คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

ค ำน ำ

เนองจากในปท 2554 อ าเภอสามโคกไดประสบอทกภยอยางรายแรง ซงสงผลใหศนยเรยนรชมชน ไดรบความเสยหายเปนจ านวนมาก ดงนนอ าเภอสามโคกจงจดท าโครงการสงเสรมและสนบสนนศนยเรยนรชมชนในการจดการความรเพอรบมอกบภยธรรมชาต (ศนยเรยนรชมชนตนแบบ) เพอเปนการฟนฟศนยเรยนรชมชนทประสบอทกภยกลบสภาวะปกต รวมทงพฒนาไปสศนยเรยนรชมชนสมบรณแบบได โดยพจารณาสนบสนนศนยเรยนรบานปากคลองบางโพธเหนอ หมท ๒ ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน เปนศนยเรยนรชมชนตนแบบ ของอ าเภอ

มนาคม 2555

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

สำรบญ หนำ

1. ความเปนมาของชมชน 1 2. สภาพทวไปทางสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม 1 3. วเคราะห/ทบทวนสถานการณภยธรรมชาตทผานมา และผลกระทบทเกดขน 6 4. แนวทางการฟนฟ และรบภยธรรมชาต 8 5. แผนในการรบมอกบภยธรรมชาต 8

ภำคผนวก คณะกรรมการศนยเรยนรชมชน ศนยประสานงานเพอชวยเหลอผประสบภย แบบส ารวจครวเรอนทประสบอทกภย ป 2554

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

คมอในการรบมอกบภยธรรมชาต และพฒนาคณภาพชวต ศนยเรยนรชมชนบำนปำกคลองบำงโพธเหนอ หมท 2 ต ำบลบำงโพธเหนอ อ ำเภอสำมโคก จงหวดปทมธำน

1. ประวตความเปนมาของชมชน

จากค าบอกเลาตอ ๆ กนมาวา เดมเปนชาวมอญทอพยพมาจากถนอนเมอรอยกวาป มาตามล าน า เจาพระยา และมาตงถนฐานทปากคลองชอวาคลองบางโพธเหนอเปนกลมมบานรวมกนหลาย ๆ หลง ไดตงชอบานวา “บานปากคลองบางโพธเหนอ” ตามชอคลองสงน าทไหลผานหมบาน 2. สภาพทวไปของหมบาน

บานปากคลองบางโพธเหนอ มพนท จ านวน 600 ไร อาณาเขตตดตอ ดงน ทศเหนอ จด หมท 3 ต าบลกระแชง ทศใต จด เขตเทศบาลต าบลบางปรอก ทศตะวนออก จด แมน าเจาพระยา ทศตะวนตก จด หมท 3 ต าบลบางโพธเหนอ

จ ำนวนครวเรอนและประชำกร จ านวนครวเรอน 150 ครวเรอน

จ านวนประชากร 496 คน แยกเปน ชาย 231 คน

หญง 265 คน กำรประกอบอำชพ

อาชพหลก รบจาง อาชพรอง เกษตรกร

บานปากคลองบางโพธเหนอ พนทสวนใหญ เปนทลาบลม ในฤดน าหลากน าจะทวมทกป มน าท าการเกษตรตลอดป จงเปนแหลงน าสมบรณเหมาะส าหรบเปนพนทเกษตรกรรมเพาะปลก ท าสวน ท านา สภาพดนรวนซย มคลองและแมน าไหลผาน

สภาพดนฟาอากาศ เปนแบบมรสม ม 3 ฤด และอยในเกณฑปกตทวไป เศรษฐกจโดยรวมของหมบาน เปนลกษณะเศรษฐกจพอเพยง มการท าการเกษตรแบบผสมผสาน ระหวางการท านา การท าสวนผลไม การท าสวนผก การเลยงปลาในบอ ในรองสวน และรบจางทวไป

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

๑ คมนำคม

o ถนนคอนกรตเสรมเหลก จ านวน 1 สาย o ถนนลาดยาง จ านวน 1 สาย o ถนนลกรง จ านวน 1 สาย o ถนนดน จ านวน 1 สาย

แหลงน ำ o ประปาหมบาน จ านวน 1 แหง

ศำสนำ และประเพณวฒนธรรม ประชาชนในหมบานนบถอศาสนาพทธ ประเพณทถอเปนวฒนธรรมทองถน คอประเพณท าบญตกบาตรเขาพรรษาและออกพรรษา ประเพณการตกบาตรพระรอย เปนเพณทท าในเทศกาลออกพรรษาดวยการน าอาหารคาว-หวานมาตกบาตร ประเพณวนสงกรานต รวมกอพระทรายและปลอยนกปลอยปลา น าน าหอมไปสรงน าพระขอพรจากพระ ประเพณรดน าด าหวผสงอายเพอขออวยพรผใหญ ตามขนมธรรมเนยมประเพณทไดยดถอกระท ากนมา มประเพณและวฒนธรรมตามเทศกาล ประเพณวนเดก ประเพณและวฒนธรรมตามเทศกาลงานส าคญทางศาสนา และราชพธตาง ๆ ในเดอนมกราคม จะท าบญขนบานใหม จะมการท าบญตกบาตรทวด ปลอยนก ปลอยปลา ในเดอน เมษายน จะมการท าบญกลางบานซงจะท าหลงวนสงกรานตของทก ๆ ป ตกบาตรในชวงเชาและท าบญศาลเจาพอในชวงค า การท าบญสงกรานต จะจดในวนท 16 เมษายน ของทกป โดยตอนเยนจะมการขนทรายเขาวดและกอกองทราย เชาท าบญตกบาตรทวดและรดน าด าหวผสงอาย และรวมฉลองสงกรานตดวยกจกรรมบนเทงมากมายและมการกวนขาวทพย หรอขาวมธปายาส ขณะกวนกจะมการรองร าท าเพลงอยางสนกสนาน

กลม/องคกร 1. ธนาคารขยะ 2. คณะกรรมการสตรระดบหมบาน (กพสม.) 3. อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) 4. อาสาสมครแกไขและปองกนยาเสพตด (ปปส.) 5. อาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.) 6. คณะกรรมการหมบาน 7. อาสาสมครต ารวจชมชน 8. อาสาพฒนาชมชน

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

๒ 9. คณะกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจชมชน 10. คณะกรรมการโครงการชมชนพอเพยง 11. กลมอาชพการผลตปยอนทรยอดเมด-น าหมกชวภาพ-อาหารสตว 12. กลมอาชพการท าน าพรก 13. กลมอาชพการแปรรปยางรถยนตเกา 14. กลมอาชพการท าขนมเบอรเกอร 15. กลมทางดานศาสนา วฒนธรรม ประเพณ 16. อาสาสมครพทกษสงแวดลอม 17. กลมการท าน ายาเอนกประสงค 18. กลมอาชพการปลกกลวยหอมเกษตรอนทรย

จดเรยนร/ผลตภณฑชมชน

ผลตภณฑแปรรปจากไมตาล/ยางรถยนต นายสมร รวมทรพย บานเลขท 53/2 หม 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน

การน ายาเอนกประสงค นางวรรณา ชบศร บานเลขท 43/3 หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2978-020653/2

๓

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

การท าขนมไทย นางละเอยด เปรมปร บานเลขท 50 หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2979-1876

น าพรกรสเดด นางนงเยาว จนทอง บานเลขท 45/4 หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2978-0354 การท าปยอดเมด ปยอนทรย/ชวภาพ นายพนจ ผดผอง บานเลขท 9/1 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 08-0606-236

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

๔ กลมการคดแยกขยะ นายบญรง พนสาย บานเลขท 23/7 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2581-6034

ปราชญ : ศาสนา วฒนธรรม ประเพณ

นายสดใจ ผดผอง บานเลขท 10/1 หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2581-4546 นายสมศกด บวใบ บานเลขท 34/1 หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน โทรศพท 0-2978-0287

กองทนในหมบำน 1. กองทนหมบาน งบประมาณ 1,000,000 บาท 2. กองทนแมของแผนดน งบประมาณ 28,530 บาท 3. กลมออมทรพยเพอการผลต งบประมาณ 570,000 บาท

๕

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

3. วเคราะห/ทบทวนสถานการณภยพบตทผานมา และผลกระทบทเกดขน จากสถานการณภยพบต (ภยน าทวม) ในชวงปลายป 2554 เปนชวงทเกดมหาอทกภย ซงนบเปนภยพบตครงใหญทเกดขน สรางความเสยหายตอ ชวต ทรพยสน เปนจ านวนมาก บานปากคลองบางโพธเหนอ หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ อ าเภอสามโคก จงหวดปทมธาน กเปนอกหมบานหนงทไดรบผลกระทบ ถาเปรยบเทยบกบปกอน ๆ ทผานมาน าจะทวมแคบรเวณพนททอยตดกบชายแมน าเจาพระยา สามารถปองกนไมใหน าเขามาทวมบรเวณพนทดานใน และเสนทางคมนาคม แตในป 2554 น าไดทวมเตมพนทของเขตอ าเภอสามโคก ท าใหประชาชนไดรบความเดอดรอนเปนจ านวนมาก เชน การคมนาคมถกตดขาดไมสามารถสญจรไดตองอาศยเรออยางเดยว พชผลทางการเกษตร พชผกสวนครว จมหายไปกบสายน า การขาดแคลนทางดานปจจย 4 อาหาร เครองนงหม ยารกษาโรค ทอยอาศย ประชาชนบางครวเรอนไมสามารถอาศยอยในบานของตนเองได ตองอพยพไปอาศยตามบานญาต ศนยชวยเหลอตาง ๆ เกดความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน วถชวตความเปนอยของประชาชนตองเปลยนไป และเนองจากภยน าทวมไมสามารถแกไขไดโดยเรว ประชาชนตองด ารงชวตอยกบน าเปนเวลานานสงผลตอสภาพจตใจ ท าใหเกดความเครยด วตกกงวลมากขน

๖

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

จากสถานการณภยน าทวมทเกดขน บานปากคลองบางโพธเหนอ หมท 2 ต าบลบางโพธเหนอ สามารถวเคราะหสถานการณของหมบาน (SWOT) ไดดงน

จดแขง (S = STRENGTH)

จดออน (W = WEAKNESS)

1. ประชำชนมสวนรวมในกำรชวยเหลอเก อกลซงกนและกน เชน ดำนแรงงำน อำหำร 2. ประชำชนมองคควำมรในกำรแกไขปญหำ ในกำรรบมอกบอทกภยเบ องตน เนองจำกวถชวตทอำศยอยรมแมน ำเจำพระยำ ซงจะเกดอทกภยทกป 3. มผน ำชมชนทเขมแขง 4. มกำรแจงขอมล กำรเตอนภยใหกบประชำชนตลอดเวลำ 5. ประชำชน/ชมชนมกำรเตรยมควำมพรอมทจะรบมอกบอทกภย

1. ชมชนไมมขอมลดานตาง ๆ ของหมบานเพอเปนขอมลเบอตนในการใหความชวยเหลอ 2. ไมมพาหนะในการใชสญจรเมอเกดอทกภย 3. ไมมเครอมอสอสารกบภาค เครอขาย บคคลภายนอก 4. ไมมศนยชวยเหลอดานภยพบตหมบาน 5. การเอออ านวยของภาครฐไมครอบคลมทกดาน 6. ขอมล/ขาวสาร ไมชดเจน ท าใหประชาชนไมมการเตรยมพรอมในการรบมอกบอทกภย (ไมเขาใจปรมาณน าทมคาเปนลกบาศกเมตร

โอกำส (O = OPPORTUNITY)

อปสรรค (T = THREAT)

1. เปนกำรเปลยนวถชวตในกำรประกอบอำชพ เชน จำกกำรปลกผก เปน หำปลำ 2. ประชำชนมอำชพเสรม กำรขบเรอรบจำง 3. ประชำชนรรกสำมคค เพอรวมมอกนใหผำนพนวกฤตไปใหได 4. ประชำชนมจตอำสำ รจกภำครวมภำยนอกทเขำชวยเหลอ

1. ชวตความเปนอยของประชาชนล าบาก เชน การคมนาคม อาหาร ทอยอาศย สขภาวะ 2. น าทวมมากเกดความคาดหมายท าใหไมสามารถแกไขปญหาไดทนทวงท 3. ความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน 4. คาครองชพสงมาก มผฉวยโอกาสขายสนคาในราคาแพง คาเรอแพง 5. การตดตอสอสารกบภาคภายนอกยากล าบาก 6. การชวยเหลอจาบคคลภายนอกเกดความลาชา เนองจากการเดนทางทไมสะดวก ตองใชเวลามาก 7. น าทวมเตมพนท 8. ไมมขอมลครวเรอน กลมเปาะบาง

๗

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

4. แนวทางการฟนฟ และรบมอกบภยธรรมชาต 1. กำรชวยเหลอระยะเรงดวน

หนวยงานทเกยวของ ไดจดสงอปกรณกภย ยานพาหนะ เครองอปโภค บรโภค เวชภณฑ และเจาหนาทสนบสนน เขาชวยเหลอและอพยพผประสบภย

คณะกรรมการหมบาน/ผน าชมชน แตงตงคณะคณะท างานเฉพาะกจ เปนหนวยงาน ประสานการชวยเหลอเยยวยาผประสบอทกภย 2. กำรฟนฟและมำตรกำรระยะยำว โดยชมชนไดก าหนดแนวทางเพอปองกนและฟนฟสภาพพนท อนเนองมาจากปญหาอทกภย ดงน

การจดท าระบบเตอนภย การจดท าคมอการจดการความรของชมชนเพอรบมอกบภยธรรมชาต เพอเปนสอความรใน

การปองกน รบมอภยธรรมชาต สรางเครอขายเชอมโยงความรกบชมชนอน ๆ และก าหนดกจกรรมแลกเปลยนเรยนรรวมกน สรางและพฒนาบคลากรในชมชนใหมความรความช านาญและสามารถถายทอดใหกบคนใน

ชมชนของตนเองได 5. แผนในการรบมอกบภยธรรมชาต

กอนเกดภย 1. ฝกอบรมใหความร และกจกรรมตาง ๆ เกยวกบภยพบต การเตรยมพรอม ก าหนดวธปฏบต

ฝกซอมกรณเกดภยพบต 2. จดตงศนยประสานงานเพอชวยเหลอผประสบภย 3. ตรวจสอบขอมลเรองน าทวมทเคยเกดขนทบาน หรอในละแวกพนทใกลเคยง เพอคาดการณและเตรยมตวไดถก เฝาระวงการเตอนภย สญญาณเตอนภยของชมชน 4. เตรยมอปกรณสอสาร ส ารองแบตเตอรโทรศพท ไฟฉายพรอมถาน 5. เตรยมวสดอดปดปองกนบานเรอน เชน กระสอบทราย แผนพลาสตก ไมแผน ตะป กาวซลโคน 6. น ายานพาหนะไปเกบไวในพนททน าไมทวม 7. บนทกหมายเลขโทรศพทส าหรบเหตฉกเฉน (เตรยมโทรศพท วทยสมครเลน อนๆ) 8. เตรยมถงยงชพบรรจของใชทจ าเปนพรอมเสบยงอาหาร และยาประจ าตว เงนส ารองคาใชจาย อยางนอย 15 วน 9. เกบของมคาไวในทปลอดภย และบนทกรายการทรพยสนหรอถายรปไวเปนหลกฐาน 10. ปรบปรงบาน ยกบานพนน า ยกของขนทสง 11. ผน าชมชนส ารวจครวเรอน ประชาชน กลมเปราะบาง การประกอบอาชพ พาหนะ ของประชาชนในชมชน

๘

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

ระหวำงเกดภย 1. เมอไดรบขอมลน าทวม ตามระดบความรนแรง ใหประสานอาสาสมครประจ าซอย/ผน าชมชน

หนวยงานภาครฐ/ภาคเอกชน ภาคการพฒนารายงานขอมลและความจ าเปนของครอบครว เพอขอรบการสนบสนนดานตาง ๆ เชน อาหาร ยานพาหนะ 2. การควบคมอารมณ ไมใหเกดความสบสนและตนตระหนก ส านกตอสวนรวม เสยสละ ซอสตย และค านกถงผอน 3. กรณน าทวมสามารถเดนทางเขาออกได อาสาสมครลงพนทแจกอาหาร 4. หลกเลยงการลยน าเชยว หากจ าเปนตองสมผสน าใหลางทนท 5. ระวงตนเอง และครอบครวใหปลอดภยจากการตกน า ไฟฟาดด ชอต และสตวมพษ 6. รกษาทรพยสน ใชอยางประหยด เชนโทรศพท ไฟฉาย เทยนไข ยาประจ าตว 7. ขอความชวยเหลอหากบาดเจบกะทนหน 8. กรณบานทตองอพยพไปศนยพกพงชมชนใหเตรยมขาวของเครองใชทจ าเปน ถามโรคประจ าตวเตรยมยาไปดวย

หลงเกดภย 1. การจดการดแลบานของคณฟงรายงานสถานการณ เดนตรวจตารอบ ๆ บาน และเซค

สายไฟฟา สายถงแกสตดตอบรษทประกนภย เพอตรวจสอบความเสยหาย และซอมแซมทรพยสนตรวจสอบความเสยหายของโครงสราง ตวบาน ระเบยง หลงคา 2. ใหเวลากบครอบครวเพราะความอบอนในครอบครวอาจชวยเยยวยารกษา 3. พดคยปญหากบเพอนและครอบครวระบายและผอนคลายความเครยด 4. ผกผอนและกนอาหารทเปนประโยชน 5. จดล าดบสงทจ าเปนตองท าตามล าดบกอนหลงและคอย ๆ ท า 6. ขอความชวยเหลอจากจตแพทยเมอเกดอาการซมเศราจนทจะรบมอได 7. ดแลเดกๆ ใหด และโปรดเขาใจเดกมความตนกลวไมแพกน ก ำหนดกตกำหรอขอตกลงรวมของชมชน

1. กำรแจงเตอนภย ธงเหลอง ประกาศแจงหอกระจายขาว ประสานกลมคมบาน ขยายบอกสมาชกในระดบการ

เตอน เตรยมขาวของ ยกของขนทสง เตรยมเรอ 2- 5 วน

ธงแดง หอกระจายขาว แกนน าประสานกลมคมบาน บานชนเดยวเตรยมตวอพยพ

2. ศนยปลอดภย 7 - 15 วน อาสาสมครประจ าศนย ทมบญชาการ ประชาสมพนธ ทมกชพกภย พยาบาล และทมแม

ครว

๙

คมอรบภ

ยธรรมช

าตและการพฒ

นาคณ

ภาพช

วต :ศน

ยเรยน

รชมช

นบานปากค

ลองบ

างโพธเห

นอ

หองน า เครองนอน อปกรณแสงสวาง เตรยมอปกรณเครองครว เตาแกส เตาถาน ขาวสารอาหารแหง แทงคน าดม ถงด า ยาสามญประจ าบาน เครองมอพยาบาลเบองตน เรอสวนกลางตดเครอง 2 ล า เตรยมจดระบบความชวยเหลอ ลงทะเบยนผเขาศนย จดกลม แบงหนาท

3. กำรชวยเหลอกลมเปรำะบำง คนพการ คนแก ชวยตวเองไมได เตรยมยาอปกรณทจ าเปน ยายไปยงศนยอพยพ จดปลอดภยกอน

น ามา 6 - 8 ชวโมง หญงใกลคลอดยายตวเองไปพกบานญาตใกลโรงพยาบาล กลมเดกเลกควรเตรยมอาหาร น า นม และยาทจ าเปนอยางนอย 10 วน

4. กำรชวยเหลออน ๆ เตรยมการประสานงาน การชวยเหลอเพอนพนอง องคกรหนวยงาน การสอขาว

๑๐