แสนคนตอป (2550) สธ.ตะลงทำแทง

เพมปละแสนคน ทวโลกแมเสยชวตชวโมงละ 8 คน (2550) เปนตน

(3) รปแบบของการทำแทง ทนาสงเกตคอเนองจากการทำแทง ถอเปนเรองผดกฎหมายอาญา รวมทงเปนอคตทางเพศทตตราผหญงทองไมมพอ ทองกอนวยอนควรวาเปนความผดศลธรรม ดงนนรปแบบของการทำแทงจงมลกษณะหลากหลาย เชน การบบบรเวณทองนอย การใชของแหลมทมลงไปในโพรงมดลกเพอทำลายตวออน การขดมดลก การฉดสารบางอยางเขาไปทำลายตวออน การกนยาขบ ฯลฯ และเปนอนตรายมาก ในบางกรณ เชน การใชยารกษาโรคกระเพาะ ยารกษาสว นำยาลางหองนำ นำยาฆาเชอโรค ใชไมแขวนเสอ ฯลฯ ดงขาว วยรนทำแทงพสดาร ยา

กระเพาะยดชองคลอด (2547) คมกำเนดสยอง รดทอง-ใสของแขง

(2547) ตะลงโจยคใหม เพอนตบทองทำแทง (2548) วยรนยคใหมฮตยา

แกสวทำแทง (2548) สถตทำแทงพง เสยงตายไมแขวนเสอลวง (2548) ทำแทงเถอนวตถาร นำยาลางหองนำฉดมดลก (2550) เปนตน

(4) ภาษาทสอเรองแทง มกจะใชคำในทางไมด โดยเฉพาะในการประนามผหญงททองไมพรอมและเปนแมทฆาลก เชน การพาดหวขาววา สาวใจแตกเลนเสยวลมปองกน แมสดโหดรดมารหวขน แมใจยกษ แมใจเหยม แมใจทมฬ แมใจบาป อสาวใจแตก โจใจอำมหต หมอเถอนรดลก กนยาขบลกทะลก เปนตน

�����.indd 65 10/1/08 12:43:25 PM

66ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

7.เพศสถานะเพศสภาพเพศภาวะและบทบาทหญงชาย

ขาวในหวขอนไดแกเรองทเกยวของกบเพศภาวะ เพศสภาพ เพศสถานะ เพศวถ บทบาทหญงชาย ความแตกตางระหวางเพศหญงกบชาย ความเปนชาย ความเปนหญง วฒนธรรมทางเพศ ความเทาเทยมระหวางเพศ อคตทางเพศ ขบวนการเคลอนไหวดานสตร และประเดนทเชอมโยงทงหมด โดยเพงมพนทในขาวและบทความตามหนาหนงสอพมพเมอเขาสชวงกลางทศวรรษ 2540 เปนตนมา ในหวขอนมจำนวน 268 รายการ หรอคดเปนสดสวนเพยง 2% ของขาวทรวบรวมไวทงหมดในรอบ 10 ป

2541 2545 25472544 2549 25502546 254825432542

20

-

40

6080

100n=628

(1) สวนใหญของขาวในเรองเพศสถานะ เปนประเดนเรองความ

แตกตางระหวางเพศ ความเสมอภาคระหวางเพศหญงและชาย การพฒนาบทบาทของสตรในดานตางๆ ทนอกเหนอจากการเปนเมยและแม คานยมลำเอยงทางเพศหรอสองมาตรฐานในเรองเพศ อคตทางเพศ ความสำคญของผหญงตอความสมพนธในครอบครว ฯลฯ นอกจากนกเปนขาวทเกยวกบการประชมสมมนาทางวชาการ การจดเวทสาธารณะ การเผยแพรผลงานวจยทเกยวของ ซงสวนใหญอยในวงวชาการสตรศกษา

ตวอยางขาวในประเดนเพศสถานะไดแก วาทกรรมวาดวย “เพศแม”

: อดตและปจจบน (2547) ความเปนหญง-ชาย ไมใชธรรมชาต ไมใช

ธรรมดา แตไดมาจาก “วฒนธรรม” (2549) รางกาย เพศ และเพศสภาพ

�����.indd 66 10/1/08 12:43:25 PM

6�กลภา วจนสาระ

(2549) เพศสภาพ... หนทางทเลอกได?! (2550) ถอดรหส “เพศสภาพ”

กรอบกำกบ “หญงอษาคเนย” (2550) เพศ ความเสมอภาค และการ

เปลยนแปลง (2550) กรอบทางเพศ : กรงขงทเขมแขง? (2550)

(2) เปนเรองของภาพลกษณ ภาพตวแทนดานเพศของเพศ

สภาพตางๆ การประกวดนางงาม รวมทงประเดนอนๆ ทเกยวของกบรางกายในฐานะทสอความหมายในเรองเพศสภาพ เชน คานยมในเรอง ผหญงตองผวขาว นยามความสวยงาม ความอวน-ผอม การทำศลยกรรม การแตงกายยวยวน หรอคานยมทวาผชายตองมขนาดอวยวะเพศใหญ ฯลฯ ดงขาว เรอนรางหญงคอ สนคาทางเพศ (2547) ไวเทนนง เสนหทาง

เพศเทรนดใหม (2547) “รอยแหวกบนชดราตร” กระจกสะทอน สตร

ไรอำนาจสทธปองกนตน (2550) โปรยเสนหดวยทาเดนพลวสะโพก

(2550) ชดนกศกษาวาบหวว (2550) เปนตน

(3) การเคลอนไหวทางสงคม และการเคลอนไหวในเชง

นโยบายเพอสทธสตรในดานตางๆ โดยสวนหนงเปนการเคลอนไหวควบคไปกบประเดนอนๆ เชน การเคลอนไหวเรองกฎหมายทำแทง สทธอนามยเจรญพนธ กฎหมายขมขน ฯลฯ แตในสวนทอาจเปนประเดนความเทาเทยมระหวางเพศสภาพโดยตรงกคอ การสนบสนนรางกฎหมายสงเสรมโอกาสและสถานะทเทาเทยมของผหญง ดงขาว “หนอย” ดนหญง

ชายเสมอภาค ลดปญหากดขทางเพศ (2545) หญงไทยในการ

เคลอนไหวทางสงคม (2545) 4 ยทธศาสตรเสรมสรางสถานภาพสตร

ไทย (2546) การเคลอนไหวเรองราง พ.ร.บ. สงเสรมโอกาสและความเทาเทยมกน ในป 2549 เปนตน

8.เรองเพศในสอท“สอ”มากกวาเรองเพศ

การนำเสนอและวพากษวจารณสอนน เรมเปนประเดนทไดรบการถกเถยงจากสงคมเมอประมาณป 2544 และเพมขนอยางเหนไดชดในป 2546 เปนตนมา จงมสดสวนนอยทสดในฐานขอมลเรองเพศ คอ เพยง

�����.indd 67 10/1/08 12:43:26 PM

6�ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

1% หรอมเพยง 220 รายการเทานน ขอสงเกตกคอ การนำเสนอเรองเพศของสอมวลชนมกจะสะทอนใหเหนถงประเดนแวดลอม หรอทอยเบองหลงปรากฏการณทเกดขนเหลานนดวยเสมอ ไดแก

(1) การสอเรองผหญงกบความรนแรงในหนาหนงสอพมพ ไดแก ประเดนทเปนการสรางและผลตซำอคตทางเพศ ดวยการใชความรนแรงทางภาษาทสรางสสนหวอหวาใหกบถอยคำในขาว อนนำไปสการละเมดสทธสวนบคคลของผทตกเปนขาว และมการเคลอนไหวของเครอขายสอสตรเรยกรองใหสอในฐานะสถาบนหนงของสงคม ระมดระวงบทบาทของตวเอง และมคำนงความรบผดชอบในการนำเสนอภาพลกษณของผหญง เพอลดการแสดงทศนคตดานเพศทตอกยำอคตตอผหญงจนกลายเปน ภาพตายตว โดยเฉพาะการประณามผหญงททำแทงหรอทองไมพรอมวาเปนผหญงใจแตก หญงบรการคอวตถทางเพศ คนรกเพศเดยวกนเปนเรองผดปกต ฯลฯ ดงขาว ผหญงในสอ เหยอซำซอนของสงคม? (2545) เพศ

กบการสอสารในสงคมไทยปญหาเชงโครงสรางทถก ‘ผลตซำ’ (2546) กระตกหางนางฟา นกขาว-ผประกาศ ยตขมขนซำผานสอ (2548) จสอ

ยตเสนอภาพกดขทางเพศ (2549) “เพศ ภาษา ความรนแรง” ภยทแฝงใน

“สอ” (2549)

2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

10-

20304050607080

n=220

�����.indd 68 10/1/08 12:43:26 PM

6�กลภา วจนสาระ

ตอมาในชวงปลายทศวรรษ คอประมาณป 2548-2549 ประเดนเรองเพศในสอ ขยบไปสการนำเสนอปญหาเรองเพศในสอลามก ทงการตน ฉากบางตอนในละครโทรทศน ภาพโฆษณาในนตยสารตางๆ รวมทงการเผยแพรความรนแรงซงเปนทวพากษวจารณผลกระทบของสอตอสงคม อนนำไปสประเดนเรองการจดเรตตงใหกบรายการโทรทศน รวมไปถงสออนๆ ในเวลาตอมา เชน เซกซบนหนากระดาษกบวถทางของความเหมาะ

สม (2550)

(2) ชองทางสอสารเรองเพศในสอสมยใหม เนองจากสงคมไทยเปนสงคมทไมพดคยเรองเพศอยางเปดเผย สอสมยใหมอยางชมชนออนไลนจงเขามามบทบาทสำคญในการเปนแหลงความร คนขอมล แลกเปลยนประสบการณ ความคดความเชอ ใหคำปรกษาในเรองเพศไดอยางคอนขางเสร ชองทางสอสารเรองเพศของสอรวมสมยเหลาน ไมวาจะ เปนอนเตอรเนต โปรแกรมสนทนา แชทไลนหรอการพดคยผานเครอขายอนเตอรเนต สมดโทรศพทหนาเหลอง เวบไซต คลปวดโอในโทรศพทมอถอ ฯลฯ ดงขาว เซกซโจงครมลงหนาเหลอง และหนาเหลองยอมตด

โฆษณาเรองเพศ (2544) เวบไซต “เรทเอกซ” ปวนวงการ (2546) เพรช

(PIRCH) หองสนทนาขมขายสารพดเซกซ (2547) กอนจะกลายเปนประเดนถกเถยงของสงคมถงความพอเหมาะพอด และตองขดเสนแบงใหกบการ “สอ” เรองเพศในเวลาตอมา และนำไปสการจดทำราง พ.ร.บ. ปราบปรามวตถยวยพฤตกรรมอนตราย ในป 2549

�����.indd 69 10/1/08 12:43:26 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

4 บทสงทาย

ฐานขอมลเรองเพศทงสองสวน แมจะมหวขอหรอคำสำคญ รวมกน แตสงทแตกตางอยางสำคญระหวางฐานขอมลเรอง

เพศทเปนหนงสอ วทยานพนธ เอกสารวชาการ และสวนทเปนขาวและบทความกคอ การใหความสำคญกบแตละหวเรอง กลาวคอ ภาพรวมของฐานขอมลสวนของหนงสอในหองสมดนนเตมไปดวยหนงสอทวาดวยเรองอนามยเจรญพนธ คอมสดสวนถง 63% ของทงหมด อนเปนเรองของ ผเชยวชาญในสาขาทเกยวของเปนสวนใหญ ขณะทฐานขอมลเรองเพศในสอออนไลนเปนเรองนเพยง 17% เทานน

ในทางกลบกน สงทเปนเรองใหญทสอมกนำเสนอในขาวและบทความมาตลอด กคอประเดนเรองความรนแรงและการละเมดทาง

เพศ โดยเฉพาะขาวขมขนซงเกดขนรายวนและมกจะไดพนทในสอเสมอ ในทนคดเปนสดสวนถง 64% ขณะทในมมของการผลตองคความรในเรองน มเพยง 8% เทานนเอง ซงนาสนใจวา ในขณะทสงคมสวนใหญกำลงเผชญอยกบสถานการณความรนแรงทางเพศ เหตใดการผลตความรรองรบสถานการณดานนจงมนอยมาก

4

�����.indd 70 10/1/08 12:43:27 PM

��กลภา วจนสาระ

ภาพความแตกตางระหวางฐานขอมลทงสองสวนนจงอาจสะทอน ใหเหนถงการไมสอดประสานเชอมโยงระหวางการผลตองคความรและ

สถานการณดานวถเพศของสงคมไทย ทเรองของเนอตวรางกายตนเองและประเดนอนๆ ในอนามยเจรญพนธกลายเปนเรองจำกดอยเฉพาะวงวชาการ และเปนเรองเฉพาะกลมผเชยวชาญเทานน ไมไดเผยแพรความรหรอขยายวงซงทจรงแลวเกยวของกบสาธารณะหรอมพนทอยในสอมากนก ขณะเดยวกน ในสถานการณดานเพศทสงคมสวนใหญเผชญหนาอยกบความรนแรง การละเมดทางเพศ และการขมขนนน กลบไดรบความสนใจจากวงวชาการไมมากพอ หรออาจไมเทาทนกบสถานการณทเกดขน

นอกจากนแลว ตวเลขในตารางท 3 กไดแสดงใหเหนชองวางและความแตกตางของการผลตและสะสมความรเรองเพศ กบสถานการณดานเพศทสงคมไทยกำลงเผชญในหวขออนๆ เชน ในประเดนเรองการเรยนรเรองเพศ ซงหมายความทงท เปนเพศศกษาและการสอน ไปจนถงพฤตกรรมทางเพศ ทศนคต คานยม ฯลฯ ทกลายเปน “เรอง” ในหองสมดมากกวาจะเปนเรองทสอจะชวยนำเสนอถายทอดใหความรสสาธารณะ เชนเดยวกบเรองเพศในมมของเพศสถานะ เพศภาวะ หรอบทบาททางเพศ ซงเปนประเดนทยงจำกดอย ในวงวชาการมากกวาจะเปนเรองทสอสาธารณะใหความสนใจ

�����.indd 71 10/1/08 12:43:27 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ตารางท 3 สดสวนของหวขอในฐานขอมลเรองเพศ

เปรยบเทยบระหวางฐานขอมลฯในสวนทเปนหนงสอและขาว

กลมคำสำคญทจดเกบ ฐานขอมลฯ สวนหนงสอ ฐานขอมลฯ

วทยานพนธ ดานขาว

อนามยเจรญพนธ 63 17 ความรนแรงและการละเมดทางเพศ 8 64 การเรยนรเรองเพศ 16 9 ความหลากหลายทางเพศ 5 7 เพศสถานะฯ 4 2 อนๆ (ในหนงสอ) และสอ (ในขาว) 4 1

ทมา : กลภา วจนสาระ. 2551. ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว : หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ. รายงานในชดโครงการวจย “การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ” แผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ ดำเนนงานโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง.

รายงานชนนไดชใหเหนภาพรวมของความรเรองเพศในสงคมไทย ทงในสวนทเปนความรวชาการทสะสมเปนแหลงรวมอยในหองสมดของสถาบนการศกษาหลกๆ ของประเทศมาตลอดกวาครงศตวรรษ และสวนทเปนความรหรอเปน “เรอง” สาธารณะซงไหลเวยนอยในชวตประจำวนของผคน แมวาทงสองสวนจะมความแตกตางไปในแนวทางของตวเองอยางไร แตกลวนประกอบเขาเปนองคความรเรองเพศของสงคมไทย ทตองยอมรบวามลกษณะ “ปลก” ตวออกจากกนและกนอยางเหนไดชด

รายงานชนนเพยงทำความรจกกบ “เรอง” เพศทงสอง สวนการประสานเชอมโยงทงสองฐานขอมลใหสอดคลองไปดวยกนนนคงตองเปนภารกจของผสนใจตอไป

�����.indd 72 10/1/08 12:43:27 PM

�3กลภา วจนสาระ

ภาคผนวก ตวอยางการใชฐานขอมลขาวและบทความ เพอเขยนบทความรณรงคสขภาวะทางเพศ

�����.indd 73 10/1/08 12:43:28 PM

�����.indd 74 10/1/08 12:43:28 PM

�5กลภา วจนสาระ

เรองท 1

“ผงะ!! สอ ตอกยำเรองเพศของวยโจ”

พรรณอมา สหะจนทร

โครงการกาวยางอยางเขาใจ องคการแพธ

‘สาวใจแตก แฉชวตเฟะ ทำแทง ๒ หน’

‘สลดสงคมเสอมหนก นร.ใจแตกรดมารหวขนทงถงขยะ’

‘ตะลง! เดกอนบาลรวมเรยงคว ดญ.๘ ขวบ’

คณเคยเหนพาดหวขาวเหลานไหม? พาดหวขาวทเกยวกบเรองเพศของเยาวชนตามหนาหนงสอพมพเกอบทกฉบบ และไมเวนแตละวน พาดหวขาวททำใหเรารบรวาสถานการณเรองเพศของเยาวชนทกวนนเปนอยางไร โดยในแตละป บรรดาขาวเรองเพศของเยาวชนถกนำเสนอจำนวนมาก และยงหากเปนชวงเทศกาลตางๆ ไมวาจะเปนเทศกาลแหงความรก ทงของไทยและของเทศ การรายงานสถานการณเรองเพศของเยาวชน ยงเปนไปอยางเขมขนมากขน หรอเรยกอกอยางหนงวาเปนไปอยางถง พรกถงขงเลยทเดยว เชน

‘รมว. ศกษาฯ เรงแกปญหาวยรนชงสกกอนหาม’ (แนวหนา, ๑

กมภาพนธ ๒๕๕๐)

�����.indd 75 10/1/08 12:43:28 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

‘เตอนสตเยาวชนยงคดมเพศสมพนธ’ (เดลนวส, ๗ กมภาพนธ

๒๕๕๐)

‘โจไทยทองกอนแตง แซงหนาญปน ๒๐ เทา’ (คมชดลก, ๘

กมภาพนธ ๒๕๕๐)

‘วยรน ๑๖.๔% ยอมเสยตววน ‘วาเลนไทน’’ (เดลนวส, ๘

กมภาพนธ ๒๕๕๐)

‘อนาถเดกไทยเสยงตาย-เสพเซกซพง’ (ไทยรฐ, ๙ กมภาพนธ

๒๕๕๐)

จากตวอยางขาวเหลาน แคเพยงในรอบสปดาหกอนวนวาเลนไทน การรายงานขาวดวยการ “เฝาระวง” และ “จบผด” ในเรองเพศของเยาวชนเปนไปอยางคกคก ไมวาจะเปนสอชนดไหนๆ ยงประโคมขาวเขาไปอยางไมหยดยง ไมตองหวงเลยวายงใกล “วนจรง” เทาไหร ขาวเรองเพศของเยาวชนจะยงเปนไปในลกษณะใด

เพราะอะไรถงเปนแบบนน?

จากงานวจยเรอง “วาทกรรมเรองเพศในหนงสอพมพ” ของ วลาสน และกตต (๒๕๔๖)* พบวา “ปรากฏการณในเรองเพศทไดรบการประกอบสรางจนเปนประเดนสาธารณะของสอมวลชน คอ ปญหาเพศในวยรน ซงถกนำเสนอในลกษณะทชใหเหนถงความผดปกต และความเสอมทางพฤตกรรมและศลธรรมของวยรน โดยทไมคอยมสอมวลชนใดวเคราะหใหเหนถงความซบซอนของปญหานไดชดเจนนก”

จากผลวจยเชนนน จรงหรอไมทเรามกมองเรองเพศเปนเรอง “ตำ”?

จรงหรอไมทเรามองวาเยาวชนไมควร “หมกมน” ในเรองเพศ เพราะยงไมถง “วยอนควร”?

* วลาสน พพธกล และกตต กนภย. 2546. เพศและการสอสารในสงคมไทย. รายงานวจยเสนอตอสำนกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

�����.indd 76 10/1/08 12:43:28 PM

��กลภา วจนสาระ

อยางไรกตาม งานวจยชนเดมยงพบวา การนำเสนอขาวสถานการณ เรองเพศของวยรน มกนำไปสกระแสวพากษวจารณ และทำใหวยรนถกผลกไสออกจากความยอมรบของสงคมมากขน ไมผดกบการผลกสงทเปนปญหาออกไปไกลตว วยรนจงเปนกลมทถกทอดทงใหอยหางไกลจากสงคมออกไปมากขน

แลวสอผลดซำ“ความเชอ”เชนวานนดวยหรอไม?

จากการศกษาฐานขอมลขาวประเดนเพศของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) จดทำโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง โดยศกษาพาดหวขาวเรองเพศของเยาวชน ของหนงสอพมพหวส จำนวน ๔ ฉบบ คอ

หนงสอพมพไทยรฐ เดลนวส ขาวสด และคมชดลก ในชวงป พ.ศ.๒๕๕๐ พบวา จำนวนขาวเรองเพศของเยาวชนมทงสน ๓๕๒ ขาว โดยทรอยละ ๔๑.๑๙ เปนขาวเรองเพศทเยาวชนเปน “ผกระทำ” ความรนแรง เชน ‘๕ โจหนขยกามเดกหญง ลอลวงจากบาน เรยงควยบเยน แมโรแจงความ’ (เดลนวส, ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๐) หรอ ‘จบเดก ๑๖ ขมขนดญ. ๗ ขวบ’ (ขาวสด, ๖ เมษายน ๒๕๕๐) เปนตน

โดยพาดหวขาวทเยาวชนเปนผกระทำ ถงรอยละ ๗๗.๒๔ เปนพาดหวขาวท “ตดสน” “ตอกยำ” และ “ตตรา” เยาวชน อยางเชน ‘วยรนใจแตก ทำแทงทงศพคลองชลประทาน’

มเพยงรอยละ ๒๒.๗๖ เทานนทมพาดหวขาวท “เปนกลาง” เชน ‘จบเดก ๑๖ ขมขนดญ.๗ ขวบ’ หรอ ‘รวบ ๔ วยรนลกนกการเมอง ทองถนถายคลปโทรมเดก ม.๒’

การพาดหวขาวอยางทวา ‘นกเรยนใจแตกรดมารหวขน’ ตางกนหรอไมกบขาว ‘นกเรยนทำแทง’ หรอ ‘เดกชายขมขนเดกหญง ๑๔’ ตางยงไงกบ ‘โจเดนนรกขยกามเพอนสาว’ ???

�����.indd 77 10/1/08 12:43:28 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

ใชความตางตรงทการไมตดสนหรอไม?

ใชความตางตรงทไมตอกยำภาพ “ความเชอ” เกาๆ ทวาเยาวชนเปนปญหาในเรองเพศหรอเปลา?

ถา “ใช” การตอกยำภาพเดมซำแลวซำเลา สงผลอะไร?

“การผลตซำวาทกรรมเหลานทำใหความหมายทางเพศลดรปเหลอเพยงเสยว และกอใหเกดภาพเหมารวมตอกลมตางๆ ทำใหความเขาใจเรองเพศมความคบแคบและบดเบอน สะทอนใหเหนสภาพปญหาของการสอสารเรองเพศในสงคมไทยอยางชดเจน” งานวจยเรองวาทกรรมเรองเพศในหนงสอพมพ ระบ

จรงอยทการรายงานสถานการณเยาวชนในขาวเหลาน เปนการรายงาน “เหตการณ” ทเกดขนจรงในชวงนนๆ แตสอจำเปนหรอไมทตอง

ตดสนถก ผดกบเหตการณใดเหตการณหนง จำเปนหรอไมทตองให

คนขาว คนดำแยกกนยนคนละขาง จำเปนหรอไมทคนเหนตางจะ

ตองคดผดเสมอไป?

ในเมอสงคมไทยยงคงเปนสเทาๆ แลวอยางสอชอบพดวา

เปนกลาง ไมเลอกขางนนจรงหรอไม มหรอเปลา???

สอมวลชน “เปนกลาง” ทงหลายชวยสงเสยงท!!

�����.indd 78 10/1/08 12:43:28 PM

��กลภา วจนสาระ

เรองท 2

การเดนทางของถงยาง ในสอเรองเพศรอบ ๑๐ ป

สภทรา บวเพม

โครงการกาวยางอยางเขาใจ องคการแพธ (PATH)

เรองท 2

วยรนชายหญงตดเชอเอชไอวมากขน ภรรยาตดเชอเอชไอวจากสามในอตราทสงขน วยรนหญงมอตราการตงทองทไมพงประสงคเพมขนทกป แตอตราการใชถงยางอนามยอยในระดบตำ เกดอะไรขนกบสงคมไทย? ตนสายปลายเหตททำใหจำนวนผตดเชอเพมขนอยตรงไหนกน?

จากการศกษาฐานขอมลขาวประเดนเพศของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) จดทำโดย สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล และมลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง ยอนไปเมอ ๑๐ ป (พ.ศ.๒๕๔๐-๒๕๕๐) ในประเดนเรอง “ถงยางอนามย” พบวา……

ชายเทยวกลางคน:กลมเปาหมายหลก

ในชวงป ๒๕๔๐ ผหญงไมใชกลมเปาหมายหลกในการรณรงคปองกนการตดเชอเอชไอว ผหญงในบานมหนาทเพยงรอรบชะตากรรมทจะเกดกบตวเอง เวลาทสามไปเทยวหญงบรการแลวเกดตดเชอโรคตดตอทางเพศสมพนธ หรอเชอเอชไอวกลบมา ถงยางอนามยในขณะนนรอยละ ๘๕ จงใชในเรองบรการทางเพศ มการใชเพอวางแผนครอบครวเพยงรอยละ

�����.indd 79 10/1/08 12:43:29 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

๑๕ เทานน (ศนยวจยกสกรไทย, ๓๑ ตลาคม ๒๕๔๐) จะเหนวาการรณรงคเรองถงยางในระยะแรกนน ถกทำใหกลายเปนเรองของคนบางกลม หรอทมกเรยกกนวา “กลมเสยง” เชน นกเทยว หญงขายบรการ ฯลฯ และเปนเรองของ “ผชาย” มากกวา สงผลใหเรองเอชไอวกลายเปนเรอง “ไกลตว” และไมงายเลยทผหญงจะเขาถงถงยาง

วยรน:กลมเปาหมายใหม

หลงป ๒๕๔๐ กลมเปาหมายหลกในการรณรงคเรองถงยางอนามยกเปลยนไป จากชายนกเทยวไปสกลมวยรนทมอายระหวาง ๑๕-๒๖ ป ทพบวาเปนกลมทมอตราการตดเชอเอชไอวสงขน จากผลการสำรวจดเรกซโกลบล เซกซ เซอรเวย ๑๙๙๙ (พ.ศ.๒๕๔๒) พบวา วยรนไทยนยมมคนอนมากกวา ๑ คน สงถงรอยละ ๕๒ จากคาเฉลยทวโลกรอยละ ๓๔ และการใชถงยางอนามยในเซกซครงแรกยงมอตรานอยทสด เพยงรอยละ ๒๓ จากคาเฉลยทวโลกรอยละ ๕๗ (ฐานเศรษฐกจ, ๒๒ กนยายน ๒๕๔๒)

นอกจากนจากการเฝาระวงพฤตกรรมเสยงทางเพศของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท ๕ ชาย-หญงทวประเทศ โดยกรมควบคมโรค ยงพบวา เยาวชนมเพศสมพนธครงแรกในอายทนอยลง และเปนการมเพศสมพนธในกลมเพอนมากกวาซอบรการทางเพศ โดยมอตราการใชถงยางอนามยนอยมาก เนองจากวางใจในคนอนของตนวาปลอดภยจากโรคเอดส อกทงยงรสกไมดตอถงยางอนามย (ไทยรฐ, ๑๕ กมภาพนธ ๒๕๔๓)

เมอถงยางเดนทางมาพบกบกำแพง (ทศนะทไมดตอถงยาง) ของคน ในสงคม ทำใหเกดชองวางระหวาง “โรค” “ทอง” และ “ความปลอดภย” ทางออกคอ…

จากปองกนโรคเปนรกและหวงใย

ดวยทศนคตของคนสวนใหญทยงรสกไมดตอถงยางอนามยนเอง ทำใหองคกรททำงานดานเอดสพยายามจะเปลยนทศนคตการใชถงยาง

�����.indd 80 10/1/08 12:43:29 PM

��กลภา วจนสาระ

อนามย จากเพอปองกนโรคเปนการสวมเพอความรกและหวงใย นาย สมวงศ อไรวฒนา รองผอำนวยการมลนธเขาถงเอดส กลาววา “แผนการรณรงคเรองถงยางอนามยท เหมาะสมกบยคน ควรเรมจากการท ปรบเปลยนทศนคตทวา การใชถงยางคอการไมไววางใจ คอการปองกนโรคจากคนอน มาเปนการทใชถงยางอนามย เพราะความรกความหวงใย ทงไมอยากใหฝายหญงตองลำบากในการทานยาคม หรอแมแตเรองกามโรคทอาจตดตอกนได” (เวบไซตคมชดลก, ๓ ธนวาคม ๒๕๔๕)

ตขายถงยางกระแสทถกตอตาน

แมการรณรงคเพอสรางทศนคตทดตอถงยางอนามยจะมอยาง ตอเนอง แตอตราการตดเชอเอชไอวของวยรนกลบมมากขน โดยจำนวน ผตดเชอเพศหญงเพมสงขนจมาตดๆ เพศชาย กรมควบคมโรคจงมแนวคดทจะตดตงเครองจำหนายถงยางในสถานศกษา โดยจะตดตงไวบรเวณหองนำชายและหญง เพอใหวยรนสามารถซอหาถงยางอนามยไดสะดวก ไมถกจบจองจากสายตาคนรอบขาง และราคาถกกวาทองตลาด แตแนวคดนกถกตอตานจากหลายๆ ฝาย

“ไมรวามการตความคำวาสถานศกษากนอยางไร จะบอกวาไหนๆ สงคมเปนแบบนแลวกเปดขายบรการไปเลย เปนเรองไมเหมาะสม ถงยางเปนสงทตองปดบงซอนเรนของชวต และเพศสมพนธไมใชแคเหนหนาแลวเกดขนไดงายๆ อกทงปจจบนสถานทขายถงยางมมากอยแลว ไมจำเปนตองเพมจดขายขนอก” สนย สนธเดชะ อดตอาจารยคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยกลาว (แนวหนา, ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๔๖)

จากกระแสรอนแรงนเอง สวนดสตโพลลจงทำการสำรวจความคดเหนของคร อาจารย นกเรยน นกศกษา และประชาชนทวไป จำนวน ๑,๐๔๓ คน ในเรองดงกลาว พบวา กวารอยละ ๙๐ เหนวาการใชถงยางอนามยสามารถลดปญหาการตดเชอเอชไอวได และกวารอยละ ๘๐ ยอมรบวาวยรนเปนกลมเสยงตอการตดเชอมากกวากลมอน แตสวนใหญกยงไมเหนดวยกบการตดตงเครองจำหนายถงยางในสถานศกษา เพราะคดวา

�����.indd 81 10/1/08 12:43:29 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

นาจะเปนการสงเสรมใหมเพศสมพนธมากกวาปองกน (เวบไซตไทยรฐ, ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๔๖)

ความพยายามจะทะลายกำแพงทหนาทบจากการสงสมมาเปนเวลานาน อาจไมใชเรองงาย แตกไมใชเรองยากเกนไปทจะลงมอทำ...

ความเหนทแตกตาง

แมกระแสการคดคานการตดตงตจำหนายถงยางในสถานศกษาจะเกดเปนวงกวาง แตกยงมคนอกจำนวนหนงทเหนดวย

“เหนดวยกบการไปตดตงเครองจำหนายถงยางอนามยแบบอตโนมตในมหาวทยาลย เพราะทำใหนกศกษาไดปองกนการตดเชอโรคทางเพศสมพนธ และยงเปนการคมกำเนดไปในตว ไมใหเกดปญหาในอนาคต เนองจากนกศกษามเพศสมพนธกนเรว รจกกนไมเทาไหรกมเพศสมพนธกนแลว และตามหอพกกมการไปกนอยดวยกนเปนคๆ แลว” นายวชาญ ธนนตวณช นกศกษาคณะเทคโนโลย และสารสนเทศ มหาวทยาลยธรกจบณฑตย (เวบไซตมตชน, ๒๗ พฤศจกายน ๒๕๔๖) แตสดทายกทดทานแรงตอตานไมไหว อธบดกรมควบคมโรคจงยกเลกแนวคดดงกลาว แลวหนไปใหความรในแบบอนแทน

เซกซและถงยาง

แมโครงการตดตงเครองจำหนายถงยางในสถานศกษาตองพบลงไป แตการตดตงในพนทอนๆ ของประเทศ เชน หอพก สถานบรการ สถานบนเทง ศนยการคา ฯลฯ กยงดำเนนตอ พรอมกบสถานการณการระบาดของโรคตดตอทางเพศสมพนธและเอดสทมแนวโนมรนแรงขน และพบวามอตราผปวยโรคหนองในเพมขนกวาป ๒๕๔๖ ถงรอยละ ๓๐

จากการเฝาระวงพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอในกลมนกเรยนมธยมศกษาปท ๕ ยงพบวา กลมนกเรยนชายแมจะใชถงยางอนามยเพมขน แตกยงอยในระดบตำ คอ จากรอยละ ๑๖.๗ ในป ๒๕๔๒ เพมเปน

�����.indd 82 10/1/08 12:43:29 PM

�3กลภา วจนสาระ

๓๘.๙ ในป ๒๕๔๖ แตหากเปนการมเพศสมพนธกบคนรกหรอเพอนสนท อตราการใชถงยางจะเหลอเพยงรอยละ ๙.๔-๑๙ เทานน (เวบไซตกรงเทพธรกจ, ๑๕ สงหาคม ๒๕๔๘) สงเหลานแสดงใหเหนสถานการณทนาเปนหวงในกลมวยรนหญง ทพวกเธอไมสามารถจะมอำนาจตอรองในการใชถงยางอนามยไดเลย และบางคนยงหนไปกนยาคมฉกเฉนแทนการใชถงยาง ซงทำใหอตราการตดเชอในกลมวยรนหญงสงขนไปอก

ถาคนรสกดกบถงยาง การใชกจะมากขน ดเปนเหตเปนผลด อยางไมนาปฏเสธ แตสงทพบคอ ถงยางกลบไมสามารถทำหนาทของมนไดอยางเตมท เพราะเหตผลของการไมใชถงยาง มมากกวาเหตผลเดยว และเราควรมทางออกของทกเหตผลหรอเปลา...

กระทรวงศกษาฯไฟเขยว

ป ๒๕๔๙ กระทรวงศกษาธการมไฟเขยวใหสถานศกษาระดบมหาวทยาลย สามารถตดตงเครองจำหนายถงยางอนามยแบบหยอดเหรยญได แตควรทำควบคไปกบการใหความรเรองเพศศกษา เพศสมพนธ และการปองกนเอดสอยางถกตอง ซงเรองนมหลายฝายออกมาให ความเหน

“เชอวาไมนาจะเปนการสงเสรม เพราะกอนหนานในตางประเทศ มการตดตงกนมานานแลว ซงเปนสวนหนงในการวจย และผลการวจย กออกมาในทศทางเดยวกนวาไมไดทำใหเปอรเซนตการมเพศสมพนธของเดกในโรงเรยนเพมสงขน แตหลายแหงการมเพศสมพนธกลบลดลง เพราะเดกมองวาการมเพศสมพนธเปนเรองยงยาก” นพ.ปรทรรศ ศลปกจ รอง ผอำนวยการฝายการแพทย โรงพยาบาลสวนปรง จ.เชยงใหม (เวบไซต คมชดลก, ๒๙ มกราคม ๒๕๔๙)

“ไมขดของทจะนำตดงกลาวมาตงในมหาวทยาลย เพราะนกศกษากอายเกนกวา ๑๘ ป มวฒภาวะระดบหนงแลว แตกควรเพมโอกาสในการปองกนปญหาทจะตามมาดวย ไมเฉพาะการตงครรภโดยไมพงประสงค

�����.indd 83 10/1/08 12:43:29 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

เทานน แตรวมถงโรคตดตอทางเพศสมพนธโดยเฉพาะเอดส ขณะเดยวกนแตละมหาวทยาลยตองใหความรเกยวกบเพศศกษาเพมเตม แตไมเหนดวยทจะมการตดตงในระดบโรงเรยน เพราะเดกยงไมบรรลนตภาวะ” นาง รชนพร พคยาภรณ พกกะมาน อธการบดมหาวทยาลยศรปทม (เดลนวส, ๑ กมภาพนธ ๒๕๔๙)

บางฝายมองวาสงทตองทำกอน คอ การใหความรพนฐานเรองเพศศกษาแกเยาวชน “จากการเขาไปดำเนนโครงการสอนเพศศกษาในโรงเรยนกวา ๓๐๐ แหง พบวามนกเรยนรอยละ ๗-๑๐ เทานนทมเพศสมพนธในวยเรยน จดนหากครเขาใจและเขาถงปญหาจะไดรบความไววางใจจากนกเรยน เดกจะใหขอมล จากนนจงใหคำแนะนำเรองการมเพศสมพนธทปลอดภยแทนการตงตหยอดเหรยญซอถงยางอนามยอยางเดยว” นายนมตร เทยนอดม ผอำนวยการมลนธเขาถงเอดส (เวบไซตไทยโพสต, ๓๐ มกราคม ๒๕๔๙)

เมอเยาวชนจะขายถงยาง

เครอขายเยาวชนดานเอดสแหงประเทศไทย (YouthNet) ไดเปดตวโครงการ “ถงยางอนามยคมครองสงคม” ทเกดจากการรวมตวของเยาวชนกวา ๖๐๐ คนทวประเทศ พบวามเยาวชนมากมายทประสบปญหาทองไมพรอม ทำแทง หรอตดโรคทางเพศสมพนธ ซงสาเหตเกดจากความไมสะดวกในการเขาถงถงยาง และขาดความร ความเขาใจในเรองดงกลาว โครงการนจงเกดขนเพอใหเยาวชนสามารถซอหาถงยางไดอยางสะดวก โดยผขายจะเปนอาสาสมครจากเยาวชนนกเรยน นกศกษาทวประเทศ ทสามารถใหคำแนะนำแกผซอหรอคำปรกษาแกเพอนเยาวชนดวยกนได (ไทยโพสต, ๑๗ กมภาพนธ ๒๕๔๗) ซงแนนอนวาหลงจากขาวนไดเปดเผยสสาธารณะ กถกตงคำถามถงความเหมาะสมในการใหเยาวชนเปน ผขาย ผใหญหลายๆ ฝายตางกงวลใจวาจะเปนการยวยใหวยรนมเพศสมพนธมากขน

�����.indd 84 10/1/08 12:43:30 PM

�5กลภา วจนสาระ

ยดอกพกถง

ในป ๒๕๕๐ กระทรวงสาธารณสขกปลกกระแสเรองถงยางอนามยขนมาอกครง เมอจดทำโครงการ “ยดอก พกถง” โดยประชาสมพนธในสอสาธารณะตางๆ เชน วทย โทรทศน นตยสาร ฯลฯ เพอสรางคานยมใหมใหกบวยรน ในการกลาซอถงยางอนามย กลาพกตดตว กลารบผดชอบตอตนเองและค เพอชวยในการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธ และหลงจากสอประชาสมพนธชดนไดเผยแพรออกไป เสยงสะทอนกลบกเปน ความเหนทหลากหลาย

“วยรนทกคนอยากร อยากเหนเรองเพศ และรดวยวาถงยางอนามยชวยปองกนโรคตดตอทางเพศได แตวยรนหลายคนกยงตดปญหา ไมกลาซอถงยางอนามย เพราะมนเปนความฝงใจของสงคมไทยทมองคนซอถงยางในภาพไมคอยดเทาไร อยากใหคนในสงคมมองวยรนทไปซอถงยางอนามยในทางทดบาง อยามองวยรนทมาซอถงยางอนามยเปนพวก ผดปกต เปนพวกบากาม ทงทถงยางอนามยกเปนสนคาอยางหนงทซอขายได” เสยงสะทอนจากเยาวชน เอก วงศอนนต ประธานสภาเดกและเยาวชนแหงประเทศไทย (เวบไซตมตชน, ๔ กนยายน ๒๕๕๐)

“ตอนแรกทเหนสปอตตวนคดวากระทรวงสาธารณสขเขากลาทำด แตถามวาสปอตตวนรอบดานหรอยง คงตองบอกวายง แตกเหนวาสปอต นบอกไดวาการพกถงยางไมไดเทากบการพรอมทจะมเพศสมพนธ และดใจทวนนไดยนวาถงยางเทากบความรบผดชอบ สงหนงทจะชวยใหประเทศของเราแขงแรงมนคงคดวาเปนเรองมมมองของผใหญ คอผใหญนาจะ กางมอออกมาดหนงผกนเตมๆ ตา แลวกดวาผจรงๆ เปนอยางไร เราจะไดลดความกลวทอยในใจของตวเองลง ถาเมอไรทรสกวาถงยางเทากบการมเพศสมพนธนนหมายความวา ผใหญมองวาลกฉนหลานฉนเอาแลวส! ...เรองกลาๆ กลวๆ เปนเรองทอยคกบสงคมไทยมาโดยตลอด คอปดบงปญหาทงหลายเอาไวเพอสรางภาพใหตวเองดด” สจตรา โปรงแสง ศกษา นเทศก สนง.มาตรฐานการอาชวศกษาและวชาชพ (โลกวนน , ๒๑

�����.indd 85 10/1/08 12:43:30 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

กนยายน ๒๕๕๐)

โดยฝายทไมเหนดวยใหเหตผลวา โฆษณาชนนออกอากาศไปทวประเทศ ในเวลาทคนทกกลมดโทรทศน โดยเฉพาะเยาวชน วยรน หนมสาว ทำใหไมมความชดเจนในกลมเปาหมาย และอาจจะสอความหมายผดๆ ไปยงวยรนหนมสาว จะทำใหมวเซกซกนมากขน และคดวามแตพวกทสำสอนเทานนทจะใชถงยางอนามย ใครกตามทซอถงยาง ใครกตามทพกถงยาง ใครกตามทใชถงยางอนามย เชอไวกอนไดเลยวาเปนพวกสำสอน (เวบไซตแนวหนา, ๒๔ กนยายน ๒๕๕๐)

การเดนทางทยงไมสนสด

เกอบสบปในการเดนทางของถงยางอนามยในการสรางความรความเขาใจแกผคน ในเรองการมเพศสมพนธอยางปลอดภย เตมไปดวยขวากหนาม ความขดแยง จากคนสองกลมทมความคดหรอทศนคตทไมตรงกน คงบอกไมไดวาฝายใดคดถก ฝายใดคดผด เพราะตางฝายตางมเหตผล ความเชอทแตกตางกน

สงคมไทยจะดำเนนไปทางใด ระหวางใหความรแกเยาวชนในเรองเพศศกษา สรางทศนคตทดตอถงยางอนามย เพอการมเพศสมพนธทปลอดภยจากการตดเชอโรคตดตอทางเพศสมพนธ และเชอเอชไอว หรอกระมดกระเมยนทจะพดถงถงยาง และตอกยำมมมองเดมๆ วาถงยางเปนสงกระตนเราใหเยาวชนมเพศสมพนธมากขน ในขณะทอตราการตดเชอ เอชไอวในกลมวยรนกสงขนเรอยๆ เชนกน

คำตอบอยทคณ...เลอก!!!

�����.indd 86 10/1/08 12:43:30 PM

��กลภา วจนสาระ

โปสเตอร

สรปสถานการณขาวขมขน พ.ศ. 2546-2550

เรยบเรยง โดย กฤตยา อาชวนจกล

ชดโครงการวจย

“การสรางและจดการความรดานเพศวถ เพศภาวะ และสขภาพทางเพศ’

พบกรณขมขนรวม 1,379 รายในรอบ 5 ปทผานมา โดยเกอบทง หมดเปนกรณผชายขมขนผหญง (98.3%) และเหยอมากกวาครงหนง (804 คน หรอ 58%) เปนเดกอายตำกวา 18 ป แตหากเปนกรณขมขนตอเนองซำซากและขมขนทางสายเลอด สดสวนของเหยอทเปนเดกจะพงสงขนถง 93% และ 89% ตามลำดบ

�����.indd 87 10/1/08 12:43:31 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

�����.indd 88 10/1/08 12:43:33 PM

��กลภา วจนสาระ

การขมขนทเกดขน สวนใหญผขมขนกระทำการคนเดยว (72%) และสงกวาหนงในสเลกนอย (28%) เปนการรมโทรม คอ มผกระทำผดมากกวา 1 คน

สำหรบการขมขนแลวทำรายเหยอจนถงแกชวตมอย 16% โดย สามในสของกรณขมขนแลวฆา เปนปฏบตการของคนคนเดยว และ 32% ของเหยอทตายเปนเดกอายตำกวา 18 ป

�����.indd 89 10/1/08 12:43:34 PM

�0ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

11

ผกระทำการละเมดทางเพศสวนใหญ (65%) เปนผท เหยอรจก คนเคย คอมความสมพนธเปนญาตหรอคนใกลชด สวนทเปนคนแปลกหนาม 28% สดทายคอไมรวาใครทำ 7% ซงมกเปนกรณฆาขมขนท ผกระทำผดหลบหน

การขมขนในสงคมไทยมลกษณะชดเจนวา มรากเหงามาจาก ความสมพนธเชงอำนาจระหวางผกระทำกบผถกกระทำ ในหลายกรณ ผหญงหรอเดก ไมกลาขดขน เพราะตกอยในวงจรของความสมพนธเชงอำนาจทครอบนำอย ทำใหตองคลอยตาม ทำใหการขมขน/ละเมดทางเพศ ไมไดหมายความถงการตอสและรองรอยบาดเจบทางกายเสมอไป แตตองรวมถงการใชอำนาจทมไมเทากนมากระทำตอกนดวย

�����.indd 90 10/1/08 12:43:36 PM

��กลภา วจนสาระ

ตารางสรปขาวขมขน พ.ศ. 2546 – 2550

รปแบบ ความสมพนธของผกระทำการขมขนกบผถกขมขน ของการขมขน สมพนธทาง รจกคนเคย ไมรจก, ไมม รวม

สายเลอด (คร, เพอน คน ขอมล ฯลฯ) แปลกหนา ทำคนเดยว

ขมขนแตไมทำรายรางกาย (เดก-ตำกวา 18 ป) 26 257 41 3 327 (ผใหญ) 1 129 65 0 195

ขมขนแลวทำรายรางกาย (เดก-ตำกวา 18 ป) 4 16 13 3 36 (ผใหญ) 1 32 44 1 78

ขมขนแลวฆา (เดก-ตำกวา 18 ป) 7 26 9 15 57 (ผใหญ) 4 39 18 50 111

ขมขนซำซาก (เดก-ตำกวา 18 ป) 43 115 11 2 171 (ผใหญ) 3 9 0 0 12

มากกวา 1 คน

ขมขนแตไมทำรายรางกาย (เดก-ตำกวา 18 ป) 2 104 58 1 165 (ผใหญ) 0 49 53 0 102

ขมขนแลวทำรายรางกาย (เดก-ตำกวา 18 ป) 0 23 9 1 33 (ผใหญ) 0 11 23 1 35

ขมขนแลวฆา (เดก-ตำกวา 18 ป) 0 11 4 0 15 (ผใหญ) 1 16 11 14 42

รวม 92 837 359 91 1379

หมายเหต: จากจำนวนขาว 2,738 ขาว แยกไดเปนขาวกรณขมขน 1,379 ราย และมขาวตอเนองของกรณขมขน 1,379 รายรวม 813 ขาว นอกจากนเปนขาวรายงานสถานการณ นโยบาย บรการ การปองกน กฎหมายทกยวของ และขาวขมขนในตางประเทศรวม 546 ขาว

�����.indd 91 10/1/08 12:43:37 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

11 ปแหงความเคลอนไหว ของขาวความหลากหลายทางเพศ

(พ.ศ. 2540–2550)

เรยบเรยงโดย จตตมา ภาณเตชะ

มลนธสรางความเขาใจเรองสขภาพผหญง (สคส.)

จากฐานขอมลขาวเรองเพศของแผนงานสรางเสรมสขภาวะทางเพศ สสส. พบวาตงแต พ.ศ. 2540 ถง 2550 มขาวในประเดนความหลากหลายทางเพศ จำนวนรวม 1,345 ชน ในจำนวนนเปนขาวเคลอนไหวรณรงคของบคคล องคกร เครอขายประชาสงคม รวมถงนกวชาการ จำนวน 288 ชน คดเปนรอยละ 21 ของขาวทงหมด เมอเปรยบเทยบในแตละป สดสวนของขาวรณรงค/เคลอนไหวในประเดนหลากหลายทางเพศ มพนทอยประมาณ 1 ใน 5 ของขาวเรองนทงหมด และรวมเปนสวนหนงของขบวนการเคลอนไหวทางสงคม เมอมปรากฏการณสำคญๆ เกยวของ เชน การเคลอนไหวตอบทบญญตในรฐธรรมนญ ในชวงตนและปลายทศวรรษ

11 ปแหงความเคลอนไหว

60

50

40

30

20

10

02540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

�����.indd 92 10/1/08 12:43:38 PM

�3กลภา วจนสาระ

11 ปผานมา แมประเดนรณรงคในเรองความหลากหลายทางเพศจะมจำนวนไมมากนก แตกคอยๆ ขยายตว เฉพาะป 2550 เพมมากขนเปน 10 เรอง ดงภาพ

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550

12

10

8

6

4

2

0

หนไปมองการเคลอนไหวในเรองหลากหลายทางเพศ

ขาวสวนใหญของประเดนหลากหลายทางเพศเปนเรองของสทธขนพนฐาน เรองของความเปนมนษย และเรองของทางเลอกในวถเพศ ลกษณะของการเคลอนไหวสำคญๆ ใน 11 ปทผานมา ประกอบดวย

1. การตอบโตนโยบายของภาครฐทละเมดสทธ หรอกดกนคนทมความหลากหลายทางเพศ

2. การเรยกรองสทธในประเดนตางๆ ทงการรวมตวกนเปนเครอขายทำงาน จนถงผประสบปญหาละเมดสทธออกมาเรยกรองผานสอรายบคคล

3. การจดประชมสมมนาเพอเผยแพรขอมลงานวชาการทเกยวของกบประเดนความหลากหลายทางเพศ

4. การใหขอมลความรทเกยวของกบคนรกเพศเดยวกนในแงมมหลากหลาย โดยกลมบคคลและองคกรตางๆ

�����.indd 93 10/1/08 12:43:39 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

5. การเปดเผยและแสดงตวตนของชมชนคนรกเพศเดยวกน เชน งานชมนมสงสรรค

หลากหลายประเดนรณรงคในความหลากหลายทางเพศแตละป

2540 ตวแทนคณะทำงานเพอสทธมนษยชนและกลมอญจาร เคลอนไหวตอบโตสถาบนราชภฎ กรณไมรบนกศกษาทมพฤตกรรมรกเพศเดยวกนเขาเรยนในสาขาวชาชพคร

2541 ไมมขาวความเคลอนไหวรณรงคจากกลมองคทางสงคม

ประเดนทสอใหความสนใจตลอดป คอ การเปดตวนกมวย นะยะ “นองตม” ปรญญา เจรญผล และกรณนองตมแปลงเพศทำใหมขาวทเกยวเนองกบศลยกรรรมและการแปลงเพศตามออกมามากมายในแงมมตางๆ

2542 กลมองคกรสทธมนษยชนออกมาเคลอนไหวคดคานกรณ กรมประชาสมพนธหามกลมคนทมความหลากหลายทางเพศออกทว เพราะเหตผลวาเยาวชนจะเลยนแบบ

กลมสาวประเภทสองเปดประเดน กฎหมายขมขนไมสามารถ คมครองสาวประเภทสองทถกขมขนได

2543 กลมอญจารจดงานสงสรรคประจำป เพอเผยแพรกจกรรม สนบสนนและปกปองสทธคนรกเพศเดยวกน และหาทนสนบสนนการทำงานดานสทธมนษยชน

กลมอญจารจดกจกรรมรณรงคในโรงเรยนเพอสรางความ เขาใจตอคนรกเพศเดยวกน

2544 ชวงเลอกตง กลมคนรกเพศเดยวกนเรยกรองใหพรรค การเมองระบนโยบายทเกยวของกบรกเพศเดยวกนใหชดเจน

�����.indd 94 10/1/08 12:43:39 PM

�5กลภา วจนสาระ

รมต.มหาดไทยเปดประเดนการเปลยนคำนำหนานามของ

คนแปลงเพศ และการจดทะเบยนสมรสของคนรกเพศ

เดยวกน กลมองคกรทเกยวของออกมาสนบสนนแนวคด ดงกลาว

การจดเวทสมมนาในประเดนความหลากหลายทางเพศ เชน กรมสขภาพจตจดสมมนา รกรวมเพศ : มมมองทแตกตางอยางสรางสรรค สถาบนไทยคดศกษาจดสมมนารายงาน ผลวจยเรอง ชวตของเกย

2545 กลมอญจารรณรงคสรางความเขาใจตอสงคม โดยใชกรณทกรมสขภาพจตออกหนงสอรบรองทางวชาการ ระบกลมคนรกรวมเพศไมไดเปนผปวยทางจต เปนเครองมอหลก ในการทำงาน

นายกสมาคมอนามยการเจรญพนธ เปดประเดนผานงาน วจยวาจำเปนตองมการแกไขกฎหมายใหคนแปลงเพศเปลยนคำนำหนานาม เพอลดปญหาอปสรรคในการดำเนนชวต

กลมนกศกษาสาวประเภทสองขอทางเลอกใสกระโปรง ไปเรยน

รามคำแหงโพล สำรวจความคดเหนเรอง สทธและบทบาท ของกะเทย : สงคมยอมรบเพยงใด เกดกระแสวาประชาชนไมยอมรบเกยในฐานะบทบาทนกการเมอง

ตวแทนกลมเกยออกมาใหขอมลกบสงคมถงวธการดวา ใครเปนเกย

กลมคนรกเพศเดยวกนประทวง กรณนกจตวทยาใหความ เหนผานสอวา ไมควรใหคนรกเพศเดยวกนเปนพธกรรายการทว เพราะจะทำใหเกดการเลยนแบบ

�����.indd 95 10/1/08 12:43:40 PM

�6ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

2546 มการจดเวทสมมนา เผยแพรงานวจยหลายประเดน เชน รกไมเลอกเพศ กฎหมายแตงงานของคนรกเพศเดยวกน กะเทยคออะไร

2547 เครอขายองคกรททำงานดานคนรกเพศเดยวกนออกมาตอบโตกระทรวงวฒนธรรม ทมนโยบายหามกลมคนทมความหลากหลายทางเพศปรากฏเผยแพรทางสอตางๆ

กลมเกยการเมองประกาศลงสมครสว.

เลอกตงผวา กทม.กบการรณรงคใหสนใจประเดนคนรกเพศ เดยวกน

เปดประเดนหองนำสำหรบเกยในโรงเรยน

กลมองคกรททำงานดานเอดสใหขอมลกบสงคมในประเดน กลมชรช.กบปญหาการตดเชอเอชไอว/เอดส

2548 กลมเกยการเมองเปดประเดนวาโรงเรยนในสงกดกทม. จะทำหลกสตรทเกยวของกบคนรกเพศเดยวกนเพอสอนนกเรยน

กลมเกยการเมองประกาศลงสมครสว.

กลมองคกรททำงานในประเดนคนรกเพศเดยวกน นำ สาวประเภทสองทประสบปญหาถกระบวาเปนโรคจต ในใบสด.43 เรยกรองกรรมการสทธมนษยชน วาถกละเมดสทธ

การประชาสมพนธงานปารตหญงรกหญงของเวปไซด ชมชน ญรญ.

การจดประชมนานาชาตเรองความหลายหลายทางเพศ ครงแรกในประเทศไทย

เกดเวทการสมมนาเผยแพรงานวจยทเกยวของกบคนทม ความหลากหลายทางเพศจำนวนมาก

�����.indd 96 10/1/08 12:43:40 PM

��กลภา วจนสาระ

การใหขอมลกบสงคมประเดนสขภาพของคนทมความ หลากหลายทางเพศ เชน ปญหาสขภาพเฉพาะของกลม ชายรกชาย ผลกระทบทางสขภาพของสาวประเภทสองทผาตดแปลงเพศ

2549 กลมเกยการเมองออกมารณรงคไมใหเรยกรองเกยเรอง การหลอกผหญงใหแตงงานดวย เพอปดปงรสนยมทางเพศของตนเอง

เครอขายความหลากหลายทางเพศรวมกบกรรมการสทธ

มนษยชนเคลอนไหวปญหา สด. 43

องคกรททำงานดานเอดสเปดคลนกสขภาพทางเพศสำหรบ ชรช.

สมมนาเผยแพรงานวชาการทเกยวของวถชวตของผทมความหลากหลายทางเพศ

ประชาสมพนธเผยแพรสอและเอกสารสำหรบคนทมความหลากหลายทางเพศ

เครอขายความหลายหลายทางเพศรณรงคแกกฏหมายขมขน ใหครอบคลมผชาย

2550 เครอขายความหลากหลายทางเพศรวมกบกรรมการสทธ มนษยชนเคลอนไหวปญหา สด. 43

กลมเครอขายความหลากหลายทางเพศรณรงคแกกฎหมาย ขมขนใหครอบคลมผชาย

การรณรงคใหระบประเดนอตลกษณทางเพศลงในราง รฐธรรมนญ

รณรงคใหแกไขกฎหมายเพอเปลยนคำนำหนานามกรณ สาวประเภทสอง

�����.indd 97 10/1/08 12:43:40 PM

��ม “เรอง” เพศแบบไหนในหองสมดและขาว: หนงสอ เอกสารวชาการ ขาว และบทความในฐานขอมลสขภาวะทางเพศ

คณะกรรมการสทธมนษยชนยกยองนกรณรงคเรองความ หลากหลายทางเพศ

งานสมมนาเผยแพรงานวชาการทเกยวของวถชวตของคน ทมความหลากหลายทางเพศ

ประชาสมพนธเผยแพรสอและเอกสารสำหรบคนทมความ หลากหลายทางเพศ

กระแสการจดระเบยบหอพก เรยกรองใหเกยสามารถพก หอหญงได

กลมเกยประทวงหนงไทยทตอกยำอคตตอเกย

เกยทประสบปญหาเปดประเดนบรษทประกนไมรบทำประกน ชวต

�����.indd 98 10/1/08 12:43:41 PM