Upload
satt-ka
View
212
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Â
Citation preview
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
4
'kwd,tBudrf
1975? azaz:0g&Dv/
tkyfa& 2000
yef;csDrsKd;nGefYxGef;
bavmuf vGif
tzkH;&kduf oZif
a&mif;aps; ajcmufusyf
ykHESdyfol OD;ausmfckdif(NrJ-01638)&Jabmfa[mif;
rkd;ausmfatmif ykHESdyfwkduf? 149-37vrf;?
&efukefNrdKU/
xkwfa0ol OD;aiGqkdif (NrJ-01362)
aqGaqGarmfpmay?
trSwf 210? tcef; 2/
&efuif;-&efukef/
AdkvfrSL;b&Sif
5
pma&;ol\
xkwfa0cJhNyD;aom tjcm;pmtkyfrsm;
1/ acwfopfrmC 1937
2/ jrefrmEkdifiH aus;vufjyKjyifa&;pmwrf;
Ä
1939
3/ Oa&my pD;yGm;a&;orkdif; 1942
4/ jrefrmEkdifiHawmforkdif; 1948
5/ Loka Htaikpan 1962
6/ yk*Hrifpmpk okawoDc&D; tpD&ifcHpm 1964
7/ ppfa&;? EkdifiHa&;ESifhvlrIa&;qkdif&m orkdif;
pmwrf;rsm; 1969
Ä
a'gufwm OD;omqkdif? a'gufwmtef'&yfwkdYESifhyl;wGJ jyKpkonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
6
rmwdum
-AkdvfrSL;b&Sif
-ed'gef;
tydkif; 1
ta&SUawmiftm&S ausmufacwf
tydkif; 2
orkdif;OD; bkHajracwf
tydkif; 3
ya'o&mZf acwfOD;\tp
tykdif; 4
ysLya'o&mZfacwf
tydkif; 5
a&S;jrefrmrsm; 0ifa&mufcJhykH
tykdif; 6
wrÜ'DyEkdifiH wnfaxmifjcif;
AdkvfrSL;b&Sif
7
AkdvfrSL;b&Sif
(1914-1971)
þpmtkyfonf AkdvfrSL;b&Sif aemufqkH; vufpowfjyKpkoGm;Ekdif
cJhaom pmtkyfjzpfonf/ (vufpowf roGm;EkdifcJhaom pmtkyfrSm ]yk*H
acwfjrefrmEkdifiH} jzpfonf/)þpmtkyfudk AkdvfrSL;b&Sifonf tcef;i,f
rsm;cGJvsuf ]ynmwefaqmif}r*¾Zif;wGif OD;pGm tcef;qufoabmrsKd; az:
jycJhonf/ 1968 *RefvrS 1968 Ekd0ifbmtxd jzpfonf/ xkdaemuf þ
pmtkyf\tqufjzpfaom ]yk*Hacwf jrefrmEkdifiH}udk qufvufa&;om;
jyKpkcJhonf/ odkYaomf tqkH;rowfEkdifrDrSmyif ESvkH;a&m*gjzifh 1971 *sef
e0g&Dv 7&uf nae 5;50em&DtcsdefwGif uG,fvGefcJhonf/
AkdvfrSL;b&Sifonf pmayavmuESifh 1935-ckESpf(wuúodkvf
ausmif;om;b0)uwnf;u eD;pyfxdawGUcJholjzpfonf/ jrefrmhtvif;ESifh
ol&d,owif;pmwkdY\,k'oefaumvdyfowif;axmuftjzpf 1935 rS
1941txd aqmif&GufcJhNyD; owif;ESifhaqmif;yg; trsm;tjym;udk a&;
om;cJhonf/ wuúokdvfausmif;om;b0rSmyif aus;vufawm&Gm jyKjyif
a&;vkyfief;twGuf Soerates of School trnf&Sdpmtkyfudk jyKjyif
bmomjyefonfh]acwfopfrmC}trnf&Sd pmtkyfudk 1937 ü a&;om;
xkwfa0cJhonf/ ,k'oefaumvdyfr*¾Zif;wGifvnf; aqmif;yg;trsm;a&;
cJhNyD; jrefrmpmt,f'Dwmtjzpfvnf; aqmif&GufcJh\/ ]jcif}trnf&Sd vuf
a&;r*¾Zif;\t,f'Dwmtjzpfvnf; wESpfaqmif&GufcJhao;onf/ 1938
wGif *syfqifaumvdyfrS ta&SUwkdif;&mZ0ifjzifh 0dZÆm*kPfxl;&cJhonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
8
1939 wGif a'gufwmOD;omqkdif? a'gufwmtef'&yfwkdYESifhtwl
]jrefrmEkdifiH aus;vufjyKjyifa&; pmwrf;}udk a&;om;xkwfa0cJhonf/
*syefacwfwGif tm&Svli,ftpnf;t&kH;\ÓPAvrSL;tjzpf
vnf;aumif;? umuG,fa&;wyfrawmf ynma&;t&m&Sdtjzpfvnf;aumif;
aqmif&GufcJhNyD; zufqpfawmfvSefa&;wGifum; wkdif; 4 &JabmfwOD;tjzpf
awmfvSefa&;wm0efudk xrf;aqmifcJhonf/ odkYxrf;aqmif&if;u ]wkdif;
4 owif;pm}udk OD;pD;xkwfa0ao;&kHru awmfvSefa&;&Jabmfrsm;twGuf
t&if;&Sifpepf ay:aygufvmykHtaMumif; jzpfaom ]Oa&mypD;yGm;a&;
orkdif;}trnf&Sd usrf;wapmifudk a&;om;xkwfa0cJhao;onf/
ppfNyD;acwf a&mufaomf wyfrawmfodkY 0ifa&mufvsuf ppfrSwf
wrf; wyfrSL;tjzpfvnf;aumif;? NAdwdefEkdifiHqkdif&m jrefrmppfoHrSL;(Akdvf
rSL;BuD;tqifh)tjzpfvnf;aumif; aqmif&Gufonf/
]jrefrmEkdifiHawmforkdif;}udk 1948 jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;&onfh
ESpfwGif a&;om;jyKpkxkwfa0cJhonf/ (aemifaomf xkdpmtkyfukd wuúokdvf
0ifwef; ausmif;okH;pmtkyftjzpf ESpftwefMum jy|mef;okH;pGJcJhonf/)
wyfrawmfwGif trIxrf;aepOftwGif; ]ppfESvkH;*sme,f}ESifh]jr0wD
r*¾Zif;}wkdYwGif ,Ofaus;rI? orkdif;ESifhppfa&;qkdif&m aqmif;yg;trsm; a&;
cJhonf/ xkdYjyif ]cav;*sme,f? Armhacwfowif;pmESifhjrefrmhtvif;owif;
pm}wkdYwGif cav;oli,frsm;twGuf aqmif;yg;rsm;ESifh]ppfynm*sme,f}
wGif ppfa&;aqmif;yg;rsm;udk tvsifrjywf a&;cJhonf/
wyfrawmfrS tNidrf;pm;,lNyD;onfhaemufwGif jrefrmEkdifiHorkdif;
aumfr&Sifü usrf;jyKt&m&Sdtjzpf trIxrf;cJhonf/ (onfht&ifu ta&SU
zsm;ESifhjrefrmhorkdif; uxdutjzpfvnf; &efukefwuúodkvfü trIxrf;cJh
onf/)
AdkvfrSL;b&Sif
9
orkdif;aumfr&Sifü usrf;jyKt&m&Sdtjzpf aqmif&GufaepOfü
]orkdif;wHcGef*sme,f}wGif t*Fvdyf jrefrm ESpfbmomwkdYjzifh okawoe
pmwef;rsm;udkvnf;aumif;? tapmqkH;yk*H,Ofaus;rIESifhjrefrmpmt
aMumif;udk az:jyaom ]avmuxdyfyef}pmtkyfudk t*Fvdyfbmomjzifh
vnf;aumif;? yk*Ha&S;a[mif; rifpmrsm;taMumif;az:jyaom ]yk*Hrifpm
pkokawoec&D; tpD&ifcHpm}trnf&Sdpmtkyfudkvnf;aumif; a&;om;jyK
pkcJhonf/ ,if;ESpftkyfudk orkdif;aumfrD&SifrSyif ykHESdyfxkwfa0cJhonf/
xkYdjyif ]jrefrmhpG,fpkHusrf;}üvnf; vlrsKd;pkqkdif&m jynfe,fqkdif&m
ESifhorkdif;qkdif&mtaMumif;t&yfrsm;udk a&;om;cJhonf/
wuúodkvfrsm;tkyfcsKyfa&;rS BuD;rSL;xkwfa0aom ]ynmya'om
pmapmif? 0dZÆmESifhodyÜHwuúodkvf jrefrmpmtoif;? owåaA'toif;? rGwf
pvifausmif;om;rsm;toif; ponfwkdYrS xkwfa0aom r*¾Zif;rsm;ESifh
]aiGwm&D? ynmwefaqmif? vkyfom;jynfolYaeYpOf(t*FvdyfESifhjrefrm)
owif;pmwkdYüvnf; okawoeaqmif;yg;trsm; a&;om;cJhonf/
AkdvfrSL;b&Sifonf aqmif;yg;rsm; a&;&mü AkdvfrSL;b&Sif? OD;b&Sif
[laom uavmiftrnfrsm;tjyif pHatmif? AkdvfrSL;ÓP? armifyifwnf?
okawoD? wkdif; 4&Jabmfa[mif;? uif;axmufarmif? 0&D;pH[laom u
avmiftrnfcGJrsm;jzifhvnf; a&;om;cJhonf/
AkdvfrSL;b&SifrSm tpövmrfomoem0if wkdif;&if;om;jrefrmtrsKd;
om;wOD;jzpfonfhtavsmuf jrefrmEkdifiHtpövmrf omoema&;aumifpD
XmecsKyf\taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyftjzpfvnf; uG,fvGefcsdeftxd
aqmif&GufchJonf/
uG,fvGefcsdefü AkdvfrSL;b&SifwGif ZeD;a':cifarBuD;(owåaA'
Xme uxdu)ESifhom; armifÓPfxdef? orD; rÓPfopf? reDvm? rat;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
10
at;? raxG;axG;wkdYu usef&pfcJhonf/
AkdvfrSL;b&Sifonf ysOf;rem;NrdKU &Gmaumuf&yfZmwdjzpfNyD; ausmif;
tkyfq&mBuD;OD;[def;? a':apm&ifwkdYrS 1914wGif zGm;jrifcJhonf/
uG,fvGefcsdefü jrefrmEkdifiHorkdif;aumfr&SifwGif ]tapmydkif;jrefrm
EkdifiHorkdif;}usrf;udk jyKpkaeqJ jzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
11
ed'gef;
OD;wnf&nf&G,fcsuf
t&nftjcif; wlnDMuaom ta0;ckef tm;upm;orm;ESpfOD;wGif
t&Sdefaumif;pGm ,lEkdifaom &Snfonfhtajy;vrf;aumif;&Sdolu ,if;uJh
odkYaom ajy;vrf;rsKd;r&Sdolxuf ykdía0;a0; ckefEkdifrnfom jzpfonf/
tvm;wlyif EkdifiHwck\wkd;wufrItwGufvnf; t&Sdefaumif;udk ay;Ekdif
rnfh tpOftvmvrf;aMumif;wnf;[laom aemufcHorkdif;pOf&Sd&efvkday
onf/ þacwfajymif;awmfvSefa&; umvtwGif; jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;
pOftm;jzifh uREkfyfwkdYEkdifiH vkyfom;jynfolwkdY\BuD;yGm;wkd;wufa&;twGuf
a&SUokdYcsDwufpGefYpm;aqmif&GufaerIrsm;udk t&Sdefaumif;ay;Ekdifrnfh uREkfyf
wkdY\aemufcHorkdif;pOfonf &SdcJhygoavm/ &SdcJhygu rnfrQ &Snf&Snfa0;
a0;&Sdí rnfrQaumif;rGefaom orkdif;pOf jzpfygoenf;/
orkdif;pOf[lonf
orkdif;pOfqkd&mwGif 'EÅm&DrqH? ,kHwrf;pum;vnf; r[kwf ckdif
vkHaom taxmuftxm;&Sdí obm0usaom orkdif;pOf? odyÜHenf;usus
ppfaq;vmvQifvnf; cHEkdif&nf&Sdaom vkyfom;jynfolwkdY\orkdif;pOfudk
qkdvkdygonf/ uREkfyfwkdY\EkdifiHudk NAdwdoQe,fcsJUwkdY BuD;pkd;cJhpOfu a&;om;
cJhaom Oa&myom; orkdif;q&mwkdY\jrefrmEkdifiHorkdif;wkdYwGif taxmuf
txm;&Sdí obm0usaom jrefrmEkdifiHom;wkdY\orkdif;pOfonf yk*H t
aemf&xmrif;BuD;(11&mpkESpfrsm;)ESifhpcJhonf[k qkdMuonf/ olwkdYodorQ
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
12
&EkdiforQaom taxmuftxm;rsm;t&om qkdcJhMujcif; jzpfayrnf/ ol
wkdY\tqkdt&qkdvQif uREkfyfwdkY\orkdif;pOfonf ESpfaygif; 900rQom Mum
anmif;cJhao;onf[k em;vnf&ygonf/
jrefrmEkdifiHom;wkdY\orkdif;tp
a&S;acwf jrefrmEkdifiH&mZ0ifq&mwkdYurl uREkfyfwkdY\orkdif;pOf
onf jrwfpGmbk&m;vufxufawmfrwkdifrD (6&mpkbDpD)uyifponf[k
tpOftvmt& qkdjyKcJhMuonf/ ,if;tqkdjyKcsufxufyifapmí uREkfyf
wdkY\orkdif;pOfonf rpcJhoavm/
ajrxJyifv,fta&SUydkif;&Sd tD*spf? abbDvkHpaom EkdifiHwkdYwGif
vlwkdY\ordkif;pOfonf bDpD 4000 ausmfu pcJhaMumif; ckdifvkHaom t
axmuftxm;rsm;t& odEkdifonf/ tvm;wlyif w&kwfjynf a0jrpf0Srf;
wGifvnf;aumif;? taemufygupöwefjynf tdEKjrpf0Srf;wGifvnf;aumif;
vlwkdY\orkdif;pOfonf bDpD 3000 ausmfu pcJhaMumif; az:xkwfay;
onfh taxmuftxm;rsm;udk awGUcJh&NyDjzpfonf/
jrwfpGmbk&m;vufxufrwkdifrDuyif uREkfyfwdkY\orkdif;pOf pcJh
onf[laom a&S;acwf&mZ0ifq&mwkdY\tqkdrSm odyÜHenf;uspGm ppfaq;
jcif;udk cHEkdifrIr&Sdaom tqkdjzpfonf[k tcsKdUu apm'uwufcJhMu\/
odyÜHenf;uspGm avhvmod&Sd&aom a&S;OD;vlrsm;? ausmufacwfa[mif;
ausmufacwfv,f ausmufacwfopfvlrsm;jzpfonfh orkdif;rwifrDacwf
vlwkdY\taMumif;udk tjcm;tjcm;aom EkdifiHwkdYwGif awGU&SdEkdifovkd uREkfyf
wkdYEkdifiHwGifvnf; rawGU&SdEkdifoavm/
AdkvfrSL;b&Sif
13
vlwkdY\orkdif;pOf[l&mü touf&SifaerItwGuf ,if;vlwkdYu
BudK;yrf;aqmif&GufcJhykHrsm; taMumif;yif jzpfonf[k &dk;&kd;yif em;vnf
Ekdifayonf/ touf&Sifae&ef BudK;yrf;jcif;qkdonfrSm pm;0wfaea&;t
wGuf zefwD;aqmif&GufrIrsm;yif jzpfonf/ ,if;okdYaqmif&Guf&mwGif ukef
xkwfpGrf;tm;rsm;? ukefxkwfu&d,mrsm;udk tenf;enf;tzkHzkHwDxGif t
okH;jyKvmcJhMu&onf/ þwGif ukefvkyfqufqHa&;onf rvGJraoGay:
aygufvm&onf/ ,if;ukefvkyfqufqHa&;\enf;ESifhtoGifwkdYudk tajc
jyKí vlwkdY\pD;yGm;a&;? vlrIa&;? EkdifiHa&;ESifh,Ofaus;rIwkdYonf ykHwnf
ay:aygufvmcJhonf/ ajymif;vGJvmcJh&onf/ þjzpfpOf jzpf&yfwkdYrSm t
qef;wMu,f tHhbG,fo&Jjzpf&yfrsm; r[kwf/ jzpf&kd;jzpfpOftwkdif; jzpfcJh
onfhomrefjzpfpOf?obm0usaom jzpfpOf? &kd;&kd;uav; jzpfysufvmcJh
aom jzpfpOfom jzpfonf/ þjzpfpOfonfyifvQif vlwkdY\orkdif; jzpf
onf/
taemf&xmt&ifu
Oa&mywkdufom; orkdif;q&mwkdYu ckdifvkHaom jrefrmEkdifiH\
orkdif;pOfonf taemf&xmrif;BuD;vufxufavmufurS ponf[k qkdcJh
onfjzpf&m taemf&xmrif;BuD; rwkdifrDu uREkfyfwkdY\orkdif;pOfonf
rnfokdY&SdcJhoenf;/ uREkfyfwkdY\ukefvkyfpGrf;tm;? ukefvkyfqufqHa&;? pD;
yGm;a&;pepfESifh,Ofaus;rIwkdYonf rnfodkY&SdcJhoenf;/ uREkfyfwkdYEkdifiHwGif
rnfonfhumvavmufupí vlwkdYaexkdifvmcJhMuoenf;/ orkdif;rwif
rDacwfu vlwdkY\pD;yGm;a&;ESifhvlrIa&;b0wkdYonf rnfokdY&SdcJhoenf;/
uREkfyfwkdYEkdifiHwGif orkdif;wifacwfonf rnfonfhtcsdefavmufu pwif
cJhoenf;/ orkdif;wifacwfponfrS taemf&xmrif;BuD;vufxuf(11&m
pkat'D)txd uREkfyfwkdYEkdifiHom;wkdY\jzpfpOfonf rnfokdY&SdcJhoenf;/ þ
tar;wkdY\ tajzrsm;udk odvkdMurnfom jzpfayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
14
odyÜHenf;usus ppfaq;jcif;udk cHEkdifaom ckdifvkHonfhrl&if; t
axmuftxm;rsm;ESifhtudk;tum;rsm; &SdrSom ,if;tar;rsm;udk ajzqkd
Ekdifcsdrfhrnf/
,if;odkY ajzEkdifpGrf;&Sdaprnfh taxmuftxm;rsm; &Sdygovm;/
&Sdygonf/ ESHYESHYpyfpyf jynfhjynhfpkHpkH &SmazGavhvmjcif;? wl;az:avhvmjcif;
rjyKEkdifao;onfhwkdifatmif ajrjyifvTmay:rS tvG,fwul aumuf,l&
&SdEkdifaom a&S;a[mif;taxmuftxm;rsm; tawmftoifh &Sdaeygonf/
xkdYjyif qufpyf,l&rnfhbmomaA'ESifhrEkóaA'taxmuftxm;rsm;
udkvnf; tawmftoifh &SmazGEkdifygonf/
vufvSrf;rDSorQaom taxmuftxm;rsm;udk tajcjyKí uREkfyf
wkdYEkdifiHtwGif; aexkdifoGm;cJhMuaom orkdif;rwifrDacwfvlrsm;ESifhtaemf
&xmrif;BuD;vufxuftxd jzpfaom orkdif;wifacwftwGif; aexkdifcJh
Muaom a&S;vlwkdYtouf&SifaerItwGuf vkH;yrf;cJhMu&ykHwkdYudk az:jy&m
jzpfaom xkda&S;a[mif;vlwkdY\ukefvkyfqufqHa&;ESifh,Ofaus;rIqkdif&m
taMumif;jcif;wrsm;udk acwfajymif;awmfvSefa&; qifETJvsuf&SdMuukef
aom vkyfom;jynfolwkdYxH tMurf;tm;jzifh wifjy&ef[laom OD;wnfcsuf
jzifh ]taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH}(jrefrmEkdifiH acwfa[mif;orkdif;)
pmwef;rsm;udk a&;om;jyKpk&jcif; jzpfygaMumif;/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
16
jynfaxmifpkorkdif;[lonf
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH\orkdif;qkd&mü vlrsm;pkjzpfaom jrefrm
pum;udk ajymqkdol wkdif;&if;om;wkdY\orkdif;udkom qkdvkdonfr[kwfyg/
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHtjzpfyg0ifzGJUpnf;xm;tyfaom jynfaxmifpk
wkdif;&if;om;tm;vkH;wkdY tusKH;0ifaomorkdif;jzpfonf/ tjriftm;jzifh
vnf;aumif;? ajymqkdaom bmompum;t&vnf;aumif; þwdkif;&if;
om;wkdY\toGiftrsKd;rsKd; aqmifí uGJjym;oa,mif&Sd\/ pD;yGm;a&;tajc
taeESifh,Ofaus;rItoGifwkdYwGifvnf; qlMuKHedrfhjrifh tqifhtrsKd;rsKd;wGif
a&mufvsuf&SdMu\/
,if;odkY uGJjym;jcm;em;vifhupm; þwkdif;&if;om;tm;vkH;wkdY\
,Ofaus;rIwkdYonfvnf;aumif;? orkdif;pOfonfvnf;aumif;? wenf;qkd
aomf jynfaxmifpk,Ofaus;rIonfvnf;aumif;? jynfaxmifpkorkdif;pOf
onfvnf;aumif; wlnDaom t&Sdeft[kef odkYr[kwf tpOftvmay:
wGif wnfaeonf[k qkdEkdifonf/ ,if;wkdY\tajccHrSmvnf; rl&if;tm;
jzifh wlnDonfom jzpf\/
þwdkif;&if;om;wkdY\pD;yGm;a&;? vlaerIb0ESifh,Ofaus;rIwkdYudk
ajymif;vJapcJhaom taMumif;w&m;rsm;onfvnf;aumif;? tpOftvm
wkdYonfvnf;aumif; xyfwlxyfrQom &SdcJhonfjzpf\/
AdkvfrSL;b&Sif
17
tpudk &Smaomf
jynfaxmifpk,Ofaus;rIESifhjynfaxmifpkorkdif;pOf\tponf t
b,fenf;/ rnfodkY pwifcJhí rnfodkYtqifhqifh ajymif;vJvmcJhoenf;/
þtaMumif;udk avhvm&mwGif jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHwck
wnf;udk uGufí avhvm&ef rjzpfEkdifay/ ,ckacwfwGif tjynfjynfqkdif
&m e,fedrdwfrsm;jzifh ydkif;jcm;xm;aom ta&SUawmiftm&SEkdifiHwkdYudk w
uGJwjym;pD jrifawGUae&onf/ orkdif;\acwfumv twkdif;tqESifhMunfh
aomf ,if;odkYe,fedrdwfqGJí uGJJjym;vmonfrSm raeYwaeYuudpörsKd;om
jzpfonf/
yx0Dtaetxm;t& jrefrmEkdifiHonf ta&SUawmiftm&S&Sd
avm? ,dk;',m;? rav;? uarÁm'D;,m;? awmifESifhajrmufAD,uferfEkdifiH
wkdYESifha&? ajrwaMumwnf; wpyfwnf; wajy;wnf; jzpfonf/ þodkY
wpyfwnf;&Sdaom ta&SUawmiftm&SwGif a&S;acwfa[mif;twGif;u vl
wkdY\vIyf&Sm;a&TUajymif;aexkdifrI? ,Ofaus;rIpwifykHwnfrI? jyefYESHYrIESifh
ajymif;vJrIwkdYrSm EkdifiHudkvkdufí woD;wjcm;pDjzpfay:vmcJhjcif;r[kwf/
Murf;wajy;wnf; &Sdonfhtm;avsmfpGm wavQmuf wajy;wnf; jzpfay:
ajymif;vJcJhjcif;om jzpfonf/
odkYjzpfí jynfaxmifpkEkdifiH\acwfOD;ydkif;orkdif;udk avhvm&mwGif
ta&SUawmftm&Sw&yfvkH;ESifh[yfí qufpyfí avhvm&ef vkdtyfonf
[kqkdjcif;jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
18
ta&SUawmiftm&SESifhvltp
vlonf t"dujzpfonf/ vlonf orkdif;udk zefwD;olvnf; jzpf
onf/ jrefrmEkdifiHorkdif;\tpudkqkdvQif ta&SUawmiftm&Sorkdif;\tp
udk qkd&rnf/ ta&SUawmiftm&Sorkdif;tpudkqkdvQif xkda'o\vlwkdY\
tpESifhyif pwif&rnfjzpfonf/
AkdeD,kduRef;
ta&SUawmiftm&SwGif urÇmOD;vl\tpudk awGUcJh&NyD;jzpfonf/
AkdeD,kduRef;\taemufydkif;wGif eDtm;
1
[kac:aom*l&Sdonf/ a&S;OD;vlwkdY
aeoGm;cJhaom*ljzpfonf/ þ*lwGif wl;az:awGU&aom taxmuftxm;
udk a&'D,kdumbGefenf;ESifhprf;oyfMunfhaomtcg c&pfray:rDESpfaygif;
2195 cefYu[k twefckdifvkHpGm od&onf/
*sm;0g;vl
2
rS rEkóvlom;
3
þxufapmonf[k ,lq&aom vl\tpudk *sm;0g;uRef;wGif
awGU&onf/ *sm;0g;uRef; qkdvkd
4
jrpf0Srf;wGif urÇmOD;vl\ausmufjzpf&kyf
<uif;udk awGUcJh&onf/ xkdurÇmOD;vludk *sm;0g;vl[k ac:onf/ xkdjrpf0Srf;
wGifvnf;aumif;? *sm;0g;uRef;awmifydkif; 0'fh*suf
5
a'owwGifvnf;
aumif;? MopaMw;vswkduf r,fvbkef;NrdKUteD; uJavm
6
a'owGifvnf;
aumif; urÇmOD;vltqifhrS rEkóvlom;tqifhodkY tqifhqifh ajymif;
vJwkd;wufvmaomvlwkdY\ausmufjzpf&kyf<uif;rsm;udk awGUcJh&onf/
1. Niah2. Pithican-throid3. Homo Sapien4. Solo5. Wadjak 6. Keilor
AdkvfrSL;b&Sif
19
vlay:aygufNyD;aemuf tqifhqifhajymif;vJcJhykH
ta&SUawmiftm&SwGif vlay:aygufcJhNyD;aemuf tqifhqifwkd;
wufajymif;vJcJhykHudkorkdif;rwifrDacwf blrdaA'ynm&SifwkdYu þodkYjzpf
cJh[efwlonf[k ,lqMu\/
a&S;OD;pGm *sm;0g;vl\toGifrS qkdvkdvltoGif
1
? ,if;rS 0'f*suf
uJavm rEkóvlom;toGifodkY a&mufvmcJh\/ ta&SUawmiftm&SwGif
þa&S;tusqkH;aom rEkóvlom;wkdYrS ajymif;vJvmaomtoGifrS ,aeY
wkdif &Sdaeaom MopaMwvRduf
2
vl\toGifjzpfonf/
NrdwfuRef;pk&Sd qvkHrav;wkdYwGifvnf;aumif;? rav;uRef;qG,f
tv,fydkif; awmeuftwGif;ae qudkif
3
vlwkdYwGifvnf; MopaMwvRduf
vlwkdY\toGifudk xifxif&Sm;&Sm; awGUEkdifayonf/
a&S;OD;vlwkdYjyefYESHYcJhykH
,ckacwfwGif tif'dkeD;&Sm;uRef;pkonf ta&SUawmiftm&Sukef;r
ESifhyifv,fjcm;vsuf &Sd\/ a&S;usvSaom acwfwacwfuaomf wpyf
wajy;wnf; &SdcJhonf[k blrdaA'ynm&SifwkdYu qkdMu\/ a&S;OD;vlwkdY
onf wae&mwnf;wGif pGJpGJNrJNrJaecJhjcif;r&Sd/ jyefYESHYí oGm;vmaecJhMu
[efwlonf/ taMumif;rSm þ*sm;0g;vlwkdYxuf wkd;wufaeaom tjcm;
vlwkdY\taxmuftxm;wkdYudk tjcm;a'orsm;ü awGUcJh&jcif;aMumifhjzpf
ayonf/
w&kwfjynf yDuif;NrdKUteD; csLudkw,ef*lwdkYwGif awGU&aomurÇm
1. Solo Man2. Australoid3. Sakai
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
20
OD;vl\ausmufjzpf&kyf<uif;wkdYrSm *sm;0g;vlxuf wkd;wufaeaMumif;od&
\/ þvludk yDuif;vl[k ac:Muonf/ xkdrSwyg; ,ckajrmufAD,uferf
\ajrmufydkif;wGif yDuif;vlESifhqufonfhausmufjzpf&kyf<uif; vl\oGm;
rsm;udk awGUcJh&jyefonf/
a&S;OD; vla&pD;aMumif;rsm;
þtaxmuftxm;wkdYudk tajcjyKí a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuwnf;
u ta&SUawmiftm&SwGif vlrsm;ay:xGef;cJhonf/ a&TUajymif;oGm;vmcJh
Muonf/ vlwkdY\a&TUajymif;oGm;vmrIwnf;[laom vla&pD;aMumif;wkdY
tajrmuftjrm; &SdcJhonf/ ,if;a&pD;aMumif;wkdYrSm t&yfrsufESmwzuf
wnf;odkYom pD;qif;onfr[kwf/ t&yfrsufESmtoD;oD;odkY &IyfaxG;pGm
pDqif;cJhMuonf/ vla&pD;aMumif;wkdY awGUqkHaygif;pnf;rdonfvnf; &Sd
onf/ wckudkwcku wGef;vSefy,f&Sm;ypfonfvnf; &Sdonf/ vrf;vTJypf
onfvnf; &Sdonf/
vlom;wkdYonf tpOfwpdkuf vIyf&Sm;a&TUajymif;cJhMuonfomjzpf
\/ touf&SifEkdifa&;ESifhb0wnfwefYrItwGuf cGeftm;udk tokH;jyKvsuf
wDxGif MuHqrIwkdYudk jyKcJh&onf/ tawGUtMuKHwnf;[laom q&m\enf;
vrf;jyrIaMumifh b0\vkHjcKHrItwGuf topftqef;jzpfaom aqmif&Guf
rIrsm;onf ay:aygufcJh&onf/ þodYkjzifh vlY,Ofaus;rI\tponf jzpf
cJhonf/
vlom;\pGrf;yum;okH;rI
þa&S;vlwdkYaMumifh ta&SUawmiftm&Sonf touf0ifí vIyf
vIyf&Sm;&Sm; &SdcJh\/ xl;jcm;qef;us,faom vIyf&Sm;rI? us,fjyefYaom vIyf
&Sm;rIrsm; &SdcJhonf/ þvIyf&Sm;rItrsKd;rsKd;wGif vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Of
aus;rIqkdif&m vIyf&Sm;rItrsm; yg0ifvmcJhonf/ þonfwkdYum; vlay:
xGef;í tpkvkduf a&GUvsm;vSnfhvnfMupOfuwnf;uyif jzpfonf/ þ
AdkvfrSL;b&Sif
21
odkY urÇmOD;vlom;wkdY\vIyf&Sm;a&TUajymif;oGm;vmrIESifhvlom;\pGrf;yum;
udk tokH;jyKrIwkdYwGif ta&SUawmiftm&Sonf urÇmhtjcm;a'orsm;xuf
ydkrkdvGefuJonf[k qkdbG,f&m&Sdayonf/
jrefrmEdkifiHESifha&S;OD;vl
ta&SUawmiftm&Svlom;wkdY\ vIyf&Sm;rIESifh,Ofaus;rI\tp
wGif jrefrmEkdifiHonf rnfodkYyg0ifcJhoenf;/ jrefrmEdkifiHwGif urÇmOD;vl
\ausmufjzpf&kyf<uif;udk rawGU&ao;yg/ orkdif;rwifrDacwf urÇmOD;
wd&pämefwdkY\ausmufjzpf&kyf<uif;rsm;udkum; {&m0wDjrpf0Srf;wGif trsm;
tjym;awGUcJh&onf/ vl\ausmufjzpf&kyf<uif;udk rawGU&aomfvnf; t
xufwGif qkdcJhaom vla&pD;aMumif;rsm; pD;qif;onfhrlt& jrefrmEkdifiH
wGif a&S;OD;vlrsm; &SdoGm;cJhonf[k qkdEkdifayonf/ txl;ojzifh xkdvlwkdY
xm;&pfcJhaom oJvGefptaxmuftxm;rsm;udk awGU&Sdxm;&NyDjzpf&m jref
rmEkdifiHü a&S;OD;vlrsm;aexkdifoGm;cJhMuonf[laom tcsufudk oHo,
jzpf&efrvkday/
ausmufacwfOD;
,if;a&S;OD;vlwkdY xm;&pfcJhonfhoJvGefp taxmuftxm;rsm;
qkdonfrSm xkdvlwkdYb0&yfwnfrItwGuf tokH;jyKcJhMuaom ausmufMurf;
vufeufrsm;yif jzpfonf/ od&orQaomf vlwkdYonf þausmufMurf;
vufeufrsm;ukd ukefxkwfu&d,mrsm;tjzpf trsm;tpm; a&S;OD;vufrGef
okH;cJhjcif;jzpfonf/ odkYjzpfí þausmufMurf;vufeuf tokH;jyKonfh vl
wdkY\acwfumvudk ausmufacwfOD;[k ac:Muonf/
vufeuf[k qkdapumrl ykHoP²mef az:jyxm;jcif;r&Sd/ qkyfEkdif
udkifEkdift&G,f&Sdaom yifukd,ftwkdif;jzpfonfhausmufwkH;i,frsm;omjzpf
onf/ omreftm;jzifh þvufeufudk &kd;&kd;ausmufwkH;i,fESifhcGJjcm;&ef
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
22
rvG,fulay/ obm0tavsmufyg&Sdaom tpGef;bufwGif qkwfcGmonfh
enf;jzifh rnDrnm toGm;ozG,f az:xm;jcif;omvQif xl;jcm;onf/
MunfhwwfrS ,if;toGm;ygaMumif;? toGm;udk ckwfpOf;&mwGif tokH;jyK
cJhaMumif; odomEkdifygonf/
þukefxkwfu&d,mausmufMurf;vufeufrsm;udk jyKvkyfaom
ausmuftrsKd;tpm; 2-rsKd;&Sdonfudk awGU&onf/ wrsKd;rSm opfyif\
ausmufjzpf&kyf<uif;jzpfaom tifMuif;ausmuf jzpfonf/ ayyif? xef;
yifrSjzpfaom ausmufjzpf&kyf<uif; vufeuftcsKdUudkyif awGU&onf/ t
jcm;wrsKd;rSm qDvDumygaom rD;awmufausmufrsKd;
1
jzpfonf/ þausmuf
rsKd;ESifhjyKvkyfaom ausmufMurf;vufeufrsKd;udk ydkíawGU&onf/
ausmufacwfOD;vlwkdY xm;&pfcJhaom þvufeufrsm;udk rkd;acgif
a&&Sm;&yf0ef; {&m0wDjrpfrsm;\urf;yg;qifhrsm;wGif trsm;tpm;awGU&
onf/ &Srf;jynfawmifydkif;üvnf; tenf;tusOf;awGU&onf/ odkYjzpfí
jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfOD;vlwkdYonf rkd;acgifa&&Sm;&yf0ef; {&m0wD
jrpf\urf;yg;qifhrsm;ESifh&Srf;jynfawmifydkif;wGif aeoGm;cJhMuonf[k qkd
bG,f&m&Sdonf/
tnmom;(tnmoD,ef),Ofaus;rI
2
þausmufMurf;vufeufrsm;udk tokH;jyKcJhaom jrefrmEkdifiH
ausmufacwfOD;vlwkdY\,Ofaus;rIudk orkdif;rwifrDacwf ynm&SifwkdYu
tnmom;(tnmoD,ef),Ofaus;rI[k uifyGef;wyfxm;Mu\/
ausmufvufeufrsm;udkawGU&onfhajrvTmtqifhrsm;udk blrdaA'
ynmt&qef;ppfívnf;aumif;? ausmufvufeufwkdY\t&G,fuGJjym;rI
1. Silicifide Tuff2. Anyathian Culture
AdkvfrSL;b&Sif
23
udkaxmufívnf;aumif;? tnmom;,Ofaus;rIudk tapmydkif;acwfESifh
aemufydkif;acwf[k acwfESpfacwf cGJjcm;xm;onf/
wzef tvm;wlyif tapmydkif;acwfudk tqifhokH;qifh? aemuf
ydkif;acwfudk tqifhESpfqifh xyfrHí cGJjcm;Ekdifonf/
aemufydkif;acwfwGif ausmufvufeufwkdYonf t&G,fi,fvm
onf/ okH;pGJonfhenf;vnf; ydkrkdrsm;jym;vmonf/ ydkrkdaumif;rGefvmonf/
vufESifhqkyfudkifíom okH;onf/ tydkvufudkif&kd;wyfí okH;jcif;rsKd;r&SdcJh
ay/ pif;&ef? ckwf&ef? cGJ&ef? jcpf&efwkdYtwGuf okH;cJh[efwlaom vufeuf
rsm;ygonf/
wpkwpnf;wnf;&SdcJhaom ta&SUawmiftm&S
ausmufacwfOD;onf jrefrmEkdifiHwGifomru ,kd;',m;EkdifiH? r
av;uRef;qG,f? *sm;0g;uRef;? qJvJADuRef;? AkdeD,kduRef;ESifhzdvdpfydkifuRef;
wkdYwGifvnf; ay:xGef;cJh\/ þEkdifiHtoD;oD;wGif aexkdifcJhMuaom
ausmufacwfOD;vlwkdYonf tcsif;csif; qufqHrI&SdMuonf[kqkdEkdif\/ t
aMumif;rSm a'oyif a0;uGmjcm;aomfvnf; tokH;jyKaomausmufvuf
eufwdkYrSm trsKd;tpm; ykHoP²mefESifhtxl;ojzifh toGm;az:eef;wkdYwGif
vGefpGmwlaeonf/ ausmufvufeufwkdYrSm tm;vkH; obm0taetwkdif;
&Sdaom yifudk,fausmufwkH;i,frsm;om jzpfMuonf/
þtcsufu ta&SUawmiftm&SwGif tvGefa&S;usaom umv
uwnf;u vla&pD;aMumif;rsm; pD;qif;aecJhonf/ vlwkdY\vIyf&Sm;a&TU
ajymif; oGm;vmrI&SdcJhonf[laomtcsufudk axmufcHaeayonf/ xkdrS
wyg; ta&SUawmiftm&Sa'oonf þausmufacwfOD;u wpkwpnf;
wnf;usaom wrsKd;wnf;jzpfaom orkdif;toGifaqmifaeonfudk xif
&Sm;apayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
24
ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;onf w&kwfjynftm&S t
v,fydkif;wkdYESifhvnf; tquftoG,f &SdcJh[efwl\/ taMumif;rSm w&kwf
jynfawmifydkif; ,DusifESifhcsKHuifpyfMum; ,efpDjrpfurf;yg;? w&kwfjynf
ajrmufydkif;csLudkw,ef*l? &SefpDESifh&SJefpDpyfMum; jrpf0gjrpf0Srf;a'oESifhtm&S
tv,fydkif; Moa'gh(pf)a'owkdYü awGU&aom ausmufacwfOD;vufeuf
wkdYonf ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;vufeufwkdYESifhwlaomaMumifh
wnf;/
taemufESifhuGJjym;csuf
taemufygupöwef? yef*syfe,f pdktef
1
jrpf0Srf;wGifvnf; tvm;
wl ausmufacwfOD;vufeufwkdYudk awGUcJh&onf/ odkYaomf xl;jcm;aom
uGJjym;rI&Sd\/ ,if;wkdYrSm ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;vufeufwkdY
udk ausmufwkH;\rsufESmwzufwGifom qwfcGmí toGm;az:onf/
aqmufoGm;\ oabmrsKd;jzpfonf/ pdktefausmufvufeuftcsKdUrSm
ausmufwkH;\ rsufESmESpfzufvkH;udk qwfcGmí toGm;az:xm;onf/
ausmufykqdefoabm jzpfonf/ þvufeufrsKd;rSm Oa&myESifhtmz&du
ausmufacwfOD;wkdY\xl;jcm;aom trSwftom; jzpfonf/
þtaemufa'o ausmufacwfOD;ESifhrwlaom tcsufrSm jrefrm
EkdifiHESifhta&SUawmiftm&SwGif vufeufudkif ausmufykqdefrsKd; r&SdcJhjcif;
yif jzpfonf/
ausmufacwfOD; ,Ofaus;rI
ausmufacwfOD;wGif jrefrmEkdifiHü tnmoD,ef(tnmom;),Of
aus;rI pwifcJh\/ xkdacwfvlwdkY\b0&yfwnfrItwGuf vIyf&Sm;aqmif
&GufrIrsm;ESifh,Ofaus;rItajctaeudk qkd&mü xkdacwf vlwkdY tokH;jyKcJh
1. Soan
AdkvfrSL;b&Sif
25
aomausmufvufeufypönf;wdkYudkomvQif taxmuftxm;jyKí cefYrSef;
az:jyEkdifayrnf/ rsm;aomtm;jzifh xifjrif,lqcsufwkdYudk csifhcsdefjyKvkyf
íom qkdEkdifayrnf/
tpm&SmazG pkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0
vlwkdYonf tpmudk &SmazGpkaqmif;EkdifonfhtqifhwGifom &SdMu
ao;onf/ tajcwpkduf aexkdifjcif;r&Sdao;/ vSnfhvnfoGm;vmí t
ouf&SifaexkdifrIudk vkH;yrf;Mu&onf/ rsm;jym;vSaom obm0tEÅ&m,f
tMum;wGif olwkdYtrSDo[J jyKEkdifaom tultnDwkdYrSm ausmufMurf;
vufeufrsm; rD;ESifh,Ofyg;vmaom acG;wkdYavmufom &SdcJhayrnf/ acwå
em;ckd&mwGif rD;&IdUíawm&Sif;jcif;? om;&Jwd&pämefrsm;udk a0;&modkYESifjcif;?
opfyifjrifhrsm;wGif todkufttkHzGJUí tdyfjcif;wkdYudk jyKcJh&ayrnf/ ausmuf
*lrsm;? ausmufaqmif&dyfrsm;rSmvnf; olwkdYuGef;cdkcJh&m ae&mrsm;jzpfay
rnf/
t0wftpm;
0wfpm;qif,ifrI[líum; &SdOD;rnfrxif/ 0g;yif? MuHyif? udkif;
yifwkdYuJhodkYaom obm0ayguftyifwkdY\tokH;udkom olwkdYodcJhMu[ef
wl\/ olwkdYydkifqkdifí tNrJwap xdef;odrf;xm;&rnfh yk*¾vduykdifypönf;
rsKd;um; r&Sdao;[k qkdEkdifonf/ olwkdY\toufarG;rIrSm trJvkdufjcif;?
opfoD;0vH&SmazGpm;aomufjcif;wkdYavmufom &SdcJhayrnf/ xkdacwfvl
wkdYonf tom;tjyif ozef;oD;? wnfoD;? iSufaysmoD;? ydef;O? arsmuf
O? jrufoD;ESifhrIdESifhMuHyif? yifv,furf;ESifha&em;wGif aeMuolwkdYonf
ig;? c&k? a,mufoGm; paom a&owå0grsm;ESifhtkef;oD;avmufudkom
pm;okH;cJhonf[k ,lq&\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
26
vlaerItzGJUtpnf;
vkdtyfvmvQif pkaygif;aqmif&Gufí cGJa0pm;okH;MuonfrSty
olwkdY\vlUtzGJUtpnf;rSm tkyfpkoabmrQom &Sdayrnf/ tdrfaxmifonf
b0? rdom;pkb0[lí &Sd[efrwlay/ olwkdY\b0rSm tvGefa&S;usvS
aom 0dkif;vkyf0dkif;pm; bkHb0\tpjzpfonf[k qkdEkdifayonf/
ukefvkyfqufqHa&;ESifh,kHMunfrI
olwkdY\ukefvkyfqufqHa&;? olwkdY\ukefvkyfu&d,mESifhukefvkyf
pGrf;tm;wkdYrSmvnf; txufwGif qkdcJhonfhtwkdif; &kd;&kd;ESifh&Sif;&Sif;yifjzpf
onf/ xl;jcm;aom ,kHMunfrIvnf; &Sd[efrwl/ tHhbG,fo&J&Sdí cefYnm;
BuD;rm;onfhanmifyifuJhodkYaom tyifBuD;rsm;udk aMumuf&GHUav;pm;rI
um; pwifcJhayNyD[k ,lq&\/
ausmufacwfOD;\umvtydkif;tjcm;udk twdtus rqkdEkdifao;
ay/ yvkdif;pwkd;pD;
1
uyf\tv,fydkif;ESifhtay:ydkif;umvwkdYwGif ay:
aygufcJhonf[k cefYrSef;Mu\/
ausmufacwfv,f
ausmufacwfOD;jzpfaom tnmom;,Ofaus;rIonf jrefrmEkdif
iHwGif axmifESifhcsDí ESpfaygif;rsm;pGm Mumanmif;cJh\/ b0tawGUtMuKH
wkdYu olwkdY\todudk wkd;wufapcJhonf/ wDxGifrIudk jzpfapcJhonf/ vl
onf b0wnfNrJa&;twGuf tajctaeESifhywf0ef;usifwkdYESifhpyf[yfrd
atmif jyKjyifvmcJhMuonfom jzpfayrnf/ þodkYajymif;vJrIwkdYonf jzpf
cJh\/ ajymif;vJrIqkd&mü t"duajymif;vJrIrSm ukefxkwfu&d,mjzpfaom
ausmufvufeufrsm; ajymif;vJvmjcif;jzpfonf/
1. Pleistocene
AdkvfrSL;b&Sif
27
vlYb0onf ydkíaxGjym;vmonfESifhtrQ tokH;jyKaom ukefxkwf
u&d,monfvnf; tokH;trsKd;rsKd;ESifhudkufnDatmif ajymif;vJvmonf/
ausmufvufeufwkdY\ykHoP²mef? tokH;ESifhpGrf;tm;wkdYonf wkd;wuf
aumif;rGefvmcJh\/ ,if;odkYajymif;vJonfESifhtrQ vlwkdY\pD;yGm;a&;b0?
vlrIa&;b0onfvnf; ajymif;vmonf/ þodkYjzifh ,Ofaus;rIonfvnf;
toGifopfudk aqmifvmcJhayonf/
,if;odkY wkd;wufvmaom olwkdY\acwfudk ]ausmufacwfv,f}
[kynwfMuonf/
ay:aygufcJh&ma'orsm;
ausmufacwfv,fokH; ausmufvufeufypönf;rsm;udk plrmMw
uRef;? zdvpfydkifuRef;? rav;uRef;pG,f? ,kd;',m;EkdifiHESifhajrmufAD,uferf
EkdifiHwkdYwGif txift&Sm; awGUcJhMuNyD;jzpfonf/ w&kwfjynfawmifydkif;ü
vnf; awGUcJhMuonf/
rkdif;yGefe,f
jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfv,f taxmuftxm;rsm;udkawGU
&NyD[k twdtus rqkdEkdifao;yg/ odkYaomf &Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGef
e,f ausmufaqmif&dyfwckatmufwGif ausmufvufeuf tydkif;tprsm;
udk awGUcJh&\/ ,if;ausmufvufeuf tydkif;tpwkdYrSm ausmufacwf
v,fvufeufwkdY\tydkif;tp[k orkdif;rwifrDacwf ynm&SifwkdYu ,lq
Muonf/ odkYjzpfí &Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGefe,f&Sd tqkdyg ausmuf
aqmif&dyfrSm wcsdefu ausmufacwfv,fvlwkdY aexkdifoGm;cJh&m uGef;ckd
cJh&mae&m[k qkdbG,f&m&Sdayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
28
AD,uferfESifhrav;rS taxmuftxm;
ajrmufAD,uferfEkdifiH [EGKdifNrdKUawmifbuf&Sd AufpkH
1
*lrsm;? ,if;
*lrsm;teD;&Sd [dktmAif;
2
*lrsm;? rav;EkdifiHajrmufydkif; y&ufESifhy[ef*l
rsm;wGif awGU&aom ausmufacwfv,fvufeufypönf;wkdY\taxmuf
txm;wkdYrSm ausmufacwfv,fvlwkdY\b0ESifh,Ofaus;rIwkdYudk tawmf
twef cefYrSef;od&Sd&onf/
ta&SUawmiftm&SwGif a&S;ya0oPDuyif vla&pD;aMumif;rsm;
pD;qif;cJhonf[laomrlt& ausmufacwfOD;rSmuJhodkY ausmufacwfv,f
wGifvnf; vla&pD;aMumif;wkdYonf pD;qif;cJhonfjzpf&m jrefrmEkdifiHwGif
rawGU&ao;vifhupm; ausmufacwfv,f ,Ofaus;rIonf jrefrmEkdifiH
wGifvnf; ay:aygufcJhonf[k ,lqbG,f&m&Sd\/
ausmufacwfv,f vlwkdY\tquftEG,frsm;
ajrmufAD,uferfAufpkH*lwGif; atmufqkH;tvTmwGif awGU&aom
ausmufacwfv,f vlwkdY\t&kd;pkwkdYrSm ,ckacwfe,l*DeDuRef;&Sd r,fveD;
&Sif; eD*&kd;wkdY\t&kd;pkrsm;ESifhwlnDaMumif; okawoDwkdYu qkdonf/ odkYjzpf
í þe,l;*DeDr,fveD;&Sif;vlrsKd;wkdYrSm ausmufacwfv,fvlwkdY\tquf
tEG,f[k ,lq&onf/ tmoHe,fESifhjrefrmEkdifiHe,fpyf&Sd ukef;jrifhrsm;
wGifvnf;aumif;? tif'rifuRef;awmifbuf&Sd euAm&DuRef;om;rsm;wGif
vnf;aumif; þr,fveD;&Sif;vlrsKd;\taoG;ta&mifESifhMueftifvu©Pm
rsm;ay:xGef;wwfonfudk awGU&\/ þonfwkdYuvnf; ausmufacwf
v,fvlwkdYonf jrefrmEkdifiHwGif aeoGm;cJhbl;aMumif;udk axmufcHaeay
onf/
1. Baeson2. Hoa-binh
AdkvfrSL;b&Sif
29
eD*&GKdufrsm;
vlrsKd;rEkóaA't& þvlrsKd;udk eD*&GKduf[k ac:onf/ eD*&GKduf
wGif t&yf&Snfol t&yfykol[k ESpfrsKd;&Sdonf/ vlrsKd;rEkóaA'ynm&Sif
wkdYu ykaomeD*&GKduf(eD*&pfwkdeD*&kd;vlyk)rsm;onf eD*&kd;vl&Snfrsm;xuf
ydkíapmonf[k qdkMu\/ r,fveD;&Sif;wkdYrSm eD*&kd;vl&Snfrsm; jzpfMu\/
&SdESifhNyD;aom MopaMwvGKdufrsm;ESifheD*&pfwkdwkdY aoG;aESm&mrS r,fveD;
&Sif;rsm; ay:xGef;vmjcif;jzpfonf[kqkdMuonf/ odkYjzpf&um; ausmuf
acwfv,frS qif;oufaygufzGm;í ,aeYwkdif&Sdaeao;aom tjcm;t
quftEG,fwkdYrSm wuRef;ac: tif'rifuRef;&Sd eD*&kd;ykrsm;? rav;uRef;
qG,ftv,fykdif;ae qDrefrsm;
1
auvefwefe,f&Sd yef*ef
2
rsm;? zdvpf
ydkifuRef;&Sd ttDw
3
rsm; paom eD*&dk;vlykrsm; jzpfMuonf[kqkd&ayrnf/
olwkdY\,aeY,Ofaus;rItajctaerSmvnf; ausmufacwfv,f,Ofaus;
rItajctaexuf rsm;pGmomvGefjcif; r&Sdao;ay/
ausmufacwfv,f\umv
ausmufacwfv,f\a&S;tusqkH;tydkif;onf c&pfray:rDESpf
10000-cefYwGif pwifcJh[efwlaMumif; ynm&SdwkdYu cefYrSef;Muonf/
xkdacwfvlwkdY tokH;jyKcJhaom vufeufrsm;? tokH;taqmif
ypönf;rsm;? olwkdYrS qif;oufonf[k,lq&aom ,ckacwf&Sd rwkd;wuf
ao;aom vlrsKd;pkwkdY\rl&if;a0g[m&rsm;? ,if;vlwkdY\a&S;usaom tavh
txrsm;udk tajcjyKí ausmufacwfv,fvlwkdY\b0udk cefYrSef;od&SdEkdif
ayonf/
1. Semang 2. Pangan 3. Aeta
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
30
pD;yGm;a&;b0
ausmufacwfv,fvlwkdYonf ausmufacwfa[mif;vlwkdYuJhodkY
yif tajcwpkdufaeMujcif; r&Sdao;ay/ rsm;aomtm;jzifh vSnfhvnfoGm;
vmaeolrsm; jzpfonf/ ausmufacwfa[mif;vlwkdYuJhodkYyif tpm;tpm
udk &SmazGpkaqmif;onfhpD;yGm;a&;b0ü&Sdaeí trJvkdufjcif;? a&owå0g
rsm;udk zrf;qD;jcif;? opfoD;opfOESifhtoD;tESHrsm;udk &SmazGpkaqmif;jcif;
jzifh toufarG;Muonf[k omreftm;jzifh qkd&ef&Sdaomfvnf; [dktmAif;
*lwGif awGU&aom ausmufacwfv,ftaxmuftxm;wkdYu xkdvlwkdY
onf tpmpkaqmif;&onfhb0udk ausmfvGefpjyKum tajcpkdufaexkdif
jcif;ESifhwd&pämefrsm;udk ,Ofyg;atmif arG;jrLjcif;wkdYudk pwifaeNyD[k ,lq
&ef&Sdayonf/
vlESifheD;pyfaom owå0grsm;
,Ofyg;aomacG;wkdYrSm olwkdY\taz:jzpf\/ ausmufacwfv,f
vlwkdY\tquftEG,fjzpfaom qDrefwkdY\,Ofaus;rIqkdif&m rl&if;a0g[m
&wkdYudk bmomaA'enf;t& qef;ppfMunfhaomtcg ausmufacwfv,f
vlwkdYESifheD;pyfaeNyDjzpfaom ouf&Sdowå0gwkdYrSm 0uf0H? 0uf? &SOfh? zGwf?
zm;? a>r? iSuf? ,if? ig; ponfwkdYjzpfaMumif; od&\/ rav;uRef;qG,f
tv,fydkif;&Sd ausmufacwfv,fvlwkdY\*lrsm;wGif c&k? a,mufoGm;cGHrsm;?
qif? MuHh? pdkif? orif? awmifqdwf? 0uf? jzL? &SOfh? arsmuf? ukef;vdyf? a&
vdyfponfhowå0gwkdY\t&dk;rsm;? ig;&kd;ESifha<uaphrsm;udk awGU&jcif;jzifh
vnf; ausmufacwfv,fvlwkdY\b0? owåavmuESifhqufoG,faeykHwkdY
udkvnf; cefYrSef;Ekdifayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
31
tpm;tpm
ausmufacwfv,fvlwkdYwGif *ludk trSDjyKaom vlrsm;&Sdonf/
vGifjyifudk trSDjyKaom vlrsm;vnf; &Sdonf/ yifv,furf;ajcudk trSDjyK
aomvlrsm;vnf; &Sdonf/ olwkdYaexkdif&ma'oudkvdkufí olwkdY\b0wGif
uGmjcm;csufrsm;&Sdonf/ tpm;tpmwGifvnf; uGJjym;Muonf/ txuf
wGifqkdcJhaom,Ofaus;rIqkdif&m rl&if;a0g[m&rsm;t& olwkdYonf om;
aumifwkdY\tom;rsm;tjyif opfoD;0vHtrsKd; tawmfrsm;rsm;udk pm;
okH;wwfaMumif; odEkdif\/ rav;uRef;qG,fbufwGif aeMuolwkdY\t
pm;tpmwkdYrSm om;ig;tjyif jrufrsKd;wkdYrS taphtqHrsm;? arsmufO? iSuf
aysmoD;? tkef;oD;wkdYjzpfonf/ olwkdYonf qm;udkvnf; okH;pGJwwfMuNyD
jzpfonf/
tkd;vkyfief;ESifhcsufjyKwfpm;aomufrI
tkd;xdef;puftokH;udk rodao;aomfvnf; vufvkyftkd;rsm;udk
jyKvkyfwwfMuonf/ BudK;rQifrsm;udk tokH;jyKí tpif;taMumif;av;
a'gifhuGufponfjzifh tkd;tjyifbufydkif;udk tvSty ykHaz:xm;wwfMu
onf/ olwkdYonf tpm;tpmudk tkd;jzifh csufjyKwfpm;wwfMuNyD[k ,lq
bG,f&Sdayonf/ xkdtkd;rsm;ESifh*lwGif;rD;zkdae&mrsm;u þtcsufudk axmuf
cHaeayonf/
ukefxkwfu&d,mrsm;
ausmufacwfv,fvlwkdYonf ausmufacwfa[mif;vlwkdYxuf
todESifhtwwfwGif wkd;wufvmMuNyD;jzpfonf/ olwkdY\ukefxkwfu&d,m
rsm;rSm ausmufvufeufrsm;yif jzpfaomfvnf; ausmufacwfa[mif;rSm
uJhodkY ausmufMurf;vufeufrsm; r[kwfawmhay/ ykHaz:xm;aom ausmuf
vufeufrsm;jzpfonf/ ausmufrsm;udk qwfícGmjcif;jzifh vufeuf\ykH
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
32
oP²mefudk zefwD;,lMuonf/ aoG;ítacsmudkifxm;onfh vufeufrsKd;
r[kwfao;onfhwkdifatmif twefyifykHusí oyf&yfayonf/ vuf
powfrIrsKd;&Sdonfudk awGU&\/
av;jrm;\tp
tokH;rsm;aom pOf;"m;? yJuGyfponfwkdYtjyif vSHoGm;rsm;? jrm;
oGm;rsm;udkvnf; ausmufrsm;jzihf jyKvkyfEkdifMuavonf/ ausmufacwf
v,fodkYa&mufaomtcg ta&SUawmiftm&SvlwkdYonf av;ESifhjrm;udk okH;
pGJwwfMuNyD[k qkdEkdifayonf/ olwkdY\tEG,ftqufjzpfaom tif'rif
uRef; eD*&kd;vlykwdkYrSm av;ESifhjrm;udk wDxGifolrsm;[k ynm&SifwkdY,lqMu
onf/
0wfqifrI
qDrefvlrsKd;\,Ofaus;rIrl&if;a0g[m&wGif ukd,fwkH;vkH;ESifhcg;
pnf;[laom a0g[m&ESpfckudk awGU&onf/ þa0g[m&rsm;tm;jzifh xkd
acwfvlwkdYonf udk,fwkH;vkH;raejcif;ESifhudk,fwkH;vkH;aejcif;udk cGJjcm;odcJh
NyD[k qkd&ayrnf/ þonfudk axmufí ausmufacwfv,fwGif vlwkdY
onf udk,fwkH;vkH;aeonfhb0udk pGefYvTwf&ef pwifcJhMuNyD[kqkdEkdif\/
odkYaomf t0wftpm;0wfMuNyD[kum; rqkdEkdifao;ay/ olwkdYonf t&Suf
udk zkH;Ekdif&ef aygifcsdefzkH;onfhtodkif;rsKd; odkif;qifjcif;avmufom jyKcJh
onf[kqkd&ayrnf/ olwkdY\tquftEG,frsm;jzpfMuaom qDrefrsm;ESifh
uyÜvDvlykrsm;u þtcsufudk vufawGUaxmufcHaeayonf/ udk,fw
udk,fvkH;udk tvSty wefqmqifaomtm;jzifh xkdacwfvlwkdYonf uyÜvD
vlykrsm;uJhodkY ta&mif&Sdaom &GHUrsm;jzihf udk,fudk tpif;aMumif;ay:atmif
vdrf;jc,fjcif;rsKd;udk tcgtm;avsmfpGm jyKvkyfaumif; jyKvkyfcJhMuayrnf/
AdkvfrSL;b&Sif
33
a<uaphrsm;? c&kcGHrsm;udkazmufí oDukH;um udk,fwGif tvSty
qGJcJhMujcif;vnf; &Sdonf[k qkdEkdifonf/ xkda&S;vlwkdY aexkdifcJhaom rav;
uRef;qG,fajrmufydkif; *lwkdYwGif ,if;odkYBudK;jzifhoD&ef azmufxm;aom
a<uaphrsm;? c&kcGHrsm;udk awGUcJhMu&ayonf/
uGrf;pm;"avh
ausmufacwfv,fvlwkdYonf uGrf;&Gufudk aumif;pGm odaeMu
NyDjzpf\/ odkYaomf tvGefa&S;usaom uGrf;pm;"avhonf xkdacwfu ay:
aygufaeNyD[kum; rqkdomay/
<,kH,kHMunfrI
tpm;tpm pkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0üyif &Sdaevifhupm;
ausmufacwfv,fvlwkdY\b0rSm ausmufacwfa[mif;rSmxuf wkd;wuf
cJh\/ qef;us,fvmcJh\/ ,kHMunfrIwnf;[laom pdwfydkif;qkdif&m cH,l
csufwkdYvnf; wkd;wufvmonf/ ausmufacwfa[mif;rSmuJhodkYyif BuD;
rm;aom anmifyifrsm;udk tav;*&kjyKMu&\/ ,if;anmifyifukdvnf;
zGHUNzdK;rI\txdrf;trSwf[k oabmxm;Muonf/ þoabmxm;rIrSm vGef
pGma&S;usonf/ ,ckacwfeD*&kd;vlykuav;rsm;\a'owGifomru a&S;
tcgu tdEd,? tmz&du? Oa&myESifhypdzdwfuRef;rsm;txd þt,ltq
jyefYESHYcJhayonf/
wrvGef,kHMunfrI
xkdrSwyg; þvlwdYkonf wrvGefb0udkvnf; ,kHMunfcJhMu[ef
wl\/ aooludk av;pm;í tavmif;udk w&kdwaojr§KyfESHonfh"avh&Sd
Muonf/ txufwGif qkdcJhaom xdkvlwkdYaexkdifcJh&m rav;uRef;qG,f*l
wkdYwGif rD;zkd\atmufü vl&dk;rsm;udk awGU&SdcJhayonf/ aooludk aexkdif
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
34
&ma'o\tywGif rjr§KyfyJ tdrfwGif;ü jr§KyfESHjcif;rSm aool\0dnmOftm;
tdrfwGif;ü aeapvkdonfhoabm? txl;ojzifh rD;zkdatmufü jr§KyfESHjcif;
rSm pm;aomufMuaomtcgwGif wygwnf;0ifa&mufpm;apvkdaom o
abmrsKd;jzpfayonf/ ,ckacwfwkdifatmif jynfaxmifpkukef;jrifhom;t
csKdUwGif aooltdrfom;udk tdrfwGif;üyif jr§KyfESHonfh"avh &Sdaeayao;
onf/
vlYtzGJUtpnf;
omreftm;jzifh vSnfhvnfoGm;vmí 0rf;aMumif;rIjyKaomolrsm;
yif jzpfvifhupm; *lrsm;wGif uGef;ckdí ajrtkd;rsm;jzifh csufjyKwfpm;wwf
Mujcif;? aoolukd rD;zkdatmufwGif jr§KyfESHjcif;wkdYudk axmufí ausmuf
acwfv,fvlwdkYonf pkpkpnf;pnf; aexkdifonfhvlrItzGJUtpnf;rsm;udk
pwifvmMuNyD[k qkd&ayrnf/ tdrfaxmifonf odkYr[kwf rdom;pkb0
rsKd;ukd tpjyKvmNyD[k ,lqbG,f&m\/
jrefrmEkdifiH ausmufacwfv,f
&Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGefe,fwGif ausmufacwfvufeuf t
ydkif;tprsm;udk awGU&jcif;? jynfaxmifpk ukef;jrifhom;tcsKdUwkdYwGif ausmuf
acwfv,fvlwkdY\Mueftifvu©Pmrsm; ay:xGef;wwfjcif;wkdYavmufudk
om taxmuftxm;jyKí jynfaxmifpktwGif;ü ausmufacwfv,fvl
rsm;ESifh ,Ofaus;rI &SdcJhonf[k omreftm;jzifh qkdEkdifjcif; jzpfygonf/
ausmufacwfv,fvlwkdY aexkdifcJh&m ae&mrsm;udk pepfwus &SmazGí
orkdif;rwifrDacwf a&S;a[mif;okawoeenf;t& avhvmokawoe
jyKEkdifaomtcgwGif jynfaxmifpk\ausmufacwfv,f ,Ofaus;rIudk ydk
rkd xif&Sm;pGm xkwfaz:ay;Ekdifrnf jzpfayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
35
wkd;wufajymif;vJvmaom ,Ofaus;rItopf
ausmufacwfv,fvlwkdY aecJh&m AufpkH*lrsm;ESifhrav;uRef;qG,f
y[ef*lrsm;wGif ausmufacwfv,f ausmufvufeufESifhypönf;rsm;awGU
&Sd&m ajrvTm\txufydkif;wGif aumif;pGmaoG;í ykHaz:xm;aom ausmuf
acsmvufeufypönf;rsm;udk awGU&Sd&onf/ þuJhodkY acsmarGUoyf&yfpGm ykH
az:xm;aom ausmufvufeufwkdYrSm ausmufacwfopfvufeufrsm; jzpf
onf/ wae&mwnf;wGif ausmufacwfESpfacwfrS vufeufrsm;awGU&
onfudk axmufí ausmufacwfv,fvlwkdYonf wjznf;jznf;ESifhausmuf
acwfopfodkY wkd;wuful;ajymif;cJhMuoavm? odkYr[kwf ausmufacwfv,f
vlwkdY aexkdif&modkY ausmufacwfopfvlrsm; a&muf&SdBuD;pdk;vmMuoavm
[k awG;awmbG,f&m &Sdayonf/
ausmufacwfOD;vlwkdYonf ,Ofaus;rIudk pwifay;cJh\/ ausmuf
acwfv,fvlwkdYu ydkrkdwkd;wufqef;us,fapcJhonf/ ukefvkyfu&d,mrsm;
wkd;wufaumif;rGefvmaomfvnf; ukefvkyfqufqHrIwnf;[laom vlwkdY
\pD;yGm;a&;pepfwGifrl xl;jcm;odomavmufaom ajymif;vJrIrsKd; rjzpf
ay:ao;ay/
a&S;OD;bkHvlaerIpepf
ausmufacwfv,fvlwkdY\vlrIa&;ESifhpD;yGm;a&;b0wGif yk*¾vdu
ykdifqkdifrI ray:aygufao;ay/ þvlwkdY\b0onf ausmufacwfa[mif;
rSmuJhodkY ]a&S;OD;bkH vlaerIpepf}ay:wGifom rlwnfqJ &Sdayonf/
xl;jcm;pGm ajymif;vJvmaom vufeuf u&d,m? ukefvkyfpGrf;
tm;? ukefvkyfqufqHrIESifhpD;yGm;a&;pepf? ,if;wkdYudk taMumif;jyKí ajymif;
vJwkd;wufvmaom,Ofaus;rIwkdYudk ausmufacwfopfwGifawGU&ayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
37
ausmufacwfaESmif;vlwdkY\tajctae
ausmufacwfOD;wGif vlonf ausmufMurf;vufeuf? rD;? ,Of
yg;vmaom acG;wdkYavmufudkom trSDo[JjyKí tpkvkduf vSnfhvnfae
cJhaMumif;? tajcwpdkuf raecJh? rdom;pkb0&Sd[efrwl/ opfoD; opfO
om;aumifrsm;udk pkaygif;&SmazG pkaygif;cGJa0 pm;aomuf&onfh a&S;OD;
bkHvlaerIpepfwGif &SdcJhaMumif;? ausmufacwfv,fodkYa&mufaomf vSnfh
vnfí tpm&Sm&onfhpD;yGm;a&;b0üyif &Sdvifhupm; tajcpdkufaexkdif
rIESifhtpm;tpm xkwfvkyfonfhpD;yGm;a&;b0odkY a&SU&IaeNyDjzpfaMumif;udk
qkdcJhNyD;jzpfayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
38
a&S;tusqkH;aom ukefypönf;xkwfvkyfrIawmfvSefa&;
ausmufacwfa[mif;vlwkdY\a&S;OD;bkHvlaerIpepfonf bpD
10000-cefYtxdvnf;aumif;? ausmufacwfv,f\a&S;OD;bkHvlaerIpepf
onf bDpD 3000-cefYxdvnf;aumif; toD;oD; wnfcJhonf[k ,lqMu
ayonf/ xkdbDpD 3000-avmufrSpí ta&SUawmiftm&Sa'ovlaerI
pepfESifhukefvkyfqufqHa&;pepfwkdYonf xl;jcm;pGm ajymif;vJvmcJhay
onf/ þa'ovlwkdY\ukefvkyfqufqHa&; orkdif;wGif a&S;tusqkH;aom
ukefypönf;jyKvkyfrI awmfvSefa&;jzpfcJhonf[k qkdEkdifonf/
ajymif;vJvmaom ukefvkyfqufqHa&;ESifhvlaerIb0
a&S;acwfa[mif;umvu ukefvkyfu&d,mrsm; xl;jcm;pGmajymif;
vJvmonfESifhtrQ ukefxkwfvkyfrIpepf? ukefvkyfqufqHa&;wkdYonfvnf;
xl;jcm;pGm ajymif;vJvmcJhonf/ þajymif;vJrIudk tajcjyKí vlaerIzGJU
pnf;ykH? vlrIa&;,Ofaus;rI ponfwkdYonfvnf; ajymif;vmcJhí vlYorkdif;
wGif vlwkdYonf u@opfw&yfudk zGifhEkdifcJhayonf/
rnfuJhodkYaom wkd;wufaumif;rGefonfhukefxkwfu&d,mrsm;udk
vlwkdYonf wDxGif jyKvkyfvmcJhoenf;/ ,if;wkdYudk taMumif;jyKí ukef
vkyfqufqHa&;ESifhvlrIa&;b0wkdYonf rnfokdYajymif;vJvmcJhoenf;/
ausmufacwfaESmif; tapmydkif;
þajymif;vJrIwkdYonf &kwfjcnf;ay:aygufcJhonfr[kwf/ txl;
ojzifh jrefrmEkdifiHwGif tcsdefMumjrifhpGm jzpfay:ajymif;vJcJh&onf/ pepf
wusavhvmNyD;jzpfaom ausmufyef;awmif; rD;&xm;blwm&kH awmif
bufteD;ESifhrauG;anmifOD;pyfMum; ausmufacwfopfpcef;wkdYwGif awGU
&aom taxmuftxm;rsm;t& ausmufacwfaESmif; tapmydkif;wGif
AdkvfrSL;b&Sif
39
okH;cJhonfh ausmufvufeufypönf;wkdY\toGifoP²mefwdkYrSm acsmarGUjcif;
r&SdvSao;? tawmftwefyif Murf;aeonfudk awGU&\/ toGm;az:enf;
ESifhausmuftvTm cGmenf;wkdYwGif wDxGifrIrsm;&Sdvmojzifh ausmufvuf
eufwkdYrSm ododomom ao;i,fvmayonf/ tifMuif;ausmufudk jyK
vkyfxm;aom ausmufvufeufwkdYrSmrl toGifajymif;vJrI tenf;i,f
om &Sdayonf/ þodkYykHrusao;aom ausmufacwfaESmif; tapmydkif;
vufeufwkdYESifhtwl aoG;í usepGm ykHaz:xm;aom ausmufacsmvuf
eufrsm;ESifhtpif;aMumif;rsm;? zsm&mykHrsm;ygaom tkd;jcrf;uGJwkdYudkyg þ
ausmufacwfaESmif;pcef;wkdYwGif awGU&ojzifh tapmydkif;umv ,Ofaus;
rIonf aemufydkif;umv ,Ofaus;rItjzpfodkY wjznf;jznf; ajymif;vJvm
onf[k qkdEkdifayonf/
ausmufacwfaESmif; aemufydkif;
ausmufacwfaESmif; aemufydkif;vlwkdY tokH;jyKcJhaom ausmuf
acsmvufeufrsm;udk jrefrmEkdifiHtESHYtjym;wGif ajray:üyif omreftm;
jzifh awGUcJh&ayonf/ jrpfBuD;em;c&dkif Bwd*Ha'o? a&Tbkdc&kdif? rkH&Gmc&kdif?
rEÅav;? ausmufqnf? &rnf;oif;? rauG;? o&uf? jynf? armfvNrdKif p
onfhc&kdifwkdYwGif tawmfrsm;rsm; awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ausmufrmtrsKd;
rsKd; jyKvkyfxm;í ykHoP²meftzkHzkH ta&miftoG,foG,f&Sdaom vufeuf
rsm;jzpfonf/ ,if;wkdYudk aq;buf0ifaom rkd;BudK;oGm;rsm;jzpfonf[k
tcsKdUaomolwkdYu ,kHMunfpGm tokH;jyKcJhMuonf/
tpGrf;xufaom vufeufrsm;
þausmufvufeufrsm;rSm aoG;í ykHaz:xm;aomvufeufrsm;
jzpfí acsmarGUvSonf/ vufudkif&kd;wyf&ef trif;az:xm;onfvnf;
&Sdonf/ trif;rygonfvnf; &Sd\/ toGm;az:&mwGif ykqkdefoGm;uJhodkY
2-zufaoG;í toGm;az:jcif;rsKd;r&Sd/ aqmufoGm;uJhodkY rsufESmwzufukd
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
40
om aoG;í toGm;az:xm;onf/ þtcsufrSm xl;jcm;onf/ þxl;jcm;
csufrSm Oa&myESifhtdEd,ausmufacwfaESmif; vufeufwkdYESifhrwlonfh
xl;jcm;csufjzpfonf/ xkda'o ausmufacwfaESmif; vufeufwkdYwGif 2-
zufaoG;í toGm;az:xm;aom vufeuftrsm; yg0ifonf/
awGU&NyD;jzpfaom jrefrmEkdifiHausmufacwfaESmif; vufeufwkdY
rSm a,bk,stm;jzifh t&G,fao;onf/ t&G,fBuD;aom vufeufrsm;
vnf; &Sdonf/ trif;rJhvufeufwkdYwGif tBuD;qkH;rSm 7ƒ vufr&Snfonf/
ti,fqkH;rSm 1 vufrom&Snf\/ trif;&SdvufeufwkdYwGif tBuD;qkH;rSm
11‡ vufr&Snfí tenf;qkH;rSm 2-vufr &Snfonf/ t&G,ftpm;pm;
ykHoP²meftrsKd;rsKd;&Sdonfhtavsmuf ,if;vufeufwkdY\tokH;rSmvnf;
axGjym;vSonf/ opfyifckwfvSJ&m? opfcGJ&m? tdrfaqmuf&m? avSxGif;
&mwkdYwGifokH;aom vuform;vufeufrsm;? ajrxGef&m? ajrwl;&m? ajrmif;
azmuf&mponfwkdYwGif okH;aom awmifolv,form;okH; vufeufrsm;?
ckwf&m? xkd;&m ypfcwf&mwkdYwGifokH;&aom rkqkd;vufeufrsm;? omreftdrf
axmifokH; vufeufrsm;rSpí xkdacwfvlaerIb0twGuf tzufzufrS
0ifqHhtokH;usaom vufeufypönf;rsm; yg0ifayonf/
pD;yGm;a&;pepf ajymif;vJcsuf
þuJhokYd ydkrkdpGrf;tm; xufjrufvmonfh ukefxkwfvufeufu-
&d,mrsm;udk ydkifqkdifaom ausmufacwfaESmif;vlwkdY\b0wGif xl;jcm;
aom ajymif;vJcsuf 3-&yfudk awGU&\/
(u) tpm;tpm &SmazGpkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0udk ausmfvGefum
tpm;tpmudk xkwfvkyfEkdifonfhpD;yGm;a&;b0okdY a&mufvmcJhMu\/
(c) xkdodkYtpm;tpmESifhvlokH;ypönf;rsm;udk xkwfvkyfMu&mwGifvnf;
wOD;wnf;ydkifxkwfvkyfjcif;rsKd;xuf pkaygif;xkwfvkyfMujcif;? pkaygif;pm;
aomufMujcif;wkdYudk jyKvkyfonfhpD;yGm;a&;pepfudk usihfokH;Mu\/ xkdpepf
7
8
AdkvfrSL;b&Sif
41
udk ]orkdif;OD;bkHajrpepf}[kac:onf/
(*) xkwfvkyfonfhypönf;wkdYwGif t"durSm vlwkdYpm;okH;&efjzpfaom toD;
tESHrsm;jzpfonf/ ,if;wkdYudk awmifukef;rsm;ay:wGif awmif,mpepfjzifh
pdkufysKd;Muí ajrjyefYwGif v,f,mpepfjzifh pdkufysKd;Muonf/ txl;ojzifh
rkd;aumif;v,frsm;? qnfa&aomufv,frsm;wGif pyg;udk pwifpdkufysKd;
vmMuNyDjzpfonf/
rkqkd;? awmif,morm;? v,f,morm;
pm;ukefypönf;xkwfvkyfwwfonfhtqifhodkY a&mufaomfvnf;
rkqkd;tvkyfoufoufjzifhvnf;aumif;? rkqkd;vkyfief;ESifhpkdufysKd;rI? arG;jrL
rIvkyfief;udk yl;wGJaqmif&Gufjcif;jzifhvnf;aumif;? pkdufysKd;jcif;? arG;jrLjcif;
jzifhomvnf;aumif; toufarG;Muolrsm; &SdcJhayonf/
ausmufacwfaESmif;vlwkdY\vlrsKd;tEG,frsm;
þodkYaom toufarG;rIrsm; &SdcJhaom ausmufacwfaESmif;vlwdkY
rSm trsm;tm;jzifh MopMwpfac: awmifydkif;bmompum; tEG,fBuD;0if
pum;rsm;udk ajymolrsm; jzpfMuonf/ vlrsKd;EG,ftm;jzifh a&S;usaom
awmifydkif;tEG,f(y&kdwkdMopaMwvGKduf)ESifhrGef*kdvGKduftEG,f0ifrsm;jzpfMu
onf/ rGef*kdvGKduftEG,f0ifwkdYonf y&dkwkdMopaMwvGKduf tEG,f0ifwkdYxuf
aemufusolrsm; jzpfonf/ ydkíwkd;wufolrsm;vnf; jzpfonf/ tm;vkH;
rSm MopMwpfbmompum; tEG,fBuD;0ifrsm;jzpfMuí xkdacwf tm&St
a&SUawmifydkif; vlwkdY\,Ofaus;rIudk MopMwpf,Ofaus;rI[kvnf; orkdif;
rwifrDacwf ynm&SifwkdYuac:a0:Muonf/ xkdpOfu ,aeYvlrsKd;pkjzpf
aom wdAuf w&kwfbmompum;tEG,fBuD;0ifwkdY ta&SUawmiftm&SodkY
ra&mufMuao;ay/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
42
tapmydkif; tvTmrS vlrsm;
y&dkwkdMopaMwvGKdufrsm;jzpfaom ausmufacwfaESmif; tapmydkif;
tvTmvlwkdYonf tpm;tpmudk xkwfvkyfwwfNyDjzpfaomfvnf; t"du
tm;jzifh trJvkdufjcif;? awmif,mvkyfief;wkdYjzifhom toufarG;Muonf/
rav;uRef;qG,ftv,fydkif; awmeuftwGif;ae qudkifvlrsKd;pkrsm;rSm
xkdacwf ukefvkyfqufqHa&;b0üyif &SdaeMuao;onf/ olwkdY\vuf&Sd
ukefvkyfqufqHa&;ESifh,Ofaus;rIwkdYudk taxmuftxm;jyKí ausmuf
acwfaESmif;tapmydkif;tvTmolwkdY\b0udk jyefvnfwnfaqmufjcif;jyK
Ekdifayonf/
pkdufysKd;rI
olwkdY\pkdufysKd;rIrSm rus,fjyefYao;yg/ pkaygif;awmeufrD;&IdUjcif;
jzifh awmif,mudk &Sif;vif;az:xkwfí pl;xkd;pdkufysKd;onfhpepfwGifom
&SdMuao;onf/ awmif,ma&TU&onfESifhtrQ a&TUajymif;aexkdifMu&ojzifh
tajcwpkduf aexkdifjcif; r&Sdao;[kqkdEkdif\/
tpm;tpm
bmomaA' taxmuftxm;rsm;t& olwkdYpkdufysKd;cJhonf[k ,l
qEkdifaom oD;ESHyifwdkYrSm pyg;? ajymif;? yJBuD;? yJvGef;? c&rf;? ausmufz&kH?
ydef;O? arsmufO? MuHyifponfwkdY jzpfonf/ ,if;pdkufysKd;oD;ESHrsm;tjyif
trJvkdufí&aom om;aumifrsm;rSm olwkYd\tpm;tpm jzpfonf/
aetdrf
olwkdY\aetdrfwkdYrSm oufi,f odkYr[kwf udkif;jrufrkd;tdrfrsm;
jzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
43
t0wftxnf
avQmfawt0wf? iSufaysmavQmft0wfwkdYudk rJe,fqkd;í 0wf
wwfMuNyD[k ,lq&\/
vufeuf
vufeufwkdYrSm av;? jrm;? rIwfajymif;? qdyfvl;jrm;? yJuGyf? pOf;
"m;ponfwkdY jzpfcJh[efwl\/
aysmf&TifrI
yavGrIwfjcif;? oDqkdjcif;? ujcif;wkdYjzifh tem;,laysmf&TifcJhonf
[k qkdEkdifonf/ uGrf;yif? uGrf;oD;yifwkdYudkvnf; pdkufMuonf/ uGrf;pm;
"avhudk olwkdYu pwifchJMuonf[k awG;xif&onf/
yifv,ful;avS
olwkdYonf jrpfrsm;wGifomru yifv,fwGif oGm;vm&ef txdef;
ygaom avSi,frsm;udk wDxGifokH;pGJcJhMuonf[k qkdEkdifonf/
taxGaxGESifh,kHMunfrI
a&wGuf&mwGif 3 txdom a&wGufEkdifMu\/ 4 udk ajymvkdvQif
taygif; 1? 5 qkdvQif 3 taygif; 2 ponfjzifh a&wGufMuonf/ t
xdrf;trSwftjzpf jyKvkyfxm;aom wkdwrfrsm;udk ukd;uG,fMuonf/ wr
vGefb0udkvnf; ,kHonf/ vlaovQif wapäo&Jjzpfonf[k ,kHMunfMu
onf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
44
ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlrsm;
ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlrsm;rS qif;oufí ,aeY
wkdifatmif xkdacwf,Ofaus;rIESifhukefvkyfqufqHa&;rsm;udk txkduft
avsmuf qufvufusifhokH;aeMuolrsm;rSm qkdcJhaom qudkifrsm;? oD[kdVf
uRef;&Sd aA'rsm;jzpfayonf/ jrefrmEkdifiHwGif;ae u,m;rsm;? A&ufu&if
rsm;? 0rsm;wGif y&kdwkdMopaMwvGKdufvlwkYd\Mueftifvu©Pmrsm; ay:
xGef;wwfonfudk awGU&ojzifh xdkvlwkdY\a&S;a&S;u bdk;bGm;BuD;wkYdrSm
ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlwkdY\tquftEG,frsm;jzpfonf
[k qkdbG,f&m &Sdayonf/
ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlrsm;
bDvl;rsm;
þausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlrsm;\tquftEG,f
rsm; ,aeYwkdif tawmfrsm;rsm; &Sdonf/ rGefcrmbmompum;rsm;udkajym
Muaom AD,uferfEkdifiH? tmeef awmif&kd;ae pudif? rGKdifuJhodkYaom ukef;
jrifhom;rsm;? rJacgifjrpf0uRef;ay:ajrmufykdif;&Sd csif;rsm;? jrefrmEkdifiHNrdwf
uRef;pk&Sd qvkHrsm;rSm xdkacwf vlwkdY\tquftEG,frsm; jzpfonf/
&mZ0ifusrf;rsm;ESifh'EÅm&D('@m&D)wkdYwGif vm&SdaombDvl;ac:
vlMurf;rsm;rSm þvlrsm;yifavm[k awG;awmbG,f&m &Sdonf/ þvlwkdY
rSm vlrsKd;EG,ftm;jzifh awmifydkif; rGef*kdvGKdufrsm; r[kwfMuay/
ausmufacwfaESmif;tEG,f awmifydkif;rGef*kdvGKdufrsm;
þacwfvlwkdY\tEG,ftqufrsm;jzpfaom awmifydkif;rGef*kdvGKduf
rsm;vnf; &Sdonf/ þolwkdYrSm jrefrmEkdifiHESifh,kd;',m;EkdifiH&Sd rGefrsm;?
uarÁm'D;,m;EkdifiH wkdif;&if;om;rsm;jzpfaom crmrsm;? &Srf;jynfajrmuf
ydkif;&Sd yavmifESifhyav;rsm;? &Srf;jynfta&SUydkif;&Sd 0ESifhv0rsm;? &Srf;jynf
AdkvfrSL;b&Sif
45
awmifydkif;&Sd ,if;Mum;? ,if;eufrsm; jzpfonf[k tMurf;tm;jzifh qkdEkdif
\/ þvlwkdY\,ckacwf,Ofaus;rI? ukefvkyfqufqHa&; ponfwkdYrSm
wnDwnmwnf; wajy;worwfwnf; r&SdMuay/ ywf0ef;usifqufoG,f
rItvkduf tqifhqifhuGJjym;aeMuayNyD/
þvlwkdYaemuf jyify,Ofaus;rI vTrf;rkd;csufenf;aom vlwkdY\
xl;jcm;aom ,Ofaus;rItcsuftvufrsm;? ukefvkyfqufqHa&;pepfrsm;
udk taxmuftxm;jyKí a&S;ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvl
wdkY\b0udk jyefvnfwnfaqmuf,lEkdifrnf[k ,lq&ygonf/
r[maovm ,Ofaus;rI
þvlwkdY\a&S;usí trsm;vkdufemMuonfh xkH;pH"avhwckrSm
tquftpyfr&Sd? wwkH; wqkdif wcJwnf;jzpfaom ausmufwkH;BuD;rsm;
udk av;pm;udk;uG,fonfh"avh jzpfonf/ þ,kHMunfrIudk taMumif;jyK
í þacwf,Ofaus;rIudk r[maovm(ausmufwkH;BuD;),Ofaus;rI[k
vnf;tcsKdU orkdif;rwifrDacwfynm&SifwkdYu ac:a0:Muonf/ a&S;u
ta&SUawmiftm&SwGif vGefpGmjyefYESHYcJhaom ,kHMunfrIw&yfjzpfcJhonf[k
qkdEkdifonf/ tdEd,tv,fydkif;&Sd a&S;usvSaom rkefursm;? tmoHe,f
cgqDawmifrsm;wGifaeaom cgqDrsm;? tif'kdeD;&Sm;EkdifiH&Sd a&S;a[mif;vl
rsm;? tmeefawmif&kd;ae a&S;a[mif;vlrsm;rSm ,aeYwkdif r[maovm
ukd;uG,frI&Sdí ,if;ESifhqufpyfaeaom"avhxkH;pHrsm;udk vkdufemusifhokH;
qJ&SdMuonf/ aemufrS a&mufvmaom wdAuf jrefrm bmompum;t
EG,f0if rGef*kdvGKdufrsm;jzpfMuaom em*rsm;? csif;vlrsKd;tcsKdUESifhaysmuf
uG,foGm;NyDjzpfaom ysLwkdYüyif r[maovm,Ofaus;rI&Sdonfjzpf&m ,if;
,Ofaus;rIudk þausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTm vlrsm;xHrS quf
cH&&SdcJhavoavm[k awG;bG,f&mjzpfayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
46
v,fpyg;pdkufysKd;rI
ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlwkdYonf v,fpyg;pkduf
ysKd;rIudk tm&Sta&SUawmifydkif;ü a&S;OD;pGm wwfodolrsm;jzpfonf/ þa'
oü v,fpyg;pdkufysKd;rIudk wwfodaqmif&GufvmonfESifh wNydKifeuf vl
rsKd;pkwpkonf ,Ofaus;rIe,fedrdwfudk jzwfausmf0ifa&mufvmNyD[k qkd&
ayrnf/ &Sd&if;ukefxkwfvkyfrIpepftwGif;odkY v,fpyg;pdkufysKd;rI a&muf&Sd
vmonfESifhukefvkyfqufqHa&;rSpí vlaerIb0 ,Ofaus;rIponfwkdY
yg ajymif;vJvm&onf/
orkdif;OD; bkHajrpepf xif&Sm;vmjcif;
v,fpyg;pdkufysKd;&mwGif a&S;uxufydkí vkyftm;vkdvmonf/
v,frsm;udk wDxGif&jcif;? a&oGif;&ef a&xkwf&ef ajrmif;azmuf&jcif;?
xGef,ufpkdufysKd;&jcif;? &dwfodrf;jcif;wkdYtwGuf vkyftm;ydkívkdvmonf/
þwGif vlwkdYonf pkaygif;um bkHpepfjzifh ukefxkwfvkyfrIudk jyKvkyf&
onf/ bkHpepfonf ydkíta&;ygvmonf/ bkHajrpepfxGef;um;rIudk tm;
ay;axmufulcJhayonf/ tm&Sta&SUawmifydkif;wGif orkdif;OD;bkHajrpepf
xif&Sm;vmaomumv jzpfonf/ ausmufacwfaESmif; tapmykdif;tvTm
vlrsm;ESifhaemufydkif;tvTmvlwkdY\ukefvkyfqufqHa&;ESifhvlaerIb0 uGm
jcm;csufrSmvnf; þv,fpyg;pdkufysKd;rIudk wwfodaqmif&Gufvmaom
aMumifhyif jzpfayonf/
tajcwpdkuf aexkdifvmjcif;
rkd;aumif;v,fESifha&oGif;v,fwkdYwGif pyg;udk trsm;tjym;pkduf
ysKd;NyD; tpm;tpmudk tajrmuftjrm; xkwfEkdifcJhMu\/ pyg;udk tajcjyK
aom us,fjyefYonfh ukefvkyfqufqHa&;pepfonf vlOD;a& tajrmuft
jrm;udk axmufyHhauR;arG;Ekdifonf/ pdkufcif;aumif;aomae&mteD;wGif
AdkvfrSL;b&Sif
47
vlwkdYonf tajcwpdkuf aexkdifvmMu\/ pkaygif;aqmif&GufMu&onfh
twGuf pkaygif;aexkdifvmMuum aus;&Gmrsm; ay:aygufcJhayonf/
vlOD;a& wkd;wufjcif;ESifha&TUajymif;jcif;
tpm;tpmudk aygrsm;pGm xkwfvkyfEkdifí vlOD;a&vnf; rsm;pGm
wkd;wufvmonf/ rsm;vGef;vmaomtcg ydkvQHaomvlwkdYonf v,fpyg;
pdkuf&ef ae&mopfudk &Smí a&TUajymif;cJhMuonf/ þrkd;aumif;a&oGif;
v,fpyg;pkdufysKd;onfhpepfudk tm&Sta&SUawmifydkif;wGif ajrmufAD,uf
erfwkHuifjrpf0uRef;ay:a'oü pwifcJhonf[k ,lq&\/ ,if;a'orS
wqifh pkdufcif;aumif;aom rkd;ajrjyefYa'ojzpfonfh rJacgifjrpf0uRef;
ay:a'o(awmifAD,uferfESifhuarÁm'D;,m;)? ,if;rSwqifh acsmifzsrJheef
(areef)jrpf0Srf;awmifydkif;a'o(,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;)? ,if;rSwqifh
*sKdif;? tw¬&Hjrpf0Srf;rsm;ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:a'o? ,if;rSwqifh ppf
awmif;jrpf0Srf;awmifydkif;ESifh{&m0wDjrpf0Srf;awmifydkif;wkdYodkY wacwfNyD;
wacwf tqifhqifh a&TUajymif;cJh[efwlayonf/
awmifydkif; rGefcrmtEG,f0ifwkdY\a&TUajymif;rIrSm v,fpyg;ysKd;
EkdifrIudkvkdufí þuJhodkY wkHuifa'orS jrefrmEkdifiH& mrna'otxdd
a&mufcJhonf[k qkd&ef&Sdayonf/
ajymif;vJvmcsufrsm;
þuJhodkY ukefvkyfud&d,m? ukefvkyfqufqHa&;wkYdajymif;vJvm
aomaMumifh ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTm vlwkdY\vlaerIb0?
vlrIqufqHa&;? pDrHcefYcGJrI? ,kHMunfrI? ,Ofaus;rIponfwkdYonf rsm;pGm
ajymif;vJvmcJh\/ topfwkdYonf ay:aygufcJh\/ wkd;wufrIvnf; &Sdvm
cJh\/ orkdif;pOfajymif;í orkdif;OD;bkHajrpepfonf xGef;um;vmcJh\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
48
wd&pämefvkyftm;udk okH;vmjcif;
,cifu pm;okH;&eftwGufESifhtaz:o[JtwGufom wd&pämef
rsm;udk ,Ofyg;atmif vkyfí arG;jrLcJhMuonf/ ,ckaomf v,fpyg;pkduf
ysKd;a&;wGif tultnD&&ef wd&pämefrsm;udk arG;jrLvmMuonf/ 0efqGJ
wd&pämefwkdYteuf tm&Sta&SUawmifydkif;wGif a&S;OD;pGm tokH;csonf[k
,lq&aomwd&pämefrSm uRJjzpfonf/ xkdYaemufrS EGm;rsm;udk arG;jrLokH;pGJ
Muonf[k qkdbG,f&m&Sd\/
qifESifhjrif;wkdYudkvnf; vlokH;wd&pämefrsm;tjzpf arG;jrLvmMu
onf/ xdkacwfvlwkYd\tquftEG,frsm;jzpfaom v0ESifhcrkufvlrsKd;wkdY
rSm ,aeYwkdif qifzrf;aumif;? qifOD;pD;aumif;rsm; jzpfMuonf/ ]jrif;}
twGufjzpfaom rGefcrma0g[m&rSm ta&SUawmiftm&S\awmifydkif;wcGif
wGif tjyefYESHYqkH;jzpfaeonfudk axmufí þacwfvla[mif;rsm;jzpfaom
rGefESifhcrmwkdYrSm jrif;udk pwifarG;olrsm;jzpfaMumif; odEkdifayonf/
ukefzvS,frI
rdrdwdkYxkwfvkyfí ydkvQHaeaom ukefypönf;rsm;udk rdrdwdkYtvkd&Sd
aom tjcm;olxkwf ypönf;rsm;jzifh xnfcsif;zvS,fcJhMuonf/ tcsKdUa'
owGif a<uaphrsm;? &Sm;yg;aomyifv,fc&kcGHrsm;udk ypönf;vJvS,frIwGif
tokH;jyKcJhonfhpepfvnf; &SdcJh[efwlonf/ þonfudk ausmufacwf
aESmif;aemufydkif;tvTmvlwkdY\ ukefoG,frIpepf[k qkd&ayrnf/
ajrtkd;ajrcGufvkyfief;
ausmufacwfv,fuwnf;u tm&Sta&SUawmifydkif;&Sd a&S;
a[mif;vlwkdYonf ajrtkd;rsm;udk jyKvkyfwwfaMumif; qkdcJhNyD; jzpfonf/
ausmufacwfaESmif; aemufydkif;wGif ajrtkd;ajrcGuf vkyfief;onf ykdrkd
aumif;rGefvmonf[k qkdEkdif\/ tkd;rsm;udk vufcwfESifh&kdufí ydkrkdckdifrm
AdkvfrSL;b&Sif
49
aponf/ &mZrwfuGuf? av;axmifhuGuf&kd;&kd;? zsmykHwkdYudktjyif qef;us,f
aom tpif;aMumif;wkdYjzifh tkd;\jyifyudk tvStywefqmqifMuonf/
ausmufacwfaESmif; ukefvkeD;aomf vlwkdYonf tkd;xdef;puf\tokH;udk
odvmMuNyD[k ,lq&onf/ tkd;xdef;pufESifhjyKvkyfonf[k ,lq&aom
tkd;rsm;\tkd;jcrf;uGJrsm;udk jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ausmufacwfaESmif;
pcef;wkdYwGif xkdacwf ausmufvufeufrsm;ESifhtwl awGUcJh&NyD; jzpfay
onf/
udk;uG,f,kHMunfrI
r[maovm(ausmufwkH;BuD;)udk;uG,f,kHMunfrItaMumif;udk t
>rufrQ qkdcJhNyD;jzpfonf/ ausmufwkH;BuD;rsm;udk wpkwa0;wnf; pepfwus
pdkufxljcif;? ausmufjym;BuD;rsm;udk ajray:wGif wckay:wck pepfwus
xyfí ae&mcsxm;jcif;wkdYudk jyKvkyfMuonf/ ,if;odkYjyKvkyfxm;jcif;rSm
a&S;OD;zcifBuD; odkYr[kwf uG,fvGefoGm;Muaom a&S;bdk;ab;BuD;rsm;udk
txdrf;trSwf&&ef jzpfonf/ tcsKdUrSmrl ,if;ausmufwkH;BuD;rsm;yifvQif
a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfonf[k ,kHMunfukd;uG,fMuonf/ þonfu a&S;
bdk;ab;BuD;wkdYudk &kdaoav;pm; ukd;uG,fonfhtpOftvm\tp[k qkd
bG,f&m &Sdayonf/ aojcif;w&m;ESifhwrvGefb0udk ,kHMunfMuaMumif;
udkvnf; odomEkdifonf/
a&SUjzpfzwfjcif;
a&SUwGif jzpfvwåHYaom taMumif;&yfrsm;\tqkd;taumif;udk
wifBudKod&Sdatmif jyKvkyfEkdifonfudkvnf; ,kHMunfMu\/ a&SUjzpfzwfenf;
tzkHzkH &SdcJhonf/ pDrHxm;aom ysOfjym;ay:wGif MuufOudk azmufcGJNyD;
aemuf tum tESpfESifhtcGHwkdY wnfaeykHudk Munfhum a&SUjzpfzwfjcif;?
Muuf? iSuf? 0ufponfwkdY\tludk cGJMunfhNyD; a&SUjzpfzwfjcif;ponfwkdY&Sd
cJhonf/ ,aeYwkdif a&S;usaom jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHom;wkdYonf enf;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
50
trsKd;rsKd;jzifh udpöwckckudk aqmif&Gufoifh raqmif&Gufoifh? aqmif&Guf
vQif atmifjrifrnf ratmifjrifrnfudk wifBudKod&Sd&atmif aA'ifar;
onfhES,f ,kHMunfpGm twdwfedrdwfudk zwfvsuf &SdMuayao;onf/
wm;jrpfcsufrsm;
vlrsKd;\tpOftvmudk vkdufí rvkyf&[k wm;jrpfxm;aomt
csufrsm;udkvnf; ,kHMunfpGm vkdufemcJhMu[ef wl\/ bmoma&;,kHMunf
csufuJhodkYyif av;pm;&rnfhynwfcsufrsm;tjzpf vufcHMuavonf/ þ
onfrSmvnf; þa&S;a[mif;vlwkdY\,kHMunfrIw&yf jzpfayonf/
vludk ,ZfylaZmfjcif;
olpdrf;wkdY\OD;acgif;udkjzwfí aoG;jzifh odkYr[kwf OD;acgif;jzifh yl
aZmfvQif toD;tESHydkí xGufrnf[k ,kHMunfcJhMuonf/ ,ckacwf a&S;
usaom cgqD? v0? em*wkdYwGif ,cifu vlacgif;jzwfí ,ZfylaZmfonfh
"avh&SdcJhonf/ þ"avhrSm vlom;pm;onfh"avhum; r[kwfay/
ewfudk;uG,frI
a&S;jzwfzwf&mwGif tqkH;tjzwfay;ol? wm;jrpfrIudk usL;ausmf
vQif 'Pfcwfol? vlowfí ,ZfylaZmfvQif ESpfoufí toD;tESHtxGuf
rsm;atmif vkyfay;ol[lí wefcdk;&Sifewfrsm; &Sdonfudk ,kHMunfcJhMuay
onf/ ,if;wkdYtjyif tdrfaxmifpkewf? v,fewf? awmif,mewf? awmif
ewf? awmewf? opfyifewfrsm;udkvnf; ,kHMunfMu\/ ewfudk;uG,frIt
wGuf pDpOfay;&aom ewfq&m 0wf0ifonfponfhorkdif;OD;bkHajracwf
a&S;tusqkH; acgif;ykHjzwfvlwef;pm;onfvnf; ay:aygufvmcJhayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
51
e*g;udk;uG,frI
a>re*g;udk;uG,frIonfvnf; ausmufacwfaESmif;vlwkYdESifhyif
pwifcJh[ef wlonf/ rGefcrmtEG,f0ifrsm;wGif a>re*g;udk udk;uG,frIESifh
qufpyfaeaom ,kHMunfrI? "avhxkH;pHrsm; &Sdaeayao;onf/ jrefrmEkdifiH
waumif;&mZ0ifvm armifaygufusKdif;'EÅm&D('@m&D)rSm þudk;uG,frI
ESifhqufpyfcJh[ef wl\/
tkyfcsKyfpDrHcefYcGJrI
vlwkdYonf rdom;pk? aqGrsKd;pktvkduf pka0;í tajcwpdkufae
vmMuojzifh vlaerIjyóemrsm;? vlrIa&;jyóemrsm; ay:aygufcJhonf/
aus;&Gmrsm;omru aus;&Gmrsm;tcsif;csif; qufoG,fzGJUpnf;tyfaom
a'orsm;wGif ,if;jyóemrsm;udk ajz&Sif;ay;Ekdifrnfht&nftcsif; t
ajrmftjrif&Sdaom acgif;aqmifrsm; ay:aygufcJhavonf/ rsm;aomtm;
jzifh rdom;pkrsm; aygif;pyfxm;aomaqGrsKd;pk\tBuD;tuJrsm; jzpfonf/
wcgw&H tBuD;tuJwOD;om&Sdí wcgw&H ESpfOD;&Sdwwfonf/ þtBuD;
tuJwkdYonf udk;uG,f,kHMunfrI? vlrIa&;ESifhxkH;wrf;pOfvm"avhwkdYt&
om BuD;uJtkyfcsKyfMu&onf/
vlpk\ tpOftvmESifh"avhrSm xkdvlpktwGuf Oya'rsm; jzpf
onf/ tjiif;yGm;rI&SdvQif a&ikyfjcif;uJhodkYaom tNydKifjyKvkyfrIrsKd;udkap
ckdif;í tqkH;tjzwfay;onf[k qkdEkdifonf/ a&S;usaom vlpkwkdYwGif
,if;tpOftvmonf ,aeYwkdif usef&Sdaeayao;onf/
trdBuD;pkd;aom vlYtzGJYtpnf;
vlYtzGJUtpnf;wkdYwGif tz BuD;pkd;onfvnf; &SdcJhonf/ trdBuD;
pkd;onfvnf; &SdcJhonf/ rGefcrmtEG,f0if cgqDvlrsKd;wkdYwGif ,cktxd
trdBuD;pdk;onfhpepf&Sdaeonf/ tcsKdUumv tcsKdUa'owGif trsKd;orD;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
52
wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf ydkíta&;yg t&ma&mufcJhMuonf/ ausmuf
acwfaESmif;twGif;u trsKd;orD;wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf tqifht
wef; redrfh&kHomru vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifhtkyfcsKyfa&;wkdYwGif a&SUwef;rS
OD;aqmifcJhonfrsm; &Sdayonf/ ukef;jrifha'oae wkdif;&if;om;vlYtzGJU
tpnf;wGif trsKd;orD;wkdY\0wfpm;wefqmonf vlrsKd;owfrSwf&m t
rSwftom; jzpfaejcif;? trsKd;orD;wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf ydkíwm0ef
,laqmif&Gufaejcif;wkdYu þtcsufudk axmufcHaeayonf/
t0wftxnfESifhaq;rifxkd;jcif;
avQmfrsm; rIdYrsm;udk ,ufvkyfaomt0wftxnfrsm;udk 0wfqif
cJhMuonf[k qkdEkdif\/ txl;ojzifh t0wftxnfrsm;udk aq;a&mifqkd;
í 0wfwwfMuayNyD/ trsKd;orD;wkdYonf a&mifpkHykwD;rsm;udkvnf; qif
,ifwwfMuNyD[k ,lq&\/ a<uaphrsm;? usdwfoD;rsm;ponfwkdYjzifh ykwD;
jyKvkyfcJhayrnf/
trsKd;om;wkdYonf aq;rifaMumif xkd;vmNyD[k ,lq&\/ udk,f
udk tvSty wefqmqif&ef t0wftxnf0wfonhfae&mwGif tpm;
xkd;onfh"avh[k ,lq&\/
aysmf&TifrIESifhtyef;ajzrI
ausmufacwfaESmif; vlwkdYonf aot&ufudk azmufvkyfaomuf
okH;wwfMuNyD[k ,lq&onf/ ewfylaZmf&mwGifvnf; aot&ufyg&onf/
0g;? opf? ponfjzifh jyKvkyfaom wl&d,m*Dwypönf;rsm;udk wD;
rIwfí tyef;ajzcJhMu[efwl\/ rsufESmjyifrnDaom opfwkH;udk tacgif;
jzpfatmif xGif;um wD;acgufcJhMuonf/ aysmf&TifrItwGufomru t
csufay;&ef? owday;&eftwGufyg okH;cJh[efwl\/ þopfom;pnfrsKd;rSm
aMu;udk oGef;vkyftyfaom zm;pnfwkdY\a&SUajy;yif jzpfonf[k,lq&
onf/
AdkvfrSL;b&Sif
53
aMu;jzifh zm;pnfudk oGef;vkyfum tokH;jyKvmwwfaomtcsdef
wGif ta&SUawmiftm&Sü ausmufacwfa[mif;vlwkdYonf aMu;acwfodkY
csOf;eif;0ifa&mufvmNyD jzpfayonf/ owåK\tokH;ukd odvmonfESifh
acwfvnf; ajymif;vmcJhonf/ þacwfonfum; jrefrmEkdifiHESifhta&SU
awmiftm&StwGuf orkdif;wifacwftp odkYr[kwf orkdif;acwfOD;yif
jzpfayonf/
orkdif;acwfOD; jrefrmEkdifiH
orkdif;rwifrDacwf vlYabmifb0taMumif;udk orkdif;OD;bkHajr
pepf tajccHaom vlrIpD;yGm;a&;b0taMumif;xd qkdcJhNyD;jzpfonf/ orkdif;
rwifrDacwftwGif; pmaya&;om;rItwwfay:aygufvmaomf? odkYr[kwf
xkdacwfu vlwkdYtaMumif; pmayjzifh acwfNydKifrSwfwrf; wifvmaomf
orkdif;rwkdifrDacwfrSonf orkdif;wifacwfokdY ajymif;vJonf[k EkdifiH
orkdif;ynm&SifwkdYu a,bk,stm;jzifh rSwfom;Muonf/
orkdif;acwfodkYajymif;apcJhaom tajctaersm;
jrefrmEkdifiH ta&SUawmiftm&StaMumif; acwfNydKifrSwfwrf;wif
rI a&S;OD;pGm awGU&onfrSm c&pfESpfrsm;ay:NyD;pumv wenf;qkdaomf
yxr&mpk at'DESpfrsm; ywf0ef;usifavmufwGif jzpfonf[k qkdEkdifonf/
þonfudk axmufí jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'owkdYwGif c&pf
ESpfrsm; ay:OD;umvw0dkufwGif orkdif;acwfOD;pwifcJhonf[k omref
tm;jzifh qkdEkdifavonf/ þumvwGif tajctaeopfrsm; jzpfay:cJh\/
odkYyif jzpfvifhupm; þa'owGif &SdaecJhaom orkdif;OD;bkHajrpepfonf
qufvufwnfqJjzpf\/
orkdif;acwfOD;twGif;odkYvnf; trQifwef;í ygvmcJhayonf/
xl;jcm;aom tajctaeopfwkdYum; tb,fwkdYenf;/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
54
(1) pmayrSwfwrf;wifrIudk jzpfapaom EkdifiHjcm;rSvlrsm; þa'oodkY
a&muf&Sdvmjcif;/
(2) EkdifiHwGif;odkY wkdif;&if;om;vlrsKd;opfrsm; a&TUajymif;0ifa&mufvmjcif;
ESifh
(3) vlokH;vufeufu&d,mrsm; jyKvkyfonfh0w¬Kypönf;opfudk awGU&SdokH;
pGJcJhjcif;wkdY jzpfonf/
EkdifiHjcm;om;rsm; a&mufvmjcif;
pmayrSwfwrf;wifrIudk jzpfapEkdifonfh EkdifiHjcm;om;rsm; a&muf
&ykHudk ESpfydkif;cGJEkdifonf/ yxrwydkif;rSm jrefrmEkdifiHajrmufydkif;rS jzwf
oef;oGm;aom ukefoG,fvrf;rBuD;udk ydkrkdwkd;csJUtokH;jyKvmrIESifh'kwd,
ydkif;rSm jrefrmEkdifiHawmifydkif; yifv,furf;wavQmufwGif ta&SUtaemuf
ukefonfrsm; ydkrkda&muf&Sdvmjcif;wkdY jzpf\/
ajrmufydkif;ukefoG,fvrf;rBuD;
c&pfESpf ay:OD;umvywf0ef;usifwGif Oa&myawmifydkif;ü a&mr
tifyg,mBuD; wefcdk;xm;aeonf/ tm&SwkdufwGif w&kwf[eftifyg,m
BuD; wefcdk;xGm;aeonf/ a&mrESifh[efwkdYonf tm&Stv,fydkif; ukef;
vrf;c&D;jzifh ukefpnfa&mif;0,fazmufum;cJhMuonf/ [eftifyg,m wef
ckd;xm;cJhaomfvnf; tapmydkif;acwfwGif ,leefe,fudk ydkifqkdifjcif; r&Sd
ao;ay/
tapmydkif;[efrif;quf(206bDpDrS 25at'D)? [efplwd{u&mZf
(140-87bDpD)vufxufwGif tm&Swkduftv,fykdif;&Sd vlrsKd;wkdYonf [ef
w&kwudk ykefuefwkdufckdufojzifh ukefoG,fvrf;ydwfcJhonf/ xdkwkdufckduf
olwkdY\taemufzuf&SdEkdifiHrsm;odkY w&kwfoHrsm; oGm;a&mufqufoG,f
Mu&mrS jrefrmEkdifiHajrmufydkif;udkjzwfí tdEd,rSwqifh tm&Staemuf
ydkif;odkY a&mufaom ukefoG,fc&D;vrf;wck&SdaMumif; odcJhMu&onf/ þ
AdkvfrSL;b&Sif
55
wGifrS [efw&kwfwkdYonf jrefrmEkdifiHajrmufykdif;qDodkY c&D;vrf;azmuf&ef
BudK;pm;cJhMuonf/ aemufydkif; [efrif;qufvufxuf(25-220at'D)
a&mufrS ,leefe,f [efw&kwfwkdY ,m,DBuD;pdk;EkdifcJhí ,aeYjrefrme,fpyf
ESifhrkdif 70-uGm ,leefe,ftaemufzufydkif;&Sd ,kifcsef(,aeY aygif&Sef)
wGif tkyfcsKyfrIe,fwckudk 69-at'DwGif zGifhvSpfum ukefoG,fvrf;rBuD;
udk xdef;odrf;csKyfudkifcJhMuavonf/ þvrf;BuD;ukd vkdufí a&mrtifyg
,mbufrS oHtzGJYrsm; w&kwfjynfodkYa&mufcJhMu\/ ukefonfrsm;vnf;
tjyeftvSef ul;vl;qufqHcJhMu\/
þodkYjzifh jrefrmEkdifiHajrmufydkif;&Sd þukefoG,fvrf;ESifhqufoG,f
aeaom vlwkdYtaMumif;udk [efacwfw&kwf&mZ0ifwkdYwGif rSwfwrf;wif
vmcJhayonf/
tkdifavmifvlrsKd;
,kifcseftkyfcsKyfa&;e,fwGif aexdkifolrsm;rSm tkdifavmifvlrsKd;
jzpfaMumif;? vSyqef;us,fpGm xkd;xm;aomZmt0wf? yef;xkd;t0wfwkdY
udk 0wfqifí a&mifpkHOD;aqmif;t0wfudk qif,ifaMumif;? pOfY odkYr[kwf
zef vlokH;ypönf;rsm;udk okH;pGJaMumif;? ykvJESifhyifv,fowå0gwkdY\tcGHrsm;
udk tokH;jyKMuaMumif;? tkdifavmifwkdY\taemufzuf jrefrmEkdifiHajrmuf
ydkif;&Sd vlwkdYrSm vlykrsKd;jzpfaMumif; ponfjzifh [efacwf &mZ0ifusrf;wkdY
u qkdonf/ þvlwkdYrSm ,Ofaus;aom urÇmhEkdifiHBuD;ESpfckudk qufoG,f
ay;xm;aom ukefoG,fvrf;rBuD;ESifhqufpyfaeolrsm;jzpfí jrefrmEkdifiH
wGif urÇmh,Ofaus;rIESifha&S;OD;pGm xdawGUcJh&olrsm;[k qkdEkdifayonf/ tdkif
avmif[laom trnfudkaxmufí xdktrnf&SdolwkdYrSm a&S;OD; xdkif;trsKd;
om;rsm;avm[k ynm&SiftcsKdUu awG;xifcJhMuayonf/ vlykrsKd;wkdYrSm
rGef*kdvGKdufr[kwfaom rl&if;wkdif;&if;om;rsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
56
awmifbufyifv,fc&D;vrf;
a&mrESifh[efwkdYonfvnf;aumif;? tm&StaemufESifhta&SUydkif;
wkdYonfvnf;aumif;? xkdacwfavmufwGifyif yifv,fc&D;jzifh ul;vl;
qufqHcJhMu\/ yxraomf a&mr&GufoabFmwkdYonf yifv,fjyifodkY &Guf
rvTifhcJhMuao;/ urf;&kd;wef;udkvkdufíom tdE´d,EdkifiHtxd ul;oef;cJh
Muonf/ aemufydkif;wGif rkwfokefav\tokH;udk odNyD;aemuf tma&As
yifv,fudk jzwful;um tdEd,awmifydkif;odkY wkduf&kdufa&mufcJh\/ tm&S
ta&SUydkif;rS w&kwfESifhrav;ukefonfwkdYonf ta&SUawmiftm&SrS ukef
ypönf;rsm;udk tdEd,awmifydkif;ESifhoD[dkVfuRef;odkY o,faqmifí a&mif;
0,fazmufum;Muonf/ þodkYaom ul;vl;qufqHrIrsm; ay:aygufcJh&m
rS þa'owkdYtaMumif;onf acgr? a&mrESifhtdEd,pmaywkdYwGif yg0if
cJhayonf/
[eftifyg,m ysufokOf;NyD;aemuf w&kwfjynf 0lEkdifiHrS oHwkdYonf
zleef(,ck uarÁm'D;,m;)EkdifiHodkY a&mufcJhí ta&SUawmiftm&SEkdifiHrsm;?
tdE´d,EkdifiHESifhjrefrmEkdifiHwkdYtaMumif;udk rSwfwrf;wifcJhMujyefonf/
awmfvrD\yx0Dusrf;
acgrrSwfwrf;wkdYwGif awmfvrD\yx0Dusrf;udk todrsm;Mu
onf/ tdEd,pmayrsm;jzpfaom 550-edygwfawmfrsm;? rdvdE´yO§mponfh
Ak'¨0g'pmayrsm;? &mrm,eponfh [dE´L0g'pmayrsm;wGif jrefrmEkdifiHESifh
ta&SUawmiftm&Sa'otaMumif;udk awGU&onf/ w&kwf? acgrrSwfwrf;
rsm;ESifhtdEd,pmayvm tcsuftvufwkdYrSm rsm;pGmuGJjym;jcif;r&Sday/ t
xl;ojzifh tdEd,pmayESifhawmfvrDyx0Dusrf;vm a'otrnf? odkYr[kwf
trnf\t"dyÜg,fwkdYrSm vGefpGmeD;pyfonf/ awmfvrDonf tdEd,ukef
onfxHrS&aom owif;tcsufwkdYudk rlwnfí olYyx0Dusrf;udk a&;cJh[ef
wl\/ rnfodkYyifjzpfap þtaxmuftxm;rsm;wGif yg&Sdcsufrsm;udk jcKH
í aumufcsufcsMuaomtcg atmufygtaMumif;jcif;&mrsm;udk od&\/
AdkvfrSL;b&Sif
57
orkdif;acwfOD; jrefrmEkdifiHtajctae bDvl;rsm;
jrefrmEkdifiHurf;&kd;wef;wavQmufwGif ul;oef;a&mif;0,fa&;
pcef;rsm;jzpfaom qdyfurf;NrdKUrsm; &SdcJhonf/ txif&Sm;qkH;rSm ok0PÖblrd
jzpfonf/ qdyfurf;NrdKUrsm;wGif tdEd,EkdifiHom;ukefonfrsm; pwnf;cs
aexkdifcJhMuonf/ wkdif;&if;om;wkdYrSm ykíwkwfckdifonf/ qHyifvIdif;xae
ouJhodkY wGefYonf/ ESmacgif;jym;í tarT;trQifxlonf/ þvlpkrSm Mop
aMwvGKdufvlrsKd;EG,f0if a&S;usaomvlrsm; jzpfwef&m\/ a&S;usaom
MopBwKdat;&Sm;wpf pum;udk ajymMuaom a&S;OD;rGefcrm tEG,fcGJ0if
rsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/ jrefrmpmtkyfrsm;? ykHjyifrsm;wGif yg0ifaom bDvl;
wdkYrSm þolrsm;ukdyif qkdavoavm[k awG;bG,f&mjzpfonf/ ajrmuf
ydkif; w&kwfe,fpyfteD;ae vlykrsKd;wkdYonf w&kwfjynfxGuf ukefypönf;
rsm;udk o,f,lykdYaqmifay;jcif;jzifh ta&SUtaemuf ukeful;rIudk ulnDcJh
Muonf/
AdóEkd;
ok0PÖblrd(w&kwfrSwfwrf;wGif usifvifac:onf/ a&Te,fedrdwf
[k t"dyÜg,f&onf/)rkwårauGUw0dkufwGif &SdEkdifaumif;\[k rSwfwrf;
rsm;rS wGufcsuf,lEkdifonf/ w&kwfrSwfwrf;ESifhacgryx0Dusrf;wkdYu ok
0PÖblrd\ajrmufzuf(jrefrmEkdifiHtv,fydkif;)wGif NrdKUBuD;wNrdKU &SdaMumif;
qkd\/ w&kwfrSwfwrf;wGifrl Ak'¨0g'xGef;um;aomEkdifiH[k qkdonf/
xkdEkdifiHrSm ta&SUtaemuf ukef;aMumif;ukefoG,f&m c&D;vrf;cGJ
jzpfaom {&m0wDjrpfteD;&Sd AdóEkd;NrdKUudkyif nTef;jcif;jzpfwef&monf/
þNrdKUa[mif; wl;az:&mwGif 2-&mpkat'DokH; tdE´d,awmifydkif; jA[®D
tu©&mESifhwHqdyfwckudk awGUcJhbl;onfjzpf&m xkdacwfu pma&;onfh
twwfonf jrefrmEkdifiHodkYa&mufaeNyD[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
58
ya'o&mZfpepf\tp
þonfwkdYudk axmufí orkdif;OD;bkHajrpepfESifhaexkdifvsuf&Sd
aom jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'o&Sd rl&if;wkdif;&if;om;wkdY\
vlYtzGJUtpnf;twGif;odkY wrlxl;jcm;aomvlaerIpepfwckonf orkdif;
acwfOD;twGif;u a&muf&SdvmcJhonf[k ckdifckdifvkHvkH qkdEkdifayonf/ ,if;
pepfopfrSm tckdiftrm t&Hwefwkdif;? usKH;NrdKU&kd;wkdYjzifh wnfaqmuftyf
aom NrdKUBuD;jyBuD;wGif wkdufwmtkd;tdrfESifhaexkdifvmonfhpepf? vlYtzGJU
tpnf;wGif tkyfcsKyfoltBuD;tuJESifhtkyfpkd;olvlwef;pm;? ttkyfcsKyfcH
vlwef;pm;wkdYyg0ifvmaompepf? pkaygif;aqmif&Guf pkaygif;tusKd;cHpm;
rIrSaoGznfí trdefYay;tcGifhta&;xl;cHol vlenf;pku tvkyfvkyfaom
vlrsm;pkudk appm;onfhtjrwfxkwfonfhvlaerIpepfrsKd; jzpfonf/
tdEd,EkdifiHom;wkdYa&mufvmí OD;aqmifzGJUpnf;cJhaom olwkdYxH
rS enf;,lzGJUpnf;cJhaom ya'o&mZfpepfyif jzpfonf/ þodkYaom ya'
o&mZfpepfusifhokH;onfrSm ul;oef;a&mif;0,fa&; tcsuftcsmae&mrsKd;
üomjzpfí vlrsm;pkrSmrl &Sd&if;pGJ bkHajrpepf pD;yGm;a&;udkyif qufvuf
usifhokH;qJ[k qkd&ygrnf/
vlrsKd;opfrsm; 0ifa&mufvmjcif;
awmifbufydkif;wGif EkdifiHjcm;ukefonftpki,fuav;rsm; a&muf
&SdtajcpkdufaevmrIonf orkdif;acwfOD;\xl;jcm;csufw&yf jzpfonf/
þtcsdefavmufwGif ajrmufydkif;rS wkdif;&if;om;opfwkdY tifESifhtm;ESifh
wokwfNyD;wokwf qkdovkd wqifhNyD;wqifh 0ifa&mufvmMuonf/ þ
onfrSm orkdif;acwfOD;\'kwd,xl;jcm;csufjzpfonf/ þwdkif;&if;om;
opfwkdY 0ifa&mufvmrIonfvnf; orkdif;acwfOD;vlwkdY\orkdif;pOfudk t
oGifajymif;apcJhonf/
wkdkif;&if;om;vlrsKd;opfwkdY ra&mufvmrDu tm&Sta&SUawmif
ydkif;rSm MopBwKdat&Sm;wpftEG,f0if rGefcrmbmompum;rsm;udk ajymol
AdkvfrSL;b&Sif
59
wkdY\a'ojzpfaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ olwkdYrSm ausmufacwfaESmif; ,Of
aus;rIESifhorkdif;OD;bkHajrpepft& tajcwpdkuf aexkdifMuolrsm;jzpfonf/
xdkvlwkdY\a'ookdY wkdif;&if;om;vlrsKd;opfwkdY a&TUajymif;azmufxGif;vm
Muaomtcg &Sd&if;pGJvlYtzGJUtpnf;wkdYrSm wuGJwjym;pDjzpfMuí wkdif;&if;
om;opfvlYtzGJUtpnf;wkdY ay:aygufvmcJhjcif;jzpfonf/ þonfudkajymif;
vJrIw&yf[k qkdjcif;jzpf\/
ysL? ouf? em*? csif;? u&if
ajrmufzufqDrS topf0ifa&mufvmolwkdYrSm wdAufjrefrmEG,f
0ifpum;rsm;udk ajymolrsm; jzpf\/ wdAufjrefrmEG,f0ifvlwkdY\a&TUajymif;
rIwnf;[laom vla&pD;aMumif;wGif wyfOD;rS ygvmolwdkYrSm a&S;OD;ysLrsm;?
oufrsm;? em*rsm;? csif;rsm;ESifhu&ifrsm;[k ,lq&ayonf/
a&S;OD;ysLwkdYonf ta&SUajrmufqDrS 0ifvmí 1-&mpkat'Davmuf
wGif ,ckAdóEkd;[kwGifaeaom od&orQ a&S;tusqkH;NrdKUBuD;udk wnf
axmifcJhMuolrsm; jzpfonf/ uomc&dkif&Sd ,ck u'l;? ueef;wkdif;&if;om;
wkdY\a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfMuonf/ oufwkdYonf taemufajrmufzuf
rS {&m0wDjrpftxd jyefYESHYaecJhMu\/ olwkdY\a'oodkY em*vlrsKd;rsm;0if
vmMu\/ em*wkdYonf taemufzufydkif;wGif aexkdifvmMuí oufwkdY
\taemufzufydkif;a'oudk azmufxGif;cJhMuonf/ csif;wkdYonfvnf;
taemufajrmufrS 0ifvmí csif;wGif;jrpf&kd;wavQmufwGif aexkdifvm
Muojzifh oufwkdY\tpkrSm xyfrHí uGJoGm;&jyefonf/ awmifbufodkY
vnf; wqifhwkd;í a&TUoGm;cJh&[ef wlonf/
þouf? em*ESifhcsif;wkdY 0ifvmMuojzifh rlvu&SdcJhaom rGefcrm
tEG,f0ifwkdYrSmvnf; a0;vHpGm wuGJwjym;pD jzpfcJh&ayonf/
tvm;wlyif orkdif;acwfOD;avmufu u&iftrsKd;om;wkdYonf
ta&SUajrmufzufqDrS oHvGifjrpfaMumif;wavQmufwGif vIyf&Sm;a&TUajymif;
aeNyD; jzpfcJh[efwl\/ olwkdYonf &Srf;jynfajrmufydkif;&Sd rGefcrmtEG,fcGJ
0ifwkdYae&mudk azmufxGif;cJhí Nidrf;csrf;at;aq;pGm awmifbufodkYa&TU
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
60
ajymif;vmcJh\/ &Srf;jynfawmifydkif;avmufodkY a&mufrS taemufodkYquf
vuf a&TUajymif;cJhMu[efwlonf/ þodkYjzifh &Srf;jynfESifh,ck,dk;',m;Ekdif
iH&Sd rGefcrmtEG,fcGJ0ifwkdYonf wuGJwjym;jzpfcJhMu&onf[k qkdbG,f&m
&Sdayonf/
ajymif;vJrIrsm;
&Sd&if;rlvwkdif;&if;om;wkYdrSm rdrdwkdYykdif vlaerIpepf? ,Ofaus;rI
ESifhpD;yGm;a&;pepfwkdY&SdMuonf/ ,if;wkdYteuf tenf;pkrSm EkdifiHjcm;rS
a&mufvmaom tdEd,om;vlpkwkdY\,Ofaus;rIpepf ponfwkdYESifh awGU
xd&onf/
,ck wzef wdAufjrefrmtEG,f0ifwkdY a&mufvmjyefonf/ t
opf0ifvmaom vlpkrSmvnf; olwkdYpepf olwkdY,Ofaus;rIESifhjzpfonf/
&Sd&if;vlpkESifhawGUxda&maESmrdMuaomtcg vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Of
aus;rIwkdYonf tjyeftvSef tusKd;jyKjcif;&Sdí txkduftavsmufajymif;
vJrIrsm; &Sdrnfomjzpfrnf/
NrdKUjyjynf&Gm wnfaxmifí tdEd,pepftm;aumif;aom ae&m
wkdYwGif ya'o&mZfvlrIa&;pepfopf? pD;yGm;a&;pepfopfwkdY ykHwnfay:
aygufrnfomjzpfonf/
odkYjzpfvifhupm; vlrsKd;rsm; a&TUajymif;rI? pD;yGm;a&;ESifhvlrIa&;
pepftoGifajymif;rIwkdYrSm &ufcsif;? vcsif;? ESpfcsif;jzpfonfh jzpf&yfrsm;
r[kwf/ ESpf&Snfvrsm; vltqufqufMumatmif wa&GUa&GUwjznf;jznf;
jzpfay:ajymif;vJvmonfhjzpf&yfrsm;jzpfonf/ a&TUajymif;jcif;rjyKbJ csef
ae&pfcJhjcif;? vlrIa&;ESifhpD;yGm;a&;pepfa[mif;üyif pGJNrJpGmusefae&pfjcif;
rsm; trsm;yif &Sdonfudk owdcsyfzdkY vdkayonf/
vlrIpD;yGm;a&;udk xl;jcm;pGm ajymif;vJapcJhaom orkdif;acwfOD;
jzpf&yfwckrSm vlokH;ukefxkwfvufeufrsm;udk aMu;owåKESifhjyKvkyfwwf
vmjcif;yif jzpfonf/ þtaMumif;udkum; oD;jcm;az:jy&ef vkdayrnf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
62
ukefxkwfu&d,majymif;vJrI
orkdif;OD; bkHajracwfrS ajr&Sifya'o&mZfacwfOD;\tpodkYajymif;
vJvmcJhykHudk txufwGif qkdcJhNyD; jzpfonf/ ukefvkyfqufqHa&;ay:wGif
tajcjyKaom vlaerIb0ajymif;vJrIudk zefwD;onfh taMumif;t&mwkdY
wGif ukefvkyfu&d,m ajymif;vJvmrIonf taMumif;w&m;w&yf jzpfay
onf/
orkdif;OD;bkHajracwftwGif;u ukefvkyfu&d,mrsm; ajymif;vJvm
rIaMumifh ukefxkwfvkyfenf;ESifhpepfrsm;yg ajymif;vJcJhykH? ,if;wkdYudk tajc
jyKí vlaerIb0 wkd;wufcJhykHudk awGUcJh&NyD;jzpf\/
AdkvfrSL;b&Sif
63
a&S;OD;ya'o&mZfrsm;
c&pfESpfay:OD;umvwGifrl ta&SUawmiftm&S vlwkdYonf aMu;
\tokH;udk odcJh\/ aMu;oGef;twwfudk wwfodvmMu\/ aMu;owåK
rSm ausmufavmufraygrsm;? vG,fulpGmvnf; r&Ekdif/ tzkd;wefypönf;
jzpfonf/ odYkjzpf&um; aMu;oGef;twwfudk odMuNyDqkdonfhwkdifatmif
vlenf;pkavmufom aMu;jzifhjyKvkyfaom ukefxkwfu&d,m vufeufrsm;
udk ydkifqkdifMuonf/ trsm;pkurl tpOftvmausmufacsmvufeufrsm;
udkom okH;EkdifchJMuonf/ xufjrufaom aMu;vufeufrsm;udkom okH;Ekdif
cJhMuonf/ xufjrufaom aMu;vufeufydkifolwkdYrSm tjcm;olrsm;xuf
tcGifhta&; ydkomvmMu\/ tcGifhta&;ydkí ,lEkdifMu\/ tjcm;olrsm;
ay: vTrf;rkd;vmEkdifMu\/
þodkYjzifh vTrf;rkd;BuD;pdk;vmolvlrsm;ESifhtvTrf;rkd;cHvlrsm;[k uGJ
jym;vmMu\/ vTrf;rkd;EkdifolwkdYonf tjcm;olrsm;udk appm;í udk,fusKd;
&SmvmMu\/ þodkYjzifh a&S;OD;acgif;ykHjzwfrIrsm; ay:vmcJhonf/ þacgif;
ykHjzwfolwkdYonf ukefxkwfvufeufrsm;ESifhwuG pdkufysKd;ajrponfh tjcm;
ukefxkwft&if;tESD;rsm;udkyg ydkifqkdifvmcJhMu\/ þolwkdYum; ta&SSU
awmiftm&S\a&S;OD;ya'o&mZfrsm;aywnf;/
þodkYajymif;vJrI&Sdvmaom umvavmufwGifyif tdEd,om;
rsm;ESifhtwl tdEd,,Ofaus;rIESifhya'o&mZfpepfrsm; ta&SUawmiftm&S
odkYa&mufvmcJh\/ ,if;wkdY\vTrf;rkd;rIaMumifh ta&SUawmiftm&SwGif tdEd
,toGifaqmifaom ya'o&mZfEkdifiHrsm; ay:aygufvmcJhavonf/
jrefrmEkdifiHwGif ay:aygufcJhaom tdEd,toGifaqmifonfh y
a'o&mZfEkdifiHi,frsm;taMumif;udk rqkdrD jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmif
tm&SwGif awGUcJh&NyD;jzpfaom aMu;vufeufrsm;? ukefxkwfu&d,mrsm;?
vlokH;ypönf;rsm;taMumif;ESifh,if;wkdYrS od&SdEkdifaom aMu;acwfvlwkdYt
aMumif;udk tusOf;tm;jzifh az:jyvkdonf/
jrefrmEkdifiHü aMu;vufeuf u&d,mrsm;ESifhvlokH;ypönf;rsm;udk
ucsifjynfe,f Bwd*Ha'o? rkH&Gmc&dkif? &rnf;oif;c&dkif? yJcl;&kd;rawmifpG,f
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
64
rsm;? o&ufNrdKU? &Srf;jynfajrmufydkif;ESifhawmifydkif;a'orsm;wGif tEHYSt
jym; awGUcJh&NyD;jzpf\/ rkd;rdwfESifhBwd*Ha'owkdYwGif aMu;eDvuf0wfwefqm
rsm;udkyg awGU&onf/ vufeuftrsm;pkrSm ykqdefoGm;ESifhvSHpGyfrsm;jzpf
onf/ vufudkift&kd;pGyf&ef tacgif;aygufrsm;ygonfvnf; &Sdonf/ ryg
onfvnf;&Sdonf/ {&m0wDjrpf0Srf;wGif awGU&aom aMu;ykqdefoGm;rsm;
rSm tcsKd;usí a&SUaemufnDonf/ &Srf;jynfbufwGif awGU&aom aMu;
ykqdefoGm;wkdYrSm toGm;aemufydkif;wkdYü a&SUydkif;&SnfNyD;vQif txufodkY
aumhwufae\/ ajcykHESifhwlaom toGm;rsKd;jzpfonf/ þykHrsKd;udk w&kwf
jynfawmifydkif;,leefe,fESifhAD,uferfEkdifiHajrmufydkif;wkdYwGif awGU&onf/
jrefrmEkdifiH aMu;vufeufud&d,mrsm;onf acsmarGUí vuf&m
ajrmufvSonf/ aMu;oGef;twwfudk aumif;pGm wwfajrmufolwkdY\
vuf&mrsm;jzpfonf/ þvufeufwkdYonf tdEd,EkdifiHbufü awGU&aom
vufeufrsm;ESifhrwl/ ,leefe,fwGif awGU&aom vufeufrsm;ESifhqif
onf/ odkYjzpfí tdEd,om;rsm; ra&mufrDuwnf;u jrefrmEkdifiHü aMu;
oGef;twwf&SdaeNyD[k qkdEkdifonf/
xkdrSwyg; wdAuf-jrefrma&SUajy;vlrsm; r0ifa&mufrDuwnf;u
yif jrefrmEkdifiHü aMu;oGef;twwf&SdaeNyD[kvnf; qkdEkdif\/
taMumif;rSm AD,uferfEkdifiHajrmufydkif; 'kifapmifoif;csKdif;*lrsm;
wGif awGU&aom vufeufwkdYrSm wdAufjrefrmr[kwfolwkdY\vufeufrsm;
jzpfaomaMumifhwnf;/ xkda'owGifawGU&aom aMu;zm;pnfrsm;ESifhajc
ykHykqdefoGm;rsm;ay:wGif xkdacwfvlwkdY\ykHrsm;? avSrsm;ESifhyifv,fc&D;
ppfcsDykHrsm;? uckefwD;rIwfaeykHrsm;udk awGU&\/
,if;ykHwkdYudk axmufí aMu;acwfvlwkdYwGif rkqkd;rsm;? wHigrsm;?
v,form;rsm;? ppfonfrsm;yg0ifonfudk awGU&onf/ 'kifapmif aMu;
ypönf;wkdYwGif v,form;tokH;taqmifypönf;rsm;vnf; yg0ifonf/ at
'D 100-cefYu w&kwfaMu;ypönf;rsm;vnf; awGU&onf/ 'kifapmifaMu;
ypönf;rsm;onf oyf&yfí csyfcsyf&yf&yf &Sdonf/ w&kwfypönf;rsm;rSm yG
a,mif;a,mif;ESifhxlydef;ydef; &Sdonf/ w&kwfvuf&mESifhrwlaomypönf;
rsm; jzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
65
'kifapmifaMu;acwfvlwkdY\zm;pnfrsKd;ukd avm? ,kd;',m;ESifhjref
rmEkdifiHwkdYwGifvnf; awGU&onf/ olwkdY\Al;cg;yavGrSm &Srf;jynfawmif
ydkif; wkdif;&if;om;ukef;jrifhom;wkdY\uJef;ac:Al;cg;yavGrsm;ESifhtvGefwl
onf/ ,leefjrefrme,fpyfwGif 'kifapmifajcykHykqdefoGm;ESifhwlaom ykqdef
oGm;rsm;udk awGU&onf/ odkYjzpfí 'kifapmifaMu;acwf,Ofaus;rIrsKd;onf
jrefrmEkdifiHbufwGifvnf; ay:aygufcJhonf[k qkdEkdifonf/
c&pfay:OD;avmufu[k cefYrSef;&aom {&m0wDjrpf0Srf; rauG;
c&kdif AdóEkd;NrdKUa[mif;wGif oHypönf;tcsKdUudk awGU&onf/ odkYjzpfí jref
rmEkdifiHwGif aMu;acwftwGif;u oH\tokH;udkvnf; odaeMuNyD[kqkd&
ayrnf/
a&S;OD;ya'o&mZfEkdifiHi,frsm;
orkdif;acwfOD;wGif ta&SUawmiftm&Sü ya'o&mZfEkdifiHi,frsm;
ay:aygufcJhaomfvnf; orkdif;OD;bkHajrpepfvlaerIb0ESifhaexkdifoltrsm;
qufvufí &SdaecJhayonf/ pepfopftwGif;odkY pepfa[mif;trQifwef;
í ygvmjcif;onf obm0w&m;twkdif; jzpfonf/
jrefrmEkdifiHwGif a&S;OD;ay:aygufcJhaom ya'o&mZfEkdifiHwkdYteuf
ok0PÖblrd? AdóEkd;? waumif;ESifha0omvDEkdifiHi,fwkdY xif&Sm;onf/
ok0PÖblrd
,ckppfawmif;ESifhoHvGifjrpfESpfoG,fpyfMum; rkwåryifv,fauGU
ay:&Sd urf;ajrmifa'orSm ok0PÖblrdEkdifiHwnfcJh&m a'ojzpf\/ NrdKU
awmfrSm xkda'o&Sd auomvawmifajcwGif &Sdonf/ tdEd,awmifydkif;
rav;uRef;qG,f? oD[kdVfuRef;wkdYESifhukefoG,f&m qdyfurf;NrdKUBuD;jzpf\/
xkdNrdKUonf weoFm&D&kd;rudk jzwfausmfum ,dk;',m;EkdifiHbuf&Sd 'Gg&m0wD
EkdifiHESifhukef;vrf;ukefoG,f&m pcef;NrdKUvnf; jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
66
orkdif;acwfOD;u þNrdKUudk &wemokdufBuD;tjzpf odcJhMu\/
w&kwf? a&mr? acgr? tdEd,ukefonfrsm;u þNrdKUudk ]a&Tajr}[k t"dyÜg,f
&aom rdrdwdkYbmompum;jzifh trnfay;í rSwfwrf;wifcJhMu\/ ok0PÖ
blrdEdkifiH\e,ftus,frSm taemufzuf {&m0wDjrpf? ta&SUbuf aomif
&if;jrpftxdjzpfaom {&m0wD? ppfawmif;? oHvGifjrpfwkdY\jrpf0uRef;ay:
a'o[k ,lqEkdifonf/
þa'owGif c&pfay:OD;avmufu aexkdifoGm;MuolwkdYrSm Mo
paMwvGKdufvlrsKd;EG,f0ifrsm; jzpfonf/ jrefrm'EÅm&D('@m&D)wkdYwGif bD
vl;[kac:aeolrsm;rSm þvlrsm;yif jzpfonf[k ,lq&\/ bDvl;wkdYae
&modkY a&S;OD;rGefrsm; a&mufvmaomtcg bDvl;wkdYonf yifv,fwGif;odkY
qkwfcGmay;cJh&[efwlonf/ rdrdwdkYae&ma[mif;udk jyef&a&;twGuf bDvl;
wkdYonf urf;odkYwufí a&S;OD;rGefwkdYESifhtcgtm;avsmfpGm ppfqifcJhMu
onf/ rEkdifonf\tqkH;ü tcsKdUyifv,fwGif;&Sd uRef;rsm;odkY a&TUajymif;
cJhonf/ tcsKdUrSm ,ck oxkHjzpfaom&u©yl&NrdKUudk wnfaxmifcJh\/ a&S;
OD;rGefwkdYtiftm;rsm;vmaomtcg bDvl;wdkYonf xkda'orSmyif awmif
bufodkY a&TUajymif;cJhMu[efwl\/
bDpD 250-cefY &SifaomeESifh&SifOwå&rax&f 2-yg;onf ok0PÖ
blrdodkY omoemjyKa&mufcJhum ax&0g'omoem\tpudk þEkdifiHwGif
ysKd;axmifcJhonf[k tqkd&Sdonf/ þa'o&Sd auvmoawmifrSm yk*Hacwf
usefppfom;rif;BuD;ESifh[Hom0wD "r®apwDrif;wkdY txGwftjrwfxm;&m
Ak'¨omoem\tcsuftcsma'owck jzpfayonf/
ok0PÖblrdEkdifiHom;wkdYonf qifzrf;0goemygí qifudk pD;eif;
MuaMumif;? qifrsm;aovQif qifpG,fudk Ekwf,lMuaMumif;? xkdNrdKUrS t
wGif;ydkif;odkY oGm;aom ukef;vrf;c&D;udkvkdufvQif ]vif,ef}ac:EkdifiHwck
&SdaMumif;? þEkdifiHwGif vlOD;a&pnfum;í Ak'omoemxGef;um;aMumif;
ESifh at'D 300-cefYu a&;aom w&kwfrSwfwrf;wGifawGU&\/
AdkvfrSL;b&Sif
67
AdóEkd;NrKdU
þrSwfwrf;vm taxmuftxm;rsm;t& ]vif,ef}rSm ,ck
AdóEkd;NrdKUa[mif;[k ,lq&ef&Sdayonf/ AdóEkd;NrdKUa[mif;onf rauG;
c&kdif {&m0wDjrpf\ta&SUbuf vufwufi,fwckjzpfaom ,if;acsmif;
0Srf;\taemufpGef;wGif &Sdonf/ þNrdKU\pD;yGm;a&; ausmaxmufaemuf
cHe,frSm þ,if;acsmif;0Srf;yifjzpf\/ ,if;acsmif;0Srf;rSm ajrMoZmaumif;
í pyg;pkdufysKd;Ekdifonf/ yk*Hacwf a&S;OD;jrefrmwkdY wnfaxmifcJhí orkdif;
pOfwGif xif&Sm;cJhaom awmifwGif;BuD;NrdKUonf þacsmif;0Srf;\ta&SUpGef
wGif &Sdonf/
AdóEkd;NrdKUrSm at'D 1-&mpkxufaemufrusbJ wnfcJhaom NrdKU
jzpf\/ NrdKUom;wkdYrSm rGef*kdvGKdufvlrsKd;EG,f wdAufjrefrmtEG,f0ifbmom
pum;udk ajymaom a&S;OD;ysLrsm;jzpfMuonf/ þEkdifiHi,frSm ysLya'o
&mZforkdif;\tpyif jzpfonf/
w&kwfESifhtdEd,udk qufoG,fay;xm;aom ukefonfukef;vrf;
rBuD;wGif {&m0wDjrpfudk jzwfonfhae&mrS {&m0wDjrpfudk vdkufonfh
awmifbufvrf;cGJwck &SdcJhonf/ ,if;vrf;cGJtwkdif;vkdufaomf waumif;
ESifhAdóEkd;udk jzwfí yifv,furf;odkY a&mufEkdif\/
,if;rSwqifh tdEd,EkdifiHawmifydkif;odkY qufoGm;Ekdifonf/ tdEd,
awmifydkif;rS ukefonfwkdYonf þawmifbufvrf;ckvyf ysLwkdY\a'o
jzpfaom AdóEkd;wGif ukefonfpcef;zGifhcJh[ef wl\/ þNrdKUa[mif;wGif
awGU&aom ,Ofaus;rIqkdif&m taxmuftxm;wkYdrSm tdEd,EkdifiHawmif
ykdif;ESifhqufoG,faeonfudk awGU&\/ oa&acwå&m,Ofaus;rIvu©Pm
rsm;udkvnf; AdóEkd;wGifawGU&\/
AdóEkd;NrdKUa[mif;rSm av;a'gifhruswus? NrdKU&kd;wefwkdif;ESifhusKH;
rsm; &Hvsuf&Sdonf/ NrdKUaeNrdKUcif; us,f0ef;onf/ NrdKUwGif;ü awmifajrmuf
wef;aeaom wefwkdif;BuD;wckonf NrdKUudk ta&SUjcrf; taemufjcrf;[k
ESpfjcrf;cGJxm;\/ ta&SUjcrf;wGif NrdKUwGif;om;wkdY\&du©mtwGuf pdkufysKd;
cif;rsm;om &Sd\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
68
taemufjcrf;wGif eef;awmfa[mif;ESifhomoemtaqmufttkH
rsm;&Sdí vlae&yfuGufjzpfonf/ a&S;a[mif;acwf ppfqifrIwGif NrdKUudk
0ef;&HwkdufckdufMuonfjzpf&m þwdkufckdufrIudk Mum&SnfckcHEkdif&ef NrdKUudk
us,f0ef;pGm wnfaqmufí NrdKUwGif;üyif pm;a&&du©mxkwfvkyfEkdif&ef
pDpOfxm;csufjzpfonf/
NrdKUwGif;aevlwkdYrSm tkyfpkd;olya'o&mZfrsm;ESifholwkdYudk tvkyf
tauR;jyKolrsm;jzpf[ef wl\/ omrefwkdif;oljynfom;? tvkyform;?
v,form;wkdYrSm ,if;acsmif;vGifjyifü jyefYESHYaexkdifcJhonf/
AdóEkd;EkdifiHom;wkdYonf oH\tvkH;udk aumif;pGmodcJhMu\/ EkdifiH
om;wkdY\t"duukefxkwfvkyfief;rSm pyg;pkdufysKd;rIjzpfonf/ yef;&H? yef;
bJ? yef;wOf;? yef;xdrf? yef;warmh? ajrtkd;vkyfief;? a&mifpkHykwD;vkyfief;
i,fwkdYudk jyKvkyfwwfonfhtEkynmADZ&SdaeMuNyDjzpf\/
,ufuef;twwfudkvnf; wwfodMuNyD;[k ,lqbG,f&m&Sdonf/
at'D 2-&mpku tdE´d,awmifydkif;wGif tokH;jyKcJhonfhjA[®Dtu©&mESifh
&kdufESdyfxm;aom ajrwHqdyfwckudkvnf; awGU&ojzifh xkdacwfuyif t
u©&mESifhpmaya&;om;rItwwf a&mufcJhNyD[k qkdEkdif\/
tdE´d,EkdifiHawmifydkif;rS &kyfyGm;qif;wkawmfrsm;udk ukd;uG,f,kH
MunfrIr&Sdao;aom Ak'omoem*kdPf;\udk;uG,f,kHMunfrIonf AdóEkd;
NrdKUodkYa&mufcJhNyDjzpfaMumif; tckdiftrm od&ayonf/
AdóEkd;EkdifiHi,f\vkyfom;jynfolwkdYrSm tkyfpkd;aom ya'o&mZf
rsm;ESifholwkdY\cHwyfNrdKUBuD;wkdYudk rdrdwkdY\b0vkHjcHKa&;twGuf t"dutm;
jzifh trSDjyKcJhMu&onf/
þEkdifiHrSm at'D 1-&mpkcefYwGif a&S;OD;ysLwkdYonf axmifcJhaom
tdEd,toGifudk aqmifonfhEkdifiHjzpf\/ ESpf&Snfvrsm; aexdkifcJhNyD;aemuf
NrdKUonf wBudrfysufcJh&onf/ wzef jyefvnfwnfaxmifí aexkdifvm
cJhMu&m at'D 5-&mpkavmufwGif oa&acwå&mysLwkdYESifhppfrufjzpfí
ysufokOf;cJh&ayonf/
AdóEkd;NrdKU\tcef;rSm jrefrmEkdifiHysLwkdY\orkdif;pOfwGif a&S;OD;
vufrGeftcef;jzpfonf[k rSwfom;&ayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
69
waumif;
uomc&kdif {&m0wDjrpf\ta&SUbufurf;ay:wGif&SdcJhaom w
aumif;rSmvnf; ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;\a&S;usvSaom tcsuft
csmNrdKUBuD;wNrdKU jzpfonf/ waumif;rSm wdAufjrefrmbmompum; t
EG,f0ifoufwkdY\NrdKUawmfjzpf\/
waumif;EkdifiHonf taemufzuf rPdyl&jynf? ta&SUbuf &Srf;
ukef;jyifjrifh\tajc? awmifbuf jrefrmEkdifiHtv,fydkif; yk*HNrdKUavmuf
xd us,fjyefYcJh[efwl\/ tkyfcsKyfa&;tmPmpufonf þa'orsm;txd
jyefYESHYonf[k twdtusrqkdEkdifonhfwkdifatmif a&S;oufwkdYonf þa'
orsm;txd jyefYESHYa&mufcJhaMumif;udkum; qkdEkdifayonf/
rPdyl&jynfukdjzwfí tdE´d,jynfudk oGm;aom a&S;ukefonf
vrf;ESifhawmifbufyifv,fodkYoGm;aom c&D;vrf;wkdYay:wGif wnf&Sdae
ojzifh waumif;onf tdEd,ESifhw&kwfjynf,Ofaus;rIrsm;udk &&SdEkdifonfh
ae&mwGif &SdcJhayonf/ cefYnm;aom NrdKU&kd;NrdKUwmrsm; &Sdonfhya'o&mZf
NrdKUwNrdKU jzpfonf/ þNrdKUudk pepfwus wl;az:jcif; r&Sdao;ojzifh þ
NrdKUtaMumif;udk AdóEkd;NrdKUavmuf rod&ao;ay/
þa'owGif yk*Hacwfu BuD;pdk;cJholwkdYrSm oufbmompum;
tpk0if u'l;rsm;jzpfonf/ yk*HacwfwGif oif;wGJNrdKU[kxif&Sm;onf/ yk*H
acwfysufonfh (1300-at'D)xdyif ta&;ygaom NrdKUwNrKdUjzpf\/ a&S;
u woD;wjcm;&SdcJhaomfvnf; yk*Hem;a#mif;rsm; rif;vufxufrSpí yk*H
EkdifiHESifhwyl;waygif;wnf;jzpfcJhonf/ yk*Htaemf&xmrif;vufxufwGif
waumif;udk txl;ta&;xm;cJhí waumif;udk A[dkjyKaom u'l;wkdYESifh
&if;ESD;pGm qufqHcJh[ef wl\/
a0omvDEkdifiH
&ckdifwkdif; ukvm;wefjrpfESifhavhNrdKUjrpf0Srf;wkdYwGif ay:aygufaom
a0omvDEkdifiHonf rnfrQa&S;usonfudk twdtusrqkdEkdifao;ay/ t
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
70
csuftcsmjzpfaom a0omvDNrdKUa[mif;rSm ajrmufOD;ac:NrdKUa[mif;\
ajrmufzuf 6-rkdifcefYtuGmwGif &Sdonf/ NrdKUaeNrdKUxm;rSm t0ef;t0kdif;
ykHjzpfonf/ AdóEkd;NrdKUuJhodkYyif us,f0ef;onf/ þNrdKUudk wnfaxmifcJhol
wkdYrSm tif'dktma&,eftEG,f0if tdEd,ajrmufydkif;om;wdkY jzpfonf/
xdkNrdKUwGif a&S;OD;pGm xGef;um;cJhaom udk;uG,f,kHMunfrIrSm od0
ewfudk;uG,faom [dE´L0g'jzpfonf/ aemufydkif;wGif Ak'¨omoema&muf
cJhonfh taxmuftxm;rsm;udk awGU&onf/ xkdorkdif;acwfOD;avmufu
ukvm;wefESifhavhNrdKUjrpf0Srf;wGif&SdcJhaom wkdif;&if;om;wkdYrSm ]r*kd}rsm;jzpf
[efwl\/ a0omvDNrdKUudk tajcjyKaom ya'o&mZfwkdYonf pyg;aumif;
pGmxGufonf/ þjrpf0Srf;rsm;ae vlrsm;udk BuD;pdk;tkyfcsKyfcJhí tdEd,ajrmuf
ydkif; pmay,Ofaus;rIESifhudk;uG,f,kHMunfrIwkdYudk usifhokH;cJholrsm; jzpfonf/
a0omvDjynfonf a&S;OD;jrefrmrsm;(&ckdifrsm;)a&TUajymif;a&muf
&Sdvmonfh 10-11-&mpkESpfrsm;txd &SdcJhonf[k ,lq&ayonf/
ok0PÖblrd? AdóEkd;? waumif;ESifha0omvDwkdYrSm ya'o&mZf
EkdifiHi,frsm; jzpfonf/ xdkEkdifiHi,fwkdY\tokdif;t0kdif;twGif; aexkdifcJh
Muaom wkdif;oljynfom;wkdY\vlaerIb0udk zefwD;csKyfudkifcJhaom tzGJU
tpnf;jzpfonf/
þtzGJUtpnf;wkdYxuf BuD;rm;aomya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;
udk at'D 5-&mpkavmufrSpí jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif awGUEkdifay
onf/ þvlYtzGJUtpnf;rSm oa&acwå&mudk tajcjyKonfh'kwd,ysLacwf
\ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;aywnf;/
ààààààààà
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
72
orkdif;OD;bkHajracwfrS ya'o&mZfodkY ul;ajymif;rIjyóem
ysLacwftaMumif;udk rqkdrD jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&S
EkdifiHwkdYwGif vlaerIb0onf ya'o&mZfodkY ajymif;vJcJhjcif;ESifhpyfvsOf;
í tcsufESpfcsufudk az:jyvkdonf/
yxrtcsufrSm þa'ovlYorkdif;wGif orkdif;OD;bkHajracwfrS
ya'o&mZfacwfodkY wkduf&kdufajymif;vmcJh&oavm? pyfMum;wGif Oa&my
EkdifiHrSmuJhodkY aus;ydkif uRefydkifpepf&SdcJhoavm[laomtcsuf jzpfonf/
'kwd,tcsufrSm ya'o&mZfpepf ay:aygufvmykHrSm aus;ykdif
uRefydkifpepfwGifrS odkYr[kwf ,if;pepf\ya,m*,SOfrIjzifh ay:aygufvm
&jcif;avm odkYr[kwf rnfokdYay:aygufvmcJhoenf;/
uRefvlwef;pm;
yk*Hacwf vlYtzGJUtpnf;wGif uRefvlwef;pm; twefrsm;rsm;&Sd
aMumif; tckdiftrmod&onf/ ysLacwfysufpOf(835-at'D)u eefausmuf
wkdYonf ysLtrsm;udk okYHtjzpfzrf;oGm;í uReftjzpf apxm;aMumif;od&
onf/ ysLtxufwef;vTmwkdYwGif udk,fvkyfuRefrsm;&SdaMumif;vnf; od&
onf/ þxufapmí uRefvlwef;pm; &Sd r&Sdudk taxmuftxm; tckdif
trmESifhrod&ao;ay/
AdkvfrSL;b&Sif
73
odkYaomf yk*HESifhysLacwfwkdYwGif uRef&Sdonfudk axmufí ya'
o&mZfacwfOD;tpydkif;jzpfaom aMu;acwfwGifvnf;aumif;? v,f,m
pdkufysKd;rIudk od&SdvmNyD;aemuf bkHydkifqkdifrIrS yk*¾vduydkifqkdifrIodkY ul;ajymif;
onfhumvwkdYwGif uRefvlwef;pm; &SdcJhNyD[k oG,f0kdufí ,lqEkdifayonf/
taemufEkdifiH uRefpepfESifhrwlykH
uRefvlwef;pm;yif &Sdvifhupm; yk*Hacwf uRefwkdY\vlrIa&; t
ajctaeESifhvlrIqufqHa&;tajctaeudk axmufí ta&SUawmiftm&S
uRefpepfonf Oa&myESifhtaemufEkdifiHwdkYwGif acwfwacwf[k cGJjcm;qkd
&avmufatmif rsm;jym;í tjcm;vlwef;pm;wkdYu wd&pämefwrQ oabm
xm;qufqHaom uRefpepfrsKd;um; r[kwfay/ vlvlcsif;n§mwmrI? t
Muifemw&m; xm;wwfrIwkdYrSm ta&SUawmiftm&Som;wkdY\a,bk,sADZ
p&dkufjzpfonf/
xkdrSwyg; u&kPmarwåmESifhapwemt&if;cHrIudk ydkrkd&ifhoefap
onfhAk'¨0g',Ofaus;rIudk &vmMuolrsm;jzpfonf/ yk*Hacwf uRefwkdY\
tajctaersm;udk axmufívnf;aumif;? txufwGifqkdcJhaom t
aMumif;rsm;udk axmufívnf;aumif;? ta&SUawmiftm&Sü Oa&myESifh
taemufEkdifiHwkdYwGifay:aygufcJhaom aus;ydkif uRefydkifpepfrsKd; r&SdcJhwef
&m[k ,lqjcif;jzpfayonf/
tdEd,rS wifoGif;vmaom ya'o&mZf
'kwd,tcsufjzpfaom ya'o&mZfpepf ay:aygufvmykH t
aMumif;udk txufwGif &Sif;vif;az:jycJhNyD; jzpfygonf/ jznfhpGufaz:jy
vkdaomtcsuf tenf;i,f&Sdygonf/ ajymif;vJvmaom tajctaet&
yk*¾vduykdifpepfay:cJhonf/ aMu;vufeufydkifolwkdYu BuD;pdk;vmonf/
þodkYjzifh a'oduya'o&mZftoGifaqmifaom ya'o&mZfpepf
pwifcJhonf/ pepfqkdonfhwkdifatmif tpOftvmESifhxkH;wrf;enf;emt&
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
74
pepfwusjzpfaomya'o&mZfpepf[k rqkdomay/
þumvwGif tdEd,om;rsm; a&muf&Sdvmonf/ olwkdYonf ya'
o&mZfpepfjzifh aevmcJhonfrSm umvMumjrifhMuNyDjzpfonf/ olwkdYxHrS
&&Sdaom topftqef;jzpfonfhvlrIpD;yGm;a&; tcsuftvufwkdYwGif þ
ya'o&mZfpepfvnf; ygvmonf/
þpepfvTrf;rkd;rIaMumifh ta&SUawmiftm&SwGif ya'o&mZfpepf
onf ckdifNrJvmcJh\/ okdYjzpfívnf; tdEd,toGifaqmifaom ya'o&mZf
EkdifiHrsm;[laom tac:ta0:udk okH;pGJxm;jcif;jzpfayonf/
vlYabmifb0 acwfajymif;vJvmykHrSm taemufESifhxyfwlr[kwf
jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'owGif ya'o&mZfpepfay:
aygufcJhonfrSm tajccHtm;jzifh rSefaomfvnf; pepfwusjzpfaom ya'
o&mZfpepfrSmrl tdE´d,EkdifiHrS oGif;,lvmaom pepfjzpfonf[kqkdvkday
onf/
odkYjzpf&um; ta&SUawmiftm&Sa'oorkdif;rwifrDacwfESifhorkdif;
acwfOD;umvtwGuf vlYabmifb0ESifhacwfajymif;vJykHonf Oa&mywkduf
ESifhajrxJyifv,fywf0ef;usifa'o vlYabmifb0acwfajymif;vJykHrsKd;ESifh
xyfwlxyfrQjzpfonf[k rrSwf,ltyfay/
ysLya'o&mZfacwf jrefrmEkdifiH
od&Sd&orQaom taxmuftxm;rsm;t& 1-&mpkat'DcefYrS 9-
&mpktv,fydkif;avmuftxdjzpfaom umvudk jrefrmEkdifiHorkdif;wGif ysL
ya'o&mZfacwf BuD;pdk;cJhaomumv[k omreftm;jzifh ac:qkdEkdif\/
ppfawmif;jrpf0uRef;ay:ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:wkdYwGif ok0PÖblrdEdkifiH
ukvm;wefESifhav;NrKdUjrpf0Srf;wGif a0omvDEdkifiHwkdYonf þysLya'o&mZf
acwfESifhtNydKif xGef;um;cJhonf[k rSwf,l&ef&Sdayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
75
ysLEkdifiH 2-EkdifiH
1-&mpkcefYrS 9-&mpkESpfrsm;tv,favmufxd Mumanmif;cJhaom
ysLya'o&mZftapmydkif;ESifhtaemufydkif;(okdYr[kwf yxrysLEkdifiHESifh'kwd,
ysLEkdifiH)[k ESpfydkif;cGJjcm;Ekdif\/ tapmykdif;udk 1-&mpkcefYrS 5-&mpkcefYxd[k
vnf;aumif;? aemufydkif;udk 5-&mpkcefYrS 9-&mpk tv,fcefYxdvnf;
aumif; cGJjcm;owfrSwfEkdif\/ tapmydkif;jzpfaom ysLyxrEkdifiH\NrdKUawmf
rSm AdóEkd;NrdKUjzpfonf/ aemufydkif;jzpfaom ysL'kwd,EkdifiH\NrdKUawmfrSm
oa&acwå&mjzpfonf/ ysLNrdKUawmfwckjzpfonf[k od&SdowfrSwfxm;aom
a&Tbdkc&kdif [efvif;BuD;NrdKU\acwfumvudk twdtusrqkdEkdifay/
[efvif;jyóem
[efvif;rSm oa&acwå&m ysufNyD;aemufrS wnfaxmifcJhaom
ysLNrdKUjzpfonf/ [efw&kwfjynfESifhqufoG,fcJhaom ysLNrdKUrSm [efvif;
jzpfonf/ at'D 832-wGif eefausmufwkdY wkdufckdufí ysufcJh&aom ysL
NrdKUrSmvnf; þ[efvif;yifjzpfwef&m\[k q&mBuD;vk(pf)u ,lqonf/
þysLNrdKUa[mif;okH;NrdKUwGif wl;az:awGU&Sdcsufrsm;udk EIdif;,SOfMunfh
NyD;aemuf [efvif;onf ,Ofaus;rI tcsuftvufwkdYü AdóEkd;ESifhydkí
eD;pyfaMumif; a&S;a[mif;okawoeXmeu awGU&SdcJhonf/
tjcm;tjcm;aom taxmuftxm;oufaorsm;udk tajcjyKNyD;
aemuf þysLNrdKUBuD;okH;NrdKU ay:aygufxGef;um;cJhaomtpOfrSm yxrAdó
Ekd;? 'kwd,[efvif;? wwd,oa&acwå&mjzpfonf[k ,lqbG,f&m&Sd
onf/ [efvif;onf AdóEkd;ysufNyD;aemuf odkYr[kwf AdóEkd;acwfaemuf
ydkif;wGif ay:aygufcJhaomNrdKUjzpfonf/ AdóEkd;ESifhtquftoG,frsm;cJh
aom NrdKUjzpfzG,f&m &Sdayonf/
a&S;a[mif;okawoeXmeonf [efvif;NrdKUa[mif;udk tawmf
twef wl;az:&SmazGí okawoejyKcJhNyD; jzpfonf/ ,if;okawoevkyf
ief;qkdif&m tpD&ifcHpmay:xGufvmaomtcgwGif [efvif;taMumif;udk
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
76
ydkrkdod&SdEkdifrnf[k ,lq&onf/ a&S;uawGU&Sd&csufrsm;udk axmufí ,Of
aus;rIqkdif&mwdkYwGif [efvif;onf AdóEkd;NrdKUa[mif;ESifhydkrkdeD;pyfaMumif;
? odkYaomf ,Ofaus;rIqkdif&mwkdYwGif [efvif;onf AdóEkd;,Ofaus;rIxuf
rsm;pGm omvGefwkd;wufaeNyDjzpfaMumif; od&onf/
yxrysLEkdifiH
(1-&mpkcefYrS 5-&mpkcefYxd)
yxrysLEkdifiHjzpfaom AdóEkd;EkdifiHtaMumif;udk a&SUydkif;wGifaz:
jycJhNyD; jzpfonf/ at'D 5-&mpkavmufwGif oa&acwå&mysLEkdifiHESifhppf
rufjzpfí þEkdifiHysufokOf;&aMumif;udkvnf; qkdcJhNyD; jzpfonf/
'kwd,ysLEkdifiH
(500-at'DcefYrS 832-at'Dtxd)
oa&acwå&mudk tajcjyKaom 'kwd,ysLEkdifiHrSm xkdacwfu
urÇmodEkdifiHBuD;wckjzpf\/ acwfNydKif[efw&kwfjynf? yg&Sif;EkdifiH? tm&Ad
EkdifiH? ,ck tif'dkeD;&Sm;EkdifiHwkdY\acwfNydKifpmaywkdYwGif þEkdifiHtaMumif;
udk awGU&SdEkdifonf/ acwfNydKifr[kwfbJ rsm;pGmaemufusrS a&;om;cJhaom
jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGif yg&Sdonfh þEkdifiHwnfaxmifcJhykHtaMumif;rSm
'EÅm&D('@m&D)qHvSonf/
þ&mZ0ifusrf;wkdYxuf a&S;usaom usefppfom;rif;BuD;\a&TqH
awmfapwD(jynfNrdKU)ausmufpmwGif jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmefjyKonfhESpf
(544-bDpD)wGif AdóEkd;&aoh*0Hywd? odMum;rif;? 0doMuKHewfom;? uw
urÜe*g;rif;wkdY yl;aygif;í oa&acwå&mNrdKUudk wnfrnfjzpfaMumif;? xkd
NrdKUonf ESpfaygif; 1200(656-at'Dxd)wnfwefYrnfjzpfaMumif; jrwfpGm
bk&m;u Asm'dwfay;cJh[ef az:jyxm;\/
yk*Hacwfuwnf;uyif a&S;usvSaom þNrdKUawmftaMumif;rSm
,if;xufa&S;usaom AdóEkd;NrdKUawmftaMumif;ESifha&maxG;aeNyD[k xif
AdkvfrSL;b&Sif
77
rSwfzG,f&m jzpfonf/
a&S;a[mif;okawoe taxmuftxm;ESifhacwfNydKifEkdifiHjcm;
pmaytaxmuftxm;rsm;t& cefYrSef;od&Sd&aom þNrdKU\orkdif;tusOf;
rSm þodkYjzpfonf/
oa&acwå&mNrdKUawmfESifhysLya'o&mZfrsm;
jynfNrdKU\ta&SUawmif 5-rkdifcefYuGm ,ckarmfZmrD;&xm;blwm
&kHrSm ]oa&acwå&mNrdKU}a[mif;\tv,fA[dkavmufwGif &Sdonf/ oa&
acwå&m(toa&&Sdaom v,fajr)[laomtrnfrSm tdEd,EkdifiH Mo&dó
e,f r[me'Djrpf0&Sd yl&DNrdKU\a&S;trnfjzpfonf/ þonfudk axmufí
'kwd,ysLEkdifiHESifhMo&dóe,f\qufpyfrIudk cefYrSef;Ekdifonf/
,ckaomf yifv,fESifhrkdifESpf&mausmf uGmaeaomfvnf; 5-&mpk
at'DcefYuaomf þrQuGma0;onf r[kwfay/ xkdpOfu NrdKUonf {&m0wD
jrpf0uRef;ay:xdyfavmufwGif {&m0wDjrpfcGJESpfck &Hxm;aom uRef;ay:
wGif &SdcJh[efwl\/ NrdKU\ta&SUajrmufzuf tif;BuD;udk ,aeYwkdif yifv,f
[kac:aejcif;rSm pdwf0ifpm;bG,f jzpfonf/
NrdKU\tpDt&if
NrdKU\taemufzufwGif jrifAm[kawmif&Sdonf/ ,if;\aemuf
zufwGifrS {&m0wDjrpf&Sdonf/ AdóEkd;ESifh[efvif;wkdYuJhodkYyif jrpfESifhvuf
vSrf;a0;&mwGif awmifjcm;í wnfaeonf/ NrdKU\yHkoP²mefrSm puf0kdif;
ruswus jzpfonf/ tus,ft0ef;rSm pwk&ef; 5-rkdifausmf&Sdonf/ NrdKU
\rsufESmjyifonf taemufawmifrS ta&SUajrmufzufodkY qifajcavQm
wjznf;jznf; edrfhqif;oGm;onf/
NrdKUajrmufydkif;rSm v,f,mpkdufysKd;a&;twGuf oD;oefYxm;onf/
awmifbufydkif;wGif eef;awmf&m? vlae&yfuGufESifhomoemhtaqmuf
ttkHrsm;&Sdonf/ NrdKUwGif; tzufzufwGif a&wGif;a&Ekwfajrmif;rsm;?
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
78
aomufa&okH;a&uefrsm;? usKH;rsm;&Sdonf/ þtpDt&ifrsm;rSm AdóEkd;
tpDt&ifrsm;uJhodkYyif jzpfonf/
NrdKUawmfrSm AdóEkd;xuf us,f0ef;aom cHwyfBuD;jzpfonf/ þ
NrdKUBuD;rS þacwfjrefrmEkdifiH ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;\tcsuftcsm
jzpfonf/ ya'o&mZfacwfppfrIa&;&mESifhudkufnDatmif pD&iftyfaom
ya'o&mZfwkdY\tpDtpOfjzpfonf/
EkdifiHtus,ft0ef;
NrdKU\awmifbufESifhajrmufzsm;wGif cHNrdKUi,frsm;&Sdao;onf/ NrdKU
umuG,frItpDtpOfrsm;jzpfonf/ ,if;wkdYtjyif NrdKUBuD;\tcsKdUae&mwGif
NrdKU&kd; 2-xyfxm;onfvnf; &Sdonf/ 3-xyfxm;onfvnf; &Sdonf/ xk
x,fBuD;rm;í jrifhvSaom tumtuG,f ukef;wef;BuD;rsm;jzpf\/ om
reftm;jzifh Munhfaomf ,cktcgwGif awmif&kd;wef;rsm;ESifhwlaeonf/
þrQBuD;us,fcrf;em;aom aejynfawmfrS tkyfpkd;aom ysLwkdY\
'kwd,EkdifiHonf w&kwfrSwfwrf;rsm;tqkdt& vGefpGmus,f0ef;onf/ jrpf
BuD;em;avmufrS oHvGifjrpf jrefrmEkdifiHudk jzwf0ifonfhae&mavmuft
xd qufay;xm;aomae&mrSm 'kwd,ysLEkdifiH\ta&SUajrmufe,fedrdwf
jzpfaMumif; w&kwfrSwfwrf;rsm;u qkdonf/
þe,fedrdwfrSm eefapm(eefausmuf
Ä
)EkdifiHESifhtpyfjzpfonf/ 'k
wd,ysLEkdifiH\MoZmvTrf;rkd;rIonf taemufzuftdE´d,jynfta&SUydkif;?
ta&SUbufuarÇm'D;,m;EkdifiHawmifbufyifv,ftxd a&mufaMumif;
w&kwfrSwfwrf;rsm;u qkdonf/
Ä
]eefausmuf}[lonfrSm &Srf;toHxGufjzpfonf/ ]eef}rSm w&kwfpum;jzpfí ]awmif
buf}[k t"dyÜg,f&onf/ ]ausmuf}rSm &Srf;pum;jzpfonf/ ]tBuD;tuJ? t&Sifocif}
[kt"dyÜg,f&onf/ odkYaomf ]ausmuf}[laomtoHxGufudka&;aom &Srf;a0g[m&ESifh
a&S;jrefrma0g[m&wkdYrSm ]p0f}jzpfonf/ þ]p0f}udk &Srf;wkdYu tokH;rrsm;rD a&S;jrefrm
wkdYu ydkí okH;pGJcJhonf/ (p0f?apm)rSm jrefrma0g[m&]pdk0f(pkd;)}ESifhxyfwljzpfonf/ rl
&if;usí ydkrkdrSefuefonf[k ,kHMunfojzifh ]eefausmuf}udk ]eefapm}[kjyifqifa&;om;
ygonf/
AdkvfrSL;b&Sif
79
vufatmufcHEkdifiHaygif; 18? cHNrdKUaygif; 9? wkdif;&if;om;vlrsKd;
pkaygif; 298-yg0ifonf[kqkdonf/ þtqkdwkdYrSm us,f0ef;vSonf/
w&kwftaxmuftxm;udk axmufcHonfhtjcm;taxmuftxm;rsm;udk
vnf; rawGU&ao;ay/
a,bk,stm;jzifhqkdaomf ysLEkdifiHonf ajrmufzufeefapmEkdifiH
ESifhtpyf? awmifbuf yifv,ftxd us,fjyefYí ta&SUtaemufe,fed
rdwfwkdYrSm obm0e,fedrdwfrsm;jzpfaom taemuf&kd;rESifhoHvGifjrpfwdkY
xdom a&mufrnf[k cefYrSef;Ekdifayonf/
ya'o&mZfrsm;
jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGif oa&acwå&mü tkyfpkd;cJhaomrif;BuD;
rsm;taMumif;udk qkd&mü plVmorÇ0? r[morÇ0? 'Gwåaygifrif;BuD;wdkYESifh
pí okynmem*&qdEérif;ESifhqkH;xm;onf/ a&S;a[mif;okawoe t
axmuftxm;rsm;jzpfaom rif;wkdY\ausmuft&kd;tkd;pmrsm;t& oa&
acwå&mwGif at'D 673 rS 710
_
txd tkyfpkd;cJhaomrif;wkdYrSm...
ol&d,0du&r...eef;ouf 15-ESpf
[&d0du&r.....eef;ouf 7-ESpf
oD[0du&r....eef;ouf 23-ESpfwkdY jzpfaMumif;od&onf/
þ0du&rrif;qufESifhtNydKif tkyfpkd;cJhonf[k,lq&aom 0g&f
refrif;qufvnf; &Sdao;onf/ EkdifiH 2-ckuGJaecJh[efwl\/ uGJaeaom
tjcm;EkdifiHrSm rnfonfhysLEkdifiHjzpfonfudk rod&ay/ 0g&frefrif;qufyif
Z,pE&0g&frefrif;om;onf [&d0du&rrif;om;\tudkjzpfaMumif; oD&d
y&bk0g&frefrif;ESifhrdzk&m; oD&dy&bka'0DwkdYvnf; &SdcJhaMumif; od&onf/
_
t&kd;tkd;pmwGif ysLckESpfouú&mZfudk ay;xm;onf/ w&kwfrSwfwrf;rS a&S;a[mif;
ypönf;ESifhpmwkdYudk axmufí ysLouú&mZfrSm 638 rSpaom aumZmouú&mZfyifjzpf
wef&m\[k ynm&Sifrsm;u ,lqMuonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
80
[efw&kwf&mZ0ifa[mif;wGif ysLrif;\trnfrSm r[m&mZm?
eef;&if;0ef\trnfrSm r[maoemjzpfaMumif; omrefrQom az:jyxm;
onf/
'kwd,ysLEkdifiH\ya'o&mZfpepfrSm yxrEkdifiH\ya'o&mZfpepf
xuf rsm;pGmBuD;xGm;us,fjyefYaeNyDjzpfonf/ þumvwGif ysLya'o&mZf
pepfonf txGwftxdyfodkY a&mufcJhonf[k qkdEkdifayonf/
'kwd,ysLEkdifiH pD;yGm;a&;
pD;yGm;a&;tajccHrSm v,f,mpdkufysKd;rIyif jzpfonf/ AdóEkd;acwf
rSmxuf ydkrkdus,fjyefYonf/ ysLEkdifiHwGif pyg;? ESHpm;ajymif;? ajymif;ESifhyJ
rsKd;pkHjzpfxGef;onf/ *sKHESifh*kHavQmfyifrsm; rjzpfxGef;/ MuHyifrsm;rSm ajco
vkH;&kd;avmufBuD;atmif jzpfxGef;onf[k w&kwfacwfNydKifrSwfwrf;u qkd
onf/
v,fpyg;pkdufysKd;rIonf wkd;wufjzpfxGef;cJhonf/ us,fvnf;
us,fjyefYcJhonf/ wl;ajrmif;ESifha&oG,fpkdufysKd;rIudkvnf; odcJhMuNyD;jzpf
onf/ EkdifiHjcm;qufqHrI rsm;jym;vmonfESifhtrQ oD;ESHyif topftqef;
rsm; a&muf&SdpdkufysKd;cJhMuNyD[k ,lq&onf/
vufrIynm
awmifolv,form;vkyfief;tjyif vufrIynmvkyfief;rsm;vnf;
&Sdonf/ vlokH;ypönf;rsm;? omoeduypönf;rsm; jyKvkyfrIwGif rsm;pGmus,f
jyefYvmcJhonf/
tEkynmvuf&mvnf; tHhMobG,faumif;avmufatmif ajymif
ajrmufcJhonf/ yef;bJ? yef;xdrf? yef;yk? yef;&H? yef;warmh? yef;wsOf;? Adok
um? ajrtkd;vkyfief;? pOfhvkyfief;? (w&kwfrSwfwrf;t&)rSpí toufarG;
0rf;ausmif; ynm&yfrsm;xGef;um;cJhonf/ a&T? aiG? ausmufrsuf&wem
AdkvfrSL;b&Sif
81
xkwfvkyfonfhvkyfief;? ,if;wkdYudk vlokH;ypönf;tjzpfodkY a&mufatmifjyK
vkyfonfhvkyfief;rsm;vnf; &SdcJhonf/
ukefoG,frI
a&TaiG? ausmufoHywåjrm; <u,f0vSaomEkdifiHjzpfonf/ vkyfom;
jynfolwkdY\xkwfvkyfrI pGrf;tm;aumif;jcif;? EkdifiHjcm;rsm;ESifhul;oef;
a&mif;0,fxGef;um;jcif;? EkdifiHtwGif; ul;oef;a&mif;0,frI aumif;rGef
jcif;wkdYaMumifh þodkY<u,f0csrf;omjcif;jzpfonf/ EkdifiHwGif;wGif ysLwkdY
onf tjcm;wkdif;om;wkdYtm; {&m0wDjrpf0Srf;xGuf ajrtkd;? txnft
0wf(csnfxnf[k,lq&\/)pOfhtkd;? pOfhcGufrsm;udk a&mif;MuaMumif;? ysL
wkdYonf a&T'*Fg;? aiG'*Fg;rsm;jzifh ta&mif;t0,fjyKMuaMumif; w&kwf
&mZ0ifusrf;rsm;wGif qkdonf/
ysL'*Fg;rsm;
ysLaiG'*Fg;trsKd;rsKd;udk jrefrmEkdifiHtESHYtjym;wGif awGU&NyD;jzpf
onf/ tcsKdUa'owGif &mESifhcsDí awGUcJhMu&onf/ t&G,ftpm; 3-rsKd;
&Sdonf/ odkYjzpfí w&kwf&mZ0ifusrf;wkdYu qkdxm;onfhtwkdif; aiG'*Fg;
udk oGef;vkyfí tojymtjzpf tokH;jyKonfrSm ,kHrSm;bG,f&mr&Sday/ odkY
aomf a&T'*Fg;udkum; rawGUbl;ao;yg/ a&Tcsxm;aom aiG'*Fg;rsKd;udkom
awGUbl;onf/
EkdifiHjcm;ukefoG,frI
ysLaiG'*Fg;rsm;udk ,ck ,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;wGif xGef;um;cJh
aom 'Gg&0wDrGefEkdifiHwGifvnf; awGUcJh&onf/ 'kwd,ysLEkdifiHacwfu ysL
wkdY\ukefoG,fa&;onf tdEd,awmifydkif; 'Gg&0wDEkdifiH? rav;uRef;qG,f
ESifhta&SUtdEd,uRef;pkrsm;txd tjyeftvSefa&mufcJhonf/ us,fjyefYcJh
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
82
onf[kqkdbG,f&m &Sdayonf/ ajrmufzuf&Sd eefapmEkdifiHESifhum; txl;
qkdbG,f&m r&Sday/
ya'o&mZfpD;yGm;a&;
þuJhodkY ukefoG,frIxGef;um;jcif;? tzkd;wef&wemrsm;aygjcif;?
vlaerItqifhtwef;jrifhjcif;(vlrIa&;ykdif;udk&Iyg)wkdY&SdcJhí 'kwd,ysLEkdifiH
udk <u,f0csrf;omaomEkdifiHjzpfonf[k qkd&ef&Sdonf/ ,if;odkY <u,f0
onfrSmrSefaomfvnf; 'kwd,ysLEkdifiH\pD;yGm;a&;wGif <u,f0csrf;omí
tqifhtwef;jrifhpGm aeEkdifMuolwkdYrSm ya'o&mZfrsm;? ya'o&mZfwkdY\
todkif;t0kdif;rsm;jzpfaom tkyfpdk;olvlwef;pm;ESifhukefonfBuD;rsm;om
jzpfcJhonf/
vlrsm;pkjzpfí tajccHukefMurf;ypönf;? vlokH;ypönf;xkwfvkyfay;
&aom vkyfom;jynfol ttkyftcsKyfcHvlwef;pm;wkdYrSmum; þukefxkwf
vkyfay;rI\tusKd;tjrwfudk tenf;tusOf;rQom cHpm;Mu&aom ya'
o&mZfpD;yGm;a&;om jzpfaMumif; owdcsyf&ef vkdtyfayonf/
vlrIa&;tajctae
qkdcJhNyD;onfwkdYudk axmuf&Ivsuf ysLwkdY\pD;yGm;a&;tajctaerS
ysLacwfvlrIa&;tajctaeudk omreftm;jzifh cefYrSef;od&SdEkdifygonf/ tkyf
pkd;jc,fvS,fol vlwef;pm;ESifhttkyftpkd; tjc,ftvS,fcH vlwef;pm;[k
vlwef;pm;ESpf&yf&Sd&m jc,fvS,folvlwef;pm;wGif {u&mZfya'o&mZf
rsm;? ukefonfBuD;rsm;ESifhajrydkif&SifBuD;rsm; yg0ifí tjc,fvS,fcHvlwef;
pm;rsm;wGif uRefrsm;? awmifolv,form;rsm;? tvkyform;rsm;ESifhtEk
ynmonfrsm; yg0ifonf/
pD;yGm;a&;onf ajr&Sifya'o&mZfpD;yGm;a&;jzpfonfhenf;wl vl
rIa&;ESifhvlaerItzGJUtpnf;? vlrIqufqHa&;wkdYonfvnf; ajr&Sifya'
o&mZfpepfay:wGif tajcwnfaeonfomjzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
83
aetdrfrsm;
ya'o&mZfwkdY\eef;awmfESifhtaqmifrsm;rSm crf;em;qef;us,f
vSaMumif; acwfNydKifw&kwftaxmuftxm;wkdYu qkd\/ Murf;rsm;ay:
wGif yef;aumfaZmBuD;rsm;ukd cef;vkH;jynfh cif;xm;í eH&Hay:wGif [oFm
jy'g;ponfhta&mifawmufajymifonfh aq;rsm;jzifh jc,frIef;xm;onfh
jyif a&T? aiGwkdYjzifh rGrf;rHwefqmqifxm;\/ Ak'¨bmomzkef;awmfBuD;
ausmif;rsm;udkvnf; þenf;ESifESif rGrf;rHxm;onf/ omrefNrdKUwGif;om;
wkdY\aetdrfrsm;udk opf0g;wkdYjzifh aqmufvkyfcJhí cJ odkYr[kwf oHjzLjym;
rsm;jzifh rkd;xm;onf/ NrdKUwGif;ü omrefvlwkdY\aetdrfrsm; axmifESifhcsD&Sd
í zkef;awmfBuD;ausmif;rsm;rSm &mESifhcsDí&SdaMumif; az:jyxm;onf/
vlrItpOftvm
ysLtrsm;pkrSm Ak'¨0g'Drsm; jzpfonhftm;avsmfpGm uav;oli,f
rsm;onf usm;rçra&G; touf 4-ESpft&G,fodkYa&mufygu OD;jynf;&dwf
í zkef;awmfBuD;ausmif;odkY 0if&onf/ ausmif;wGif &[ef;awmfwkdY\oGef
oifqkH;rrIudk cH,lí pmayoifMum;&\/ toufESpfq,ft&G,fodkYa&muf
aomtcg omoem\tqkH;trwGif oabmaygufolwkYdonf &[ef;
abmifwGifqufaeMuí w&m;oabmraygufEkdifolwkdYonf vl0wfvJ
Muonf[k w&kwftaxmuftxm;rsm;rS od&onf/ &SifjyKjcif;? yOöif;cH
jcif; tpOftvmudk qkdvkd[efwlonf/
þw&kwftaxmuftxm;rsm;udk udk;pm;axmufxm;í ysLacwf
u trsKd;om;rsm;omru trsKd;orD;wkdYyifvQif omoemhabmifodkY0ifcJh
MuonfhtpOftvm&SdcJhonf[k qkd&ayonf/ yk*Hacwfüyif bdu©KeDr(t
rsKd;orD;&[ef;)&SdcJhonfudk axmufí þtqkdudk ,kwådwefonf[k vuf
cHEkdifbG,f&m &Sdonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
84
0wfpmqif,ifrI
ysLacwfwGif ydk;xnfudk odMuNyD;jzpfonf/ ydk;xnf&ufvkyf&mwGif
ygPmwdygwuH usL;vGefrI ruif;aom ydk;wkH;vkH;udk owfjzwfrIygaeo
jzifh Ak'¨0g'Drsm;jzpfMuaom ysLwkdYonf ydk;xnf0wfqifjcif;udk a&SmifMuOf
Muonf/ tdEd,ESifhtquftoG,f&SdaeNyDjzpfí 0g\tokH;ukdvnf; odae
MuNyD[k ,lq&onf/ odkYaomf tckdiftrmum; rqkdEkdifay/ vufyHrdIYrS&
aom csnfjzifh jyKvkyfxm;aomtxnfrsm;udk 0wfaMumif;um; od&\/
trsKd;om;wkdYonf ykqkd;jzLudk cg;ykHpcsí 0wfaMumif;? a&Tyef;yGifh
wkdYjzifh tvSqifxm;aom OD;xkyf? ykvJoG,frsm;udk wGJ&&GJqGJxm;aom
oHyk&mcGHOD;xkyfrsKd;udk aqmif;aMumif;? trsKd;orD;wdkYonf xrDjymudk 0wf
í yk0gyg;rsm;ESifhudk,fudk okdif;jcKHum tprsm;csxm;MuaMumif;/ tdrf
axmifusNyD;trsKd;orD;wkdYonf qHxkH;udk cyfjrifhjrifhxkH;aMumif;? vrf;
avQmufxGufvQif ,yfawmifudkudkifaMumif;? txufwef;vTm trsKd;o
rD;wOD; vrf;avQmufvQif aemufrS ta>ct&H ig;OD; ajcmufOD; ygwwf
aMumif; w&kwftaxmuftxm;wkdYwGif awGU&\/
,Ofaus;rI"avhrsm;
ysLtcsif;csif;awGUvQif vufarmif;udkqkyfudkifNyD; EIwfqufMu
onf/ *g&0jyKaomtcg vufESpfzuf,Sufí OD;nTwfMuonf/ oefY&Sif;
pifMu,frI? oyf&yfrI? wifhwifhw,fw,f&SdrIwkdYudk ESpfoufolrsm;jzpfonf/
ysLwkdYonf pum;enf;Mu\/ at;at;aq;aq; aewwfonf/ oabm
jzL tlpif;olrsm; jzpfonf/ pnf;urf;ao0yfol? w&m;Oya'udk &kdao
vkdufemMuolrsm; jzpfonf/ w&kwfacwfNydKiftaxmuftxm;wGifvm
aom þt&nftaoG;rsm;t& qkdvQif ysLwkdYonf vlrIa&;wGif pHxm;
xkdufolrsm;jzpfonfudk awGU&ayonf/
ysLwkdYonf acwfESifhavsmfnDpGm t,lonf;olrsm; jzpfonf/ ol
wkdYonf aA'ifudk tvGef,kHMunfMuonf/ ysLNrdKUawmftwGif;ü a&SUjzpf
AdkvfrSL;b&Sif
85
zwfq&m? aA'ifq&mtajrmuftjrm;&SdaMumif; w&kwftaxmuftxm;
wkdYu qkd\/
bk&if{u&mZfonfyifvQif wdwfedrdwfaumufNyD; wkdif;a&;jynf
&mudk aqmif&Gufonf/ eef;awmfwGif;ü a&Tacgif;avmif;wvkH;? aiGacgif;
avmif;wvkH; qGJxm;onfqkd\/ NrdKUawmfudk wkdufckdufrnfh&efol ay:
aygufvmaomtcgwGif bk&if{u&mZfonf ,if;acgif;avmif;rsm;udk wD;
í &efoltm; wGef;vSefEdkifrnf rwGef;vSefEkdifrnfudk wdwfedrdwf,lonf/
w&m;Oya'
ysLwkdY\w&m;Oya'wdkYrSm vG,fulí&Sif;vif;onf/ ysLwkdYonf
&kyfykdif;xuf pdwfydkif;wGif wkd;wufzGHUNzdK;rI&Sdaeolrsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/
olwkdYonf Ak'¨jrwfpGmbk&m;\tqkH;trrsm;udk w&m;Oya'tjzpfvkduf
emolrsm;jzpfonf/ jypfrIusL;vGefoludk vufxdyfcwfjcif;? xl;cwfjcif;?
wkyfaESmifjcif;jyK&rnf[k olwkdY\w&m;Oya'wGif ryg&Sday/ &kyfukd tjypf
ay;jcif;xuf pdwfudk tjypfay;onfhpepf jzpf[efwl\/ jypfrIudk wBudrf
wcg usL;vGefolrsm;tm; ajymqkdqkH;ríom vTwfvkdufonf/ 'kwd,t
BudrfusL;vGefvQifrIum; ausmjyifudk ig;csuftxd &kdufESuf\/ ig;csuf
xuf rydkap&[k qkdonf/
olwkdYonf olYtoufowfjcif;udk vGefpGm rkef;wD;&GH&SmMuonf/
NrdKUawmftwGif; olYtoufowfjcif; vkH;0r&Sdap&[kqkdonf/ odkYaomf vl
\toufudk owfolwOD;tm; ysLwkdY\w&m;Oya't& aopm;aoap
onf/
w&m;pD&ifrI
udk,fusifhw&m; vGefpGmaumif;vSaom ysLwkdY\w&m;pD&ifykHrSm
vnf; pdwf0ifpm;bG,f&m aumif;\/ &kyfykdif;xuf pdwfydkif;wGif oefae
olrsm; jzpfonhftm;avsmfpGm w&m;wabmif jzpfvmvQif trSefw&m;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
86
udk jyefvnfokH;oyfapjcif;jzifh trIudk NyD;jywfaponf/ w&kwftaxmuf
txm;rsm;t& ysLwkdY\w&m;pD&ifykHrSm þodkYjzpf\/
ysLESpfOD; w&m;wabmifjzpfvQif rif;{u&mZfxH wkdifMum;&onf/
rif;{u&mZfonf Mum;emNyD; w&m;vkdw&m;cHESpfOD;pvkH;tm; eef;awmf
a&SU&Sd &kyfyGm;awmfBuD;a&SUarSmufodkY oGm;ap\/ &kyfyGm;awmfBuD;\a&SU
arSmufonf ysLwkdY\w&m;&kH;jzpf\/ &kyfyGm;awmfa&SU a&mufaomf ESpfOD;
om; tarT;wkdifrsm;udk rD;n§dí bk&m;udk tm&kHjyK&onf/
xkdaemuf rdrdwkdY tjiif;yGm;&onfhjyóemudkvnf; jyefvnfpOf;
pm;&onf/ þjyóemwGif rdrdwkdYygaeonfhtykdif;wGif rdrdwkdY rSef rrSef
udkvnf; okH;oyf&onf/ rdrdwkdY\tjypfrsm;udk jyefvnfpOf;pm;rdMuaom
tcg ESpfOD;ESpfzuf ajyat;Ekdifonfhenf;vrf;udk awGUMuonf/ þodkYjzifh
NyD;ajyrIudk &oGm;Muawmhonf/ bk&m;a&SUarSmufawmfwGif ysLwkdY pdwft
wGif;üyif rvdrf0HhMuay/
EdkifiHawmftwGif; uyfqkd;rsm; usa&mufvmaomtcgwGifvnf;
bk&if{u&mZfudk,fwkdif tqkdyg &kyfyGm;awmfa&SUodkYoGm;í tarT;wkdifrsm;
rD;n§dNyD;vQif bk&m;udk tm&kHkjyKonf/ uyfqkd;usa&muf&onfrSm rif;{u
&mZf\cRwf,Gif;csufrsm;aMumifh jzpfonf[k ,kHMunfojzifh bk&if{u&mZf
onf &kyfyGm;awmf\a&SUarSmufwGif rdrd\jypfrIrsm;? 'kp&kdufrIrsm;? rw&m;
rIrsm;? cRwf,Gif;csufrsm;udk jyefvnfa0zefokH;oyfonf/
xdkaemuf rdrd\rSm;,Gif;rIrsm;udk trSefwu,f aemifw&í jrwf
pGmbk&m;\a&SUarSmufwGif 0efcsawmif;yefjcif;? 0efcHjcif;jyK&onf/ þodkY
jyKvkyfvQif uyfqkd;rsm;udk ausmfvGefEkdifonf[k ysLwkdY,kHMunfMuonf/
þonfrSm ya'o&mZftkyfcsKyfa&;pepfudk csKyfudkifay;onfh ysLwkdY\t
pOftvmw&yfjzpfonf[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/
udk;uG,f,kHMunfrI
ysLwkdYonf bmomw&m;udk vGefpGmudkif;&Idif;Muolrsm;jzpf\/ &kd;
&m,kHMunfrItjyif jA[®P0g'? r[m,meAk'¨0g'ESifhax&0g'? Ak'¨0g'wkdY
AdkvfrSL;b&Sif
87
udk ouf0if,kHMunfMuolrsm; jzpfMuonf/
&kd;&m,kHMunfrI? wrvGefb0udk ,kHMunfjcif;? aooludk rD;oN*ØK[f
ít&dk;jymrsm;udk tkd;rsm;wGifxnhfum w&kdwao odrf;qnf;xm;jcif;?
r[maovm(ausmufwkH;BuD;)udk tav;tjrwfxm;íudk;uG,fjcif;? oH
\tpGrf;tmedoifonf wrvGefb0wkdifxufjrufjcif; ponfwkdYrSm ysL
wdkY\&kd;&m,kHMunfrItpjzpfí wdwfedrdwfzwfjcif;? a&S;jzpfa[mjcif;ponf
wkdY taMumif;udk vlrIa&;tydkif;wGif qkdcJhNyD; jzpf\/
AdóEkd;udk;uG,frI
tdEd,wGif rlwnfay:aygufcJhí tdEd,om;wkdYrSwqifh&&Sdaom
jA[®P0g'wGif AdóEkd;ewfbk&m;udk ukd;uG,fonfh"avhonf ysLEkdifiH
wGif xif&Sm;cJh\/ AdóEkd;ewfrif;ESifhMuif,mawmfwkdY\ausmufqpfvuf
&m &kyf0ufaz:ykHrsm;udk awGU&onf/
r[m,me*kdPf;
r[m,me*kdPf;qkdif&m bk&m;tavmif;awmfrsm;jzpfaom tm
avmuDawoGm? rOÆLoD&d? t&drdawå,sbk&m;avmif;ESifhwm&ma'0Dac:
trsKd;orD;bk&m;avmif;wkdYudk udk;uG,fMuaMumif; awGU&Sd&aom &kyfyGm;
awmftaxmuftxm;rsm;t& od&ayonf/
ax&0g'*kdPf;
jA[®P0g'ESifhr[m,me*kdPf;Ak'¨0g'wkdYonf oa&acwå&modkY
tvGefapmpGm a&mufcJh[efwl\/ odkYaomf ax&0g'*dkPf;qkdif&m Ak'¨0g'
onf oa&acwå&mwavQmuf xGef;um;cJhaom 0g'jzpfonf/ þ*dkPf;
qkdif&m omoemhtaqmufttkHrsm;? omoeduypönf;rsm;ESifhpmayrsm;
udk oa&acwå&mwGif tajrmuftjrm;awGUcJh&ayonf/ ysLtrsm;pkrSm
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
88
ax&0g'*kdPf;0ifrsm; jzpfonf[k qkdEkdif\/ oa&acwå&mwGif awGU&
aom a&TayvTmwkdYwGif ysLtu©&mESifha&;om;onfh yd#uwfawmfaumuf
EkwfcsufwkdYrSm eufeJodrfarGUvSaom w&m;udk,frsm; jzpfonf/
,if;wkdYudk axmufí ysLax&0g'onf okwåefyd#uwfxuf t
bd"r®myd#uwfudk ydkítav;ay;onf[k qkdbG,f&m&Sd\/ yk*HAk'omoem
ax&0g'*kdPf;onf okwåefyd#uwfvm vG,fulaom Zmwfawmfrsm;ESifh
tpjyKonf[k qkdEkdif\/ oa&acwå&mwGifrl eufeJaom oabmw&m;
jzpfonfh ]a, "r®m a[wkyÜb0g}tpcsDaom *gxmjzifh jyKonf[kqkd&
ayrnf/
ysLtEG,f bmompum;ESifhpmay
vlrsKd;EG,ftm;jzifh ysLwkdYonf rGef*kdvGKdufrsm;jzpfMu\/ ,aeYjynf
axmifpkom;wkYd\vlrsKd;EG,fyif jzpfonf/
bmompum;tm;jzifh ysLbmomonf wdAufjrefrmEG,f0ifjzpf
onf/ ,aeYjynfaxmifpktwGif; ajymqkdaeMuaom jrefrm? u&if? csif;?
ucsifponfhpum;wkdYrSm tEG,fwljzpfonf/ jrefrmbmompum;rsm;ESifh
tvSrf;ruGmvSay/ ,cktcgwGif ysLpum; ajymolwkdYr&Sdawmhaomfvnf;
yk*H&mZukrm&f\av;rsufESmbmom ausmufpmvm ysLrsufESmudk jrefrm
rsufESmESifhwkdufqkdifí qkdjcif;jzpfayonf/
ysLausmufpm? a&Taypm? aiGMuKwfpm? tkyfcsyfpmrSpí ysLpmt
awmfrsm;rsm;udk awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ysLtu©&mwkdYonf at'D ig;&mESpf
rsm;t&ifu tdEd,EkdifiHawmifydkif;wGif okH;cJhaom tu©&mwkdYrS qif;ouf
onfhtu©&mrsm;jzpfonf[k omreftm;jzifh qkdEkdif\/ odkY&mwGif oa&
acwå&mwGifawGU&aom ysLtu©&mwkdYrSm ae&mvkdufí ykHoP²mefrsm;uGJ
jym;aeonfudk awGU&onf/
þonfudkaxmufí oa&acwå&modkY a&mufaomysLtu©&m
wkdY\ rl&if;a'orSm wae&mwnf;r[kwf a&mufonfhumvrSmvnf;
umvwckwnf; r[kwf[k qkdEkdifonf/ ysLtu©&mtrsKd;tpm;rsm; ae&m
AdkvfrSL;b&Sif
89
a'oESifhtcsdefumvuGJjym;aerIudkaxmufí 'kwd,ysLEkdifiHonf tvGef
MumjrifhpGm wnfwefYcJhaMumif; odEkdifayonf/
Adokumynm
jrefrmEkdifiHAdokumESifhtEkynmorkdif;wGif topftqef;wDxGif
rIudk &SmazGvQif tapmqkH;ESifhtxl;jcm;qkH;aom wDxGifrIudk oa&acwå
&mysLwkdY\umvwGif awGU&ayrnf/
vkHjcKHa&;twGuf xkx,fBuD;rm;ckdifcefYpGm vlwkdYwnfaqmufcJh
aom a&S;NrdKUa[mif;BuD;rsm;udk AdóEkd;ESifh[efvif;wkdYwGif awGU&NyDjzpf
onf/ oa&acwå&mysLwkdY wnfaqmufcJhaom NrdKU&kd;NrdKUwmrSm xl;jcm;
onf/ pwk*HykHr[kwfbJ t0ef;t0dkif;ykH jzpfonf/ NrdKU&kd;BuD;rsm;onf xk
x,fBuD;rm;vS\/ NydKysufí awmzkH;usefaeaom NrdK&kd;ydkif;wkdYonfyif ,ck
tcgwGif awmifukef;wef;[k xif&avmufatmif jrifhí xkx,fBuD;ae
ayonf/
&efolvmrnf[k ,lq&mbufjzpfaom NrdKU\taemufajrmuf
ESifhta&SUawmifbufwkdYwGif NrdKU&kd;ESpfxyfrS okH;xyftxd&Sd\/ rlvu euf
&Idif;aomusKH;jzifh &Hxm;onf/
NrdKUawmifbufteD;wGifvnf;aumif;? (AdóEkd;NrdKU)cyfvSrf;vSrf;
wGifvnf;aumif;(ysLwkdufrsm;)? cHNrdKUi,frsm;[k ,lq&aom tkwfNrdKU&kd;
ESifht&Htwm;ae&mrsm; &Sdonf/
taqmufttkHrsm;
vlrIqkdif&m taqmufttkHrsm; rusefr&Sdawmhjzpf\/ eef;awmf
rSm atmufcHckHavmufom usefawmhonf/ vGefrif;pGm ysufpD;jcif;r&dSao;
bJ rlvykHudkzrf;í &Ekdifao;aomtaqmufttkHwkYdrSm omoemqkdif&m
xlyg? apwD? *lbk&m; ponfwkdYjzpf\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
90
xlyg
xif&Sm;aom oa&acwå&mysL xlygwkYdrSm abmabmBuD;? bk&m;
BuD;ESifhbk&m;rmwkdYjzpfonf/ xlygwkdY\ykHrSm ,aeY tawGUtjrifrsm;aom
acgif;avmif;ykH vkH;ywfygonfhapwDykHrsm;ESifhrwl/ tkyfaqmif;ykH odkYr[kwf
wkdifvkH;BuD;(qvif'g)toGifaqmifaom ykHrsKd;jzpfonf/
edrfhvnf; edrfh? usOf;vnf; usOf;aom ypö,HwkdYtay:wGif tcsKd;
tm;jzifh tqrwefjrifhaom xlygvkH;udk t"dutom;ay;um rm;rm;
rwfrwf xifxif&Sm;&Sm; &Sdatmif aqmufvkyfxm;ykHjzpf\/
,if;xlygwkdYrSm tjriftm;jzifh twGif;ydwf tkwftjynfhpDxm;ykH
ay:aomfvnf; twGif;ü |myemwkduftwGuf ae&mvGwfxm;í wnf
aqmufxm;aom ]twGif;acgif;yg}xlygrsm;jzpfonf/ abmabmBuD;ESifh
bk&m;BuD;wkdYwGif þtwkdif; txift&Sm; awGU&onf/
apwD
xlygykH r[kwfbJ acgif;avmif;ykH vkH;ywf&Sdaom apwDykHudkvnf;
oa&acwå&mwGif awGU&\/ ,if;apwDrSm ]aomifjynfhukef;}wGif wl;az:
awGU&aom ay:awmfrlapwDjzpfonf/ rl&if;twkdif; awGU&aom apwD
wkdYwGif þapwDawmfrSm jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqkH;jzpf\/
xlygESifhapwDwkdYonf jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmefpH0ifawmfrljcif;udk
txdrf;trSwfjyKaom taqmufttkHjzpf\/
*lbk&m;
tapmqkH;[k qkd&rnfh*lbk&m;taqmufttkHudk oa&acwå&m
wGif awGU&onf/ twGif;wGif Ak'¨&Sifawmf\&kyfyGm;awmfudef;atmif;í
vlrsm;0ifa&mufylaZmfEkdifatmif *E¨uk#Dtcef;zGJUum tkwfjzifh wnf
aqmufxm;aom taqmufttkHjzpfonf/ (jrwfpGmbk&m; oufawmf
AdkvfrSL;b&Sif
91
xif&Sm;&Sdí oDwif;okH;aeawmfrlonfudk txdrf;trSwfjyK&ef)tcsKdUrSm 0if
aygufESifh*E¨uk#Domygaom *li,frsm;jzpf\/
tcsKdUwGif 0ifayguftm&kHcH*Euk#Dygonf/ wqlwGifrl av;rsuf
ESmü 0ifaygufav;aygufygí twGif;av;rsufESm A[dkwkdifBuD;wGif eH&H
uyf &kyfyGm;awmfrsm; xnfhxm;onf/ ,if;A[dkwkdifudkywfí ylaZmfEkdif
&ef aMumifvdrfpBuøxnfhay;xm;onf/
ysLwkdYwDxGifcJhaom Adokumenf;
,if;*lwkdY\0ifaygufrsm;udk jyKvkyf&mwGif ab;wzufcsufrS tkyf
csyfrsm;udk twGif;odkYwkd;um wvTmNyD;wvTmpDNyD; ckH;az:jcif;rsKd;rjyKbJ tkwf
udk tjym;vkdufwzufrS wzufaxmifuyfum ckH;az:vmNyD;aemuf ESpf
zufrS uyfvmaom tkwfjym;wkdYqkHrd&m ae&mxdyfwGif Bwd*HykHaz:í usef
aeaom uGufvyfwGif oyftkyfxnfhay;&\/
þodkYjzifhpDxm;aom tkwfwkdYudk ydkíusyfapí ckdifaponf/ þ
odkYoyfjzifh tqkH;owfpD&aom ckH;wkdYudk ]oyfpDckH;}[kac:onf/ txuf
wGif a&SUodkY wvTmNyD; wvTm wkd;um pDjcif;jzifh ckH;udk ]wkd;pDckH;}[kac:onf/
oyfpDenf;jzifh tkwfudk wvTm;NyD;wvTm; uyfpDum &Snfvsm;aom vkdPf
udk jzpfapEkdifonf/ þckH;rsKd;tay:wGif xyfwkd;í aqmufvkyfvkdvQif
tav;csdefydojzifh ckH;onf ckdifonfxuf ydkckdifonf/
wkd;pDckH;rSmrl ,if;odkY Mum&SnfrcHEkdif? uGJjym;wwfonf/ oyfpDckH;
enf;t& *E¨uk#Dtrkd;udk a'gifvkduftkwfpDum tkef;av;bufcsí ,l
onf/ ,if;trkd;ay:wGif ypö,Hrsm; odu&(uGef;awmif)apwDtxGwfukd
xyfwifonf/
oyfpDckH;? oyfpDtkef;? av;bufcs? trkd;ckH;zGJUenf;udk ydkrkdus,fjyefY
BuD;us,fpGm tokH;jyKjcif;tm;jzifh tHhcsD;bG,fjzpfaom tmeE´m? oAÁnK?
plVrPd? xD;vkdrif;vkduJhodkYaom BuD;us,fcefYjim;vSonfhyk*Htaqmuft
tkHBuD;rsm; ay:aygufvmcJhjcif;jzpfonf/ ta&SUawmiftm&SwGif þAdok
umenf;udk a&S;OD;pGm wDxGifay;olwkdYrSm oa&acwå&m ysLrsm;jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
92
wDxGifxm;aom þAdokumenf;ESifhaqmufvkyfcJhí ESpfaygif;
1200-ausmf 1300-Mumonfhwkdif wnfaeao;aom ysL*ltaqmuft
tkHwkdYrSm bJwJ*lbk&m;? ta&SUaps;*l? av;rsufESm*lbk&m;wkdY jzpfonf/ þ
*lbk&m;i,fwkdYrSm yk*H*lbk&m;BuD;wkdY\a&SUajy;ykHpHi,frsm;yif jzpfayonf/
vufrItEkynmrsm;
tEkynmvuf&mbufwGifvnf; ysLwkdY\wDxGifrI trsm;yif&Sd\/
oa&acwå&monf tdEd,toGifaqmifí tdEd,,Ofaus;rIudk tajcjyK
aom ya'o&mZfEkdifiHjzpfonf/ tdEd,,Ofaus;rIESifhtpOftvmwkdYonf
NrdKUawmfESifhNrdKUawmfywf0ef;usifa'owkdYavmufwGifom xif&Sm;aomvTrf;
rkd;rIudk jyKEkdif\/ wjcm;a'owkdYwGif xdxda&mufa&muf jyefYESHYcJhjcif; r&Sd
ay/
NrdKUawmfüyifvQif ysLwkdYonf tpyxrüom tdEd,,Ofaus;rI
ESifhvufrItEkynmwkdYudk tdE´d,[ef? tdE´d,ykHpHtwkdif; vufcHtokH;jyK
cJhMuonf/ aemufydkif;wGif rdrdwkYdudk,fydkif[efESifhtoGifodkY ajymif;,l\/
Oyrm &kyfyGm;awmf ykHoGif;jyKvkyfrI? xkvkyfrIwkdYwGif ysLwkdYonf
tdE´d,ykHtwkdif; tif'dktm&d,efrsufESmoGifjyifawmfrsKd; ESmacgif;cRefcRef
rsufESmawmf oG,fykHrsKd;udk xkvkyfcJhMu\/ oGef;vkyfcJhMu\/ xkdaemuf
,if;toGifESifh[efrS rGef*kdvGKdufrsufESmawmfoGifjyifrsm;? ESmacgif;ykHtae
awmfrsufESm0dkif;0dkif;ykHawmfrsKd;odkY ajymif;vJoGef;vkyfxkvkyfvmMuonfudk
awGUEkdif\/
'kwd,ysLEkdifiHwGif wwfuRrf;vdr®mí xl;cRefpGm vuf&majrmuf
vSaom vufrItEkynmonfrsm; ay:xGef;cJh\/ ,if;vuf&mwkdYonf
yk*HtEkynmvuf&mxufyif ydkíomonf/ aumif;onf/ Ekonf/ vuf
&majrmufonf[kyif qkdEkdifayonf/
awGU&Sd&NyD;aom taxmuftxm;rsm;ukd tajcjyKí ysLvufrI
tEkynmonfwkdYudk-
(u) yef;warmh(ausmufopf)tEkynmonfrsm;/
AdkvfrSL;b&Sif
93
(c) yef;bJ? yef;xdrf? yef;wOf;ponfhowåKtEkynmonfrsm;/
(*) yef;&HtEkynmonfrsm;/
(C) ykwD;vkH;? vnfqGJponfwkYdukd jyKvkyfonfhausmufaoG;tEkynm
onfrsm;/
(i) ajrtkd;? ajr&kyfponfwkdYudk jyKvkyfonfhajrrD;zkwf tEkynmonfrsm;
[k ig;rsKd;cGJjcm;Ekdif\/
yk*HwGif awGU&aom yef;csDESifhyef;yktEkynmonfrsKd; oa&acwå
&mwGif &SdcJhaMumif;udk oufaoxlEkdif&ef taxmuftxm;rsm; rawGU&
ao;ay/ ,if;odkY rawGU&ojzifh yef;csD? yef;yktEkynmonfrsm; r&Sd[k
um; rqkdEkdifacs/
yef;warmh
awGU&aom vufrItEkynmypönf;rsm;udk az:jyí ysLwkdY\tEk
ynmtaMumif;udk aqG;aEG;rnfqkdvQif us,fjyefY&Snfvsm;vSawmhrnf/
þae&mwGif tusOf;rQom qkdEkdifayrnf/
yef;warmhvuf&mwkYdwGif &kyf0ufaz: eH&Huyf&kyfyGm;awmfrsm;?
&kyfvkH;rsm;? Ak'KyÜwådESifhpyfvsOf;onfh &kyf0ufaz:ausmufqpfvuf&mrsm;?
zGm;awmfrlcef;? "r®pMuma[mawmfrlcef;ponfrsm;? AdóEkd;ewf *VKefpD;
aeykH&kyf0ufaz:? r[m,me*kdPf;0if bk&m;tavmif;awmfrsm;ykH? xlyg&kyf
0ufaz: |myemwkdufzkH;ausmufjym;BuD;rsm;? Mumyef; MumcufwkdYjzifh wef
qmqifxm;aom ausmufyv’ifrsm;? wHcg;apmifhewf&kyf? ausmufjcaoFh?
ausmuft&kd;tkd;? ausmufpm? ausmufavSum;wkdYrSm ysLwkdYxm;cJh&pfaom
ausmufqpftEkvuf&mrsm; jzpfonf/
owåKtEkynm
oa&acwå&mwGif awGU&aom oHacsmif;? oHaumuf? oHcRef?
oHacsmif;rsm;pGm vQKdxm;aom oHjym;ayguf? "m;oGm;? oHuGif;ponfwkdY
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
94
u ysLwkdYonf yef;bJvkyfief;wGif uRrf;usifaMumif; axmufcHaeonf/
xkdrQruao; ysLwkdYonf oH&nfoGef;twwfudkvnf; aumif;
pGm wwfajrmufaMumif; rMumrDESpfrsm;twGif;u awGU&aom oHbDvl;r
&kyfESifh&Sdckd;aeaomoH&kyfi,fwkdYudk axmufí odEkdif\/
yef;wOf;
aMu;owåKudkvnf; ydkifEkdifpGm tokH;cswwfaMumif;udk ysLwkdYxm;
&pfcJhonfhtcsKd;usí oyÜg,fvSaom aMu;qif;wkawmfi,ftrsKd;rsKd;? aMu;
zvm;? vifAef;? MuKwfESifhvufudkifyg aMu;rkHwkdYrS od&SdEkdif\/ tkwfcGuf
bk&m;jyKvkyf&ef aMu;ykHpHrsm;udkvnf; jyKvkyfcJhMuonf/
yef;xdrf
ysLwkYdonf a&Tyef;xdrf? aiGyef;xdrfwkYdwGifvnf; wzufurf;cwf
olrsm;[k qkdEkdif\/ acgif;yG a&Tqif;wkrsm;? azmif;<ua&TayvTmrsm;? a&T
yef;yGifhi,frsm;? a&TykwD;vkH;? a&Tacgif;avmif;? a&TMuufO? a&TvufpGyf
ponfhvuf0wfwefqmrsm;? aiGqif;wk? aiGxlygi,f? MumcGufyg Mum
yGifhBuD;rsm;? aiGjcif;vkH;i,f? aiGvifAef;? aiGcGuf? av;axmifhMuKwf? aiG
qDrD;cGuf? aiG'*Fg;rsm;onf ysLyef;xdrfwkdY\oyf&yfaumif;rGefvSaomvuf
&mrsm; jzpf\/
txl;ojzifh yGifhawmfrlNyD; bk&m;av;qltm; om0ursm;&Hvsuf
&SdykHudk azmif;<uykHaz:um a&T&nfoGef;íxm;aom MuKwf0kdif;BuD;wGif t
zkH;tv,frS anmifyifaygufxm;ay;ykHrSm vuf&majrmufvSaomyef;xdrf
vufpGrf;yif jzpfonf/
azmif;<upaomenf;jzifh cwfxm;aom Ak'¨&kyfyGm;ykHyg a&Tjym;
aiGjym;rsm;? wHcg;apmifh&kyfaiGjym;rsm;udkvnf; awGU&\/ ysLwkdYonf a&T
&nfpdrf odkYr[kwf a&Tcsonfhynmudkvnf; wwfuRrf;olrsm; jzpfMu\/
jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqkH;[kqkd&rnfh zefqif;wkawmfwqludk
AdkvfrSL;b&Sif
95
oa&acwå&mwGif awGU&\/ ,if;wkdYtjyif zefykwD;vkH;rsm;udkvnf; awGU
cJh&\/ þypönf;wkdYrSm EkdifiHjcm;rSoGif;,laom ypönf; odkYr[kwf ysLwkdYjyK
vkyfonfh ypönf;[ktwdtuscGJjcm;í rqkdEkdifao;ay/
ausmufaoG;tEkynm
MuKwftcsKdUwkdYwGif ausmufoHywåjrm;udk jr§Kyfxm;\/ vlokH;vnf
qGJausmufrsuf&wemrsm;udkvnf; awGU&\/ tokH;jyKcJhaom ausmufrsuf
&wemwkdYrSm qkdcJhNyD;onfhtwkdif; ywåjrm;? eDvm? aMumif? ausmufeD? r[l
&m? a*:rkwf? a*:'ef? ausmufovif;? ausmufpdrf;? Oóz,m;ponf
wkdYjzpf\/ acsmarGUnDnmpGm vkH;aeaom t&G,ftpm;(tcsKdUrSmoQpfoQm;
oD;cefYBuD;onf/)&Sd ykwD;vkH;rsm;? &Spfajr§mifh? ajcmufajr§mufyg ykwD;aphrsm;?
tv,fwkwfí ab;odkYoG,foGm;aom pnfykHykwD;aphrsm;? qif? orif p
onfhwd&pämefykHwkdY ykHay:atmif xkvkyfxm;onfhausmufpdrf;wkH;i,frsm;
yg0ifonf/ þuJhodkY ykHtrsKd;rsKd;ay:atmif aoG;jcif;? qpfjcif;jzifh jyKvkyf
pGrf;&SdonfhvufrIynmonfrsm; jzpfonf/
ajrrD;zkwftEkynm
Ak'¨&kyfykHawmf? r[m,mebk&m;avmif; ykHawmfygí ykHtrsKd;rsKd;?
ykHpHtrsKd;rsKd;&Sdaom tkwfcGufrsm;? Xmyemcef;eH&Hywfvnfudk eH&Hjynfhwef
qmqif&ef jyKvkyfxm;aom obm0usvSonfh &kyf0ufaz:jrif;? jcaohF?
toD;? yef;? wkdif? &aoh&kyf? rif;&kyfrsm;u ajrap;udk tEkynmajrmufpGm
ykHaz:í Mum&SnfcHatmif rD;zkwfonfhvkyfief;ü ysLwdYk\xl;cRefrIukd ouf
aocHaeayonf/
tkwfvkyfief;wGifvnf; awmfMuolrsm;jzpfonf/ NrdKU&kd;twGuf
zkwfvkyfxm;aom tvsm; 18-vufr? teH 9-vufr xk3-vufr&Sdtkwf
BuD;rsm;rSm ESpfaygif; 1200-ausmf? 1300-Mumonfhwkdifatmif aumif;
rGefvsuf &Sdao;onf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
96
ajrtkd; ajrcGufvkyfief;wGifvnf; vuf&majrmufMu\/ ajymif
tkd;rsm;tjyif tkd;tjyifyudk ykHpHtrsKd;rsKd; wefqmqifxm;aomtkd;rsm;udk
jyKvkyfEkdifMuonf/ aool\t&kd;jymxnfh&ef ajrtkd;rsm;udk txl;wvnf
tqef;wus,f jyKvkyfMuonf/ tkd;ykHpHtrsKd;rsKd; &Sdonf/
pOfhvkyfief;
w&kwfacwfNydKifusrf;rsm;u ysLwkdYonf pOfhtkd; pOfhcGufrsm;udk
a&mif;csaMumif;? NrdKU&kd;\jyifyrsufESmtkwfwkdYudk pOfhudkifxm;aMumif;az:
jyMu\/ odkYaomf oa&acwå&macwfu pOfhtaxmuftxm;rsm;udk oa&
acwå&mwGif rawGU&ao;ay/
ysLobifynm
wl&d,m*DwESifhobifynmwGifvnf; ysLwkdY\wkd;wufatmifjrif
rIrSm tHhMobG,fyifjzpfaMumif; w&kwfacwfNydKifusrf;wkdYu qkd\/ 800
ESifh 802-at'DESpfrsm;wGif eefapmrSwqifh ysL,Ofaus;rI cspfMunfa&;
tzGJUwkdYonf xefw&kwfeef;awmfodkY a&mufcJhMuí xkd,Ofaus;rItzGJUt
aMumif;udk tao;pdwfa&;rSwfxm;aom w&kwfrSwfwrf;wkdYrS od&Sd&\/
wl&d,mypönf;
ysLwkdY\wl&d,mwD;0kdif;wGif wl&d,mypönf; 22-rsKd;yg\/ þypönf;
wkdYjzifh toH&SpfrsKd; wD;rIwfEkdifonfqkd\/ þwl&d,mypönf; 22-rsKd;wGif
owåKESifhNyD;aom u&d,m 2-rsKd;? BudK;wyfu&d,m 17-rsKd;? 0g;u&d,m
2-rsKd;? Al;cGHu&d,m 2-rsKd;? om;a&u&d,m 2-rsKd;? qifpG,fu&d,m 1-
rsKd;? OD;csKdu&d,m 2-rsKd;? c&kcGHu&d,m 1-rsKd;ponfwkdY yg0ifonf/
wl&d,mypönf;wkdY\trsKd;trnf? ykHoP²meft&G,ftpm;wkdYudkyg
w&kwfrSwfwrf;u az:jyonf/ acgif;avmif;? vif;uGif;? apmif;jym;? rd
AdkvfrSL;b&Sif
97
ausmif;? ,ckacwf 'kHrif;[kac:aeaom BudK;trsm;wyfxm;aom ysyf
apmif;wrsKd;? ysyfapmif;0dkif;? yavG? wH>rm? ,aeY &Srf;jynfukef;jrifhom;wkdY
okH;aeaom uJef;ac:Al;cg;yavG? a>ra&usufxm;í rsufESm 3-bufyg
aom AkHESifhpnf? oHvufckwfrsm; yg0ifonf/
BudK;wyfu&d,mwkdYwGif BudK;rnfrQ? toHn§dcvkwfrnfrQ? BudK;wyf
wkH;i,f
1
rnfrQponfwkdYudkyif az:jyxm;\/ þu&d,mypönf;rsm;udk
axmufí ysLu&d,m*DwrnfrQ wkd;wufaeNyDudk cefYrSef;Ekdifayonf/
oDcsif;rsm;
xefeef;awmfwGif ysL,Ofaus;rItzGJUonf oDcsif; 12-yk'fqkdcJh\/
oDcsif;tm;vkH;rSm Ak'¨0g'ESifhpyfvsOf;í oDukH;xm;aom oDcsif;rsm;jzpf
onf/ oDcsif;wkdYudkvnf; Ak'\wHqdyfawmf? tifMuif;yef;bGJU? csKd;jzL? psmef
\Nidrf;csrf;rI? Oa'gif;rif; ponfjzifh trnfrsm; ay;xm;onf/
uacsonfwkdY\qef;us,faom 0wfpm;qif,ifrI? tvSjyifrI?
o&kyfaz:í uMuykH? twD;ESifhtu yeH&í nufnufanmanmNidrfhNidrfh
ajimif;ajimif;&SdykH? rurD tcrf;tem;rSL;u tutaMumif;udk &Sif;vif;
wifjyí bmomjyefay;ykH? uNyD;aomtcg tEkynmonfwkdYu OD;nTwf
í tav;jyKykH? xef{u&mZfukd,fwkdif ysLwl&d,m*DwESifhujyajzazsmfrI
wGif pdwf0ifpm;pGm tm;ay;onfudk w&kwftEkynmonfwkdYuyif 0efwkd
vmykHwkdYudk w&kwfrSwfwrf;rsm;wGif tao;pdwfaz:jyxm;\/
vGefpGm wkd;wufatmifjrifí w&kwfeef;awmfwGif yg0ifcJhaom
tqifhtwef;jrifhvSonfh wl&d,m*DwESifhobifynm jzpfonf/
ysLEkdifiHysufokOf;&jcif;
ysLwkdY\,Ofaus;rIonf tqifhtwef; jrifhvS\/ xl;cRefatmif
jrifrIrsm; &Sd\/ þuJhodkY ,Ofaus;rIwGifom wzufowfxl;cRefojzifh ysL
1. Bridge
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
98
wkdYrSmEl;nHhaysmhavsmhaomtajcodkY a&mufrSef;rod a&mufcJhMu\/
tEkynmwGifom epfarsmaeMuojzifh wkdif;jynfwnfwefYckdifNrJ
a&;ESifhumuG,fa&;wkdYbufwGif avsmhnHhvmMuNyD[k qkd&ef&Sdonf/ txuf
wef;usaom ,Ofaus;rIESifhMumjrifhpGm aevmcJhMuojzifh ysLwkdYonf ,Of
aus;El;nHh&nfrGefvGef;onfh wzufpGef;odkYa&mufchJMu\/ vkdtyfonfhrZösdr
y#y'gvrf;aMumif;rS vGJz,faoGznf&m a&mufcJhMuayonf/
rSef\/ ysLwkdY\vlYtzGJUtpnf;onf jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHorkdif;
wGif od&orQ txufwef;usí crf;em;vSaom jrwfEkd;bG,f&mjzpfaom
,Ofaus;rIESifhodrfarGUnufanmvSonfhvlrIqufqHa&;wdkY &SdcJhaom a&S;
tusqkH;aom ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;jzpfonf/
odkYaomf aysmhnHhrI? El;nHhodrfarGUrIwnf;[laom wzufpGef;odkY
a&mufcJhMuojzifh 832-at'DwGif rarQmfvifhbJ eefapmwyfrsm; 0ifa&muf
wkdufckdufvmaomtcg rckcHEkdifbJ tnHhcHvkdufMu&&Smonf/ eefapmwyf
wkdYonf ysLNrdKUawmfudk wkdufckdufvk,ufzsufqD;&kHomru ysL 3000-ausmf
udk okHYtjzpf zrf;qD;oGm;Muonf/
okHYwkYdudk eefapm\ta&SUykdif; NrdKUawmfjzpfaom auswkif1(,ck
,leefzl)teD;wGif uReftjzpf ae&mcsxm;ay;\/ uReftjzpf apckdif;Mu
aomfvnf; olwkdYbmom toufarG;0rf;ausmif;rIudk jyKvkyfaponf/ eef
apmocifwkdYu auR;arG;jcif; rjyKMuay/
txufwef;usvSaom ysL,Ofaus;rIonf wzufpGef;odkYa&muf
cJhojzifh þuJhodkY tqkH;owfum wpcef; odrf;cJh&&Smonf/
1. Chetung
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
100
umvysufcsdef tajctae
jrefrmEkdifiH ta&SUajrmufzuf ,leefe,fudk A[dkkjyKaomeefapm
EkdifiHu 0ifa&mufwkdufckdufzsufqD;ojzifh 832-at'DwGif ysLEkdifiHysufpD;
í ysLacwfjrefrmEkdifiH vlYtzGJUtpnf; z&kdz&JjzpfcJh&ykHudk qkdcJhNyD;jzpfygonf/
{&m0wDjrpf0uRef;ay:ta&SUpGef ppfawmif;jrpf0ywf0ef;usif
*sKdif;ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:a'owGif &SdcJhaom a&S;&mrna'o(ok0PÖ
blrd)udkvnf; 835-at'DwGif eefapmwkdY wkdufzsufí vl 2000-ausmf
udk okHYyef;tjzpf zrf;qD;ac:aqmifoGm;cJhonf/
þodkYjzifh xdkacwf jrefrmEkdifiHom;wkdYrSm pkpnf;rIr&Sd? ttkyft
csKyfr&SdbJ tcgysuf&onfhumvESifhMuKHBudKufcJh&onf/ þumvavmuf
wGif jrefrmEkdifiHajrmufydkif; {&m0wDESifhcsif;wGif;qkH&m a'oavmufü
txufydkif;jzpfaom jrefrmEkdifiHajrmufydkif;wGif oufrsm;? ppfawmif;jrpf
0Srf;tv,fydkif;avmufwGif u&ifrsm;? ppfawmif;jrpf0Srf;atmufydkif;wGif
a&S;rGefrsm;? {&m0wDjrpf0Srf;tv,fykdif;ESifhawmifbufydkif;wGif ysLrsm;?
aZmf*sDESifhyef;avmifjrpf0Srf;a'owGif(u&ifwdkY 0ifa&mufcJhNyD;jzpfí ppf
awmif;jrpf0Srf;awmifydkif;&Sd a&S;rGefwkdYESifhtqufjywfcJh&aom)a&S;rGefrsm;
toD;oD; &SdaecJhMuonf[k ,lq&\/
,if;wkdYtjyif yavmif? 0 paom rGefcrm tEG,fcGJ0ifrsm;? ouf
tpk0if *'l;rsm;onfvnf; {&m0wDjrpf0Srf;tv,fydkif;ESifhaZmf*sDyef;avmif
jrpf0Srf;wkdYwGif tjcm;wkdif;&if;om;wkdYESifha&maESmaexkdifvsuf&Sdonf[k
qkdEkdifayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
101
ukef;jrifhom;wkdY ajrjyefYodkY a&TUajymif;EkdifonfhtcGifhtvrf;
ysLEkdifiHysufonfh(835-at'D)rS yk*HwGif taemf&xmrif;BuD;tkyf
pdk;vmonfhumv(11-&mpktv,favmuf)txd þacwfysufumvysuf
or,twGuf jynfwGif;ausmufpmponfh pmaytaxmuftxm;rsm;
udk rawGU&ao;ay/ þumvwGif xll;jcm;aom rnfonfhorkdif;jzpf&yf
rsm; jzpfay:cJhoenf;/
vlYtzGJUtpnf;onf ysufpD;vsuf&Sd\/ wkdif;&if;om;wkdYonf pnf;
vkH;nDnTwfrIr&Sd/ jyifytiftm;udk wGef;vSefumuG,fEkdifaom tiftm;pk
vnf; r&Sdaom umvjzpf&m þumvrSm jrefrmEkdifiHajrjyefYtwGif;odkY
ukef;jrifha'owkdYrS tiftm;BuD;aom tjcm;wkdif;&if;om;wkdY tvkH;t&if;
ESifh0ifa&mufvmEkdifaom? a&TUajymif;vmEkdifaom tcGifhaumif;ESifhtajc
taeudk zefwD;ay;aeaom umvjzpfayonf/
jrefrmtpk0if pum;rsm;udk ajymolrsm;
jrefrmEdkifiHwGif wkdif;&if;om;wkYd jyefYESHYaeykH vuf&SdtajctaeESifh
a&S;a[mif;jrefrmausmufpmwkdYudk taxmuftxm;jyKí þumvtwGif;
ukef;jrifhrS ajrjyefYodkY a&TUajymif;qif;oufvmMuaom wkdif;&if;om;wkdY
rSm a&S;a[mif;jrefrmrsm;? wenf;qkd&aomf wdAufjrefrmtEG,f0ifjrefrm
tpk0ifbmompum;udk ajymqkdaom wkdif;&if;om;rsm;jzpfonf[k ckdifvkH
pGm qkdEkdifayonf/
jrefrmtpk0if pum;ajymaom wkdif;&if;om;wkYd\,aeYjyefYESHYae
xkdif&m a'orsm;udk avhvmvQif ,if;tqkdonf ydkrkdxif&Sm;apEkdifrnf
jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
102
jrefrmtpk0ifpum;rsm;
bmomaA'enf;t& avhvmvQif jrefrmEdkifiHom; 10-OD;wGif
8-OD;onf jrefrmtpk0if pum;rsm;udk ajymolrsm;jzpfMuonf/ jrefrm
tpk0ifpum;wkdYrSm...
(u) trsm;pkajymaeaom jrefrmpum;rsm;/
(c) ,if;jrefrmpum;ESifhtoHESifhav,lavodrf;wGif tenf;i,fuGJjym;
rI&Sdaom ]toHuGJ}jrefrmpum;rsm;/
(*) ,if;pum;rsm;tm;vkH;wkdYESifhtajccHwGif wlnDaom ]a&S;OD;jrefrm
pum;}rsm;jzpfonf/
jrefrmpum;ajymolwkdY\tcsuftjcma'orsm;
trsm;pkajymaeaom jrefrmpum;udk wEkdifiHvkH;wGif tESHYtjym;
ajymqkdMuonf/ odkYaomf jrefrmpum;ukdom trsm;qkH;ajymaomae&m
rSm csif;wGif;jrpfESifh{&m0wDjrpfqkH&m w0dkufjzpfaom rEÅav;? a&Tbkd?
ppfudkif;? yckuúL? jrif;jcH? ausmufqnfESifhrdw¬Dvmc&kdifrsm;jzpfonf/ ,if;
a'orSm jrefrmpum;ajymolwkdY\tcsuftjcma'ojzpfonf/ ,if;a'o
rS tjyifodkYa0;a0;oGm;avav jrefrmpum;ajymolwkdY wjznf;jznf;avsmh
enf;vmavav jzpfonf/
odkYaomf a&S;uwnf;u jrefrmpum;ajymolwkdY a&mufí tajc
pdkufaexkdifcJhMuonfh a0;vHaoma'otcsKdUwkdYwGif toHuGJjrefrmpum;
ajymolwkdYu vlrsm;pkrsm; jzpfonfukd awGUEkdifayonf/
toHuGJ jrefrmpum;ajymolrsm;
,if;uJhodkY jrefrmEdkifiHtv,fydkif;rS jyefYESHYa&muf&SdoGm;í toH
uGJjrefrmpum;udk ajymqkdaeolwkYdukd taemufzufwGif &rf;NAJc&kdifESifh
ppfawGc&kdif(&ckdifpum;)? yckuúLc&kdif xD;vif;ESifhaqma'orsm;(a,m
AdkvfrSL;b&Sif
103
pum;)? csif;0daoowkdif; awmifydkif; ukvm;wefjrpf&kd;wavQmuf(acsmif;
om;pum;)? ta&SUygupöwef(taemufzufom;wkdYajymMuaom &ckdif
pum;? ajrmufzufom;rsm; ajymMuaom acsmif;om;pum;)wkdYwGif awGU
Ekdif\/ awmifbufwGif xm;0,fc&kdif(xm;0,fpum;)ESifhNrdwfc&kdif(Nrdwf
pum;)wkdYwGif awGUEkdif\/ þtoHuGJ jrefrmpum;ajymolwkdYrSm jrefrm
EkdifiHtv,fydkif;&Sd vlwkdYESifh,Ofaus;rI? 0wfpm;qif,ifrIwkdYwGif rsm;pGm
uGJjym;jcif; r&SdMuay/
csefae&pfcJholrsm;
jrefrmEkdifiHtv,fydkif;\ta&SUbuf &Srf;ukef;jyifjrifh\taemuf
pGefwGifvnf; toHuGJjrefrmpum;udk ajymolrsm; &SdMuonf/ xkdwkdif;&if;
om;wkdYrSm ajrvwf\taemufpGefwavQmufaeol "Ekrsm;? olwkYd\ta&SU
bufwGif awmif&kd;rsm;? tif;av;uefw0dkufwGif tif;om;rsm; jzpfMu
onf/
þwkdif;&if;om;wkYdae&mrSm ajrjyefYaevlwkdYESifhrsm;pGm ruGma0;
vSaomfvnf; toHwGifomru ,Ofaus;rI? "avhxkH;? 0wfpm;qif,if
rIwkdYüyg ajrjyefYom;wkdYESifhuGJjym;rI &Sdaeonfudk axmufxm;jcif;tm;jzifh
þwkdif;&if;om;wkdYrSm txufwGif qkdcJhaom &ckdifwkdif;? weoFm&Dwkdif;
ae toHuGJjrefrmpum; ajymolrsm;uJhodkY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;rS a&TU
ajymif;oGm;cJholrsm; rjzpfEkdifaMumif;? jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyeYfodkY
a&TUajymif;vmcJhpOfu vkdufygrvmbJ csefae&pfcJholrsm;om jzpfaMumif;
odomEkdifayonf/
rnfonfhbufrS vmoenf;
awmif&kd;ESifh"EkwkdYonf csefae&pfolrsm; jzpfvQif xkda&S;jrefrm
wkdYonf rnfonfha'orS vmonf[k qkdEkdifrnfenf;/ &Srf;jynfbufrS[k
om ajz&ef&Sdonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
104
a&S;OD;jrefrmpum;ajymolrsm;
þtqkdtaMumif;udk rpOfpm;rD txufwGifqkdcJhaom a&S;OD;
jrefrmpum;ajymol wkdif;&if;om;wkdYaexkdif&ma'orsm;udk az:jyvQif
oifhrnfxifonf/ &Srf;jynfajrmufydkif; er®wlw0dkufwGif aexkdifMuaom
r&lwkdif;&if;om;rsm;? &Srf;jynfajrmufydkif; uGwfckdife,f ajrmufzuf w&kwf
jrefrme,fpyfwavQmufwGifawGU&aom tZD;ac: ZD;wkdif;&if;om;rsm;?
Aef;armfe,fwGif tenf;i,fawGU&í ,leefe,f [kdomESifhvome,fwGif
aeMuaom rkdif;omac:tcsef;rsm;? ucsifjynfe,f {&m0wDjrpfta&SUbuf
qrm;e,fw0dkuf&Sd tZD;ac: ZD;rsm;? olwkdY\ajrmufzuf q'kHe,fESifhavm
acgife,f awmifydkif;wGif&SdMuaom v&SDwkdif;&if;om;rsm;? olwkdY\ajrmuf
zuf avmacgife,fESifhaxma*gw0dkuf arcjrpf0Srf;ae r&lwkdif;&if;om;
rsm;? Aef;armfc&dkifESifhjrpfBuD;em;c&kdifqkH&m {&m0wDyxrjrpfusOf;wGifae
Muolrsm; jzpfonf/ r&lESifhv&SDwkdYudk jrpfBuD;em;w0dkufwGifvnf; awGU&
onf/
a&S;OD;jrefrmwdkY jyefYESHYaeykHudk qufpyfavhvmjcif;
þwkdif;&if;om;wkdY jyefYESHYaeykHudk &Srf;jynfawmifydkif; ajrvwfa'
oü "EkESihfawmif&kd;wkdif;&if;om;wkdYESifhqufpyfMunfhygu a&S;a[mif;jref
rmwkdYonf ajrmufzufucsifjynfe,fta&SUydkif;ESifh,leefe,ftaemuf
ydkif;rS awmifbuf&Srf;jynfajrmufydkif;? ,if;rSwqifh &Srf;jynfawmifydkif;
ajrvwfa'oodkY wqifhNyD;wqifh a&TUajymif;cJhaMumif; cefYrSef;od&SdEkdifay
onf/
þajrvwfa'orSwqifh jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyefYodkYajymif;
a&TUvmcJhjcif; jzpfonf[k em;vnfEkdifayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
105
tb,fhaMumifh csif;wGif;ESifh{&m0wDjrpfESpfoG,fMum;odkY
rqif;cJhoenf;
,ck ucsifjynfe,fwGif;a&mufaecJhaom a&S;OD;jrefrmwkdYonf
xkdjynfe,ftwGif; tb,fhaMumifh {&m0wDjrpfudkjzwful;í ajrjyefYodkY
rqif;cJhoenf;[k ar;&ef&Sdygonf/
trSefpifppf olwkdYonf {&m0wDjrpfudk jzwful;um awmifbuf
odkY a&TUajymif;&ef BudK;pm;cJhMu[ef wl\/ odkYaomf xkdpOfu {&m0wDjrpf
ESifhcsif;wGif;jrpf pyfMum;a'owGif oufwkdYBuD;pdk;aom waumif;EkdifiH&Sd
aecJhí a&S;OD;jrefrmrsm; þbufrS ajrjyefYqDodkY rxkd;azmufEkdifbJ a&S;OD;
qkH;a&TUvmcJholwkdYonf {&m0wDjrpfusOf;wGif zGef;rsm;tjzpfjzifh &yfwefY
cJhMu&jcif; jzpfonf/
awmawmifa&ajr tajctaeuvnf; cufcJvSonf/ odkYjzpf
í wydef? a&TvDjrpfaMumif;rsm;? ,if;wkdYrSwqifh {&m0wDjrpfaMumif;vrf;
udk rvkdufcJhMujcif;jzpfonf[k qkd&ygrnf/
&Srf;jynfodkY
oufwkdY BuD;pdk;aom waumif;EkdifiHudk ta&SUbufrS yef;í jrpf
i,fjrpfaMumif;udkvkdufum &Srf;jynfajrmufydkif;wGif pwnf;cscJhMu\/
,if;rSwqifh &Srf;jynfawmifydkif; &yfapmufESifhajrvwfa'oodkYwqifh
ajymif;a&TUcJhMujcif; jzpfayonf/
tb,fhaMumifh ppfawmif;jrpf0Srf;odkY tqif;cJhoenf;
tb,fhaMumifh awmifbufodkYqufqif;um ppfawmif;jrpf0Srf;
twGif;odkY rqif;Muoenf;[k wenf;awG;&ef &Sdao;\/ ,if;odkYawmif
bufodkY rqufEkdifjcif;rSm xdkpOfu ajrvwfa'oawmifbufwGif u&if
wkdif;&if;om;wkdY tifESifhtm;ESihf a&muf&SdaeNyDjzpfaomaMumifh jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
106
þc&D;vrf;wGif yx0DrsufESmjyif tajctaerSmvnf; cufcJvS
\/ u&ifwkdif;&if;om;wkdYonf ,ck rkd;NAJe,f? u,m;jynfe,fESifhu&if
jynfe,fajrmufydkif;wkYdwGif ajcukyf,lrdMuNyD; jzpf&kHomru taemufzuf
ppfawmif;jrpf0Srf;twGif;odkY tcGifhomvQif omovkd oufqif;a&muf&Sd
aecJhNyD;jzpfonfudk txufwGif qkdcJhNyD; jzpfygonf/
tvG,fqkH;ESifht[efYtwm; tenf;qkH;vrf;
þuJhodYkaom tajctaewGif a&S;a[mif;jrefrmwkdYtwGuf c&D;
vrf;vnf; vG,ful? t[efYtwm;vnf; enf;yg;aom ajrvwfa'o
ajrmufydkif;ESifhajrjyefYquf&m ausmufqnfc&kdifavmufqDrS ajrjyefYodkY
0if&efom &Sdawmhonf/
&yfapmufESifhyif;w,qDrS ajrjyefYqDodkY
bmomaA't& toHuGJ jrefrmpum;ajymolawmifay:om;"Ek
ESifhawmif&kd;wkdYaexkdif&ma'oESifhyg qufpyfí pOf;pm;vQif txufwGif
qkdcJhaom ajrvwfa'oajrmufydkif; &yfapmufESifhyif;w,qDrS ajrjyefYodkY
qif;cJhMuonf[laomtqkdkudk ydkrkdvG,fulpGm xifjrifEkdifMurnf jzpfay
onf/
pdwful;ESifhtawG;rQomavm
txufwGif qkdcJhonfwdkYrSm jrefrmtpk0if pum;ajymolwkdY ,aeY
jyefYESHYaeykHudk bmomaA'EIdif;,SOfcsufay:wGif tajcwnfí aumufEkwf
csufcsxm;jcif;jzpfygonf/ tjcm;orkdif; taxmuftxm;rsm; r&Sdygo
avm/
a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf ,leefe,ftaemufykdif;ESifh&Srf;jynf
ajrmufydkif;wkdYwGif tajcpdkufaecJhMuonf[kqkdaom tqkdudk axmufcH
AdkvfrSL;b&Sif
107
Ekdifrnfh ckdifvkHaom tudk;tum;rsm; &Sdygoavm/ &SdvQif xkdpOfu[kqkdcJh
aom 8-&mpk 9-&mpkESpfrsm;twGif;u þa'orsm;wGif aecJhMuaom
a&S;a[mif;jrefrmwkdYtaMumif;udk odEkdifygrnfavm ponfh tar;wkdYudk
pOf;pm;rdMuayrnf/
þtar;wkdYudk rajzEkdifygu txufwGifqkdcJhaom a&S;a[mif;
jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY qif;oufa&TUajymif;vmykHtpOfrSm
pdwful;rQom tawG;rQom jzpfcsdrfhrnf/ taxmuftxm;r&SdvQif EkdifiH
orkdif;r&SdEkdif[k qkdxm;onfhtwkdif; þawG;awm,lqcsufwkdYudk EkdifiH
orkdif;jzpf&yfrsm;[k qkd&ef vG,fulrnf r[kwfay/
acwfNydKifw&kwfpmay taxmuftxm;rsm;
8-&mpk ESifh 9-&mpkat'DESpfrsm;twGif;u ,leefe,ftaemuf
ydkif;ESifh&Srf;jynfajrmufydkif;wGif tajcpdkufaexkdifcJhMuaom a&S;a[mif;
jrefrmrsm;taMumif;udk acwfNydKifa&;om;cJhaom w&kwf&mZ0ifusrf;rsm;
ESifha'oqkdif&m rSwfwrf;wkdYrS tckdiftvkH od&onf/ aexkdif&ma'o?
vkyfudkifpm;aomufrI? 0wfpm;qif,ifykH? t&nftcsif;rSpí tkyfpkvkduf
cGJjcm;az:jyxm;onfudkyif od&onf/
a&S;a[mif;jrefrmorkdif;onf eefapmorkdif;\wpdwfwa'o
xkda&S;jrefrmtkyfpkwkdYonf eefapmppfrsm;wGif ta&;ygaoma
&mrS yg0ifxrf;&GufcJhMu&í eefapmEkdifiHwefcdk;tiftm;BuD;rm;a&;twGuf
yg0ifaqmif&GufcJholrsm;? eefapmorkdif;wnfaqmuf&mwGif yg0ifcJholrsm;
jzpfaMumif; od&\/
eefapmwkdY ysLNrdKUawmfukd wkdufMu&mwGif ok0PÖblrda'oudk wkduf
Mu&mwGif [EGKdifudk wkdufMu&mwGif wdAufrsm; w&kwfwyfrsm;udk wkduf
Mu&mwGif olwkdYyg0ifcJhMuonf/ wenf;qkdaomf eefapmorkdif;\wpdwf
wa'oonf xkda&S;a[mif;jrefrmwkdY\orkdif;yif jzpfonf[k qkd&csdrfhrnf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
108
xkda&S;a[mif;w&kwf&mZ0ifusrf;rsm;? a'oqkdif&mrSwfwrf;rsm
ESifhwuG ,if;wkdYrS od&aom eefapmEkdifiHwGif; ,leeftaemufydkif;ESifh&Srf;
ajrmufydkif;wkdYwGif 8-&mpkESifh9-&mpkat'DESpfrsm;twGif;u aexdkifcJhMu
aom a&S;a[mif;jrefrmvlYtzGJUtpnf;wkdY\vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifhppfa&;
orkdif;udk atmufwGif qufvufzwf&IEkdifMuygonf/
,if;odkYaz:jy&mü ydkrkdvG,fulpGm em;vnfoabmaygufEkdif&ef
eefapmEkdifiHtaMumif;ESifhorkdif;pOftusOf;udk az:jy&ef vdkrnfxifyg
onf/
xef
1
w&kwf rvTrf;rkd;Edkifaoma'o
w&kwfjynfudk at'D 618 rS 907-xd tkyfpdk;cJhaom xefrif;quf
onf w&kwfwkdY\orkdif;wGif acwfaumif;BuD;wckjzpf\/ EdkifiHwGif pD;yGm;
a&;? ,Ofaus;rI? pmay? tEkynm wkd;wufonf/ tm&StaemufEkdifiH
rsm;ESifhul;oef;a&mif;0,frI wkd;wufwnfwefYap&ef tm&Stv,fydkif;odkY
e,fcsJUí ukefoG,fvrf;rsm;udk xdef;odrf;cJhonf/
þodkYjzifh xeftifyg,monf taemufzuf tm&Stv,fydkif;
wGif rsm;pGmus,fjyefYcJhonf/ odkYyifjzpfvifhupm; ,efpDjrpf\awmifbuf
,ckacwf ,leef? avGcsKd? vGrfpD? uGrfwkefponfha'orsm;udk vufatmufcH
EkdifiHrsm;[k oabmxm;&kHom xm;Ekdifonf/ ppfa&; EkdifiHa&;wkdYjzifh wkduf
&kdufvTrf;rkd;Ekdifjcif; r&SdcJhay/
wdAufjrefrm tEG,frsm;\a'o
xdkpOfu w&kwfjynf ,efpDjrpfawmifydkif;ae vlrsm;pkrSm w&kwf
rsm; r[kwfMuacs/ wdAufjrefrm tEG,f0ifbmompum; ajymolrsm;ESifh
&Srf;tpk0if bmompum;ajymolrsm;rSm xkda'owkdY\vlrsm;pk wkdif;&if;
om;rsm;jzpfMu\/
1. T'ang
AdkvfrSL;b&Sif
109
xkda'owkdYwGif xefw&kwfwkdY\vufatmufcH r[kwfaomwkdif;
&if;om;wkdY\EkdifiHrsm; ay:aygufcJhonf/ ,if;EkdifiHwkdYteuf tm;[kdif
(tm;yifv,f)
1
ywf0ef;usifwGif ay:aygufcJhaom EkdifiHi,f 6-EkdifiHwkdY
onf xif&Sm;\/ ,if;EkdifiHi,fwkdYü aexdkifolwkdYwGif armapmrsm;
2
? a&S;
a[mif;jrefrmrsm;? avmavmrsm;
3
paom wdAufjrefrmtEG,f0ifrsm;
ESifh&Srf;tpk0ifrsm; yg0ifMuonf/
eefapmEkdifiH
,if; 6-EkdifiHteuf awmifbufpGefusaom rkifa&Sapm
4
onf
tiftm;taumif;qkH;jzpfonf/ at'D 739wGif rkifa&SapmEkdifiHonf usef
EkdifiHi,f 5-ckukd odrf;oGif;í tiftm;awmifhwif;aom jynfaxmifpkudk
wnfaxmifonf/ NrdKUawmfudk tm;[kdiftaemufurf; ,ck wmvDzlNrKdU
awmifbufteD;wGif wnfaqmufcJhonf/ awmifbuf tusqkH;apm
(rif;)u OD;pD;wnfaxmifí w&kwfwkdYu eefapmEkdifiH
Ä
[k ac:a0:a&;
om;cJhjcif;jzpfonf/
eefapmjynfaxmifpkudk wnfaxmifaom eefapm{u&mZf &SJifh
avmfzD
5
\aemuf qufpHaom rif;wyg;jzpfonfhaumfavmfzGJifh
6
vuf
xufwGif eefapm\tiftm; vGefpGmwkd;wufcJhonf/ xefw&kwfEkdifiH\
av;pm;jcif;udkyif cH&onf xdkpOfu w&kwfjynftaemufzuf&Sd wdAuf
EkdifiHrSmvnf; tiftm;BuD;EkdifiHwck jzpfcJhonf/ tm&Stv,fykdif;udk BuD;
1. Erh Hai2. Mo-so(rkd;qkd;[k odMuonf/)
3. Lo-lo(vkdvkd[k odMuonf/)
4. Meng-she ChaoÄ a&S;u eefapmudk &Srf;EkdifiH[k owfrSwfcJhMu\/ aemufxyf okawoe jyKcJhaom
ynm&SifwkdYu &Srf;rsm;yif &SdcJhonfrSefaomfvnf; &Srf;EkdifiH[k ac:&avmufatmif
rrsm;cJh[k ,lqMuonf/
5. Sheng-lo-pi 6. Ko-lo-feng
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
110
pkd;Ekdifa&;twGuf wdAufESifhxefw&kwfwkdYonf tjyeftvSef ppfqifETJae
MuqJjzpfonf/
,ck tiftm;BuD;EkdifiHwck ay:vmojzifh wdAufESifhw&kwfwkdY
onf eefapmEkdifiHjzpfaom xdktiftm;BuD;EkdifiHESifhyl;aygif;í tcsif;csif;
wkdufckduf&ef tajctaersm;jzpfay:cJhonf/ eefapmuvnf; rdrd\tusKd;
udk Munfhí wcgw&H wdAufESifhaygif;NyD; xefw&kwfudk wkdufonf/ wcg
w&H xefw&kwfESifhaygif;í wdAufudk 0ifwkdufonf/
þodkYjzifh þya'o&mZf 3-EkdifiH\ 3-yGifhqkdifppfonf jzpfay:
cJhonf/ þppfrsm;udk taMumif;jyKí eefapmonf pGdusKdESifha0SYxkifNrdKUudk
odrf;ydkufcJhonf/ taemufzufwGif ,ckaygif&SefrS arcjrpftxd ,if;rS
wqifh jrefrmEkdifiHajrmufpGef a&cJawmifBuD;rsm;txd cHNrdKUudk aqmuf
EkdifcJh\/ ysLEkdifiHESifhvnf; tquftoG,f&cJh\/
a&S;a[mif; jrefrmppfonfrsm;
þppfwkdYwGif a&S;a[mif;jrefrmwyfrsm; yg0ifqifETJcJh\/ txuf
wGif qkdcJhaom &SJifhavmfzDrif;vufxufrSpí a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf
eefapmjynfaxmifpk\rkifa&SapmEkdifiHi,fwGif yg0ifcJhMuonf/
xdka&S;a[mif;jrefrmwkdYrSm rnfolwkdYenf;/ olwkdY\taMumif;udk
acwfNydKifa&;cJhaom ref&I1usrf;? xef&mZ0ifusrf;a[mif;2ESifhxef&mZ
0ifusrf;opf3wkdYwGif awGU&SdEkdifayonf/ (tao;pdwftnTef;rsm;udkum;
rqkdawmhNyD/)
xkda&S;a[mif; jrefrmvlrsKd;pkwkdYudk xefacwf&mZ0ifq&mrsm;ESifh
tjcm;olwkdYonf xkdvlrsKd;pkwkdYu rdrdwkdY\tBuD;tuJrsm;udk ac:aom
bGJUtrnfjzifh odcJhMuonf/ a&;rSwfac:a0:Muonf/ tBuD;tuJudkac:
onfh tac:ta0:jzifh vlrsKd;pk\ trnfudk rSwfom;wwfonfh tavh
1. Man Shu 'Book of the Southern Barbarians' translated by Gordon11, Luce 1961.2. Chiu-t'ang-Shu 3.Hsin-t'ang-Shu
AdkvfrSL;b&Sif
111
aMumifhyifjzpfonf/
ref&Iusrf;u ,ckodEéDe,fwGif rmif;apm
1
ESifhpaom trnf&Sdonfh
vlrsKd;pkrsm;? ,ckaygif&Sef\taemufajrmufzufwGif a0gif0kduf,l
2
vlrsKd;
pk? aygif&Sef\taemufzufwGif zl
3
rsm;? rJaygifjrpftaemufzufwGif 0gifh
usL
4
rsm; toD;oD;&Sdonf[k az:jyxm;\/
þtrnfwkdYwGif ]apm}ESifh]usK}wkdYonfvnf;aumif;? ]rmif;}]a0gif}
]0gifh}wkdYonfvnf;aumif; tajccHtoHwlaom pum;vkH;rsm; jzpfMuonf/
þ rmif;? a0gif? 0gifhwkdYrSm ,ckacwfokH; jrefrma0g[m& rif;(tkyfpkd;ol?
BuD;ol)\a&S;OD; a0g[m&rsm; jzpfEkdifayonf/
tvm;wlyif ]apm}ESifh]usK}wkdYrSmvnf; acwfokH;jrefrma0g[m&
]apm}odkYr[kwf]pdk;}ESifhxyfwl jzpfEkdifonf/ odkYjzpffí þvlrsKd;pkwkdYonf rdrd
wkdY\tBuD;tuJrsm;udk rif;apm? rif;pdk;[laom t"dyÜg,fESifhac:a0:cJhMu
onf[k em;vnfEkdifayonf/ þonfudk axmufí ,if;vlrsKd;pkwkdYudk
a&S;a[mif;jrefrmrsm;[k qkdjcif;jzpfonf/
Ä
t&nftaoG;ESifh"avhxkH;pHrsm;
vlrsKd;pkwkdY\"avhxkH;pH? 0wfpm;qif,ifykH? t&nftaoG;wkdYESifh
pyfvsOf;í tqkdyg ref&Iusrf;ü az:jyxm;csufwkdYrSm pdwf0ifpm;bG,f
aumif;vSayonf/
rif;apm tpkrsm;
a&S;a[mif;jrefrmrsm;[k az:jycJhaom rmif; odkYr[kwf rmif;apm
vlrsKd;pkwkdY\taMumif;udk qkd&mü þtrnfESifhqifwl,dk;rSm;trnfrsm;&Sd
1. Mang-Chao 2. Wang-wai-yu 3. P'u 4. Wang-ChuÄ odkYaomf ]zl}ESifh]a0gif0dkuf,l}wkdY\trnfudkrl tvm;wl qufpyf,l&ef rvG,fulay/
odkYaomf olwkdYu olwdkY\tBuD;tuJESifhqufoG,f ajymqkdaomtcgwGif ]pkd;}toHxGuf
ESifhwlaom pum;udk okH;aMumif; xkdusrf;rSyif od&\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
112
aom tjcm;vlrsKd;pktrsm;&SdaMumif;? olwkdYonf ajcwH&Snftdrfrsm;ESifhae
aMumif;? teDa&mifydk;pjzifh OD;acgif;udk &pfywfwefqmqifum acgif;
aygif;pudk aemufwGifcsaMumif;? trsKd;orD;wkdYonf ta&mif 5-rsKd;ygaom
vJykd;xnfudk 0wfaMumif;? ,if;t0wfudk acgif;ay:xd jcKHEkdifaMumif;?
olwkdYonf tdrfteD;opfyifrsm;ay:wGif a'gif;rsm;udk arG;jrLxm;aMumif;
ponfjzifh az:jyxm;\/
ydk;acgif;aygif;eDudk tpaemufcsíaygif;jcif;? ajcwH&Snftdrfrsm;
ay:wGif aejcif;? jrefrmwkdYtav;tjrwfxm;aomtvHwGif a'gif;&kyfyg
jcif;wkdYrSm þa&S;a[mif;vlwkdY\tpOftvm tqufyifavm[k awG;xif
bG,f&m&Sd\/ rmif;vlrsKd;pktm;vkH;yif abmif;bDjym0wfí BudrfacG? 0g;ESD;
rsm;jzifh cg;udk ywfxm;Muonf[kvnf;qkd\/ ukef;jrifhom;rsm;jzpfaMumif;
xif&Sm;ayonf/
eefapmwyf wyfOD;rS yg&olrsm;
0gifhusKwkdYonf wkdufckdufa&;wGif 0goemxkHolrsm;jzpfonf/ aygh
yg;vsifjref zswfvwfonf/ jrif;pD;pOf vSHudk usifvnfpGm okH;wwfonf/
pD;&mwGif ukef;ESD;ryg/ tjyif;wkduf&ef 'kH;pD;aomtcgrsm;wGif ysHaeonf
[kxif&onf/ olwkdY\trsKd;orD;ysKdwkdYonfvnf; jrif;a&;wGif tvm;wl
pGrf;&nf&Sdolrsm;jzpf\/ eefapmrif;NrdKUESifhwyfNrdKUtoD;oD;rS ppfolBuD;rsm;
wyfxGufMuaomtcg 0gifhusKwkdYonf wyfOD;rS yg&onf/
Ä
þwGifvnf; jrif;pdkif;? jrif;ckHwkdif? jrif;cif;obif? jrif;Muefusrf;
rS pí NrdKUrnfrsm;? a&S;jrefrmwkdY\jrif;a&;uRrf;usifrI ponfwkdYESifhquf
pyfowd&rdMuayvdrfhrnf/
olrcHEkdifaom ppfonfrsm;
wzef a0gif0kduf,lwkdYtaMumif;udk MunfhMuygOD;pdkY/ olwkdYonf
vSH&Snf? um&SnfBuD;rsm;udk udkifaqmifonf/ olwkdY csDwufvmNyDqkdvQif
Ä Man Shu rsufESm 41
AdkvfrSL;b&Sif
113
rnfolrS rckcHEkdif/ jrm;wkdYESifhopfom;av;('l;av;avm)ukdvnf; okH;onf/
jrm;oGm;udk tqdyfvl;xm;ojzifh jrm;csufxdol &kwfcsif;aoonf/
trsKd;orD;wkdY\t0wftxnfrSm tjyma&mifjzpfonf/ pyg;BuD;
a>roGm;rsm;? c&kcGHrsm;? ykvJppfrsm;ESifhukH;xm;aom ykwD;rsm;udk udk,fwGif
enf;trsKd;rsKd; ykHpHtrsKd;rsKd;jzifh odkif;Muonf/ qGJxm;Muonf/ tdrfaxmif
r&Sdao;olonf xdyfwGif qHxkH;wxkH;om xkH;í tdrfaxmif&Sdolonf csKd
apmif;ae&mwGif wxkH;pDcGJí ESpfxkH; xkH;onf/
Ä
Avaumif;olrsm;
zlwkdYonf t&yftarmif; aumif;onf/ cGeftm;BuD;onf/ jyif;
xefíaMumufrufzG,f aumif;onf/ &J&ifhonf/ 0g;cReftypf tvGef
usifvnfonf/ awmeuftwGif; vif;EdkYudkyif xdatmifypfEkdifonf/ t
vGefvufajzmifhí vGJonfr&Sd/ olwkdYonf iSufaysm&GufwGif tpmykHípm;
onf/ cGufa,mufr&Sd/ ajrmufzuftusqkH; vlpkjzpfonf/
tHhbG,fZGJESifhowåd&SdykH
ZGJ? owådESifhopöm&SdrIwkdYwGif tHhbG,fo&J&SdvSonf/ w&kwfwkdYESifh
jzpf&aom ppfyGJwckwGif zlppfonftcsKdUudk w&kwfwdkYu rdoGm;&m trsKd;
rsKd;ESdyfpufn§Of;yef;í ppfaq;onf/ pum;wcGef;rQ r[acs/ vufaumuf
0wfrS vufudkjzwfypfí ppfar;jyefonf/ rajym/ atmf[pfjcif;yif rjyK
Mu/ÄÄ
jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY ra&mufrDu a&S;a[mif;jrefrmrsm;
rmif;apmESifhrif;apmtrnf qifwl,kd;rSm;&Sdaom a&S;a[mif;jref
rmwkdYonf at'D 7-&mpkESpfrsm;avmufwGif ,leeftaemufydkif;ESifhodEéD
ajrmufydkif;a'oodkY a&muf&SdaexkdifcJhNyD;jzpfonf/ tOD; a&TUajymif;olwkdY
Ä,if; - rsufESm 42
ÄÄ Man Shu rsufESm 39
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
114
jrefrmEkdifiHajrjyefY ysLEkdifiHwGif;odkYyif a&mufESifhNyD;[k ,lqEkdif\/
eefapm jynfaxmifpkEkdifiH wnfaxmifvmaomtcg xkda&S;
a[mif;jrefrmvlrsKd;pkwdkYonf tjcm;wdAufjrefrmpum;ajymolwkdYESifhwuG
yl;aygif;yg0ifcJhMuonf/ wdAuf? w&kwf? eefapm(3)yGifhqkdif ya'o&mZf
ppfwkdYwGif jrif;onfausmf? ppfonfausmftjzpf yg0ifqifETJcJhMuonf/
atmifyGJrsm;udkvnf; &cJhMuonf/ ya'o&mZfeefapmEkdifiHorkdif;udk zef
wD;cJh&mwGif olwkdYyg0ifcJhMuonf/
ya'o&mZf vlrIpD;yGm;a&;
ppfonfrsm;tjyif awmif,m v,f,m pdkufysKd;vkyfudkifolrsm;
vnf; &SdcJhonf/ wl;ajrmif;rsm; azmufí v,f,mpdkufysKd;onfhtwwf
udkvnf; wwfodMuolrsm;jzpf\/ vlrsKd;pkH tzGJUtpnf;rsm;udk tBuD;tuJ
(rif;)wkdYu tkyfcsKyfonf/
tajccH ya'o&mZftkyfcsKyfa&;udkvnf; wwfMuolrsm; jzpfMu
\/ olwkdY\xl;jcm;aom pGrf;&nfrSm jrif;pD;usifvnfí vsifjrefpGm a&TU
ajymif;vIyf&Sm;um ppfwkdufEkdifonfh t&nftcsif;yif jzpfonf/
ukefxkwfvkyfief;rsm;
eefapmjynfaxmifpkwGif yg0ifvifhupm; rdrdwkdYvlrsKd;pktvkduf
udk,fhrif;ESifhudk,f oD;jcm;zGJUpnf;aecJhonfh ya'o&mZfpepfwGif aecJhMu
olrsm; jzpf\/ odkYaomf eefapm\MoZmcH vlYtzGJUtpnf;jzpfonf/
eefapmwyfwGif ppfrIrxrf;vkdolwkdYonf eefapmEkdifiH\ukefxkwf
vkyfief;wkdYudk aqmif&Gufay;Mu&\/ rdrdwkdY0rf;pmtjyif rif;wkdif;aMu;
ay;&ef pkdufysKd;vkyfukdifMuonfh oD;ESHpkdufysKd;a&;vkyfief;tjyif {&m0wD
txufydkif;wGif a&Tusifjcif;? rvdcjrpftaemufzuf awmifrsm;ay:wGif
a&TwGif;wl;jcif;? aygif&Seftaemufzuf (10)pcef;tuGm ,ck jrefrmEkdifiH
ajrmufydkif;wGif e,fpyfMum;wGif qm;csufjcif;ponfh ukefxkwfvkyfief;
AdkvfrSL;b&Sif
115
wkdYudk aqmif&GufMu\/
wd&pämefarG;jrLrI
a&S;jrefrmwkdY\xl;jcm;aom toufarG;rIvkyfief;w&yfrSm jrif;
rsm;udk arG;jrLavhusifhjcif;yif jzpf\/ OD;csKd&SnfEGm;wrsKd;? xGef,uf&ef
qifykrsm;? tarG;&Snf],uf}ac:EGm;wrsKd;ESifha'gif;wkdYudk arG;Mu\/
ukefoG,frI
taemufzufodkY eefapmwkdY e,fcsJUcJhojzifh taemufESifhukefoG,f
vrf;vnf; yGifhcJhonf/ wkdif;&if;om;wkdYonf tcsif;csif; vlokH;ukefypönf;
rsm;udk a&mif;0,fMuaomtcg tav;csdefowfrSwfxm;aom qm;cJrsm;
udk tojymtjzpf okH;Muonf/
uRefrsm;ESifhya'o&mZfpD;yGm;a&;
olwkdY\vlaerIpepfrSm ya'o&mZfpD;yGm;a&;pepfay:wGif wnf
ae&um; olwkdY\ukefxkwfpGrf;tm; trsm;pkudk ya'o&mZfwkdYtzkdY tokH;
jyKcJh&onf/ ppfEkdifí zrf;qD;&rdcJhaom okYYHyef;wkdYudk ]uRef}tjzpfxm;í
{&m0wDjrpfzsm; acG;awm iSufawmodkYydkYum a&Tusifaponf/ tvkyf
Murf;vkyfaponf/
olwkdY xkwfvkyfaom ypönf;wkdY\ 70 odkYr[kwf 80 &mEIef;udk
ya'o&mZfwkdYu ,lonf/ oD;ESHpdkufysKd;olwkdYtzkdYrSmvnf; 0rf;pmavmuf
udkomcsefí tm;vkH;udk ya'o&mZfwkdYtm; tcGeftjzpf qufo&onf/
ppfrIxrf;olwkdYom þrif;wkdif;aMu;rS vGwfMuonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
116
oD;ESHpkdufysKd;a&;
pdkufysKd;aomoD;ESHwkdYwGif pyg;? ESHpyg;ajymif;? ajymif;icsdwf? yJ
trsKd;rsKd;? rka,m? *sKHwkdYjzpfonf/ ,if;wkdYudk eefapmEkdifiHajrjyefYa'oü
pkdufonf/ a&S;a[mif;jrefrmtrsm;pkrSm ukef;jrifhom;rsm;jzpfí rdrdwkdYa'
oESifhudkufnDrnfhoD;ESHyifwkdYudkom pkdufcJhMuayrnf/
olwkdYonf eefapmta&SUydkif;vlrsm;? NrdKUawmfaevlrsm;avmuf
wkd;wufcJhjcif; r&Sdao;ay/ ajrjyefY&Sd olwkdYavmufom a&oGif;í pyg;
pdkufysKd;jcif;udkjyKMuNyD; ukef;jrifhawmifay:aeolwkdYrSmrl awmif,mpkdufysKd;
enf;udkom tm;ukd;cJhMuonf/
oD;ESHyifrsm;tjyif w&kwfqD;oD;? uGrf;oD;? tkef;? omulyif? awmif
ydef;eJ? yJvif;a>r? ausmufz&kH? usdwf? zefcg;? vufyH? av;udkif;vkyf&onfh
ydk;pmyifwrsKd;(ydk;arG;onhftyifrsKd; r[kwf)wkdYudkvnf; pdkufMuonf/ okH;
Muonf/ MuHha&? a<u? za,mif;? b,aq;ESifht0wftxnfrsm;ukdvnf;
xkwfvkyfMuonf/
jrefrmEkdifiHwGif;odkY a&Tajymif;Mujcif;
olwkdY\a&SUajy;vlwkdYonf jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY a&mufESifhNyD;jzpf
EkdifaMumif; qkdcJhygNyD/ xdkaemufaomf rdrdwkdYuJhodkYyif w&kwfjynftaemuf
ajrmufpGefrS ta&SUbufaMumif; a&TUajymif;qif;vmcJhonf/
rdrdwkdYESifhtEG,fwl tjcm;wdAufjrefrmtEG,f0if wkdif;&if;om;
wkdYESifha&S;a[mif;jrefrmwkdYonf eefapmjynfaxmifpkwGif wyl;waygif;
wnf; aecJhMu\/
eefapmrif;wkdYonf wcgw&H a&S;a[mif;jrefrmvlpkudk zdESdyfwkduf
ckdufcJhjcif;&Sd\/ ppfa&;udk tajccHonfh ya'o&mZfpepfatmufwGif ae
&onfrSm aysmfarGUbG,f r[kwf/ xkdrSwyg; jrefrmEkdifiHwGif;odkY eefapmwkdY
ESifhtwl 0ifa&mufwkdufckdufcJhjcif;(ysLEkdifiHNrdKUawmf 832ESifhok0PÖblrdNrdKU
awmf835)ü yg0ifcJh&í a&S;a[mif;jrefrmEkdifiH\tajctaeudk odcJh&
AdkvfrSL;b&Sif
117
aomtcg w&Gmajymif;rS olaumif;jzpfrnfqkdonfhoabmvnf; ayguf
vmcJhMuayrnf/
odkYjzpfívnf; ,cifu qkdcJhonfhtwkdif; wa&GUa&GUESifha&TUajymif;
a&muf&SdNyD; olYa&S;jrefrmrsm;&Sd&m jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY ysLEkdifiHtysuf
wGif tajrmuftrsm; tvkH;t&if;ESifh a&TUajymif;0ifa&mufcJhMujcif; jzpf
onf/
þodkY 0ifa&mufvmaomtcg rGef? u&if? ysLwkdYtjyif w&kwf
jynftaemufajrmufzufrS taemufzufajymif;0ifvmcJhMuaom ouf?
csif; ponfwkdYESifhawGUqkHyl;aygif;cGifh&cJhMuonf/
a&muf&SdNyD;jzpfaom rGefcrmtEG,f0if rGef? yavmif? 0rsm;? ysL
rsm;? u&ifrsm;? taemufaMumif; wdAuf? jrefrmrsm;jzpfaom ouf? csif;
rsm;ESifh,ckta&SUaMumif;rS 0ifvmaom a&S;a[mif;jrefrmwkdY yl;aygif;rd
Muaomtcg yk*HEkdifiHopfudk wnfaxmifEkdifcJhMujcif; jzpfonf/
a&S;a[mif;jrefrmwkdY rl&if;a'orS eefapmodkYa&TUajymif;vmcJhykH
8-&mpkESifh9-&mpk at'DESpfrsm;twGif; eefapmzufrS jrefrmEkdifiH
wGif;odkY 0ifvmolwkdYrSm a&S;a[mif;jrefrmrsm;jzpfMuav&m olwkdYonf
eefapmwkdYESifhtrsKd;tEG,f ,Ofaus;rIrSpí qufoG,faeonfudk az:xkwf
Ekdifonfh tjcm;taMumif;rsm; &Sdao;oavm/
jrefrmEkdifiHwGif;odkY taemufzufaMumif;rS 0ifvmaom wdAuf
jrefrmbmompum; tEG,f0ifrsm;? ta&SUbufaMumif;rS 0ifvmaom
a&S;a[mif;jrefrmwkdYtygt0ifjzpfonfh wdAufjrefrmbmompum;tEG,f
0ifrsm;\rl&if;a'oESifhxkdpOfu&SdcJhaom ,Ofaus;rI? eefapmodkY a&muf
vmykHwkdYtwGuf taxmuftxm;rsm; &Sdygoavm[laom ar;cGef;ESpf&yf
udk þwGif ar;bdkYvkdvmygonf/ xdktcg þar;cGef;ESpf&yfwGif orkdif;pOf
rSefap&ef 'kwd,ar;cGef;udk yxr &Sif;vif;az:jyvkdygonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
118
rl&if;a'o
w&kwfjynf taemufajrmufydkif; ,ckuefpke,fudk jzwfoef;í
taemufqDrS pD;qif;aom jrpf0gac: 0Smif[dkjrpfzsm;ydkif;wGif awmifbuf
rS pD;qif;vmaom ]axmif}ac: jrpfvufwufwck&Sd\/
þaxmifjrpf0Srf;wGif wl;azmfokawoejyKcJhaom orkdif;rwif
rDacwf a&S;a[mif;okawoe ynm&SifwkdYonf xkdjrpf0Srf;twGif; vGefcJh
aom ESpfaygif;av;axmifcefY(bDpD 2000)u ausmufacwfopftqifh
odkY a&mufaeNyDjzpfaom a&S;vla[mif;wkdY\&kyf<uif;rsm;ESifh,Ofaus;rI
qkdif&m ypönf;trsm;tjym;udk awGUcJhMu\/
þjrpf0gjrpf0Srf;\tv,fykdif;ESifhatmufydkif;wkdYwGif bDpD 3000
cefYu vla[mif;wkdY\&kyf<uif;rsm;ESifh,Ofaus;rIqkdif&mypönf;rsm;udk awGU
cJhMu\/ xkdynm&SifwkdY\aumufcsufcsrIrsm;udk axmufxm;í axmif
jrpf0Srf;om;wkdYrSm olwkdYta&SUbuf jrpf0gjrpf0Srf;om;wkdYESifhrwl/ oD;jcm;
,Ofaus;rIESifhtpOftvm&SdcJholrsm; jzpfonf/ jrpf0gjrpf0Srf;tv,fydkif;
ESifhatmufydkif;ae a&S;a[mif;vlwkdYrSm w&kwfwkdY\a&S;bkd;ab;BuD;rsm;
jzpfonf/ axmifjrpf0Srf;ae vlwkdYrSm ,ck wdAufjrefrmbmompum;
tEG,f0ifwkdY\a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfcJhonf[k od&onf/
csd,efrsm;
axmifjrpf0Srf; a&S;a[mif;wdAufjrefrm ausmufacwfopf,Of
aus;rIonf jrpf0gjrpf0Srf;tv,fESifhatmufydkif;&Sd a&S;a[mif;w&kwf
ausmufacwfopf ,Ofaus;rIESifhtNydKifjzpfonf/ tqifhtwef;vnf; r
edrfhus/ txufwef;usvSaom ausmufacwfopf,Ofaus;rIjzpfonf/
þwdAufjrefrm bmompum; a&S;tEG,f0ifwkdYonf Nidrf;csrf;at;aq;
pGm vkyfudkifpm;aomuf aexkdifMuolrsm; jzpfonf/ a&S;a[mif;w&kwf
wkdYrSmrl tiftm;BuD;vQif BuD;ovkd wjcm;vlrsKd;rsm;udk wkdufckdufvkdolrsm;?
&efvkdolrsm; jzpfMuonf/
AdkvfrSL;b&Sif
119
olwdkYonf jrpf0gjrpfauGUBuD;\ta&SUbufatmufaxmifhcsKd;wGif
pD;0ifaom a0jrpf0Srf;rSonf taemufzufodkY wjznf;jznf; wkdufckdufí
olwkdYydkifeufudk csJUxGifcJhMuonf/ þenf;jzifh olwkdYonf axmifjrpf0Srf;
om;wkdYudk wkdufckdufvmMuonf/ okHYtrsm;udkvnf; uRefjyK&ef zrf;qD;
oGm;Muonf/ okYHtcsKdUudk OD;acgif;jzwfí ,Zfewf ylaZmfMuonf/
w&kwfwkdYu axmifjrpf0Srf;om;wkdYudk csd,ef[k ac:Muonf/ okd;
arG;ol? qdwfarG;ol[k t"dyÜm,f&onf/ bDpD 2000cefYwGif wd&pämefarG;
jrLjcif;jzifh tpm;tpmudk xkwfvkyfcJhMuolrsm;? w&kwf,Ofaus;rIESifht
NydKif txufwef;usaom ,Ofaus;rItqifhodkY a&mufcJholrsm; jzpfonf/
csd,efrsm; a&TUajymif;&jcif;
w&kwfwkdYu taemufzufodkY csDwufwkdufckdufvmMuaomaMumifh
olwkdYonf taemufzufodkY a&TUajymif;cJhMu&onf/ bDpD 1500cefYESifh
1000cefYpyfMum; w&kwfjynfajrmufydkif;wGif wefckd;BuD;vmaom &Sef odkY
r[kwf ,ifrif;qufvufwGif w&kwfwkdYonf csd,efwkdYudk ydkrkddwkdufckduf
Muonf/ olwkdY\ykdifeufudk taemufzufodkY wkd;ícsJUxGifvmMuonf/
b0om,ma&;xuf vGwfvyfa&;udk jrwfEkd;olrsm;
ausmufacwfopfcsd,efwkdY\b0rSm Nidrf;csrf;om,mí acwf
tvkduf wkd;wufaom ,Ofaus;rI&Sdaeolrsm; jzpfMuonf/ odkYaomf ol
wkdYudk w&kwfwkdYu wkdufckdufESdyfpufí uRefjyKvkyfvmaomtcg olwkdYonf
b0om,mat;csrf;rIESifhwkd;wufaeaom ,Ofaus;rIwkdYudk axmufxm;
rufarmjcif;r&SdbJ olwkdY\vGwfvyfa&;twGuf rl&if;a'oudk pGefYvTwf
xGufcGmcJhMu\/
þonfudk axmufí a&S;a[mif;jrefrmwkdY tygt0if jzpfaom
wdAufjrefrmbmompum; a&S;tEG,f0ifwkdYonf b0om,ma&;ESifh,Of
aus;rIwkdYxuf vGwfvyfa&;udk ydkrdkckHrifrufarmolrsm; jzpfMuonf[k
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
120
ygarmu©vkpfu aumufcsufcscJhonf/
]jzpfvkd&m jzpfygap? vGwfvyfa&;udkjzifh txdrcH}[laom ,aeY
jynfaxmifpkom;wkdY\pdwf"mwfonf þorkdif;jzpf&yfESifhþaumufcsuf
csrIudk axmufcHaeonf/ &Sd&SdorQwkdYxuf vGwfvyfa&;udk ydkrkdjrwfEkd;aom
þpdwf"mwfonf e,fcsJUudk awmfvSefaomtcgrS jynfaxmifpkom;wkdY
wGif &Sdvmaompdwf"mwf r[kwf? a&S;ya0PDuwnf;u udef;atmif;vm
cJhaom ADZpdwf"mwf jzpfonfudk aumif;pGmodomEkdif\/
wdAufEkdifiH ay:aygufwefckd;BuD;vmjcif;
rl&if;a'orS w&kwfwkdY\&efaMumifh xGufcGmvmcJh&NyD;aemuf bDpD
500cefYwGif csd,efwkdYonf w&kwfjynftaemufydkif;wGif pnf;vkH;rdjyefí
tiftm;BuD;rm;vmcJhjyefonf/ w&kwfjynfudk bDpD 1000cefYrS 300cefY
xd tkyfpdk;aom usKdrif;qufvufxufwGif olwkdY\a'oonf w&kwf
wkdY\ wkdufcdkufjcif;udk cH&jyefonf/
txl;ojzifh csifNrdKUpm;BuD;\wyfwkdYonf bDpD 350cefYwGif csd
,efwkdYudk tvkH;t&if;ESifhwkdufckdufojzifh csd,efwkdY xyfrHa&TUajymif;cJh&
onf/
csifNrdKUpm;BuD;\tEG,f0if rif;wyg;rSm aemiftcgwGif w&kwf
jynf\yxrtifyg,m[k xif&Sm;aom csiftifyg,mESifhcsifrif;qufudk
wnfaxmifonfhcsif&SDa0Smifwd{u&mZf jzpf\/
aemufxyfay:aygufcJhaom qif?[ef?pGD w&kwfrif;qufrsm;
vufxufwkdYwGifvnf; csd,efwkdYonf qufvufzdESdyfjcif;udk cHcJh&\/
csd,efwkdY awmifbufodkY a&TUajymif;&m c&D;\taemufzufwGif
wdAufukef;jrifh&Sd\/ csd,efwcsKdUonf wdAufukef;jrifhodkYwufum vlY
abmifb0opfudk wnfaxmifcJhMuonf/
þvlYtzGJUtpnf;opfonf at'D ckepf&mpkESpfrsm;twGif; tif
tm;BuD;vSaom wdAufEkdifiHudk wnfaxmifEkdifcJh\/ xkdtcsdefwGif w&kwf
jynfüvnf; tiftm;BuD;rm;aom xeftifyg,mBuD;pdk;vsuf&Sdonf/ xef
AdkvfrSL;b&Sif
121
tifyg,m\pD;yGm;a&;aoG;aMumrSm tm&Swkduftaemufydkif;EkdifiHrsm;ESifh
qufoG,fxm;aom tm&Stv,fydkif;ukefoG,fvrf;rBuD; jzpfonf/
odkYjzpfí xef\EkdifiHjcm;a&;0g'rSm xkdvrf;rBuD;udk ydkifqkdifBuD;
pkd;rIwGif tajcwnfcJhonf/ w&kwfudk tHwkvmEkdifaom wdAufonf xkd
vrf;BuD;udk aESmifh,Sufxdyg;EkdifcJh\/
w&kwfxef{u&mZf\orD;wyg;udk rdzk&m;ajr§muf&ef awmif;qkd
cJhonf/ EkdifiHjcm;qufoG,fa&;wGif y&d,m,f<u,fvSaom xef{u&mZf
onf w&kwfrif;orD;wyg;udk ydkYapí wdAuf\&efudk Nidrf;apcJh&onf/
þumvavmufrSmyif a&SUydkif;wGif azmfjycJhaom eefapmEkdifiH
wefckd;tiftm;BuD;vmcJhonf/ usefae&mwGif wdAufESifheefapmtcef;udk
acwå&yfxm;um usef csd,ef(wdAufjrefrmbmompum;tEG,f0if)wkdY\
qufvufa&TUajymif;rIudk azmfjyvkdygonf/
awmifbufodkY qufvufa&TUajymif;olrsm;
wdAufukef;jrifhodkY rwufcJhaom usef csd,efwkdYonf oHvGif? rJ
acgifESifh,efpDjrpfaMumif;rsm;twkdif; awmBuD;jrufrnf; acsmufurf;yg;
a'orsm;udk jzwfí awmifbufodkY qufvufa&TUajymif;Mu\/
,if;odkY ajymif;a&TMu&mwGif tcsKdUonf wdAufukef;jrifhESifheD;uyf
í Murf;wrf;vSonfh taemufzufaMumif;ukd vkduf\/ tcsKdUonf ,Of
aus;rIwkd;wufaeaom w&kwfjynfESifheD;uyfí taemufzufaMumif;
avmuf rMurf;wrf;vSonfh ta&SUbufaMumif;udk vkdufí a&TUajymif;cJh
Muonf/
taemufzufaMumif;vkdufolwkdYonf cufcJMurf;wrf;aomc&D;
vrf;udk vkdufMu&onf/ ,Ofaus;rI xGef;um;&ma'oESifhtvSrf;a0;onf/
odkYjzpfí olwkdYonf a&TUajymif;&mvrf;wGif ,Ofaus;rItcsuftvuf
topftqef;rsm;udk &oifhoavmuf r&cJhMuacs/
odkYaomf yifyef;qif;&JcHEkdifrI? pGefYpm;rI? &JpGrf;owåd&SdrI? tcuft
cJudk MuHhMuHhcH &ifqkdifrI? usef;rmawmifhwif;oefpGrf;rIpaom t&nft
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
122
jcif;aumif;rsm;udk &&SdcJhMuonf/
ta&SUbufaMumif;vkdufolwkdYrSm taemufbufaMumif;vkdufol
wkdYavmuf tMurf;ywrf;cHEkdifrI? usef;rmawmifhwif; oefpGrf;rI ponf
wkdYr&SdMuacs/
odkYaomf ,Ofaus;aom w&kwfEkdifiHESifheD;uyfpGm a&TUajymif;Mu
ojzifh vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Ofaus;rItwGuf tcsuftvufrsm;udk
a&TUajymif;&mvrf;c&D;wavQmufwGif &&SdcJhMuonf/
ouf? em*? csif;wkdY a&TUajymif;&mvrf;
taemufzufaMumif;vkdufolwkdYonf jrefrmEkdifiH\ajrmufzuf
tpGefavmufodkY a&mufaomtcg ,ckjrefrmEkdifiHESifhwdAufjynfwkdYpyf
Mum;avmufrS taemufzufodkYvrf;cGJum jA[®ykwå&jrpf\vufwufwck
jzpfaom vl[pfjrpfaMumif;udk vkdufcJhMu\/
jrefrmEkdifiH\taemufajrmufzufodkY a&mufaomtcg xkda'o
&Sd awmifMum;vrf;rsm;udkvdkufí ,ckjrefrmEkdifiHwGif;odkY taemufajrmuf
zufrS 0ifvmcJhMuonf/ ,if;wkdif;&if;om;wkdYwGif ,cifu qkdcJhonfht
wkdif; ouftpk? em*tpkESifhcsif;tpkrsm; yg0ifcJhMu\/
rlvu oufwkdYonf ,ck rPdyl&jynfrS ta&SUbuf {&m0wD
jrpftxd jyefYESHYaecJhMu[efwl\/ em*wkdYa&mufvmaomtcg rPdyl&&Sd
oufwkdYonf ta&SUbuf&Sd oufwkdYESifhtqufjywfcJhMu[efwl\/ em*
trsm;pkonf taemufzuf tmoHjynfwGif;odkY 0ifa&mufcJhMuonf[k
qkdEkdifonf/
csif;tpk0ifrsm; 0ifvmaomtcg olwkdYonf csif;wGif;jrpfaMumif;
udk vkdufcJhMu\/ csif;tpk0ifrsm; 0ifa&mufvmí csif;wGif;jrpfaMumif;
wavQmufESifhtaemuf&kd;rudk pkd;rkd;vmojzifh em*wkdYonf taemufzuf
odkY wkd;í a&TUajymif;cJhMuonf/ taemufESifhta&SUwGif &Sdaeaom ouf
tpk0ifwkdYrSmvnf; ydkí a0;uGmoGm;cJhMu&\/
AdkvfrSL;b&Sif
123
avmuavm? u&if
ta&SUbufaMumif;vkdufolwkdYteuf ta&SUbuftpGefusaom
olwkdYonf ,efpDjrpftwkdif;vkdufí wjznf;jznf; ,leefe,fta&SUajrmuf
ydkif;odkY a&mufoGm;Mu\/ þolwkdYrSm avmavmtpk0ifrsm;jzpfMuonf/
tv,fusaom rJacgifjrpfESifhoHvGifjrpfwkdYudk vkdufolwkdYwGif u&iftkyf
pk0ifrsm;ygMu\/
olwkdYonf oHvGifjrpftwkdif;vkdufí &Srf;jynfawmifydkif;wGif t
aemufodkYcsKd;um ,ck rkd;NAJe,f? u,m;jynfe,fESifh,ck u&ifjynfe,f
ajrmufydkif;txda&mufcJhMu\/ olwkdYonf tcGifhomvQif omovkd ppf
awmif;jrpf0Srf;ajrjyefYodkY qif;oufa&TUajymif;aexkdifcJhMu\/
ysL
oHvGifjrpfaMumif;udk vkdufolwkdYteuf tcsKdUonf ,leefe,f
taemufydkif;odkYa&mufvmaomtcg wydefa&TvDjrpfaMumif;wkdYudk vkduf
í {&m0wDjrpfaMumif;odkY qif;cJhMuonf/ ,if;wkdYteuf a&S;tusqkH;
[k,lq&olwkdYrSm AdóEkd;NrdKUudk wnfaxmifcJhaom yxrysLEkdifiHom; ysL
rsm;jzpfcJhonf[k qkdEkdif\/
oa&acwå&mudk wnfaxmifaom ysL 'kwd,tokwfonfvnf;
þvrf;rsm;udkyif vkdufcJhMuonf[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/ a&mufESifh
NyD;aom oufwkdYESifhawGUxdMu[ef wl\/ odkYaomf xkdpOfu ajrmufzuf
ydkif;odkY a&mufaeaom oufwkdYudk a&SmifuGif;um awmifbufodkY a&TU
ajymif;cJhMuonf[k qkd&ygrnf/
armapm(emcD)rsm;
tv,faMumif; oHvGifjrpfudk vkdufolwkdYwGif a&S;a[mif;jrefrm
rsm;vnf; ygMu\/ armapmrsm;vnf; ygMu\/ armapmwkYdonf rdrdwkdY
udk,fudk emcD[k ac:Mu\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
124
a&S;a[mif;jrefrmwkdYtaMumif;ukdum; azmfjycJhNyD;jzpfonf/ arm
apm(emcD)ESifhta&SUbuf avmavmwkdYonf eefapmjynfaxmifpkwGif yg
0ifolrsm;jzpfMu\/ a&S;a[mif;jrefrmwkdY eefapmrS xGufcGma&TUajymif;
aomtcgwGif xdktEG,fwlvlrsKd;wkdYonf eefapmüyif usef&pfcJhMuonf/
a&S;OD;jrefrmrsm;
a&S;a[mif;jrefrmwkdYteuf oHvGifjrpftaemufzuf {&m0wDjrpf
rsm;wpk? wrkdifjrpfrsm;? xkdaemuf arcjrpfESifhvufwufrsm;udkvkdufí a&TU
ajymif;cJhol rsm;cJhonf/ þtaMumif;ukdvnf; NyD;cJhonfhtcef;wGif qkd
cJhNyD; jzpfonf/
þvlpkrsm;udk a&S;OD;jrefrmrsm;[kac:onf/ olwkdYonf oufEkdif
iHudk azmufxGif;a&SmifuGif;jcif; rjyKEkdifí {&m0wDjrpfaMumif;wGif Aef;
armfc&kdifavmuftxdom a&mufcJhMu\/ ,if;wkdYwGif r&l? v&SD? tZD?
rkdif;omESifhzGef;ac: wkdif;&if;om;rsm;ygMuonf/
txufazmfjycsufwkdYrSm at'D 7-&mpkESpfrsm;txd jrefrmEkdifiH
ESifhajrmufzufywf0ef;usifwGif a&S;a[mif;vlwkdYa&TUajymif;a&muf&SdcJhykHudk
orkdif;jzpfpOfESifholwdkYvuf&Sd jyefYESHYaexkdifykHwdkYt& azmfjyjcif;jzpfayonf/
eefapmodkY a&S;a[mif;jrefrmrsm; a&mufvmykH
a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf at'D 7-&mpkaemufydkif;wGif eefapm
a'oodkY a&muf&SdvmykHudk tusOf;tm;jzifh qufvufazmfjyvkdayonf/
txufwGif qkdcJhonfhtwkdif; wdAufEkdifiHESifhxefw&kwfwkdYonf 7-&mpk
ESpfrsm;tv,favmufwGif tNydKiftqkdif wefckd;BuD;vmcJhMuí tm&St
v,fykdif;udk BuD;pdk;Edkifa&;twGuf tjyeftvSef ppfqifETJcJhMu\/
þtcsdefavmufrSmyif ,leefe,ftaemufydkif;ü eefapmEkdifiH
wefckd;BuD;vmcJh\/ aumfavmfzJifhrif;vufxufwGif tiftm;tBuD;qkH;
jzpfonf/ wdAufonfvnf;aumif;? xefw&kwfwkdYonfvnf;aumif; ppf
AdkvfrSL;b&Sif
125
tiftm;wck jzpfaom eefapmudk rdrdwkdYbufodkYygatmif tjyeftvSef
odrf;oGif;cJhMu\/
þodkYjzifh eefapmonf yxrw&kwfbufu ygcJhonf/ aumf
avmfzJifhvufxufwGif wdAufESifhaygif;í w&kwfudk wkdufonf/ ,Drkd,Gef
vufxufaemufydkif;wGif w&kwfbufodkYygoGm;í wdAufudk wkdufjyef
onf/ ,Drkd,Gefudk qufcJhaom rif;wkdYvufxufrsm;wGif wdAufbufodkY
jyefa&mufcJhjyefonf/
at'D 822-wGif wdAufESifhw&kwfwkdY ppfajyNidrf;vkdufaomtcg
eefapmwEkdifiHwnf; w&kwfudk qufíwdkufonf/ ta&SUawmiftm&Sydkif;
&Sd EkdifiHrsm;udkvnf; wkdufcJhonf/
okH;yGifhqkdif ya'o&mZfppf
þuJhodkYaom yxrwdAufESifhw&kwfESpfyGifhqkdif ya'o&mZfppf
rsm; jzpfMuaomtcg a&S;a[mif;jrefrmESifhtEG,fwl wdAufjrefrmpum;
ajymolwkdY a&TUajymif;&m oHvGif? rJacgifESifh,efpDjrpfaMumif;wkdY ,SOfrd&m
a'owGifvnf;aumif;? ,if;awmifbufa'orsm;wGifvnf;aumif; wkduf
yGJrsm;udk qifETJcJhojzifh a&S;a[mif;jrefrmESifhtEG,fwlwkdY\a&TUajymif;rIudk
vsifjrefapcJhonf/ wzef eefapmyg ygvmí okH;yGifhqkdifya'o&mZfppf
rsm;jzpfvmaomtcg olwkdY\a&TUajymif;rIonf ydkíyif vsifjrefvmcJhonf/
a&S;a[mif;jrefrmwkdY\a&TUajymif;rIc&D;tpOfrSm wefckd;BuD;vm
aom eefapmudk a&SmifuGif;Edkif&ef taemufzufrS yef;í a&TUajymif;aom
c&D;pOfjzpfonf/ eefapmwkdY wefcdk;rBuD;rDuaomf vGwfvyfpGm a&TUajymif;
Ekdifojzifh a&TUajymif;rI\a&SUykdif;onf &Srf;jynfawmifydkif;? ,if;rSwqifh
jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY at'D 8-&mpkESpfrsm;avmufuwnf;u a&mufcJh
[efwl\/
eefapmrif;&SJefavmfzDvufxuf(at'D 713)wGif rkifa&Sapmtif
tm;BuD;vmí taemufzufodkY ydkifeufcsJU&ef wkdufckdufvmaomtcg a&S;
a[mif;jrefrmrif;apmwpkwkdYonf a&SUodkYqufvuf ra&TUajymif;Ekdifawmh
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
126
acs/ eefapmvufatmufodkYa&mufí eefapmya'o&mZfwkdYtwGuf trI
xrf;Mu&awmhonf/
þodkYjzifh a&S;a[mif;jrefrma&TUajymif;rItpOfwGif aemufydkif;vl
rsm;ESifhtv,fydkif;&Sdvlrsm;onf ,leefe,ftaemufydkif;ESifh&Srf;jynfajrmuf
ydkif;wkdYwGif &yfwefYcJhMu&jcif;jzpfonf/ eefapmEkdifiHwGif a&S;a[mif;jrefrm
wdkYta&;ygcJhykH? olwkdY\vlrIa&;? pD;yGg;a&;b0ESifhtqifhtwef;wkdYudk qkd
cJhNyD;jzpfí xyfrHazmfjy&ef rvkdawmhyg/ olwkdYonf eefapm\ta&;yg
aom tiftm;pk jzpfonf/ eefapmppfrsm;wGif yg0ifqifETJcJhMuonf/ eef
apmEkdifiHorkdif;udk zefwD;&mwGif yg0ifcJhMuolrsm; jzpfonf/
wkd;wuf&&SdcJhaom vlaerItqifh
eefapmwGif aepOftwGif; olwdkYonf ppfa&;? tkyfcsKyfa&;? pdkuf
ysKd;a&;? pnf;urf;ponfwkdYbufü tawGUtMuKHtavhtxESifhenf;vrf;
opfrsm;udk &cJhMuonf/ wkd;wufrIvnf; rsm;pGm&SdcJhonf/ txl;ojzifh
jrif;udkarG;í aumif;pGmtokH;cswwfolrsm;jzpfí ppfa&;wGif tjcm;vl
rsKd;pkxuf rsm;pGmomMuolrsm;? ppfqifenf;opfudk xGifcJhMuolrsm;jzpf
onf/
vGwfvyfa&;udk txdrcH
,Drkd,Gefvufxuf wdAufESifhtqufjzwfí w&kwfESifhaygif;
onfh EkdifiHjcm;qufoG,fa&; ajymif;vJcJhonf/ jynfwGif;qufqHa&;vnf;
ajymif;vJrI&SdcJhonf/ ,cifu r[mrdwfjyKcJhí w&kwfwkdYudk wyl;waygif;
wnf; ckcHwkdufckdufay;cJhaom a&S;a[mif;jrefrmtkyfpkrsm;udk rdwfaqGt
jzpfrS &efoltjzpfodkY ajymif;vJoabmxm;um pwifzdESdyfwkdufckdufcJh
onf(at'D 794)/
ADZuwnf;u vGwfvyfa&;udk txdrcHEkdifaom a&S;a[mif;jref
rmwkdYonf ya'o&mZfpepf jyif;xefpGm BuD;pdk;aeaom rdrdwkdYa'orsm;
AdkvfrSL;b&Sif
127
udk pGefYvTwfum tcGifhomonfESifh wNydKifeuf jrefrmEkdifiHajrjyefYtwGif;
odkY qif;oufa&TUajymif;cJhMuonf/
ajrjyefY\yljyif;aom &moDOwk'PfESifhe,fopfwGif b0opfxl
axmifa&;tcuftcJrsm;udk &ifrqkdif0HhaomaMumifhvnf;aumif;? eefapm
vufrS vG,fulpGm &kef;uefxGufajrmuf&ef rjzpfEkdifaomaMumifhvnf;
aumif;? a&S;a[mif;jrefrmtkyfpktcsKdUonf ukef;jrifha'oüyif csefae&pf
Muonf/
þrQjzifh a&S;a[mif;jrefrmwkdY\rl&if;a'o&SdcJhaom ,Ofaus;rI
tqifhtwef;ESifheefapma'oodkYa&mufcJhykH taMumif;udk ed*kH;csKyfvkdyg
onf/ yxrar;cGef;jzpfaom eefapmESifha&S;a[mif;jrefrmwkdY ,Ofaus;rI
trsKd;tEG,fqufoG,faeykHudk azmfjyaom taxmuftxm;rsm;ESifhjref
rmEkdifiHajrjyefYodkY qif;oufvmykHwkdYudk azmfjy&efvkdygrnf/
a&S;jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;ajrjyefYodkY
a&TUajymif;aexkdifvmjcif;
a&S;jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyefYodkYqif;vmykH t
aMumif;udk rqkdrD eefapmESifha&S;jrefrmwkdY ,Ofaus;rIwrsKd;wEG,f quf
pyfaeykHudk axmufcHazmfjyaom taxmuftxm;rsm;udk tenf;i,f
azmfjyvkdonf/
eefapmonf wdAufjrefrm
orkdif;ynm&SifwkdYonf a&S;tcgu eefapmEkdifiHaevlwkdYrSm &Srf;
trsKd;om;rsm; jzpfMuonf/ wenf;qkdaomf xkdifw&kwfbmompum;t
EG,f0ifrsm;jzpfMuonf[k ,lqcJhMuonf/ eefapmEkdifiH\tcsuftjcm
jzpfaom wmvDtkdifBuD;w0dkufodkY uGif;qif;okawoejyKcJhMuaom orkdif;
ynm&SifwkdYu þa'owGif xkdifw&kwf,Ofaus;rI taxmuftxm;rsm;?
xkdif&Srf;wkdY\a&S;a[mif;ypönf; taxmuftxm;rsm; rawGUcJhMuojzifh
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
128
eefapmwkdYrSm xkdifw&kwfjzpfEkdifonfxuf wdAufjrefrmjzpfEdkifonf[k
qkdcJhMuonf/
acwfNydKifw&kwftaxmuftxm;rsm;udk tao;pdwfokawoe
jyKolwkdYuvnf; ,if;tqkdtrdeYfudk axmufcHMuonf/ ,cktcgwGif t
a&SUydkif;tm&Sorkdif;ynm&Siftrsm;pku eefapmEkdifiH\vlrsm;pkrSm avm
avmtpk0if a&S;jrefrmponfhwdAufjrefrmrsm;jzpfMuí tenf;pkrSm xkdif
w&kwftEG,f0ifrsm;jzpfonf[k vufcHxm;MuNyDjzpfonf/ þtcsufu
at'D 8-&mpkwGif jrefrmEkdifiHwGif;odkY a&TUajymif;vmolwkdYrSm eefapmEkdifiH
om;wkdYESifhwrsKd;wEG,fwnf; jzpfaMumif;udk axmufcHaeayonf/
,Ofaus;rItpOftvm wlnDcsufrsm;
trsKd;tEG,fwl&kHrQjzifh a&S;jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHbufrSvm
onf[k wxpfcsrqkdomao;yg/ eefapmEkdifiHom;wkdY\,Ofaus;rIESifh
a&S;tpOftvmwkdYrSm jrefrmEkdifiHtv,fydkif;a&muf a&S;jrefrmwkdY\,Of
aus;rItpOftvmwkdYESifhwlnDaomtcsufrsm; &Sdaeonfudk awGU&íom
eefapmbufwGifaecJholrsm;? ,if;a'ouvmcJholrsm;jzpfonf[k t
axmuftxm;csif;? aumufcsufcsif; qufpyfí ,lEkdifygonf/
trnfrSnfhykHwljcif;
eefapmwkdYonf trsKd;om;wkdY\trnfudk rSnfh&mwGif zciftrnf
\aemufqkH;pvkH;udk om;\trnfwGif a&SUqkH;pmvkH;tjzpfokH;cJholrsm; jzpf
onf/ eefapmorkdif;vm eefapmrif;wkdY\trnfrsm;udk avhvmvQif þ
tcsufxif&Sm;onfudk awGUEkdifonf/ Oyrm -
avmf&SefY
&SJefYavmfzD
zDavmfaum
aumavmfzGJifh
AdkvfrSL;b&Sif
129
zGJUifhusm,D
,Drkd,Gef
ponfjzifh zciftrnfaemufqkH;pmvkH;udk om;trnfa&SUqkH;pmvkkH;tjzpf
okH;EIef;rSnfhac:xm;Mu\/
jrefrm&mZ0ifusrf;wkdYwGif vm&Sdaom ysLapmxD;rif;\tEG,f0if
wkdYwGifvnf; þenf;twkdif;yif trnfay;xm;onfudk pdwf0ifpm;pGm
awGU&\/ ,if;trnfwkdYrSm...
ysLapmxD;
xD;rif;,mOf
,mOfrif;ydkuf
ydkufaonfvnf
aonfvnfaMumif
aMumifwl&pfwkdY jzpfMuonf/
a&S;u trnfrSnfhac:enf; wlcJhonfudk ydkrkdckdifvkHapaomtcsuf
&Sdao;onf/ jrefrmwkdYonf ,if;trnf rSnfhonfhpepfudk ,cktcgwGif
rvkdufemMuawmhyg/ odkYaomf jrefrmtpk0ifrsm;jzpfí a&S;OD;jrefrmrsm;
jzpfMuaom ucsifjynfe,fta&SUydkif;ae r&lESifhv&SDwkdif;&if;om;wkdYonf
,aeYwkdif ,if;trnfrSnfhonfhpepfudk vkdufemqJ&SdMuao;onf/
r&lESifhv&SDwkdY ,aeYwkdifvkdufemonfh þtpOftvmu a&S;jref
rmrsm; eefapmwGif aecJhaMumif;udk axmufcHaeonf/ eefapmESifhjrefrm
wkdYudk qufpyfay;xm;onfhaygif;ul;wefwm;ozG,f wnfaeaomtpOf
tvm orkdif;taxmuftxm; jzpfayonf/
r&lwkdif;&if;om;\trsKd;qufwckwGif zatESifhom;wkdY trnf
ay;ykHudk...
awmifcGef
cGefusKif;
usKif;vkrf;
ponfjzifh tpOftqufawGU&\/ tvm;wlyif v&SDtrsKd;om;wkdYuvnf;-
vkHcsef
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
130
csefvef;
vef;wifh
ponfjzifh a*:vefa'obuf rsKd;qufwckwGif trnfay;xm;\/ axm
a*gbufwGif awGU&aom rsKd;qufwck\trnfrSm...
cef;Akrf
Akrf,if;
,if;wifh
ponfwkdYjzpfonf/
orkdif;OD;'EÅm&D wljcif;
orkdif;OD;'EÅm&DwGifvnf; eefapmESifha&S;jrefrmwkdYrSm xyfwlxyf
rQ jzpfaeonf/ ysLapmxD;rif;\'EÅm&Dudk todrsm;Muygonf/ eefapm
wkdY\orkdif;OD;'EÅm&DrSmvnf; ysLapmxD;rif;\'EÅm&DuJhokdYyif jzpf\/ t
rnfwkdY\toHxGufrsm;yifvQif eD;pyfpGm wlnDaeonf/
þwGifvnf; r&lwkdY\orkdif;OD; 'EÅm&Donf aygif;ul;ozG,f eef
apmESifha&S;jrefrmudk qufpyfay;xm;jyefonf/ r&lwkdYüvnf; ysLapmxD;
rif;\pGefYpm;cef; 'EÅm&D&Sdayonf/ ysLapmxD;rSm r&lwkdY\a&S;OD;rif;jzpf
onf[k ,kHMunfMu\/
'kwd,*E¨mv&mZf
tdEd,,Ofaus;rIonf ysLEkdifiHrSwqifh eefapma'oodkYa&muf
cJh\/ Ak'¨0g'vnf; xGef;um;cJhonf/ þodkYjzifh rdrdwkdYodcJhaom eefapm
EkdifiH\tcsuftcsma'o wmvDtkdifBuD;w0dkufudk a&S;jrefrmwkdYonf 'k
wd,*E¨mv&mZf[k rSwfom;vmcJhjcif;jzpfayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
131
OwnfzGm;
eefapmrif; aumavmfzGJifhudk wdAufwkdYu ta&SUbuf{u&mZf
(wkifwd)[kvnf;aumif;? aumavmfzGJifh\ajr;,Drkd,Gefudk aexGufbk&if
(*sdwkif0gif)[kvnf;aumif; bGJUrnfay;cJh\/
jrefrmwkdYuvnf; *E¨mv&mZfrif;udk aexGufbk&ift"dyÜm,f&
aom OwnfzGm;[k odrSwfcJhMu\/ aemufydkif;wGif w&kwfbk&ifudk þ
trnfjzifh ac:a0:vmcJhayonf/
jrif;ESifha&S;jrefrm
xkdrSwyg; jrefrmEkdifiHwGif;odkYa&muf&Sdí umvMumjrifhpGm ae
xkdifvmNyD;onfhwkdifatmif jrefrmwdkYonf eefapmwGifaeMuaom rdrdwkdY
\a&S;ab;BuD; bdk;BuD;wkdY\"avhxkH;pHESifhtpOftvmwkdYudk qufvufxdef;
odrf;vkdufemcJhMuonfh tcsufuvnf; a&S;jrefrmwkdY eefapmü &SdaecJh
aMumif;udk xif&Sm;apayonf/
jrif;a0g[m&\&if;jrpf
eefapmwGif a&S;jrefrm0gifhusLwkdYonf jrif;pD;ol&Jrsm;jzpf\/ jrif;
udkarG;jrLonf/ jrwfEkd;onf/ Ekdifeif;pGm pD;Ekdifonf/ ppfqifrIwGif enf;
AsL[mudk ajymif;apcJhonf/ jrefrmEkdifiHajrmufydkif;&Sd ,aeYwkdif;&if;om;
trsm;pkwkdY tokH;jyKaeaom jrif;twGuf a0g[m&rSm r&ef;(jrif;=r+&if;/
&if;wGif; ]if;}onf a&S;u tif;oHrxGufyJ tef;oHxGufcJhonf/)[laom
a&S;jrefrma0g[m&ESifhvGefpGm toHeD;pyfonf/
csif;trsm;om;tcsKdUu &ef;[kac:\/ ucsifu *krf&rf;[kac:
\/ a&S;usaom rGefcrmtEG,f0if yavmif? 0? ,if;paomwkdif;&if;om;
wkdY\jrif;twGuf a0g[m&wkdYrSmvnf; r&ef;rSoufaom a0g[m&rsm;
jzpfMuonf/ þonfwkdYu jrefrmESifhjrif; qufpyfaerI a&S;usvScsufudk
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
132
azmfjyaeayonf/
jrefrmEkdifiHorkdif;wGif ol&Jaumif;qkdvQif jrif;ESifhcGJr&/ usefppf
om;? tavmif;pnfol? wyifa&TxD;ponfhrif;wkdY\jrif;rsm;\pGrf;&nfudk
tom;ay;azmfMu\/ jrif;udk ta&;ay;í tcrf;tem;rsm;yif qif,if
usif;ycJhMu\/ jrif;a&; 37-yg;? jrif;cif;obif? *lvDyGJponfwkdYudk axmuf
xm;Ekdif\/ txl;ojzifh NrdKUrnfrsm;udkyif jrif;udk taMumif;jyKí rSnfh
ac:cJhMu\/ Oyrm jrif;pdkif;? jrif;ckHwkdif? jrif;rlponfrsm;udk owdjyKrdMu
ygrnf/
apmESifhpkd; a0g[m&
eefapmwGif &SdpOfu a&S;jrefrmrsKd;wlpkwkdYonf rdrdwkdY\tBuD;t
uJukd rif;? rif;apm? pdk; ponfjzifh ac:a0:cJhMu\/ ,if;tpOftvm
onf yk*Hacwf? tif;0acwfwkdif qufvufí &SdvmcJhMuayonf/ t
aemf&xmrif;apm? apmvlrif;? rdzk&m;apm? pdk;rif;udk,fawmfBuD;? pdk;om;
rif;om; ponfrSm om"utcsKdUrQom jzpfayonf/
ajcwH&SnftdrfESifhacgif;aygif;eD
eefapmwGif &SdcJhpOfu ajcwH&Snftdrfrsm;ESifhaeonfh"avhudk ajr
jyefYodkYa&mufaomtcgwGifvnf; qufvufvkdufemcJhMuonf/ eefapm
wGif &SdcJhpOf rdrdwkdYtdrfü Oa'gif;rsm;udk tjrwfwEkd; arG;jrLcJhMu\/ ajr
jyefYodkYa&mufaomtcg Oa'gif;onf rGefjrwfaomtxdrf;trSwf vu©Pm
wckjzpfvmonf/
eefapmwGif&SdpOfu trsKd;om;wkdYonf qHudk xkH;um yk0geDaygif;
í qHNrdwfpudk aemufwGif [efay;umcsxm;onf/ þqif,ifrIrsKd;udk
ajrjyefwGif tcsKdUae&mü ,aeYwkdif vkdufemvsuf&SdMuao;onf/ t
axmuftxm;rsm; jyEkdifaom tjcm;wlnDcsuftrsm;yif &Sdayao;onf/
qkdcJhNyD;aom taMumif;jycsufwkdYavmufESihfyif a&S;jrefrmESifheef
AdkvfrSL;b&Sif
133
apmwkdYqufpyfcJhykHonf aumif;pGm xif&Sm;aeNyD[k xifygonf/
jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY a&TUajymif;aexkdifvmykH
eefapmEkdifiHrS jrefrmEkdifiHbufokdY rnfonfhtaMumif;rsm;aMumifh
a&S;jrefrmwkdYonf a&TUajymif;vmcJh&onfudk qkdcJhNyD;jzpfygonf/ a&TUajymif;
Mu&mwGif vrf;c&D;ü usefae&pfcJhaom odkYr[kwf csefae&pfcJhaom jref
rmtpk0if rsKd;wlpkwkdY ,aeYaexkdif&ma'orsm;ESifhjrefrmEkdifiHwGif jyefYESHY
aeykHwkdYudk axmufí a&S;jrefrmwkdY a&TUajymif;vmonfhvrf;udk cefYrSef;
Ekdifygonf/ þwGif jrefrmtpk0ifwkdY ,aeY jyefYESHYaexkdifykHudk avhvmod
&Sdxm;&ef vkdygrnf/
jrefrmtpk0ifwkdY jyefYESHYaeykH
jrefrmtpk0ifpum;wkdYudk a&S;OD;jrefrmpum;rsm;(jzpfaom r&l?
v&SD? rkdif;omESifhzGef;rsm;)? toHuGJjrefrmpum;rsm;(jzpfaom awmif&kd;?
tif;om;? "Ek? a,m? acsmif;om;? &rf;NAJ? &ckdif? taemufzufom;? xm;
0,f? Nrdwfpum;rsm;)ESifhtrsm;okH;jrefrmpum;[lí okH;ydkif;cGJjcm;avhvm
Ekdifygonf/
a&S;OD;jrefrmpum;ajymolrsm;
r&lpum;ajymolwkdYudk ucsifjynfe,fta&SUydkif; arcjrpf0Srf;wGif
vnf;aumif;? v&SDpum;ajymolwkdYudk r&lwkdY\awmifbuf q'kH? qrm;
a'orsm;wGifvnf;aumif;? ZD;pum;ajymolwkdYudk v&SDwkdY\awmifbuf
Aef;armfc&dkifajrmufydkif;wGifvnf;aumif;? rkdif;ompum;ajymolwkdYdudk ,leef
ta&SUydkif; wydefjrpf0Srf;ESifhAef;armfc&dkifwGifvnf;aumif;? zGef;pum;ajym
olwkdYudk jrpfBuD;em;ESifhAef;armfc&kdifwkdYqkH&m ausmufwGif;ac: {&m0wD
yxrjrpfusOf;w0dkufwGifvnf;aumif; toD;oD;awGU&ygonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
134
ZD;? v&SD? r<csKdUudk jrefrme,fpyfwavQmuf w&kwfjynfbuf
wGifvnf; awGUEkdif\/ r<csKdUrSm jrpfi,fjrpfzsm; &Srf;jynfajrmufykdif;
abmfwGif;a'ow0dkufodkY a&mufaeMuayNyD/
toHuGJ jrefrmpum;ajymolrsm;
toHuGJjrefrmpum;udk ajymaom awmif&kd;? "EkESifhtif;om;wkdY
udk awmifBuD;c&kdif ajrvwfa'owGif awGU&onf/ "EkwdkYrSm &Srf;ukef;jyif
jrifh\taemufpGefwavQmuf ajrmufzuf arNrdKUe,frS awmifbufajr
vwfa'otxd jyefYESHYaeMu\/
csefae&pfcJholrsm;
qkdcJhaom a&S;OD;jrefrmpum;ajymol r&l? v&SD? ZD;? rkdif;omESifh
zGef;wkdYrSm vrf;c&D;wGif usefaecJholrsm; jzpfMuonf/ wcsdefu olwkdYonf
{&m0wDjrpfaMumif;wavQmuf qif;vm&ef BudK;pm;cJh[kefwl\/
waumif;ac: oif;wGJudk A[dkjyKí aexkdifMuaomoufwkdif;
&if;om;wkdYtiftm;ESifhxkx,fudk rxkd;azmufEkdifojzifh {&m0wDjrpft
xufydkif;(Aef;armftxuf)wGif aomifwifaecJh[efwl\/
toHuGJjrefrmpum;ajymol awmif&dk;? "EkESifhtif;om;wkdYrSmrl
&Srf;ukef;jrifhrS ajrjyefYodkYqif;cgeD;rS rvkdufvkdyJ ae&pfolrsm;jzpfMuonf/
ukef;jrifhwGif taeMumolwkdYonf txl;ojzifh ayokH;axmiftjrifhwGif
&Sdaom ESif;cJaMumif;\txufwGif aeolwkdYonf jzpfEkdifygu ajrjyefYodkY
rqif;vkdMuay/
a&SUodkYqufí jyefYyGm;olrsm;
jrefrmEkdifiHtaemufpGefESifhawmifpGefodkY a&mufaeMuaom toH
uGJ jrefrmpum;ajymolwkdYrSm jrefrmEkdifiHtv,fydkif;ajrjyefYodkYa&mufNyD;rS
AdkvfrSL;b&Sif
135
taMumif;trsKd;rsKd;aMumifh a&S;tcguyif qufvufa&TUajymif;cJholrsm;
jzpfMuonf/
0ifvm&m c&D;pOf
jrefrmtpk0ifwkdY jyefYESHYa&muf&Sdaeonfh ae&mwkdYudk axmufí
a&S;jrefrmrsm; 0ifa&mufvm&m? qufvufa&TUajymif;&mvrf;udk cefYrSef;
Edkifonf/ eefapmEkdifiHwGif ,leeftaemufydkif;rS &Srf;jynfajrmufydkif;? ,if;
rSwqifh jrpfi,fjrpfaMumif;udk vkdufí awmifbuf ajrvwfa'o? ,if;
rSwqifh taemufzuf &Srf;ukefjyifjrifhtajc&Sd ausmufqnfc&kdiftwGif;
okdY aZmf*sDESifhyef;avmifjrpfaMumif;rsm;udkvkdufí 0ifa&mufcJhonf[k qkd
&ayrnf/
taemufESifhawmifudk a&SmifcJh&onfhtaMumif;
&Srf;jynfajrmufydkif;rS taemufzuf {&m0wDjrpfqDodkY tb,fh
aMumifh ra&TUcJhoenf;[k apm'uwuf&ef &Sd\/ þc&D;udk rvdkufEkdifcJh
onfhtaMumif;ESpf&yf &Sdonf[k ,lqonf/
yxrtaMumif;rSm ukef;jrifhawmifwef;rsm;í vrf;c&D;rom
aomaMumifh jzpfonf/ 'kwd,taMumif;rSm olwkdYqif;íae&m,lrnfh
{&m0wDESifhcsif;wGif;jrpfESpfoG,fpyfMum;wGif oufwkdYa&mufESifhaeNyDjzpf
&kHomru xkESifhxnfESifh &SdaeaomaMumifh jzpfonf/
ajrvwfa'oodkY a&mufNyD;aemuf tb,hfaMumifh awmifbuf
odkY qufvufa&TUajymif;jcif; rjyKoenf;[kvnf; apm'uwufvkdu wuf
Ekdifygao;onf/ þwGifvnf; taMumif;ESpfck&Sdonf/
ajrvwfa'o\awmifbufwGif vlOD;a&rsm;rsm;udk axmufyHh
auR;arG;xm;EkdifrnfhpdkufysKd;Ekdifaom ajrjyefYr&Sdjcif;ESifhxkda'owGif awmif
olESifhtjcm;u&iftrsKd;om;rsm; a&mufESifhNyD; jzpfaomaMumifh[k qkd&rnf
jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
136
ausmufqnfa'o\xl;jcm;csufrsm;
ajrvwfa'o\taemufzuf ausmufqnfajrjyefYa'orSm...
(1) ysLEkdifiHysufNyD;pjzpfí tkyfcsKyfrI? pnf;&kH;rItckdiftrmr&Sd/ umvysuf
onfhtcsdefjzpfí 0ifa&mufvmolwkdYudk xdxd a&mufa&muf ckcHEkdif
pGrf;r&Sd/
(2) &Srf;ukef;jrifhrS þa'oodkY qif;&ef vrf;c&D;rSm tjcm;vrf;rsm;xuf
ydkívG,fulonf/
(3) þa'owGif &SdESifhNyD;jzpfaom olwkdYonf wl;ajrmif;rsm;azmufum
a&oG,fí pyg;pdkufysKd;vkyfudkifaeNyD;jzpfí pm;a&&du©maygrsm;onf/
(4) þodkYwl;ajrmif;rsm;jzifh a&oG,fpdkufysKd;Muojzifh pdrf;vef;pdkajyum
ywf0ef;usif&Sd tjcm;a'orsm;avmuf yljyif;jcif;r&Sd/ oraom&moD
Owk&Sdonfhukef;jrifhrS qif;vmolwdkYtwGuf yljyif;aomjrefrmEkdifiHt
v,fykdif;a'owGif þa'oonf tjcm;tjcm;aoma'owkdYESifhpmu
toifhawmfqkH;ESifhtoufomqkH; a'ojzpfonf/
a&S;jrefrmwkdYodNyD;aoma'o
eefapmwyfwkdYESifhtwl atmufjrefrmEkdifiHxd csDwufwkdufcdkuf
cJh&aom a&S;jrefrmwkdYonf jrefrmEkdifiHtv,fydkif;tajctaeudk odxm;
NyD;jzpfí þausmufqnfc&kdifudk rdrdwkdYtwGuf a&TUajymif;aexkdif&ef t
oifhawmfqkH;a'ojzpfaMumif; od&Sda&G;cs,fcJhNyD;jzpf[ef wlonf/ tjcm;
oifhawmfaom a'owck&Sdao;\/
,if;a'orSm ausmufqnfc&kdifrSmuJhokdYyif wl;ajrmif;rsm;jzifh
a&oG,fpkdufysKd;vkyfudkifaom rif;bl;c&kdifjzpfonf/ ausmufqnfc&kdifudk
&í {&m0wDjrpfudk jzwfausmfNyD;rS yljyif;vSaom rkd;enf;a&&Sm; jrefrm
EkdifiHtv,fydkif;wGif ausmufqnfuJhodkY pdrf;vef;pdkajyí tyl'Pfenf;
aomrif;bl;c&kdifodkY a&mufEkdifayrnf/
jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ausmufqnfESifhrif;bl;a'orsm;odkY a&TU
AdkvfrSL;b&Sif
137
ajymif;aexkdifNyD;aemuf ,if;a'owkdYrSwqifh jyefYESHYcJhMuykHrSm atmufyg
twkdif; jzpfygonf/
yk*HrwnfrD jrefrmEkdifiHtajctae
a&S;jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHvufatmufcH ,leefe,ftaemuf
ydkif;ESifh&Srf;jynfajrmufydkif;wkdYrS jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY a&TUajymif;qif;
oufvmcJhonf[laom tqkd,kwåd wefrwefudk tusKd;taMumif;ESifh&Sif;
vif;azmfjycJhNyD; jzpf\/
awmifay:ukef;jrifhom;rsm; jzpfcJhjcif;
a&S;jrefrmwkdYonf rlvu awmifay:om;rsm;? ukef;jrifhom;rsm;
jzpfcJhMu\/ ,ckacwf jynfaxmifpkwkdif;&if;om; ukef;jrifhom;rsm;jzpf
Muaom &Srf;? ytkdY? yavmif? ucsif? csif;polwkdYuJhodkYyif jzpfonf/
,aeY ajrjyefY&Sd paumu&ifrsm;ESifhawmifay:&Sdu&ifwkdif;&if;
om;wkdY toGiftjyifuGJjym;aeonfuJhodkYyif ajrjyefY&Sdjrefrmrsm;ESifhajrvwf
a'o&Sd awmif&dk;wkdif;&if;om;wkdYrSm awmifay:ESifhajrjyefYuGJ ae&ma'o
&Sdojzifh toGiftjyif jcm;em;aeMujcif;jzpfonf/
rlvuaomf ukef;jrifhom;rsm;om jzpfcJhMu\/ wrsKd;wEG,fwnf;
jzpf\/ twlaecJholrsm; jzpf\/ Ak'¨omoemxGef;um;rI\tusKd;ouf
a&mufrIESifhacwf,Ofaus;rI\tusKd;oufa&mufrIwkdYudk cHpm;Mu&ojzifh
ajrjyefYom;wkdYonf t&if;tcsmjzpfaom awmifay:om;wkdYESifhtoGift
jyif uGmjcm;aeonfrSm rSef\/
odkYaomf xkdajrjyefYom;wkdYonf awmifay:wGifaecJhpOfu ,kHMunf
vkdufemusifhokH;cJhaom tpOftvm "avhxkH;pHrsm;u ta&;w,lvdkuf
em usifhokH;aeqJyif &Sdonf/ vG,vifhwulESifh pGeYfypfMuonfr[kwfacs/
,aeYajrjyefYom;wkdYvdkufemusifhokH;aeaom a&S;a[mif;pOfvm
"avhxkH;pHwkdYu xkdajrjyefYom;wdkY\ a&S;bdk;ab;wkdYonf awmifay:ukef;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
138
jrifhom;rsm; jzpfcJhaMumif;udk txift&Sm; axmufcHaeayonf/
wkdif;&if;om;wkdY a&TUajymif;rIrSm
orkdif;\obm0jzpf&yf
ukef;jrifhawmifay:om;rsm; ajrjyefYodkYa&TUajymif;qif;oufae
xkdifvmonfhorkdif;jzpf&yfudk vlrsKd;a&;tjrif EkdifiHa&;tjrifwkdYjzifh okH;
oyfazmfjywwfolrsm;vnf; &Sdonfudk awGUcJhbl;onf/
wkdif;&if;om;wkdYudk aoG;cGJvkdaomaMumifh ,if;odkYazmfjyavo
avm[k xifrSm;bG,f&mjzpfonf/ trSefpifppf rnfonfhEkdifiHürqkd ukef;
jrifhom;wkdY ajrjyefYodYk qif;oufonfhjzpfpOfjzpf&yfrSm EkdifiHorkdif;\obm
0jzpfpOfjzpf&yf? jzpf&kd;jzpfpOfwckom jzpf\/
awmifay:ukef;jrifhwGif awmif,mpdkufysKd;a&;vkyfief;rsm pm;a&
&du©mxkwfvkyfrIwGif t"duvkyfief;jzpfonf/ awmifpG,fawmifapmif;
rsm;wGif opfawmrsm; ckwfxGif&Sif;vif;&onf/ tajcmufcHNyD; rD;&IdU&
onf/ xdkaemuf pl;xkdpdkuf&onf/ awmif,mwckwGif ESpfESpf okH;ESpfrQ
om pdkufysKd;Edkifonf/ xkdaemuf ae&majymif;awmckwfNyD; awmif,mopf
wnf&jyefonf/
þawmif,mpD;yGm;a&;pepfonf vlOD;a&rsm;rsm;udk axmufyHh
auR;arG;xm;Ekdifjcif; r&Sdacs/ vlOD;a&wkd;wufrsm;jym;vmvQif axmufyHh
Ekdifonfxuf ydkaomvlwkdYonf a&Munf&mjrufEk&modkY rvGJraoGa&TU
ajymif;&onf/ ukef;jrifhay:&Sd awmifay:rS awmifajcodkY qif;í ,if;
awmifajc&Sd rus,fvSaom awmifajcajrjyefYrsm;odkY tvkt,ufa&TU
ajymif;cJhMuonf/
xkda'orsKd;rSmvnf; vlOD;a&tajrmuftjrm;udk axmufyHauR;a
arG;xm;Ekdifonf r[kwfacs/ vlOD;a&rsm;vmvQif wzefa&TU&csdrfhOD;rnf/
ukef;jrifhtajcrsm;pGm us,f0ef;aom jrpf0Srf;a'owkdYwGif v,f,mpdkuf
ysKd;rI&Sdonf/ rkd;aumif;a&ESifhpdkufonfvnf; &Sdonf/ ajrmif;oG,fa&oGif;
í pdkufonfvnf;&Sdonf/
AdkvfrSL;b&Sif
139
þv,fpyg;pdkufysKd;rIonf vlOD;a&tajrmuftjrm;udk axmufyHh
auR;arG;xm;Ekdifonf/ vlOD;a&rsm;onfxuf rsm;vmvQif ajrjyefYodkY
qif;&awmhonf/ þodkYjzifh jrpf0Srf;ajrjyefYonf awmifac:ukef;jrifhom;
wkdYudk orkdif;acwfwavQmuf zdwfac:vmcJhonfrSm ,aeYwkdifjzpfonf/
a&S;ysLwkdYonf awmifay:om;rsm; jzpfcJhonf/ ajrjyefYodkY qif;
NyD;aemuf wkdif;jynfEkdifiH xlaxmifEkdifonftxd wkd;wufcJh\/ jrefrm
EkdifiHorkdif;wGif olwkdYonf xif&Sm;aom orkdif;u@wckudk zGifhcJhMu\/
,cka&S;jrefrmwkdYajrjyefYodkY a&TUajymif;qif;oufvmMujyefonf/
a&S;jrefrmwkdYa&mufNyD;aemuf &Srf;? ucsifpaom wkdif;&if;om;
rsm; ajrjyefYodkY qif;oufvmcJhMuonf/ þysL? jrefrm? &Srf;? ucsifponfh
wkdif;&if;om;wkdY ajrjyefYodkY qif;oufvmjcif;wkdYrSm orkdif;\obm0jzpf
pOf? omrefjzpfpOfrsm;om jzpfonf/ odkYjzpfí wkdif;&if;om;wkdY ajrjyefYodkY
qif;oufvmrIudk vlrsKd;a&;tjrif EkdifiHa&;tjrifESifhr&Ijrifoifh[k qkd
jcif;jzpfonf/
yxrqifh ajrvwfa'o
jrefrmEkdifiH jrpf0Srf;ajrjyefYESifhtpyfjzpfaom ta&SUESifhta&SUbuf
ajrmufukef;jyifjrifhwGif aecJhpOfu a&S;jrefrmwkdYonf vlOD;a&wkd;wufcJh
jcif;aMumifhvnf;aumif;? at'D &Spf&mpkaemufydkif;wGif eefapmrif;,Drkd
,Gefonf a&S;jrefrmrsm;udk eefapmEkdifiHta&SUpGef;odkY twif;e,fajymif;
cJhjcif;/
&Srf;jynfajrmufydkif;&Sd a&S;jrefrmwkdYudk wkdufckdufzdESdyfvmjcif;
aMumifhvnf;aumif;? a&S;jrefrmtrsm;pkonf eefapmEkdifiH rdrdwkdYaexkdif
&m a'owkdYudk pGefYcGmí &Srf;jynfawmifydkif; ,ckawmifBuD;c&kdif ajrvwf
a'oodkY yxrwqifh a&TUajymif;aexdkifvmcJhonf[k qkdEkdif\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
140
ajrjyefYra&mufrD &SdcJhaom t&nftaoG;
ukef;jrifhü aexkdifcJhpOfuwnf;uyif a&S;jrefrmwkdYonf v,f
,mpkdufysKd;rItwwf? a&oGif;pkdufysKd;rItwwfwdkYudk wwfodMuNyD;jzpfonf/
rsKd;wlpktvkduf aexkdifcJhMuolrsm; jzpfonfhtm;avsmfpGm rsKd;wlpktkyfcsKyf
a&;? pDrHcefYcGJa&;wkdYudk jyKvkyfvmcJholrsm; jzpfonf/
wkdufckdufa&;wGif &JpGrf;owåd&Sdonf/ pGefYpm;onf/ uRrf;usif
vdr®monf/ av;? vSH? 'dkif;wkdYudk usifvnfxda&mufpGm okH;Ekdifonf/ jrif;
udk arG;í Ekdifeif;pGm tokH;cswwfojzifh vsifjrefpGm ajymif;a&TUppfxkd;Ekdif
onf/
þtcsufwGif tjcm;vlrsKd;wlpkwdkYxuf omonf/ eefapmwyf
rawmfuyif a&S;jrefrmjrif;wyfwkdYudk txl;tm;ukd;&aMumif; ppfyGJrsm;
wGif wyfOD;rS ppfxkd;cJh apcJhaMumif;? eefapmwkdYtwGuf atmifyGJrsm;udk
,lay;cJhaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ þt&nftaoG;rsm;tjyif MuHhckdifoef
rmaom um,AvESifhjynfhpkHolrsm;vnf; jzpfonf/
'kwd,qifh ausmufqnfa'o
þt&nftaoG;rsm;&Sdaom a&S;jrefrmwkdYonf tcGifhta&;
aumif; tajctaeaumif;rsm; ay;vmaomtcg 'kwd,tqifh a&TU
ajymif;rItjzpf ajrvwfa'o\atmufukef;jrifhtajcwGif&Sdaom ,ck
ausmufqnfc&kdifa'oodkY a&TUajymif;cJhMuonf[k qkdcJhjcif; jzpfayonf/
qif;vmMu&mwGif tvkH;t&if;ESifh? tifESifhtm;ESifh w[kefwnf;
qif;vmjcif;jzpf[efwlonf/ pepfwus wifBudKjyifqifí ppfwckudk qif
ETJonfhES,f tpDtpOfESifha&TUajymif;0ifa&mufodrf;ydkuf aexkdifvmjcif;rsKd;
jzpf[efwlonf[k ,lqonf/ ,if;odkY 0ifa&mufvmonfhumvrSm ysL
EkdifiHysufpD;pumv (at'D 832-cefY)jzpfonf[k ,lqonf/Ä
Ä þumvt&ifu jrefrmEkdifiH ajrjyefYwGif a&S;jrefrmrsm; ra&mufao;
[k r,lqoifh/ 8 -&mpkESpfrsm; aemufydkif;avmufuwnf;u wpdrfpdrfh
AdkvfrSL;b&Sif
141
yk*HwnfESpfESifh[yfrdaejcif;
þumvcefYrSef;rIESifhpyfvsOf;í jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGifvm
&Sdaom tcsufwcsufrSm pdwf0ifpm;bG,faumif;onf/ ,if;tcsufrSm
ysOfjym;rif;onf yk*HNrdKUukd aumZmouú&mZf 221-wGif wnfonfqkdaom
tcsufjzpfonf/
c&pfESpfESifhaomf at'D 849-jzpfonf/ ajrvwfa'orS ausmuf
qnfa'oodkY ppfqifum a&TUajymif;vmaomumvudk at'D 830-ausmf
[k cefYrSef;vQif þ&mZ0ifvm yk*HwnfESpfudk ,kwåd&Sd\[k,lqvQif a&S;
jrefrmwkdYonf 'kwd,tqifh a&TUajymif;NyD;aemuf 15-ESpfaom umv
twGif; a&mufESifhNyD;jzpfaom a&S;jrefrmrsm;? tjcm;wkdif;&if;om;rsm;ESifh
yl;aygif;í yk*HNrdKUudk at'D 849-wGif a&S;OD;vufrGef wnfcJhonf[k,lq
bG,f&m jzpfayonf/
at'D 9-&mpktv,fcefY jrefrmEkdifiHtajctae
a&S;jrefrmwdkY ajrjyefYodkY 'kwd,tqifh a&TUajymif;vmcsdef/ wenf;
qkdaomf yk*Hudk rwnfrD 25-ESpf tESpf20-rQaomumvwGif jrefrmEkdifiH
tajctaeonf rnfodkY&Sdavoenf;/
wkduf&kduf taxmuftxm;tcsKdUESifhoG,f0dkufaom taxmuf
txm;wkdYudk tajcjyKí ,if;umvjrefrmEkdifiH\tajctaerSm þodkY
&Sdwefaumif;\[k ,l&ayonf/
wjznf;jznf;ESifha&mufcJhMuNyDjzpfonf[k qkdEkdifonf/ eefapm\jrefrm
EkdifiHwGif; ppfqifrIwkdYwGifvnf; a&S;jrefrmppfonfwkdY yg0ifcJhMurnfom
jzpfonf/ jrefrmEkdifiHwGif; tajctaewkdYudkvnf; a&S;jrefrmwkdY txkduf
tavsmuf odMuNyD;[kvnf; qkdEkdif\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
142
&SdESifhNyD; wkdif;&if;om;rsm;
rGefcrmtEG,f0ifrsm;
jrefrmEkdifiHwGif rl&if;vlrsm;&SdcJhonf/ xdkvlwkdYaexkdif&modkY rGef
crmtEG,f0ifrsm; a&muf&SdvmcJhonf/ c&pfESpfrsm; tpavmuftxd
jrefrmEkdifiHwGif BuD;pdk;aeMuolwkdYrSm ,if;rGef;crmtEG,f0ifrsm;[k ,lq
&onf/
w&kwfpmaytaxmuftxm;? a&S;jrefrmausmufpmtaxmuf
txm;? a&S;a[mif;okawoeypönf;taxmuftxm;? acgr? tdEd,a&S;
a[mif;pmay taxmuftxm;rsm;ESifhbmomaA'taxmuftxm;wkdY
udk trSDjyKí þ,lqcsufudk jyKvkyf&jcif;jzpfonf/
yk*HausmufpmwkdYwGif ,ckacsmif;OD;a'oü v0rsm; &GmESifhae
xkdifcJhaMumif;? yavmifrsm;vnf; ajrjyefYwGif &SdcJhaMumif; awGU&onf/
&Srf;jynfawmifydkif;ESifhta&SUydkif;wGif a&ToGm;? aiGoGm;? ,Gef;oGm;ponfh
vlrsKd;rsm; &SdcJhonf[k w&kwfrSwfwrf;wkdYwGif azmfjyxm;onf/ ,if;vl
rsKd;wkdYrsm rGefcrmtEG,f0ifrsm; jzpf[efwlonf/
wdAufjrefrm tEG,f0ifrsm;
þrGefcrmxkxnftwGif;odkY c&pfESpfrsm; tpavmufrS pí
wdAufjrefrmtEG,f0ifrsm;onf ajrmufzufrS azmufxGif;0ifa&mufcJh&m
em*wkdYrSm jrefrmEkdifiHtaemufajrmufpGefodkY a&mufcJhMu\/ oufwkdYonf
taemufzuf rPdyl&e,frS ta&SUbuf{&m0wDJjrpftxd jyefYESHYaecJh\/
olwdkYNrdKUawmfrSm oif;wGJjynf[kac:aom waumif;jzpfcJh[efwlonf/
oufwkdY\a'oudk csif;wkdYu azmufxGif;0ifvmí csif;wGif;jrpfaMumif;
wavQmuf xkdaemuf taemufzufawmifrsm;ay:wGif jyefYESHYaexkdifvm
Mu\/
ysLwkdYonf ta&SUajrmufqDrS 0ifvmcJhMuí AdóEkd;ESifhoa&acwå
&mEkdifiHwkdYonf wnfaxmifaecJhMuonf/ u&ifwkdYonf oHvGifjrpfaMumif;
AdkvfrSL;b&Sif
143
twkdif; at;aq;pGm 0ifvmcJhMuonf/ rGefcrmtEG,f0ifwkdY\a'oudk
azmufxGif;0ifvmcJhMu&onf/ &Srf;jynfawmifydkif;odkYa&mufaomf t
aemufzufodkY qufvufa&TUajymif;í xkda'o&Sd rGefcrmwkdYudkvnf; uGJ
oGm;apcJh[ef wl\/
&Srf;jynftaemufawmifydkif; ,cku,m;ESifhoHvGifc&kdifwkdYwGif
ajcukyf,lum pwnf;csaexkdifcJhMu\/ tcGifhomvmaomtcg taemuf
zuf&Sd ppfawmif;jrpf0Srf;odkY qif;Muonf/ xkdaemuf taemufzuf{&m
0wDjrpf0Srf;xd jyefYESHYcJhMu[ef wlonf/
u&ifwkdY\a&TUajymif;rIaMumifh ppfawmif;jrpf0Srf;&Sd rGefcrmtEG,f
0ifwkdYonf awmifESifhajrmuf ESpfydkif;uGJoGm;cJh\/ ajrmufzuf&Sd rGefcrm
wdkYonf tET,fwlrsm;&Sd&m &Srf;ukef;jrifhESifheD;&m ausmufqnfc&kdifbuf
wGif pk&kH;aecJhMu[efwl\/
a&S;rGEftaxmuftxm;rsm;udk ausmufqnfc&dkif ompnfNrdKU
e,fESifh&rnf;oif;c&kdifwkdYwGif awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ajrmufzufausmuf
qnfc&dkifwGif þuJhodkY tqufjywfí usefaecJhaom rGefcrmtrsm;pk
rSm a&S;rGefrsm; jzpfMuonf/ ausmufpmvm crfvIc&kdef(,ck cHvl;&Gm)odkY
r[kwf rkef(rGef)c&kdefonf ausmufqnfc&kdif taemufajrmufpGefwGif&Sd
cJhayonf/
eefapmwyfrsm; 0ifa&mufwkdufzsufNyD;aemuf
ok0PÖblrdEkdifiH
at'D 830-aemufydkif;wGif jrefrmEkdifiHwGif;odkY eefapmwyfrsm;
0ifa&muf wkdufckdufcJhaMumif;udk qkdcJhNyD;jzpfonf/ ,if;wkdufckdufrIaMumifh
ysLEkdifiH ysufcJh&onf/ ok0PÖblrdEkdifiH\qdyfurf;NrdKUBuD;wNrdKUysufcJh&
[efwlonf/ ok0PÖblrdEkdifiHonf a&S;rGefwkdY\EkdifiHjzpfonf/
rkwårauGUw0dkuf ppfawmif;jrpfESifhoHvGifjrpfpyfMum;rSm tcsuf
tjcma'ojzpfonf/ þEkdifiH\MoZmonf taemufzuf{&m0wDtxd
jyefYcJh\/ oHvGifjrpf\ta&SUbuf? ta&SUawmifbufESifh awmifbufwkdY
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
144
wGif a&S;rGefwdkYaexkdif&ma'orsm;&Sd\/ ta&SUawmifbuf ,dk;',m;EkdifiH
awmifydkif;wGif yxr'Gm&0wDEkdifiH? xkdaemuf avmfAl&DEkdifiHwkdY ay:ayguf
cJh\/Ä
,kd;',m;EkdifiHajrmufydkif; ,ckZif;r,fNrdKUteD;wGif vzkef;[ktod
rsm;aom vrfzkef;ac: [&dykOöEkdifiHvnf; ay:aygufxGef;um;cJh\/
,if;EdkifiHwkdYrSm a&S;rGefwkdY\EkdifiHrsm; jzpfonf/ xkdif&Srf;tEG,f
0if ,aeY ,kd;',m;trsKd;om;rsm; EkdifiHrwnfaxmifEkdifrDu ay:ayguf
cJhaom rGefya'o&mZfEkdifiHrsm;jzpfonf/ eefapmonf [&dykOöEkdifiHudk
vnf; wkdufckdufcJhao;onf/
odkYaomf &IH;NyD;jyefcJh&onf/ ok0PÖblrd qdyfurf;NrdKUwNrdKUysufcJh
&onfrSefaomfvnf; wkdufckdufNyD;aemuf eefapmwyfrsm; jyefvnfqkwf
cGmcJhojzifh ok0PÖblrdEkdifiHonf tEG,fwlwkdY\EkdifiHjzpfaom [&dykOö
EkdifiH\tultnDESifhjyefvnfxlaxmifrIudk jyKpkEkdifcJh[ef wl\/ vlrsKd;opf
rsm;0ifa&mufrIvnf; r&SdcJhacs/
xkdrSwyg; tpOftvm ul;oef;a&mif;0,fcJhaom tdEd,awmif
ydkif;ESifhukefoG,frIuvnf; ok0PÖblrd jyefvnfxlaxmifa&;udk wenf;
wzkH ulnDcJhonf[k ,lq&onf/
þtcsdefavmufrSpí oxkHNrdKUonf ok0PÖblrdEkdifiH\tcsuf
tcsmEkdifiHjzpfvmcJhonf[k ,lq&ayonf/ &mZ0ifusrf;rsm;wGif azmf
jyyg&Sdí tpOftvm odrSwfvmaom rEl[mrif;ac: rukwrif;vuf
xufwGif rsm;pGm tiftm;awmifhwif;vmcJhayonf/ (at'D 11-&mpkESpf
rsm;tpydkif;)/
ysLEkdifiH
ysLya'o&mZfEkdifiHtzkdYrsm eefapmwyfwkdY\wkdufckdufrI'PfrS jyef
vnfemvefxlaxmifEkdifcJhjcif; r&SdcJhacs/ eefapmwyfwkdYonf a&cJaMumif;
ÄyJcl;ta&SUbuf ,aeYaomf O,smOfwnf&m&Sd a&S;yJcl;NrdKUa[mif;([Hom
0wD)onf wcsdefu NrdKUawmfjzpfcJhonf/
AdkvfrSL;b&Sif
145
txufwGif aeolrsm;jzpfjzifh zGJUpnf;xm;aomwyfrsm;jzpfí yljyif;vS
aom jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif raevkdMuacs/ olwkdYonf tempdrf;ESifh
iSufzsm;a&m*gwkdYudk vGefpGm aMumuf&GHUMuonf/
odkYjzpfí xkdwyfwkdYonf vkdtyfaom okHYESifhypönf;rsm;udk ,lNyD;
aemuf ysLEkdifiHrS jyefvnfxGufcGmcJhMuonf/ ysLEkdifiHvlYtzGJUtpnf;rSm
z&kdz&Jjzpfí usefcJh&onf/ tkyfcsKyfrI,EÅ&m;vnf; ysufpD;cJh&onf/
þtwGif; wdAufjrefrmtEG,f0if rsKd;wlwpkjzpfaom oufwkdY
onf csif;wGif;? {&m0wDjrpfESpfoG,fpyfMum;a'orS jrefrmEkdifiHtv,f
ydkif;txd qif;oufpdk;rkd;vmcJh[ef wl\/
EkdifiHwGif;ü tajctaerwnfNidrfyJ olwvl igwrif; jyKaeMu
aom rif;rJhumv? tcgysufonfhumvonf qkdufcJh[efwl\/ ya'o
&mZfvlYtzGJUtpnf; ysufjym;&mwGif jzpfay:wwfaom qkd;&Gm;vSonfh
tajctaersKd;[k qkdbG,f&m&Sdayonf/
jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif rif;rJhumv? umvysufESifhMuKH&í
tkyfcsKyfrI? pkpnf;rIuif;aeaom orkdif;[muGuf ay:aygufaecsdefwGif
a&S;jrefrmwkdYonf ajrvwfa'orS a&TUajymif;qif;oufvmí þorkdif;
[muGufukd jznfhvkdufjcif;yif jzpfayonf/
ysLEkdifiH ysuf&onfudk tcGifhta&;,lum ok0PÖblrdEdkifiHonf
taemufzufodkY tiftm;wkd;csJUvmrnfom jzpfonf/ tvm;wlyif u&if
wkdif;&if;om;wkdYonf ,ck u,m;jynfe,f a'oavmufqDrS taemuf
{&m0wDjrpf ,ckrif;bl;c&dkifavmuftxd a&TUajymif;aexkdifvmcJhMu[ef
wl\/
a0omvDESifhy#duú&m;
jrefrmEdkifiHtaemufqkH;qDodkY Munfhvkdufjyefaomf &ckdifwkdif;
ajrmufydkif; ukvm;wefESifhav;NrdKUjrpf0Srf;wGif tdEd,ajrmufydkif;om; t
quftEG,fwkdY\a0omvDEkdifiHonf BuD;yGm;vsuf &Sdonf/ aemufydkif;wGif
Ak'¨omoemxGef;um;cJhaom EkdifiHi,fjzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
146
a0omvDEkdifiH\taemufzuf ,ck ta&SUygupöwef\taemuf
pGefwGif y#duú&m;ac: ywådau&EkdifiH&SdcJh\/ xkdpOfu þEkdifiHwGifvnf;
Ak'¨omoemxGef;um;vsuf&Sd\/ a0omvDEdkifiHuJhodkYyif ,Ofaus;rIt
qifhtwef;jrifhaom tdE´d,EkdifiHi,fwck jzpf\/
wEdkifiHvkH;udk jcKHMunfhaomf
awmifbuf yifv,furf;wavQmuf {&m0wDESifhppfawmif;jrpf
0uRef;ay:wGif ,Ofaus;rIwkd;wufvsuf &Sdaom a&S;rGefrsm;ESifhtdEd,
EkdifiHom;(uvdef? wvdif)wkdYu tiftm;aumif;vsuf&Sd\/
jrefrmEkdifiHtaemufzufwGif a0omvDEkdifiHESifhy#duú&m;EkdifiHwkdY
u tiftm;aumif;vsuf &Sd\/ acwftvkduf ,Ofaus;rIxGef;um;cJh&m
ya'o&mZfEkdifiHi,frsm; jzpfonf/
ajrmufzufwGif oufwkdif;&if;om;wkdYonf oif;wGJEkdifiHESifhtif
tm;aumif;í xkx,fESifh&Sd\/
ta&SUajrmufzufwGif ppftiftm;aumif;aom eefapmEkdifiH&Sd
\/ xkdEdkifiHonf {&m0wDjrpf0Srf;ajrmufydkif;udk vTrf;rkd;jc,fvS,f&ef Aef;
armfteD;&dS awmifrsm;ay:wGif cHwyfrsm;udk aqmufvkyffí ppfwyfrsm;
csxm;cJhonf/ eefapmwyfwkdYonf at;aom&moDtwGif; jrefrmEkdifiH
wGif;odkY 0ifa&mufwkdufckdufvdkuf wkdufckdif0ifaomtajctae&SdcJhonf/
odkYaomf [EGKdifwkdufyGJNyDonfhaemuf w&kwfwkdYEkdifiH\NrdKUwNrdKU
jzpfaom csifwludk oGm;a&mufwkdufcJh\/ þwkdufyGJwGif eefapmwyfrsm;
ta&;edrfhcJh&\/ xkdaemufaomf eefapmonf ppftiftm;EkdifiHwcktqifh
wGif r&Sdawmhay/
þodkYya'o&mZfEkdifiHrsm; BuD;pdk;aeonfhumvwGif tiftm;opf
wcktjzpf a&S;jrefrmwkdYonf jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY 0ifcJhMujcif;jzpf
onf/
oa&acwå&m ysLEkdifiHtysuf? jrefrmorkdif;pOfwGif orkdif;[m
uGufay:aecsdef? at'D 9-&mpkESpfrsm; tv,favmufwGif a&S;jrefrmwkdY
AdkvfrSL;b&Sif
147
onf &Srf;ukef;jyifjrifh\taemufpGef ajrvwfa'orS jrefrmEkdifiHtv,f
ydkif;odkYqif;oufa&TUajymif; aexkdifvmcJhaMumif; qkdcJhNyD;jzpf\/
qif;ouf&mvrf;rsm;
a&S;jrefrmwdkYonf ,ck&GmiH(a&iH)a'oavmufrS taemufzuf
&Sd ukef;jrifhawmifwef;wkdYudkjzwfí ewfxdyfawmifMum;vrf;twkdif;
ausmufqnfc&kdiftwGif;odkY 0ifvmcJhMu[efwl\/ þvrf;rS yef;avmif
jrpfonf ausmufqnfc&dkiftwGif;odkY c&kdif\ta&SUawmifaxmifhrS pD;
0if&mvrf;aMumif;udk vkdufonf/
þawmifMum;vrf;\ajrjyefYbuft0wGif uif;wm;qnf&Sd\/
awmifMum;vrf;\ckvwfwGif cifv,fukef;jrifhi,f&Sdonf/
rus,f0ef;vSaomfvnf; ajrMoZmaumif;í oD;ESHyifrsm;jzpf
xGef;onf/ vrf;c&D;wGif waxmufem;&ef aumif;aom pcef;wckjzpf\/
,if;vrf;twkdif; vm;0efwifrsm;jzifh wkdif;&if;om;wdkY ,aeYwkdif ul;oef;
a&mif;0,fvsuf&Sdonf/
ajrjyefYodkYqif;&mwGif a&S;jrefrmwkdY tokH;jyKcJhonf[k ,lq&
aom tjcm;wvrf;rSm ,ck]NrdKUBuD;}rS taemufzuf]oH&Gm}qDodkYoGm;aom
obm0vrf;jzpfonf/
,if;vrf;rS aZmf*sDjrpfonf ausmufqnfc&kdiftwGif;odkY ta&SU
bufrS pD;0if&mvrf;aMumif;udk vkdufonf/ ,cktcgwGif vlwkdYjyKjyifí
þvrf;twkdif; ajrjyefYESifhqufum armfawmfum;vrf; azmufxm;NyD;
jzpf\/
cifv,fukef;jrifhESifhoH&GmwkdY\&moDOwkrSm &Srf;ukef;jyifjrifh\
&moDOwkESifhuGmjcm;jcif; r&SdvSacs/ orrQwaom &moDOwkwGifaecJhMu
aom a&S;jrefrmwkdY uGef;ckd&ef pcef;aumif;rsm;jzpfMuonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
148
qif;oufa&TUajymif;ykH
a&S;jrefrmwkdY qif;oufa&Tajymif;vmykHrSm omrefa&TUajymif;enf;
rsKd;r[kwf[k xifonf/ jrif;wyfwkdYudk tokH;jyKum tifESifhtm;ESifht[kef
ESifhppfqifrIw&yfudk aqmif&GufonhfES,f pD;yGm;a&;ESifhppfa&;wkdYwGif t
csuftcsmusaom a'orsm;udk vsifjrefpGm odrf;ydkuf,lonfh a&TUajymif;
ykHrsKd;jzpfonf[k xifonf/
ajrjyefYyxrajcukyfpcef;
ausmufqnfc&kdif ta&SUydkif;onf &Srf;ukef;jyif\tajcwGif
awmif&dyfudk ckdaeonf/ awmifay:rS vwfwavm qif;vmolwkdYtzkdY
ajrtaetxm; &moDOwkyg tjcm;a'orsm;xuf ydkrkdoifhavsmfaom
a'ojzpf\/
xkdYjyif þa'oodkY a&mufESifhNyD;jzpfaom yavmif? 0tpk? rGef
tpk? ouftpk0if wkdif;&if;om;wkdYonf aZmf*sD yef;avmifponfhjrpfwkdY
udk qnfí wl;ajrmif;wkdYjzifh a&oG,fpdkufysKd;aeNyDjzpfojzifh pm;a&&du©m
aygonf/
vltajrmuftjrm;udk axmufyHhauR;arG;xm;Ekdifaom a'ojzpf
onf/ tjcm;a'orsm;xuf rQwaom &moDOwkvnf; &Sdonf/ yk*H
ausmufpmwkdYwGif þa'oudk rvpfom 11-c&kdif[kac:onf/
odkYjzpfí awmifay:rS qif;vmvQif qif;vmcsif; ajcukyf,l
&ef taumif;qkH;aom pcef;tjzpf a&S;jrefrmwkdY þausmufqnfa'o
udk a&S;OD;vufrGef odrf;ydkufaexkdifcJhonf[k ,lq&jcif;jzpfonf/
þc&kdifwGif a&S;jrefrmwkdY xm;&pfcJhaom a&S;a[mif;taxmuf
txm;rsm;ESifhyk*Hacwfausmufpmrsm;wGif awGU&aom þc&kdiftwGif;&Sd
a&S;a[mif;ae&ma'otrnfrsm;u þ,lqcsufudk axmufcHaeayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
149
ppfa&;twGuf ae&maumif;
þa'oonf t"duvrf;rBuD;jzpfaom {&m0wDjrpfESifhvnf;
tvSrf;uGm\/ acsmifvnf;usonf/ odkYjzpfí a&S;jrefrmwkdY 0ifa&muf
vmrIudk aESmifh&Suf&ef [efYwm;&ef rvG,fulacs/
ppfa&;tjrift& xkdacwfu þa'onf vkHjcKHonf/ taESmifh
t&Sufr&dSyJ ajcukyf,lrIudk jyKvkyfEkdifonf/ tiftm;jznfhwif;rIudk pdwf
csufvufcs vkyfEkdifonf/ vltiftm; &du©mtiftm;jznfhwif;&efvnf;
vG,fulaoma'o jzpfonf/
t"duvrf;rBuD;ESifh 6 c&kdef
ausmufqnfa'oudk odrf;ydkufrd&kHESifh a&S;jrefrmwkdY\ppfqif
a&TUajymif;aexkdifrIonf NyD;jynfhpkHcJhonf/ pcef;odrf;cJhonf r[kwfacs/
ajcukyfaumif;ESifhausmaxmufaemufcHaumif;wkdYudk &&Sdí pepfwus
tokH;csNyD;aemuf a&S;jrefrmwkdYonf taemufqDodkY tvkH;t&if;ESifhquf
vufa&TUajymif;csDwufum t"duobm0c&D;vrf;BuD;jzpfaom {&m0wD
jrpfaMumif;udk tkyfpD;xdef;udkifcJh[ef wl\/
olwkdYonf ykyÜm;awmif? a*G;csKdawmifESifhwk&ifawmifwdkYodkY w
axmufNyD;waxmuf ul;vmNyD;aemuf {&m0wDodkYa&mufcJh[efwl\/ wk
&ifawmif0ef;usif yk*Ha'owGif &SdESifhNyD;jzpfolwdkY\tcktcHSifht[efYt
wm;udk cHcJhMu&[efvnf; wlonf/
xkdYaemufaomf taemuf&dk;rawmifajcwGif awmif&dyfckdí pvif;?
rkef;? ref;acsmif;wkdYjzifh pdrf;vef;pdkajyaeaom ,ckrif;bl;c&kdifa'oodkY
qufvufa&TUajymif;ydkufcJhMu[efwl\/
þa'owGifvnf; a&mufESifhNyD;jzpfaom wkdif;&if;om;wkdYonf
tqkdygacsmif;rsm;udk qnfum wl;ajrmif;rsm;jzifh a&oG,fpdkufysKd;vsuf
&SdMuNyD;jzpfonf/ yk*HacwfausmufpmwkYdwGif þa'oudk ajcmufc&kdef[k
ac:onf/ þa'owGifvnf; yk*HacwfOD;ydkif;rS ypönf;taxmuftxm;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
150
rsm;udk awGU&SdcJhNyD;jzpf\/
a&SUwef;XmecsKyf yk*H
a&S;jrefrmwkdYonf a&S;OD;vufrGef tajcpdkufaexkdifrdMuaom
rif;bl;ajcmufc&kdefa'oESifhausmufqnf 11 c&kdefa'owkdYrSm aoGUajcmuf
vSaom jrefrmEdkifiHtv,fydkif; rkd;enf;a&&Sm;a'oü pdrf;vef;pdkajyaom
O,smOfrsm;ozG,f &SdcJhonf/ EkdifiHxlaxmifa&;ysKd;cif;rsm;[k qkdEkdifonf/
pm;a&&du©mtxGufrsm;í vlaersm;aom tcsuftcsma'orsm;
jzpfcJh\/ þtcsuftcsma'owkdYudk csKyfudkifuGyfuJEdkif&ef yk*Hudk wnfcJh
jcif;jzpfonf/ yk*Hwnf&ma'oonf yljyif;ajcmufaoGUvS\/
odkYaomf þa'oonf rif;bl;\ajrmufbuf,Gef; rkdif 60-cefY
tuGm? ausmufqnf\taemufawmif rkdif 80-cefYtuGmwGif&Sdí ysKd;
cif;a'oESpfckvkH;udk vufvSrf;rD&ma'ojzpf\/ t"duvrf;rBuD;jzpfaom
{&m0wDurf;ay:wGif wnfaeojzifh taMutnmodkY vG,fulpGm oGm;
Ekdifonf/
jrpfurf;qkd&mwGifvnf; jrpfonf ta&SUrS taemufodkYpD;vmNyD;
awmifbufodkY csKd;qif;oGm;aom jrpfauGUay: ta&SUbufurf;wGif&Sdo
jzifh ppfa&;twGuf tcsufusaomae&mvnf; jzpfoGm;onf/
yk*Honf {&m0wDESifhcsif;wGif;jrpfwkdYqkH&m atmufzuf ra0;uGm
vSaomae&mwGif &Sd\/ NrdKU\awmifbuf ra0;uGmvSaomae&mwGif
a,macsmif;onf {&m0wDjrpftwGif;okdY taemufajrmufqDrS pD;0ifvm
onf/ awmifbufjrpfwauGUwGif pavNrdKU&Sdonf/ pavNrdKUwnfaeykH
rSmvnf; yk*HESifhcyfqifqifyifjzpfonf/ yk*H\ta&;BuD;aom awmifbuf
pcef;NrdKUjzpfonf/ þNrdKUonf taemufbufurf; 6 c&kdefa'oodkYoGm;
&mvrf;udk csKyfudkifxm;ouJhodkY&Sd\/
þodkYjzifh yk*HrSonf ajrmufzuf{&m0wDESifhrl;jrpfaMumif;rsm;
tvkduf? taemufajrmufbuf csif;wGif;ESifha,macsmif;wkdYtvkduf? awmif
AdkvfrSL;b&Sif
151
buf {&m0wD? ,if;rSwqifh taemufzufpvif;? rkef;? ref;acsmif;rsm;
tvkduf a&S;jrefrmwkdY qufvufa&TUajymif;&ef a&SUwef;tajccHpcef;BuD;
jzpfcJhayonf/
a&SUodkYqufvufa&TUajymif;jcif;
a&S;jrefrmwkdYonf yk*Hudk at'D 850-cefYwGif wnfcJhonf[k,l
qEkdifaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ xkdNrdKUudk tajcpkdufA[dkjyKNyD;aemuf qkdcJh
onfh{&m0wD? rl;? csif;wGif;? a,m? pvif;? rkef;? ref;acsmif;rsm;udkvkduf
í qufvufa&TUajymif;aexkdifcJhMuonf/ þodkYjzifh ,aeYa,mom;rsm;?
&ckdif;wkdif;&Sd acsmif;om;ESifh&rf;NAJ? ppfawG &ckdiftrsKd;om;wkdYonf t
aemufzufodkY jrefrmtpk0ifrsm; a&TUajymif;&mwGif a&SUOD;csKd wyfOD;wyf
rsm;tjzpf ,ckaexkdif&ma'otoD;oD;odkY a&mufoGm;cJhMujcif; jzpfay
onf/ ajrmufbufodkY a&TUajymif;olwkdYrSm xkxnfESifh&SdcJhaom ouftpk
0ifwkdYudk rxkd;azmufEdkifí c&D;rsm;pGm raygufEkdifcJhacs/ awmifbufodkY
a&TUajymif;olwkdYvnf; oa&acwå&mw0dkuf&Sd ysLrsm;ESifhppfawmif;jrpf0Srf;
atmufydkif;&Sd a&S;rGefrsm;udk þumvwGif rxkd;azmufEkdifao;acs/
vlaerItzGJUtpnf;rsm;
a&S;jrefrmwkdYonf ae&mopfrsm;odkY ajymif;a&TUaexkdifMu&mwGif
tcsKdUae&mopfrsm;udk tvG,fwul odrf;ykduf&,ljcif; &SdcJhovkd tcsKdUae
&mrsm;wGif ckcH[efYwm;rI tiftm;BuD;ojzifh cufcufcJcJ wkdufckdufodrf;
ydkuf&onfvnf; &SdcJhayrnf/ yk*Ha'ow0dkufwGif ouftpk0ifwkdY\ckcH
rIudk atmifEkdifcJh[efwl\/ qkdifaom wk&ifawmif\awmifbuf&Sdawmif
&kd;rSm oufpdk;awmif[k wGifonf/ r[moufxdwftrnf&Sdaom trwf
BuD;wOD;\trnfudkvnf; yk*HacwfausmufpmwGif awGU&onf/ &mZ0if
usrf;rsm;wGif usefppfom;rif;ESifhqkawmif;buftjzpf oufrif;uwkH
taMumif;udk azmfjyxm;onf/
ae&mopfrsm;wGif tajcpdkufaexkdifvmMuaomtcgwGif a&S;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
152
jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHwGif aecJhMuouJhodkY ukd,hftkyfpk udk,fhtBuD;
tuJESifhvGwfvyfpGm aecJhMu[efwl\/ tBuD;tuJudkvnf; eefapmrSm
aecJhpOfu tpOftvmtwkdif;yif rif;[k ac:onf/
ausmufpmtaxmuftxm;t& tckdiftrmod&aom tkyfpk
ESpfpk&Sdonf/ ,if;wkdYrSm awmifwGif riftkyfpkESifhxdvkdifriftkyfpkwkdYjzpf
onf/ awmifwGifrSm ,ckawmifwGif;BuD;yifjzpfonf/ xdvkdifrSm ,ck
xD;vIdifjzpfonf/ odkYaomf xD;vIdiftrsm;&Sdaeonf/ ausmufpmvm xd
vkdifrSm ausmufqnfc&kdifESifhtpyf rdw¬Dvmc&kdif 0rf;wGif;NrdKUe,ftwGif;
&Sd xD;vIdif[k ,lq&ef&Sd\/ Ä
jrefrmtkyfpk0if trsm;pkwkdY tcuftcJrsm;ESifh&ifqkdifvm&aom
tcg þvlYtzGJUtpnf;tkyfpkwdkY pkaygif;um tcuftcJrsm;udk ajz&Sif;cJ
[efwl\/
at;csrf;aomtcgrsm;wGif rdrdwkdY\vlYtzGJUtpnf;jzpfaom tkyf
pktvkduf vGwfvyfpGm aexkdifcJhMuonf/ rdrdwkdY\vlaerIb0udk rdrdwkdY
bmom pDrHcefYcGJzefwD;cJhMuonf/
olwkdY\vlaerIpepfrSm woD;wjcm;pD tkyfpkvkdufaeaom rus,f
jyefYvSonfh ya'o&mZfpepf[k rSwf,lEkdif\/ odkYaomf ysOfokOf;cJhNyD;jzpf
aom ysLya'o&mZfpepf vufikyfvuf&if; t<uif;tusef\t&Sdeft0g
udk &cJhonf/
eefapmwGif aepOfuxuf ydkrkdzGHUNzdK;cJhonfh ya'o&mZfpepfjzpf
vmNyD[k,lqEkdif\/ yxrjrefrmEkdifiHudk rwnfaxmifrDumvtwGif;u
þa&S;jrefrmwkdY\vlaerIpepfESifhvlrIpD;yGm;a&;pepfudk ysLya'o&mZfpepf
uJhodkYyif ya'o&mZfacwfOD; umvpepfrsKd;[k owfrSwfEkdifbG,f&m &Sd
\/
c&kdef? wkduf? EkdifiH_
þvlUtzGJUtpnf;wkdYudk wnf&ma'oESifhorkdif;pOf wkd;wufrIudk
Ä&mZ0ifusrf;wkdYwGif usefppfom;rif;onf xD;vIdif&Sif[kvnf;wGifonf/
þxD;vIdiftkyfpk\acgif;aqmifjzpfcJh[ef wl\/ usefppfom;rif;BuD;\
ausmufpmygbGJUwckrSm ]xdvkdifrif}jzpfonf/f
AdkvfrSL;b&Sif
153
vkdufí ausmufpmrsm;wGif okH;rsKd;okH;pm; cGJjcm;azmfjyxm;onfudk awGU
&\/
a&S;jrefrmwkdY ajrjyefYwGif a&S;OD;vufrGef tajcpdkufaexkdifí ae
xkdifolwkdYwGif a&S;jrefrmwkdYu vlrsm;jzpfaom a'orsm;udk c&kdefa'o
rsm;[k ac:onf/
qkdcJhNyD;onfhtwkdif; jrpfomc&kdefa'o rif;bl; 6c&dkefa'owkdY
tjyif ,ckrEÅav;\ajrmufzuf {&m0wDjrpf\ta&SUbuf awmifyvkef
(awmifNyKef;)c&kdefa'owdkY &SdcJhonf/
,ckausmufqnfc&kdiftwGif;&Sd 11c&dkefa'oonf aemifacwf
rsm;wGif v,fuGif; 9c&kdefa'o[k tckdiftrmwGifvmonf/
rlvu 11c&kdef&SdcJh\/ trnfESifhtwdtus ay;xm;onf/ rif;
bl; 6c&kdefrSm ausmufpmwkdYwGif ]ryifp&v,fudkif}[kwGifonf/ 6-c&kdef
jynfhatmif a&wGufí r&ao;acs/ awmifjyKefc&kdefonf tjcm;c&kdefwdkY
uJhodkYyif qefa&pyg; txGufaumif;aom a'ojzpfcJh\/
ajrmufzufqDrS a&TUajymif;vmrnfh ouftpk0ifwdkYuJhodkYaom
rsKd;wlpkopfrsm;ukd [efYwm;ckcHEkdif&ef awmifjyKefc&kdefudk ajrmufzufpGef
umuG,fa&;pcef;tjzpf wnfaxmifcJh[efwlonf/
c&kdefa'orsmudk vGefí jyefYESHYaexkdifvmMupOf ae&mopfwkdYü
&Sd&if;wkdif;&if;om;wkdYESifhyl;aygif;um e,fopfy,fopfrsm;udk wnfaxmif
cJhMu\/ ,if;uJhodkYaom e,fopfy,fopfwkdYrSm wkdufrsm;jzpfonf/
wkdufa'orsm;wGif a&S;jrefrmwkdYonf vlrsm;pk r[kwfMuacs/
wkdufa'owkdYudkvGefí Nidrf;csrf;pGm odrf;oGif;atmifEkdifcJhaom a'orsKd;
udk EkdifiH[kac:aMumif; od&\/ EkdifiHa'owkdYwGif a&S;jrefrmwkdYrSm tkyf
csKyfolvlenf;pkom jzpf[efwlonf/
_,ckacwfokkH;a0g[m&wkdY\t"dyÜg,foufa&mufrI r&Sdyg/ xkdpOfu c&kde
onf ,ckc&kdifa0g[m&\t"dyÜg,f roufa&mufacs/ tvm;wlyif ]wkduf}
ESifh]EkdifiH}wkdY\a&S;t"dyÜm,foufa&mufrIonf ,ckESifhrwl? uGJjym;onf/
t"dyÜg,frsm;pGm a&GUvmcJhNyDjzpf\/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
154
tydkif;(6)
wrÜ'DyEkdifiH wnfaxmifjcif;
tajccHpwifcJh&mumv
c&kdefa'owkdYrSm þumvorkdif;pOftwGuf vGefpGmta&;ygvS
aom a'orsm;jzpfMu\/ ,ckavhvmaeaom orkdif;pOf\umvudk qef;
ppfaomf þumvonf jrefrmEkdifiHtv,fykdif;wGif &Sd&if;wkdif;&if;om;
jzpfaom rGeftpk? yavmifESifh0tpk? ouftpk u&iftpk0ifwkdYESifhtopf
0ifa&mufvmaom jrefrmtpk0ifwkdif;&if;om;wkdY pkaygif;a&maESmrdaom
umv? þwdkif;&if;om;wkdY\pnf;&kH;rIay:wGif tajcwnfum trsKd;om;
tpktpnf;opfBuD;wck wnfaqmufa&;twGuf tcGifhtvrf;rsm;ay:
aygufaygufvmaom umvjzpf\/
AdkvfrSL;b&Sif
155
ysKd;cif;a'orsm;
a&S;jrefrmwkdYonf jrif;udkarG;jrLonf/ Ekdifeif;pGmvnf; okH;wwf
onf/ ppfa&;wGif jrif;udk tokH;jyKí vsifjrefaomppfxkd;enf;AsL[mopf
udk xGifcJholrsm; jzpfonf/
awmifay:rS qif;vmoljzpfí ae&mopfwGif pdwf"mwfwuf<u
aeolrsm;jzpfonf/ tm;opf? aoG;opf? pdwf"mwfopfrsm;ESifhvef;qef;
xufjruf MuHhckdifolrsm;vnf; jzpfonf/ ppfrItawGUtMuKH&SdcJhaom þ
a&S;jrefrmwkdYonf pD;yGm;a&;twGufomru ppfa&;twGufyg ta&;BuD;
í tcsuftcsmusaom ausmufqnf 11c&kdefa'oESifhrif;bl; 6c&kdef
a'owkdYudk BuD;pkd;vmEkdifaomtcg olwkdYonf trsKd;om;tpktpnf;opf
BuD;w&yfay:aygufa&; wenf;qkdaomf EkdifiHopfwck ay:aygufa&;vkyf
ief;wGif ta&;ygí xda&mufaom OD;pD;acgif;aqmifrIudk ay;Ekdifaom
tajctaersm;udk &&SdaeMuNyD;jzpfonf/
,if;tajctaersm;rS taumiftxnfazmf,lEdkifa&;onf xkd
a'o xkdacwftwGuf pD;yGm;a&;aomhcsufjzpfonfh pdkufysKd;a&;xGef;um;
&m ausmufqnfESihfrif;bl;c&kdefa'owkdY\ukefxkwfpGrf;tm; wkd;wufrI
ay:wGif rsm;pGm wnfcJhavonf/
þa'owkdYrSm wkdif;&if;om;pnf;&kH;rI? pnf;&kH;rdaom wkdif;&if;
om;wkdY\wkd;wufzGHUNzdK;rIwkdYtwGuf ausmaxmufaemufcHa'orsm;jzpfcJh
\/ wenf;qkdaomf trsKd;om;tpktpnf;opfBuD;w&yf? odkYr[kwf EkdifiH
opfwEkdifiH ay:xGef;vma&;twGuf jyKpkysKd;axmifay;&m ysKd;cif;a'o
rsm;yifjzpfayonf/
EkdifiHopfwck ay:aygufa&;wGif pD;yGm;a&; ppfa&; atmifjrif
rItvm;tvmwkdY jynhfpkHvkHavmuf&kHESifhjzpfEkdifonf r[kwfacs/ ,Ofaus;
rI? vlrIa&;ESifhaumif;rGefwnfwHhaom trsKd;om;p&kduf? avsmufywfaom
trsKd;om;cH,lcsufESifhpdwf"mwfwkdYyg wkd;wufzGHUNzdK;&efvnf; vkdtyfay
onf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
156
wkdif;&if;om; ,Ofaus;rI a&maESmrdjcif;ESifh ysKd;axmifrIrsm;
ppma&;om;rItwwfESifhpmayysKd;axmifrI
a&S;jrefrmwkdY 0ifa&mufvmcsdefwGif ausmufqnfc&kdifü a&S;rGef
rsm;&SdaecJhaMumif;udk qkdcJhNyD;jzpfonf/ a&S;rGefwkdYrSm xkdacwfu txuf
wef;usaom ,Ofaus;rI&Sdaeolrsm; jzpfMuonf/
a&S;jrefrmwkdYonf þ 11-c&kdefa'owGif a&S;rGefwkYdESifhOD;pGmawGU
qkHqufqHcJhMu\/ wdkif;&if;om;csif; qufqHrdwkdif; ,Ofaus;rIzvS,frd
NrJjzpfonf/ a&S;jrefrmwkdYonf þausmufqnfa&S;rGefwkdYxHrS tajccHus
í ta&;BuD;aom ,Ofaus;rItcsuftvufwkdYudk &cJh\/ txl;ojzifh
rdrdwkdYwGif r&Sdao;aom pma&;om;rItwwf? tu©&m(Asnf;ESifho&rsm;)
a0g[m&wkdYudk a&S;rGefwkdYxHrS wwfodcJhMu\/ xkdpOfu okH;pGJaeaoma&S;
rGefpum;ESifhpmaywkdYudkvnf; toifh&&SdEdkifonfwkdif vufcHoif,lchJ[ef
wl\/
ysLwkdYonf jrefrmwkdYESifhbmompum;tEG,fwlMuonf/ a0g[m&
rSpí ajymqkdaom pum;wkdYonf rsm;pGmvSrf;uGmcJh[ef rwlacs/ ysLwkdY
üvnf; tu©&mbmompum; &Sdonfom jzpfonf/\
bmompum; tEG,fwlygvsuf ,if;wkdYudk a&S;jrefrmwkdYonf
ysLwkdYxHrS tb,faMumifh r,lcJh[k ,lq&oenf;/ a&S;jrefrmwkdYonf
a&S;rGefwkdYESifhOD;pGm awGUqkHrdwfqufMuonf/ ysLwdkYESifhaemufrS awGU&onf/
ysLwkdY\tcsuftcsma'orSm {&m0wDjrpf0Srf;jzpfaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/
xkdYjyif ysLtu©&mwkdYrSm a&;ul;rSwfom;&ef rvG,fulvS/ tauGU
taumuf taumhtnTwfrsm;vSonf/ toH(8)oHtwGuf oauFwrsm;
vnf; &Sdaeao;onf/
a&S;rGeftu©&mwkdY\ykHrSm &Sif;vif;í rSwfom;&ef vG,fulonf/
odkYjzpfí pma&;om;rItwwfudk a&S;rGefwkdYxHrS &,ljcif;jzpfonf[k ,lq
&jcif;jzpf\/
a&S;jrefrmtu©&mwkdYuvnf; ,if;,lqcsufudk axmufcHae
AdkvfrSL;b&Sif
157
onf/ ,lqonfqkd&müvnf; tm;vkH;udk ,lqonfr[kwf/ rdrdwkdYbm
ompum;\toHrsm;twGuf vkdaomAsnf;ESifho&wkdYudkom ,ljcif;jzpf
onf/
a&S;rGefpum;ESifhpmaywkdYudk vufcH,lcJhojzifh yk*Hacwfa&;a&S;
jrefrmpmwGif a&S;rGefa0g[m&ESifhtokH;tEIef;rsm; yg0ifaeonfudk awGU
&onf/
rdrdwkdYbmompum;wGif r&Sdao;aom bmoma&;qkdif&m? tkyf
csKyfa&;qkdif&m? pD;yGm;a&;qkdif&m? ,Ofaus;rIqkdif&m vlrIa&;qkdif&ma0g
[m&rsm;jzpfonf/
a&S;rGefwdkYESifhyl;aygif;rdaomtcgwGif a&S;rGefpmudk oifMum;wwf
ajrmufMu&kHomru a&S;rGefa0g[m&topfrsm;udkyif wDxGifcJhMuonf[k
qkdEkdifygonf/
þodkYjzifh a&S;rGef,Ofaus;rI txGwftxdyf a&mufrI\tajccH
ysKd;axmifrIudk rGefwkdY\t"dua'ojzpfaom ok0PÖblrdEkdifiHwGif rawGU
&bJ ausmufqnfESifhyk*Ha'owGif awGU&jcif;jzpfayonf/ pdwf0ifpm;
pGm avhvmoifMum; ,l&kHomru ydkrkd<u,f0 xGef;um;vmatmif wDxGif
tm;ay;csD;ajr§mufokH;pGJrIudk a&S;jrefrmESifhausmufqnfa&S;rGefwkdY yl;aygif;
aqmif&GufcJhaomaMumifh jzpfonf/
yk*HacwfOD;ydkif;wGif xGef;um;cJhaom txufwef;usvSonfh a&S;
,Ofaus;rIwkd;wufa&;\tpudk þodkYjzifh ysKd;axmifcJhMuayonf/Ä
ydokum? tEkynmysKd;axmifrI
yk*Honf BuD;us,fcrf;em;vSonf/ tHhcsD;bG,fw&yfvnf;jzpf
onf/ tHhcsD;bG,fjzpfaom yk*H\BuD;us,fcrf;em;rIudk ,aeYwkdifwnfae
aom yk*HacwftaqmufttkH? apwDykxkd;ponfwGif awGUEkdifonf[k qkd
Äa&S;rGef,Ofaus;rIonf usefppfom;rif;BuD;vufxuf(at'D 1084-
1113)wGif yk*Hü txGwftxdyf a&mufcJhonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
158
prSwfjyKMuonf/
þBuD;us,fcrf;em;vSaom tpOftvmBuD;udk ysKd;axmifwnf
aqmuf&mwGif tvGefta&;ygpGm yg0ifulnDcJholwdkYrsm ysLrsm;jzpfonf/
ysLwkdY\ydokumynm&yfrsm;udkom rokH;cJhvQif yk*HacwftaqmufttkH
wkdYonf ,aeYwkdifwnfaernf r[kwfacs/
ysLwkdYwDxGifcJhaom oyfpDckH;ESifhaygif;ckHazmfenf;/ ysLtaqmuf
ttkHwkdY\yEéufykHrsm;? t*Faw? t*Fawyef;azmfykHwkdYudk tajcjyKcJhaom
aMumifh yk*H\BuD;us,fcrf;em;oyÜg,fvSaom taqmufttkHBuD;i,f
rsm;onf ,aeYwkdif wnfaejcif;jzpfonf/ ,Ofaus;rIysKd;axmifa&;wGif
ysLwkdYyg0ifulnDcJhaom þtcef;u@onf ao;i,fvSonf r[kwfacs/
,kHMunfrI? tjrif0g'ysKd;axmifrI
tjcm;ta&;BuD;aom ysKd;axmifrIw&yfrSm wkdif;&if;om;wkdY\
,kHMunfcsuf? cH,lcsuf? tjrif0g'wdkY\tajccHudkay;aom udk;uG,f,kH
MunfrIqkdif&m ysKd;axmifrIjzpfonf/
a&S;jrefrmwdkYrSmukef;jrifhawmifay:om;rsm; jzpfcJhonfhtavsmuf
ukef;jrifhawmifay:b0u &SdcJhaom &kd;&mtpOftvm ,kHMunfcsufwdkYu
olwkdY\tjrif0g'udk trsm;qkH; vTrf;rkd;cJhayonf/ ukd;uG,f,kHMunfrIESifh
tjrif0g'wkdYwGif ysLwkdYonf rsm;pGmwkd;wufcJholrsm;jzpfonf/
jA[®Pt,l0g'? Ak'¨0g'wdkYudk txufwef;uspGm avhvmwwf
odcJholrsm;jzpf\/ tvm;wlyif a&S;rGeftrsm;pkrSm Ak'0g'Drsm; jzpfMuonf/
,if;uJhodkYaom 0g'rsm;udk a&S;jrefrmwdkYonf wpwpESifhwwf
odvmcJhMuonf/ cH,lvmcJhMuonf/ rdrdwkdY\rl&if;&kd;&mtpOftvm0g'
cH,lcsufwkdYESifhtusKd;&SdpGm aygif;pyf,lvmMuonf/
þodkYjzifh ,kHMunfcsuf? cH,lcsufESifhtjrif0g'wkdY aygif;pyfrdMu
í ysL? a&S;rGefESifha&S;jrefrmwkdYonf ,if;,kHMunfcH,lcsufudk ysKd;axmif
ay;EkdifcJhMuayonf/
AdkvfrSL;b&Sif
159
tkyfcsKyfa&; ysKd;axmifrI
EdkifiHopfay:xGef;a&;wGif pepfusí worwfwnf;&SdEkdifaom
vlaerIzGJUpnf;ykHESifh,if;vlUtzGJUtpnf;tm; pDrHcefYtkyfcsKyfykHwkdYudkvnf;
&Sd&efvkdtyfonf/ ysLwkdYonf ya'o&mZfpepft&jzpfaom vlYtzGJUtpnf;
ESifhumvMumjrifhpGm aevmcJholrsm;jzpf\/ a&S;rGefwkdYwGifvnf; tvm;
wl tawGUtMuKHrsm; &SdcJhonf/
,if;pepfrSm qkdcJhNyD;onfhtwkdif; wkdif;&if;pepfay:wGif tdE´d,
rS a&mufvmaom ya'o&mZfpepfvTrf;rkd;rIjzifh ay:aygufvmcJh&aom
pepfjzpf\/ eefapmwGif aecJhpOfuwnf;u a&S;jrefrmwkdYonf pDrHtkyf
csKyfa&;wGif uRrf;usifcJholrsm;jzpf\/ olwkdY\pepfrSm ya'o&mZfpepfyif
jzpfonf/ eefapmwkdY\ya'o&mZfpepfonf ppf0g'qHNyD; ydkrkdíjyif;xef
onf/
odkYaomf a'oqkdif&m tkyfpktkyfcsKyfa&;wGifrl a&S;jrefrmwdkYonf
ykdrdk&if;ESD;rI&Sdaom vGwfvyfí n§dEIdif;rI&Sdaom ya'o&mZfpepfrsKd;udk vuf
awGUokH;cJhMu[ef wl\/
,ckajrjyefYodkY a&mufvmaomtcg Ak'0g'ESifh,Ofaus;rItajccH
&Sdaom a&S;a[mif;rGef? ysLya'o&mZf tpOftvmwkdYESifhaygif;pyfrdí a'
oopfwkdif;&if;om;aygif;pkHESifhudkufnDí ydkrkdjynfhpkH<u,f0aom ya'o
&mZfpepfay:aygufa&;udk pwifysKd;axmifvmcJhayonf/
wkdif;&if;om;pnf;vkH;rIESifhEkdifiHopf wnfaxmifrI
a&S;jrefrmwkdYonf a&S;rGef? ysLwkdYxHrS ,Ofaus;rItcsuftvuf
rsm;udk &,lcJhjcif;? EkdifiHopfwnfaxmifrI tajccHtwGuf vkdtyfaom
t&nftaoG;rsm; ysKd;axmifcJhjcif;udk azmfjycJhNyD;jzpfygonf/
EkdifiHopfwck ay:aygufa&;wGif tajccHvkdtyfaom pD;yGm;a&;?
vlrIa&;? ,Ofaus;rI? ,kHMunfrIESifhtjrif0g'tkyfcsKyfa&;ponfwdkYudk ysKd;
cif;rsm;jzpfaomm c&kdefa'owkdYtm; tajcjyKí pwifysKd;axmifvmcJhjcif;
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
160
jzpfonf/
wenf;qkd&aomf vlUabmifb0opfwck wnfaxmifay:ayguf
vma&;wGif trSef&SdtyfonfhtajccHt&nftaoG; vkdtyfcsufrsm;udk ysKd;
axmifvmjcif;yif jzpfonf/
uefBuD; 3-ckrS a&rsm; aygif;pyfrdjcif;
,if;vkdtyfcsufrsm;udk &Sd&if; ysL? a&S;rGefwkdYESifhukef;jrifhrSqif;
oufa&TUajymif;vmaom a&S;jrefrmwkdYu yl;aygif;yg0if xnfhoGif;cJhjcif;
jzpfayonf/
a&S;jrefrmwkdY a&mufvmcJhí pD;yGm;a&;ausmaxmufaemufcHe,f
rsm;jzpfaom ausmufqnfESifhrif;bl;a'owdkYudk odrf;ydkufNyD;onfhaemuf
yk*Hudk wnfaxmifvkdufjcif; jzpfonf/
þonfrSm yk*Hü wzufqnfuefBuD;wckudk wl;vkdufonfESifh
wl\/ ,if;wzufqnfuefBud;wGif a&S;jrefrmwkdY\tpOftvm,Ofaus;
rIESifht&nftaoG;wnf;[laom a&onf &SdaeNyDjzpfonf/
a&S;jrefrmwkdYESifha&S;rGefwkdY awGUqkHa&maESmrdjcif;onf xkdwzuf
qnfuefBuD;twGif;odkY a&S;rGef,Ofaus;rI t&nftaoG;wnf;[laom
a&wkdY pD;0ifjcif;ESifhwlonf/
xdkenf;wlyif ysLwkdYESifhqufoG,fa&maESmrdjcif;rSmvnf; txuf
wef;usvSaom ysLwkdY\,Ofaus;rIESifht&nfaoG;wnf;[laom a&wkdY
onf xkdwzufqnfuefBuD;twGif;odkY pD;0ifjcif;ESifhwlayonf/
ysL,Ofaus;rIwnf;[laom a&uefrS a&rsm;? a&S;rGefwnf;[l
aom a&uefrS a&rsm;? yk*HwzufqnfueftwGif;odkY ajrmif;ESpfoG,fjzifh
pD;0ifum wzufqnfuefBuD;&Sd a&S;jrefrmwkdY\rl&if;,Ofaus;rIwnf;[l
aoma&ESifha&maESmrdjcif;jzpfonf/
odkYa&maESmrd&mrS ydkrkdaumif;rGef ydkrkdt&nftaoG;pkHonfhtrsKd;
om;t&nftaoG;opfrsm;wnf;[laom a&wkdYonf wjznf;jznf;wkd;vm
jcif;yifjzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
161
yk*Hwnf;[laom tqkdygwzufqnfuefBuD;wGif ,if;a&okH;rsKd;
a&mpyfí wjznf;jznf; jynfhvmjcif;rSm txufwGif qkdcJhaom vlYabmif
b0opfBuD; wenf;qkdaomf EkdifiHopfwckudk wjznf;jznf; wnfaqmuf
vmjcif;ESifhwlayonf/
pkaygif;aqmifrS atmifEdkfifrnf
,Ofaus;rItpOftvmaumif;&Sdaom ysLESifha&S;rGefrsm;? tkyfcsKyf
rI? pDrHcefYcGJrI? OD;pD;acgif;aqmifjyKrI? opfvGifwuf<uí &Sifoefaeaom
pdwf"mwfESifhtrsKd;om;p&kdufaumif;rIwkdYjzifh jynfhpkHaom a&S;jrefrm? þ
wkdif;&if;om;rsKd;\pk(3)pk yl;aygif;rdjcif;jzifh tqkdygEkdifiHopftzkdY tkwf
jrpfudkcsrdcJhjcif;jzpf\/
wnfaqmufa&; pDrHudef;udkvnf; qGJrdNyD;jzpfcJhonf[k qkd&ay
rnf/ þodkYtkwfjrpfcsjcif;? wnfaqmufjcif;udk a&S;jrefrmwdkYcsnf;qkdvQif
aqmif&GufEkdifrnf r[kwfacs/
a&S;rGefwkdY oufoufqkdvQifvnf; aqmifusOf;Ekdifrnf r[kwf/
tvm;wlyif ysLwkdYcsnf;qkdvQifvnf; aqmif&GufEkdifrnf r[kwfacs/ a&S;
rGef? ysL? a&S;jrefrmokH;OD;om;wkdYu rdrdwkdYtoD;toD;wGif&Sdaom t&nf
taoG;rsm;udk yg0ifxnfhoGif;um wnDwnTwfwnf; yl;aygif;aqmif&Guf
Muíom jzpfEkdifjcif;ESifhaqmif&GufEkdifjcif; jzpf\/
a&S;OD; EkdifiHjcm;qufoG,frI
þwdkif;&if;om;pnf;vkH;rIaMumifh at'D 10-&mpkESpfrsm;tukef
avmufwGif yk*Honf xif&Sm;vmcJhonf/ a&S;jrefrmwkdY\qufvufa&TU
ajymif;rIvnf; rsm;vmcJhonf/
,if;a&TUajymif;rIwkdYudk yk*Hu BuD;Muyftkyfxdef;ay;cJh&[efwlonf/
qkdcJhNyD;onfhtwkdif; taemufodkY a&TUajymif;rI\wyfOD;wyfzsm;rS wkdif;&if;
om;wkdYonf ,ck&ckdifwkdif;ajrmufydkif; av;NrdKUESifhukvm;wefjrpf0Srf;wkdY
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
162
wGif tajcpkdufrdaomtcg taemufzuf&Sd y#duú&m;EkdifiHESifhyk*HwkdYonf
ukef;vrf;tm;jzifh qufoG,frdcJhMu[efwl\/
þodkYjzifh y#duú&m;wGif xGef;um;cJhaom r[m,meAk'0g'? ouú
#pmayESifh,Ofaus;rIwkdY yk*HbufodkY jyefYESHYvmcJhjcif;jzpfayrnf/
þum; yk*Honf EkdifiHjcm;wkdif;jynfwckESifha&S;OD;vufrGef quf
oG,fcJhrdjcif; jzpfonf[k qkd&ygrnf/ yk*HwGif ygVd,Ofaus;rIxuf ouú#
,Ofaus;rIu apmí a&mufonf[k qkdEkdifaom taxmuftxm;wkdYudk
tajcjyKí þ,lqcsufudk jyKvkyf&jcif; jzpfygonf/
c&D;raygufEkdifao;aom awmift&yf
{&m0wDjrpfaMumif;udkvkdufí awmifbufodkYvnf; a&S;jrefrm
wkdY a&TUajymif;cJhMuonfomjzpf\/ odkYaomf oa&acwå&mw0dkufwGif ysL
wkdY xkxnfESifh&SdaecJhMuí ,ckrdausmif;&Jae&mavmufrS awmifbufodkY
vGefí a&mufcJhMu[ef rwlMuacs/
,if;odkYyif awmifbufodkY a&TUajymif;aexkdifEkdifcJhjcif;r&SdcJhMu
aomfvnf; awmifbuf&Sd wkdif;&if;om;wkdYESifhum; tquftoG,f &SdcJh
rnfomjzpf\/ aemufa&muf a&S;jrefrmwkdYxuf ,Ofaus;rIbufESifhvl
rIa&;bufwGif ydkrkdwkd;wufcJhaomysLwkdYtjyif ppfawmif;jrpf0w0dkuf&Sd
a&S;rGefwkdYonfvnf; þaemufa&mufvlwkdYESifhpD;yGm;a&;? vlrIa&;? quf
oG,frIrsm;? ul;vl;zvS,frIrsm; &SdcJhMurnfom jzpfonf/
wefvkdif
awmifbufwGif a&S;rGefwkdY\a'o ok0PÖblrdEkdifiH&Sdaeí yif
v,fodkYraygufa&mufEkdifao;acs/ yifv,ftxd tpkta0;ESifha&TUajymif;
aexkdifEkdifcJhjcif; r&Sdao;acs/
odkYjzpfaomfvnf; qkdcJhNyD;aom qufoG,frIwkdYaMumifh a&S;jrefrm
wkdYonf ok0PÖblrda'otaMumif;udk txkduftavsmuf odcJhNyD[kqdk&
AdkvfrSL;b&Sif
163
ygrnf/ jrefrmEdkifiHawmifydkif; yifv,furf;&kd;wef;a'owkdYwGif a&S;,cif
uwnf;u tdE´d,jynfawmifydkif;rSvma&mufaexkdifMuolrsm;? ul;vl;
qufqHaecJholrsm; &SdcJhNyD;jzpfonf/ trsm;pkwdkYrSm r[me'DjrpfESifh*kd'g0wD
jrpfESpfoG,fpyfMum; tdE´d,ta&SUbufurf;&kd;wef;a'owavQmuf&Sd
uvd*FEdkifiHrS ukefonfrsm;? bmoma&;orm;rsm;? pGefYpm;olrsm;jzpfcJhMu
onf/
xkduvd*FEkdifiHom;wkdYonf jrefrmEkdifiHwGifomru rav;uRef;
qG,f? ,cktif'dkeD;&Sm;? ,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;wkdYudkvnf; tESHYtjym;
a&mufcJhMuonf/
xkduvd*Fwkdif;&if;om;wkdYonf þa'orsm;ü ESpf&Snfvrsm; t
quftoG,frsm;cJh[ef wlonf/ odkYjzpfí tdEd,EkdifiHtjcm;a'orS vm
aomolwkdYudkvnf; ta&SUawmiftm&SEkdifiHom;wkdYu uvd*FEkdifiHom;rsm;
[k ,lqac:a0:vmMuonf/
xkda'owkdYwGif uvd*Ftrnfudk ae&ma'ovkdufí toHtrsKd;
rsKd;uGJum ac:a0:cJhMu[ef wl\/ ,if;trnfrS qufaom toHuGJt
rnfwdkYrSm wvdif(wvkdif)aw’if? w’if? awavif ponfwkdYjzpfonf/
odkYjzpfívnf; rav;&Sm;? ,kd;',m;? tif'dkeD;&Sm;paom ta&SU
awmiftm&SEkdifiHrsm;wGif tdEd,om;wkdYudk txufyg uvd*FrS oufaom
toHuGJtrnfrsm;ESifhac:a0:aeMujcif;jzpfonf/
ukvm;
odkYaomf jrefrmEkdifiHwGif;üum; tdEd,EkdifiHom;wkdYudk ,if;toH
rsKd;xGufaom trnfESifhrac:bJ ukvm;[kac:Muonf/ odkYaomf rGefwkdY
udk tvGefa&S;usaom umvuyif wefvkdif(aemifaomf wvkdif;)ac:
vmMuonf/ Ä
Ä rlvu wefvkdif(wvkdif)trnfrSm rESpfNrdKUbG,f trnfr[kwfcJhacs/
t&if;&Sife,fcsJUacwfodkYa&mufaomtcg wvkdif[laomtrnfonf r
oifh[k wpkHwa,mufu t"dyÜg,fzGifhay;cJh\/ ,if;a0g[m&udk a&S;tcg
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
164
þtac:ta0:rsm;rSm xl;jcm;aeonf/ rav;&Sm;? ,kd;',m;
rSm ac:a0:okH;pGJaom tac:ta0:wkdYESifhrwlbJ tb,fhaMumifh ,if;
odkYaom uGJjym;rIjzpf&oenf;/ ausmufqnfa'owGif rGefwkdYudk awGUcJh
NyD;jzpf\/
ok0PÖblrdtaMumif;udk a&S;jrefrmwkdY pwifodpOfu xkda'o
wGif tdEd,om;rsm;ESifhwkdif;&if;om;rsm;&Sdonfudk cGJjcm;odMuaomfvnf;
wkdif;&if;om;wkdYudk wkdif;&if;om;wkdYu EkdifiHjcm;om;wkdYudkac:aomtrnf
ESifhvGJrSm;í em;vnfcJhavoavm[k awG;bG,f&m&Sdygonf/
EkdifiHjcm;om;rsm;udk a&S;jrefrmwkdYu ukvm;[lonfhtrnfonf
ukvykwåtrsKd;aumif;om; odkYr[kwf ukvjrwfaomtrsKd;[laom ygVd
a0g[m&wkdYrS qif;oufonf[k ,lq&onf/_ þa0g[m& odkYr[kwf
tac:ta0:wkdYudk azmfjy&jcif;rSm xkdpOfu a&S;jrefrmwkdYESifhqufoG,fcJh
aom EdkifiHjcm;om;wkdYudk azmfjy&efESifh xkdolwkdYESifhpyfvsOf;í a&S;jrefrm
wkdY\A[kokwudk cefYrSef;Edkif&ef jzpfygonf/
jynfawmfom
qkdcJhNyD;onfwkdYudk axmufí at'D 10-&mpkESpfrsm;avmufu
a&S;jrefrmwdkY tajcpdkufaexkdifí ydkifEkdifpGm BuD;pdk;EdkifcJhaom a'owkdYrSm
c&kdifa'orsm;jzpfaom ausmufqnf? rif;bl;ESifhawifjyKef;a'orsm;? ,if;
wkdYudk qufpyfay;xm;aom yk*Ha'oESifhawmifwGif;BuD;a'owkdYavmuf
om jzpfayonf/
uwnf;u okH;pGJvmcJhaom jrefrmwkdYESifhrGefwkdYudk aoG;cGJ&ef þtac:
ta0:udkyif vufeufozG,f okH;vmcJhonfudk awGU&onf/ jynfolwkdY
onf rESpfoufaomtrnfudk rokH;MubJ aoG;cGJrIudk a&SmifEdkifcJhMuonf/
_,ckacwfwGif ukvm;[laoma0g[m&onf rESpfNrdKUbG,fjzpfaomteuf
oabmudk aqmifaomfvnf; rlvu *kPfodu©m&SdvSaom trnfjzpfcJh
avonf/ a0g[m&\t"dyÜg,fonf tajctaetvkduf ajymif;cJhjcif;
jzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
165
ausmufpmrsm;wGif awGU&Sd&aomxl;jcm;aom taxmuftxm;
a0g[m&wckrSm jynfawmfom(yvnfw0fom)jzpfonf/ jynfawmfom
[kac:aom a'oESpfck&Sdonf/ wckrSm yk*H\ajrmufzuf ,ckppfudkif;
c&kdif &GmopfBuD;\wpdwfwa'o jzpfaoma'o(,aeYwkdif xkd&yfuGuf
udk jynfawmfom[kac:onf/ xkda'owGif yk*HacwftaqmufttkHrsm;
ESifha&S;a[mif;ausmufpmrsm;udk awGU&onf/)jzpf\/ tjcm;a'owckrSm
,ckrdausmif;&Jawmifbuf {&m0wDjrpftwGif;&Sd uRef;awmfjzpfonf/
uRef;awmfudk jynfawmfomuRef;[kvnf; ac:onf/ þuRef;
i,fay:wGif yk*Hacwf taqmufttkHrsm;? yk*Hacwfausmufpmrsm;udk
,aeYwkdif awGUEkdifonf/ jynfawmfomwckrSm yk*Hajrmufzuf? wckrSm
yk*HawmifbufwGif &Sdonf/ ESpfckvkH;onf {&m0wDjrpfay:wGif wnfae
onf/ {&m0wDrSm t"duvrf;rBuD;jzpf&m yk*HodkYoGm;&m xkdvrf;rBuD;udk
ajrmufzufESifhawmifbufü jynfawmfom[kac:aom a'owckpDu
uif;apmifhaeonfhozG,f wnfaeonfrSm pdwf0ifpm;bG,fjzpfonf/
wrÜ'DyEkdifiHi,f
þjynfawmfomwkdYrSm yk*Hudk A[dkjyKaom a&S;jrefrmwkdY\EkdifiH
wGif;odkY0if&m t"du0ifaygufrsm; jzpfonf/ wenf;awG;aomf þjynf
awmfom wHcg;aygufrsm;? odkYr[kwf pcef;rsm;udk jzwfausmfrdvQif jynf
awmfomwnf;[laom yk*HEkdifiHi,ftwGif;odkY a&mufonf[k xifrSwf
zG,f&mjzpfonf/ xkdyk*HEkdifiHi,fudk yk*Hacwfaemufydkif; ausmufpmwGif
wrÜ'Dy(oHjywdwf)EkdifiH[k awGU&onf/
þonfwkdYudk axmufí 10-&mpk at'DESpfrsm;twGif; a&S;jref
rmwkdYonf ausmufqnf 11c&kdifESifhrif;bl; 6c&kdifa'orsm;udk ausm
axmufaemufcHjyKaom yk*Hudk A[dkxm;í wrÜ'DyEdkifiHi,fudk a&S;OD;vuf
rGef wnfaxmifcJhonf[k qkdEkdifygonf/
xkdEkdifiHtwGif; a'otvkduf rdrdwkdYtkyfpkESifhrdrdwkdY udk,fhrif;udk,fh
csif;aeMuaom vlYtzGJUtpnf;rsm;vnf; &SdcJhonf/ ,if;wkdYudk yk*Hu
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
166
avsmhvsnf;pGm pkpnf;xm;cJh[ef wlonf/ udk,fhrif;ukd,hfcsif;ESifhaecJhaom
tkyfpkwdkY\acgif;aqmifrsm;rSm rif;_rsm;jzpfonf/ qkdcJhNyD;onfhtwkdif;
xDvkdifrif;ESifhawmifwGif;wkdYrSm ,if;uJhodkY udk,fhrif;ukd,fhcsif; vlYtzGJUt
pnf;wkdY\ausmufpmvm acgif;aqmifrsm;? tBuD;tuJrsm; jzpfcJhayonf/
taemf&xmrwkdifrD tkyfpkd;cJhaom rif;rsm;
&mZ0ifusrf;rsm;u taemf&xmrwkdifrD yk*HwGif tkyfpdk;oGm;aom
rif;trsm;yif &SdaMumif;qkdonf/ ,if;rif;wkdYtaMumif;udk avhvmMunfh
vQif ysLapmxD;? xD;rif;,Ofpaomrif;wkdYrSm eefapmESifhr&lwkdY\'EÅm&Dvm
rif;wdkYESifhwlaeonfudk awGU&onf/
tcsKdUrif;wkdYtaMumif;udk azmfjy&mwGif txl;taxGr&Sd? trnf
ESifheef;pHESpf ponfwkdYavmufomqkd\/ tcsKdUrif;wkdY\trnfwkdYonf
xGefwkduf? xGefypf? xGefcspf ponfjzifh xGefESifhpí tcsKdUrSm cef;avmif;?
cef;owf ponfjzifh cef;ESifhponf/ obm0usaom trnfrsm; r[kwf
[k qkd&ygrnf/
odkYaomf &mZ0ifusrf;üvnf;vmí ckdifvkHaom ausmufpmESifh
rSifpmwkdYwGifvnf; azmfjyyg&Sdaom rif;ESpfyg;udk awGU&onf/ ,if;wkdYrSm
apm&[ef;ESifhausmif;jzLrif;rsm; jzpfMuonf/
apm&[ef;rif;
þrif;rSm &mZ0ifusrf;rsm;wGif vmaom anmifOD;apm&[ef;
rif;jzpfwef&monf/ wk&if(wl&Gif;)awmifay:&Sd apm&[ef;odrfausmuf
pmt&aomf þrif;onf odrfwckudk wk&ifawmifay:wGif wnfcJhaom
rif;jzpfaMumif; od&onf/ odrfwnfaomrif;onf ax&0g'Ak'omoem
_rif;rSm tkdrif;onfqkdaom acwfa0g[m&wGifygonfh rif;uJhodkYyif BuD;
onf/ odkYr[kwf tBuD;tuJ[k rlvut"dyÜg,f&onf/ aemufacwfrsm;
wGif bk&if odkYr[kwf &Sifbk&if[laom a0g[m&u ydkí wGifvmcJhonf/
AdkvfrSL;b&Sif
167
udk ouf0if,kHMunfaomrif;jzpfonf[k omreftm;jzifh ,lqEkdifonf/
Ak'¨omoemwGif odrfwnfaqmufvmonfqkduwnf;u orkwdoCFm
awmfrsm;&SdaeNyD[k pdwfcspGm ,kHMunfEkdifonf/
&mZ0ifusrf;rsm;wGif þrif;udk awmifolBuD;rif;[kvnf;ac:
onf/ þrif;onf e*g;&kyfvkyfí udk;uG,fonf/ t,lrSm;aom &Sift
&nf;wkdYudkvnf; udk;uG,fonf/ &Sift&nf;wkdYESifhwkdifyifí ykxkd; 5-vkH;
wnfonf/
ykxkd;wkdYwGif ewf&kyfvnf; rrnf? bk&m;&kyfvnf; rrnf vkyfí
n eHeuf xrif; [if;? aopmwifí udk;uG,fonf/ bk&m;&Sif y&d,wåd
omoemawmf ra&muf rwnfacs/ orxD;t&nf;wkdY t,lukdom w
jynfvkH;,lukefMuonf[k &mZ0ifusrf;wkdYu qkdonf/
þrif;wnfonfqkdaom ykxkd; 5-vkH;wGif tygt0ifjzpfonfh
ykxdk;om;onf ,aeYyk*HNrdKUtwGif; awmifbufNrdKU&kd;teD;&Sd ykxdk;om;rsm;
omjzpfvQif &mZ0ifusrf;wkdYüqkdonfhtwkdif; r[kwfonfudkawGU&rnf/
tvGefyDoaom jrwfpGmbk&m;\&kyfyGm;awmfrsm;? yef;csDum;csyf
rsm;? 0denf;yd#uwftaMumif; a&S;rGefbmomESifha&;xm;aom pmrsm;
jzpfonf/ t&nf;BuD;bk&m; r[kwfEkdifacs/ qifjcifEkdifMu&efjzpfonf/
ausmif;jzLrif;
ausmif;jzLrif;rSm &mZ0ifusrf;rsm;wGifvmaom aMumif;jzLrif;
jzpfwef&monf/ uGrf;aqmfaMumif;jzLrif;[kvnf;ac:onf/
r,fawmfonf aMumif;jzLt&yfü ae&pOf zGm;jrifaomaMumifh
þtrnfudk&onfqkd\/ þrif;onf apm&[ef;udk qufcHaomrif;jzpf
onf[k &mZ0ifusrf;wkdYwGif awGU&onf/
þrif;onf o&P*kHyOöoDudk aeYwkdif;aqmufwnfí tEkówd
10-yg;udk waeYESpfaxmif&atmif pD;jzef;onf/ opömpum;udkvnf; rSef
atmifokH;onfqkd\/
þtusifhwdkYrSm ax&0g'*kdPf; Ak'¨0g't& usifh&aomtusifh
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
168
rsm;jzpfonf/ txufwGif qkdcJhonfhwjynfvkH; t&nf;wdkYt,ludk ,lonfh
umvuyifjzpfí &mZ0ifwkdY\a&SUpum;ESifhaemufpum;udk qifjcif&ef
jzpfonf/
anmifOD;apm&[ef;rif;onf rif;orD; nDtrawmfokH;yg;udk rd
zk&m;ajr§mufí tBuD;udk awmifjyifonf? tvwfudk tv,fjyifonf[k
wGif\/
ti,fudk ajrmufjyifonf[kwGif\/ xkdokH;yg;wGif tBuD;awmif
jyifonfwGif usnf;qkd;udk y#doaE 9-v? tv,fjyifonfwGif pkuúaw;
udk y#doaE 6-v&Sdaomtcg anmifOD;apm&[ef; tedpöa&mufawmfrl\/
uGrf;aqmfrif;jzpfawmfrlvQif xkdrdzk&m;okH;yg;wkdYudk rdzk&m;ajr§muf
awmfrl\/ rsm;rMumrDvQif rdzk&m;ajrmufjyifonf(ti,f)wGif taemf
&xmrif;apmudk zGm;\/ taemf&xmrif;apmudk aMumif;jzLrif;\om;?
usnf;qkd;ESifhpkuúaw;udk anmifOD;apm&[ef;rif;\om;rsm;[k cGJcGJjcm;jcm;
qkdonf/ taemf&xmrif;apm\rsKd;&kd;ukd &mZ0ifwGifvmonfhtwkdif;
odomEkdif&ef azmfjyvkduf&jcif; jzpfonf/
ouú&mZf 675-cka&;jrif;uyg wlajymufi,frifpmau’mifzvl
(ausmif;jzL)rif;taMumif;udk awGU&onf/ t&pfESifhra&;bJ vqGJ&&pf
ESifha&;onf/
jzLaomausmif;[k t"dyÜg,f&onf/ þrifpmrSm xkdulajymuf
i,fteD; xkdrif;wnfvkyfcJhaom &yfawmfrl&kyfyGm;awmfBuD; ysufpD;onf
udk rdzk&m;apmu jyifqifckdif;í jyifqif&aMumif; rSwfwrf;wifxm;aom
rifpm jzpfonf/
&mZ0ifwkdYwGif...
usnf;qkd;ESifhpkuúaw;t&G,fodkY a&mufvQif ]ausmif;}om,mpGm
jyKí uGrf;aqmfrif;ukd om"kac:awmfrlyg[k avQmufav\/
uGrf;aqmfrif;vnf; rpl;rprf; rqifrjcif ,kHMunfawmfrlí vkduf
awmfrlav\/ usnf;qkd;ESifhpkuúaw;vnf; rif;BuD;ukd zrf;NyD;aomf Ncdrf;
acsmufí&[ef;jyKap\/
taemf&xmrif;apmonf pkuúaw;rif;udk jrif;pD;csif;wkdufyGJwGif
AdkvfrSL;b&Sif
169
tEkdif&NyD;aemuf...
crnf;awmfausmif;odkY oGm;í rif;jyKawmfrlyg[k awmif;yefawmf
rl\/ crnf;awmfvnf; ig touft&G,fBuD;NyD? tarmifom rif;jyKawmh
[k rdefYawmfrl\/ taemf&xmrif;apmeef;wufí crnf;awmfudkvnf;
&[ef;rif;jyK(ap)av\/ xkdrif;um; rdzk&m; armif;rrdóHwkdYESifhxkdausmif;
wGif &[ef;rif;tjzpf pHawmfrl\/
[kvnf;qkdxm;&m þrif;rSm tjzLa&mifjc,fxm;aom ausmif;wGif pH
aomrif;[k qkdbG,f&m&Sdonf/ aMumif;jzLt&yfudk tpGJjyKí ac:onf[l
aom &mZ0ifvm tcsufudk qifjcifEkdif&ef qkd&jcif;jzpfygonf/
þodkY rif;ESpfyg;udpöESifhpyfvsOf;í qifjcifEkdif&ef tao;pdwft
csuftvufrsm;udk azmfjyjcif;rSm avhvmaeaom orkdif;pOftwGuf t
a&;BuD;vSíum; r[kwfyg/
odkYaomf ,if;odkY &Sif;vif;azmfjyjcif;tm;jzifh ajr&Sifya'o&mZf
xkdwacwfu jynfolvlxk\tajctaeudk avhvm&mwGif taxmuf
tulum; &Ekdifygonf/ þtaxmuftuludk,lí taemf&xmrif;eef;
rwufrDumv jrefrmEkdifiH tv,fydkif;tajctaeudk þodkY odrSwfEkdif
onf/
taemf&xmt&ifu jrefrmrif;rsm;
taemf&xmeef;rwufrD yk*HwGif tkyfpkd;oGm;aom rif;wkdYteuf
ckdifcdkifvkHvkHod&aom rif;ESpfyg;&SdcJhonf/ xkdrif;wkdYrSm apm&[ef;rif;ESifh
ausmif;jzLrif;wkdY jzpfonf/
rif;ESpfyg;vkH;\bGJUrnfwkdYrSm Ak'¨omoemESifhqufpyfaeonf/
wyg;rSm Ak'¨omoemusifhokH;rIqkdif&m tzGJUtpnf;ü r&SdvQifrjzpfaom
&[ef;awmfrsm; uHaqmif&m ]odrf}ESifhqufpyfaeonf/
tjcm;wyg;rSm &[ef;awmfrsm; oDwif;okH;&mausmif;ESifhquf
pyfaeonf/ jrwfpGmbk&m;\&yfawmfrl&kyfyGm;awmfudk wnfvkyfudk;uG,f
olvnf; jzpfonf/
taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH
170
odkYjzpfí ax&0g'Ak'¨omoemawmf\tajccH tcsuftvuf
rsm; a&muf&SdcJhNyD; jzpfaMumif;udk tckdiftvkHqkdEkdifonf/ jrefrmEkdifiHax&
0g'Ak'¨omoemawmfudk ysLESifha&S;rGefwkdY ,kHMunfvkdufemusifhokH;vmcJh
onfrSm a&S;ya0PDujzpfonf/
xkdysL? a&S;rGefwkdYESifha&S;jrefrmwkdY awGUqkHa&maESmrdcJhonfrSmvnf;
MumNyDjzpfí taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiHtv,fykdif;wGif ax&0g'
Ak'¨omoemudk odMuNyD;jzpfonfudk oHo,jzpf&efrvkd[k xifonf/
taemf&xmeef;wufESpfudk at'D 1044(11-&mpktv,fcefY)[k
omreftm;jzifh ynm&Sifrsm;u cefYrSef;xm;Muonf/
&mZ0ifusrf;rsm;wGif ay;xm;aom ckESpfwkdYudk tajcjyKí wGuf
csuf,laomf anmifOD;apm&[ef;rif;onf 10-&mpkESpfrsm; tv,fcefYu
tkyfpkd;cJhonf[k od&onf/
ya'o&mZf vlYtzGJUtpnf;
rnfodkYyifjzpfap at'D 9-&mpkESpfrsm;\tv,favmuf(850
at'DcefY)wGif ysOfjym;rif; yk*HNrdKUudk pwifwnfcJhonf[laom tcsufudk
omreftm;jzifh ,kwådwefonf[k ,lq&aMumif; qkdcJhNyD;jzpfygonf/
at'D 10-&mpkESpfrsm;\tv,favmuf(960-at'DcefY)wGif
apm&[ef;tkyfpkd;cJhonf/ odkYjzpfí at'D 9-&mpkESpfrsm;tv,favmufrS
tpjyKum jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif ya'o&mZfpepf&SdaeNyD[k cefYrSef;
í 10-&mpkESpfrsm;tv,favmufwGif wrÜ'DyEkdifiHi,fwnf;[laom
ya'o&mZfEkdifiHi,f &SdaeNyD;jzpfonf[k qkdEkdifonf/ xkdEkdifiHi,f\EdkifiH
om;wkdYrSm ysL? a&S;rGef? a&S;jrefrmwdYk\,Ofaus;rItpOftvmwkdYudk pkaygif;
tyfaom pD;yGm;a&;? vlrIa&;wdkYudk tajccHonfhya'o&mZfvlaerIpepf
t& vlYabmifopfudk zGJUpnf;aexkdifvsuf &SdMuNyD; jzpfonf/
AdkvfrSL;b&Sif
171
wdkfif;&if;om;pnf;&kH;rIESifhyxrjrefrmEdkifiH
vmvwåHUaom at'D 11-&mpkESpfrsm;twGif; þEdkifiHi,fwGif
aexkdifMuukefaom a&S;jrefrm? ysL? a&S;rGef tp&Sdonfhwkdif;&if;om;wkdY
pkaygif;BudK;yrf;aqmif&GufrIwGif taemf&xmrif;uJhodkYaom acgif;aqmif
aumif;\OD;pD;OD;aqmifrIjzifh jrefrmEkdifiH tjcm;a'orsm;&Sd wkdif;&if;om;
wkdYudkyg odrf;oGif;pnf;&kH;EkdifcJhonf/ ydkrkdus,fjyefYaom ya'o&mZfacwf
vlYtzGJUtpnf;BuD;udkvnf; wnfaqmufEkdifcJhayonf/
,if;vlYtzGJUtpnf;BuD;udk yxrjrefrmEdkifiH[kvnf;aumif;? yk*H
acwfjrefrmEkdifiH[kvnf;aumif; acwforkdif;ynm&SifwkdYu ac:Muonf/
þyxrjrefrmEkdifiHESifhtHhcsD;bG,f&m BuD;us,fcef;em;vSaom
yk*Hacwf,Ofaus;rIESifhtpOftvmaumif;rsm;udk xdkacwf wkdif;&if;om;
wdkY\pnf;vkH;nDnTwfrIay:wGif tajcwnfíom wnfaqmufEkdifcJhjcif;
jzpfayownf;/
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
rSwfcsuf/ /þpmtkyfudk rl&if;twkdif;omvQif jyifqifjcif;r&SdbJ
jyefvnf&kdufESdyfxm;ygonf/ (21-8-2010aeYwGif NyD;\/)