72

6.2 กรอบการใชประโยชน กจกรรมท 4 กจกรรมอนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช เปนกจกรรมทด ำเนนกำรศกษำประเมนพนธกรรมพช ทส ำรวจเกบรวบรวมมำปลกรกษำไว โดยมกำรศกษำประเมนในสภำพธรรมชำต แปลงทดลอง ในดำนสณฐำนวทยำ ชววทยำ สรรวทยำ กำรขยำยพนธ กำรปลกเลยง กำรเขตกรรม ส ำหรบในหองปฏบตกำรมกำรศกษำดำนโภชนำกำร องคประกอบ รงควตถ กลน กำรใชประโยชนในดำนอนๆ เพอศกษำคณสมบต คณภำพ ในแตละสำยตน ในดำนกำรด ำเนนงำนวจยในกจกรรมท 4 น เปนกำรด ำเนนงำนโดยควำมรวมมอของนกวจยและเจำหนำทอพ.สธ. และหนวยงำนรวมสนองพระรำชด ำรอพ.สธ. หรอสมำชกและนกวจยในชมรมคณะปฏบตงำนวทยำกำร อพ.สธ. ในหนวยงำนทเขำรวมสนองพระรำชด ำร แนวทางการด าเนนกจกรรม 1. กำรวเครำะหทำงกำยภำพ เชน ตวอยำงดน คณสมบตของน ำ จำกแหลงก ำเนดพนธ กรรมดงเดมของพชนน ๆ 2. กำรศกษำทำงดำนชววทยำ สณฐำนวทยำ สรรวทยำ ชวเคม พนธกรรมของพนธกรรมพชทคดเลอกมำศกษำ เปนตน 3. กำรศกษำดำนโภชนำกำร องคประกอบของสำรส ำคญในพนธกรรมพช ไมวำจะเปนรงควตถ กลน ตลอดจนสำรดำนเภสชวทยำ สำรทมฤทธตำง ๆ ของพนธกรรมพชเปำหมำย 4. กำรศกษำกำรขยำยพนธพชดวยกำรขยำยพนธตำมปกต และกำรขยำยพนธโดยกำรเพำะเลยงเนอเยอพช

5. กำรศกษำดำนกำรปลก(พนธกรรมพช) เลยง (ทรพยำกรชวภำพอน ๆ) ใหไดผลผลตตำมทตองกำร กำรศกษำกำรเขตกรรมของพนธกรรมพชทตองกำร 6. กำรศกษำกำรจ ำแนกสำยพนธโดยวธทำงชวโมเลกล เพอน ำไปสกำรพฒนำพนธพช สตว และจลนทรย เพอเกบเปนลำยพมพดเอนเอพชชนดนน ๆ ไวเพอน ำไปใชประโยชนตอไป 7. กำรจดกำรพนททก ำหนดเพอกำรอนรกษและพฒนำ เชน ศนยเรยนรตำง ๆ ซงเปนศนยฯ ตวอยำงเพอกำรเรยนรกำรใชประโยชนทรพยำกรอยำงยงยน ตำมปรชญำเศรษฐกจพอเพยง อกทงศนยฯ เหลำนสำมำรถใชประโยชนใหเปนศนยฝกอบรมในดำนอนรกษและใชประโยชนทรพยำกรไดในอนำคต

สรปงานในกจกรรมอนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช 1. จ ำนวนกำรเดนทำงไปปฏบตงำนในพนททวประเทศของเจำหนำทอพ.สธ. ในกจกรรมอนรกษ และใชประโยชนพนธกรรมพช 80 ครง 2. งำนวจยทด ำเนนงำนโดยนกวจยและเจำหนำทอพ.สธ. 50 เรอง

73

ตวอยางการด าเนนงานวจยทด าเนนงาน โดยนกวจย อพ.สธ.

1. งานศกษาวจยของหนวยปฏบตการวจยเพาะเลยงเนอเยอพชและหนวยปฏบตการเกบรกษาพนธกรรมพชโดยการเพาะเลยงเนอเยอพช ด าเนนงานโดย เจำหนำทหนวยปฏบตกำรเกบรกษำพนธกรรมพช อพ.สธ. ฝำยวชำกำร สวนจตรลดำ

1.1 การเพาะเลยงเนอเยอพชสมนไพรระยอมนอย (Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz) ในสภาพปลอดเชอ ด าเนนการศกษา โดยนกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. สวนจตรลดำ และนกศกษำมหำวทยำลยรำชภฏสกลนคร สำขำวชำชววทยำและวทยำศำสตรสงแวดลอม สรปผล ระยอมนอย (Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz) เปนสมนไพรทอยในวงศApocynaceae เปนสมนไพรอกชนดหนงทมควำมส ำคญทำงกำรรกษำ มสรรพคณทมคณคำทำงยำ โดยในปจจบนไดมกำรน ำเทคโนโลยและเทคนคทำงดำนตำงๆมำใชในกำรขยำยพนธท ำใหไดพชในปรมำณมำกในระยะเวลำอนรวดเรว เทคนคนนคอเทคนคกำรเพำะเลยงเนอเยอพช ซงในกำรท ำงำนวจยครงนไดน ำเอำเทคนคนมำใหในกำรศกษำหำสตรอำหำรทเหมำะสมในทใชในกำรเพมปรมำณตนและรำกของระยอมนอย (Rauvolfia seppentina (L) Benth. ex Kurz) ทระดบควำมเขมขนทแตกตำงกนในสภำพปลอดเชอ โดยเพำะเลยงเนอเยอระยอมนอยลงบนสตรอำหำร MS ทใชฮอรโมน BA และ NAA ทมควำมเขมขนแตกตำงกน เปนระยะเวลำ 4 สปดำห โดยในระยะกำรเกดยอด พบวำ ชดกำรทดลองท 6 (T6) เปนชดกำรทดลองทท ำใหตนระยอมนอยทเกดใหมจำกขอมควำมสงมำกทสด ซงมควำมสง เฉลย 2.34 เซนตเมตร ชดกำรทดลองท 10 (T10) เปนชดกำรทดลองทท ำใหตนระยอมนอยทเกดใหมจำกยอดมควำมสงมำกทสด ซงมควำมสงเฉลย 2.27 เซนตเมตร ชดกำรทดลองท 5 (T5) เปนชดกำรทดลองทท ำใหตนระยอมนอยทเกดจำกชนสวนตงตนมควำมสงมำกทสด ซงมควำมสงเฉลย 5.70 เซนตเมตร ชดกำรทดลองท 3 (T3) เปนชดกำรทดลองทท ำใหตนระยอมนอยมจ ำนวนตนทเกดใหมมจำกขอจ ำนวนมำกทสด ซงมจ ำนวนตนเฉลย 9.90 ตน และเปนชดกำรทดลองทท ำใหตนระยอมนอยมจ ำนวนตนทเกดใหมจำกยอดมจ ำนวนมำกทสด ซงมจ ำนวนตนเฉลย 8.70 ตน และในระยะกำรออกรำก พบวำ ชดกำรทดลองท 4 (R4) หรอสตรอำหำรRooting เปนชดกำรทดลองทท ำใหเกดแคลลสไดดทสด ซงมขนำดแคลลสเฉลย 2.97 เซนตเมตร ท ำใหมเปอรเซนตกำรเกดรำกมำกทสด ซงมเปอรเซนตกำรเกดรำก 1.20 เปอรเซนตและท ำใหมจ ำนวนรำกมำกทสด ซงมจ ำนวนรำกทเกดขน 2.73 รำก

ระยอมนอย

74

1.2 การชกน าใหเกดยอดและรากของพชสมนไพร ปลาไหลเผอก (Eurycoma longifolia Jack) โดยการเพาะเลยงเนอเยอ ด าเนนการศกษา โดยนกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. สวนจตรลดำ และนกศกษำมหำวทยำลยนเรศวร ภำควชำชววทยำ คณะวทยำศำสตร สรปผล ปลำไหลเผอก ( Eurycoma longifolia Jack ) เปนพชสมนไพรทส ำคญชนดหนงของประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ซงใชเปนยำรกษำวณโรค ลดไข และตำนเชอมำลำเรย จำกกำรเพำะเลยงชนสวนปลำยยอดและขอปลำไหลเผอกในอำหำรสตร MS ทเตมฮอรโมน BA และ NAA เกดจ ำนวนยอดใหมไดสงสด 3.8 ยอด (4 ยอด) นอกจำกนยงชกน ำใหตนพชทเพำะเลยงเกดรำกไดดทสด 64.31 รำก (65 รำก) และมเปอรเซนตกำรเกดรำก 100 เปอรเซนต

ปลาไหลเผอก

1.3 ผลของสาร Antioxidant และ Absorbent ทมตอการลดปรมาณ Phenolic compound ของอสดรจรล (Doritis pulcherrima Lindl.) ด าเนนการศกษา โดยนกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. สวนจตรลดำ และนกศกษำมหำวทยำลยมหดล ภำควชำเทคโนโลยชวภำพ คณะวทยำศำสตร สรปผล อสดรจรล (Doritis pulcherrima Lindl.) เปนพชในวงศ ORCHIDACEAE มกเกดปญหำกำรเกด Browning เนองจำกกำรปลอยสำรจ ำพวก Phenolic compound ท ำใหเนอเยอพชชะงกกำรเจรญเตบโต จงน ำมำสกำรทดลองเพอหำชนดสำรและปรมำณควำมเขมขนของสำรทใสเพมเตมในอำหำรเพำะเลยงเนอเยอพชสตร MS (Murashige & Skoog 1962) เพอลดปรมำณ Phenolic compound ทเกดขน โดยใชสำรจ ำพวก Absorbent ไดแก ผงถำนกมมนต (Activated charcoal) และใชสำรจ ำพวก Antioxidant ไดแก สำร polyvinyl pyrrolidone (PVP) พบวำในชวง 3 สปดำห ชดกำรทดลองท 7 ใหควำมเขมสสงสด โดยเฉลย 3 ยอด และมควำมเขมของสสงสด

อสดรจรล

75

1.4 การศกษาผลของความเขมขนของฮอรโมน BA ทมผลตอการเพมจ านวนยอดและการยดของโลดทะนงแดง (Trigonostemon reidioides (Kurz) Craib) ในสภาพปลอดเชอ ด าเนนการศกษา โดยนกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. สวนจตรลดำ และนกศกษำมหำวทยำลยมหำวทยำลยสงขลำนครนทร วทยำเขตสรำษฎรธำน ภำควชำเทคโนโลยกำรผลตทำงชวภำพ คณะวทยำศำสตรและเทคโนโลยอตสำหกรรม สรปผล โลดทะนงแดงเปนพชวงศสบด ำ Euphorbiacea เปนพชไมพมขนำดเลก สงไดถง 1 เมตร มรำกเกบสะสมอำหำรพองโต ผวสแดงอมมวง เนอสขำว ล ำตนเรยวเลก ขนเปนกอ ทกสวนของตนมขน ล ำตนมขนสนนมหนำแนนเปนพชสมนไพรมสรรพคณเปนยำ สำมำรถเพมปรมำณโดยกำรเพำะเลยงเนอเยอจำกสวนของล ำตนโลดทะนงแดง Trigonostemon reidioides (Kurz) Craib จำกตนออนน ำชนสวนทเปนขอ น ำมำเลยงบนอำหำรเพำะเลยงเนอเยอสตร MS ( Murashige & Skoog 1962 ) ทมควำมเขมขนของฮอรโมน BA (6-benzyadenine) ท ำใหเกดยอดได 18.6 (19ยอด) จำกนนน ำมำเลยงเพอยดยอดโดยยำยมำเลยงบนอำหำร MS ( Murashige & Skoog 1962) โดยไมตองเตม BA (6-benzyadenine)

โลดทะนงแดง

1.5 โครงงานวจย เรอง การขยายพนธตนระยอม (Rauvolfia serpentina Benth. ex Kurz) โดยการเพาะเลยงเนอเยอในพนทปกปกพนธกรรมพช อพ.สธ.-กฟผ. เขอนสรกต อ าเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ ด าเนนการศกษา โดยนกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. วตถประสงค เพอหำสตรอำหำรทเหมำะสมตอกำรเพมปรมำณตนระยอมนอยในสภำพปลอดเชอ และ เพอหำสตรอำหำรทเหมำะสมตอกำรชกน ำกำรออกรำกตนระยอมนอยในสภำพปลอดเชอ สรปผลการทดลอง

กำรเพมปรมำณยอดของตนระยอมใชชนสวนขอในกำรเพมปรมำณตน เลยงบนอำหำร MS รวมกบ BAP ในเวลำ 1 เดอน พบวำ กำรเตม BAP รวมกบ NAA สำมำรถเกดตำขำงได 100 เปอรเซนตและมควำมสงเฉลยของตำขำง ไดดทสด คอ 2.20 เซนตเมตร สวนคำเฉลยของจ ำนวนตำขำงทมกำรเจรญคดเปน 8.20 ยอด (9 ยอด) กำรชกน ำกำรเกดรำกของตนระยอมจำกชนสวนยอด โดยเลยงบนอำหำร WPM รวมกบ NAA เปนเวลำ 1 เดอน พบวำ สำมำรถเกดรำกได 100 เปอรเซนตและมคำเฉลยของจ ำนวนรำก 30.3 รำก (31 รำก) และ ควำมยำวรำกเฉลย 1.0 เซนตเมตร กำรทดลองนนอกจำกสำมำรถเกบรกษำพนธระยอมในสภำพเพำะเลยงเนอเยอไดแลวยงสำมำรถน ำออกปลกสสภำพภำยนอกได

76

d e f

ภาพท 1 ผลของกำรเตม BAP รวมกบ NAA 1.0 mg/l เลยงบนอำหำร MS เปนเวลำ 1 เดอน มควำมสงเฉลย 2.20 เซนตเมตร สวนคำเฉลยของจ ำนวนตำขำงทมกำรเจรญคดเปน 8.20 ยอด (9 ยอด) (a), ชนสวนขอของตนระยอมในกำรเพมปรมำณตน โดยเตม BAP อยำงเดยว ท ำใหเกดลกษณะกำรเจรญเตบโตผดปกตทเรยกวำ bushiness หรอลกษณะบำพม (b), กำรเตม NAA สำมำรถเกดรำกได 100 เปอรเซนตและมคำเฉลยของจ ำนวนรำก 30.3 รำก (31 รำก) (c) และ ควำมยำวรำกเฉลย 1.0 เซนตเมตร (d) ยำยลงกระถำงทมวสดปลกทมสวนผสมของดนและกำบมะพรำวสบอตรำสวน 2 ตอ 1 เลยงเปนเวลำนำน 4 เดอน (e, f) 2. งานศกษาวจยของหนวยปฏบตการเพาะเลยงเนอเยอ อพ.สธ.คลองไผ

2.1 การศกษาวสดปลกทเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของตนมเหสกขและสกสยามนทร ด าเนนการศกษา โดย นกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. คลองไผ และนกศกษำมหำวทยำลยนเรศวร คณะเกษตรศำสตร ทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม ผลการศกษา

พบวา กำรศกษำวสดปลกทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโตของตนสกสยำมนทรและมเหสกข โดยใชวสดปลกแตกตำงกน ไดแก ถำนแกลบ ขยมะพรำว ดนวงมวง ดนคลองไผ ซงท ำใหสกสยำมนทรมควำมสงมำกทสด 7.44 เซนตเมตร รองลงมำ คอ Treatment ท 1 มควำมสง 7.36 เซนตเมตร และ วสดปลกทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโตของตนมเหสกข คอ Treatment ท 5 ซงท ำใหมเหสกขมควำมสงมำกทสด 5.99 เซนตเมตร รองลงมำ คอ Treatment ท 6 มควำมสง 4.93 เซนตเมตร

77

ตนสกสยามนทรและตนมเหสกขในหลอดปลก

2.2 ศกษาสตรอาหารทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของสมโอพนธขาวแตงกวา (Citrus maxima) ในสภาพปลอดเชอ ด าเนนการศกษา โดย นกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. คลองไผ และนกศกษำมหำวทยำลยรำชภฏจนทรเกษม สำขำวชำชววทยำ คณะวทยำศำสตร ผลการศกษา

พบวา กำรขยำยพนธสมโอพนธขำวแตงกวำโดยกำรเพำะเลยงเนอเยอ ในสตรอำหำรทแตกตำงกน คอ บนอำหำร MS ทเตมน ำมะพรำว บนอำหำร WPM ทเตมน ำมะพรำวดกวำเตมน ำหวไชเทำทควำมเขมขนตำงกน เปนระยะเวลำ 4 สปดำห ชนสวนของยอดสมโอมอตรำกำรรอดสงถง 90 เปอรเซนต เมอเพำะเลยงในอำหำรสตร WPM ทเตมน ำมะพรำว ชนสวนสำมำรถพฒนำไปเปนยอดไดมำกทสด

ลกษณะการเกดยอดตาขางของสมโอพนธขาวแตงกวา

1 ซม.

1 ซม.

1 ซม.

78

2.3 การศกษาผลของความเขมขนของ BA ตอการเพมยอดของหญาหวาน (Stevia rebaudiana Bertoni) ในสภาพปลอดเชอ ด าเนนการศกษา โดย นกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. คลองไผ และนกศกษำมหำวทยำลยรำชภฏจนทรเกษม สำขำวชำชววทยำ คณะวทยำศำสตร ผลการศกษา

พบวา จำกกำรน ำขอและยอดของหญำหวำน จำกกำรทดลองฟอกฆำเชอดวยสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดมำเลยงในอำหำรสตร MS ดดแปลง เปนระยะเวลำ 1 เดอน เพอหำประมำณสำรควบคมกำรเจรญเตบโตทมผลตอกำรพฒนำและกำรเจรญเตบโตของหญำหวำน โดยใชควำมเขมขนของ BA 0, 1, 2, 4, และ 6 มลลกรมตอลตร ชนสวนของหญำหวำนมเปอรเซนตกำรรอดชวตสง เมอเพำะเลยงบนอำหำรทเตม BA 2 มลลกรมตอลตร และเกดยอดมำกทสดเมอเพำะเลยงบนอำหำรทเตม BA 1 มลลกรมตอลตร มจ ำนวนมำกถง 3 ยอด

ลกษณะของยอดหญาหวานทไดจากการเพาะเลยงเนอเยอ 2.4 ผลของความเขมขนและชนดของฮอรโมนกลมออกซน ตอการชกน าใหเกดรากของตนกฤษณา(Aquilaria crassna Pierre ex Lec.) ในสภาพปลอดเชอ ด าเนนการศกษา โดย นกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. คลองไผ และนกศกษำมหำวทยำลยแมโจ สำขำเทคโนโลยชวภำพ คณะวทยำศำสตร ผลการศกษา พบวา จำกกำรศกษำผลของฮอรโมนออกซนทควำมเขมขนตำงๆ ตอกำรเพำะเลยงเนอเยอกฤษณำในอำหำร WPM ดดแปลง ทเตมฮอรโมนออกซน ไดแก 2,4-D, NAA และ IBA ทควำมเขมขนทตำงกนคอ 0, 0.5, 1, 1.5 และ 2 mg สตรอำหำรWPM ดดแปลง ทเตมฮอรโมน NAA ทควำมเขมขน 2 มลลกรมตอลตร มจ ำนวนกำรงอกของรำกเฉลยสงทสด คอ 5.2 รำก และมควำมยำวรำกโดยเฉลยสงทสด คอ 0.9 เซนตเมตร รองลงมำคอ ฮอรโมน NAA ทควำมเขมขน 1.5 มลลกรมตอลตร มจ ำนวนรำก คอ 2.9 รำก และควำมยำวรำก คอ 0.64 เซนตเมตร ดงนน ในกำรทดลองครงน

79

จงสรปไดวำสตรอำหำรทเหมำะสมตอกำรชกน ำใหเกดรำกขอกฤษณำไดดทสดในสภำพปลอดเชอ คออำหำร WPM ดดแปลง ทเตม NAA ทควำมเขมขน 2 มลลกรมตอลตร

ภาพการออกรากของกฤษณาทเพาะเลยงในอาหารสตร WPM ดดแปลง เตม NAA 2 มก/ล

2.5 ผลของความเขมขนของสารละลายโซเดยมไฮโปคลอไรดและระยะเวลาในการฟอกฆาเชอตอการเพาะเลยงเนอเยอหญาหวาน (Stevia rebaudiana Bertoni) ด าเนนการศกษา โดย นกวจยฝำยวชำกำร อพ.สธ. คลองไผ และนกศกษำมหำวทยำลยสงขลำนครนทร วทยำเขตสรำษฎรธำน สำขำวชำเทคโนโลยกำรผลตทำงชวภำพ คณะวทยำศำสตรและเทคโนโลยอตสำหกรรม ผลการศกษา

พบวา จำกกำรศกษำผลของควำมเขมขนของสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดและระยะเวลำในกำรฟอกฆำเชอตอกำรเพำะเลยงเนอเยอหญำหวำน โดยท ำกำรฟอกฆำเชอดวยสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดทระดบควำมเขมขนทตำงกน คอ 0, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5 และ 3% ระยะเวลำทแตกตำงกน คอ 1, 5, 10, 15, และ 20 นำท ตำมล ำดบ จำกนนน ำมำเลยงในอำหำร MS ดดแปลงทเตมBA 2 มลลกรมตอลตร เปนเวลำ 2 สปดำห พบวำ กำรใชสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดควำมเขมขน 2% ระยะเวลำ 1 นำท ในกำรฟอกฆำเชอหญำหวำน มเปอรเซนตกำรรอดสงสด 70% มกำรปนเปอนแบคทเรย 10% ปนเปอนเชอรำ 20 % อตรำกำรไหม 0% และมอตรำกำรเกดยอด 1.4 ยอดตอตน 3. งานศกษาวจยของหนวยปฏบตการชวโมเลกลพช ด าเนนการศกษาวจย โดยเจำหนำทหนวยปฏบตกำรชวโมเลกลพช อพ.สธ. ฝำยวชำกำร สวนจตรลดำ 3.1 การศกษาและวเคราะหลายพมพดเอนเอพชสมนไพรโดยใชเครองหมายโมเลกลชนด AFLP ตวอยางจาก ดร.พมพพมล ตนสกล(อาจารยจากคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร)

ไดรบตวอยำง PCR-AFLP product (PCR I) ของพชสมนไพร จ ำนวน 59 ตวอยำง [กลมยำนำง (สกล Tiliacora) จ ำนวน 10 ตวอยำง กลมยอปำ (สกล Morinda) จ ำนวน 10 ตวอยำง กลมเปลำ (สกล Mallotus และสกล Croton) จ ำนวน 14 ตวอยำง กลมรำชดด (สกล Brucea) จ ำนวน 16 ตวอยำง และกลมชงช (สกล Capparis) จ ำนวน 9 ตวอยำง] น ำตวอยำงมำวเครำะหลำยพมพดเอนเอโดยวธ AFLP ยอมสดวยวธ Silver staining แลวน ำผลทไดมำท ำกำรวเครำะหขอมลโดยเลอกแถบดเอนเอทม

80

ควำมแตกตำงกน (Polymorphic bands) น ำไปหำคำ Similarity coefficient และจดกลมโดยวธ UPGMA โดยใชโปรแกรม NTSYS-pc โดยท ำกำรวเครำะหแยกตำมกลมของสมนไพร ผลการวเคราะห ท ำกำรแยกวเครำะหลำยพมพดเอนเอของสมนไพรแตละกลม ไดผลดงน

กลมยานาง (สกล Tiliacora) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของ

สมนไพรกลมยำนำง 10 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 969 แถบ เฉลย 74.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 969 แถบ คดเปน 100 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด

เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.09 – 0.61 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.989 ดงภำพ

ภาพแสดงการจดกลมของสมนไพรกลมยานาง (สกล Tiliacora)

Jaccard Coefficient0.09 0.22 0.35 0.48 0.61

RSPG53140051MW

RSPG53140051

RSPG53220008

RSPG53220028

RSPG53250002

RSPG53210003

RSPG53310024

RSPG54110007

RSPG53250010

RSPG54120006

RSPG53220031

81

กลมยอปา (สกล Morinda) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของ

สมนไพรกลมยอปำ 10 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,022 แถบ เฉลย 78.62 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 1,020 แถบ คดเปน 99.80 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด

เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.06 – 0.67 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.996 ดงภำพ

ภาพแสดงการจดกลมของสมนไพรกลมยอปา (สกล Morinda)

กลมเปลา (สกล Mallotus และสกล Croton) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของ

สมนไพรกลมเปลำ 14 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,306 แถบ เฉลย 100.46 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 1,306 แถบ คดเปน 100 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด

Jaccard Coefficient0.06 0.22 0.37 0.52 0.67

RSPG53140060MW

RSPG53140060

RSPG53220005

RSPG53330006

RSPG53440014

RSPG54120005

RSPG54120014

RSPG54130019

RSPG54120018

RSPG54120015

RSPG53250011

82

เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำ

สมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.06 – 0.41 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.978 ดงภำพ

ภาพแสดงการจดกลมของสมนไพรกลมเปลา (สกล Mallotus และสกล Croton) กลมราชดด (สกล Brucea) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของ

สมนไพรกลมรำชดด 16 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,255 แถบ เฉลย 96.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 1,225 แถบ คดเปน 100 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด

Jaccard Coefficient

0.06 0.15 0.24 0.32 0.41

RSPG53110020MW

RSPG53110020

RSPG53410008

RSPG54110017

RSPG54110019

RSPG54140009

RSPG54140008

RSPG54110018

RSPG53140052

RSPG53410020

RSPG53410019

RSPG54120011

RSPG54120013

RSPG54110016

RSPG54120010

83

เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำ

สมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.08 – 0.52 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.977 ดงภำพ

ภาพแสดงการจดกลมของสมนไพรกลมราชดด (สกล Brucea)

กลมชงช (สกล Capparis) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของ

สมนไพรกลมชงช 9 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,268 แถบ เฉลย 97.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 1,268 แถบ คดเปน 100 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด

Jaccard Coefficient

0.08 0.19 0.30 0.41 0.52

RSPG53110012MW

RSPG53110012

RSPG54110008

RSPG54130006

RSPG53120027

RSPG53330002

RSPG53130009

RSPG53330007

RSPG54130007

RSPG54130027

RSPG54140013

RSPG54130014

RSPG53440019

RSPG54130012

RSPG54140007

RSPG54130001

RSPG54130026

84

เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำ

สมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.07 – 0.51 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.962 ดงภำพ

แสดงการจดกลมของสมนไพรกลมชงช (สกล Capparis)

Jaccard Coefficient

0.07 0.18 0.29 0.40 0.51

RSPG53310018MW

RSPG53310018

RSPG53310021

RSPG54110020

RSPG54140003

RSPG54110013

RSPG54110014

RSPG53310022

RSPG53310020

RSPG54140001

85

ภาพแสดงตวอยางลายพมพดเอนเอสมนไพรกลมยานาง (สกล Tiliacora) ทไดจากคไพรเมอร E-AAC/M-CAT, E-AAC/M-CTT, E-AAG/M-CAA และ E-ACA/M-CAA

86

3.2 รายงานความกาวหนา งานพฒนาเครองหมายโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลท (Microsatellite Marker) ในมะเกยง และสม วตถประสงค

เพอใชดเอนเอเครองหมำยชนดไมโครแซทเทลไลทในกำรจ ำแนกและตรวจสอบควำมหลำกหลำยของพนธกรรม เพอใชในกำรเกบรกษำพนธกรรม, กำรจดจ ำแนกลกษณะพนธกรรมสำมำรถน ำมำใชเปนขอมลพนฐำนในกำรปรบปรงพนธกรรมพชในอนำคต และเพอใชเปนพนฐำนในกำรจดสทธบตร

ความกาวหนางานวจย การทดสอบไพรเมอรโดยใชเครองหมายโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลทในสม (CIT) ไพรเมอรทสงสงเครำะห จ ำนวน 22 คไพรเมอร ผลการทดสอบไพรเมอร

จำกกำรน ำตวอยำงดเอนเอของสมมำท ำปฏกรยำ PCR โดยใชไพรเมอรทไดออกแบบ และตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชดเอนเอเครองหมำยชนดไมโครแซทเทลไลท และตรวจผลปฏกรยำ SSR โดยวธ electrophoresis และน ำมำยอมสดวยวธ Silver staining พบวำ จำกกำรทดสอบไพรเมอรของสม จ ำนวน 22 คไพรเมอร ไดไพรเมอรทเหมำะสม รวมจ ำนวน 7 คไพรเมอร คอ

1. CIT-pGEM-8 5. CIT-pGEM-94 2. CIT-pGEM-84 6. CIT-pGEM-105 3. CIT-pGEM-86 7. CIT-pGEM-231 4. CIT-pGEM-90

การทดสอบไพรเมอรโดยใชเครองหมายโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลทในมะเกยง (MK) ไพรเมอรทสงสงเครำะห จ ำนวน 68 คไพรเมอร ผลการทดสอบไพรเมอร

จำกกำรน ำตวอยำงดเอนเอของมะเกยงมำท ำปฏกรยำ PCR โดยใชไพรเมอรทไดออกแบบ และตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชดเอนเอเครองหมำยชนดไมโครงแซทเทลไลท และตรวจผลปฏกรยำ

87

SSR โดยวธ electrophoresis และน ำมำยอมสดวยวธ Silver staining พบวำ จำกกำรทดสอบไพรเมอรของมะเกยง จ ำนวน 68 คไพรเมอร ไดไพรเมอรทเหมำะสม รวมจ ำนวน 8 คไพรเมอร คอ

1. MK-pGEM-21 5. MK-pGEM-48 2. MK-pGEM-34-1 6. MK-pGEM-133-1 3. MK-pGEM-41-2 7. MK-pGEM-133-2 4. MK-pGEM-42 8. MK-pGEM-173

ภาพตวอยางลายพมพดเอนเอในการทดสอบไพรเมอรของมะเกยง

3.3 การสรางลายพมพดเอนเอก ากบสายตนมะเกยง วตถประสงค

เพอสรำงลำยพมพดเอนเอก ำกบสำยตนมะเกยงส ำหรบใชเปนขอมลประกอบเอกสำรกำรขอขนทะเบยนสำยตนมะเกยง รายงานผลการวจย ตารางแสดงรายละเอยดสายตนมะเกยงทสรางลายพมพดเอนเอก ากบสายตน จ านวน 40 สายตน ล าดบ รหส ชอรหส ล าดบ รหส ชอรหส

1 MK016 RIT-ต 2039/1/2 14 MK253 ลป 0006 2 MK024 RIT-ต 1072/1/13 15 MK259 ลป 0029 3 MK117 RIT-ต 1010/23/28 16 MK265 ลป 0038 4 MK172 ลป 0112 17 MK271 RIT-ต 1203/36/13 5 MK173 ลป 0346 18 MK272 RIT-ต 1040/9/11 6 MK174 ลป 0345 19 MK273 RIT-ต 1203/26/27 7 MK175 ลป 0357 20 MK274 RIT-ม 1054/31/35 8 MK179 ลป 0090 21 MK275 RIT-ม 3022/13/9 9 MK183 ลป 0243 22 MK276 RIT-ต 1194/33/34 10 MK185 ลป 0198 23 MK277 RIT-ต 2036/33/2 11 MK186 ลป 0010 24 MK279 RIT-ต 1147/19/17 12 MK249 ลป 0026 25 MK280 RIT-ม 1209/12/5 13 MK251 ลป 0040 26 MK281 RIT-ม 1180/17/4

88

ล าดบ รหส ชอรหส ล าดบ รหส ชอรหส 27 MK282 RIT-ต 2081/1/9 34 MK296 RIT-ม 1054/32/31 28 MK284 RIT-ม 2111/1/7 35 MK297 RIT-ม 1093/34/28 29 MK287 RIT-ม 1054/30/31 36 MK298 RIT-ต 1194/36/1 30 MK289 ลป 0308 37 MK299 RIT-ต 1095/7/12 31 MK291 ลป 0229 38 MK300 RIT-ม 1054/31/31 32 MK293 RIT-ต 2134/31/5 39 MK301 RIT-ม 2112/18/3 33 MK295 RIT-ต 2128/21/34 40 MK302 RIT-ม 2103/18/2

รวมจ ำนวนเครองหมำยโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลททใชก ำกบสำยตน จ ำนวน 19

เครองหมำย คอ MS3CT-1, MS3CT-8, MS3CT-10, MS3CT-16, MS3CT-20, MS3CT-21, MS3CT-30, MS3CT-46, MS3CT-53, MS3CT-96, MS3CT-103/1, MK-pGEM-21, MK-pGEM-34-1, MK-pGEM-41-2, MK-pGEM-42, MK-pGEM-48, MK-pGEM-133-1, MK-pGEM-133-2, MK-pGEM-173

ภาพตวอยางลายพมพดเอนเอก ากบสายตนมะเกยง

89

งานวจยทตองด าเนนการตอ สรำงลำยพมพดเอนเอก ำกบสำยตนมะเกยงเพมเตม โดยเนนสำยตนทคดเลอกใหมหรอสำยตน

ทมเบตำแคโรทนสง เปนตน 3.4 การตรวจสอบลายพมพดเอนเอนอยหนาเครอโดยใชเครองหมายโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) รายงานความกาวหนางานวจย

ไดรบตวอยำงตนนอยหนำเครอ จ ำนวน 9 ตน (ดงตำรำง)

ตารางแสดงรายละเอยดนอยหนาเครอ (Kadsura sp.)

ท ำกำรสกดดเอนเอจำกใบนอยหนำเครอ จ ำนวน 9 ตวอยำง (รหส Kad1 - Kad9) 2 วธ คอ 1) สกดโดยใช 3% CTAB Buffer 2) สกดโดยใชชดสกดดเอนเอส ำเรจรป (DNeasy Plant Kit; Qiagen, Hilden,

Germany) น ำตวอยำงดเอนเอทสกดไดมำวดปรมำณดวยเครอง Dyna Quant 200 และตรวจสอบ

คณภำพของดเอนเอโดยน ำไปเปรยบเทยบกบ DNA ทมควำมเขมขนมำตรฐำน (Lambda DNA Standard) โดยน ำมำท ำอเลกโตรโฟรซสบนอะกำโรสเจล ควำมเขมขน 0.8% จำกนนตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชโมเลกลเครองหมำยชนดเอเอฟแอลพ (Amplified Fragment Length Polymorphism, AFLP) ผลการศกษา

จำกกำรศกษำควำมสมพนธของนอยหนำเครอ จ ำนวน 7 ตวอยำง โดยใชเครองหมำยโมเลกลชนด AFLP จ ำนวน 6 เครองหมำย พบวำ ทง 6 คไพรเมอร ไมพบแถบดเอนเอทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band)

90

ภาพแสดงตวอยางลายพมพดเอนเอของนอยหนาเครอ จ านวน 7 ตวอยาง

(รหส Kad1 – Kad7) จ านวน 2 คไพรเมอร ไดแก E+ACC/M+CTC, E+ACC/M+CAC หมำยเหต : ชดท 1 คอ ตกตะกอนดเอนเอครงท 1, ชดท 2 คอ ตกตะกอนดเอนเอครงท

2 งานวจยทตองด าเนนการตอ

1. รบตวอยำงตนนอยหนำเครอเพม เนองจำกตวอยำงมจ ำนวนนอย 2. ตองคดเลอกคไพรเมอร (screen primer) ทเหมำะสม โดยคดเลอกคไพรเมอรทใหแถบด

เอนเอทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 3. วเครำะหขอมลโดยเลอกแถบดเอนเอทมควำมแตกตำงกน (Polymorphic bands) น ำไป

หำคำ Similarity coefficient และจดกลมโดยวธ UPGMA โดยใชโปรแกรม NTSYS-pc ในกำรวเครำะห

91

3.5 การตรวจสอบลายพมพดเอนเอโดยใชเครองหมายโมเลกลชนดอารเอพดในการจ าแนกเพศอนทผลม วตถประสงค เพอใชเครองหมำยโมเลกลอำรเอพดในกำรระบเพศของอนทผลม รายงานความกาวหนางานวจย

ไดรบตวอยำงใบอนทผลม จ ำนวน 22 ตวอยำง จำก ผศ.ดร.พระศกด ฉำยประสำท มหำวทยำลยนเรศวร

น ำตวอยำงดเอนเอทสกดไดมำวดปรมำณดวยเครอง Dyna Quant 200 และตรวจสอบคณภำพของ ดเอนเอโดยน ำไปเปรยบเทยบกบ DNA ทมควำมเขมขนมำตรฐำน (Lambda DNA Standard) โดยน ำมำท ำ อเลกโตรโฟรซสบนอะกำโรสเจล ควำมเขมขน 0.8% จำกนนท ำกำรตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชโมเลกลเครองหมำยชนดอำรเอพด (Random - amplified Polymorphic DNA, RAPD) โดยน ำชนดเอนเอทเพมปรมำณไดโดยอำรเอพด มำตรวจสอบโดยวธอเลกโทรโฟรซสบนอะกำโรสเจลทมควำมเขมขน 2 เปอรเซนต โดยใชไพรเมอรในกำรตรวจสอบ จ ำนวน 12 คไพรเมอร ไดแก OPA-13, OPH-04, OPH-07, OPH-12, OPH-13, OPZ-10, OPZ-12, OPZ-13, OPAC-04, OPAC-07, OPAC-10 และ OPAC-12

ภาพแสดงตวอยางผลการตรวจสอบ RAPD ในอนทผลม 22 ตวอยาง

92

การวเคราะหขอมลลายพมพดเอนเอโดยวธ RAPD 1. การจดกลม (cluster analysis) โดยใชโปรแกรม NTSYS

ไดผลกำรวเครำะหดงภำพ

ภาพ dendrogram ของอนทผลมทท าการศกษา

จำก dendrogram พบวำยงไมสำมำรถแยกเพศผและเพศเมยของอนทผลมไดอยำงชดเจน แมวำจะมกำรจดเขำกลมกนระหวำงเพศผกบเพศเมยในแตละกลมยอยกตำม

2. วเคราะหคา Principle coordination analysis (PCoA) ดวยโปรแกรม NTSYS ไดผลกำรวเครำะหดงภำพ

ภาพ PCoA แสดงความสมพนธของอนทผลมทท าการศกษา

DICE Coefficient

0.79 0.83 0.87 0.91 0.94

M01MW

M01 M05 F04 F05 F03 F08 M02 M09 F02 F11 M11 M03 M04 F01 F06 F10 M07 M08 F07 F09 M06 M10

93

พบวำ สำมำรถแยกกลมเพศผและเพศเมยได โดยกลมทลำกเสนสน ำเงนคอตวอยำงอนทผลมเพศผ และสแดงคอตวอยำงอนทผลมเพศเมย

สรปผลการทดลอง จำกกำรวเครำะหลำยพมพดเอนเอโดยใชเครองหมำยโมเลกลชนดอำรเอพด ไมพบวำมเครองหมำยทสำมำรถแยกควำมแตกตำงระหวำงอนทผลมเพศผกบอนทผลมเพศเมยไดอยำงชดเจน เมอน ำขอมลลำยพมพดเอนเอทไดมำอำนผลและวเครำะหกลม (cluster analysis) โดยใชโปรแกรม NTSYS แสดงผลเปน dendrogram กพบวำยงไมสำมำรถแยกควำมแตกตำงระหวำงเพศผกบเพศเมยไดอยำงชดเจน แตเมอน ำขอมลมำวเครำะหคำ Principle coordination analysis (PCoA) โดยใชโปรแกรม NTSYS เชนเดยวกน พบวำ สำมำรถแยกกลมเพศผกบเพศเมยได ดงผลกำรทดลองทแสดงไวขำงตน ขอเสนอแนะ จำกกำรศกษำในเบองตนน พบวำเครองหมำยโมเลกลอำรเอพด สำมำรถจ ำแนกเพศอนทผลมไดบำงสวน แตยงไมมควำมจ ำเพำะ จงควรมกำรศกษำเพมเตมโดยใชเครองหมำยโมเลกลทใหควำมจ ำเพำะสงกวำ เชน เครองหมำยดเอนเอชนดไมโครแซทเทลไลท เปนตน 3.6 งานพฒนาเครองหมายโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลทในเปราะราศ (Kaempferia larsenii) วตถประสงค

- เพอพฒนำเครองหมำยโมเลกลไมโครแซทเทลไลททจ ำเพำะตอเปรำะรำศ - เพอศกษำเอกลกษณระดบโมเลกลโดยใชเทคนคลำยพมพดเอนเอ - เพอศกษำควำมหลำกหลำยทำงพนธกรรมของเปรำะรำศ - เพอศกษำควำมเปนไปไดและประสทธภำพของกำรประยกตใชเครองหมำยโมเลกล ไมโครแซทเทลไลททพฒนำขนในกำรตรวจสอบชนดและควำมถกตองของพชสมนไพรทน ำมำใชในกำรผลตยำสมนไพร

รายงานผลการวจย

ไดรบตวอยำงใบเปรำะรำศ จ ำนวน 10 ตวอยำง จำก ดร.อญชรำ วบลยจนทร (ภำควชำพฤกษศำสตร คณะวทยำศำสตร มหำวทยำลยมหดล)

ท ำกำรสกดดเอนเอจำกใบเปรำะรำศ จ ำนวน 10 ตวอยำง (รหส Klar1 - Klar10) 2 วธ คอ 1) สกดโดยใช Extraction Buffer วธของ Shinya Kansaki 2) สกดโดยใชชดสกดดเอนเอส ำเรจรป (DNeasy Plant Kit; Qiagen, Hilden,

Germany) น ำตวอยำงดเอนเอทสกดไดมำวดปรมำณดวยเครอง Dyna Quant 200 และตรวจสอบ

คณภำพของ ดเอนเอโดยน ำไปเปรยบเทยบกบ DNA ทมควำมเขมขนมำตรฐำน (Lambda DNA Standard) โดยน ำมำท ำ อเลกโตรโฟรซสบนอะกำโรสเจล ควำมเขมขน 0.8%

94

งานวจยทตองด าเนนการตอ

1) สรำง Microsattelite Library ของเปรำะรำศ a. น ำจโนมกดเอนเอตดดวยเอนไซมตดจ ำเพำะ b. น ำชนสวนดเอนเอทตดไดมำเชอมตอกบพลำสมด c. คดเลอกโคลนทมล ำดบเบสดเอนเอซ ำๆ d. น ำโคลนทคดเลอกไปหำล ำดบเบสดเอนเอ e. น ำล ำดบเบสดเอนเอทไดไปสงเครำะหเปนไพรเมอร

2) น ำไพรเมอรทไดมำตรวจสอบในเปรำะรำศ เพอคดเลอกไพรเมอรทเปน Microsatellite 3) ตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชวธกำรท ำปฏกรยำ Simple sequence repeats (SSRs)

และกำรตรวจผลปฏกรยำ SSRs โดยวธ electrophoresis และน ำมำยอมสดวยวธ Silver staining

4) วเครำะหขอมลโดยเลอกแถบดเอนเอทมควำมแตกตำงกน (Polymorphic bands) น ำไปหำคำ Similarity coefficient และจดกลมโดยวธ UPGMA โดยใชโปรแกรม NTSYS-pc

4. งานศกษาวจยของหนวยปฏบตการชวโมเลกลพช วทยาเขตสราษฎรธาน จ.สราษฎรธาน ด าเนนการศกษาวจย โดยเจำหนำทหนวยปฏบตกำรชวโมเลกลพช อพ.สธ. ฝำยวชำกำร หองปฏบตกำรลำยพมพดเอนเอพช อพ.สธ. มหำวทยำลยสงขลำนครนทร วทยำเขตสรำษฎรธำน จ.สรำษฎรธำน 4.1 การส ารวจและศกษาพนธกรรมพนธไมผลพนเมองประจ าถนในจงหวดสราษฎรธานโดยใช เครองหมายโมเลกล

วตถประสงคของโครงการวจย 1. เพอส ำรวจและเกบขอมลพนฐำนสำยพนธไมผลพนเมองทปลกตำมพนทตำงๆ เชน เงำะ

ทเรยน ฯลฯในจงหวดสรำษฎรธำน 2. เพอศกษำพนฐำนทำงพนธกรรมของไมผลพนเมอง โดยวเครำะหควำมคลำยคลงกนทำง

พนธกรรม (similarity index) รวมกบกำรเปรยบเทยบกบลกษณะทำงสณฐำนวทยำบำงประกำร

95

3. เกบลำยพมพดเอนเอเปนฐำนขอมลพนธกรรมพช เพอใชเปนแหลงขอมลอำงองส ำหรบงำนวจยดำนตำงๆ

สรปผลการทดลอง ซงจำกผลกำรปฏบตงำนประจ ำปงบประมำณ 2556 น โครงกำรส ำรวจและศกษำ

พนธกรรมพนธไมผลพนเมองประจ ำถนในจงหวดสรำษฎรธำนโดยใชเครองหมำยโมเลกล ไดมกำร น ำผลทไดมำท ำกำรวเครำะหแยกแถบดเอนเอเงำะบำน โดยกำรผำน 4.5 % denatured polyacrylamide gel electrophoresis น ำมำอำนแถบดเอนเอจำกกระจก จ ำนวน 40 กระจก ท ำกำรบนทกขอมลลงใน Excel และน ำผลกำรทดลองไปวเครำะหตอในโปรแกรม NTSYS.pc ซงตอนนอยในชวงรอผลจำก ดร.สภำภรณ เอยมเขง 5. งานศกษาสณฐานวทยาพชมะเกยง

ด าเนนการโดย เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. หมเกำะแสมสำร และ เจำหนำท อพ.สธ.ภำคเหนอ ด ำเนนงำนในกจกรรมอนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช ในงำนอนรกษและใชประโยชนพชมะเกยง Cleistocalyx nervosum var. paniala พนทศกษำ อพ.สธ.ล ำปำง จ.ล ำปำง และพนท อพ.สธ.วำว อ.แมสรวย จ.เชยงรำย ดงน วตถประสงค 1. เพอศกษำสณฐำนวทยำตน ใบ ดอก ผล และเมลดมะเกยงทง 2 พนท 2. เพอคดเลอกสำยพนธมะเกยงทเหมำะส ำหรบปลกบนทำบภเขำ สงจำกระดบน ำทะเลปำนกลำง 800-1,500 เมตร และมอำกำศหนำวเยนตลอดทงป 3. เพอประกอบขอมลในกำรจดกลม จ ำแนกสำยพนธมะเกยงของประเทศไทย 4. ประกอบขอมลในกำรขอหนงสอรบรองทะเบยนพนธพชขนทะเบยน 5. ประกอบขอมลทำงดำนดเอนเอ (DNA) วธการศกษา 1.ลกษณะตน (tree) - ควำมสงตน (เมตร) - ขนำดทรงพมตน (เมตร) - รปทรงตน - สเปลอกตน - ขนำดเสนรอบวงตน (เมตร) และ อนๆ 2.ลกษณะใบ (leaf) 2.1 ลกษณะใบออน - รปทรงใบ - สใบ (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - สกำนใบ (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) 2.2 ลกษณะใบแก

96

สม คดเลอก ใบคท 3 นบจำกปลำยยอด ท ำเกบบนทกขอมล จ ำนวน 10 ใบ ตอตน ขอมลทเกบดงน - รปทรงใบ - สใบ (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - สกำนใบ (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - ลกษณะขอบใบ โคนใบ ปลำยใบ - ขนำดใบ (ควำมกวำง x ควำมยำว x ควำมยำวกำนใบ (ซม.) - ลกษณะอนๆ 3.ลกษณะดอก ดภำพรวมทงตน และท ำกำรสม คดเลอก เกบบนทกขอมลดอก จ ำนวน 10 ชอตอตน ขอมลทเกบดงน 3.1 ลกษณะชอดอกตม - เปอรเซนตกำรตดดอกในตน (%) - รปทรงชอดอก - ขนำดชอดอก (ควำมกวำง x ควำมยำว (ซม.) - จ ำนวนดอกยอยตอชอ (ดอก/ชอ) - อนๆ 3.2 ลกษณะดอกบาน - รปทรงดอกบำน - สดอกบำน (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - ขนำดดอกบำน (ควำมกวำง x ควำมยำว (มม.) - อนๆ 4.ลกษณะผล (fruit) สม คดเลอก เกบบนทกขอมลผลสก จ ำนวน 10 ผลตอ 1 ซ ำ เกบสำยตนละ 5-7 ซ ำ ขอมลทเกบดงน -รปทรงผล - สเปลอกผล (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - น ำหนกผล (กรม/ผล) - ขนำดผล (เสนผำศนยกลำงผล x ควำมยำวผล x ควำมหนำเนอผล (มม.) - สเนอผล (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - ควำมลอนของเนอผล - สดสวนเนอผลโดยน ำหนกสด (%) - ปรมำณของแขงทละลำยได (องศำบรกซ) - อนๆ 5.ลกษณะเมลด (seed) สม คดเลอก เกบบนทกขอมลเมลด จ ำนวน 10 เมลด ตอ 1 ซ ำ เกบสำยตนละ 5-7 ซ ำ ขอมลทเกบดงน -รปทรงเมลด

97

- สเปลอกนอกเมลด และสเนอในเมลด (เทยบสจำกกระดำษเทยบส) - ขนำดเมลด (เสนผำศนยกลำงเมลด x ควำมยำวเมลด (มม.) - น ำหนกเมลด (กรม/เมลด) - สดสวนเมลดโดยน ำหนกสด (%) - อนๆ หมายเหต บนทกรปภำพทกลกษณะทท ำกำรศกษำ ผลการด าเนนงาน ส ำรวจ ศกษำ เกบบนทกขอมลสณฐำนวทยำพชมะเกยงใน 2 พนทศกษำ ดงน

หวของานวจย พนท อพ.สธ.ล าปาง (ตน)

พนท อพ.สธ.วาว จ.เชยงราย (ตน)

1.สณฐำนวทยำดอก 424 396 2.สณฐำนวทยำผลสก 285 108

รวมจ านวน(ตน) 709 504

เปรยบเทยบลกษณะชอดอกมะเกยง

อพ.สธ.ล าปาง อพ.สธ.วาว จ.เชยงราย

98

6. งานอนรกษและใชประโยชน ณ ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. ต.คลองไผ อ.สคว จ.นครราชสมา

ด าเนนการโดย เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ 6.1 การศกษาทดลองงานท าชาสมนไพรจากพชตางๆ

กำรผลตชำอนทรยจำกพชสมนไพร ล ำดบท รำยกำร น ำหนกสด

(กโลกรม) น ำหนกแหง (กโลกรม)

1 ชำกระเจยบแดง 542.60 37.20 2 ชำผกเชยงดำ 68.05 11.97 3 ชำรำงจด 154.40 22.75 4 ชำมะรม 78.10 20.30 5 ชำมะกอกโอลฟ 10.70 5.45 6 ชำบวบกแวน 36.30 3.00 7 ชำผกหวำนปำ 4.50 0.90 8 ชำหมอน 1,548.00 235.30 รวม 2,442.65 336.87

ภาพการผลตชาอนทรยสมนไพร

99

6.2 งานศกษาการผลตพชตาง ๆ เพอผลตชาอนทรย ด าเนนการโดย เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. คลองไผ

พนทปลก 2.2 ไร เชน แปลงหมอน แปลงกระเจยบแดง แปลงผกเชยงดำ เปนตน

6.3 งานอนรกษและขยายพนธไมยอมส ด าเนนการโดย เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. คลองไผ

ดแลแปลงและขยำยพนธไมยอมสเพมเตม จ ำนวน 8 ชนด ไดแก ฮอม, มะพด, โกสน, หปลำชอน, ครำมเถำ, ลนกระบอ, หมอน และครำม

แปลงคราม แปลงฮอม

แปลงครามเถา แปลงดาวเรอง

100

6.4 งานศกษาวจยการอนรกษและใชประโยชนจากพนธไมยอมส ด าเนนการโดย เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. คลองไผ 6.4.1 งานวจยและพฒนาเทคนคการยอมไหมและฝายดวยพชชนดใหม - ใบกะเพรา ทดลองยอมสเสนไหม สกดน ำสดวยวธกำรตมกบน ำใหเดอดนำน 1 ชวโมง ยอมดวยวธกำรยอมรอน หลงยอมแชสำรชวยตดส สำรสม จนส โคลนองครกษ และโคลนดนแดง พบวำ สำรสมไดเสนไหมสเหลองเขยว จนส ไดสเขยวขมำออน โคลนองครกษ ไดสเทำเขยว โคลนดนแดง ไดสเทำ ใบกะเพรำอยำงเดยวไดสเทำนวล

ใบตนลนกระบอ ทดลองยอมสเสนไหม สกดน ำสดวยวธกำรตมกบน ำใหเดอดนำน ๑ ชวโมง

ยอมดวยวธกำรยอมรอน หลงยอมแชสำรชวยตดส สำรสม จนส โคลนองครกษ และโคลนดนแดง พบวำ สำรสมไดเสนไหมสน ำตำล จนสไดเสนไหมสน ำตำลทอง โคลนองครกษไดเสนไหมสเทำมวง โคลนดนแดงไดสน ำตำลแดงเขม ใบลนกระบออยำงเดยวไดสน ำตำล

101

ใบมะตม ทดลองยอมสเสนไหมดวยวธกำรยอมรอน หลงยอมแชสำรชวยตดส สำรสมไดสเหลองออน จนสไดสเขยวออน โคลนองครกษไดสเทำออน โคลนแดงไดสเทำ

- ผลมะตม ทดลองยอมสเสนไหม ดวยวธกำรยอมรอน หลงยอมแชสำรชวยตดส สำรสมไดสเหลองออน จนสไดสเขยว โคลนองครกษ ไดสเทำออน โคลนแดงไดสเทำ

ผลตะขบควาย ทดลองยอมสเสนไหม ดวยวธกำรยอมรอน หลงยอมแชสำรชวยตดส สำรสมไดสน ำตำลออน จนสไดสน ำตำล โคลนองครกษไดสเทำ โคลนแดงไดสเทำมวง

ทดลองยอมเสอยดผาฝายดวยเปลอกผลชาน ามน ยอมดวยวธยอมรอน หลงยอมแชสำรสมไดสเหลอง แชจนสไดสน ำตำลเขยว แชน ำโคลนไดสเทำเขม และยอมพรอมน ำโคลน ไดสเทำออน

102

ทดลองแปรรปสผงจากเปลอกผลชาน ามนผสมกบดนโคลนแหง สกดน ำสเขมขนดวยหมอตม แรงดน จำกนนน ำมำผสมกบดนโคลนแหง อตรำสวน 10 %, 15 % และ 20 % ตำมล ำดบ จำกนนน ำไปตำกในทรม - ทดลองยอมสเสนไหมดวยสผงชาน ามน ยอมดวยวธกำรยอมรอน 6.4.2 งานทดสอบคณภาพหลงการยอม - ทดสอบควำมคงทนตอกำรซกดวยวธกำร Soaping จำกเสนไหมทผำนกำรยอมดวยพชชนดใหม จ ำนวน 23 ตวอยำง, เสอผำฝำยทผำนกำรยอม จ ำนวน 4 ตวอยำง - ทดสอบควำมคงทนตอแสงเบองตน ดวยวธกำรตำกแดด วนละ 6 ชวโมง จำกเสนไหมทผำนกำรยอมดวยพชชนดใหม จ ำนวน 23 ตวอยำง 6.4.3 งานศกษาวธการตดแตงและเกบเกยวในพช 3 ชนด - ครำม - ครำมเถำ - ฮอม

103

6.4.4 งานผลต ผา

- งานฟอกและลอกกาว - งานยอมส

งานทอผา

งานปนหลอด

104

สยอม - ดอกดำวเรองสด จ ำนวน 246.98 กโลกรม, ครำม จ ำนวน 50 กโลกรม, ครำมเถำ จ ำนวน 10.5กโลกรม และ มะเกลอ น ำเขมขนส ำหรบยอมสเสนใย จ ำนวน 10.75 กโลกรม

7. งานศนยการเรยนร อนรกษ พฒนา และใชประโยชนทรพยากรอยางยงยน สเศรษฐกจพอเพยง ณ ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. ต.คลองไผ อ.สคว จ.นครราชสมา ด าเนนการโดย เจำหนำท อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ

7.1 งานศกษาและทดลองปลกพชสบด า งานศกษาและทดลองปลกพชสบด าพนทแปลง ศนยคลองไผ

แปลงรวบรวมสายพนธ 1) ระยะปลก 2 × 2 เมตร 27 ตนตอแถว จ ำนวน 27 แถว รวมทงหมด 729 ตน คดเปนพนทปลก 1.82 ไร 2) ระยะปลก 2 × 2 เมตร 10 ตนตอแถว จ ำนวน 22 แถว รวมทงหมด 440 ตน คดเปนพนทปลก 1.1 ไร ก ำจดวชพชแปลงสบด ำออกโดยกำรถำงและขดตอวชพชทอำยยน เชนสำบเสอ โมกมน

งานศกษาและทดลองปลกพชสบด าพนทแปลงทดลองบานหนองขวาง ต.วงกะทะ อ.ปากชอง จ.นครราชสมา โดยมผลการด าเนนงาน

- ตดวชพชสบด ำ 2 ครง พนทประมำณ 100 ตำรำงเมตร - เพำะเมลด F2 จ ำนวน 48 เมลด - ปลกลกผสมสบด ำในถงด ำ จ ำนวน 5 ค 48 ตน - ท ำกำรดแลรกษำสบด ำพนธไรสำรพษทเพำะจำกเมลด (F2)

105

- ตดวชพชแปลงลกผสม F1 เพอเตรยมตรวจสอบสณฐำนวทยำแตละตนวำมลกษณะเหมอนพอ แม หรอมลกษณะผสมกน ฯลฯ

ตดวชพชในแปลง

ลกษณะผลสบด าเหมอนทางแม (พนธมพษ) ลกษณะผลสบด าเหมอนทางพอ (พนธไรสารพษ)

ลกษณะใบสบด าเหมอนทางแม (พนธมพษ) ลกษณะสบด าเหมอนทางพอ (พนธไรสารพษ) 7.2 งานปลกมะมวงน าดอกไม เบอร 4 เพอ เปนแหลงรวบรวมพนธกรรมพช แหลงศกษำทดลอง อพ.สธ. คลองไผ เปนศนยเรยนร อนรกษ พฒนำทรพยำกรธรรมชำตอยำงยงยน สเศรษฐกจพอเพยง จ ำนวน 390 ตน ปงบประมำณ 2556 มกำรด ำเนนงำน และปลกขำวโพด ฟกทองน ำมน ผสมผสำนกบแปลงปลกมะมวง

106

ทาบกงมะมวง ปลกขาวโพดแซมตนมะมวงพนท 1,200 ตร.ม.

7.3 งานผลตปยอนทรยชวภาพ ปยหมกจำกซำกพชตำงๆและ เศษหญำกงไมใบไมตำมสวนตำงๆ ปรมำณรวม 28 ตน ปยอนทรยชวภำพแหงโบกำช 13,625 กก. ปยอนทรยชวภำพและฮอรโมนน ำ จ ำนวน 80 ลตร ฮอรโมนทท ำจำกพช จ ำนวน 100 ลตร ขยำยจลนทรย 480 ลตร, ระเบดจลนทรย 633 กอน ผลตถำน 32 กระสอบ น ำสมควนไม 228 ลตร

8. งานอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. อ าเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค ด าเนนการโดย เจำหนำท อพ.สธ. อ.ตำกฟำ จ.นครสวรรค ในปงบประมำณ 2556 ไดด ำเนนงำนผลตปยชวภำพ 1. ท ำปยน ำสตรตำง ๆ ของกรมพฒนำทดน จ ำนวน 1,500 ลตร 2. ท ำปยหมกสตรตำง ๆ ของกรมพฒนำทดน จ ำนวน 3,000 กโลกรม

ภาพการปฏบตงานการผลตปยชวภาพ พนท อพ.สธ.ตากฟา จ.นครสวรรค

107

9. งานอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร ด าเนนการโดย เจำหนำท อพ.สธ. อ.ทำใหม จ.จนทบร การจดการแปลงปลกมะมวงระบบเกษตรอนทรยชวภาพ ด ำเนนงำนผลตปยอนทรชวภำพโดยใชขวว แกลบดบปนจมกขำว ในอตรำ 1 : 1 โดยปรมำตรตงกองและใชจอบกลบกองปยจนผสมเขำกน พรอมรำดปยน ำชวภำพเขมขนทผสมน ำสะอำดในอตรำ 1 : 20 ใหปยมควำมชน และน ำไปเกบในโรงเรอนมอำกำศถำยเทและใชเวลำประมำณ 30 วนกอนน ำไปใชในแปลงปลก ผสมปยอนทรชวภำพไดประมำณ 24 ลกบำศกเมตร ผลตปยน ำหมกชวภำพโดยใชสตรของศนยกสกรรมธรรมชำตมำบเออง มสวนผสม ผลมะมวงและผลไมทองถนจนทบรกำกน ำตำล น ำสะอำด พด. 2 ใชในแปลงมะมวงไดจ ำนวน 4 ถงขนำดบรรจถงละ 120 ลตร เพอใชในกำรดแลตนมะมวงในระบบเกษตรอนทรยชวภำพ

ปญหาในการด าเนนงานและการแกไขป 2556 1. มะมวงออกดอกในปรมำณนอยเนองมำจำกสภำพของดนไมเหมำะสมกบควำมตองกำรของ

มะมวงโดยดนมควำมเปนกรดคอนขำงสงประมำณ 4.3 2. แนวทำงแกไขหวำนปนขำวเพอปรบสภำพควำมเปนกรดใหพอเหมำะกบควำมตองกำรของ

มะมวง ตำมขอแนะน ำทำงวชำกำร 3. เกบตวอยำงดนไปตรวจวเครำะห ในชวงปลำยฤดฝน ( ตลำคม ) เพอดคำควำมเปนกรดของ

ดน และด ำเนนกำรดแลปรบปรงตำมขอแนะน ำทำงวชำกำร

การจดการแปลงปลกมะมวงระบบเกษตรอนทรยชวภาพ พนท อพ.สธ. อ าเภอทาใหม จงหวดจนทบร

108

10. งานอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. แปลง 905 จงหวดกาญจนบร ด าเนนการโดย เจำหนำท อพ.สธ. พนทแปลง 905 จ.กำญจนบร ศนยกำรเรยนร อนรกษ พฒนำ และใชประโยชนทรพยำกรอยำงยงยน สเศรษฐกจพอเพยง อ.ไทรโยค จ.กำญจนบร อยในควำมดแลของกองกำรเกษตรและสหกรณ ส ำนกงำนทหำรพฒนำ หนวยบญชำกำรทหำรพฒนำ ทำง อพ.สธ. มเปำหมำยด ำเนนงำนใหเปนศนยกำรเรยนรฯ ในลกษณะเดยวกบศนยศกษำกำรพฒนำอนเนองมำจำกพระรำชด ำร โดยดงศกยภำพของพนทซง เปนพนทสลบระหวำงระบบนเวศเกษตร และระบบนเวศปำไม ซงจะเกอหนนกน มหนวยงำนรวมสนองพระรำชด ำร อพ.สธ. อำท กรมพฒนำทดน กรมกำรขำว กรมทรพยำกรน ำ กรมทรพยำกรน ำบำดำล เขำมำด ำเนนงำนสนองพระรำชด ำรตำมแผนแมบทระยะ 5 ปทหำ ในลกษณะงำนทดลองเพอขยำยผลใหเกดประโยชนกบพนทและเปนตวอยำงใหกบหมบำนสเศรษฐกจพอเพยงซงมสมำชกอำสำสมครเขำรวมเปนเกษตรกรตวอยำง จ ำนวน 10 ครวเรอน ทำง อพ.สธ. ปฏบตหนำทงำนดำนวชำกำร โดยด ำเนนงำนเกษตรอนทรย มกำรหมนเวยนใชทรพยำกรในพนทใหเกดประโยชนสงสด และยงยน ในปงบประมำณ 2556 ทำงศนยกำรเรยนรฯ แปลง 905 มกำรด ำเนนงำนหลกในเรอง 10.1 งานเพาะช ากลาไม โดยรบกลำไมหรอเมลดพนธจำกศนยอนรกษ อพ.สธ.ตำง ๆ เชนศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ จ ำนวน 3 ชนด 1,125 ตน อพ.สธ.ชมพร จ ำนวน 29 ชนด 2,577 ตน 4 กระสอบ เปนตน

10.2 งานปลกพนธกรรมพช ไดแกถวพนเมอง กระเจยบแดง วำนชกมดลก ตนปอเทอง และพชอน ๆเชน กำรด ำเนนงำน

ปลกตนพนธกรรมพชในแปลงปลกตำงๆ จ ำนวน 15 แปลง 69 ชนด 7,139 ตน 37–3–63 ไร 84,000 กลำแฝก

10.3 งานผลตปยชวภาพ ไดแก กำรท ำน ำสมควนไม น ำหมกน ำหมกชวภำพโดยใชวตถดบ และผลผลตในพนทศนยกำร

เรยนรฯ แปลง 905 เชน ตนมนส ำปะหลง, กงไม และเศษหญำ เปนตน

ภาพการด าเนนงานในศนยการเรยนร อนรกษ พฒนา และใชประโยชนทรพยากรอยางยงยน สเศรษฐกจพอเพยง แปลง 905 อ.ไทรโยค จ.กาญจนบร

109

ตารางสรปผลการปฏบตงานของเจาหนาท อพ.สธ. ในกจกรรมท 4 กจกรรมอนรกษและใชประโยชนพนธกรรมพช ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต

หนวยปฏบตกำรเกบรกษำพนธกรรมพช อพ.สธ.

งำนศกษำวจยของหนวยปฏบตกำรวจยเพำะเลยงเนอเยอพชและหนวยปฏบตกำรเกบรกษำพนธกรรมพชโดยกำรเพำะเลยงเนอเยอพช 1.กำรเพำะเลยงเนอเยอพชสมนไพรระยอมนอย (Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz) ในสภำพปลอดเชอ 2.กำรชกน ำใหเกดยอดและรำกของพชสมนไพร ปลำไหลเผอก (Eurycoma longifolia Jack) โดยกำรเพำะเลยงเนอเยอ

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

1.ระยอมนอย (Rauvolfia serpentina (L.) Benth. ex Kurz) เปนสมนไพรทอยในวงศApocynaceae เปนสมนไพรอกชนดหนงทมควำมส ำคญทำงกำรรกษำ มสรรพคณทมคณคำทำงยำ โดยในปจจบนไดมกำรน ำเทคโนโลยและเทคนคทำงดำนตำงๆมำใชในกำรขยำยพนธท ำใหไดพชในปรมำณมำกในระยะเวลำอนรวดเรว เทคนคนนคอเทคนคกำรเพำะเลยงเนอเยอพช ซงในกำรท ำงำนวจยครงนไดน ำเอำเทคนคนมำใหในกำรศกษำหำสตรอำหำรทเหมำะสมในทใชในกำรเพมปรมำณตนและรำกของระยอมนอย (Rauvolfia seppentina (L) Benth. ex Kurz) ทระดบควำมเขมขนทแตกตำงกนในสภำพปลอดเชอ โดยเพำะเลยงเนอเยอระยอมนอยลงบนสตรอำหำร MS ทใชฮอรโมน BA และ NAA ทมควำมเขมขนแตกตำงกน เปนระยะเวลำ 4 สปดำห 2.จำกกำรเพำะเลยงชนสวนปลำยยอดและขอปลำไหลเผอกในอำหำรสตร MS ทเตม BA ควำมเขมขน 5 ระดบ คอ 0, 0.1, 0.5, 1.0, 2.0 มลลกรมตอลตร และอำหำรสก เพอชกน ำใหเกดยอดใหม และกำรเพำะเลยงตนปลำไหลเผอกในอำหำรสตร MS ทเตม NAA ควำมเขมขน 3 ระดบ คอ 0, 0.5, 1.0 มลลกรมตอลตร และอำหำรสก เพอชกน ำใหเกดรำก เพำะเลยงเปนเวลำ 4 สปดำห พบวำปลำยยอดทเพำะเลยงในอำหำรสตร MS ทเตม BA 1.0 มลลกรมตอลตร เกดจ ำนวนยอดใหมไดสงสด 3.8 ยอด (4 ยอด) และใหผลดทสดเชนเดยวกนกบ อำหำรสตร MS ทเตม BA 0.5 มลลกรมตอลตรในกำรชกน ำใหขอเกดยอดใหม 2.9 ยอด (3 ยอด) และ 2.7 ยอด (3 ยอด) ตำมล ำดบ สวนสตรอำหำรสกสำมำรถชกน ำใหชนสวนปลำยยอดและขอของปลำไหลเผอกมควำมยำวของยอดใหมดทสด 0.82 เซนตเมตร และ 1.4 เซนตเมตร ตำมล ำดบ

110

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรเกบรกษำพนธกรรมพช อพ.สธ.

นอกจำกนยงชกน ำใหตนพชทเพำะเลยงเกดรำกไดดทสด 64.31 รำก (65 รำก) และมเปอรเซนตกำรเกดรำก 100 เปอรเซนต

3.ผลของสำร Antioxidant และ Absorbent ทมตอกำรลดปรมำณ Phenolic compound ของอสดรจรล (Doritis pulcherrima Lindl.) 4. กำรศกษำผลของควำมเขมขนของฮอรโมน BA ทมผล ตอกำรเพมจ ำนวนยอดและกำรยดของโลดทะนงแดง (Trigonostemon reidioides (Kurz) Craib) ในสภำพปลอดเชอ

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

3.อสดรจรล (Doritis pulcherrima Lindl.) เปนพชในวงศ ORCHIDACEAE มกเกดปญหำกำรเกด Browning เนองจำกกำรปลอยสำรจ ำพวก Phenolic compound ท ำใหเนอเยอพชชะงกกำรเจรญเตบโต จงน ำมำสกำรทดลองเพอหำชนดสำรและปรมำณควำมเขมขนของสำรทใสเพมเตมในอำหำรเพำะเลยงเนอเยอพชสตร MS (Murashige & Skoog 1962) เพอลดปรมำณ Phenolic compound ทเกดขน โดยใชสำรจ ำพวก Absorbent ไดแก ผงถำนกมมนต (Activated charcoal) ในระดบควำมเขมขน 0.1, 0.5 และ1.0 g/l และใชสำรจ ำพวก Antioxidant ไดแก สำร polyvinyl pyrrolidone (PVP) ในระดบควำมเขมขน 0.05, 0.10 และ 0.15 g/l ท ำกำรทดลองเปนเวลำ 5 สปดำห แบงกำรเกบผลกำรทดลองออกเปน 2 ชวง คอ 3 สปดำหและ 5 สปดำห เพอเปรยบเทยบควำมเขมสและกำรเกดยอด พบวำในชวง 3 สปดำห ชดกำรทดลองท 7 (MS + 0.15 g/l PVP) ใหควำมเขมสสงสด คอ เฉลย 2.50 0.17a คะแนน และชดกำรทดลองท 3 (MS + 0.5 g/l AC) มกำรเกดยอดมำกทสด คอ เฉลย 1.70 0.21a ยอด สวนในชวง 5 สปดำห ชดกำรทดลอง ท 6 (MS + 0.1 g/l PVP) ใหควำมเขมสสงสด คอ เฉลย 2.50 0.17a คะแนนและชดกำรทดลองท 3 (MS + 0.5 g/l AC) มกำรเกดยอดมำกทสด คอ เฉลย 2.20 0.20a ยอด 4.จำกตนออนน ำชนสวนทเปนขอ น ำมำเลยงบนอำหำรเพำะเลยงเนอเยอสตร MS ( Murashige & Skoog 1962 ) ทมควำมเขมขนของฮอรโมน BA (6-benzyadenine) 4 ระดบควำมเขมขนคอ คอ 0 , 0.5 , 1.0 , และ 2.0 mg/l ท ำกำรบนทกของจ ำนวนยอด กำรยดของยอดหรอควำมสง ภำยในระยะเวลำ 3 สปดำห พบวำอำหำรท เตมฮอรโมน BA(6-benzyadenine) 1.0 mg/l ท ำใหมกำรเพมของจ ำนวนยอดดทสด คอ 18.6

111

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรเกบรกษำพนธกรรมพช อพ.สธ.

(19ยอด) สวนอำหำรทไมมกำรเตมฮอรโมน BA(6-benzyadenine) มกำรเพมของควำมสงของยอดไดดทสด คอ 1.3 (1 เซนตเมตร) ผลของควำมเขมขน BA(6-benzyadenine) ในแตละระดบสำมำรถเลอกใชใหเหมำะสมขนอยกบระยะกำรพฒนำยอดของโลดทะนงแดง ในแตละชวงกำรเจรญเตบโต โดยกำรใช BA (6-benzyadenine) 1.0 mg/l เพมปรมำณยอดไดมำกทสด จำกนนน ำมำเลยงเพอยดยอดโดยยำยมำเลยงบนอำหำร MS ( Murashige & Skoog 1962) โดยไมตองเตม BA (6-benzyadenine)

5.กำรขยำยพนธตนระยอม (Rauvolfia serpentina Benth. ex Kurz) โดยกำรเพำะเลยงเนอเยอในพนทปกปกพนธกรรมพช อพ.สธ.-กฟผ. เขอนสรกต อ ำเภอทำปลำ จงหวดอตรดตถ

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

5.กำรเพมปรมำณยอดของตนระยอมใชชนสวนขอในกำรเพมปรมำณตน เลยงบนอำหำร MS รวมกบ BAP ทระดบควำมเขมขน 0, 0.5, 1.0 และ 2.0 mg/l และ NAA ทระดบควำมเขมขน 0, 0.5 และ1.0 mg/l รวมทงหมด 12 กำรทดลอง เปนเวลำ 1 เดอน พบวำ กำรเตม BAP 1.0 mg/l รวมกบ NAA 0.5 mg/l สำมำรถเกดตำขำงได 100 เปอรเซนตและมควำมสงเฉลยของตำขำง ไดดทสด คอ 2.20 เซนตเมตร สวนคำเฉลยของจ ำนวนตำขำงทมกำรเจรญคดเปน 8.20 ยอด (9 ยอด) กำรชกน ำกำรเกดรำกของตนระยอมจำกชนสวนยอด โดยเลยงบนอำหำร WPM รวมกบ NAA ทระดบ 0, 0.1, 0.5 และ1.0 mg/l รวมทงหมด 4 กำรทดลอง เปนเวลำ 1 เดอน พบวำ กำรเตม NAA 0.5 mg/l สำมำรถเกดรำกได 100 เปอรเซนตและมคำเฉลยของจ ำนวนรำก 30.3 รำก (31 รำก) และ ควำมยำวรำกเฉลย 1.0 เซนตเมตร กำรทดลองนนอกจำกสำมำรถเกบรกษำพนธระยอมในสภำพเพำะเลยงเนอเยอไดแลวยงสำมำรถน ำออกปลกสสภำพภำยนอกได

หนวยปฏบตกำรเพำะเลยงเนอเยอ อพ.สธ.คลองไผ

1.กำรศกษำวสดปลกทเหมำะสมกบกำรเจรญเตบโตของตนมเหสกขและสกสยำมนทร

อพ.สธ. คลองไผ จ.นครรำชสมำ 1.พบวำ กำรศกษำวสดปลกทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโตของตนสกสยำมนทรและมเหสกข โดยใชวสด ปลกแตกตำงกน 7 Treatment ดงน 1) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว อตรำสวน 2 : 1, 2) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนวงมวง อตรำสวน 2 : 1 : 1, 3) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนวงมวง อตรำสวน 1 : 2 : 1, 4)

112

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรเพำะเลยงเนอเยอ อพ.สธ.คลองไผ

ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนวงมวง อตรำสวน 1 : 1 : 1, 5) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนคลองไผ อตรำสวน 2 : 1 : 1, 6) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนคลองไผ อตรำสวน 1 : 2 : 1 และ 7) ถำนแกลบ : ขยมะพรำว : ดนคลองไผ อตรำสวน 1 : 1 : 1 ผลกำรศกษำ พบวำ วสดปลกทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโต คอ Treatment ท 3 ซงท ำใหสกสยำมนทรมควำมสงมำกทสด 7.44 ซม. รองลงมำ คอ Treatment ท 1 มควำมสง 7.36 ซม. และ วสดปลกทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโต คอ Treatment ท 5 ซงท ำใหมเหสกขมควำมสงมำกทสด 5.99 ซม. รองลงมำ คอ Treatment ท 6 มควำมสง 4.93 ซม.

2.ศกษำสตรอำหำรทเหมำะสมตอกำรเจรญเตบโตของสมโอพนธขำวแตงกวำในสภำพปลอดเชอ 3.กำรศกษำผลของควำมเขมขนของ BA ตอกำรเพมยอดของหญำหวำนในสภำพปลอดเชอ

อพ.สธ. คลองไผ จ.นครรำชสมำ 2.พบวำกำรขยำยพนธสมโอพนธขำวแตงกวำโดยกำรเพำะเลยงเนอเยอ ในสตรอำหำรทแตกตำงกน คอ บนอำหำร MS ทเตมน ำมะพรำว บนอำหำร WPM ทเตมน ำมะพรำวและเตมน ำหวไชเทำทควำมเขมขนตำงกนท 0, 5, 10, 15 และ 20% ตำมล ำดบ เปนระยะเวลำ 4 สปดำห ชนสวนของยอดสมโอมอตรำกำรรอดสงถง 90% เมอเพำะเลยงในอำหำรสตร WPM ทเตมน ำมะพรำวทควำมเขมขน 20% ชนสวนสำมำรถพฒนำไปเปนยอดไดมำกทสด แตเมอน ำเพำะเลยงในอำหำรสตร WPM ทเตมน ำหวไชเทำทควำมเขมขน 15% ม อตรำกำรรอด 25% และมกำรเกดยอดนอยทสด ดงนน อำหำรสตร WPM ทเตมน ำมะพรำวทควำมเขมขน 20% จงเหมำะแกกำรชกน ำใหเกดยอดทสด 3.จำกกำรน ำขอและยอดของหญำหวำน ทดลองฟอกฆำเชอดวยสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดมำเลยงในอำหำรสตร MS ดดแปลง เปนระยะเวลำ 1 เดอน เพอหำประมำณสำรควบคมกำรเจรญเตบโตทมผลตอกำรพฒนำและกำรเจรญเตบโตของหญำหวำน โดยใชควำมเขมขนของ BA 0, 1, 2, 4, และ 6 มก.ตอลตร ชนสวนของหญำหวำนม%กำรรอดชวตสง เมอเพำะเลยงบนอำหำรทเตม BA 2 มก.ตอลตร และเกดยอดมำกทสดเมอเพำะเลยงบนอำหำรทเตม BA 1 มก.ตอลตร จ ำนวนมำกถง 3 ยอด

113

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรเพำะเลยงเนอเยอ อพ.สธ.คลองไผ

4.ผลของควำมเขมขนและชนดของฮอรโมนกลมออกซน ตอกำรชกน ำใหเกดรำกกฤษณำในสภำพปลอดเชอ

4. พบวำจำกกำรศกษำผลของฮอรโมนออกซนทควำมเขมขนตำงๆ ตอกำรเพำะเลยงเนอเยอกฤษณำในอำหำร WPM ดดแปลง ทเตมฮอรโมนออกซน ไดแก 2,4-D, NAA และ IBA ทควำมเขมขนทตำงกนคอ 0, 0.5, 1, 1.5 และ 2 mg สตรอำหำรWPM ดดแปลง ทเตมฮอรโมน NAA ทควำมเขมขน 2 มลลกรมตอลตร มจ ำนวนกำรงอกของรำกเฉลยสงทสด คอ 5.2 รำก และมควำมยำวรำกโดยเฉลยสงทสด คอ 0.9 ซม. รองลงมำคอ ฮอรโมน NAA ทควำมเขมขน 1.5 มลลกรมตอลตร มจ ำนวนรำก คอ 2.9 รำก และควำมยำวรำก คอ 0.64 ซม. ดงนน ในกำรทดลองครงนจงสรปไดวำสตรอำหำรทเหมำะสมตอกำรชกน ำใหเกดรำกขอกฤษณำไดดทสดในสภำพปลอดเชอ คออำหำร WPM ดดแปลง ทเตม NAA ทควำมเขมขน 2 มลลกรมตอลตร

5.ผลของควำมเขมขนของสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดและระยะเวลำในกำรฟอกฆำเชอตอกำรเพำะเลยงเนอเยอหญำหวำน

5. จำกกำรศกษำผลของควำมเขมขนของสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดและระยะเวลำในกำรฟอกฆำเชอตอกำรเพำะเลยงเนอเยอหญำหวำน โดยท ำกำรฟอกฆำเชอดวยสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดทระดบควำมเขมขนทตำงกน คอ 0, 0.5, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5 และ 3% ระยะเวลำทแตกตำงกน คอ 1, 5, 10, 15, และ 20 นำท ตำมล ำดบ จำกนนน ำมำเลยงในอำหำร MS ดดแปลงทเตมBA 2 มลลกรมตอลตร เปนเวลำ 2 สปดำห พบวำ กำรใชสำรละลำยโซเดยมไฮโปคลอไรดควำมเขมขน 2% ระยะเวลำ 1 นำท ในกำรฟอกฆำเชอหญำหวำน มเปอรเซนตกำรรอดสงสด 70% มกำรปนเปอนแบคทเรย 10% ปนเปอนเชอรำ 20 % อตรำกำรไหม 0% และมอตรำกำรเกดยอด 1.4 ยอดตอตน

หนวยปฏบตกำรชวโมเลกล

1.กำรศกษำและวเครำะหลำยพมพดเอนเอพชสมนไพรโดยใชเครองหมำยโมเลกลชนด AFLP ตวอยำงจำก ดร.พมพพมล ตนสกล (อำจำรยจำกคณะเภสชศำสตร มหำวทยำลยสงขลำนครนทร)

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

1..ท ำกำรแยกวเครำะหลำยพมพดเอนเอของสมนไพรแตละกลม ไดผลดงน กลมยานาง (สกล Tiliacora) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ (AFLP) ของสมนไพรกลมยำนำง 10 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 969 แถบ เฉลย 74.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวน

114

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรชวโมเลกล

แถบทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 969 แถบ คด

เปน 100 เปอรเซนต จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.09 – 0.61 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.989 กลมยอปา (สกล Morinda) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ ของสมนไพรกลมยอปำ 10 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,022 แถบ เฉลย 78.62 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง 1,020 แถบ คดเปน 99.80% จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมดเมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงระหวำง 0.06 – 0.67 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.996 กลมเปลา (สกล Mallotus และสกล Croton) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพของสมนไพรกลมเปลำ 14 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,306 แถบ เฉลย 100.46 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง 1,306 แถบ คดเปน 100% จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงระหวำง 0.06 – 0.41 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.978 กลมราชดด (สกล Brucea) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพของสมนไพรกลมรำชดด 16 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,255 แถบ เฉลย 96.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง 1,225 แถบ คดเปน 100% จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมด เมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำม

115

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรชวโมเลกล

2.งำนพฒนำเครองหมำยโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลท (Microsatellite Marker) ในมะเกยง และสม

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

คลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงระหวำง 0.08 – 0.52 มคำประสทธภำพกำรจดกลมเทำกบ 0.977 กลมชงช (สกล Capparis) จำกกำรอำนลำยพมพดเอนเอทไดจำกเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพของสมนไพรกลมชงช 9 ตวอยำง จ ำนวน 13 คไพรเมอร ใหแถบดเอนเอทงหมด 1,268 แถบ เฉลย 97.54 แถบตอหนงคไพรเมอร มจ ำนวนแถบทแสดงควำมแตกตำง 1,268 แถบ คดเปน 100% จำกจ ำนวนแถบดเอนเอทงหมดเมอจดกลมดวยวธ UPGMA โดยใชคำสมประสทธควำมคลำยคลงของ Jaccard พบวำมคำสมประสทธควำมคลำยคลงอยระหวำง 0.07 – 0.51 โดยมคำประสทธภำพกำรจดกลม 0.962 2. การทดสอบไพรเมอรโดยใชเครองหมายโมเลกลชนด ไมโครแซทเทลไลทในสม ไพรเมอรทสงสงเครำะห จ ำนวน 22 คไพรเมอร จำกกำรน ำตวอยำงดเอนเอของสมมำท ำปฏกรยำ PCR โดยใชไพรเมอรทไดออกแบบ และตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชดเอนเอเครองหมำยชนดไมโครงแซทเทลไลท และตรวจผลปฏกรยำ SSR โดยวธ electrophoresis และน ำมำยอมสดวยวธ Silver staining พบวำ จำกกำรทดสอบไพรเมอรของสม จ ำนวน 22 คไพรเมอร ไดไพรเมอรทเหมำะสม รวมจ ำนวน 7 คไพรเมอร การทดสอบไพรเมอรโดยใชเครองหมายโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลทในมะเกยง ไพรเมอรทสงสงเครำะห จ ำนวน 68 คไพรเมอร จำกกำรน ำตวอยำงดเอนเอของมะเกยงมำท ำปฏกรยำ PCR โดยใชไพรเมอรทไดออกแบบ และตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชดเอนเอเครองหมำยชนดไมโครงแซทเทลไลท และตรวจผลปฏกรยำ SSR โดยวธ electrophoresis และน ำมำยอมสดวยวธ Silver staining พบวำ จำกกำรทดสอบไพรเมอรของมะเกยง จ ำนวน 68 คไพรเมอร ไดไพรเมอรทเหมำะสม รวมจ ำนวน 8 คไพรเมอร

116

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต หนวยปฏบตกำรชวโมเลกล

3.กำรสรำงลำยพมพดเอนเอก ำกบสำยตนมะเกยง 4.กำรตรวจสอบลำยพมพดเอนเอนอยหนำเครอโดยใชเครองหมำยโมเลกลชนดเอเอฟแอลพ 5.กำรตรวจสอบลำยพมพดเอนเอโดยใชเครองหมำยโมเลกลชนดอำรเอพดในกำรจ ำแนกเพศอนทผลม 6.งำนพฒนำเครองหมำยโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลทในเปรำะรำศ (Kaempferia larsenii)

อำคำรธนำคำรพชพรรณ อพ.สธ. สวนจตรลดำ

3.รวมจ ำนวนเครองหมำยโมเลกลชนดไมโครแซทเทลไลททใชก ำกบสำยตน จ ำนวน 19 เครองหมำย และมงำนวจยทด ำเนนกำรตอคอกำรสรำงลำยพมพดเอนเอก ำกบสำยตนมะเกยงเพมเตมโดยเนนสำยตนทคดเลอกใหมหรอสำยตนทมเบตำแคโรทนสง 4.จำกกำรศกษำควำมสมพนธของนอยหนำเครอ จ ำนวน 7 ตวอยำง โดยใชเครองหมำยโมเลกลชนด AFLP จ ำนวน 6 เครองหมำย พบวำ ทง 6 คไพรเมอร ไมพบแถบดเอนเอทแสดงควำมแตกตำง (polymorphic band) 5.จำกกำรวเครำะหลำยพมพดเอนเอโดยใชเครองหมำยโมเลกลชนดอำรเอพด ไมพบวำมเครองหมำยทสำมำรถแยกควำมแตกตำงระหวำงอนทผลมเพศผกบอนทผลมเพศเมยไดอยำงชดเจน เมอน ำขอมลลำยพมพดเอนเอทไดมำอำนผลและวเครำะหกลม (cluster analysis) โดยใชโปรแกรม NTSYS แสดงผลเปน dendrogram กพบวำยงไมสำมำรถแยกควำมแตกตำงระหวำงเพศผกบเพศเมยไดอยำงชดเจนแตเมอน ำขอมลมำวเครำะหคำ PCoA โดยใชโปรแกรม NTSYS เชนเดยวกน พบวำ สำมำรถแยกกลมเพศผกบเพศเมยได 6.ท ำกำรสกดดเอนเอจำกใบเปรำะรำศ จ ำนวน 10 ตวอยำง (รหส Klar1 - Klar10) 2 วธ คอ กำรสกดโดยใช Extraction Buffer วธของ Shinya Kansaki และกำรสกดโดยใชชดสกดดเอนเอส ำเรจรป (DNeasy Plant Kit; Qiagen, Hilden, Germany) จำกนนน ำตวอยำงดเอนเอทสกดไดมำวดปรมำณดวยเครอง Dyna Quant 200 และตรวจสอบคณภำพของ ดเอนเอโดยน ำไปเปรยบเทยบกบ DNA ทมควำมเขมขนมำตรฐำน (Lambda DNA Standard) โดยน ำมำท ำ อเลกโตรโฟรซสบนอะกำโรสเจล ควำมเขมขน 0.8%

หนวยปฏบตกำรชวโมเลกล (วทยำเขตสรำษฎรธำน จ.สรำษฎรธำน)

กำรส ำรวจและศกษำพนธกรรมพนธไมผลพนเมอง ประจ ำถนในจงหวดสรำษฎรธำนโดยใชเครองหมำย โมเลกล

หองปฏบตกำรลำยพมพดเอนเอพช อพ.สธ. มหำวทยำลยสงขลำนครนทร วทยำเขตสรำษฎรธำน จ.สรำษฎรธำน

ผลกำรปฏบตงำนประจ ำปงบประมำณ 2556 น โครงกำรส ำรวจและศกษำพนธกรรมพนธไมผลพนเมองประจ ำถนในจงหวดสรำษฎรธำนโดยใชเครองหมำยโมเลกล ไดมกำร น ำผลทไดมำท ำกำรวเครำะหแยกแถบดเอนเอเงำะบำน โดยกำรผำน 4.5 % denatured polyacrylamide gel electrophoresis น ำมำอำน

117

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต แถบดเอนเอจำกกระจก จ ำนวน 40 กระจก ท ำกำรบนทกขอมลลง

ใน Excel และน ำผลกำรทดลองไปวเครำะหตอในโปรแกรม NTSYS.pc ซงตอนนอยในชวงรอผลจำก ดร.สภำภรณ เอยมเขง

เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. หมเกำะแสมสำร

งำนศกษำสณฐำนวทยำพชมะเกยง

พนทศกษำ อพ.สธ.ล ำปำง จ.ล ำปำง และพนท อพ.สธ.วำว อ.แมสรวย จ.เชยงรำย

1.งำนขยำยตนพนธกรรมมะเกยง โดยวธกำรตอนกง สำยตนทม เบตำ-คำโรทน สง - อพ.สธ.ล ำปำง จ ำนวน 310 กง 9 สำยตน - อพ.สธ.วำว จ.เชยงรำย จ ำนวน 187 กง 8 สำยตน 2.งำนศกษำและเกบบนทกขอมลสณฐำนวทยำ - งำนศกษำสณฐำนวทยำดอก จ.ล ำปำง จ ำนวน 424 ตน - งำนศกษำสณฐำนวทยำดอก จ.เชยงรำย จ ำนวน 396 ตน - งำนศกษำสณฐำนวทยำผลสก จ.ล ำปำง จ ำนวน 285 ตน - งำนศกษำสณฐำนวทยำผลสก จ.เชยงรำย จ ำนวน 108 ตน

เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ

งำนอนรกษและใชประโยชน ณ ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. ต.คลองไผ อ.สคว จ.นครรำชสมำ 1.กำรศกษำทดลองงำนท ำชำสมนไพรจำกพชตำงๆ 2.งำนศกษำกำรผลตพชตำง ๆ เพอผลตชำอนทรย 3.งำนอนรกษและขยำยพนธไมยอมส 4.งำนศกษำวจยกำรอนรกษและใชประโยชนจำกพนธไมยอมส -งำนวจยและพฒนำเทคนคกำรยอมไหมและฝำยดวยพชชนดใหม -งำนทดสอบคณภำพหลงกำรยอม ฯลฯ

ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ จ.นครรำชสมำ

1.ท ำชำสมนไพรตำงๆ จ ำนวน 7 ชนด ไดน ำหนกสด 2,442.65 กโลกรม น ำหนกแหง 336.87 กโลกรม 2.พนทปลก 2.2 ไร เชน แปลงหมอน แปลงกระเจยบแดง แปลงผกเชยงดำ เปนตน 3.ดแลแปลงและขยำยพนธไมยอมสเพมเตม จ ำนวน8 ชนด ไดแก ฮอม, มะพด, โกสน, หปลำชอน, ครำมเถำ, ลนกระบอ, หมอน และครำม 4.สรปผลกำรด ำเนนงำนไดดงน - ทดสอบควำมคงทนตอกำรซกดวยวธกำร Soaping จำกเสนไหมทผำนกำรยอมดวยพชชนดใหม จ ำนวน 23 ตวอยำง, เสอผำฝำยทผำนกำรยอม จ ำนวน 4 ตวอยำง - ทดสอบควำมคงทนตอแสงเบองตน ดวยวธกำรตำกแดด วนละ 6 ชวโมง จำกเสนไหมทผำนกำรยอมดวยพชชนดใหม จ ำนวน 23 ตวอยำง

118

ชอหนวยงาน ชอโครงการ พนท ผลการด าเนนงาน หมายเหต เจำหนำทฝำยวชำกำร อพ.สธ. ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ

5.งำนศนยกำรเรยนร อนรกษ พฒนำ และใชประโยชนทรพยำกรอยำงยงยน สเศรษฐกจพอเพยง ณ ศนยอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. ต.คลองไผ 5.1งำนศกษำและทดลองปลกพชสบด ำพนทแปลง ศนยคลองไผ 5.2งำนปลกมะมวงน ำดอกไม เบอร 4 5.3งำนผลตปยอนทรยชวภำพ

ศนยอนรกษพนธกรรมพชฯ คลองไผ จ.นครรำชสมำ

5.สรปผลกำรด ำเนนงำนไดดงน 5.1 ด ำเนนกำรดแลรกษำ ก ำจดวชพช ปองกนก ำจดแมลง และใหน ำสบด ำทปลกในแปลงวจย โดยพนทปลกสบด ำแบงเปน 2 สวนดวยกน คอ แปลงสำธต และแปลงรวบรวมพนธ 5.2งำนดแลแปลงปลกมะมวงน ำดอกไมเบอรส เชนรดน ำ ,งำนซอมแซมระบบน ำเพอใชงำนรดน ำมะมวงและปลกพชแซมระหวำงแถวมะมวง เชน ตอตรง หวสปรงเกอรทช ำรด, งำนก ำจดวชพชรอบโคนตน 3 ครง, งำนไถพรวนดนแปลงมะมวง 3 ครง, งำนใสปยหมกชวภำพ 3 ครง ประมำณ 1 ก ำมอตอตน,งำนปลกซอมตนตำย 145 ตน 5.3 ผลตปยอนทรยชวภำพแหงโบกำช 13,625 กก., ปยอนทรยชวภำพและฮอรโมนน ำ 80 ลตร, ฮอรโมนทท ำจำกพช 100 ลตรและขยำยจลนทรย 480 ลตร, ระเบดจลนทรย 633 กอน ฯลฯ

เจำหนำท อพ.สธ. อ.ตำกฟำ จ.นครสวรรค

งำนอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. อ.ตำกฟำ จ.นครสวรรค

พนท อพ.สธ. อ.ตำกฟำ จ.นครสวรรค

ท ำปยน ำสตรตำง ๆ ของกรมพฒนำทดน จ ำนวน 1,500 ลตร และท ำปยหมกสตรตำง ๆ ของกรมพฒนำทดน จ ำนวน 3,000 กก.

เจำหนำท อพ.สธ. อ.ทำใหม จ.จนทบร

งำนอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. อ.ทำใหม จ.จนทบร

พนท อพ.สธ. อ.ทำใหม จ.จนทบร ด ำเนนกำรจดกำรแปลงปลกมะมวงระบบเกษตรอนทรยชวภำพ

เจำหนำท อพ.สธ. แปลง 905 จ.กำญจนบร

งำนอนรกษและใชประโยชน ณ พนท อพ.สธ. แปลง 905 จ.กำญจนบร

พนท อพ.สธ. แปลง 905 จ.กำญจนบร 1.งำนขยำยพนธกรรมพช ท ำกำรขยำยพนธพชโดยกรรมวธตำงๆ จ ำนวน 3 กรรมวธ ไดแก กำรตดช ำ, กำรเพำะเมลด และกำรตอนกง จ ำนวน 24 ชนด 4 กรรมวธ 5,402 ถง 4,080 กง 2.กำรด ำเนนงำนปลกตนพนธกรรมพชในแปลงปลกตำงๆ จ ำนวน 15 แปลง 69 ชนด 7,139 ตน 37–3–63 ไร 84,000 กลำแฝก 3.ท ำกำรหมกน ำหมกชวภำพโดยใชวตถดบ และผลผลตในพนทศนยกำรเรยนรฯ แปลง 905 จ ำนวน 5 ชนด 2,200 ลตร ฯลฯ