171
Ad k vf rS L;b&S if 1

အေနာ္ရထာအရင္ကျမန္မာႏိုင္ငံ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္

  • Upload
    satt-ka

  • View
    212

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

AdkvfrSL;b&Sif

1

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

2

AdkvfrSL;b&Sif

3

AkdvfrSL;b&Sif\

taemf&xmt&ifu

jrefrmEkdifiH

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

4

'kwd,tBudrf

1975? azaz:0g&Dv/

tkyfa& 2000

yef;csDrsKd;nGefYxGef;

bavmuf vGif

tzkH;&kduf oZif

a&mif;aps; ajcmufusyf

ykHESdyfol OD;ausmfckdif(NrJ-01638)&Jabmfa[mif;

rkd;ausmfatmif ykHESdyfwkduf? 149-37vrf;?

&efukefNrdKU/

xkwfa0ol OD;aiGqkdif (NrJ-01362)

aqGaqGarmfpmay?

trSwf 210? tcef; 2/

&efuif;-&efukef/

AdkvfrSL;b&Sif

5

pma&;ol\

xkwfa0cJhNyD;aom tjcm;pmtkyfrsm;

1/ acwfopfrmC 1937

2/ jrefrmEkdifiH aus;vufjyKjyifa&;pmwrf;

Ä

1939

3/ Oa&my pD;yGm;a&;orkdif; 1942

4/ jrefrmEkdifiHawmforkdif; 1948

5/ Loka Htaikpan 1962

6/ yk*Hrifpmpk okawoDc&D; tpD&ifcHpm 1964

7/ ppfa&;? EkdifiHa&;ESifhvlrIa&;qkdif&m orkdif;

pmwrf;rsm; 1969

Ä

a'gufwm OD;omqkdif? a'gufwmtef'&yfwkdYESifhyl;wGJ jyKpkonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

6

rmwdum

-AkdvfrSL;b&Sif

-ed'gef;

tydkif; 1

ta&SUawmiftm&S ausmufacwf

tydkif; 2

orkdif;OD; bkHajracwf

tydkif; 3

ya'o&mZf acwfOD;\tp

tykdif; 4

ysLya'o&mZfacwf

tydkif; 5

a&S;jrefrmrsm; 0ifa&mufcJhykH

tykdif; 6

wrÜ'DyEkdifiH wnfaxmifjcif;

AdkvfrSL;b&Sif

7

AkdvfrSL;b&Sif

(1914-1971)

þpmtkyfonf AkdvfrSL;b&Sif aemufqkH; vufpowfjyKpkoGm;Ekdif

cJhaom pmtkyfjzpfonf/ (vufpowf roGm;EkdifcJhaom pmtkyfrSm ]yk*H

acwfjrefrmEkdifiH} jzpfonf/)þpmtkyfudk AkdvfrSL;b&Sifonf tcef;i,f

rsm;cGJvsuf ]ynmwefaqmif}r*¾Zif;wGif OD;pGm tcef;qufoabmrsKd; az:

jycJhonf/ 1968 *RefvrS 1968 Ekd0ifbmtxd jzpfonf/ xkdaemuf þ

pmtkyf\tqufjzpfaom ]yk*Hacwf jrefrmEkdifiH}udk qufvufa&;om;

jyKpkcJhonf/ odkYaomf tqkH;rowfEkdifrDrSmyif ESvkH;a&m*gjzifh 1971 *sef

e0g&Dv 7&uf nae 5;50em&DtcsdefwGif uG,fvGefcJhonf/

AkdvfrSL;b&Sifonf pmayavmuESifh 1935-ckESpf(wuúodkvf

ausmif;om;b0)uwnf;u eD;pyfxdawGUcJholjzpfonf/ jrefrmhtvif;ESifh

ol&d,owif;pmwkdY\,k'oefaumvdyfowif;axmuftjzpf 1935 rS

1941txd aqmif&GufcJhNyD; owif;ESifhaqmif;yg; trsm;tjym;udk a&;

om;cJhonf/ wuúokdvfausmif;om;b0rSmyif aus;vufawm&Gm jyKjyif

a&;vkyfief;twGuf Soerates of School trnf&Sdpmtkyfudk jyKjyif

bmomjyefonfh]acwfopfrmC}trnf&Sd pmtkyfudk 1937 ü a&;om;

xkwfa0cJhonf/ ,k'oefaumvdyfr*¾Zif;wGifvnf; aqmif;yg;trsm;a&;

cJhNyD; jrefrmpmt,f'Dwmtjzpfvnf; aqmif&GufcJh\/ ]jcif}trnf&Sd vuf

a&;r*¾Zif;\t,f'Dwmtjzpfvnf; wESpfaqmif&GufcJhao;onf/ 1938

wGif *syfqifaumvdyfrS ta&SUwkdif;&mZ0ifjzifh 0dZÆm*kPfxl;&cJhonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

8

1939 wGif a'gufwmOD;omqkdif? a'gufwmtef'&yfwkdYESifhtwl

]jrefrmEkdifiH aus;vufjyKjyifa&; pmwrf;}udk a&;om;xkwfa0cJhonf/

*syefacwfwGif tm&Svli,ftpnf;t&kH;\ÓPAvrSL;tjzpf

vnf;aumif;? umuG,fa&;wyfrawmf ynma&;t&m&Sdtjzpfvnf;aumif;

aqmif&GufcJhNyD; zufqpfawmfvSefa&;wGifum; wkdif; 4 &JabmfwOD;tjzpf

awmfvSefa&;wm0efudk xrf;aqmifcJhonf/ odkYxrf;aqmif&if;u ]wkdif;

4 owif;pm}udk OD;pD;xkwfa0ao;&kHru awmfvSefa&;&Jabmfrsm;twGuf

t&if;&Sifpepf ay:aygufvmykHtaMumif; jzpfaom ]Oa&mypD;yGm;a&;

orkdif;}trnf&Sd usrf;wapmifudk a&;om;xkwfa0cJhao;onf/

ppfNyD;acwf a&mufaomf wyfrawmfodkY 0ifa&mufvsuf ppfrSwf

wrf; wyfrSL;tjzpfvnf;aumif;? NAdwdefEkdifiHqkdif&m jrefrmppfoHrSL;(Akdvf

rSL;BuD;tqifh)tjzpfvnf;aumif; aqmif&Gufonf/

]jrefrmEkdifiHawmforkdif;}udk 1948 jrefrmEkdifiHvGwfvyfa&;&onfh

ESpfwGif a&;om;jyKpkxkwfa0cJhonf/ (aemifaomf xkdpmtkyfukd wuúokdvf

0ifwef; ausmif;okH;pmtkyftjzpf ESpftwefMum jy|mef;okH;pGJcJhonf/)

wyfrawmfwGif trIxrf;aepOftwGif; ]ppfESvkH;*sme,f}ESifh]jr0wD

r*¾Zif;}wkdYwGif ,Ofaus;rI? orkdif;ESifhppfa&;qkdif&m aqmif;yg;trsm; a&;

cJhonf/ xkdYjyif ]cav;*sme,f? Armhacwfowif;pmESifhjrefrmhtvif;owif;

pm}wkdYwGif cav;oli,frsm;twGuf aqmif;yg;rsm;ESifh]ppfynm*sme,f}

wGif ppfa&;aqmif;yg;rsm;udk tvsifrjywf a&;cJhonf/

wyfrawmfrS tNidrf;pm;,lNyD;onfhaemufwGif jrefrmEkdifiHorkdif;

aumfr&Sifü usrf;jyKt&m&Sdtjzpf trIxrf;cJhonf/ (onfht&ifu ta&SU

zsm;ESifhjrefrmhorkdif; uxdutjzpfvnf; &efukefwuúodkvfü trIxrf;cJh

onf/)

AdkvfrSL;b&Sif

9

orkdif;aumfr&Sifü usrf;jyKt&m&Sdtjzpf aqmif&GufaepOfü

]orkdif;wHcGef*sme,f}wGif t*Fvdyf jrefrm ESpfbmomwkdYjzifh okawoe

pmwef;rsm;udkvnf;aumif;? tapmqkH;yk*H,Ofaus;rIESifhjrefrmpmt

aMumif;udk az:jyaom ]avmuxdyfyef}pmtkyfudk t*Fvdyfbmomjzifh

vnf;aumif;? yk*Ha&S;a[mif; rifpmrsm;taMumif;az:jyaom ]yk*Hrifpm

pkokawoec&D; tpD&ifcHpm}trnf&Sdpmtkyfudkvnf;aumif; a&;om;jyK

pkcJhonf/ ,if;ESpftkyfudk orkdif;aumfrD&SifrSyif ykHESdyfxkwfa0cJhonf/

xkYdjyif ]jrefrmhpG,fpkHusrf;}üvnf; vlrsKd;pkqkdif&m jynfe,fqkdif&m

ESifhorkdif;qkdif&mtaMumif;t&yfrsm;udk a&;om;cJhonf/

wuúodkvfrsm;tkyfcsKyfa&;rS BuD;rSL;xkwfa0aom ]ynmya'om

pmapmif? 0dZÆmESifhodyÜHwuúodkvf jrefrmpmtoif;? owåaA'toif;? rGwf

pvifausmif;om;rsm;toif; ponfwkdYrS xkwfa0aom r*¾Zif;rsm;ESifh

]aiGwm&D? ynmwefaqmif? vkyfom;jynfolYaeYpOf(t*FvdyfESifhjrefrm)

owif;pmwkdYüvnf; okawoeaqmif;yg;trsm; a&;om;cJhonf/

AkdvfrSL;b&Sifonf aqmif;yg;rsm; a&;&mü AkdvfrSL;b&Sif? OD;b&Sif

[laom uavmiftrnfrsm;tjyif pHatmif? AkdvfrSL;ÓP? armifyifwnf?

okawoD? wkdif; 4&Jabmfa[mif;? uif;axmufarmif? 0&D;pH[laom u

avmiftrnfcGJrsm;jzifhvnf; a&;om;cJhonf/

AkdvfrSL;b&SifrSm tpövmrfomoem0if wkdif;&if;om;jrefrmtrsKd;

om;wOD;jzpfonfhtavsmuf jrefrmEkdifiHtpövmrf omoema&;aumifpD

XmecsKyf\taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyftjzpfvnf; uG,fvGefcsdeftxd

aqmif&GufchJonf/

uG,fvGefcsdefü AkdvfrSL;b&SifwGif ZeD;a':cifarBuD;(owåaA'

Xme uxdu)ESifhom; armifÓPfxdef? orD; rÓPfopf? reDvm? rat;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

10

at;? raxG;axG;wkdYu usef&pfcJhonf/

AkdvfrSL;b&Sifonf ysOf;rem;NrdKU &Gmaumuf&yfZmwdjzpfNyD; ausmif;

tkyfq&mBuD;OD;[def;? a':apm&ifwkdYrS 1914wGif zGm;jrifcJhonf/

uG,fvGefcsdefü jrefrmEkdifiHorkdif;aumfr&SifwGif ]tapmydkif;jrefrm

EkdifiHorkdif;}usrf;udk jyKpkaeqJ jzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

11

ed'gef;

OD;wnf&nf&G,fcsuf

t&nftjcif; wlnDMuaom ta0;ckef tm;upm;orm;ESpfOD;wGif

t&Sdefaumif;pGm ,lEkdifaom &Snfonfhtajy;vrf;aumif;&Sdolu ,if;uJh

odkYaom ajy;vrf;rsKd;r&Sdolxuf ykdía0;a0; ckefEkdifrnfom jzpfonf/

tvm;wlyif EkdifiHwck\wkd;wufrItwGufvnf; t&Sdefaumif;udk ay;Ekdif

rnfh tpOftvmvrf;aMumif;wnf;[laom aemufcHorkdif;pOf&Sd&efvkday

onf/ þacwfajymif;awmfvSefa&; umvtwGif; jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;

pOftm;jzifh uREkfyfwkdYEkdifiH vkyfom;jynfolwkdY\BuD;yGm;wkd;wufa&;twGuf

a&SUokdYcsDwufpGefYpm;aqmif&GufaerIrsm;udk t&Sdefaumif;ay;Ekdifrnfh uREkfyf

wkdY\aemufcHorkdif;pOfonf &SdcJhygoavm/ &SdcJhygu rnfrQ &Snf&Snfa0;

a0;&Sdí rnfrQaumif;rGefaom orkdif;pOf jzpfygoenf;/

orkdif;pOf[lonf

orkdif;pOfqkd&mwGif 'EÅm&DrqH? ,kHwrf;pum;vnf; r[kwf ckdif

vkHaom taxmuftxm;&Sdí obm0usaom orkdif;pOf? odyÜHenf;usus

ppfaq;vmvQifvnf; cHEkdif&nf&Sdaom vkyfom;jynfolwkdY\orkdif;pOfudk

qkdvkdygonf/ uREkfyfwkdY\EkdifiHudk NAdwdoQe,fcsJUwkdY BuD;pkd;cJhpOfu a&;om;

cJhaom Oa&myom; orkdif;q&mwkdY\jrefrmEkdifiHorkdif;wkdYwGif taxmuf

txm;&Sdí obm0usaom jrefrmEkdifiHom;wkdY\orkdif;pOfonf yk*H t

aemf&xmrif;BuD;(11&mpkESpfrsm;)ESifhpcJhonf[k qkdMuonf/ olwkdYodorQ

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

12

&EkdiforQaom taxmuftxm;rsm;t&om qkdcJhMujcif; jzpfayrnf/ ol

wkdY\tqkdt&qkdvQif uREkfyfwdkY\orkdif;pOfonf ESpfaygif; 900rQom Mum

anmif;cJhao;onf[k em;vnf&ygonf/

jrefrmEkdifiHom;wkdY\orkdif;tp

a&S;acwf jrefrmEkdifiH&mZ0ifq&mwkdYurl uREkfyfwkdY\orkdif;pOf

onf jrwfpGmbk&m;vufxufawmfrwkdifrD (6&mpkbDpD)uyifponf[k

tpOftvmt& qkdjyKcJhMuonf/ ,if;tqkdjyKcsufxufyifapmí uREkfyf

wdkY\orkdif;pOfonf rpcJhoavm/

ajrxJyifv,fta&SUydkif;&Sd tD*spf? abbDvkHpaom EkdifiHwkdYwGif

vlwkdY\ordkif;pOfonf bDpD 4000 ausmfu pcJhaMumif; ckdifvkHaom t

axmuftxm;rsm;t& odEkdifonf/ tvm;wlyif w&kwfjynf a0jrpf0Srf;

wGifvnf;aumif;? taemufygupöwefjynf tdEKjrpf0Srf;wGifvnf;aumif;

vlwkdY\orkdif;pOfonf bDpD 3000 ausmfu pcJhaMumif; az:xkwfay;

onfh taxmuftxm;rsm;udk awGUcJh&NyDjzpfonf/

jrwfpGmbk&m;vufxufrwkdifrDuyif uREkfyfwdkY\orkdif;pOf pcJh

onf[laom a&S;acwf&mZ0ifq&mwkdY\tqkdrSm odyÜHenf;uspGm ppfaq;

jcif;udk cHEkdifrIr&Sdaom tqkdjzpfonf[k tcsKdUu apm'uwufcJhMu\/

odyÜHenf;uspGm avhvmod&Sd&aom a&S;OD;vlrsm;? ausmufacwfa[mif;

ausmufacwfv,f ausmufacwfopfvlrsm;jzpfonfh orkdif;rwifrDacwf

vlwkdY\taMumif;udk tjcm;tjcm;aom EkdifiHwkdYwGif awGU&SdEkdifovkd uREkfyf

wkdYEkdifiHwGifvnf; rawGU&SdEkdifoavm/

AdkvfrSL;b&Sif

13

vlwkdY\orkdif;pOf[l&mü touf&SifaerItwGuf ,if;vlwkdYu

BudK;yrf;aqmif&GufcJhykHrsm; taMumif;yif jzpfonf[k &dk;&kd;yif em;vnf

Ekdifayonf/ touf&Sifae&ef BudK;yrf;jcif;qkdonfrSm pm;0wfaea&;t

wGuf zefwD;aqmif&GufrIrsm;yif jzpfonf/ ,if;okdYaqmif&Guf&mwGif ukef

xkwfpGrf;tm;rsm;? ukefxkwfu&d,mrsm;udk tenf;enf;tzkHzkHwDxGif t

okH;jyKvmcJhMu&onf/ þwGif ukefvkyfqufqHa&;onf rvGJraoGay:

aygufvm&onf/ ,if;ukefvkyfqufqHa&;\enf;ESifhtoGifwkdYudk tajc

jyKí vlwkdY\pD;yGm;a&;? vlrIa&;? EkdifiHa&;ESifh,Ofaus;rIwkdYonf ykHwnf

ay:aygufvmcJhonf/ ajymif;vGJvmcJh&onf/ þjzpfpOf jzpf&yfwkdYrSm t

qef;wMu,f tHhbG,fo&Jjzpf&yfrsm; r[kwf/ jzpf&kd;jzpfpOftwkdif; jzpfcJh

onfhomrefjzpfpOf?obm0usaom jzpfpOf? &kd;&kd;uav; jzpfysufvmcJh

aom jzpfpOfom jzpfonf/ þjzpfpOfonfyifvQif vlwkdY\orkdif; jzpf

onf/

taemf&xmt&ifu

Oa&mywkdufom; orkdif;q&mwkdYu ckdifvkHaom jrefrmEkdifiH\

orkdif;pOfonf taemf&xmrif;BuD;vufxufavmufurS ponf[k qkdcJh

onfjzpf&m taemf&xmrif;BuD; rwkdifrDu uREkfyfwkdY\orkdif;pOfonf

rnfokdY&SdcJhoenf;/ uREkfyfwkdY\ukefvkyfpGrf;tm;? ukefvkyfqufqHa&;? pD;

yGm;a&;pepfESifh,Ofaus;rIwkdYonf rnfodkY&SdcJhoenf;/ uREkfyfwkdYEkdifiHwGif

rnfonfhumvavmufupí vlwkdYaexkdifvmcJhMuoenf;/ orkdif;rwif

rDacwfu vlwdkY\pD;yGm;a&;ESifhvlrIa&;b0wkdYonf rnfokdY&SdcJhoenf;/

uREkfyfwkdYEkdifiHwGif orkdif;wifacwfonf rnfonfhtcsdefavmufu pwif

cJhoenf;/ orkdif;wifacwfponfrS taemf&xmrif;BuD;vufxuf(11&m

pkat'D)txd uREkfyfwkdYEkdifiHom;wkdY\jzpfpOfonf rnfokdY&SdcJhoenf;/ þ

tar;wkdY\ tajzrsm;udk odvkdMurnfom jzpfayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

14

odyÜHenf;usus ppfaq;jcif;udk cHEkdifaom ckdifvkHonfhrl&if; t

axmuftxm;rsm;ESifhtudk;tum;rsm; &SdrSom ,if;tar;rsm;udk ajzqkd

Ekdifcsdrfhrnf/

,if;odkY ajzEkdifpGrf;&Sdaprnfh taxmuftxm;rsm; &Sdygovm;/

&Sdygonf/ ESHYESHYpyfpyf jynfhjynhfpkHpkH &SmazGavhvmjcif;? wl;az:avhvmjcif;

rjyKEkdifao;onfhwkdifatmif ajrjyifvTmay:rS tvG,fwul aumuf,l&

&SdEkdifaom a&S;a[mif;taxmuftxm;rsm; tawmftoifh &Sdaeygonf/

xkdYjyif qufpyf,l&rnfhbmomaA'ESifhrEkóaA'taxmuftxm;rsm;

udkvnf; tawmftoifh &SmazGEkdifygonf/

vufvSrf;rDSorQaom taxmuftxm;rsm;udk tajcjyKí uREkfyf

wkdYEkdifiHtwGif; aexkdifoGm;cJhMuaom orkdif;rwifrDacwfvlrsm;ESifhtaemf

&xmrif;BuD;vufxuftxd jzpfaom orkdif;wifacwftwGif; aexkdifcJh

Muaom a&S;vlwkdYtouf&SifaerItwGuf vkH;yrf;cJhMu&ykHwkdYudk az:jy&m

jzpfaom xkda&S;a[mif;vlwkdY\ukefvkyfqufqHa&;ESifh,Ofaus;rIqkdif&m

taMumif;jcif;wrsm;udk acwfajymif;awmfvSefa&; qifETJvsuf&SdMuukef

aom vkyfom;jynfolwkdYxH tMurf;tm;jzifh wifjy&ef[laom OD;wnfcsuf

jzifh ]taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH}(jrefrmEkdifiH acwfa[mif;orkdif;)

pmwef;rsm;udk a&;om;jyKpk&jcif; jzpfygaMumif;/

AdkvfrSL;b&Sif

15

tydkif;(1)

ta&SUawmiftm&S

ausmufacwf

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

16

jynfaxmifpkorkdif;[lonf

jynfaxmifpkjrefrmEkdifiH\orkdif;qkd&mü vlrsm;pkjzpfaom jrefrm

pum;udk ajymqkdol wkdif;&if;om;wkdY\orkdif;udkom qkdvkdonfr[kwfyg/

jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHtjzpfyg0ifzGJUpnf;xm;tyfaom jynfaxmifpk

wkdif;&if;om;tm;vkH;wkdY tusKH;0ifaomorkdif;jzpfonf/ tjriftm;jzifh

vnf;aumif;? ajymqkdaom bmompum;t&vnf;aumif; þwdkif;&if;

om;wkdY\toGiftrsKd;rsKd; aqmifí uGJjym;oa,mif&Sd\/ pD;yGm;a&;tajc

taeESifh,Ofaus;rItoGifwkdYwGifvnf; qlMuKHedrfhjrifh tqifhtrsKd;rsKd;wGif

a&mufvsuf&SdMu\/

,if;odkY uGJjym;jcm;em;vifhupm; þwkdif;&if;om;tm;vkH;wkdY\

,Ofaus;rIwkdYonfvnf;aumif;? orkdif;pOfonfvnf;aumif;? wenf;qkd

aomf jynfaxmifpk,Ofaus;rIonfvnf;aumif;? jynfaxmifpkorkdif;pOf

onfvnf;aumif; wlnDaom t&Sdeft[kef odkYr[kwf tpOftvmay:

wGif wnfaeonf[k qkdEkdifonf/ ,if;wkdY\tajccHrSmvnf; rl&if;tm;

jzifh wlnDonfom jzpf\/

þwdkif;&if;om;wkdY\pD;yGm;a&;? vlaerIb0ESifh,Ofaus;rIwkdYudk

ajymif;vJapcJhaom taMumif;w&m;rsm;onfvnf;aumif;? tpOftvm

wkdYonfvnf;aumif; xyfwlxyfrQom &SdcJhonfjzpf\/

AdkvfrSL;b&Sif

17

tpudk &Smaomf

jynfaxmifpk,Ofaus;rIESifhjynfaxmifpkorkdif;pOf\tponf t

b,fenf;/ rnfodkY pwifcJhí rnfodkYtqifhqifh ajymif;vJvmcJhoenf;/

þtaMumif;udk avhvm&mwGif jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHwck

wnf;udk uGufí avhvm&ef rjzpfEkdifay/ ,ckacwfwGif tjynfjynfqkdif

&m e,fedrdwfrsm;jzifh ydkif;jcm;xm;aom ta&SUawmiftm&SEkdifiHwkdYudk w

uGJwjym;pD jrifawGUae&onf/ orkdif;\acwfumv twkdif;tqESifhMunfh

aomf ,if;odkYe,fedrdwfqGJí uGJJjym;vmonfrSm raeYwaeYuudpörsKd;om

jzpfonf/

yx0Dtaetxm;t& jrefrmEkdifiHonf ta&SUawmiftm&S&Sd

avm? ,dk;',m;? rav;? uarÁm'D;,m;? awmifESifhajrmufAD,uferfEkdifiH

wkdYESifha&? ajrwaMumwnf; wpyfwnf; wajy;wnf; jzpfonf/ þodkY

wpyfwnf;&Sdaom ta&SUawmiftm&SwGif a&S;acwfa[mif;twGif;u vl

wkdY\vIyf&Sm;a&TUajymif;aexkdifrI? ,Ofaus;rIpwifykHwnfrI? jyefYESHYrIESifh

ajymif;vJrIwkdYrSm EkdifiHudkvkdufí woD;wjcm;pDjzpfay:vmcJhjcif;r[kwf/

Murf;wajy;wnf; &Sdonfhtm;avsmfpGm wavQmuf wajy;wnf; jzpfay:

ajymif;vJcJhjcif;om jzpfonf/

odkYjzpfí jynfaxmifpkEkdifiH\acwfOD;ydkif;orkdif;udk avhvm&mwGif

ta&SUawmftm&Sw&yfvkH;ESifh[yfí qufpyfí avhvm&ef vkdtyfonf

[kqkdjcif;jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

18

ta&SUawmiftm&SESifhvltp

vlonf t"dujzpfonf/ vlonf orkdif;udk zefwD;olvnf; jzpf

onf/ jrefrmEkdifiHorkdif;\tpudkqkdvQif ta&SUawmiftm&Sorkdif;\tp

udk qkd&rnf/ ta&SUawmiftm&Sorkdif;tpudkqkdvQif xkda'o\vlwkdY\

tpESifhyif pwif&rnfjzpfonf/

AkdeD,kduRef;

ta&SUawmiftm&SwGif urÇmOD;vl\tpudk awGUcJh&NyD;jzpfonf/

AkdeD,kduRef;\taemufydkif;wGif eDtm;

1

[kac:aom*l&Sdonf/ a&S;OD;vlwkdY

aeoGm;cJhaom*ljzpfonf/ þ*lwGif wl;az:awGU&aom taxmuftxm;

udk a&'D,kdumbGefenf;ESifhprf;oyfMunfhaomtcg c&pfray:rDESpfaygif;

2195 cefYu[k twefckdifvkHpGm od&onf/

*sm;0g;vl

2

rS rEkóvlom;

3

þxufapmonf[k ,lq&aom vl\tpudk *sm;0g;uRef;wGif

awGU&onf/ *sm;0g;uRef; qkdvkd

4

jrpf0Srf;wGif urÇmOD;vl\ausmufjzpf&kyf

<uif;udk awGUcJh&onf/ xkdurÇmOD;vludk *sm;0g;vl[k ac:onf/ xkdjrpf0Srf;

wGifvnf;aumif;? *sm;0g;uRef;awmifydkif; 0'fh*suf

5

a'owwGifvnf;

aumif;? MopaMw;vswkduf r,fvbkef;NrdKUteD; uJavm

6

a'owGifvnf;

aumif; urÇmOD;vltqifhrS rEkóvlom;tqifhodkY tqifhqifh ajymif;

vJwkd;wufvmaomvlwkdY\ausmufjzpf&kyf<uif;rsm;udk awGUcJh&onf/

1. Niah2. Pithican-throid3. Homo Sapien4. Solo5. Wadjak 6. Keilor

AdkvfrSL;b&Sif

19

vlay:aygufNyD;aemuf tqifhqifhajymif;vJcJhykH

ta&SUawmiftm&SwGif vlay:aygufcJhNyD;aemuf tqifhqifwkd;

wufajymif;vJcJhykHudkorkdif;rwifrDacwf blrdaA'ynm&SifwkdYu þodkYjzpf

cJh[efwlonf[k ,lqMu\/

a&S;OD;pGm *sm;0g;vl\toGifrS qkdvkdvltoGif

1

? ,if;rS 0'f*suf

uJavm rEkóvlom;toGifodkY a&mufvmcJh\/ ta&SUawmiftm&SwGif

þa&S;tusqkH;aom rEkóvlom;wkdYrS ajymif;vJvmaomtoGifrS ,aeY

wkdif &Sdaeaom MopaMwvRduf

2

vl\toGifjzpfonf/

NrdwfuRef;pk&Sd qvkHrav;wkdYwGifvnf;aumif;? rav;uRef;qG,f

tv,fydkif; awmeuftwGif;ae qudkif

3

vlwkdYwGifvnf; MopaMwvRduf

vlwkdY\toGifudk xifxif&Sm;&Sm; awGUEkdifayonf/

a&S;OD;vlwkdYjyefYESHYcJhykH

,ckacwfwGif tif'dkeD;&Sm;uRef;pkonf ta&SUawmiftm&Sukef;r

ESifhyifv,fjcm;vsuf &Sd\/ a&S;usvSaom acwfwacwfuaomf wpyf

wajy;wnf; &SdcJhonf[k blrdaA'ynm&SifwkdYu qkdMu\/ a&S;OD;vlwkdY

onf wae&mwnf;wGif pGJpGJNrJNrJaecJhjcif;r&Sd/ jyefYESHYí oGm;vmaecJhMu

[efwlonf/ taMumif;rSm þ*sm;0g;vlwkdYxuf wkd;wufaeaom tjcm;

vlwkdY\taxmuftxm;wkdYudk tjcm;a'orsm;ü awGUcJh&jcif;aMumifhjzpf

ayonf/

w&kwfjynf yDuif;NrdKUteD; csLudkw,ef*lwdkYwGif awGU&aomurÇm

1. Solo Man2. Australoid3. Sakai

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

20

OD;vl\ausmufjzpf&kyf<uif;wkdYrSm *sm;0g;vlxuf wkd;wufaeaMumif;od&

\/ þvludk yDuif;vl[k ac:Muonf/ xkdrSwyg; ,ckajrmufAD,uferf

\ajrmufydkif;wGif yDuif;vlESifhqufonfhausmufjzpf&kyf<uif; vl\oGm;

rsm;udk awGUcJh&jyefonf/

a&S;OD; vla&pD;aMumif;rsm;

þtaxmuftxm;wkdYudk tajcjyKí a&S;ESpfaygif;rsm;pGmuwnf;

u ta&SUawmiftm&SwGif vlrsm;ay:xGef;cJhonf/ a&TUajymif;oGm;vmcJh

Muonf/ vlwkdY\a&TUajymif;oGm;vmrIwnf;[laom vla&pD;aMumif;wkdY

tajrmuftjrm; &SdcJhonf/ ,if;a&pD;aMumif;wkdYrSm t&yfrsufESmwzuf

wnf;odkYom pD;qif;onfr[kwf/ t&yfrsufESmtoD;oD;odkY &IyfaxG;pGm

pDqif;cJhMuonf/ vla&pD;aMumif;wkdY awGUqkHaygif;pnf;rdonfvnf; &Sd

onf/ wckudkwcku wGef;vSefy,f&Sm;ypfonfvnf; &Sdonf/ vrf;vTJypf

onfvnf; &Sdonf/

vlom;wkdYonf tpOfwpdkuf vIyf&Sm;a&TUajymif;cJhMuonfomjzpf

\/ touf&SifEkdifa&;ESifhb0wnfwefYrItwGuf cGeftm;udk tokH;jyKvsuf

wDxGif MuHqrIwkdYudk jyKcJh&onf/ tawGUtMuKHwnf;[laom q&m\enf;

vrf;jyrIaMumifh b0\vkHjcKHrItwGuf topftqef;jzpfaom aqmif&Guf

rIrsm;onf ay:aygufcJh&onf/ þodYkjzifh vlY,Ofaus;rI\tponf jzpf

cJhonf/

vlom;\pGrf;yum;okH;rI

þa&S;vlwdkYaMumifh ta&SUawmiftm&Sonf touf0ifí vIyf

vIyf&Sm;&Sm; &SdcJh\/ xl;jcm;qef;us,faom vIyf&Sm;rI? us,fjyefYaom vIyf

&Sm;rIrsm; &SdcJhonf/ þvIyf&Sm;rItrsKd;rsKd;wGif vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Of

aus;rIqkdif&m vIyf&Sm;rItrsm; yg0ifvmcJhonf/ þonfwkdYum; vlay:

xGef;í tpkvkduf a&GUvsm;vSnfhvnfMupOfuwnf;uyif jzpfonf/ þ

AdkvfrSL;b&Sif

21

odkY urÇmOD;vlom;wkdY\vIyf&Sm;a&TUajymif;oGm;vmrIESifhvlom;\pGrf;yum;

udk tokH;jyKrIwkdYwGif ta&SUawmiftm&Sonf urÇmhtjcm;a'orsm;xuf

ydkrkdvGefuJonf[k qkdbG,f&m&Sdayonf/

jrefrmEdkifiHESifha&S;OD;vl

ta&SUawmiftm&Svlom;wkdY\ vIyf&Sm;rIESifh,Ofaus;rI\tp

wGif jrefrmEkdifiHonf rnfodkYyg0ifcJhoenf;/ jrefrmEdkifiHwGif urÇmOD;vl

\ausmufjzpf&kyf<uif;udk rawGU&ao;yg/ orkdif;rwifrDacwf urÇmOD;

wd&pämefwdkY\ausmufjzpf&kyf<uif;rsm;udkum; {&m0wDjrpf0Srf;wGif trsm;

tjym;awGUcJh&onf/ vl\ausmufjzpf&kyf<uif;udk rawGU&aomfvnf; t

xufwGif qkdcJhaom vla&pD;aMumif;rsm; pD;qif;onfhrlt& jrefrmEkdifiH

wGif a&S;OD;vlrsm; &SdoGm;cJhonf[k qkdEkdifayonf/ txl;ojzifh xkdvlwkdY

xm;&pfcJhaom oJvGefptaxmuftxm;rsm;udk awGU&Sdxm;&NyDjzpf&m jref

rmEkdifiHü a&S;OD;vlrsm;aexkdifoGm;cJhMuonf[laom tcsufudk oHo,

jzpf&efrvkday/

ausmufacwfOD;

,if;a&S;OD;vlwkdY xm;&pfcJhonfhoJvGefp taxmuftxm;rsm;

qkdonfrSm xkdvlwkdYb0&yfwnfrItwGuf tokH;jyKcJhMuaom ausmufMurf;

vufeufrsm;yif jzpfonf/ od&orQaomf vlwkdYonf þausmufMurf;

vufeufrsm;ukd ukefxkwfu&d,mrsm;tjzpf trsm;tpm; a&S;OD;vufrGef

okH;cJhjcif;jzpfonf/ odkYjzpfí þausmufMurf;vufeuf tokH;jyKonfh vl

wdkY\acwfumvudk ausmufacwfOD;[k ac:Muonf/

vufeuf[k qkdapumrl ykHoP²mef az:jyxm;jcif;r&Sd/ qkyfEkdif

udkifEkdift&G,f&Sdaom yifukd,ftwkdif;jzpfonfhausmufwkH;i,frsm;omjzpf

onf/ omreftm;jzifh þvufeufudk &kd;&kd;ausmufwkH;i,fESifhcGJjcm;&ef

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

22

rvG,fulay/ obm0tavsmufyg&Sdaom tpGef;bufwGif qkwfcGmonfh

enf;jzifh rnDrnm toGm;ozG,f az:xm;jcif;omvQif xl;jcm;onf/

MunfhwwfrS ,if;toGm;ygaMumif;? toGm;udk ckwfpOf;&mwGif tokH;jyK

cJhaMumif; odomEkdifygonf/

þukefxkwfu&d,mausmufMurf;vufeufrsm;udk jyKvkyfaom

ausmuftrsKd;tpm; 2-rsKd;&Sdonfudk awGU&onf/ wrsKd;rSm opfyif\

ausmufjzpf&kyf<uif;jzpfaom tifMuif;ausmuf jzpfonf/ ayyif? xef;

yifrSjzpfaom ausmufjzpf&kyf<uif; vufeuftcsKdUudkyif awGU&onf/ t

jcm;wrsKd;rSm qDvDumygaom rD;awmufausmufrsKd;

1

jzpfonf/ þausmuf

rsKd;ESifhjyKvkyfaom ausmufMurf;vufeufrsKd;udk ydkíawGU&onf/

ausmufacwfOD;vlwkdY xm;&pfcJhaom þvufeufrsm;udk rkd;acgif

a&&Sm;&yf0ef; {&m0wDjrpfrsm;\urf;yg;qifhrsm;wGif trsm;tpm;awGU&

onf/ &Srf;jynfawmifydkif;üvnf; tenf;tusOf;awGU&onf/ odkYjzpfí

jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfOD;vlwkdYonf rkd;acgifa&&Sm;&yf0ef; {&m0wD

jrpf\urf;yg;qifhrsm;ESifh&Srf;jynfawmifydkif;wGif aeoGm;cJhMuonf[k qkd

bG,f&m&Sdonf/

tnmom;(tnmoD,ef),Ofaus;rI

2

þausmufMurf;vufeufrsm;udk tokH;jyKcJhaom jrefrmEkdifiH

ausmufacwfOD;vlwkdY\,Ofaus;rIudk orkdif;rwifrDacwf ynm&SifwkdYu

tnmom;(tnmoD,ef),Ofaus;rI[k uifyGef;wyfxm;Mu\/

ausmufvufeufrsm;udkawGU&onfhajrvTmtqifhrsm;udk blrdaA'

ynmt&qef;ppfívnf;aumif;? ausmufvufeufwkdY\t&G,fuGJjym;rI

1. Silicifide Tuff2. Anyathian Culture

AdkvfrSL;b&Sif

23

udkaxmufívnf;aumif;? tnmom;,Ofaus;rIudk tapmydkif;acwfESifh

aemufydkif;acwf[k acwfESpfacwf cGJjcm;xm;onf/

wzef tvm;wlyif tapmydkif;acwfudk tqifhokH;qifh? aemuf

ydkif;acwfudk tqifhESpfqifh xyfrHí cGJjcm;Ekdifonf/

aemufydkif;acwfwGif ausmufvufeufwkdYonf t&G,fi,fvm

onf/ okH;pGJonfhenf;vnf; ydkrkdrsm;jym;vmonf/ ydkrkdaumif;rGefvmonf/

vufESifhqkyfudkifíom okH;onf/ tydkvufudkif&kd;wyfí okH;jcif;rsKd;r&SdcJh

ay/ pif;&ef? ckwf&ef? cGJ&ef? jcpf&efwkdYtwGuf okH;cJh[efwlaom vufeuf

rsm;ygonf/

wpkwpnf;wnf;&SdcJhaom ta&SUawmiftm&S

ausmufacwfOD;onf jrefrmEkdifiHwGifomru ,kd;',m;EkdifiH? r

av;uRef;qG,f? *sm;0g;uRef;? qJvJADuRef;? AkdeD,kduRef;ESifhzdvdpfydkifuRef;

wkdYwGifvnf; ay:xGef;cJh\/ þEkdifiHtoD;oD;wGif aexkdifcJhMuaom

ausmufacwfOD;vlwkdYonf tcsif;csif; qufqHrI&SdMuonf[kqkdEkdif\/ t

aMumif;rSm a'oyif a0;uGmjcm;aomfvnf; tokH;jyKaomausmufvuf

eufwdkYrSm trsKd;tpm; ykHoP²mefESifhtxl;ojzifh toGm;az:eef;wkdYwGif

vGefpGmwlaeonf/ ausmufvufeufwkdYrSm tm;vkH; obm0taetwkdif;

&Sdaom yifudk,fausmufwkH;i,frsm;om jzpfMuonf/

þtcsufu ta&SUawmiftm&SwGif tvGefa&S;usaom umv

uwnf;u vla&pD;aMumif;rsm; pD;qif;aecJhonf/ vlwkdY\vIyf&Sm;a&TU

ajymif; oGm;vmrI&SdcJhonf[laomtcsufudk axmufcHaeayonf/ xkdrS

wyg; ta&SUawmiftm&Sa'oonf þausmufacwfOD;u wpkwpnf;

wnf;usaom wrsKd;wnf;jzpfaom orkdif;toGifaqmifaeonfudk xif

&Sm;apayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

24

ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;onf w&kwfjynftm&S t

v,fydkif;wkdYESifhvnf; tquftoG,f &SdcJh[efwl\/ taMumif;rSm w&kwf

jynfawmifydkif; ,DusifESifhcsKHuifpyfMum; ,efpDjrpfurf;yg;? w&kwfjynf

ajrmufydkif;csLudkw,ef*l? &SefpDESifh&SJefpDpyfMum; jrpf0gjrpf0Srf;a'oESifhtm&S

tv,fydkif; Moa'gh(pf)a'owkdYü awGU&aom ausmufacwfOD;vufeuf

wkdYonf ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;vufeufwkdYESifhwlaomaMumifh

wnf;/

taemufESifhuGJjym;csuf

taemufygupöwef? yef*syfe,f pdktef

1

jrpf0Srf;wGifvnf; tvm;

wl ausmufacwfOD;vufeufwkdYudk awGUcJh&onf/ odkYaomf xl;jcm;aom

uGJjym;rI&Sd\/ ,if;wkdYrSm ta&SUawmiftm&S ausmufacwfOD;vufeufwkdY

udk ausmufwkH;\rsufESmwzufwGifom qwfcGmí toGm;az:onf/

aqmufoGm;\ oabmrsKd;jzpfonf/ pdktefausmufvufeuftcsKdUrSm

ausmufwkH;\ rsufESmESpfzufvkH;udk qwfcGmí toGm;az:xm;onf/

ausmufykqdefoabm jzpfonf/ þvufeufrsKd;rSm Oa&myESifhtmz&du

ausmufacwfOD;wkdY\xl;jcm;aom trSwftom; jzpfonf/

þtaemufa'o ausmufacwfOD;ESifhrwlaom tcsufrSm jrefrm

EkdifiHESifhta&SUawmiftm&SwGif vufeufudkif ausmufykqdefrsKd; r&SdcJhjcif;

yif jzpfonf/

ausmufacwfOD; ,Ofaus;rI

ausmufacwfOD;wGif jrefrmEkdifiHü tnmoD,ef(tnmom;),Of

aus;rI pwifcJh\/ xkdacwfvlwdkY\b0&yfwnfrItwGuf vIyf&Sm;aqmif

&GufrIrsm;ESifh,Ofaus;rItajctaeudk qkd&mü xkdacwf vlwkdY tokH;jyKcJh

1. Soan

AdkvfrSL;b&Sif

25

aomausmufvufeufypönf;wdkYudkomvQif taxmuftxm;jyKí cefYrSef;

az:jyEkdifayrnf/ rsm;aomtm;jzifh xifjrif,lqcsufwkdYudk csifhcsdefjyKvkyf

íom qkdEkdifayrnf/

tpm&SmazG pkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0

vlwkdYonf tpmudk &SmazGpkaqmif;EkdifonfhtqifhwGifom &SdMu

ao;onf/ tajcwpkduf aexkdifjcif;r&Sdao;/ vSnfhvnfoGm;vmí t

ouf&SifaexkdifrIudk vkH;yrf;Mu&onf/ rsm;jym;vSaom obm0tEÅ&m,f

tMum;wGif olwkdYtrSDo[J jyKEkdifaom tultnDwkdYrSm ausmufMurf;

vufeufrsm; rD;ESifh,Ofyg;vmaom acG;wkdYavmufom &SdcJhayrnf/ acwå

em;ckd&mwGif rD;&IdUíawm&Sif;jcif;? om;&Jwd&pämefrsm;udk a0;&modkYESifjcif;?

opfyifjrifhrsm;wGif todkufttkHzGJUí tdyfjcif;wkdYudk jyKcJh&ayrnf/ ausmuf

*lrsm;? ausmufaqmif&dyfrsm;rSmvnf; olwkdYuGef;cdkcJh&m ae&mrsm;jzpfay

rnf/

t0wftpm;

0wfpm;qif,ifrI[líum; &SdOD;rnfrxif/ 0g;yif? MuHyif? udkif;

yifwkdYuJhodkYaom obm0ayguftyifwkdY\tokH;udkom olwkdYodcJhMu[ef

wl\/ olwkdYydkifqkdifí tNrJwap xdef;odrf;xm;&rnfh yk*¾vduykdifypönf;

rsKd;um; r&Sdao;[k qkdEkdifonf/ olwkdY\toufarG;rIrSm trJvkdufjcif;?

opfoD;0vH&SmazGpm;aomufjcif;wkdYavmufom &SdcJhayrnf/ xkdacwfvl

wkdYonf tom;tjyif ozef;oD;? wnfoD;? iSufaysmoD;? ydef;O? arsmuf

O? jrufoD;ESifhrIdESifhMuHyif? yifv,furf;ESifha&em;wGif aeMuolwkdYonf

ig;? c&k? a,mufoGm; paom a&owå0grsm;ESifhtkef;oD;avmufudkom

pm;okH;cJhonf[k ,lq&\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

26

vlaerItzGJUtpnf;

vkdtyfvmvQif pkaygif;aqmif&Gufí cGJa0pm;okH;MuonfrSty

olwkdY\vlUtzGJUtpnf;rSm tkyfpkoabmrQom &Sdayrnf/ tdrfaxmifonf

b0? rdom;pkb0[lí &Sd[efrwlay/ olwkdY\b0rSm tvGefa&S;usvS

aom 0dkif;vkyf0dkif;pm; bkHb0\tpjzpfonf[k qkdEkdifayonf/

ukefvkyfqufqHa&;ESifh,kHMunfrI

olwkdY\ukefvkyfqufqHa&;? olwkdY\ukefvkyfu&d,mESifhukefvkyf

pGrf;tm;wkdYrSmvnf; txufwGif qkdcJhonfhtwkdif; &kd;&kd;ESifh&Sif;&Sif;yifjzpf

onf/ xl;jcm;aom ,kHMunfrIvnf; &Sd[efrwl/ tHhbG,fo&J&Sdí cefYnm;

BuD;rm;onfhanmifyifuJhodkYaom tyifBuD;rsm;udk aMumuf&GHUav;pm;rI

um; pwifcJhayNyD[k ,lq&\/

ausmufacwfOD;\umvtydkif;tjcm;udk twdtus rqkdEkdifao;

ay/ yvkdif;pwkd;pD;

1

uyf\tv,fydkif;ESifhtay:ydkif;umvwkdYwGif ay:

aygufcJhonf[k cefYrSef;Mu\/

ausmufacwfv,f

ausmufacwfOD;jzpfaom tnmom;,Ofaus;rIonf jrefrmEkdif

iHwGif axmifESifhcsDí ESpfaygif;rsm;pGm Mumanmif;cJh\/ b0tawGUtMuKH

wkdYu olwkdY\todudk wkd;wufapcJhonf/ wDxGifrIudk jzpfapcJhonf/ vl

onf b0wnfNrJa&;twGuf tajctaeESifhywf0ef;usifwkdYESifhpyf[yfrd

atmif jyKjyifvmcJhMuonfom jzpfayrnf/ þodkYajymif;vJrIwkdYonf jzpf

cJh\/ ajymif;vJrIqkd&mü t"duajymif;vJrIrSm ukefxkwfu&d,mjzpfaom

ausmufvufeufrsm; ajymif;vJvmjcif;jzpfonf/

1. Pleistocene

AdkvfrSL;b&Sif

27

vlYb0onf ydkíaxGjym;vmonfESifhtrQ tokH;jyKaom ukefxkwf

u&d,monfvnf; tokH;trsKd;rsKd;ESifhudkufnDatmif ajymif;vJvmonf/

ausmufvufeufwkdY\ykHoP²mef? tokH;ESifhpGrf;tm;wkdYonf wkd;wuf

aumif;rGefvmcJh\/ ,if;odkYajymif;vJonfESifhtrQ vlwkdY\pD;yGm;a&;b0?

vlrIa&;b0onfvnf; ajymif;vmonf/ þodkYjzifh ,Ofaus;rIonfvnf;

toGifopfudk aqmifvmcJhayonf/

,if;odkY wkd;wufvmaom olwkdY\acwfudk ]ausmufacwfv,f}

[kynwfMuonf/

ay:aygufcJh&ma'orsm;

ausmufacwfv,fokH; ausmufvufeufypönf;rsm;udk plrmMw

uRef;? zdvpfydkifuRef;? rav;uRef;pG,f? ,kd;',m;EkdifiHESifhajrmufAD,uferf

EkdifiHwkdYwGif txift&Sm; awGUcJhMuNyD;jzpfonf/ w&kwfjynfawmifydkif;ü

vnf; awGUcJhMuonf/

rkdif;yGefe,f

jrefrmEkdifiHwGif ausmufacwfv,f taxmuftxm;rsm;udkawGU

&NyD[k twdtus rqkdEkdifao;yg/ odkYaomf &Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGef

e,f ausmufaqmif&dyfwckatmufwGif ausmufvufeuf tydkif;tprsm;

udk awGUcJh&\/ ,if;ausmufvufeuf tydkif;tpwkdYrSm ausmufacwf

v,fvufeufwkdY\tydkif;tp[k orkdif;rwifrDacwf ynm&SifwkdYu ,lq

Muonf/ odkYjzpfí &Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGefe,f&Sd tqkdyg ausmuf

aqmif&dyfrSm wcsdefu ausmufacwfv,fvlwkdY aexkdifoGm;cJh&m uGef;ckd

cJh&mae&m[k qkdbG,f&m&Sdayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

28

AD,uferfESifhrav;rS taxmuftxm;

ajrmufAD,uferfEkdifiH [EGKdifNrdKUawmifbuf&Sd AufpkH

1

*lrsm;? ,if;

*lrsm;teD;&Sd [dktmAif;

2

*lrsm;? rav;EkdifiHajrmufydkif; y&ufESifhy[ef*l

rsm;wGif awGU&aom ausmufacwfv,fvufeufypönf;wkdY\taxmuf

txm;wkdYrSm ausmufacwfv,fvlwkdY\b0ESifh,Ofaus;rIwkdYudk tawmf

twef cefYrSef;od&Sd&onf/

ta&SUawmiftm&SwGif a&S;ya0oPDuyif vla&pD;aMumif;rsm;

pD;qif;cJhonf[laomrlt& ausmufacwfOD;rSmuJhodkY ausmufacwfv,f

wGifvnf; vla&pD;aMumif;wkdYonf pD;qif;cJhonfjzpf&m jrefrmEkdifiHwGif

rawGU&ao;vifhupm; ausmufacwfv,f ,Ofaus;rIonf jrefrmEkdifiH

wGifvnf; ay:aygufcJhonf[k ,lqbG,f&m&Sd\/

ausmufacwfv,f vlwkdY\tquftEG,frsm;

ajrmufAD,uferfAufpkH*lwGif; atmufqkH;tvTmwGif awGU&aom

ausmufacwfv,f vlwkdY\t&kd;pkwkdYrSm ,ckacwfe,l*DeDuRef;&Sd r,fveD;

&Sif; eD*&kd;wkdY\t&kd;pkrsm;ESifhwlnDaMumif; okawoDwkdYu qkdonf/ odkYjzpf

í þe,l;*DeDr,fveD;&Sif;vlrsKd;wkdYrSm ausmufacwfv,fvlwkdY\tquf

tEG,f[k ,lq&onf/ tmoHe,fESifhjrefrmEkdifiHe,fpyf&Sd ukef;jrifhrsm;

wGifvnf;aumif;? tif'rifuRef;awmifbuf&Sd euAm&DuRef;om;rsm;wGif

vnf;aumif; þr,fveD;&Sif;vlrsKd;\taoG;ta&mifESifhMueftifvu©Pm

rsm;ay:xGef;wwfonfudk awGU&\/ þonfwkdYuvnf; ausmufacwf

v,fvlwkdYonf jrefrmEkdifiHwGif aeoGm;cJhbl;aMumif;udk axmufcHaeay

onf/

1. Baeson2. Hoa-binh

AdkvfrSL;b&Sif

29

eD*&GKdufrsm;

vlrsKd;rEkóaA't& þvlrsKd;udk eD*&GKduf[k ac:onf/ eD*&GKduf

wGif t&yf&Snfol t&yfykol[k ESpfrsKd;&Sdonf/ vlrsKd;rEkóaA'ynm&Sif

wkdYu ykaomeD*&GKduf(eD*&pfwkdeD*&kd;vlyk)rsm;onf eD*&kd;vl&Snfrsm;xuf

ydkíapmonf[k qdkMu\/ r,fveD;&Sif;wkdYrSm eD*&kd;vl&Snfrsm; jzpfMu\/

&SdESifhNyD;aom MopaMwvGKdufrsm;ESifheD*&pfwkdwkdY aoG;aESm&mrS r,fveD;

&Sif;rsm; ay:xGef;vmjcif;jzpfonf[kqkdMuonf/ odkYjzpf&um; ausmuf

acwfv,frS qif;oufaygufzGm;í ,aeYwkdif&Sdaeao;aom tjcm;t

quftEG,fwkdYrSm wuRef;ac: tif'rifuRef;&Sd eD*&kd;ykrsm;? rav;uRef;

qG,ftv,fykdif;ae qDrefrsm;

1

auvefwefe,f&Sd yef*ef

2

rsm;? zdvpf

ydkifuRef;&Sd ttDw

3

rsm; paom eD*&dk;vlykrsm; jzpfMuonf[kqkd&ayrnf/

olwkdY\,aeY,Ofaus;rItajctaerSmvnf; ausmufacwfv,f,Ofaus;

rItajctaexuf rsm;pGmomvGefjcif; r&Sdao;ay/

ausmufacwfv,f\umv

ausmufacwfv,f\a&S;tusqkH;tydkif;onf c&pfray:rDESpf

10000-cefYwGif pwifcJh[efwlaMumif; ynm&SdwkdYu cefYrSef;Muonf/

xkdacwfvlwkdY tokH;jyKcJhaom vufeufrsm;? tokH;taqmif

ypönf;rsm;? olwkdYrS qif;oufonf[k,lq&aom ,ckacwf&Sd rwkd;wuf

ao;aom vlrsKd;pkwkdY\rl&if;a0g[m&rsm;? ,if;vlwkdY\a&S;usaom tavh

txrsm;udk tajcjyKí ausmufacwfv,fvlwkdY\b0udk cefYrSef;od&SdEkdif

ayonf/

1. Semang 2. Pangan 3. Aeta

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

30

pD;yGm;a&;b0

ausmufacwfv,fvlwkdYonf ausmufacwfa[mif;vlwkdYuJhodkY

yif tajcwpkdufaeMujcif; r&Sdao;ay/ rsm;aomtm;jzifh vSnfhvnfoGm;

vmaeolrsm; jzpfonf/ ausmufacwfa[mif;vlwkdYuJhodkYyif tpm;tpm

udk &SmazGpkaqmif;onfhpD;yGm;a&;b0ü&Sdaeí trJvkdufjcif;? a&owå0g

rsm;udk zrf;qD;jcif;? opfoD;opfOESifhtoD;tESHrsm;udk &SmazGpkaqmif;jcif;

jzifh toufarG;Muonf[k omreftm;jzifh qkd&ef&Sdaomfvnf; [dktmAif;

*lwGif awGU&aom ausmufacwfv,ftaxmuftxm;wkdYu xkdvlwkdY

onf tpmpkaqmif;&onfhb0udk ausmfvGefpjyKum tajcpkdufaexkdif

jcif;ESifhwd&pämefrsm;udk ,Ofyg;atmif arG;jrLjcif;wkdYudk pwifaeNyD[k ,lq

&ef&Sdayonf/

vlESifheD;pyfaom owå0grsm;

,Ofyg;aomacG;wkdYrSm olwkdY\taz:jzpf\/ ausmufacwfv,f

vlwkdY\tquftEG,fjzpfaom qDrefwkdY\,Ofaus;rIqkdif&m rl&if;a0g[m

&wkdYudk bmomaA'enf;t& qef;ppfMunfhaomtcg ausmufacwfv,f

vlwkdYESifheD;pyfaeNyDjzpfaom ouf&Sdowå0gwkdYrSm 0uf0H? 0uf? &SOfh? zGwf?

zm;? a>r? iSuf? ,if? ig; ponfwkdYjzpfaMumif; od&\/ rav;uRef;qG,f

tv,fydkif;&Sd ausmufacwfv,fvlwkdY\*lrsm;wGif c&k? a,mufoGm;cGHrsm;?

qif? MuHh? pdkif? orif? awmifqdwf? 0uf? jzL? &SOfh? arsmuf? ukef;vdyf? a&

vdyfponfhowå0gwkdY\t&dk;rsm;? ig;&kd;ESifha<uaphrsm;udk awGU&jcif;jzifh

vnf; ausmufacwfv,fvlwkdY\b0? owåavmuESifhqufoG,faeykHwkdY

udkvnf; cefYrSef;Ekdifayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

31

tpm;tpm

ausmufacwfv,fvlwkdYwGif *ludk trSDjyKaom vlrsm;&Sdonf/

vGifjyifudk trSDjyKaom vlrsm;vnf; &Sdonf/ yifv,furf;ajcudk trSDjyK

aomvlrsm;vnf; &Sdonf/ olwkdYaexkdif&ma'oudkvdkufí olwkdY\b0wGif

uGmjcm;csufrsm;&Sdonf/ tpm;tpmwGifvnf; uGJjym;Muonf/ txuf

wGifqkdcJhaom,Ofaus;rIqkdif&m rl&if;a0g[m&rsm;t& olwkdYonf om;

aumifwkdY\tom;rsm;tjyif opfoD;0vHtrsKd; tawmfrsm;rsm;udk pm;

okH;wwfaMumif; odEkdif\/ rav;uRef;qG,fbufwGif aeMuolwkdY\t

pm;tpmwkdYrSm om;ig;tjyif jrufrsKd;wkdYrS taphtqHrsm;? arsmufO? iSuf

aysmoD;? tkef;oD;wkdYjzpfonf/ olwkdYonf qm;udkvnf; okH;pGJwwfMuNyD

jzpfonf/

tkd;vkyfief;ESifhcsufjyKwfpm;aomufrI

tkd;xdef;puftokH;udk rodao;aomfvnf; vufvkyftkd;rsm;udk

jyKvkyfwwfMuonf/ BudK;rQifrsm;udk tokH;jyKí tpif;taMumif;av;

a'gifhuGufponfjzifh tkd;tjyifbufydkif;udk tvSty ykHaz:xm;wwfMu

onf/ olwkdYonf tpm;tpmudk tkd;jzifh csufjyKwfpm;wwfMuNyD[k ,lq

bG,f&Sdayonf/ xkdtkd;rsm;ESifh*lwGif;rD;zkdae&mrsm;u þtcsufudk axmuf

cHaeayonf/

ukefxkwfu&d,mrsm;

ausmufacwfv,fvlwkdYonf ausmufacwfa[mif;vlwkdYxuf

todESifhtwwfwGif wkd;wufvmMuNyD;jzpfonf/ olwkdY\ukefxkwfu&d,m

rsm;rSm ausmufvufeufrsm;yif jzpfaomfvnf; ausmufacwfa[mif;rSm

uJhodkY ausmufMurf;vufeufrsm; r[kwfawmhay/ ykHaz:xm;aom ausmuf

vufeufrsm;jzpfonf/ ausmufrsm;udk qwfícGmjcif;jzifh vufeuf\ykH

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

32

oP²mefudk zefwD;,lMuonf/ aoG;ítacsmudkifxm;onfh vufeufrsKd;

r[kwfao;onfhwkdifatmif twefyifykHusí oyf&yfayonf/ vuf

powfrIrsKd;&Sdonfudk awGU&\/

av;jrm;\tp

tokH;rsm;aom pOf;"m;? yJuGyfponfwkdYtjyif vSHoGm;rsm;? jrm;

oGm;rsm;udkvnf; ausmufrsm;jzihf jyKvkyfEkdifMuavonf/ ausmufacwf

v,fodkYa&mufaomtcg ta&SUawmiftm&SvlwkdYonf av;ESifhjrm;udk okH;

pGJwwfMuNyD[k qkdEkdifayonf/ olwkdY\tEG,ftqufjzpfaom tif'rif

uRef; eD*&kd;vlykwdkYrSm av;ESifhjrm;udk wDxGifolrsm;[k ynm&SifwkdY,lqMu

onf/

0wfqifrI

qDrefvlrsKd;\,Ofaus;rIrl&if;a0g[m&wGif ukd,fwkH;vkH;ESifhcg;

pnf;[laom a0g[m&ESpfckudk awGU&onf/ þa0g[m&rsm;tm;jzifh xkd

acwfvlwkdYonf udk,fwkH;vkH;raejcif;ESifhudk,fwkH;vkH;aejcif;udk cGJjcm;odcJh

NyD[k qkd&ayrnf/ þonfudk axmufí ausmufacwfv,fwGif vlwkdY

onf udk,fwkH;vkH;aeonfhb0udk pGefYvTwf&ef pwifcJhMuNyD[kqkdEkdif\/

odkYaomf t0wftpm;0wfMuNyD[kum; rqkdEkdifao;ay/ olwkdYonf t&Suf

udk zkH;Ekdif&ef aygifcsdefzkH;onfhtodkif;rsKd; odkif;qifjcif;avmufom jyKcJh

onf[kqkd&ayrnf/ olwkdY\tquftEG,frsm;jzpfMuaom qDrefrsm;ESifh

uyÜvDvlykrsm;u þtcsufudk vufawGUaxmufcHaeayonf/ udk,fw

udk,fvkH;udk tvSty wefqmqifaomtm;jzifh xkdacwfvlwkdYonf uyÜvD

vlykrsm;uJhodkY ta&mif&Sdaom &GHUrsm;jzihf udk,fudk tpif;aMumif;ay:atmif

vdrf;jc,fjcif;rsKd;udk tcgtm;avsmfpGm jyKvkyfaumif; jyKvkyfcJhMuayrnf/

AdkvfrSL;b&Sif

33

a<uaphrsm;? c&kcGHrsm;udkazmufí oDukH;um udk,fwGif tvSty

qGJcJhMujcif;vnf; &Sdonf[k qkdEkdifonf/ xkda&S;vlwkdY aexkdifcJhaom rav;

uRef;qG,fajrmufydkif; *lwkdYwGif ,if;odkYBudK;jzifhoD&ef azmufxm;aom

a<uaphrsm;? c&kcGHrsm;udk awGUcJhMu&ayonf/

uGrf;pm;"avh

ausmufacwfv,fvlwkdYonf uGrf;&Gufudk aumif;pGm odaeMu

NyDjzpf\/ odkYaomf tvGefa&S;usaom uGrf;pm;"avhonf xkdacwfu ay:

aygufaeNyD[kum; rqkdomay/

<,kH,kHMunfrI

tpm;tpm pkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0üyif &Sdaevifhupm;

ausmufacwfv,fvlwkdY\b0rSm ausmufacwfa[mif;rSmxuf wkd;wuf

cJh\/ qef;us,fvmcJh\/ ,kHMunfrIwnf;[laom pdwfydkif;qkdif&m cH,l

csufwkdYvnf; wkd;wufvmonf/ ausmufacwfa[mif;rSmuJhodkYyif BuD;

rm;aom anmifyifrsm;udk tav;*&kjyKMu&\/ ,if;anmifyifukdvnf;

zGHUNzdK;rI\txdrf;trSwf[k oabmxm;Muonf/ þoabmxm;rIrSm vGef

pGma&S;usonf/ ,ckacwfeD*&kd;vlykuav;rsm;\a'owGifomru a&S;

tcgu tdEd,? tmz&du? Oa&myESifhypdzdwfuRef;rsm;txd þt,ltq

jyefYESHYcJhayonf/

wrvGef,kHMunfrI

xkdrSwyg; þvlwdYkonf wrvGefb0udkvnf; ,kHMunfcJhMu[ef

wl\/ aooludk av;pm;í tavmif;udk w&kdwaojr§KyfESHonfh"avh&Sd

Muonf/ txufwGif qkdcJhaom xdkvlwkdYaexkdifcJh&m rav;uRef;qG,f*l

wkdYwGif rD;zkd\atmufü vl&dk;rsm;udk awGU&SdcJhayonf/ aooludk aexkdif

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

34

&ma'o\tywGif rjr§KyfyJ tdrfwGif;ü jr§KyfESHjcif;rSm aool\0dnmOftm;

tdrfwGif;ü aeapvkdonfhoabm? txl;ojzifh rD;zkdatmufü jr§KyfESHjcif;

rSm pm;aomufMuaomtcgwGif wygwnf;0ifa&mufpm;apvkdaom o

abmrsKd;jzpfayonf/ ,ckacwfwkdifatmif jynfaxmifpkukef;jrifhom;t

csKdUwGif aooltdrfom;udk tdrfwGif;üyif jr§KyfESHonfh"avh &Sdaeayao;

onf/

vlYtzGJUtpnf;

omreftm;jzifh vSnfhvnfoGm;vmí 0rf;aMumif;rIjyKaomolrsm;

yif jzpfvifhupm; *lrsm;wGif uGef;ckdí ajrtkd;rsm;jzifh csufjyKwfpm;wwf

Mujcif;? aoolukd rD;zkdatmufwGif jr§KyfESHjcif;wkdYudk axmufí ausmuf

acwfv,fvlwdkYonf pkpkpnf;pnf; aexkdifonfhvlrItzGJUtpnf;rsm;udk

pwifvmMuNyD[k qkd&ayrnf/ tdrfaxmifonf odkYr[kwf rdom;pkb0

rsKd;ukd tpjyKvmNyD[k ,lqbG,f&m\/

jrefrmEkdifiH ausmufacwfv,f

&Srf;jynfawmifydkif; rkdif;yGefe,fwGif ausmufacwfvufeuf t

ydkif;tprsm;udk awGU&jcif;? jynfaxmifpk ukef;jrifhom;tcsKdUwkdYwGif ausmuf

acwfv,fvlwkdY\Mueftifvu©Pmrsm; ay:xGef;wwfjcif;wkdYavmufudk

om taxmuftxm;jyKí jynfaxmifpktwGif;ü ausmufacwfv,fvl

rsm;ESifh ,Ofaus;rI &SdcJhonf[k omreftm;jzifh qkdEkdifjcif; jzpfygonf/

ausmufacwfv,fvlwkdY aexkdifcJh&m ae&mrsm;udk pepfwus &SmazGí

orkdif;rwifrDacwf a&S;a[mif;okawoeenf;t& avhvmokawoe

jyKEkdifaomtcgwGif jynfaxmifpk\ausmufacwfv,f ,Ofaus;rIudk ydk

rkd xif&Sm;pGm xkwfaz:ay;Ekdifrnf jzpfayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

35

wkd;wufajymif;vJvmaom ,Ofaus;rItopf

ausmufacwfv,fvlwkdY aecJh&m AufpkH*lrsm;ESifhrav;uRef;qG,f

y[ef*lrsm;wGif ausmufacwfv,f ausmufvufeufESifhypönf;rsm;awGU

&Sd&m ajrvTm\txufydkif;wGif aumif;pGmaoG;í ykHaz:xm;aom ausmuf

acsmvufeufypönf;rsm;udk awGU&Sd&onf/ þuJhodkY acsmarGUoyf&yfpGm ykH

az:xm;aom ausmufvufeufwkdYrSm ausmufacwfopfvufeufrsm; jzpf

onf/ wae&mwnf;wGif ausmufacwfESpfacwfrS vufeufrsm;awGU&

onfudk axmufí ausmufacwfv,fvlwkdYonf wjznf;jznf;ESifhausmuf

acwfopfodkY wkd;wuful;ajymif;cJhMuoavm? odkYr[kwf ausmufacwfv,f

vlwkdY aexkdif&modkY ausmufacwfopfvlrsm; a&muf&SdBuD;pdk;vmMuoavm

[k awG;awmbG,f&m &Sdayonf/

ausmufacwfOD;vlwkdYonf ,Ofaus;rIudk pwifay;cJh\/ ausmuf

acwfv,fvlwkdYu ydkrkdwkd;wufqef;us,fapcJhonf/ ukefvkyfu&d,mrsm;

wkd;wufaumif;rGefvmaomfvnf; ukefvkyfqufqHrIwnf;[laom vlwkdY

\pD;yGm;a&;pepfwGifrl xl;jcm;odomavmufaom ajymif;vJrIrsKd; rjzpf

ay:ao;ay/

a&S;OD;bkHvlaerIpepf

ausmufacwfv,fvlwkdY\vlrIa&;ESifhpD;yGm;a&;b0wGif yk*¾vdu

ykdifqkdifrI ray:aygufao;ay/ þvlwkdY\b0onf ausmufacwfa[mif;

rSmuJhodkY ]a&S;OD;bkH vlaerIpepf}ay:wGifom rlwnfqJ &Sdayonf/

xl;jcm;pGm ajymif;vJvmaom vufeuf u&d,m? ukefvkyfpGrf;

tm;? ukefvkyfqufqHrIESifhpD;yGm;a&;pepf? ,if;wkdYudk taMumif;jyKí ajymif;

vJwkd;wufvmaom,Ofaus;rIwkdYudk ausmufacwfopfwGifawGU&ayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

36

tydkif;(2)

orkdif;OD; bkHajracwf

AdkvfrSL;b&Sif

37

ausmufacwfaESmif;vlwdkY\tajctae

ausmufacwfOD;wGif vlonf ausmufMurf;vufeuf? rD;? ,Of

yg;vmaom acG;wdkYavmufudkom trSDo[JjyKí tpkvkduf vSnfhvnfae

cJhaMumif;? tajcwpdkuf raecJh? rdom;pkb0&Sd[efrwl/ opfoD; opfO

om;aumifrsm;udk pkaygif;&SmazG pkaygif;cGJa0 pm;aomuf&onfh a&S;OD;

bkHvlaerIpepfwGif &SdcJhaMumif;? ausmufacwfv,fodkYa&mufaomf vSnfh

vnfí tpm&Sm&onfhpD;yGm;a&;b0üyif &Sdvifhupm; tajcpdkufaexkdif

rIESifhtpm;tpm xkwfvkyfonfhpD;yGm;a&;b0odkY a&SU&IaeNyDjzpfaMumif;udk

qkdcJhNyD;jzpfayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

38

a&S;tusqkH;aom ukefypönf;xkwfvkyfrIawmfvSefa&;

ausmufacwfa[mif;vlwkdY\a&S;OD;bkHvlaerIpepfonf bpD

10000-cefYtxdvnf;aumif;? ausmufacwfv,f\a&S;OD;bkHvlaerIpepf

onf bDpD 3000-cefYxdvnf;aumif; toD;oD; wnfcJhonf[k ,lqMu

ayonf/ xkdbDpD 3000-avmufrSpí ta&SUawmiftm&Sa'ovlaerI

pepfESifhukefvkyfqufqHa&;pepfwkdYonf xl;jcm;pGm ajymif;vJvmcJhay

onf/ þa'ovlwkdY\ukefvkyfqufqHa&; orkdif;wGif a&S;tusqkH;aom

ukefypönf;jyKvkyfrI awmfvSefa&;jzpfcJhonf[k qkdEkdifonf/

ajymif;vJvmaom ukefvkyfqufqHa&;ESifhvlaerIb0

a&S;acwfa[mif;umvu ukefvkyfu&d,mrsm; xl;jcm;pGmajymif;

vJvmonfESifhtrQ ukefxkwfvkyfrIpepf? ukefvkyfqufqHa&;wkdYonfvnf;

xl;jcm;pGm ajymif;vJvmcJhonf/ þajymif;vJrIudk tajcjyKí vlaerIzGJU

pnf;ykH? vlrIa&;,Ofaus;rI ponfwkdYonfvnf; ajymif;vmcJhí vlYorkdif;

wGif vlwkdYonf u@opfw&yfudk zGifhEkdifcJhayonf/

rnfuJhodkYaom wkd;wufaumif;rGefonfhukefxkwfu&d,mrsm;udk

vlwkdYonf wDxGif jyKvkyfvmcJhoenf;/ ,if;wkdYudk taMumif;jyKí ukef

vkyfqufqHa&;ESifhvlrIa&;b0wkdYonf rnfokdYajymif;vJvmcJhoenf;/

ausmufacwfaESmif; tapmydkif;

þajymif;vJrIwkdYonf &kwfjcnf;ay:aygufcJhonfr[kwf/ txl;

ojzifh jrefrmEkdifiHwGif tcsdefMumjrifhpGm jzpfay:ajymif;vJcJh&onf/ pepf

wusavhvmNyD;jzpfaom ausmufyef;awmif; rD;&xm;blwm&kH awmif

bufteD;ESifhrauG;anmifOD;pyfMum; ausmufacwfopfpcef;wkdYwGif awGU

&aom taxmuftxm;rsm;t& ausmufacwfaESmif; tapmydkif;wGif

AdkvfrSL;b&Sif

39

okH;cJhonfh ausmufvufeufypönf;wkdY\toGifoP²mefwdkYrSm acsmarGUjcif;

r&SdvSao;? tawmftwefyif Murf;aeonfudk awGU&\/ toGm;az:enf;

ESifhausmuftvTm cGmenf;wkdYwGif wDxGifrIrsm;&Sdvmojzifh ausmufvuf

eufwkdYrSm ododomom ao;i,fvmayonf/ tifMuif;ausmufudk jyK

vkyfxm;aom ausmufvufeufwkdYrSmrl toGifajymif;vJrI tenf;i,f

om &Sdayonf/ þodkYykHrusao;aom ausmufacwfaESmif; tapmydkif;

vufeufwkdYESifhtwl aoG;í usepGm ykHaz:xm;aom ausmufacsmvuf

eufrsm;ESifhtpif;aMumif;rsm;? zsm&mykHrsm;ygaom tkd;jcrf;uGJwkdYudkyg þ

ausmufacwfaESmif;pcef;wkdYwGif awGU&ojzifh tapmydkif;umv ,Ofaus;

rIonf aemufydkif;umv ,Ofaus;rItjzpfodkY wjznf;jznf; ajymif;vJvm

onf[k qkdEkdifayonf/

ausmufacwfaESmif; aemufydkif;

ausmufacwfaESmif; aemufydkif;vlwkdY tokH;jyKcJhaom ausmuf

acsmvufeufrsm;udk jrefrmEkdifiHtESHYtjym;wGif ajray:üyif omreftm;

jzifh awGUcJh&ayonf/ jrpfBuD;em;c&dkif Bwd*Ha'o? a&Tbkdc&kdif? rkH&Gmc&kdif?

rEÅav;? ausmufqnf? &rnf;oif;? rauG;? o&uf? jynf? armfvNrdKif p

onfhc&kdifwkdYwGif tawmfrsm;rsm; awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ausmufrmtrsKd;

rsKd; jyKvkyfxm;í ykHoP²meftzkHzkH ta&miftoG,foG,f&Sdaom vufeuf

rsm;jzpfonf/ ,if;wkdYudk aq;buf0ifaom rkd;BudK;oGm;rsm;jzpfonf[k

tcsKdUaomolwkdYu ,kHMunfpGm tokH;jyKcJhMuonf/

tpGrf;xufaom vufeufrsm;

þausmufvufeufrsm;rSm aoG;í ykHaz:xm;aomvufeufrsm;

jzpfí acsmarGUvSonf/ vufudkif&kd;wyf&ef trif;az:xm;onfvnf;

&Sdonf/ trif;rygonfvnf; &Sd\/ toGm;az:&mwGif ykqkdefoGm;uJhodkY

2-zufaoG;í toGm;az:jcif;rsKd;r&Sd/ aqmufoGm;uJhodkY rsufESmwzufukd

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

40

om aoG;í toGm;az:xm;onf/ þtcsufrSm xl;jcm;onf/ þxl;jcm;

csufrSm Oa&myESifhtdEd,ausmufacwfaESmif; vufeufwkdYESifhrwlonfh

xl;jcm;csufjzpfonf/ xkda'o ausmufacwfaESmif; vufeufwkdYwGif 2-

zufaoG;í toGm;az:xm;aom vufeuftrsm; yg0ifonf/

awGU&NyD;jzpfaom jrefrmEkdifiHausmufacwfaESmif; vufeufwkdY

rSm a,bk,stm;jzifh t&G,fao;onf/ t&G,fBuD;aom vufeufrsm;

vnf; &Sdonf/ trif;rJhvufeufwkdYwGif tBuD;qkH;rSm 7ƒ vufr&Snfonf/

ti,fqkH;rSm 1 vufrom&Snf\/ trif;&SdvufeufwkdYwGif tBuD;qkH;rSm

11‡ vufr&Snfí tenf;qkH;rSm 2-vufr &Snfonf/ t&G,ftpm;pm;

ykHoP²meftrsKd;rsKd;&Sdonfhtavsmuf ,if;vufeufwkdY\tokH;rSmvnf;

axGjym;vSonf/ opfyifckwfvSJ&m? opfcGJ&m? tdrfaqmuf&m? avSxGif;

&mwkdYwGifokH;aom vuform;vufeufrsm;? ajrxGef&m? ajrwl;&m? ajrmif;

azmuf&mponfwkdYwGif okH;aom awmifolv,form;okH; vufeufrsm;?

ckwf&m? xkd;&m ypfcwf&mwkdYwGifokH;&aom rkqkd;vufeufrsm;? omreftdrf

axmifokH; vufeufrsm;rSpí xkdacwfvlaerIb0twGuf tzufzufrS

0ifqHhtokH;usaom vufeufypönf;rsm; yg0ifayonf/

pD;yGm;a&;pepf ajymif;vJcsuf

þuJhokYd ydkrkdpGrf;tm; xufjrufvmonfh ukefxkwfvufeufu-

&d,mrsm;udk ydkifqkdifaom ausmufacwfaESmif;vlwkdY\b0wGif xl;jcm;

aom ajymif;vJcsuf 3-&yfudk awGU&\/

(u) tpm;tpm &SmazGpkaqmif;&onfh pD;yGm;a&;b0udk ausmfvGefum

tpm;tpmudk xkwfvkyfEkdifonfhpD;yGm;a&;b0okdY a&mufvmcJhMu\/

(c) xkdodkYtpm;tpmESifhvlokH;ypönf;rsm;udk xkwfvkyfMu&mwGifvnf;

wOD;wnf;ydkifxkwfvkyfjcif;rsKd;xuf pkaygif;xkwfvkyfMujcif;? pkaygif;pm;

aomufMujcif;wkdYudk jyKvkyfonfhpD;yGm;a&;pepfudk usihfokH;Mu\/ xkdpepf

7

8

AdkvfrSL;b&Sif

41

udk ]orkdif;OD;bkHajrpepf}[kac:onf/

(*) xkwfvkyfonfhypönf;wkdYwGif t"durSm vlwkdYpm;okH;&efjzpfaom toD;

tESHrsm;jzpfonf/ ,if;wkdYudk awmifukef;rsm;ay:wGif awmif,mpepfjzifh

pdkufysKd;Muí ajrjyefYwGif v,f,mpepfjzifh pdkufysKd;Muonf/ txl;ojzifh

rkd;aumif;v,frsm;? qnfa&aomufv,frsm;wGif pyg;udk pwifpdkufysKd;

vmMuNyDjzpfonf/

rkqkd;? awmif,morm;? v,f,morm;

pm;ukefypönf;xkwfvkyfwwfonfhtqifhodkY a&mufaomfvnf;

rkqkd;tvkyfoufoufjzifhvnf;aumif;? rkqkd;vkyfief;ESifhpkdufysKd;rI? arG;jrL

rIvkyfief;udk yl;wGJaqmif&Gufjcif;jzifhvnf;aumif;? pkdufysKd;jcif;? arG;jrLjcif;

jzifhomvnf;aumif; toufarG;Muolrsm; &SdcJhayonf/

ausmufacwfaESmif;vlwkdY\vlrsKd;tEG,frsm;

þodkYaom toufarG;rIrsm; &SdcJhaom ausmufacwfaESmif;vlwdkY

rSm trsm;tm;jzifh MopMwpfac: awmifydkif;bmompum; tEG,fBuD;0if

pum;rsm;udk ajymolrsm; jzpfMuonf/ vlrsKd;EG,ftm;jzifh a&S;usaom

awmifydkif;tEG,f(y&kdwkdMopaMwvGKduf)ESifhrGef*kdvGKduftEG,f0ifrsm;jzpfMu

onf/ rGef*kdvGKduftEG,f0ifwkdYonf y&dkwkdMopaMwvGKduf tEG,f0ifwkdYxuf

aemufusolrsm; jzpfonf/ ydkíwkd;wufolrsm;vnf; jzpfonf/ tm;vkH;

rSm MopMwpfbmompum; tEG,fBuD;0ifrsm;jzpfMuí xkdacwf tm&St

a&SUawmifydkif; vlwkdY\,Ofaus;rIudk MopMwpf,Ofaus;rI[kvnf; orkdif;

rwifrDacwf ynm&SifwkdYuac:a0:Muonf/ xkdpOfu ,aeYvlrsKd;pkjzpf

aom wdAuf w&kwfbmompum;tEG,fBuD;0ifwkdY ta&SUawmiftm&SodkY

ra&mufMuao;ay/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

42

tapmydkif; tvTmrS vlrsm;

y&dkwkdMopaMwvGKdufrsm;jzpfaom ausmufacwfaESmif; tapmydkif;

tvTmvlwkdYonf tpm;tpmudk xkwfvkyfwwfNyDjzpfaomfvnf; t"du

tm;jzifh trJvkdufjcif;? awmif,mvkyfief;wkdYjzifhom toufarG;Muonf/

rav;uRef;qG,ftv,fydkif; awmeuftwGif;ae qudkifvlrsKd;pkrsm;rSm

xkdacwf ukefvkyfqufqHa&;b0üyif &SdaeMuao;onf/ olwkdY\vuf&Sd

ukefvkyfqufqHa&;ESifh,Ofaus;rIwkdYudk taxmuftxm;jyKí ausmuf

acwfaESmif;tapmydkif;tvTmolwkdY\b0udk jyefvnfwnfaqmufjcif;jyK

Ekdifayonf/

pkdufysKd;rI

olwkdY\pkdufysKd;rIrSm rus,fjyefYao;yg/ pkaygif;awmeufrD;&IdUjcif;

jzifh awmif,mudk &Sif;vif;az:xkwfí pl;xkd;pdkufysKd;onfhpepfwGifom

&SdMuao;onf/ awmif,ma&TU&onfESifhtrQ a&TUajymif;aexkdifMu&ojzifh

tajcwpkduf aexkdifjcif; r&Sdao;[kqkdEkdif\/

tpm;tpm

bmomaA' taxmuftxm;rsm;t& olwkdYpkdufysKd;cJhonf[k ,l

qEkdifaom oD;ESHyifwdkYrSm pyg;? ajymif;? yJBuD;? yJvGef;? c&rf;? ausmufz&kH?

ydef;O? arsmufO? MuHyifponfwkdY jzpfonf/ ,if;pdkufysKd;oD;ESHrsm;tjyif

trJvkdufí&aom om;aumifrsm;rSm olwkYd\tpm;tpm jzpfonf/

aetdrf

olwkdY\aetdrfwkdYrSm oufi,f odkYr[kwf udkif;jrufrkd;tdrfrsm;

jzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

43

t0wftxnf

avQmfawt0wf? iSufaysmavQmft0wfwkdYudk rJe,fqkd;í 0wf

wwfMuNyD[k ,lq&\/

vufeuf

vufeufwkdYrSm av;? jrm;? rIwfajymif;? qdyfvl;jrm;? yJuGyf? pOf;

"m;ponfwkdY jzpfcJh[efwl\/

aysmf&TifrI

yavGrIwfjcif;? oDqkdjcif;? ujcif;wkdYjzifh tem;,laysmf&TifcJhonf

[k qkdEkdifonf/ uGrf;yif? uGrf;oD;yifwkdYudkvnf; pdkufMuonf/ uGrf;pm;

"avhudk olwkdYu pwifchJMuonf[k awG;xif&onf/

yifv,ful;avS

olwkdYonf jrpfrsm;wGifomru yifv,fwGif oGm;vm&ef txdef;

ygaom avSi,frsm;udk wDxGifokH;pGJcJhMuonf[k qkdEkdifonf/

taxGaxGESifh,kHMunfrI

a&wGuf&mwGif 3 txdom a&wGufEkdifMu\/ 4 udk ajymvkdvQif

taygif; 1? 5 qkdvQif 3 taygif; 2 ponfjzifh a&wGufMuonf/ t

xdrf;trSwftjzpf jyKvkyfxm;aom wkdwrfrsm;udk ukd;uG,fMuonf/ wr

vGefb0udkvnf; ,kHonf/ vlaovQif wapäo&Jjzpfonf[k ,kHMunfMu

onf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

44

ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlrsm;

ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlrsm;rS qif;oufí ,aeY

wkdifatmif xkdacwf,Ofaus;rIESifhukefvkyfqufqHa&;rsm;udk txkduft

avsmuf qufvufusifhokH;aeMuolrsm;rSm qkdcJhaom qudkifrsm;? oD[kdVf

uRef;&Sd aA'rsm;jzpfayonf/ jrefrmEkdifiHwGif;ae u,m;rsm;? A&ufu&if

rsm;? 0rsm;wGif y&kdwkdMopaMwvGKdufvlwkYd\Mueftifvu©Pmrsm; ay:

xGef;wwfonfudk awGU&ojzifh xdkvlwkdY\a&S;a&S;u bdk;bGm;BuD;wkYdrSm

ausmufacwfaESmif; tapmydkif;tvTmvlwkdY\tquftEG,frsm;jzpfonf

[k qkdbG,f&m &Sdayonf/

ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlrsm;

bDvl;rsm;

þausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlrsm;\tquftEG,f

rsm; ,aeYwkdif tawmfrsm;rsm; &Sdonf/ rGefcrmbmompum;rsm;udkajym

Muaom AD,uferfEkdifiH? tmeef awmif&kd;ae pudif? rGKdifuJhodkYaom ukef;

jrifhom;rsm;? rJacgifjrpf0uRef;ay:ajrmufykdif;&Sd csif;rsm;? jrefrmEkdifiHNrdwf

uRef;pk&Sd qvkHrsm;rSm xdkacwf vlwkdY\tquftEG,frsm; jzpfonf/

&mZ0ifusrf;rsm;ESifh'EÅm&D('@m&D)wkdYwGif vm&SdaombDvl;ac:

vlMurf;rsm;rSm þvlrsm;yifavm[k awG;awmbG,f&m &Sdonf/ þvlwkdY

rSm vlrsKd;EG,ftm;jzifh awmifydkif; rGef*kdvGKdufrsm; r[kwfMuay/

ausmufacwfaESmif;tEG,f awmifydkif;rGef*kdvGKdufrsm;

þacwfvlwkdY\tEG,ftqufrsm;jzpfaom awmifydkif;rGef*kdvGKduf

rsm;vnf; &Sdonf/ þolwkdYrSm jrefrmEkdifiHESifh,kd;',m;EkdifiH&Sd rGefrsm;?

uarÁm'D;,m;EkdifiH wkdif;&if;om;rsm;jzpfaom crmrsm;? &Srf;jynfajrmuf

ydkif;&Sd yavmifESifhyav;rsm;? &Srf;jynfta&SUydkif;&Sd 0ESifhv0rsm;? &Srf;jynf

AdkvfrSL;b&Sif

45

awmifydkif;&Sd ,if;Mum;? ,if;eufrsm; jzpfonf[k tMurf;tm;jzifh qkdEkdif

\/ þvlwkdY\,ckacwf,Ofaus;rI? ukefvkyfqufqHa&; ponfwkdYrSm

wnDwnmwnf; wajy;worwfwnf; r&SdMuay/ ywf0ef;usifqufoG,f

rItvkduf tqifhqifhuGJjym;aeMuayNyD/

þvlwkdYaemuf jyify,Ofaus;rI vTrf;rkd;csufenf;aom vlwkdY\

xl;jcm;aom ,Ofaus;rItcsuftvufrsm;? ukefvkyfqufqHa&;pepfrsm;

udk taxmuftxm;jyKí a&S;ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvl

wdkY\b0udk jyefvnfwnfaqmuf,lEkdifrnf[k ,lq&ygonf/

r[maovm ,Ofaus;rI

þvlwkdY\a&S;usí trsm;vkdufemMuonfh xkH;pH"avhwckrSm

tquftpyfr&Sd? wwkH; wqkdif wcJwnf;jzpfaom ausmufwkH;BuD;rsm;

udk av;pm;udk;uG,fonfh"avh jzpfonf/ þ,kHMunfrIudk taMumif;jyK

í þacwf,Ofaus;rIudk r[maovm(ausmufwkH;BuD;),Ofaus;rI[k

vnf;tcsKdU orkdif;rwifrDacwfynm&SifwkdYu ac:a0:Muonf/ a&S;u

ta&SUawmiftm&SwGif vGefpGmjyefYESHYcJhaom ,kHMunfrIw&yfjzpfcJhonf[k

qkdEkdifonf/ tdEd,tv,fydkif;&Sd a&S;usvSaom rkefursm;? tmoHe,f

cgqDawmifrsm;wGifaeaom cgqDrsm;? tif'kdeD;&Sm;EkdifiH&Sd a&S;a[mif;vl

rsm;? tmeefawmif&kd;ae a&S;a[mif;vlrsm;rSm ,aeYwkdif r[maovm

ukd;uG,frI&Sdí ,if;ESifhqufpyfaeaom"avhxkH;pHrsm;udk vkdufemusifhokH;

qJ&SdMuonf/ aemufrS a&mufvmaom wdAuf jrefrm bmompum;t

EG,f0if rGef*kdvGKdufrsm;jzpfMuaom em*rsm;? csif;vlrsKd;tcsKdUESifhaysmuf

uG,foGm;NyDjzpfaom ysLwkdYüyif r[maovm,Ofaus;rI&Sdonfjzpf&m ,if;

,Ofaus;rIudk þausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTm vlrsm;xHrS quf

cH&&SdcJhavoavm[k awG;bG,f&mjzpfayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

46

v,fpyg;pdkufysKd;rI

ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTmvlwkdYonf v,fpyg;pkduf

ysKd;rIudk tm&Sta&SUawmifydkif;ü a&S;OD;pGm wwfodolrsm;jzpfonf/ þa'

oü v,fpyg;pdkufysKd;rIudk wwfodaqmif&GufvmonfESifh wNydKifeuf vl

rsKd;pkwpkonf ,Ofaus;rIe,fedrdwfudk jzwfausmf0ifa&mufvmNyD[k qkd&

ayrnf/ &Sd&if;ukefxkwfvkyfrIpepftwGif;odkY v,fpyg;pdkufysKd;rI a&muf&Sd

vmonfESifhukefvkyfqufqHa&;rSpí vlaerIb0 ,Ofaus;rIponfwkdY

yg ajymif;vJvm&onf/

orkdif;OD; bkHajrpepf xif&Sm;vmjcif;

v,fpyg;pdkufysKd;&mwGif a&S;uxufydkí vkyftm;vkdvmonf/

v,frsm;udk wDxGif&jcif;? a&oGif;&ef a&xkwf&ef ajrmif;azmuf&jcif;?

xGef,ufpkdufysKd;&jcif;? &dwfodrf;jcif;wkdYtwGuf vkyftm;ydkívkdvmonf/

þwGif vlwkdYonf pkaygif;um bkHpepfjzifh ukefxkwfvkyfrIudk jyKvkyf&

onf/ bkHpepfonf ydkíta&;ygvmonf/ bkHajrpepfxGef;um;rIudk tm;

ay;axmufulcJhayonf/ tm&Sta&SUawmifydkif;wGif orkdif;OD;bkHajrpepf

xif&Sm;vmaomumv jzpfonf/ ausmufacwfaESmif; tapmykdif;tvTm

vlrsm;ESifhaemufydkif;tvTmvlwkdY\ukefvkyfqufqHa&;ESifhvlaerIb0 uGm

jcm;csufrSmvnf; þv,fpyg;pdkufysKd;rIudk wwfodaqmif&Gufvmaom

aMumifhyif jzpfayonf/

tajcwpdkuf aexkdifvmjcif;

rkd;aumif;v,fESifha&oGif;v,fwkdYwGif pyg;udk trsm;tjym;pkduf

ysKd;NyD; tpm;tpmudk tajrmuftjrm; xkwfEkdifcJhMu\/ pyg;udk tajcjyK

aom us,fjyefYonfh ukefvkyfqufqHa&;pepfonf vlOD;a& tajrmuft

jrm;udk axmufyHhauR;arG;Ekdifonf/ pdkufcif;aumif;aomae&mteD;wGif

AdkvfrSL;b&Sif

47

vlwkdYonf tajcwpdkuf aexkdifvmMu\/ pkaygif;aqmif&GufMu&onfh

twGuf pkaygif;aexkdifvmMuum aus;&Gmrsm; ay:aygufcJhayonf/

vlOD;a& wkd;wufjcif;ESifha&TUajymif;jcif;

tpm;tpmudk aygrsm;pGm xkwfvkyfEkdifí vlOD;a&vnf; rsm;pGm

wkd;wufvmonf/ rsm;vGef;vmaomtcg ydkvQHaomvlwkdYonf v,fpyg;

pdkuf&ef ae&mopfudk &Smí a&TUajymif;cJhMuonf/ þrkd;aumif;a&oGif;

v,fpyg;pkdufysKd;onfhpepfudk tm&Sta&SUawmifydkif;wGif ajrmufAD,uf

erfwkHuifjrpf0uRef;ay:a'oü pwifcJhonf[k ,lq&\/ ,if;a'orS

wqifh pkdufcif;aumif;aom rkd;ajrjyefYa'ojzpfonfh rJacgifjrpf0uRef;

ay:a'o(awmifAD,uferfESifhuarÁm'D;,m;)? ,if;rSwqifh acsmifzsrJheef

(areef)jrpf0Srf;awmifydkif;a'o(,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;)? ,if;rSwqifh

*sKdif;? tw¬&Hjrpf0Srf;rsm;ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:a'o? ,if;rSwqifh ppf

awmif;jrpf0Srf;awmifydkif;ESifh{&m0wDjrpf0Srf;awmifydkif;wkdYodkY wacwfNyD;

wacwf tqifhqifh a&TUajymif;cJh[efwlayonf/

awmifydkif; rGefcrmtEG,f0ifwkdY\a&TUajymif;rIrSm v,fpyg;ysKd;

EkdifrIudkvkdufí þuJhodkY wkHuifa'orS jrefrmEkdifiH& mrna'otxdd

a&mufcJhonf[k qkd&ef&Sdayonf/

ajymif;vJvmcsufrsm;

þuJhodkY ukefvkyfud&d,m? ukefvkyfqufqHa&;wkYdajymif;vJvm

aomaMumifh ausmufacwfaESmif; aemufydkif;tvTm vlwkdY\vlaerIb0?

vlrIqufqHa&;? pDrHcefYcGJrI? ,kHMunfrI? ,Ofaus;rIponfwkdYonf rsm;pGm

ajymif;vJvmcJh\/ topfwkdYonf ay:aygufcJh\/ wkd;wufrIvnf; &Sdvm

cJh\/ orkdif;pOfajymif;í orkdif;OD;bkHajrpepfonf xGef;um;vmcJh\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

48

wd&pämefvkyftm;udk okH;vmjcif;

,cifu pm;okH;&eftwGufESifhtaz:o[JtwGufom wd&pämef

rsm;udk ,Ofyg;atmif vkyfí arG;jrLcJhMuonf/ ,ckaomf v,fpyg;pkduf

ysKd;a&;wGif tultnD&&ef wd&pämefrsm;udk arG;jrLvmMuonf/ 0efqGJ

wd&pämefwkdYteuf tm&Sta&SUawmifydkif;wGif a&S;OD;pGm tokH;csonf[k

,lq&aomwd&pämefrSm uRJjzpfonf/ xkdYaemufrS EGm;rsm;udk arG;jrLokH;pGJ

Muonf[k qkdbG,f&m&Sd\/

qifESifhjrif;wkdYudkvnf; vlokH;wd&pämefrsm;tjzpf arG;jrLvmMu

onf/ xdkacwfvlwkYd\tquftEG,frsm;jzpfaom v0ESifhcrkufvlrsKd;wkdY

rSm ,aeYwkdif qifzrf;aumif;? qifOD;pD;aumif;rsm; jzpfMuonf/ ]jrif;}

twGufjzpfaom rGefcrma0g[m&rSm ta&SUawmiftm&S\awmifydkif;wcGif

wGif tjyefYESHYqkH;jzpfaeonfudk axmufí þacwfvla[mif;rsm;jzpfaom

rGefESifhcrmwkdYrSm jrif;udk pwifarG;olrsm;jzpfaMumif; odEkdifayonf/

ukefzvS,frI

rdrdwdkYxkwfvkyfí ydkvQHaeaom ukefypönf;rsm;udk rdrdwdkYtvkd&Sd

aom tjcm;olxkwf ypönf;rsm;jzifh xnfcsif;zvS,fcJhMuonf/ tcsKdUa'

owGif a<uaphrsm;? &Sm;yg;aomyifv,fc&kcGHrsm;udk ypönf;vJvS,frIwGif

tokH;jyKcJhonfhpepfvnf; &SdcJh[efwlonf/ þonfudk ausmufacwf

aESmif;aemufydkif;tvTmvlwkdY\ ukefoG,frIpepf[k qkd&ayrnf/

ajrtkd;ajrcGufvkyfief;

ausmufacwfv,fuwnf;u tm&Sta&SUawmifydkif;&Sd a&S;

a[mif;vlwkdYonf ajrtkd;rsm;udk jyKvkyfwwfaMumif; qkdcJhNyD; jzpfonf/

ausmufacwfaESmif; aemufydkif;wGif ajrtkd;ajrcGuf vkyfief;onf ykdrkd

aumif;rGefvmonf[k qkdEkdif\/ tkd;rsm;udk vufcwfESifh&kdufí ydkrkdckdifrm

AdkvfrSL;b&Sif

49

aponf/ &mZrwfuGuf? av;axmifhuGuf&kd;&kd;? zsmykHwkdYudktjyif qef;us,f

aom tpif;aMumif;wkdYjzifh tkd;\jyifyudk tvStywefqmqifMuonf/

ausmufacwfaESmif; ukefvkeD;aomf vlwkdYonf tkd;xdef;puf\tokH;udk

odvmMuNyD[k ,lq&onf/ tkd;xdef;pufESifhjyKvkyfonf[k ,lq&aom

tkd;rsm;\tkd;jcrf;uGJrsm;udk jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ausmufacwfaESmif;

pcef;wkdYwGif xkdacwf ausmufvufeufrsm;ESifhtwl awGUcJh&NyD; jzpfay

onf/

udk;uG,f,kHMunfrI

r[maovm(ausmufwkH;BuD;)udk;uG,f,kHMunfrItaMumif;udk t

>rufrQ qkdcJhNyD;jzpfonf/ ausmufwkH;BuD;rsm;udk wpkwa0;wnf; pepfwus

pdkufxljcif;? ausmufjym;BuD;rsm;udk ajray:wGif wckay:wck pepfwus

xyfí ae&mcsxm;jcif;wkdYudk jyKvkyfMuonf/ ,if;odkYjyKvkyfxm;jcif;rSm

a&S;OD;zcifBuD; odkYr[kwf uG,fvGefoGm;Muaom a&S;bdk;ab;BuD;rsm;udk

txdrf;trSwf&&ef jzpfonf/ tcsKdUrSmrl ,if;ausmufwkH;BuD;rsm;yifvQif

a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfonf[k ,kHMunfukd;uG,fMuonf/ þonfu a&S;

bdk;ab;BuD;wkdYudk &kdaoav;pm; ukd;uG,fonfhtpOftvm\tp[k qkd

bG,f&m &Sdayonf/ aojcif;w&m;ESifhwrvGefb0udk ,kHMunfMuaMumif;

udkvnf; odomEkdifonf/

a&SUjzpfzwfjcif;

a&SUwGif jzpfvwåHYaom taMumif;&yfrsm;\tqkd;taumif;udk

wifBudKod&Sdatmif jyKvkyfEkdifonfudkvnf; ,kHMunfMu\/ a&SUjzpfzwfenf;

tzkHzkH &SdcJhonf/ pDrHxm;aom ysOfjym;ay:wGif MuufOudk azmufcGJNyD;

aemuf tum tESpfESifhtcGHwkdY wnfaeykHudk Munfhum a&SUjzpfzwfjcif;?

Muuf? iSuf? 0ufponfwkdY\tludk cGJMunfhNyD; a&SUjzpfzwfjcif;ponfwkdY&Sd

cJhonf/ ,aeYwkdif a&S;usaom jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHom;wkdYonf enf;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

50

trsKd;rsKd;jzifh udpöwckckudk aqmif&Gufoifh raqmif&Gufoifh? aqmif&Guf

vQif atmifjrifrnf ratmifjrifrnfudk wifBudKod&Sd&atmif aA'ifar;

onfhES,f ,kHMunfpGm twdwfedrdwfudk zwfvsuf &SdMuayao;onf/

wm;jrpfcsufrsm;

vlrsKd;\tpOftvmudk vkdufí rvkyf&[k wm;jrpfxm;aomt

csufrsm;udkvnf; ,kHMunfpGm vkdufemcJhMu[ef wl\/ bmoma&;,kHMunf

csufuJhodkYyif av;pm;&rnfhynwfcsufrsm;tjzpf vufcHMuavonf/ þ

onfrSmvnf; þa&S;a[mif;vlwkdY\,kHMunfrIw&yf jzpfayonf/

vludk ,ZfylaZmfjcif;

olpdrf;wkdY\OD;acgif;udkjzwfí aoG;jzifh odkYr[kwf OD;acgif;jzifh yl

aZmfvQif toD;tESHydkí xGufrnf[k ,kHMunfcJhMuonf/ ,ckacwf a&S;

usaom cgqD? v0? em*wkdYwGif ,cifu vlacgif;jzwfí ,ZfylaZmfonfh

"avh&SdcJhonf/ þ"avhrSm vlom;pm;onfh"avhum; r[kwfay/

ewfudk;uG,frI

a&S;jzwfzwf&mwGif tqkH;tjzwfay;ol? wm;jrpfrIudk usL;ausmf

vQif 'Pfcwfol? vlowfí ,ZfylaZmfvQif ESpfoufí toD;tESHtxGuf

rsm;atmif vkyfay;ol[lí wefcdk;&Sifewfrsm; &Sdonfudk ,kHMunfcJhMuay

onf/ ,if;wkdYtjyif tdrfaxmifpkewf? v,fewf? awmif,mewf? awmif

ewf? awmewf? opfyifewfrsm;udkvnf; ,kHMunfMu\/ ewfudk;uG,frIt

wGuf pDpOfay;&aom ewfq&m 0wf0ifonfponfhorkdif;OD;bkHajracwf

a&S;tusqkH; acgif;ykHjzwfvlwef;pm;onfvnf; ay:aygufvmcJhayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

51

e*g;udk;uG,frI

a>re*g;udk;uG,frIonfvnf; ausmufacwfaESmif;vlwkYdESifhyif

pwifcJh[ef wlonf/ rGefcrmtEG,f0ifrsm;wGif a>re*g;udk udk;uG,frIESifh

qufpyfaeaom ,kHMunfrI? "avhxkH;pHrsm; &Sdaeayao;onf/ jrefrmEkdifiH

waumif;&mZ0ifvm armifaygufusKdif;'EÅm&D('@m&D)rSm þudk;uG,frI

ESifhqufpyfcJh[ef wl\/

tkyfcsKyfpDrHcefYcGJrI

vlwkdYonf rdom;pk? aqGrsKd;pktvkduf pka0;í tajcwpdkufae

vmMuojzifh vlaerIjyóemrsm;? vlrIa&;jyóemrsm; ay:aygufcJhonf/

aus;&Gmrsm;omru aus;&Gmrsm;tcsif;csif; qufoG,fzGJUpnf;tyfaom

a'orsm;wGif ,if;jyóemrsm;udk ajz&Sif;ay;Ekdifrnfht&nftcsif; t

ajrmftjrif&Sdaom acgif;aqmifrsm; ay:aygufcJhavonf/ rsm;aomtm;

jzifh rdom;pkrsm; aygif;pyfxm;aomaqGrsKd;pk\tBuD;tuJrsm; jzpfonf/

wcgw&H tBuD;tuJwOD;om&Sdí wcgw&H ESpfOD;&Sdwwfonf/ þtBuD;

tuJwkdYonf udk;uG,f,kHMunfrI? vlrIa&;ESifhxkH;wrf;pOfvm"avhwkdYt&

om BuD;uJtkyfcsKyfMu&onf/

vlpk\ tpOftvmESifh"avhrSm xkdvlpktwGuf Oya'rsm; jzpf

onf/ tjiif;yGm;rI&SdvQif a&ikyfjcif;uJhodkYaom tNydKifjyKvkyfrIrsKd;udkap

ckdif;í tqkH;tjzwfay;onf[k qkdEkdifonf/ a&S;usaom vlpkwkdYwGif

,if;tpOftvmonf ,aeYwkdif usef&Sdaeayao;onf/

trdBuD;pkd;aom vlYtzGJYtpnf;

vlYtzGJUtpnf;wkdYwGif tz BuD;pkd;onfvnf; &SdcJhonf/ trdBuD;

pkd;onfvnf; &SdcJhonf/ rGefcrmtEG,f0if cgqDvlrsKd;wkdYwGif ,cktxd

trdBuD;pdk;onfhpepf&Sdaeonf/ tcsKdUumv tcsKdUa'owGif trsKd;orD;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

52

wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf ydkíta&;yg t&ma&mufcJhMuonf/ ausmuf

acwfaESmif;twGif;u trsKd;orD;wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf tqifht

wef; redrfh&kHomru vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifhtkyfcsKyfa&;wkdYwGif a&SUwef;rS

OD;aqmifcJhonfrsm; &Sdayonf/ ukef;jrifha'oae wkdif;&if;om;vlYtzGJU

tpnf;wGif trsKd;orD;wkdY\0wfpm;wefqmonf vlrsKd;owfrSwf&m t

rSwftom; jzpfaejcif;? trsKd;orD;wkdYonf trsKd;om;wkdYxuf ydkíwm0ef

,laqmif&Gufaejcif;wkdYu þtcsufudk axmufcHaeayonf/

t0wftxnfESifhaq;rifxkd;jcif;

avQmfrsm; rIdYrsm;udk ,ufvkyfaomt0wftxnfrsm;udk 0wfqif

cJhMuonf[k qkdEkdif\/ txl;ojzifh t0wftxnfrsm;udk aq;a&mifqkd;

í 0wfwwfMuayNyD/ trsKd;orD;wkdYonf a&mifpkHykwD;rsm;udkvnf; qif

,ifwwfMuNyD[k ,lq&\/ a<uaphrsm;? usdwfoD;rsm;ponfwkdYjzifh ykwD;

jyKvkyfcJhayrnf/

trsKd;om;wkdYonf aq;rifaMumif xkd;vmNyD[k ,lq&\/ udk,f

udk tvSty wefqmqif&ef t0wftxnf0wfonhfae&mwGif tpm;

xkd;onfh"avh[k ,lq&\/

aysmf&TifrIESifhtyef;ajzrI

ausmufacwfaESmif; vlwkdYonf aot&ufudk azmufvkyfaomuf

okH;wwfMuNyD[k ,lq&onf/ ewfylaZmf&mwGifvnf; aot&ufyg&onf/

0g;? opf? ponfjzifh jyKvkyfaom wl&d,m*Dwypönf;rsm;udk wD;

rIwfí tyef;ajzcJhMu[efwl\/ rsufESmjyifrnDaom opfwkH;udk tacgif;

jzpfatmif xGif;um wD;acgufcJhMuonf/ aysmf&TifrItwGufomru t

csufay;&ef? owday;&eftwGufyg okH;cJh[efwl\/ þopfom;pnfrsKd;rSm

aMu;udk oGef;vkyftyfaom zm;pnfwkdY\a&SUajy;yif jzpfonf[k,lq&

onf/

AdkvfrSL;b&Sif

53

aMu;jzifh zm;pnfudk oGef;vkyfum tokH;jyKvmwwfaomtcsdef

wGif ta&SUawmiftm&Sü ausmufacwfa[mif;vlwkdYonf aMu;acwfodkY

csOf;eif;0ifa&mufvmNyD jzpfayonf/ owåK\tokH;ukd odvmonfESifh

acwfvnf; ajymif;vmcJhonf/ þacwfonfum; jrefrmEkdifiHESifhta&SU

awmiftm&StwGuf orkdif;wifacwftp odkYr[kwf orkdif;acwfOD;yif

jzpfayonf/

orkdif;acwfOD; jrefrmEkdifiH

orkdif;rwifrDacwf vlYabmifb0taMumif;udk orkdif;OD;bkHajr

pepf tajccHaom vlrIpD;yGm;a&;b0taMumif;xd qkdcJhNyD;jzpfonf/ orkdif;

rwifrDacwftwGif; pmaya&;om;rItwwfay:aygufvmaomf? odkYr[kwf

xkdacwfu vlwkdYtaMumif; pmayjzifh acwfNydKifrSwfwrf; wifvmaomf

orkdif;rwkdifrDacwfrSonf orkdif;wifacwfokdY ajymif;vJonf[k EkdifiH

orkdif;ynm&SifwkdYu a,bk,stm;jzifh rSwfom;Muonf/

orkdif;acwfodkYajymif;apcJhaom tajctaersm;

jrefrmEkdifiH ta&SUawmiftm&StaMumif; acwfNydKifrSwfwrf;wif

rI a&S;OD;pGm awGU&onfrSm c&pfESpfrsm;ay:NyD;pumv wenf;qkdaomf

yxr&mpk at'DESpfrsm; ywf0ef;usifavmufwGif jzpfonf[k qkdEkdifonf/

þonfudk axmufí jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'owkdYwGif c&pf

ESpfrsm; ay:OD;umvw0dkufwGif orkdif;acwfOD;pwifcJhonf[k omref

tm;jzifh qkdEkdifavonf/ þumvwGif tajctaeopfrsm; jzpfay:cJh\/

odkYyif jzpfvifhupm; þa'owGif &SdaecJhaom orkdif;OD;bkHajrpepfonf

qufvufwnfqJjzpf\/

orkdif;acwfOD;twGif;odkYvnf; trQifwef;í ygvmcJhayonf/

xl;jcm;aom tajctaeopfwkdYum; tb,fwkdYenf;/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

54

(1) pmayrSwfwrf;wifrIudk jzpfapaom EkdifiHjcm;rSvlrsm; þa'oodkY

a&muf&Sdvmjcif;/

(2) EkdifiHwGif;odkY wkdif;&if;om;vlrsKd;opfrsm; a&TUajymif;0ifa&mufvmjcif;

ESifh

(3) vlokH;vufeufu&d,mrsm; jyKvkyfonfh0w¬Kypönf;opfudk awGU&SdokH;

pGJcJhjcif;wkdY jzpfonf/

EkdifiHjcm;om;rsm; a&mufvmjcif;

pmayrSwfwrf;wifrIudk jzpfapEkdifonfh EkdifiHjcm;om;rsm; a&muf

&ykHudk ESpfydkif;cGJEkdifonf/ yxrwydkif;rSm jrefrmEkdifiHajrmufydkif;rS jzwf

oef;oGm;aom ukefoG,fvrf;rBuD;udk ydkrkdwkd;csJUtokH;jyKvmrIESifh'kwd,

ydkif;rSm jrefrmEkdifiHawmifydkif; yifv,furf;wavQmufwGif ta&SUtaemuf

ukefonfrsm; ydkrkda&muf&Sdvmjcif;wkdY jzpf\/

ajrmufydkif;ukefoG,fvrf;rBuD;

c&pfESpf ay:OD;umvywf0ef;usifwGif Oa&myawmifydkif;ü a&mr

tifyg,mBuD; wefcdk;xm;aeonf/ tm&SwkdufwGif w&kwf[eftifyg,m

BuD; wefcdk;xGm;aeonf/ a&mrESifh[efwkdYonf tm&Stv,fydkif; ukef;

vrf;c&D;jzifh ukefpnfa&mif;0,fazmufum;cJhMuonf/ [eftifyg,m wef

ckd;xm;cJhaomfvnf; tapmydkif;acwfwGif ,leefe,fudk ydkifqkdifjcif; r&Sd

ao;ay/

tapmydkif;[efrif;quf(206bDpDrS 25at'D)? [efplwd{u&mZf

(140-87bDpD)vufxufwGif tm&Swkduftv,fykdif;&Sd vlrsKd;wkdYonf [ef

w&kwudk ykefuefwkdufckdufojzifh ukefoG,fvrf;ydwfcJhonf/ xdkwkdufckduf

olwkdY\taemufzuf&SdEkdifiHrsm;odkY w&kwfoHrsm; oGm;a&mufqufoG,f

Mu&mrS jrefrmEkdifiHajrmufydkif;udkjzwfí tdEd,rSwqifh tm&Staemuf

ydkif;odkY a&mufaom ukefoG,fc&D;vrf;wck&SdaMumif; odcJhMu&onf/ þ

AdkvfrSL;b&Sif

55

wGifrS [efw&kwfwkdYonf jrefrmEkdifiHajrmufykdif;qDodkY c&D;vrf;azmuf&ef

BudK;pm;cJhMuonf/ aemufydkif; [efrif;qufvufxuf(25-220at'D)

a&mufrS ,leefe,f [efw&kwfwkdY ,m,DBuD;pdk;EkdifcJhí ,aeYjrefrme,fpyf

ESifhrkdif 70-uGm ,leefe,ftaemufzufydkif;&Sd ,kifcsef(,aeY aygif&Sef)

wGif tkyfcsKyfrIe,fwckudk 69-at'DwGif zGifhvSpfum ukefoG,fvrf;rBuD;

udk xdef;odrf;csKyfudkifcJhMuavonf/ þvrf;BuD;ukd vkdufí a&mrtifyg

,mbufrS oHtzGJYrsm; w&kwfjynfodkYa&mufcJhMu\/ ukefonfrsm;vnf;

tjyeftvSef ul;vl;qufqHcJhMu\/

þodkYjzifh jrefrmEkdifiHajrmufydkif;&Sd þukefoG,fvrf;ESifhqufoG,f

aeaom vlwkdYtaMumif;udk [efacwfw&kwf&mZ0ifwkdYwGif rSwfwrf;wif

vmcJhayonf/

tkdifavmifvlrsKd;

,kifcseftkyfcsKyfa&;e,fwGif aexdkifolrsm;rSm tkdifavmifvlrsKd;

jzpfaMumif;? vSyqef;us,fpGm xkd;xm;aomZmt0wf? yef;xkd;t0wfwkdY

udk 0wfqifí a&mifpkHOD;aqmif;t0wfudk qif,ifaMumif;? pOfY odkYr[kwf

zef vlokH;ypönf;rsm;udk okH;pGJaMumif;? ykvJESifhyifv,fowå0gwkdY\tcGHrsm;

udk tokH;jyKMuaMumif;? tkdifavmifwkdY\taemufzuf jrefrmEkdifiHajrmuf

ydkif;&Sd vlwkdYrSm vlykrsKd;jzpfaMumif; ponfjzifh [efacwf &mZ0ifusrf;wkdY

u qkdonf/ þvlwkdYrSm ,Ofaus;aom urÇmhEkdifiHBuD;ESpfckudk qufoG,f

ay;xm;aom ukefoG,fvrf;rBuD;ESifhqufpyfaeolrsm;jzpfí jrefrmEkdifiH

wGif urÇmh,Ofaus;rIESifha&S;OD;pGm xdawGUcJh&olrsm;[k qkdEkdifayonf/ tdkif

avmif[laom trnfudkaxmufí xdktrnf&SdolwkdYrSm a&S;OD; xdkif;trsKd;

om;rsm;avm[k ynm&SiftcsKdUu awG;xifcJhMuayonf/ vlykrsKd;wkdYrSm

rGef*kdvGKdufr[kwfaom rl&if;wkdif;&if;om;rsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

56

awmifbufyifv,fc&D;vrf;

a&mrESifh[efwkdYonfvnf;aumif;? tm&StaemufESifhta&SUydkif;

wkdYonfvnf;aumif;? xkdacwfavmufwGifyif yifv,fc&D;jzifh ul;vl;

qufqHcJhMu\/ yxraomf a&mr&GufoabFmwkdYonf yifv,fjyifodkY &Guf

rvTifhcJhMuao;/ urf;&kd;wef;udkvkdufíom tdE´d,EdkifiHtxd ul;oef;cJh

Muonf/ aemufydkif;wGif rkwfokefav\tokH;udk odNyD;aemuf tma&As

yifv,fudk jzwful;um tdEd,awmifydkif;odkY wkduf&kdufa&mufcJh\/ tm&S

ta&SUydkif;rS w&kwfESifhrav;ukefonfwkdYonf ta&SUawmiftm&SrS ukef

ypönf;rsm;udk tdEd,awmifydkif;ESifhoD[dkVfuRef;odkY o,faqmifí a&mif;

0,fazmufum;Muonf/ þodkYaom ul;vl;qufqHrIrsm; ay:aygufcJh&m

rS þa'owkdYtaMumif;onf acgr? a&mrESifhtdEd,pmaywkdYwGif yg0if

cJhayonf/

[eftifyg,m ysufokOf;NyD;aemuf w&kwfjynf 0lEkdifiHrS oHwkdYonf

zleef(,ck uarÁm'D;,m;)EkdifiHodkY a&mufcJhí ta&SUawmiftm&SEkdifiHrsm;?

tdE´d,EkdifiHESifhjrefrmEkdifiHwkdYtaMumif;udk rSwfwrf;wifcJhMujyefonf/

awmfvrD\yx0Dusrf;

acgrrSwfwrf;wkdYwGif awmfvrD\yx0Dusrf;udk todrsm;Mu

onf/ tdEd,pmayrsm;jzpfaom 550-edygwfawmfrsm;? rdvdE´yO§mponfh

Ak'¨0g'pmayrsm;? &mrm,eponfh [dE´L0g'pmayrsm;wGif jrefrmEkdifiHESifh

ta&SUawmiftm&Sa'otaMumif;udk awGU&onf/ w&kwf? acgrrSwfwrf;

rsm;ESifhtdEd,pmayvm tcsuftvufwkdYrSm rsm;pGmuGJjym;jcif;r&Sday/ t

xl;ojzifh tdEd,pmayESifhawmfvrDyx0Dusrf;vm a'otrnf? odkYr[kwf

trnf\t"dyÜg,fwkdYrSm vGefpGmeD;pyfonf/ awmfvrDonf tdEd,ukef

onfxHrS&aom owif;tcsufwkdYudk rlwnfí olYyx0Dusrf;udk a&;cJh[ef

wl\/ rnfodkYyifjzpfap þtaxmuftxm;rsm;wGif yg&Sdcsufrsm;udk jcKH

í aumufcsufcsMuaomtcg atmufygtaMumif;jcif;&mrsm;udk od&\/

AdkvfrSL;b&Sif

57

orkdif;acwfOD; jrefrmEkdifiHtajctae bDvl;rsm;

jrefrmEkdifiHurf;&kd;wef;wavQmufwGif ul;oef;a&mif;0,fa&;

pcef;rsm;jzpfaom qdyfurf;NrdKUrsm; &SdcJhonf/ txif&Sm;qkH;rSm ok0PÖblrd

jzpfonf/ qdyfurf;NrdKUrsm;wGif tdEd,EkdifiHom;ukefonfrsm; pwnf;cs

aexkdifcJhMuonf/ wkdif;&if;om;wkdYrSm ykíwkwfckdifonf/ qHyifvIdif;xae

ouJhodkY wGefYonf/ ESmacgif;jym;í tarT;trQifxlonf/ þvlpkrSm Mop

aMwvGKdufvlrsKd;EG,f0if a&S;usaomvlrsm; jzpfwef&m\/ a&S;usaom

MopBwKdat;&Sm;wpf pum;udk ajymMuaom a&S;OD;rGefcrm tEG,fcGJ0if

rsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/ jrefrmpmtkyfrsm;? ykHjyifrsm;wGif yg0ifaom bDvl;

wdkYrSm þolrsm;ukdyif qkdavoavm[k awG;bG,f&mjzpfonf/ ajrmuf

ydkif; w&kwfe,fpyfteD;ae vlykrsKd;wkdYonf w&kwfjynfxGuf ukefypönf;

rsm;udk o,f,lykdYaqmifay;jcif;jzifh ta&SUtaemuf ukeful;rIudk ulnDcJh

Muonf/

AdóEkd;

ok0PÖblrd(w&kwfrSwfwrf;wGif usifvifac:onf/ a&Te,fedrdwf

[k t"dyÜg,f&onf/)rkwårauGUw0dkufwGif &SdEkdifaumif;\[k rSwfwrf;

rsm;rS wGufcsuf,lEkdifonf/ w&kwfrSwfwrf;ESifhacgryx0Dusrf;wkdYu ok

0PÖblrd\ajrmufzuf(jrefrmEkdifiHtv,fydkif;)wGif NrdKUBuD;wNrdKU &SdaMumif;

qkd\/ w&kwfrSwfwrf;wGifrl Ak'¨0g'xGef;um;aomEkdifiH[k qkdonf/

xkdEkdifiHrSm ta&SUtaemuf ukef;aMumif;ukefoG,f&m c&D;vrf;cGJ

jzpfaom {&m0wDjrpfteD;&Sd AdóEkd;NrdKUudkyif nTef;jcif;jzpfwef&monf/

þNrdKUa[mif; wl;az:&mwGif 2-&mpkat'DokH; tdE´d,awmifydkif; jA[®D

tu©&mESifhwHqdyfwckudk awGUcJhbl;onfjzpf&m xkdacwfu pma&;onfh

twwfonf jrefrmEkdifiHodkYa&mufaeNyD[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

58

ya'o&mZfpepf\tp

þonfwkdYudk axmufí orkdif;OD;bkHajrpepfESifhaexkdifvsuf&Sd

aom jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'o&Sd rl&if;wkdif;&if;om;wkdY\

vlYtzGJUtpnf;twGif;odkY wrlxl;jcm;aomvlaerIpepfwckonf orkdif;

acwfOD;twGif;u a&muf&SdvmcJhonf[k ckdifckdifvkHvkH qkdEkdifayonf/ ,if;

pepfopfrSm tckdiftrm t&Hwefwkdif;? usKH;NrdKU&kd;wkdYjzifh wnfaqmuftyf

aom NrdKUBuD;jyBuD;wGif wkdufwmtkd;tdrfESifhaexkdifvmonfhpepf? vlYtzGJU

tpnf;wGif tkyfcsKyfoltBuD;tuJESifhtkyfpkd;olvlwef;pm;? ttkyfcsKyfcH

vlwef;pm;wkdYyg0ifvmaompepf? pkaygif;aqmif&Guf pkaygif;tusKd;cHpm;

rIrSaoGznfí trdefYay;tcGifhta&;xl;cHol vlenf;pku tvkyfvkyfaom

vlrsm;pkudk appm;onfhtjrwfxkwfonfhvlaerIpepfrsKd; jzpfonf/

tdEd,EkdifiHom;wkdYa&mufvmí OD;aqmifzGJUpnf;cJhaom olwkdYxH

rS enf;,lzGJUpnf;cJhaom ya'o&mZfpepfyif jzpfonf/ þodkYaom ya'

o&mZfpepfusifhokH;onfrSm ul;oef;a&mif;0,fa&; tcsuftcsmae&mrsKd;

üomjzpfí vlrsm;pkrSmrl &Sd&if;pGJ bkHajrpepf pD;yGm;a&;udkyif qufvuf

usifhokH;qJ[k qkd&ygrnf/

vlrsKd;opfrsm; 0ifa&mufvmjcif;

awmifbufydkif;wGif EkdifiHjcm;ukefonftpki,fuav;rsm; a&muf

&SdtajcpkdufaevmrIonf orkdif;acwfOD;\xl;jcm;csufw&yf jzpfonf/

þtcsdefavmufwGif ajrmufydkif;rS wkdif;&if;om;opfwkdY tifESifhtm;ESifh

wokwfNyD;wokwf qkdovkd wqifhNyD;wqifh 0ifa&mufvmMuonf/ þ

onfrSm orkdif;acwfOD;\'kwd,xl;jcm;csufjzpfonf/ þwdkif;&if;om;

opfwkdY 0ifa&mufvmrIonfvnf; orkdif;acwfOD;vlwkdY\orkdif;pOfudk t

oGifajymif;apcJhonf/

wkdkif;&if;om;vlrsKd;opfwkdY ra&mufvmrDu tm&Sta&SUawmif

ydkif;rSm MopBwKdat&Sm;wpftEG,f0if rGefcrmbmompum;rsm;udk ajymol

AdkvfrSL;b&Sif

59

wkdY\a'ojzpfaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ olwkdYrSm ausmufacwfaESmif; ,Of

aus;rIESifhorkdif;OD;bkHajrpepft& tajcwpdkuf aexkdifMuolrsm;jzpfonf/

xdkvlwkdY\a'ookdY wkdif;&if;om;vlrsKd;opfwkdY a&TUajymif;azmufxGif;vm

Muaomtcg &Sd&if;pGJvlYtzGJUtpnf;wkdYrSm wuGJwjym;pDjzpfMuí wkdif;&if;

om;opfvlYtzGJUtpnf;wkdY ay:aygufvmcJhjcif;jzpfonf/ þonfudkajymif;

vJrIw&yf[k qkdjcif;jzpf\/

ysL? ouf? em*? csif;? u&if

ajrmufzufqDrS topf0ifa&mufvmolwkdYrSm wdAufjrefrmEG,f

0ifpum;rsm;udk ajymolrsm; jzpf\/ wdAufjrefrmEG,f0ifvlwkdY\a&TUajymif;

rIwnf;[laom vla&pD;aMumif;wGif wyfOD;rS ygvmolwdkYrSm a&S;OD;ysLrsm;?

oufrsm;? em*rsm;? csif;rsm;ESifhu&ifrsm;[k ,lq&ayonf/

a&S;OD;ysLwkdYonf ta&SUajrmufqDrS 0ifvmí 1-&mpkat'Davmuf

wGif ,ckAdóEkd;[kwGifaeaom od&orQ a&S;tusqkH;NrdKUBuD;udk wnf

axmifcJhMuolrsm; jzpfonf/ uomc&dkif&Sd ,ck u'l;? ueef;wkdif;&if;om;

wkdY\a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfMuonf/ oufwkdYonf taemufajrmufzuf

rS {&m0wDjrpftxd jyefYESHYaecJhMu\/ olwkdY\a'oodkY em*vlrsKd;rsm;0if

vmMu\/ em*wkdYonf taemufzufydkif;wGif aexkdifvmMuí oufwkdY

\taemufzufydkif;a'oudk azmufxGif;cJhMuonf/ csif;wkdYonfvnf;

taemufajrmufrS 0ifvmí csif;wGif;jrpf&kd;wavQmufwGif aexkdifvm

Muojzifh oufwkdY\tpkrSm xyfrHí uGJoGm;&jyefonf/ awmifbufodkY

vnf; wqifhwkd;í a&TUoGm;cJh&[ef wlonf/

þouf? em*ESifhcsif;wkdY 0ifvmMuojzifh rlvu&SdcJhaom rGefcrm

tEG,f0ifwkdYrSmvnf; a0;vHpGm wuGJwjym;pD jzpfcJh&ayonf/

tvm;wlyif orkdif;acwfOD;avmufu u&iftrsKd;om;wkdYonf

ta&SUajrmufzufqDrS oHvGifjrpfaMumif;wavQmufwGif vIyf&Sm;a&TUajymif;

aeNyD; jzpfcJh[efwl\/ olwkdYonf &Srf;jynfajrmufydkif;&Sd rGefcrmtEG,fcGJ

0ifwkdYae&mudk azmufxGif;cJhí Nidrf;csrf;at;aq;pGm awmifbufodkYa&TU

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

60

ajymif;vmcJh\/ &Srf;jynfawmifydkif;avmufodkY a&mufrS taemufodkYquf

vuf a&TUajymif;cJhMu[efwlonf/ þodkYjzifh &Srf;jynfESifh,ck,dk;',m;Ekdif

iH&Sd rGefcrmtEG,fcGJ0ifwkdYonf wuGJwjym;jzpfcJhMu&onf[k qkdbG,f&m

&Sdayonf/

ajymif;vJrIrsm;

&Sd&if;rlvwkdif;&if;om;wkYdrSm rdrdwkdYykdif vlaerIpepf? ,Ofaus;rI

ESifhpD;yGm;a&;pepfwkdY&SdMuonf/ ,if;wkdYteuf tenf;pkrSm EkdifiHjcm;rS

a&mufvmaom tdEd,om;vlpkwkdY\,Ofaus;rIpepf ponfwkdYESifh awGU

xd&onf/

,ck wzef wdAufjrefrmtEG,f0ifwkdY a&mufvmjyefonf/ t

opf0ifvmaom vlpkrSmvnf; olwkdYpepf olwkdY,Ofaus;rIESifhjzpfonf/

&Sd&if;vlpkESifhawGUxda&maESmrdMuaomtcg vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Of

aus;rIwkdYonf tjyeftvSef tusKd;jyKjcif;&Sdí txkduftavsmufajymif;

vJrIrsm; &Sdrnfomjzpfrnf/

NrdKUjyjynf&Gm wnfaxmifí tdEd,pepftm;aumif;aom ae&m

wkdYwGif ya'o&mZfvlrIa&;pepfopf? pD;yGm;a&;pepfopfwkdY ykHwnfay:

aygufrnfomjzpfonf/

odkYjzpfvifhupm; vlrsKd;rsm; a&TUajymif;rI? pD;yGm;a&;ESifhvlrIa&;

pepftoGifajymif;rIwkdYrSm &ufcsif;? vcsif;? ESpfcsif;jzpfonfh jzpf&yfrsm;

r[kwf/ ESpf&Snfvrsm; vltqufqufMumatmif wa&GUa&GUwjznf;jznf;

jzpfay:ajymif;vJvmonfhjzpf&yfrsm;jzpfonf/ a&TUajymif;jcif;rjyKbJ csef

ae&pfcJhjcif;? vlrIa&;ESifhpD;yGm;a&;pepfa[mif;üyif pGJNrJpGmusefae&pfjcif;

rsm; trsm;yif &Sdonfudk owdcsyfzdkY vdkayonf/

vlrIpD;yGm;a&;udk xl;jcm;pGm ajymif;vJapcJhaom orkdif;acwfOD;

jzpf&yfwckrSm vlokH;ukefxkwfvufeufrsm;udk aMu;owåKESifhjyKvkyfwwf

vmjcif;yif jzpfonf/ þtaMumif;udkum; oD;jcm;az:jy&ef vkdayrnf/

AdkvfrSL;b&Sif

61

tydkif;(3)

ya'o&mZfacwfOD;\tp

(aMu;acwf)

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

62

ukefxkwfu&d,majymif;vJrI

orkdif;OD; bkHajracwfrS ajr&Sifya'o&mZfacwfOD;\tpodkYajymif;

vJvmcJhykHudk txufwGif qkdcJhNyD; jzpfonf/ ukefvkyfqufqHa&;ay:wGif

tajcjyKaom vlaerIb0ajymif;vJrIudk zefwD;onfh taMumif;t&mwkdY

wGif ukefvkyfu&d,m ajymif;vJvmrIonf taMumif;w&m;w&yf jzpfay

onf/

orkdif;OD;bkHajracwftwGif;u ukefvkyfu&d,mrsm; ajymif;vJvm

rIaMumifh ukefxkwfvkyfenf;ESifhpepfrsm;yg ajymif;vJcJhykH? ,if;wkdYudk tajc

jyKí vlaerIb0 wkd;wufcJhykHudk awGUcJh&NyD;jzpf\/

AdkvfrSL;b&Sif

63

a&S;OD;ya'o&mZfrsm;

c&pfESpfay:OD;umvwGifrl ta&SUawmiftm&S vlwkdYonf aMu;

\tokH;udk odcJh\/ aMu;oGef;twwfudk wwfodvmMu\/ aMu;owåK

rSm ausmufavmufraygrsm;? vG,fulpGmvnf; r&Ekdif/ tzkd;wefypönf;

jzpfonf/ odYkjzpf&um; aMu;oGef;twwfudk odMuNyDqkdonfhwkdifatmif

vlenf;pkavmufom aMu;jzifhjyKvkyfaom ukefxkwfu&d,m vufeufrsm;

udk ydkifqkdifMuonf/ trsm;pkurl tpOftvmausmufacsmvufeufrsm;

udkom okH;EkdifchJMuonf/ xufjrufaom aMu;vufeufrsm;udkom okH;Ekdif

cJhMuonf/ xufjrufaom aMu;vufeufydkifolwkdYrSm tjcm;olrsm;xuf

tcGifhta&; ydkomvmMu\/ tcGifhta&;ydkí ,lEkdifMu\/ tjcm;olrsm;

ay: vTrf;rkd;vmEkdifMu\/

þodkYjzifh vTrf;rkd;BuD;pdk;vmolvlrsm;ESifhtvTrf;rkd;cHvlrsm;[k uGJ

jym;vmMu\/ vTrf;rkd;EkdifolwkdYonf tjcm;olrsm;udk appm;í udk,fusKd;

&SmvmMu\/ þodkYjzifh a&S;OD;acgif;ykHjzwfrIrsm; ay:vmcJhonf/ þacgif;

ykHjzwfolwkdYonf ukefxkwfvufeufrsm;ESifhwuG pdkufysKd;ajrponfh tjcm;

ukefxkwft&if;tESD;rsm;udkyg ydkifqkdifvmcJhMu\/ þolwkdYum; ta&SSU

awmiftm&S\a&S;OD;ya'o&mZfrsm;aywnf;/

þodkYajymif;vJrI&Sdvmaom umvavmufwGifyif tdEd,om;

rsm;ESifhtwl tdEd,,Ofaus;rIESifhya'o&mZfpepfrsm; ta&SUawmiftm&S

odkYa&mufvmcJh\/ ,if;wkdY\vTrf;rkd;rIaMumifh ta&SUawmiftm&SwGif tdEd

,toGifaqmifaom ya'o&mZfEkdifiHrsm; ay:aygufvmcJhavonf/

jrefrmEkdifiHwGif ay:aygufcJhaom tdEd,toGifaqmifonfh y

a'o&mZfEkdifiHi,frsm;taMumif;udk rqkdrD jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmif

tm&SwGif awGUcJh&NyD;jzpfaom aMu;vufeufrsm;? ukefxkwfu&d,mrsm;?

vlokH;ypönf;rsm;taMumif;ESifh,if;wkdYrS od&SdEkdifaom aMu;acwfvlwkdYt

aMumif;udk tusOf;tm;jzifh az:jyvkdonf/

jrefrmEkdifiHü aMu;vufeuf u&d,mrsm;ESifhvlokH;ypönf;rsm;udk

ucsifjynfe,f Bwd*Ha'o? rkH&Gmc&dkif? &rnf;oif;c&dkif? yJcl;&kd;rawmifpG,f

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

64

rsm;? o&ufNrdKU? &Srf;jynfajrmufydkif;ESifhawmifydkif;a'orsm;wGif tEHYSt

jym; awGUcJh&NyD;jzpf\/ rkd;rdwfESifhBwd*Ha'owkdYwGif aMu;eDvuf0wfwefqm

rsm;udkyg awGU&onf/ vufeuftrsm;pkrSm ykqdefoGm;ESifhvSHpGyfrsm;jzpf

onf/ vufudkift&kd;pGyf&ef tacgif;aygufrsm;ygonfvnf; &Sdonf/ ryg

onfvnf;&Sdonf/ {&m0wDjrpf0Srf;wGif awGU&aom aMu;ykqdefoGm;rsm;

rSm tcsKd;usí a&SUaemufnDonf/ &Srf;jynfbufwGif awGU&aom aMu;

ykqdefoGm;wkdYrSm toGm;aemufydkif;wkdYü a&SUydkif;&SnfNyD;vQif txufodkY

aumhwufae\/ ajcykHESifhwlaom toGm;rsKd;jzpfonf/ þykHrsKd;udk w&kwf

jynfawmifydkif;,leefe,fESifhAD,uferfEkdifiHajrmufydkif;wkdYwGif awGU&onf/

jrefrmEkdifiH aMu;vufeufud&d,mrsm;onf acsmarGUí vuf&m

ajrmufvSonf/ aMu;oGef;twwfudk aumif;pGm wwfajrmufolwkdY\

vuf&mrsm;jzpfonf/ þvufeufwkdYonf tdEd,EkdifiHbufü awGU&aom

vufeufrsm;ESifhrwl/ ,leefe,fwGif awGU&aom vufeufrsm;ESifhqif

onf/ odkYjzpfí tdEd,om;rsm; ra&mufrDuwnf;u jrefrmEkdifiHü aMu;

oGef;twwf&SdaeNyD[k qkdEkdifonf/

xkdrSwyg; wdAuf-jrefrma&SUajy;vlrsm; r0ifa&mufrDuwnf;u

yif jrefrmEkdifiHü aMu;oGef;twwf&SdaeNyD[kvnf; qkdEkdif\/

taMumif;rSm AD,uferfEkdifiHajrmufydkif; 'kifapmifoif;csKdif;*lrsm;

wGif awGU&aom vufeufwkdYrSm wdAufjrefrmr[kwfolwkdY\vufeufrsm;

jzpfaomaMumifhwnf;/ xkda'owGifawGU&aom aMu;zm;pnfrsm;ESifhajc

ykHykqdefoGm;rsm;ay:wGif xkdacwfvlwkdY\ykHrsm;? avSrsm;ESifhyifv,fc&D;

ppfcsDykHrsm;? uckefwD;rIwfaeykHrsm;udk awGU&\/

,if;ykHwkdYudk axmufí aMu;acwfvlwkdYwGif rkqkd;rsm;? wHigrsm;?

v,form;rsm;? ppfonfrsm;yg0ifonfudk awGU&onf/ 'kifapmif aMu;

ypönf;wkdYwGif v,form;tokH;taqmifypönf;rsm;vnf; yg0ifonf/ at

'D 100-cefYu w&kwfaMu;ypönf;rsm;vnf; awGU&onf/ 'kifapmifaMu;

ypönf;rsm;onf oyf&yfí csyfcsyf&yf&yf &Sdonf/ w&kwfypönf;rsm;rSm yG

a,mif;a,mif;ESifhxlydef;ydef; &Sdonf/ w&kwfvuf&mESifhrwlaomypönf;

rsm; jzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

65

'kifapmifaMu;acwfvlwkdY\zm;pnfrsKd;ukd avm? ,kd;',m;ESifhjref

rmEkdifiHwkdYwGifvnf; awGU&onf/ olwkdY\Al;cg;yavGrSm &Srf;jynfawmif

ydkif; wkdif;&if;om;ukef;jrifhom;wkdY\uJef;ac:Al;cg;yavGrsm;ESifhtvGefwl

onf/ ,leefjrefrme,fpyfwGif 'kifapmifajcykHykqdefoGm;ESifhwlaom ykqdef

oGm;rsm;udk awGU&onf/ odkYjzpfí 'kifapmifaMu;acwf,Ofaus;rIrsKd;onf

jrefrmEkdifiHbufwGifvnf; ay:aygufcJhonf[k qkdEkdifonf/

c&pfay:OD;avmufu[k cefYrSef;&aom {&m0wDjrpf0Srf; rauG;

c&kdif AdóEkd;NrdKUa[mif;wGif oHypönf;tcsKdUudk awGU&onf/ odkYjzpfí jref

rmEkdifiHwGif aMu;acwftwGif;u oH\tokH;udkvnf; odaeMuNyD[kqkd&

ayrnf/

a&S;OD;ya'o&mZfEkdifiHi,frsm;

orkdif;acwfOD;wGif ta&SUawmiftm&Sü ya'o&mZfEkdifiHi,frsm;

ay:aygufcJhaomfvnf; orkdif;OD;bkHajrpepfvlaerIb0ESifhaexkdifoltrsm;

qufvufí &SdaecJhayonf/ pepfopftwGif;odkY pepfa[mif;trQifwef;

í ygvmjcif;onf obm0w&m;twkdif; jzpfonf/

jrefrmEkdifiHwGif a&S;OD;ay:aygufcJhaom ya'o&mZfEkdifiHwkdYteuf

ok0PÖblrd? AdóEkd;? waumif;ESifha0omvDEkdifiHi,fwkdY xif&Sm;onf/

ok0PÖblrd

,ckppfawmif;ESifhoHvGifjrpfESpfoG,fpyfMum; rkwåryifv,fauGU

ay:&Sd urf;ajrmifa'orSm ok0PÖblrdEkdifiHwnfcJh&m a'ojzpf\/ NrdKU

awmfrSm xkda'o&Sd auomvawmifajcwGif &Sdonf/ tdEd,awmifydkif;

rav;uRef;qG,f? oD[kdVfuRef;wkdYESifhukefoG,f&m qdyfurf;NrdKUBuD;jzpf\/

xkdNrdKUonf weoFm&D&kd;rudk jzwfausmfum ,dk;',m;EkdifiHbuf&Sd 'Gg&m0wD

EkdifiHESifhukef;vrf;ukefoG,f&m pcef;NrdKUvnf; jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

66

orkdif;acwfOD;u þNrdKUudk &wemokdufBuD;tjzpf odcJhMu\/

w&kwf? a&mr? acgr? tdEd,ukefonfrsm;u þNrdKUudk ]a&Tajr}[k t"dyÜg,f

&aom rdrdwdkYbmompum;jzifh trnfay;í rSwfwrf;wifcJhMu\/ ok0PÖ

blrdEdkifiH\e,ftus,frSm taemufzuf {&m0wDjrpf? ta&SUbuf aomif

&if;jrpftxdjzpfaom {&m0wD? ppfawmif;? oHvGifjrpfwkdY\jrpf0uRef;ay:

a'o[k ,lqEkdifonf/

þa'owGif c&pfay:OD;avmufu aexkdifoGm;MuolwkdYrSm Mo

paMwvGKdufvlrsKd;EG,f0ifrsm; jzpfonf/ jrefrm'EÅm&D('@m&D)wkdYwGif bD

vl;[kac:aeolrsm;rSm þvlrsm;yif jzpfonf[k ,lq&\/ bDvl;wkdYae

&modkY a&S;OD;rGefrsm; a&mufvmaomtcg bDvl;wkdYonf yifv,fwGif;odkY

qkwfcGmay;cJh&[efwlonf/ rdrdwdkYae&ma[mif;udk jyef&a&;twGuf bDvl;

wkdYonf urf;odkYwufí a&S;OD;rGefwkdYESifhtcgtm;avsmfpGm ppfqifcJhMu

onf/ rEkdifonf\tqkH;ü tcsKdUyifv,fwGif;&Sd uRef;rsm;odkY a&TUajymif;

cJhonf/ tcsKdUrSm ,ck oxkHjzpfaom&u©yl&NrdKUudk wnfaxmifcJh\/ a&S;

OD;rGefwkdYtiftm;rsm;vmaomtcg bDvl;wdkYonf xkda'orSmyif awmif

bufodkY a&TUajymif;cJhMu[efwl\/

bDpD 250-cefY &SifaomeESifh&SifOwå&rax&f 2-yg;onf ok0PÖ

blrdodkY omoemjyKa&mufcJhum ax&0g'omoem\tpudk þEkdifiHwGif

ysKd;axmifcJhonf[k tqkd&Sdonf/ þa'o&Sd auvmoawmifrSm yk*Hacwf

usefppfom;rif;BuD;ESifh[Hom0wD "r®apwDrif;wkdY txGwftjrwfxm;&m

Ak'¨omoem\tcsuftcsma'owck jzpfayonf/

ok0PÖblrdEkdifiHom;wkdYonf qifzrf;0goemygí qifudk pD;eif;

MuaMumif;? qifrsm;aovQif qifpG,fudk Ekwf,lMuaMumif;? xkdNrdKUrS t

wGif;ydkif;odkY oGm;aom ukef;vrf;c&D;udkvkdufvQif ]vif,ef}ac:EkdifiHwck

&SdaMumif;? þEkdifiHwGif vlOD;a&pnfum;í Ak'omoemxGef;um;aMumif;

ESifh at'D 300-cefYu a&;aom w&kwfrSwfwrf;wGifawGU&\/

AdkvfrSL;b&Sif

67

AdóEkd;NrKdU

þrSwfwrf;vm taxmuftxm;rsm;t& ]vif,ef}rSm ,ck

AdóEkd;NrdKUa[mif;[k ,lq&ef&Sdayonf/ AdóEkd;NrdKUa[mif;onf rauG;

c&kdif {&m0wDjrpf\ta&SUbuf vufwufi,fwckjzpfaom ,if;acsmif;

0Srf;\taemufpGef;wGif &Sdonf/ þNrdKU\pD;yGm;a&; ausmaxmufaemuf

cHe,frSm þ,if;acsmif;0Srf;yifjzpf\/ ,if;acsmif;0Srf;rSm ajrMoZmaumif;

í pyg;pkdufysKd;Ekdifonf/ yk*Hacwf a&S;OD;jrefrmwkdY wnfaxmifcJhí orkdif;

pOfwGif xif&Sm;cJhaom awmifwGif;BuD;NrdKUonf þacsmif;0Srf;\ta&SUpGef

wGif &Sdonf/

AdóEkd;NrdKUrSm at'D 1-&mpkxufaemufrusbJ wnfcJhaom NrdKU

jzpf\/ NrdKUom;wkdYrSm rGef*kdvGKdufvlrsKd;EG,f wdAufjrefrmtEG,f0ifbmom

pum;udk ajymaom a&S;OD;ysLrsm;jzpfMuonf/ þEkdifiHi,frSm ysLya'o

&mZforkdif;\tpyif jzpfonf/

w&kwfESifhtdEd,udk qufoG,fay;xm;aom ukefonfukef;vrf;

rBuD;wGif {&m0wDjrpfudk jzwfonfhae&mrS {&m0wDjrpfudk vdkufonfh

awmifbufvrf;cGJwck &SdcJhonf/ ,if;vrf;cGJtwkdif;vkdufaomf waumif;

ESifhAdóEkd;udk jzwfí yifv,furf;odkY a&mufEkdif\/

,if;rSwqifh tdEd,EkdifiHawmifydkif;odkY qufoGm;Ekdifonf/ tdEd,

awmifydkif;rS ukefonfwkdYonf þawmifbufvrf;ckvyf ysLwkdY\a'o

jzpfaom AdóEkd;wGif ukefonfpcef;zGifhcJh[ef wl\/ þNrdKUa[mif;wGif

awGU&aom ,Ofaus;rIqkdif&m taxmuftxm;wkYdrSm tdEd,EkdifiHawmif

ykdif;ESifhqufoG,faeonfudk awGU&\/ oa&acwå&m,Ofaus;rIvu©Pm

rsm;udkvnf; AdóEkd;wGifawGU&\/

AdóEkd;NrdKUa[mif;rSm av;a'gifhruswus? NrdKU&kd;wefwkdif;ESifhusKH;

rsm; &Hvsuf&Sdonf/ NrdKUaeNrdKUcif; us,f0ef;onf/ NrdKUwGif;ü awmifajrmuf

wef;aeaom wefwkdif;BuD;wckonf NrdKUudk ta&SUjcrf; taemufjcrf;[k

ESpfjcrf;cGJxm;\/ ta&SUjcrf;wGif NrdKUwGif;om;wkdY\&du©mtwGuf pdkufysKd;

cif;rsm;om &Sd\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

68

taemufjcrf;wGif eef;awmfa[mif;ESifhomoemtaqmufttkH

rsm;&Sdí vlae&yfuGufjzpfonf/ a&S;a[mif;acwf ppfqifrIwGif NrdKUudk

0ef;&HwkdufckdufMuonfjzpf&m þwdkufckdufrIudk Mum&SnfckcHEkdif&ef NrdKUudk

us,f0ef;pGm wnfaqmufí NrdKUwGif;üyif pm;a&&du©mxkwfvkyfEkdif&ef

pDpOfxm;csufjzpfonf/

NrdKUwGif;aevlwkdYrSm tkyfpkd;olya'o&mZfrsm;ESifholwkdYudk tvkyf

tauR;jyKolrsm;jzpf[ef wl\/ omrefwkdif;oljynfom;? tvkyform;?

v,form;wkdYrSm ,if;acsmif;vGifjyifü jyefYESHYaexkdifcJhonf/

AdóEkd;EkdifiHom;wkdYonf oH\tvkH;udk aumif;pGmodcJhMu\/ EkdifiH

om;wkdY\t"duukefxkwfvkyfief;rSm pyg;pkdufysKd;rIjzpfonf/ yef;&H? yef;

bJ? yef;wOf;? yef;xdrf? yef;warmh? ajrtkd;vkyfief;? a&mifpkHykwD;vkyfief;

i,fwkdYudk jyKvkyfwwfonfhtEkynmADZ&SdaeMuNyDjzpf\/

,ufuef;twwfudkvnf; wwfodMuNyD;[k ,lqbG,f&m&Sdonf/

at'D 2-&mpku tdE´d,awmifydkif;wGif tokH;jyKcJhonfhjA[®Dtu©&mESifh

&kdufESdyfxm;aom ajrwHqdyfwckudkvnf; awGU&ojzifh xkdacwfuyif t

u©&mESifhpmaya&;om;rItwwf a&mufcJhNyD[k qkdEkdif\/

tdE´d,EkdifiHawmifydkif;rS &kyfyGm;qif;wkawmfrsm;udk ukd;uG,f,kH

MunfrIr&Sdao;aom Ak'omoem*kdPf;\udk;uG,f,kHMunfrIonf AdóEkd;

NrdKUodkYa&mufcJhNyDjzpfaMumif; tckdiftrm od&ayonf/

AdóEkd;EkdifiHi,f\vkyfom;jynfolwkdYrSm tkyfpkd;aom ya'o&mZf

rsm;ESifholwkdY\cHwyfNrdKUBuD;wkdYudk rdrdwkdY\b0vkHjcHKa&;twGuf t"dutm;

jzifh trSDjyKcJhMu&onf/

þEkdifiHrSm at'D 1-&mpkcefYwGif a&S;OD;ysLwkdYonf axmifcJhaom

tdEd,toGifudk aqmifonfhEkdifiHjzpf\/ ESpf&Snfvrsm; aexdkifcJhNyD;aemuf

NrdKUonf wBudrfysufcJh&onf/ wzef jyefvnfwnfaxmifí aexkdifvm

cJhMu&m at'D 5-&mpkavmufwGif oa&acwå&mysLwkdYESifhppfrufjzpfí

ysufokOf;cJh&ayonf/

AdóEkd;NrdKU\tcef;rSm jrefrmEkdifiHysLwkdY\orkdif;pOfwGif a&S;OD;

vufrGeftcef;jzpfonf[k rSwfom;&ayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

69

waumif;

uomc&kdif {&m0wDjrpf\ta&SUbufurf;ay:wGif&SdcJhaom w

aumif;rSmvnf; ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;\a&S;usvSaom tcsuft

csmNrdKUBuD;wNrdKU jzpfonf/ waumif;rSm wdAufjrefrmbmompum; t

EG,f0ifoufwkdY\NrdKUawmfjzpf\/

waumif;EkdifiHonf taemufzuf rPdyl&jynf? ta&SUbuf &Srf;

ukef;jyifjrifh\tajc? awmifbuf jrefrmEkdifiHtv,fydkif; yk*HNrdKUavmuf

xd us,fjyefYcJh[efwl\/ tkyfcsKyfa&;tmPmpufonf þa'orsm;txd

jyefYESHYonf[k twdtusrqkdEkdifonhfwkdifatmif a&S;oufwkdYonf þa'

orsm;txd jyefYESHYa&mufcJhaMumif;udkum; qkdEkdifayonf/

rPdyl&jynfukdjzwfí tdE´d,jynfudk oGm;aom a&S;ukefonf

vrf;ESifhawmifbufyifv,fodkYoGm;aom c&D;vrf;wkdYay:wGif wnf&Sdae

ojzifh waumif;onf tdEd,ESifhw&kwfjynf,Ofaus;rIrsm;udk &&SdEkdifonfh

ae&mwGif &SdcJhayonf/ cefYnm;aom NrdKU&kd;NrdKUwmrsm; &Sdonfhya'o&mZf

NrdKUwNrdKU jzpfonf/ þNrdKUudk pepfwus wl;az:jcif; r&Sdao;ojzifh þ

NrdKUtaMumif;udk AdóEkd;NrdKUavmuf rod&ao;ay/

þa'owGif yk*Hacwfu BuD;pdk;cJholwkdYrSm oufbmompum;

tpk0if u'l;rsm;jzpfonf/ yk*HacwfwGif oif;wGJNrdKU[kxif&Sm;onf/ yk*H

acwfysufonfh (1300-at'D)xdyif ta&;ygaom NrdKUwNrKdUjzpf\/ a&S;

u woD;wjcm;&SdcJhaomfvnf; yk*Hem;a#mif;rsm; rif;vufxufrSpí yk*H

EkdifiHESifhwyl;waygif;wnf;jzpfcJhonf/ yk*Htaemf&xmrif;vufxufwGif

waumif;udk txl;ta&;xm;cJhí waumif;udk A[dkjyKaom u'l;wkdYESifh

&if;ESD;pGm qufqHcJh[ef wl\/

a0omvDEkdifiH

&ckdifwkdif; ukvm;wefjrpfESifhavhNrdKUjrpf0Srf;wkdYwGif ay:aygufaom

a0omvDEkdifiHonf rnfrQa&S;usonfudk twdtusrqkdEkdifao;ay/ t

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

70

csuftcsmjzpfaom a0omvDNrdKUa[mif;rSm ajrmufOD;ac:NrdKUa[mif;\

ajrmufzuf 6-rkdifcefYtuGmwGif &Sdonf/ NrdKUaeNrdKUxm;rSm t0ef;t0kdif;

ykHjzpfonf/ AdóEkd;NrdKUuJhodkYyif us,f0ef;onf/ þNrdKUudk wnfaxmifcJhol

wkdYrSm tif'dktma&,eftEG,f0if tdEd,ajrmufydkif;om;wdkY jzpfonf/

xdkNrdKUwGif a&S;OD;pGm xGef;um;cJhaom udk;uG,f,kHMunfrIrSm od0

ewfudk;uG,faom [dE´L0g'jzpfonf/ aemufydkif;wGif Ak'¨omoema&muf

cJhonfh taxmuftxm;rsm;udk awGU&onf/ xkdorkdif;acwfOD;avmufu

ukvm;wefESifhavhNrdKUjrpf0Srf;wGif&SdcJhaom wkdif;&if;om;wkdYrSm ]r*kd}rsm;jzpf

[efwl\/ a0omvDNrdKUudk tajcjyKaom ya'o&mZfwkdYonf pyg;aumif;

pGmxGufonf/ þjrpf0Srf;rsm;ae vlrsm;udk BuD;pdk;tkyfcsKyfcJhí tdEd,ajrmuf

ydkif; pmay,Ofaus;rIESifhudk;uG,f,kHMunfrIwkdYudk usifhokH;cJholrsm; jzpfonf/

a0omvDjynfonf a&S;OD;jrefrmrsm;(&ckdifrsm;)a&TUajymif;a&muf

&Sdvmonfh 10-11-&mpkESpfrsm;txd &SdcJhonf[k ,lq&ayonf/

ok0PÖblrd? AdóEkd;? waumif;ESifha0omvDwkdYrSm ya'o&mZf

EkdifiHi,frsm; jzpfonf/ xdkEkdifiHi,fwkdY\tokdif;t0kdif;twGif; aexkdifcJh

Muaom wkdif;oljynfom;wkdY\vlaerIb0udk zefwD;csKyfudkifcJhaom tzGJU

tpnf;jzpfonf/

þtzGJUtpnf;wkdYxuf BuD;rm;aomya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;

udk at'D 5-&mpkavmufrSpí jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif awGUEkdifay

onf/ þvlYtzGJUtpnf;rSm oa&acwå&mudk tajcjyKonfh'kwd,ysLacwf

\ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;aywnf;/

ààààààààà

AdkvfrSL;b&Sif

71

tydkif;(4)

ysL ya'o&mZfacwf

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

72

orkdif;OD;bkHajracwfrS ya'o&mZfodkY ul;ajymif;rIjyóem

ysLacwftaMumif;udk rqkdrD jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&S

EkdifiHwkdYwGif vlaerIb0onf ya'o&mZfodkY ajymif;vJcJhjcif;ESifhpyfvsOf;

í tcsufESpfcsufudk az:jyvkdonf/

yxrtcsufrSm þa'ovlYorkdif;wGif orkdif;OD;bkHajracwfrS

ya'o&mZfacwfodkY wkduf&kdufajymif;vmcJh&oavm? pyfMum;wGif Oa&my

EkdifiHrSmuJhodkY aus;ydkif uRefydkifpepf&SdcJhoavm[laomtcsuf jzpfonf/

'kwd,tcsufrSm ya'o&mZfpepf ay:aygufvmykHrSm aus;ykdif

uRefydkifpepfwGifrS odkYr[kwf ,if;pepf\ya,m*,SOfrIjzifh ay:aygufvm

&jcif;avm odkYr[kwf rnfokdYay:aygufvmcJhoenf;/

uRefvlwef;pm;

yk*Hacwf vlYtzGJUtpnf;wGif uRefvlwef;pm; twefrsm;rsm;&Sd

aMumif; tckdiftrmod&onf/ ysLacwfysufpOf(835-at'D)u eefausmuf

wkdYonf ysLtrsm;udk okYHtjzpfzrf;oGm;í uReftjzpf apxm;aMumif;od&

onf/ ysLtxufwef;vTmwkdYwGif udk,fvkyfuRefrsm;&SdaMumif;vnf; od&

onf/ þxufapmí uRefvlwef;pm; &Sd r&Sdudk taxmuftxm; tckdif

trmESifhrod&ao;ay/

AdkvfrSL;b&Sif

73

odkYaomf yk*HESifhysLacwfwkdYwGif uRef&Sdonfudk axmufí ya'

o&mZfacwfOD;tpydkif;jzpfaom aMu;acwfwGifvnf;aumif;? v,f,m

pdkufysKd;rIudk od&SdvmNyD;aemuf bkHydkifqkdifrIrS yk*¾vduydkifqkdifrIodkY ul;ajymif;

onfhumvwkdYwGif uRefvlwef;pm; &SdcJhNyD[k oG,f0kdufí ,lqEkdifayonf/

taemufEkdifiH uRefpepfESifhrwlykH

uRefvlwef;pm;yif &Sdvifhupm; yk*Hacwf uRefwkdY\vlrIa&; t

ajctaeESifhvlrIqufqHa&;tajctaeudk axmufí ta&SUawmiftm&S

uRefpepfonf Oa&myESifhtaemufEkdifiHwdkYwGif acwfwacwf[k cGJjcm;qkd

&avmufatmif rsm;jym;í tjcm;vlwef;pm;wkdYu wd&pämefwrQ oabm

xm;qufqHaom uRefpepfrsKd;um; r[kwfay/ vlvlcsif;n§mwmrI? t

Muifemw&m; xm;wwfrIwkdYrSm ta&SUawmiftm&Som;wkdY\a,bk,sADZ

p&dkufjzpfonf/

xkdrSwyg; u&kPmarwåmESifhapwemt&if;cHrIudk ydkrkd&ifhoefap

onfhAk'¨0g',Ofaus;rIudk &vmMuolrsm;jzpfonf/ yk*Hacwf uRefwkdY\

tajctaersm;udk axmufívnf;aumif;? txufwGifqkdcJhaom t

aMumif;rsm;udk axmufívnf;aumif;? ta&SUawmiftm&Sü Oa&myESifh

taemufEkdifiHwkdYwGifay:aygufcJhaom aus;ydkif uRefydkifpepfrsKd; r&SdcJhwef

&m[k ,lqjcif;jzpfayonf/

tdEd,rS wifoGif;vmaom ya'o&mZf

'kwd,tcsufjzpfaom ya'o&mZfpepf ay:aygufvmykH t

aMumif;udk txufwGif &Sif;vif;az:jycJhNyD; jzpfygonf/ jznfhpGufaz:jy

vkdaomtcsuf tenf;i,f&Sdygonf/ ajymif;vJvmaom tajctaet&

yk*¾vduykdifpepfay:cJhonf/ aMu;vufeufydkifolwkdYu BuD;pdk;vmonf/

þodkYjzifh a'oduya'o&mZftoGifaqmifaom ya'o&mZfpepf

pwifcJhonf/ pepfqkdonfhwkdifatmif tpOftvmESifhxkH;wrf;enf;emt&

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

74

pepfwusjzpfaomya'o&mZfpepf[k rqkdomay/

þumvwGif tdEd,om;rsm; a&muf&Sdvmonf/ olwkdYonf ya'

o&mZfpepfjzifh aevmcJhonfrSm umvMumjrifhMuNyDjzpfonf/ olwkdYxHrS

&&Sdaom topftqef;jzpfonfhvlrIpD;yGm;a&; tcsuftvufwkdYwGif þ

ya'o&mZfpepfvnf; ygvmonf/

þpepfvTrf;rkd;rIaMumifh ta&SUawmiftm&SwGif ya'o&mZfpepf

onf ckdifNrJvmcJh\/ okdYjzpfívnf; tdEd,toGifaqmifaom ya'o&mZf

EkdifiHrsm;[laom tac:ta0:udk okH;pGJxm;jcif;jzpfayonf/

vlYabmifb0 acwfajymif;vJvmykHrSm taemufESifhxyfwlr[kwf

jrefrmEkdifiHESifhta&SUawmiftm&Sa'owGif ya'o&mZfpepfay:

aygufcJhonfrSm tajccHtm;jzifh rSefaomfvnf; pepfwusjzpfaom ya'

o&mZfpepfrSmrl tdE´d,EkdifiHrS oGif;,lvmaom pepfjzpfonf[kqkdvkday

onf/

odkYjzpf&um; ta&SUawmiftm&Sa'oorkdif;rwifrDacwfESifhorkdif;

acwfOD;umvtwGuf vlYabmifb0ESifhacwfajymif;vJykHonf Oa&mywkduf

ESifhajrxJyifv,fywf0ef;usifa'o vlYabmifb0acwfajymif;vJykHrsKd;ESifh

xyfwlxyfrQjzpfonf[k rrSwf,ltyfay/

ysLya'o&mZfacwf jrefrmEkdifiH

od&Sd&orQaom taxmuftxm;rsm;t& 1-&mpkat'DcefYrS 9-

&mpktv,fydkif;avmuftxdjzpfaom umvudk jrefrmEkdifiHorkdif;wGif ysL

ya'o&mZfacwf BuD;pdk;cJhaomumv[k omreftm;jzifh ac:qkdEkdif\/

ppfawmif;jrpf0uRef;ay:ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:wkdYwGif ok0PÖblrdEdkifiH

ukvm;wefESifhav;NrKdUjrpf0Srf;wGif a0omvDEdkifiHwkdYonf þysLya'o&mZf

acwfESifhtNydKif xGef;um;cJhonf[k rSwf,l&ef&Sdayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

75

ysLEkdifiH 2-EkdifiH

1-&mpkcefYrS 9-&mpkESpfrsm;tv,favmufxd Mumanmif;cJhaom

ysLya'o&mZftapmydkif;ESifhtaemufydkif;(okdYr[kwf yxrysLEkdifiHESifh'kwd,

ysLEkdifiH)[k ESpfydkif;cGJjcm;Ekdif\/ tapmykdif;udk 1-&mpkcefYrS 5-&mpkcefYxd[k

vnf;aumif;? aemufydkif;udk 5-&mpkcefYrS 9-&mpk tv,fcefYxdvnf;

aumif; cGJjcm;owfrSwfEkdif\/ tapmydkif;jzpfaom ysLyxrEkdifiH\NrdKUawmf

rSm AdóEkd;NrdKUjzpfonf/ aemufydkif;jzpfaom ysL'kwd,EkdifiH\NrdKUawmfrSm

oa&acwå&mjzpfonf/ ysLNrdKUawmfwckjzpfonf[k od&SdowfrSwfxm;aom

a&Tbdkc&kdif [efvif;BuD;NrdKU\acwfumvudk twdtusrqkdEkdifay/

[efvif;jyóem

[efvif;rSm oa&acwå&m ysufNyD;aemufrS wnfaxmifcJhaom

ysLNrdKUjzpfonf/ [efw&kwfjynfESifhqufoG,fcJhaom ysLNrdKUrSm [efvif;

jzpfonf/ at'D 832-wGif eefausmufwkdY wkdufckdufí ysufcJh&aom ysL

NrdKUrSmvnf; þ[efvif;yifjzpfwef&m\[k q&mBuD;vk(pf)u ,lqonf/

þysLNrdKUa[mif;okH;NrdKUwGif wl;az:awGU&Sdcsufrsm;udk EIdif;,SOfMunfh

NyD;aemuf [efvif;onf ,Ofaus;rI tcsuftvufwkdYü AdóEkd;ESifhydkí

eD;pyfaMumif; a&S;a[mif;okawoeXmeu awGU&SdcJhonf/

tjcm;tjcm;aom taxmuftxm;oufaorsm;udk tajcjyKNyD;

aemuf þysLNrdKUBuD;okH;NrdKU ay:aygufxGef;um;cJhaomtpOfrSm yxrAdó

Ekd;? 'kwd,[efvif;? wwd,oa&acwå&mjzpfonf[k ,lqbG,f&m&Sd

onf/ [efvif;onf AdóEkd;ysufNyD;aemuf odkYr[kwf AdóEkd;acwfaemuf

ydkif;wGif ay:aygufcJhaomNrdKUjzpfonf/ AdóEkd;ESifhtquftoG,frsm;cJh

aom NrdKUjzpfzG,f&m &Sdayonf/

a&S;a[mif;okawoeXmeonf [efvif;NrdKUa[mif;udk tawmf

twef wl;az:&SmazGí okawoejyKcJhNyD; jzpfonf/ ,if;okawoevkyf

ief;qkdif&m tpD&ifcHpmay:xGufvmaomtcgwGif [efvif;taMumif;udk

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

76

ydkrkdod&SdEkdifrnf[k ,lq&onf/ a&S;uawGU&Sd&csufrsm;udk axmufí ,Of

aus;rIqkdif&mwdkYwGif [efvif;onf AdóEkd;NrdKUa[mif;ESifhydkrkdeD;pyfaMumif;

? odkYaomf ,Ofaus;rIqkdif&mwkdYwGif [efvif;onf AdóEkd;,Ofaus;rIxuf

rsm;pGm omvGefwkd;wufaeNyDjzpfaMumif; od&onf/

yxrysLEkdifiH

(1-&mpkcefYrS 5-&mpkcefYxd)

yxrysLEkdifiHjzpfaom AdóEkd;EkdifiHtaMumif;udk a&SUydkif;wGifaz:

jycJhNyD; jzpfonf/ at'D 5-&mpkavmufwGif oa&acwå&mysLEkdifiHESifhppf

rufjzpfí þEkdifiHysufokOf;&aMumif;udkvnf; qkdcJhNyD; jzpfonf/

'kwd,ysLEkdifiH

(500-at'DcefYrS 832-at'Dtxd)

oa&acwå&mudk tajcjyKaom 'kwd,ysLEkdifiHrSm xkdacwfu

urÇmodEkdifiHBuD;wckjzpf\/ acwfNydKif[efw&kwfjynf? yg&Sif;EkdifiH? tm&Ad

EkdifiH? ,ck tif'dkeD;&Sm;EkdifiHwkdY\acwfNydKifpmaywkdYwGif þEkdifiHtaMumif;

udk awGU&SdEkdifonf/ acwfNydKifr[kwfbJ rsm;pGmaemufusrS a&;om;cJhaom

jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGif yg&Sdonfh þEkdifiHwnfaxmifcJhykHtaMumif;rSm

'EÅm&D('@m&D)qHvSonf/

þ&mZ0ifusrf;wkdYxuf a&S;usaom usefppfom;rif;BuD;\a&TqH

awmfapwD(jynfNrdKU)ausmufpmwGif jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmefjyKonfhESpf

(544-bDpD)wGif AdóEkd;&aoh*0Hywd? odMum;rif;? 0doMuKHewfom;? uw

urÜe*g;rif;wkdY yl;aygif;í oa&acwå&mNrdKUudk wnfrnfjzpfaMumif;? xkd

NrdKUonf ESpfaygif; 1200(656-at'Dxd)wnfwefYrnfjzpfaMumif; jrwfpGm

bk&m;u Asm'dwfay;cJh[ef az:jyxm;\/

yk*Hacwfuwnf;uyif a&S;usvSaom þNrdKUawmftaMumif;rSm

,if;xufa&S;usaom AdóEkd;NrdKUawmftaMumif;ESifha&maxG;aeNyD[k xif

AdkvfrSL;b&Sif

77

rSwfzG,f&m jzpfonf/

a&S;a[mif;okawoe taxmuftxm;ESifhacwfNydKifEkdifiHjcm;

pmaytaxmuftxm;rsm;t& cefYrSef;od&Sd&aom þNrdKU\orkdif;tusOf;

rSm þodkYjzpfonf/

oa&acwå&mNrdKUawmfESifhysLya'o&mZfrsm;

jynfNrdKU\ta&SUawmif 5-rkdifcefYuGm ,ckarmfZmrD;&xm;blwm

&kHrSm ]oa&acwå&mNrdKU}a[mif;\tv,fA[dkavmufwGif &Sdonf/ oa&

acwå&m(toa&&Sdaom v,fajr)[laomtrnfrSm tdEd,EkdifiH Mo&dó

e,f r[me'Djrpf0&Sd yl&DNrdKU\a&S;trnfjzpfonf/ þonfudk axmufí

'kwd,ysLEkdifiHESifhMo&dóe,f\qufpyfrIudk cefYrSef;Ekdifonf/

,ckaomf yifv,fESifhrkdifESpf&mausmf uGmaeaomfvnf; 5-&mpk

at'DcefYuaomf þrQuGma0;onf r[kwfay/ xkdpOfu NrdKUonf {&m0wD

jrpf0uRef;ay:xdyfavmufwGif {&m0wDjrpfcGJESpfck &Hxm;aom uRef;ay:

wGif &SdcJh[efwl\/ NrdKU\ta&SUajrmufzuf tif;BuD;udk ,aeYwkdif yifv,f

[kac:aejcif;rSm pdwf0ifpm;bG,f jzpfonf/

NrdKU\tpDt&if

NrdKU\taemufzufwGif jrifAm[kawmif&Sdonf/ ,if;\aemuf

zufwGifrS {&m0wDjrpf&Sdonf/ AdóEkd;ESifh[efvif;wkdYuJhodkYyif jrpfESifhvuf

vSrf;a0;&mwGif awmifjcm;í wnfaeonf/ NrdKU\yHkoP²mefrSm puf0kdif;

ruswus jzpfonf/ tus,ft0ef;rSm pwk&ef; 5-rkdifausmf&Sdonf/ NrdKU

\rsufESmjyifonf taemufawmifrS ta&SUajrmufzufodkY qifajcavQm

wjznf;jznf; edrfhqif;oGm;onf/

NrdKUajrmufydkif;rSm v,f,mpkdufysKd;a&;twGuf oD;oefYxm;onf/

awmifbufydkif;wGif eef;awmf&m? vlae&yfuGufESifhomoemhtaqmuf

ttkHrsm;&Sdonf/ NrdKUwGif; tzufzufwGif a&wGif;a&Ekwfajrmif;rsm;?

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

78

aomufa&okH;a&uefrsm;? usKH;rsm;&Sdonf/ þtpDt&ifrsm;rSm AdóEkd;

tpDt&ifrsm;uJhodkYyif jzpfonf/

NrdKUawmfrSm AdóEkd;xuf us,f0ef;aom cHwyfBuD;jzpfonf/ þ

NrdKUBuD;rS þacwfjrefrmEkdifiH ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;\tcsuftcsm

jzpfonf/ ya'o&mZfacwfppfrIa&;&mESifhudkufnDatmif pD&iftyfaom

ya'o&mZfwkdY\tpDtpOfjzpfonf/

EkdifiHtus,ft0ef;

NrdKU\awmifbufESifhajrmufzsm;wGif cHNrdKUi,frsm;&Sdao;onf/ NrdKU

umuG,frItpDtpOfrsm;jzpfonf/ ,if;wkdYtjyif NrdKUBuD;\tcsKdUae&mwGif

NrdKU&kd; 2-xyfxm;onfvnf; &Sdonf/ 3-xyfxm;onfvnf; &Sdonf/ xk

x,fBuD;rm;í jrifhvSaom tumtuG,f ukef;wef;BuD;rsm;jzpf\/ om

reftm;jzifh Munhfaomf ,cktcgwGif awmif&kd;wef;rsm;ESifhwlaeonf/

þrQBuD;us,fcrf;em;aom aejynfawmfrS tkyfpkd;aom ysLwkdY\

'kwd,EkdifiHonf w&kwfrSwfwrf;rsm;tqkdt& vGefpGmus,f0ef;onf/ jrpf

BuD;em;avmufrS oHvGifjrpf jrefrmEkdifiHudk jzwf0ifonfhae&mavmuft

xd qufay;xm;aomae&mrSm 'kwd,ysLEkdifiH\ta&SUajrmufe,fedrdwf

jzpfaMumif; w&kwfrSwfwrf;rsm;u qkdonf/

þe,fedrdwfrSm eefapm(eefausmuf

Ä

)EkdifiHESifhtpyfjzpfonf/ 'k

wd,ysLEkdifiH\MoZmvTrf;rkd;rIonf taemufzuftdE´d,jynfta&SUydkif;?

ta&SUbufuarÇm'D;,m;EkdifiHawmifbufyifv,ftxd a&mufaMumif;

w&kwfrSwfwrf;rsm;u qkdonf/

Ä

]eefausmuf}[lonfrSm &Srf;toHxGufjzpfonf/ ]eef}rSm w&kwfpum;jzpfí ]awmif

buf}[k t"dyÜg,f&onf/ ]ausmuf}rSm &Srf;pum;jzpfonf/ ]tBuD;tuJ? t&Sifocif}

[kt"dyÜg,f&onf/ odkYaomf ]ausmuf}[laomtoHxGufudka&;aom &Srf;a0g[m&ESifh

a&S;jrefrma0g[m&wkdYrSm ]p0f}jzpfonf/ þ]p0f}udk &Srf;wkdYu tokH;rrsm;rD a&S;jrefrm

wkdYu ydkí okH;pGJcJhonf/ (p0f?apm)rSm jrefrma0g[m&]pdk0f(pkd;)}ESifhxyfwljzpfonf/ rl

&if;usí ydkrkdrSefuefonf[k ,kHMunfojzifh ]eefausmuf}udk ]eefapm}[kjyifqifa&;om;

ygonf/

AdkvfrSL;b&Sif

79

vufatmufcHEkdifiHaygif; 18? cHNrdKUaygif; 9? wkdif;&if;om;vlrsKd;

pkaygif; 298-yg0ifonf[kqkdonf/ þtqkdwkdYrSm us,f0ef;vSonf/

w&kwftaxmuftxm;udk axmufcHonfhtjcm;taxmuftxm;rsm;udk

vnf; rawGU&ao;ay/

a,bk,stm;jzifhqkdaomf ysLEkdifiHonf ajrmufzufeefapmEkdifiH

ESifhtpyf? awmifbuf yifv,ftxd us,fjyefYí ta&SUtaemufe,fed

rdwfwkdYrSm obm0e,fedrdwfrsm;jzpfaom taemuf&kd;rESifhoHvGifjrpfwdkY

xdom a&mufrnf[k cefYrSef;Ekdifayonf/

ya'o&mZfrsm;

jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGif oa&acwå&mü tkyfpkd;cJhaomrif;BuD;

rsm;taMumif;udk qkd&mü plVmorÇ0? r[morÇ0? 'Gwåaygifrif;BuD;wdkYESifh

pí okynmem*&qdEérif;ESifhqkH;xm;onf/ a&S;a[mif;okawoe t

axmuftxm;rsm;jzpfaom rif;wkdY\ausmuft&kd;tkd;pmrsm;t& oa&

acwå&mwGif at'D 673 rS 710

_

txd tkyfpkd;cJhaomrif;wkdYrSm...

ol&d,0du&r...eef;ouf 15-ESpf

[&d0du&r.....eef;ouf 7-ESpf

oD[0du&r....eef;ouf 23-ESpfwkdY jzpfaMumif;od&onf/

þ0du&rrif;qufESifhtNydKif tkyfpkd;cJhonf[k,lq&aom 0g&f

refrif;qufvnf; &Sdao;onf/ EkdifiH 2-ckuGJaecJh[efwl\/ uGJaeaom

tjcm;EkdifiHrSm rnfonfhysLEkdifiHjzpfonfudk rod&ay/ 0g&frefrif;qufyif

Z,pE&0g&frefrif;om;onf [&d0du&rrif;om;\tudkjzpfaMumif; oD&d

y&bk0g&frefrif;ESifhrdzk&m; oD&dy&bka'0DwkdYvnf; &SdcJhaMumif; od&onf/

_

t&kd;tkd;pmwGif ysLckESpfouú&mZfudk ay;xm;onf/ w&kwfrSwfwrf;rS a&S;a[mif;

ypönf;ESifhpmwkdYudk axmufí ysLouú&mZfrSm 638 rSpaom aumZmouú&mZfyifjzpf

wef&m\[k ynm&Sifrsm;u ,lqMuonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

80

[efw&kwf&mZ0ifa[mif;wGif ysLrif;\trnfrSm r[m&mZm?

eef;&if;0ef\trnfrSm r[maoemjzpfaMumif; omrefrQom az:jyxm;

onf/

'kwd,ysLEkdifiH\ya'o&mZfpepfrSm yxrEkdifiH\ya'o&mZfpepf

xuf rsm;pGmBuD;xGm;us,fjyefYaeNyDjzpfonf/ þumvwGif ysLya'o&mZf

pepfonf txGwftxdyfodkY a&mufcJhonf[k qkdEkdifayonf/

'kwd,ysLEkdifiH pD;yGm;a&;

pD;yGm;a&;tajccHrSm v,f,mpdkufysKd;rIyif jzpfonf/ AdóEkd;acwf

rSmxuf ydkrkdus,fjyefYonf/ ysLEkdifiHwGif pyg;? ESHpm;ajymif;? ajymif;ESifhyJ

rsKd;pkHjzpfxGef;onf/ *sKHESifh*kHavQmfyifrsm; rjzpfxGef;/ MuHyifrsm;rSm ajco

vkH;&kd;avmufBuD;atmif jzpfxGef;onf[k w&kwfacwfNydKifrSwfwrf;u qkd

onf/

v,fpyg;pkdufysKd;rIonf wkd;wufjzpfxGef;cJhonf/ us,fvnf;

us,fjyefYcJhonf/ wl;ajrmif;ESifha&oG,fpkdufysKd;rIudkvnf; odcJhMuNyD;jzpf

onf/ EkdifiHjcm;qufqHrI rsm;jym;vmonfESifhtrQ oD;ESHyif topftqef;

rsm; a&muf&SdpdkufysKd;cJhMuNyD[k ,lq&onf/

vufrIynm

awmifolv,form;vkyfief;tjyif vufrIynmvkyfief;rsm;vnf;

&Sdonf/ vlokH;ypönf;rsm;? omoeduypönf;rsm; jyKvkyfrIwGif rsm;pGmus,f

jyefYvmcJhonf/

tEkynmvuf&mvnf; tHhMobG,faumif;avmufatmif ajymif

ajrmufcJhonf/ yef;bJ? yef;xdrf? yef;yk? yef;&H? yef;warmh? yef;wsOf;? Adok

um? ajrtkd;vkyfief;? pOfhvkyfief;? (w&kwfrSwfwrf;t&)rSpí toufarG;

0rf;ausmif; ynm&yfrsm;xGef;um;cJhonf/ a&T? aiG? ausmufrsuf&wem

AdkvfrSL;b&Sif

81

xkwfvkyfonfhvkyfief;? ,if;wkdYudk vlokH;ypönf;tjzpfodkY a&mufatmifjyK

vkyfonfhvkyfief;rsm;vnf; &SdcJhonf/

ukefoG,frI

a&TaiG? ausmufoHywåjrm; <u,f0vSaomEkdifiHjzpfonf/ vkyfom;

jynfolwkdY\xkwfvkyfrI pGrf;tm;aumif;jcif;? EkdifiHjcm;rsm;ESifhul;oef;

a&mif;0,fxGef;um;jcif;? EkdifiHtwGif; ul;oef;a&mif;0,frI aumif;rGef

jcif;wkdYaMumifh þodkY<u,f0csrf;omjcif;jzpfonf/ EkdifiHwGif;wGif ysLwkdY

onf tjcm;wkdif;om;wkdYtm; {&m0wDjrpf0Srf;xGuf ajrtkd;? txnft

0wf(csnfxnf[k,lq&\/)pOfhtkd;? pOfhcGufrsm;udk a&mif;MuaMumif;? ysL

wkdYonf a&T'*Fg;? aiG'*Fg;rsm;jzifh ta&mif;t0,fjyKMuaMumif; w&kwf

&mZ0ifusrf;rsm;wGif qkdonf/

ysL'*Fg;rsm;

ysLaiG'*Fg;trsKd;rsKd;udk jrefrmEkdifiHtESHYtjym;wGif awGU&NyD;jzpf

onf/ tcsKdUa'owGif &mESifhcsDí awGUcJhMu&onf/ t&G,ftpm; 3-rsKd;

&Sdonf/ odkYjzpfí w&kwf&mZ0ifusrf;wkdYu qkdxm;onfhtwkdif; aiG'*Fg;

udk oGef;vkyfí tojymtjzpf tokH;jyKonfrSm ,kHrSm;bG,f&mr&Sday/ odkY

aomf a&T'*Fg;udkum; rawGUbl;ao;yg/ a&Tcsxm;aom aiG'*Fg;rsKd;udkom

awGUbl;onf/

EkdifiHjcm;ukefoG,frI

ysLaiG'*Fg;rsm;udk ,ck ,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;wGif xGef;um;cJh

aom 'Gg&0wDrGefEkdifiHwGifvnf; awGUcJh&onf/ 'kwd,ysLEkdifiHacwfu ysL

wkdY\ukefoG,fa&;onf tdEd,awmifydkif; 'Gg&0wDEkdifiH? rav;uRef;qG,f

ESifhta&SUtdEd,uRef;pkrsm;txd tjyeftvSefa&mufcJhonf/ us,fjyefYcJh

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

82

onf[kqkdbG,f&m &Sdayonf/ ajrmufzuf&Sd eefapmEkdifiHESifhum; txl;

qkdbG,f&m r&Sday/

ya'o&mZfpD;yGm;a&;

þuJhodkY ukefoG,frIxGef;um;jcif;? tzkd;wef&wemrsm;aygjcif;?

vlaerItqifhtwef;jrifhjcif;(vlrIa&;ykdif;udk&Iyg)wkdY&SdcJhí 'kwd,ysLEkdifiH

udk <u,f0csrf;omaomEkdifiHjzpfonf[k qkd&ef&Sdonf/ ,if;odkY <u,f0

onfrSmrSefaomfvnf; 'kwd,ysLEkdifiH\pD;yGm;a&;wGif <u,f0csrf;omí

tqifhtwef;jrifhpGm aeEkdifMuolwkdYrSm ya'o&mZfrsm;? ya'o&mZfwkdY\

todkif;t0kdif;rsm;jzpfaom tkyfpdk;olvlwef;pm;ESifhukefonfBuD;rsm;om

jzpfcJhonf/

vlrsm;pkjzpfí tajccHukefMurf;ypönf;? vlokH;ypönf;xkwfvkyfay;

&aom vkyfom;jynfol ttkyftcsKyfcHvlwef;pm;wkdYrSmum; þukefxkwf

vkyfay;rI\tusKd;tjrwfudk tenf;tusOf;rQom cHpm;Mu&aom ya'

o&mZfpD;yGm;a&;om jzpfaMumif; owdcsyf&ef vkdtyfayonf/

vlrIa&;tajctae

qkdcJhNyD;onfwkdYudk axmuf&Ivsuf ysLwkdY\pD;yGm;a&;tajctaerS

ysLacwfvlrIa&;tajctaeudk omreftm;jzifh cefYrSef;od&SdEkdifygonf/ tkyf

pkd;jc,fvS,fol vlwef;pm;ESifhttkyftpkd; tjc,ftvS,fcH vlwef;pm;[k

vlwef;pm;ESpf&yf&Sd&m jc,fvS,folvlwef;pm;wGif {u&mZfya'o&mZf

rsm;? ukefonfBuD;rsm;ESifhajrydkif&SifBuD;rsm; yg0ifí tjc,fvS,fcHvlwef;

pm;rsm;wGif uRefrsm;? awmifolv,form;rsm;? tvkyform;rsm;ESifhtEk

ynmonfrsm; yg0ifonf/

pD;yGm;a&;onf ajr&Sifya'o&mZfpD;yGm;a&;jzpfonfhenf;wl vl

rIa&;ESifhvlaerItzGJUtpnf;? vlrIqufqHa&;wkdYonfvnf; ajr&Sifya'

o&mZfpepfay:wGif tajcwnfaeonfomjzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

83

aetdrfrsm;

ya'o&mZfwkdY\eef;awmfESifhtaqmifrsm;rSm crf;em;qef;us,f

vSaMumif; acwfNydKifw&kwftaxmuftxm;wkdYu qkd\/ Murf;rsm;ay:

wGif yef;aumfaZmBuD;rsm;ukd cef;vkH;jynfh cif;xm;í eH&Hay:wGif [oFm

jy'g;ponfhta&mifawmufajymifonfh aq;rsm;jzifh jc,frIef;xm;onfh

jyif a&T? aiGwkdYjzifh rGrf;rHwefqmqifxm;\/ Ak'¨bmomzkef;awmfBuD;

ausmif;rsm;udkvnf; þenf;ESifESif rGrf;rHxm;onf/ omrefNrdKUwGif;om;

wkdY\aetdrfrsm;udk opf0g;wkdYjzifh aqmufvkyfcJhí cJ odkYr[kwf oHjzLjym;

rsm;jzifh rkd;xm;onf/ NrdKUwGif;ü omrefvlwkdY\aetdrfrsm; axmifESifhcsD&Sd

í zkef;awmfBuD;ausmif;rsm;rSm &mESifhcsDí&SdaMumif; az:jyxm;onf/

vlrItpOftvm

ysLtrsm;pkrSm Ak'¨0g'Drsm; jzpfonhftm;avsmfpGm uav;oli,f

rsm;onf usm;rçra&G; touf 4-ESpft&G,fodkYa&mufygu OD;jynf;&dwf

í zkef;awmfBuD;ausmif;odkY 0if&onf/ ausmif;wGif &[ef;awmfwkdY\oGef

oifqkH;rrIudk cH,lí pmayoifMum;&\/ toufESpfq,ft&G,fodkYa&muf

aomtcg omoem\tqkH;trwGif oabmaygufolwkYdonf &[ef;

abmifwGifqufaeMuí w&m;oabmraygufEkdifolwkdYonf vl0wfvJ

Muonf[k w&kwftaxmuftxm;rsm;rS od&onf/ &SifjyKjcif;? yOöif;cH

jcif; tpOftvmudk qkdvkd[efwlonf/

þw&kwftaxmuftxm;rsm;udk udk;pm;axmufxm;í ysLacwf

u trsKd;om;rsm;omru trsKd;orD;wkdYyifvQif omoemhabmifodkY0ifcJh

MuonfhtpOftvm&SdcJhonf[k qkd&ayonf/ yk*Hacwfüyif bdu©KeDr(t

rsKd;orD;&[ef;)&SdcJhonfudk axmufí þtqkdudk ,kwådwefonf[k vuf

cHEkdifbG,f&m &Sdonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

84

0wfpmqif,ifrI

ysLacwfwGif ydk;xnfudk odMuNyD;jzpfonf/ ydk;xnf&ufvkyf&mwGif

ygPmwdygwuH usL;vGefrI ruif;aom ydk;wkH;vkH;udk owfjzwfrIygaeo

jzifh Ak'¨0g'Drsm;jzpfMuaom ysLwkdYonf ydk;xnf0wfqifjcif;udk a&SmifMuOf

Muonf/ tdEd,ESifhtquftoG,f&SdaeNyDjzpfí 0g\tokH;ukdvnf; odae

MuNyD[k ,lq&onf/ odkYaomf tckdiftrmum; rqkdEkdifay/ vufyHrdIYrS&

aom csnfjzifh jyKvkyfxm;aomtxnfrsm;udk 0wfaMumif;um; od&\/

trsKd;om;wkdYonf ykqkd;jzLudk cg;ykHpcsí 0wfaMumif;? a&Tyef;yGifh

wkdYjzifh tvSqifxm;aom OD;xkyf? ykvJoG,frsm;udk wGJ&&GJqGJxm;aom

oHyk&mcGHOD;xkyfrsKd;udk aqmif;aMumif;? trsKd;orD;wdkYonf xrDjymudk 0wf

í yk0gyg;rsm;ESifhudk,fudk okdif;jcKHum tprsm;csxm;MuaMumif;/ tdrf

axmifusNyD;trsKd;orD;wkdYonf qHxkH;udk cyfjrifhjrifhxkH;aMumif;? vrf;

avQmufxGufvQif ,yfawmifudkudkifaMumif;? txufwef;vTm trsKd;o

rD;wOD; vrf;avQmufvQif aemufrS ta>ct&H ig;OD; ajcmufOD; ygwwf

aMumif; w&kwftaxmuftxm;wkdYwGif awGU&\/

,Ofaus;rI"avhrsm;

ysLtcsif;csif;awGUvQif vufarmif;udkqkyfudkifNyD; EIwfqufMu

onf/ *g&0jyKaomtcg vufESpfzuf,Sufí OD;nTwfMuonf/ oefY&Sif;

pifMu,frI? oyf&yfrI? wifhwifhw,fw,f&SdrIwkdYudk ESpfoufolrsm;jzpfonf/

ysLwkdYonf pum;enf;Mu\/ at;at;aq;aq; aewwfonf/ oabm

jzL tlpif;olrsm; jzpfonf/ pnf;urf;ao0yfol? w&m;Oya'udk &kdao

vkdufemMuolrsm; jzpfonf/ w&kwfacwfNydKiftaxmuftxm;wGifvm

aom þt&nftaoG;rsm;t& qkdvQif ysLwkdYonf vlrIa&;wGif pHxm;

xkdufolrsm;jzpfonfudk awGU&ayonf/

ysLwkdYonf acwfESifhavsmfnDpGm t,lonf;olrsm; jzpfonf/ ol

wkdYonf aA'ifudk tvGef,kHMunfMuonf/ ysLNrdKUawmftwGif;ü a&SUjzpf

AdkvfrSL;b&Sif

85

zwfq&m? aA'ifq&mtajrmuftjrm;&SdaMumif; w&kwftaxmuftxm;

wkdYu qkd\/

bk&if{u&mZfonfyifvQif wdwfedrdwfaumufNyD; wkdif;a&;jynf

&mudk aqmif&Gufonf/ eef;awmfwGif;ü a&Tacgif;avmif;wvkH;? aiGacgif;

avmif;wvkH; qGJxm;onfqkd\/ NrdKUawmfudk wkdufckdufrnfh&efol ay:

aygufvmaomtcgwGif bk&if{u&mZfonf ,if;acgif;avmif;rsm;udk wD;

í &efoltm; wGef;vSefEdkifrnf rwGef;vSefEkdifrnfudk wdwfedrdwf,lonf/

w&m;Oya'

ysLwkdY\w&m;Oya'wdkYrSm vG,fulí&Sif;vif;onf/ ysLwkdYonf

&kyfykdif;xuf pdwfydkif;wGif wkd;wufzGHUNzdK;rI&Sdaeolrsm;[k qkdbG,f&m&Sd\/

olwkdYonf Ak'¨jrwfpGmbk&m;\tqkH;trrsm;udk w&m;Oya'tjzpfvkduf

emolrsm;jzpfonf/ jypfrIusL;vGefoludk vufxdyfcwfjcif;? xl;cwfjcif;?

wkyfaESmifjcif;jyK&rnf[k olwkdY\w&m;Oya'wGif ryg&Sday/ &kyfukd tjypf

ay;jcif;xuf pdwfudk tjypfay;onfhpepf jzpf[efwl\/ jypfrIudk wBudrf

wcg usL;vGefolrsm;tm; ajymqkdqkH;ríom vTwfvkdufonf/ 'kwd,t

BudrfusL;vGefvQifrIum; ausmjyifudk ig;csuftxd &kdufESuf\/ ig;csuf

xuf rydkap&[k qkdonf/

olwkdYonf olYtoufowfjcif;udk vGefpGm rkef;wD;&GH&SmMuonf/

NrdKUawmftwGif; olYtoufowfjcif; vkH;0r&Sdap&[kqkdonf/ odkYaomf vl

\toufudk owfolwOD;tm; ysLwkdY\w&m;Oya't& aopm;aoap

onf/

w&m;pD&ifrI

udk,fusifhw&m; vGefpGmaumif;vSaom ysLwkdY\w&m;pD&ifykHrSm

vnf; pdwf0ifpm;bG,f&m aumif;\/ &kyfykdif;xuf pdwfydkif;wGif oefae

olrsm; jzpfonhftm;avsmfpGm w&m;wabmif jzpfvmvQif trSefw&m;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

86

udk jyefvnfokH;oyfapjcif;jzifh trIudk NyD;jywfaponf/ w&kwftaxmuf

txm;rsm;t& ysLwkdY\w&m;pD&ifykHrSm þodkYjzpf\/

ysLESpfOD; w&m;wabmifjzpfvQif rif;{u&mZfxH wkdifMum;&onf/

rif;{u&mZfonf Mum;emNyD; w&m;vkdw&m;cHESpfOD;pvkH;tm; eef;awmf

a&SU&Sd &kyfyGm;awmfBuD;a&SUarSmufodkY oGm;ap\/ &kyfyGm;awmfBuD;\a&SU

arSmufonf ysLwkdY\w&m;&kH;jzpf\/ &kyfyGm;awmfa&SU a&mufaomf ESpfOD;

om; tarT;wkdifrsm;udk rD;n§dí bk&m;udk tm&kHjyK&onf/

xkdaemuf rdrdwkdY tjiif;yGm;&onfhjyóemudkvnf; jyefvnfpOf;

pm;&onf/ þjyóemwGif rdrdwkdYygaeonfhtykdif;wGif rdrdwkdY rSef rrSef

udkvnf; okH;oyf&onf/ rdrdwkdY\tjypfrsm;udk jyefvnfpOf;pm;rdMuaom

tcg ESpfOD;ESpfzuf ajyat;Ekdifonfhenf;vrf;udk awGUMuonf/ þodkYjzifh

NyD;ajyrIudk &oGm;Muawmhonf/ bk&m;a&SUarSmufawmfwGif ysLwkdY pdwft

wGif;üyif rvdrf0HhMuay/

EdkifiHawmftwGif; uyfqkd;rsm; usa&mufvmaomtcgwGifvnf;

bk&if{u&mZfudk,fwkdif tqkdyg &kyfyGm;awmfa&SUodkYoGm;í tarT;wkdifrsm;

rD;n§dNyD;vQif bk&m;udk tm&kHkjyKonf/ uyfqkd;usa&muf&onfrSm rif;{u

&mZf\cRwf,Gif;csufrsm;aMumifh jzpfonf[k ,kHMunfojzifh bk&if{u&mZf

onf &kyfyGm;awmf\a&SUarSmufwGif rdrd\jypfrIrsm;? 'kp&kdufrIrsm;? rw&m;

rIrsm;? cRwf,Gif;csufrsm;udk jyefvnfa0zefokH;oyfonf/

xdkaemuf rdrd\rSm;,Gif;rIrsm;udk trSefwu,f aemifw&í jrwf

pGmbk&m;\a&SUarSmufwGif 0efcsawmif;yefjcif;? 0efcHjcif;jyK&onf/ þodkY

jyKvkyfvQif uyfqkd;rsm;udk ausmfvGefEkdifonf[k ysLwkdY,kHMunfMuonf/

þonfrSm ya'o&mZftkyfcsKyfa&;pepfudk csKyfudkifay;onfh ysLwkdY\t

pOftvmw&yfjzpfonf[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/

udk;uG,f,kHMunfrI

ysLwkdYonf bmomw&m;udk vGefpGmudkif;&Idif;Muolrsm;jzpf\/ &kd;

&m,kHMunfrItjyif jA[®P0g'? r[m,meAk'¨0g'ESifhax&0g'? Ak'¨0g'wkdY

AdkvfrSL;b&Sif

87

udk ouf0if,kHMunfMuolrsm; jzpfMuonf/

&kd;&m,kHMunfrI? wrvGefb0udk ,kHMunfjcif;? aooludk rD;oN*ØK[f

ít&dk;jymrsm;udk tkd;rsm;wGifxnhfum w&kdwao odrf;qnf;xm;jcif;?

r[maovm(ausmufwkH;BuD;)udk tav;tjrwfxm;íudk;uG,fjcif;? oH

\tpGrf;tmedoifonf wrvGefb0wkdifxufjrufjcif; ponfwkdYrSm ysL

wdkY\&kd;&m,kHMunfrItpjzpfí wdwfedrdwfzwfjcif;? a&S;jzpfa[mjcif;ponf

wkdY taMumif;udk vlrIa&;tydkif;wGif qkdcJhNyD; jzpf\/

AdóEkd;udk;uG,frI

tdEd,wGif rlwnfay:aygufcJhí tdEd,om;wkdYrSwqifh&&Sdaom

jA[®P0g'wGif AdóEkd;ewfbk&m;udk ukd;uG,fonfh"avhonf ysLEkdifiH

wGif xif&Sm;cJh\/ AdóEkd;ewfrif;ESifhMuif,mawmfwkdY\ausmufqpfvuf

&m &kyf0ufaz:ykHrsm;udk awGU&onf/

r[m,me*kdPf;

r[m,me*kdPf;qkdif&m bk&m;tavmif;awmfrsm;jzpfaom tm

avmuDawoGm? rOÆLoD&d? t&drdawå,sbk&m;avmif;ESifhwm&ma'0Dac:

trsKd;orD;bk&m;avmif;wkdYudk udk;uG,fMuaMumif; awGU&Sd&aom &kyfyGm;

awmftaxmuftxm;rsm;t& od&ayonf/

ax&0g'*kdPf;

jA[®P0g'ESifhr[m,me*kdPf;Ak'¨0g'wkdYonf oa&acwå&modkY

tvGefapmpGm a&mufcJh[efwl\/ odkYaomf ax&0g'*dkPf;qkdif&m Ak'¨0g'

onf oa&acwå&mwavQmuf xGef;um;cJhaom 0g'jzpfonf/ þ*dkPf;

qkdif&m omoemhtaqmufttkHrsm;? omoeduypönf;rsm;ESifhpmayrsm;

udk oa&acwå&mwGif tajrmuftjrm;awGUcJh&ayonf/ ysLtrsm;pkrSm

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

88

ax&0g'*kdPf;0ifrsm; jzpfonf[k qkdEkdif\/ oa&acwå&mwGif awGU&

aom a&TayvTmwkdYwGif ysLtu©&mESifha&;om;onfh yd#uwfawmfaumuf

EkwfcsufwkdYrSm eufeJodrfarGUvSaom w&m;udk,frsm; jzpfonf/

,if;wkdYudk axmufí ysLax&0g'onf okwåefyd#uwfxuf t

bd"r®myd#uwfudk ydkítav;ay;onf[k qkdbG,f&m&Sd\/ yk*HAk'omoem

ax&0g'*kdPf;onf okwåefyd#uwfvm vG,fulaom Zmwfawmfrsm;ESifh

tpjyKonf[k qkdEkdif\/ oa&acwå&mwGifrl eufeJaom oabmw&m;

jzpfonfh ]a, "r®m a[wkyÜb0g}tpcsDaom *gxmjzifh jyKonf[kqkd&

ayrnf/

ysLtEG,f bmompum;ESifhpmay

vlrsKd;EG,ftm;jzifh ysLwkdYonf rGef*kdvGKdufrsm;jzpfMu\/ ,aeYjynf

axmifpkom;wkYd\vlrsKd;EG,fyif jzpfonf/

bmompum;tm;jzifh ysLbmomonf wdAufjrefrmEG,f0ifjzpf

onf/ ,aeYjynfaxmifpktwGif; ajymqkdaeMuaom jrefrm? u&if? csif;?

ucsifponfhpum;wkdYrSm tEG,fwljzpfonf/ jrefrmbmompum;rsm;ESifh

tvSrf;ruGmvSay/ ,cktcgwGif ysLpum; ajymolwkdYr&Sdawmhaomfvnf;

yk*H&mZukrm&f\av;rsufESmbmom ausmufpmvm ysLrsufESmudk jrefrm

rsufESmESifhwkdufqkdifí qkdjcif;jzpfayonf/

ysLausmufpm? a&Taypm? aiGMuKwfpm? tkyfcsyfpmrSpí ysLpmt

awmfrsm;rsm;udk awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ysLtu©&mwkdYonf at'D ig;&mESpf

rsm;t&ifu tdEd,EkdifiHawmifydkif;wGif okH;cJhaom tu©&mwkdYrS qif;ouf

onfhtu©&mrsm;jzpfonf[k omreftm;jzifh qkdEkdif\/ odkY&mwGif oa&

acwå&mwGifawGU&aom ysLtu©&mwkdYrSm ae&mvkdufí ykHoP²mefrsm;uGJ

jym;aeonfudk awGU&onf/

þonfudkaxmufí oa&acwå&modkY a&mufaomysLtu©&m

wkdY\ rl&if;a'orSm wae&mwnf;r[kwf a&mufonfhumvrSmvnf;

umvwckwnf; r[kwf[k qkdEkdifonf/ ysLtu©&mtrsKd;tpm;rsm; ae&m

AdkvfrSL;b&Sif

89

a'oESifhtcsdefumvuGJjym;aerIudkaxmufí 'kwd,ysLEkdifiHonf tvGef

MumjrifhpGm wnfwefYcJhaMumif; odEkdifayonf/

Adokumynm

jrefrmEkdifiHAdokumESifhtEkynmorkdif;wGif topftqef;wDxGif

rIudk &SmazGvQif tapmqkH;ESifhtxl;jcm;qkH;aom wDxGifrIudk oa&acwå

&mysLwkdY\umvwGif awGU&ayrnf/

vkHjcKHa&;twGuf xkx,fBuD;rm;ckdifcefYpGm vlwkdYwnfaqmufcJh

aom a&S;NrdKUa[mif;BuD;rsm;udk AdóEkd;ESifh[efvif;wkdYwGif awGU&NyDjzpf

onf/ oa&acwå&mysLwkdY wnfaqmufcJhaom NrdKU&kd;NrdKUwmrSm xl;jcm;

onf/ pwk*HykHr[kwfbJ t0ef;t0dkif;ykH jzpfonf/ NrdKU&kd;BuD;rsm;onf xk

x,fBuD;rm;vS\/ NydKysufí awmzkH;usefaeaom NrdK&kd;ydkif;wkdYonfyif ,ck

tcgwGif awmifukef;wef;[k xif&avmufatmif jrifhí xkx,fBuD;ae

ayonf/

&efolvmrnf[k ,lq&mbufjzpfaom NrdKU\taemufajrmuf

ESifhta&SUawmifbufwkdYwGif NrdKU&kd;ESpfxyfrS okH;xyftxd&Sd\/ rlvu euf

&Idif;aomusKH;jzifh &Hxm;onf/

NrdKUawmifbufteD;wGifvnf;aumif;? (AdóEkd;NrdKU)cyfvSrf;vSrf;

wGifvnf;aumif;(ysLwkdufrsm;)? cHNrdKUi,frsm;[k ,lq&aom tkwfNrdKU&kd;

ESifht&Htwm;ae&mrsm; &Sdonf/

taqmufttkHrsm;

vlrIqkdif&m taqmufttkHrsm; rusefr&Sdawmhjzpf\/ eef;awmf

rSm atmufcHckHavmufom usefawmhonf/ vGefrif;pGm ysufpD;jcif;r&dSao;

bJ rlvykHudkzrf;í &Ekdifao;aomtaqmufttkHwkYdrSm omoemqkdif&m

xlyg? apwD? *lbk&m; ponfwkdYjzpf\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

90

xlyg

xif&Sm;aom oa&acwå&mysL xlygwkYdrSm abmabmBuD;? bk&m;

BuD;ESifhbk&m;rmwkdYjzpfonf/ xlygwkdY\ykHrSm ,aeY tawGUtjrifrsm;aom

acgif;avmif;ykH vkH;ywfygonfhapwDykHrsm;ESifhrwl/ tkyfaqmif;ykH odkYr[kwf

wkdifvkH;BuD;(qvif'g)toGifaqmifaom ykHrsKd;jzpfonf/

edrfhvnf; edrfh? usOf;vnf; usOf;aom ypö,HwkdYtay:wGif tcsKd;

tm;jzifh tqrwefjrifhaom xlygvkH;udk t"dutom;ay;um rm;rm;

rwfrwf xifxif&Sm;&Sm; &Sdatmif aqmufvkyfxm;ykHjzpf\/

,if;xlygwkdYrSm tjriftm;jzifh twGif;ydwf tkwftjynfhpDxm;ykH

ay:aomfvnf; twGif;ü |myemwkduftwGuf ae&mvGwfxm;í wnf

aqmufxm;aom ]twGif;acgif;yg}xlygrsm;jzpfonf/ abmabmBuD;ESifh

bk&m;BuD;wkdYwGif þtwkdif; txift&Sm; awGU&onf/

apwD

xlygykH r[kwfbJ acgif;avmif;ykH vkH;ywf&Sdaom apwDykHudkvnf;

oa&acwå&mwGif awGU&\/ ,if;apwDrSm ]aomifjynfhukef;}wGif wl;az:

awGU&aom ay:awmfrlapwDjzpfonf/ rl&if;twkdif; awGU&aom apwD

wkdYwGif þapwDawmfrSm jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqkH;jzpf\/

xlygESifhapwDwkdYonf jrwfpGmbk&m; y&dedAÁmefpH0ifawmfrljcif;udk

txdrf;trSwfjyKaom taqmufttkHjzpf\/

*lbk&m;

tapmqkH;[k qkd&rnfh*lbk&m;taqmufttkHudk oa&acwå&m

wGif awGU&onf/ twGif;wGif Ak'¨&Sifawmf\&kyfyGm;awmfudef;atmif;í

vlrsm;0ifa&mufylaZmfEkdifatmif *E¨uk#Dtcef;zGJUum tkwfjzifh wnf

aqmufxm;aom taqmufttkHjzpfonf/ (jrwfpGmbk&m; oufawmf

AdkvfrSL;b&Sif

91

xif&Sm;&Sdí oDwif;okH;aeawmfrlonfudk txdrf;trSwfjyK&ef)tcsKdUrSm 0if

aygufESifh*E¨uk#Domygaom *li,frsm;jzpf\/

tcsKdUwGif 0ifayguftm&kHcH*Euk#Dygonf/ wqlwGifrl av;rsuf

ESmü 0ifaygufav;aygufygí twGif;av;rsufESm A[dkwkdifBuD;wGif eH&H

uyf &kyfyGm;awmfrsm; xnfhxm;onf/ ,if;A[dkwkdifudkywfí ylaZmfEkdif

&ef aMumifvdrfpBuøxnfhay;xm;onf/

ysLwkdYwDxGifcJhaom Adokumenf;

,if;*lwkdY\0ifaygufrsm;udk jyKvkyf&mwGif ab;wzufcsufrS tkyf

csyfrsm;udk twGif;odkYwkd;um wvTmNyD;wvTmpDNyD; ckH;az:jcif;rsKd;rjyKbJ tkwf

udk tjym;vkdufwzufrS wzufaxmifuyfum ckH;az:vmNyD;aemuf ESpf

zufrS uyfvmaom tkwfjym;wkdYqkHrd&m ae&mxdyfwGif Bwd*HykHaz:í usef

aeaom uGufvyfwGif oyftkyfxnfhay;&\/

þodkYjzifhpDxm;aom tkwfwkdYudk ydkíusyfapí ckdifaponf/ þ

odkYoyfjzifh tqkH;owfpD&aom ckH;wkdYudk ]oyfpDckH;}[kac:onf/ txuf

wGif a&SUodkY wvTmNyD; wvTm wkd;um pDjcif;jzifh ckH;udk ]wkd;pDckH;}[kac:onf/

oyfpDenf;jzifh tkwfudk wvTm;NyD;wvTm; uyfpDum &Snfvsm;aom vkdPf

udk jzpfapEkdifonf/ þckH;rsKd;tay:wGif xyfwkd;í aqmufvkyfvkdvQif

tav;csdefydojzifh ckH;onf ckdifonfxuf ydkckdifonf/

wkd;pDckH;rSmrl ,if;odkY Mum&SnfrcHEkdif? uGJjym;wwfonf/ oyfpDckH;

enf;t& *E¨uk#Dtrkd;udk a'gifvkduftkwfpDum tkef;av;bufcsí ,l

onf/ ,if;trkd;ay:wGif ypö,Hrsm; odu&(uGef;awmif)apwDtxGwfukd

xyfwifonf/

oyfpDckH;? oyfpDtkef;? av;bufcs? trkd;ckH;zGJUenf;udk ydkrkdus,fjyefY

BuD;us,fpGm tokH;jyKjcif;tm;jzifh tHhcsD;bG,fjzpfaom tmeE´m? oAÁnK?

plVrPd? xD;vkdrif;vkduJhodkYaom BuD;us,fcefYjim;vSonfhyk*Htaqmuft

tkHBuD;rsm; ay:aygufvmcJhjcif;jzpfonf/ ta&SUawmiftm&SwGif þAdok

umenf;udk a&S;OD;pGm wDxGifay;olwkdYrSm oa&acwå&m ysLrsm;jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

92

wDxGifxm;aom þAdokumenf;ESifhaqmufvkyfcJhí ESpfaygif;

1200-ausmf 1300-Mumonfhwkdif wnfaeao;aom ysL*ltaqmuft

tkHwkdYrSm bJwJ*lbk&m;? ta&SUaps;*l? av;rsufESm*lbk&m;wkdY jzpfonf/ þ

*lbk&m;i,fwkdYrSm yk*H*lbk&m;BuD;wkdY\a&SUajy;ykHpHi,frsm;yif jzpfayonf/

vufrItEkynmrsm;

tEkynmvuf&mbufwGifvnf; ysLwkdY\wDxGifrI trsm;yif&Sd\/

oa&acwå&monf tdEd,toGifaqmifí tdEd,,Ofaus;rIudk tajcjyK

aom ya'o&mZfEkdifiHjzpfonf/ tdEd,,Ofaus;rIESifhtpOftvmwkdYonf

NrdKUawmfESifhNrdKUawmfywf0ef;usifa'owkdYavmufwGifom xif&Sm;aomvTrf;

rkd;rIudk jyKEkdif\/ wjcm;a'owkdYwGif xdxda&mufa&muf jyefYESHYcJhjcif; r&Sd

ay/

NrdKUawmfüyifvQif ysLwkdYonf tpyxrüom tdEd,,Ofaus;rI

ESifhvufrItEkynmwkdYudk tdE´d,[ef? tdE´d,ykHpHtwkdif; vufcHtokH;jyK

cJhMuonf/ aemufydkif;wGif rdrdwkYdudk,fydkif[efESifhtoGifodkY ajymif;,l\/

Oyrm &kyfyGm;awmf ykHoGif;jyKvkyfrI? xkvkyfrIwkdYwGif ysLwkdYonf

tdE´d,ykHtwkdif; tif'dktm&d,efrsufESmoGifjyifawmfrsKd; ESmacgif;cRefcRef

rsufESmawmf oG,fykHrsKd;udk xkvkyfcJhMu\/ oGef;vkyfcJhMu\/ xkdaemuf

,if;toGifESifh[efrS rGef*kdvGKdufrsufESmawmfoGifjyifrsm;? ESmacgif;ykHtae

awmfrsufESm0dkif;0dkif;ykHawmfrsKd;odkY ajymif;vJoGef;vkyfxkvkyfvmMuonfudk

awGUEkdif\/

'kwd,ysLEkdifiHwGif wwfuRrf;vdr®mí xl;cRefpGm vuf&majrmuf

vSaom vufrItEkynmonfrsm; ay:xGef;cJh\/ ,if;vuf&mwkdYonf

yk*HtEkynmvuf&mxufyif ydkíomonf/ aumif;onf/ Ekonf/ vuf

&majrmufonf[kyif qkdEkdifayonf/

awGU&Sd&NyD;aom taxmuftxm;rsm;ukd tajcjyKí ysLvufrI

tEkynmonfwkdYudk-

(u) yef;warmh(ausmufopf)tEkynmonfrsm;/

AdkvfrSL;b&Sif

93

(c) yef;bJ? yef;xdrf? yef;wOf;ponfhowåKtEkynmonfrsm;/

(*) yef;&HtEkynmonfrsm;/

(C) ykwD;vkH;? vnfqGJponfwkYdukd jyKvkyfonfhausmufaoG;tEkynm

onfrsm;/

(i) ajrtkd;? ajr&kyfponfwkdYudk jyKvkyfonfhajrrD;zkwf tEkynmonfrsm;

[k ig;rsKd;cGJjcm;Ekdif\/

yk*HwGif awGU&aom yef;csDESifhyef;yktEkynmonfrsKd; oa&acwå

&mwGif &SdcJhaMumif;udk oufaoxlEkdif&ef taxmuftxm;rsm; rawGU&

ao;ay/ ,if;odkY rawGU&ojzifh yef;csD? yef;yktEkynmonfrsm; r&Sd[k

um; rqkdEkdifacs/

yef;warmh

awGU&aom vufrItEkynmypönf;rsm;udk az:jyí ysLwkdY\tEk

ynmtaMumif;udk aqG;aEG;rnfqkdvQif us,fjyefY&Snfvsm;vSawmhrnf/

þae&mwGif tusOf;rQom qkdEkdifayrnf/

yef;warmhvuf&mwkYdwGif &kyf0ufaz: eH&Huyf&kyfyGm;awmfrsm;?

&kyfvkH;rsm;? Ak'KyÜwådESifhpyfvsOf;onfh &kyf0ufaz:ausmufqpfvuf&mrsm;?

zGm;awmfrlcef;? "r®pMuma[mawmfrlcef;ponfrsm;? AdóEkd;ewf *VKefpD;

aeykH&kyf0ufaz:? r[m,me*kdPf;0if bk&m;tavmif;awmfrsm;ykH? xlyg&kyf

0ufaz: |myemwkdufzkH;ausmufjym;BuD;rsm;? Mumyef; MumcufwkdYjzifh wef

qmqifxm;aom ausmufyv’ifrsm;? wHcg;apmifhewf&kyf? ausmufjcaoFh?

ausmuft&kd;tkd;? ausmufpm? ausmufavSum;wkdYrSm ysLwkdYxm;cJh&pfaom

ausmufqpftEkvuf&mrsm; jzpfonf/

owåKtEkynm

oa&acwå&mwGif awGU&aom oHacsmif;? oHaumuf? oHcRef?

oHacsmif;rsm;pGm vQKdxm;aom oHjym;ayguf? "m;oGm;? oHuGif;ponfwkdY

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

94

u ysLwkdYonf yef;bJvkyfief;wGif uRrf;usifaMumif; axmufcHaeonf/

xkdrQruao; ysLwkdYonf oH&nfoGef;twwfudkvnf; aumif;

pGm wwfajrmufaMumif; rMumrDESpfrsm;twGif;u awGU&aom oHbDvl;r

&kyfESifh&Sdckd;aeaomoH&kyfi,fwkdYudk axmufí odEkdif\/

yef;wOf;

aMu;owåKudkvnf; ydkifEkdifpGm tokH;cswwfaMumif;udk ysLwkdYxm;

&pfcJhonfhtcsKd;usí oyÜg,fvSaom aMu;qif;wkawmfi,ftrsKd;rsKd;? aMu;

zvm;? vifAef;? MuKwfESifhvufudkifyg aMu;rkHwkdYrS od&SdEkdif\/ tkwfcGuf

bk&m;jyKvkyf&ef aMu;ykHpHrsm;udkvnf; jyKvkyfcJhMuonf/

yef;xdrf

ysLwkYdonf a&Tyef;xdrf? aiGyef;xdrfwkYdwGifvnf; wzufurf;cwf

olrsm;[k qkdEkdif\/ acgif;yG a&Tqif;wkrsm;? azmif;<ua&TayvTmrsm;? a&T

yef;yGifhi,frsm;? a&TykwD;vkH;? a&Tacgif;avmif;? a&TMuufO? a&TvufpGyf

ponfhvuf0wfwefqmrsm;? aiGqif;wk? aiGxlygi,f? MumcGufyg Mum

yGifhBuD;rsm;? aiGjcif;vkH;i,f? aiGvifAef;? aiGcGuf? av;axmifhMuKwf? aiG

qDrD;cGuf? aiG'*Fg;rsm;onf ysLyef;xdrfwkdY\oyf&yfaumif;rGefvSaomvuf

&mrsm; jzpf\/

txl;ojzifh yGifhawmfrlNyD; bk&m;av;qltm; om0ursm;&Hvsuf

&SdykHudk azmif;<uykHaz:um a&T&nfoGef;íxm;aom MuKwf0kdif;BuD;wGif t

zkH;tv,frS anmifyifaygufxm;ay;ykHrSm vuf&majrmufvSaomyef;xdrf

vufpGrf;yif jzpfonf/

azmif;<upaomenf;jzifh cwfxm;aom Ak'¨&kyfyGm;ykHyg a&Tjym;

aiGjym;rsm;? wHcg;apmifh&kyfaiGjym;rsm;udkvnf; awGU&\/ ysLwkdYonf a&T

&nfpdrf odkYr[kwf a&Tcsonfhynmudkvnf; wwfuRrf;olrsm; jzpfMu\/

jrefrmEkdifiHwGif a&S;tusqkH;[kqkd&rnfh zefqif;wkawmfwqludk

AdkvfrSL;b&Sif

95

oa&acwå&mwGif awGU&\/ ,if;wkdYtjyif zefykwD;vkH;rsm;udkvnf; awGU

cJh&\/ þypönf;wkdYrSm EkdifiHjcm;rSoGif;,laom ypönf; odkYr[kwf ysLwkdYjyK

vkyfonfh ypönf;[ktwdtuscGJjcm;í rqkdEkdifao;ay/

ausmufaoG;tEkynm

MuKwftcsKdUwkdYwGif ausmufoHywåjrm;udk jr§Kyfxm;\/ vlokH;vnf

qGJausmufrsuf&wemrsm;udkvnf; awGU&\/ tokH;jyKcJhaom ausmufrsuf

&wemwkdYrSm qkdcJhNyD;onfhtwkdif; ywåjrm;? eDvm? aMumif? ausmufeD? r[l

&m? a*:rkwf? a*:'ef? ausmufovif;? ausmufpdrf;? Oóz,m;ponf

wkdYjzpf\/ acsmarGUnDnmpGm vkH;aeaom t&G,ftpm;(tcsKdUrSmoQpfoQm;

oD;cefYBuD;onf/)&Sd ykwD;vkH;rsm;? &Spfajr§mifh? ajcmufajr§mufyg ykwD;aphrsm;?

tv,fwkwfí ab;odkYoG,foGm;aom pnfykHykwD;aphrsm;? qif? orif p

onfhwd&pämefykHwkdY ykHay:atmif xkvkyfxm;onfhausmufpdrf;wkH;i,frsm;

yg0ifonf/ þuJhodkY ykHtrsKd;rsKd;ay:atmif aoG;jcif;? qpfjcif;jzifh jyKvkyf

pGrf;&SdonfhvufrIynmonfrsm; jzpfonf/

ajrrD;zkwftEkynm

Ak'¨&kyfykHawmf? r[m,mebk&m;avmif; ykHawmfygí ykHtrsKd;rsKd;?

ykHpHtrsKd;rsKd;&Sdaom tkwfcGufrsm;? Xmyemcef;eH&Hywfvnfudk eH&Hjynfhwef

qmqif&ef jyKvkyfxm;aom obm0usvSonfh &kyf0ufaz:jrif;? jcaohF?

toD;? yef;? wkdif? &aoh&kyf? rif;&kyfrsm;u ajrap;udk tEkynmajrmufpGm

ykHaz:í Mum&SnfcHatmif rD;zkwfonfhvkyfief;ü ysLwdYk\xl;cRefrIukd ouf

aocHaeayonf/

tkwfvkyfief;wGifvnf; awmfMuolrsm;jzpfonf/ NrdKU&kd;twGuf

zkwfvkyfxm;aom tvsm; 18-vufr? teH 9-vufr xk3-vufr&Sdtkwf

BuD;rsm;rSm ESpfaygif; 1200-ausmf? 1300-Mumonfhwkdifatmif aumif;

rGefvsuf &Sdao;onf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

96

ajrtkd; ajrcGufvkyfief;wGifvnf; vuf&majrmufMu\/ ajymif

tkd;rsm;tjyif tkd;tjyifyudk ykHpHtrsKd;rsKd; wefqmqifxm;aomtkd;rsm;udk

jyKvkyfEkdifMuonf/ aool\t&kd;jymxnfh&ef ajrtkd;rsm;udk txl;wvnf

tqef;wus,f jyKvkyfMuonf/ tkd;ykHpHtrsKd;rsKd; &Sdonf/

pOfhvkyfief;

w&kwfacwfNydKifusrf;rsm;u ysLwkdYonf pOfhtkd; pOfhcGufrsm;udk

a&mif;csaMumif;? NrdKU&kd;\jyifyrsufESmtkwfwkdYudk pOfhudkifxm;aMumif;az:

jyMu\/ odkYaomf oa&acwå&macwfu pOfhtaxmuftxm;rsm;udk oa&

acwå&mwGif rawGU&ao;ay/

ysLobifynm

wl&d,m*DwESifhobifynmwGifvnf; ysLwkdY\wkd;wufatmifjrif

rIrSm tHhMobG,fyifjzpfaMumif; w&kwfacwfNydKifusrf;wkdYu qkd\/ 800

ESifh 802-at'DESpfrsm;wGif eefapmrSwqifh ysL,Ofaus;rI cspfMunfa&;

tzGJUwkdYonf xefw&kwfeef;awmfodkY a&mufcJhMuí xkd,Ofaus;rItzGJUt

aMumif;udk tao;pdwfa&;rSwfxm;aom w&kwfrSwfwrf;wkdYrS od&Sd&\/

wl&d,mypönf;

ysLwkdY\wl&d,mwD;0kdif;wGif wl&d,mypönf; 22-rsKd;yg\/ þypönf;

wkdYjzifh toH&SpfrsKd; wD;rIwfEkdifonfqkd\/ þwl&d,mypönf; 22-rsKd;wGif

owåKESifhNyD;aom u&d,m 2-rsKd;? BudK;wyfu&d,m 17-rsKd;? 0g;u&d,m

2-rsKd;? Al;cGHu&d,m 2-rsKd;? om;a&u&d,m 2-rsKd;? qifpG,fu&d,m 1-

rsKd;? OD;csKdu&d,m 2-rsKd;? c&kcGHu&d,m 1-rsKd;ponfwkdY yg0ifonf/

wl&d,mypönf;wkdY\trsKd;trnf? ykHoP²meft&G,ftpm;wkdYudkyg

w&kwfrSwfwrf;u az:jyonf/ acgif;avmif;? vif;uGif;? apmif;jym;? rd

AdkvfrSL;b&Sif

97

ausmif;? ,ckacwf 'kHrif;[kac:aeaom BudK;trsm;wyfxm;aom ysyf

apmif;wrsKd;? ysyfapmif;0dkif;? yavG? wH>rm? ,aeY &Srf;jynfukef;jrifhom;wkdY

okH;aeaom uJef;ac:Al;cg;yavG? a>ra&usufxm;í rsufESm 3-bufyg

aom AkHESifhpnf? oHvufckwfrsm; yg0ifonf/

BudK;wyfu&d,mwkdYwGif BudK;rnfrQ? toHn§dcvkwfrnfrQ? BudK;wyf

wkH;i,f

1

rnfrQponfwkdYudkyif az:jyxm;\/ þu&d,mypönf;rsm;udk

axmufí ysLu&d,m*DwrnfrQ wkd;wufaeNyDudk cefYrSef;Ekdifayonf/

oDcsif;rsm;

xefeef;awmfwGif ysL,Ofaus;rItzGJUonf oDcsif; 12-yk'fqkdcJh\/

oDcsif;tm;vkH;rSm Ak'¨0g'ESifhpyfvsOf;í oDukH;xm;aom oDcsif;rsm;jzpf

onf/ oDcsif;wkdYudkvnf; Ak'\wHqdyfawmf? tifMuif;yef;bGJU? csKd;jzL? psmef

\Nidrf;csrf;rI? Oa'gif;rif; ponfjzifh trnfrsm; ay;xm;onf/

uacsonfwkdY\qef;us,faom 0wfpm;qif,ifrI? tvSjyifrI?

o&kyfaz:í uMuykH? twD;ESifhtu yeH&í nufnufanmanmNidrfhNidrfh

ajimif;ajimif;&SdykH? rurD tcrf;tem;rSL;u tutaMumif;udk &Sif;vif;

wifjyí bmomjyefay;ykH? uNyD;aomtcg tEkynmonfwkdYu OD;nTwf

í tav;jyKykH? xef{u&mZfukd,fwkdif ysLwl&d,m*DwESifhujyajzazsmfrI

wGif pdwf0ifpm;pGm tm;ay;onfudk w&kwftEkynmonfwkdYuyif 0efwkd

vmykHwkdYudk w&kwfrSwfwrf;rsm;wGif tao;pdwfaz:jyxm;\/

vGefpGm wkd;wufatmifjrifí w&kwfeef;awmfwGif yg0ifcJhaom

tqifhtwef;jrifhvSonfh wl&d,m*DwESifhobifynm jzpfonf/

ysLEkdifiHysufokOf;&jcif;

ysLwkdY\,Ofaus;rIonf tqifhtwef; jrifhvS\/ xl;cRefatmif

jrifrIrsm; &Sd\/ þuJhodkY ,Ofaus;rIwGifom wzufowfxl;cRefojzifh ysL

1. Bridge

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

98

wkdYrSmEl;nHhaysmhavsmhaomtajcodkY a&mufrSef;rod a&mufcJhMu\/

tEkynmwGifom epfarsmaeMuojzifh wkdif;jynfwnfwefYckdifNrJ

a&;ESifhumuG,fa&;wkdYbufwGif avsmhnHhvmMuNyD[k qkd&ef&Sdonf/ txuf

wef;usaom ,Ofaus;rIESifhMumjrifhpGm aevmcJhMuojzifh ysLwkdYonf ,Of

aus;El;nHh&nfrGefvGef;onfh wzufpGef;odkYa&mufchJMu\/ vkdtyfonfhrZösdr

y#y'gvrf;aMumif;rS vGJz,faoGznf&m a&mufcJhMuayonf/

rSef\/ ysLwkdY\vlYtzGJUtpnf;onf jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHorkdif;

wGif od&orQ txufwef;usí crf;em;vSaom jrwfEkd;bG,f&mjzpfaom

,Ofaus;rIESifhodrfarGUnufanmvSonfhvlrIqufqHa&;wdkY &SdcJhaom a&S;

tusqkH;aom ya'o&mZfvlYtzGJUtpnf;jzpfonf/

odkYaomf aysmhnHhrI? El;nHhodrfarGUrIwnf;[laom wzufpGef;odkY

a&mufcJhMuojzifh 832-at'DwGif rarQmfvifhbJ eefapmwyfrsm; 0ifa&muf

wkdufckdufvmaomtcg rckcHEkdifbJ tnHhcHvkdufMu&&Smonf/ eefapmwyf

wkdYonf ysLNrdKUawmfudk wkdufckdufvk,ufzsufqD;&kHomru ysL 3000-ausmf

udk okHYtjzpf zrf;qD;oGm;Muonf/

okHYwkYdudk eefapm\ta&SUykdif; NrdKUawmfjzpfaom auswkif1(,ck

,leefzl)teD;wGif uReftjzpf ae&mcsxm;ay;\/ uReftjzpf apckdif;Mu

aomfvnf; olwkdYbmom toufarG;0rf;ausmif;rIudk jyKvkyfaponf/ eef

apmocifwkdYu auR;arG;jcif; rjyKMuay/

txufwef;usvSaom ysL,Ofaus;rIonf wzufpGef;odkYa&muf

cJhojzifh þuJhodkY tqkH;owfum wpcef; odrf;cJh&&Smonf/

1. Chetung

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

AdkvfrSL;b&Sif

99

tydkif;(5)

a&S;jrefrmrsm; 0ifa&mufcJhykH

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

100

umvysufcsdef tajctae

jrefrmEkdifiH ta&SUajrmufzuf ,leefe,fudk A[dkkjyKaomeefapm

EkdifiHu 0ifa&mufwkdufckdufzsufqD;ojzifh 832-at'DwGif ysLEkdifiHysufpD;

í ysLacwfjrefrmEkdifiH vlYtzGJUtpnf; z&kdz&JjzpfcJh&ykHudk qkdcJhNyD;jzpfygonf/

{&m0wDjrpf0uRef;ay:ta&SUpGef ppfawmif;jrpf0ywf0ef;usif

*sKdif;ESifhoHvGifjrpf0uRef;ay:a'owGif &SdcJhaom a&S;&mrna'o(ok0PÖ

blrd)udkvnf; 835-at'DwGif eefapmwkdY wkdufzsufí vl 2000-ausmf

udk okHYyef;tjzpf zrf;qD;ac:aqmifoGm;cJhonf/

þodkYjzifh xdkacwf jrefrmEkdifiHom;wkdYrSm pkpnf;rIr&Sd? ttkyft

csKyfr&SdbJ tcgysuf&onfhumvESifhMuKHBudKufcJh&onf/ þumvavmuf

wGif jrefrmEkdifiHajrmufydkif; {&m0wDESifhcsif;wGif;qkH&m a'oavmufü

txufydkif;jzpfaom jrefrmEkdifiHajrmufydkif;wGif oufrsm;? ppfawmif;jrpf

0Srf;tv,fydkif;avmufwGif u&ifrsm;? ppfawmif;jrpf0Srf;atmufydkif;wGif

a&S;rGefrsm;? {&m0wDjrpf0Srf;tv,fykdif;ESifhawmifbufydkif;wGif ysLrsm;?

aZmf*sDESifhyef;avmifjrpf0Srf;a'owGif(u&ifwdkY 0ifa&mufcJhNyD;jzpfí ppf

awmif;jrpf0Srf;awmifydkif;&Sd a&S;rGefwkdYESifhtqufjywfcJh&aom)a&S;rGefrsm;

toD;oD; &SdaecJhMuonf[k ,lq&\/

,if;wkdYtjyif yavmif? 0 paom rGefcrm tEG,fcGJ0ifrsm;? ouf

tpk0if *'l;rsm;onfvnf; {&m0wDjrpf0Srf;tv,fydkif;ESifhaZmf*sDyef;avmif

jrpf0Srf;wkdYwGif tjcm;wkdif;&if;om;wkdYESifha&maESmaexkdifvsuf&Sdonf[k

qkdEkdifayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

101

ukef;jrifhom;wkdY ajrjyefYodkY a&TUajymif;EkdifonfhtcGifhtvrf;

ysLEkdifiHysufonfh(835-at'D)rS yk*HwGif taemf&xmrif;BuD;tkyf

pdk;vmonfhumv(11-&mpktv,favmuf)txd þacwfysufumvysuf

or,twGuf jynfwGif;ausmufpmponfh pmaytaxmuftxm;rsm;

udk rawGU&ao;ay/ þumvwGif xll;jcm;aom rnfonfhorkdif;jzpf&yf

rsm; jzpfay:cJhoenf;/

vlYtzGJUtpnf;onf ysufpD;vsuf&Sd\/ wkdif;&if;om;wkdYonf pnf;

vkH;nDnTwfrIr&Sd/ jyifytiftm;udk wGef;vSefumuG,fEkdifaom tiftm;pk

vnf; r&Sdaom umvjzpf&m þumvrSm jrefrmEkdifiHajrjyefYtwGif;odkY

ukef;jrifha'owkdYrS tiftm;BuD;aom tjcm;wkdif;&if;om;wkdY tvkH;t&if;

ESifh0ifa&mufvmEkdifaom? a&TUajymif;vmEkdifaom tcGifhaumif;ESifhtajc

taeudk zefwD;ay;aeaom umvjzpfayonf/

jrefrmtpk0if pum;rsm;udk ajymolrsm;

jrefrmEdkifiHwGif wkdif;&if;om;wkYd jyefYESHYaeykH vuf&SdtajctaeESifh

a&S;a[mif;jrefrmausmufpmwkdYudk taxmuftxm;jyKí þumvtwGif;

ukef;jrifhrS ajrjyefYodkY a&TUajymif;qif;oufvmMuaom wkdif;&if;om;wkdY

rSm a&S;a[mif;jrefrmrsm;? wenf;qkd&aomf wdAufjrefrmtEG,f0ifjrefrm

tpk0ifbmompum;udk ajymqkdaom wkdif;&if;om;rsm;jzpfonf[k ckdifvkH

pGm qkdEkdifayonf/

jrefrmtpk0if pum;ajymaom wkdif;&if;om;wkYd\,aeYjyefYESHYae

xkdif&m a'orsm;udk avhvmvQif ,if;tqkdonf ydkrkdxif&Sm;apEkdifrnf

jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

102

jrefrmtpk0ifpum;rsm;

bmomaA'enf;t& avhvmvQif jrefrmEdkifiHom; 10-OD;wGif

8-OD;onf jrefrmtpk0if pum;rsm;udk ajymolrsm;jzpfMuonf/ jrefrm

tpk0ifpum;wkdYrSm...

(u) trsm;pkajymaeaom jrefrmpum;rsm;/

(c) ,if;jrefrmpum;ESifhtoHESifhav,lavodrf;wGif tenf;i,fuGJjym;

rI&Sdaom ]toHuGJ}jrefrmpum;rsm;/

(*) ,if;pum;rsm;tm;vkH;wkdYESifhtajccHwGif wlnDaom ]a&S;OD;jrefrm

pum;}rsm;jzpfonf/

jrefrmpum;ajymolwkdY\tcsuftjcma'orsm;

trsm;pkajymaeaom jrefrmpum;udk wEkdifiHvkH;wGif tESHYtjym;

ajymqkdMuonf/ odkYaomf jrefrmpum;ukdom trsm;qkH;ajymaomae&m

rSm csif;wGif;jrpfESifh{&m0wDjrpfqkH&m w0dkufjzpfaom rEÅav;? a&Tbkd?

ppfudkif;? yckuúL? jrif;jcH? ausmufqnfESifhrdw¬Dvmc&kdifrsm;jzpfonf/ ,if;

a'orSm jrefrmpum;ajymolwkdY\tcsuftjcma'ojzpfonf/ ,if;a'o

rS tjyifodkYa0;a0;oGm;avav jrefrmpum;ajymolwkdY wjznf;jznf;avsmh

enf;vmavav jzpfonf/

odkYaomf a&S;uwnf;u jrefrmpum;ajymolwkdY a&mufí tajc

pdkufaexkdifcJhMuonfh a0;vHaoma'otcsKdUwkdYwGif toHuGJjrefrmpum;

ajymolwkdYu vlrsm;pkrsm; jzpfonfukd awGUEkdifayonf/

toHuGJ jrefrmpum;ajymolrsm;

,if;uJhodkY jrefrmEdkifiHtv,fydkif;rS jyefYESHYa&muf&SdoGm;í toH

uGJjrefrmpum;udk ajymqkdaeolwkYdukd taemufzufwGif &rf;NAJc&kdifESifh

ppfawGc&kdif(&ckdifpum;)? yckuúLc&kdif xD;vif;ESifhaqma'orsm;(a,m

AdkvfrSL;b&Sif

103

pum;)? csif;0daoowkdif; awmifydkif; ukvm;wefjrpf&kd;wavQmuf(acsmif;

om;pum;)? ta&SUygupöwef(taemufzufom;wkdYajymMuaom &ckdif

pum;? ajrmufzufom;rsm; ajymMuaom acsmif;om;pum;)wkdYwGif awGU

Ekdif\/ awmifbufwGif xm;0,fc&kdif(xm;0,fpum;)ESifhNrdwfc&kdif(Nrdwf

pum;)wkdYwGif awGUEkdif\/ þtoHuGJ jrefrmpum;ajymolwkdYrSm jrefrm

EkdifiHtv,fydkif;&Sd vlwkdYESifh,Ofaus;rI? 0wfpm;qif,ifrIwkdYwGif rsm;pGm

uGJjym;jcif; r&SdMuay/

csefae&pfcJholrsm;

jrefrmEkdifiHtv,fydkif;\ta&SUbuf &Srf;ukef;jyifjrifh\taemuf

pGefwGifvnf; toHuGJjrefrmpum;udk ajymolrsm; &SdMuonf/ xkdwkdif;&if;

om;wkdYrSm ajrvwf\taemufpGefwavQmufaeol "Ekrsm;? olwkYd\ta&SU

bufwGif awmif&kd;rsm;? tif;av;uefw0dkufwGif tif;om;rsm; jzpfMu

onf/

þwkdif;&if;om;wkYdae&mrSm ajrjyefYaevlwkdYESifhrsm;pGm ruGma0;

vSaomfvnf; toHwGifomru ,Ofaus;rI? "avhxkH;? 0wfpm;qif,if

rIwkdYüyg ajrjyefYom;wkdYESifhuGJjym;rI &Sdaeonfudk axmufxm;jcif;tm;jzifh

þwkdif;&if;om;wkdYrSm txufwGif qkdcJhaom &ckdifwkdif;? weoFm&Dwkdif;

ae toHuGJjrefrmpum; ajymolrsm;uJhodkY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;rS a&TU

ajymif;oGm;cJholrsm; rjzpfEkdifaMumif;? jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyeYfodkY

a&TUajymif;vmcJhpOfu vkdufygrvmbJ csefae&pfcJholrsm;om jzpfaMumif;

odomEkdifayonf/

rnfonfhbufrS vmoenf;

awmif&kd;ESifh"EkwkdYonf csefae&pfolrsm; jzpfvQif xkda&S;jrefrm

wkdYonf rnfonfha'orS vmonf[k qkdEkdifrnfenf;/ &Srf;jynfbufrS[k

om ajz&ef&Sdonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

104

a&S;OD;jrefrmpum;ajymolrsm;

þtqkdtaMumif;udk rpOfpm;rD txufwGifqkdcJhaom a&S;OD;

jrefrmpum;ajymol wkdif;&if;om;wkdYaexkdif&ma'orsm;udk az:jyvQif

oifhrnfxifonf/ &Srf;jynfajrmufydkif; er®wlw0dkufwGif aexkdifMuaom

r&lwkdif;&if;om;rsm;? &Srf;jynfajrmufydkif; uGwfckdife,f ajrmufzuf w&kwf

jrefrme,fpyfwavQmufwGifawGU&aom tZD;ac: ZD;wkdif;&if;om;rsm;?

Aef;armfe,fwGif tenf;i,fawGU&í ,leefe,f [kdomESifhvome,fwGif

aeMuaom rkdif;omac:tcsef;rsm;? ucsifjynfe,f {&m0wDjrpfta&SUbuf

qrm;e,fw0dkuf&Sd tZD;ac: ZD;rsm;? olwkdY\ajrmufzuf q'kHe,fESifhavm

acgife,f awmifydkif;wGif&SdMuaom v&SDwkdif;&if;om;rsm;? olwkdY\ajrmuf

zuf avmacgife,fESifhaxma*gw0dkuf arcjrpf0Srf;ae r&lwkdif;&if;om;

rsm;? Aef;armfc&dkifESifhjrpfBuD;em;c&kdifqkH&m {&m0wDyxrjrpfusOf;wGifae

Muolrsm; jzpfonf/ r&lESifhv&SDwkdYudk jrpfBuD;em;w0dkufwGifvnf; awGU&

onf/

a&S;OD;jrefrmwdkY jyefYESHYaeykHudk qufpyfavhvmjcif;

þwkdif;&if;om;wkdY jyefYESHYaeykHudk &Srf;jynfawmifydkif; ajrvwfa'

oü "EkESihfawmif&kd;wkdif;&if;om;wkdYESifhqufpyfMunfhygu a&S;a[mif;jref

rmwkdYonf ajrmufzufucsifjynfe,fta&SUydkif;ESifh,leefe,ftaemuf

ydkif;rS awmifbuf&Srf;jynfajrmufydkif;? ,if;rSwqifh &Srf;jynfawmifydkif;

ajrvwfa'oodkY wqifhNyD;wqifh a&TUajymif;cJhaMumif; cefYrSef;od&SdEkdifay

onf/

þajrvwfa'orSwqifh jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyefYodkYajymif;

a&TUvmcJhjcif; jzpfonf[k em;vnfEkdifayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

105

tb,fhaMumifh csif;wGif;ESifh{&m0wDjrpfESpfoG,fMum;odkY

rqif;cJhoenf;

,ck ucsifjynfe,fwGif;a&mufaecJhaom a&S;OD;jrefrmwkdYonf

xkdjynfe,ftwGif; tb,fhaMumifh {&m0wDjrpfudkjzwful;í ajrjyefYodkY

rqif;cJhoenf;[k ar;&ef&Sdygonf/

trSefpifppf olwkdYonf {&m0wDjrpfudk jzwful;um awmifbuf

odkY a&TUajymif;&ef BudK;pm;cJhMu[ef wl\/ odkYaomf xkdpOfu {&m0wDjrpf

ESifhcsif;wGif;jrpf pyfMum;a'owGif oufwkdYBuD;pdk;aom waumif;EkdifiH&Sd

aecJhí a&S;OD;jrefrmrsm; þbufrS ajrjyefYqDodkY rxkd;azmufEkdifbJ a&S;OD;

qkH;a&TUvmcJholwkdYonf {&m0wDjrpfusOf;wGif zGef;rsm;tjzpfjzifh &yfwefY

cJhMu&jcif; jzpfonf/

awmawmifa&ajr tajctaeuvnf; cufcJvSonf/ odkYjzpf

í wydef? a&TvDjrpfaMumif;rsm;? ,if;wkdYrSwqifh {&m0wDjrpfaMumif;vrf;

udk rvkdufcJhMujcif;jzpfonf[k qkd&ygrnf/

&Srf;jynfodkY

oufwkdY BuD;pdk;aom waumif;EkdifiHudk ta&SUbufrS yef;í jrpf

i,fjrpfaMumif;udkvkdufum &Srf;jynfajrmufydkif;wGif pwnf;cscJhMu\/

,if;rSwqifh &Srf;jynfawmifydkif; &yfapmufESifhajrvwfa'oodkYwqifh

ajymif;a&TUcJhMujcif; jzpfayonf/

tb,fhaMumifh ppfawmif;jrpf0Srf;odkY tqif;cJhoenf;

tb,fhaMumifh awmifbufodkYqufqif;um ppfawmif;jrpf0Srf;

twGif;odkY rqif;Muoenf;[k wenf;awG;&ef &Sdao;\/ ,if;odkYawmif

bufodkY rqufEkdifjcif;rSm xdkpOfu ajrvwfa'oawmifbufwGif u&if

wkdif;&if;om;wkdY tifESifhtm;ESihf a&muf&SdaeNyDjzpfaomaMumifh jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

106

þc&D;vrf;wGif yx0DrsufESmjyif tajctaerSmvnf; cufcJvS

\/ u&ifwkdif;&if;om;wkdYonf ,ck rkd;NAJe,f? u,m;jynfe,fESifhu&if

jynfe,fajrmufydkif;wkYdwGif ajcukyf,lrdMuNyD; jzpf&kHomru taemufzuf

ppfawmif;jrpf0Srf;twGif;odkY tcGifhomvQif omovkd oufqif;a&muf&Sd

aecJhNyD;jzpfonfudk txufwGif qkdcJhNyD; jzpfygonf/

tvG,fqkH;ESifht[efYtwm; tenf;qkH;vrf;

þuJhodYkaom tajctaewGif a&S;a[mif;jrefrmwkdYtwGuf c&D;

vrf;vnf; vG,ful? t[efYtwm;vnf; enf;yg;aom ajrvwfa'o

ajrmufydkif;ESifhajrjyefYquf&m ausmufqnfc&kdifavmufqDrS ajrjyefYodkY

0if&efom &Sdawmhonf/

&yfapmufESifhyif;w,qDrS ajrjyefYqDodkY

bmomaA't& toHuGJ jrefrmpum;ajymolawmifay:om;"Ek

ESifhawmif&kd;wkdYaexkdif&ma'oESifhyg qufpyfí pOf;pm;vQif txufwGif

qkdcJhaom ajrvwfa'oajrmufydkif; &yfapmufESifhyif;w,qDrS ajrjyefYodkY

qif;cJhMuonf[laomtqkdkudk ydkrkdvG,fulpGm xifjrifEkdifMurnf jzpfay

onf/

pdwful;ESifhtawG;rQomavm

txufwGif qkdcJhonfwdkYrSm jrefrmtpk0if pum;ajymolwkdY ,aeY

jyefYESHYaeykHudk bmomaA'EIdif;,SOfcsufay:wGif tajcwnfí aumufEkwf

csufcsxm;jcif;jzpfygonf/ tjcm;orkdif; taxmuftxm;rsm; r&Sdygo

avm/

a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf ,leefe,ftaemufykdif;ESifh&Srf;jynf

ajrmufydkif;wkdYwGif tajcpdkufaecJhMuonf[kqkdaom tqkdudk axmufcH

AdkvfrSL;b&Sif

107

Ekdifrnfh ckdifvkHaom tudk;tum;rsm; &Sdygoavm/ &SdvQif xkdpOfu[kqkdcJh

aom 8-&mpk 9-&mpkESpfrsm;twGif;u þa'orsm;wGif aecJhMuaom

a&S;a[mif;jrefrmwkdYtaMumif;udk odEkdifygrnfavm ponfh tar;wkdYudk

pOf;pm;rdMuayrnf/

þtar;wkdYudk rajzEkdifygu txufwGifqkdcJhaom a&S;a[mif;

jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY qif;oufa&TUajymif;vmykHtpOfrSm

pdwful;rQom tawG;rQom jzpfcsdrfhrnf/ taxmuftxm;r&SdvQif EkdifiH

orkdif;r&SdEkdif[k qkdxm;onfhtwkdif; þawG;awm,lqcsufwkdYudk EkdifiH

orkdif;jzpf&yfrsm;[k qkd&ef vG,fulrnf r[kwfay/

acwfNydKifw&kwfpmay taxmuftxm;rsm;

8-&mpk ESifh 9-&mpkat'DESpfrsm;twGif;u ,leefe,ftaemuf

ydkif;ESifh&Srf;jynfajrmufydkif;wGif tajcpdkufaexkdifcJhMuaom a&S;a[mif;

jrefrmrsm;taMumif;udk acwfNydKifa&;om;cJhaom w&kwf&mZ0ifusrf;rsm;

ESifha'oqkdif&m rSwfwrf;wkdYrS tckdiftvkH od&onf/ aexkdif&ma'o?

vkyfudkifpm;aomufrI? 0wfpm;qif,ifykH? t&nftcsif;rSpí tkyfpkvkduf

cGJjcm;az:jyxm;onfudkyif od&onf/

a&S;a[mif;jrefrmorkdif;onf eefapmorkdif;\wpdwfwa'o

xkda&S;jrefrmtkyfpkwkdYonf eefapmppfrsm;wGif ta&;ygaoma

&mrS yg0ifxrf;&GufcJhMu&í eefapmEkdifiHwefcdk;tiftm;BuD;rm;a&;twGuf

yg0ifaqmif&GufcJholrsm;? eefapmorkdif;wnfaqmuf&mwGif yg0ifcJholrsm;

jzpfaMumif; od&\/

eefapmwkdY ysLNrdKUawmfukd wkdufMu&mwGif ok0PÖblrda'oudk wkduf

Mu&mwGif [EGKdifudk wkdufMu&mwGif wdAufrsm; w&kwfwyfrsm;udk wkduf

Mu&mwGif olwkdYyg0ifcJhMuonf/ wenf;qkdaomf eefapmorkdif;\wpdwf

wa'oonf xkda&S;a[mif;jrefrmwkdY\orkdif;yif jzpfonf[k qkd&csdrfhrnf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

108

xkda&S;a[mif;w&kwf&mZ0ifusrf;rsm;? a'oqkdif&mrSwfwrf;rsm

ESifhwuG ,if;wkdYrS od&aom eefapmEkdifiHwGif; ,leeftaemufydkif;ESifh&Srf;

ajrmufydkif;wkdYwGif 8-&mpkESifh9-&mpkat'DESpfrsm;twGif;u aexdkifcJhMu

aom a&S;a[mif;jrefrmvlYtzGJUtpnf;wkdY\vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifhppfa&;

orkdif;udk atmufwGif qufvufzwf&IEkdifMuygonf/

,if;odkYaz:jy&mü ydkrkdvG,fulpGm em;vnfoabmaygufEkdif&ef

eefapmEkdifiHtaMumif;ESifhorkdif;pOftusOf;udk az:jy&ef vdkrnfxifyg

onf/

xef

1

w&kwf rvTrf;rkd;Edkifaoma'o

w&kwfjynfudk at'D 618 rS 907-xd tkyfpdk;cJhaom xefrif;quf

onf w&kwfwkdY\orkdif;wGif acwfaumif;BuD;wckjzpf\/ EdkifiHwGif pD;yGm;

a&;? ,Ofaus;rI? pmay? tEkynm wkd;wufonf/ tm&StaemufEkdifiH

rsm;ESifhul;oef;a&mif;0,frI wkd;wufwnfwefYap&ef tm&Stv,fydkif;odkY

e,fcsJUí ukefoG,fvrf;rsm;udk xdef;odrf;cJhonf/

þodkYjzifh xeftifyg,monf taemufzuf tm&Stv,fydkif;

wGif rsm;pGmus,fjyefYcJhonf/ odkYyifjzpfvifhupm; ,efpDjrpf\awmifbuf

,ckacwf ,leef? avGcsKd? vGrfpD? uGrfwkefponfha'orsm;udk vufatmufcH

EkdifiHrsm;[k oabmxm;&kHom xm;Ekdifonf/ ppfa&; EkdifiHa&;wkdYjzifh wkduf

&kdufvTrf;rkd;Ekdifjcif; r&SdcJhay/

wdAufjrefrm tEG,frsm;\a'o

xdkpOfu w&kwfjynf ,efpDjrpfawmifydkif;ae vlrsm;pkrSm w&kwf

rsm; r[kwfMuacs/ wdAufjrefrm tEG,f0ifbmompum; ajymolrsm;ESifh

&Srf;tpk0if bmompum;ajymolrsm;rSm xkda'owkdY\vlrsm;pk wkdif;&if;

om;rsm;jzpfMu\/

1. T'ang

AdkvfrSL;b&Sif

109

xkda'owkdYwGif xefw&kwfwkdY\vufatmufcH r[kwfaomwkdif;

&if;om;wkdY\EkdifiHrsm; ay:aygufcJhonf/ ,if;EkdifiHwkdYteuf tm;[kdif

(tm;yifv,f)

1

ywf0ef;usifwGif ay:aygufcJhaom EkdifiHi,f 6-EkdifiHwkdY

onf xif&Sm;\/ ,if;EkdifiHi,fwkdYü aexdkifolwkdYwGif armapmrsm;

2

? a&S;

a[mif;jrefrmrsm;? avmavmrsm;

3

paom wdAufjrefrmtEG,f0ifrsm;

ESifh&Srf;tpk0ifrsm; yg0ifMuonf/

eefapmEkdifiH

,if; 6-EkdifiHteuf awmifbufpGefusaom rkifa&Sapm

4

onf

tiftm;taumif;qkH;jzpfonf/ at'D 739wGif rkifa&SapmEkdifiHonf usef

EkdifiHi,f 5-ckukd odrf;oGif;í tiftm;awmifhwif;aom jynfaxmifpkudk

wnfaxmifonf/ NrdKUawmfudk tm;[kdiftaemufurf; ,ck wmvDzlNrKdU

awmifbufteD;wGif wnfaqmufcJhonf/ awmifbuf tusqkH;apm

(rif;)u OD;pD;wnfaxmifí w&kwfwkdYu eefapmEkdifiH

Ä

[k ac:a0:a&;

om;cJhjcif;jzpfonf/

eefapmjynfaxmifpkudk wnfaxmifaom eefapm{u&mZf &SJifh

avmfzD

5

\aemuf qufpHaom rif;wyg;jzpfonfhaumfavmfzGJifh

6

vuf

xufwGif eefapm\tiftm; vGefpGmwkd;wufcJhonf/ xefw&kwfEkdifiH\

av;pm;jcif;udkyif cH&onf xdkpOfu w&kwfjynftaemufzuf&Sd wdAuf

EkdifiHrSmvnf; tiftm;BuD;EkdifiHwck jzpfcJhonf/ tm&Stv,fykdif;udk BuD;

1. Erh Hai2. Mo-so(rkd;qkd;[k odMuonf/)

3. Lo-lo(vkdvkd[k odMuonf/)

4. Meng-she ChaoÄ a&S;u eefapmudk &Srf;EkdifiH[k owfrSwfcJhMu\/ aemufxyf okawoe jyKcJhaom

ynm&SifwkdYu &Srf;rsm;yif &SdcJhonfrSefaomfvnf; &Srf;EkdifiH[k ac:&avmufatmif

rrsm;cJh[k ,lqMuonf/

5. Sheng-lo-pi 6. Ko-lo-feng

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

110

pkd;Ekdifa&;twGuf wdAufESifhxefw&kwfwkdYonf tjyeftvSef ppfqifETJae

MuqJjzpfonf/

,ck tiftm;BuD;EkdifiHwck ay:vmojzifh wdAufESifhw&kwfwkdY

onf eefapmEkdifiHjzpfaom xdktiftm;BuD;EkdifiHESifhyl;aygif;í tcsif;csif;

wkdufckduf&ef tajctaersm;jzpfay:cJhonf/ eefapmuvnf; rdrd\tusKd;

udk Munfhí wcgw&H wdAufESifhaygif;NyD; xefw&kwfudk wkdufonf/ wcg

w&H xefw&kwfESifhaygif;í wdAufudk 0ifwkdufonf/

þodkYjzifh þya'o&mZf 3-EkdifiH\ 3-yGifhqkdifppfonf jzpfay:

cJhonf/ þppfrsm;udk taMumif;jyKí eefapmonf pGdusKdESifha0SYxkifNrdKUudk

odrf;ydkufcJhonf/ taemufzufwGif ,ckaygif&SefrS arcjrpftxd ,if;rS

wqifh jrefrmEkdifiHajrmufpGef a&cJawmifBuD;rsm;txd cHNrdKUudk aqmuf

EkdifcJh\/ ysLEkdifiHESifhvnf; tquftoG,f&cJh\/

a&S;a[mif; jrefrmppfonfrsm;

þppfwkdYwGif a&S;a[mif;jrefrmwyfrsm; yg0ifqifETJcJh\/ txuf

wGif qkdcJhaom &SJifhavmfzDrif;vufxufrSpí a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf

eefapmjynfaxmifpk\rkifa&SapmEkdifiHi,fwGif yg0ifcJhMuonf/

xdka&S;a[mif;jrefrmwkdYrSm rnfolwkdYenf;/ olwkdY\taMumif;udk

acwfNydKifa&;cJhaom ref&I1usrf;? xef&mZ0ifusrf;a[mif;2ESifhxef&mZ

0ifusrf;opf3wkdYwGif awGU&SdEkdifayonf/ (tao;pdwftnTef;rsm;udkum;

rqkdawmhNyD/)

xkda&S;a[mif; jrefrmvlrsKd;pkwkdYudk xefacwf&mZ0ifq&mrsm;ESifh

tjcm;olwkdYonf xkdvlrsKd;pkwkdYu rdrdwkdY\tBuD;tuJrsm;udk ac:aom

bGJUtrnfjzifh odcJhMuonf/ a&;rSwfac:a0:Muonf/ tBuD;tuJudkac:

onfh tac:ta0:jzifh vlrsKd;pk\ trnfudk rSwfom;wwfonfh tavh

1. Man Shu 'Book of the Southern Barbarians' translated by Gordon11, Luce 1961.2. Chiu-t'ang-Shu 3.Hsin-t'ang-Shu

AdkvfrSL;b&Sif

111

aMumifhyifjzpfonf/

ref&Iusrf;u ,ckodEéDe,fwGif rmif;apm

1

ESifhpaom trnf&Sdonfh

vlrsKd;pkrsm;? ,ckaygif&Sef\taemufajrmufzufwGif a0gif0kduf,l

2

vlrsKd;

pk? aygif&Sef\taemufzufwGif zl

3

rsm;? rJaygifjrpftaemufzufwGif 0gifh

usL

4

rsm; toD;oD;&Sdonf[k az:jyxm;\/

þtrnfwkdYwGif ]apm}ESifh]usK}wkdYonfvnf;aumif;? ]rmif;}]a0gif}

]0gifh}wkdYonfvnf;aumif; tajccHtoHwlaom pum;vkH;rsm; jzpfMuonf/

þ rmif;? a0gif? 0gifhwkdYrSm ,ckacwfokH; jrefrma0g[m& rif;(tkyfpkd;ol?

BuD;ol)\a&S;OD; a0g[m&rsm; jzpfEkdifayonf/

tvm;wlyif ]apm}ESifh]usK}wkdYrSmvnf; acwfokH;jrefrma0g[m&

]apm}odkYr[kwf]pdk;}ESifhxyfwl jzpfEkdifonf/ odkYjzpffí þvlrsKd;pkwkdYonf rdrd

wkdY\tBuD;tuJrsm;udk rif;apm? rif;pdk;[laom t"dyÜg,fESifhac:a0:cJhMu

onf[k em;vnfEkdifayonf/ þonfudk axmufí ,if;vlrsKd;pkwkdYudk

a&S;a[mif;jrefrmrsm;[k qkdjcif;jzpfonf/

Ä

t&nftaoG;ESifh"avhxkH;pHrsm;

vlrsKd;pkwkdY\"avhxkH;pH? 0wfpm;qif,ifykH? t&nftaoG;wkdYESifh

pyfvsOf;í tqkdyg ref&Iusrf;ü az:jyxm;csufwkdYrSm pdwf0ifpm;bG,f

aumif;vSayonf/

rif;apm tpkrsm;

a&S;a[mif;jrefrmrsm;[k az:jycJhaom rmif; odkYr[kwf rmif;apm

vlrsKd;pkwkdY\taMumif;udk qkd&mü þtrnfESifhqifwl,dk;rSm;trnfrsm;&Sd

1. Mang-Chao 2. Wang-wai-yu 3. P'u 4. Wang-ChuÄ odkYaomf ]zl}ESifh]a0gif0dkuf,l}wkdY\trnfudkrl tvm;wl qufpyf,l&ef rvG,fulay/

odkYaomf olwkdYu olwdkY\tBuD;tuJESifhqufoG,f ajymqkdaomtcgwGif ]pkd;}toHxGuf

ESifhwlaom pum;udk okH;aMumif; xkdusrf;rSyif od&\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

112

aom tjcm;vlrsKd;pktrsm;&SdaMumif;? olwkdYonf ajcwH&Snftdrfrsm;ESifhae

aMumif;? teDa&mifydk;pjzifh OD;acgif;udk &pfywfwefqmqifum acgif;

aygif;pudk aemufwGifcsaMumif;? trsKd;orD;wkdYonf ta&mif 5-rsKd;ygaom

vJykd;xnfudk 0wfaMumif;? ,if;t0wfudk acgif;ay:xd jcKHEkdifaMumif;?

olwkdYonf tdrfteD;opfyifrsm;ay:wGif a'gif;rsm;udk arG;jrLxm;aMumif;

ponfjzifh az:jyxm;\/

ydk;acgif;aygif;eDudk tpaemufcsíaygif;jcif;? ajcwH&Snftdrfrsm;

ay:wGif aejcif;? jrefrmwkdYtav;tjrwfxm;aomtvHwGif a'gif;&kyfyg

jcif;wkdYrSm þa&S;a[mif;vlwkdY\tpOftvm tqufyifavm[k awG;xif

bG,f&m&Sd\/ rmif;vlrsKd;pktm;vkH;yif abmif;bDjym0wfí BudrfacG? 0g;ESD;

rsm;jzifh cg;udk ywfxm;Muonf[kvnf;qkd\/ ukef;jrifhom;rsm;jzpfaMumif;

xif&Sm;ayonf/

eefapmwyf wyfOD;rS yg&olrsm;

0gifhusKwkdYonf wkdufckdufa&;wGif 0goemxkHolrsm;jzpfonf/ aygh

yg;vsifjref zswfvwfonf/ jrif;pD;pOf vSHudk usifvnfpGm okH;wwfonf/

pD;&mwGif ukef;ESD;ryg/ tjyif;wkduf&ef 'kH;pD;aomtcgrsm;wGif ysHaeonf

[kxif&onf/ olwkdY\trsKd;orD;ysKdwkdYonfvnf; jrif;a&;wGif tvm;wl

pGrf;&nf&Sdolrsm;jzpf\/ eefapmrif;NrdKUESifhwyfNrdKUtoD;oD;rS ppfolBuD;rsm;

wyfxGufMuaomtcg 0gifhusKwkdYonf wyfOD;rS yg&onf/

Ä

þwGifvnf; jrif;pdkif;? jrif;ckHwkdif? jrif;cif;obif? jrif;Muefusrf;

rS pí NrdKUrnfrsm;? a&S;jrefrmwkdY\jrif;a&;uRrf;usifrI ponfwkdYESifhquf

pyfowd&rdMuayvdrfhrnf/

olrcHEkdifaom ppfonfrsm;

wzef a0gif0kduf,lwkdYtaMumif;udk MunfhMuygOD;pdkY/ olwkdYonf

vSH&Snf? um&SnfBuD;rsm;udk udkifaqmifonf/ olwkdY csDwufvmNyDqkdvQif

Ä Man Shu rsufESm 41

AdkvfrSL;b&Sif

113

rnfolrS rckcHEkdif/ jrm;wkdYESifhopfom;av;('l;av;avm)ukdvnf; okH;onf/

jrm;oGm;udk tqdyfvl;xm;ojzifh jrm;csufxdol &kwfcsif;aoonf/

trsKd;orD;wkdY\t0wftxnfrSm tjyma&mifjzpfonf/ pyg;BuD;

a>roGm;rsm;? c&kcGHrsm;? ykvJppfrsm;ESifhukH;xm;aom ykwD;rsm;udk udk,fwGif

enf;trsKd;rsKd; ykHpHtrsKd;rsKd;jzifh odkif;Muonf/ qGJxm;Muonf/ tdrfaxmif

r&Sdao;olonf xdyfwGif qHxkH;wxkH;om xkH;í tdrfaxmif&Sdolonf csKd

apmif;ae&mwGif wxkH;pDcGJí ESpfxkH; xkH;onf/

Ä

Avaumif;olrsm;

zlwkdYonf t&yftarmif; aumif;onf/ cGeftm;BuD;onf/ jyif;

xefíaMumufrufzG,f aumif;onf/ &J&ifhonf/ 0g;cReftypf tvGef

usifvnfonf/ awmeuftwGif; vif;EdkYudkyif xdatmifypfEkdifonf/ t

vGefvufajzmifhí vGJonfr&Sd/ olwkdYonf iSufaysm&GufwGif tpmykHípm;

onf/ cGufa,mufr&Sd/ ajrmufzuftusqkH; vlpkjzpfonf/

tHhbG,fZGJESifhowåd&SdykH

ZGJ? owådESifhopöm&SdrIwkdYwGif tHhbG,fo&J&SdvSonf/ w&kwfwkdYESifh

jzpf&aom ppfyGJwckwGif zlppfonftcsKdUudk w&kwfwdkYu rdoGm;&m trsKd;

rsKd;ESdyfpufn§Of;yef;í ppfaq;onf/ pum;wcGef;rQ r[acs/ vufaumuf

0wfrS vufudkjzwfypfí ppfar;jyefonf/ rajym/ atmf[pfjcif;yif rjyK

Mu/ÄÄ

jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY ra&mufrDu a&S;a[mif;jrefrmrsm;

rmif;apmESifhrif;apmtrnf qifwl,kd;rSm;&Sdaom a&S;a[mif;jref

rmwkdYonf at'D 7-&mpkESpfrsm;avmufwGif ,leeftaemufydkif;ESifhodEéD

ajrmufydkif;a'oodkY a&muf&SdaexkdifcJhNyD;jzpfonf/ tOD; a&TUajymif;olwkdY

Ä,if; - rsufESm 42

ÄÄ Man Shu rsufESm 39

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

114

jrefrmEkdifiHajrjyefY ysLEkdifiHwGif;odkYyif a&mufESifhNyD;[k ,lqEkdif\/

eefapm jynfaxmifpkEkdifiH wnfaxmifvmaomtcg xkda&S;

a[mif;jrefrmvlrsKd;pkwdkYonf tjcm;wdAufjrefrmpum;ajymolwkdYESifhwuG

yl;aygif;yg0ifcJhMuonf/ wdAuf? w&kwf? eefapm(3)yGifhqkdif ya'o&mZf

ppfwkdYwGif jrif;onfausmf? ppfonfausmftjzpf yg0ifqifETJcJhMuonf/

atmifyGJrsm;udkvnf; &cJhMuonf/ ya'o&mZfeefapmEkdifiHorkdif;udk zef

wD;cJh&mwGif olwkdYyg0ifcJhMuonf/

ya'o&mZf vlrIpD;yGm;a&;

ppfonfrsm;tjyif awmif,m v,f,m pdkufysKd;vkyfudkifolrsm;

vnf; &SdcJhonf/ wl;ajrmif;rsm; azmufí v,f,mpdkufysKd;onfhtwwf

udkvnf; wwfodMuolrsm;jzpf\/ vlrsKd;pkH tzGJUtpnf;rsm;udk tBuD;tuJ

(rif;)wkdYu tkyfcsKyfonf/

tajccH ya'o&mZftkyfcsKyfa&;udkvnf; wwfMuolrsm; jzpfMu

\/ olwkdY\xl;jcm;aom pGrf;&nfrSm jrif;pD;usifvnfí vsifjrefpGm a&TU

ajymif;vIyf&Sm;um ppfwkdufEkdifonfh t&nftcsif;yif jzpfonf/

ukefxkwfvkyfief;rsm;

eefapmjynfaxmifpkwGif yg0ifvifhupm; rdrdwkdYvlrsKd;pktvkduf

udk,fhrif;ESifhudk,f oD;jcm;zGJUpnf;aecJhonfh ya'o&mZfpepfwGif aecJhMu

olrsm; jzpf\/ odkYaomf eefapm\MoZmcH vlYtzGJUtpnf;jzpfonf/

eefapmwyfwGif ppfrIrxrf;vkdolwkdYonf eefapmEkdifiH\ukefxkwf

vkyfief;wkdYudk aqmif&Gufay;Mu&\/ rdrdwkdY0rf;pmtjyif rif;wkdif;aMu;

ay;&ef pkdufysKd;vkyfukdifMuonfh oD;ESHpkdufysKd;a&;vkyfief;tjyif {&m0wD

txufydkif;wGif a&Tusifjcif;? rvdcjrpftaemufzuf awmifrsm;ay:wGif

a&TwGif;wl;jcif;? aygif&Seftaemufzuf (10)pcef;tuGm ,ck jrefrmEkdifiH

ajrmufydkif;wGif e,fpyfMum;wGif qm;csufjcif;ponfh ukefxkwfvkyfief;

AdkvfrSL;b&Sif

115

wkdYudk aqmif&GufMu\/

wd&pämefarG;jrLrI

a&S;jrefrmwkdY\xl;jcm;aom toufarG;rIvkyfief;w&yfrSm jrif;

rsm;udk arG;jrLavhusifhjcif;yif jzpf\/ OD;csKd&SnfEGm;wrsKd;? xGef,uf&ef

qifykrsm;? tarG;&Snf],uf}ac:EGm;wrsKd;ESifha'gif;wkdYudk arG;Mu\/

ukefoG,frI

taemufzufodkY eefapmwkdY e,fcsJUcJhojzifh taemufESifhukefoG,f

vrf;vnf; yGifhcJhonf/ wkdif;&if;om;wkdYonf tcsif;csif; vlokH;ukefypönf;

rsm;udk a&mif;0,fMuaomtcg tav;csdefowfrSwfxm;aom qm;cJrsm;

udk tojymtjzpf okH;Muonf/

uRefrsm;ESifhya'o&mZfpD;yGm;a&;

olwkdY\vlaerIpepfrSm ya'o&mZfpD;yGm;a&;pepfay:wGif wnf

ae&um; olwkdY\ukefxkwfpGrf;tm; trsm;pkudk ya'o&mZfwkdYtzkdY tokH;

jyKcJh&onf/ ppfEkdifí zrf;qD;&rdcJhaom okYYHyef;wkdYudk ]uRef}tjzpfxm;í

{&m0wDjrpfzsm; acG;awm iSufawmodkYydkYum a&Tusifaponf/ tvkyf

Murf;vkyfaponf/

olwkdY xkwfvkyfaom ypönf;wkdY\ 70 odkYr[kwf 80 &mEIef;udk

ya'o&mZfwkdYu ,lonf/ oD;ESHpdkufysKd;olwkdYtzkdYrSmvnf; 0rf;pmavmuf

udkomcsefí tm;vkH;udk ya'o&mZfwkdYtm; tcGeftjzpf qufo&onf/

ppfrIxrf;olwkdYom þrif;wkdif;aMu;rS vGwfMuonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

116

oD;ESHpkdufysKd;a&;

pdkufysKd;aomoD;ESHwkdYwGif pyg;? ESHpyg;ajymif;? ajymif;icsdwf? yJ

trsKd;rsKd;? rka,m? *sKHwkdYjzpfonf/ ,if;wkdYudk eefapmEkdifiHajrjyefYa'oü

pkdufonf/ a&S;a[mif;jrefrmtrsm;pkrSm ukef;jrifhom;rsm;jzpfí rdrdwkdYa'

oESifhudkufnDrnfhoD;ESHyifwkdYudkom pkdufcJhMuayrnf/

olwkdYonf eefapmta&SUydkif;vlrsm;? NrdKUawmfaevlrsm;avmuf

wkd;wufcJhjcif; r&Sdao;ay/ ajrjyefY&Sd olwkdYavmufom a&oGif;í pyg;

pdkufysKd;jcif;udkjyKMuNyD; ukef;jrifhawmifay:aeolwkdYrSmrl awmif,mpkdufysKd;

enf;udkom tm;ukd;cJhMuonf/

oD;ESHyifrsm;tjyif w&kwfqD;oD;? uGrf;oD;? tkef;? omulyif? awmif

ydef;eJ? yJvif;a>r? ausmufz&kH? usdwf? zefcg;? vufyH? av;udkif;vkyf&onfh

ydk;pmyifwrsKd;(ydk;arG;onhftyifrsKd; r[kwf)wkdYudkvnf; pdkufMuonf/ okH;

Muonf/ MuHha&? a<u? za,mif;? b,aq;ESifht0wftxnfrsm;ukdvnf;

xkwfvkyfMuonf/

jrefrmEkdifiHwGif;odkY a&Tajymif;Mujcif;

olwkdY\a&SUajy;vlwkdYonf jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY a&mufESifhNyD;jzpf

EkdifaMumif; qkdcJhygNyD/ xdkaemufaomf rdrdwkdYuJhodkYyif w&kwfjynftaemuf

ajrmufpGefrS ta&SUbufaMumif; a&TUajymif;qif;vmcJhonf/

rdrdwkdYESifhtEG,fwl tjcm;wdAufjrefrmtEG,f0if wkdif;&if;om;

wkdYESifha&S;a[mif;jrefrmwkdYonf eefapmjynfaxmifpkwGif wyl;waygif;

wnf; aecJhMu\/

eefapmrif;wkdYonf wcgw&H a&S;a[mif;jrefrmvlpkudk zdESdyfwkduf

ckdufcJhjcif;&Sd\/ ppfa&;udk tajccHonfh ya'o&mZfpepfatmufwGif ae

&onfrSm aysmfarGUbG,f r[kwf/ xkdrSwyg; jrefrmEkdifiHwGif;odkY eefapmwkdY

ESifhtwl 0ifa&mufwkdufckdufcJhjcif;(ysLEkdifiHNrdKUawmf 832ESifhok0PÖblrdNrdKU

awmf835)ü yg0ifcJh&í a&S;a[mif;jrefrmEkdifiH\tajctaeudk odcJh&

AdkvfrSL;b&Sif

117

aomtcg w&Gmajymif;rS olaumif;jzpfrnfqkdonfhoabmvnf; ayguf

vmcJhMuayrnf/

odkYjzpfívnf; ,cifu qkdcJhonfhtwkdif; wa&GUa&GUESifha&TUajymif;

a&muf&SdNyD; olYa&S;jrefrmrsm;&Sd&m jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY ysLEkdifiHtysuf

wGif tajrmuftrsm; tvkH;t&if;ESifh a&TUajymif;0ifa&mufcJhMujcif; jzpf

onf/

þodkY 0ifa&mufvmaomtcg rGef? u&if? ysLwkdYtjyif w&kwf

jynftaemufajrmufzufrS taemufzufajymif;0ifvmcJhMuaom ouf?

csif; ponfwkdYESifhawGUqkHyl;aygif;cGifh&cJhMuonf/

a&muf&SdNyD;jzpfaom rGefcrmtEG,f0if rGef? yavmif? 0rsm;? ysL

rsm;? u&ifrsm;? taemufaMumif; wdAuf? jrefrmrsm;jzpfaom ouf? csif;

rsm;ESifh,ckta&SUaMumif;rS 0ifvmaom a&S;a[mif;jrefrmwkdY yl;aygif;rd

Muaomtcg yk*HEkdifiHopfudk wnfaxmifEkdifcJhMujcif; jzpfonf/

a&S;a[mif;jrefrmwkdY rl&if;a'orS eefapmodkYa&TUajymif;vmcJhykH

8-&mpkESifh9-&mpk at'DESpfrsm;twGif; eefapmzufrS jrefrmEkdifiH

wGif;odkY 0ifvmolwkdYrSm a&S;a[mif;jrefrmrsm;jzpfMuav&m olwkdYonf

eefapmwkdYESifhtrsKd;tEG,f ,Ofaus;rIrSpí qufoG,faeonfudk az:xkwf

Ekdifonfh tjcm;taMumif;rsm; &Sdao;oavm/

jrefrmEkdifiHwGif;odkY taemufzufaMumif;rS 0ifvmaom wdAuf

jrefrmbmompum; tEG,f0ifrsm;? ta&SUbufaMumif;rS 0ifvmaom

a&S;a[mif;jrefrmwkdYtygt0ifjzpfonfh wdAufjrefrmbmompum;tEG,f

0ifrsm;\rl&if;a'oESifhxkdpOfu&SdcJhaom ,Ofaus;rI? eefapmodkY a&muf

vmykHwkdYtwGuf taxmuftxm;rsm; &Sdygoavm[laom ar;cGef;ESpf&yf

udk þwGif ar;bdkYvkdvmygonf/ xdktcg þar;cGef;ESpf&yfwGif orkdif;pOf

rSefap&ef 'kwd,ar;cGef;udk yxr &Sif;vif;az:jyvkdygonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

118

rl&if;a'o

w&kwfjynf taemufajrmufydkif; ,ckuefpke,fudk jzwfoef;í

taemufqDrS pD;qif;aom jrpf0gac: 0Smif[dkjrpfzsm;ydkif;wGif awmifbuf

rS pD;qif;vmaom ]axmif}ac: jrpfvufwufwck&Sd\/

þaxmifjrpf0Srf;wGif wl;azmfokawoejyKcJhaom orkdif;rwif

rDacwf a&S;a[mif;okawoe ynm&SifwkdYonf xkdjrpf0Srf;twGif; vGefcJh

aom ESpfaygif;av;axmifcefY(bDpD 2000)u ausmufacwfopftqifh

odkY a&mufaeNyDjzpfaom a&S;vla[mif;wkdY\&kyf<uif;rsm;ESifh,Ofaus;rI

qkdif&m ypönf;trsm;tjym;udk awGUcJhMu\/

þjrpf0gjrpf0Srf;\tv,fykdif;ESifhatmufydkif;wkdYwGif bDpD 3000

cefYu vla[mif;wkdY\&kyf<uif;rsm;ESifh,Ofaus;rIqkdif&mypönf;rsm;udk awGU

cJhMu\/ xkdynm&SifwkdY\aumufcsufcsrIrsm;udk axmufxm;í axmif

jrpf0Srf;om;wkdYrSm olwkdYta&SUbuf jrpf0gjrpf0Srf;om;wkdYESifhrwl/ oD;jcm;

,Ofaus;rIESifhtpOftvm&SdcJholrsm; jzpfonf/ jrpf0gjrpf0Srf;tv,fydkif;

ESifhatmufydkif;ae a&S;a[mif;vlwkdYrSm w&kwfwkdY\a&S;bkd;ab;BuD;rsm;

jzpfonf/ axmifjrpf0Srf;ae vlwkdYrSm ,ck wdAufjrefrmbmompum;

tEG,f0ifwkdY\a&S;bdk;ab;BuD;rsm; jzpfcJhonf[k od&onf/

csd,efrsm;

axmifjrpf0Srf; a&S;a[mif;wdAufjrefrm ausmufacwfopf,Of

aus;rIonf jrpf0gjrpf0Srf;tv,fESifhatmufydkif;&Sd a&S;a[mif;w&kwf

ausmufacwfopf ,Ofaus;rIESifhtNydKifjzpfonf/ tqifhtwef;vnf; r

edrfhus/ txufwef;usvSaom ausmufacwfopf,Ofaus;rIjzpfonf/

þwdAufjrefrm bmompum; a&S;tEG,f0ifwkdYonf Nidrf;csrf;at;aq;

pGm vkyfudkifpm;aomuf aexkdifMuolrsm; jzpfonf/ a&S;a[mif;w&kwf

wkdYrSmrl tiftm;BuD;vQif BuD;ovkd wjcm;vlrsKd;rsm;udk wkdufckdufvkdolrsm;?

&efvkdolrsm; jzpfMuonf/

AdkvfrSL;b&Sif

119

olwdkYonf jrpf0gjrpfauGUBuD;\ta&SUbufatmufaxmifhcsKd;wGif

pD;0ifaom a0jrpf0Srf;rSonf taemufzufodkY wjznf;jznf; wkdufckdufí

olwkdYydkifeufudk csJUxGifcJhMuonf/ þenf;jzifh olwkdYonf axmifjrpf0Srf;

om;wkdYudk wkdufckdufvmMuonf/ okHYtrsm;udkvnf; uRefjyK&ef zrf;qD;

oGm;Muonf/ okYHtcsKdUudk OD;acgif;jzwfí ,Zfewf ylaZmfMuonf/

w&kwfwkdYu axmifjrpf0Srf;om;wkdYudk csd,ef[k ac:Muonf/ okd;

arG;ol? qdwfarG;ol[k t"dyÜm,f&onf/ bDpD 2000cefYwGif wd&pämefarG;

jrLjcif;jzifh tpm;tpmudk xkwfvkyfcJhMuolrsm;? w&kwf,Ofaus;rIESifht

NydKif txufwef;usaom ,Ofaus;rItqifhodkY a&mufcJholrsm; jzpfonf/

csd,efrsm; a&TUajymif;&jcif;

w&kwfwkdYu taemufzufodkY csDwufwkdufckdufvmMuaomaMumifh

olwkdYonf taemufzufodkY a&TUajymif;cJhMu&onf/ bDpD 1500cefYESifh

1000cefYpyfMum; w&kwfjynfajrmufydkif;wGif wefckd;BuD;vmaom &Sef odkY

r[kwf ,ifrif;qufvufwGif w&kwfwkdYonf csd,efwkdYudk ydkrkddwkdufckduf

Muonf/ olwkdY\ykdifeufudk taemufzufodkY wkd;ícsJUxGifvmMuonf/

b0om,ma&;xuf vGwfvyfa&;udk jrwfEkd;olrsm;

ausmufacwfopfcsd,efwkdY\b0rSm Nidrf;csrf;om,mí acwf

tvkduf wkd;wufaom ,Ofaus;rI&Sdaeolrsm; jzpfMuonf/ odkYaomf ol

wkdYudk w&kwfwkdYu wkdufckdufESdyfpufí uRefjyKvkyfvmaomtcg olwkdYonf

b0om,mat;csrf;rIESifhwkd;wufaeaom ,Ofaus;rIwkdYudk axmufxm;

rufarmjcif;r&SdbJ olwkdY\vGwfvyfa&;twGuf rl&if;a'oudk pGefYvTwf

xGufcGmcJhMu\/

þonfudk axmufí a&S;a[mif;jrefrmwkdY tygt0if jzpfaom

wdAufjrefrmbmompum; a&S;tEG,f0ifwkdYonf b0om,ma&;ESifh,Of

aus;rIwkdYxuf vGwfvyfa&;udk ydkrdkckHrifrufarmolrsm; jzpfMuonf[k

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

120

ygarmu©vkpfu aumufcsufcscJhonf/

]jzpfvkd&m jzpfygap? vGwfvyfa&;udkjzifh txdrcH}[laom ,aeY

jynfaxmifpkom;wkdY\pdwf"mwfonf þorkdif;jzpf&yfESifhþaumufcsuf

csrIudk axmufcHaeonf/ &Sd&SdorQwkdYxuf vGwfvyfa&;udk ydkrkdjrwfEkd;aom

þpdwf"mwfonf e,fcsJUudk awmfvSefaomtcgrS jynfaxmifpkom;wkdY

wGif &Sdvmaompdwf"mwf r[kwf? a&S;ya0PDuwnf;u udef;atmif;vm

cJhaom ADZpdwf"mwf jzpfonfudk aumif;pGmodomEkdif\/

wdAufEkdifiH ay:aygufwefckd;BuD;vmjcif;

rl&if;a'orS w&kwfwkdY\&efaMumifh xGufcGmvmcJh&NyD;aemuf bDpD

500cefYwGif csd,efwkdYonf w&kwfjynftaemufydkif;wGif pnf;vkH;rdjyefí

tiftm;BuD;rm;vmcJhjyefonf/ w&kwfjynfudk bDpD 1000cefYrS 300cefY

xd tkyfpdk;aom usKdrif;qufvufxufwGif olwkdY\a'oonf w&kwf

wkdY\ wkdufcdkufjcif;udk cH&jyefonf/

txl;ojzifh csifNrdKUpm;BuD;\wyfwkdYonf bDpD 350cefYwGif csd

,efwkdYudk tvkH;t&if;ESifhwkdufckdufojzifh csd,efwkdY xyfrHa&TUajymif;cJh&

onf/

csifNrdKUpm;BuD;\tEG,f0if rif;wyg;rSm aemiftcgwGif w&kwf

jynf\yxrtifyg,m[k xif&Sm;aom csiftifyg,mESifhcsifrif;qufudk

wnfaxmifonfhcsif&SDa0Smifwd{u&mZf jzpf\/

aemufxyfay:aygufcJhaom qif?[ef?pGD w&kwfrif;qufrsm;

vufxufwkdYwGifvnf; csd,efwkdYonf qufvufzdESdyfjcif;udk cHcJh&\/

csd,efwkdY awmifbufodkY a&TUajymif;&m c&D;\taemufzufwGif

wdAufukef;jrifh&Sd\/ csd,efwcsKdUonf wdAufukef;jrifhodkYwufum vlY

abmifb0opfudk wnfaxmifcJhMuonf/

þvlYtzGJUtpnf;opfonf at'D ckepf&mpkESpfrsm;twGif; tif

tm;BuD;vSaom wdAufEkdifiHudk wnfaxmifEkdifcJh\/ xkdtcsdefwGif w&kwf

jynfüvnf; tiftm;BuD;rm;aom xeftifyg,mBuD;pdk;vsuf&Sdonf/ xef

AdkvfrSL;b&Sif

121

tifyg,m\pD;yGm;a&;aoG;aMumrSm tm&Swkduftaemufydkif;EkdifiHrsm;ESifh

qufoG,fxm;aom tm&Stv,fydkif;ukefoG,fvrf;rBuD; jzpfonf/

odkYjzpfí xef\EkdifiHjcm;a&;0g'rSm xkdvrf;rBuD;udk ydkifqkdifBuD;

pkd;rIwGif tajcwnfcJhonf/ w&kwfudk tHwkvmEkdifaom wdAufonf xkd

vrf;BuD;udk aESmifh,Sufxdyg;EkdifcJh\/

w&kwfxef{u&mZf\orD;wyg;udk rdzk&m;ajr§muf&ef awmif;qkd

cJhonf/ EkdifiHjcm;qufoG,fa&;wGif y&d,m,f<u,fvSaom xef{u&mZf

onf w&kwfrif;orD;wyg;udk ydkYapí wdAuf\&efudk Nidrf;apcJh&onf/

þumvavmufrSmyif a&SUydkif;wGif azmfjycJhaom eefapmEkdifiH

wefckd;tiftm;BuD;vmcJhonf/ usefae&mwGif wdAufESifheefapmtcef;udk

acwå&yfxm;um usef csd,ef(wdAufjrefrmbmompum;tEG,f0if)wkdY\

qufvufa&TUajymif;rIudk azmfjyvkdygonf/

awmifbufodkY qufvufa&TUajymif;olrsm;

wdAufukef;jrifhodkY rwufcJhaom usef csd,efwkdYonf oHvGif? rJ

acgifESifh,efpDjrpfaMumif;rsm;twkdif; awmBuD;jrufrnf; acsmufurf;yg;

a'orsm;udk jzwfí awmifbufodkY qufvufa&TUajymif;Mu\/

,if;odkY ajymif;a&TMu&mwGif tcsKdUonf wdAufukef;jrifhESifheD;uyf

í Murf;wrf;vSonfh taemufzufaMumif;ukd vkduf\/ tcsKdUonf ,Of

aus;rIwkd;wufaeaom w&kwfjynfESifheD;uyfí taemufzufaMumif;

avmuf rMurf;wrf;vSonfh ta&SUbufaMumif;udk vkdufí a&TUajymif;cJh

Muonf/

taemufzufaMumif;vkdufolwkdYonf cufcJMurf;wrf;aomc&D;

vrf;udk vkdufMu&onf/ ,Ofaus;rI xGef;um;&ma'oESifhtvSrf;a0;onf/

odkYjzpfí olwkdYonf a&TUajymif;&mvrf;wGif ,Ofaus;rItcsuftvuf

topftqef;rsm;udk &oifhoavmuf r&cJhMuacs/

odkYaomf yifyef;qif;&JcHEkdifrI? pGefYpm;rI? &JpGrf;owåd&SdrI? tcuft

cJudk MuHhMuHhcH &ifqkdifrI? usef;rmawmifhwif;oefpGrf;rIpaom t&nft

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

122

jcif;aumif;rsm;udk &&SdcJhMuonf/

ta&SUbufaMumif;vkdufolwkdYrSm taemufbufaMumif;vkdufol

wkdYavmuf tMurf;ywrf;cHEkdifrI? usef;rmawmifhwif; oefpGrf;rI ponf

wkdYr&SdMuacs/

odkYaomf ,Ofaus;aom w&kwfEkdifiHESifheD;uyfpGm a&TUajymif;Mu

ojzifh vlrIa&;? pD;yGm;a&;ESifh,Ofaus;rItwGuf tcsuftvufrsm;udk

a&TUajymif;&mvrf;c&D;wavQmufwGif &&SdcJhMuonf/

ouf? em*? csif;wkdY a&TUajymif;&mvrf;

taemufzufaMumif;vkdufolwkdYonf jrefrmEkdifiH\ajrmufzuf

tpGefavmufodkY a&mufaomtcg ,ckjrefrmEkdifiHESifhwdAufjynfwkdYpyf

Mum;avmufrS taemufzufodkYvrf;cGJum jA[®ykwå&jrpf\vufwufwck

jzpfaom vl[pfjrpfaMumif;udk vkdufcJhMu\/

jrefrmEkdifiH\taemufajrmufzufodkY a&mufaomtcg xkda'o

&Sd awmifMum;vrf;rsm;udkvdkufí ,ckjrefrmEkdifiHwGif;odkY taemufajrmuf

zufrS 0ifvmcJhMuonf/ ,if;wkdif;&if;om;wkdYwGif ,cifu qkdcJhonfht

wkdif; ouftpk? em*tpkESifhcsif;tpkrsm; yg0ifcJhMu\/

rlvu oufwkdYonf ,ck rPdyl&jynfrS ta&SUbuf {&m0wD

jrpftxd jyefYESHYaecJhMu[efwl\/ em*wkdYa&mufvmaomtcg rPdyl&&Sd

oufwkdYonf ta&SUbuf&Sd oufwkdYESifhtqufjywfcJhMu[efwl\/ em*

trsm;pkonf taemufzuf tmoHjynfwGif;odkY 0ifa&mufcJhMuonf[k

qkdEkdifonf/

csif;tpk0ifrsm; 0ifvmaomtcg olwkdYonf csif;wGif;jrpfaMumif;

udk vkdufcJhMu\/ csif;tpk0ifrsm; 0ifa&mufvmí csif;wGif;jrpfaMumif;

wavQmufESifhtaemuf&kd;rudk pkd;rkd;vmojzifh em*wkdYonf taemufzuf

odkY wkd;í a&TUajymif;cJhMuonf/ taemufESifhta&SUwGif &Sdaeaom ouf

tpk0ifwkdYrSmvnf; ydkí a0;uGmoGm;cJhMu&\/

AdkvfrSL;b&Sif

123

avmuavm? u&if

ta&SUbufaMumif;vkdufolwkdYteuf ta&SUbuftpGefusaom

olwkdYonf ,efpDjrpftwkdif;vkdufí wjznf;jznf; ,leefe,fta&SUajrmuf

ydkif;odkY a&mufoGm;Mu\/ þolwkdYrSm avmavmtpk0ifrsm;jzpfMuonf/

tv,fusaom rJacgifjrpfESifhoHvGifjrpfwkdYudk vkdufolwkdYwGif u&iftkyf

pk0ifrsm;ygMu\/

olwkdYonf oHvGifjrpftwkdif;vkdufí &Srf;jynfawmifydkif;wGif t

aemufodkYcsKd;um ,ck rkd;NAJe,f? u,m;jynfe,fESifh,ck u&ifjynfe,f

ajrmufydkif;txda&mufcJhMu\/ olwkdYonf tcGifhomvQif omovkd ppf

awmif;jrpf0Srf;ajrjyefYodkY qif;oufa&TUajymif;aexkdifcJhMu\/

ysL

oHvGifjrpfaMumif;udk vkdufolwkdYteuf tcsKdUonf ,leefe,f

taemufydkif;odkYa&mufvmaomtcg wydefa&TvDjrpfaMumif;wkdYudk vkduf

í {&m0wDjrpfaMumif;odkY qif;cJhMuonf/ ,if;wkdYteuf a&S;tusqkH;

[k,lq&olwkdYrSm AdóEkd;NrdKUudk wnfaxmifcJhaom yxrysLEkdifiHom; ysL

rsm;jzpfcJhonf[k qkdEkdif\/

oa&acwå&mudk wnfaxmifaom ysL 'kwd,tokwfonfvnf;

þvrf;rsm;udkyif vkdufcJhMuonf[k ,lqbG,f&m&Sdayonf/ a&mufESifh

NyD;aom oufwkdYESifhawGUxdMu[ef wl\/ odkYaomf xkdpOfu ajrmufzuf

ydkif;odkY a&mufaeaom oufwkdYudk a&SmifuGif;um awmifbufodkY a&TU

ajymif;cJhMuonf[k qkd&ygrnf/

armapm(emcD)rsm;

tv,faMumif; oHvGifjrpfudk vkdufolwkdYwGif a&S;a[mif;jrefrm

rsm;vnf; ygMu\/ armapmrsm;vnf; ygMu\/ armapmwkYdonf rdrdwkdY

udk,fudk emcD[k ac:Mu\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

124

a&S;a[mif;jrefrmwkdYtaMumif;ukdum; azmfjycJhNyD;jzpfonf/ arm

apm(emcD)ESifhta&SUbuf avmavmwkdYonf eefapmjynfaxmifpkwGif yg

0ifolrsm;jzpfMu\/ a&S;a[mif;jrefrmwkdY eefapmrS xGufcGma&TUajymif;

aomtcgwGif xdktEG,fwlvlrsKd;wkdYonf eefapmüyif usef&pfcJhMuonf/

a&S;OD;jrefrmrsm;

a&S;a[mif;jrefrmwkdYteuf oHvGifjrpftaemufzuf {&m0wDjrpf

rsm;wpk? wrkdifjrpfrsm;? xkdaemuf arcjrpfESifhvufwufrsm;udkvkdufí a&TU

ajymif;cJhol rsm;cJhonf/ þtaMumif;ukdvnf; NyD;cJhonfhtcef;wGif qkd

cJhNyD; jzpfonf/

þvlpkrsm;udk a&S;OD;jrefrmrsm;[kac:onf/ olwkdYonf oufEkdif

iHudk azmufxGif;a&SmifuGif;jcif; rjyKEkdifí {&m0wDjrpfaMumif;wGif Aef;

armfc&kdifavmuftxdom a&mufcJhMu\/ ,if;wkdYwGif r&l? v&SD? tZD?

rkdif;omESifhzGef;ac: wkdif;&if;om;rsm;ygMuonf/

txufazmfjycsufwkdYrSm at'D 7-&mpkESpfrsm;txd jrefrmEkdifiH

ESifhajrmufzufywf0ef;usifwGif a&S;a[mif;vlwkdYa&TUajymif;a&muf&SdcJhykHudk

orkdif;jzpfpOfESifholwdkYvuf&Sd jyefYESHYaexkdifykHwdkYt& azmfjyjcif;jzpfayonf/

eefapmodkY a&S;a[mif;jrefrmrsm; a&mufvmykH

a&S;a[mif;jrefrmwkdYonf at'D 7-&mpkaemufydkif;wGif eefapm

a'oodkY a&muf&SdvmykHudk tusOf;tm;jzifh qufvufazmfjyvkdayonf/

txufwGif qkdcJhonfhtwkdif; wdAufEkdifiHESifhxefw&kwfwkdYonf 7-&mpk

ESpfrsm;tv,favmufwGif tNydKiftqkdif wefckd;BuD;vmcJhMuí tm&St

v,fykdif;udk BuD;pdk;Edkifa&;twGuf tjyeftvSef ppfqifETJcJhMu\/

þtcsdefavmufrSmyif ,leefe,ftaemufydkif;ü eefapmEkdifiH

wefckd;BuD;vmcJh\/ aumfavmfzJifhrif;vufxufwGif tiftm;tBuD;qkH;

jzpfonf/ wdAufonfvnf;aumif;? xefw&kwfwkdYonfvnf;aumif; ppf

AdkvfrSL;b&Sif

125

tiftm;wck jzpfaom eefapmudk rdrdwkdYbufodkYygatmif tjyeftvSef

odrf;oGif;cJhMu\/

þodkYjzifh eefapmonf yxrw&kwfbufu ygcJhonf/ aumf

avmfzJifhvufxufwGif wdAufESifhaygif;í w&kwfudk wkdufonf/ ,Drkd,Gef

vufxufaemufydkif;wGif w&kwfbufodkYygoGm;í wdAufudk wkdufjyef

onf/ ,Drkd,Gefudk qufcJhaom rif;wkdYvufxufrsm;wGif wdAufbufodkY

jyefa&mufcJhjyefonf/

at'D 822-wGif wdAufESifhw&kwfwkdY ppfajyNidrf;vkdufaomtcg

eefapmwEkdifiHwnf; w&kwfudk qufíwdkufonf/ ta&SUawmiftm&Sydkif;

&Sd EkdifiHrsm;udkvnf; wkdufcJhonf/

okH;yGifhqkdif ya'o&mZfppf

þuJhodkYaom yxrwdAufESifhw&kwfESpfyGifhqkdif ya'o&mZfppf

rsm; jzpfMuaomtcg a&S;a[mif;jrefrmESifhtEG,fwl wdAufjrefrmpum;

ajymolwkdY a&TUajymif;&m oHvGif? rJacgifESifh,efpDjrpfaMumif;wkdY ,SOfrd&m

a'owGifvnf;aumif;? ,if;awmifbufa'orsm;wGifvnf;aumif; wkduf

yGJrsm;udk qifETJcJhojzifh a&S;a[mif;jrefrmESifhtEG,fwlwkdY\a&TUajymif;rIudk

vsifjrefapcJhonf/ wzef eefapmyg ygvmí okH;yGifhqkdifya'o&mZfppf

rsm;jzpfvmaomtcg olwkdY\a&TUajymif;rIonf ydkíyif vsifjrefvmcJhonf/

a&S;a[mif;jrefrmwkdY\a&TUajymif;rIc&D;tpOfrSm wefckd;BuD;vm

aom eefapmudk a&SmifuGif;Edkif&ef taemufzufrS yef;í a&TUajymif;aom

c&D;pOfjzpfonf/ eefapmwkdY wefcdk;rBuD;rDuaomf vGwfvyfpGm a&TUajymif;

Ekdifojzifh a&TUajymif;rI\a&SUykdif;onf &Srf;jynfawmifydkif;? ,if;rSwqifh

jrefrmEkdifiHajrjyefYodkY at'D 8-&mpkESpfrsm;avmufuwnf;u a&mufcJh

[efwl\/

eefapmrif;&SJefavmfzDvufxuf(at'D 713)wGif rkifa&Sapmtif

tm;BuD;vmí taemufzufodkY ydkifeufcsJU&ef wkdufckdufvmaomtcg a&S;

a[mif;jrefrmrif;apmwpkwkdYonf a&SUodkYqufvuf ra&TUajymif;Ekdifawmh

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

126

acs/ eefapmvufatmufodkYa&mufí eefapmya'o&mZfwkdYtwGuf trI

xrf;Mu&awmhonf/

þodkYjzifh a&S;a[mif;jrefrma&TUajymif;rItpOfwGif aemufydkif;vl

rsm;ESifhtv,fydkif;&Sdvlrsm;onf ,leefe,ftaemufydkif;ESifh&Srf;jynfajrmuf

ydkif;wkdYwGif &yfwefYcJhMu&jcif;jzpfonf/ eefapmEkdifiHwGif a&S;a[mif;jrefrm

wdkYta&;ygcJhykH? olwkdY\vlrIa&;? pD;yGg;a&;b0ESifhtqifhtwef;wkdYudk qkd

cJhNyD;jzpfí xyfrHazmfjy&ef rvkdawmhyg/ olwkdYonf eefapm\ta&;yg

aom tiftm;pk jzpfonf/ eefapmppfrsm;wGif yg0ifqifETJcJhMuonf/ eef

apmEkdifiHorkdif;udk zefwD;&mwGif yg0ifcJhMuolrsm; jzpfonf/

wkd;wuf&&SdcJhaom vlaerItqifh

eefapmwGif aepOftwGif; olwdkYonf ppfa&;? tkyfcsKyfa&;? pdkuf

ysKd;a&;? pnf;urf;ponfwkdYbufü tawGUtMuKHtavhtxESifhenf;vrf;

opfrsm;udk &cJhMuonf/ wkd;wufrIvnf; rsm;pGm&SdcJhonf/ txl;ojzifh

jrif;udkarG;í aumif;pGmtokH;cswwfolrsm;jzpfí ppfa&;wGif tjcm;vl

rsKd;pkxuf rsm;pGmomMuolrsm;? ppfqifenf;opfudk xGifcJhMuolrsm;jzpf

onf/

vGwfvyfa&;udk txdrcH

,Drkd,Gefvufxuf wdAufESifhtqufjzwfí w&kwfESifhaygif;

onfh EkdifiHjcm;qufoG,fa&; ajymif;vJcJhonf/ jynfwGif;qufqHa&;vnf;

ajymif;vJrI&SdcJhonf/ ,cifu r[mrdwfjyKcJhí w&kwfwkdYudk wyl;waygif;

wnf; ckcHwkdufckdufay;cJhaom a&S;a[mif;jrefrmtkyfpkrsm;udk rdwfaqGt

jzpfrS &efoltjzpfodkY ajymif;vJoabmxm;um pwifzdESdyfwkdufckdufcJh

onf(at'D 794)/

ADZuwnf;u vGwfvyfa&;udk txdrcHEkdifaom a&S;a[mif;jref

rmwkdYonf ya'o&mZfpepf jyif;xefpGm BuD;pdk;aeaom rdrdwkdYa'orsm;

AdkvfrSL;b&Sif

127

udk pGefYvTwfum tcGifhomonfESifh wNydKifeuf jrefrmEkdifiHajrjyefYtwGif;

odkY qif;oufa&TUajymif;cJhMuonf/

ajrjyefY\yljyif;aom &moDOwk'PfESifhe,fopfwGif b0opfxl

axmifa&;tcuftcJrsm;udk &ifrqkdif0HhaomaMumifhvnf;aumif;? eefapm

vufrS vG,fulpGm &kef;uefxGufajrmuf&ef rjzpfEkdifaomaMumifhvnf;

aumif;? a&S;a[mif;jrefrmtkyfpktcsKdUonf ukef;jrifha'oüyif csefae&pf

Muonf/

þrQjzifh a&S;a[mif;jrefrmwkdY\rl&if;a'o&SdcJhaom ,Ofaus;rI

tqifhtwef;ESifheefapma'oodkYa&mufcJhykH taMumif;udk ed*kH;csKyfvkdyg

onf/ yxrar;cGef;jzpfaom eefapmESifha&S;a[mif;jrefrmwkdY ,Ofaus;rI

trsKd;tEG,fqufoG,faeykHudk azmfjyaom taxmuftxm;rsm;ESifhjref

rmEkdifiHajrjyefYodkY qif;oufvmykHwkdYudk azmfjy&efvkdygrnf/

a&S;jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif;ajrjyefYodkY

a&TUajymif;aexkdifvmjcif;

a&S;jrefrmwkdY jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ajrjyefYodkYqif;vmykH t

aMumif;udk rqkdrD eefapmESifha&S;jrefrmwkdY ,Ofaus;rIwrsKd;wEG,f quf

pyfaeykHudk axmufcHazmfjyaom taxmuftxm;rsm;udk tenf;i,f

azmfjyvkdonf/

eefapmonf wdAufjrefrm

orkdif;ynm&SifwkdYonf a&S;tcgu eefapmEkdifiHaevlwkdYrSm &Srf;

trsKd;om;rsm; jzpfMuonf/ wenf;qkdaomf xkdifw&kwfbmompum;t

EG,f0ifrsm;jzpfMuonf[k ,lqcJhMuonf/ eefapmEkdifiH\tcsuftjcm

jzpfaom wmvDtkdifBuD;w0dkufodkY uGif;qif;okawoejyKcJhMuaom orkdif;

ynm&SifwkdYu þa'owGif xkdifw&kwf,Ofaus;rI taxmuftxm;rsm;?

xkdif&Srf;wkdY\a&S;a[mif;ypönf; taxmuftxm;rsm; rawGUcJhMuojzifh

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

128

eefapmwkdYrSm xkdifw&kwfjzpfEkdifonfxuf wdAufjrefrmjzpfEdkifonf[k

qkdcJhMuonf/

acwfNydKifw&kwftaxmuftxm;rsm;udk tao;pdwfokawoe

jyKolwkdYuvnf; ,if;tqkdtrdeYfudk axmufcHMuonf/ ,cktcgwGif t

a&SUydkif;tm&Sorkdif;ynm&Siftrsm;pku eefapmEkdifiH\vlrsm;pkrSm avm

avmtpk0if a&S;jrefrmponfhwdAufjrefrmrsm;jzpfMuí tenf;pkrSm xkdif

w&kwftEG,f0ifrsm;jzpfonf[k vufcHxm;MuNyDjzpfonf/ þtcsufu

at'D 8-&mpkwGif jrefrmEkdifiHwGif;odkY a&TUajymif;vmolwkdYrSm eefapmEkdifiH

om;wkdYESifhwrsKd;wEG,fwnf; jzpfaMumif;udk axmufcHaeayonf/

,Ofaus;rItpOftvm wlnDcsufrsm;

trsKd;tEG,fwl&kHrQjzifh a&S;jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHbufrSvm

onf[k wxpfcsrqkdomao;yg/ eefapmEkdifiHom;wkdY\,Ofaus;rIESifh

a&S;tpOftvmwkdYrSm jrefrmEkdifiHtv,fydkif;a&muf a&S;jrefrmwkdY\,Of

aus;rItpOftvmwkdYESifhwlnDaomtcsufrsm; &Sdaeonfudk awGU&íom

eefapmbufwGifaecJholrsm;? ,if;a'ouvmcJholrsm;jzpfonf[k t

axmuftxm;csif;? aumufcsufcsif; qufpyfí ,lEkdifygonf/

trnfrSnfhykHwljcif;

eefapmwkdYonf trsKd;om;wkdY\trnfudk rSnfh&mwGif zciftrnf

\aemufqkH;pvkH;udk om;\trnfwGif a&SUqkH;pmvkH;tjzpfokH;cJholrsm; jzpf

onf/ eefapmorkdif;vm eefapmrif;wkdY\trnfrsm;udk avhvmvQif þ

tcsufxif&Sm;onfudk awGUEkdifonf/ Oyrm -

avmf&SefY

&SJefYavmfzD

zDavmfaum

aumavmfzGJifh

AdkvfrSL;b&Sif

129

zGJUifhusm,D

,Drkd,Gef

ponfjzifh zciftrnfaemufqkH;pmvkH;udk om;trnfa&SUqkH;pmvkkH;tjzpf

okH;EIef;rSnfhac:xm;Mu\/

jrefrm&mZ0ifusrf;wkdYwGif vm&Sdaom ysLapmxD;rif;\tEG,f0if

wkdYwGifvnf; þenf;twkdif;yif trnfay;xm;onfudk pdwf0ifpm;pGm

awGU&\/ ,if;trnfwkdYrSm...

ysLapmxD;

xD;rif;,mOf

,mOfrif;ydkuf

ydkufaonfvnf

aonfvnfaMumif

aMumifwl&pfwkdY jzpfMuonf/

a&S;u trnfrSnfhac:enf; wlcJhonfudk ydkrkdckdifvkHapaomtcsuf

&Sdao;onf/ jrefrmwkdYonf ,if;trnf rSnfhonfhpepfudk ,cktcgwGif

rvkdufemMuawmhyg/ odkYaomf jrefrmtpk0ifrsm;jzpfí a&S;OD;jrefrmrsm;

jzpfMuaom ucsifjynfe,fta&SUydkif;ae r&lESifhv&SDwkdif;&if;om;wkdYonf

,aeYwkdif ,if;trnfrSnfhonfhpepfudk vkdufemqJ&SdMuao;onf/

r&lESifhv&SDwkdY ,aeYwkdifvkdufemonfh þtpOftvmu a&S;jref

rmrsm; eefapmwGif aecJhaMumif;udk axmufcHaeonf/ eefapmESifhjrefrm

wkdYudk qufpyfay;xm;onfhaygif;ul;wefwm;ozG,f wnfaeaomtpOf

tvm orkdif;taxmuftxm; jzpfayonf/

r&lwkdif;&if;om;\trsKd;qufwckwGif zatESifhom;wkdY trnf

ay;ykHudk...

awmifcGef

cGefusKif;

usKif;vkrf;

ponfjzifh tpOftqufawGU&\/ tvm;wlyif v&SDtrsKd;om;wkdYuvnf;-

vkHcsef

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

130

csefvef;

vef;wifh

ponfjzifh a*:vefa'obuf rsKd;qufwckwGif trnfay;xm;\/ axm

a*gbufwGif awGU&aom rsKd;qufwck\trnfrSm...

cef;Akrf

Akrf,if;

,if;wifh

ponfwkdYjzpfonf/

orkdif;OD;'EÅm&D wljcif;

orkdif;OD;'EÅm&DwGifvnf; eefapmESifha&S;jrefrmwkdYrSm xyfwlxyf

rQ jzpfaeonf/ ysLapmxD;rif;\'EÅm&Dudk todrsm;Muygonf/ eefapm

wkdY\orkdif;OD;'EÅm&DrSmvnf; ysLapmxD;rif;\'EÅm&DuJhokdYyif jzpf\/ t

rnfwkdY\toHxGufrsm;yifvQif eD;pyfpGm wlnDaeonf/

þwGifvnf; r&lwkdY\orkdif;OD; 'EÅm&Donf aygif;ul;ozG,f eef

apmESifha&S;jrefrmudk qufpyfay;xm;jyefonf/ r&lwkdYüvnf; ysLapmxD;

rif;\pGefYpm;cef; 'EÅm&D&Sdayonf/ ysLapmxD;rSm r&lwkdY\a&S;OD;rif;jzpf

onf[k ,kHMunfMu\/

'kwd,*E¨mv&mZf

tdEd,,Ofaus;rIonf ysLEkdifiHrSwqifh eefapma'oodkYa&muf

cJh\/ Ak'¨0g'vnf; xGef;um;cJhonf/ þodkYjzifh rdrdwkdYodcJhaom eefapm

EkdifiH\tcsuftcsma'o wmvDtkdifBuD;w0dkufudk a&S;jrefrmwkdYonf 'k

wd,*E¨mv&mZf[k rSwfom;vmcJhjcif;jzpfayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

131

OwnfzGm;

eefapmrif; aumavmfzGJifhudk wdAufwkdYu ta&SUbuf{u&mZf

(wkifwd)[kvnf;aumif;? aumavmfzGJifh\ajr;,Drkd,Gefudk aexGufbk&if

(*sdwkif0gif)[kvnf;aumif; bGJUrnfay;cJh\/

jrefrmwkdYuvnf; *E¨mv&mZfrif;udk aexGufbk&ift"dyÜm,f&

aom OwnfzGm;[k odrSwfcJhMu\/ aemufydkif;wGif w&kwfbk&ifudk þ

trnfjzifh ac:a0:vmcJhayonf/

jrif;ESifha&S;jrefrm

xkdrSwyg; jrefrmEkdifiHwGif;odkYa&muf&Sdí umvMumjrifhpGm ae

xkdifvmNyD;onfhwkdifatmif jrefrmwdkYonf eefapmwGifaeMuaom rdrdwkdY

\a&S;ab;BuD; bdk;BuD;wkdY\"avhxkH;pHESifhtpOftvmwkdYudk qufvufxdef;

odrf;vkdufemcJhMuonfh tcsufuvnf; a&S;jrefrmwkdY eefapmü &SdaecJh

aMumif;udk xif&Sm;apayonf/

jrif;a0g[m&\&if;jrpf

eefapmwGif a&S;jrefrm0gifhusLwkdYonf jrif;pD;ol&Jrsm;jzpf\/ jrif;

udkarG;jrLonf/ jrwfEkd;onf/ Ekdifeif;pGm pD;Ekdifonf/ ppfqifrIwGif enf;

AsL[mudk ajymif;apcJhonf/ jrefrmEkdifiHajrmufydkif;&Sd ,aeYwkdif;&if;om;

trsm;pkwkdY tokH;jyKaeaom jrif;twGuf a0g[m&rSm r&ef;(jrif;=r+&if;/

&if;wGif; ]if;}onf a&S;u tif;oHrxGufyJ tef;oHxGufcJhonf/)[laom

a&S;jrefrma0g[m&ESifhvGefpGm toHeD;pyfonf/

csif;trsm;om;tcsKdUu &ef;[kac:\/ ucsifu *krf&rf;[kac:

\/ a&S;usaom rGefcrmtEG,f0if yavmif? 0? ,if;paomwkdif;&if;om;

wkdY\jrif;twGuf a0g[m&wkdYrSmvnf; r&ef;rSoufaom a0g[m&rsm;

jzpfMuonf/ þonfwkdYu jrefrmESifhjrif; qufpyfaerI a&S;usvScsufudk

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

132

azmfjyaeayonf/

jrefrmEkdifiHorkdif;wGif ol&Jaumif;qkdvQif jrif;ESifhcGJr&/ usefppf

om;? tavmif;pnfol? wyifa&TxD;ponfhrif;wkdY\jrif;rsm;\pGrf;&nfudk

tom;ay;azmfMu\/ jrif;udk ta&;ay;í tcrf;tem;rsm;yif qif,if

usif;ycJhMu\/ jrif;a&; 37-yg;? jrif;cif;obif? *lvDyGJponfwkdYudk axmuf

xm;Ekdif\/ txl;ojzifh NrdKUrnfrsm;udkyif jrif;udk taMumif;jyKí rSnfh

ac:cJhMu\/ Oyrm jrif;pdkif;? jrif;ckHwkdif? jrif;rlponfrsm;udk owdjyKrdMu

ygrnf/

apmESifhpkd; a0g[m&

eefapmwGif &SdpOfu a&S;jrefrmrsKd;wlpkwkdYonf rdrdwkdY\tBuD;t

uJukd rif;? rif;apm? pdk; ponfjzifh ac:a0:cJhMu\/ ,if;tpOftvm

onf yk*Hacwf? tif;0acwfwkdif qufvufí &SdvmcJhMuayonf/ t

aemf&xmrif;apm? apmvlrif;? rdzk&m;apm? pdk;rif;udk,fawmfBuD;? pdk;om;

rif;om; ponfrSm om"utcsKdUrQom jzpfayonf/

ajcwH&SnftdrfESifhacgif;aygif;eD

eefapmwGif &SdcJhpOfu ajcwH&Snftdrfrsm;ESifhaeonfh"avhudk ajr

jyefYodkYa&mufaomtcgwGifvnf; qufvufvkdufemcJhMuonf/ eefapm

wGif &SdcJhpOf rdrdwkdYtdrfü Oa'gif;rsm;udk tjrwfwEkd; arG;jrLcJhMu\/ ajr

jyefYodkYa&mufaomtcg Oa'gif;onf rGefjrwfaomtxdrf;trSwf vu©Pm

wckjzpfvmonf/

eefapmwGif&SdpOfu trsKd;om;wkdYonf qHudk xkH;um yk0geDaygif;

í qHNrdwfpudk aemufwGif [efay;umcsxm;onf/ þqif,ifrIrsKd;udk

ajrjyefwGif tcsKdUae&mü ,aeYwkdif vkdufemvsuf&SdMuao;onf/ t

axmuftxm;rsm; jyEkdifaom tjcm;wlnDcsuftrsm;yif &Sdayao;onf/

qkdcJhNyD;aom taMumif;jycsufwkdYavmufESihfyif a&S;jrefrmESifheef

AdkvfrSL;b&Sif

133

apmwkdYqufpyfcJhykHonf aumif;pGm xif&Sm;aeNyD[k xifygonf/

jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY a&TUajymif;aexkdifvmykH

eefapmEkdifiHrS jrefrmEkdifiHbufokdY rnfonfhtaMumif;rsm;aMumifh

a&S;jrefrmwkdYonf a&TUajymif;vmcJh&onfudk qkdcJhNyD;jzpfygonf/ a&TUajymif;

Mu&mwGif vrf;c&D;ü usefae&pfcJhaom odkYr[kwf csefae&pfcJhaom jref

rmtpk0if rsKd;wlpkwkdY ,aeYaexkdif&ma'orsm;ESifhjrefrmEkdifiHwGif jyefYESHY

aeykHwkdYudk axmufí a&S;jrefrmwkdY a&TUajymif;vmonfhvrf;udk cefYrSef;

Ekdifygonf/ þwGif jrefrmtpk0ifwkdY ,aeY jyefYESHYaexkdifykHudk avhvmod

&Sdxm;&ef vkdygrnf/

jrefrmtpk0ifwkdY jyefYESHYaeykH

jrefrmtpk0ifpum;wkdYudk a&S;OD;jrefrmpum;rsm;(jzpfaom r&l?

v&SD? rkdif;omESifhzGef;rsm;)? toHuGJjrefrmpum;rsm;(jzpfaom awmif&kd;?

tif;om;? "Ek? a,m? acsmif;om;? &rf;NAJ? &ckdif? taemufzufom;? xm;

0,f? Nrdwfpum;rsm;)ESifhtrsm;okH;jrefrmpum;[lí okH;ydkif;cGJjcm;avhvm

Ekdifygonf/

a&S;OD;jrefrmpum;ajymolrsm;

r&lpum;ajymolwkdYudk ucsifjynfe,fta&SUydkif; arcjrpf0Srf;wGif

vnf;aumif;? v&SDpum;ajymolwkdYudk r&lwkdY\awmifbuf q'kH? qrm;

a'orsm;wGifvnf;aumif;? ZD;pum;ajymolwkdYudk v&SDwkdY\awmifbuf

Aef;armfc&dkifajrmufydkif;wGifvnf;aumif;? rkdif;ompum;ajymolwkdYdudk ,leef

ta&SUydkif; wydefjrpf0Srf;ESifhAef;armfc&dkifwGifvnf;aumif;? zGef;pum;ajym

olwkdYudk jrpfBuD;em;ESifhAef;armfc&kdifwkdYqkH&m ausmufwGif;ac: {&m0wD

yxrjrpfusOf;w0dkufwGifvnf;aumif; toD;oD;awGU&ygonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

134

ZD;? v&SD? r&ltcsKdUudk jrefrme,fpyfwavQmuf w&kwfjynfbuf

wGifvnf; awGUEkdif\/ r&ltcsKdUrSm jrpfi,fjrpfzsm; &Srf;jynfajrmufykdif;

abmfwGif;a'ow0dkufodkY a&mufaeMuayNyD/

toHuGJ jrefrmpum;ajymolrsm;

toHuGJjrefrmpum;udk ajymaom awmif&kd;? "EkESifhtif;om;wkdY

udk awmifBuD;c&kdif ajrvwfa'owGif awGU&onf/ "EkwdkYrSm &Srf;ukef;jyif

jrifh\taemufpGefwavQmuf ajrmufzuf arNrdKUe,frS awmifbufajr

vwfa'otxd jyefYESHYaeMu\/

csefae&pfcJholrsm;

qkdcJhaom a&S;OD;jrefrmpum;ajymol r&l? v&SD? ZD;? rkdif;omESifh

zGef;wkdYrSm vrf;c&D;wGif usefaecJholrsm; jzpfMuonf/ wcsdefu olwkdYonf

{&m0wDjrpfaMumif;wavQmuf qif;vm&ef BudK;pm;cJh[kefwl\/

waumif;ac: oif;wGJudk A[dkjyKí aexkdifMuaomoufwkdif;

&if;om;wkdYtiftm;ESifhxkx,fudk rxkd;azmufEkdifojzifh {&m0wDjrpft

xufydkif;(Aef;armftxuf)wGif aomifwifaecJh[efwl\/

toHuGJjrefrmpum;ajymol awmif&dk;? "EkESifhtif;om;wkdYrSmrl

&Srf;ukef;jrifhrS ajrjyefYodkYqif;cgeD;rS rvkdufvkdyJ ae&pfolrsm;jzpfMuonf/

ukef;jrifhwGif taeMumolwkdYonf txl;ojzifh ayokH;axmiftjrifhwGif

&Sdaom ESif;cJaMumif;\txufwGif aeolwkdYonf jzpfEkdifygu ajrjyefYodkY

rqif;vkdMuay/

a&SUodkYqufí jyefYyGm;olrsm;

jrefrmEkdifiHtaemufpGefESifhawmifpGefodkY a&mufaeMuaom toH

uGJ jrefrmpum;ajymolwkdYrSm jrefrmEkdifiHtv,fydkif;ajrjyefYodkYa&mufNyD;rS

AdkvfrSL;b&Sif

135

taMumif;trsKd;rsKd;aMumifh a&S;tcguyif qufvufa&TUajymif;cJholrsm;

jzpfMuonf/

0ifvm&m c&D;pOf

jrefrmtpk0ifwkdY jyefYESHYa&muf&Sdaeonfh ae&mwkdYudk axmufí

a&S;jrefrmrsm; 0ifa&mufvm&m? qufvufa&TUajymif;&mvrf;udk cefYrSef;

Edkifonf/ eefapmEkdifiHwGif ,leeftaemufydkif;rS &Srf;jynfajrmufydkif;? ,if;

rSwqifh jrpfi,fjrpfaMumif;udk vkdufí awmifbuf ajrvwfa'o? ,if;

rSwqifh taemufzuf &Srf;ukefjyifjrifhtajc&Sd ausmufqnfc&kdiftwGif;

okdY aZmf*sDESifhyef;avmifjrpfaMumif;rsm;udkvkdufí 0ifa&mufcJhonf[k qkd

&ayrnf/

taemufESifhawmifudk a&SmifcJh&onfhtaMumif;

&Srf;jynfajrmufydkif;rS taemufzuf {&m0wDjrpfqDodkY tb,fh

aMumifh ra&TUcJhoenf;[k apm'uwuf&ef &Sd\/ þc&D;udk rvdkufEkdifcJh

onfhtaMumif;ESpf&yf &Sdonf[k ,lqonf/

yxrtaMumif;rSm ukef;jrifhawmifwef;rsm;í vrf;c&D;rom

aomaMumifh jzpfonf/ 'kwd,taMumif;rSm olwkdYqif;íae&m,lrnfh

{&m0wDESifhcsif;wGif;jrpfESpfoG,fpyfMum;wGif oufwkdYa&mufESifhaeNyDjzpf

&kHomru xkESifhxnfESifh &SdaeaomaMumifh jzpfonf/

ajrvwfa'oodkY a&mufNyD;aemuf tb,hfaMumifh awmifbuf

odkY qufvufa&TUajymif;jcif; rjyKoenf;[kvnf; apm'uwufvkdu wuf

Ekdifygao;onf/ þwGifvnf; taMumif;ESpfck&Sdonf/

ajrvwfa'o\awmifbufwGif vlOD;a&rsm;rsm;udk axmufyHh

auR;arG;xm;EkdifrnfhpdkufysKd;Ekdifaom ajrjyefYr&Sdjcif;ESifhxkda'owGif awmif

olESifhtjcm;u&iftrsKd;om;rsm; a&mufESifhNyD; jzpfaomaMumifh[k qkd&rnf

jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

136

ausmufqnfa'o\xl;jcm;csufrsm;

ajrvwfa'o\taemufzuf ausmufqnfajrjyefYa'orSm...

(1) ysLEkdifiHysufNyD;pjzpfí tkyfcsKyfrI? pnf;&kH;rItckdiftrmr&Sd/ umvysuf

onfhtcsdefjzpfí 0ifa&mufvmolwkdYudk xdxd a&mufa&muf ckcHEkdif

pGrf;r&Sd/

(2) &Srf;ukef;jrifhrS þa'oodkY qif;&ef vrf;c&D;rSm tjcm;vrf;rsm;xuf

ydkívG,fulonf/

(3) þa'owGif &SdESifhNyD;jzpfaom olwkdYonf wl;ajrmif;rsm;azmufum

a&oG,fí pyg;pdkufysKd;vkyfudkifaeNyD;jzpfí pm;a&&du©maygrsm;onf/

(4) þodkYwl;ajrmif;rsm;jzifh a&oG,fpdkufysKd;Muojzifh pdrf;vef;pdkajyum

ywf0ef;usif&Sd tjcm;a'orsm;avmuf yljyif;jcif;r&Sd/ oraom&moD

Owk&Sdonfhukef;jrifhrS qif;vmolwdkYtwGuf yljyif;aomjrefrmEkdifiHt

v,fykdif;a'owGif þa'oonf tjcm;tjcm;aoma'owkdYESifhpmu

toifhawmfqkH;ESifhtoufomqkH; a'ojzpfonf/

a&S;jrefrmwkdYodNyD;aoma'o

eefapmwyfwkdYESifhtwl atmufjrefrmEkdifiHxd csDwufwkdufcdkuf

cJh&aom a&S;jrefrmwkdYonf jrefrmEkdifiHtv,fydkif;tajctaeudk odxm;

NyD;jzpfí þausmufqnfc&kdifudk rdrdwkdYtwGuf a&TUajymif;aexkdif&ef t

oifhawmfqkH;a'ojzpfaMumif; od&Sda&G;cs,fcJhNyD;jzpf[ef wlonf/ tjcm;

oifhawmfaom a'owck&Sdao;\/

,if;a'orSm ausmufqnfc&kdifrSmuJhokdYyif wl;ajrmif;rsm;jzifh

a&oG,fpkdufysKd;vkyfudkifaom rif;bl;c&kdifjzpfonf/ ausmufqnfc&kdifudk

&í {&m0wDjrpfudk jzwfausmfNyD;rS yljyif;vSaom rkd;enf;a&&Sm; jrefrm

EkdifiHtv,fydkif;wGif ausmufqnfuJhodkY pdrf;vef;pdkajyí tyl'Pfenf;

aomrif;bl;c&kdifodkY a&mufEkdifayrnf/

jrefrmEkdifiHtv,fydkif; ausmufqnfESifhrif;bl;a'orsm;odkY a&TU

AdkvfrSL;b&Sif

137

ajymif;aexkdifNyD;aemuf ,if;a'owkdYrSwqifh jyefYESHYcJhMuykHrSm atmufyg

twkdif; jzpfygonf/

yk*HrwnfrD jrefrmEkdifiHtajctae

a&S;jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHvufatmufcH ,leefe,ftaemuf

ydkif;ESifh&Srf;jynfajrmufydkif;wkdYrS jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY a&TUajymif;qif;

oufvmcJhonf[laom tqkd,kwåd wefrwefudk tusKd;taMumif;ESifh&Sif;

vif;azmfjycJhNyD; jzpf\/

awmifay:ukef;jrifhom;rsm; jzpfcJhjcif;

a&S;jrefrmwkdYonf rlvu awmifay:om;rsm;? ukef;jrifhom;rsm;

jzpfcJhMu\/ ,ckacwf jynfaxmifpkwkdif;&if;om; ukef;jrifhom;rsm;jzpf

Muaom &Srf;? ytkdY? yavmif? ucsif? csif;polwkdYuJhodkYyif jzpfonf/

,aeY ajrjyefY&Sd paumu&ifrsm;ESifhawmifay:&Sdu&ifwkdif;&if;

om;wkdY toGiftjyifuGJjym;aeonfuJhodkYyif ajrjyefY&Sdjrefrmrsm;ESifhajrvwf

a'o&Sd awmif&dk;wkdif;&if;om;wkdYrSm awmifay:ESifhajrjyefYuGJ ae&ma'o

&Sdojzifh toGiftjyif jcm;em;aeMujcif;jzpfonf/

rlvuaomf ukef;jrifhom;rsm;om jzpfcJhMu\/ wrsKd;wEG,fwnf;

jzpf\/ twlaecJholrsm; jzpf\/ Ak'¨omoemxGef;um;rI\tusKd;ouf

a&mufrIESifhacwf,Ofaus;rI\tusKd;oufa&mufrIwkdYudk cHpm;Mu&ojzifh

ajrjyefYom;wkdYonf t&if;tcsmjzpfaom awmifay:om;wkdYESifhtoGift

jyif uGmjcm;aeonfrSm rSef\/

odkYaomf xkdajrjyefYom;wkdYonf awmifay:wGifaecJhpOfu ,kHMunf

vkdufemusifhokH;cJhaom tpOftvm "avhxkH;pHrsm;u ta&;w,lvdkuf

em usifhokH;aeqJyif &Sdonf/ vG,vifhwulESifh pGeYfypfMuonfr[kwfacs/

,aeYajrjyefYom;wkdYvdkufemusifhokH;aeaom a&S;a[mif;pOfvm

"avhxkH;pHwkdYu xkdajrjyefYom;wdkY\ a&S;bdk;ab;wkdYonf awmifay:ukef;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

138

jrifhom;rsm; jzpfcJhaMumif;udk txift&Sm; axmufcHaeayonf/

wkdif;&if;om;wkdY a&TUajymif;rIrSm

orkdif;\obm0jzpf&yf

ukef;jrifhawmifay:om;rsm; ajrjyefYodkYa&TUajymif;qif;oufae

xkdifvmonfhorkdif;jzpf&yfudk vlrsKd;a&;tjrif EkdifiHa&;tjrifwkdYjzifh okH;

oyfazmfjywwfolrsm;vnf; &Sdonfudk awGUcJhbl;onf/

wkdif;&if;om;wkdYudk aoG;cGJvkdaomaMumifh ,if;odkYazmfjyavo

avm[k xifrSm;bG,f&mjzpfonf/ trSefpifppf rnfonfhEkdifiHürqkd ukef;

jrifhom;wkdY ajrjyefYodYk qif;oufonfhjzpfpOfjzpf&yfrSm EkdifiHorkdif;\obm

0jzpfpOfjzpf&yf? jzpf&kd;jzpfpOfwckom jzpf\/

awmifay:ukef;jrifhwGif awmif,mpdkufysKd;a&;vkyfief;rsm pm;a&

&du©mxkwfvkyfrIwGif t"duvkyfief;jzpfonf/ awmifpG,fawmifapmif;

rsm;wGif opfawmrsm; ckwfxGif&Sif;vif;&onf/ tajcmufcHNyD; rD;&IdU&

onf/ xdkaemuf pl;xkdpdkuf&onf/ awmif,mwckwGif ESpfESpf okH;ESpfrQ

om pdkufysKd;Edkifonf/ xkdaemuf ae&majymif;awmckwfNyD; awmif,mopf

wnf&jyefonf/

þawmif,mpD;yGm;a&;pepfonf vlOD;a&rsm;rsm;udk axmufyHh

auR;arG;xm;Ekdifjcif; r&Sdacs/ vlOD;a&wkd;wufrsm;jym;vmvQif axmufyHh

Ekdifonfxuf ydkaomvlwkdYonf a&Munf&mjrufEk&modkY rvGJraoGa&TU

ajymif;&onf/ ukef;jrifhay:&Sd awmifay:rS awmifajcodkY qif;í ,if;

awmifajc&Sd rus,fvSaom awmifajcajrjyefYrsm;odkY tvkt,ufa&TU

ajymif;cJhMuonf/

xkda'orsKd;rSmvnf; vlOD;a&tajrmuftjrm;udk axmufyHauR;a

arG;xm;Ekdifonf r[kwfacs/ vlOD;a&rsm;vmvQif wzefa&TU&csdrfhOD;rnf/

ukef;jrifhtajcrsm;pGm us,f0ef;aom jrpf0Srf;a'owkdYwGif v,f,mpdkuf

ysKd;rI&Sdonf/ rkd;aumif;a&ESifhpdkufonfvnf; &Sdonf/ ajrmif;oG,fa&oGif;

í pdkufonfvnf;&Sdonf/

AdkvfrSL;b&Sif

139

þv,fpyg;pdkufysKd;rIonf vlOD;a&tajrmuftjrm;udk axmufyHh

auR;arG;xm;Ekdifonf/ vlOD;a&rsm;onfxuf rsm;vmvQif ajrjyefYodkY

qif;&awmhonf/ þodkYjzifh jrpf0Srf;ajrjyefYonf awmifac:ukef;jrifhom;

wkdYudk orkdif;acwfwavQmuf zdwfac:vmcJhonfrSm ,aeYwkdifjzpfonf/

a&S;ysLwkdYonf awmifay:om;rsm; jzpfcJhonf/ ajrjyefYodkY qif;

NyD;aemuf wkdif;jynfEkdifiH xlaxmifEkdifonftxd wkd;wufcJh\/ jrefrm

EkdifiHorkdif;wGif olwkdYonf xif&Sm;aom orkdif;u@wckudk zGifhcJhMu\/

,cka&S;jrefrmwkdYajrjyefYodkY a&TUajymif;qif;oufvmMujyefonf/

a&S;jrefrmwkdYa&mufNyD;aemuf &Srf;? ucsifpaom wkdif;&if;om;

rsm; ajrjyefYodkY qif;oufvmcJhMuonf/ þysL? jrefrm? &Srf;? ucsifponfh

wkdif;&if;om;wkdY ajrjyefYodkY qif;oufvmjcif;wkdYrSm orkdif;\obm0jzpf

pOf? omrefjzpfpOfrsm;om jzpfonf/ odkYjzpfí wkdif;&if;om;wkdY ajrjyefYodkY

qif;oufvmrIudk vlrsKd;a&;tjrif EkdifiHa&;tjrifESifhr&Ijrifoifh[k qkd

jcif;jzpfonf/

yxrqifh ajrvwfa'o

jrefrmEkdifiH jrpf0Srf;ajrjyefYESifhtpyfjzpfaom ta&SUESifhta&SUbuf

ajrmufukef;jyifjrifhwGif aecJhpOfu a&S;jrefrmwkdYonf vlOD;a&wkd;wufcJh

jcif;aMumifhvnf;aumif;? at'D &Spf&mpkaemufydkif;wGif eefapmrif;,Drkd

,Gefonf a&S;jrefrmrsm;udk eefapmEkdifiHta&SUpGef;odkY twif;e,fajymif;

cJhjcif;/

&Srf;jynfajrmufydkif;&Sd a&S;jrefrmwkdYudk wkdufckdufzdESdyfvmjcif;

aMumifhvnf;aumif;? a&S;jrefrmtrsm;pkonf eefapmEkdifiH rdrdwkdYaexkdif

&m a'owkdYudk pGefYcGmí &Srf;jynfawmifydkif; ,ckawmifBuD;c&kdif ajrvwf

a'oodkY yxrwqifh a&TUajymif;aexdkifvmcJhonf[k qkdEkdif\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

140

ajrjyefYra&mufrD &SdcJhaom t&nftaoG;

ukef;jrifhü aexkdifcJhpOfuwnf;uyif a&S;jrefrmwkdYonf v,f

,mpkdufysKd;rItwwf? a&oGif;pkdufysKd;rItwwfwdkYudk wwfodMuNyD;jzpfonf/

rsKd;wlpktvkduf aexkdifcJhMuolrsm; jzpfonfhtm;avsmfpGm rsKd;wlpktkyfcsKyf

a&;? pDrHcefYcGJa&;wkdYudk jyKvkyfvmcJholrsm; jzpfonf/

wkdufckdufa&;wGif &JpGrf;owåd&Sdonf/ pGefYpm;onf/ uRrf;usif

vdr®monf/ av;? vSH? 'dkif;wkdYudk usifvnfxda&mufpGm okH;Ekdifonf/ jrif;

udk arG;í Ekdifeif;pGm tokH;cswwfojzifh vsifjrefpGm ajymif;a&TUppfxkd;Ekdif

onf/

þtcsufwGif tjcm;vlrsKd;wlpkwdkYxuf omonf/ eefapmwyf

rawmfuyif a&S;jrefrmjrif;wyfwkdYudk txl;tm;ukd;&aMumif; ppfyGJrsm;

wGif wyfOD;rS ppfxkd;cJh apcJhaMumif;? eefapmwkdYtwGuf atmifyGJrsm;udk

,lay;cJhaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ þt&nftaoG;rsm;tjyif MuHhckdifoef

rmaom um,AvESifhjynfhpkHolrsm;vnf; jzpfonf/

'kwd,qifh ausmufqnfa'o

þt&nftaoG;rsm;&Sdaom a&S;jrefrmwkdYonf tcGifhta&;

aumif; tajctaeaumif;rsm; ay;vmaomtcg 'kwd,tqifh a&TU

ajymif;rItjzpf ajrvwfa'o\atmufukef;jrifhtajcwGif&Sdaom ,ck

ausmufqnfc&kdifa'oodkY a&TUajymif;cJhMuonf[k qkdcJhjcif; jzpfayonf/

qif;vmMu&mwGif tvkH;t&if;ESifh? tifESifhtm;ESifh w[kefwnf;

qif;vmjcif;jzpf[efwlonf/ pepfwus wifBudKjyifqifí ppfwckudk qif

ETJonfhES,f tpDtpOfESifha&TUajymif;0ifa&mufodrf;ydkuf aexkdifvmjcif;rsKd;

jzpf[efwlonf[k ,lqonf/ ,if;odkY 0ifa&mufvmonfhumvrSm ysL

EkdifiHysufpD;pumv (at'D 832-cefY)jzpfonf[k ,lqonf/Ä

Ä þumvt&ifu jrefrmEkdifiH ajrjyefYwGif a&S;jrefrmrsm; ra&mufao;

[k r,lqoifh/ 8 -&mpkESpfrsm; aemufydkif;avmufuwnf;u wpdrfpdrfh

AdkvfrSL;b&Sif

141

yk*HwnfESpfESifh[yfrdaejcif;

þumvcefYrSef;rIESifhpyfvsOf;í jrefrm&mZ0ifusrf;rsm;wGifvm

&Sdaom tcsufwcsufrSm pdwf0ifpm;bG,faumif;onf/ ,if;tcsufrSm

ysOfjym;rif;onf yk*HNrdKUukd aumZmouú&mZf 221-wGif wnfonfqkdaom

tcsufjzpfonf/

c&pfESpfESifhaomf at'D 849-jzpfonf/ ajrvwfa'orS ausmuf

qnfa'oodkY ppfqifum a&TUajymif;vmaomumvudk at'D 830-ausmf

[k cefYrSef;vQif þ&mZ0ifvm yk*HwnfESpfudk ,kwåd&Sd\[k,lqvQif a&S;

jrefrmwkdYonf 'kwd,tqifh a&TUajymif;NyD;aemuf 15-ESpfaom umv

twGif; a&mufESifhNyD;jzpfaom a&S;jrefrmrsm;? tjcm;wkdif;&if;om;rsm;ESifh

yl;aygif;í yk*HNrdKUudk at'D 849-wGif a&S;OD;vufrGef wnfcJhonf[k,lq

bG,f&m jzpfayonf/

at'D 9-&mpktv,fcefY jrefrmEkdifiHtajctae

a&S;jrefrmwdkY ajrjyefYodkY 'kwd,tqifh a&TUajymif;vmcsdef/ wenf;

qkdaomf yk*Hudk rwnfrD 25-ESpf tESpf20-rQaomumvwGif jrefrmEkdifiH

tajctaeonf rnfodkY&Sdavoenf;/

wkduf&kduf taxmuftxm;tcsKdUESifhoG,f0dkufaom taxmuf

txm;wkdYudk tajcjyKí ,if;umvjrefrmEkdifiH\tajctaerSm þodkY

&Sdwefaumif;\[k ,l&ayonf/

wjznf;jznf;ESifha&mufcJhMuNyDjzpfonf[k qkdEkdifonf/ eefapm\jrefrm

EkdifiHwGif; ppfqifrIwkdYwGifvnf; a&S;jrefrmppfonfwkdY yg0ifcJhMurnfom

jzpfonf/ jrefrmEkdifiHwGif; tajctaewkdYudkvnf; a&S;jrefrmwkdY txkduf

tavsmuf odMuNyD;[kvnf; qkdEkdif\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

142

&SdESifhNyD; wkdif;&if;om;rsm;

rGefcrmtEG,f0ifrsm;

jrefrmEkdifiHwGif rl&if;vlrsm;&SdcJhonf/ xdkvlwkdYaexkdif&modkY rGef

crmtEG,f0ifrsm; a&muf&SdvmcJhonf/ c&pfESpfrsm; tpavmuftxd

jrefrmEkdifiHwGif BuD;pdk;aeMuolwkdYrSm ,if;rGef;crmtEG,f0ifrsm;[k ,lq

&onf/

w&kwfpmaytaxmuftxm;? a&S;jrefrmausmufpmtaxmuf

txm;? a&S;a[mif;okawoeypönf;taxmuftxm;? acgr? tdEd,a&S;

a[mif;pmay taxmuftxm;rsm;ESifhbmomaA'taxmuftxm;wkdY

udk trSDjyKí þ,lqcsufudk jyKvkyf&jcif;jzpfonf/

yk*HausmufpmwkdYwGif ,ckacsmif;OD;a'oü v0rsm; &GmESifhae

xkdifcJhaMumif;? yavmifrsm;vnf; ajrjyefYwGif &SdcJhaMumif; awGU&onf/

&Srf;jynfawmifydkif;ESifhta&SUydkif;wGif a&ToGm;? aiGoGm;? ,Gef;oGm;ponfh

vlrsKd;rsm; &SdcJhonf[k w&kwfrSwfwrf;wkdYwGif azmfjyxm;onf/ ,if;vl

rsKd;wkdYrsm rGefcrmtEG,f0ifrsm; jzpf[efwlonf/

wdAufjrefrm tEG,f0ifrsm;

þrGefcrmxkxnftwGif;odkY c&pfESpfrsm; tpavmufrS pí

wdAufjrefrmtEG,f0ifrsm;onf ajrmufzufrS azmufxGif;0ifa&mufcJh&m

em*wkdYrSm jrefrmEkdifiHtaemufajrmufpGefodkY a&mufcJhMu\/ oufwkdYonf

taemufzuf rPdyl&e,frS ta&SUbuf{&m0wDJjrpftxd jyefYESHYaecJh\/

olwdkYNrdKUawmfrSm oif;wGJjynf[kac:aom waumif;jzpfcJh[efwlonf/

oufwkdY\a'oudk csif;wkdYu azmufxGif;0ifvmí csif;wGif;jrpfaMumif;

wavQmuf xkdaemuf taemufzufawmifrsm;ay:wGif jyefYESHYaexkdifvm

Mu\/

ysLwkdYonf ta&SUajrmufqDrS 0ifvmcJhMuí AdóEkd;ESifhoa&acwå

&mEkdifiHwkdYonf wnfaxmifaecJhMuonf/ u&ifwkdYonf oHvGifjrpfaMumif;

AdkvfrSL;b&Sif

143

twkdif; at;aq;pGm 0ifvmcJhMuonf/ rGefcrmtEG,f0ifwkdY\a'oudk

azmufxGif;0ifvmcJhMu&onf/ &Srf;jynfawmifydkif;odkYa&mufaomf t

aemufzufodkY qufvufa&TUajymif;í xkda'o&Sd rGefcrmwkdYudkvnf; uGJ

oGm;apcJh[ef wl\/

&Srf;jynftaemufawmifydkif; ,cku,m;ESifhoHvGifc&kdifwkdYwGif

ajcukyf,lum pwnf;csaexkdifcJhMu\/ tcGifhomvmaomtcg taemuf

zuf&Sd ppfawmif;jrpf0Srf;odkY qif;Muonf/ xkdaemuf taemufzuf{&m

0wDjrpf0Srf;xd jyefYESHYcJhMu[ef wlonf/

u&ifwkdY\a&TUajymif;rIaMumifh ppfawmif;jrpf0Srf;&Sd rGefcrmtEG,f

0ifwkdYonf awmifESifhajrmuf ESpfydkif;uGJoGm;cJh\/ ajrmufzuf&Sd rGefcrm

wdkYonf tET,fwlrsm;&Sd&m &Srf;ukef;jrifhESifheD;&m ausmufqnfc&kdifbuf

wGif pk&kH;aecJhMu[efwl\/

a&S;rGEftaxmuftxm;rsm;udk ausmufqnfc&dkif ompnfNrdKU

e,fESifh&rnf;oif;c&kdifwkdYwGif awGUcJh&NyD;jzpfonf/ ajrmufzufausmuf

qnfc&dkifwGif þuJhodkY tqufjywfí usefaecJhaom rGefcrmtrsm;pk

rSm a&S;rGefrsm; jzpfMuonf/ ausmufpmvm crfvIc&kdef(,ck cHvl;&Gm)odkY

r[kwf rkef(rGef)c&kdefonf ausmufqnfc&kdif taemufajrmufpGefwGif&Sd

cJhayonf/

eefapmwyfrsm; 0ifa&mufwkdufzsufNyD;aemuf

ok0PÖblrdEkdifiH

at'D 830-aemufydkif;wGif jrefrmEkdifiHwGif;odkY eefapmwyfrsm;

0ifa&muf wkdufckdufcJhaMumif;udk qkdcJhNyD;jzpfonf/ ,if;wkdufckdufrIaMumifh

ysLEkdifiH ysufcJh&onf/ ok0PÖblrdEkdifiH\qdyfurf;NrdKUBuD;wNrdKUysufcJh&

[efwlonf/ ok0PÖblrdEkdifiHonf a&S;rGefwkdY\EkdifiHjzpfonf/

rkwårauGUw0dkuf ppfawmif;jrpfESifhoHvGifjrpfpyfMum;rSm tcsuf

tjcma'ojzpfonf/ þEkdifiH\MoZmonf taemufzuf{&m0wDtxd

jyefYcJh\/ oHvGifjrpf\ta&SUbuf? ta&SUawmifbufESifh awmifbufwkdY

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

144

wGif a&S;rGefwdkYaexkdif&ma'orsm;&Sd\/ ta&SUawmifbuf ,dk;',m;EkdifiH

awmifydkif;wGif yxr'Gm&0wDEkdifiH? xkdaemuf avmfAl&DEkdifiHwkdY ay:ayguf

cJh\/Ä

,kd;',m;EkdifiHajrmufydkif; ,ckZif;r,fNrdKUteD;wGif vzkef;[ktod

rsm;aom vrfzkef;ac: [&dykOöEkdifiHvnf; ay:aygufxGef;um;cJh\/

,if;EdkifiHwkdYrSm a&S;rGefwkdY\EkdifiHrsm; jzpfonf/ xkdif&Srf;tEG,f

0if ,aeY ,kd;',m;trsKd;om;rsm; EkdifiHrwnfaxmifEkdifrDu ay:ayguf

cJhaom rGefya'o&mZfEkdifiHrsm;jzpfonf/ eefapmonf [&dykOöEkdifiHudk

vnf; wkdufckdufcJhao;onf/

odkYaomf &IH;NyD;jyefcJh&onf/ ok0PÖblrd qdyfurf;NrdKUwNrdKUysufcJh

&onfrSefaomfvnf; wkdufckdufNyD;aemuf eefapmwyfrsm; jyefvnfqkwf

cGmcJhojzifh ok0PÖblrdEkdifiHonf tEG,fwlwkdY\EkdifiHjzpfaom [&dykOö

EkdifiH\tultnDESifhjyefvnfxlaxmifrIudk jyKpkEkdifcJh[ef wl\/ vlrsKd;opf

rsm;0ifa&mufrIvnf; r&SdcJhacs/

xkdrSwyg; tpOftvm ul;oef;a&mif;0,fcJhaom tdEd,awmif

ydkif;ESifhukefoG,frIuvnf; ok0PÖblrd jyefvnfxlaxmifa&;udk wenf;

wzkH ulnDcJhonf[k ,lq&onf/

þtcsdefavmufrSpí oxkHNrdKUonf ok0PÖblrdEkdifiH\tcsuf

tcsmEkdifiHjzpfvmcJhonf[k ,lq&ayonf/ &mZ0ifusrf;rsm;wGif azmf

jyyg&Sdí tpOftvm odrSwfvmaom rEl[mrif;ac: rukwrif;vuf

xufwGif rsm;pGm tiftm;awmifhwif;vmcJhayonf/ (at'D 11-&mpkESpf

rsm;tpydkif;)/

ysLEkdifiH

ysLya'o&mZfEkdifiHtzkdYrsm eefapmwyfwkdY\wkdufckdufrI'PfrS jyef

vnfemvefxlaxmifEkdifcJhjcif; r&SdcJhacs/ eefapmwyfwkdYonf a&cJaMumif;

ÄyJcl;ta&SUbuf ,aeYaomf O,smOfwnf&m&Sd a&S;yJcl;NrdKUa[mif;([Hom

0wD)onf wcsdefu NrdKUawmfjzpfcJhonf/

AdkvfrSL;b&Sif

145

txufwGif aeolrsm;jzpfjzifh zGJUpnf;xm;aomwyfrsm;jzpfí yljyif;vS

aom jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif raevkdMuacs/ olwkdYonf tempdrf;ESifh

iSufzsm;a&m*gwkdYudk vGefpGm aMumuf&GHUMuonf/

odkYjzpfí xkdwyfwkdYonf vkdtyfaom okHYESifhypönf;rsm;udk ,lNyD;

aemuf ysLEkdifiHrS jyefvnfxGufcGmcJhMuonf/ ysLEkdifiHvlYtzGJUtpnf;rSm

z&kdz&Jjzpfí usefcJh&onf/ tkyfcsKyfrI,EÅ&m;vnf; ysufpD;cJh&onf/

þtwGif; wdAufjrefrmtEG,f0if rsKd;wlwpkjzpfaom oufwkdY

onf csif;wGif;? {&m0wDjrpfESpfoG,fpyfMum;a'orS jrefrmEkdifiHtv,f

ydkif;txd qif;oufpdk;rkd;vmcJh[ef wl\/

EkdifiHwGif;ü tajctaerwnfNidrfyJ olwvl igwrif; jyKaeMu

aom rif;rJhumv? tcgysufonfhumvonf qkdufcJh[efwl\/ ya'o

&mZfvlYtzGJUtpnf; ysufjym;&mwGif jzpfay:wwfaom qkd;&Gm;vSonfh

tajctaersKd;[k qkdbG,f&m&Sdayonf/

jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif rif;rJhumv? umvysufESifhMuKH&í

tkyfcsKyfrI? pkpnf;rIuif;aeaom orkdif;[muGuf ay:aygufaecsdefwGif

a&S;jrefrmwkdYonf ajrvwfa'orS a&TUajymif;qif;oufvmí þorkdif;

[muGufukd jznfhvkdufjcif;yif jzpfayonf/

ysLEkdifiH ysuf&onfudk tcGifhta&;,lum ok0PÖblrdEdkifiHonf

taemufzufodkY tiftm;wkd;csJUvmrnfom jzpfonf/ tvm;wlyif u&if

wkdif;&if;om;wkdYonf ,ck u,m;jynfe,f a'oavmufqDrS taemuf

{&m0wDjrpf ,ckrif;bl;c&dkifavmuftxd a&TUajymif;aexkdifvmcJhMu[ef

wl\/

a0omvDESifhy#duú&m;

jrefrmEdkifiHtaemufqkH;qDodkY Munfhvkdufjyefaomf &ckdifwkdif;

ajrmufydkif; ukvm;wefESifhav;NrdKUjrpf0Srf;wGif tdEd,ajrmufydkif;om; t

quftEG,fwkdY\a0omvDEkdifiHonf BuD;yGm;vsuf &Sdonf/ aemufydkif;wGif

Ak'¨omoemxGef;um;cJhaom EkdifiHi,fjzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

146

a0omvDEkdifiH\taemufzuf ,ck ta&SUygupöwef\taemuf

pGefwGif y#duú&m;ac: ywådau&EkdifiH&SdcJh\/ xkdpOfu þEkdifiHwGifvnf;

Ak'¨omoemxGef;um;vsuf&Sd\/ a0omvDEdkifiHuJhodkYyif ,Ofaus;rIt

qifhtwef;jrifhaom tdE´d,EkdifiHi,fwck jzpf\/

wEdkifiHvkH;udk jcKHMunfhaomf

awmifbuf yifv,furf;wavQmuf {&m0wDESifhppfawmif;jrpf

0uRef;ay:wGif ,Ofaus;rIwkd;wufvsuf &Sdaom a&S;rGefrsm;ESifhtdEd,

EkdifiHom;(uvdef? wvdif)wkdYu tiftm;aumif;vsuf&Sd\/

jrefrmEkdifiHtaemufzufwGif a0omvDEkdifiHESifhy#duú&m;EkdifiHwkdY

u tiftm;aumif;vsuf &Sd\/ acwftvkduf ,Ofaus;rIxGef;um;cJh&m

ya'o&mZfEkdifiHi,frsm; jzpfonf/

ajrmufzufwGif oufwkdif;&if;om;wkdYonf oif;wGJEkdifiHESifhtif

tm;aumif;í xkx,fESifh&Sd\/

ta&SUajrmufzufwGif ppftiftm;aumif;aom eefapmEkdifiH&Sd

\/ xkdEdkifiHonf {&m0wDjrpf0Srf;ajrmufydkif;udk vTrf;rkd;jc,fvS,f&ef Aef;

armfteD;&dS awmifrsm;ay:wGif cHwyfrsm;udk aqmufvkyffí ppfwyfrsm;

csxm;cJhonf/ eefapmwyfwkdYonf at;aom&moDtwGif; jrefrmEkdifiH

wGif;odkY 0ifa&mufwkdufckdufvdkuf wkdufckdif0ifaomtajctae&SdcJhonf/

odkYaomf [EGKdifwkdufyGJNyDonfhaemuf w&kwfwkdYEkdifiH\NrdKUwNrdKU

jzpfaom csifwludk oGm;a&mufwkdufcJh\/ þwkdufyGJwGif eefapmwyfrsm;

ta&;edrfhcJh&\/ xkdaemufaomf eefapmonf ppftiftm;EkdifiHwcktqifh

wGif r&Sdawmhay/

þodkYya'o&mZfEkdifiHrsm; BuD;pdk;aeonfhumvwGif tiftm;opf

wcktjzpf a&S;jrefrmwkdYonf jrefrmEkdifiHtv,fydkif;odkY 0ifcJhMujcif;jzpf

onf/

oa&acwå&m ysLEkdifiHtysuf? jrefrmorkdif;pOfwGif orkdif;[m

uGufay:aecsdef? at'D 9-&mpkESpfrsm; tv,favmufwGif a&S;jrefrmwkdY

AdkvfrSL;b&Sif

147

onf &Srf;ukef;jyifjrifh\taemufpGef ajrvwfa'orS jrefrmEkdifiHtv,f

ydkif;odkYqif;oufa&TUajymif; aexkdifvmcJhaMumif; qkdcJhNyD;jzpf\/

qif;ouf&mvrf;rsm;

a&S;jrefrmwdkYonf ,ck&GmiH(a&iH)a'oavmufrS taemufzuf

&Sd ukef;jrifhawmifwef;wkdYudkjzwfí ewfxdyfawmifMum;vrf;twkdif;

ausmufqnfc&kdiftwGif;odkY 0ifvmcJhMu[efwl\/ þvrf;rS yef;avmif

jrpfonf ausmufqnfc&dkiftwGif;odkY c&kdif\ta&SUawmifaxmifhrS pD;

0if&mvrf;aMumif;udk vkdufonf/

þawmifMum;vrf;\ajrjyefYbuft0wGif uif;wm;qnf&Sd\/

awmifMum;vrf;\ckvwfwGif cifv,fukef;jrifhi,f&Sdonf/

rus,f0ef;vSaomfvnf; ajrMoZmaumif;í oD;ESHyifrsm;jzpf

xGef;onf/ vrf;c&D;wGif waxmufem;&ef aumif;aom pcef;wckjzpf\/

,if;vrf;twkdif; vm;0efwifrsm;jzifh wkdif;&if;om;wdkY ,aeYwkdif ul;oef;

a&mif;0,fvsuf&Sdonf/

ajrjyefYodkYqif;&mwGif a&S;jrefrmwkdY tokH;jyKcJhonf[k ,lq&

aom tjcm;wvrf;rSm ,ck]NrdKUBuD;}rS taemufzuf]oH&Gm}qDodkYoGm;aom

obm0vrf;jzpfonf/

,if;vrf;rS aZmf*sDjrpfonf ausmufqnfc&kdiftwGif;odkY ta&SU

bufrS pD;0if&mvrf;aMumif;udk vkdufonf/ ,cktcgwGif vlwkdYjyKjyifí

þvrf;twkdif; ajrjyefYESifhqufum armfawmfum;vrf; azmufxm;NyD;

jzpf\/

cifv,fukef;jrifhESifhoH&GmwkdY\&moDOwkrSm &Srf;ukef;jyifjrifh\

&moDOwkESifhuGmjcm;jcif; r&SdvSacs/ orrQwaom &moDOwkwGifaecJhMu

aom a&S;jrefrmwkdY uGef;ckd&ef pcef;aumif;rsm;jzpfMuonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

148

qif;oufa&TUajymif;ykH

a&S;jrefrmwkdY qif;oufa&Tajymif;vmykHrSm omrefa&TUajymif;enf;

rsKd;r[kwf[k xifonf/ jrif;wyfwkdYudk tokH;jyKum tifESifhtm;ESifht[kef

ESifhppfqifrIw&yfudk aqmif&GufonhfES,f pD;yGm;a&;ESifhppfa&;wkdYwGif t

csuftcsmusaom a'orsm;udk vsifjrefpGm odrf;ydkuf,lonfh a&TUajymif;

ykHrsKd;jzpfonf[k xifonf/

ajrjyefYyxrajcukyfpcef;

ausmufqnfc&kdif ta&SUydkif;onf &Srf;ukef;jyif\tajcwGif

awmif&dyfudk ckdaeonf/ awmifay:rS vwfwavm qif;vmolwkdYtzkdY

ajrtaetxm; &moDOwkyg tjcm;a'orsm;xuf ydkrkdoifhavsmfaom

a'ojzpf\/

xkdYjyif þa'oodkY a&mufESifhNyD;jzpfaom yavmif? 0tpk? rGef

tpk? ouftpk0if wkdif;&if;om;wkdYonf aZmf*sD yef;avmifponfhjrpfwkdY

udk qnfí wl;ajrmif;wkdYjzifh a&oG,fpdkufysKd;aeNyDjzpfojzifh pm;a&&du©m

aygonf/

vltajrmuftjrm;udk axmufyHhauR;arG;xm;Ekdifaom a'ojzpf

onf/ tjcm;a'orsm;xuf rQwaom &moDOwkvnf; &Sdonf/ yk*H

ausmufpmwkdYwGif þa'oudk rvpfom 11-c&kdif[kac:onf/

odkYjzpfí awmifay:rS qif;vmvQif qif;vmcsif; ajcukyf,l

&ef taumif;qkH;aom pcef;tjzpf a&S;jrefrmwkdY þausmufqnfa'o

udk a&S;OD;vufrGef odrf;ydkufaexkdifcJhonf[k ,lq&jcif;jzpfonf/

þc&kdifwGif a&S;jrefrmwkdY xm;&pfcJhaom a&S;a[mif;taxmuf

txm;rsm;ESifhyk*Hacwfausmufpmrsm;wGif awGU&aom þc&kdiftwGif;&Sd

a&S;a[mif;ae&ma'otrnfrsm;u þ,lqcsufudk axmufcHaeayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

149

ppfa&;twGuf ae&maumif;

þa'oonf t"duvrf;rBuD;jzpfaom {&m0wDjrpfESifhvnf;

tvSrf;uGm\/ acsmifvnf;usonf/ odkYjzpfí a&S;jrefrmwkdY 0ifa&muf

vmrIudk aESmifh&Suf&ef [efYwm;&ef rvG,fulacs/

ppfa&;tjrift& xkdacwfu þa'onf vkHjcKHonf/ taESmifh

t&Sufr&dSyJ ajcukyf,lrIudk jyKvkyfEkdifonf/ tiftm;jznfhwif;rIudk pdwf

csufvufcs vkyfEkdifonf/ vltiftm; &du©mtiftm;jznfhwif;&efvnf;

vG,fulaoma'o jzpfonf/

t"duvrf;rBuD;ESifh 6 c&kdef

ausmufqnfa'oudk odrf;ydkufrd&kHESifh a&S;jrefrmwkdY\ppfqif

a&TUajymif;aexkdifrIonf NyD;jynfhpkHcJhonf/ pcef;odrf;cJhonf r[kwfacs/

ajcukyfaumif;ESifhausmaxmufaemufcHaumif;wkdYudk &&Sdí pepfwus

tokH;csNyD;aemuf a&S;jrefrmwkdYonf taemufqDodkY tvkH;t&if;ESifhquf

vufa&TUajymif;csDwufum t"duobm0c&D;vrf;BuD;jzpfaom {&m0wD

jrpfaMumif;udk tkyfpD;xdef;udkifcJh[ef wl\/

olwkdYonf ykyÜm;awmif? a*G;csKdawmifESifhwk&ifawmifwdkYodkY w

axmufNyD;waxmuf ul;vmNyD;aemuf {&m0wDodkYa&mufcJh[efwl\/ wk

&ifawmif0ef;usif yk*Ha'owGif &SdESifhNyD;jzpfolwdkY\tcktcHSifht[efYt

wm;udk cHcJhMu&[efvnf; wlonf/

xkdYaemufaomf taemuf&dk;rawmifajcwGif awmif&dyfckdí pvif;?

rkef;? ref;acsmif;wkdYjzifh pdrf;vef;pdkajyaeaom ,ckrif;bl;c&kdifa'oodkY

qufvufa&TUajymif;ydkufcJhMu[efwl\/

þa'owGifvnf; a&mufESifhNyD;jzpfaom wkdif;&if;om;wkdYonf

tqkdygacsmif;rsm;udk qnfum wl;ajrmif;rsm;jzifh a&oG,fpdkufysKd;vsuf

&SdMuNyD;jzpfonf/ yk*HacwfausmufpmwkYdwGif þa'oudk ajcmufc&kdef[k

ac:onf/ þa'owGifvnf; yk*HacwfOD;ydkif;rS ypönf;taxmuftxm;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

150

rsm;udk awGU&SdcJhNyD;jzpf\/

a&SUwef;XmecsKyf yk*H

a&S;jrefrmwkdYonf a&S;OD;vufrGef tajcpdkufaexkdifrdMuaom

rif;bl;ajcmufc&kdefa'oESifhausmufqnf 11 c&kdefa'owkdYrSm aoGUajcmuf

vSaom jrefrmEdkifiHtv,fydkif; rkd;enf;a&&Sm;a'oü pdrf;vef;pdkajyaom

O,smOfrsm;ozG,f &SdcJhonf/ EkdifiHxlaxmifa&;ysKd;cif;rsm;[k qkdEkdifonf/

pm;a&&du©mtxGufrsm;í vlaersm;aom tcsuftcsma'orsm;

jzpfcJh\/ þtcsuftcsma'owkdYudk csKyfudkifuGyfuJEdkif&ef yk*Hudk wnfcJh

jcif;jzpfonf/ yk*Hwnf&ma'oonf yljyif;ajcmufaoGUvS\/

odkYaomf þa'oonf rif;bl;\ajrmufbuf,Gef; rkdif 60-cefY

tuGm? ausmufqnf\taemufawmif rkdif 80-cefYtuGmwGif&Sdí ysKd;

cif;a'oESpfckvkH;udk vufvSrf;rD&ma'ojzpf\/ t"duvrf;rBuD;jzpfaom

{&m0wDurf;ay:wGif wnfaeojzifh taMutnmodkY vG,fulpGm oGm;

Ekdifonf/

jrpfurf;qkd&mwGifvnf; jrpfonf ta&SUrS taemufodkYpD;vmNyD;

awmifbufodkY csKd;qif;oGm;aom jrpfauGUay: ta&SUbufurf;wGif&Sdo

jzifh ppfa&;twGuf tcsufusaomae&mvnf; jzpfoGm;onf/

yk*Honf {&m0wDESifhcsif;wGif;jrpfwkdYqkH&m atmufzuf ra0;uGm

vSaomae&mwGif &Sd\/ NrdKU\awmifbuf ra0;uGmvSaomae&mwGif

a,macsmif;onf {&m0wDjrpftwGif;okdY taemufajrmufqDrS pD;0ifvm

onf/ awmifbufjrpfwauGUwGif pavNrdKU&Sdonf/ pavNrdKUwnfaeykH

rSmvnf; yk*HESifhcyfqifqifyifjzpfonf/ yk*H\ta&;BuD;aom awmifbuf

pcef;NrdKUjzpfonf/ þNrdKUonf taemufbufurf; 6 c&kdefa'oodkYoGm;

&mvrf;udk csKyfudkifxm;ouJhodkY&Sd\/

þodkYjzifh yk*HrSonf ajrmufzuf{&m0wDESifhrl;jrpfaMumif;rsm;

tvkduf? taemufajrmufbuf csif;wGif;ESifha,macsmif;wkdYtvkduf? awmif

AdkvfrSL;b&Sif

151

buf {&m0wD? ,if;rSwqifh taemufzufpvif;? rkef;? ref;acsmif;rsm;

tvkduf a&S;jrefrmwkdY qufvufa&TUajymif;&ef a&SUwef;tajccHpcef;BuD;

jzpfcJhayonf/

a&SUodkYqufvufa&TUajymif;jcif;

a&S;jrefrmwkdYonf yk*Hudk at'D 850-cefYwGif wnfcJhonf[k,l

qEkdifaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/ xkdNrdKUudk tajcpkdufA[dkjyKNyD;aemuf qkdcJh

onfh{&m0wD? rl;? csif;wGif;? a,m? pvif;? rkef;? ref;acsmif;rsm;udkvkduf

í qufvufa&TUajymif;aexkdifcJhMuonf/ þodkYjzifh ,aeYa,mom;rsm;?

&ckdif;wkdif;&Sd acsmif;om;ESifh&rf;NAJ? ppfawG &ckdiftrsKd;om;wkdYonf t

aemufzufodkY jrefrmtpk0ifrsm; a&TUajymif;&mwGif a&SUOD;csKd wyfOD;wyf

rsm;tjzpf ,ckaexkdif&ma'otoD;oD;odkY a&mufoGm;cJhMujcif; jzpfay

onf/ ajrmufbufodkY a&TUajymif;olwkdYrSm xkxnfESifh&SdcJhaom ouftpk

0ifwkdYudk rxkd;azmufEdkifí c&D;rsm;pGm raygufEkdifcJhacs/ awmifbufodkY

a&TUajymif;olwkdYvnf; oa&acwå&mw0dkuf&Sd ysLrsm;ESifhppfawmif;jrpf0Srf;

atmufydkif;&Sd a&S;rGefrsm;udk þumvwGif rxkd;azmufEkdifao;acs/

vlaerItzGJUtpnf;rsm;

a&S;jrefrmwkdYonf ae&mopfrsm;odkY ajymif;a&TUaexkdifMu&mwGif

tcsKdUae&mopfrsm;udk tvG,fwul odrf;ykduf&,ljcif; &SdcJhovkd tcsKdUae

&mrsm;wGif ckcH[efYwm;rI tiftm;BuD;ojzifh cufcufcJcJ wkdufckdufodrf;

ydkuf&onfvnf; &SdcJhayrnf/ yk*Ha'ow0dkufwGif ouftpk0ifwkdY\ckcH

rIudk atmifEkdifcJh[efwl\/ qkdifaom wk&ifawmif\awmifbuf&Sdawmif

&kd;rSm oufpdk;awmif[k wGifonf/ r[moufxdwftrnf&Sdaom trwf

BuD;wOD;\trnfudkvnf; yk*HacwfausmufpmwGif awGU&onf/ &mZ0if

usrf;rsm;wGif usefppfom;rif;ESifhqkawmif;buftjzpf oufrif;uwkH

taMumif;udk azmfjyxm;onf/

ae&mopfrsm;wGif tajcpdkufaexkdifvmMuaomtcgwGif a&S;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

152

jrefrmwkdYonf eefapmEkdifiHwGif aecJhMuouJhodkY ukd,hftkyfpk udk,fhtBuD;

tuJESifhvGwfvyfpGm aecJhMu[efwl\/ tBuD;tuJudkvnf; eefapmrSm

aecJhpOfu tpOftvmtwkdif;yif rif;[k ac:onf/

ausmufpmtaxmuftxm;t& tckdiftrmod&aom tkyfpk

ESpfpk&Sdonf/ ,if;wkdYrSm awmifwGif riftkyfpkESifhxdvkdifriftkyfpkwkdYjzpf

onf/ awmifwGifrSm ,ckawmifwGif;BuD;yifjzpfonf/ xdvkdifrSm ,ck

xD;vIdifjzpfonf/ odkYaomf xD;vIdiftrsm;&Sdaeonf/ ausmufpmvm xd

vkdifrSm ausmufqnfc&kdifESifhtpyf rdw¬Dvmc&kdif 0rf;wGif;NrdKUe,ftwGif;

&Sd xD;vIdif[k ,lq&ef&Sd\/ Ä

jrefrmtkyfpk0if trsm;pkwkdY tcuftcJrsm;ESifh&ifqkdifvm&aom

tcg þvlYtzGJUtpnf;tkyfpkwdkY pkaygif;um tcuftcJrsm;udk ajz&Sif;cJ

[efwl\/

at;csrf;aomtcgrsm;wGif rdrdwkdY\vlYtzGJUtpnf;jzpfaom tkyf

pktvkduf vGwfvyfpGm aexkdifcJhMuonf/ rdrdwkdY\vlaerIb0udk rdrdwkdY

bmom pDrHcefYcGJzefwD;cJhMuonf/

olwkdY\vlaerIpepfrSm woD;wjcm;pD tkyfpkvkdufaeaom rus,f

jyefYvSonfh ya'o&mZfpepf[k rSwf,lEkdif\/ odkYaomf ysOfokOf;cJhNyD;jzpf

aom ysLya'o&mZfpepf vufikyfvuf&if; t<uif;tusef\t&Sdeft0g

udk &cJhonf/

eefapmwGif aepOfuxuf ydkrkdzGHUNzdK;cJhonfh ya'o&mZfpepfjzpf

vmNyD[k,lqEkdif\/ yxrjrefrmEkdifiHudk rwnfaxmifrDumvtwGif;u

þa&S;jrefrmwkdY\vlaerIpepfESifhvlrIpD;yGm;a&;pepfudk ysLya'o&mZfpepf

uJhodkYyif ya'o&mZfacwfOD; umvpepfrsKd;[k owfrSwfEkdifbG,f&m &Sd

\/

c&kdef? wkduf? EkdifiH_

þvlUtzGJUtpnf;wkdYudk wnf&ma'oESifhorkdif;pOf wkd;wufrIudk

Ä&mZ0ifusrf;wkdYwGif usefppfom;rif;onf xD;vIdif&Sif[kvnf;wGifonf/

þxD;vIdiftkyfpk\acgif;aqmifjzpfcJh[ef wl\/ usefppfom;rif;BuD;\

ausmufpmygbGJUwckrSm ]xdvkdifrif}jzpfonf/f

AdkvfrSL;b&Sif

153

vkdufí ausmufpmrsm;wGif okH;rsKd;okH;pm; cGJjcm;azmfjyxm;onfudk awGU

&\/

a&S;jrefrmwkdY ajrjyefYwGif a&S;OD;vufrGef tajcpdkufaexkdifí ae

xkdifolwkdYwGif a&S;jrefrmwkdYu vlrsm;jzpfaom a'orsm;udk c&kdefa'o

rsm;[k ac:onf/

qkdcJhNyD;onfhtwkdif; jrpfomc&kdefa'o rif;bl; 6c&dkefa'owkdY

tjyif ,ckrEÅav;\ajrmufzuf {&m0wDjrpf\ta&SUbuf awmifyvkef

(awmifNyKef;)c&kdefa'owdkY &SdcJhonf/

,ckausmufqnfc&kdiftwGif;&Sd 11c&dkefa'oonf aemifacwf

rsm;wGif v,fuGif; 9c&kdefa'o[k tckdiftrmwGifvmonf/

rlvu 11c&kdef&SdcJh\/ trnfESifhtwdtus ay;xm;onf/ rif;

bl; 6c&kdefrSm ausmufpmwkdYwGif ]ryifp&v,fudkif}[kwGifonf/ 6-c&kdef

jynfhatmif a&wGufí r&ao;acs/ awmifjyKefc&kdefonf tjcm;c&kdefwdkY

uJhodkYyif qefa&pyg; txGufaumif;aom a'ojzpfcJh\/

ajrmufzufqDrS a&TUajymif;vmrnfh ouftpk0ifwdkYuJhodkYaom

rsKd;wlpkopfrsm;ukd [efYwm;ckcHEkdif&ef awmifjyKefc&kdefudk ajrmufzufpGef

umuG,fa&;pcef;tjzpf wnfaxmifcJh[efwlonf/

c&kdefa'orsmudk vGefí jyefYESHYaexkdifvmMupOf ae&mopfwkdYü

&Sd&if;wkdif;&if;om;wkdYESifhyl;aygif;um e,fopfy,fopfrsm;udk wnfaxmif

cJhMu\/ ,if;uJhodkYaom e,fopfy,fopfwkdYrSm wkdufrsm;jzpfonf/

wkdufa'orsm;wGif a&S;jrefrmwkdYonf vlrsm;pk r[kwfMuacs/

wkdufa'owkdYudkvGefí Nidrf;csrf;pGm odrf;oGif;atmifEkdifcJhaom a'orsKd;

udk EkdifiH[kac:aMumif; od&\/ EkdifiHa'owkdYwGif a&S;jrefrmwkdYrSm tkyf

csKyfolvlenf;pkom jzpf[efwlonf/

_,ckacwfokkH;a0g[m&wkdY\t"dyÜg,foufa&mufrI r&Sdyg/ xkdpOfu c&kde

onf ,ckc&kdifa0g[m&\t"dyÜg,f roufa&mufacs/ tvm;wlyif ]wkduf}

ESifh]EkdifiH}wkdY\a&S;t"dyÜm,foufa&mufrIonf ,ckESifhrwl? uGJjym;onf/

t"dyÜg,frsm;pGm a&GUvmcJhNyDjzpf\/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

154

tydkif;(6)

wrÜ'DyEkdifiH wnfaxmifjcif;

tajccHpwifcJh&mumv

c&kdefa'owkdYrSm þumvorkdif;pOftwGuf vGefpGmta&;ygvS

aom a'orsm;jzpfMu\/ ,ckavhvmaeaom orkdif;pOf\umvudk qef;

ppfaomf þumvonf jrefrmEkdifiHtv,fykdif;wGif &Sd&if;wkdif;&if;om;

jzpfaom rGeftpk? yavmifESifh0tpk? ouftpk u&iftpk0ifwkdYESifhtopf

0ifa&mufvmaom jrefrmtpk0ifwkdif;&if;om;wkdY pkaygif;a&maESmrdaom

umv? þwdkif;&if;om;wkdY\pnf;&kH;rIay:wGif tajcwnfum trsKd;om;

tpktpnf;opfBuD;wck wnfaqmufa&;twGuf tcGifhtvrf;rsm;ay:

aygufaygufvmaom umvjzpf\/

AdkvfrSL;b&Sif

155

ysKd;cif;a'orsm;

a&S;jrefrmwkdYonf jrif;udkarG;jrLonf/ Ekdifeif;pGmvnf; okH;wwf

onf/ ppfa&;wGif jrif;udk tokH;jyKí vsifjrefaomppfxkd;enf;AsL[mopf

udk xGifcJholrsm; jzpfonf/

awmifay:rS qif;vmoljzpfí ae&mopfwGif pdwf"mwfwuf<u

aeolrsm;jzpfonf/ tm;opf? aoG;opf? pdwf"mwfopfrsm;ESifhvef;qef;

xufjruf MuHhckdifolrsm;vnf; jzpfonf/ ppfrItawGUtMuKH&SdcJhaom þ

a&S;jrefrmwkdYonf pD;yGm;a&;twGufomru ppfa&;twGufyg ta&;BuD;

í tcsuftcsmusaom ausmufqnf 11c&kdefa'oESifhrif;bl; 6c&kdef

a'owkdYudk BuD;pkd;vmEkdifaomtcg olwkdYonf trsKd;om;tpktpnf;opf

BuD;w&yfay:aygufa&; wenf;qkdaomf EkdifiHopfwck ay:aygufa&;vkyf

ief;wGif ta&;ygí xda&mufaom OD;pD;acgif;aqmifrIudk ay;Ekdifaom

tajctaersm;udk &&SdaeMuNyD;jzpfonf/

,if;tajctaersm;rS taumiftxnfazmf,lEdkifa&;onf xkd

a'o xkdacwftwGuf pD;yGm;a&;aomhcsufjzpfonfh pdkufysKd;a&;xGef;um;

&m ausmufqnfESihfrif;bl;c&kdefa'owkdY\ukefxkwfpGrf;tm; wkd;wufrI

ay:wGif rsm;pGm wnfcJhavonf/

þa'owkdYrSm wkdif;&if;om;pnf;&kH;rI? pnf;&kH;rdaom wkdif;&if;

om;wkdY\wkd;wufzGHUNzdK;rIwkdYtwGuf ausmaxmufaemufcHa'orsm;jzpfcJh

\/ wenf;qkdaomf trsKd;om;tpktpnf;opfBuD;w&yf? odkYr[kwf EkdifiH

opfwEkdifiH ay:xGef;vma&;twGuf jyKpkysKd;axmifay;&m ysKd;cif;a'o

rsm;yifjzpfayonf/

EkdifiHopfwck ay:aygufa&;wGif pD;yGm;a&; ppfa&; atmifjrif

rItvm;tvmwkdY jynhfpkHvkHavmuf&kHESifhjzpfEkdifonf r[kwfacs/ ,Ofaus;

rI? vlrIa&;ESifhaumif;rGefwnfwHhaom trsKd;om;p&kduf? avsmufywfaom

trsKd;om;cH,lcsufESifhpdwf"mwfwkdYyg wkd;wufzGHUNzdK;&efvnf; vkdtyfay

onf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

156

wkdif;&if;om; ,Ofaus;rI a&maESmrdjcif;ESifh ysKd;axmifrIrsm;

ppma&;om;rItwwfESifhpmayysKd;axmifrI

a&S;jrefrmwkdY 0ifa&mufvmcsdefwGif ausmufqnfc&kdifü a&S;rGef

rsm;&SdaecJhaMumif;udk qkdcJhNyD;jzpfonf/ a&S;rGefwkdYrSm xkdacwfu txuf

wef;usaom ,Ofaus;rI&Sdaeolrsm; jzpfMuonf/

a&S;jrefrmwkdYonf þ 11-c&kdefa'owGif a&S;rGefwkYdESifhOD;pGmawGU

qkHqufqHcJhMu\/ wdkif;&if;om;csif; qufqHrdwkdif; ,Ofaus;rIzvS,frd

NrJjzpfonf/ a&S;jrefrmwkdYonf þausmufqnfa&S;rGefwkdYxHrS tajccHus

í ta&;BuD;aom ,Ofaus;rItcsuftvufwkdYudk &cJh\/ txl;ojzifh

rdrdwkdYwGif r&Sdao;aom pma&;om;rItwwf? tu©&m(Asnf;ESifho&rsm;)

a0g[m&wkdYudk a&S;rGefwkdYxHrS wwfodcJhMu\/ xkdpOfu okH;pGJaeaoma&S;

rGefpum;ESifhpmaywkdYudkvnf; toifh&&SdEdkifonfwkdif vufcHoif,lchJ[ef

wl\/

ysLwkdYonf jrefrmwkdYESifhbmompum;tEG,fwlMuonf/ a0g[m&

rSpí ajymqkdaom pum;wkdYonf rsm;pGmvSrf;uGmcJh[ef rwlacs/ ysLwkdY

üvnf; tu©&mbmompum; &Sdonfom jzpfonf/\

bmompum; tEG,fwlygvsuf ,if;wkdYudk a&S;jrefrmwkdYonf

ysLwkdYxHrS tb,faMumifh r,lcJh[k ,lq&oenf;/ a&S;jrefrmwkdYonf

a&S;rGefwkdYESifhOD;pGm awGUqkHrdwfqufMuonf/ ysLwdkYESifhaemufrS awGU&onf/

ysLwkdY\tcsuftcsma'orSm {&m0wDjrpf0Srf;jzpfaMumif; qkdcJhNyD;jzpfonf/

xkdYjyif ysLtu©&mwkdYrSm a&;ul;rSwfom;&ef rvG,fulvS/ tauGU

taumuf taumhtnTwfrsm;vSonf/ toH(8)oHtwGuf oauFwrsm;

vnf; &Sdaeao;onf/

a&S;rGeftu©&mwkdY\ykHrSm &Sif;vif;í rSwfom;&ef vG,fulonf/

odkYjzpfí pma&;om;rItwwfudk a&S;rGefwkdYxHrS &,ljcif;jzpfonf[k ,lq

&jcif;jzpf\/

a&S;jrefrmtu©&mwkdYuvnf; ,if;,lqcsufudk axmufcHae

AdkvfrSL;b&Sif

157

onf/ ,lqonfqkd&müvnf; tm;vkH;udk ,lqonfr[kwf/ rdrdwkdYbm

ompum;\toHrsm;twGuf vkdaomAsnf;ESifho&wkdYudkom ,ljcif;jzpf

onf/

a&S;rGefpum;ESifhpmaywkdYudk vufcH,lcJhojzifh yk*Hacwfa&;a&S;

jrefrmpmwGif a&S;rGefa0g[m&ESifhtokH;tEIef;rsm; yg0ifaeonfudk awGU

&onf/

rdrdwkdYbmompum;wGif r&Sdao;aom bmoma&;qkdif&m? tkyf

csKyfa&;qkdif&m? pD;yGm;a&;qkdif&m? ,Ofaus;rIqkdif&m vlrIa&;qkdif&ma0g

[m&rsm;jzpfonf/

a&S;rGefwdkYESifhyl;aygif;rdaomtcgwGif a&S;rGefpmudk oifMum;wwf

ajrmufMu&kHomru a&S;rGefa0g[m&topfrsm;udkyif wDxGifcJhMuonf[k

qkdEkdifygonf/

þodkYjzifh a&S;rGef,Ofaus;rI txGwftxdyf a&mufrI\tajccH

ysKd;axmifrIudk rGefwkdY\t"dua'ojzpfaom ok0PÖblrdEkdifiHwGif rawGU

&bJ ausmufqnfESifhyk*Ha'owGif awGU&jcif;jzpfayonf/ pdwf0ifpm;

pGm avhvmoifMum; ,l&kHomru ydkrkd<u,f0 xGef;um;vmatmif wDxGif

tm;ay;csD;ajr§mufokH;pGJrIudk a&S;jrefrmESifhausmufqnfa&S;rGefwkdY yl;aygif;

aqmif&GufcJhaomaMumifh jzpfonf/

yk*HacwfOD;ydkif;wGif xGef;um;cJhaom txufwef;usvSonfh a&S;

,Ofaus;rIwkd;wufa&;\tpudk þodkYjzifh ysKd;axmifcJhMuayonf/Ä

ydokum? tEkynmysKd;axmifrI

yk*Honf BuD;us,fcrf;em;vSonf/ tHhcsD;bG,fw&yfvnf;jzpf

onf/ tHhcsD;bG,fjzpfaom yk*H\BuD;us,fcrf;em;rIudk ,aeYwkdifwnfae

aom yk*HacwftaqmufttkH? apwDykxkd;ponfwGif awGUEkdifonf[k qkd

Äa&S;rGef,Ofaus;rIonf usefppfom;rif;BuD;vufxuf(at'D 1084-

1113)wGif yk*Hü txGwftxdyf a&mufcJhonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

158

prSwfjyKMuonf/

þBuD;us,fcrf;em;vSaom tpOftvmBuD;udk ysKd;axmifwnf

aqmuf&mwGif tvGefta&;ygpGm yg0ifulnDcJholwdkYrsm ysLrsm;jzpfonf/

ysLwkdY\ydokumynm&yfrsm;udkom rokH;cJhvQif yk*HacwftaqmufttkH

wkdYonf ,aeYwkdifwnfaernf r[kwfacs/

ysLwkdYwDxGifcJhaom oyfpDckH;ESifhaygif;ckHazmfenf;/ ysLtaqmuf

ttkHwkdY\yEéufykHrsm;? t*Faw? t*Fawyef;azmfykHwkdYudk tajcjyKcJhaom

aMumifh yk*H\BuD;us,fcrf;em;oyÜg,fvSaom taqmufttkHBuD;i,f

rsm;onf ,aeYwkdif wnfaejcif;jzpfonf/ ,Ofaus;rIysKd;axmifa&;wGif

ysLwkdYyg0ifulnDcJhaom þtcef;u@onf ao;i,fvSonf r[kwfacs/

,kHMunfrI? tjrif0g'ysKd;axmifrI

tjcm;ta&;BuD;aom ysKd;axmifrIw&yfrSm wkdif;&if;om;wkdY\

,kHMunfcsuf? cH,lcsuf? tjrif0g'wdkY\tajccHudkay;aom udk;uG,f,kH

MunfrIqkdif&m ysKd;axmifrIjzpfonf/

a&S;jrefrmwdkYrSmukef;jrifhawmifay:om;rsm; jzpfcJhonfhtavsmuf

ukef;jrifhawmifay:b0u &SdcJhaom &kd;&mtpOftvm ,kHMunfcsufwdkYu

olwkdY\tjrif0g'udk trsm;qkH; vTrf;rkd;cJhayonf/ ukd;uG,f,kHMunfrIESifh

tjrif0g'wkdYwGif ysLwkdYonf rsm;pGmwkd;wufcJholrsm;jzpfonf/

jA[®Pt,l0g'? Ak'¨0g'wdkYudk txufwef;uspGm avhvmwwf

odcJholrsm;jzpf\/ tvm;wlyif a&S;rGeftrsm;pkrSm Ak'0g'Drsm; jzpfMuonf/

,if;uJhodkYaom 0g'rsm;udk a&S;jrefrmwdkYonf wpwpESifhwwf

odvmcJhMuonf/ cH,lvmcJhMuonf/ rdrdwkdY\rl&if;&kd;&mtpOftvm0g'

cH,lcsufwkdYESifhtusKd;&SdpGm aygif;pyf,lvmMuonf/

þodkYjzifh ,kHMunfcsuf? cH,lcsufESifhtjrif0g'wkdY aygif;pyfrdMu

í ysL? a&S;rGefESifha&S;jrefrmwkdYonf ,if;,kHMunfcH,lcsufudk ysKd;axmif

ay;EkdifcJhMuayonf/

AdkvfrSL;b&Sif

159

tkyfcsKyfa&; ysKd;axmifrI

EdkifiHopfay:xGef;a&;wGif pepfusí worwfwnf;&SdEkdifaom

vlaerIzGJUpnf;ykHESifh,if;vlUtzGJUtpnf;tm; pDrHcefYtkyfcsKyfykHwkdYudkvnf;

&Sd&efvkdtyfonf/ ysLwkdYonf ya'o&mZfpepft&jzpfaom vlYtzGJUtpnf;

ESifhumvMumjrifhpGm aevmcJholrsm;jzpf\/ a&S;rGefwkdYwGifvnf; tvm;

wl tawGUtMuKHrsm; &SdcJhonf/

,if;pepfrSm qkdcJhNyD;onfhtwkdif; wkdif;&if;pepfay:wGif tdE´d,

rS a&mufvmaom ya'o&mZfpepfvTrf;rkd;rIjzifh ay:aygufvmcJh&aom

pepfjzpf\/ eefapmwGif aecJhpOfuwnf;u a&S;jrefrmwkdYonf pDrHtkyf

csKyfa&;wGif uRrf;usifcJholrsm;jzpf\/ olwkdY\pepfrSm ya'o&mZfpepfyif

jzpfonf/ eefapmwkdY\ya'o&mZfpepfonf ppf0g'qHNyD; ydkrkdíjyif;xef

onf/

odkYaomf a'oqkdif&m tkyfpktkyfcsKyfa&;wGifrl a&S;jrefrmwdkYonf

ykdrdk&if;ESD;rI&Sdaom vGwfvyfí n§dEIdif;rI&Sdaom ya'o&mZfpepfrsKd;udk vuf

awGUokH;cJhMu[ef wl\/

,ckajrjyefYodkY a&mufvmaomtcg Ak'0g'ESifh,Ofaus;rItajccH

&Sdaom a&S;a[mif;rGef? ysLya'o&mZf tpOftvmwkdYESifhaygif;pyfrdí a'

oopfwkdif;&if;om;aygif;pkHESifhudkufnDí ydkrkdjynfhpkH<u,f0aom ya'o

&mZfpepfay:aygufa&;udk pwifysKd;axmifvmcJhayonf/

wkdif;&if;om;pnf;vkH;rIESifhEkdifiHopf wnfaxmifrI

a&S;jrefrmwkdYonf a&S;rGef? ysLwkdYxHrS ,Ofaus;rItcsuftvuf

rsm;udk &,lcJhjcif;? EkdifiHopfwnfaxmifrI tajccHtwGuf vkdtyfaom

t&nftaoG;rsm; ysKd;axmifcJhjcif;udk azmfjycJhNyD;jzpfygonf/

EkdifiHopfwck ay:aygufa&;wGif tajccHvkdtyfaom pD;yGm;a&;?

vlrIa&;? ,Ofaus;rI? ,kHMunfrIESifhtjrif0g'tkyfcsKyfa&;ponfwdkYudk ysKd;

cif;rsm;jzpfaomm c&kdefa'owkdYtm; tajcjyKí pwifysKd;axmifvmcJhjcif;

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

160

jzpfonf/

wenf;qkd&aomf vlUabmifb0opfwck wnfaxmifay:ayguf

vma&;wGif trSef&SdtyfonfhtajccHt&nftaoG; vkdtyfcsufrsm;udk ysKd;

axmifvmjcif;yif jzpfonf/

uefBuD; 3-ckrS a&rsm; aygif;pyfrdjcif;

,if;vkdtyfcsufrsm;udk &Sd&if; ysL? a&S;rGefwkdYESifhukef;jrifhrSqif;

oufa&TUajymif;vmaom a&S;jrefrmwkdYu yl;aygif;yg0if xnfhoGif;cJhjcif;

jzpfayonf/

a&S;jrefrmwkdY a&mufvmcJhí pD;yGm;a&;ausmaxmufaemufcHe,f

rsm;jzpfaom ausmufqnfESifhrif;bl;a'owdkYudk odrf;ydkufNyD;onfhaemuf

yk*Hudk wnfaxmifvkdufjcif; jzpfonf/

þonfrSm yk*Hü wzufqnfuefBuD;wckudk wl;vkdufonfESifh

wl\/ ,if;wzufqnfuefBud;wGif a&S;jrefrmwkdY\tpOftvm,Ofaus;

rIESifht&nftaoG;wnf;[laom a&onf &SdaeNyDjzpfonf/

a&S;jrefrmwkdYESifha&S;rGefwkdY awGUqkHa&maESmrdjcif;onf xkdwzuf

qnfuefBuD;twGif;odkY a&S;rGef,Ofaus;rI t&nftaoG;wnf;[laom

a&wkdY pD;0ifjcif;ESifhwlonf/

xdkenf;wlyif ysLwkdYESifhqufoG,fa&maESmrdjcif;rSmvnf; txuf

wef;usvSaom ysLwkdY\,Ofaus;rIESifht&nfaoG;wnf;[laom a&wkdY

onf xkdwzufqnfuefBuD;twGif;odkY pD;0ifjcif;ESifhwlayonf/

ysL,Ofaus;rIwnf;[laom a&uefrS a&rsm;? a&S;rGefwnf;[l

aom a&uefrS a&rsm;? yk*HwzufqnfueftwGif;odkY ajrmif;ESpfoG,fjzifh

pD;0ifum wzufqnfuefBuD;&Sd a&S;jrefrmwkdY\rl&if;,Ofaus;rIwnf;[l

aoma&ESifha&maESmrdjcif;jzpfonf/

odkYa&maESmrd&mrS ydkrkdaumif;rGef ydkrkdt&nftaoG;pkHonfhtrsKd;

om;t&nftaoG;opfrsm;wnf;[laom a&wkdYonf wjznf;jznf;wkd;vm

jcif;yifjzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

161

yk*Hwnf;[laom tqkdygwzufqnfuefBuD;wGif ,if;a&okH;rsKd;

a&mpyfí wjznf;jznf; jynfhvmjcif;rSm txufwGif qkdcJhaom vlYabmif

b0opfBuD; wenf;qkdaomf EkdifiHopfwckudk wjznf;jznf; wnfaqmuf

vmjcif;ESifhwlayonf/

pkaygif;aqmifrS atmifEdkfifrnf

,Ofaus;rItpOftvmaumif;&Sdaom ysLESifha&S;rGefrsm;? tkyfcsKyf

rI? pDrHcefYcGJrI? OD;pD;acgif;aqmifjyKrI? opfvGifwuf<uí &Sifoefaeaom

pdwf"mwfESifhtrsKd;om;p&kdufaumif;rIwkdYjzifh jynfhpkHaom a&S;jrefrm? þ

wkdif;&if;om;rsKd;\pk(3)pk yl;aygif;rdjcif;jzifh tqkdygEkdifiHopftzkdY tkwf

jrpfudkcsrdcJhjcif;jzpf\/

wnfaqmufa&; pDrHudef;udkvnf; qGJrdNyD;jzpfcJhonf[k qkd&ay

rnf/ þodkYtkwfjrpfcsjcif;? wnfaqmufjcif;udk a&S;jrefrmwdkYcsnf;qkdvQif

aqmif&GufEkdifrnf r[kwfacs/

a&S;rGefwkdY oufoufqkdvQifvnf; aqmifusOf;Ekdifrnf r[kwf/

tvm;wlyif ysLwkdYcsnf;qkdvQifvnf; aqmif&GufEkdifrnf r[kwfacs/ a&S;

rGef? ysL? a&S;jrefrmokH;OD;om;wkdYu rdrdwkdYtoD;toD;wGif&Sdaom t&nf

taoG;rsm;udk yg0ifxnfhoGif;um wnDwnTwfwnf; yl;aygif;aqmif&Guf

Muíom jzpfEkdifjcif;ESifhaqmif&GufEkdifjcif; jzpf\/

a&S;OD; EkdifiHjcm;qufoG,frI

þwdkif;&if;om;pnf;vkH;rIaMumifh at'D 10-&mpkESpfrsm;tukef

avmufwGif yk*Honf xif&Sm;vmcJhonf/ a&S;jrefrmwkdY\qufvufa&TU

ajymif;rIvnf; rsm;vmcJhonf/

,if;a&TUajymif;rIwkdYudk yk*Hu BuD;Muyftkyfxdef;ay;cJh&[efwlonf/

qkdcJhNyD;onfhtwkdif; taemufodkY a&TUajymif;rI\wyfOD;wyfzsm;rS wkdif;&if;

om;wkdYonf ,ck&ckdifwkdif;ajrmufydkif; av;NrdKUESifhukvm;wefjrpf0Srf;wkdY

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

162

wGif tajcpkdufrdaomtcg taemufzuf&Sd y#duú&m;EkdifiHESifhyk*HwkdYonf

ukef;vrf;tm;jzifh qufoG,frdcJhMu[efwl\/

þodkYjzifh y#duú&m;wGif xGef;um;cJhaom r[m,meAk'0g'? ouú

#pmayESifh,Ofaus;rIwkdY yk*HbufodkY jyefYESHYvmcJhjcif;jzpfayrnf/

þum; yk*Honf EkdifiHjcm;wkdif;jynfwckESifha&S;OD;vufrGef quf

oG,fcJhrdjcif; jzpfonf[k qkd&ygrnf/ yk*HwGif ygVd,Ofaus;rIxuf ouú#

,Ofaus;rIu apmí a&mufonf[k qkdEkdifaom taxmuftxm;wkdYudk

tajcjyKí þ,lqcsufudk jyKvkyf&jcif; jzpfygonf/

c&D;raygufEkdifao;aom awmift&yf

{&m0wDjrpfaMumif;udkvkdufí awmifbufodkYvnf; a&S;jrefrm

wkdY a&TUajymif;cJhMuonfomjzpf\/ odkYaomf oa&acwå&mw0dkufwGif ysL

wkdY xkxnfESifh&SdaecJhMuí ,ckrdausmif;&Jae&mavmufrS awmifbufodkY

vGefí a&mufcJhMu[ef rwlMuacs/

,if;odkYyif awmifbufodkY a&TUajymif;aexkdifEkdifcJhjcif;r&SdcJhMu

aomfvnf; awmifbuf&Sd wkdif;&if;om;wkdYESifhum; tquftoG,f &SdcJh

rnfomjzpf\/ aemufa&muf a&S;jrefrmwkdYxuf ,Ofaus;rIbufESifhvl

rIa&;bufwGif ydkrkdwkd;wufcJhaomysLwkdYtjyif ppfawmif;jrpf0w0dkuf&Sd

a&S;rGefwkdYonfvnf; þaemufa&mufvlwkdYESifhpD;yGm;a&;? vlrIa&;? quf

oG,frIrsm;? ul;vl;zvS,frIrsm; &SdcJhMurnfom jzpfonf/

wefvkdif

awmifbufwGif a&S;rGefwkdY\a'o ok0PÖblrdEkdifiH&Sdaeí yif

v,fodkYraygufa&mufEkdifao;acs/ yifv,ftxd tpkta0;ESifha&TUajymif;

aexkdifEkdifcJhjcif; r&Sdao;acs/

odkYjzpfaomfvnf; qkdcJhNyD;aom qufoG,frIwkdYaMumifh a&S;jrefrm

wkdYonf ok0PÖblrda'otaMumif;udk txkduftavsmuf odcJhNyD[kqdk&

AdkvfrSL;b&Sif

163

ygrnf/ jrefrmEdkifiHawmifydkif; yifv,furf;&kd;wef;a'owkdYwGif a&S;,cif

uwnf;u tdE´d,jynfawmifydkif;rSvma&mufaexkdifMuolrsm;? ul;vl;

qufqHaecJholrsm; &SdcJhNyD;jzpfonf/ trsm;pkwdkYrSm r[me'DjrpfESifh*kd'g0wD

jrpfESpfoG,fpyfMum; tdE´d,ta&SUbufurf;&kd;wef;a'owavQmuf&Sd

uvd*FEdkifiHrS ukefonfrsm;? bmoma&;orm;rsm;? pGefYpm;olrsm;jzpfcJhMu

onf/

xkduvd*FEkdifiHom;wkdYonf jrefrmEkdifiHwGifomru rav;uRef;

qG,f? ,cktif'dkeD;&Sm;? ,dk;',m;EkdifiHawmifydkif;wkdYudkvnf; tESHYtjym;

a&mufcJhMuonf/

xkduvd*Fwkdif;&if;om;wkdYonf þa'orsm;ü ESpf&Snfvrsm; t

quftoG,frsm;cJh[ef wlonf/ odkYjzpfí tdEd,EkdifiHtjcm;a'orS vm

aomolwkdYudkvnf; ta&SUawmiftm&SEkdifiHom;wkdYu uvd*FEkdifiHom;rsm;

[k ,lqac:a0:vmMuonf/

xkda'owkdYwGif uvd*Ftrnfudk ae&ma'ovkdufí toHtrsKd;

rsKd;uGJum ac:a0:cJhMu[ef wl\/ ,if;trnfrS qufaom toHuGJt

rnfwdkYrSm wvdif(wvkdif)aw’if? w’if? awavif ponfwkdYjzpfonf/

odkYjzpfívnf; rav;&Sm;? ,kd;',m;? tif'dkeD;&Sm;paom ta&SU

awmiftm&SEkdifiHrsm;wGif tdEd,om;wkdYudk txufyg uvd*FrS oufaom

toHuGJtrnfrsm;ESifhac:a0:aeMujcif;jzpfonf/

ukvm;

odkYaomf jrefrmEkdifiHwGif;üum; tdEd,EkdifiHom;wkdYudk ,if;toH

rsKd;xGufaom trnfESifhrac:bJ ukvm;[kac:Muonf/ odkYaomf rGefwkdY

udk tvGefa&S;usaom umvuyif wefvkdif(aemifaomf wvkdif;)ac:

vmMuonf/ Ä

Ä rlvu wefvkdif(wvkdif)trnfrSm rESpfNrdKUbG,f trnfr[kwfcJhacs/

t&if;&Sife,fcsJUacwfodkYa&mufaomtcg wvkdif[laomtrnfonf r

oifh[k wpkHwa,mufu t"dyÜg,fzGifhay;cJh\/ ,if;a0g[m&udk a&S;tcg

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

164

þtac:ta0:rsm;rSm xl;jcm;aeonf/ rav;&Sm;? ,kd;',m;

rSm ac:a0:okH;pGJaom tac:ta0:wkdYESifhrwlbJ tb,fhaMumifh ,if;

odkYaom uGJjym;rIjzpf&oenf;/ ausmufqnfa'owGif rGefwkdYudk awGUcJh

NyD;jzpf\/

ok0PÖblrdtaMumif;udk a&S;jrefrmwkdY pwifodpOfu xkda'o

wGif tdEd,om;rsm;ESifhwkdif;&if;om;rsm;&Sdonfudk cGJjcm;odMuaomfvnf;

wkdif;&if;om;wkdYudk wkdif;&if;om;wkdYu EkdifiHjcm;om;wkdYudkac:aomtrnf

ESifhvGJrSm;í em;vnfcJhavoavm[k awG;bG,f&m&Sdygonf/

EkdifiHjcm;om;rsm;udk a&S;jrefrmwkdYu ukvm;[lonfhtrnfonf

ukvykwåtrsKd;aumif;om; odkYr[kwf ukvjrwfaomtrsKd;[laom ygVd

a0g[m&wkdYrS qif;oufonf[k ,lq&onf/_ þa0g[m& odkYr[kwf

tac:ta0:wkdYudk azmfjy&jcif;rSm xkdpOfu a&S;jrefrmwkdYESifhqufoG,fcJh

aom EdkifiHjcm;om;wkdYudk azmfjy&efESifh xkdolwkdYESifhpyfvsOf;í a&S;jrefrm

wkdY\A[kokwudk cefYrSef;Edkif&ef jzpfygonf/

jynfawmfom

qkdcJhNyD;onfwkdYudk axmufí at'D 10-&mpkESpfrsm;avmufu

a&S;jrefrmwdkY tajcpdkufaexkdifí ydkifEkdifpGm BuD;pdk;EdkifcJhaom a'owkdYrSm

c&kdifa'orsm;jzpfaom ausmufqnf? rif;bl;ESifhawifjyKef;a'orsm;? ,if;

wkdYudk qufpyfay;xm;aom yk*Ha'oESifhawmifwGif;BuD;a'owkdYavmuf

om jzpfayonf/

uwnf;u okH;pGJvmcJhaom jrefrmwkdYESifhrGefwkdYudk aoG;cGJ&ef þtac:

ta0:udkyif vufeufozG,f okH;vmcJhonfudk awGU&onf/ jynfolwkdY

onf rESpfoufaomtrnfudk rokH;MubJ aoG;cGJrIudk a&SmifEdkifcJhMuonf/

_,ckacwfwGif ukvm;[laoma0g[m&onf rESpfNrdKUbG,fjzpfaomteuf

oabmudk aqmifaomfvnf; rlvu *kPfodu©m&SdvSaom trnfjzpfcJh

avonf/ a0g[m&\t"dyÜg,fonf tajctaetvkduf ajymif;cJhjcif;

jzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

165

ausmufpmrsm;wGif awGU&Sd&aomxl;jcm;aom taxmuftxm;

a0g[m&wckrSm jynfawmfom(yvnfw0fom)jzpfonf/ jynfawmfom

[kac:aom a'oESpfck&Sdonf/ wckrSm yk*H\ajrmufzuf ,ckppfudkif;

c&kdif &GmopfBuD;\wpdwfwa'o jzpfaoma'o(,aeYwkdif xkd&yfuGuf

udk jynfawmfom[kac:onf/ xkda'owGif yk*HacwftaqmufttkHrsm;

ESifha&S;a[mif;ausmufpmrsm;udk awGU&onf/)jzpf\/ tjcm;a'owckrSm

,ckrdausmif;&Jawmifbuf {&m0wDjrpftwGif;&Sd uRef;awmfjzpfonf/

uRef;awmfudk jynfawmfomuRef;[kvnf; ac:onf/ þuRef;

i,fay:wGif yk*Hacwf taqmufttkHrsm;? yk*Hacwfausmufpmrsm;udk

,aeYwkdif awGUEkdifonf/ jynfawmfomwckrSm yk*Hajrmufzuf? wckrSm

yk*HawmifbufwGif &Sdonf/ ESpfckvkH;onf {&m0wDjrpfay:wGif wnfae

onf/ {&m0wDrSm t"duvrf;rBuD;jzpf&m yk*HodkYoGm;&m xkdvrf;rBuD;udk

ajrmufzufESifhawmifbufü jynfawmfom[kac:aom a'owckpDu

uif;apmifhaeonfhozG,f wnfaeonfrSm pdwf0ifpm;bG,fjzpfonf/

wrÜ'DyEkdifiHi,f

þjynfawmfomwkdYrSm yk*Hudk A[dkjyKaom a&S;jrefrmwkdY\EkdifiH

wGif;odkY0if&m t"du0ifaygufrsm; jzpfonf/ wenf;awG;aomf þjynf

awmfom wHcg;aygufrsm;? odkYr[kwf pcef;rsm;udk jzwfausmfrdvQif jynf

awmfomwnf;[laom yk*HEkdifiHi,ftwGif;odkY a&mufonf[k xifrSwf

zG,f&mjzpfonf/ xkdyk*HEkdifiHi,fudk yk*Hacwfaemufydkif; ausmufpmwGif

wrÜ'Dy(oHjywdwf)EkdifiH[k awGU&onf/

þonfwkdYudk axmufí 10-&mpk at'DESpfrsm;twGif; a&S;jref

rmwkdYonf ausmufqnf 11c&kdifESifhrif;bl; 6c&kdifa'orsm;udk ausm

axmufaemufcHjyKaom yk*Hudk A[dkxm;í wrÜ'DyEdkifiHi,fudk a&S;OD;vuf

rGef wnfaxmifcJhonf[k qkdEkdifygonf/

xkdEkdifiHtwGif; a'otvkduf rdrdwkdYtkyfpkESifhrdrdwkdY udk,fhrif;udk,fh

csif;aeMuaom vlYtzGJUtpnf;rsm;vnf; &SdcJhonf/ ,if;wkdYudk yk*Hu

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

166

avsmhvsnf;pGm pkpnf;xm;cJh[ef wlonf/ udk,fhrif;ukd,hfcsif;ESifhaecJhaom

tkyfpkwdkY\acgif;aqmifrsm;rSm rif;_rsm;jzpfonf/ qkdcJhNyD;onfhtwkdif;

xDvkdifrif;ESifhawmifwGif;wkdYrSm ,if;uJhodkY udk,fhrif;ukd,fhcsif; vlYtzGJUt

pnf;wkdY\ausmufpmvm acgif;aqmifrsm;? tBuD;tuJrsm; jzpfcJhayonf/

taemf&xmrwkdifrD tkyfpkd;cJhaom rif;rsm;

&mZ0ifusrf;rsm;u taemf&xmrwkdifrD yk*HwGif tkyfpdk;oGm;aom

rif;trsm;yif &SdaMumif;qkdonf/ ,if;rif;wkdYtaMumif;udk avhvmMunfh

vQif ysLapmxD;? xD;rif;,Ofpaomrif;wkdYrSm eefapmESifhr&lwkdY\'EÅm&Dvm

rif;wdkYESifhwlaeonfudk awGU&onf/

tcsKdUrif;wkdYtaMumif;udk azmfjy&mwGif txl;taxGr&Sd? trnf

ESifheef;pHESpf ponfwkdYavmufomqkd\/ tcsKdUrif;wkdY\trnfwkdYonf

xGefwkduf? xGefypf? xGefcspf ponfjzifh xGefESifhpí tcsKdUrSm cef;avmif;?

cef;owf ponfjzifh cef;ESifhponf/ obm0usaom trnfrsm; r[kwf

[k qkd&ygrnf/

odkYaomf &mZ0ifusrf;üvnf;vmí ckdifvkHaom ausmufpmESifh

rSifpmwkdYwGifvnf; azmfjyyg&Sdaom rif;ESpfyg;udk awGU&onf/ ,if;wkdYrSm

apm&[ef;ESifhausmif;jzLrif;rsm; jzpfMuonf/

apm&[ef;rif;

þrif;rSm &mZ0ifusrf;rsm;wGif vmaom anmifOD;apm&[ef;

rif;jzpfwef&monf/ wk&if(wl&Gif;)awmifay:&Sd apm&[ef;odrfausmuf

pmt&aomf þrif;onf odrfwckudk wk&ifawmifay:wGif wnfcJhaom

rif;jzpfaMumif; od&onf/ odrfwnfaomrif;onf ax&0g'Ak'omoem

_rif;rSm tkdrif;onfqkdaom acwfa0g[m&wGifygonfh rif;uJhodkYyif BuD;

onf/ odkYr[kwf tBuD;tuJ[k rlvut"dyÜg,f&onf/ aemufacwfrsm;

wGif bk&if odkYr[kwf &Sifbk&if[laom a0g[m&u ydkí wGifvmcJhonf/

AdkvfrSL;b&Sif

167

udk ouf0if,kHMunfaomrif;jzpfonf[k omreftm;jzifh ,lqEkdifonf/

Ak'¨omoemwGif odrfwnfaqmufvmonfqkduwnf;u orkwdoCFm

awmfrsm;&SdaeNyD[k pdwfcspGm ,kHMunfEkdifonf/

&mZ0ifusrf;rsm;wGif þrif;udk awmifolBuD;rif;[kvnf;ac:

onf/ þrif;onf e*g;&kyfvkyfí udk;uG,fonf/ t,lrSm;aom &Sift

&nf;wkdYudkvnf; udk;uG,fonf/ &Sift&nf;wkdYESifhwkdifyifí ykxkd; 5-vkH;

wnfonf/

ykxkd;wkdYwGif ewf&kyfvnf; rrnf? bk&m;&kyfvnf; rrnf vkyfí

n eHeuf xrif; [if;? aopmwifí udk;uG,fonf/ bk&m;&Sif y&d,wåd

omoemawmf ra&muf rwnfacs/ orxD;t&nf;wkdY t,lukdom w

jynfvkH;,lukefMuonf[k &mZ0ifusrf;wkdYu qkdonf/

þrif;wnfonfqkdaom ykxkd; 5-vkH;wGif tygt0ifjzpfonfh

ykxdk;om;onf ,aeYyk*HNrdKUtwGif; awmifbufNrdKU&kd;teD;&Sd ykxdk;om;rsm;

omjzpfvQif &mZ0ifusrf;wkdYüqkdonfhtwkdif; r[kwfonfudkawGU&rnf/

tvGefyDoaom jrwfpGmbk&m;\&kyfyGm;awmfrsm;? yef;csDum;csyf

rsm;? 0denf;yd#uwftaMumif; a&S;rGefbmomESifha&;xm;aom pmrsm;

jzpfonf/ t&nf;BuD;bk&m; r[kwfEkdifacs/ qifjcifEkdifMu&efjzpfonf/

ausmif;jzLrif;

ausmif;jzLrif;rSm &mZ0ifusrf;rsm;wGifvmaom aMumif;jzLrif;

jzpfwef&monf/ uGrf;aqmfaMumif;jzLrif;[kvnf;ac:onf/

r,fawmfonf aMumif;jzLt&yfü ae&pOf zGm;jrifaomaMumifh

þtrnfudk&onfqkd\/ þrif;onf apm&[ef;udk qufcHaomrif;jzpf

onf[k &mZ0ifusrf;wkdYwGif awGU&onf/

þrif;onf o&P*kHyOöoDudk aeYwkdif;aqmufwnfí tEkówd

10-yg;udk waeYESpfaxmif&atmif pD;jzef;onf/ opömpum;udkvnf; rSef

atmifokH;onfqkd\/

þtusifhwdkYrSm ax&0g'*kdPf; Ak'¨0g't& usifh&aomtusifh

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

168

rsm;jzpfonf/ txufwGif qkdcJhonfhwjynfvkH; t&nf;wdkYt,ludk ,lonfh

umvuyifjzpfí &mZ0ifwkdY\a&SUpum;ESifhaemufpum;udk qifjcif&ef

jzpfonf/

anmifOD;apm&[ef;rif;onf rif;orD; nDtrawmfokH;yg;udk rd

zk&m;ajr§mufí tBuD;udk awmifjyifonf? tvwfudk tv,fjyifonf[k

wGif\/

ti,fudk ajrmufjyifonf[kwGif\/ xkdokH;yg;wGif tBuD;awmif

jyifonfwGif usnf;qkd;udk y#doaE 9-v? tv,fjyifonfwGif pkuúaw;

udk y#doaE 6-v&Sdaomtcg anmifOD;apm&[ef; tedpöa&mufawmfrl\/

uGrf;aqmfrif;jzpfawmfrlvQif xkdrdzk&m;okH;yg;wkdYudk rdzk&m;ajr§muf

awmfrl\/ rsm;rMumrDvQif rdzk&m;ajrmufjyifonf(ti,f)wGif taemf

&xmrif;apmudk zGm;\/ taemf&xmrif;apmudk aMumif;jzLrif;\om;?

usnf;qkd;ESifhpkuúaw;udk anmifOD;apm&[ef;rif;\om;rsm;[k cGJcGJjcm;jcm;

qkdonf/ taemf&xmrif;apm\rsKd;&kd;ukd &mZ0ifwGifvmonfhtwkdif;

odomEkdif&ef azmfjyvkduf&jcif; jzpfonf/

ouú&mZf 675-cka&;jrif;uyg wlajymufi,frifpmau’mifzvl

(ausmif;jzL)rif;taMumif;udk awGU&onf/ t&pfESifhra&;bJ vqGJ&&pf

ESifha&;onf/

jzLaomausmif;[k t"dyÜg,f&onf/ þrifpmrSm xkdulajymuf

i,fteD; xkdrif;wnfvkyfcJhaom &yfawmfrl&kyfyGm;awmfBuD; ysufpD;onf

udk rdzk&m;apmu jyifqifckdif;í jyifqif&aMumif; rSwfwrf;wifxm;aom

rifpm jzpfonf/

&mZ0ifwkdYwGif...

usnf;qkd;ESifhpkuúaw;t&G,fodkY a&mufvQif ]ausmif;}om,mpGm

jyKí uGrf;aqmfrif;ukd om"kac:awmfrlyg[k avQmufav\/

uGrf;aqmfrif;vnf; rpl;rprf; rqifrjcif ,kHMunfawmfrlí vkduf

awmfrlav\/ usnf;qkd;ESifhpkuúaw;vnf; rif;BuD;ukd zrf;NyD;aomf Ncdrf;

acsmufí&[ef;jyKap\/

taemf&xmrif;apmonf pkuúaw;rif;udk jrif;pD;csif;wkdufyGJwGif

AdkvfrSL;b&Sif

169

tEkdif&NyD;aemuf...

crnf;awmfausmif;odkY oGm;í rif;jyKawmfrlyg[k awmif;yefawmf

rl\/ crnf;awmfvnf; ig touft&G,fBuD;NyD? tarmifom rif;jyKawmh

[k rdefYawmfrl\/ taemf&xmrif;apmeef;wufí crnf;awmfudkvnf;

&[ef;rif;jyK(ap)av\/ xkdrif;um; rdzk&m; armif;rrdóHwkdYESifhxkdausmif;

wGif &[ef;rif;tjzpf pHawmfrl\/

[kvnf;qkdxm;&m þrif;rSm tjzLa&mifjc,fxm;aom ausmif;wGif pH

aomrif;[k qkdbG,f&m&Sdonf/ aMumif;jzLt&yfudk tpGJjyKí ac:onf[l

aom &mZ0ifvm tcsufudk qifjcifEkdif&ef qkd&jcif;jzpfygonf/

þodkY rif;ESpfyg;udpöESifhpyfvsOf;í qifjcifEkdif&ef tao;pdwft

csuftvufrsm;udk azmfjyjcif;rSm avhvmaeaom orkdif;pOftwGuf t

a&;BuD;vSíum; r[kwfyg/

odkYaomf ,if;odkY &Sif;vif;azmfjyjcif;tm;jzifh ajr&Sifya'o&mZf

xkdwacwfu jynfolvlxk\tajctaeudk avhvm&mwGif taxmuf

tulum; &Ekdifygonf/ þtaxmuftuludk,lí taemf&xmrif;eef;

rwufrDumv jrefrmEkdifiH tv,fydkif;tajctaeudk þodkY odrSwfEkdif

onf/

taemf&xmt&ifu jrefrmrif;rsm;

taemf&xmeef;rwufrD yk*HwGif tkyfpkd;oGm;aom rif;wkdYteuf

ckdifcdkifvkHvkHod&aom rif;ESpfyg;&SdcJhonf/ xkdrif;wkdYrSm apm&[ef;rif;ESifh

ausmif;jzLrif;wkdY jzpfonf/

rif;ESpfyg;vkH;\bGJUrnfwkdYrSm Ak'¨omoemESifhqufpyfaeonf/

wyg;rSm Ak'¨omoemusifhokH;rIqkdif&m tzGJUtpnf;ü r&SdvQifrjzpfaom

&[ef;awmfrsm; uHaqmif&m ]odrf}ESifhqufpyfaeonf/

tjcm;wyg;rSm &[ef;awmfrsm; oDwif;okH;&mausmif;ESifhquf

pyfaeonf/ jrwfpGmbk&m;\&yfawmfrl&kyfyGm;awmfudk wnfvkyfudk;uG,f

olvnf; jzpfonf/

taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiH

170

odkYjzpfí ax&0g'Ak'¨omoemawmf\tajccH tcsuftvuf

rsm; a&muf&SdcJhNyD; jzpfaMumif;udk tckdiftvkHqkdEkdifonf/ jrefrmEkdifiHax&

0g'Ak'¨omoemawmfudk ysLESifha&S;rGefwkdY ,kHMunfvkdufemusifhokH;vmcJh

onfrSm a&S;ya0PDujzpfonf/

xkdysL? a&S;rGefwkdYESifha&S;jrefrmwkdY awGUqkHa&maESmrdcJhonfrSmvnf;

MumNyDjzpfí taemf&xmt&ifu jrefrmEkdifiHtv,fykdif;wGif ax&0g'

Ak'¨omoemudk odMuNyD;jzpfonfudk oHo,jzpf&efrvkd[k xifonf/

taemf&xmeef;wufESpfudk at'D 1044(11-&mpktv,fcefY)[k

omreftm;jzifh ynm&Sifrsm;u cefYrSef;xm;Muonf/

&mZ0ifusrf;rsm;wGif ay;xm;aom ckESpfwkdYudk tajcjyKí wGuf

csuf,laomf anmifOD;apm&[ef;rif;onf 10-&mpkESpfrsm; tv,fcefYu

tkyfpkd;cJhonf[k od&onf/

ya'o&mZf vlYtzGJUtpnf;

rnfodkYyifjzpfap at'D 9-&mpkESpfrsm;\tv,favmuf(850

at'DcefY)wGif ysOfjym;rif; yk*HNrdKUudk pwifwnfcJhonf[laom tcsufudk

omreftm;jzifh ,kwådwefonf[k ,lq&aMumif; qkdcJhNyD;jzpfygonf/

at'D 10-&mpkESpfrsm;\tv,favmuf(960-at'DcefY)wGif

apm&[ef;tkyfpkd;cJhonf/ odkYjzpfí at'D 9-&mpkESpfrsm;tv,favmufrS

tpjyKum jrefrmEkdifiHtv,fydkif;wGif ya'o&mZfpepf&SdaeNyD[k cefYrSef;

í 10-&mpkESpfrsm;tv,favmufwGif wrÜ'DyEkdifiHi,fwnf;[laom

ya'o&mZfEkdifiHi,f &SdaeNyD;jzpfonf[k qkdEkdifonf/ xkdEkdifiHi,f\EdkifiH

om;wkdYrSm ysL? a&S;rGef? a&S;jrefrmwdYk\,Ofaus;rItpOftvmwkdYudk pkaygif;

tyfaom pD;yGm;a&;? vlrIa&;wdkYudk tajccHonfhya'o&mZfvlaerIpepf

t& vlYabmifopfudk zGJUpnf;aexkdifvsuf &SdMuNyD; jzpfonf/

AdkvfrSL;b&Sif

171

wdkfif;&if;om;pnf;&kH;rIESifhyxrjrefrmEdkifiH

vmvwåHUaom at'D 11-&mpkESpfrsm;twGif; þEdkifiHi,fwGif

aexkdifMuukefaom a&S;jrefrm? ysL? a&S;rGef tp&Sdonfhwkdif;&if;om;wkdY

pkaygif;BudK;yrf;aqmif&GufrIwGif taemf&xmrif;uJhodkYaom acgif;aqmif

aumif;\OD;pD;OD;aqmifrIjzifh jrefrmEkdifiH tjcm;a'orsm;&Sd wkdif;&if;om;

wkdYudkyg odrf;oGif;pnf;&kH;EkdifcJhonf/ ydkrkdus,fjyefYaom ya'o&mZfacwf

vlYtzGJUtpnf;BuD;udkvnf; wnfaqmufEkdifcJhayonf/

,if;vlYtzGJUtpnf;BuD;udk yxrjrefrmEdkifiH[kvnf;aumif;? yk*H

acwfjrefrmEkdifiH[kvnf;aumif; acwforkdif;ynm&SifwkdYu ac:Muonf/

þyxrjrefrmEkdifiHESifhtHhcsD;bG,f&m BuD;us,fcef;em;vSaom

yk*Hacwf,Ofaus;rIESifhtpOftvmaumif;rsm;udk xdkacwf wkdif;&if;om;

wdkY\pnf;vkH;nDnTwfrIay:wGif tajcwnfíom wnfaqmufEkdifcJhjcif;

jzpfayownf;/

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

rSwfcsuf/ /þpmtkyfudk rl&if;twkdif;omvQif jyifqifjcif;r&SdbJ

jyefvnf&kdufESdyfxm;ygonf/ (21-8-2010aeYwGif NyD;\/)