ЕЛЕКТРИЦИТЕТ

Материјата од која се изградени телата во

природата е составена од молекули.

Молекулите се изградени од поситни

честички – атоми.

Секој атом е изграден од јадро и

електронска обвивка.

Јадрото е секогаш позитивно и во

него е сконцентрирана речиси целата

маса на атомот.

Во јадрото се сместени протоните и

неутроните.

Протоните се позитивно

наелектризирани честички, а

неутроните се неутрални.

Електроните се распоредени по

строго одредени слоеви во

електронската обвивка и се наоѓаат

во постојано движење.

Електроните се негативно

наелектризирани честички со многу

мала маса.

Во нормална

состојба атомот е

електронеутрална

честичка.

Атомот може да оддаде или да прими електрони.

Атомот што оддал електрони (останува покус со електрони во

однос на неговата нормална состојба) се однесува како

позитивно наелектризирана честичка – позитивен јон - катјон.

Атомот што примил еден или повеќе електрони, се однесува

како негативно наелектризирана честичка - негативен јон -

анјон.

Процесот на откинувањето или присоединувањето електрони

кон неутралните атоми е наречен јонизација.

Јонизацијата може да се реализира и кај молекулите.

Ако ваков процес на создавање вишок или кусок на електрични

полнежи се случува со атомите или молекулите кај некое тело,

тогаш зборуваме за електризирање на телото.

Вишокот на електрични полнежи

(позитивни или негативни) во

дадено тело се нарекува

количество електричество, се

обележува со симболот q и се

искажува во единица мерка

кулон (С).

Најмалото количество

електричество содржи

електронот и се нарекува

елементарен електричен полнеж

(qe) .

Електризирање на телата

може да настане на повеќе

начини:

- со триење,

- со допир,

- со влијание (инфлуенца)

Две истоимено

наелектризирани тела

заемно се одбиваат, а

две разноимено

наелектризирани тела

се привлекуваат.

Простор во кој се чувствува дејството на

наелектризираното тело се вика електрично поле.

Материјалите коишто ги спроведуваат

електричните полнежи се викаат спроводници

(1), а тие што не ги спроведуваат се викаат

изолатори(2). Остра граница измеѓу едните и

другите не може да се повлече, затоа што при

одредени услови некои изолатори можат да

станат спроводници. Полуспроводници (3) се

материјали кои специфично се однесуваат. Тоа

се супстанци коишто се наоѓаат помеѓу металите

и изолаторите.

1.2.

3.

Основна карактеристика на електричната струја е

нејзината јачина.

Под јачина на електрична струја (I) се подразбира

количество електричество (q) што минува низ пресекот

на проводникот (S) за единица време.

Меѓународна единица за мерење на јачината на

струјата е 1 ампер (1А)

1А = 1C/1s

Јачината на струјата се мери со инструмент амперметар.

Струен круг е

целина која што

се состои од

извор на

електрична

струја и

потрошувачи

меѓусебно

поврзани со

спроводници.

Под електричен напон (U)

подразбираме разлока на

потенцијали помеѓу две точки

од електричното поле (U = q2 –

q1).

Мерна единица за напон е 1

волт (1V)

А = q U

U = A/q

1V = 1J/1C

Напонот се мери со инструмент

волтметар.

Својство на

спроводниците да

влијаат на јачината

на електричната

струја се нарекува

електричен отпор (R).

Мерна единица за

електричен отпор е 1

ом (Ω).

американски

симболевропски

симбол

ЧИТАЊЕ НА ВРЕДНОСТИ НА ОТПОРНИЦИ

Во струјниот круг отпорниците се сврзуваат

сериски и паралелно.

Систем од два блиски

проводници, помеѓу кои се

наоѓа изолатор, образуваат

направа што може да

натрупува во себе поголеми

количества електричество и

е наречена кондензатор.

Паралелно сврзување

на кондензатори.

Сериско сврзување

на кондензатори.

Аида Петровска

ООУ “Димитар Миладинов”

Општина Центар Скопје