ΤΙΤΛΟΣ: ΠΑΥΣΗ

Το ψάρι ανοιγόκλεινε το στόμα σε μια απελπισμένη προσπάθεια για ζωή.

Καθισμένη στη βάρκα με τ΄αστέρια να σβήνουν το ξημέρωμα, συμμετέχοντας στην αιώνια πάλη των

ειδών για επιβίωση, γευόταν την άγρια πλευρά του εαυτού της, αυτή που ανήκει στην πρωτόγονη εικόνα

της, και ανάλγητα περίμενε να γευτεί το αλίευμα.

Τα βατράχια τραγουδούσαν και στ΄αυτιά της ηχούσαν οι φωνές τους σαν επιθανάτιος ρόγχος.

Είναι η στιγμή που οι εισπνοές και εκπνοές είναι, τραχείς, υγρές κοφτές και ακανόνιστες. Μια δυνατή

βαθιά εισπνοή ακολουθείται από μία παύση (δεν αναπνέει) για διάστημα πέντε δευτερολέπτων, έως ένα

ολόκληρο λεπτό, πριν πάρει ξανά μια δυνατή, βαθιά αναπνοή που θα συνεχίσει και πάλι να υποχωρεί

αργά.

ΠΑΥΣΗ

Μπορείς; νομίζω πως όχι. Προκύπτει απ΄την ανάγκη. Έπρεπε να φύγει, να βρεθεί εκεί που δεν πάνε

άλλοι. Και το βρήκε: στη λίμνη.

Βούτηξε στα παγωμένα νερά. Φοβόταν το γλυκό νερό. Δεινή κολυμβήτρια στην αλμύρα. Τα κατάφερε

τελικά. Πάντα τολμούσε κι έπνιγε τον φόβο.

Το νερό βγαλμένο απ΄της μήτρας την πρώτη ανάμνηση. Της χάϊδεψε το κορμί με κείνη την υπόκρυφη

ηδονική λαχτάρα. Ήταν μόνη. Πάντα την προσέλκυε η μοναχικότητα των αισθήσεων. Αντιδρούσε στα

προφανή και ερευνούσε τα αφανή.

Στο βάθος η ψιλόλιγνη φιγούρα αναδύθηκε από το υγρό στοιχείο. Από τη λίμνη. Πλησίασε στην άκρη

της εκεί που διεισδύει το κορμί της στο νερό για να δροσίσει τους στεναγμούς της.

Τον πλησίασε δειλά-δειλά και με περισυλλογή.

-Γειά σου, τι κάνεις εδώ;

-Συνομιλώ με το θάνατο που γίνεται επιβίωση.

-Σε γνωρίζουν;

-Τα γνωρίζω.

-Μπορώ να αγοράσω μερικά;

-Μπορείς.

Το βλέμμα του έγινε ένα με τη λίμνη. Δεν μπορούσε να καταλάβει αν ήταν μέσα ή έξω από αυτήν.

-Θα ξανάρθω.

-Περιμένω.

ΠΑΥΣΗ

Τυχαία συνέβη. Γινόταν εκείνη η έκθεση μαριονέττας. Ήταν η εποχή που η ενασχόλησή της με το είδος

είχε γίνει εμμονή. Ο Τζίμης βρέθηκε στον ίδιο χώρο ως μια συγκλίνουσα πορεία. Η συνεχής

ενασχόλησή του με τη ζωγραφική ήταν το εισιτήριό του για να παρακολουθεί μαθήματα σαν ακροατής

στην Α.Σ.Κ.Τ. . Μέσω αυτού μπόρεσε κι εκείνη να κάνει το ίδιο.

Βρισκόταν σε αδιέξοδο. Φουρτουνιασμένες σκέψεις. Ελπίδες κλεισμένες στο ντουλάπι της απόγνωσης .

Ανατροπές. Μια ζωή ανεμοθύελλα. Οι μάσκες μπήκαν στη ζωή της σαν ένα βαρίδι εξισορρόπησης.

Χαλάσματα από τη μια, δημιουργία από την άλλη.

Το εργαστήρι ήταν ο προθάλαμος.

-Τι λες δίνουμε εξετάσεις;

-Και δεν το κάνουμε. Έτσι για να θυμηθώ τα παλιά.

Ένας κύκλος κλείνει, ένας άλλος ανοίγει.

Αθήνα, Θεσσαλονίκη. Οι εξετάσεις στέφθηκαν με αποτυχία. Δεν την ένοιαζε. Το είχε ονομάσει

εβδομάδα τέχνης. Άλλωστε στο εργαστήρι περνούσαν εξαιρετικά.

Ο Τζίμης θρηνούσε την απώλεια. Παράλληλα φρόντιζε για τη σύνταξή του. Αργότερα εξασφαλίζοντας

τα προς το ζην παρέμεινε αιώνιος φοιτητής.

Χειμώνας. Άλλη μια χρονιά μάσκας και ανατροπών αναμένοντας το φως.

Το καλοκαίρι η εβδομάδα τέχνης επαναλήφθηκε. Τούτη τη φορά Αθήνα, Φλώρινα. Του το είπε του

Τζίμη: <<Δεν πάω Θεσσαλονίκη, θα δώσω Φλώρινα και θα περάσω>>.

Ο Τζίμης επιτέλους τα κατάφερε για Θεσσαλονίκη κι εκείνη τήρησε το λόγο της… Φλώρινα. Η

απόσταση δυσκόλευε την απόφαση.

-Σου δόθηκε μια ευκαιρία μην τη χάσεις.

Τα λόγια ήταν καταλυτικά. Χιλιόμετρα τα εισιτήρια που ακολούθησαν. Κάποια στιγμή σκέφτηκε να τα

ενώσει να δει μέχρι που μπορούσαν να φτάσουν.

ΠΑΥΣΗ

Τα χελιδόνια ήλθαν και τούτη την Άνοιξη, και πετούν ασταμάτητα τιτιβίζοντας, να φτιάξουν τις φωλιές.

Δεν τα είχε προσέξει άλλοτε. Τελευταία χρονιά. Η παρατηρητικότητα οξύνεται σε στιγμές

αποχαιρετισμού.

Το κουτούκι ήταν η πρώτη έξοδος στην πόλη. Φορτισμένο με τα συναισθήματα της γνωριμίας με το

καινούργιο. Η πόλη πλούσια ως προς το φυσικό τοπίο με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική της νότα.

Ο Κώστας ήταν το δεύτερο άτομο που γνώριζε τη δεύτερη κιόλας μέρα στη Σχολή. Η Λένα ήταν η

πρώτη.

-Να καθίσω κι εγώ να φάω μαζί σας;

-Γιατί όχι.

Έτσι συμφάγανε στη λέσχη εκείνη η Λένα κι ο Κώστας.

Ο Κώστας ήταν η έννοια της επανάληψης. Το ένα τηλεφώνημα το ακολουθούσαν δέκα. Η Λένα ήταν

η προσωποποίηση της γαλήνης και τρυφερότητας.

ΠΑΥΣΗ

Ένα κρις-κραφτ σχίζει τη θάλασσα. Ρωγμές ανοίγονται καθώς παλεύει με τα κύματα.

Ο Κούρος είναι ένα καφέ στην παραλία της Αμαρύνθου. Κάθεται και πίνει τον καφέ της κάθε πρωί στις

8:30. Έχει προηγηθεί το κολύμπι.

ΠΑΥΣΗ

Απεμπολώντας την ωριμότητα στη Φλώρινα ένας νέος κύκλος είχε ανοίξει. Η ίδια δήλωνε την ηλικία της

τοποθετώντας την μεταξύ των 5-100 χρόνων.

Η Γιωργία, η Εύη, η Λένα, η Γιώτα, ο Αργύρης, εκείνη , η Ελένη, οι αχτύπητες, ο Θανάσης, ο Γρηγόρης

κι άλλοι τόσοι το στήσανε το έργο. Ένιωθε σαν τον μαέστρο που διηύθηνε την ορχήστρα. Στο τέλος η

«συμφωνία» μίλησε με τη δική της λαλιά.

Εκεί στους πρόποδες του λόφου παίχτηκε το παιχνίδι. Στην κορυφή ο σταυρός του Καντιώτη και κάτω

η λιτανεία για την Γκιούργκια. Γυναίκα Κηρήθρα έτσι την ονόμασε.

ΠΑΥΣΗ

-Τι λες να τα κολλήσω να δούμε μέχρι που θα φτάσουν;

Τι άγριος είναι τούτος σκέφτηκε. Είχε δει δουλειά του στο διαδίκτυο. Της άρεσε. Ήλπιζε να τα πήγαινε

καλύτερα απ΄ ότι με τους άλλους.

Ένιωθε αμήχανα κάθε φορά, που την κοιτούσε με κείνα τα εξόφθαλμα μάτια. Χωμένος στην

πολυθρόνα στην είσοδο του εργαστηρίου ζύγιζε με το βλέμμα τα γεγονότα και τους ανθρώπους.

Ανταλλάξανε την πρώτη ματιά και χωρίς λόγια συνομίλησαν.

Εκείνον τον καιρό εκείνη φρόντιζε να ξεμπερδέψει με τα θεωρητικά μαθήματα για να αφοσιωθεί εξ

ολοκλήρου στο εικαστικό μέρος.

Φλώρινα, Τ.Ε.Ε.Τ.. Γεύτηκε τον ενθουσιασμό και την απογοήτευση. Σε τέτοια ηλικία αποφάσισες να

σπουδάσεις. Λες και η επιθυμία για μάθηση ζητούσε ταυτότητα. Τα θεμέλια μπήκαν. Τελικά έγινε

συνήθεια. Νέος αέρας είχε φυσήξει κόντρα στην νοοτροπία των ανθρώπων μιας επαρχιακής πόλης.

Ζούσε ανέκαθεν ανάμεσα σε δύο κόσμους. ‘Ηταν αυτή και οι άλλοι.

ΠΑΥΣΗ

Την πόρτα του κρυμμένου κόσμου την ξεκλείδωσε εκείνη η ψιλόλιγνη φιγούρα που πάλευε με τα νερά

της λίμνης και μιλούσε με κείνο το ιδιαίτερο ιδίωμα των μοναχικών ανθρώπων, που ζούσαν απ΄αυτήν.

Απλός στην πολλαπλότητά του. Σαν τις κινήσεις του σώματός του κάθε φορά που στόχευε το θήραμα.

Απόλυτα οργανωμένες και συγκεκριμένες. ‘Εκρυβαν όλη τη διαχρονικά συσσωρευμένη σοφία και

γνώση. Αυτό πρωτοαγάπησε σε αυτόν. Το ότι της δίδασκε τη δύναμη της αφαίρεσης.

ΠΑΥΣΗ

Είχε αποφασίσει: Το θέμα ήταν η τεχνητή μήτρα. Όταν πρωτοδιάβασε γι΄αυτήν την ανακάλυψη της

επιστήμης ένιωσε πόνο στη δική της μήτρα. Κάποιοι προσπαθούσαν να ακυρώσουν τη φύση της.

Αιώνια επιθυμία των ανδρών να καταφέρουν να «γεννήσουν» με τεχνητές μεθόδους, για να

ξεπεράσουν την αδυναμία τους.

Εκείνο το βράδυ είχε ξεμείνει δουλεύοντας στο εργαστήρι. Κάθισε απέναντί της με κρυμμένα τα χέρια

στις τσέπες και μαζεμένα τα πόδια. Το κάθισμα ένα χαμηλό σκαμνάκι.

Την κοιτούσε κι εκείνη ένιωθε ανήσυχη, καθώς κάποιος προσπαθούσε να ξεκλειδώσει τις ενδότερες

σκέψεις της.

-Τι σκέφτεσαι για πτυχιακή εργασία;

-Την τεχνητή μήτρα.

-Έχεις αποφασίσει πώς θα την υλοποιήσεις εικαστικά;

-Ναι. Δύο γλυπτά ένα γυμνό ανδρικό σώμα και ένα γυναικείο, τα οποία δεν έχουν γεννητικά όργανα.

Στη θέση τους υπάρχει κενό. ‘Εχουν προτεταμένα χέρια με τα οποία κρατούν τα όργανα αυτά σαν

προσφορά στην τεχνητή μήτρα, η οποία αποτελεί ζωγραφικό έργο τοποθετημένο ακριβώς απέναντι

από τις δύο φιγούρες.

Σε μεταγενέστερο χρόνο, σε κάποια μάζωξη του εργαστηρίου, εκείνος ομολόγησε πως- το

προαναφερόμενο βράδυ- στο σπίτι του σκεφτόμενος την πρότασή της για το έργο, γελούσε επί πολλή

ώρα, καθώς συνέδεσε την πρόθεσή της με ένα περιστατικό, που του είχε συμβεί με κάποια γυναίκα

αγρότισσα, που του είχε εξομολογηθεί, πως πλέον η μήτρα της ήταν τεχνητή καθώς της είχε αφαιρεθεί

η δική της για λόγους υγείας.

Αργότερα της ομολόγησε, πως σκεφτόταν, πως ίσως το έργο θα έπρεπε να υλοποιηθεί.

Σίγουρα ήταν καλά σκηνοθετημένη η ομολογία του. Ο ίδιος, ως πρώτη του ενασχόληση, είχε τη

σκηνοθεσία. Αυτή του η εμπειρία ήταν κυρίαρχο στοιχείο της συμπεριφοράς του. Ήταν εμφανές πια σε

εκείνη, αργότερα, μετά από αρκετό καιρό συναναστροφής μαζί του.

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό του ήταν το φλερτ του με το διαδίκτυο. Ήταν μια ναρκισσιστική σχέση.

Υπάρχει πάντα μια λεπτή γραμμή που όταν την περάσει τότε ο καλλιτέχνης δεσπόζει του έργου του και

το αποδυναμώνει. Κι έτσι γίνεται εκείνος το έργο.

ΠΑΥΣΗ

-Θα πάμε οπωσδήποτε στο νησάκι.

-Ούτε λόγος. Έχω κι εγώ καιρό να πάω.

-Θα μείνω εκεί για ένα διάστημα. Μόνο φρόντιζε να μου φέρνεις νερό και φρούτα.

-Θα μείνουμε μαζί. Θα έχουμε τη βάρκα για σπίτι.

-Τώρα σε λίγο βγαίνω από τη λίμνη.

-Πώς πήγε η μέρα;

-Καλά μπορούσε και καλύτερα.

-Με περιμένει η λίμνη, πες της θα έλθω.

ΠΑΥΣΗ

-Εύη πάλι ξενύχτησες;

-Θέλω να πάμε στην Άνω Υδρούσα. Να μιλήσω με τους συγγενείς της. Τι λες; Προχτές πήγαμε με τον

Γρηγόρη. Ένας από τους θαμώνες μίλησε. Μας εξομολογήθηκε τον έρωτά του για τη μία κόρη.

-Πάμε.

ΠΑΥΣΗ

Ο καφές χύθηκε στο φλυτζάνι. Εκείνο τον καιρό η οικονομική πίεση που δεχόταν ήταν αφανής. Αφανής

διότι δεν ήθελε κανείς να καταλάβει την αλήθεια.

Τον θυμάται καθισμένο απέναντί της, σε κείνο το ανήλιαγο υπόγειο να θρηνεί την κατάντια του.

-Ευτυχώς με φιλοξενούν τα παιδιά. Εκείνη έφυγε να ακολουθήσει το όνειρό της και με άφησε

ξεκρέμαστο.

Τον κοίταξε σιωπηλή. Ένιωσε πως ίσως αποζητούσε τη βοήθειά της. Έτσι αντιδρούσε στην ανάγκη του

άλλου. Προτιμούσε εμπράκτως να το δείχνει. Δεν της άρεσαν τα λόγια.

Τον προσκάλεσε τη μέρα της γιορτής της, να πάνε κάπου να το γιορτάσουν. Οι δυο τους. Δεν της άρεσε

η πολυκοσμία. Όταν συνομιλούσε με κάποιον αυτός γινόταν το κέντρο του ενδιαφέροντός της.

Η συμπεριφορά του εμπεριείχε μια δόση επιθετικότητας. Ήταν τα πρώτα δείγματα. Εκείνη δεν

κατάλαβε την αντίδραση.

Ήλθε ξυρισμένος. Δεν του το σχολίασε. Προθυμοποιήθηκε ο ίδιος να της εξηγήσει το λόγο. Ήταν ένα

είδος αυτοτιμωρίας για την κακή συμπεριφορά του προς κάποιον φοιτητή.

Στο τραπέζι άρχισε να αμαυρώνει την εικόνα της συντρόφου του. Ήταν ένα είδος τακτικής που

ακολουθούσε, όταν για κάποιο λόγο, ήθελε να εξουδετερώσει έναν αντίπαλο ή να δικαιολογήσει τις

πράξεις του. Εκείνη το κατάλαβε, όταν επαναλήφθηκε το ίδιο σκηνικό στοχεύοντας στην εξόντωση

κάποιου. Εξαιρετικά ευφυής ως προς τους χειρισμούς.

Αυτό ακριβώς την απωθούσε. Η ασθένεια του νου που απέπνεε το σώμα.

Άνοιξε το ροζ τσαντάκι κι άρχισε να της διαβάζει ατέλειωτα γράμματα γραμμένα για έναν μεγάλο

έρωτα του παρελθόντος. Ήθελε να της δείξει πόσο τρυφερός ήταν στην πραγματικότητα.

ΠΑΥΣΗ

-Πώς πήγε σήμερα;

-Όλα καλά. Νιώθω τόσο τυχερός. Ακόμη και για το γεγονός ότι μιλάμε κάθε μέρα στο τηλέφωνο.

ΚΡΕΠΕΣ ΓΛΥΚΕΣ, ΑΛΜΥΡΕΣ ΒΑΦΛΕΣ ΣΟΥΦΛΕ ΣΟΚΟΛΑΤΑΣ

Η πινακίδα δίπλα στη θάλασσα.

Τούτο το καλοκαίρι δεν ήταν σαν όλα τα άλλα. Κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή της το νερό.

ΠΑΥΣΗ

Έφτιαξε τη βαλίτσα της και ξεκίνησε. Το λεωφορείο οκτώ ώρες διαδρομή. Ταξίδευε πάντα βράδυ.

Φρόντιζε να μένει έτσι μια μέρα παραπάνω στο σπίτι. Για να εξομαλύνει τις αντιδράσεις. Δήθεν

έφευγε για δουλειά στο Πανεπιστήμιο. Εκείνον τον ένοιαζαν μόνα τα χρήματα. Έτσι επικοινωνούσαν.

Διαχρηματικά. H ζωή της πατούσε πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί. Προσπαθούσε να κρατήσει την

ισορροπία του παραλόγου. Ώσπου χάθηκαν όλα. -

-Είμαι από άλλον πλανήτη. Έχω έλθει στη γη, για να συλλέξω, όσο το δυνατόν περισσότερες

πληροφορίες γίνεται για το ανθρώπινο είδος. Γι΄αυτό προσπαθώ να μάθω πολλά πράγματα για τον

πολιτισμό σας.

Τα έλεγε αυτά με πολύ σοβαρό ύφος. Οι άλλοι την κοιτούσαν με απορία. Ποιος ξέρει τι σκεφτόντουσαν

εκείνη τη στιγμή. Εκείνη το διασκέδαζε.

ΠΑΥΣΗ

Όταν έχασε το κινητό του εκείνη θεώρησε ότι έπρεπε να το αντικαταστήσει. Εκείνος το έσπασε σε μια

στιγμή μεγάλης έντασης. Το επισκεύασε και το χρησιμοποιεί ακόμη.

Η παράσταση δόθηκε στο εργαστήρι. Μεγαλόφωνα απαιτούσε την απόκρυψη του γεγονότος. Για να

μη θεωρήσει κανείς ότι χρηματίζεται. Εκείνη δεν καταλάβαινε τι σήμαινε όλο αυτό. Ποιός ο λόγος, μια

άδολη εκ μέρους της συμπεριφορά, να ερμηνεύεται με αυτόν τον τρόπο. Δεν είχε ανάγκη να

εξαγοράσει κανέναν, και δη για να αποσπάσει την εύνοια του καθηγητή. Ήδη είχε συγκρουστεί με

όλους τους άλλους υποστηρίζοντας τις θέσεις της.

ΠΑΥΣΗ

Η ψιλόλιγνη φιγούρα μέσα στη νύχτα βυθισμένη στο σκοτάδι τραβούσε τα κουπιά, ακούγοντας τη

λίμνη να του σιγοτραγουδά με τη συνοδεία των βατράχων, που βογκούσαν από τον πόθο.

Το φεγγάρι ταξίδευε πίσω από τα δέντρα κι άφηνε να γράφονται πάνω στο σώμα του ποικίλοι

σχηματισμοί.

Η φύση έπαιζε με τις διαβαθμίσεις των χρωμάτων από το μαύρο στις αποχρώσεις του γκρι μέχρι το

γκριζογάλανο.

Ένιωσε ασήμαντη. Δεν ήθελε να ξαναδεί στον καμβά της αποτυπωμένα τοπία.

Το ήξερε. Η λίμνη ήταν πάντα εκεί και την περίμενε. Έβλεπε το σώμα της αιώνια κοιμισμένο μέσα σ’

αυτήν.

ΠΑΥΣΗ

-Δεν το έχω ομολογήσει σε κανένα. Γεννήθηκα δίδυμος αλλά δεύτερος στη σειρά. Το σώμα του

αδελφού μου εμπόδισε την έξοδό μου. Γι’ αυτό δημιουργώ εμπόδια.

Είναι μια σημαντική πληροφορία για τον ίδιο όταν καταγραφεί ο βίος του.

-Ψάχνω για το αρχέγονο. Το πρωτογενές.

Ακόμη δεν το ήξερε, πως θα την απασχολούσε η μήτρα ως έργο.

‘Ηταν η πρώτη φορά που συνταξίδευσαν.

Εκείνος στο ύψος της Λαμίας έκανε νυχτερινό μπάνιο στα ιαματικά νερά της περιοχής.

Κι όταν ακόμη ήταν στα Γιάννενα,αυτή ήταν μια αγαπημένη του συνήθεια, κάθε φορά που ερχόταν ή

έφευγε από την Αθήνα.

ΠΑΥΣΗ

-Φύλαξα ψάρια για να τα φάμε όταν έλθεις. Μην τυχόν και δεν βρούμε εκείνες τις μέρες. Σε περιμένω.

Σε περιμένω. Στο μυαλό της πάντα στριφογύριζε αυτή η φράση. Σαν ερωτικό κάλεσμα. Το ομολόγησε

τελευταία: ήταν ερωτευμένη με τον έρωτα.

-Το βλέπεις αυτό το ηλιοτρόπιο που είναι στραμμένο προς τον ήλιο. Έρωτας είναι. Υπάρχει παντού, σε

ότι βλέπουμε, σε ότι κάνουμε. Δεν περιορίζεται ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Αυτή είναι η μία εκδοχή

του.

Αυτό είπε στην φοιτήτρια, με την οποία συνταξίδευε για Αθήνα. Η υπόθεση Φλώρινα, με την ίδια ως

φοιτήτρια, ότι είχε τελειώσει. Το χαρτί που κρατούσε στο χέρι της το επιβεβαίωνε.

ΠΑΥΣΗ

Ένα blog στο διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ γι΄αυτούς που το διαχειρίζονται.

Αν χρησιμοποιηθεί σαν συλλογικό εργαλείο έχει τη χρησιμότητά του. Αν το ίδιο προσπαθήσουν να το

οικειοποιηθούν κάποιοι για αυτοπροβολή χάνει την ποιότητά του.

Το επαναλαμβανόμενο δείχνει την πρόθεση. Εκείνη υπήρχε μέσα από τις σκέψεις των άλλων.

Άλλωστε το έργο δεν χρειάζεται πολλά λόγια. Το σκέφτηκε τελευταία. Ο εικαστικός λόγος στις μέρες

μας υπερκαλύπτει την εικαστική πρόταση.

Εκείνος της είπε, πως το ένα σέρνει το άλλο.

Λευκοί πίνακες στους οποίους θα προβάλλονται οι περιγραφές του δήθεν περιεχομένου ίσως ήταν

μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση της άποψής της.

ΠΑΥΣΗ

Το άγγιγμά του βελούδινη ανατριχίλα. Τα σώματά τους μαγνήτες που ενώθηκαν. Τρυφερά, δυνατά,

εκρηκτικά, χωρίς ίχνος βίας.

-Σ’ αγαπώ ακόμη πιο πολύ τώρα. Της ψιθύρισε κι έγειρε στο στήθος της.

Εκεί ανάμεσα στις καλαμιές περιμένοντας να φύγει το μπουρίνι.

ΠΑΥΣΗ

Τώρα πια το ήξερε. Στοιχεία ανθρωπολογικής έρευνας μετουσιωμένα σε εικαστικό έργο. Αυτό έκανε.

Αυτή πια θα ήταν η πορεία της.

Ο Θανάσης το ονόμασε δημιουργική επαναφορά. Πάντα τις προσέφερε πνευματική τροφή. Κάθε φορά

μετά από συζήτηση μαζί του ένιωθε πως γινόταν σοφότερη.

Το είχε αντιληφθεί από τότε που σε κάποια κατασκευή είχε συμπεριλάβει στοιχεία συνδεδεμένα με

μνήμες των τρυφερών χρόνων. Αυτό προσέφερε συγκίνηση στους θεατές καθώς τους επανέφερε

στα χρόνια της χαμένης αθωότητας. Το είχαν ανάγκη κόντρα στη μιζέρια που τους περιβάλλει.

Ίσως αυτό χρειάζονται οι άνθρωποι. Τη δυνατότητα να συγκρίνουν το χειρότερο με το καλύτερο για να

αντιδράσουν σε ότι τους καταστρέφει.

Εκείνη αποφάσισε. Θα συνέχιζε αυτό που άρχισε στη Φλώρινα αναζητώντας τη φόρμα η οποία θα

υποστήριζε αυτήν της την απόφαση.

ΠΑΥΣΗ

Δυο χρόνια πέρασαν. Την ημέρα που πήγε να τον ξαναβρεί το ήξερε. Ήταν αναπόφευκτο. Εκείνος την

περίμενε. Το είχε νιώσει από την αρχή. Ήξερε.

Τα μάτια του γελούσαν. Πάντα γελούσαν ακόμη και όταν τα χείλη έμεναν ακίνητα γιατί γελούσε η

ψυχή του.

Η νύχτα τους βρήκε μέσα στη λίμνη. Ο έρωτας αγκάλιασε τη λίμνη. Το κάθε απειροελάχιστο

σωματίδιο ήταν διεγερμένο.

ΠΑΥΣΗ

Αν μπορείς να βρεις το δίχτυ , το χρειάζομαι .

Το έργο άρχισε να παίρνει μορφή. Το σώμα δίχτυ μέσα στη λίμνη με το νερό να το διαπερνά. Ρέουσα

υλικότητα.

Του μίλησε για τα σχέδιά της Δεν της απάντησε. Πάντα πνιγμένος στις προκλήσεις του. Πάντα

πνιγμένος στους θυμούς του.

Εκείνη ήταν πάντα γεμάτη ενθουσιασμό για το καινούργιο. Εκείνος αντιδρούσε γιατί δεν άντεχε τους

ρυθμούς της.

Σαν μια σχέση αντιπαλότητας εκ μέρους του. Αυτό την έθλιβε. Ήξερε πως ήταν μια δυνατή ομάδα.

Μια συμπληρωματική δημιουργική ικανότητα.

ΠΑΥΣΗ

-Γιατί δεν με πήρες;

Δεν μπόρεσε να διαχειριστεί το συναίσθημα. Κουβαλούσε τις ανασφάλειες , τα αναπάντητα

ερωτήματα, τις απώλειες της ζωής της.

Εκείνος ήταν ξεκάθαρη σκέψη. Αγαπούσε τον φυσικό του εαυτό. Αυτό λάτρεψε σε εκείνον.

Εκείνη αφομοιωμένη από μια κατασκευασμένη πραγματικότητα, προσπαθούσε να σπάσει τον κλοιό,

που την έπνιγε. Κοντά του ένιωθε πως το σώμα της, ο νους της, θυμόντουσαν την αλήθεια τους.

Πάντα το έλεγε: «αγαπημένο μου πουλί είναι ο αετός».

Κρυμμένος σε αδιάβατες βουνοκορφές να κοιτά από ψηλά περιμένοντας το θήραμα. Πάντα θύτης. Ποτέ

θύμα.

Αυτή η ψιλόλιγνη φιγούρα έγινε ο θύτης της αλλότριας ζωής της. Για να την οδηγήσει στις αδιάβατες

βουνοκορφές της ανάγνωσης μιάς άλλης εμπειρίας. Μιάς άλλης πραγματικότητας.

ΠΑΥΣΗ

Tην μάγευαν τα δίχτυα. Αφήνουν το νερό να τα διαπερνά εγκλωβίζοντας τη συσσωρευμένη ύλη. Αυτή

η συμπυκνωμένη ύλη, που είναι αδιαπέραστη, διεκδίκησε την παραμονή της στη γη με τη συμφωνία

της αυτοδιάλυσης και συμμετοχής της στο γενικότερο γίγνεσθαι. Αναπαραγωγή η λέξη του σύμπαντος.

Το ήξερε πως το σώμα της ανήκει στην αδηφάγο γη και η ενέργειά της στον αδηφάγο ήλιο.

Ήταν η συμφωνία για να υπάρξει ενδεδυμένη με το ρούχο της συσσώρευσης.

ΠΑΥΣΗ

-Είμαι λίγο ζηλιάρης . Όχι πολύ λίγο.

Την έκανε να νιώθει σαν έφηβη. Την γέμιjε προσδοκία , χαρά, τρυφερότητα.

Φρόντιζε τα πράγματά της, για να τη νιώθει κοντά του, όταν εκείνη έλειπε. Η ζωή τους ήταν μακριά

και κοντά. Η απόσταση εκμηδενιζόταν προσμένοντας την επόμενη συνάντηση. Κι έτσι διατηρούσαν

την αύρα της πρώτης γνωριμίας.

ΠΑΥΣΗ

Του έστειλε μήνυμα. Το έκανε πάντα, όταν ήθελε να προκαλέσει την αντίδρασή του. Γι’ αυτήν ήταν

ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι μεταξύ δύο παιδιών.

Η τέχνη είναι ένα παιχνίδι της είχε πει κάποτε. Αυτό το είχε και η ίδια αντιληφθεί. Και οι ανθρώπινες

σχέσεις μοιάζουν με παιχνίδι.

Ήθελε να είναι αρχηγός. Ο νους, που όλα τα κατευθύνει, σύμφωνα με τη δική του αντίληψη . Από την

άλλη προσπαθούσε να δείχνει οικουμενικός.

Η σύγκρουση προέκυπτε κάθε φορά, που δεν τα κατάφερνε να της υποτάξει τη σκέψη.

Θα συναπαντηθούμε στο μέλλον, του είπε, κάποια στιγμή.

-Σίγουρα ναι.

Την επόμενη στιγμή ο αγέρας πήρε τούτη την υπόσχεση και την έσυρε τόσο μακριά που χάθηκε. Μια

υπόσχεση που απλώς δόθηκε προς ικανοποίηση της επιθυμίας του άλλου .

Πάντα έλεγε αυτά που ήθελαν να ακούσουν οι άλλοι. Το είχε αναφέρει σε κάποιο ταξίδι. Η επανάληψη

όμως στο τέλος αποκαλύπτει, πως ίσως δεν ξέρουμε πραγματικά τι θέλουν αυτοί και έτσι προκύπτει

η αδυναμία μας, για δημιουργία ουσιαστικών και αληθινών σχέσεων.

Εκείνης ο λόγος ήταν σαφής και καθαρός . Μόνον όταν ήθελε να εκφράσει βαθύτερους στοχασμούς

έπαιζε με τις λέξεις και τα νοήματά τους. Προέκυπταν έτσι διάφοροι συσχετισμοί, που ενδυνάμωναν

τους συλλογισμούς και τα πορίσματα.

ΠΑΥΣΗ

Σ’ αγαπώ. Της το έγραψε σε μήνυμα. Όταν της το έλεγε από το τηλέφωνο, η φωνή του γινόταν βαθιά

με μια ελαφριά υπόκωφη τρεμούλα. Ήταν κάτι που αφορούσε αυτούς τους δύο και μόνο.

Όταν του ζητούσε, να της μιλήσει για τον ίδιο, μπέρδευε τα λόγια. Ήταν περήφανος και δεν ήθελε να

δείξει αδυναμία. Δεν άντεχε της συγκρίσεις. Κάτι που θα τον έκανε να φαίνεται κατώτερος. Εκείνος

ήταν όμορφος και το ήξερε. Εκείνος ήξερε περισσότερα από αυτά που γράφονται στα βιβλία. Εκείνος

ήξερε πως πρέπει να ζει αυτό που του χαρίστηκε και πως δεν θα επαναλαμβανόταν.

Για εκείνη ήταν ο πρωταγωνιστής του καινούργιου έργου της. Ήταν η έμπνευσή της. Ήταν ο έρωτας.

Δεν υπήρχε αμφιβολία. Θα τον κρατούσε προστατευμένο μέσα σε αυτό που ο ίδιος αγάπησε

περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Τη λίμνη. Μια αιώνια φιγούρα σε μια αέναη κίνηση.

Ένιωσε αδηφάγα σαν τη γη και τον ήλιο. Η δημιουργία βρίσκεται πέρα από καθορισμένα,

κατασκευασμένα όρια . Είναι το επόμενο βήμα. Είναι η στιγμή που ακούς και βλέπεις εκείνες τις

αόρατες συναρτήσεις που γεννούν έναν άλλο κόσμο. Τον κόσμο του ορατού φαντασιακού. Τον κόσμο

της αναπαραγωγής.

Όταν τα πρόσωπα ή τα γεγονότα δεν της δημιουργούσαν οράματα, τα θεωρούσε νεκρή συνήθεια.

«Δημιουργώ άρα υπάρχω», ήταν μια αγαπημένη της φράση.

ΠΑΥΣΗ

Τώρα που κάνει αναδρομή στο παρελθόν αναρωτιέται γιατί άντεξε τόση βία. Ίσως ο ρόλος της μητέρας,

που είχε επωμισθεί από την παιδική της ηλικία, την οδήγησε σε παθητική συμπεριφορά.

Η φυγή της ήταν η ‘’μεταφορά’’ της σε ένα σπιτάκι φτιαγμένο από κορμούς δέντρων σε ένα απόκρυφο

σημείο ενός δάσους, σε κάποιο βουνό, απροσπέλαστο από άλλους ανθρώπους, ζώντας σε πλήρη

αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.

Ήταν πάντα πολύ μοναχική. Η εικόνα που έβγαζε προς τα έξω ήταν το ακριβώς αντίθετο. Κάποιες

φορές,που σκεφτόταν τον εαυτό της να ζει στο σπιτάκι του ονείρου της, αναρωτιόταν για πόσο καιρό

θα μπορούσε να ζήσει χωρίς ανθρώπινη επαφή. Τι θα γινόταν από τη έλλειψη του λόγου. Ένιωθε τη

σιωπή της φύσης ως μια δυσκολία προσαρμογής. Ώσπου όταν άκουσε τον ήχο της γκάϊντας, να της

φέρνουν στο νου της φωνές των βατράχων, τότε κατάλαβε τη γλώσσα της φύσης. Τότε κατάλαβε, ότι

αυτά που σιωπούν, έχουν περισσότερα να πουν.

ΠΑΥΣΗ

-Σε θέλω πολύ.

Το σώμα της την ξαναθυμήθηκε. Είχε ναρκωθεί περιμένοντας το κάλεσμα. Η απόσταση που τους

χώριζε φούντωνε την επιθυμία.

Επιτέλους το κύμα κόπασε. Μπορούσε να κολυμπήσει. Το κορμί της ρίγησε από την ανάμνηση του

κορμιού του.

-Έναν ελληνικό καφέ παρακαλώ. Μια κουταλιά καφέ και μισή ζάχαρη.

ΠΑΥΣΗ

Τοποθετούσε το μαξιλαράκι με τρόπο, για να στηρίζεται καλά η μέση της. Ήταν κάτι, που τη βασάνιζε

τελευταία. Άπλωνε τα πράγματα στο τραπεjάκι, ρουφούσε λίγο καφέ και ξεκίναγε αρχικά το γράψιμο

και στη συνέχεια το διάβασμα. Απέναντι η θάλασσα της έκλεινε πονηρά το μάτι.

Τελευταία είχε κάνει πολλές ανατροπές. Μια ζωή βασισμένη στο ψέμα είχε επιτέλους αποκαλυφθεί

από την ίδια.

Χρόνια ακροβατούσε στο σχοινί της απόκρυψης. Με αλλοιωμένη ταυτότητα προσπαθούσε να

εξισορροπήσει καταστάσεις . Εφήμεροι έρωτας λειτουργούσαν σαν αντίδοτο στην καθημερινή

αλλοτρίωση. Δέκα πέντε χρόνια κράτησε το κυρίαρχο αντίβαρο. Αυτό όμως αλλοίωνε την πραγματική

εικόνα. Κι έτσι σερνόταν, καλλιεργώντας την δική της ψευδαίσθηση.

ΠΑΥΣΗ

Βγήκε με τη φίλη της Μαρία μια βόλτα. Είχε νιώσει την ανάγκη της, όταν συναντήθηκαν μετά από

καιρό. Φανερά αδυνατισμένη , περιποιημένη. Ήταν η στιγμή που η ζωή διεκδικεί το χαμένο της

χρόνο. Το παρελθόν βάρος από το οποίο νιώθει, ότι πρέπει να απαλλαγεί. Η ίδια το χειρίστηκε

ανάλογα. Η φίλη της επιδιώκει εκείνη τη γλυκιά κουβέντα, που σαν τον σπιτικό γλυκό του κουταλιού

θα κρύβει μέσα της την αγάπη, τη φροντίδα, την προσφορά εκείνης, που το έφτιαξε.

Έχει την ανάγκη από το άγγιγμα ενός υγιούς κορμιού, που τα κύτταρά του θα την ανανέωναν.

-Δεν θέλω μεγαλύτερο, θέλω μικρότερο. Εγώ θα του προσφέρω την πείρα μου, κι εκείνος το νεανικό

του κορμί. Έτσι επέρχεται ισορροπία στη σχέση.

Σ΄ εκείνη δεν άρεσαν μικρότεροι άνδρες. .

Της αρκούσε αυτό το λυγερόκορμο πλάσμα, που λικνιζόταν ακολουθώντας τις δίνες του νερού και

τους ήχους της φύσης.

ΠΑΥΣΗ

-Εγώ είμαι γεννημένος κυνηγός. Εσύ κάνεις κουμάντο έξω κι εγώ στη βάρκα.

Ένιωσε συγκλονισμένη. Αυτές οι δύο φράσεις ήταν το έργο. Η λίμνη, η μήτρα λίμνη, το αρσενικό, το

αρχέγονο, το σπέρμα, η αναπαραγωγή.

ΠΑΥΣΗ

Εκείνο που αποζητούσε ήταν η μαγεία του έρωτα. Η μαγεία που γεννιέται από την αντικειμενική

ανάγνωση των επιθυμιών μας, απαλλαγμένες από τις συμβάσεις της κοινωνίας. Ήταν πάντα εκτός

πλαισίου. Εκείνο που επιθυμούσε ήταν να φύγει σε μια στιγμή ευτυχίας. Ίσως μέσα σε μια βάρκα.

Περίμενε να φύγει το καλοκαίρι. Πριν πετάξει για Αμερική, θα βρισκόταν για λίγο στη λίμνη του έρωτα.

ΠΑΥΣΗ

Το Σεπτέμβρη είχε προγραμματίσει τη συνάντηση με τον καθηγητή. Θα μιλούσαν για τη έρευνά του

γύρω από το μηχανισμό των Αντικυθήρων. Η ίδια αγαπούσε την έρευνα. Με αυτόν τον τρόπο

προσέγγιζε, αναjητούσε την αλήθεια, την ουσία που εμπερικλείεται σε ότι μας περιβάλλει, σε ότι μας

αφορά.

Αυτό την ανησυχούσε.

Έπρεπε να προσέξει στο πως θα διαχειριστεί τη συμπεριφορά της απέναντι σε εκείνον. Δεν ήταν κτήμα

της, δεν ήταν κτήμα του. Τίποτε δεν είναι κτήμα μας, ούτε η ζωή ούτε ο θάνατος.

ΠΑΥΣΗ

Πόσες ταπεινώσεις. Στα δύσκολα δεν τις αποφεύγεις. Γίνονται βδέλλες, που κολλούν στο σώμα σου,

για να τραφούν από το αίμα της απόγνωσης. Κι όμως αυτό τελικά σε δυναμώνει. Σαν τον αθλητή που

προσδοκά τη νίκη, στοχεύοντας να κόψει πρώτος το νήμα. Ελέγχοντας νου και σώμα.

Το ταβάνι έσταζε. Μια ομπρέλα προστάτευε τις όποιες κινήσεις μέσα στο σπίτι. Μετά οι τοίχοι

μεγάλοι καμβάδες, τα πρώτα έργα. Τα λιγοστά έπιπλα συχνά –πυκνά μετακόμιζαν στην αυλή για να

γίνει γενική καθαριότητα στους εσωτερικούς χώρους. Στην επανατοποθέτησή τους άλλαζαν θέση, για

αλλαγή εσωτερικής διακόσμησης. Ισως για αλλαγή εσωτερικής διάθεσης. Σουρεαλιστική

πραγματικότητα.

Είχαν κοινή αφετηρία. Ποτέ δεν του είχε μιλήσει γι΄αυτό.

-Ποια είσαι; Δεν σε ξέρω.

Κι όμως ήταν απλό. Δεν μπορούσε να δει.

Ζώντας κάτω από ίδιες πρακτικές συνθήκες εκείνη ζούσε αναπνέοντας ελευθερία, ενώ εκείνος

βιώνοντας κοινωνικό αποκλεισμό.

Έτσι διαμόρφωσαν διαφορετικές κοσμοθεωρίες.

ΠΑΥΣΗ

Όταν ήταν μικρές έφτιαχναν πάνινες κούκλες και σπιτάκια από πετρούλες. Στα παιδικά τους μάτια οι

χώροι φάνταζαν τεράστιοι. Ένας κόσμος γεμάτος ερεθίσματα. Το κάθε τι τις τροφοδοτούσε με νέες

ιδέες. Στήνονταν παραστάσεις αναπαραγωγής εικόνων και καταστάσεων, τα οποία προσλάμβαναν από

το περιβάλλον. Τροφοδοτούσαν το άσχημο, το δύσκολο με ομορφιά και ονείραμα.

Η φαντασία καλλιεργείται όταν αυτονομείται. Έλεγε πάντα.

Αργότερα έλιωναν τις καρέκλες του κινηματογράφου βλέποντας την ίδια ταινία δύο και τρεις φορές.

Τα χρήματα για το ταξίδι στην Αφρική δεν ήταν αρκετά. Ώσπου τα έκαναν κούκλες και για κάποιο

ανεξήγητο λόγο τις χάρισαν σε κείνο το κοριτσάκι.

Στην εφηβεία για ένα τρίμηνο έκαναν παρέα- σε κείνο το τρισάθλιο ψυχιατρείο στην παραλιακή- στους

ανθρώπους με ψυχικά νοσήματα.

Ατέλειωτες βόλτες, ατέλειωτες πλάκες. Ατέλειωτα φλερτ.

Η άλλη της αποκάλυψε τελευταία, ούσες μεγάλες πια, ότι κρατούσε ημερολόγιο. Ήταν μια ευχάριστη

έκπληξη. Μέσα από αυτό επανήλθαν οι μνήμες.

Ήταν πάντα μαζί στη χαρά και στη λύπη. Ήταν αυτές και οι άλλοι.

-Irish tweens. Έτσι μας αποκαλούν όσους έχουμε γεννηθεί τον ίδιο χρόνο.

Εκείνη Γενάρη, η άλλη Δεκέμβρη.

ΠΑΥΣΗ

Ένιωθε περήφανοι για τους γονείς της. Δυο ευφυείς άνθρωποι. Αυτό αγαπούσε στους άλλους. Την

ικανότητα να χρησιμοποιούν δημιουργικά τη σκέψη τους. Τα υλικά αγαθά δεν τα αξιολογούσε.

Ο πατέρας έζησε την καταστροφή της Σμύρνης. Αργότερα βίωσε την αλήθεια των στρατοπέδων

Νταχάου και Λίντς.

Στο λαιμό του απομεινάρια αυτής της εμπειρίας τέσσερα σημάδια από όπου του είχαν πάρει με βελόνα

οι Γερμανοί κάτι το οποίο δεν γνώριζε. Ήταν στα πλαίσια των πειραμάτων τους με τις ανθρώπινες ζωές.

Έκαιγαν ανθρώπους, έφτιαχναν σαπούνια από τα κορμιά τους. Έτσι έλεγε.

Γι΄αυτό κι εκείνη δεν μπορούσε να αναπνέει τον αέρα του φασισμού. Την τρόμαζε το φίδι που

εκκολάφτηκε από το αυγό του και διοχέτευσε το δηλητήριο του σε νέους και μεγάλους που είχαν

βιώσει την εμπειρία μιας κατοχικής πραγματικότητας.

Σαν το ναρκωτικό που δεν σε κοιμίζει αλλά σε βυθίζει στη λήθη για να μη αναγνωρίζεις το πρόβλημα.

‘Επινε συχνά για να ξεχάσει. Για να ξεχάσει τη ματαίωση των ονείρων του καθώς έγινε έρμαιο αυτών

που ξεγελούνε τους πολλούς.

Η μάνα ήταν η δύναμη. Το στήριγμα. Η κλώσσα που μάζευε τα κλωσσόπουλα κάτω από τις φτερούγες

της για να τα προστατεύσει. Η ίδια στερήθηκε αυτής της φροντίδας.

Αγαπούσε να λέει παραμύθια. Αγαπούσε τις τέχνες. Της αρνήθηκαν την ευκαιρία για μόρφωση κάτι

που πάντα την πονούσε. Φρόντισε να μην τη στερηθούν τα παιδιά της.

Οι ρίζες της χωμένες στα εδάφη της Μ. Ασίας. Καισάρεια.

Εκείνη ένιωθε ευγνωμοσύνη προς αυτούς τους ανθρώπους, που την έμαθαν να σκέφτεται και να

αισθάνεται. Ήταν σημαντική η κληρονομιά, που της άφησαν.

ΠΑΥΣΗ

Είχαν αράξει τη βάρκα ανάμεσα στις καλαμιές. Εκείνος κούρνιασε στην αγκαλιά της. Του χάιδευε το

κεφάλι και το φίλαγε. Τον σκέπαζε με το αδιάβροχο να μη βραχεί. Πιο πέρα οι κορμοράνοι πετούσαν

ασταμάτητα. Μαεύζονταν πάνω στα γυμνά κλαδιά των δέντρων. Μαύρες κουκίδες στην οθόνη της

κάμερας.

Στο νησάκι δεν φτάσανε ποτέ. ‘Εμειναν εκεί στη μέση της λίμνης μαγεμένοι από τους ήχους του έρωτα.

-Μου λείπεις. Μου λείπει τα βραδινό μας ταξίδι.

-Σε σκέφτομαι περισσότερο…

ΠΑΥΣΗ

Η σκιά του σαν ένας τοίχος που την πλάκωνε. Κάτι σκοτεινό τον ακολουθούσε. Ήταν ο ευνουχισμένος

εαυτός του. Έβλεπε με τα μάτια των άλλων. Άκουγε ότι οι άλλοι μπορούσαν. Επέβαλε αυτή την

ανικανότητά του ως δική του κατάκτηση. Δεν τολμούσε να αντικρύσει την αλήθεια του. Κι έτσι

σερνόταν, προσπαθώντας να παρασύρει το υγιές σε αυτήν την αρρωστημένη πορεία.

Ένιωθε εγκλωβισμένη κάθε φόρα που έπρεπε να συνυπάρξει μαjί του. To στόμα του οχετός λέξεων.

Εκείνος ήταν ο τέλειος και όλοι οι άλλοι απορριπτέοι.

Τόσα χρόνια βυθισμένη σε μια λάσπη, που την έπνιγε, και την έκανε αδύναμη να αντιδράσει.

Σαν το ραβδί του μάγου, που καθυποτάσσει τις ενεργές δυνάμεις, τις αποδυναμώνει και ελέγχει το

έμψυχο αντικείμενο.

ΠΑΥΣΗ

-Έχεις φτερά στα πόδια.

Οι δυό τους είχαν σχέση αγάπης, φροντίδας. Σαν τους κρίκους, που καμιά εξωτερική δύναμη, δεν

μπορεί να τους σπάσει.

Η Μαρία είχε το όνομα της μάνας της. Εκείνη της το είχε δώσει.

Κάπου-κάπου χανόντουσαν για να ξαναβρεθούν σε στιγμές μετάβασης.

Ήταν ένα άτομο απόλυτης εμπιστοσύνης. Ήξερε ότι δεν θα την πρόδιδε ποτέ.

Τώρα ήξερε και πάλι το μυστικό της. Ένιωθε καλά που της το είχε εμπιστευτεί. Ήταν μοιρασιά χαράς.

-Μη φύγεις για την Αμερική. Πήγαινε για λίγο να κάνεις τους πίνακες στην Τάμμυ και μετά να γυρίσεις

αμέσως.

ΠΑΥΣΗ

-Να γινόμουν θάλασσα να βρισκόμουν κοντά σου.

-Να γινόμουν λίμνη να ήμουν μαζί σου.

Η απόσταση εκμηδενίζεται, όταν οι επιθυμίες ταξιδεύουν για να συναντηθούν. Έτσι ο χρόνος σβήνει

μέχρι να ξαναβρεθούν.

ΠΑΥΣΗ

Τα πάντα ρει. Η ίδια παντού έβλεπε ροές. Στοχαjόταν τους ήχους.

Ο ήχος από τα βατράχια ήταν ο ήχος της γκάιντας των παραδοσιακών τραγουδιών. Τα φύλλα που

έπλεαν στο νερό της κρήνης, εκτελούσαν εξαιρετική χορογραφία.

Τα μηνύματα μας αγκαλιάζουν. Αρκεί να μπορούμε να τα αποκρυπτογραφήσουμε.

Έτσι έμαθε τον τρόπο να συνομιλεί με τη φύση. Έτσι έμαθε να συνομιλεί με τη σιωπή.

ΠΑΥΣΗ

Τα χέρια του έπαιζαν πιάνο τη νύχτα χωρίς να ακουμπούν τα πλήκτρα για να μην ξυπνήσει τους

άλλους.

Στα δέκα επτά του έδωσε ρεσιτάλ και του δόθηκε υποτροφία από την γυναίκα του Ελευθερίου

Βενιζέλου.

Είχε δάσκαλο τον Μητρόπουλο.

Κράταγε από γενιά ανθρώπων του πνεύματος και με μεγάλη οικονομική επιφάνεια.

-Σμύρνη πότε θα σε ξαναδώ;

Σε κάθε κουβέντα η αναφορά γινόταν σε αυτήν την λατρεμένη απώλεια.

Κι έτσι εκείνη πάντα ένιωθε πως η πατρίδα την περίμενε.

-Στην κατοχή μια μέρα η θειά μου μας έφερε περιχαρής κρέας κουνελιού, που αγόρασε πουλώντας

κοσμήματα. Όταν καθίσαμε να το φάμε το κουνέλι έγινε γάτα.

-Στην Ν. Σμύρνη ο πατέρας μου είχε αγοράσει ολόκληρο τετράγωνο. Το πουλήσαμε για να ζήσουμε.

-Ο πατέρας μου δεν ήθελε να μείνει στην Ελλάδα. Ήθελε να φύγει στην Γαλλία, όπου και είχε

ολοκληρώσει τις σπουδές του.

-Δεν πρόλαβε μας βρήκε ο πόλεμος.

Κοιτούσε το ποτηράκι με το κρασί κι εκεί μέσα έσβηνε την ανεκπλήρωτη επιθυμία για επιστροφή στη

χαμένη πατρίδα, τις απώλειες μιας ζωής.

Εκείνη ήξερε. Οι δρόμοι που οδηγούν σε διάφορες κατευθύνσεις , είναι αυτοί που ανοίγονται κάθε

φορά που εμείς προκαλούμε την δημιουργία τους. Έχει να κάνει με ότι εμείς ορίζουμε και μας

ορίζει.

ΠΑΥΣΗ

-Πόσο θα ήθελα να είμαι το κρεβάτι που κοιμάσαι.

-Πόσο θα ήθελα να είμαι η βάρκα που σε ταξιδεύει.

-Πάλι ήπιες;

-Πίνω και από χαρά και από λύπη. Όταν θα έλθεις θα σταματήσω. Θα έχω εσένα.

-Θέλω να φροντίζεις τον εαυτό σου. Δεν θέλω να πίνεις. Μου θυμίζεις εκείνον. Ήταν κάτι που με

πόναγε.

ΠΑΥΣΗ

Βαρύ το φορτίο της. Απορούσε κανείς πως το άντεχε τόσα χρόνια. Είχε βρει όμως τη λύση της . Βαθειά

θρησκευόμενη. Τη θυμάται να κρύβει από το υστέρημά της, για να δίνει στους άλλους. Κρυφά. Στο

σπίτι κανείς δεν το είχε αντιληφθεί. Εκείνη το ανακάλυψε τυχαία.

Έτσι ήταν πάντα αθόρυβη. Μια αστείρευτη πηγή ενέργειας , κουράγιου, στωικότητας, φροντίδας,

αγάπης. Σαν το αεράκι, που σε δροσίζει τις καυτές ημέρες του καλοκαιριού. Εκείνο το γλυκό, ήρεμο,

αεράκι.

Όταν αποφάσισε να φύγει από το σπίτι της και να ακολουθήσει εκείνον τον άντρα ήταν η στιγμή που θα

τη λύτρωνε.

Ο πατέρας περίφημος σχεδιαστής χαλιών στην Καισάρεια ερχόμενος στην Ελλάδα με την ανταλλαγή το

1924 αποφάσισε να γίνει αγρότης για να βρίσκεται μαζί με τον αδελφό του.

Η μάνα της είχε χαθεί όταν εκείνη ήταν ενός έτους.

Κι έτσι γεύτηκε τους χυμούς της ορφάνιας.

ΠΑΥΣΗ

-Διαβάζω και γράφω συνέχεια. Όταν έλθω μας περιμένει πολύ δουλειά.

-Κατάλαβα θα έχουμε πολύ τρέξιμο. Εγώ πότε θα σε βλέπω; Φοβάμαι ότι δεν θα έχεις χρόνο για μένα.

-Μην είσαι χαζός. Εσύ είσαι το κέντρο του ενδιαφέροντός μου. Εσύ είσαι η έμπνευσή μου, ο

πρωταγωνιστής αυτού του έργου.

ΠΑΥΣΗ

Τέσσερεις αδελφές. Ο κύκλος που τις ένωνε και θα τις ενώνει για πάντα ήταν ο κύκλος γύρω από τη

μάνα όταν εκείνη κουταλιά –κουταλιά μοίραjζ το ψωμί βουτηγμένο στο γάλα.

-Δεν έχετε ανάγκη από φίλες. Είστε εσείς οι τέσσερεις.

-Όταν σας ρωτούν τι φάγατε σήμερα ακόμη κι αν έχετε φάει σκέτο ψωμί, εσείς θα λέτε ότι φάγατε

το καλύτερο.

Ο πατέρας τις μάζευε γύρω από το στρογγυλό τραπέζι για να μιλήσουν και να φιλοσοφήσουν.

Ο κύκλος υπήρχε πάντα στη ζωή τους.

ΠΑΥΣΗ

-Φοβάμαι ότι θα με ξεχάσεις τώρα που θα λείπω για έξη μήνες.

-Γίνεται να σε ξεχάσω; Και τώρα που λείπεις, εδώ και έναν μήνα, κάθε πρωί ξεκινά η μέρα με το

άκουσμά σου. Κι ύστερα το χειμώνα. που δεν θα πηγαίνω για ψάρεμα, έχω το κυνήγι. Πάλι μαζί θα

είμαστε, έως ότου έλθει η άνοιξη.

ΠΑΥΣΗ

Ο πατέρας εξορία. Τι κατάλαβες τον ρωτούσε. Ο ίδιος στο σχολείο είχε κάνει ειδική συμφωνία, για

να μπορεί να πηγαίνει για δουλειά με τον πατέρα. Σ΄ αυτήν την περιοχή της Ελλάδας, που η λίμνη έχει

παίξει κυρίαρχο λόγο, μια από τις κύριες ασχολίες ήταν και είναι το ψάρεμα.

Κάποια στιγμή τα παράτησε κι έγινε οδηγός σε φορτηγά. Κάτι δεν πήγε καλά με τους άλλους. Δέκα

χρόνια πάλευε με τούτη τη δουλειά. Ώρες ατέλειωτης κούρασης.

Μετά ήλθαν τα προβλήματα υγείας και τον ξαναγύρισαν σε αυτό που αγαπούσε.

-Δεν σε πειράzει, που δεν μπόρεσες να συνεχίσεις το σχολείο;

-Καθόλου. Σκέψου από πότε κερδίzω χρήματα δουλεύοντας.

Σλαβόφωνος, όπως και οι άλλοι κάτοικοι της περιοχής. Στο σχολείο η δασκάλα του απαγόρευε να

μιλάει τα Σλάβικα. Μόνον Ελληνικά.

-Η απαγόρευση δημιουργεί την αντίδραση. Δεν γινόμαστε , είμαστε. Οι κουλτούρες πρέπει να

τροφοδοτούν η μία την άλλη. Η πανανθρώπινη σκέψη πρέπει να είναι οδηγός μας. Σέβομαι, για να με

σέβεσαι. Πόσο αίμα δεν χύθηκε στο βωμό της Αρίας φυλής. Πόσο αίμα δεν χύνεται καθημερινά, γιατί

αγνοούμε ότι τελικά η διαφορετικότητα είναι η ταυτότητά μας, αλλά και η κοινή συνιστώσα.

Ήπιε μια γουλιά τσίπουρο, την κοίταξε και βυθίστηκε στα δικά του οράματα.

ΠΑΥΣΗ

Έπρεπε να φύγει. Έπρεπε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες δύο χρόνων. Το μυαλό της δούλευε σαν

κομπιούτερ. Όλα εξελίσσονταν βάσει προγράμματος.

Κάθε φορά που είχε να κάνει κάποιες δουλειές σχεδίαζε το πως θα κινηθεί, για να τις διεκπεραιώσει

με τον συντομότερο δυνατόν τρόπο.

Ακολουθούσε στρατηγικές συμπεριφοράς, για να οδηγήσει τα πράγματα εκεί που ήθελε.

Ασκούσε στους άλλους την επιρροή της με έναν τρόπο ακατάληπτο.

Καθοδηγούσε τις σκέψεις τους, για να ξεπερνά τα εμπόδια.

Κι όμως υπήρχαν στιγμές, που ένιωθε αδύναμη. Όταν ένιωθε ότι έχανε τον έλεγχο. Όταν

συνειδητοποιούσε την ματαιότητα των επιθυμιών μας. Όταν κουραζόταν, από τους ρόλους, που

έπρεπε να παίζει, ερμηνεύοντας τα όνειρα των άλλων.

Εκείνη απλά ήθελε να ζει έχοντας όσα της επαρκούσαν, για την κάλυψη των πρακτικών αναγκών. Οι

άνθρωποι δεν γεννήθηκαν, για να είναι κλεισμένοι στους τέσσερεις τοίχους έλεγε.. Ανήκουν στη φύση.

Απομακρύνθηκαν από αυτήν γι΄αυτό αλληλοσπαράσσονται.

Ένιωθε το κορμί της μέσα στο νερό. Ένιωθε το κορμί της χωμένο στο χώμα.

ΠΑΥΣΗ

Η ευτυχία της και δυστυχία της ήταν η συνέχειά της. Το μέλλον μιας αμφίβολης εξέλιξης. Πάντα τη

φόβιζε η γέννηση ενός παιδιού. Την τρόμαζε η ευθύνη.

Όταν ήλθε στη ζωή της ξαναγεννήθηκε.

Το έβλεπε να μεγαλώνει περιβεβλημένο από τις δικές της ανασφάλειες και τα λάθη.

Έπρεπε να έχει αντιδράσει νωρίτερα. Ήταν όμως εκείνη η παθητική στάση απέναντι στα γεγονότα.

Είναι από αυτά που δεν μπορεί να δικαιολογήσει στον εαυτό της. Σκηνοθετώντας μια εικονική

πραγματικότητα εγκλωβίστηκε στα ψέματά της.

Τώρα νιώθει ότι πρέπει να διορθώσει ότι γκρέμισε.

ΠΑΥΣΗ

-Θα γίνει υπαίθρια έκθεση το Άλσος της Ν. Σμύρνης. Κανόνισε με την υπεύθυνη να συμπεριληφθεί στα

εκθέματα κι εκείνο το γλυπτό. Πως είπαμε ότι είναι το όνομα που του έδωσες;

Ένιωσε την πρόθεση της απαξίωσης του έργου. Ήταν ο τρόπος του να αντιδρά, όταν εκείνη του έθετε

ερωτήματα για κάποιο εγχείρημά του. Θεωρώντας ότι του ασκούσε δυσμενή κριτική, της το

ανταπέδιδε με ανάλογο τρόπο.

Η ίδια δεν είχε ποτέ αυτήν την πρόθεση. Απλά όταν ένιωθε ότι κάτι την ενοχλούσε, προσπαθούσε να

αντιληφθεί, την πραγματική εικόνα αυτού που έβλεπε ως φωτογραφία στο blog του εργαστηρίου.

Του το έλεγε πάντα: «Δεν με ερμηνεύεις σωστά».

Ήταν ένας τρόπος να συναπαντηθούν, καθώς και εκείνος θα συμμετείχε με δικό του έργο.

Ο Σεπτέμβρης είναι ο πρώτος μήνας του Φθινοπώρου.

ΠΑΥΣΗ

Έμοιαζε με κλαδάκι του δέντρου. Μια λεπτή φιγούρα, που έγραφε στο χώρο, τη δική της ιστορία. Είχε

θυμούς, που της μπλόκαραν τη σκέψη.

Προσπαθούσε να δημιουργήσει μια άλλη εξωτερική εικόνα του εαυτού της. Ίσως, ενδόμυχα,

προσπαθούσε να αλλάξει ότι την είχε πληγώσει. Να σβήσει τις μνήμες.

Εκείνη δεν συμφωνούσε με αυτήν την παραποίηση. Το σωστό ήταν να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς

της με ότι την παίδευε. Ήξερε τι της συνέβαινε.

Ήταν παιδί της.

Κοιτούσε τις φωτογραφίες. Κοιτούσε την αλήθεια της.

ΠΑΥΣΗ

-Θα έλθεις στην πτυχιακή μου;

-Αν κάποιος με φέρει. Είναι πολύ μακρινή η απόσταση. Είναι και το οικονομικό.

Συνήθως όταν θέλουμε κάτι το καταφέρνουμε.

Δεν την πείραξε. Ήξερε πως αυτοί που εξ αίματος είναι κοντά σου, είναι πολύ μακριά όταν θα ήθελες

να τους έχεις πλάι σου.

Το δικό της ταξίδι δεν ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν και άλλοι.

ΠΑΥΣΗ

-Δεν μπορείς να φανταστείς πόσο σε θέλω.

-Κι εγώ σε θέλω και βασανίζομαι, που βρίσκομαι μακριά σου.

-Καλά είχα την ησυχία μου.

-Μετάνιωσες ; μήπως δεν θέλεις να έλθω; ήταν σκληρό αυτό που είπες.

-Το είπα γιατί σε αγαπάω.

-Κι εγώ σε αγαπώ. Είναι το ίδιο δύσκολο και για τους δύο.

ΠΑΥΣΗ

Οι ελλείψεις μας είναι ένα βιβλίο ανολοκλήρωτο.

Προσπαθώντας να τις καλύψουμε γεννιούνται συνέχεια καινούργιες . Σαν τα μαλλιά της μέδουσας.

Έτσι νιώθει κάθε φορά, που πρόκειται να ασχοληθεί με την υλοποίηση ενός έργου. Συνήθως

προσπαθεί να πείσει τον εαυτό της, ότι θα αδρανοποιήσει την σκέψη της, για να μπορέσει να

αποτοξινωθεί. Εκείνες όμως την βομβαρδίζουν ανελέητα. Κι έτσι ξεκινά το ταξίδι των νέων

αναζητήσεων.

-Η ομάδα ενεργοποιήθηκε.

-Ποιά ομάδα;

-Το red thyme, κι όσοι μπορούν να συνεισφέρουν.

Ένιωσε το θυμό του. Εκείνο, που δεν μπορούσε να αναγνωρίσει στον εαυτό του, ήταν πως κι εκείνος

είχε επιλέξει την ομάδα του.

-Θέλω να μπορώ να επικοινωνώ με όσους συνεργάζομαι. Κατάλαβέ το.

ΠΑΥΣΗ

Έφυγε χωρίς να τον αποχαιρετίσουν. Και το έλεγε πάντα: Ελπίζω να μας ειδoποιήσουν, όταν πεθάνει.

Το ήξερε, πως θα το μάθαιναν μετά από καιρό.

Όταν μικρές έβλεπαν να πετά αεροπλάνο, το κοιτούσαν και φώναζαν: «O Δημητράκης είναι μέσα σε

αυτό». Κι ήταν όλο χαρά.

Δούλευε στην αεροπορία ως μόνιμος. Στο παιδικό τους μυαλό αυτό σήμαινε πιλότος.

Τις μάζευε κοντά του και διηγιόταν φανταστικές ιστορίες. Είχε χάρισμα σε αυτό.

Την μάγευε. « Και μετά και μετά’’ τον ρωτούσε κάθε φορά, που σταματούσε να πάρει ανάσα.

- Σπίνε, κατάλαβες τι σημαίνει υποβρύχιο;

-Ναι, ένα βουνό που πετάει πέτρες.

Η ανάμνηση του αδελφού έμεινε μέσα από τα παραμύθια, από τα αεροπλάνα που πετούν ασταμάτητα,

και καθώς τα κοιτά σκέφτεται: «Είναι ο Δημητράκης μέσα».

ΠΑΥΣΗ

-Εσείς οι Αθηναίοι μας αποκαλείται Σλαβόφωνους. Είμαστε Μακεδόνες. Ξέρεις τι σημαίνει ρέγκα και

ρετσινόλαδο;

- Με συγχωρείς για την κόντρα κουβέντα.

-Μην ανησυχείς , μια έρευνα κάνω στα πλαίσια της υλοποίησης του εικαστικού έργου. Δεν θέλω να σε

θίξω. Δεν χρειάζεται να ζητάς συγνώμη.

Ή περιοχή έχει τις ιδιαιτερότητές της. Η προσέγγιση πρέπει να γίνει όχι σαν τοποθέτηση αλλά υπό

μορφή ερωτήσεων.

Ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, θύματα αντιλήψεων και συμφερόντων.

Η γη όμως, που μας φιλοξενεί, μας αναγνωρίζει σαν ένα είδος.

ΠΑΥΣΗ

Πάντα θεωρούσε ότι οι ερωτήσεις της δεν γινόντουσαν τυχαία. Έλεγε, πως εκείνη γνώριζε την

απάντηση. Η αλήθεια είναι πως συνέβαινε, όχι να γνωρίζει απαραίτητα την όποια απάντηση, αλλά

προσπαθούσε με αυτόν τον τρόπο να εκμαιεύσει περισσότερες πληροφορίες και παράλληλα να δοθεί

αναλυτικότερη ερμηνεία των θεμάτων, που αφορούσαν τις διαλέξεις.

Αυτό θεωρούσε, ότι βοηθούσε και τους άλλους συμμετέχοντες σε αυτές τις παρουσιάσεις.

Την κούραζε το ατέλειωτο παραλήρημα αυτών, που παρουσίαζαν την όποια εργασία. Θεωρούσε ότι

διακόπτοντας τον ομιλητή στα καίρια σημεία, τροφοδοτούσε την ομιλία και με άλλο περιεχόμενο.

Στο τέλος βαρέθηκε αυτήν την επανάληψη και τις αντιδράσεις όσων ενοχλούνταν και απείχε με

αξιοπρέπεια.

ΠΑΥΣΗ

Η βέρα ένας κρίκος συνδεδεμένος με συγκεκριμένο εννοιολογικό περιεχόμενο.

Επιτέλους άρχισε να γλιστρά αφήνοντας ελεύθερο το δάχτυλο, που την κουβαλούσε.

Σκεφτόταν να τη φοράει αφενός σαν κόσμημα και αφετέρου για να αποφεύγει τις ερωτήσεις.

Η προσωπική της ζωή την αφορούσε. Κι από την άλλη ήταν ήδη πολύ μακριά από τις συμβάσεις, που

επέβαλαν συμπεριφορές και τρόπους jωής.

Έπρεπε να μην αφήσει περιθώρια για νέους εγκλωβισμούς. Ήθελε να ζήσει τον έρωτα χωρίς την

υποχρέωση της δέσμευσης.

Η ανάγκη του δε θα γινόταν θηλιά για να την πνίξει.

Το μόνο που ζητούσε από αυτόν, ήταν το όνειρο.

ΠΑΥΣΗ

-Έμειναν τέσσερεις εβδομάδες. Θα είμαστε και πάλι μαζί.

-Θα σε φυλακίσω να μείνεις εδώ για πάντα.

-Φρόντισε να προλάβουμε να επικοινωνήσω με όσους περισσότερους μπορώ.

-Ελπίζω να έχεις χρόνο για μένα. Μια βδομάδα πριν έλθεις, θα δουλεύω μόνο μια ώρα την ημέρα.

ΠΑΥΣΗ

-Πότε φεύγουμε για Βεγορίτιδα; Πρέπει να ξέρω.

-Στις τρεις του Σεπτέμβρη. Κανόνισε να φύγουμε με το εκδρομικό, για να μην επιβαρυνθούμε τα

εισιτήρια.

-‘Εννοια σου το έχω υπόψη μου.

Συγκατοίκησαν το χειμώνα του 2012. Η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια. Εκείνη έμενε μόνη, έπειτα

από μια αποτυχημένη συγκατοίκηση. Η Γιωργία είχε έλθει από τα Γιάννενα, όπου σπούδαζε στο Τμήμα

Πλαστικών του Πανεπιστημίου, για να κάνει την πτυχιακή της, με επιβλέποντα καθηγητή

εργαστηρίου ζωγραφικής στο Τ.Ε.Ε.Τ. Φλώρινας.

Η κακή έκβαση της συγκατοίκησής της με άρρενες φοιτητές λύθηκε με την φιλοξενία της από εκείνη.

Η φιλοξενία μετατράπηκε σε μόνιμη διαμονή μέχρι τη λήξη του εξαμήνου.

Έτσι έγιναν τα γυρίσματα για την Γκιούργκια. Η πρώτη τους ταινία μικρού μήκους. Θα ακολουθούσαν

και άλλες. Μαζί με τη Εύη κι εκείνη γεννήθηκε το redthyme.

Η Γιωργία ολοκλήρωσε την πτυχιακή της.

-Πότε φεύγουμε, είπες, για Βεγορίτιδα;

ΠΑΥΣΗ

Η βαλίτσα περιμένει να κλείσει. Κάθεται μισάνοιχτη στη γωνιά, σαν στόμα που χάσκει. Ετοιμάζεται για

το ταξίδι που ακολουθεί.

Πολλές φορές τα άψυχα αντικείμενα ζουν μέσα από την ανάμνηση, που τα συνοδεύει. Αυτή η βαλίτσα

είχε πολλά να διηγηθεί.

Δεν την άδειαζε ποτέ. Γιατί δεν είχε βρει ακόμη τόπο να σταθεί. Τόπο να ρίξει άγκυρα.

Κι έτσι κρατούσε τη βαλίτσα γεμάτη, έτοιμη για νέες αναζητήσεις.

ΠΑΥΣΗ

Πως μπορούν μερικοί και ριζώνουν για πάντα σε έναν τόπο;

Εκείνη ένιωθε φόβο, κάθε φορά που τοποθετούσε τον εαυτό της, μόνιμα σε ένα περιβάλλον. Έλεγε

πως όταν έλθει η ώρα του για να ‘’φύγει’’, τότε θα αποκτήσει μόνιμη κατοικία.

Ήταν ίσως ένας τρόπος, για να τη βρει αυτή η ώρα όρθια, καθώς αλλάζει τόπους. Έμοιαζε να την

ανησυχεί αυτή η μετάβαση. Η αλήθεια είναι, πως παρακολουθώντας τη στιγμή ενός θανάτου,

διαπίστωσε το πόσο φυσικά γίνεται αυτό το πέρασμα.

Εκείνο που τη φόβιζε δεν ήταν η αλλαγή, αλλά το να αντικρύζει συνέχεια τις ίδιες εικόνες. Το να μένει

στάσιμη. Για εκείνη αυτό ήταν ο θάνατος.

ΠΑΥΣΗ

-Δεν έχω φύγει από το χωριό εδώ και τριάντα χρόνια. Κάποια στιγμή για λίγες μέρες πήγα

Θεσσαλονίκη.

Εκείνος είχε ριζώσει. Εκείνος είχε τη λίμνη. Η στάθμη άλλοτε ψηλά, άλλοτε χαμηλά χάριζε στο τοπίο

τη μοναδικότητα της μεταμόρφωσης. Κι έτσι ένιωθε ότι άλλαζε τόπο, χωρίς να μετακινείται. Ήταν σαν

ένας δρόμος, που έμοιαζε να οδηγεί αλλού, αλλά που η αρχή του και το τέλος ήταν στο ίδιο σημείο.

-Ερωτεύτηκα στα 20 μου χρόνια. Κι όταν ναυάγησε αυτή η σχέση έφυγα από την Έδεσσα που ζούσα κι

ήλθα πια μόνιμα εδώ.

-Γιατί δεν παντρεύτηκες ποτέ;

-Ποιος εγώ; Μα είμαι παντρεμένος με τη λίμνη.

ΠΑΥΣΗ

΄-Θα κρατήσω στα χέρια λίγα φύλλα του Φθινοπώρου, για να θυμάμαι το χρώμα της Άνοιξης. Θα

κρατήσω στα χέρια τη λησμονιά, για να φυλάξω τη μνήμη. Θα κρατήσω στα χέρια το χώμα, για να γίνω

νερό. Θα κρατήσω στα χέρια τον πόνο, για να γευτώ τη χαρά. Θα κρατήσω στα χέρια το λόγο, για να

γεννηθεί η σιωπή. Θα κρατήσω στα χέρια την υπόσχεση, για να γίνει πράξη. Θα κρατήσω στα χέρια

εμένα, για να γίνουμε εμείς.

-Παρακαλώ μήπως έχετε πράσινο τσάί; Σήμερα είπα να αλλάξω. Να μην πιώ καφέ. Ευχαριστώ.

ΠΑΥΣΗ

Όταν οι μονάδες στο κινητό τηλέφωνο τελειώνουν, τότε της έρχεται στο νου ο καπνός των Ινδιάνων. Το

πρόβλημα είναι η απόσταση. Πιθανότατα αν το επιχειρούσε το αποτέλεσμα θα το έβλεπε μόνον εκείνη.

-Ανησυχώ. Πού είσαι; Σήμερα δεν θα πούμε καλημέρα;

-Να τελειώσω το παραγάδι. Τα λέμε σε κανένα 20λεπτό.

ΠΑΥΣΗ

Μαζευόντουσαν οι φίλες και λέγαν τα χαρτιά. Εκείνη σε ένα παλιό βιβλίο είχε ανακαλύψει την τέχνη

της χαρτομανίας. Όχι τίποτα σπουδαίο. Σαν ένα παιχνίδι ανάμεσα σ΄αυτήν και την προσδοκία. Με τον

καιρό έδινε τις δικές της ερμηνείες. Βλέπουμε τις επιθυμίες μας να καθρεφτίζονται στα χαρτιά μιας

τράπουλας, που στα μάτια του αδαούς φαντάζει μαγική.

Ήταν όμως κι η στιγμή, που τα μυστικά γινόντουσαν κοινό κτήμα και η εξομολόγηση αναγκαιότητα.

Έτσι ανάμεσα στον καφέ και το τσιγάρο λυνόντουσαν προβλήματα, λεγόντουσαν αλήθειες, κι η παρέα

αποφάσιζε για το μέλλον.

-Εύη δεν είναι δυνατόν αυτό που ζητάς. Αυτά λέγονται από κοντά.

ΠΑΥΣΗ

Το πρώτο βήμα είναι η επαφή με τους ντόπιους. Θεωρεί ότι πρέπει να ετοιμάσει τα κείμενα στη

συνέχεια των οποίων όσοι από τους κατοίκους θέλουν να συμμετάσχουν θα πρέπει να καταθέσουν τις

δικές τους απόψεις, ιστορίες, ή ότι άλλο τους προκύψει από την ανάγνωση των κειμένων.

Επιστρέφοντας από την Αμερική, θα έχει συγκεντρωθεί ένα αξιόλογο υλικό, από το οποίο θα μπορέσει

να αντλήσει στοιχεία για το έργο.

Σίγουρα θα συμπεριληφθεί ταινία μικρού μήκους. Με τη Γιωργία θα δουλέψουν πάνω σε αυτό. Για

τους ήχους θα συνεργαστεί με τον Αργύρη. Τις φωτογραφίες θα τις αναλάβει η Εύη. Οι υπόλοιποι

συνεργάτες θα εξασφαλιστούν από ανθρώπους που ήδη έχουν εκφράσει την επιθυμία να

συμμετάσχουν.

Το έργο θα παραμείνει στη Βεγορίτιδα. Την ενδιαφέρει η κατασκευή να μείνει στη λίμνη. Το σπίτι του

Βαγγέλη θα υποστεί αλλαγές, εικαστικού περιεχομένου. Όχι αλλοίωση της ταυτότητάς του αλλά

ανάδειξη.

-Βαγγέλη έχεις από εκείνο το κόκκινο δίχτυ;

ΠΑΥΣΗ

Μια ομάδα, είναι σαν τα πουλιά, που βοηθούν το ένα το άλλο να χτίσουν τη φωλιά τους. Κι ύστερα εκεί

γεννιούνται τα αυγά, από όπου θα βγούν τα μικρά τους.

‘Ετσι οι ιδέες τροφοδοτούν καινούργιες ιδέες. Από αυτή τη συνύπαρξη και συνδημιουργία ανθρώπων,

που δεν είναι εγώ αλλά εμείς.

-Κάποιος προσπάθησε να καταστρέψει μια φωλιά.

-Έννοια σου στη θέση της θα ξεπηδήσει άλλη.

ΠΑΥΣΗ

Το είχαν αποφασίσει. Θα έφτιαχναν γλυκό του κουταλιού. Βρήκαν ένα χαλασμένο μπρίκι του καφέ.

Έφτιαξαν χερούλι από σύρμα. Έκοψαν από μια συκιά ένα σύκο. Το έβαλαν στο μπρίκι. Πρόσθεσαν

νερό και ζάχαρη. Άναψαν φωτιά και το έβρασαν.

Ωραιότερο γλυκό του κουταλιού δεν είχαν ξαναφάει.

Εκεί στους πρόποδες του λόφου που δεσπόζει στα Φάρσαλα.

Ακόμη ‘’ θυμάται’’ τη γεύση του.

Η ανέμελη ‘’συμμορία’’ των παιδικών χρόνων ασταμάτητα σκαρφιζόταν νέες εμπειρίες, για να

γνωρίσει των κόσμο των μεγάλων, φιλτραρισμένο μέσα από το δικό της κόσμο.

ΠΑΥΣΗ

Κρατούσε σφικτά στη μασχάλη το μπλοκ με τις ζωγραφιές. Γεμάτη περηφάνια περπατούσε στο δρόμο

προς το νηπιαγωγείο τραγουδώντας ασταμάτητα. Μαζί με τις μεγαλύτερες κι αυτή. Ήταν περίπου δύο

χρόνων. Ευτυχώς άρχισε να μιλάει από 10 μηνών. Η μάνα της της έλεγε, πως είχε πει όλες τις λέξεις

καθαρά με τη μία. Έτσι δεν δυσκολευόταν να μάθει όλα τα τραγούδια. Το είχε καημό να μάθει κι αυτή

να διαβάζει όπως οι δύο μεγαλύτερες.

Το νηπιαγωγείο μια προκάτ κατασκευή έως ότου αποκατασταθούν τα κατεστραμμένα σπίτια από τον

σεισμό.

Ζάκυνθος 1958.

ΠΑΥΣΗ

-Θύμωσες; Μου φαίνεται αδιανόητο μια απλή ερώτηση να προκαλέσει τόση ένταση.

-Καλύτερα να στεναχωρηθείς τώρα, παρά αργότερα, όταν δουλειά ενός χρόνου θα πάει στράφι.

-Μην ανησυχείς. Η προσέγγιση θα είναι διακριτική. Δεν υπάρχει πρόθεση να θιγεί κανείς.

-Μπορεί αυτά που θα ειπωθούν να μην είναι η αλήθεια. Κι αυτά που γράφεις να αφορούν ψεύτικες

πληροφορίες.

-Η αλήθεια είναι, πως δεν ξέρεις ακριβώς τι κάνω, όπως κι εγώ δεν γνωρίζω τη δική σου δουλειά.

Οι σχέσεις μας, για να είναι δυνατές, πρέπει να μπορούν να απλώνουν ρίζες ανενόχλητες από

προκαταλήψεις και αντιπαλότητες.

ΠΑΥΣΗ

Ένιωθε ανήσυχη. Όταν ένιωθε επίθεση, δεν το άντεχε. Εκείνη αποζητούσε τη γαλήνη. Είχε

αποφασίσει. Ό,τι την απειλούσε, θα το κρατούσε μακριά.

Αυτό που την απασχολούσε ήταν το έργο. Σίγουρα η απόσταση διογκώνει τις εντυπώσεις. Χρειάζεται

σύνεση στο χειρισμό τους. Έτσι αποφεύγονται παρεξηγήσεις, που οδηγούν σε λάθος εκτιμήσεις .

Έπρεπε να επικεντρωθεί στο στόχο, χωρίς να την αποπροσανατολίζουν η άγνοια και η

μονολιθικότητα.

Καθισμένη ανακούκουδα κοιτούσε επί πολλή ώρα τα μικρά ζωάκια. Με την άκρη των δαχτύλων της

τα ψιλάφιζε. Τι όμορφα που φαινόντουσαν στα παιδικά της μάτια.

-Τι κάνεις εκεί παιδί μου; Πω! Πω! Γέμισες ψείρες από τις κότες.

ΠΑΥΣΗ

Δεν μπορούσε να προβλέψει τις εξελίξεις. Συνήθως άφηνε τα πράγματα να ρέουν μόνα τους. Σαν το

ποτάμι που γνωρίζει το δρόμο, που θα ακολουθήσε, μέχρι την εκβολή. Εκείνη συνέλεγε τις

πληροφορίες, που τις προσφέρονταν. Αξιολογούσε, έκρινε, στοχαζόταν, αναστοχαζόταν. Πιστή και

μόνιμη συνεργάτης η Γιωργία. Η μια συμπλήρωνε την άλλη.

Το όραμά τους συναπαντήθηκε. Έβλεπαν ότι στους άλλους είχε διαφύγει. Λάτρευαν την περιπέτεια

του νου και ΄΄ έχτιζαν΄΄ το όνειρο. Οι καυγάδες τους απόρροια της κούρασης γίνονταν γρήγορα αγάπη.

Η φαντασία έχει κόπο.

Κοιτούσαν εκείνο το μισογκρεμισμένο σπίτι με δέος. Στο παιδικό τους μυαλό φάνταζε σαν το σπίτι

όπου κατοικούσαν μάγισσες και φαντάσματα. Πλησίαζαν σιγά-σιγά τον χαλασμένο φράχτη, πηδούσαν

στην χορταριασμένη αυλή αθόρυβα και πριν μπούνε μέσα τρέχανε προς την έξοδο γιατί ΄΄άκουγαν΄΄

ήχους από το εσωτερικό του.

ΠΑΥΣΗ

-Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι άνθρωποι πεινάνε αφού περιβάλλονται από τροφή. Μια βόλτα στο

δάσος σου παρέχει πολλές διατροφικές λύσεις.

Ο Ιάκωβος ήταν αυτό που λέμε άνθρωπος της φύσης. Είχε το βλέμμα αετού και ενετόπιζε ακόμη και

το σούρουπο, ό,τι οι άλλοι δεν έβλεπαν.

Μπορούσε να κοιμηθεί και κάτω στο χώμα, λες και κοιμόταν σε πουπουλένιο στρώμα.

Εκείνη τη νύχτα την κρατούσε αγκαλιά, για να την ηρεμήσει.

-Πού βρίσκεσαι;

-Είμαι Φλώρινα και νιώθω πολύ απογοητευμένη και θυμωμένη.

-Σώπα, μη μιλάς. Ακούμπησε πάνω μου. Άφησε να σε χαίδέψω. Ήσυχα γλυκειά μου.

Η φωνή χάδι κι αγκαλιά. Ήταν μακριά άλλα και τόσο κοντά.

ΠΑΥΣΗ

Ο καιρός πλησιάζει. Ετοιμάζεται για το επόμενο βήμα. Δεν μπορεί να είναι κατώτερο των προσδοκιών

της. Το ξέρει γίνεται επίμονη και κουραστική. Φταίει η ένταση. Το μυαλό της δουλεύει με άλλες

ταχύτητες. Γυρίζει σαν το ραντάρ, για να μπορέσει να πιάσει όλα τα μηνύματα. Ο τρόπος με τον οποίο

θα γίνει αποδεκτή, για να την στηρίξουν οι κάτοικοι της περιοχής δεν της είναι γνωστός ακόμη.

Άγνωστη σε ένα άγνωστο μέρος για να μπορέσει να συνεχίσει αυτό που άρχισε. Συνήθως δεν το βάjει

κάτω το παλεύει.

-Ελπίζω να μη γίνεις εσύ το εμπόδιο. Από σένα περιμένω υποστήριξη. Δεν χρειάζεται να φοβάσαι. Δεν

είμαι δημοσιογράφος.

Η άγνοια γίνεται τροχοπέδη κι αφαιρεί πολύτιμο χρόνο.

Τα ψάρια πιάνονται στα παραγάδια γιατί αγνοούν τον κίνδυνο που ελλοχεύει. Βλέπουν την τροφή,

δεν βλέπουν το αγκίστρι.

ΠΑΥΣΗ

Ο θρύλος λέει πως στη μέση της κοιλάδας υπήρχε ένα πηγάδι με νερό. Ο επιβεβλημένος κανόνας

επέβαλε τη σφράγισή του από εκείνον που έβγαζε νερό για να μη ξεχειλίσει. Μια μέρα μια κόρη

τρομαγμένη από τα ξωτικά, αφού έβγαλε νερό, δεν πρόλαβε να το σφραγίσει κι εκείνο ξεχείλισε και

κάλυψε με νερό την κοιλάδα.

Έτσι γεννήθηκε η λίμνη Βεγορίτιδα που η στάθμη της έφτανε μέχρι την κορφή του λόφου και το βάθος

της τα 70 μέτρα.

-Έπιασες γουλιανούς;

-Και γουλιανούς και γριβάλδια.

-Πόσοι ψαρεύουν;

- Όχι και τόσοι πολλοί πιά.

ΠΑΥΣΗ

-Οι πρώτες βάρκες ήταν κορμοί δέντρων σκαμμένοι στο εσωτερικό τους. Μιλάμε για διακόσια με

τριακόσια χρόνια πριν. Βρίσκονται κάποια απομεινάρια που και που.

-Θα μπορέσεις να μου βρεις μερικά;

-Θέλω να μου φτιάξεις και μία βάρκα για να μείνει μόνιμα μέσα στη λίμνη.

-Θα γίνει κι αυτό μην αγχώνεσαι.

-Και το σπίτι θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο έργο. Άλλωστε το κεντρικό πρόσωπο είσαι εσύ.

-Και τα εργαλεία μου;

-Μην ανησυχείς δεν θα τα πειράξω. Άλλωστε είσαι στενά συνδεδεμένος με αυτά. Ορίζουν την ύπαρξή

σου.

ΠΑΥΣΗ

Εκείνος συνδιαλέγεται με τους κατοίκους της περιοχής σε μια προσπάθεια, για συνεργασία με την

Καλών Τεχνών της Φλώρινας, κάποιο εγκαταλελειμμένο κτίριο της περιοχής να γίνει κέντρο πολιτισμού

με σκοπό να προσελκύει ανθρώπους των γραμμάτων και τεχνών για να οργανώνονται κάποιες δράσεις.

Προσπάθησε να την κάνει να εμπλακεί σε αυτό. Αυτό, που δεν καταλάβαινε, ήταν ότι η δική της

προσπάθεια ήταν η άλλη ματιά. Δεν γίνεται όλοι να κοιτάμε με τον ίδιο τρόπο.

ΠΑΥΣΗ

Αυτό που την απασχολούσε ήταν οι συρραφές. Το πώς τα δικά της βιώματα θα συνομιλούσαν με τα

βιώματα των κατοίκων της περιοχής. Δυο κόσμοι που φάνταζαν διαφορετικοί και που έπρεπε να

βρεθεί ο συνδετικός τους κρίκος.

Στη Γυναίκα Κηρήθρα ήταν το γυναικείο σώμα. Τώρα είχε να παλέψει με την αρσενική φύση, κι

έπρεπε να την ανακαλύψει μέσα της, για να την ταυτίσει με αυτόν τον άνδρα.

Στην Γυναίκα Κηρήθρα είχε να κάνει με μια άϋλη πραγματικότητα. Έφτιαξε ένα πορτραίτο με βάση τις

αφηγήσεις. Τώρα το πορτραίτο ήταν εν ζωή. Έπρεπε να τον ανακαλύψει συνομιλώντας μαζί του και οι

αφηγήσεις να αφορούν την περιοχή στην οποία ζούσε.

Υπήρχε μια αντιστροφή.

Πέρα από το δικό του πορτραίτο θα έπρεπε επίσης να φτιάξει και το πορτραίτο της λίμνης.

Ίσως έπρεπε να γίνει η ίδια λίμνη.

-Τα ακούς τα βατράχια; Θαρρείς και με καλούν.

ΠΑΥΣΗ

Είναι εκείνος ο αγέρας που κλέβει τα λόγια και τα γυρίjει πίσω αλλαγμένα. Και γίνεται ο λόγος πύρινα

βέλη, που καίνε τις σάρκες και έτσι διαιωνίζεται το παιχνίδι της πάλης των φύλων.

Είναι η υπόσχεση που αλλάζει τη νύχτα, για να γίνει τη μέρα απογοήτευση και σαρκασμός.

Είναι το ίδιο το έργο στην πολλαπλή του επανάληψη, με μια πινελιά ειρωνείας για να δείχνει

διαφορετικό.

Είναι το άγγιγμα της ακατέργαστης πέτρας, που χαράζει στο σώμα το σημάδι της εγκατάλειψης.

Είναι ο καθρέφτης, που θα πρέπει να κοιτιέται όλη μέρα, για να θυμάται το είδωλο της.

Είναι εκείνη, καθισμένη σε κείνη την αιχμηρή άκρη της ψευδαίσθησης, για να θυμάται, πως ο κύκλος

που κλείνει, γεννάει έναν καινούργιο και σ΄αυτόν πρέπει να ενταχθεί.

Είναι η ίδια επαναλαμβανόμενη πράξη, που αυτήν την φορά την παρακολουθεί από μακριά.

ΠΑΥΣΗ

Η επανάληψη κρύβει από μόνη της τη φθορά. Τα επαναλαμβανόμενα κύτταρα, κάποια στιγμή,

αποδυναμώνονται και σβήνουν.

Οι επαναλαμβανόμενες λέξεις χάνουν τη δύναμή τους.

Οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις στερεύουν.

Το επαναλαμβανόμενο έργο χάνει την αύρα του.

Τι πρέπει να κάνει, για να οδηγηθεί σε περαιτέρω εξέλιξη αυτού το οποίο ξεκίνησε;

Πότε η ενέργεια, που η αρχικά φαίνεται ως επανάληψη, στην πραγματικότητα είναι κάτι νέo; Ίσως

διαφοροποιείται από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

ΠΑΥΣΗ

Τις τελευταίες ημέρες βομβαρδίζεται από εικόνες.

-Η ίδια η ζωή μας είναι ένα σύνολο εικόνων. Ζoύμε αντιγράφοντας, ό,τι ορίζεται στο οπτικό μας

πεδίο. Εικόνες είναι και οι ήχοι. Εικόνα είναι και η γεύση. Εικόνα είναι και η αφή. Εικόνα είναι η

μυρωδιά.

-Πώς τα δικαιολογείς όλα αυτά;

- Ότι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις, αυτόματα το εικονοποιούμε.

-Και όσοι δεν έχουν δει ποτέ;

-Εκείνοι ζούνε με τις δικές τους εικόνες.

- Κάποτε ένας μαύρος πίνακας ήταν εικόνα.

ΠΑΥΣΗ

Η διαδρομή προς το σπίτι έχει ελικοειδές σχήμα. Αυτό που την απασχολεί είναι η σύνδεση με τη λίμνη.

Είναι σε μια σχετικά μεγάλη απόσταση. Θα πρέπει να δημιουργηθούν σηματοδοτήσεις, που να

οδηγούν από το ένα μέρος στο άλλο.

Θα πρέπει να υπάρχει ροή. Σαν το νερό που πηγάζει από ένα σημείο και εκβάλλει σε υγρό πάλι

στοιχείο. Το σπίτι θα πρέπει να είναι η πηγή και η λίμνη η εκβολή.

Ο Βαγγέλης είναι ο κρίκος που τα ενώνει. Το σπέρμα που ξεχύνεται και ορμάει να κατακτήσει το

ωάριο.

Ο ίδιος μένοντας ως γλυπτική κατασκευή –θα βρεθεί η φόρμα- μέσα στη λίμνη θα συμβολίζει την

αιώνια σχέση των δύο φύλων.

Η συλλογή ιστοριών, που αφορούν τη λίμνη Βεγορίτιδα, ίσως αποτελούν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα

άγραφη ιστορία.

ΠΑΥΣΗ

Χτίζουμε με τις πέτρες, που μας προσφέρονται. ‘Οσο πιο αυθεντικές, τόσο και πιο αυθεντικό το

αποτέλεσμα.

-Ακούς; Μας καλεί η λίμνη. Μας καλεί να μονιάσουμε. Δεν βοηθάει το μίσος. Δεν βοηθάει η εμμονή

στα περασμένα. Αυτά έχουν γράψει τη δική τους ιστορία. Το έργο δεν γίνεται για να πληγώσει. Γίνεται

για να αντικρύσουμε έναν κόσμο που χάνεται, έναν κόσμο που πρέπει να ανακαλύψουμε.

-Με αγαπάς;

ΠΑΥΣΗ

Έκλεισε με τρυφερότητα τα μάτια της. Ακούμπησε το κορμί της μέσα στη βάρκα. Κωπηλατώντας

έφτασαν στη μέση της λίμνης. Την άραξε κοντά στις καλαμιές. Έγειρε πάνω στο στήθος της και

βυθίστηκε στη σιωπή τους.

Το έργο υπήρχε εκεί για να θυμίζει.

ΠΑΥΣΗ

-