บทท่ี 7

เรื่อง สือ่และแหลง่การเรียนรู้

สื่อการเรียนรู้และแหล่งการเรียนรู้

ส่ือการเรียนรู้ หมายถึง วัสดุ อุปกรณ์ ไม่ว่าจะเป็นส่ิงที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือว่าที่มนุษยส์ร้างขึ้นและทุกๆส่ิงที่อยูร่อบตัวเรา อีกทั้งยังรวมไปถึง ส่ือส่ิงพิมพ์ วิธีการสอนแบบต่างๆ กิจกรรมหรือกระบงนการในการจดัการเรียนรู้ในการเรียนเรื่องนั้นๆ แหล่งการเรียนรู้ หมายถึง แหล่งข้อมูลข่าวสาร อาทิเชน่ ห้องสมุด โทรทัศน์ วิทย ุส่ืออิเล็กทรอนิกต่างๆ และประสบณ์การส่งเสริมการใฝ่เรียนใฝ่รู้ของตัวผู้เรียน เพื่อให้ผู้เรียนนั้นได้มีส่วนร่วมในการศึกษาค้นค้าวด้วยตนเอง อย่างกว้างขวางและไม่มีที่ส้ินสุด

สื่อการสอน ส่ือการสอน หมายถึง เป็นตัวกลางในการถ่ายทอดข้อมลูข่าวสารความรู้ที่ผู้สอนต้องการจะจัดนำาไปเป็นส่ิงที่เพิ่มประสิทธิภาพในการสอนและยังสามารถใช้อุปกรณ์ต่างๆเพื่อจะช่วยในการประกอบการเรียนการสอนได้อีกทางหนึ่งด้วย เป็นอยา่งดี ส่ือการสนอนั้นได้มีนักวิชาการได้

ให้ความหมายไว้หลายท่าน แต่ในที่นี้ผมจะของยก-ความหมายของ บราวน์ และคนอื่นๆ (Brown and other.๑๙๖๔:๕๘๔) กล่าวว่า ส่ือการสอน หมายถึง จำาพวกอุปกรณ์ทั้งหลายที่สามารถเสนอความรู้ให้แก่ผู้เรียนจนเกิดผลการเรียนที่ดี ทั้งนี้รวมถึงกิจกรรมต่างๆ ไม่ใช่เฉพาะที่เป็นวัสดุและเครื่องมือเท่านั้น เช่น การศึกษานอกสถานที่ การสาธิต การทดลอง ตลอดจนการสัมภาษณ์ เป็นต้น

ประเภทของสื่อการสอน

ซึ่งเราก็ได้ทราบกันแล้วว่า ส่ือการสอนมีความหมายว่าอยา่งไร และมีวิธีการอยา่งไรในการใช้งานส่ือต่างๆ และยังมีการพัฒนาขึ้นมาในรูปแบบที่ใหม่ๆอยูเ่สมอๆ และซึ่งปัจจุบันเองก็มีบทบาทเป็นอย่างมากมายเลยทีเดียวที่ส่งผลถึงส่ือการสอนที่มีการพัฒนาและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำางานได้อยา่งดีเยีย่มอยู่เรือ่ยๆมา และมีนักวิชาการท่านหนึ่งได้กล่าวไว้ว่า ประเภทของส่ือการสอนนั้นยงัสามารถแบ่งออกเป็น ๑๑ ประเภทด้วยกัน

โดย Dale (๑๙๖๙:๑๐๗-๑๒๘) โดยท่านเองพิจารณามาจากประสบณ์การที่ได้รับจากส่ือการสอน โดยยึดความเป็นรูปธรรมและนามธรรม ซึ่ง ๑๑ ประเภทจะมีดังนี้

๑๑ ประเภทของสื่อการสอน ๑. ประสบการณ์ตรงที่มีความหมาย

(Direct and Purposeful Experiences) ๒. ประสบการณ์จำาลอง (Contrived Experiences) ๓. ประสบการณ์นาฏการ (Dramatized Experiences) ๔. การสาธิต (Demonstrations) ๕. การศึกษานอกสถานที่ (Study Trips) ๖. นิทรรศการ (Exhibitions) ๗. โทรทัศน์การศึกษา (Education Television) ๘. ภาพยนตร์ (Motion Picture) ๙. ภาพนิ่ง (Recordings. Radio. And Still Picture) ๑๐. ทัศนสัญลักณ์ (Visual Symbols) ๑๑. วจนสัญลักณ์ (Verbal Symbols)

หลักการใช้สื่อการสอน การใช้ส่ือการสอน นับว่ามีความ

สำาคัญต่อการเรียนการสอนอย่างยิง่ แต่หากว่าเมื่อมีการใชส่ื้อการสอนที่ไมถู่กต้อง ก็จะมคี่าหรือเกิดผลน้อยและกลายเป็นแถบจะไม่ได้ใช้เลยด้วยซำ้า เมื่อมีการใช้ส่ือก็ควรที่จะใช้อยา่งคุ้นค่าและใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดเพื่อประกอบการเรยีนการสอนอยา่งมีประสิทธิภาพและเกิดการรียนรู้แก่ผู้เรียนให้ได้มากที่สุด มีหลักในการใช้อยู ่4 ประการหลักๆ ๑.หลักการเลือก (Selection) ๒.หลักการเตรียม (Preparation) ๓.หลักการนำาเสนอ (Presentation) ๔.หลักการประเมินผล (Evaluation)

การออกแบบสื่อ ในการเลือกใช้ส่ือการสอนแต่ละครั้ง ครู

ผู้สอนจะต้องเลือกแต่ละชนิดของส่ือการสอน ว่ึงมีดังนี้ ๑.ความเหมาะสม กับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการสอนหรือไม ่๒.ความถูกต้อง ส่ือที่จะนำาไปใช้ควรตรวจสอบให้ถีถ่วนว่าถูกต้องจริงหรือไม ่๓.ความเข้าใจ ส่ือที่จะนำามานั้นควรได้ให้ผู้เรียนได้ใช้ความคิดอย่างสมำ่าเสมออยูต่ลอด ๔.ประสบารณ์ที่ได้รับ ส่ิงที่นำามานั้นจะต้องเป็นตัวเพิ่มประสบการณ์ให้แก่ผู้เรียนได้เป็นอย่างดีด้วย ๕.เหมาะสมกับวัย เนื้อหาที่ใส่ในส่ือต้องไม่ยากเกินไป...ไม่ง่ายเกินไปด้วย ต้องตามความสามารถของตัวผู้เรียนและต้องตามความต้องการของผู้เรียนด้วย

๖. เที่ยงตรงในเนื้อหา ส่ือที่นำามานั้นนจะต้องตรงตามเนื้อหาที่จะสอนและมีความตรงไปตรงมาด้วย ไม่อิงถึงส่ิงที่ทำาให้เกิดความมนึงงขึ้น ๗. ใช้การได้ดี ส่ือที่สร้างขึ้นนั้นควรใชง้านได้อยา่งเต็มประสิทธิภาพและคุ้นกับกานสร้างส่ือนี้ ๘. คุ้มค่ากับราคา ผลที่ได้ก็สมควรที่จะค้มกับการสร้างส่ือส่ิงนี้ และค็มเวลา ราคาที่ใชไ้ปทั้งหมด ๙. ตรงตามความต้องการ ส่ือนั้นช่วยให้ผู้เรยีนร่วมกิจกรรมได้ตามที่ ผู้สอนต้องการได้ด้วยหรือไม่ ๑๐. ส่ือที่สร้างขึ้นนั้นจะช่วยในการที่ผู้เรียนจะมาสนใจได้มากน้อยแค่ไหน

ประโยชน์ของสื่อ

• เปิดโอกาสให้นักเรียนได้เรียนรู้จากวัตถุที่เป็นรูปธรรม และยงัเป็นตัวกระดุ้นให้ผู้เรียนได้สร้างความคิดใหม่ๆ ออกมาด้วย ด้วยตนเอง • กระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความสนใจในเรื่องที่จะเรียนกันมากขึ้น • ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายและจดจำาได้ดีอีกด้วย • เป็นประสบการณืที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีการทำากิจกรรมด้วยตนเองได้ • นำาประสบการณ์นอกห้องเรียนมาศึกษาในห้องเรียนได้ • เป็นการสร้างแนวคิดใหม่ๆให้กับผู้เรียนอีกด้วยและการนำาไปใช้ในอนาคตต่อไป

องค์ประกอบของการออกแบบ

๑. จุด (Dots) ๒. เส้น (Line) ๓. รูปร่าง รูปทรง (Shape-Form) ๔. ปริมาตร (Volume) ๕. ลักษณะพื้นผิว (Texture) ๖. บริเวณว่าง (Space) ๗. สี (Color) ๘. นำ้าหนักส่ือ (Value)

การเลือกสื่อและการดดัแปลงสื่อ

• การเลือกส่ือให้เกิดความเหมาะสมนั้นต้องพิจารณาอยู ่๓ ข้อหลัก ได้แก่๑.การเลือกส่ือที่มีอยู่แล้ว โดยส่วนใหญแ่ล้วในสถานศึกษาต่างๆนั้นจะมีส่ิงที่อำานวยความสะดวกอยู่แล้วรวมทั้งส่ือต่างๆๆที่เข้กับรายวิชานั้นๆได้ ก็จะสามารถนำามาเป็นส่ือการสอนก็ได้ ๒. ดัดแปลงส่ือที่มีอยูแ่ล้ว ให้ใช้ได้ดีและเหมาะสมกับการเรียนการสอนอีกระดับหนึ่ง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเรยีนรู้แก้ผลเรียนอีกด้วย ๓. การออกแบบผลติส่ือใหม่ ถ้าหากว่าส่ือนั้นๆมีอยูแ่ล้วและตรงกับส่ิงที่ต้องการเรียนการสอนด้วย ก็สามารถนำามาใช้ได้เลย แต่หากว่าไม่มีเลย การออกแบบนั้นจะเป็นเรื่อที่คุณครูผู้สอนจะต้องทำาเป็นและเพื่อให้ผู้เรียนเองนั้นเข้าใจได้ง่ายขึ้นโดยส่ือที่ทำานี้

การออกแบบผลิตสื่อใหม่ ๑.จุดมุ่งหมาย ต้องพิจารณาดูว่าผู้เรียนจะได้

อะไรจากส่ือส่ิงใหม่ ๒.ผู้เรียนเอง ควรพิจารณาตัวเองว่า เคยได้รับการหรือมีทักษะพื้นฐานมาก่อนหรือไม ๓.ค่าใช้จา่ย มีงบประมาณที่เพียงพอหรือไม ่๔.ความเชียวชาญด้านเทคนิค หากเราไม่เก่งพอเราจะสามารถหาผู้ที่มีความรู้มทีักษะทางด้านนี้มาจากที่ไหน ๕.มเีครื่องมือและอุปกรณ์พอต่อการผลิตส่ืองส่ิงใหม่ๆได้หรือไม่ ๖.ส่ิงอำานวยความสะดวก มีอยูแ่ล้วหรือว่าจะจัดหาอย่างไร ๗.เวลา มีเวลาพอสำาหรับการออกแบบผลิตส่ือใหม่หรือไม่

สรุปท้ายบทท่ี 7

บทนี้เก่ียวกับเรื่องของ ส่ือและแหล่งการเรียนรู้ ซึ่งจำาเป็นต่อการเรียนการสอนอยา่งมากในปัจจบัุนนี้ เพราะมีอิทธิพลมาจากเทคโนโลยีที่ก้วางลำ้านำาสมัยมากมาย จึงต้องมีการนำาเอาเทคโนโลยีเหล่านี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดและสร้างเป็นส่ือการเรียนรู้ขึ้นมาเพื่อให้ตัวผู้เรียนเองนั้น ได้ใช้ความคิดความสามารถของตนเองเพื่อความอยูร้อดและความรู้ที่ได้รับจากทางส่ือก้ดีหรือทางการศึกษาด้วยตนเองก็ดี