พระบางเมอบานบญชา ออนดISBN 978-616-7374-45-1พมพครงท 1 มนาคม 2555

บรรณาธการเวยง–วชระ บวสนธ

บรรณาธการบรหารอธคม คณาวฒ

บรรณาธการศลปกรรมพสฐ ภศร

ออกแบบปกณขวญ ศรอรโณทย

ออกแบบรปเลมเดอน จงมนคง, เรองกตต รกกาญจนนท, ปรญญ ปรงพนธ, ภญโญ สวสดศร

พสจนอกษรครบน วงษชน, อานนต อปร, กนก สงมทอง, พชญนาถ ครองญาต, ปยวรรณ หวงจรง

กองบรรณาธการอบต.หาดสองแคว จ.อตรดตถ

ผจดการเนาวรตน ชมยวง

จดพมพและเผยแพร สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) (สำนกสนบสนนสขภาวะชมชน -สน.3)979/116-120 ชน 34 อาคารเอส. เอม. ทาวเวอรถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน พญาไท กรงเทพฯ 10400โทรศพท 0 2298 0500 ตอ 1707 โทรสาร 0 2298 0230www.thaihealth.or.th

ดำเนนการผลต บรษท เปนไท พบลชชง จำกดโทรศพท 0-2736-9918 โทรสาร 0-2736-8891e-mail : waymagazine@yahoo.com

คำบอกกลาว

การ เปลยน ผาน ของ สงคม ไทย ตลอด ระยะ เวลา ท ผาน มา กอ ให เกด ขอ วพากษ วจารณ ถง ความ เสอม ทรด ของ องคาพยพ ทาง สงคม แทบ ทก สวน หลาย ตอ หลาย ครง เรา ลมตา ตน ขน มา พรอม กบ เผชญ หนา ขอ เทจ จรง วา องคกร หนวย งาน หรอ กระทง สถาบน สำคญๆ ลวน กำลง เดน ทาง มา ถง จด เสอม และ สง สญญาณ ให เหน วา พรอม จะ ลม สลาย ภายใน ระยะ เวลา อน ใกล

ไม วา นน จะ เปนการ มอง โลก ใน แง ราย เกน จรง หรอ ไม กตาม แต ทามกลาง ขอ เทจ จรง ดง กลาว เรา กลบ พบ วา ภาย ใต สภาวะ เสอม ถอย ภาย ใต การ ทำงาน ท ลม เหลว ครง แลว ครง เลา ของ หนวย งาน ท ถก ออกแบบ ให เปน กลไก ขบ เคลอน สงคม หรอ ภาย ใต ซาก ปรก หก พง ของ สง ท เคย

เปน เสา คำ ยน สงคม ไทย ตลอด มา นน ปรากฏการณ เชง บวก ท พอ จะ เรยก ได วา เปน พฒนาการ ดาน ตรง กน ขาม กบ ภาพ ใหญ ดง กลาว คอ ความ เคลอนไหว ใน ระดบ ชมชน

จรง อย วา กวา คอน ศตวรรษ ท ประเทศไทย ถก กำหนด ให เดน ตาม ทศทาง การ พฒนา เศรษฐกจ และ สงคม กระแส หลก นน มน ได บม เพาะ ปญหา สะสม ความ ขด แยง ถาง ชอง วาง คณภาพ ชวต ระหวาง ผคน กระทง รวม ถง บนทอน ศกยภาพ ทแท จรง ของ มนษย ทอง ถน ชนบท เอง ก หน ไม พน ขอ เทจ จรง ดง กลาว ขอมล ทาง วชาการ จำนวน มหาศาล บง ช ให เหน วา ชนบท ไทย ถก โบย ต ดวย ทศทาง การ พฒนา ท ไม เปน ธรรม ทอง ถน ถก ชวง ชง ทรพยากร ผคน แตก กระ สาน ซาน เซน กลาย มา เปน ประชากร แอบแฝง อย ตาม เมอง หลวง และ หว เมอง ใหญ

คำถาม สำคญ คอ ภาย หลง จาก ท ผคน ทก กลม สงกด ตระหนก และ ยอมรบ ถง ขอ ผด พลาด น คน กลม ใด ใน สงคม ใช เวลา ปรบ ตว กบ ขอ เทจ จรง ใหม ได รวดเรว กวา กน

เรา เชอ กน มา นาน แลว วา ศลปะ ของ ‘เรอง เลา’ ใน รป แบบ ‘วรรณกรรม’ นน ทำ หนาท สำคญ เบอง ตน คอ สะทอน ขอ เทจ จรง ของ สงคม ใน แตละ ชวง สมย ประวตศาสตร ท ผาน มา จง ม เรอง เลา จำนวน มหาศาล ทำ หนาท บอก กลาว บนทก รวม ถง สำแดง ทศนะ ของ ผ เขยน ตอ เหตการณ ท เกด ขน ใน แตละ ยค แตละ สมย เรอง ราว ของ ชนบท ไทย เคย เปน ทง ‘ฉาก’ และ ‘พลอต ภาค

บงคบ’ ท ปรากฏ อย ใน วรรณกรรม แทบ ทก สกล ไม วา จะ ถก จด ใน กลม ‘สรางสรรค’ หรอ ‘ประโลม โลกย’

กระทง วา ใน ยค หนง วรรณกรรม ท ถก เรยก ขาน อย ในสกล ‘สรางสรรค’ หรอ ‘รบ ใช สงคม’ ก มก จะ ใช พลอต ทา บงคบ เกยว กบ ความ ขด แยง และ ความ อ ยตธรรม ใน ชนบท ซำ แลว ซำ เลา จน ถก ตง คำถาม ถง คำ วา ‘สรางสรรค’ จรง หรอ ไม...และ ม ศกยภาพ ใน การ ‘รบ ใช สงคม’ จรง ดง ท ผ สราง งาน สำคญ ตน เพยง ใด

อยางไร ก ด ตลอด หลาย สบ ป ท ผาน มา ไม วา รสนยม ใน การ เสพ และ สราง วรรณกรรม จะ เคลอน ไป ใน ทศทาง ใด กตาม ไม วา นก เขยน รน ใหมๆ จะ ยง เขยน เรอง ราว เกยว กบ ทอง ถน หรอ ไม และ ไม วา คน อาน จะ ตน เตน กบ พลอต เรอง ชนบท หรอ เปลา...แต ความ เปลยนแปลง ท เกด ขน ใน ระดบ ทอง ถน ก ยง ดำเนน ตอ ไป

เจตนา สำคญ ใน การ ผลต ชด นวนยาย ทง 9 เรอง น คอ เรา ตองการ ‘เรอง เลา’ เกยว กบ ทอง ถน ใน พ.ศ.ปจจบน บนทก ให ผคน รวม สมย เกบ ไว เปน หลก ฐาน และ เผอ ไว ถง ลก หลาน ใน อนาคต

เรา เชอ เชญ นก เขยน 9 คน ลงพน ท ตาง ตำบล เพอ พด คย คนหา เรอง ราว จาก ผคน เออม มอ สมผส ผน ดน สด ดม มวลอากาศ เดยวกน กบ ฉาก และ เรอง ราว ท พวก เขา จะ ลงมอ เขยน จาก นน จง ใช จนตนาการ และ ทกษะ สายตา ของ นก เลา เรอง ถายทอด สง ท พวก เขา ได เหน เคาะ ออก

มา เปน ตว หนงสออยาง ท บอก...เจตนา เบอง ตน ของ เรา คอ ตองการ

บอก เลา เรอง ราว เกยว กบ ทอง ถน วา ถง นาท ปจจบน มน ได เคลอน ไป จาก พลอต เรอง เดม เมอ กง ศตวรรษ กอน เพยง ใด

แต หาก ผ อาน ทาน ใด สามารถ สมผส ได ถง ความ หวง และ บงเกด จนตนาการ ท จะ ลงมอ ทำ อะไร สก อยาง เพอ ให ‘บาน’ หรอ ‘ชมชน’ ท ตนเอง สงกด ม ระดบ คณภาพ ชวต และ จตใจ ท สง ขน...นน ยอม ถอ เปน กศล สงสด ใน การ ทำงาน ครง น

ดวย มตรภาพ คณะ บรรณาธการ

บญชา ออนด 7

8 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 9

ค�ำน�ำ

บางค�าพดไมเพยงสะบนมตรภาพ แตยงผล

สะเทอนเลอนลนจนกอสงครามขนาดใหญขนในจตใจ

รวมทงสงครามเลกๆ ระหวางกนและกนจนอาจถงขน

พพาทลกลามใหญโต

ผมเขยน ‘พระบางเมอบาน’ เรองราวเลกๆ ของ

หมบานเลกๆ ทวามรากเหงายงใหญ ซงผคนทวไปอาจ

ไมทนสงเกตหรอฉกคด กระทงหลงลม ดวยความเพยร

พยายามทจะให‘เรองแตง’เรองนท�าหนาทเลารวมถงบอก

กลาว‘ความจรง’ตอคณงามความดของผคนวฒนธรรม

ประเพณทยงคง‘ด�ารง’และ‘มอย’ไมวาโลกและมนษย

จะถกแรงผลกเหวยงของกาลเวลาใหเคลอนไปในทวง

ท�านองใดกตาม

10 พระบางเมอบาน

จตวญญาณของมนษยผมเชอวายอมฝงไวในหวง

ส�านกของทกผคน ไมวาจะต�าตนหรอลกเรน ทายทสด

ตองปรากฏออกมาดวยการชกพาของผดชอบชวด

ดวยความเชอมน

บญชาออนด

เรอนล�าจวน(ขางขนรมคลอง) บานแกงตรอนอตรดตถ

ขอขอบคณเปนพเศษ:ไสวเรองเดชบดา‘เพอน’ผจากไป

บญชา ออนด 11

12 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 13

บญชา ออนด

พระบำงเมอบำน

14 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 15

1.(เปดเรอน)

ชางพนบานสซาหาคนเพงลงบนไดไปจากเรอน

เมอคร พระบางนงเงยบอยบนเกาอโยกไมทอดสายตา

มองมานฝนซงเรมราสายในทามกลางลมออนทพดพอ

ลอเลนจนกงลนทมไหวเอนพอเหนถนดตา ครตอมาเขา

เบอนหนาไปมองชองหนาตางทเพงใหชางถอดลกกรง

เหลกออก หลงจากมนชวยเปนมานกนทงสายตาและ

ปดบงความรสกภายในใจเบองลกของตวเองกบเพอนบาน

มานานนบยสบป

ตอจากนนอกจากทกชองหนาตางจะไมมลกกรง

เหลก รอบๆ เรอนเกาแกอายกวารอยปของเขาทเปน

สมบตตกทอดจากป ยามาถงพอแม ยงปราศจากรว

คอนกรตสงทะมนทยนยาวมาราวยสบปอกเชนเดยวกน

16 พระบางเมอบาน

พระบางลกจากเกาอโยกไม เดนชาๆฝาฝอยฝน

ไปหยดอยตรงหนาบนไดจากนนคอยๆหนกลบมามอง

ตวเรอนไทยประหนงจะยอนวนวยไปสอดต

จาก‘หองใต’พระบางเบนสายตาไปยง‘หองเหนอ’

แลวหนไปมองตไมขนาดคอนขางใหญซงขางในเกบไวดวย

ขาวของเครองใชทแมมไวส�าหรบน�าไปวดในวนพระใหญ

หรอไมกเปนเทศกาลส�าคญ เชน สลากภต เขาพรรษา

ออกพรรษา

ไดยนมาตงแตจ�าความได ใครตอใครลวนบอกวา

‘ส�ารบ’ของแมรปทรงลวดลายสวยงามประณตและวจตร

ยงนก เชนนจงไมเพยงเหนแมจบสายตามองส�ารบดวย

ความรก พระบางยงเหนถงความทะนถนอมเวลาแม

บรรจงมอลางและเชดส�ารบทพอบอกวายากบปสอตสาห

น�าตดตวมาตงแตสมยสงครามโลก

เสยงลกตมนาฬกาเรอนใหญทแขวนตดไวบนบาน

เฟยมฉลลายดงกงวานขนมา ไลเลยกนนน ‘เขาหลวง’

กบ‘เขาใหญ’ตางพากนโกงคอขนดงหนงก�าลงหยอกลอ

คลอกนดวยความรนรมย

พระบางกมไปมองพนผวไมกระดานตรงนอกชาน

ทเขายนราวกบตองมนตสะกด กอนหนานเขาไมร วา

ลกๆ แลวท�าไมตวเองจงหลงใหลตอแผนไมทกลายเปน

รองรวอนเนองมาแตถกกดเซาะจากน�าฝนจนเกดเปน

ลวดลายซงหาชางฝมอขนเทพเทวดาจากแหงหนต�าบล

บญชา ออนด 17

ไหนเลยนแบบแนบเนยนไมไดเทา

ความจรงเขาหาใชหลงใหลตอผวแผนไมทเปนลาย

รองน�าตามธรรมชาตมาตงแตเรมจ�าความไดในทางกลบ

กนเสยอกทเขารบเราใหพอกบแมเปลยนนอกชานเรอน

จากไมกลายเปนปนซเมนต

พระบางในขณะเรมเขาสวยรน ไมแคพยายาม

รบเราใหพอแมรอแผนกระดานจากไมแลวเทปนซเมนต

ลงไปแทน เขายงแอบรสกคบแคนแนนใจทพอกบแม

ไมยนยอมทบทงเรอนไมเพอผดเรอนหลงใหมใหเปน

บานปนทวทงหลงอยางทออกปากแนะน�าซ�าแลวซ�าเลา

กวาสามสบปทลวงมา พระบางไมนยมเรอนไม

ไมชนชอบลวดลายบานเฟยม ไมเหนวาส�ารบกบขาวท

พอเลาวาป กบยาส อตสาหหอบหวตดตวมาเมอครง

สงครามโลกเปนมรดกตกทอดทครอบครวของเขาสมควร

ตองเกบรกษา

ยง ‘ดวงจ�าปา’ ทพอปลกไวจนมขนาดใหญทสด

ของหมบานในบรรดาดวงจ�าปาดวยกนพระบางยงเกลยด

เขาไส

กอนหนานพระบางไมรวาท�าไมพอกบแมจงสมคร

ใจเรยกตนไมทมรปทรงเหมอนหนยนตเปนโรคกลาก

เกลอน อกทงยงมกลนประหลาดจนเขาแทบจะขาดหวง

หายใจในทกคราวทเผลอหยบมาสดดมวา ‘ดวงจ�าปา’

ทงทบรรดาคนในหมบานเดยวกนสวนใหญเรยกมนวา

18 พระบางเมอบาน

‘ลนทม’

เพราะหมบานทพระบางเกดเปนชมชนขนาดเลก

จงท�าใหภายหลงเรยนจบชนมธยมศกษาปท3เขาจ�าเปน

ตองไปเรยนตอชนมธยมศกษาปท 4 ยงอกหมบานหนง

ซงมขนาดใหญกวามาก หวงจงหวะเวลาใกลเคยงกนเขา

จ�าไดวาเวลานนเพอนบานหลายคนถงกบโคนลนทมทง

สวนบางครอบครวไมรกลวเกรงเกลยดหรอมความรสก

อยางไร แมไมถงกบตดสนใจโคนแลวโยนตนทงน�า แต

ตอนนนกขดลากทงโคนเอาไปปลกแบบปลอยเปนปลอย

ตายไวในวด

หมบานขนาดใหญทพระบางตองปนจกรยานแลว

ยกใสบาขนเรอขามฟากไปเรยนหนงสอไมมบานใครไหน

เลยปลกลนทมไวภายในบรเวณบาน กชอเปนอปมงคล

เสยขนาดนน ถาไมใชวดแมแตพระสงฆคงใชมดตดทง

ไมเหลอซาก

ทวาทกฤดทน�าเหนอไหลหลากไมเพยงพอกบแม

วตกหวงเรอนไทยจะถกน�าทวมทงทปลกใหเปนใตถนสง

อยแลว ทงสองคนยงพะวงเปนหวงดวงจ�าปาเสมอนวา

มนมชวตจตวญญาณ

ขณะทพระบางนอกจากฝนถงเหตการณหนงซง

เขาจดจ�าฝงใจตอนอยในรานกวยเตยวตาดยจนพอตองรบ

พากลบเรอนไทยและน�าตาไหลพรากตลอดทางอยาง

ซ�าซาก เขายงฝนวาตวเองพยายามรอเรอนไทยดวยมอ

บญชา ออนด 19

ทเปรอะเปอนไปดวยเลอดอนไหลลามมาจากงามนว

จากนนอกไมนานเขาจะไดยนเสยงระงมร�าไหแววผะแผว

จากรปถายของปยาตายายจนท�าใหสะดงตนขณะเหงอ

ชนอกและหลง

ฝนหยดพร�าสายไปนานพอสมควรแลว พระบาง

เดนไปนงใชผาขนหนสขาวผนเลกเชดฝอยฝนทเปยกปอน

ทวศรษะอยตรงโตะโบราณทตงวางอยไมหางจากหนาหอง

เหนอนกจนกระทงฝอยฝนบนศรษะเรมหมาดแหงเหมอน

ปกต จงชนตวลกจากเกาอไปยนอยตรงรปถายของพอ

กบแมทแขวนตะปอยบนบานเฟยม

คลายไมรตว กระนนมอของพระบางกสนระรก

ในยามทเขาคอยๆใชนวสมผสลงบนรปถายทในภาพแม

ของเขานงผาซนวนาทนนพระบางดงหนงตองเวทสะกด

ไดยนเสยงแมเขาสโสตสมผสแจมชดราวกบจรง

“ผาซนลาวไงลก”

พอนกถงค�าบอกของแมแมสายฝนนอกชานบาน

จะหยดสายไปเนนนาน ทวาฝนในดวงตากลบเรมตงเคา

และฟากผาอยภายในราวกบหวงส�านกของเขาจะถลม

ทลายในพรบตา

20 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 21

2.

“ไอลาว”

วนแรกของการเปดเทอมเรมตนเรยนชนมธยม

ศกษาปท4และเปนวนแรกทพระบางพรอมดวยเพอนๆ

จากหมบานเดยวกนปนจกรยานแลวแบกใสบาขนเรอ

ขามฟากไปเรยนรวมชนกบบรรดานกเรยนรวมหองจาก

ตางต�าบลพระบางและเพอนของเขาบางคนแทบไมกลา

เอยปากพดคยกบเพอนใหมอกเลยนบตงแตพกกลางวน

เปนตนมา

โดยเฉพาะพระบางเลอกทจะเงยบกรบ นงซกตว

ลบอยบนเกาอหลงหองขางถงขยะ ขณะหวงยามความ

คดภายในอกทกครกโครมไปดวยความคด ความเครยด

ความอายตางๆนานา จนบอยครงเขาตองเบนสายตา

22 พระบางเมอบาน

มองผานหนาตางออกไปดทงนาแทนหนาชนเรยน

ระหวางพกกลางวน พระบางกบเพอนรวมชน

ในหมบานเดยวกนอก 3 คนจบจองทวางของระเบยง

หนาชนเปดปนโตซงหวตดตวมานงกนขาวดวยกนอยาง

ปกตทเคยท�าสมยยงอยโรงเรยนเดมทกคนผลดกนพดคย

ดวยความสนทสนม บางคราวหยอกลอตอกระซกอยาง

สนกสนาน

เสยดาย คลอยหลงจากนนอกไมนานพระบาง

และเพอนทกคนตางเงยบสนท

“ไอลาว” เสยงจากวงขาวขางๆ ดงสนนขนมา

สายตาของเดกชายคนหนงในวงขาววงนนมองตรงมายง

วงขาวของพระบางและเพอนเหมอนจะยนยนวาเสยง

ตะโกนเมอครเปนของเขาเอง

“เฮย มองอะไร ขาวเหนยวตดรมปากไมรหรอไง

เอา ยงไมรบแกะออก” เดกชายอกคนชมอมาทางเพอน

คนหนงในวงขาวของพระบาง

“พวกเรากนขาวเจา เฮย เองอยาเอามอไปปด

อยางนน เดยวพวกมนแกลงใหญ” พระบางรงมอเพอน

ทหลงกลกลมขางๆ

“รนา แซวเลน แตพวกมงพดภาษาอะไร อเบาะ

อแบะแบบนนวะ ฟงไมคอยรเรอง มสกดมะ มะสกดม

อะไรของพวกมงฮ”พดไมพดเปลาเจาของค�าพดเดนถอ

กลองพลาสตกใสขาวและกบขาวเดนมายอตวนงลงใกลๆ

บญชา ออนด 23

ไมชาเพอนของเขากลกตามมารวมเปนวงเดยวกน

“สอนมงส ภาษาอะไร” เจาของเสยงพดทท�าให

พระบางและเพอนประหนงเปนใบเอยราวกอนหนาน

ไมมอะไรเกดขน

“โธไอโง พวกฝ งน นเขาพดอยางนกนทงนน

มงไมเคยไดยนเอง เดกตลาดท�าเปนงเงาแบบน เฮย

เอานาข�าๆอยาไปสนใจไอใหญกทะลงของมนไปเรอย

มนไมไดจงใจอะไรหรอก”

เดกชายตวเลกบอกใหรวาเจาของเสยงตะโกนชอ

ใหญพระบางจะเอยถามวาเขาชออะไรเดกตวเลกชงบอก

วา“กณพอรรณพเปนไงชอเพราะมย”พดพลางยกคว

ไปพลาง

“เราปรชา”เพอนหมบานเดยวกนทนงขางขวาของ

พระบางเอยขนบาง

“ไมตองเราตองลาวอะไรกได เรยนหองเดยวกน

มงกไปเลย”คนชอใหญตบไหลปรชา

“กณรงคชยสวนหมอนพระบาง”

ทงใหญ ณพและเพอนกลมของเขาอกคนทชอ

กวางพอไดฟงท�าสหนางวยงง

“พระบางมงกรไหนวะนนนแนไอพวกนพกของ

ขลงประจ�ากลมเสยดวย” ใหญใชมอผลกหลงพระบาง

เบาๆและวา“ชอแปลกดไมนาเปนใบ”

“ไมเราเออ...กพดไดชดดวย”พระบางมองหนา

24 พระบางเมอบาน

คนชอใหญ สายตายนยนถงค�าพดของตวเอง กอนเออม

มอไปเกบปนโตใสโถ

“เทดนะโวย เอากบขาวใสปนโตมากน” กวางพด

พรอมชวยปรชาเกบปนโตระหวางนนกไมวายยกปนโตท

มอาหารเหลอเลกนอยมาสดกลน“หอมจง”

“เทยงไง”พระบางหนมาทางกวางถามเสยงหวน

“ไมรเหมอนกนวะ แตตอนกเรยน ป.1 ถง ป.4

แมกเอาขาวกบขาวใสปนโตใหกหวมากนโรงเรยนทกวน

เพงเปลยนมาใชทปเปอรแวรตอนขน ป.5 แกบอกปนโต

มนหนกเกน แตกกลบชอบ เสยดายตอนนไมรปนโตเถา

นนอยตรงไหนหายไปแลวมงแลวมงมาโรงเรยนยงไง”

“ถบจกรยานกนมา”ปรชาตอบแทนพระบาง

“รถจกรยานมงยกหนาเหมอนรถจกรยานของพวก

กไดหรอเปลา”ณพตบหวณรงคชยเบาๆ

“ได แตกไมท�าเดยวถกพอด แตกกไมชอบให

ใครทา งนเดยวเยนนหลงเลกเรยนลองกนหนอยกได”

พดจบณรงคชยตบหวณพคนบาง

“รถมงจอดอยทไหน”

“ใตถนหอง”

“มงพาไปดหนอยยหออะไรฮมเบอรหรอสแตน-

ดารด”

“โนนรถกสด�า”

“คนไหนวะ”

บญชา ออนด 25

“สด�าตวผไง”

“มงพดวาไงนะรถอะไรของมงมตวผดวย”

“เอากตวผไงนนอกคนสน�าตาลแตเปนตวเมยของ

ณรงคชยไอตวผสด�าอกคนดานซายของพระบาง”ปรชา

ชมอบอกไลใหเพอนใหมมองตาม

หวงยามตอมาเสยงหวเราะกระงมขนจากปากของ

ใหญกวางและณพสวนณรงคชยกบปรชาหนาตาเหรอ

หรา ยงไมรวาเกดอะไรขน มเพยงพระบางทนอกจาก

ใบหนาชาดกยงตองขบรมฝปากตวเองแนน

“ไอลาวเขาเรยกรถผหญงผชายกนกแลวมทไหน

รถตวผตลกจงภาษาพวกมง”ใหญหวเราะจนน�าตาไหล

ยกเทาเตะกนปรชาเปนการหยอกเอน

เสยงระฆงบอกหมดเวลาพกกลางวนดงขน ใหญ

กวาง ณพ ณรงคชย ปรชา ยงคงระเบงเสยงทงเถยง

และคยกนดงลน

มเพยงพระบางเทานนทกมหนาหลบตามองพน

26 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 27

3.

ความจรงพระบางตนนานแลวตนกอนพอจะเปด

แผนเสยงฟงเพลงเบาๆ ทเขาจ�าเนอรองไดแมน เพราะ

แผนเสยงทพอเลอกหยบเปดในตอนรงเชามไมกแผนถา

ไมใชเพลงบรรเลงไทยเดมอยาง‘ลาวดวงเดอน’กเปนแผน

เพลงลกทงรองโดย ทล ทองใจ อาทเพลง ‘เดอนต�า

ดาวตก’หรอเพลง‘คนนนสวรรคลม’แตวนนเปนบทเพลง

‘เสยงดเหวาแวว’

“เสยงดเหวาแววมา เหมอนเตอนใหสองเรา ผวา

จากกน คอนคนตน ฝน...”

พระบางควานควาหาผาหมขนมาปดทบดวงตา

พลกตวนอนคว�าหนาพลางครนคดถงเนอเพลงทวา“คอน

คน... ตน... ฝน...”

28 พระบางเมอบาน

เมอคนทผ านมาพระบางประเดยวสะด งตน

ประเดยวผลอยหลบแลวกฝน สลบกนอย อยางนน

จนเหมอนไมไดหลบอยางแทจรง

เหนอยงสงใด เรองราวหลากหลายทเขาฝนมน

เปนฝนรายทงสน

เรองราวในฝนเรองหนงซงท�าใหพระบางสะดง

สดตวหวใจเตนแรงราวกบมนเกดขนจรงคอเขาฝนเหน

ใหญ กวาง และณพ ชกชวนเพอนใหมทงหญงและชาย

มากมายหลายคนมาคอยซมอยหนาหองเรยนเพอแอบด

เขาและเพอนจากหมบานเดยวกนทกคนตางหวเราะเสยง

ดงสนนในทนททพระบางเปดปากพดคยกบปรชาดวย

ภาษาถนเกด

คร หนงพระบางเลกมอไปเปดผาหมทปดหนา

คลมตา แตอกไมกนาทตอมากควานเอามาปดคลมไว

เหมอนเดมกอนจะเรมยอนคดไปถงอดตตอนทเขาเพง

จ�าความได

วนหนงขณะดวงอาทตยอยกงกลางฟาพออมเขา

ซอนทายจกรยานไปซอของในตลาดหลงจากไดขาวของ

เครองใชตามตองการครบเรยบรอยพอพาไปกนกวยเตยว

ทเขาจ�าแมนมาจนถงวนนวาชอรานกวยเตยวตาดยซงเปน

คนจนตวเลกๆ สวนเมยของเขาชอเจบวย ทงสองคนม

ฝมอในการท�ากวยเตยวและขาวผดอรอยจนลกคาแนน

รานวนนนพระบางยงจ�าไดอกวาแตละคนใชเวลาระหวาง

บญชา ออนด 29

นงรออาหารทตนเองสงพดคยสนทนากนดวยภาษาแปลก

หชวงนงรอเจบวยยกชามกวยเตยวมาสงจๆเดกชายตว

โตซงนาจะมอายมากกวาเขาราว3-4ปทนงอยโตะขางๆ

หนมาเหนหนากากเสอทพอเพงซอใหเขาถงกบปรเขามา

ขอเลนดวย แรกทเดยวเขาไมยอมพดคยแตกไมไดหวง

ของเลนจนกระทงเจบวยยกชามกวยเตยวตมจดมาสงให

ตรงหนาเขาจงบอกกบเดกคนนนวาขอหนากากเสอคน

เดกตวโตพยายามยอแยง ไมยอมใหเขาเอา

หนากากเสอไปเกบเขาจงหนไปบอกกบพอดวยสมเสยง

คอนขางดง คนทนงกนอยในรานหนมามองทางเขาเปน

ตาเดยว ไลเลยกนนนเขาไดยนเดกตวโตตะคอกใสหนา

วา“ไอลาว”

เสยงแมเรมกอไฟฟนเพอตระเตรยมหงขาวและ

ท�าอาหารไดยนเบาๆมาเขาหเปนบางครงพระบางยงคง

นอนลมตาโพลงอยใตผาหม ถอนหายใจ ไมวายครนคด

ถงเหลาเพอนรวมหองเรยนคนใหมทงใหญกวางณพ

วากนตามจรงหากใหญ เดกชายนยนตาโตกวาง

ทตวสงโยง และณพผมใบหนากลมปอมคลายซาลาเปา

จะไมเรยกเขาและเพอนหม บานเดยวกนในบางครง

อยางทเดกชายตวโตท�าใหเขาจ�าฝงใจตอนอยยงราน

กวยเตยวตาดย เขาคงเกดความรสกสนทสนมกบทกคน

มากกวานอยางนอยการทเพอนกลมใหมยบวงขาวมากน

รวมกบวงของเขาบงบอกถงมตรภาพทด ทงๆ ทเพงเขา

30 พระบางเมอบาน

เรยนรวมหองเดยวกนไมพนวนเสยดวยซ�า

เทาทสงเกตพระบางเหนวาทงปรชาและณรงคชย

ไมคอยใสใจตอนถกใหญ กวาง หรอณพตะเบงเสยงใส

หนามเพยงเขาทเนอตวชาดกหวใจสนระรกและเกอบ

เดนผละหน แมบางครงจะเกดความรสกลกๆ วาเพอน

กลมใหมหาไดมเจตนาขมเหงหรอดาวาใหอบอาย แต

ค�าพดนนเปนเพยงถอยค�างายๆ ทมกหลดออกมาจาก

ปากโดยไมมเจตนาเยยหยน

พระบางจ�าตองฝนใจผดลกจากทนอนหลงเสยงแม

รองเรยกเปนครงทส ตามปกตเขาไมเคยใหแมตองออก

ปากอยางน เพราะหนาทหนงซงเขาตองท�าเปนประจ�า

ทกวนเวนวนพระคอยกขนขาวไปรอใสบาตรอกทงน�า

เอาถวยกบขาวไปใสไวบนแปนไมหนาซมการเวก

หมบานของพระบางนอกจากมส�าเนยงเสยงพด

ผดแผกแตกตางไปจากหมบานอนๆ ทอยใกลเคยงกน

ยงมประเพณทไมมแหงไหนเหมอนอกอยางหนงนนคอ

การใสบาตร

ทกเชาแมจะเดนประคองขนขาวอนไวตรงอกสวน

เขาจะเปนคนถอถวยใสกบขาวเดนตามแมไปตดๆ เมอ

พระภกษเดนผานมาถง แมจะเปนฝายตกขาวจากขนใส

บาตรสวนพระบางจะเอาถวยใสกบขาวไปวางไวบนแปน

ไมหาใชน�ากบขาวไปใสในภาชนะอาทปนโตหรอกระจาด

ซงเดกวดเดนถอตามหลงพระภกษสงฆอยางทพบเหน

บญชา ออนด 31

จากหมบานอน

พอกบแมบอกกบเขาตงแตจ�าความไดดวยน�าเสยง

และทาทภาคภมใจวา นอกจากหมบานของเรา ไมม

หมบานไหนท�าเชนน

พระบางยงคงนงออยององหลงกบซ มการเวก

สวนแมเดนตดแสงเงาฉลใบดวงจ�าปาซงแดดเชาเรม

จดจากลบเขาบานไปแลวพระบางมองตามแถวพระภกษ

ทเรมหางออกไป ในใจยงคงวนวายอยกบเพอนกลมใหม

และฝนรายของเมอคนคลายเหงอเรมชนฝามอกระทงม

เสยงผคนสนทนาดงมาแตไกลเหนวาบนไหลของพวกเขา

ทงสามหาบไวดวยสาแหรก

“วนนแกงอะไร”นาทองจนทรเดนน�าหนายมเหน

ฟนขาว

“ไปโรงเรยนเจอเพอนใหมสนกหรอเปลา” ลง

บญสงเดนหาบสาแหรกทมถวยและปนโตกบขาววางอย

แลวไปหยดอยตรงแปนไมทพระบางวางกบขาวไวจากนน

คอยๆน�าไปใสเคยงกบถวยอนๆในสาแหรก

“อยาเทยวไปหลงรกสาวแถวนนเสยนะ สวยส

พวกบานเราไมไดหรอก”พสวางเอยแลวอมยม

“ดพสวางส แกปานนยงขาวเปนหยวก” นาทอง-

จนทรหนไปทางลงบญสง“แตกอยางวาลกคนจนในตลาด

ใกลโรงเรยนใหมธรรมดาทไหน ไมเชอถามลงบญสงได

เมาหวราน�ามาแลว”

32 พระบางเมอบาน

“โดนเขาทง”เสยงพสวางคอยๆลบหไป

พระบางเกอบตดสนใจพดโกหกพอกบแมว า

เมอคนกอนนอนเกดอาการครนเนอครนตว ตกดกจบไข

แตไมกลาปลกใหทงสองตองลกมาดอาการ คดวานอน

สกพกคงคอยยงชวขน แตกลบยงหนาวสนและปวดหว

ตวรอนเปนไฟเพงสรางไขเอาเมอตอนคอนรง

คดมาคดไป พระบางไมสามารถเอยอางหาเหต

โปปดเพอไมไปโรงเรยนอยางทคดไวได แคค�าพดบางค�า

ของกล มเพอนใหมไหนเลยถงกบจะสรางเรองเทจท

นาละอายอยางไมเคยท�ามากอน

แตพอนกถงค�าตวาดและเสยงหวเราะของพวกนน

เมอไรจตใจกลบหอเหยว

จกรยานทพระบางปนไปบนถนนลกรงกอนจะยก

ใสบาขนเรอขามฟากไปยงอกฝงยงเปนคนเดม ทวาวนน

แรงจากเทาทเขาใชหมนลอกลบหนกองจนลาถงหวใจ

บญชา ออนด 33

4.

หากเขาสหนาฝนรอบเวงน�าตรงนจะเปยมแปลไป

ดวยคลนน�าสขนทหนนมาจากทางทศเหนอและทศตะวน

ออก เนองเพราะบรเวณนเปนจดซงน�าสองสายไหลมา

รวมกน น�าทไหลมาจากทศเหนอเปนแมน�าสายหลก

ชาวบานนยมเรยกวา ‘น�าทา’ หาใครเรยก ‘แมน�านาน’

อยางทางการตงแทบไมม

น�าอกสายหนงซงไหลเลาะเซาะพนดนมาทางทศ

ตะวนออกชาวบานทวไปเรยก ‘น�าตรอน’ เปนน�าทไหล

มาจากคลองตรอนซงมขนาดคอนขางใหญกอนจะบรรจบ

เปนสายเดยวกนกบแมน�านานตรงจดตดผานแหงน

ชวงนยงเปนปลายหนาแลงพนทเกอบทกแหงของ

หมบานสวนหนงจงสามารถมองเหนตลงสงชนไปจนเกอบ

34 พระบางเมอบาน

สดตาทวาจะมกแตตนทาตรงน�าสองสายไหลมารวมกน

เทานนทนอกจากตลงอนทงตวจากรมถนนมาเชอมชน

กบผนน�ารอบบรเวณยงปรากฏลานกรวดทรายกวางใหญ

ไมตางอะไรกบสญลกษณทบงบอกใหรวานเปนจดรวม

ของแควสองสายไหลมารวมเปนล�าน�าเดยวกน

ไมวาจะเปนฤดแลงหรอน�าหลากเหนอสายน�าตรง

เวงนจะมเรอนแพขนาดเทากบบานหลงยอมๆหลงหนง

ซงเปนเรอนแพหลงเดยวของหมบานลอยเรยอยเสมอ

เสยงกลองเพลดงหายไปนานแลว ดวงจ�าปาเดน

ผานสมไกทโกงคอขนเจอยแจวเสมอนประสงคทกทาย

เดกหญงเอามอไลระกบสมไกทสานจากไผ สายตาสอด

สายหาเจา‘สสะหวาด’แมวตวโปรดทชอบแอบมาหลบมม

ซมกวนไกในชวงพอกบแมงวนอยกบงาน

ดวงจ�าปาปนไตตลงทพอขดปรบแตงดนเปนขนๆ

เหมอนบนไดอยางไมรสกเหนดเหนอยนนเปนเพราะแทบ

ทกวนเดกหญงตองเดนไตขนลงตลงอยางนอยวนละ4-6

เทยวเปนอยางต�า

หวงยามนเปนหนาแลงน�าเกอบจะแหงขอดตลอด

หมบานจงเปนตลงสงชน พอของดวงจ�าปาใชวธขดแตง

ตลงไลระดบตอกนไป5ขนจากนนจะปรบแตงดนเยอง

ออกไปทางดานขวาหรอซายเพอใชยนพกเหนอยส�าหรบ

เพอนบานผมาเยยมหาและนยหนงกเพอท�าใหไมรสกวา

ตลงสงชนเกนไป จากนนไลระดบอก 5 ขน สลบไปมา

บญชา ออนด 35

จนกวาจะถงขนสดทาย

ฝายแมจะปลกดอกไมแซมดนไวตรงจดพกเหนอย

ไลจากชายน�าจนถงสดขอบถนน มทงดาวเรอง บาน-

ไมรโรยและกหลาบเดนเนบเนอยขนมาจนเกอบสดตลง

สายตาของดวงจ�าปาจงเหนเจาสสะหวาดหมอบเงยบอย

ใกลกบดอกดวงสเหลองของดาวเรองทก�าลงสะพรงพราว

ดวงตาของมนจบจองมองดผเสอทบนอย เหนอดอก

ดาวเรองประหนงไมระแวงภย

เดกหญงใชมอตเบาๆ เขาใสตรงเทาหนาของเจา

สสะหวาด ดเสยงคอนขางดง “หามไปรงแกเขาเดดขาด

รไหมนแนะ”

พอถกตเจาสสะหวาดเหมอนร เอาหวถกบมอ

เดกหญงไปมาคลายขอโทษหรอส�านกผด ดวงจ�าปาเดน

อมแมวแสนรกขนมายนอยบนถนน เสยงฝเทาของผคน

ย�ายางมาจากทางวดแดดเรมรอนแรงขนเรอยๆเสยงคน

ทเดนมารองทกไดยนชดห

“ไมไปโรงเรยนหรอดวงจ�าปา”

“โรงเรยนหนเปดพรงนจะลง”

“ปนขนชนอะไรแลวละ” ชายคนทดวงจ�าปาเรยก

ลงหาบสาแหรกทมทงถวยชามปนโตวางอยมาหยดตรง

แปนไมดานหลงทดวงจ�าปายนรอ กวาดสายตามองหา

แลวหยบถวยตราไกใบหนงเอาไปวางคนไวบนแปนไม

“ขนชนป.6คะ”ดวงจ�าปาเอยวตวไปหยบถวยจาก

36 พระบางเมอบาน

แปนไมมาถอไว ถวยตราไกของเดกหญงทใสแกงถวาย

พระเมอตอนเชาตอนนยงมแกงกนถวยเหลอใหเหนแต

ชามปนโตหรอถวยในสาแหรกบนไมคานทลงหาบคอน

ไวนนกลบมภาชนะบางชนพนไวดวยขาวสวยเมดงาม

เดกหญงรวานเปนประเพณทหมบานของเธอปฏบตสบ

ตอกนมาคนหาบสาแหรกแตละสายจะรดวากบขาวถวย

ไหนเปนของบานใคร ภายหลงพระสงฆฉนเรยบรอย

คนหาบสาแหรกจะน�าภาชนะใสอาหารกลบมาคนทกบาน

ถากบขาวของใครหมดคนหาบสาแหรกจะตกขาวใสกลบ

คนให

“เผลอแปบเดยวอกไมนานจะเปนสาวร นแลว

เออพอกบแมอยเรอนแพร”

“เปลาจะ พอกบแมเอามะพราวไปปลกฝากบาน

ลงผใหญเดกหญงชมอไปทางเรอนไทย“ตงแตเชาแลวลง”

“ดจรง เมอกอนตอนเดกสมยบานลงยงไมมไรนา

พอแมของลงกฝากปลกผลหมากรากไมไวกบบานคนอน

ไดลกไดผลเมอไรกเกบมากน บานอนเขาไมมแบบบาน

ของเรานะดแลวเรองไหนดๆตองรกษากนเอาไว”

ลงหาบสาแหรกเดนพนโคงไปสกพก ดวงจ�าปา

แนบหนาหาเจาสสะหวาด เดกหญงชอบเอาหนาผาก

ตวเองไปชนกบหนาผากของมน แตจงหวะนนเดกหญง

ตองสะดงเฮอก เมอสายตาคลายเหนวามรางของใครคน

หนงยนเงยบอยตรงตนตะแบกขอบถนนฝงตรงขาม

บญชา ออนด 37

“พพระบาง” ครนเหนวาเปนใครดวงจ�าปาจงรอง

ทกดวยน�าเสยงคนเคย“สายปานนยงไมไปโรงเรยนอก”

พระบางอยในชดนกเรยน ยกมอปดปายไปมา

ราวกบตองการจะปรามดวงจ�าปาอยาเสยงดงดวงจ�าปา

อมเจาสสะหวาดเดนขามถนนมาอกฝง ไมแนใจวาท�าไม

จนเกอบเทยงวนพระบางยงปนจกรยานจากเรอนไทยมา

ถงแคบานเธอ ทงๆ ทเขานาจะนงกนขาวพกเทยงอย

โรงเรยนแลว

“ไมสบาย ปวดทอง” พระบางพดเสยงหวน จง

จกรยานเหมอนจะเดนจากไป ไมแมแตจะปรายตามอง

หนาเดกหญง

ความจรงหากไมมเรองวนวายใจกบกลมเพอนใหม

รวมชนเรยน พระบางไมชอบสงสงพดคยกบเดกหญงท

ยนนงอมแมวอยตอหนาเขามานานหลายปแลว

“พอกบแมหนเอามะพราวไปปลกฝากไวบานพ

ไปกนตงแตเชาเจอกบพไหมจะ”

“ไมพอกบแมไมเหนบอกไปละ”พระบางตดบท

“พปวดทองไปเขาสวมบานหนส”

“โห ไมใชปวดแบบนน” พระบางท�าทาฮดฮด

เหมอนดวงจ�าปาท�าอะไรพดอะไรลวนขดหขดใจไปเสย

ทงหมด “ออ หามไปบอกพอกบแมพวาเจอพทนตอนน

นะไมเชอจะตใหตายเลย”นอกจากพดเสยงแขงพระบาง

ยงชมอใสหนา

38 พระบางเมอบาน

ดวงจ�าปาไมเออนเอยตอบท�าแคเบปากใสกอนจะ

อมเจาสสะหวาดและถอถวยตราไกไตตลงลงไปดวย

ความช�านาญ

บญชา ออนด 39

5.

พอของพระบางมแตคนเคารพรกเชนเดยวกบแม

ทมน�าใจโอบออมอารกอนพระบางจะลมตาดโลกวดถก

น�ากดเซาะตลงจนโบสถพงทลายหายไปกบสายน�านาน

ชวขามคนถดมาพอและแมของพระบางซงมทดนไดรบ

เปนมรดกตกทอดมาจากปกบยาคลายปญหาซงชาวบาน

และหลวงพอพระครร วมกนคร นคดแตยงแกไมตก

ดวยการยกทดนบางสวนใหสรางเปนวดแหงใหมซงอย

ไมไกลจากบรเวณเดมมากนก

5 ปใหหลงวดและโบสถแหงใหมแลวเสรจดวย

น�าพกน�าแรงและทรพยสนเงนทองทชาวบานในชมชน

เดยวกนและตางต�าบลตางอ�าเภอน�ามาถวายใหกบ

หลวงพอพระครผเปนเจาอาวาสจดสราง แมหมบาน

40 พระบางเมอบาน

แหงนมขนาดเลก แตหลวงพอพระครผเปนเจาอาวาส

และเปนญาตหางๆ ทางฝายปของพระบางเปนทเคารพ

ศรทธา ฟงมาวาทานมเวทมนตรคาถา และวตรปฏบต

อนนาเลอมใสเปนอยางยง

คนททางวดจดใหมหมอล�าซงเปนการละเลน

ประจ�าถนเพอเฉลมฉลองงานตดลกนมตนน เปนคน

เดยวกนกบวนทแมคลอดพระบาง พอทงตองปลกเวลา

ไปชวยวดทงฉวยเวลากลบมาหาแมพอถงกบน�าตาไหล

ปองปากไชโยโหรองแทบจะกองไปทงหมบานในทนททร

วาไดลกชายจากนนรบคลานเขาเขาไปกราบนมสการกบ

หลวงพอพระครวาไดลกแลวอกไมกอดใจตอมาหลวงพอ

พระครบอกกบพอวาใหลกชายชอพระบาง

ดวยความเปนคนแตกฉานทางดานการอาน

การเขยนแมเรยนแคประถมปท4อกทงยงเปนทรบรกน

เปนอยางดวาพอของพระบางชางรอบรเรองราวประเพณ

สมยปทวดอนเปนบรรพบรษของต�าบลประกอบกบความ

เปนคนมน�าใจเออเฟอเผอแผ ในทสดพอจงไดรบเลอก

ใหเปนผใหญบานแทนคนเกา

พอเปนผใหญบานตอนพระบางอายขวบเศษ เขา

เปนเดกชายทใครเหนใครกอยากอมเลยงงายยมงายไม

งอแงผวขาวและควเขมแมมกจะเอยปากชนชมพระบาง

ซงเปนลกชายโทนคนเดยวอยบอยๆ วาปลอยใหเลน

คนเดยวไดหรอใครมาขออมกไมหวงตว

บญชา ออนด 41

ในบรรดาเพอนบานทนยมไปมาหาสกบครอบครว

ของพอแมพระบางอยางกบเปนญาตกนนนมนาดวงเดอน

กบอาสมสนกซงแททจรงหาใชใครไหนอน ทงสองเปน

แมและพอของดวงจ�าปานนเอง

อาสมสนกกบนาดวงเดอนอายนอยกวาพอแมของ

พระบางนาจะมากกวาสบป ทงคแตงงานกนมาหลายป

แตยงไมมททาวานาดวงเดอนจะตงทองพอรกอาสมสนก

เหมอนนองในไส วางวนไหนมกถอผลไมหรอไมกหว

กบขาวเอาไปฝากถงเรอนแพเสมอ

ทงอาสมสนกและนาดวงเดอนรกหรออาจเรยกได

วาตางหลงในตวพระบางอยางกบเปนลกในไสของตวเอง

วนสองวนหากแมหรอพอไมพาพระบางไปเลนยงเรอนแพ

ไมเปนนาดวงเดอนกตองเปนอาสมสนกทบกมาถงเรอน

จากนนจะน�าพระบางขใสคอกลบไปเลยงยงเรอนแพ

ไมต�ากวาชวโมงแลวจงกลบมาสงยงอกแม

เปนเชนนจน4ปผานไปไมวาจะเปนอาสมสนก

พอแมของพระบางกระทงเพอนบานคนอนๆลวนแทบ

ไมมใครเชอวาจๆ นาดวงเดอนจะตงทอง เลาลอกนวา

วนทร ตวเองก�าลงจะไดลกอาสมสนกปนขนไปบน

หอกลองแลวหวดไมตเขาใสกลองเพล ทงๆ พวกหาบ

สาแหรกเชาทกสายยงไมมใครกลบถงวดเลนเอาชาวบาน

แตกตนงวยงงกนยกใหญเพราะความดใจจนคลายคนบา

ของอาสมสนก

42 พระบางเมอบาน

ทกคนลงความเหนแบบทเลนทจรงแทบจะเปน

เสยงเดยวกนทงหมบานวาทนาดวงเดอนตงทองเปน

เพราะ‘ลกอจฉา’

แรกทเดยวพระบางยงไมเขาใจตอเมออยในวยกวา

สบขวบแมจงอธบายใหฟงวา‘ลกอจฉา’หมายถงนางฟา

เทวดาผคมครองรกษาตวของนาดวงเดอนกบอาสมสนก

เหนวาทงค หลงรกใครพระบางอยางกบเปนลกในไส

ดงนนจงดลบนดาลใหนาดวงเดอนตงทองขน จงเรยก

เดกทก�าลงจะเกดวา‘ลกอจฉา’

อยางไรกตามพระบางยงถกอาสมสนกอ มไป

หานาดวงเดอนถงเรอนแพอยบอยๆ ดวยความรกใคร

ไมเปลยนแปร จนนาดวงเดอนตงทองเขาสเดอนทแปด

พระบางจงคอยๆหางจากเรอนแพมาขลกอยกบแมและ

พอทเรอนไทยจนไปเรยนหนงสอ

ดวงจ�าปาเกดหลงพระบางเกอบ 5 ป ทงคสนท

สนมรกใครและเลนกนดวยดตามปกตของเดก ตราบจน

พระบางเรยนจบชนประถมปท 6 ขนไปเรยนชนมธยม

ศกษาปท 1 ซงแมจะเปนโรงเรยนเดยวกน กระนน

พระบางกเรมหนไปเลนกบเพอนคนใหมทสวนใหญเปน

ผชาย นานครงจงไดพดคยกบดวงจ�าปาในเวลาเจอหนา

ดวยความบงเอญ หรอไมกเปนวนทพอชวนพระบางไป

เยยมเยอนเรอนแพ

คนดาวแตมฟาและอากาศหนาวยะเยอกพระบาง

บญชา ออนด 43

นงฟงพอพดคยเรองราวหนหลงกบอาสมสนกอย รม

ระเบยงเรอนแพ สวนนาดวงเดอนนงชนผาอยตรงหนา

ตะเกยงลานใบใหญ ใกลๆ กบนาดวงเดอนมดวงจ�าปา

กมหนาใชสเทยนวาดรปลงบนกระดาษขาวอยเงยบๆ

จากค�าสนทนาของพอกบอาสมสนก คนนน

พระบางจงเพงรวาผตงชอเดกหญงนงผาซนลาวผนเลก

นงๆ นอนๆ บวกลบเลขการบานหรอไมกวาดภาพ

หางจากเขาออกไปสกหาวาคอพอของเขา

จๆหลวงพอพระครอาพาธจนเดนไปไหนเหมอน

เดมไมได และอกไมนานกมรณภาพ อาสมสนกและนา

ดวงเดอนจงขอรองใหพอตงชอลกสาวให พอมองออก

ไปตรงหนาเรอนไทย ทอดสายตาประหนงครนคดอย

เนนนานกอนจะหนมาพดกบนาทงสองวา

“เพอระลกถงรกราก ลกสาวคนนสมควรชอ

ดวงจ�าปา”

44 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 45

6.

อาจเปนเพราะเขาใจความหมายของ ‘ลกอจฉา’

ซงแฝงนยบอกใหรท�านองวาสาเหตทดวงจ�าปาถกเทวดา

นางฟาดลบนดาลใหมาเกดเนองจากอจฉาทนาดวงเดอน

กบอาสมสนกรกเขา ประกอบกบตวเองเรมเตบโตขน

เรอยๆ พระบางจงไมคอยเลนหรอพดคยกบดวงจ�าปา

ยกเวนเวลาเจอหนาอาสมสนกหรอนาดวงเดอนเดกชาย

จะยกมอไหวและรบเขาไปกอดเอวเหมอนเคย

พอและแมของเขาไมทนสงเกตวาปสองปทผานมา

มแตดวงจ�าปาเทานนพยายามชวนพระบางพดคย สวน

ลกชายมกไมยมหวดวยเหมอนเดม ดงนนพอจงยงคง

ชวนพระบางไปนงเลนรบลมเยนในยามค�าคนทเรอนแพ

บอยๆ

46 พระบางเมอบาน

ผาซนตนจกหรอไมกผาซนลาวผนนอยทดวงจ�าปา

สวมใสลวนเปนฝมอของนาดวงเดอนถกทอใหลกสาว

หลายคราวยามพอชวนพระบางไปยงเรอนแพ หาก

นาดวงเดอนไมงวนอยกบงานบาน ภาพทพระบางเหน

จนเจนตาคอนาดวงเดอนนงทอผาเงยบๆและมดวงจ�าปา

นงดผเปนแมอยใกลๆ

พอชอบสนทนาแลกเปลยนกบอาสมสนกยงเปน

เรองแตเกากอนของผคนในหมบานดวยแลวยงเปนเรองท

ทงสองมกหยบยกมาถกเถยงพดคยกนเสมอ

“ผมกพยายามถามคนโนนคนนวาเวยงจนทนพด

แบบเดยวกนกบบานเราไหม ทกคนทเปนผรอบรบอก

เหมอนกนทงนนวาไมเหมอนเลย ส�าเนยงของชาวเวยง

จนทนเขาบอกวาคลายๆ คนเมองเลย แตผมกไมยนยน

นะ”อาสมสนกหวเราะแลวมองหนาพอ

พระบางเหนพอเคาะนวลงบนพนไม เงยบไปสก

ครกอนเอยขน“มนนาจะเปนไปไดไหมวาสมยปยาตาทวด

ของพวกเราถกกวาดตอนมาจากเวยงจนทน เกดมความ

จ�าเปนตองปรบแปลงภาษาหรอส�าเนยงไมใหเหมอนเดม

เพราะถายงคงพดแบบเดมอาจะท�าใหขาศกรไดอนนพก

คาดเดาเหมอนกนนะแรกๆเลยคงไมเพยนอยางพวกเรา

พดกนอยในทกวนนแตพอเวลาผานไปนานเขาเลยกลาย

เปนส�าเนยงของเราทเปนเอกลกษณ”

พอหนไปทางนาดวงเดอนทเดนถอขนน�าฝนลอย

บญชา ออนด 47

ดอกมะลมาวางไวตรงหนากอนจะเบนสายตามาทาง

อาสมสนกทกระแอมเบาๆกอนกลาววา“หากเปนอยาง

พพดกนาจะเปนไปได คอไมใชอพยพมาตอนสมย

สงครามโลกครงทสอง ผมวาถาภาษาจะเพยนมาไกล

ขนาดน หมายความวาทพวกเราพดไมเหมอนพนองทาง

เวยงจนทนแมแตนอยเลยคงตองใชเวลานานมาก ดงนน

ขอสนนษฐานวาบรรพบรษพวกเราอพยพโยกยายจาก

เวยงจนทนตงแตสมยรชกาลท1กมความเปนไปไดมาก

ทเดยว”

พระบางปรายตาไปทางนาดวงเดอนทตอนนหยด

ทอผา โอบสองมอกอดรางดวงจ�าปาซงหลบอยในตก

เดกชายไดยนเสยงเบาๆทนาดวงเดอนรองเพลงเหกลอม

ราวกระซบ“ลกสาวเอย... นอนสาหลา...”

“นแหละจากขอสนนษฐานนมนจะเชอมกบขอมล

วาจดใหญแหงแรกทมาพกอาศยคอบานกองโค ชอของ

กองโคกมาจากกองเกวยนกองโคนนเอง บรรพบรษของ

เราใชเกวยนใชโคเวลาถกกวาดตอนหรออพยพมาจาก

เวยงจนทน สมบตชนไหนมคากพกไวกบตว ถาชนใหญ

หนอยแตเปนของรกของหวงกใสหบใสลงไมบรรทกมากบ

ลอเกวยนพอของพบอกวาส�ารบทเอาตดตวมากใสเกวยน

เหมอนกน”

พระบางฟงถงตรงนถงกบคดถงแมทนอนรอเขากบ

พออยเรอนไทย ไดยนอาสมสนกเสรมขนดวยน�าเสยง

48 พระบางเมอบาน

เหมอนดใจวา “เปนขอสนนษฐานทนาจะมสวนจรงอย

ไมนอย อยางบานคอรม ผมเคยไปถามคนเกาคนแก

บางกเลาวาสมยพระเจากรงธนบรมค�าสงใหพระยาพชย

ดาบหกน�าทหารไปสกดทพของพมาทวดขวางชยภมเมอง

พชยและประกาศวาถาตดคอขาศกไดใหน�าคอพวกพมา

มารวมกนทวดจงเรยกบรเวณนนวาคอรวม...”

นาสมสนกยงไมทนกลาวจบไดยนเสยงพอแทรก

ขนกลางคน“กอนจะแผลงมาเปนคอรม”

“ใชครบ นจงพอท�าใหเชอไดวาคนแตกอนอพยพ

กนมาตงแตตนกรงรตนโกสนทรหรอไมกปลายกรงธนบร

โนนแลว ไมเชนนนภาษาส�าเนยงของเรากบพนองเวยง

จนทนคงไมผดเพยนไดถงขนาดน”

นาดวงเดอนประคองรางดวงจ�าปาไวกบอก เดน

ยองเงยบๆเขาไปในหองนอนฝาปะกนทกคนเงยบไปคร

หนง จากนนพระบางไดยนพอเอยขนอก “เมอเราตง

สมมตฐานวาจดแรกทอพยพกนมาลงหลกปกฐานคอ

กองโคและบานคอรม ฉะนนตองหมายความวาป ยา

ตาทวดของพวกเราทพากนมาอยในหมบานนคงเดนทวน

น�าขนมา สงเกตไหม หมบานเรากบอกหลายหมบาน

ทงเดนส�าโรงวงแดงลวนเปนท�าเลรมแมน�านานและพด

แบบเดยวกน”

“เอ...ผมไดยนมาวาทอทยธานกมอยบานหนงพด

ภาษาเดยวกบบานเราวนหนงถามโอกาสตองไปฟงกบห

บญชา ออนด 49

ใหได”อาสมสนกมองฝาความมดไปขางหนา

“ดทเดยวแลวอยาลมสบสาวราวเรองวาทางนนม

เรองคนเกาคนกอนวาไงแหม...”พระบางเหนพอสายหนา

“พอายมากแลว หตาไมด ไปไหนไมคอยคลองเหมอน

แตกอน”จากนนพอหนมามองพระบางอยางกบก�าลงจะ

เอยอะไรตอกอนเบนสายตาไปหาอาสมสนกซงตอนน

นาดวงเดอนเดนเงยบๆกลบมานงอยขางๆ

พระบางไดยนพอพดลอยๆ แตเหมอนใหทกคน

ไดยนวา “เรองเหลานพวกเราทกคนสมควรรบรวาคน

แตกอนมหลกแหลงอยทไหนคนรนใหมๆจะไดไมลมแต

ไมไดหมายความวาจะน�าไปใชรวมหม แยกพวก เพราะ

ความจรงโลกนไมมพวกไหนหรอก เปนมนษยดวยกน

ทงนนภาษาประเพณธรรมเนยมมนมาทหลงเพอการ

อย ร วมและการปกครองดแลใหง ายขน คนบานเรา

แตกตางจากคนเดนส�าโรงวงแดงคอรมหรอคนกองโค

ตรงไหนเรองแบบนมนแตกตางแคชอหรอเสนแบงแยก

ทสมมตขนคอแมน�าเทอกเขา...”

พอเวนจงหวะพด หนไปมองอาสมสนก นาดวง-

เดอนและมองมายงพระบางกอนจะเอยเบาๆ สบไปวา

“ประวตศาสตรเปนเรองตองศกษา ยงยอนกลบไปในยค

ดกด�าบรรพเทาไรกยงดเพราะทสดแลวจะรวามนษยตาง

มาจากทเดยวกนไมมใครต�าตอยหรอสงสงกวาปจจยอน

นอกเหนอไปจากนเปนเพราะคนเราใหคาและคดไปเอง

50 พระบางเมอบาน

ดพระจนทรสทไหนๆในโลกกมไมมทไหนเปนเจาของ

เลย เอาละ คนนดกพอสมควร พตองกลบเรอนแลว

พระบางไหวลาอาสมสนกกบนาดวงเดอนส”

ลมแมน�าเงยบนงไปนานแลวพระบางฟงเรองราว

ทพอกบอาสมสนกพดคยกนรเรองบางไมรเรองบางแต

รสกสนกเหมอนฟงละครวทยทแมชอบเปดตอนเยน

บญชา ออนด 51

7.

ในบรรดาเพอนชายจากหมบานเดยวกนความจรง

พระบางนาจะเปนคนปรบตวเขากบเพอนรวมชนเรยน

โดยเฉพาะอยางยงกบกลมเจาถนทประกอบไปดวยใหญ

กวาง ณพ ไดดกวาปรชาและณรงคชย อยางนอยถอย

ส�าเนยงทพระบางพดคยกบคนอนๆ กฟงกลนแทบจะ

เปนทวงท�านองเดยวกบถอยค�าน�าเสยงทพวกเดกในตลาด

เอยเออนออกมาอาจเปนเพราะวาเรอนไทยมกมคนจาก

หลายแหลงแหงทไปมาหาสดวยความสนทชดเชอ หรอ

เพอสนทนาหารอกบพอของเขาซงเปนผใหญบานกระนน

พระบางกลบเลอกรกษาระยะหางกบใหญ กวาง ณพ

รวมทงคนอนๆ ทเปนเปนเพอนตางหมบานกบเขาอย

พอสมควร

52 พระบางเมอบาน

ปรชากบณรงคชยไมคอยใสใจไยดกบเรองทเขา

สองคนมกเรยกเสยงหวเราะขบขนจากบรรดาเพอนรวม

หองไมวาทงคจะเผลอพดบางถอยค�าทเปนภาษาเฉพาะ

ของหมบานอยางไร แยสดทงปรชากบณรงคชยเพยงแค

หยดพดไปชวขณะจากนนกจะเลนหวหยอกลอกบทกคน

ตอไปราวกบไมมอะไรเกดขน

พระบางท�าแบบปรชาและณรงคชยไมได แม

ตอนนเขากบเพอนใหมจะเรยนหนงสอรวมหองเดยวกน

จนใกลปดเทอมใหญแลวกตาม

เวลาครนคดถงเพอนรวมหองเรยนทเปนเดกใน

ตลาดพกหลงนอกจากพระบางมความรสกหอเหยวลกๆ

อยขางใน ยงไมรเปนเพราะอะไรจงเกดความรสกชมชน

หวใจอยางบอกไมถกแซมแทรกขนมา เขามกปฏเสธ

ตวเองวาความรสกวบไหวในหวงอารมณทตวเองพยายาม

กดขมและไมแพรงพรายใหเพอนหรอใครคนไหนรความ

จรงหาไดมทมาจากเพอนรวมหองคนหนงซงนงอยแถว

หนาสดภายในหองเรยนเดยวกน

‘ลลาวด’ ไมวาเปนใครตงชอน พระบางบอกกบ

ตวเองในทนททไดยนเสยงของเธอรายงานตวตอครประจ�า

ชนในวนแรกทเรยนรวมกนวาชางไพเราะเพราะพรงเกน

จะพรรณนานบจากวนนนเปนตนมาเขาคอยๆเรมแอบ

ฟงแอบถามแอบรจากกลมเพอนชายในตลาดวาลลาวด

เปนลกของคนจนซงมรานขายเครองเขยนอยเกอบทาย

บญชา ออนด 53

ตลาดพอหรอ‘เด’ของเธอเปนชาวจนไหหล�าชอ‘โกซง’

แมของเธอคอ‘เจนาง’

ลลาวดไมมพนองเพราะเปนลกสาวคนเดยวของ

บานนอกจากรานขายเครองเขยนครอบครวของเธอยง

เปนเจาของเรอขามฟากรบสงระหวางหมบานของพระบาง

กบอกฝงหนงซงเปนทตงของโรงเรยนแหงใหมและเปน

ต�าบลขนาดใหญทพระบางและเพอนตองปนจกรยานไป

เรยนหนงสอ

ถาถอวาหมบานของพระบางคอหมดหมายแรก

พระบางกบเพอนในหมบานเดยวกนจะปนจกรยานออก

จากบานมงหนาไปทางทศเหนอประมาณ 2 กโลเมตร

จากนนจงถงทาเรอขามฟากทครอบครวของลลาวดเปน

เจาของ พอแบกจกรยานขนบาโดยสารเรอขามฟากมา

ยงอกฝง ทกคนตองปนจกรยานไปบนถนนลกรงอกราว

5 กโลเมตรจงถงตลาดซงสวนมากเปนทอยอาศยของ

ชาวจนอพยพจากแผนดนใหญรวมตวกนอยจากตลาดไป

อกสก 1 กโลเมตรจงเปนหมดหมายสดทายคอโรงเรยน

ขนาดใหญทเดกชายและเดกหญงเรยนรวมกน

พระบางลอบสงเกตชดนกเรยนของใหญ กวาง

ณพ และเดกชายในตลาดบางคนผรวมชนเรยนเดยวกบ

เขารวมทงรนพทเรยนชนมธยมศกษาปท5พบวาเกอบ

ทกคนใสกางเกงสกากทเรยกวาผา ‘เวสปอยต’ สวนเขา

ปรชาและณรงคชยใสกางเกงผาเสรต

54 พระบางเมอบาน

ความแตกตางของกางเกงเวสปอยตกบผาเสรตใน

สายตาของพระบางคอกางเกงเวสปอยตนอกจากมความ

หนาเหนอกวาผาเสรต มนยงออกรปทรงพองตรงกลบ

กางเกงอยางชดเจนเมอใสคกบเสอนกเรยนสขาวสะอาด

และรดเรยบจงเทกวากางเกงผาเสรต ซงนอกจากผาจะ

บางยงเปนทรงกระบอกทออกจะเชยเสยดวยซ�า

พลบค�าวนหนงพระบางกอดเอวแมและพลาม

พรรณนาสารพดสารพน อกไมกวนตอมากางเกงทใสไป

โรงเรยนทกตวของเขาเปลยนจากผาเสรตเปนผาเวส-

ปอยตเขาไมลมก�าชบใหชางตดขาสนขนมาเหนอเขากวา

กางเกงตวเกาเลกนอยและเนนจบใหพองสะดดตา

คลอยหลงอกไมถงหนงเดอนตอมา พระบางเหน

อกแลววารองเทานกเรยนทใหญกบกวางใสหาใชรองเทา

คเดม เหนออนใดมนยงไมเหมอนกบของใครในโรงเรยน

เดยวกน

“รองเทายเอส อยากไดละส ลองฟงดเวลากเดน

นะ” ใหญพดจบกย�ารองเทาลงบนพนไมหนาหองเรยน

เพอนทงหญงชายหนมามองทางใหญเปนจดเดยวกน

“เสยงดงเอยดๆสะใจจรงๆ”ณพทยงสวมรองเทา

ยหอ‘ดอกเตอร’สกากคเดมแถมเหนนวกอยเทาโผลลอด

รอยขาดเลกนอยออกมาท�าตาโต

“คละเทาไรแพงไหม”ปรชาแทบจะทงแลวรบถอด

รองเทาคใหมของใหญออกมาพนจพจารณาด มนเปน

บญชา ออนด 55

รองเทาสครมทมพนหนาและหวรองเทาเชดขนอยาง

นาประหลาด

“หลายรอยเตยกซอใหของไอกวางกเพงพามนไป

ซอในจงหวดเมอวานกอน” ใหญบอกดวยน�าเสยงปลาบ

ปลม

พระบางนงเงยหฟงอยไมหางจากกลมเพอนนก

เขาเผลอเหลยวไปมองลลาวดเหนวาเธอกมองมายงกลม

ของพวกเขา เมอรวาถกพระบางปรายสายตามาทางเธอ

ลลาวดจงท�าทหยอกเยากบเพอนหญงคนหนง

ค�าคนเดยวกนทเรอนไทย ในขณะลอมวงกนขาว

พระบางชงใจอยหลายครงหลายคราว ทายทสดเขากลน

ใจบอกกบพอ

“พอ ผมชวยลงภารโรงตดหญาเมอตอนเยนกอน

โรงเรยนเลก ไมรเผลอทาไหนเครองตดหญาสะบนกรวด

ใสรองเทาผมขาดเลย”

พอหนไปมองหนาแม แตไมกลาวค�าใด ฝายแม

ถอนหายใจ สายหนาเลกนอย “คมกรวดบาดรองเทา

จนขาดเลยหรอแตแมวานาจะถกคมมดละมง”

พระบางกมหนารทนทวาโกหกพอกบแมไมได

ใหหลงอกไมถงสบวนตอมาพระบางสวมรองเทา

ยหอเดยวกบใหญและกวางใส ในบรรดาเดกชายของ

โรงเรยนเดยวกนมเพยงเขาสามคนเทานนทในยามเดน

บนพนหนาชนเรยนไปไหนตอไหน เสยงจากพนรองเทา

56 พระบางเมอบาน

สมผสกบพนไมดงไดยนจนท�าใหใครตอใครตองเหลยว

มอง

บญชา ออนด 57

8.

เรอนไทยอนเปนเรอนเกดของพระบางตงอย

ไมหางจากถนนมากนก ดานหนาของตวเรอนหนไปทาง

ทศตะวนตกเมอกาวผานบนไดทงเกาขนขนไปจะเหนวา

เรอนหลงใหญประกอบดวยหองเหนอทพอกบแมนอน

คนกลางดวยพนทวางซงแมใชวางตไมลายฉลโบราณเกบ

ขาวของเครองใชทเปนของเกาหายากอาทแกวเหยอก

จานชอนชามเชยนหมากใกลๆกนเปนตไมทพอใช

เกบหนงสอ เหนอขนไปเปนหงพระถดมาเปนหองใตซง

แมใหพระบางแยกตวมานอนตงแตเรยนชนประถมศกษา

ปท5ฝาเรอนทกดานลวนเปนฝาปะกนสวนดานบนมง

ดวยหลงคาแปนเกลดไมสก รางรนส�าหรบรองรบและ

ถายเทน�าฝนจากหลงคาลงสพนดนใชตนหมากขนาดใหญ

58 พระบางเมอบาน

และยาวขดแทนสงกะส ถาไมมใครอยเรอนหลงนจะปด

บานเฟยมลายฉลไว หนาบานเฟยมปไมสกประมาณสบ

แผนเปนพนส�าหรบรบแขกและเพอนบานในยามมาเยยม

หาขางเสาเอกบนบานเฟยมมนาฬกาเรอนใหญแขวนอย

ใกลๆกบตไมลายกนก2ต รวมทงเปนทนงดโทรทศน

ดวย

จากเรอนหลงใหญจะตอดวยนอกชานซงลดหลน

ลงมาจากพนบานราวหนงศอกบรเวณนส�าหรบใชรบแขก

และบางวนพอมกนอนอานหนงสอนานนบชวโมงพนไม

ตรงนอกชานอนคอนขางกวางขวางลวนถกน�าฝนเซาะจน

เกดเปนลวดลายแปลกตา เยองออกไปทางดานขวาเปน

ครวซงมพนทใชสอยไมมากนกจากหองครวเปนระเบยง

เลกๆยนออกไปโดยมหองน�าซอนมมอยขางๆ

รอบบรเวณเรอนไทยแมจะปลกตนพระหงไวคลาย

รวบานภายในรวหนาเรอนไทยตระหงานดวยตนดวงจ�าปา

มราตรและไมดอกอนๆแทรกแซมอยรายรอบสวนดาน

หนาตดๆกบถนนมซมการเวกทพอกบอาสมสนกชวยกน

ปลกไวตงแตสมยพระบางเรมเรยนชนประถมศกษาปท1

พนทดานหลงของเรอนหลงใหญมตนไมใหผลหลายชนด

ทงมะพราวขนนมะมวงทพอแมปลกกนเองและเพอน

บานเอามาปลกฝาก

ตอนสายวนหนงหลงพระบางปนจกรยานออกจาก

เรอนไทยไปแลวแมของเขาเดนเขาไปในหองใตอยางทเคย

บญชา ออนด 59

ท�ามาในชวงลกชายเรมโต

รทงรวาลกชายเรมเขาสวยรน ไมวาจะอยางไร

พระบางคงไมอยากใหใครเขาไปวนวายในหองใตซงเปน

หองนอนของตวเขาเองเปนแน แตดวยความเปนแม

จงกรงเกรงวาหองนอนของลกจะรกรงรงไรความเปน

ระเบยบเรยบรอย ฉะนนภายใน 7 วน แมตองเขาไป

ปดกวาดเชดถใหอยางนอยหนงครงเปนประจ�าสม�าเสมอ

เหมอนตองการสอนลกชายใหเกรงใจในความเปน

สวนตวของผอนอยในทแมของเขาจงพยายามไมแตะตอง

ขาวของเครองใชทคดเหนวาเปนของรกของหวงซงลกชาย

โปรดปรานนอกจากกวาดพนเชดถโตะและรอบบรเวณ

ใหสะอาดสะอานกบหอบเอาทนอนผาหมไปตากแดด

ไวกลางนอกชานดวยเกรงจะเหมนอบเทานน

ฝายพระบางกรบรอยทกครงวาภายในหนงสปดาห

ผเปนแมจะตองเขามาเชดถหองนอนใหเขา บางคราว

พระบางลองวางสงของบางอยางไวเหมอนไมตงใจ ครน

พอกลบจากโรงเรยนแลวเดนเขาไปส�ารวจภายในหอง

ปรากฏวาขาวของเครองใชซงเปนของรกของหวงทจงใจ

ทงเกะกะไวยงคงวางอยเหมอนเดม

เชนนนเอง ไมวาจะจงเกลยดจงชงกลนทนอน

หมอนและผาหมทผานการตากแดดผงลมมาเกอบตลอด

ทงวนเพยงไหนพระบางกลบไมยอมปรปากกบแม

พระบางจะบอกวาตวเองไมชอบในสงทแมอตสาห

60 พระบางเมอบาน

หวงดเพอเขาไดอยางไร ทท�าไดแมตองพยายามกลนใจ

ดวยความอดอด คอทนสดกลนแดดจากเครองนอนไป

จนกวาจะผลอยหลบ

สายวนนน ขณะใชผาเชดโตะกวาดถฝน มอของ

แมบงเอญปดโดนกระปกออมสนหมอวนทปกตแมไมเคย

ขยบเขยอนเคลอนไปจากจดเดมทพระบางจดวางไว แม

ถงกบใจหายวบ

ตอใหรทงรวากระปกออมสนเปนของรกของหวง

ของพระบางแตดวยความเปนแมจงใชสองมอยกกระปก

ออมสนขนเพอทดสอบดใหรแนแกใจ ในทสดผเปนแม

กระจางแจงเตมหวอก

นอกจากรสกวาน�าหนกของกระปกออมสนรปหม

อวนเบาหวว ทงเนอตวและหวใจของผเปนแมกลบเบา

โหวงเสยยงกวา

กอนหนานทแมเขามาปดกวาดหองของพระบาง

หลายครงระหวางเชดฝ นบนโตะซงลกชายใชนงท�า

การบาน บางครงมอบงเอญปดไปโดนกระปกออมสน

ทหนกอง เพราะขางในบรรจไวดวยเหรยญสตางคท

พระบางรวมทงพอและแมชวยกนหยอดสะสมไว

วนนแสดงวาเหรยญเกอบทงหมดหายไป ไมเชน

นนกระปกออมสนคงไมยกขนจากโตะงายๆอยางนน

ดวยวตกวาจะเกดเรองราวลกลามใหญโตค�านอย

แมจงไมเคยแพรงพรายใหพอของพระบางลวงร ทแม

บญชา ออนด 61

พยายามสงเกตดอย อยางเงยบๆ คอลกชายน�าเงน

ทอตสาหสะสมมาเปนเวลาหลายปไปท�าอะไร

จะเรวหรอชา แตวนไหนหากลวงรแมจะตองพด

คยกนสองตอสองกบลกชายเพอท�าความเขาใจวาเรอง

ไหนสมควรท�าเรองไหนท�าไมไดไมเชนนนคนทจะเสยใจ

ตอการกระท�าของพระบางมากทสดคอพอของเขาเอง

หลงขนมาจากเรอขามฟากพระบางจงรถจกรยาน

เขาไปจอดไวใกลเพงหมาแหงนขางทาง ระหวางนนกล

กจอควานมอเขาไปในกระเปานกเรยนใบเของกอนจะ

หยบเอารองเทาคใหมทใชเงนเกอบทงหมดจากกระปก

ออมสนฝากใหญไปซอจากในตวจงหวดขนมาลบคล�า

“โอโฮเอาจนไดพระบาง”ณรงคชยปากอาตาคาง

โพลงค�าอยางกบไมเชอในสงทเหนตรงหนา

“พอซอให” พระบางบอกเสยงแผว ไมมองหนา

ณรงคชยถอดรองเทาคเกาวางไวแลวใสคใหมเขาไปแทน

“พอซอใหแตตองเอาใสกระเปามาเปลยนกลาง

ทางดวย ใครจะเชอ” ปรชาพดระหวางพระบางรวบ

รองเทาคเกายดเขาไปในกระเปานกเรยน

“เออ อยามาขอยมใสแลวกน” พระบางท�าเสยง

เหมอนตดบทขนไปครอมอยบนอานรถจกรยานกอนปน

ชาๆออกไปจากเพงหมาแหงน

ณรงคชยถบจกรยานของตวเองเรงตามตดๆ จบ

จองมองรองเทาคงามทพระบางใสจนแทบไมละสายตา

62 พระบางเมอบาน

“กจะมวาสนาใสเหมอนมงไหมพระบาง”

“เอาอยางนส...” ปรชาพดพรอมหวเราะคกคก

“มงขอยมมนใสสกขางเพอนกนมนไมหวงหรอก”

“บา”พระบางหนไปทางปรชาหวเราะเพราะเหน

ขนกบขอเสนอพสดารของเพอนรก

“คราวนลลาวดกลลาวดเถอะ ตอใหแสรงท�าเปน

ไมสนยงไงกออนเปนขผงลนไฟ” ณรงคชยแกลงเบยด

จกรยานเขาไปใกลจกรยานของพระบางจากนนแหยเทา

เขาไปแตะตรงแขงเพอน

ไดยนค�าณรงคถนดชดเจนพระบางใจเตนเหมอน

กลองรว แตยงกลนใจถามดวยน�าเสยงเขม “พดอะไร

ไมเขาใจ”

“ไมเขาใจหรอไมกลากนแนกเหนแอบมองลลาวด

อยเรอย”

“กเนยนะ”พระบางเกาหวแกรกสายหนาเหมอน

ไมรบร

“เออมงนนแหละไอคณพระบางอยางกบกโงนก

น”ณรงคชยเกรงเทาขางขวาถบสงใหจกรยานของพระบาง

เรงความเรวไปขางหนามากกวาเดม “สารภาพบาปมา

เสยดๆ ไมงนจะบอกลงผใหญวาไมรมงเอาเงนจากไหน

มาซอรองเทาคละตงหลายรอย”

“อยาปากโปงเดยวไมใหลอกการบาน”ปากบอก

ไปอยางนนแตใจพระบางกลบไพลไปคดเรองอน

บญชา ออนด 63

ยงใกลถงรวโรงเรยนเทาไร เหมอนใบหนาของ

ลลาวดยงเขยอนใกลเขามาเรอยๆแมระยะทางจากบาน

กวาจะถงโรงเรยนท�าใหเกดความเหนดเหนอยแตตอนน

พระบางกลบโนมตวไปขางหนาเพอทงน�าหนกเทาเรง

ความเรวใหมากขนเปนสองเทาตว

64 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 65

9.

วนเสารทแลวครนดหมายใหนกเรยนทกคนมา

เรยนร�าไทยเพราะบงเอญวนศกรครมงานดวนตองท�า

รวมกบอาจารยใหญจงเขาสอนตามปกตไมได จ�าเปน

ตองเปลยนมาเรยนพเศษในวนเสารแทน

กวาจะออกจากเรอนไทยได พระบางพรพไรลอง

ใสเสอกบกางเกงอยสามชด ยอเขา หมนตวตอหนา

กระจกเงาทแมเรยกวา ‘คนฉอง’ ซงตงอยในหองใตนาน

หลายนาท ไมนบรวมชวงเวลาพถพถนจบหวจดทรงผม

ทงๆสนเกรยนเกอบตดหนงศรษะ

พระบางใชเวลาปนจกรยานจากเรอนไทยไปถง

โรงเรยนเรวกวาปกต เหนมเพอนรวมหองเรยนเดยวกน

กบเขามานงเลนรอเวลาทครนดหมายอยตรงหนาระเบยง

66 พระบางเมอบาน

บางแลวเขาแสรงเดนไปชะโงกดตรงนนหนไปทางนกอน

จะท�าทไปถามเพอนชายคนหนงซงไมคอยไดพดคยหรอ

สนทสนมกนมากนกวาใหญกวางณพมาถงแลวหรอยง

ความจรงผ ทเขาพยายามสอดสายสายตาแลหา และ

ภาวนาใหมาถงโรงเรยนโดยเรวไวไมใชเพอนชายคนไหน

ทงสน

ยงเหลอเวลาอกราวครงชวโมงกวาจะถงเวลาทคร

นดหมายพระบางเดนหายไปในหองน�าจดการลางหนา

และใชผาเชดหนาชบน�าเชดไปตามเนอตวและซอกรกแร

เหลยวซายแลขวา พอไมเหนใครเดนผานไปมา จงผลด

ขางยกรกแรตวเองขนมาลองสดดม เขาไมแนใจวาเหงอ

ไคลทหยดไหลขณะเรงป นจกรยานจะท�าใหเกดกลน

ไมพงประสงคหรอไม

กอนออกจากหองน�าพระบางไมวายไลสายตามอง

ตวเองทปรากฏอยในกระจกเงาบานใหญ เขารสกพอใจ

กบเสอลายสกอตและกางเกงยนสตวหลวมโพรกยกเวน

รองเทานอกจากมสภาพคอนขางเกามนยงเปนคเดยวกบ

ทเขาใสมาเรยนหนงสอทกวน

เมอกลบถงระเบยงหนาหองเรยนอกครงพระบาง

เหนเพอนเกอบทกคนมาพรอมหนากนเกอบหมดแลว

ใหญนอนหงายเอาหวเทนอยบนตกกวางเหนปราดเดยว

กรวากวางก�าลงใชหวแมมอทงสองขางบบสวใหใหญอย

สวนณพนงลบคล�ารองเทาของใหญราวกบเปนสงวเศษ

บญชา ออนด 67

ทสามารถขออะไรกไดตามใจปรารถนา

พระบางแอบถอนหายใจหลงลอบกวาดสายตาไป

จนทวแตยงไมเจอตวคนทเขาเรยกรองกองอยในอกขอให

มาถงหนาชนเรยนเสยท

แดดสายขบระบายผนหญาตรงสนามหนาโรงเรยน

ใหเขยวขจประหนงมคนเอาสไปไลราดวาดไว แตสไหน

หรอจะเรยกความชนใจเทากบสเหลองตดขาวสวางไสวท

ก�าลงเคลอนผานสนามหญาอยางชาๆใกลเขามาเรอยๆ

“ขอใหนกเรยนยนเรยงตอแถวเปนวงกลมสองวง

ซอนกนวงดานนอกเปนชายวงดานในเปนนกเรยนหญง

เพลงแรกนกเรยนชายจะร�าและย�าเทาอยกบทหมายความ

วาไมตองเดนหนาหรอถอยหลงไปไหนทงสนสวนวงของ

นกเรยนหญงเมอจบทาแลวและจะขนทาใหมใหกาวเทา

ไปขางหนาหนงกาว หมายความวาเราจะสลบคร�ากนไป

เรอยๆจนกระทงเพลงทสองหรอเพลงสามจบ”ครผสอน

อธบายดวยเสยงคอนขางดงเพอใหนกเรยนกวา 30 คน

ไดยนและเขาใจตรงกน

“ครครบ นกเรยนหญงมนอยกวาผชายนครบ”

ใหญยกมอคางขณะพดกบคร

“รแลวจะ ก�าลงจะบอกอยวาใหเธอ นายกวาง

อรรณพไปรวมเปนแถวเดยวกบนกเรยนหญง”

“วาย”กวางรองเสยงตกใจแกลงท�าเปนเอยงอาย

จนเพอนในชนพากนหวเราะ

68 พระบางเมอบาน

“พรอมแลวนะ เรมเลย” ครกลาวจบยนนวมอไป

กดเทปคาสเซตตจากนนปรบมอใหจงหวะและบางครงก

ร�าตามไปดวย

นกเรยนหญงทยนคกบพระบางในตอนแรกไมใช

เดกในตลาดจ�าไดเลาๆวานาจะมาจากอกหมบานหนง

ซงอยไกลจากหมบานขนาดใหญมากดวยความทพระบาง

พยายามท�าตวใหหางจากคนอนในหองเรยนเดยวกน

เขาจงเคยพดกบเพอนหญงทยนคอยกบเขาเพยงไมกค�า

วาพดกบเพอนนกเรยนหญงซงเปนคร�าคนแรกแคนดนอย

ไมกประโยคนกเรยนหญงคนทอยขางหลงถดไปพระบาง

ยงไมเคยพดดวยสกถอยค�าเดยว

แมไมหนไปมองแตเสอสเหลองลออกบกระโปรง

รปทรงสมไกสขาวทเธอสวมใสมาในวนนกลบกระจางชด

อยกลางใจ หวงยามขณะเคลอนลดตดสนามหญาหนา

โรงเรยนมาใกลๆพระบางคลายตวเบาและเหมอนจะลอย

หายไปกบสายลม

ทวงทาร�าล�าดบแรกก�าลงจะผานไป...

เพอนหญงคร�าคนแรกกาวเทาไปขางหนาแลว...

พระบางยนตวแขงทอดงหนงตองมนตรสะกดเงา

ของเธอเลอนลอยคลอยเคลอนมาอยางชาๆ สเหลอง

และสขาวปรากฏเลอนรางอยรมนยนตาแมจะไมพยายาม

ช�าเลองมอง หองทงหองประเดยวเปนหองดบจต สกคร

กลบกลายเปนราวสวรรคชนฟา

บญชา ออนด 69

ลลาวด...เธอมาแลว...

“พระบางพระบางนายพระบาง”

เหมอนคนเพงตนจากภวงค พระบางสะดงเฮอก

สดตวไดยนเพอนหวเราะเสยงขรม

“ครปดเทปแลวเรยกชอเธอตงนาน เปนอะไร

พระบางผเขาสงหรอเปลาท�าไมเธอยนนงเปนหนอยาง

นน” ครผ สอนยนเทาสะเอวจองตาเขมงมาทพระบาง

“แลวดสเหงอโทรมตวเลยเปนอะไรของเธอเนย”

“สงสยเพงจะตกหลมครบ” ณรงคชยตอบแทน

ทงทครไมไดถามเขา

“ตกหลมอะไร”ครขมวดคว

“หลมรกครบ”ณรงคชยตหนาซอหนไปมองปรชา

ทยนหนาเครงเหมอนไมรบลกกบมขซงเรยกเสยงคกคก

จากเพอนรวมหองอกหน

พระบางทางหนงแทบจะมดพนชนเรยนหนไปใน

วนาทนน อกทางหนงอยากปราดเขาไปเขกกบาลเพอน

รวมหมบานทอาจหาญท�าใหเขากลายเปนตวตลกของ

เพอนรวมหองเรยน

นอกจากปรชา ลลาวดยงเปนอกคนหนงซงไม

หวเราะขบขน เธอยนเงยบเหมอนตกตา มองไกลไป

เบองหนาราวกบไมรบรวามเรองอะไรเกดขน

70 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 71

10.

ณรงคชยพยายามรบเรารวมทงเขาไปท�าทาหยอก

ลอตอนพระบางพรมนวตวเองลงบนกตารทเอาตดตวมา

จากเรอนไทย แตไมวาจะใชไมไหนพระบางกลบไมเลน

ดวยมหน�าซ�ายงวางกตารกอนเดนดมๆแยกตวเองออก

ไปดายหญาเตรยมขดแลวยกดนขนเปนรองผกตามท

ครเกษตรมอบหมายใหนกเรยนทกคนตองมแปลงผก

เปนของตวเองคนละแปลงบนพนทดอนตดคลองน�า

หลงโรงเรยน

ดวยความททกครอบครวในหมบานของพระบาง

ลวนท�านาท�าสวนท�าไรทงพระบางปรชาและณรงคชย

จงใชเวลาดายหญา ปรบพนและยกรองขนเปนแปลง

ส�าหรบปลกผกในเวลาไมนานนกผดกบใหญกวางและ

72 พระบางเมอบาน

ณพ ซงเปนเดกในตลาด ปกตไมคอยไดท�างานอน

นอกจากชวยพอแมคาขายหรอไมกมหนาทเรยนหนงสอ

อยางเดยว สงผลใหแตละคนแคดายหญายงตองใชเวลา

นานกวาชวโมง

“จบจอบแทบไมไดมอถลอกปอกเปกหมด”ใหญ

แบมอสองขางของตวเองขน

“กยงกวามงอก แถมหญายงไมหายไปไหน ด

พระบางปรชาณรงคชยสของพวกมนแตละแปลงสดยอด

จรงๆ ใชเวลาแคชวโมงกวาเสรจแลว ออ...” กวางหน

ไปหาณพ หวเราะรวน “นนแปลงผกหรอหลมฝงศพ

กนวะณพ”

“อยามาอ�ากนตอนนเลย กระบมไปทวทงตว ไอ

ใหญมงมเงนจางพวกปรชาณรงคชยท�าส”ณพพยกหนา

ไปทางปรชากบณรงคชยทงวนอยกบงานซงครเกษตร

มอบหมายใหท�าอยางขะมกเขมน

“จางพระบางดกวา ไอนนไมใชเรวอยางเดยว

ยงสวยดวย”ใหญหมายถงแปลงผกของพระบาง

“จางเปนรอยมนกไมเอา ตงแตเรยนร�าเสรจ

ยงไมพดกบใครสกคน”

“พระบางชอบลลาวดจรงหรอวะ” ณพมองหนา

คลายจะถามกวาง

“ไมรส แตสงเกตลลาวดกเฉยๆนะแหมขนาด

บานอยใกลกนกบกยงไมคอยจะคยดวยเลย”กวางชะเงอ

บญชา ออนด 73

มองไปยงรางของเดกหญงรวมหองเรยนผสวมกระโปรง

สมไกสขาวแตตอนนเขลอะไปดวยคราบดนโคลนจาก

ความพยายามยกรองดนขนเปนแปลงผก

นอกจากกวางใหญณพทก�าลงทอดสายตามอง

ไปยงลลาวด ยงมสายตาอกคหนงซงแมจะพยายามหก

หามใจอยางไรกลบอดเหลยวมองไปทางเจาของกระโปรง

สมไกสขาวตดกบเสอสเหลองลออผถอจอบยนเกๆกงๆ

ไมได

ถาเมอชวงสายเขาไมกลายเปนตวตลกของเพอน

รวมหองเรยน อาจเปนไปไดวาตอนนพระบางคงท�าท

เดนไปเปรยกบลลาวดวาตองการจะใหเขาชวยท�าแปลง

ผกใหหรอไม แมการกระท�าอยางนนจะเปนเปาสายตา

หรอตกเปนเหยอใหเพอนคนอนหยบยกมาหยอกลอ

นนทาทวาเพอนชายหลายคนกระทงเพอนหญงบางคน

ทเตบโตมากบเรอกสวนนาไรตางลวนสมครใจใหความ

ชวยเหลอเพอนคนอนอยบางเหมอนกน

อาจเปนเพราะลลาวดไมคอยสงสงหรอจบกลม

กบใครนอกจากอรญญา ธนษฐา ลดดา เพอนในหอง

เดยวกนจงไมคอยมใครกลาเขาไปกล�ากรายกบโลกสวนตว

ของเธอ

พระบางช�าเลองมองเหนใหญกวางณพผละจาก

ดามจอบจากนนเดนจบกลมกนไปหาปรชาและณรงคชย

พดคยหยอกลอกนพกใหญกอนจะพากนมงหนามาหาเขา

74 พระบางเมอบาน

พระบางแสรงท�าไมเหนและไมสนใจ ครนคดไปพลางวา

จะรบมอหรอตอบโตอยางไรถาเพอนมากวนใจถามถง

เรองระหวางเรยนร�าแลวเขายนเงยบงนเปนหน

“ไปเลนบาสเกตบอลกนดกวา” กวางสงเสยง

ชวนทงๆ ยงเดนมาไมถงแปลงผกทพระบางยกรองเสรจ

เรยบรอยแลว

พระบางยงคงกมหนากมตาปรบแปลงแตงหนาดน

เหมอนไมไดยนค�ากวางเอยปากชวนณรงคชยจงตะโกน

สมทบอกเสยง“อาทตยหนาโนนครเกษตรถงจะตรวจวา

แปลงผกใครเสรจหรอไมเสรจไปเลนบาสกนดกวา”

ณรงคชยรดวาถาเปนกจกรรมทางดนตรกบกฬา

ไมวาจะเปนประเภทไหนพระบางมกไมปฏเสธ และแลว

กเปนจรงเมอเหนพระบางแบกจอบขนบาแสดงวาเขาเรม

หายขนเคองแลว

“เลนกนแคนเหรอ” พระบางถามแตไมมองหนา

ทกคน

“เดยวชวนคนอนไปดวย เลนทงทมนตองใหครบ

ทม” ใหญพดจบเอยวตวไปตะเบงเสยงเรยกเพอนชาย

และหญงทชอบเลนกฬาใหพากนไปยงสนาม

จากนนเพอนรวมชนทงชายหญงเกอบสบคนเดน

ตามหลงกลมของกวางไปยงสนามบาสเกตบอล ขณะ

เดนผานพนทแปลงผกของเจาของกระโปรงสมไกทกคน

ไดยนเหมอนกนวา“เราขอเลนดวย”

บญชา ออนด 75

พระบางใจหายวาบ เขาไมลวงรมากอนเลยวา

ลลาวดชอบเลนกฬาเหมอนกน ทส�าคญเขาอาจถก

แบงขางใหเลนทมเดยวกบเธอ

คดถงเรองตองเลนบาสเกตบอลอยในทมเดยวกน

พระบางมอนกมหนากลนน�าลายหายใจตดๆขดๆเขา

จะตสหนาอยางไรหากลลาวดสงบอลใหทวาเขากลบ

ชตบอลไมลงหวงท�าคะแนนไมได

แตทท�าใหพระบางตองลอบเปาปากทอดถอนใจ

คอเขาจะท�าอยางไรหากไมไดอยทมเดยวกบลลาวด

ระหวางกวางก�าลงจดแบงวาใครจะอยทมเดยวกน

กบใคร ลลาวดทเดนหายไปในหองน�าหญงกวกกลบมา

พรอมกบกางเกงขาสนสชมพพระบางขมใจไมตวดสายตา

ดแตกลบอดรนทนไมไดใจเตนไมเปนส�าเรมรสกน�าลาย

เหนยวคอเขาภาวนาขอใหเธออยทมเดยวกบเขา

แลวอกไมถง20นาทเรองทพระบางคดวกไปวน

มาและยงไมร วาผลสดทายจะลงเอยแบบใดกกระจาง

หวใจจนเขาเองแทบกาวขาไปยนอยกลางสนามไมออก

นนเปนเพราะเจาของกระโปรงสมไกอยอกฝาย

ซงหมายถงไมใชทมเดยวกน

กวางณพ ปรชา เลนบาสเกตบอลคอนขางเดน

ทงปองกนและรกขนไปท�าคะแนนคลองแคลววองไว

สวนใหญกบพระบางกหาไดฝมอออนดอยกวาเพอน

สองคนทอยคนละทมกนไม ทงสองฝายมผหญงรวมทม

76 พระบางเมอบาน

อยสองคน

ณรงคชยทอยทมเดยวกบใหญและพระบางนาจะ

เปนคนเดยวทถกลลาวดแยงบอลไปไดงายๆ ท�าใหใหญ

ตองกางมอสองขางเขาไปขวางไมใหเธอพาบอลบกไปชต

ท�าคะแนน

ลลาวดหลอกโยกตวไปทางซายครนพอใหญถลน

ตวจะตามไปเธอกลบใชความรวดเรวเบยงพาบอลไปอก

ขาง พระบางเหนดงนนไมวาจะอยางไรกตองตดสนใจ

ใชตวเขาขวาง ไมเชนนนทมของเขาตองเสยคะแนนและ

ไลตามอกหลายเหนอยเปนแน

ตงแตเกดมาพระบางเพงรบรวามความรสกหนง

อบตขนในชวกงเสยวหายใจเดยว แตกลบเหนยวรงและ

ฝงลกอยกลางใจไปตราบนรนดรกาล

บญชา ออนด 77

11.

เสยวจนทรยงทอแสงร�าไรอยปลายฟา พระบาง

นอนลมตาพลกตวไปมาเพราะพยายามขมใจขมตานอน

เทาไรกไมหลบ คดคะเนคราวๆ เขาเดาวาตอนนเกอบ

ตสซงหากยงคงเปนอยางนโอกาสจะเผลอนงสปหงก

ยามเรยนหนงสออย ในหองเรยนเปนเหตใหเพอนๆ

หวเราะเยาะคงมทางเปนไปไดสงมาก

อกไมถงอดใจตอมาเสยงนาฬกาโบราณเรอนใหญ

กงวานขนสครงพระบางถอนหายใจอยในความมดยกมอ

ซายขนกายหนาผากอารมณความรสกทเพยรสะกดกลน

พลนจโจมโถมเขาใสจตใจเบองลกขนมาอกแลว

เมอตอนบายในสนามบาสเกตบอล ชวงจงหวะท

เขาตดสนใจขยบเทาเขาไปขวางทางระหวางลลาวดจะพา

78 พระบางเมอบาน

บอลเขาไปท�าคะแนนวบหนงนนหนาขาของเธอกสมผส

ตรงบรเวณหวเขาของเขา แตนนยงไมชวนสะทกสะทาน

เทากบวนาททรางของเธอเสยหลกจนโผปะทะกบตวเขา

อยางแรง ลกบอลกระเดนหลดออกจากมอเธอซงเขา

สามารถขยบเทาไปควาเอามาไวได เสยดายขณะนนเขา

ยนตะลงงนประหนงถกตอกตรงอยกบท จนลลาวดถลน

รางตามไปกอนจะตะปบบอลไวในครอบครองจากนนจง

บรรจงสงบอลลอดหวงท�าคะแนนน�าหางไปอยางเหนอชน

ความรสกนกคดทเวยนวนสบสนมาตงแตหวค�า

กระทงเสยงไกขนดงถกระชนขนเรอยๆ หาใชเปนเพราะ

ทมของเขาพายแพหลงหมดเวลาการแขงขนทวากลบเปน

ชวงเวลาสนๆ เพยงไมกวนาททรางของลลาวดโผเขามา

ปะทะกบหวางอกของเขาดวยความรนแรง

ชางเปนความรนแรงทนมนวลชวนเคลมฝน

ชางเปนชวงเวลาแสนสนทยาวนานและฝงลกอย

ในหวงยามความรสกเหนอจะพรรณนา

พระบางหลบตา สดลมหายใจหอบใหญ ในชวต

ของเขายงไมเคยมกลนใดๆ หอมจนลมหายใจแทบขาด

หวงเทากบกลนกายของลลาวดในยามรางของเธอกบเขา

กระแทกกระทบซงกนและกนแมเปนหวงเวลากระชบสน

กตาม

หลงเดนออกจากสนามบาสเกตบอลพระบางตงใจ

จะไปกลาวค�าขอโทษทเขาโถมตวเขาไปขวางทางระหวาง

บญชา ออนด 79

ลลาวดเบยงตวหลอกใหญเพอจะพาบอลเขาไปท�าคะแนน

จนท�าใหเธอเสยหลกแลวชนกบเขาอยางแรง แตลลาวด

ท�าทาทราวกบไมมเรองผดปกตใดๆเกดขนเดนเนบเนอย

ตดสนามหญาโรงเรยนมงหนาไปทางตลาดอนเปนบาน

ของเธอเพยงล�าพง

พระบางออกอาการเกอๆ เขนๆ เหมอนจะเดน

ตามลลาวดไปทายทสดตองหกใจกาวตามหลงใหญกวาง

และเพอนชายไปลางหนาลางตวทเตมไปดวยเหงอ ณพ

ถอดเสอท�าทเปนพดใหพระบาง กวางปองปากพดเบาๆ

วา“ไอณพมนก�าลงพดเอากลนไอลลาวดจากตวพระบาง

มาทางมน”

ปรชาหนไปมอง เหนวาจรงอยางทกวางสพยอก

เนองจากแทนทจะใชเสอพดใหพระบางณพกลบพดให

ลมพงมาทางตวเอง

“กไมไดตงใจจรงๆนะมง”พระบางสายหนา

“ไมไดตงใจแตจงใจเลยแหละ”ใหญแซวแลวหวเราะ

“น มมากมย” ณรงคชยกระแทกไหลตวเองกบ

หนาอกพระบาง

“ทะลง กไมลามกเหมอนพวกมงหรอก”น�าเสยง

พระบางเรมฉนเฉยวหนหลงเดนหนกลมเพอนตรงไปควา

กตารแลวดงไปยงจกรยานทจอดอยความจรงเมอครเขา

คดจะลางหนาลางตวเหมอนเพอนแตแวบหนงของความ

รสกเขาตดสนใจปลอยใหเสอเปยกชนไปดวยเหงอ

80 พระบางเมอบาน

ปรชากบณรงคชยมวแตรอลางตวลางหนาจงท�าให

ลาชาถงกบถบจกรยานตามหลงพระบางไมทนอนทจรง

เยนวนนพระบางตงใจจะขจกรยานมงหนากลบบานตาม

ล�าพงอยแลว ดงนนเขาเรงปนวงลอใหเรวขน ครนแนใจ

วาไมมใครตามมาทน พระบางจงเรมชะลอความเรว

ปลอยสองมอใหเปนอสระจากจกยาน ชสองแขนขนฟา

ยมราและใจลอยจนกลบถงบานราวกบคนเสยสต

ใกลจะตหา ทวาเสอทบดนเหงอแหงสนทไปนาน

แลวยงคงอยในออมกอดของพระบาง หลายครงเขาใช

เสอปดหนาคลมตาราวกบจะใชเปนเครองมอท�าใหชวย

หลบลงใหไดแตอกไมนานกตองคอยๆปดออกไปเพราะ

พอเสอปดหนาคลมตานานเทาใดคลายกลนกายของ

ลลาวดใกลจมกของเขามากขนเทานน

พระบางยงคงนอนพลกซายปายขวาพยายามขม

ตาหลบลงใหได สกพกหนงเขาถงกบใจหาย เปนไปได

อยางไรลลาวดมาหาเขาถงหองนอน

“ลลาวด”พระบางเรยกชอเธออยางชดถอยชดค�า

เปนครงแรก ปราดวงดวยความตนเตนไปทหนาประต

“ไมใชส เราฝนไปตางหาก”เขายนเขาออนหนาละหอย

แขนตกแนบล�าตว

“ฝนทไหนเรามาหาเธอจรงๆพระบาง”ลลาวดท

ยนสงบนงอยเบองหนาหางจากเขาไมถงวายงคงสวม

เสอสเหลองลออกบกระโปรงสมไกสขาวราวกบยงไมได

บญชา ออนด 81

แวะไปทบานของตวเองหลงดมเดนออกจากสนามบาส-

เกตบอล

“เธอเดนมาหรอ” พระบางจงมอลลาวดมานงลง

บนเตยง“รจกเรอนของเราไดยงไง”

“ท�าไมจะไมร เราแอบยองตามมาเปนประจ�า”

จบค�าลลาวดวางมอออนนมของเธอลงบนมอของเขา

พระบางใจหายวาบมองไปทประตหองนอน“พอ

กบแมเราเหนเธอเดนขนเรอนมาหรอเปลา”

“ไมมใครเหนหรอก”ลลาวดโนมหนาเขามากระซบ

บบมอเขาแนน

ดวยความตนกลว พระบางรวบรางลลาวดเหาะ

หนไปทางหนาตาง“เราจะพาเธอไปสวรรค”

“นนส เรารวาเธอตองพาเราไป ไมงนไมมาหา

หรอก” กระโปรงสมไกทลลาวดสวมใสถกลมพดกระพอ

ขนมาเหนอหวเขาจนเธอตองใชสองมอรวบเขามาแนบ

กบล�าตวหนาแดงระเรอเมอเหนวาพระบางปรายตามอง

อยกอนแลว

ยงใกลสรวงสวรรคเทาใดพระบางยงหวใจไหวระรว

พอผานบงบวขนาดใหญเขาไดยนลลาวดเอยดวยน�าเสยง

เอยงอายออกมา “เธออยาไปจบดอกบวตมนะ เดยวแม

เราโกรธ”

“เอา!นนบวของสวรรคแมเธอจะโกรธไดไง”

พระบางเออมมอสนเทาก�าลงจะสมผสดอกบวตม

82 พระบางเมอบาน

เสยงฟากลบครางครนขนทงทแดดแผดจา พระบางแนบ

ล�าตวของเขาเขากบเอวของลลาวดกอนจะทะยานเหาะ

พาหนไปยงปยเมฆสขาว แตเขากลบงวยงงสงสย ไมร

ตวเองมายนรองเพลงหนาชนเรยนไดอยางไร ทส�าคญ

ไมมใครอยในหองเรยนสกคน ยกเวนลลาวดทตอนน

นงกางเกงขาสนตวเดยวกบทเปลยนใสในขณะเลนบาส-

เกตบอลดวยกน

แมเวลาอยคนเดยวพระบางมกจะชอบรองเพลง

ลกทงทพอเปดฟงรบวนใหม แตเขาไมเคยรองไดไพเราะ

เหมอนตอนน

ใชแลวตองเปนเพราะลลาวดวนนเขาจงถายทอด

อารมณความรสกผานเสยงเพลง ‘คนนนสวรรคลม’ ท

ครไพบลย บตรขน แตงจนอดซาบซงในน�าเสยงตวเอง

ไมได

“นบวาเปนวาสนา ไดมาสวรรคอ�าไพ เพลนชม

ภรมยนภางคจนพานองนางหลงไปผานเมฆร�าไรมาพบ

บงใหญอโนดาตงาม ไทรยอยหอยกงทงกานคลมน�า

สคราม บวนอยอรามงามนาภรมย เสยดายมทนเดดบว

สวรรคชมคนนนสวรรคลมเสยงฟาเสยงลมฝนพรางพรม

พหนาวจนสน...กลบกลายเปนฝนไป...

พระบางสะดงสดตว เบกนยนตามองหาลลาวด

หนาหองนอนไดยนเสยงเคาะดงตงตง เงยหฟงสกครจง

รวาแมของเขาเรยกสวนเสยงเพลงทคดวาตวเองเปนคน

บญชา ออนด 83

รองทแทเปนเสยงของทล ทองใจ ซงพอเปดฟงรบเชา

วนใหมนนเอง

84 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 85

12.

หลงน�าสตางคทแอบแคะออกมาจากกระปก

ออมสนรปหมอวนฝากใหญไปซอรองเทาคใหมจากใน

ตวจงหวดผานมาได 3 วน พระบางยงไมเหนแมแตเงา

ของลลาวด ตอจนเชาวนทสทลลาวดไมมาเรยนหนงสอ

พระบางจงตดสนใจหาวธเพอท�าใหตวเองลวงรสาเหต

ใหไดว าท�าไมคนทเขาอยากใหเธอแสดงทาทสนใจ

ในยามเหนเขาสวมรองเทาคใหมราคาหลายรอยบาท

จงหายตวไปอยางไรรองรอย

ความจรงเพยงแควนแรกทลลาวดขาดเรยนจตใจ

ของพระบางกระวนกระวายไมเปนอนกนอนนอนยงพอ

ลวงเขาสวนทสองนอกจากเรยนหนงสอไมรเรองพระบาง

ยงแทบไมไดยนเสยงครสอนเขาพยายามแกลงถามใหญ

86 พระบางเมอบาน

กบกวางถงเรองผคนในตลาดท�านองวามรานรวงไหน

ปดเปดบางเผอจะไดไมเสยเวลาไปหาขาวของทพอฝาก

ใหซอกลบบานครนพอจะวกถามเกยวกบรานเครองเขยน

พระบางกลบอ�าองอกอกดวยเกรงวาเพอนจะจบไดไลทน

ซงนนจะท�าใหเขากลายเปนตวตลกใหเพอนรวมชนเยาะ

เยยสบโขกไปอกนานนบเดอน

นหาใชเปนวนแรกทพระบางปนจกรยานผานหนา

รานขายเครองเขยน กอนจะเวยนกลบมาอกหลายรอบ

เชาวานนกอนจะมงหนาไปโรงเรยน พระบางแสรงวา

ตวเองมธระจ�าเปนตองผานรานรวงตางๆอยางหลกเลยง

ไมไดหวใจของเขาเตนราวกบกองเพลในยามเหนหลงคา

รานเครองเขยนลบๆอยเบองหนาแตอกอดใจตอมากลบ

บงเกดความเกอเขนเอยงอายอยางไมเคยเปนมากอน

แรกทเดยวเขาแกลงเมยงมองไปยงรานโชหวยฝงตรงขาม

คลายจะหาซอสนคาสกอยางสองอยาง จนเผลอผานไป

ถงรายขายกวยเตยวตาดยทเขาไมกลาแมแตจะหนหนา

ไปมองจงรบตะลตะลานเลยวรถจกรยานกลบมาผานใหม

พรอมกบเสยงเตนของหวใจไหวระรว

นอกจากมความหลงฝงใจจนท�าใหไมอยากผาน

หนารานกวยเตยวตาดยพระบางยงกลวอกวาจๆ ลลาวด

จะเดนออกมาหนารานขายเครองเขยนและบงเอญมอง

เหนหนาเขาทขาวซดซงนนอาจจะท�าใหเธอเดาไดในทนท

ทนใดวาลกๆ ของหวใจเขาคดประการใดกบเธออย แต

บญชา ออนด 87

วานนไมวาจะพยายามเลยวจกรยานผานไปชะแงแลดรอบ

แลวรอบเลาเขากลบไมเหนลลาวดนงหรอนอนอยในราน

ขายเครองเขยน

วนนเปนวนทสทลลาวดขาดเรยน ชวงเชากอน

เขาหองเรยนพระบางขจกรยานดวยจตใจหอเหยวเทยว

ผานไปผานมาหนารานขายเครองเขยนไมต�ากวาสามรอบ

กระนนกยงหาค�าตอบทเปนความกระจางไมได สดทาย

พอโรงเรยนเลกพระบางรวบรวมความกลาไมปรปากบอก

ปรชากบณรงคชยวาตอใหฟาถลมดนทลายหรอทายทสด

เขาตองไดรบความอบอายปานใดกจ�าเปนตองไปยง

รานขายเครองเขยนใหได

รานขายเครองเขยนกระจางอย กลางตา ทวา

พระบางกลบเหรถจกรยานไปทางรานโชหวยทอย ฝ ง

ตรงขามพอจอดรถเสรจสรรพกกมหนางดๆผานสนคา

นานาชนดเขาไปในรานโชหวย จากนนท�าทวาลมอะไร

สกอยางพลางหนหลงกลบลวงสองมอควานหาทงกระเปา

เสอและกระเปากางเกงอาซมรบเดนออกมาถามวาจะซอ

อะไรเขาแสรงสายหนายมแหยและกลาวค�าขอโทษ

แมจะเกกงลงเลอยหลายนาทแตบดนพระบางมา

ยนอยในรานเครองเขยนดวยเนอตวเยนเฉยบ เขาคงยน

เงยบอยตอหนากระปกใสปากกาอยอยางนนถาไมไดยน

เสยงหนงดงขน

“ซออะไรจะ”

88 พระบางเมอบาน

พระบางสะดงเฮอกเหมอนถกไฟจเสยงทรองถาม

เปนเสยงผหญงและฟงอยางไรกเหมอนเปนเสยงลลาวด

เพยงแตมความออนโยนกวา พอเงยหนาแวบหนงขนไป

มองพระบางตองลอบถอนหายใจออกมา

เจาของเสยงเปนหญงเกอบรนราวคราวเดยวกน

กบแมของเขา หากใหเดาอาจจะอายนอยกวาไมนาเกน

3-4 ป ปราดเดยวพอเหนหนากร ทนทวานคอแมของ

คนทเขามาตามหา

“ซอ ลลา...” โชคดเสยงของเขาเบาและหายจาก

ล�าคอไปในเสยววนาทตอมาพระบางกมหนาเนอตวชา

ราวไฟฟาชอรต

“หนมาหาซออะไร”เปนสมเสยงทฟงแลวอบอน

“ผมผมผมมาซอปากกาครบ”พระบางกมหนา

งด

“ปากกาด�าหรอปากกาแดง ลองเลอกดส เขยน

ใสในกระดาษขาวดกอนเผอดามไหนหมกไมออกจะได

ไมตองเสยเวลากลบมาเปลยน”

ยงฟง พระบางยงรบรวาผเปนแมของลลาวดท

ชอ‘เจนาง’เปนคนเมตตาอารเขาเขามาในรานไมกนาท

ยงรสกผอนคลายท�าใหเรมเงยหนาขนอกครง

เจนางชางมใบหนาเหมอนลลาวดควเขมนยนตา

ด�าขลบ แตรปรางทวมกวาและสงไมนาจะถงบาลลาวด

นอกจากนสผวยงไมขาวเหมอนคนจนทวไป อาจเปนไป

บญชา ออนด 89

ไดวาลลาวดไดสวนสงมาจากพอ สวนผวพรรณของเธอ

เหมอนทางแมมากกวา

พระบางทดลองเขยนปากกาลงบนกระดาษขาว

เจนางยนมองเขาอยไมหางมากนก สกพกเจนางเดน

อมยมเขามาใกล ใชมอขางขวาจบลงตรงไหลของเขา

ราวกบเหนเปนลกหลานพระบางงงงนหนไปสบตาทจอง

มาดวยแววตาทอประกาย

ฉบพลนทนใดทเจนางเหนและอานชอกบนามสกล

ของเขาทปกไวตรงอกเสอดานซาย พระบางไดยนเจนาง

พดกบเขามากมายหลายประโยค ส�าเนยงเสยงทเจนาง

พดคยลวนเปนภาษาถนของเขา พระบางเนอตวเรมสน

เทาหวใจเตนเราๆดวยอารมณพลงพลานดาลเดอดขน

เรอยๆ

พระบางวางปากกาลงบนกระดาษขาวดวยมอสน

ระรก กเสยงตะโกนกองอยในหองหวใจวาท�าไมเจนาง

จงตองลอเลยนดวยการแสรงพดภาษาถนทไมคนชนกบ

เขาดวยเจนางควรพดอยางทเอยปากถามเขาในตอนแรก

ขณะเดนเขามาในราน ไมใชเยาะเยยหยามหยนในทนท

ทอานนามสกลของเขาแลวลวงรหรอเดาวาภาษาถนของ

เขาตองพดอยางไร

เสยดายเปนแมของลลาวดมเชนนนอาจเปนไปได

วาพระบางตองยอนถามกลบวาท�าไมเจนางจงตอง

ลอเลยนเขาใหอบอายขายขหนาจนแทบจะมดดนหนไป

90 พระบางเมอบาน

ในบดดลนดวย ทงๆ ททกค�าพดทเขาตอบกลบไปใน

ทกครงทเจนางถาม เขากพยายามพดอยางใหญ กวาง

หรอกระทงเจนางและลลาวดพดไมมค�าใดไหนเลยทเขา

จะเผลอหลดปากเอยภาษาถนของตวเองออกมา

หรอเปนไปไดวาเจนางเดาวาเขาคดอยางไรกบ

ลลาวด ทส�าคญพอรวาเขาเปนเดกทปนจกรยานแลวนง

เรอขามฟากมาจากอกหมบานหนงจงจงใจกดกนกลน

แกลงแตแรกพบเจอ

ยงคดพระบางยงหนหนพลนแลน ใบหนาทเคย

ยมแยมเปลยนเปนบดบงและกมต�า ก�ามอทเหงอชน

แนนทงสองขาง

เจนางยงไมรวาพระบางโกรธจงยงคงวางมอไวบน

ไหลของเขาพระบางถอยเทาออกมาอยางรวดเรวเจนาง

ชกมอกลบยมเจอนพระบางไมยอมแมแตเบอนหนากลบ

ไปมองจงจกรยานและเรงปนวงลอใหเรวสดเทาทจะท�าได

เขารสกอบอายยงกวาถกใหญ กวาง หรอณพตะคอกใส

หลายเทาพนทว

บญชา ออนด 91

13.

เยนย�าตะวนรอนออนแสง กระนนยงไมออนลา

โรยแรงราวหวใจจะขาดรอนเหมอนทพระบางผจญอยใน

ตอนน หากเจนางไมใชแมผใหก�าเนดลลาวดเขาคงจง

เกลยดจงชงเจนางไปตลอดทงชาตแตวาไปแลวแมเจนาง

จะเปนคนจนในตลาด ทวาส�าเนยงเสยงทแสรงพดกบ

เขาฟงราวกบเปนคนหมบานเดยวกนจรงๆอาจเปนไปได

วาเนองจากรานขายเครองเขยนเปดมานาน แตละวนม

ลกคามากหนาหลายตา ดงนนเจนางผเปนแมคาจ�าตอง

พยายามฝกถอยค�าสนทนาซงเปนภาษาทไมมใครในตลาด

พดไดแมแตคนเดยว

ส�าหรบเจนางการพดดวยส�าเนยงเสยงถนของ

หมบานอนอาจเปนความภาคภมใจซงท�าใหชาวบานทเปน

92 พระบางเมอบาน

เจาของภาษาเลอกจะมาซอสนคาเพราะความคนเคยเปน

กนเอง แตพระบางไมไดคดอยางนน สงทเจนางจงใจ

กระท�ากบเขาถอเปนการดถกอยางรนแรง

อยางไรกตามพระบางยงขบคดดวยวาจะกลาวหา

เจนางเจตนาดหมนดแคลนกไมถกตองเสยทเดยวนก

เพราะเขาเองรวมทงพอแมอาสมสนกนาดวงเดอนและ

คนอนๆ ในหมบานของเขาตางหากทสมควรใหคนใน

ตลาดอาทเจนางใหญกวางณพรวมทงพวกตางหมบาน

แอบหวเราะขบขน เพราะในความเปนจรงแมจะอยตาง

หมบาน คนละต�าบล กหาใชหางไกลจนไปมาหาสกน

ไมได พระบางไมเขาใจวาท�าไมพวกผใหญในหมบาน

เดยวกนกบเขาจงไมน�าเอาส�าเนยงเสยงพดของคนใน

ตลาดมาเปนแบบอยาง ยงวฒนธรรมประเพณทเชยและ

ลาหลงยงจ�าเปนตองยกเลกเปลยนแปลงใหเปนน�าหนง

อนเดยวกนกบพวกในตลาดใหได ไมเชนนนผคนและ

หมบานกจะถกเยาะเยยหยามหยนไปจนดนกลบหนา

พระบางกระหวดคดถงดวงตาด�าขลบของลลาวด

ปานฉะนเธอไปอยแหงหนต�าบลไหนสขสบายหรอเจบไข

ไดปวยอยางไรไมอาจรเขาขนลกซเปาปากพรเมอนกถง

เชาวนแมของเขามาเคาะประตหองเรยกเพราะนอนตน

สายผดปกต

คอนแจงกอนแมจะมาเคาะหองรองเรยกพระบาง

ฝนอยางไมเคยฝนเยยงนนมากอน เปนฝนแรกทเขา

บญชา ออนด 93

อยางไรไมอาจลมไดเปนความฝนถงทนลนใจไมตางอะไร

กบความจรงในวนาททรางกายของเขากระทบกระแทกกบ

รางหนนนมของลลาวดในสนามบาสเกตบอล

พระบางชะลอความเรวรถจกรยานใหชาลงเมอพน

โคงซงก�าลงจะเลยวเขาเรอนไทยภายในใจของเขาขณะน

เรมคลายความขนมวเรองเจนางลงไปมากแลวควนฟนท

แมกอลอยเปนสายสขาวเหนอหลงคาครว ทกๆ วนเมอ

ขจกรยานผานซมการเวกแลวตอดวยรวพระหงมาแลว

จากนนถดมาจะเหนเรอนไทยกบดวงจ�าปาตนใหญอยาง

ถนดชดเจน ทวาวนนกลบมภาพหนงซงเพมเขามาและ

ท�าใหอารมณขนของหมองใจทเพงจะหายไปปะทขนอก

เหนอยเตมตารอยเตมใจพระบางกลบท�าเหมอน

เดกหญงทยนอยใกลๆตนดวงจ�าปาผนนเปนอากาศธาต

ไรซงตวตนหรอเปนคนไมเคยรจกมกคนกนแมแตนอย

หลงถอดถงเทาและรองเทาออกแลวพระบางหยบ

กระบวยกะลามะพราวตกน�าฝนจากตมทตงอยตนบนได

มาใชลางเทาท�าความสะอาดในใจครนคดวาสาเหตอนใด

จงท�าใหเดกหญงมาปรากฏตวอย ทเรอนไทยของเขา

ในเวลาเยนย�าค�าคลอยอยางน ตวดหางตาไปทางตน

ดวงจ�าปาเหนวาเดกหญงตาแปวทจองมองเขาอยกอนแลว

ท�าหนาปนจมปนเจอออกอาการตกใจเลกนอย กอนจะ

หนไปทาบแขนลงกบกงตนดวงจ�าปาราวกบวาเธอเองก

ไมสนใจไยดทเหนเขาก�าลงจะขนไปบนเรอนเหมอนกน

94 พระบางเมอบาน

พอใสแวนสายตานอนอานหนงสออยบนเสอกก

พระบางรดวาไมควรกวนพอแตพอเขาก�าลงจะเขาไปใน

หองใตพอกกลาวค�าทกทาย เขาเรมหงดหงดใจใสผเปน

พออยางไมเคยรสกมากอน สงทท�าใหพระบางหงดหงด

เปนเพราะพอทกทายเขาดวยภาษาถนเขาท�าเปนไมไดยน

เดนตรงดงไปหาแมในครว กระพมมอไหวแมและเดน

เขาไปกอดเอวแมลบศรษะเขาอยางแผวเบาแตกลบอบอน

ในทกครงหลงกลบจากโรงเรยนมาถงเรอนไทย พระบาง

อดแปลกใจไมไดทแมไมเอยปากพดถงเดกหญงคนนนให

เขาฟงวาเธอมธระปะปงอะไรจงมาถงเรอนไทย หรอทง

แมและพอคดวาเปนเรองปกตทงคจงไมเอยอะไรใหฟง

พระบางนงเงยบอยบนโตะท�าการบาน กระปก

ออมสนรปหมอวนยงวางอยทเดม แสดงวาแมซงเขามา

เชดถหองนอนใหเขาไมเอะใจวามเรองผดปกตเกดขน

โนมตวไปหยบกตารมาไลนวลงบนสาย ฮมเพลงฝรงท

พยายามแกะโนตเลนมาตงแต 2-3 วนกอน กมหนา

กมตาหกใจไดไมทนจบเพลง พระบางเผลอตวเงยหนา

ขนอก หลงนงมองอยชวครพระบางจงเรมรวาเดกหญง

คนนนมาท�าอะไรตรงดวงจ�าปาตนใหญภายในเรอนไทย

ของเขา

“บาจรง”พระบางคดอยางทสบถออกมาถาไมบา

หรอเสยสตใครจะมารายร�าอยหนาตนดวงจ�าปาอยางนน

และมนไมใชเปนบานของเธอ

บญชา ออนด 95

ยงมองยงเหนยงอารมณแทบปะทคคงยงคดยงหา

ตนสายปลายเหตไมไดวาท�าไมเดกหญงจงตองท�าเชนนน

ในทสดพระบางอดรนทนดไมไหวตองปรออกจากหองใต

เดนเหมอนวงลงบนไดไปหาเดกหญงทนงผาซนร�าฟอน

อยหนาตนดวงจ�าปา

“ท�าอะไรดวงจ�าปา”พระบางจองหนาถามหวนๆ

ดวยส�าเนยงเสยงของคนในตลาด

“ซอมฟอนดวงจ�าปาจะ”

“โรงเรยนไมสอนใหพดภาษากลางหรอไง”พระบาง

ท�าตาขวางเขาใสหลงไดยนดวงจ�าปาตอบค�าเปนภาษา

ถน”

“สอนจะ แตคยกบพพระบางจะพดภาษากลาง

ท�าไม เรากตองพดภาษาบานเราส” ดวงจ�าปาท�าหนา

งวยงง

“บานตวเองกมไมยอมไปร�ามาร�าท�าไมทเรอนพ”

“เรอนแพดวงจ�าปาไมมตนดวงจ�าปา ครบอกวา

หากอยากฟอนดวงจ�าปาใหเหมอนตองซอมร�าทตนจรง

จะไดรวาตนดวงจ�าปาออนชอยอยางไร...”

ไมปลอยใหเดกหญงนงผาซนกลาวจบค�าพระบาง

โพลงสวนออกไปวา “ออนชอยบาบออะไร เหมอนโครง

กระดกผละไมวา”

“อยาวาตนดวงจ�าปาแบบนน พพระบางไมรหรอ

ไงวาดวงจ�าปาเปนของสง” ดวงจ�าปาพนมมอเหนอหว

96 พระบางเมอบาน

และเอยตอ“สงสยอยากเปนคนในตลาด”

พอไดฟงประโยคหลงทดวงจ�าปาเอยออกมาอยาง

ชดเจนพระบางปรเขาใสใชแขนขางถนดรดรางดวงจ�าปา

งางมออกขางฟาดใสกนของเดกหญงอยางไมยง ฝาย

ดวงจ�าปาพยายามสลดตวออกมาพรอมกบงางมอทงสอง

ขางทบเขาใสหนาอกพระบางอยางไมรจะปดปองตวเอง

ดวยวธไหนใหดกวาน

แมของพระบางวงรลงมาจากครว “พระบางท�า

อยางนไมไดนองเรมโตเปนสาวแลวนะ”

พระบางยงคงไมลดละ ขณะจะสะบดมอตตอแม

ของเขากเขามาถงสอดตวเขาไปขวางทงคไวผลกพระบาง

ไปอกทาง กอนจะโผเขามาโอบกอดดวงจ�าปาลบศรษะ

และปลอบโยนเดกหญงทเรมน�าตาเปอนแกม

บญชา ออนด 97

14.

“อ�าเภอตรอนเราเหลกน�าพ แขงดไมตองกลวใคร

อ�าเภอตรอนจงมนใจ ควาชยมาใหอ�าเภอตรอน อ�าเภอ

ตรอน อ�าเภอตรอนอยน เหลกน�าพไมตองกลวใคร...”

เสยงเพลงเชยรจากกลมนกเรยนชายและหญง

ประมาณรอยคนดงออองมาจากโคนตนพทรา พระบาง

ฉวยจงหวะเวลาเพอนในกลมมวแตหยอกลอกนอยบรเวณ

สนามฟตบอลหลบมาซอนตวอยตรงโคนตนมะมวงขนาด

ใหญ ทอดสายตามองออกไปยงสนามหญาหนาเสาธง

หลายครงหลายคราวทเขาอดขบรมฝปากตวเองไมได

และบางหวงยามรสกอบอนหวใจจนตองเผลอยม

บนลานหญาเขยวขจมรางของเดกสาวในชดนกเรยน

ก�าลงซอมถอและควงคทาอยดวยทวงทาทะมดทะแมง

98 พระบางเมอบาน

ทวากแฝงดวยความออนชอยงดงามวนเสารกบวนอาทตย

หนาโรงเรยนจดใหมการแขงขนกฬาสลลาวดถกครเลอก

ใหเปนดรมเมเยอรซงแสดงวาเธอจะโดดเดนเปนทสดใน

ชวงเวลาตอนน�าขบวนพาเหรดนกกฬากบบรรดากองเชยร

แตละสเดนแถวจากตลาดมายงสนามใหญภายในโรงเรยน

พระบางเพงกระจางแจงวาชวงเวลา4วน4คน

ซงเขาตองนอนหลบๆ ตนๆ และเรยนหนงสอแทบไมร

เรอง เนองจากพะวงหาสาเหตการหายตวไปอยางไร

รองรอยของสาวนอยทเขาก�าลงเหมอมองดอยในตอนน

เปนเพราะอาของเธอพาไปกรงเทพฯเพอเลอกซอเสอผา

เอากลบมาสวมใสในยามท�าหนาทเปนดรมเมเยอรวนเปด

และปดการแขงขนกฬาสประจ�าปใหกบโรงเรยน

พระบางจนตนาการยงไมออกวาตอหนานกเรยน

รวมโรงเรยนนบพนคน ตอสายตาครอาจารยเกอบรอย

ชวต ไมนบรวมชาวบานรานตลาดทจะอมลกจงหลาน

แหแหนกนมารอดขบวนพาเหรดในตอนเชาของวนเสาร

หนาลลาวดจะอยในชดอะไรอาจเปนกระโปรงสมไกคลม

จากเอวลงมาถงขอเทากบเสอลายลกไมสขาวซงตดกบ

หมวกเบเรตกลดดอกกหลาบพลาสตกสแดงสะดดตา

แตถาทงอาของเธอและตวลลาวดเองสมครใจ

เลอกสวมกางเกงขาสนเหนอหวเขากบใสเสอยดสขาว

แลวสวมเสอกกสด�าทบ พระบางถงกบใจหายวาบขณะ

หลบตาและจนตนาการถงแมลลาวดอาจจะสวมถงนอง

บญชา ออนด 99

หรอใสรองเทาบตยาวจากเทามาถงแขง แตนนมนกจะ

ท�าใหทกสายตามโอกาสเหนเรยวขาของเธอ

ไมวาจะเปนชดไหนกลบไมท�าใหพระบางใจตกวบ

เทากบภาพทเขาจนตนาการวาถาลลาวดใสผาซน สวม

เสอแขนกระบอกคอบวอยางทมกเหนดวงจ�าปาใชเปน

อาภรณประจ�ากายเวลาไมไดไปเรยนหนงสอ เขาอาจจะ

กลายเปนคนเสยสต

“บา....”พระบางถกเถยงกบตวเองอยในใจ“...ไมม

ใครฟนเฟอนแตงตวตอหนาคนนบพนอยางนนแน ยง

กฬาสขบวนพาเหรดเปนกจกรรมของความโออาอลงการ

ใครจะอตรใหดรมเมเยอรใสผาซนเสอแขนกระบอกคอบว

รถงไหนอายถงนนไมมทางเปนไปไดหรอกนา...”

“แลวตวเราเองวนนนจะแตงตวแบบไหน...” พระ-

บางมกางเกงยนสอย2ตวกบกางเกงขายาวทรงเดฟอก

ตวหนง เขาคดวาบทสรปนาจะเปนกางเกงยนสตวโปรด

กบเสอยดคอกลมสขาวสวนรองเทาตองเปนU.S.

“หรอจะกางเกงเดฟ เหนบหวไวตรงกระเปาหลง

กบเสอเชตเอวลอยสแดงแต... เอ... เราอยสเหลองจะใส

เสอสแดงไดไง เดยวคอยคดดดๆ อกท...” พระบางคด

พลางเดนพลางหางออกมาจากตนมะมวงพรอมๆ กบ

ลานหญาหนาเสาธงไมปรากฏรางของลลาวดทเพงเดน

หายเขาไปในหองเรยนเมอครกอนหนานเชนกน

“เอะ นนใคร ใคร ใคร ก�าลงเดนมา พวกเรา

100 พระบางเมอบาน

สเหลองเรองฤทธ...”

เสยงเพลงจากกองเชยรสเหลองทตะเบงคอซอม

กนอยตรงสนามบาสเกตบอลท�าใหพระบางครนคดบาง

อยางขน...ถาเปนไปไดเขาอยากใหลลาวดลกยนขนรอง

เพลงเชยรนในยามเขากาวลงไปยนบนสนามบาสเกตบอล

รอบชงชนะเลศ... เขาจะทมเทเลนเกมอยางลมตาย โชค

ไมเขาขางลลาวดไมไดอยสเหลองเชนเดยวกบเขา

เธออยสแดง...สเดยวกบปรชา

เสยงจากวงดรยางคดงสนนในพลนทลลาวดสง

สญญาณผานมอและไมคทาบอกใหรวาขบวนพาเหรด

ก�าลงจะเดนเทาจากทายตลาดเคลอนไปยงโรงเรยนสอง

ฟากถนนยามนคลาคล�าไปดวยผคนทตางหนาตาสดชน

ผองใส แดดเชายงไมแรงนกจงท�าใหบรรยากาศทวไป

เปยมดวยรอยยมเยนสบายทงอามาอาซมเดกเลกลวน

แขงกนตะโกนเรยกลกหลานหรอพทเดนหนากระดาน

เรยงสอยในขบวนพาเหรดซงก�าลงจะผานรานรวงไปอก

ทงไมวายโบกมอใหกนและกนดวยแววตาอมสข

หลายคนผลดกนมายนถายรปเปนทระลกระหวาง

วงดรยางคก�าลงเคลอนมาใกลๆ เพอใหเปนฉากหลงซง

นานทปครงจะมขนสกหน ในบรรดาผคนหลากหลายม

ชายจนรปรางสงใหญสาละวนอยแตกบถายรปลลาวดท

บญชา ออนด 101

อยในชดกระโปรงสนสด�าคลมถงครงเขาเสอแพรประดบ

ลกปดวบวาวราวกบนางฟานอยศรษะของเธอสวมไวดวย

หมวกกรลายลกไมและปกไวดวยพสทองสวนรองเทากด

เลศล�าเขากบกระโปรงสด�าดงหนงผเปนชางบรรจงตดเพอ

ใหลลาวดเปนจดศนยรวมสายตาททกคนตองตะลงมอง

โดยเฉพาะ

ดวยสทธของนกกฬาบาสเกตบอลสเหลองซงจะ

ลงสนามแขงขนกนเปนคแรกกบสฟา พระบางจงไมตอง

ตากแดดเดนรวมอยในขบวนพาเหรดเหมอนคนอน คร

ผควบคมทมสงใหนกบาสเกตบอลสเดยวกบพระบาง

ทกๆคนไปพกผอนเตรยมตวลงสนามในหองสมดครน

พอครไปท�าธระทอนทกคนตางรบรดไปยงตลาดหรอไม

กซอนตวอยตามพมไม เนองจากไมมใครยอมเสยโอกาส

พลาดดขบวนพาเหรดทยงใหญตระการตา

ในฝงชนหนารานโชหวยซงอยตรงกนขามกบราน

ขายเครองเขยน พระบางยนบงเสาหลบมมซมอยเงยบๆ

เนอตวและหวใจเรมเยนเฉยบเมอไดยนเสยงวงดรยางค

บรรเลงเพลงประจ�าโรงเรยนดงใกลเขามาเรอยๆบางครง

พระบางเหลอบมองไปยงหนารานขายเครองเขยนสงเกต

วาเจนางจะเดนออกจากหลงรานมาใหก�าลงใจลกสาว

ตอนไหน เสยงกระหมกงวานดงผานรานกวยเตยวตาดย

มาแลวอกไมนานจะผานทงหนารานโชหวยและรานขาย

เครองเขยน

102 พระบางเมอบาน

หลายคนอดใจไมไหวตองโนมตวชะเงอหนาไปดวา

เมอไรขบวนพาเหรดจะมาถง แดดเรมจดจาขนเรอยๆ

กระนนทกคนยงไมแสดงอาการเหนดเหนอยหรอออนลา

แลวในทสดลลาวดกปรากฏอยเบองหนาประหนงเทพธดา

ผแปลงรางลงมาจากสรวงสวรรคดงรแกใจวาดานขวามอ

มใครมาแอบยนบงเสาหลบมมซมรอเธออย ดงนนจงหน

มาสบสายตาดวยสหนาหวามหวาน

ชวงกงเสยวหายใจเดยวกนพระบางนงองตะลงงน

ถงขนจะหนหลงกลบแลววงหนออกไปใหเรวและไกลทสด

เทาทจะท�าไดทวาเขาไรซงเรยวแรงในใจหดหเหยวแหง

ใบหนาชาราวกบถกตบอยางจง

อกฝงถนนตรงหนารานเครองเขยนในหวงจงหวะ

เดยวกบทพระบางสบตากบลลาวดเขายงเหนวามผหนง

ยนปะปนอยกบกลมคนสวมเสอผาอาภรณทนสมยเหนอ

ยงสงใดมเธอคนเดยวเทานนทเหนปราดเดยวกดแปลก

ประหลาดกวาคนอนอนเนองมาแตผาซนกบเสอผาฝาย

สขาวแขนสนคอบวทสวมใส

พระบางคดวาถาเปนไปไดเขาอยากจะโถมตว

กรากเขาไปแลวฉดทงดวงจ�าปาออกมาจากกลมฝงชน

เมอลบตาผคนเขาจะลงมอกระหน�าตอยางไมรงรอ คด

เทาไรกคดไมออก ท�าไมดวงจ�าปาจงโผลมาสรางความ

อบอายขายขหนาอยใจกลางตลาดอยางน มองหาอาสม

สนกกบนาดวงเดอนกลบไมมแมเงาแลวใครกนพาเธอมา

บญชา ออนด 103

หรอเปนพอของเขาไมใชแนนอนเพราะวนนพอม

ประชมทอ�าเภอแมกตองไปวดเตรยมงานใหญประจ�าป

ระหวางลลาวดจะเดนผานรานเครองเขยน เธอ

โยนคทาใหหมนควงขนสฟากฟากอนจะควาจบเอามาถอ

อกครงอยางนมนวลชวนใหทกคนตองปรบมอกราวใหญ

ดวงจ�าปาทยนอยใกลๆไลสายตาตามไมคทาทหมนควาง

อยกลางฟากอนจะหลนลงมาใหลลาวดควาจบดวยความ

ชนชม

พระบางมองดวงจ�าปาดวยอารมณดาลเดอดราว

พรอมจะปาดเนอกลนเลอดเดกหญง ครหนงกลบตอง

ชะงกเทาทก�าลงกาวออกจากตรงมมเสาขางรานโชหวย

เสยงเอะอะโกลาหลตางคนตางโบกไมโบกมอจน

ฝงชนหนไปมองหนารานขายเครองเขยนเปนจดเดยวกน

“คนเปนลม ใครมยาหมองไปชวยหนอยเรว เดก

เปนลม”พระบางไดยนคนขางๆตะโกนพอชะเงอไปมอง

เขาถงกบตองตกตะลงพรงเพรด

รางของดวงจ�าปาคอยทรดลงเกอบถงพนปราดนน

มคนสอดแขนเขารองรบรางของดวงจ�าปาไวไดพอเหนวา

เจาของแขนเปนใครพระบางเองถงกบเกอบหมดแรงลม

ลงไปนอนบนถนน

ใบหนาขาวซดและเนอตวทออนระทวยของดวง

จ�าปาตองผลอยรวงลงไปกระแทกกบพน หากเจนางไม

ถลนรางและกางแขนรบ แตสงทท�าใหพระบางตกตะลง

104 พระบางเมอบาน

พรงเพรดคอเสอผาอาภรณทเจนางนงหม

เปนไปไดอยางไรพระบางไมเขาใจท�าไมเจนางซง

เปนคนจนในตลาดจงเลอกนงผาซนตนจกรดเขมขดนาก

ทบเสอแขนสนสขาวคอบวในวนส�าคญทมคนเนองแนน

อยางน

บญชา ออนด 105

15.

เดกหญงหรอแทบจะเรยกไดวาก�าลงเรมเขาส

วยสาวขยบเทาเขากบจงหวะเสยงเพลงทดงเนบเนอย

มาอยตรงกลางเวทเสยงปรบมอกระหมนานกวาครงนาท

กอนจะคอยๆซาลงไปพระบางเหนนกเรยนชายวยเดยว

กบเขาจบจองมองนางร�าดวยสายตากรมกรม สงผลให

เขาตองยมจดเจอน สายหนาดวยความรสกเยนชาตอ

ภาพเบองหนาทปรากฏอย

ปทแลวไมรวาครคนไหนไปเหนดวงจ�าปาฟอนร�า

ทโรงเรยนประจ�าต�าบลของเขา จากนนถงกบกลาวขอ

จองตวดวงจ�าปาใหมาร�าในงานประจ�าปของโรงเรยนทเขา

เรยนอย ฝายครของดวงจ�าปากใหสญญาตกปากรบค�า

เปนมนเหมาะวาจะไปขออนญาตผปกครองของดวงจ�าปา

106 พระบางเมอบาน

คออาสมสนกกบนาดวงเดอนให

ในทสดเกอบหนงปตอมาดวงจ�าปาซงขณะนเรยน

หนงสออยชนประถมศกษาปท 7 จงมาโชว ‘ฟอนดวง

จ�าปา’ ยงเวทกลางสนามหญาหนาเสาธงของโรงเรยน

ทพระบางก�าลงจะจบการศกษาเพอไปเรยนตอยงมหา-

วทยาลยหรอสถาบนการศกษาแหงอน

“นารกไหม” พระบางไดยนคนขางๆ สะกดถาม

เพอน

“แบบนเขาไมเรยกวานารกหรอก ตองพดวาสวย

มากจงจะถกตอง”ตอบทงๆไมวางตา

“เขาเรยกฟอนอะไรนะเมอกฟงไมถนด”

“ฟอนดวงจ�าปา”อกคนตอบ “ออหอดสตาคม

กรบบาดถงหวใจพเลยนอง”

“บานอยไหน”

“อยฝงโนน”

“อาวเหรอ” คนถามเมอครโพลงเสยงคอนขางดง

ควขมวดเขาหากน

พระบางเงยหฟงโดยตลอด หวใจเรมเตนแรง

เมอลอบสงเกตสหนาทาทางของคนทเพงรวาบานของ

ดวงจ�าปาอยทไหนแสดงออกมาใหเหน

“อยากรจงชออะไร”

“ฝากถามเลขทบานใหดวย จะสงโทรเลขไปหา”

คราวนคนทรวาบานของดวงจ�าปาอยฝงโนนผลกตรงไหล

บญชา ออนด 107

เพอน

“เฮยคนนกจอง”

“จองตงแตเดกเนยนะ”

“เดกบาอะไร เปนสาวขนาดนแลว ดเอวสผาย

รบผาซนสวยจง”

พระบางถอยเทากาวหางจากกลมนนมา กวาด

สายตาเสาะหาเกาอทแมของเขากบนาดวงเดอนนงอย

ดานหนาเวท เหนแลววาทงสองนงอยตรงไหนแตยงไม

เขาไปหาตวดหางตาเหลอบไปมองบนเวทแวบหนง

“...นนะคนสวยมองยงไงวะ...”พระบางกระตกมม

ปาก“...ผาซนยงไปกนใหญถงจะเปนผนใหมกเถอะ...”

คดไปพระบางสายหนาไปพลาง สอดสายสายตา

มองหาคนทเขาอยากเหนวาคนนเธอจะโดดเดนแคไหน

ในทสดเขาเหนลลาวดนงอยบนเกาอขนาบขางดวยเจนาง

กบคนจนตวใหญทชอบถายรปลลาวดในงานประเพณ

ส�าคญตางๆซงรทหลงวาคอ‘โกซง’ซงเปนพอแตลลาวด

เรยกวา‘เด’นนเอง

ลมหนาวตนฤดพดพลวจนรวผมมาดานหนาของ

ลลาวดปดปายไปมา ดวงหนาของเธอเหมอนแยมยมอย

เสมอไมวาเจอะเจอกนตอนไหน หรอกระทงพดคยกบ

ผใด คนนลลาวดใสเสอไหมพรมสชมพทบกบเสอตวใน

แบบไหนพระบางไมร เหนแตปกเสอสขาวซงเธอตงใจ

ปลอยใหออกมาอยดานนอกมผาพนคอลายดอกไมเลกๆ

108 พระบางเมอบาน

คาดพนอยดวยหลวมๆ

ไมวาลลาวดจะแตงตวอยางไร พระบางบอกกบ

ตวเองวาไมมวนไหนทเธอลาสมยหรอแตงตวดวยเสอผา

เหมอนกบคนอน

รปรางหนาตาบวกรวมกบเสอผาทลลาวดสวมใส

ประกอบกบไมนยมพดคยกบใครยกเวนเพอนหญงทสนท

สนมรวมหองเรยนเดยวกนอก2-3คนสงผลใหพระบาง

บงเกดความรนทดทอหอเหยวใจในทกๆครงทจะชวนเธอ

พดคย เขามกฉกคดขนมาทนทวาถาลลาวดผมดวงหนา

คลายยมแยมแจมใสอยเสมอกลบบดบงขงขง กระทง

อาจสะบดหนาเดนหนเพราะเธอรดวาบานเขาอยแหงหน

ต�าบลใดหวใจเขาคงแหลกสลายไปชวกปกลป

ท�าไมลลาวดจะไมรวาเขามบานเรอนอยแหงหน

ต�าบลไหนบางวนคนเกบเงนคาเรอขามฟากไมอยโกซง

จะขมอเตอรไซคโดยมลลาวดซอนทายหรอไมกขบรถ

ปกอพไปคอยเกบเงนแทนในตอนเชาหรอชวงกอนค�า

บางคราวเขาสงยมใหลลาวดยมตอบแตเขาไมชอบและ

รสกผดหวงอยางนอยลลาวดนาจะทกทายเขามากวาการ

ถามแคเพยงวา“เพงกลบหรอพระบาง”กอนจะหนไปนง

เงยบราวกบตกตา

หรอเปนเพราะวาเธอคดเหนเชนเดยวกบใหญ

กวาง ณพ ตอนโพลงค�าตะคอกใสเขากบปรชาและ

ณรงคชย ท�าใหลลาวดพยายามรกษาระยะหางราวกบ

บญชา ออนด 109

เรยนหนงสอคนละหอง

อนเนองมาจากหลายสงหลายอยางในหวงค�านง

ของพระบางทย�าคดย�าจ�าเกยวกบลลาวดท�าใหเวลาเกอบ

สองปทเรยนดวยกนนอกจากบงเอญสบตาวบวาบแคหวง

เวลาสนๆตางคนตางแทบไมไดพดคยเหมอนในความฝน

ทพระบางปรารถนาใหเปนจรงแมแตครงเดยว

อยางไรกตาม ในยามประสานสายตากนโดยไมร

ตวพระบางเกดความรสกลกๆวาแววตาของลลาวดม

มากกวาไมตรของเพอนรวมหองเรยน เขาเคยลองแกลง

มองหนาหรอสบตากบเพอนหญงบางคน ไมมเพอน

คนไหนสงประกายสายตาอยางเดยวกบทลลาวดสบตา

กบเขาเสยกแตวาพอถงคราวเขารวบรวมความกลาหาญ

แลวตดสนใจเดดเดยวจะเดนเขาไปชวนคย ลลาวดกลบ

ผลกเพอนหญงคนสนทใหมาสนทนากบเขาแทน โดยท

ตวเธอเองเบยงตวเดนหนไปดวยสหนาเอยงอาย

เสยงเพลงจากล�าโพงรอบทศจบลง พรอมๆ กบ

เสยงปรบมอดงขนอกครงพระบางละสายตาจากลลาวด

ทก�าลงปรบมอมองขนไปบนเวททมดวงจ�าปายนตวตรง

สองมอไขวกนอยหนาขากอนอาจารยผเปนพธกรจะเดน

ยมราออกมาจากมานดานหลงประกาศใสไมโครโฟนดวย

เสยงอนดงและชมชม“ฟอนดวงจ�าปาเปนไงบางคะสม

กบทดฉนโฆษณาไวใชไหมอาจารยหลายทานแอบกระซบ

วานองดวงจ�าปานาจะเปนนางฟาทลอบลงมาจากสวรรค

110 พระบางเมอบาน

เพอฟอนร�าในงานคนนใหพวกเราทกคนไดดเปนการ

เฉพาะขอเสยงปรบมอใหนองดวงจ�าปาอกครงนะคะ”

ดวงจ�าปายมแตนอยยอตวประนมมอไหวขอบคณ

กอนจะหนหลงกลบกาวเดนลงจากเวททนาดวงเดอน

กบแมของเขายนรออย จๆ พระบางเกดความหงดหงด

ขนมาอยางไมมสาเหต กาวเทาเดนเขาไปหาแมขณะท

นาดวงเดอนกางแขนขนกอดดวงจ�าปาซงเพงมาถงพอด

พระบางชมอไปยงผาซนทดวงจ�าปาสวม กระซบ

ตรงหแม“ผาอะไรแม”

แมก�าลงมองดวงจ�าปาดวยสายตาปลาบปลมม

อนใหขมวดควนวหนาหลงไดยนพระบางถามดวยภาษา

กลางอยางคนในตลาดพดกนแทนทจะเปนภาษาพนบาน

ของตวเอง แตยงคดวานาจะเปนเพราะลกชายเผลอไผล

เพราะอยางนอยตอนนอยในโรงเรยนจงโอบไหลเอยดวย

ดวยน�าเสยงปกต“ชอบหรอ”แมยกมอจากไหลมาลบหว

ลกชายยมใหและตอบวา“ผาซนลาวไงลก”

บญชา ออนด 111

16.

ระหวางเดนจากดานหลงเวทมายงจดจอดรถ

จกรยานบรเวณใตถนโรงเรยนทยกพนสงขนไป ทงนา

ดวงเดอนดวงจ�าปาและแมของเขาตางพดคยกนตลอด

ทาง มเพยงพระบางเทานนทพดนอยค�า หากไมถกถาม

กเลอกเงยบ ยงชวงเดนผานคนอนทมาดงานการแสดง

ของเหลานกเรยนในคนนพระบางยงท�าตวราวกบเปนใบ

พยายามเรงฝเทาเพอใหพนๆ ออกมาจากฝงชนแลวปน

จกรยานมงหนากลบบานใหเรวทสด

เรอนของเขามมอเตอรไซคเกาๆ ทพอใชอยคน

หนงแตครอบครวของนาดวงเดอนมเพยงจกรยานฉะนน

แมจงใหเขาชวยปนจกรยานโดยมแมซอนทายเคยงไปเปน

เพอนกบนาดวงเดอนทปนจกรยานใหดวงจ�าปานงถงจะ

112 พระบางเมอบาน

อดอดขดของแตเมอแมเอยปากขอรองพระบางจงปฏเสธ

ไมไดในความเปนจรงเขาอยากไปเทยวงานประจ�าปของ

โรงเรยนแทบใจจะขาด เพราะถงอยางไรเขาตองพบเหน

ลลาวดสวมเสอผาอาภรณอนท�าใหตะลงงนทกครงคราว

ทเจอะเจอกนในวนไมไดเรยนหนงสอ แตทเกบอาการ

ฮดฮดไมอยเพราะรวามดวงจ�าปารวมทางไปดวย

ตอนหวค�าพระบางแวะเวยนไปหาใหญกวางณพ

ปรชาและณรงคชยทพากนมาเทยวงานประจ�าปของ

โรงเรยนอยางพรอมหนา ทกคนตางสรรหาเสอกางเกง

รปทรงและสสะดดตาคนอนมาสวมใส ทสรางความ

ประหลาดใจแกมยนดคอเขาเหนปรชาใสรองเทาคใหม

แบบเดยวกบทเขาวานใหญไปซอมาใหจากตวจงหวด

คนนพระบางนงกางเกงทรงเดฟเหนบหวอวดดาม

โตไวกระเปาหลง สวมเสอเอวลอยซงนบวาไมนอยหนา

เพอนทกคนในกลม แตเวลายงไมถงหนงทมพระบางก

แสรงวาตองรบแยกตวไปกอนเขาไมอยากใหใหญกวาง

ณพรวาคนนเขามแมมาดวยยงเรองดวงจ�าปามาพรอม

กนกบเขายงตองปดไวเปนความลบ แพรงพรายไมได

เพราะถาเพอนรอาจจะขอตามไปสวสดหรอท�าความรจก

แมของเขา ซงนนเทากบวาใหญ กวาง ณพ จะไดยน

ส�าเนยงเสยงของเขา แม นาดวงเดอน และดวงจ�าปา

พดคยสนทนากนอยางมอาจปดบงได

คนน เรองหนงซงพระบางลอบร สกเบาใจคอ

บญชา ออนด 113

ใหญกวางณพไมรวาอนทจรงเขาไมไดมางานประจ�าป

ของโรงเรยนเพยงล�าพง

ระหวางทางจากโรงเรยนใกลจะถงตลาดแมเอย

ปากชวนนาดวงเดอนไปกนผดไทยยายทองทขนชอลอชา

มาหลายสบปแมคะเนวาปานนอาจจะยงเปดรานขายอย

“ไปลองดเถอะแลวจะตดใจ ไหนๆกมาแลวหา

อะไรรองทองหนอยนะดวงจ�าปา”แมหนไปทางเดกหญง

ผนงนงอยทายจกรยานทนาดวงเดอนปนอยเหมอนจงใจ

ไมใหนาดวงเดอนปฏเสธ

“โตแลวแตยงปลอยใหนาดวงเดอนถบรถใหนง”

พระบางเปรยใหแมไดยน

“นองจะถบรถไดไงลกนงผาซนอยางนน”

พอไดยนค�าแม พระบางรสกเขาทางทตวเองครน

คดไวพดพอใหไดยนสองคนกบแม“เปลยนเปนนงกางเกง

สามสวนเหมอนตอนขามากไดแตปกตกเคยเหนใสผาซน

ถบนนา”

“มนคนละแบบกน” แมตหลงพระบางเบาราวกบ

หยอกเอนทลกไมรพดขณะหนหนาหนหลงตออกวา

“เปลยนตรงไหน ทางมดนากลว แลวนกจะถง

ตลาดอยแลว”

“...กเพราะใกลถงตลาดนะส...จงตองรบเปลยนจาก

ผาซนนนไปเปนกางเกงสามสวน...”พระบางแคคดหาได

พดบอกกบแมไม

114 พระบางเมอบาน

ใจหนงพระบางอยากเขาไปในตลาดนอกจากรสก

หวและอยากลมลองผดไททแมรบประกนความอรอย

เขายงคดวาโชคชะตาอาจชกพาใหลลาวดมาปรากฏตวยง

รานผดไทยยายทอง

รานผดไทยยายทองมคนทงยนรอและนงอยใน

ราน คงเพราะคนนโรงเรยนมงานยายทองจงเปดรานดก

กวาปกตพระบางเรมชงใจคดกลบไปกลบมาถาบงเอญ

ลลาวดนงในรานพรอมหนาพรอมตากบพอและแมของ

เธออยกอนแลวเขาจะตองท�าอยางไรจะแคทกทายยม

อยางฝดเฝอนให หรอตองยกมอไหวโกซงกบเจนางใน

ฐานะเปนพอแมของเพอนหญงรวมหองเรยน

คดถงเจนาง พระบางใจเตนแรง มอเทาเรมออน

ลาถาเจนางเหนแลวจ�าไดเขาจะปนหนาอยางไรซ�าราย

หากเจนางพยายามพดคยกบเขาดวยส�าเสยงเสยง

ลอเลยนอยางทเคยท�าวนแสรงเขาไปซอปากกาในราน

เครองเขยนเขาจะเกบอารมณความรสกอบอายขายขหนา

ไดหรอไม

เขาจะท�าอยางไรถาลลาวดรหรอเหนวาคนนแม

ของเขามางานโรงเรยนดวยจๆสมมตลลาวดเดนปรเขา

มาพนมมอไหวแมเพราะเธอเหนวาเปนผปกครองของ

เพอนชายรวมชน...ทส�าคญ ลลาวดพบเจอเดกหญงนง

ผาซนนงกนผดไทรวมโตะเดยวกนกบเขา นนแสดงวาถง

อยางไรเธอตองเดาออกวาเดกหญงผฟอนดวงจ�าปาอน

บญชา ออนด 115

แสนจะลาหลงรวมทงเชยอยางเหลอหลายเปนคนหมบาน

เดยวกบเขา

จอดรถจกรยานไวหนารานเรยบรอยแลว ทวา

พระบางยงคงท�าทเหมอนมอะไรตองส�ารวจตรวจตราตรง

อานจกรยาน ทงทความจรงเขาลอบกวาดตามองไปใน

รานเพอดวามลลาวดนงอยหรอไม เมอแนแกใจวาไมม

ทงลลาวดและพอแมของเธอ พระบางรสกผดหวงและ

โลงใจในคราวเดยวกน

นาดวงเดอนกบแมของเขาไมไดเอยปากบอกดวง-

จ�าปาพออานปายกรวาตองไปตกน�าจากกระตกใสแกว

บรการตวเองเมอเหนแกวและกระตกน�าอยตรงไหนดวง-

จ�าปาลกเดนจากเกาอตรงไปเพอยกมาใหทกคนดมกวา

พระบางจะเหนวาอะไรเปนอะไร ดวงจ�าปาเดนผานโตะ

อนๆไปหยบแกวน�ามาไวในมอขางละสองแกวเรยบรอย

แลว พระบางเหนบางคนทอยโตะตรงกนขามพยกหนา

ไปทางดวงจ�าปาท�าใหใบหนาและหวใจของเขารอนวบ

“เสอกลกเดนไปทวไมอายหรอไงแตงตวแบบนน...”

พระบางคดอยากจะผลดลกออกไปจากรานเสยใหรแลว

รรอด

รถคนหนงแลนชาๆ เขามาจอดตรงขามกบราน

ผดไทยยายทองพระบางมวแตมองไปยงรถคนนนจงไมทน

เหนตอนดวงจ�าปาเดนผานโตะตรงกนขามแลวคนหนง

ในโตะนนจ�าดวงจ�าปาผฟอนอยางสวยงามไดไมวายตอง

116 พระบางเมอบาน

เอยปากทกทายดวยความชนชม

เหนชดถนดตาวารถคนทจอดนงอยเบองหนาเปน

รถปกอพซงโกซงมกขบไปยงทาเรอขามฟาก พระบางม

อนใหหวใจเตนราวกบจะกระเดนออกมาจากอก

ก�าลงจะเบยงตวเพอนงหนหลงให พระบางกลบ

จตใจแชมชนเมอเหนลลาวดกาวลงจากรถกอนจะมงหนา

มายงรานผดไทยนนหมายความวาถงอยางไรเธอตองเหน

เขาแนๆแตขณะทลลาวดเดนมาถงแคกงกลางถนนเธอ

ตองเบอนหนากลบหลงไปราวถกใครเรยก

ครตอมาลลาวดเดนกลบไปทรถชะโงกหนาเขาไป

คลายพดคยอะไรสกอยางกบเจนาง หรอไมกเปนโกซง

จากนนเปดประตเขาไปนงลกษณะทาทางเหมอนงงงน

วาเกดอะไรขน

ไมเพยงลลาวดมทาทงงงน พระบางเองกสบสน

สงสยจะวาโตะในรานมลกคานงเตมทกโตะกไมใชฝาย

คนยนรอหอเอากลบไปกนบานกไมหลงเหลออยตรงหนา

รานอกแลวแมนาดวงเดอนดวงจ�าปาเอาแตกมหนากน

ผดไทย จงมเพยงพระบางคนเดยวทเหนความผดปกต

อนสะทานสะเทอนใจเกดขน

จะเปนเรองใดไหนอนหากไมใชเจนาง หรอโกซง

ชงชงรงเกยจทเหนเขาแมนาดวงเดอนและดวงจ�าปามา

นงเสนอหนาอยในรานผดไทยถงขนตดสนใจตะโกนรอง

เรยกใหลลาวดรบขนรถกลบบาน

บญชา ออนด 117

17.

ดวงจ�าปานงจมขาทงสองขางลงไปในผนน�า ยาม

เยนบนเรอนแพนบเปนอกชวงเวลาหนงซงเดกหญงมก

ชอบอมเจาสสะหวาดแมวตวโปรดมาพกผอนเงยบๆหลง

กวาดและถบานเสรจสรรพทงพอและแมรดวาดวงจ�าปา

วายน�าเกงดงนนจงไมเปนหวงเวลาเหนลกสาวหยอนเทา

ลงไปในน�าแลวแกวงเลนไปมา

แทบจะเรยกไดวาดวงจ�าปาเกดมากบน�าท�าใหเธอ

รสกผกพนตอทกการเปลยนแปลงของธรรมชาตไมวาจะ

เปนฤดน�าหลากทน�าจากคลองตรอนมสขนขนจนหลาย

คนบอกนาสะพรงกลว สวนแมน�านานแมจะข นคลก

หากสกลบซดจางกวาน�าทไหลทะลกมาบรรจบเปนสาย

เดยวกนตรงเยองๆเรอนแพอนเปนบานทดวงจ�าปาลมตา

118 พระบางเมอบาน

ดโลก

เรอนแพเปนเรอนเกดของดวงจ�าปามขนาดกวาง

ยาวราวแปดคณแปดเมตร มหอนนอนหนงหอง ไมม

ครว แตใชพนทโลงตรงชานส�าหรบนงเลนกนดวยแผน

กระดานใหแมหงขาวปลาอาหารจากนนเปนกระดานใหญ

แผนเดยวยนออกไปเชอมตอกบหองน�าขนาดกะทดรด

ระหวางเรอนแพกบพนดนพอใชตนไผหลายสบตนมดเปน

แพลกบวบแลวพาดดวยไมกระดานแผนหนาเชอมเขาหา

กน บางวนดวงจ�าปามาอาบน�ากบเลนตโปงคอวกน�าใส

ผาถงจนโปงพองกอนปลอยตวใหลอยลองไปกบสายน�า

แลวรบวายกลบมาเกาะแผนกระดานไว

น�าสองสายยามไหลมาหลอมรวมกน แรกทเดยว

จะเหนวาตางสายอยางชดเจนจากสทสะสมตลอดเสนทาง

ทแตละสายไหลเลาะมาผใหญหลายคนเคยบอกวาเพราะ

คลองตรอนตองผานหบหวยปาไพรแดนกนดารและเปน

ล�าคลองสายสนเมอเทยบกบแมน�านานซงใชเวลานานจาก

ตนน�าผานมาถงหมบานของเธอ ทส�าคญแมน�านานไหล

ผานทงหบภและบานเรอนชมชนท�าใหสของน�าไมขนขน

เทากบคลองตรอน

จากเรอนแพซงเปนบรเวณไมใกลไมไกลกบน�า

สองสายไหลมารวมเปนผนน�าหนงเดยวดวงจ�าปานาจะ

เปนเพยงไมกคนของหมบานทเหนปรากฏการณในยามน�า

ตางสายไหลรลงไปทางใตในสเดยวกนมาจนเทาทกวนน

บญชา ออนด 119

ยงไมนบฤดแลงทกอนกรวดกบลานทรายอนมอง

เผนๆคลายจะเปนภาพเดมๆซงทกคนพบเหนชนตาแต

ดวงจ�าปากลบสงเกตเหนความเปลยนแปลงของแตละป

ไมเหมอนกนแมแตนอย

ดวงจ�าปาหยอนขาลงน�าและแกวงเทาเลนอยใกลๆ

กบเจาสสะหวาดเบองหนาของเธอไมมลานทรายชายน�า

และไมมกรวดสกกอนใหเหนเนองจากตอนนเปนชวงน�า

ทนตลงทลมเหนอหนาวเยนมากขนเรอยๆ

นอกจากนงแกวงเทาเลนอยในน�าและใชมอเกา

คางเบาๆ ใหเจาสสะหวาด ดวงจ�าปามกเงยหนาขนไป

มองทางดานทศตะวนออกเหมอนเธอก�าลงรอคอยอะไร

อย

ฟาเรมแรระบายดวยสมดด�า สงทดวงจ�าปาเฝา

จบตาคอยมองปรากฏตระหงานอยทางดานทศตะวนออก

เดกหญงถงกบตองยกมอพาดอก แทบไมเชอสายตาวา

จะใหญโตโอฬารปานน

เพญเดอนสบสองของทกปทดวงจ�าปาจ�าความได

ไมเคยมหนใดทพระจนทรจะดวงใหญโตเหมอนตอนน

ทส�าคญสของดวงจนทรยงแจมกระจางอยางกบโคมไฟ

มหมา

“ดวงจ�าปามดแลวท�าไมไมจดตะเกยงละลก”

เดกหญงสะดงเลกนอยแตไมไดหนไปมองเจาของ

เสยงเพราะรดวาเปนแมของเธอซงเพงกลบจากไปชวยวด

120 พระบางเมอบาน

ตระเตรยมจดงานลอยกระทง

“พอละจะแม”ดวงจ�าปามองหาพอไมเหนลกขน

ยนเดนไปทางแมแตในมอยงอมเจาสสะหวาด

“ออ พอหนคยธระตอกบลงทเรอนไทย ไมแนวา

จะกลบมารบเราสองคนไปงานวดหรอเปลา เดยวพอกน

ขาวอมสกพกถาพอยงไมมารบ เรากออกไปหาทวดเลย

คนนนาจะสนกเพราะวดจดงานใหญ อากาศหนาวดวย

หนอยาลมเอาเสอแขนยาวตดไปคลมตวนะลก”

แมเดนไปหยบถวยเปลาออกมาจากต กบขาว

ดวงจ�าปาเพงสงเกตวาในมอของแมหวปนโตใบใหญ พอ

เหนกจ�าไดวาเปนปนโตของบานพพระบาง

“แกงอะไรหรอจะแม”

“แกงบวน ปาฝากลงมาให แกงบวนท�ายากมาก

แกงแตละทใชเวลานานเครองผสมกเยอะ”

“แมท�าแกงบวนเปนหรอเปลา”ดวงจ�าปากอดเอว

ผเปนแม

“เปนส แตไมอรอยเทาปา” แมของดวงจ�าปา

ยอมรบวาฝมอการท�ากบขาวสแมของพพระบางไมได

“วนหลงแมสอนใหหนลองหดแกงบางนะ”

“แกงบวนนนะเหรอแกงยากจะตายแลวตองซอ

ของเยอะ กระเพาะหมเอย ตบหมเอย เนอหมเอย ผก

อนๆอกหลายอยาง”แมมองหนาดวงจ�าปา

“รอใหหนเรยนจบมงานท�าเมอไรจะเหมาตลาด

บญชา ออนด 121

ซอ”ดวงจ�าปายกปนโตเปดฝาลองดมความหอมของแกง

บวน

“อยาท�าอยางนนลก หนเปนผหญงตองมารยาท

เรยบรอย”

“กหอมนแม”ดวงจ�าปาชไปทปนโต

“รแลว ไปอาบน�าเถอะจะไดรบกนขาว เดยวแกง

เยนกอนเทานน” แมผลกมอเบาๆ ลงตรงเอวลกสาวท

ตอนนวางเจาสสะหวาดลงกบพนเรอนแพแลว

122 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 123

18.

พระบางณรงคชยและปรชาตางนดกนมาเจอใน

งานวดประจ�าหมบาน เมอถงเวลาปรชาไมไดมาตามนด

หลงเดนออกมาจากซมสอยดาวทพระบางตกลกเปดนอย

ลอยน�าไดตกตาหมสชมพเปนของขวญและก�าลงจะพากน

เดนตอไปยงซมททางมคนายกจดวางกระทงใบตองทง

ขนาดเลกและขนาดใหญไวจ�าหนายมอซายของเขากถก

ควาเขาไว

“อาว แม” พระบางหนไปมองแลวเออมมอกอด

แม“พออยไหน”

“พอขนไปคยกบหลวงตาบนกฏไมตองเปนหวง

หรอก เดยวเราไปกราบหลวงพอในโบสถกน ชวนณรงค

ชยไปดวย”

124 พระบางเมอบาน

ก�าลงจะเอยปากชวนแตณรงคชยชงบอกวาขอตว

ไปเดนเลนทอนสกพก

“ดกอกหนอยหรอตอนเทยงคนกไดไปททาน�าแลว

ลอยกระทงดวยกน”ณรงคชยตบไหลพระบางมองหนา

ดวยสายตาแปลกๆ แลวเปรยโดยทพระบางไมเขาใจวา

“ปรชาบนาเฮดจงส”

“เฮดจงได”พระบางถามกลบดวยน�าเสยงสงสย

“กะ...กะบมาเทยวงานวดกะเฮาซองคนไง”

หลงเพอนคลอยหลงหายไปในฝงชน พระบาง

กระหวดคดถงใครบางคนทคนวนพระจนทรกระจางฟา

เยยงนเขานาจะมโอกาสไดเดนเคยงเทยวงานวดกบเธอ

และถาเปนไปไดเขากบลลาวดนาจะลอยกระทงดวยกน

“นาดวงเดอนกบดวงจ�าปารออยตรงโนน”แมเอย

ขนพรอมชมอไปทางซาย พระบางเรมอดอดขดใจเมอร

วาเขาก�าลงจะเขาไปกราบพระประธานในโบสถรวมกบ

เดกหญงทตวเองไมอยากสงสงดวย

ดวงจ�าปานยนตากลมแปวชะเงอมองมาทาง

พระบางกบแมของเขาทอยขางๆนาดวงเดอนพอสบตา

กนพระบางรบเบอนหนาหนแมจงมอเดนน�าหนาพระบาง

ไปทางนาดวงเดอนกบดวงจ�าปายนรออย

“หวดดครบนา”

“หวดดจะพระบาง”

“หวดดจะพพระบาง”

บญชา ออนด 125

“ท�าไมไมยกมอไหวรบนองเลาลก”แมตงภายหลง

เหนพระบางเงยบเหมอนไมเหนหรอไมไดยนค�าทดวง

จ�าปาอตสาหทก เดกหญงจบจองมองตกตาหมสชมพใน

มอพระบาง

“โตเปนหนมแลวคงอายเพอนไปเถอะเขาไปกราบ

หลวงพอในโบสถดกวา เดยวคนจะเยอะกวาน” นา

ดวงเดอนกอดไหลพระบางดวยมอขวา สวนมอซายโอบ

เอวดวงจ�าปามงหนาไปยงประตโบสถ

แมคลานเขาเขาไปนงอยหนาพระประธานภายใน

โบสถเปนคนแรก ตามหลงดวยนาดวงเดอน พระบาง

เดนยอเขากมหลงไปทางดานซายมอของแมไมแยแสใสใจ

วาดวงจ�าปาจะเขาไปกราบพระตรงไหนระหวางก�าลงจะ

คกเขาลงกบพนดวงจ�าปาทพระบางคดวาเธอนาจะไปนง

อยขางนาดวงเดอนกลบคลานเขาเขามานงคกบเขาราว

จงใจก�าลงจะกระถดถอยไปนงหางๆนาสวางจๆ ไมรมา

ตอนไหนดนยอตวนงประกบทางดานหลงจนพระบางท�า

อยางใจคดไมไดครงจะลกหนไปกเกรงใจนาดวงเดอนกบ

แมจ�าเปนตองทนนงเชดหนาดวยอารมณความรสกขนมว

หลงกราบพระลงบนพน3ครงทงแมนาดวงเดอน

และดวงจ�าปาตางหลบตาอธษฐานในขณะเขยากลอง

ล�าไผเสยงเซยมซ มเพยงพระบางคนเดยวทลกมารออย

หนาประตโบสถโดยในมอถอตกตาหมทเขาตงใจจะมอบ

ใหเปนของขวญวนขนปใหมแกลลาวด บางทตกตาหม

126 พระบางเมอบาน

อาจสอความหมายใหเธอรบรถงความในใจของเขาโดยไม

ปรปากบอก หรอถงขนเขยนจดหมายสารภาพกบเธอ

อยางทเหนใหญเขยนแลวยนสงใหนกเรยนหญงตางหอง

พระบางมองดดวงจ�าปาทก�าลงคลานเขาตามหลง

นาดวงเดอนออกมาดวยแววตาชงชง ทงเสอกบผาซนท

เธอสวมใสลวนไมถกใจเขาทงนนยงบวกรวมกบการทเธอ

มานงแหมะลงคกบเขากอนกมลงกราบหลวงพอซงเปน

สงศกดสทธศรทธา ยงท�าใหพระบางไมยอมมองแมแต

หนาของเดกหญงซงตอนนมาหยดยนอยหางจากเขาแค

ความอเออม

แมอาจสงเกตเหนอากปกรยาทดวงจ�าปามอง

ตกตาหมสชมพอยแทบไมวางตาดงนนจงกลาวดวยสหนา

ยมแยมกบพระบาง “ใหตกตาหมนองไปดกวานะลก โต

เปนหนมแลวไมอายเขาหรอก�าตกตาหมเดนไปเดนมา

อยางนน”

ดวงจ�าปาไมคดมากอนวาแววตาของเธอจะท�าให

ปาลวงรความนย อดแสดงความเอยงอายออกมาไมได

กระเถบเขาไปจบแขนผเปนแมมองหนาพระบางอยางกบ

ผสารภาพ

พระบางเกรงแมและนาดวงเดอนจะเหนสหนาและ

สายตาของเขาในหวงยามน จงเบอนหนาหนไปทางอน

ไดยนแมเอยส�าทบอกวา “ตกตาหมเหมาะกบนอง อยา

เปนคนขหวงหนอยเลยลก”

บญชา ออนด 127

“จะเกบเอาไปใหสาวคนไหนหรอเปลา” นาดวง-

เดอนหยอกเยาเมอเหนพระบางยงคงถอตกตาหมไวแนน

งานวดในความรสกนกคดของพระบางหลงไดยน

ค�าพดของนาดวงเดอนเหมอนงานศพอยางปจจบนทนท

เขาใจหายวบเหงอชนมอทงทอากาศหนาวเยน

เปนไปไดหรอไมวานาดวงเดอนทสนทชดเชอกบ

เขาราวลกในไส ลอบเฝามองพรอมกบสงเกตจนลวงร

จตใจทตวเขาเฝาคร นคดถงแตเดกสาวในตลาดผ ชอ

ลลาวดไมเชนนนนาดวงเดอนคงไมกลาวดกหนาออกมา

อยางเมอครนเปนแน

เพอใหเรองราวเฉพาะหนายตลง พระบางหกใจ

ยนตกตาหมใหดวงจ�าปาไมวายแอบคดถงวงหนาลลาวด

ดวงจ�าปามองตกตาหมดวยหวใจลงโลดนอกจาก

เจาสสะหวาดแมวตวโปรดทลงผใหญยกให เดกหญงยง

ไมเคยไดรบของขวญชนไหนทท�าใหนยนตาตะลงลาน

ปานน

“ขอบคณคะพพระบาง” เดกหญงยอตวพนมไหว

“แตหนวาพพระบางเกบไวให เออ... เกบไวเองดกวา”

ดวงจ�าปาเรมโตพอจะรวาสหนาแววตาและทาทางของ

พระบางรสกอยางไรกบสถานการณตอนน

พระบางกลบมาจตใจชมชนและรสกแตกตนใน

ขณะเดยวกน เพราะแทนทเรองจะจบลงไป ไมตองตอ

ความยาวสาวความยดซงกนและกนอก ดวงจ�าปากลบ

128 พระบางเมอบาน

ปฏเสธตกตาทเขาหกใจยนใหคลายไมอยากไดตงแตแรก

เหน

“พเขาจะเกบไวใหใคร แลวพเปนผชายไมเลน

ตกตาหรอกจะหนเอาไปกอดเลนแทนสสะหวาดบางนน

แหละดแลว” แมควาตกตาจากมอพระบางไปยดใสไวใน

มอดวงจ�าปาพดตอไปอกวา“เดยวพวกเราไปลอยกระทง

ดวยกน”

“ลอยกระทงดวยกน”พระบางโพลงค�าเดยวกบท

แมกลาวในใจเหมอนอยากใหทงสามคนทยนอยไมหาง

จากเขาไดยนโดยพรอมเพรยงกนกอนหนานเขาคดวาคง

เปนเวลาสนๆ ทคนจนทรเตมดวงจะตองอดอดขดใจกบ

เดกหญงคนทเขาไมอยากตอแยดวย ครนพอแมเอยปาก

ราวสรปวาตองไปลอยกระทงรวมกน ท�าใหค�าคนอนนา

จะรนรมยอยางนกลบกลายเปนค�าคนซงกะตาย

“ลอยทาน�าวด...”

ยงไมทนนาดวงเดอนพดจบประโยค แมแทรกขน

“ทาน�าวดคนเยอะสไปลอยทเรอนแพจะดกวา”

ลอยกระทงทวดสรางความอดอดขดใจแตยงไม

เทากบค�าของแมทเสนอแนะใหไปลอยยงเรอนแพเพราะ

นนหมายความวาเขาจะใชเวลาอยรวมกบดวงจ�าปาอก

นานนบชวโมง

ไมมโอกาสลอยกระทงรวมเรยงเคยงคกบลลาวด

ความรสกลกๆของพระบางยงคงอดทนรบไดทวาการท

บญชา ออนด 129

เขาจะตองไปลอยกระทงยงเรอนแพซงมดวงจ�าปารวมอย

ดวยนบวาเปนความซวยโดยแท

ใกลเทยงคน แมถอกระทงใบตองเดนอยใตแสง

จนทรมงหนาน�าไปยงเรอนแพทลอยเรยอยจากจดซงน�า

สองสายไหลมารวมกนไมมากนก นาดวงเดอนเดนตาม

หลงคลอไปกบดวงจ�าปา พระบางเดนอยางเชองชาเปน

คนหลงสดบางครงดวงจ�าปาเอยวหลงเหมอนมองมาหา

เขาท�าเอาพระบางอยากจะพงตวไปเขกกะโหลกเดกหญง

สกสบครงนอกจากเปนลกอจฉาทเทวดานางฟาสงใหมา

เกดทงๆทเขาเองไมรอโหนอเหนอะไรดวยเพยงแคเปน

เดกทอาสมสนกกบนาดวงเดอนรกราวกบลกในไส ยงโต

มากขนเทาไรดวงจ�าปายงสรางความยงยากล�าบากใจ

ใหเขาไมสรางซา

ทามกลางแสงจนทรสกสกาวพระบางทอดสายตา

จบจองไปยงผาซนทดวงจ�าปาสวมใส ดๆ ไป ลวดลาย

และสสนซงนาดวงเดอนทมเทหวใจในยามถกทอกสราง

ความอศจรรยอนใหญหลวงจโจมเขามาในความรสกนก

คดของพระบางอยางทเขาเองอดแปลกใจไมได เขาเคย

ฟงแมพดกบเพอนบานบางคนวาตงแตรนปยาตายลงไป

มเพยงนาดวงเดอนคนเดยวททอผาซนประณตและงดงาม

ตามอยางโบราณไดดทสด

พอเดนมาถงตลงพระบางมองเหนเสนสายของไฟ

ธปเทยนจากกระทงทไหลลองอยเหนอแมน�า ตามขน

130 พระบางเมอบาน

บนไดดนทจะเดนไตลงจากตลงไปยงเรอนแพปกไวดวย

โคมไฟทอาสมสนกท�าขนจากล�าไมไผแลวตงไวราวกบไฟ

รายทางทมงหนาสวด โคมจนทรสาดแสงจนทวบรเวณ

เหนแจมตาสาดสะทอนผวน�าดงหนงทาดวยเงนขลบทอง

นาดวงเดอนหยบไมขดไฟมาจดธปเทยนใหกบกระทงของ

แมเปนล�าดบแรกจากนนจดใหพระบางดวงจ�าปาและ

จดเทยนใหกระทงของนาดวงเดอนเอง พระบางเพงเหน

วากระทงในมอของดวงจ�าปากบนาดวงเดอนนอกจากม

ขนาดเลกยงตกแตงอยางเรยบงาย สวนกระทงของแม

และของเขาแมจะท�าดวยใบตอง แตขนาดกลบใหญกวา

และประดบประดาดวยวสดทใครมองปราดเดยวกรวา

หากระทงของเพอนบานคนไหนเสมอเหมอน

ปหนาพระบางคดวาเขาจะขอแมชวยหากระทง

ใบใหญและมองดหรหราใหกบนาดวงเดอน เขาอยากให

นาดวงเดอนกบอาสมสนกไดลอยกระทงอยางกบทเหน

วางขายในตลาดระหวางครนคดไดยนเสยงแมรองเตอน

ใหขอขมาลาโทษแมคงคาเหนทกคนบนเรอนแพหลบตา

ปากขมบขมบ พระบางจงคกเขา ยกกระทงใบใหญขน

เหนอหว

“ขาแตพระแมคงคาหากลกขอพรไดปหนาลกขอ

ลอยกระทงใบเดยวกบลลาวดททาน�าวดเราดวยเทอญ”

พระบางวางกระทงลงแลวใชมอพยน�าเบาๆเพอใหกระทง

ของเขาออกไปอยกลางแมน�ามใชลอยไปชวพกชวครแลว

บญชา ออนด 131

ตดอยกบรากไมชายฝง ระหวางจบจองมองดกระทงของ

ตวเองและกระหวดคดถงดวงหนาและสายตาของลวาวด

เรองราวทไมเคยคดเคยฝนพลนอบตขนอยางไมนาเชอ

แมตอนสงกระทงลงสสายน�า ดวงจ�าปาอยหาง

จากพระบางไปทางซายมอเกอบสามวา ยามนกระทง

ใบเลกของเดกหญงกลบถกกระแสน�าพดใหมาอยเคยงค

กบกระทงของพระบางดงหนงฟาดนกลนแกลง

แมและนาดวงเดอนเหมอมองดกระทงตางขนาด

สองใบเคยงคกนไหลเลาะลองไปกลางน�าทอกไมนานจะ

กลายเปนสายน�าเดยวกนดวยความเงยบงน ดวงจ�าปา

แนบตกตาหมสชมพอยตรงอกดานซายทอดสายตามอง

ไปยงผนน�าทสะทอนแสงวบวาวราวกบเนรมต

พระบางมองดวยความหงดหงดและถงขนคดอยาก

กระโจนลงน�าแลววายตามไปทงกระทงใบเลกใหจมอยใต

พนโคลนทราย

132 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 133

19.

ตรงทดอนรมตลงดานหลงโรงเรยนมบางสงบาง

อยางแปรเปลยนจนเพอนรวมหองของพระบางตาง

จบกลมพดคยไถถามกนดวยความฉงนสนเท

พนทส วนหนงซงครเกษตรจดไว ให นกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 5 ปลกผกเพอเปนคะแนนสะสม

ภาคปฏบตมแปลงผกของพระบางณรงคชยปรชาและ

เพอนชายหญงสองสามคนจากอกต�าบลหนงเทานน

ซงนอกจากพชผกทพวกเขาลงแรงปลกจะออกใบใหผล

จนครเกษตรตองออกปากชนชมหนาเสาธงตอนตงแถว

เคารพเพลงชาตชวงเชาใหนกเรยนทกคนทกชนน�าไปเปน

ตวอยางทวาคลอยหลงวนเพญเดอนสบสองไมถงสปดาห

แปลงผกของลลาวดซงกอนนตอใหพนจพจารณาอยางไร

134 พระบางเมอบาน

กไมนาจะใชแปลงผก นอกเสยจากมคนดนพนสงขนมา

กบตนคะนาแคระแกรนราว 15-20 ตน กลบกลายเปน

แปลงผกทถกยกรอง ปรบแปลงแตงหนาดนใหรวนซย

ดจเดยวกนกบแปลงผกของพระบางณรงคชยและปรชา

เสยกแตวาคะนาทกตนยงแคระแกรนเหมอนเดม

เพอนนกเรยนรวมชนลวนคดเหนเชนเดยวกนวา

ไมนาจะใชฝมอ หรอความมานะพยายามของลลาวดท

เขยนชอและนามสกลลงบนปายไมกวางคบยาวศอก

ปกดนบอกไวตรงหนาแปลงผกอยางแนนอน อกทงยง

เปนไปไมไดในกรณทโกซงกบเจนางจะจางชาวบานแอบ

มาท�าแปลงผกใหมใหลกสาว เนองจากทางโรงเรยนและ

ครเกษตรถอเปนขอหามเดดขาด ยกเวนเพอนนกเรยน

ดวยกนจะอาสาชวยท�าให แตไมใชท�าแทนโดยทเจาของ

ไมไดลงมอเองแมแตนอย

“พระบางมนแอบไปชวยลลาวดตอนไหน ท�าไม

ไมมใครรใครเหนเลย”กวางตงขอสงเกตโดยพงเปาไปยง

พระบาง

“สงสยนาจะเปนตอนเยนหรอไมกชวงค�า วาแต

ลลาวดจะรไหมวาพระบางอตสาหแอบท�าให” ใหญมอง

ปรชาคลายขอความสนบสนน

ณพแยงขน “ลลาวดรอยแลว ไมงนพระบางไม

กลาหรอกมนขอายจะตายแตเออ...อาจจะเปนอยางทมง

วาพระบางมนท�าเรวรองผกแคนใชเวลาแปบเดยวกเสรจ

บญชา ออนด 135

แลว...แลวแกลงท�าเปนไมรไมชงนเหรอกวาไมนาจะเปน

ไปไดนะ”ณพทงเหนตางและเหนดวยในคราวเดยวกน

“ท�าเปนเลนไปอาจมคนสวมรอยพระบาง”กวาง

เหลสายตาไปทางณรงคชย “ตมๆแบบนละตวรายเชยว

เหนชอบแอบมองลลาวดบอยๆ”

ณรงคชยรทนวากวางหมายถงใคร สวนกลบใน

ทนใด“สาบานไดกไมเกยว”

“ท�าไมอยากจะรกนนกวะลลาวดอาจมลกฮดท�า

เองกไดถาคนอนมาชวยท�าคงปลกคะนาดวยแลว”ปรชา

ท�าสหนาคลายเบอททกคนเอาแตพยายามควานหาตวผ

ขดแปลงผกใหมใหเพอนหญงรวมชนประหนงคนนรนาม

ผนนกอความผดขนรายแรง

“ปลกคะนาใหมเปนโดนครหวดนองแตก แคนคร

เกษตรไมรจะยอมหรอเปลา” ณรงคชยพยกหนาไปทาง

แปลงผกลลาวด

“เอาลลาวดอาจจะมตวอยางใหท�าตามเชนดจาก

แปลงของกของมงของพระบาง”ปรชาน�าเสยงจรงจง

“พระบางมนหายหวไปไหนของมนวะเนย” ใหญ

ตดบทเปลยนเรองคย

“พรางตวขดรองผกใหลลาวดอยมง”ณรงคชยพด

พรอมหวเราะดวยสมเสยงขนขน

“พกนดมนแปลกๆ ชอบพดเปนภาษาคนตลาด

อยตลอด”ปรชาเหลอบสายตามองณรงคชย

136 พระบางเมอบาน

“ออ ใช เหนดวย”ณรงคชยตอบรบดวยส�าเนยง

เดยวกน “อยางวนวานตอนกบอกครประจ�าชนวาจะ

แสดงหมอล�าในวนปดเทอมใหญพระบางมนโมโหหวฟด

หวเหวยงจนตองเปลยนเปนเตนบมพ”

“มนมแผนจะเตนคกบลลาวดรเปลา” กวางท�า

ตาโต ยมกวาง สายเอวตวเองไปกระแทกสขางปรชา

จนใหญณพหวเราะราสวนปรชากลบไมรสกตลกดวย

“ไมมทาง”ปรชาสมเสยงหวนสน

หวงยามทบรรดาเพอนจบกลมสนทนากนอยตรง

บรเวณแปลงผกใกลโคนมะมวงตนใหญพระบางนงเงยบ

โดยไมมเพอนคนไหนอยดวย

เมอชวงพกเทยงอรญญาซงเปนเพอนสนทคนหนง

ของลลาวดเดนตรงรเขามาหาเขาในระหวางเดนสวนกน

ตรงอาคารสองชน “พระบางเธอขดแปลงผกใหลลาวด

ใชไหม”

ขณะนนพระบางยงไมรเรองวาอะไรเปนอะไรแต

ใจกหายวบทจๆ เพอนหญงรวมชนปราดเขามาเอยถงคน

ทเขาเฝาคะนงหา“แปลงผกลลาวด...”พระบางพดคลาย

เพอ

“เพอนหลายคนบอกวาเธอแอบไปชวยยกและ

พรวนรองผกใหลลาวด ระวงเถอะจะถกครเกษตรเฆยน

กนลาย” อรญญาทงสนเทาเดนหนไปภายหลงเหน

พระบางยนเงยบราวถกมนตรนะจงงงสะกด

บญชา ออนด 137

หลงจากอรญญาสะบดหนาเดนหนไปทางหอง

สมด พระบางรดมาถงบรเวณแปลงผกในอกไมกอดใจ

พอเหนแปลงผกของลลาวดทยกรองใหมดวยความเปน

ระเบยบเรยบรอยพระบางเกดความปลาบปลมและสขใจ

เปนลนพน

ตงแตเรยนชนมธยมศกษาปท4หลายครงหลาย

คราวทเขาพยายามรวบรวมความกลาเพอจะเดนเขาไปหา

ลลาวดขณะเหนเธอยนเหมอมองจองไปยงพนทขนาดเลก

ซงครเกษตรจดสรรใหนกเรยนทกคนปรบแตงเปนแปลง

ผกขนาดเทากนจากทาททเขาลอบเฝาสงเกตลลาวดไมม

ทกษะทางจบจอบใชเสยมแมแตนอย ยงไมตองพดถง

วาเธอจะสามารถปรบหนาดนทเตมไปดวยวชพชให

แปรสภาพเปนรองผกจนส�าเรจเสรจสนอยางไรและตอง

ใชเวลามากเพยงไหน

พระบางคดหลายครงสดทายกลบไมเคยกลาเดน

ไปเอยปากกบลลาวดวาเขาเตมใจหากเธอยนยอมใหเขา

ชวยปรบแปลงแตงรองผกให...สมมตเธอสบตาพยกหนา

ยอมรบกนบวาเปนเรองดแตถาผดไปจากนหรอถงขนาด

เธอขบไสไลสงเพราะรเจตนาวาเหตใดเขาจงเตมใจชวย

ถาเปนอยางทคดวนเวลากวาจะเรยนจบแลวแยกจากกน

ไปคงไมตางอะไรกบหวงยามในนรก...ฉะนนเขาจงเกบงน

ความรสกลกเรนไวในกนบงของจตใจตวเองจนเกอบจะ

จบชนมธยมศกษาปท5

138 พระบางเมอบาน

บดนเขาบงเกดความปตใจทเหนกบตาวาลลาวด

มความมานะพยายามเพยงไหน ไมเชนนนแปลงผกของ

เธอคงไมสรางความประหลาดใจใหเพอนรวมชนรวมทง

อรญญาทไพลคดวาเปนฝมอของเขา

พระบางกดสองเทาเบาๆลงบนลกบนไดรถจกรยาน

เพอใหวงลอปนเรยบเรอยไปบนถนนลกรงทเบองลางรม

ตลงเปนรองผกขนาบขนานกนไปทงสองฟากฝงน�า ยาม

นเขาจนตนาภาพเหนลลาวดหยอกลอตอกระซกกบเขา

อยระหวางแปลงผกททอดแนวเรยงเปนแถวเหมอนขน

บนได

จมอยในหวงภวงคคดจตชมชนไดไมนานเทาไร

พระบางในชดนกเรยนทก�าลงมงหนากลบเรอนไทยตอง

หงดหงดใจอยางปจจบนทนดวน

บนแปลงผกรมตลงเบองหนาดวงจ�าปาก�าลงงวน

อยกบการพรวนดนดวยทาททะมดทะแมงแขงขน ดาน

หลงตรงกงกลางทเดกหญงยนอยเปนดวงตะวนสสมกลม

โตทเหนอยางไรกใหความรสกเปนภาพวาดมากกวาภาพ

จรง

ตอใหในความรสกเบองลกบงบอกวาภาพของ

ดวงตะวนสสมกลมโตทตระหงานอยเบองหนาและอก

ไมกนาทจะลาลบขอบฟาใหความรสกตรงตาแคไหน แต

พระบางกลบเบอนหนาหนไปมองทางอน

ค�านจนคอนคนพระบางยงคงลมตาตนอยในความ

บญชา ออนด 139

มดมด ครนคดวกเวยนไปมา ไมเขาใจวาท�าไมยงอยาก

หาง พระบางกลบยงรสกวาดวงจ�าปามกจะโผลพรวด

พราดเขามาในสายตาและความรสกของเขาอยเปนนจ

140 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 141

20.

ดวยความทปรชากลาพดกลาท�า ไมอายและไม

คดวาเปนปมดอยยามถกใหญ กวางณพและเพอนรวม

หองตะคอกใสหนาแบบทเลนทจรงเวลาเผลอพดภาษาถน

มหน�าซ�ายงเปนคนอารมณดยมแยมแจมใสอย เสมอ

ไมวาพบเจอกบใคร อกทงรปรางหนาตาของปรชาหา

ไดขรวขเหร ทงหลายทงปวงนจงท�าใหเขากบทกคนได

ไมเวนกระทงลลาวดทซงตอนนปรชาก�าลงรวมวงสนทนา

อยกบเธอและเพอนหญง2-3คนทสนทชดเชอกน

พระบางถามตวเองอยในใจวาเกอบสองปทลวง

มาท�าไมเขาจงรสกอบอายและเกบเอาไปคดถงขนพดได

วาเจบแคนแนนหวอกเวลาถกเพอนรวมหองเรยนเอย

กระแทกใสหนาแบบเดยวกบปรชาและณรงคชยถก

142 พระบางเมอบาน

ตะคอกดวยเสยงอนดง เปนไปไดหรอไมวาหากเขาไมย�า

คดย�าจ�าวาตวเองถกใหญและเพอนคนอนๆถากถางหมน

หยามท�าใหเกดความรสกต�าตอยดอยคา ปานนเขากบ

ลลาวดคงมโอกาสไดไปดหนงกนสองตอสองในโรงหนง

ตวจงหวด หรออาจถงขนเปดเผยใหใครตอใครในตลาด

รบรวาพวกเขาทงคคบหากนในฐานะใด

พระบางลอบนงสงเกตอยตรงโตะเรยนหนงสอ

ของตวเอง เหนลลาวดท�าทาเอยงอายยามตอบค�าถาม

ปรชาเขาเดาวาปรชานาจะเลาเรองตลกโปกฮาซงเพอนรก

รวมหมบานเดยวกนกบเขาถนด ครตอมาเขาเหนปรชา

แลกรปถายกบลลาวดไวเปนทระลกหลงทกคนในหอง

ตางคนตางเรยนจบชนมธยมศกษาปท5แลวตองแยกยาย

กนไปเรยนตอยงสถานศกษาแหงอน

ปรชาเดนหนาระรนยมพราวเขาไปหาณรงคชยท

นงเงยบอยบนเกาอนกเรยนตวทหางจากพระบางไปทาง

มมหองดานซายณรงคชยยกเทาถบเบาๆตรงเปากางเกง

ปรชาหนหนามาทางพระบางกอนจะสายหนาลกเดนหน

ไปทางกลมใหญ กวางและณพทก�าลงผลดกนใชปากกา

เขยนค�าอ�าลากนไวเปนทระลกบนเสอนกเรยนดวยตว

อกษรใหญเบอเรมเทม

“ขอดหนอยลลาวดเซนหลงรปยงไง”

“ไมได”ปรชาปดมอพระบางทก�าลงจะหยบรปถาย

ของลลาวดไปจากมอของตวเองดวยสมเสยงและทาท

บญชา ออนด 143

จรงจง

“งนเดยวไปขอเธอเซนใหกได”พระบางเหลอบมอง

ไปยงลลาวด ไมร วาท�าไมแกมของเธอเรมแดงระเรอ

เพอนหญงลวนหวเราะกนคกคก

“กลากไปเลยลลาวดคงรอแยแลวมง”ปรชาพยก

หนาสบตากบลลาวดแวบหนง

พระบางพดตอไมออกอ�าองอกอกกลาๆกลวๆ

ปลอยใหปรชาเดนไปหากลมของใหญ จนอกหลายนาท

ผานไปพระบางตดสนใจรวบรวมความกลาเพราะคดวา

ถาไมเดนไปหาแลวเอยปากขอแลกรปถายไวดตางหนา

คงไมมวนไหนอกแลวทเขาจะมโอกาสพดคยกบลลาวด

อยางหวใจของตวเองร�ารองปรารถนา

“ลลาวดครบอม...คอวาผมเออ...”

“ขอรปถาย...” อรญญาเพอนสนทในกลมลลาวด

ชงกลาวแบบกระแทกกระทนแทน เรยกเสยงเฮฮาจน

พระบางหนารอนผาว

“เปลาครบคอผมไมไดมาขอรปถายเพยงแตจะ

มาขอแลกรปพวกเราเกบไวเปนทระลก”พระบางพดยาว

จนแทบไมเชอวาจะสามารถท�าได

“ท�าไมตองครบ ตองผมดวย เราเพอนกนแทๆ”

ลลาวดตงดวยน�าเสยงแผวเบายมอยางออนโยนมองหนา

พระบางอยางไมวางตาพระบางเหนวาในมอของลลาวด

มปากกาถอไวสองดาม

144 พระบางเมอบาน

“ผมเออ...เราเซนหลงรปถายของเราใหแลวนครบ

สวนของอรญญาธนษฐากบลดดาเดยวจะเซนให”

“เอ...”ลลาวดเอยงคอทาทางเหมอนก�าลงครนคด

อะไรบางอยาง “เซนใหคนอนทหลง มอะไรเปนพเศษ

หรอเปลา”

“บา” อรญญาหนาแดงเปนลกต�าลง หยกลงบน

ตนแขนลลาวด

“แตพวกเรากเซนหลงรปถายเตรยมไวใหพระบาง

หมดทกคนแลว”ธนษฐาทปกตเปนคนชางเจรจายนรปถาย

ในมอของตวเองสงใหพระบาง

“เรายงเลย” ลลาวดเอยออกมาเหมอนเพงนกได

“โชคดรปเหลออกใบเดยวนะรอแปบหนงเซนตรงนเลย”

“เหนถายมาตงสองโหลแตเกอบหมดแลวมคนมา

ขออยเรอย”ลดดาพดดวยน�าเสยงหยอกลอลลาวด

“คนสวยกแบบนแหละทของเราแมใหตงคไปถาย

โหลหนงปานนยงไมหมดเลย”ธนษฐาสายหนาท�าเสยง

จกจก

ลลาวดผละไปนงบนเกาอตวหนงซงไมหางจาก

พระบางยนเงยบงนอยสกครมเสยงหวเราะกราวใหญได

ยนไปทวหองเรยนทงใหญ กวางณพและปรชาหนมา

ทางพระบางและเพอนหญงรวมชน จากนนปรบมอเปา

ปากอยางสนกสนานมเพยงณรงคชยเทานนทเบอนหนา

ไปทางอน

บญชา ออนด 145

กลนใจอยในกลมของลลาวดไดนานขนาดน ถง

อยางไรพระบางกจ�าทนอบอายใหเพอนยวลอตอไปอก

ท�าไมคนอยางเขาจะไมรวาเสยงโหฮาเมอครเกดขนจาก

เหตผลใดเพยงแตหวใจทเพรยกรองกองกดวยความอยาก

ร อยากเหนวาขอความหลงรปถายซงลลาวดก�าลงจะ

บรรจงเซนเปนทระลกใหจะประกอบดวยถอยความชนด

ใด

พระบางเผลอตวมองไปทางลลาวดทอย ในชด

นกเรยนเสอสขาวกบกระโปรงยาวคลมเขาสกรมทาทเธอ

สวมใสนน แทบไมเคยมวนไหนจะคลาดสายตาของเขา

ผมยาวเคลยไหลผกรดไวดวยโบสขาวสะอาดสะอาน ผว

พรรณซงไมเหมอนลกคนจนในตลาดทวไปและลกยมขาง

สองแกมทจ�าหลกไวใหเขาตองลอบเมยงมองอยเสมอ

“เมอไรเราจะไดเจอเธออกพระบาง”อรญญาเอย

แลวกระเถบมายนใกลๆ

พระบางใจหายคดต�าหนตโทษตวเองทเผลอใจจบ

จองมองลลาวดราวกบไมมใครยนอยขางๆแตถงอยางไร

คงไมมอะไรอบอายไปมากกวาน

“อะไรนะ”พระบางหนไปถามอรญญาทรอสบตา

เขาอยแลว

“เธอไปเรยนตอเชยงใหมพษณโลกหรอกรงเทพฯ”

เกอบจะหลดปากบอกไปตามตรงวาถาเปนไปได

เขาอยากจะตามลลาวดไปเรยนในทกแหงแหลงทเสยดาย

146 พระบางเมอบาน

เขาสอบตดมหาวทยาลยเชยงใหม ฝายลลาวดกบปรชา

สมครใจเรยนวทยาลยครอตรดตถ

“คงไปเรยนเชยงใหมเพราะสอบตดทนนความจรง

อยากเรยนทบานเรา”พระบางเผลอใจมองไปทางลลาวด

ทตอนนธนษฐากบลดดาเดนไปนงอยขางๆ

“ไมอยากไปเรยนกรงเทพฯเหมอนเราหรอ”อรญญา

อมยม

“ก...อยากเรยนเหมอนกน เกดมายงไมเคยไป

กรงเทพฯแตพอแมอยากใหเราไปเรยนเชยงใหมมากกวา”

ตอบค�าอรญญาไปพระบางไมวายมองไปทางลลาวด

ทก�าลงกมหนาเซนหลงรปถายใหเขา

ขณะหญงสาวจรดปากกาลงบนรปถายใบเลกเพอ

สลกหมกเปนตวอกษรกอนยนมอบให พระบางเนอตว

และหวใจเตนเรา เขาอยากชะเงอไปดวาลลาวดเซนดวย

ประโยคใด

คดถงค�าลงทายพระบางอกสนขวญหาย ดวยไม

แนใจวาตวเองจะตกอยในอากปกรยาใดในทนททอาน

ในมอของลลาวดมปากกาอยสองดามมอขวาของ

เธอก�าปากกาสชมพสวนขางซายทเธอก�าลงจรดหมกเซน

แลวมอบใหเขานนมนเปนสด�า

บญชา ออนด 147

21.

เพงไมไผหลงเลกๆ ทถกปลกสรางไวหลบรอน

เวลาเจาของทนามาไขน�าเขาออกนา หรอเวลาพาเพอน

บานมาชวยกนลงแขกเกยวขาวซงตงอย คนละฝ งกบ

โรงเรยนแตไมหางไกลกนมากนกหลงนน ใกลค�ายามน

มเดกนกเรยนชาย 5 คน นงลอมวงกนอย เบองหนา

ของพวกเขามขวดเหลาเปลาวางอยหนงขวดสวนอกขวด

พรองไปแลวเกอบครง

“นาอายและขายหนา แมปจาเปนดารากลางแปลง

อแว อแว อแว อแวอแวอแหว...” ณพดดกตารพรอม

รองเพลงผดๆ ถกๆ หลงจากพยายามคะยนคะยอ

ขอใหพระบางเลนกตารแตไมเปนผล

148 พระบางเมอบาน

“กไมนกเลยวามงจะชวนกมากนเหลา” ใหญ

นยนตาปรอพดเสยงออแอ

“นนนะสความจรงคนออกปากชวนฉลองวนเรยน

จบนาจะเปนก หรอไอใหญ ไอณพมากกวา เสยดาย

ไอปรชาตองรบกลบไมงนละกครบเซต”กวางองหลงกบ

รวไมรวก

“ชาย...”ณรงคชยดเหมอนจะตกอยอาการมนเมา

มากกวาทกคน“กสารภาพวาไมเคยกนเหลาเลยในชวตน

แตไหนๆ พวกเรากรวมหวหกกนขวด กเลยตงใจมา

หลายวนแลววาจะเอยปากชวนพวกมงไมรไอคณพระบาง

คดยงไง เสอกโพลงชวนกอน แตชาง ใครชวนกเมา

เหมอนกน”

“กไมอยากใหพวกเราแยกจากกนเลย กซงน�าใจ

พวกมงทกคนวะเพอน”จๆณพวางกตารรองไหออกมา

ณรงคชยโนมตวไปโอบไหลเพอน กระชบกอด

แรงๆ“เฮย!พอกบอกวาถาใครกนเหลาครงแรกแลวนสย

ตอนเมาเปนยงไงอนาคตกจะเปนแบบนน”

“แบบไหนไมเขาใจ”ใหญกระดกเหลาเขาปาก”

“อยางไอณพ ถากนเหลาหนแรกแลวเปนแบบน

คราวหลงพอเมากจะรองไหตลอดใครออกอาการนกเลง

เมาเมอไรจะชอบชกตอย แตถาชอบรองเพลงกจะกลาย

เปนคนสนกสนานตเกราะเคาะโตะเอะ!มงไมเคยไดยน

เรองอยางนเลยหรอวะ”

บญชา ออนด 149

“อะ!งนนงเงยบอยางไอพระบางตอไปนกนเหลา

มนกเปนคนซมกะทอนะส” กวางบบมอลงตรงคางของ

พระบางทนงเงยบกรบ ไมวายหยอกเยากระเซาเพอน

“ไอ...ลาว”

“ท�าไมดซมๆยงงวะพระบาง”กวางพอเหนเพอน

ยงนงเงยบในมอก�าแกวเหลาดวยทาทางซมเซามอนให

เอนตวเขาไปกอดไหลเพอน“โกรธทกเรยกมงแบบนเหรอ

อยาบาไปหนอยเลยนากลอเลนแทๆหาเราเพอนรกกน

จะตาย”

พระบางไดยนกวางหยอกเยาอยางถนดชดเจน

ถาเปนเมอกอนเขาคงแสดงอาการฮดฮดหรอเกบอาการ

หนหนพลนแลนไมได ทวาตอนนหวงหวใจของเขาหมน

เศราเกนกวาจะตโทษโกรธเพอน อนทจรงเขานาจะ

ขอบคณกวางและทกคนเสยดวยซ�าทพยายามกลาวค�า

หรอกระท�าใหรในทางออมวาเขาตองส�านกรวาตนเองอย

ในสถานะใดเมอเปรยบเทยบกบกวางใหญณพและโดย

เฉพาะ...ลลาวด

พระบางชวนเพอนสนทในกลมมาตงวงแอบดวด

เหลาบนเพงไมทปลกตงอยยงฝงตรงขามแปลงผกของ

โรงเรยนหาใชเพราะเขาคดอยากเฉลมฉลองหรอตองการ

ร�าลาอาลยสงทายในวนสดทายของการเรยนรวมหอง

เดยวกน แตเขาปรารถนาใหฤทธของเหลาและความ

มนเมาชวยบรรเทาเยยวยาจตใจทจมอยในหวงระทมตรม

150 พระบางเมอบาน

เศราซงไมสามารถเปดเผยความจรงกบใครได นอกเสย

จากฝงไวในหวใจตราบชวตจะหาไมตางหาก

ตวอกษรจากปากกาหมกสด�าทลลาวด เซน

ขอความบนหลงรปถายมอบใหไวส�าหรบเปนทระลกแก

พระบาง ตอใหคดเขาขางตวเองอยางไรกไมสามารถบง

ระบไดวาลลาวดมความคดแบบเดยวกบทเขาเองคดกบ

เธอมานานนบสองปเพราะลลาวดไมไดเขยนถอยค�าใดๆ

นอกเสยจากเขยนชอของตวเธอก�ากบไวเทานน

วาแรกทรบรปถายซงลลาวดสงใหดวยจตใจสน

สะทาน ครนพอคอยๆ พลกดานหลงเปดอานนอกจาก

จตใจสนสะทาน ทองไสพระบางยงเกดบดมวนปนปวน

รวนเรจนแสบเสยดอยางไมเคยเปนมากอน เพงรซงถง

ค�าผใหญทเคยไดยนมาตงแตจ�าความไดวาน�าตาตกใน

คอคนผอยในสภาพอาการใดเมอตอนบายวนนนเอง

“กระดกเสยท” พระบางเตอนณรงคชย อยากให

แกวเหลาทมอยเพยงแกวเดยวและเขาเพงสาดเขาล�าคอ

ไปเมอครวนมาถงอกรอบโดยเรว

“มนกนเหลาเหมอนคนเพงอกหก”ใหญหรนยนตา

มองหนาพระบาง

“เรองอกหกรกคดนมอะไรปรกษาไอใหญกบไอณพ

สองคนนมนช�านาญ” กวางบบไหลพระบาง “ไมเอานา

ไอเพอนอยาเหงาเปนไกปวยอยางนเลยเอารองแลวก

เลนเพลงเกาลานหยดน�าตาใหฟงหนอย” กวางยดกตาร

บญชา ออนด 151

ใสมอพระบางจากนนใชมอจมเหลาในแกวเอามาปายลง

ตรงขอบตาแสรงท�าเสยงฮอๆ

“ลลาวดไปฉลองทไหน” ณพหยดรองไหและ

เหมอนเพงนกขนไดจงถามดวยความสงสยขนมา

พระบางแหงนหนามองฟาทหมนด�ามากขน จๆ

วางกตารลงกบพนลกยนแลวบอกวา“เกาลานหยดน�าตา

ทไหนความจรงมนเพลง9,999,999Tearsตางหาก

ไอควายเออกกลบบานดกวาลมสนทเลยแมกบพอคอย

กนขาว”

“โห กนดวยกนทกวน” กวางดงขาพระบางใหนง

ลง

“ไม ทางบานเขาอยากฉลองทกเรยนจบม.ศ.5”

พระบางโกหกเพอใหเพอนไมรงเขาไว “ณรงคชย มงอย

ตอกบพวกมนละกน” ทงทาทและน�าเสยงเหมอนยนยน

วาเขาอยากรบกลบบานเพยงล�าพง

ไมวาทกคนจะชวยกนประวงเวลาอยางไรในทสด

พระบางผละออกมาจากเพงไมหลงเลกจนได ภายในหว

สมองและจตใจเกดอาการวงเวยนวนวายจนแทบอาเจยน

ออกมา ไมรวาเปนเพราะฤทธเหลาหรอฤทธสงใดไหน

แน

ลยน�าคลองตรอนสงประมาณหนาแขงมายนโงน

เงนเปนล�าไผตองลมอยไมหางจากบรเวณแปลงผกสกพก

พระบางสลดหวไลความมนเมากอนสบเทากาวไปหยดอย

152 พระบางเมอบาน

ตรงแปลงผกของลลาวดเออมมอสนระรกไปถอดปายชอ

ของเธอขนมาจากดน

ในความมด ฝามอของพระบางไลระไปบนแผน

ปายไม จากนนเอามาแนบกบอกตรงดานซาย หลบตา

คดถงวงหนาของลลาวดทแจมชดและจ�าหลกปกลกอย

กลางหวงความรสกตลอดเกอบสองปทผาน

ความจรงพระบางอยากเกบปายชอของลลาวดเอา

กลบไปไวทบาน แตเกดกรงเกรงวาหากท�าอยางนนอาจ

จะท�าใหแมหรอพอเหนเขาและเดาออกวาเขามความรสก

นกคดแบบใดกบเจาของปายทชอลลาวด ซงนนยอมจะ

ตงค�าถามซงเขาไมมค�าตอบ

ปนจกรยานผานความมดและสมทมพมไมตลอด

รายทาง ขณะนเบองหนาของพระบางปรากฏแสงสวาง

จากตะเกยงโคมซงบงบอกวาเขามงหนามาเกอบถงทาเรอ

ขามฟากมากพอสมควรแลว

อาจเพราะใชก�าลงถบจกรยานมาไกลจากโรงเรยน

จนเกอบจะถงทาเรอขามฟาก บดนพระบางเรมรสกวา

ความมนเมาทเลาลงเกอบจะเปนปกตเขาสดหายใจลกๆ

สลดหวไปมา2-3ครงอยางนอยกอนจะถงบานคงชวย

ใหปราศจากอาการเมามายไมเชนนนแมและพออาจจบ

ไดวาแอบไปกนเหลามา

พระบางกวาดสายตามองหาลงคนพายเรอขาม

ฟากแตไมเหนแกนงหรอยนอยคาดเดาเอาวานาจะก�าลง

บญชา ออนด 153

พายเรอไปสงใครสกคนสองคนซงเปนคนฝงโนนเชนเดยว

กบเขา ก�าลงจะยอเขานงลงบนแครไม สายตาพระบาง

กลบเหนวาเรอขามฟากยงจอดสงบนงอยรมฝงทเขารออย

พระบางเพงตาด ทงทาเรอคลายไมมใครแมเพยงคน

“ลงครบชวยไปสงขามฟากดวยครบลง”

ทวนเรยกอก2-3ครงแตยงไมมเสยงขานรบพระ

บางขยบตวจะเขาไปชะเงอดตรงปากประตกระทอมทลง

ใชหลบนอนและกอนพระบางจะเขาไปถงเขาไดยนเสยง

หนงแววเขามาเงยหฟงดกรวาเปนเสยงเทาของคนยางย�า

อยางแผวเบาลงบนพนไมไผ

พระบางสะดงเฮอกดวยความตกใจและแทบไมเชอ

ในสงทเขาเหนเปนไปไดอยางไรเจาของรางผเดนออกมา

จากกระทอมไมไผหาใชลงคนพายเรอขามฟาก หากแต

เปนคนทชวชวตนเขาไมมวนลมเลอน

“ลลาวด...”พระบางยนตะลงปากอาตาคางเรยก

ชอของเธอเบาๆราวพบเหนนางฟา

“ไปฉลองกบพวกใหญกวางมาหรอ”เหนลลาวด

ปดปายเสนผมกบดงชายเสอนกเรยนทบดมวนอยเหนอ

ขอบกระโปรงใหเขาทพระบางบงเกดความรสกวาลลาวด

อาจมใจใหเขา มเชนนนเธอคงไมพะวกพะวนอยแตการ

จดทรงผมและสาละวนทงดงเสอใหกลบมาอยในสภาพ

เรยบรอยอยางนน

ถาลลาวดไมแอบมใจแบบเดยวกบทเขาคดกบเธอ

154 พระบางเมอบาน

ลลาวดจะลวงรอยางไรวาเขาไปกนเหลากบใหญ กวาง

ณพ และณรงคชย นแสดงวาลลาวดกเฝาสงเกตเขา

เหมอนกน

“ลงเพงกลบบานไปเมอก ปามาตามบอกมธระ

ดวน พอดเราขบมอเตอรไซคเดมารบเงน เลยอยทาเรอ

แทนแกประเดยวลงคงกลบมา”

“ไมกลวหรออยคนเดยวอยางน” พระบางท�าทา

จะเดนเขาไปใหใกลกวาเดมลลาวดถอยเทาเขาไปยนอย

ตรงกลางประตกระทอม

“กลวอะไรเรามากบเดเกอบทกวนทาเรอกเหมอน

บานอกหลงของเรานนแหละพระบางออเราพายเรอขาม

ฟากไปสงเธอเองดกวา” ลลาวดเหมอนคดอะไรได กาว

เดนออกมาจากประตกระทอมพระบางไดกลนประหลาด

ลอยออกมาจากรางของเธอ

“ไมเปนไรหรอกเดยวลงแกกมานงคยกนกอนเรา

ไมรบ” พระบางมองหนาและหลบตาวบเมอเหนลลาวด

มองเมยงเขาอยหวใจเรมเตนไมเปนส�า

“อาจจะชากไดปาบอกวาเปนธระส�าคญ”ลลาวด

คลายเสยงและตวสนจนพระบางรบรไดคงเปนเพราะเธอ

เรมขวยอายเมออยกนสองตอสองกบเขา

“เอา เมอกบอกวาเดยวเดยวลงจะกลบมา อก

แปบหนงเรารอได”

ลลาวดไมฟงเสยง เดนทงสนเทาไปยงตลงไตลง

บญชา ออนด 155

ไปหาเรอล�าเลกทคลองเชอกจอดอยเหนอผนน�า ท�าให

พระบางตองควาจกรยานแบกใสบามงหนาตามไปเขาไม

อยากใหลลาวดมอารมณฉนเฉยวจากการพดคยกนขณะ

จะกาวเทาลงบนบนไดดนตลงขนทสองพระบางตองหยด

ยนตะลง

“นจกรยานของปรชา...”พระบางขมวดควนวหนา

จองตาไปยงจกรยานทเอนพงอยกบตลงจนเกอบตกลงไป

ในแมน�า

“ออ...” เสยงลลาวดหายไปในล�าคอ ระหวาง

พระบางก�าลงจะวางจกรยานของตวเองลงและท�าทาจะ

เดนตรงไปยกจกรยานของปรชาใหกลบมาตงอยในสภาพ

วางใจไดวาจะไมไถลตกลงไปจมน�า ไดยนค�าของลลาวด

พดขนมา “ปรชาบอกวาลมของไวทโรงเรยนเลยรบกลบ

ไปเอา”

“แลวท�าไมไมขจกรยานตวเองไป” พระบางเรม

งนงงสงสย

“ไปกบเพอนคนอนหรอเปลา ไมรส รบๆ ไปกน

เถอะเดยวเราตองกลบบานเดกบแมเปนหวงแยแลวมง”

พดไมทนจบลลาวดไปนงรออยบนเรอเรยบรอยแลว

“เราชวยแจวเอาไหม” พระบางอยากใหลลาวด

รบร ว าเขาปรารถนาดและมความนยใจอยากใหเธอ

ประจกษ

“ไมตองหรอก เราพายเอง ใหเธอพายกเกบเงน

156 พระบางเมอบาน

ไมไดนะส”

“แจวเออ...พายแลวจายเหมอนเดมไมเอาเปรยบ

หรอกนา”พระบางเอยวตวหนไปประจนหนากบลลาวด

ทเผลอนงไมเรยบรอยอย ทายเรอ ในความเลอนราง

พระบางรสกวบไหวไมตางอะไรกบวนทเขาฝนวาลลาวด

ไปหาถงเรอนไทย

พระบางลอบกลนน�าลาย ฝายลลาวดเพงร วา

ตวเองนงเบยดขาสองขางไมมดชด เพราะตอนลงเรอมา

นนพระบางนงหนหลงใหเธอ ดงนนจงรบรวบกระโปรง

ยดตวตรงดวยความเงยบงน จากนนโถมแรงจ�าพายให

มากกวาเดม

“พระบางอยาท�าอยางนน” ลลาวดทนเงยบไมได

จ�าเปนตองสงเสยงด

“ท�าอะไร” พระบางแกลงไขสอ มอสองขางยงคง

ราน�าเหมอนไมจงใจไหนเลยเขาอยากปลอยเวลาใหผาน

ไปดวยความรวดเรวทงๆทมลลาวดอยเบองหนา

“เอามอราน�าแบบนนเราพายจากฝงมาไดแคน”

“เหนจนทรเสยวบนฟาไหม”พระบางเงยหนามอง

ไปบนเวงฟาแตสองมอยงราน�าอยเชนเดม

ลลาวดไมร จะท�าอยางไร ตดสนใจวกน�าใสตว

พระบาง อยางนอยเธอคดวาเขานาจะยกมอจากสายน�า

ซงนนจะท�าใหเธอพายเรอไปถงยงอกฝงตรงขามไดตามใจ

เรยกรอง

บญชา ออนด 157

พระบางกลบคดตางจากลลาวดอยางสนเชง

การทลลาวดวกน�าใสเขา ยอมแสดงวาเธอนาจะ

จงใจหยอกลอหรอไมกเกดความขวยอายทนงอยใกลกน

แคเออมมอควาพระบางอยากขอเพยงกระเถบเขาไปนง

ใกลๆกระนนเขารตวดวาถงอยางไรกยงไมกลาเปดใจวา

คดแบบใดกบเธอ

ขอเพยงแคเขาไปนงใกลๆทวาพระบางหารไมวา

กลนกายของเขามกลนเหลาอบอวลอย เหนวาพระบาง

คอยๆกระเถบรางเขามาลลาวดยกพายขนจากใตน�าแลว

ใชค�ายนไวตรงอกซายของพระบางถงอยางไรเธอไมยอม

ใหเขามนเมาแลวท�าอะไรตามอ�าเภอใจเหมอนค�าพดและ

ทาททแสดงออกมาโดยเดดขาด

พระบางเองกตกอยในอาการตวสนงนงงดจเดยว

กบลลาวดทใชแรงดนดามพายจนอกดานซายของเขารสก

ชาหนบ

“อยาท�าแบบน เราฟาดเธอดวยพายจรงๆ นะ”

เสยงลลาวดคลายจะดงกองไปทวทองน�า

“เราไมไดท�าอะไร แคอยาก...” พระบางควาหมบ

ตรงใบพายท�าใหลลาวดลกขนยนล�าเรอโคลงเคลงหมน

เควางควางอยกลางสายน�า ขณะก�าลงจะถลนตวเขาไป

หามไมใหลลาวดใชพายกระหน�าใสพระบางคลายถกฟาด

ตเขาทกกหอยางจง

ลลาวดยกพายคางสวนพระบางทรดรางลงไปนง

158 พระบางเมอบาน

กบพนเรอ

เกนจะเชอ เมอสกครเขาไดยนลลาวดกระแทก

น�าเสยงใสเตมสองห“ลาว”

บญชา ออนด 159

22.

อารามตกใจกลวตอทาททพระบางยอแยงพายใน

มอประกอบกบกลนเหลาโชยเขาจมกลลาวดวาบคดขน

มาวาถาจะหยดเขาไดเธอตองใชค�าพดแบบเดยวกบทเคย

ไดยนใหญกวางหรอณพแสรงตะคอกหยอกเยาพระบาง

ซงทกครงเขาจะตวสนหนาซดกอนจะผลนผลนหรอไมก

ลอบเลยงออกจากกลมเพอนไปนงเงยบเพยงล�าพงอยาง

กบเปนเบอใบแตบดนกวาจะรวาอะไรเปนอะไรพระบาง

โดดลงจากเรอวายน�ามงหนาขามไปอกฝงเสยแลว

บนเรอทลลาวดพายกลบมายงทาเรอขามฟากมรถ

จกรยานของพระบางนอนตะแคงวางอยกลางล�าเรอเมอ

สกครเธอหาไดจงใจหรอเจตนาจะดาวาพระบางจนท�า

ใหเขาโผนรางลงแมน�าดวยความเสยใจและอบอายอยาง

160 พระบางเมอบาน

เหลอคณา ถงขนาดไมสนใจหรอหวงใยจกรยานทใชปน

ไปเรยนหนงสอ

ส�าหรบจกรยานลลาวดคดว าถงอยางไรเธอ

สามารถฝากปรชาเอากลบไปคนใหพระบางถงเรอนไทย

ได แตตอไปนจะมโอกาสพบเจอเพอกลาวค�าขอโทษเขา

ไดทไหน อยางนอยกสารภาพวาเธอไมเคยคดจรงจงจะ

กลาวค�าท�ารายจตใจของพระบางทเปนเพอนรวมเรยน

หองเดยวกนแมแตนอย

ใชแรงอกไมมากพระบางจะพาตวเองเขาถงฝงแต

บางครงเขาคดอยากจมหายไปใตสายน�าชนดไมมใคร

พบเหนตวตนเขาอกเลย ยามนนอกจากตอกชกตว

พระบางยงพดจาเพอพร�าร�าพนตดพอดาทอตวเองไมตาง

กบคนคลงบา และในสายน�าอนเยนฉ�านน เขารสกวาม

หยาดน�าอนปะปนอยบนใบหนาของตวเองดวย

เทาสองขางของพระบางเรมแตะสมผสกบผนทราย

เขาปาดปายน�าทงเยนและอนออกจากใบหนา หนหลง

มองหาเรอล�าทเพงโดดลงมาดวยหวใจแหงเหยว เหลยว

กลบไปมองอยหลายครงพระบางเหนวาทาเรอไรซงแสง

โคมไฟเสยแลว

ลลาวดตองโกรธแคนมาก ไมเชนนนคงไมดาทอ

ลอเลยนเขายงกวาใชคมมดกรดฝากไวกลางอกตอนนเธอ

คงขบรถมอเตอรไซคมงหนากลบไปบานในตลาด ชาตน

ทงชาตเขากบเธอคงไมเจอะเจอกนอกแลว เรองราวจะ

บญชา ออนด 161

ลกลามถงขนไหนหากลลาวดน�าเรองไปฟองโกซงกบ

เจนาง แลวหลงจากนนพากนไปแจงต�ารวจ พอกบแม

ของเขาคงไมรจะเอาหนาไปซกไวไหนตอการทลกชาย

คนเดยวกอเรองรายแรงขนมา

ทวาเรองไหนกลบไมยงใหญเทาเรองเขาอยากจม

หายไปกบสายน�า...แมทกครงทไดยนใหญกวางณพเอย

ค�ากระแทกกระทบใสจนบงเกดความอบอายแทบแทรก

แผนดนหน แตไมมคนไหน ครงใดท�าหวใจราวรานปาน

ประหนงตายทงเปนอยางไดยนจากปากลลาวดเพยงครง

เดยว...

รางกายและชดนกเรยนทสวมใสเปยกโชกไปดวย

น�าพระบางขบรมฝปากตวเองเดนโซซดโซเซไตตลงขนมา

วงหนาของลลาวดกบน�าเสยงทเธอดาทอเยาะเยยเขาเมอ

ครจโจมโถมเขาสหวงนกจากนนความรสกสนไรเรยวแรง

รกโรมโถมตามมาวบหนงพระบางฉกคดขนวาเขาจะกลบ

เรอนไทยในสภาพนไมไดเดดขาด

จากรมตลงทพระบางยนอยใชเวลาเดนฝาความ

มดไมเกน15นาทอาสมสนกตองมชดใหเขายมใสกอน

กลบไปเรอนไทยแลวสรางเรองเทจบอกพอกบแมถง

สาเหตทเนอตวและเสอผาเปยกปอน ครนพอกระหวด

คดถงเรอนแพพระบางแทบจะเปลยนเส นทางเดน

ถงอยางไรในเมอไปเรอนแพเขากตองพบเจอกบดวงจ�าปา

ซงแมแตหนายงไมอยากมอง

162 พระบางเมอบาน

สะระตะอยางไร ถาไมหกใจยอมไปยงเรอนแพ

โอกาสทพอกบแมจะจบไดไลทนวาการทเขากลบเรอน

ไทยในสภาพเปยกมะลอกมะแลก แถมไมมจกรยานปน

ไปเหมอนเดมยอมเปนเหตการณบานปลายใหญโตดงนน

พระบางเดนกอดอกทเรมหนาวสนเพราะลมพดหนกขน

เรอยๆ มงหนาฝาความมดไปยงเรอนแพทเหนตะเกยง

วอมแสงอยวบๆ

จนทรเสยวเกยวดวงอยบนเวงฟาเบองหนาเรอน

แพลอยเวยอยเหนอผนน�า พระบางยนเงยบนงอยบน

บนไดดนรมตลงดวยความเกกงลงเล เขาจะตอบหรอ

อธบายอยางไรเมออาสมสนกและนาดวงเดอนถามวา

ท�าไมจงมาเรอนแพในสภาพผดปกตอยางนขณะครนคด

สายตาของเขาเหนฟาทางดานทศเหนอถกขดดวยผพงไต

กอนวบหายในเวลาอนรวดเรว

เดนดวยเทาอนหนกองลงบนไดดนมาอกสองขน

พระบางตองหนซายหนขวาดวยเขายงจบทศทางไมถกวา

เสยงซออทผะแผวแววเขาหมามตนทางจากไหน

กระทงขยบเทากาวอกสองครง จงรบรวาเสยง

ซออดงมาจากเรอนแพ

เขาไมร และไมเคยไดยนไดเหนอาสมสนกหรอ

นาดวงเดอนสซออมากอนแตตอนนความทเขาเองสนใจ

ดนตรจงร ดว าฝมอของคนสซออ อย ในแสงสลวราง

กลางเรอนแพไมใชธรรมดา

บญชา ออนด 163

เสยแตไมนาจะน�าเอาเพลงลาวดวงเดอนมาส

ในค�าคนนเลย

แมชวงหลงพระบางเหนหางจากดวงจ�าปาแตกบ

อาสมสนกและนาดวงเดอนในความรสกนกคดของเขายง

คงเปนเชนเดม ดงนนเขาจงดมเดนลงไปในเรอนแพโดย

ไมตองสงเสยงเพรยกหาหรอเอยบอกดวยสมเสยงอนดง

วาเปนเขาเองทแวะมาเยยมเยอน

พอกาวเทาแรกลงบนลกบวบไมไผ พระบางเหน

เจาสสะหวาดวงหายไปทางทเสยงซออดงแววแผวมาจง

รองบอก “นาดวงเดอนผมแวะเทยวเลน อาสมสนกอย

ดวยหรอเปลาครบ”

เพราะเสอผาชดนกเรยนและเนอตวยงชมไปดวย

น�าพระบางจงหยดอยตรงพนนอกชานเรอนแพไมไดกาว

เดนเขาไปตรงทอาสมสนกจดแบงไวยามพอของเขาหรอ

เพอนบานคนอนแวะมาพดคยอยางทเคยท�า ซออเงยบ

เสยงลงไปในทามกลางแสงตะเกยงพระบางเหนรางของ

ใครคนหนงเดนอมเจาสสะหวาดเดนเชองชามาดวยทาท

กลาๆกลวๆ

“พพระบาง” ดวงจ�าปายนหนาตาเหรอหรา พง

สายตาจบมองเสอผา เนอตวและผมเผาของพระบาง

อยางงวยงง

“อาสมสนกกบนาดวงเดอนไปไหน” พระบางท�า

เสยงหวนเบอนหนาไปมองอกทาง

164 พระบางเมอบาน

“ท�าไมเปยกโชกอยางนน” ดวงจ�าปาเอยงหนา

ท�าทาเหมอนส�ารวจตรวจตรา

“ตอบใหมนถกค�าถามหนอย โตจนปานนยงไมร

เรอง”พระบางขยบเดนหนไปยนอกมมหนง

“ไมอยจะไปประชมทวดประเดยวคงกลบกนมา

แลววาแต...เออ...พโดดน�าหนใครมา...”

“พดอะไรไมรจกประสประสาจะหนใครท�าไมเพง

สอบเสรจเลยเลนจบกนโยนน�าฉลองกบปรชา” พระบาง

จองหนาจนดวงจ�าปาหลบตาลงกบพน

“ททาเรอขามฟากหรอจะ”

ไดยนค�าวาทาเรอขามฟากพระบางอยากพงออก

ไปจากเรอนแพแตกฉกคดขนมาวาทดวงจ�าปาเดาวาเขา

กบปรชาเพอนรกตางผลกหรอเหวยงกนลงน�าตรงทาเรอ

ขามฟากนนนาจะสมเหตสมผลมากทสด เนองจากไมม

จดไหนหรอพนทรมน�าแหงใดเหมาะควรตอการทพวกเขา

จะเยาหยอกบอกลากนในวนเรยนจบชนมธยมศกษา

ปท5กวาสถานทตรงนนอกแลว

ขบคดไดอยางนทาทของพระบางเรมผอนคลาย

คงไมใชเปนเพราะดวงจ�าปาไดยนเขากบลลาวดถกเถยง

กนขณะอยในเรอกลางสายน�าจงท�าใหเธอพดถงทาเรอ

ขามฟากออกมาเพราะถาจะวาไปแลวเรอนแพกบทาเรอ

ขามฟากอยหางกนพอสมควร

“เดยวหนไปหาผาเชดตวกอนพเขามาขางในเถอะ”

บญชา ออนด 165

ดวงจ�าปาหนหลงเดนหายเขาไปในหองนอนกอนจะหยบ

ผาเชดตวออกมายนให ในออมแขนยงมเจาสสะหวาด

นงสงบอยเหมอนเดม

“อยากไดเสอกบกางเกงเปลยนมากกวา ขอยม

ตวไหนกไดทเปนของอาสมสนก”

พอพระบางพดจบไดยนเสยงดวงจ�าปาหวเราะ

ออกมา เขาขมวดควนวหนา ไมรวาดวงจ�าปาจๆ เกด

ความขบขนดวยเรองใด

ไมตองเอยปากถามไถเพราะดวงจ�าปาเฉลยใหฟง

เรยบรอยแลว “กตองเปนเสอผาของพอสจะ ถาพขอยม

ของแมหรอของหนก....” ดวงจ�าปาไมกลาเอยตอใหจบ

ยมนอยๆตรงมมปาก

“อยากถกตมากนกหรอไมรเปนเดกประเภทไหน

นบวนยงกวนประสาท”

“พนนแหละ พดกบหนเปนภาษาคนในตลาดอย

เรอยสงสยกลวคนอนจะหาวาเปน...”

“ดวงจ�าปา” พระบางตวาดดวยเสยงอนดงสวน

ออกมาจนเสยงของดวงจ�าปาหายไปบดดล “ดกดาน

อยางนนเองพวกในตลาดเขาจง...” พระบางหยดถอยค�า

กลางคน จากนนขวางผาเชดตวใสดวงจ�าปาพรอมถลา

เขาไปหาหมายใจจะฟาดมอใสใหเธอหลาบจ�า

ทงส มเสยงและทาทางทพระบางไมสามารถ

เกบกลนอารมณโกรธไวได นอกจากดวงจ�าปายงมเจา

166 พระบางเมอบาน

สสะหวาดทตกใจจนตองตะกยเทาเขาใสออมแขนผเปน

เจาของเพอกระโดดหน

เสยงเลบเทาทตะกยถกเสอผาฝายตวเกาทกอน

หนานมรอยขาดเปนรเลกๆดงไดยนถงหดวงจ�าปารสก

เยนวาบจงรบรงดงเสอทขาดกวางประมาณฝามอขนมา

อยในสภาพเดมกลบชากวาพระบางทถลนเขามาถงแลว

ตะบงใชมอซายโอบรดเขาทล�าตวและก�าลงเงอมอขวา

จะฟาดใสทวาหวใจของเขาตองแตกตน

แมดวงจ�าปาจะพยายามใชสองมอสองแขนโอบ

เรอนรางตวเองแนนเพยงไหน แตเสอผาฝายทถกเลบ

เจาสสะหวาดขวนเขาใสจนขาดนบจากหวไหลลงมาเกอบ

ถงกลางอกกไมอาจกางกนฝามอของพระบางทสอด

เขามาดวยความรนแรงรวดเรว

จตใจของพระบางชางไมตางอนใดกบในวนทเขา

กระแทกปะทะอยางจงกบลลาวดในสนามบาสเกตบอล

ระหวางทเขาคอยๆผอนมอออกจากดวงจ�าปาความรสก

อนเรนลกหนงอบตขนมาจนเขาเองไมเชอวามนจะเปน

เชนนนได

บญชา ออนด 167

23.

มานมดคลคลมไปทวเรอนไทยพระบางกลบสมคร

ใจจะจมอยกบตวเองทามกลางแสงจนทรกระจางอยางน

ไปอกสกพก ผละจากรปแมทนงผาซนลาวอนท�าใหเขา

ทบทวนหวนนกถงวนวยในอดตหวงคดของเขายงคงจดจ�า

ร�าลกถงเหตการณสารพนอนละนอยทเหมอนจะเลก

จอย ทวากลบฝากรอยจ�าหลกไวแมบดนเขามอายใกล

50ปแลวกตาม

ทามกลางแสงจนทรอนอาบไลทวเรอนไทยพระ-

บางยอตวนงลงตรงนอกชานลบไลมอลงบนพนกระดาน

ทแผนผวแตกลายขรขระเพราะถกน�าฝนกดกรอน กลน

หอมออนๆ ของดอกราตรทอยใกลๆ กบตนดวงจ�าปา

ถกลมเหนอหอบเขามาใหชนใจ

168 พระบางเมอบาน

สมยยงเยาวจวบเขาสวยรน พระบางไมชอบกลน

ฉนของดอกราตรทผใหญหลายคนเคยเลาวาถากลนของ

มนตลบอบอวลมากเทาไร นนแสดงวาบรรดาภตผจะใช

กลนดอกราตรชวยเปนเสนทางส�าหรบการมงหนามายง

เรอนชานบานทปลก

หากเปนเมอกอนพระบางคงขนลกขนชนแตค�าน

เขากลบสดดมลมหายใจราวกบอยากใหกลนดอกราตร

ทเคยเกลยดชงฝงเขาไปอยในรางกายและจตวญญาณ

ไมเพยงกลนของดอกราตรเทานนทปจจบนเขาชมชอบแม

กระทงดอกและตนของดวงจ�าปาขนาดใหญหนาเรอนไทย

ทพยายามรบเราบอกใหพอกบแมโคนออกไปกกลบกลาย

เปนดอกไมทมกลนและกลบดอกตอกตรงอยกลางใจ

ในชวงเกอบปทผานมา

ระหวางใชฝามอลบเบาๆ ลงบนพนกระดานไม

ลายรองน�า ความทรงจ�าในวยเดกกคอยๆ ฉายชดขน

ประหนงวาเขาสามารถมองยอนกลบไปเหนวนวยในอดต

ของตวเอง

“ลกขนแลวรบลางหนาลางตาไดแลวลกเมอคนแม

ซอรถแทรกเตอรพลาสตกจากงานวดมาให ไมอยากเลน

หรอไง” ไดยนประโยคทายๆ เดกนอยวย 5 ขวบดดตว

ผงจากทนอนซงแมเขาจะไมชอบกลนแดดทแมชอบน�า

เอาไปผงตรงนอกชาน กระนนในยามเชาอากาศหนาว

ยะเยอกเดกนอยขอเลอกใชผาหมนวมผนหนาคลมโปง

บญชา ออนด 169

ทงตวและหนาอยบนทนอนมากกวาท�าอยางอน

“ปนปนแอ...แอ...”ลายรองน�าบนกระดานไมกลาย

เปนถนนใหญทบดนมรถแทรกเตอรคนหนงซงก�าลงตะกย

ตะกายวงลอเพอมงหนาไปตอใหได แตดวยหลมบอและ

ดนโคลนเขลอะไปทวถนนลอขางหนงของรถจงฝงจมอย

ในโคลนจนเดกนอยออนใจ ยงพยายามขบรถฝาออกไป

เทาไรยงดเหมอนโคลนจะกลนลอหายไปมากขนเทานน

“ปน...ปน...”พระบางท�าปากเลยนเสยงรถโดยสาร

ทก�าลงจะผานหมบานแตดนตดหลมหนาฝนมดลอจน

พปานาอาตองลงจากรถมาชวยกนเขนบางคนถกดนเลน

ดดจากลอกระเซนเขาใสทงเสอผาหนาตาราวกบเพงกลบ

จากไรนาหาใชก�าลงจะมงหนาเขาตวจงหวดอยางทเหน

ตอนนงอดแนนกนอยในรถ

“รถแทรกเตอรแรงเยอะ ตดหลมแคนเรงเครอง

เดยวเดยวกไปไดแลว ไมเหมอนรถโดยสารหรอกลก”

แมละมอจากกระทะทก�าลงฉฉปลาดกลกไปหยบกระปก

น�าตาลยมแยมดวยเหนลกชายใชพนกระดานบานเลนรถ

ตดหลมงวนอยคนเดยวดวยทาทางจรงจง

“งนบอใหญตรงนละแม”

“อนนนใหญเกนตกเหวพอด”แมมองมอเลกๆท

ชตรงไปยงรองแมวขนาดคอนขางใหญ “เอารถไปเกบไว

กอนลกแมขย�าขาวกบกากหมใหมากนกอนก�าลงรอนๆ

เชยว”

170 พระบางเมอบาน

ค�านงถงรสขาวจากมอแมทขย�าปอนใสปากให

พระบางละมอขนจากกระดานพนไมมาลบไปมาตรง

รมฝปากของตวเอง

ตอนยงเลก บางวนแมมธระไมอยบาน เดกนอย

กนขาวไมเอรดอรอยเหมอนกนจากมอของแมทใชมอเปน

ทงชามและชอนคอยปอนให แมจะคลกเคลาขาวสวย

รอนๆกบผดแกงทอดตมในถวยตราไกจากนนขย�า

เปนกอนเลกๆ ใสไวในองมอกอนจะสงใสปากทกคราว

แมจะเปากอนขาวเพอใหแนใจวาไมรอนจนเกนไป จาก

นนจะใชหวแมโปงดนเหมอนชอนปอนใหทละค�า

วนเวลาลวงเลยมานานแสนนานกระนนพระบาง

ยงจ�าไดดวารสขาวจากมอแมหาจากไหนใครเปรยบเปน

ไมมอกแลวนกแลวใจหายหลายครงในวยหนมเขารสก

ไมพอใจและอบอายเวลาเหนพอกบแมใชมอขณะลอมวง

กนขาวกบมะมวงสกกนตามล�าพง

พระบางแหงนคอมองฟาอาจไมแนวาแมและพอ

รอสบตากบเขาอยตองถอนหายใจพรจๆคดเกลยดชง

ตวเองจนแทบมอาจยกโทษใหไดจะเปนเชนไรถาเขาตาย

ไปโดยไมมความร สกนกคดเชนค�าคนนและเกอบป

ทลวงมา

เอยวตวไปทางรปถายของแมและพอ พระบาง

หลบตายกสองมอพนมขนสฟากราบขอบพระคณทท�าให

ดวงตา หวใจและจตส�านกของเขาแจมกระจางสวางไสว

บญชา ออนด 171

กอนรางกายจะเปนเถาถาน

พระบางลกยนจากพนกระดานเดนตรงไปยงโอง

น�าเยนเหนวากระบวยทท�าจากกะลามะพราวดามเกาแก

ยงแขวนไวขางเสาราวกบประสงคเชญชวนใหภายในหวง

ความคดจอมจมอยกบเงาหลงของตวเองซงพยามยามหน

มาเกอบสามสบปทนาเสยดาย

เรยนหนงสอกลางเทอมในชนมธยมศกษาปท 4

ไดไมเทาไร แมกสอตสาหหวานลอมใหพอซอตเยนหลง

แรกของหมบานตามทเขาเอยปากร�ารองจนได พระบาง

เกรงวาถาวนหนงวนใดจะดวยบงเอญหรอลลาวดสมครใจ

มาเรอนไทยเขาคงอบอายเพราะใชกระบวยกะลามะพราว

ตกน�าจากโองเยนไปยนสงใหเธอดบกระหาย

ตเยนหลงใหมท�าใหน�าในขวดพลาสตกเยนเขาไป

ถงทองไสยามยกจอปาก หากแตแมกลบเลอกเดนไปตก

น�าจากโองดนใบนอยมาดมฝายพออาสมสนกนาดวง-

เดอน เวลามาพดคยกนทเรอนไทยยงเลอกใชขนน�า

ลอยดอกมะลไวจบประหนงไมมตเยนวางอยหนาหองใต

เสยอยางนน

ถดมาอกไมถงครงปเรอนไทยมโทรทศนสเปน

เครองแรกในละแวกต�าบลเดยวกน แมออกจะหนาเงา

หนางอ สวนพอท�าเปนไมรไมชตอนเขาเสอกหวเขาไป

นอนหนนตกแม คะยนคะยออกทงหาเหตผลตางๆ

นานาอาทถาเปลยนจากโทรทศนขาวด�าเปนโทรทศนส

172 พระบางเมอบาน

แขกเหรอเพอนบานไปมาหาสกบพอยงเรอนไทยคงสบาย

ตากวานงดโทรทศนเครองเกาทเขาเฝาหนาจอมาตงแต

เรยนชนป.7

“นะแมนะเสยงมนซาภาพบางทกมแตเสนแตสาย

เหนใจคนอนทมาเรอนของเราหนสงสารจรงๆทพวกเขา

ตองทนฟงเสยงดภาพตดๆขดๆแบบนน”

แมจะไมตามใจลกชาย แตในทสดแมกบนาดวง-

เดอนกพากนไปในตวจงหวดกอนจะกลบมาพรอมกบ

โทรทศนสทพระบางบอกกบตวเองวาวนหนงเขาจะนง

เรยงเคยงคดละครตอนค�ากบเธอใหจงได

“แมท�าไมไมขายเกะกะเปลาๆ”พระบางถามหลง

จากหญงกบชายวยกลางคนซงบอกวามาจากเมองแพร

เพงเดนออกจากใตถนเรอนไทยไป

“ของโบราณควรเกบรกษาไวอกหนอยจะหายาก

ดอยางส�ารบของยาสบานใครมเหมอนบานเราบางถาป

กบยาไมอตสาหหอบหวตดตวมาดวย”

หญงกบชายวยกลางคนทเดนพนซมการเวกไป

แลวพากนมายงเรอนไทยตอนแรกเกลยกลอมใหแมขาย

เรอนไทยให ครนแมแสดงสหนาทาทไมพอใจ เขาทงค

เปลยนเปนขอซอโทรทศนเครองเกา ถวยโถโอชามทเกบ

ไวในตไมลายกนกในราคาทพระบางคดวาถาเปนเขาจะ

รบเอาออกจากตมาขาย เมอทงสองเหนแมไมสนใจและ

ปฏเสธดวยน�าเสยงนมนวลหญงกบชายวยกลางคนเสนอ

บญชา ออนด 173

ซอในราคาใหมทพระบางไมเชอวามนจะเปนจ�านวนเงน

มากมายขนาดนน

“ผมขอซอเหมาเลย ทงตไม เตยง ส�ารบกบขาว

เหยอกบานเฟยมจะเกบเอาไวท�าไมรกบานเปลาๆ”ชาย

วยกลางคนกวาดตามองไปทวเรอนไทย “สซอของใหมๆ

ทนสมยกวา”

“ขอโทษจรงๆ นะจะ ไมขายหรอก จะเกบไวให

ลกชาย”

“งนระนาดเลกๆรางนนละ”

“โอยยงไมขายใหญเลยของลกชายเขาชอบดนตร”

พระบางซงตอนนนเรยนชนมธยมศกษาปท 4

เกอบจะพลงพดออกไปวาเขาไมอยากเกบระนาดไว แม

จะเปนของขวญทพอซอให เพราะทกวนนเขาชอบกตาร

มากกวา

ถาวนนนแมท�าตามค�าของพระบางวนนเรอนไทย

ของเขาคงราวกบบานรางทสรางไมครบองคประกอบ

ดวยเครองเรอนอนสมควรม

พระบางมองนาฬกาเรอนใหญจากนนเพงสายตา

ชะเงอมองขามบนไดไมออกไปทางตนดวงจ�าปาราวกบรอ

คอยใครสกคนขณะเดยวกนกฉกคดขนวาถงเวลาตองเปด

ไฟใหเรอนไทยสวางไสวไดแลวแตแทนทจะลกเดนไปยง

ยงปลกไฟขางเสาไมตนใหญพระบางกลบไปหยบตะเกยง

ลานมาจากชนในตหนาหองเหนอทเดมเปนหองนอนของ

174 พระบางเมอบาน

พอกบแมแตตอนนพระบางใหชางปรบปรงเปนหองพระ

ขณะแสงแรกจากตะเกยงลานเรอเรองขนพระบาง

มองเหนตกตาหมสชมพวางนงอยในตไมลายแกะสลก

สกครเขาสดลมหายใจลกยาวแลวเปาพนออกมา เบน

สายตามองไปทางทวมะพราวราวสบตนทปลกไวดานหลง

เรอนไทย รอบโคนคงมลกหลนรายอยจ�านวนไมนอย

พระบางคอยย�ายางไปทางรมระเบยง ทอดสายตามอง

ตนมะพราวเหลานน

แมกาลเวลาจะลวงเลยแปรผน ทวาวนหนงซง

เหนอความมหศจรรยกลบยงคงด�ารงอย

บญชา ออนด 175

24.

ทกครงของการเดนทางออกจากกรงเทพมหานคร

เพอตะลอนทองเทยวหรอท�างานในตางจงหวดพระบาง

ยงคงตนตาตนใจตอการไดพบเหนพนทสองฟากฝงถนน

ยนตนไวดวยไมขนาดใหญ ยงตรงไหนเปนหลมเนนสลบ

ลาดชนไลเรยงเปนฉากชนยงบงเกดความคดวาโลกและ

ธรรมชาตงดงามเหลอเกน

หลายครงพระบางอดคร นคดไมไดวาท�าไมใน

อดตกาลนบรอยนบพนปทผานมาขนาดปาลกดกด�าบรรพ

หรอกระทงหลงเทอกภทตระหงานทะมนอยเบองหนา

และไมรวามภยนอนตรายใดๆ รออย กลบมผคนพากน

อพยพหรอโยกยายถนท�ามาหากนกอนจะขยายพนทตอ

ไปเรอยๆและดวยเหตนยงจะมใครสกกคนสนใจใครรวา

176 พระบางเมอบาน

พนเพแตครงดงเดมของบรรพบรษมจดเรมตนอยแหงหน

ต�าบลไหน มพกตองเอยค�านงถงวาคนสวนใหญวาดฝน

ถงแตทดนแหงใหมซงจะท�าใหทงตวเองและผคนรอบขาง

บงเกดความรสกภาคภมใจในความส�าเรจทอตสาหพาก

เพยรพยายามท�าใหเปนจรงขนมา

แตหลายครงพระบางไมไดคดแตกตางจากคนสวน

ใหญเกอบ30ปทเขาอพยพหรออาจเรยกอกแบบวา

พาตวเองหนออกจากเรอนไทยเขาลอบกลบไปกราบตก

พอแมทบานเกดแทบจะนบครงไดเอาเสยดวยซ�านอกจาก

นยงพยายามท�าตวและใชชวตใหเปนอนหนงอนเดยว

กบชาวกรงเทพฯ เกบหอมรอมรบเงนทองจากเงนเดอน

นกหนงสอพมพเทาทจะออมไดเพอหาซอทดนไวปลก

บานทรงยโรปพรอมมรถสกคนกบครอบครวทอบอน

ตอนนพระบางมแครถเกงขบ ยงไมมบานตาม

ความมงมาดปรารถนา เนองจากเงนสวนหนงพระบาง

สงไปใหพอกบแมสรางก�าแพงคอนกรตลอมเรอนไทยให

อยในระดบสงและแขงแรงทนทานทสดเทาทจะสามารถ

กอได โดยเขาใหเหตผลสนๆ งายๆวากลวโจรผรายจะ

บกเขาไปปลนทรพยสมบตจากพอแมทนบวนยงแกชรา

ลงเรอยๆ

4-5 ปแรกหลงจากพระบางสงเงนทางธนาณต

กลบไปใหแมเพอกอก�าแพงลอมเรอนไทยเขาจ�าเปนตอง

ตดสนใจกลบบานเกดหนหนงเนองจากพอโทรเลขมา

บญชา ออนด 177

บอกวาแมปวยตองนอนพกรกษาตวทโรงพยาบาลประจ�า

จงหวด พอเลยวรถพนโคงถนนทเปลยนจากลกรงเปน

ยางมะตอยเขาถงกบหนาเสยใจสนเมอเหนเรอนไทยตง

ตระหงานและรายลอมรอบบรเวณยงเปนเชนเดมหาไดม

ก�าแพงสงทะมนโอบลอมตามทจนตนาภาพไวไม

ชวงเวลากลบบานเปนเวลา1วนกบอก1คน

พระบางไมยอมออกจากเรอนไทยไปไหน นอกจากแตง

ตวใสแวนตาด�าและสวมหมวกแกปขบรถไปเยยมดอาการ

ปวยไขของแมทโรงพยาบาลประมาณ2ชวโมงเทานน

แมใหเหตผลถงการไมสรางก�าแพงลอมเรอนไทย

ตามทพระบางสงเงนมาใหและเขยนจดหมายมาก�าชบ

หลายครงหลายคราวา“ถาสรางก�าแพงลอมเรอนเจบเปน

เยนอนจะมใครมาเหนเราอยอยางนดแลวเปนอะไรปวย

ไขปบปบขนมาเอนหาใครกยงไดบานเราโจรผรายมทไหน

มแตเพอนบานกนทกหลงคาเรอนเงนทลกอตสาหสงมา

แมเกบไวครบทกบาทลกเอาไปสรางบานลอมก�าแพงอย

ในกรงเทพเถอะทนนตางหากสมควรกอก�าแพง”

ประโยคทายๆ คลายแมพดไปกลนกอนอะไรสก

อยางไวในล�าคอ พระบางเหนเชนนนจงไมคะยนคะยอ

เพอขอใหแมกบพอกอก�าแพงคอนกรตลอมเรอนไทย

เพราะในใจพระบางคดหาวธอนไดแลว

ไมวาจะอยางไรพระบางมนใจวาในทสดเรอนไทย

ตองถกก�าแพงคอนกรตปดลอมไวแน

178 พระบางเมอบาน

“คดอะไรอยคะพ”

พระบางรสกวามออนนมนวลขางหนงจบแขนของ

เขาเบาๆขณะกลาวถาม“ชอบสองขางทางสวยด”ตอบ

พรอมกบชะลอความเรวของรถทตวเองขบหนมามองหนา

หญงสาวทยมรออยแลว

“นกวาพก�าลงคดวาบานสาวอยไกลจง”หญงสาว

ทนงอยขางๆผมลกยมขางเดยวบนแกมดานขวาเอยงหนา

มาหอมแกมพระบาง

“สาววาถาพเหนหมบานของสาวตองชอบยงกวาน

เพราะยงเปนธรรมชาตอยเลย ยงผาทอนสวยอยาบอก

ใคร”

“อทยธานมผาทอดวยหรอ”พระบางละมอขางซาย

จากพวงมาลยรถมาลบตรงปอยผมหญงสาว

“มสคะ เอาไวใหถงบานกอนแลวจะเอาออกมา

อวด ผาทอผนใหญสมยโบราณ เอาไว...” หญงสาวแกม

แดงระเรอ

รอใหพดตอแตเธอยงเงยบพระบางจงถามวา“เอา

ไวท�าอะไร ดส หนาแดงเปนกนลงเลย” พดจบพระบาง

ทมนวชไปตรงลกยมขางเดยวทมไฝเมดเลกๆซอนอยตรง

กลาง

หญงสาวเอยงหนามากระซบ “เอาไวคลมเตยง

วนเราแตงงาน”

แมจะคบหาฉนคนรกกนไมนาน แตทงพระบาง

บญชา ออนด 179

และภสาวทเปนนกขาวร นนองซงท�างานหนงสอพมพ

เดยวกนตางสญญาวาในอนาคตขางหนาอยางชาไมเกน

สองปเขาทงคจะเขาพธววาหแลวใชชวตอยดวยกนในบาน

ทรงยโรปซงตอนนใหพรรคพวกคนหนงทเรยนจบมาทาง

ดานสถาปตยกรรมเรมลงมอออกแบบไปบางแลว

“อกสบเอดกโลเมตร”พระบางเอยออกมาหลงเหน

ปายเขยนบอกไว

“แมนแลวอกสบเอดกโลเมตรถงบานไรแตถาคณ

พนรตของดฉนกลบใจจะยเทรนกอกครงกโลเมตรขาง

หนาอยาลงเลใจนะคราบตอนนยงกลบตวทนอย”หญง

สาวปรายตามองหนาพระบาง ตบไหลหยอกลอเขาดวย

ความเคยชน

เขาเรยนมหาวทยาลยไดไมถงสปดาห พระบาง

เปลยนชอตวเองเปนนรต หากทกสงทกอยางในชวต

สามารถสลดพนจากตวตนแตดงเดมเขาไมรงรอตอการ

ปรบเปลยนเดดขาด

เพอนทเรยนมหาวทยาลยเดยวกนไมมใครรจก

พระบางทกคนรแตนรตซงไมชอบพดคยหรอสงสงกบใคร

เชนเดยวกบในส�านกงานหนงสอพมพไมมใครลวงรมา

กอนเลยวากอนหนานนรตมชอประหลาดหวาพระบาง

นอกจากณรงคชย เพอนเกาสมยเรยนหนงสอ

ตงแตชนประถมจนจบชนมธยมศกษาปท5พระบางแทบ

ไมเคยตดตอกบใคร ยกเวนอรญญาทเคยเขยนจดหมาย

180 พระบางเมอบาน

และสงส.ค.ส.มาใหทเรอนไทยโดยแมเกบไวให กอนจะ

เงยบหายไปเมอเขาไมยอมสอสารในทางหนงทางใดกลบ

ไปบางเลย

พอ แม อาสมสนก นาดวงเดอน ไมมใครรวา

พระบางเปลยนชอใหมเปนนรตยงภสาวทเขาจะใชชวตค

อยรวมไมวาจะอยางไรเขาตองเกบง�าเปนความลบอยาง

ถงทสดใหจงได

ภสาวดเหมอนจะเกดมาเพอเขาโดยแท แรกพบ

เหนกนในส�านกงาน พระบางเกบเอาลกยมขางเดยวทม

ไฝเมดเลกๆ ซอนอยตรงกลางไปนอนฝนถงคนงหากวา

หนงสปดาหกอนจะตดสนใจเขาไปชวนสนทนาดวยปกต

พอพระบางท�าขาวในหนาทรบผดชอบเสรจเรยบรอยก

มกกลบไปนงจบเบยรในหองเชาพรอมกบเกากตารขบ

กลอมตวเองไปจนกวาถงเวลาตองเขานอน

ตอนเขาเดนเขาไปท�าทวามประเดนขาวดวนอยาก

หารอ ภสาวยงไมเขาใจวาแททจรงนกขาวรนพคนทแตง

ตวดวยเสอผาราคาแพงเปนประจ�าสม�าเสมออยากจะชวน

เธอพดคยดวย ครนพอวนตอๆ มา บงเอญสบตาซง

กนและกน มานกนใจจงถกเผยออกใหเหนโดยเดนชด

ทส�าคญภสาวไมไดแสดงทาทหรอพดออมๆ เพอบอก

ปดในสงทเขาฉายชดอยในดวงตาเวลาสบกนเลย

อาจเปนเพราะภสาวเคยเปนนกเรยนAFSไปเรยน

หนงสอประเทศฝรงเศส ประกอบกบมอายนอยกวาเขา

บญชา ออนด 181

ราว12ปท�าใหเปนผหญงกลาคดกลาแยงไมเขนอาย

เวลาแสดงออกนอกจากนนเวลาอยกนสองตอสองเธอจะ

พดคยกบเขาเหมอนเปนเพอนสนท ชางแกลง ชางยวให

เขาหวเราะอยางเมอคร ภสาวกลาวค�าวาแมนแลวและ

ลากเสยงยาวตรงค�าวาครบออกมา หลายสงหลายอยาง

ท�าใหเขาไมรสกพะวงจนกระทงกลายเปนไมกลาเหมอน

ในยามตองพดคยสนทนากบคนอนๆ

“แลวอตรดตถไกลไหมไกลสทาอยตงอสานพน”

“บา” พระบางตาเขยว แตวบเดยวกยมเจอนๆ

โยกคอชาๆ “เออ ท�าไมมแตคนชอบคดวาอตรดตถอย

ภาคอสานจงเลยนะ”

“ออ”ภสาวดดนวตวเอง“อยภาคเหนอตอนลาง...”

พระบางสวนแทรกขนวา “อย โซนเดยวกนกบ

อทยธานนนแหละกฬากอยเขต6เหมอน...”

ภสาวเอามอซายมาปดปากเขาไวไมยอมใหพดตอ

“รแลวแกลงเยาเลนเออเมอไรพจะกลบบานสาวอยาก

ไปดวย”เธอเปลยนเรองคยกะทนหน

พระบางเกอบจะพลงปากบอกความจรงไปวาเขา

ไมกลบไปเยยมหาพอแมมาเปนเวลาเกอบสามปแลว ท

ท�าคอเขยนจดหมายบางแตนานครงจงสงไปสกฉบบดวย

ประโยคสนๆ ตอเมอสปดาหกอนภสาวไปท�าขาวท

ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวพอของ

เขาเขามาหาถงส�านกงานหนงสอพมพในกรงเทพฯ และ

182 พระบางเมอบาน

บอกกอนกลบวาก�าแพงคอนกรตสงทะมนทเขาอยากให

สรางเสรจเรยบรอยแลว

“วาจะกลบสนเดอนนไปดวยกนนะ”

ภสาวไมตอบชมอซายไปขางหนา “เหนมะพราว

สงๆตนนนมย นนแหละเลยวตรงแยกนนแลวขบเขาไป

จอดตรงสนามหญาไดเลยถงแลวบานไร”

บนลานหญาขนาดใหญคลาคล�าไปดวยผคนทมา

รวมงานแตงพชายของภสาว หลายคนจบกลมรองร�าท�า

เพลงกนอยางสนกสนานพอเหนรถเกงเลยวมาจอดตรง

หนาบานหญงวยกลางคนผละออกจากกลมตรงมาหา

ภสาวดวยรอยยมเบกบาน

“แมของสาว”

พระบางยงไมยอมกาวออกจากรถตามหญงสาวลง

ไป สายตาของเขาจบจองมองผาซนทแมของหญงคนรก

นงใส ภสาวเหนวาพระบางยงไมยอมตามไปจงหนหลง

กลบมาเปดประตรถดานทเขานง

พระบางหนาซดเหงอซมมอทงสองขางหวใจหดห

แหงเหยวเหลยวหลงไปมองทางททอดกลบสกรงเทพฯ

สองหของเขาไดยนภสาวกบแมของเธอทกทาย

ไตถามกนดวยภาษาถนอยางชดเจน

บญชา ออนด 183

25.

พลบค�านนเปนวนพระใหญ พระบางยงคงจ�าได

และจารกไวในหวงใจไปจนกวาจะลวงสสมปรายภพ

พระบางจ�าเปนตองกลบมารวมงานศพนาทอง

จนทร ความจรงเขาไมอยากกลบบานหากไมมกจธระ

ส�าคญอนไมสามารถปฏเสธได ยงดทเรอนไทยมก�าแพง

คอนกรตสงทะมนตงบงไวท�าใหอนใจวาใครบางคนทเขา

ไมอยากพบเจอจะผานทางมาเหน

พอกบแมพากนไปรวมงานศพทบานของนาทอง

จนทรแมทงสองจะคะยนคะยอใหไปดวยแตพระบางอาง

วามงานคางจากกรงเทพฯตองเรงท�าตอขอไปวนเผาศพ

ทวดพรอมกนสามคนพอแมลกนาจะเหมาะควรกวา

184 พระบางเมอบาน

หลงพอกบแมเดนเคยงกนพนซมการเวกไปแลว

พระบางเกบตวเงยบอยในเรอนไทย เขาแทบไมออกจาก

หองใตซงเปนหองนอนของตวเองไปไหน ยกเวนจ�าเปน

ตองเขาหองน�า

พระบางก�าลงจะเดนกลบเขาไปซกตวอานหนงสอ

อยในหองใต เขาไดยนเสยงหนงเบาๆ ตรงหนาบนได

ถงจะแนใจวาเปนเสยงของคนแตยงไมรวาผมาคอใคร

ถงอยางไรคงไมนาจะใชพอหรอแมอยางแนนอน

เสยงฝเทาแมจะแผวเบาขณะย�าเหยยบลงบน

พนดน แตจากทไดยนตองไมใชโจรผราย เพราะหากคน

ไมคนเคยกบเรอนไทยคงไมกาวพรวดพราดมาจนเกอบ

จะถงบนไดอยางน

ขณะชะเงอหนาไปมองขางลางพระบางตองสะดง

สดตวหวใจแตกตนยนตรงอยกบท

“อย!พพระบาง”หญงสะคราญผยนตระหงานอย

เบองหนาเขากลาวเรยกดวยสมเสยงเหมอนไมเชอสายตา

ตวเอง

ไมพบหนาคาตากนมานานนบสามสบปเยนย�าค�า

คลอยของวนนผยนท�าหนาฉงนระคนแววตาประหลาดใจ

ยงคงสวมใสผาซนและเสอผาฝายสขาวทอมอเหมอนใน

อดต แมบางครงพระบางอาจกระหวดคดถงเธอในยาม

อยกรงเทพฯ หากแตเปนความคดชงชงรงเกยจมากกวา

คดถงคนงหา

บญชา ออนด 185

พระบางเพยงสบตาดวงจ�าปาแวบเดยว จากนน

หนหลงดงหนงจะเดนหายเขาไปในหองนอนจๆกลบได

ยนเสยงจากขางหลงดงโดยทไมอยากไดยนไดฟงขนวา

“หนมาเกบมะพราวทพอปลกฝากลงกบปาไวจะท�าขนม

ถวายพระพรงนทบานนาทองจนทร พพระบางกลบมา

ตงแตเมอไรไมแวะไปเรอนแพบางเลาจะ”

ทกถอยค�าน�าเสยงดวงจ�าปายงคงเอยออกมาดวย

ภาษาถนพระบางผนหนาไปหาจองตาราวกบจะเผาดวง

จ�าปาใหเปนจลในเสยวกงหายใจเดยวแทนทดวงจ�าปาจะ

แสดงทาทผวาเพราะหวาดกลว เธอกลบเอยอกวา “พอ

กบแมบนหาถามหนอยบอยๆวาพเขยนจดหมายมาบาง

หรอเปลาแมพดเรอยวาพลมบานเราเสยแลวกระมงออ...”

เหมอนเพงนกอะไรขนไดดวงจ�าปาทาบฝามอลง

กบอกซายของตวเองจากนนถามวา “พพระบางกนขาว

แลวหรอยง หนแกงบวนอรอยมากนะ ขนาดปายงเอย

ปากชมเดยวหนกลบไปตกใสปนโตจากเรอนแพเอามาให

ลองชมหนอยนะจะ”

ในความเงยบงนพระบางยนกอดอกจองตาดวง

จ�าปาไมกะพรบ คราวนเธอเองกเงยบกรบ เรมหนาตา

เหรอหรา “เปนอะไรหรอจะ ขอโทษ หนเพยงแตดใจท

เหนพพระบางเมอบานเทา...เออ...เทา...นนจรงๆจะ”

“อายเทาไรแลวขาววาท�างานอ�าเภอไมใชหรอ”

ดวงจ�าปายมเจอน ทวาลกๆ รสกดใจทพระบาง

186 พระบางเมอบาน

ยงคงรอยบางวาเธอท�างานทไหน “สสบกวาแลวจะพ

ใชจะ หนท�างานอ�าเภอตงแตเรยนจบมหาวทยาลย

เชยงใหมเสยดายพไมยอมไปเรยนไมงนเรากจบสถาบน

เดยวกนอกจนได”

พระบางไมสนใจวาตลอดเวลาทเรยนหนงสอดวง-

จ�าปาจะตามหลงไปเรยนทเดยวกบเขาในทกหนทกแหง

จนจบปรญญาตรทเขาสนใจกลบเปน“อายปนนท�างาน

บนอ�าเภอยงพดแบบนอยอกอายคนอนเขาบางส”

“พพระบางกเหมอนเดมหนไมรวาท�าไมตองอาย

คนอนดวยบานเราเขาพดกนแบบนทงนนเวนแตพท...”

ดวงจ�าปาพดเบาๆ แตเขาไดยนชดถนดห แลว

อยๆ ดวงจ�าปากเหนพระบางตวสนเทม เรมขยบเทา

เขาหาเธอดวยความขนเคอง

ถาไมใชลกแทๆของอาสมสนกกบนาดวงเดอนท

เคารพนบถอราวกบเปนพอแมคนทสองของเขาพระบาง

อยากจะโถมตวเขาไปบบคอใหดวงจ�าปาสลบไสลหรอตาย

ดบลงไปภายใตสองมอของตวเอง นบวายงโชคดเธอม

พอกบแมเปนเกราะก�าบง ทวาถงอยางไรพระบางกยง

เกบกลนอารมณเกรยวโกรธไวไมได ฉะนนเขาจงคลาย

คนควบคมกมสตตวเองไมอยพงดงตรงไปยงดวงจ�าปาท

ยนกมหนาเหมอนไมรวธหน

ก�าลงจะปรเขาไปถงตว หวใจของพระบางกลบ

แตกตนยนงง ทอดสายตาดวยความสบสนสงสย แทนท

บญชา ออนด 187

ดวงจ�าปาจะเตลดหนไปแลวตะโกนดาทอกระทงรบฉวย

ขาวของเทาทจะหาไดขวางปาใสเขาทถลาเขาใสหมาย

ปองราย หรอถงขนคดท�ามดมราย เธอกลบไมท�าอะไร

นอกจากยนกมหนา

ในความงงงน พระบางบงเกดค�าถามกบตวเอง

สนๆ“...นเราก�าลงจะท�าอะไรลงไป..”

จนทรจ�ารสฟาพราเลอนและเหมอนจะด�ามดลง

เรอยๆ พระบางเงยหนาขนไปมองเหนหมเมฆก�าลง

เคลอนรวผาน ดานดวงจ�าปายงคงกมหนานง ไมไหวตง

ทงๆทพระบางวางมอขางซายบนไหลของเธอ“พขอโทษ”

ตอนนกลบเปนเขาทกมหนาไมอยากเหนหยาดน�าตาของ

ผหญงทไมเคยถอโทษโกรธเขาแมแคครงเดยวในชวชวต

ตวเองสสบกวาปทผานมา“ท�าไมไมหนไปเสยละ”

“จะหนไปไหน ถงอยางไรหนกรอพ” ดวงจ�าปา

ชอนตาขนมามองเขากอนหลบตาลงกบพน “เมอเรมโต

เปนสาวพเปนผชายคนเดยวทถกเนอตองตวหน แมกบ

ปาสอนนกหนา ผชายคนไหนแตะเนอตองตวเราคนแรก

ถาเขาไมใชโจรผราย จะยากดมจนกควรใชชวตคดวยกน

เพราะไมอยางนนลกผหญงจะปลอยเนอปลอยตวไปเรอยๆ

แต...”หยดเอยแลวเงยหนาจองตาเขา“สดแทแตพนะจะ”

เมฆเคลอนมานผานไปแลวจนทรทอแสงกระจาง

ฟายงกวาเดม

188 พระบางเมอบาน

บญชา ออนด 189

26.(ปดเรอน)

แสงจากตะเกยงลานยงเสมอนท�าใหเรอนไทย

ในความรสกของพระบางกระจางชดถงเหตการณและ

เรองราวหลากหลายในอดต คนบางคนทเขาคดวาชาตน

ไมมทางลมเลอนได ทกวนนแมจะจดจ�าฝงใจแตความ

รสกนกคดกลบแตกตางจากวนกอนๆอยางสนเชง

คนบางคนเสยอกซงเขาคดวากระทงหนายงไม

อยากมองกลบมชวตคอยรวมหลอมรวมความรกซงกน

และกนจนกลายเปนความศรทธาเชอถอทอวลอายราย

รอบอยทงทเรอนไทยและเรอนแพ

แรกทเดยวพระบางตงใจจะกลบกรงเทพฯ หลง

หยอนธปใสในโลงศพนาทองจนทรแตระหวางนงพนมมอ

ฟงพระเทศนกลบพบในสงทตวเองไมเคยมองเหน หรอ

190 พระบางเมอบาน

รสกมากอน

ดวงจ�าปานงฟงพระเทศนบนศาลาเชนเดยวกบ

เขาเพยงแตเธออยฝงตรงขามตลอดเวลาทเคลอนศพนา

ทองจนทรจากบานมาบนศาลาการเปรยญเพอรอพธเผา

ดวงจ�าปาแทบไมเคยนงนงอยกบทเดยวกลกจอไปตอนรบ

แขกจากตางบานจากนนรบเดนไปยกน�าเหยาะน�ายาอทย

สแดงจางๆ มาเสรฟ เขารสกขดตาขดใจในตอนตน จน

ตอเมอเหนใครตอใครมองตามหลงดวงจ�าปาดวยแววตา

ชนชม จงเรมลอบสงเกตผ ทถกเพอนบานลอเลนวา

เปนลกอจฉาดวยสายตาและความรสกนกคดทคอยๆ

เปลยนไป

ดวงจ�าปาอายสสบเศษแตดออนวยกวาความเปน

จรงทงรปรางหนาตาและผวพรรณ เหลยวมองคราวไหน

กไมเหนเธอแสดงจรตจะกานจนเกนควรไมเขยนหนาทา

เลบ สรอยทอง ก�าไลขอมอ แหวนหรอเครองประดบ

หรหรา กระทงนาฬกายงไมผก เพยงสวมผาซนกบใส

เสอผาฝายทอมอสด�าปกเลอมทในยามยางเดนพระบาง

ตองแอบมองตามดวยความรสกไมเคยเปนมากอน นยน

ตาคนนยงคงกลมแปวดวงหนาแยมยมอยเปนนจทกครง

ทพยายามเลยบเคยงเขามาพดคยกบเขารวมทงคนอนๆ

พระบางเพงรวาเมอเรยนจบมหาวทยาลยไมนาน

ดวงจ�าปาสามารถสอบบรรจเปนขาราชการท�างานศาลา-

กลางจงหวดเชยงใหม แตเธอตดสนใจเลอกกลบมาเปน

บญชา ออนด 191

ลกจางอยยงอ�าเภอบานเกดกอนจะสอบบรรจอกครง

ผานเขารบราชการมาจนเทาถงทกวนน

ดวงจ�าปามโอกาสปลดโซตรวนอนเปนพนธนาการ

ชวตแตดงเดมของตวเองซงแมกระทงท�าเรองขอยายหรอ

สอบใหมไปบรรจเปนขาราชการอยกรงเทพฯ รวมทง

เรมสรางชวตกบครอบครวทสมบรณหรหราอยางทเขา

พยายามท�ามาเกอบสามสบปและก�าลงจะประสบผล

ส�าเรจ

...แตดวยพลงหรอความคดแบบไหน ดวงจ�าปา

จงยงคงอยในวถเดม...

“จะหนไปไหน ถงอยางไรหนกรอพ...” พระบาง

นกถงถอยค�าเดดเดยวซอใส ไมวายครนค�านงถงเหตผล

ทเธออธบายใหฟงอยางไมนาเชอวาปจจบนยงมผหญง

คนหนงคดและเชอมนแบบนจรงๆ หลงจากถกเนอตอง

ตวกนในคนทเขาโถมตวเขาไปหมายท�ารายเธอ

นอกจากแม นาดวงเดอน และญาตสนทบาง

คน ความจรงภสาวนบเปนผหญงอกคนหนงซงดตอเขา

ยงนก เปนเขาเองซงพอหลงกลบจากบานไรอทยธาน

แลวพยายามหลกลหนหนา จะพดคยสนทนาลวนเปน

เรองงานขาวทงสนสดทายภสาวลาออกไปท�างานอยกบ

หนงสอพมพฉบบใหมไมชากแตงงานกบชางภาพนตยสาร

ชอดง

พระบางเผลอมองดวงจ�าปา เหนวาเธอเองทอด

192 พระบางเมอบาน

สายตามายงเขาอยกอนแลว ดวงจ�าปารบกมหนา แต

คราวนพระบางกลบจบจองมองเธอดวยเวลายาวนาน

ทสดนบตงแตเรมเขาสวยรนเปนตนมา

แมเลาใหพระบางฟงในวนแรกทเดนทางจาก

กรงเทพฯ มารวมงานศพนาทองจนทรวาทงพอและแม

ตดสนใจจะขายเรอนไทยใหกบชายหญงจากเมองแพร

ทเพยรมาตดตอขอซอ เพราะไหนๆ เรอนไทยกถก

ก�าแพงคอนกรตสงทะมนลอมรอบ จนไมเหลอภมทศน

บรรยากาศดงเดมตงแตเมอครงปยา ประกอบกบขาเอง

พยายามแสดงออกบอกใหรเปนนยเสมอมาวาไมชมชอบ

เรอนไทยและจะปลกบานหลงใหมดวยปนซเมนตลวน

ดวงจ�าปากลบเปนคนเวาวอนออนขอไมใหขาย

“หากลงกบปาขายเรอนไทย จะตางอะไรกบขาย

ชวตจตวญญาณ พพระบางเกดทน ถงอยางไรกตองม

ส�านกความรกความผกพนฝงลกอยในสายเลอด ถาขาย

ไปจรง วนหนงพพระบางจะไมหลงเหลออะไรใหชนชม

ศรทธาเลยเชอหนเถอะ”ดวงจ�าปากอดปาซงคอแมของ

เขา

จากรวก�าแพงทเคยมสเทาเปลาโลง ดวงจ�าปา

ลงทนซอสมาลงมอวาดรปภาพวถชวตซงเปนประเพณ

และวฒนธรรมพนถนลงบนผนงก�าแพงดานหนาแมตอง

ใชเวลานานเปนปแตเธอกเจยดเวลาวางมาวาดจนแลว

เสรจ

บญชา ออนด 193

พระบางตงค�าถามกบตวเองถงเรองของดวงจ�าปา

ไมวายตองคดยอนกลบมาถงเรองราวชวตของตวเอง

...เรมเปนนกขาวใหมๆเขาท�างานดวยความรกและ

เพลดเพลน ยงตองเดนทางไปท�าขาวตามภาคตางๆ ยง

รสกสนกสนานถงขนคดวาทงชวตและงานคอน�าหนงอน

เดยวกนดวยวยหนมเขาทมเทใหกบงานและการตระเวน

เทยวทงในเมองกรงและตางจงหวดทงสองเรองอยางนอย

สามารถท�าใหเขาพอจะทเลาอาการบาดเจบในหวใจท

ลลาวดกรดฝากไวไดชะงดมากพอสมควรนานๆครงเขา

จะหวนค�านงถงบาน ครนพอนกถงคนและค�าทลลาวด

พดใสหนาครงใดเขายงพาตวเองเตลดไกลจากบานเกด

เรอยๆ

ผานการท�างานเปนนกหนงสอพมพมาหาปเศษ

พระบางสงเกตเหนคนอนๆในส�านกงานเดยวกนเรมซอ

รถซอบานสวนเขายงเชาหองเลกๆอยจากนนเปนตน

มาเขาจงหยดเทยวแลวขวนขวายหาเงนเทาทจะท�าไดทง

ไปสอนกตารในโรงเรยนดนตรซงอยไมไกลจากส�านกงาน

หนงสอพมพ ทงลงมอเขยนสารคดลองสงนตยสาร 2-3

เลมจนถงกบไดเปนนกเขยนประจ�าโดยปรยาย มานะ

ท�างานจนผานไปเกอบสองปตวเลขในบญชธนาคารไมได

เพมมากขนสกเทาไรเนองจากเขามกน�าเงนทหามาไดไป

ซอเสอผายหอดงใสจนหองเชากองพะเนนไปดวยอาภรณ

ประดบกายทสงมาขายจากอเมรกาและยโรป

194 พระบางเมอบาน

พระบางยงอยากไปชบตวเองอยตางประเทศโดย

เฉพาะทสหรฐอเมรกาเขาคดวาถาไดไปใชชวตบนปลาย

ในชนบทของดนแดนแหงนนได ใครตอใครทร จกเขา

โดยเฉพาะลลาวดตองอจฉาอยางแนนอน

เขาชอบดนแดนสงบเงยบเทอกเขาปาไมสายน�า

ล�าธารและชวตในชนบทของชาวอเมรกนในภาพยนตร

หลายตอหลายเรองทเคยดเขาชอบถวยชามชอนจาน

เชงเทยนตไมรปทรงบานทมเอกลกษณเฉพาะ...

ตอเมอลอบสงเกตมองดวงจ�าปาเขาฉกคดขนมา

วาเกอบทกสงทกอยางทเรอนไทยของเขาและแผนดน

ถนเกดของเขากลวนมเอกลกษณเฉพาะ

เหนอยงสงใดไมวาสหรฐอเมรกากรงเทพมหานคร

หรอทไหนๆจะหาหญงสาวคนใดเหมอนผทเขาเฝาทอด

สายตามองอยเบองหนาอยในขณะน...

พระบางชะแงหนาไปมองตรงซมการเวก เงาราง

ของคนทเขาเฝารอคอยคอยๆเดนผานดวงจ�าปาตนใหญ

ผาซนทเธอสวมใสปกไวดวยเลอมลายโบราณอนท�าใหเขา

ตองทอดสายตามองดวยความชนชมลมเหนอพดพาชาย

เสอผาฝายสด�าจนท�าใหดวงจ�าปาตองรบควาไวเธอยงคง

เอยงอายราวกบไมใชภรรยาของเขา พอกาวพนบนได

ขนสดทายดวงจ�าปายมออนโยนให ในขณะทพระบาง

กางแขนเขากอด

“พลมเกบผาหม”ดวงจ�าปาเหนผานวมตากอยบน

บญชา ออนด 195

ราวผาขางเรอนไทย

“อม ใช เสยดายแดด เมอกลางวนแดดจดเลย

เอาไปตากไว เปยกฝนตอนเยนยงไมแหงแนเลยลมเกบ

จรงๆ”

“คนเยอะมาก เดยวขอลางหนากอน ผเฒาผแก

บอกไวกลบจากงานศพถงบานตองลางหนาทนท”

ตอนบายของวนนดวงจ�าปาพยายามจะพาพระ-

บางไปงานศพในตลาดใหได เขาถงอยากจะไปรวมงาน

แคไหน แตสดทายตองปฏเสธโดยอางเหตผลวาตองอย

ดแลชางพนบานสซาหาคนทชวยกนเรงรอก�าแพงและ

ลกกรงเหลกดด

ตอนพระบางบอกจะทบก�าแพงออก ดวงจ�าปา

แกลงสพยอกวาไมเสยดายภาพซงเธออตสาหวาดไวหรอ

ค�าตอบทไดรบคอ“ดภาพชวตจรงดกวา”

สวนงานศพคนในตลาดทดวงจ�าปาเพงกลบจาก

การไปรวมพธเผามาและบอกวาคนเยอะนนเปนงานศพ

ของเจนาง

หลงจากนาทองจนทรตายไดไมถงปแมของพระ-

บางเรมปวยกระเสาะกระแสะ แตกลบเปนพอของเขาท

จ ๆ นอนหลบและสนลมหายใจชนดแทบไมมใครเชอ

กระนนหลายคนกบอกวาพอมบญทจากโลกนไปอยาง

สงบ แมของเขาตามพอไปในอก 4 เดอนตอมา ในวน

ท�าบญครบ 7 วนใหแม พระบางจงรบรความจรงจาก

196 พระบางเมอบาน

ปากของดวงจ�าปาเกยวกบชวตบางฉากชวงของเจนาง

“พอกบแมเลาใหหนฟงหลงจากพปรชาแตงงานกบ

พลลาวดวาความจรงเจนางเปนญาตหางๆกบพพระบาง

เพราะเจนางเปนหลานแทๆของหลวงพอพระครเจนาง

ก�าพราทงพอและแมตงแตเดกๆหลวงพอพระครจงใหนา

ทองจนทรชวยดแลแทนทานจนโตเปนสาวความทเจนาง

เปนคนสวยหนมในหมบานเดยวกนพยายามตามตอแต

เจนางกลบเลอกตดสนใจหอบผาหนตามโกซงทพอของแก

หรอปของพลลาวดเปนเจาของทาเรอขามฟากไปใชชวตค

อยกนกนในตลาดหลวงพอพระครโกรธมากทหลานสาว

ของทานท�าแบบนน ถงกบอาพาธแลวมรณภาพในอก

ไมนานตอมาฝายเจนางกไมยอมกลบหมบานเราอกเลย”

ส�าหรบเรองราวของลลาวดกบปรชากวาพระบาง

จะร ข าววาทงค รกกนกจนเขาเกอบขนรถไฟไปเรยน

มหาวทยาลยเชยงใหมตามทสอบเอนทรานซได คนบอก

เรองสะทานใจคอณรงคชยนนเอง

เมอรบรความจรงวาปรชาตดสนใจไมเรยนวทยาลย

ครอตรดตถแตเลอกตามคนรกคอลลาวดไปเรยนวทยาลย

พายพจงหวดเชยงใหมทเจนางกบโกซงเลอกใหพระบาง

ไมรสกโกรธแตเสยใจจนเหลอจะพรรณนาเขาไมระแคะ

ระคายแมแตนอยวาปรชากบลลาวดแอบพดคยและกลาย

เปนแฟนกนตงแตกอนเรยนจบชนมธยมศกษาปท 5

คนนนพอรวาอะไรเปนอะไรพระบางตดสนใจไปเรยนตอ

บญชา ออนด 197

มหาวยาลยรามค�าแหง สละสทธทงทมหาวทยาลย

เชยงใหมและผละใจจากหญงคนทเขาเฝาหลงรกจนชว

ชวตจะหาไมกวาพระบางจะลมภาพทลลาวดเดนออกมา

จากประตกระทอมบนทาเรอขามฟากดวยมอทสาละวน

อยกบชายเสอนกเรยนทมวนขนอยเหนอขอบกระโปรง

ใหเขาทเขาทางไดเขาตองใชเวลาเกอบสบปสวนประโยค

สดทายซงไดยนลลาวดเอยออกมามนเปนแผลกลดหนอง

เกาะกนกอนเนอในหวอกดายซายยาวนานนบยสบป

“พลลาวดยงสวยอยเออหนไมเคยไดยนพพดถง

พลลาวดบางเลย เปนเพอนเรยนหนงสอหองเดยวกน

แทๆ” ดวงจ�าปาเอยงคอ มองหนาพระบางอยางกบเพง

นกขนมาได

นอกจากณรงคชยพระบางไมเคยปรปากบอกกบ

ใคร ดวงจ�าปาเองกไมลวงรมากอนเลยวาลลาวดเปน

ผหญงคนแรกทพระบางหลงรกอยางหวปกหวป�าและเปน

คนซงเกอบจะท�าใหชวตจตวญญาณของเขาสลายไป

หลงจากลลาวดคลอดลกคนทสองไดไมนาน

ปรชาประสบอบตเหตทางรถยนตเสยชวต ลลาวดไม

ยอมมคครองคนใหม ใชชวตมายอยกบลกชายลกสาวท

เชยงใหม แตยงไปมาหาสเจนางกบโกซง 2-3 เดอน

ตอครง

“พอรญญาเพอนสนทของพลลาวดกมาในงานศพ

หากพเขาไมแตงหนาจะสวยกวาน”

198 พระบางเมอบาน

“สวยแคไหนกไมเทา...”พระบางเอยดวยภาษาถน

แลวชมอลงบนจมกดวงจ�าปา สบตาและบอกวา “พไป

ท�างานและทองเทยวมาทวประเทศแตไมมผหญงคนไหน

พดกบพวาอยทบานของเราเหนรงกนน�าแทบทกวนรไหม

วามนเปนค�าพดทท�าใหหนสวยงามกวาใครในหวใจของ

พ”

“อาว!”ดวงจ�าปาท�าตาโตทาบมอขวากบอกซาย

ของตวเองอมยม“หนคดวาพเปนนกดนตรไหงเปนลเก

เสยได”

พระบางไมพดอะไรเพยงก�ามอหลวมๆชกเบาๆ

ตรงปลายคางดวงจ�าปา“มาดวลกนดกวา”พระบางเดน

ไปหยบซออสงใหดวงจ�าปากอนไปหยบกตารมาไวในมอ

ของตวเอง จากนนเสยงเพลงลาวดวงเดอนจงเรมแผว

คลอยลอยเลอนจากเรอนไทยไปรอบบรเวณ

แมแสงจากตะเกยงลานดบหายไปแลว แตเวงฟา

เหนอหลงคาแปนเกลดของเรอนไทยยงคงเรองไรไปดวย

โคมดาวอนทอแสงวบวาวอยระหวางทางชางเผอกพระ-

บางกบดวงจ�าปาเลอกนงองกนอยกลางนอกชานแทนท

จะตระกองกนเขาไปในหองใต ตางคนตางเสมอนไดยน

เสยงเตนจากหวใจของกนและกนกงวานไหวอยในความ

เงยบอนแสนงดงาม.

บญชา ออนด 199

200 พระบางเมอบาน

บ ญ ช า อ อ น ด

ท�างานเปนนกหนงสอพมพทพอเขยน ‘เรองแตง’ ไดบางจน

กระทงมผลงานรวมเลมประปรายทงในรปแบบกลอน ความเรยง

สารคดทองเทยวส�าหรบ‘พระบางเมอบาน’นบเปนนยายล�าดบสาม

ในชวต และยงไมแนวาจะมเลมอนอกหรอไมเพราะไมใชนกเขยน

ในความหมายทเครงครด กระนนตองยอมรบอยางหนงวาผลงาน

การเขยนทกเลมชวยหลอหลอมทง ‘ทางเงน’ และ ‘ทางใจ’ ใหกบ

วถชวตมาโดยตลอดกวายสบปทลวงมา