ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 19

วนดา ดรงคฤทธชย* หทยชนก บวเจรญ** ชนกา เจรญจตตกล***

ทวศกด กสผล*** ภทรยา พนธทอง*** กมลทพย ขลงธรรมเนยม***

* ผชวยศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

** ผชวยศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครปฐม

*** อาจารยประจำ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

ร�ปแบบการสรางความตระหนกร�สมรรถนะแหงตนเพอการสรางเสรมสขภาพของนกศกษาในสถาบนอดมศกษาเอกชน

The Self-efficacy Model for Health Promoting Behavior of Student in Private University

บทคดยอ

การวจยครงนศกษาความตระหนกรสมรรถนะแหงตนและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ ปจจย

ระดบบคคล ครอบครวและสถาบนการศกษาทมผลกบพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพและรปแบบการเสรมสราง

ความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสรางเสรมสขภาพของนกศกษามหาวทยาลยเอกชนแหงหนง

ใชทงการวจยเชงปรมาณและคณภาพ กลมตวอยางเปนนกศกษาชนปท 2 จากทกคณะวชาจำนวน

1,464 คน เครองมอวจยไดรบการรบรองจรยธรรมวจยประกอบดวยแบบสอบถามและแนวคำถาม

สนทนากลมทผานการตรวจสอบความแมนตรงจากผเชยวชาญ แบบสอบถามมคาความเชอมน 0.91

วเคราะหขอมลเชงปรมาณดวยคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สหสมพนธและการวเคราะหถดถอย

พหคณ วเคราะหขอมลเชงคณภาพดวยการวเคราะหเนอหา เกบขอมลระหวางเดอนมถนายน 2553 -

พฤษภาคม 2554

ผลการวจย พบวา นกศกษาสวนใหญเปนเพศหญง อายนอยกวา 20 ปมากทสด รายไดโดยมาก

อยระหวาง 5,001-10,000 บาทและพอใช อาศยอยหอพกนอกมหาวทยาลยมากทสด โดยรวมแลว

รบรภาวะสขภาพตนเอง สมรรถนะแหงตนและอปสรรคในการสรางเสรมสขภาพระดบปานกลาง ม

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพดานการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลมากทสด รองลงมา คอ ดานการรบ

ประทานอาหารและดานอตมโนทศน ไดรบการสนบสนนทางสงคมจากอาจารยระดบปานกลาง ขณะท

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 20

ไดรบการสนบสนนทางสงคมจากเพอนและครอบครวระดบมาก จากการศกษาพบวาพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพเกดจากอทธพลของ 1) การรบรภาวะสขภาพของตนเอง 2) การสนบสนนทางสงคม

3) การรบรสมรรถนะแหงตน 4) การรบรอปสรรคในการสรางเสรมสขภาพและ 5) อาย โดยการรบร

ภาวะสขภาพของตนเอง การสนบสนนทางสงคม การรบรสมรรถนะแหงตน การรบรอปสรรคในการ

สรางเสรมสขภาพและอายรวมกนอธบายการเปลยนแปลงของพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพไดรอยละ

19.9 รปแบบการเสรมสรางความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสรางเสรมสขภาพตองเนน

การสรางการมสวนรวมของมตดาน 1) การจดกระบวนการเรยนการสอน 2) การใชเพอนชวยเพอน

พชวยนอง อาจารยชวยนกศกษา 3) การกำหนดกลมเปาหมายทเสยงตอการขาดการดแลสขภาพ

กำหนดกจกรรมการสรางเสรมสขภาพตามบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของ ขณะเดยวกนประสาน

การทำงานและตดตามผลการดำเนนงานเพอการสรางเสรมสขภาพเปนระยะและตอเนอง 4) การใช

การสรางกระแสการประชาสมพนธและปรมาณของกจกรรมทสรางการมสวนรวมในกจกรรมสรางเสรม

สขภาพ 5) การสรางสงแวดลอมทพรอมดวยกจกรรม วสดอปกรณ เวลาและบรรยากาศของการสราง

เสรมสขภาพ 6) การดำเนนงานตามบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของอยางเดนชดเรองการสราง

เสรมสขภาพและ 7) การสงเสรมบทบาทของผปกครองเพอสรางเสรมสขภาพนกศกษา

ขอเสนอแนะวาสถาบนการศกษาควรกำหนดนโยบายและแผนปฏบตงานดานการสรางเสรม

สขภาพทงระยะสนและระยะยาว กำหนดหนวยงานรบผดชอบทชดเจนในระดบมหาวทยาลย ระดบ

คณะวชาและระดบหนวยงานโดยทำงานเปนเครอขาย นำรปแบบและปจจยทมผลตอการสรางเสรม

สขภาพมากำหนดกจกรรมแบบมสวนรวม สรางแกนนำและตนแบบของความตระหนกรตอสขภาพระดบ

นกศกษา ตอยอดการศกษาดวยการวจยเชงปฏบตการ การวจยเชงคณภาพหรอศกษาวจยแบบไปขาง

หนา รวมทงควรศกษาเปรยบเทยบความตระหนกรและพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพระหวางคณะ

และระหวางชนป

คำสำคญ: นกศกษา สถาบนอดมศกษาเอกชน ความตระหนกร สมรรถนะแหงตน การสรางเสรมสขภาพ

Abstract

This research objectives were 1) to study self-efficacy and health promoting

behavior, 2) to study individual, family, and institute levels affected to health promoting

behavior, and 3) to develop the model of self-efficacy for health promoting behavior for

students in private university. The research design composed of both quantitative and

qualitative studies. The study sample were 1,464 of the second year students from all

faculties. The instrument certified from ethic committee and examined by experts was

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 21

comprised of questionnaire and guideline for focus group. The cronbach’s alpha

coefficient was 0.91. The quantitative data was analyzed by mean, standard deviation,

correlation, and multiple regression. The qualitative data was evaluated by content

analysis.

The results showed that most of the respondents were female, age less than 20

years, income between 5,001-10,000 bath and enough for daily living, live at the dormitory

outside the university. Many of them perceived their health, their self-efficacy and

perceived-barrier in health promoting behavior in moderate level. They had health

promoting behavior in the dimension of relationship, followed by eating habit, and self-

concept. They perceived social support from their teachers in moderate level, while they

perceived it from their friends and families in high level. Their health promoting behaviors

were from the influence of 1) health perception 2) social support 3) self-efficacy 4)

perceived health-barrier and 5) age. Most of them explained health promoting behavior

19.9%. The model of self-efficacy development for health promoting behavior should

emphasize on participation of stakeholders in several dimensions: 1) educational process

2) self-help group activities among students and their friends in the same and different

year of study, and teachers 3) defined risk group who lack of health care and appropriate

health activities by involvements to collaborate and continually follow health promoting

behavioral changes 4) motivating and publicize various activities which inspire students to

participate 5) creating university environment full of the interesting activities and

instruments in the appropriate times. 6) evidently works of involvements in health motion,

and 7) parent participation.

The suggestions were the university should determine health promoting policy

and activity plans both in short and long term. Also, the health promoting department in

university, faculty, and department levels were necessary and should work as network.

The model and predicting factors should be appropriately designed for health promoting

activities. Last, action research, qualitative research, and prospective research should be

employed to explore self-awareness and health promoting behavior in various aspects.

Keywords: student, private university, self-awareness, self-efficacy, health promoting

behavior

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 22

บทนำ

วยรนเปนวยทซมซบและยอมรบการ

เปลยนแปลงตางๆ ตามสมยนยมคอนขางงายและ

เปนวยทมการเปลยนแปลงทางรางกาย อารมณ

สงคม สตปญญา มความอยากรอยากลอง ตองการ

เปนอสระจากบดามารดา รวมทงใหความสำคญ

กบกลมเพอนมาก จงมโอกาสถกชกชวนใหม

พฤตกรรมเสยงไดงาย ลดการสรางเสรมสขภาพ

และทำใหเกดปญหาสขภาพตามมาทงในปจจบน

และในอนาคตไมวาจะเปนโรคอวน ความดน

โลหตสง โรคเบาหวาน โรคมะเรง โรคตดตอทาง

เพศสมพนธ อบตเหต การบาดเจบ ภาวะซมเศรา

เปนตน (CDC, 1997; American Academy of

Pediatrics, 2000)

สาเหตสวนใหญททำใหวยรนเสยงทจะม

พฤตกรรมสขภาพไมถกตองเปนเพราะสงคมไทย

ขาดการปลกฝงคานยมดานพฤตกรรมสขภาพตง

แตวยเดก รายงานของสถาบนวจยประชากรและ

สงคม มหาวทยาลยมหดล ระบวาวยรนไทยมแนวโนม

ตดสารเสพตดสงขน มปญหาโภชนาการไมถกตอง

โดยรบประทานอาหารขยะมากเกนไปหรอบางครง

รบประทานอาหารหรอดมเครองดมแฟชนเพมขน

(กระทรวงแรงงาน, 2550) จรรยา เศรษฐพงษและ

คณะ (2553) รายงานวารอยละ 61 ของผหญงท

ทำแทงนอกโรงพยาบาลมอายนอยกวา 24 ป ใน

จำนวนนนอายตำกวา 20 ปถงรอยละ 30 และวยรน

มแนวโนมนยมความรนแรงเพมขนไมวาจะเปน

ความรนแรงทเกดจากตววยรนเองหรอถกกระทำ

จากคนอน นอกจากน สำนกงานกองทนสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพ (2546) ยงรายงานวาประชากร

ทมอายระหวาง 10-24 ปจำนวนประมาณ 15.8

ลานคน ไมออกกำลงกายอยางใดอยางหนงมากถง

กวา 4 ลานคน เขารบการรกษาเกยวกบยาเสพตด

ปละประมาณ 20,000 คน วยรนหญงมอาการ

แทรกซอนจากการทำแทงปละไมนอยกวา 6,000

คนและเสยชวตดวยอบตเหตยานยนตประมาณ

4,000 คนตอป

รายงานวจยยงพบอกวาวยรนมพฤตกรรม

สรางเสรมสขภาพลดลงอยางตอเนอง อาทเชน

รายงานสถานการณการสบบหรของประชากรไทย

อาย 15 ปขนไประหวางป พ.ศ. 2534-2550 พบ

วาวยรนอาย 15-18 ป มอตราการสบบหรเปน

ประจำสงสด และเพศชายมอายเฉลยเมอเรมสบ

ครงแรก คอ 18 ป (ศรญญา เบญจกล, มณฑา

เกงการพานชและลกขณา เตมศรกลชย, 2550)

กรมสขภาพจต (2547) รายงานวาเยาวชนรอยละ

52 นยมดมสราและเบยร โดยผชายดมมากกวา

หญง 9 เทา และวยรนหญงอาย 13-19 ปดมสรา

เพมขน 6 เทาตว นอกจากน การดมสรายงเปน

ปจจยสำคญททำใหวยรนมเพศสมพนธครงแรก

โดยไมตงใจ มเพศสมพนธไมปลอดภยและม

พฤตกรรมการใชความรนแรง รายงานของกรม

สขภาพจต (2550) ยงระบเพมเตมวาวยรนไทย

ตงครรภสงขน โดยมแนวโนมตงครรภอายตำกวา

20 ป นอกจากน เดกวยรนยงมพฤตกรรมเสยง

ทางเพศและตดเชอเอดสทางเพศสมพนธสงขน

อกทงยงพบแนวโนมของการเจบปวยและตายดวย

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 23

โรคเอดสในชวง 3 ปทผานมาวาอตราปวยเอดส

ในกลมหญงวยรนสงกวาหรอเทากบวยรนชาย

ในดานคานยม วฒนธรรม จรยธรรมและศาสนา

พบวาวยรนมพฤตกรรมบรโภคนยมสง โดยเฉพาะ

การใชโทรศพทมอถอ คลงไคลดาราและนกรอง

รองลงมา คอ ชอบเลนอนเตอรเนตหรอตดเกม

ชอบอสระ ชอบเทยวเตร ชอบตามใจตนเอง ชอบ

นอนดกตนสาย ชอบเลยนแบบ ในทางตรงกนขาม

กลบมวยรนอกสวนหนงทมความเชอมนในตนเอง

ชอบสรางสรรค ชอบชวยเหลอผอน และทำประโยชน

ใหกบสงคมไมนอย

หากพจารณาเฉพาะวยรนในสถาบน

อดมศกษาพบวามรายงานการวจยไมมากนก แต

ยนยนไดวาวยรนมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

นอยลงและมพฤตกรรมเสยงมากขน จากการ

ศกษาของจนทรเพญ ชประภาวรรณ (2543 :

116) พบวานกศกษายอมรบการมเพศสมพนธ

กอนแตงงานมากขนโดยเฉพาะเพศชาย และการ

ศกษาพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของเยาวชน

ทงในกรงเทพมหานครและตางจงหวด พบวา

เยาวชนปฏบตพฤตกรรมสขภาพอยในระดบท

ไมนาพอใจ (ประภาเพญ สวรรณและคณะ, 2540

: 3-5) และพฤตกรรมเสยงทพบมกเกดในการใช

ชวตตามวถประจำวนดวยความไมร ความประมาท

การไมตระหนกถงอนตรายในการปองกนตนเอง

รวมทงการรบรถงอปสรรคและสมรรถนะของตน

ทไมเพยงพอ รวมทงการขาดแหลงสนบสนนทาง

สงคมจากเพอน อาจารย และครอบครว ซงลวน

แตสามารถปองกนและควบคมไดทงสนดวยการ

สรางเสรมใหนกศกษามพฤตกรรมสขภาพทพง

ประสงคอยางถกตองและคงไวอยางตอเนอง

(ทวศกด กสผล, ภทรา เลกวจตรธาดา และ

อจฉรา จนายน. 2553:2)

เพนเดอร (Pender, 2006) ไดพฒนาแบบ

จำลองและใหความหมายการสรางเสรมสขภาพ

วาเปนกจกรรมทมจดมงหมายเพอดำรงไวซงภาวะ

สขภาพทดของบคคล ครอบครวและชมชน รวม

ทงมงสงเสรมใหบคคลบรรลความสำเรจในชวต

และสามารถดำเนนชวตไดอยางมความผาสก

การนำแบบจำลองของเพนเดอรมาใชจงชวยให

เขาใจพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพและระดบ

การรบรทจะนำมาซงการเลอกปฏบตพฤตกรรม

สขภาพทดและมประโยชนของวยรนได (Orem,

1985 อางใน สมจต หนเจรญกล, 2543) เพราะ

วยรนเปนวยทมพฒนาการทางดานรางกายเกอบ

สงสด เปนวยแหงการคนหาเอกลกษณแหงตน

ตองการการยอมรบจากกลมเพอน มระยะความคด

ทเปนนามธรรม สามารถคดคาดการณถงสงทยง

ไมเกด เชอมโยงสงตางๆ จดลำดบความสำคญ

ของสงทคาดวาจะเกดและแกไขปญหาทซบซอน

(พรรณทพย ศรวรรณบศย, 2551; Winters,

2010) การทจะสรางเสรมสขภาพของวยรนไดอยาง

ถกตองจงควรทำความเขาใจการรบรสมรรถนะ

แหงตนและประสบการณการสรางเสรมสขภาพ

เชงบวกทผานมาทงมมกวางและมมลก รวมถง

บทบาทของเพอน ครอบครวและสถานศกษาท

เกยวของ แลวนำมาออกแบบกจกรรมทเหมาะกบ

วย จงจะทำใหวยรนปฏบตพฤตกรรมทดจนกระทง

กลายเปนอปนสยหรอแบบแผนของพฤตกรรมท

กระทำไดดวยตนเองได (Palank, 1991; Pender,

2006)

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 24

มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

เปนสถาบนอดมศกษาเอกชนทมนกศกษาอยใน

ชวงวยรนทงหมด มคณะวชาทงหมด 13 คณะ

วชา ทงสายสงคมศาสตรและสายวทยาศาสตร

สขภาพ นกศกษาโดยมากมภมลำเนาในจงหวดอน

และอาศยอยในหอพก ลกษณะของหอพกมกจะม

พนทจำกดเพยงเพอการอยอาศย ซงนกศกษาจะ

กลบเขาหอพกในชวงเยนและใชเวลาสวนใหญ

เรยนหนงสอหรอทำกจกรรมภายในมหาวทยาลย

สวนการตดตอกบผปกครองนน จะมทงนกศกษา

กลบบานวนเสารอาทตย ตดตอกบทางบานผาน

โทรศพทและกลบบานเฉพาะชวงปดภาคการศกษา

สำหรบการตดตอของมหาวทยาลยกบผปกครอง

จะเนนการแจงขาวสารเกยวกบการเรยนเปนหลก

พรอมกนนนคณะกรรมการกจการนกศกษาระดบ

มหาวทยาลยและระดบคณะวชาจะจดกจกรรม

สรางเสรมทกษะชวตใหเปนระยะ แตยงขาด

กจกรรมดานการสรางเสรมสขภาพใหกบนกศกษา

นกศกษาชนปท 2 เปนชนปทมความแตกตางจาก

ชนปอนเนองจากตองปรบตวมากกบการใชชวตใน

ระดบอดมศกษา เพราะเพงพนระยะเปลยนผาน

ของการเปนนกเรยนในระดบมธยมศกษาทยงให

ความสำคญกบครอบครวและพงพาครอบครวมาก

และยงไมคนชนกบการทตองพงพาตนเองตามลำพง

ในชนปท 1 แตเมอกาวสชนปท 2 นกศกษาจะม

ความเปนผใหญมากขน อยากรอยากลองมากขน

มเพอนทงในและตางคณะเพมขน ตองการเปนท

ยอมรบในหมเพอน ตองการแสวงหาประสบการณ

แปลกใหม สามารถจดสรรเงนทองไดดวยตนเอง

พงพาครอบครวนอยลง ในขณะเดยวกนกเปนชน

ปทเรยนวชาเฉพาะสาขามากขน ทำใหนกศกษา

ยงไมสามารถแบงเวลาระหวางการเรยนและ

การใชเวลาทำกจกรรมอนๆ ไดอยางเหมาะสม

และมกจะละเลยกบการดแลรกษาสขภาพตนเอง

จากความสำคญดงกลาว ผวจยจงเหน

ความสำคญและความจำเปนทจะตองคนหา

รปแบบการสรางเสรมสขภาพใหแกนกศกษาภายใต

กระบวนการมสวนรวมของหนวยงานตางๆ และ

ยดนกศกษาเปนศนยกลาง โดยม เปาหมาย

เดยวกน คอ การสรางเสรมสขภาพใหแกนกศกษา

เพอเปนตนแบบและเปนโครงการนำรองใหแก

คณะตางๆ ทจะขยายผลในระดบมหาวทยาลย

ตอไป

วตถประสงค

1. เพอศกษาความตระหนกรสมรรถนะ

แหงตนและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพของ

นกศกษาชนปท 2

2. เพอศกษาปจจยระดบบคคล ครอบครว

และสถาบนการศกษาทมผลกบพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพของนกศกษาชนปท 2

3. เพอคนหารปแบบการเสรมสราง

ความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสราง

เสรมสขภาพของนกศกษาชนปท 2

ขอบเขตของการวจย

การศกษาครงนเปนการพฒนาการสราง

ความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสราง

เสรมสขภาพของนกศกษาทกคณะวชาของ

มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตทกำลง

ศกษาชนปท 2 และบคลากรทเกยวของกบสขภาพ

ของนกศกษาในปการศกษา 2553

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 25

กรอบแนวคดในการวจย

ภาวะสขภาพของนกศกษาชนปท 2

ปจจยสวนบคคล

- อาย

- ผลสมฤทธทางการเรยน

- ปญหาสขภาพ

- การรบรภาวะสขภาพ

- BMI

- ระดบภาวะสขภาพ

- ระดบความเครยด

- การรบรอปสรรค

- การรบรสมรรถนะแหงตน

ปจจยแวดลอม

- ลกษณะของครอบครว

- ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว

- วธการอบรมเลยงด

- ความสมพนธระหวางบคคล

ในครอบครว

- วถการดำเนนชวตในครอบครว

ปจจยเสรม

- สอ

- การสนบสนนทางสงคมของ

เพอน

- การสนบสนนทางสงคมของ

อาจารย อาจารยทปรกษา

และสถาบนการศกษา

การสะทอนคด

การวางแผนกจกรรม

- การนำตนเอง

- การนำเพอน

- เพอนชวยเพอน

- ครอบครวชวยนกศกษา

- สถานศกษาและนกศกษารวมดวยชวยกน

การมสวนรวม

- นกศกษาชนปท 2

- อาจารย

- อาจารยทปรกษา

- บคลากรสายสนบสนน

- บคลากรสขภาพ

ของสถานศกษา

สงเคราะห

รปแบบการสรางความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสรางเสรมสขภาพ

ของนกศกษาในสถาบนอดมศกษาเอกชน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 26

วธดำเนนการวจย เปนการวจยแบบผสม

3 ขนตอน

ขนตอนท 1 วจยเชงปรมาณดวยแบบ

สอบถามท สร างตามแนวคดของเพนเดอร

(ประภาพร จนนทยา, 2553) แบงเปน 6 สวน คอ

ขอมลสวนบคคล การรบรภาวะสขภาพของตนเอง

การรบรอปสรรคเกยวกบพฤตกรรมสรางเสรม

สขภาพ พฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานโภชนาการ

การออกกำลงกาย ความรบผดชอบตอสขภาพ

สมพนธภาพระหวางบคคล การจดการกบความ

เครยดและการพฒนาดานจตวญญาณ การรบร

สมรรถนะแหงตนเกยวกบพฤตกรรมสงเสรม

สขภาพ การสนบสนนทางสงคมของอาจารย

เพอนฝงและครอบครวตอพฤตกรรมสรางเสรม

สขภาพ

ขนตอนท 2 วจยเชงคณภาพดวยการ

สนทนากลมนกศกษา อาจารยและบคลากร

สนบสนนเพอสะทอนคดผลการวจยเชงปรมาณ

และคนหารปแบบการสรางความตระหนกรดวย

แนวคำถามสนทนา 3 ชด ชดท 1 ความคดเหน

ของนกศกษาและอาจารยตอปญหาสขภาพทพบ

ในสถาบนการศกษา สาเหตของปญหา การดำเนน

การแกไขปญหาทเปนอยในปจจบน และแนวทาง

แกไขปญหาทควรจะเปน ชดท 2 ความคดเหน

ของนกศกษาและอาจารยเรองการดแลตนเอง

การรบประทานอาหาร การออกกำลงกาย การ

จดการอารมณ อบายมข ผปกครองและสถาบน

การศกษานาอยและชดท 3 ความคดเหนของ

บคลากรฝายสนบสนนตอปญหาสขภาพของ

นกศกษาทพบ สาเหตของปญหา การดำเนนการ

แกไขปญหาทเปนอยในปจจบนและแนวทางแกไข

ปญหาทควรจะเปน

ขนตอนท 3 วจยเชงคณภาพดวยการ

สงเคราะหรปแบบจากผลการวจยทงเชงปรมาณ

และคณภาพทพบ

ประชากรและกลมตวอยาง กลม

ตวอยางในการวจยเชงปรมาณ ไดแก นกศกษา

ชนปท 2 จากทกคณะวชา ไดแก คณะพยาบาล-

ศาสตร คณะสงคมสงเคราะหศาสตร คณะ

ศลปศาสตร คณะบรหารธรกจ คณะวทยาศาสตร

และเทคโนโลย คณะเภสชศาสตร คณะเทคนค

การแพทย คณะสาธารณสขศาสตรและสงแวดลอม

คณะกายภาพบำบด คณะการแพทยแผนจน

คณะนตศาสตร และคณะนเทศศาสตรทงหมด

จำนวน 2,173 คน กลมตวอยางในการวจยเชง

คณภาพเปนนกศกษาตามคณสมบตทกำหนดเพอ

เขารวมสนทนากลมคณะละ 2-3 คนในแตละครง

สำหรบอาจารยกำหนดใหเปนอาจารยประจำชน

สวนบคลากรสนบสนนเปนบคลากรทกคนททำงาน

ดานการดแลสขภาพนกศกษา โดยผวจยจะเสนอ

ผลการวจยเชงปรมาณใหกลมตวอยางของการวจย

เชงคณภาพทราบกอนการสนทนากลมทกครง

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

และการพทกษสทธกลมตวอยาง ทงแบบสอบถาม

และแนวคำถามสนทนากลมผานความเหนชอบ

จากคณะกรรมการพจารณาจรยธรรมวจ ย

มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต ตรวจสอบ

ความเทยงตรงของเนอหาโดยผเชยวชาญ 3 ทาน

และแบบสอบถามมคาสมประสทธแอลฟา 0.91

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 27

การวเคราะหขอมล ขอมลจากแบบ

สอบถามวเคราะหดวยรอยละ สวนเบยงเบน

มาตรฐานและสถตวเคราะหถดถอยพหคณ ขอมล

สนทนากลมใชการวเคราะหเนอหาเพอคนหา

รปแบบการเสรมสรางความตระหนกรสมรรถนะ

แหงตนในประเดนกจกรรมสรางเสรมสขภาพ

แกนนำนกศกษาในการทำกจกรรม ผรวมกจกรรม

บทบาทของแกนนำและผรวมกจกรรม วธการ

จดการกจกรรม ปจจยสำเรจและปจจยอปสรรค

และผลลพธจากการทำกจกรรม

ผลการศกษา

1. ขอมลสวนบคคล

นกศกษาสวนใหญเปนเพศหญง อาย

ตารางท 1 จำนวนและรอยละของนกศกษาจำแนกตามขอมลสวนบคคลและภาวะสขภาพ (N = 1,466)

ขอมลสวนบคคล จำนวน รอยละ ขอมลสวนบคคล จำนวน รอยละ

เพศ การสบบหร

- ชาย 495 33.8 - ไมสบ 1,279 87.2

- หญง 971 66.2 - สบ 187 12.8

อาย การดมแอลกอฮอร

- < 20 ป 1,390 94.8 - ไมดม 1,168 79.7

- 20 ปขนไป 76 5.2 - ดม 298 20.3

รายไดตอเดอน การออกกำลงกาย

- <5,000 บาท 690 47.1 - ไมออกกำลงกาย 734 50.1

- 5,001- 10,000 บาท 711 48.5 - ออกกำลงกาย 732 49.9

- 10,001ขนไป-15,000 บาท 65 4.4 กจกรรมประจำวนทออกแรง

ลกษณะทอยอาศยในปจจบน - ทำงานบาน 351 23.9

- บานเดยว 294 20.1 - ขนลงบนได 827 56.4

- ทาวนเฮา/ตกแถว/คอนโด/

แฟลต/หองแบงเชา

186 12.6 - ปลกตนไม 37 2.5

นอยกวา 20 ปมากทสด รายไดโดยมาก 5,001-

10,000 บาท อาศยหอพกนอกมหาวทยาลยมาก

ทสด โดยมากไมมโรคประจำตว โรคประจำตวทพบ

มาก คอ ความดนโลหตสง ภมแพและกระเพาะ

อาหาร รอยละ 78.7 ไมเคยเจบปวยในรอบ 3 เดอน

ทผานมา สวนใหญดชนมวลกายปกต รอยละ 12.8

สบบหร ขณะทรอยละ 20.3 ดมแอลกอฮอร

ออกกำลงกายรอยละ 49.9 กจกรรมทออกแรงใน

ชวตประจำวนมากทสด คอ ขนลงบนได รอยละ

37.2 แกปญหาดวยตนเอง ภาวะสขภาพและ

ความเครยดในรอบสปดาหทผานมาสวนใหญ

ประเมนตนเองระดบปานกลาง (ตารางท 1)

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 28

ขอมลสวนบคคล จำนวน รอยละ ขอมลสวนบคคล จำนวน รอยละ

- หอพกในมหาวทยาลย 221 15.1 - ยกของ/ แบกของ 86 5.9

- หอพกนอกมหาวทยาลย 765 52.2 - มากกวา 1 กจกรรม 117 7.9

โรคประจำตว การแกปญหาการเรยน

เรองสวนตว

- ไมม 1,321 89.2 - ไมแกไข 57 3.9

- ม 145 10.8 - คดแกปญหาดวยตนเอง 546 37.2

การเจบปวยในรอบ 3 เดอน

ทผานมา

- ปรกษาสมาชกในครอบครว 459 31.3

- ไมม 1,154 78.7 - ปรกษาเพอนหรอผรวมงาน 390 26.6

- ม 312 21.3 - แกไขดวยวธอนๆ 14 1.0

ดชนมวลกาย ระดบสขภาพในรอบสปดาห

- <18.5 (นำหนกตำกวาเกณฑ) 422 28.8 - นอย (1- 2 คะแนน) 68 4.6

- 18.5- 23.4 (ปกต) 836 57.0 - ปานกลาง (3- 5 คะแนน) 988 67.3

- 23.5 ขนไป(นำหนกเกนปกต) 208 13.5 - มาก (6- 7 คะแนน) 410 27.9

อาหารเสรม ระดบความเครยดในรอบสปดาห

- ไมรบประทาน 1,113 75.9 - นอย (1- 2 คะแนน) 221 15.1

- รบประทาน 353 24.1 - ปานกลาง (3- 5 คะแนน) 962 65.7

- มาก (6- 7 คะแนน) 283 19.3

2. การรบรทเกยวของกบการสรางเสรม

สขภาพและพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

นกศกษาสวนใหญรบรสมรรถนะแหงตน

ในการสรางเสรมสขภาพระดบปานกลาง รบร

อปสรรคในการสรางเสรมสขภาพระดบปานกลาง

และไดรบการสนบสนนทางสงคมจากอาจารย

ระดบปานกลางเชนเดยวกน ขณะทไดรบการ

สนบสนนทางสงคมจากเพ อนในระดบมาก

(คาเฉลย 3.37 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.694)

สวนพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพพบวานกศกษาม

ดานการสรางสมพนธภาพมากทสด รองลงมา คอ

ดานการรบประทานอาหารและดานอตมโนทศน

(ตารางท 2)

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 29

ตารางท 2 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานการรบรทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพของ

นกศกษา

การรบรทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ระดบ

การตระหนกรสมรรถนะแหงตน 2.96 0.048 ปานกลาง

การรบรอปสรรค 3.17 0.401 ปานกลาง

การสนบสนนทางสงคม

- จากอาจารย 3.13 0.752 ปานกลาง

- จากเพอน 3.37 0.694 มาก

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

- การพกผอนและจดการความเครยด 2.60 .501 ปานกลาง

- การรบประทานอาหาร 2.64 0.505 ปานกลาง

- การดแลสขภาพ 2.60 0.482 ปานกลาง

3. ปจจยระดบบคคล ครอบครวและ

สถาบนการศกษาทมผลกบพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพ

จากการหาสมการทำนายพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพดวยวธวเคราะหถดถอยพหคณแบบ

ขนตอนพบวาตวแปรทถกเลอกเขาสมการม 5 ตวแปร

คอ การรบรภาวะสขภาพของตนเอง การสนบสนน

ทางสงคม การรบรสมรรถนะแหงตน การรบร

อปสรรคในการสรางเสรมสขภาพและอาย สามารถ

เขยนสมการทำนายได ดงน

สมการทำนายในรปคะแนนดบ

Y(พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ) =

1.264 + 0.750X1(การรบรภาวะสขภาพของ

ตนเอง) + 0.110X2(การสนบสนนทางสงคม) +

0.257X3(การรบรสมรรถนะแหงตน) + 0.130X4

(การรบรอปสรรคในการสรางเสรมสขภาพ) +

1.904X5(อาย)

สมการทำนายในรปคะแนนมาตรฐาน

Z(พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ) =

0.054(การรบรภาวะสขภาพของตนเอง) +

0.016(การสนบสนนทางสงคม) + 0.036(การรบร

สมรรถนะแหงตน) + 0.037(การรบรอปสรรคใน

การสรางเสรมสขภาพ) + 0.674(อาย)

ทงนการรบรภาวะสขภาพของตนเอง

การสนบสนนทางสงคม การรบรสมรรถนะแหง

ตน การรบรอปสรรคในการสรางเสรมสขภาพ

และอายรวมกนอธบายการเปลยนแปลงของ

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไดรอยละ 19.9 อยาง

มนยสำคญทางสถตทระดบ 0.005

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 30

เมอวเคราะหปจจยทมผลตอพฤตกรรม

สรางเสรมสขภาพจากการสนทนากลมสามารถ

แบงออกเปน 4 ดาน คอ

3.1 ปจจยจากการเรยนและการใชชวต

ของนกศกษา ประกอบดวยการเรยนหนกและ

การใชชวตแบบหอพก พฤตกรรมการบรโภคไมถกตอง

ความเครยดทเกดจากการเรยนและการปรบตว

การสบบหร ดมเหลา การมเพอนเพศตรงขามใน

วยเรยน การบรโภคสอออนไลน การขาดความ

เขาใจวธการออกกำลงกาย การใชกจกรรมทาง

กายแทนการออกกำลงกาย การเชอสอโฆษณา

และการตระหนกรเรองการสรางเสรมสขภาพดวย

ตนเอง

3.2 ปจจยจากบคคลแวดลอมทมผลตอ

การสรางเสรมสขภาพ ประกอบดวยอทธพลจาก

เพอนและครอบครว

3.3 ป จจ ยสภาพแวดล อมและการ

จดการสภาพแวดลอมของสถาบนการศกษา

ประกอบดวยบรรยากาศทางกายภาพและการเออ

อำนวยเรองลกษณะกจกรรม วสดอปกรณและ

เวลาของสถาบนการศกษาเพอการสรางเสรม

สขภาพ

3.4 กระบวนการจดการของสถาบน

การศกษาและคณะวชาเพอสนบสนนกจกรรม

สรางเสรมสขภาพ ประกอบดวยกระบวนการ

จดการของสถาบนการศกษา กระบวนการจดการ

เรองลกษณะกจกรรม วสดอปกรณและเวลาของ

คณะวชา รายวชาและสาขาวชาทเอออำนวยตอ

การสรางเสรมสขภาพ การสรางการมสวนรวม

ของนกศกษาในการคดกจกรรมทเกยวของกบ

การสรางเสรมสขภาพ การจดการรานคาภายใน

และโดยรอบมหาวทยาลยและความจรงจงในการ

จดการปจจยเสยงของสถาบนการศกษาทมผลตอ

การสรางเสรมสขภาพ

4. ร ป แบบก า ร เ ส ร ม ส ร า ง ค ว าม

ตระหนกร สมรรถนะแหงตนเพอการสราง

เสรมสขภาพ

จากการนำผลการศกษาเชงปรมาณ

ทงหมดและสมการทำนายท ไดมาสะทอนให

นกศกษา อาจารยและบคลากรสายสนบสนน

ทราบและรวมกนคนหารปแบบการเสรมสราง

ความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสราง

เสรมสขภาพ พบวารปแบบจะตองเกดจากการนำ

ปจจยทกระดบมาสรางสวนรวมใหนกศกษา

ตระหนกดวยตนเองทจะปฏบตพฤตกรรมใดๆ ใน

วถชวตจนกลายเปนกจวตรเพอการสรางเสรมสข

ภาพ ซงมตของการสรางการมสวนรวมทพบ

ประกอบดวย

การจดกระบวนการเรยนการสอน ตอง

จดเวลาและนำหนกของสาระเรยนในแตละภาค

การศกษาและแตละชนปใหเหมาะสม รวมทง

สาระการสอนตองเชอมโยงกบการสรางเสรมสข

ภาพ ดงขอมลจากการสนทนากลมทวา

“ควรจดเวลาใหนกศกษาอานหนงสอ

กอนสอบประมาณหนงสปดาหเพอลดความเครยด

ในการเรยน จะทำใหนกศกษาวางแผนการใช

เวลาไดดขนและมเวลาเพอการดแลสขภาพตนเอง

มากขน”

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 31

“ควรเพมเตมรายวชาทชวยสรางเสรม

สขภาพโดยตรง เชน วชาแอโรบค วชาไทเกก

วชาแบดมนตน วชาเหลานจะทำใหนกศกษารวธ

ออกกำลงกายทถกตอง รวมทงถายทอดความรไป

ใหเพอนๆ ได”

“ควรจดความหนกเบาของรายวชาตางๆ

ให ใกล เคยงกนในแตละภาคการศกษาและ

พจารณาใหเหมาะสมตามชนปทเรยน เพอลด

ความเครยดในการเรยนและชวยใหเกดพฤตกรรม

สรางเสรมสขภาพในทางออมไดมากขน”

การใช เพอนชวยเพอน พชวยนอง

อาจารยชวยนกศกษา ดงขอมลทนกศกษาสะทอน

วา

“ในการดำเนนกจกรรมสรางเสรมสขภาพ

ของมหาวทยาลย คณะและหนวยงานทเกยวของ

ควรใชเพอนชวยเพอนหรอไมกสรางแกนนำ

สขภาพขนมา เพราะเพอนมอทธพลมาก เปนตว

แบบชวยกระตนและกระจายใหนกศกษามพฤตกรรม

สรางเสรมสขภาพไดมาก”

“ควรสรางตวอยางทดของการสรางเสรม

สขภาพจากรนพสรนนอง รวมถงการวางแผนการ

ใชชวตในมหาวทยาลยเพราะเปนสวนหนงทชวย

เรองสขภาพจตได และใหสบตอการปฏบตเชนน

ไปยงนกศกษารนนองตลอดทกชนป รนนองมกจะ

เชอรนพของตนเอง”

“อาจารยควรเขารวมกจกรรมของนกศกษา

ใหมากขนเพอทำใหนกศกษาเหนวาอาจารยให

ความสำคญกบกจกรรมเสรมหลกสตร ไมใชมแต

นกศกษาททำกจกรรมเทานน”

“คณะควรจดกจกรรมนนทนาการให

นกศกษาหลงชวงสอบ เชน กฬาส เพราะชวย

ผอนคลายและชวยลดความเครยดได”

“คณะควรใหความสำคญกบสขภาพของ

นกศกษาใหมากขน สะทอนขอมลสขภาพให

นกศกษาทราบทกปและ ชใหเหนแนวทางการ

สรางเสรมสขภาพทเหมาะสมกบชนปและรายวชา

ทเรยนในภาคการศกษานนๆ ชวยหาวธทจะทำให

นกศกษาสรางเสรมสขภาพไดดวยตนเอง รวมทง

ใหคำปรกษาเมอนกศกษาพบปญหาเมอตองทำ

กจกรรมเพอการสรางเสรมสขภาพ”

การกำหนดกลมนกศกษาทเสยงตอการ

ขาดการดแลสขภาพ กำหนดกจกรรมการสราง

เสรมสขภาพตามบทบาทหนาทของหนวยงานท

เกยวของ ขณะเดยวกนประสานการทำงานและ

ตดตามผลการดำเนนงานเพอการสรางเสรม

สขภาพเปนระยะและตอเนอง

หนวยงานท เกยวของควรศกษาและ

วเคราะหพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของ

นกศกษาเปนระยะเพอทราบกลมเสยงตอการ

มปญหาสขภาพและนำขอมลทพบมากำหนด

กจกรรมหรอดำเนนโครงการทเหมาะสมกบกลม

เสยงแตละชนปและแตละลกษณะของปญหาใน

ภาพรวม กจกรรมจะตองสงเสรมการเรยนควบค

ไปดวย รวมทงควรสงตอขอมลไปยงหนวยงาน

และคณะวชาอนทเกยวของเพอกำหนดกจกรรม

การเรยนการสอนและกจกรรมเสรมหลกสตรท

เฉพาะและเหมาะสมกบบรบทของคณะวชา ขณะ

เดยวกนควรมการประสานการทำงานรวมกน

ระหวางคณะวชาและหนวยงานทเกยวของเพอ

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 32

ทราบ สะทอนและแลกเปลยนเรยนรการดำเนน

การซงกนและกนและตดตามผลการดำเนนงาน

ทกปการศกษา

การใชการสรางกระแส การประชาสมพนธ

และปรมาณของกจกรรมทสรางการมสวนรวมใน

กจกรรมสรางเสรมสขภาพ

สถาบนการศกษาตองสร างกระแส

ประชาสมพนธและรณรงคเรองการสรางเสรม

สขภาพใหเกดขนอยางตอเนอง เพยงพอและเขา

ถงนกศกษาทกสวนดวยทกชองทางการสอสารทม

กลวธทใชตองหลากหลายเพอใหเกดผลอยางเปน

รปธรรม ดงความเหนทวา

“มหาวทยาลยควรรณรงคเรองการเดน

การใชจกรยาน การขอความรวมมองดขมอเตอร-

ไซดในมหาวทยาลย รวมทงตองประชาสมพนธให

นกศกษาทราบตงแตปฐมนเทศนกศกษาใหมและ

ในกจกรรมอนๆ วาใครเปนตนแบบของการสราง

เสรมสขภาพบางไมวาจะเปนนกศกษา อาจารย

หรอบคลากร”

ภ า ย ใ ต ก า รส ร า ง ก ร ะแสและก า ร

ประชาสมพนธจะตองสอดแทรกการใหความร

เรองการสรางเสรมสขภาพทถกตองควบคกนไป

ชใหนกศกษาและบคลากรทราบถงผลกระทบท

เกดขนอยางเปนรปธรรม เชน ผลกระทบของ

การไมออกกำลงกายทจะทำใหเกดโรคตางๆ ผล

กระทบของการพฤตกรรมเสยงลกษณะตางๆ ทจะ

เกดขน ผลดตอรางกายและจตใจทเกดจากการ

ออกกำลงกาย เพอใหนกศกษาเขาใจวาผลเสย

ของการไมออกกำลงกายไมใชเรองไกลตว

การสร างส งแวดลอมทพรอมดวย

กจกรรม วสดอปกรณ เวลาและบรรยากาศของ

การสรางเสรมสขภาพ

สถาบนการศกษาตองสรางสงแวดลอม

ทพรอมดวยกจกรรม วสดอปกรณและบรรยากาศ

ททำใหนกศกษาเขาถงการออกกำลงกายไดงาย

มสงอำนวยความสะดวกในการออกกำลงกาย

ใกลเคยงกบแหลงบรการนอกสถาบนการศกษา

เชน ฟตเนส และควรมบรรยากาศชกชวนให

นกศกษาทงหญงและชายไปใชบรการได ไมเออ

อำนวยเฉพาะเพศหรอเฉพาะกลม รวมทงจดเวลา

ท เออใหนกศกษาเขาไปใชบรการไดมากขน

นอกจากน ยงมขอมลสะทอนเพมเตมวา

“ทกคณะควรมพนทคลายสวนเพอให

นกศกษาและบคลากรมบรรยากาศของการใกลชด

ธรรมชาตใหมากขน”

“มหาวทยาลยควรจดวนหรอชวโมงท

ออกกำลงกายพรอมเพรยงกนเพอให เหนวา

มหาวทยาลยใหความสำคญกบการสรางเสรม

สขภาพและเปนการเปดโอกาสใหบคลากรทกสวน

และนกศกษาเปนตวอยางทดซงกนและกนเรอง

การใชเวลาเพอการสรางเสรมสขภาพ”

“ควรรณรงคเรองการไมสบบหรและการ

ไมใชสารเสพตดอยางตอเนอง กรณบหร ควรจด

สถานทสบไวใหเฉพาะมากกวาทำแคปายรณรงค”

การดำเนนงานตามบทบาทหนาทของ

หนวยงานทเกยวของอยางเดนชดเรองการสราง

เสรมสขภาพ

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 33

หนวยงานดานสขภาพของสถาบนควรให

คำแนะนำแกนกศกษาและบคลากรเรองการสราง

เสรมสขภาพกายและสขภาพจตนอกเหนอจาก

การใหคำแนะนำตามการเจบปวยทพบ ซงรวมถง

การใหบรการดวยมนษยสมพนธทดเพอชใหเหนวา

หนวยงานใหความสำคญกบเรองน นอกจากน

ควรนำปจจยเสยงทพบจากการศกษามาวางแผน

ใหสขศกษา เชน จดอบรม จดการบรรยายและจด

กจกรรมทชกชวนนกศกษาเขารวมโครงการเปน

ระยะอยางตอเนอง

หนวยงานพฒนานกศกษาควรทำงาน

เชงรกดวยการเปดพนททางกายภาพและพนท

กจกรรมของการสรางเสรมสขภาพใหมากขน ทง

บทบาทการเปนผนำและผสงเสรมใหนกศกษา

ดำเนนการ เชน การเพมพนทสวนหยอม การเพม

วสดอปกรณออกกำลงกาย การเพมลกษณะ

กจกรรมการออกกำลงกาย การนำปจจยเสยงทพบ

จากการศกษามาออกแบบกจกรรมเพ อลด

พฤตกรรมเสยงและเพมพฤตกรรมปองกนแก

นกศกษา การจดตงศนยใหคำปรกษาหรอศนย

ปรบทกขสำหรบนกศกษา การตงกลมนงสมาธ

การจดคายแนะนำการใชชวตในมหาวทยาลย

การสะสมแตมการออกกำลงกาย การจดอบรม

ธรรมะ (ทตรงใจวยรน) การจดคอนเสรต การ

ประกวดรองเพลง การจดกจกรรมคายอาสา เปนตน

การสงเสรมบทบาทของผปกครองเพอ

สรางเสรมสขภาพนกศกษา

สถาบนการศกษาควรนำผปกครองเขามา

เปนสวนหนงของการสรางเสรมสขภาพนกศกษา

ดวยวธการตางๆ ตงแตเรมแรกทนกศกษาเขาส

สถาบนและตอเนองจนกวาจะจบการศกษา เชน

แจงขอมลการตรวจสขภาพประจำปของนกศกษา

ใหผปกครองทราบทกป แจงผปกครองทราบเมอ

นกศกษาเกดปญหาสขภาพ ขอความรวมมอ

ผปกครองแจงคณะวชาเมอนกศกษามปญหา

สขภาพ ชแจงใหผปกครองทราบถงบทบาท

การเปนทปรกษาทดใหแกบตรวยรน การปรบตว

กบการเรยน เพอนและสภาพแวดลอมของ

มหาวทยาลย

อภปรายผลการวจย

1. นกศกษาสวนใหญประเมนความ

เครยดของตนวาอยในระดบปานกลางสอดคลอง

กบการศกษาของแอมพอนซาห (Amponsah.

2010) ทพบวานกศกษามคาเฉลยการตอบสนอง

ทางอารมณ 2.29 คาเฉลยความเครยด 2.49

นอกจากน ยงพบวานกศกษาโดยมากมดชนมวล

กายปกต รอยละ 12.8 สบบหร รอยละ 20.3 ดม

แอลกอฮอลและมเพยงรอยละ 0.1 ทออกกำลง

กาย ตางจากรายงานการเฝาระวงพฤตกรรมเสยง

ในวยรน (CDC. 2010) ทพบวาวยรนมแนวโนม

อวนขน แตสอดคลองกบการศกษาของออกเดน

และคณะ (Ogden. et al. 2010) ทพบวาวยรน

สบบหรถง รอยละ 26 ชใหเหนวาวยรนเปนวยท

เสยงทจะมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพลดลง

เนองมาจากการศกษาวชาในชนปท 2 เปนวชาท

เรมเขาสวชาพนฐานวชาชพของแตละสาขาซง

เปนศาสตรทมองคความรเฉพาะ ทำใหตองมการ

ปรบตวอยางตอเนองจากชนปท 1 ทเปลยนผาน

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 34

จากชนมธยมศกษาเขาสระดบอดมศกษา อกทง

การจดการศกษาในระดบมหาวทยาลยและระดบ

คณะวชายงจดใหนกศกษามสวนรวมในกจกรรม

นกศกษาและมภาระการเรยนทหนก ทำใหนกศกษา

ใสใจในสขภาพลดลง นอกจากน การศกษาครงน

ประกอบดวยนกศกษาทมาจากคณะวชาดาน

สงคมศาสตรกวาครง ซงนกศกษาเหลานมกใช

ชวตแบบวยรนคอนขางมาก กลาวคอ อยากร

อยากลองและคลอยตามเพอน จงสงผลใหพบวา

นกศกษากลมนมพฤตกรรมเสยงดานการสบบหร

ดมแอลกอฮอลและขาดการออกกำลงกาย

2. นกศกษารบรภาวะสขภาพตนเอง

รบรสมรรถนะแหงตนในการสงเสรมสขภาพและ

รบรอปสรรคในการสรางเสรมสขภาพระดบ

ปานกลาง ขณะทมพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพ

ดานการสรางสมพนธภาพมากทสด สอดคลองกบ

การศกษาของสรรตน รงเรองและสมเกยรต

สขนนตพงศ (Rongruang & Suknuntapong.

2011) ทพบวานกศกษามเจตคต คานยมตอ

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพและรบรสขภาพ

ตนเองระดบปานกลาง อธบายไดวาวยรนมความ

สามารถในการรบรเอกลกษณและภาพลกษณ

ทางสขภาพตนเอง เขาใจและมองภาพตนเองท

สมพนธกบกจกรรมการเรยน ซงการเรยนในชน

ปท 2 ประกอบดวยวชาการศกษาทวไปและวชา

พนฐานวชาชพทนกศกษาตองปรบตวท งกบ

การเรยนและกลมเพอน ตองการการยอมรบจาก

ทงเพอนและอาจารย สงผลใหประเมนการรบร

สขภาพตนเองในระดบปานกลางและใหความ

สำคญดานสมพนธภาพกบเพ อนว ามผลตอ

พฤตกรรมสขภาพของตนเอง

3. นกศกษาไดรบการสนบสนนทาง

สงคมจากอาจารยระดบปานกลาง ขณะทไดรบ

การสนบสนนทางสงคมจากเพอนระดบมาก

สอดคลองกบแฮนแดน-แมนซวรและดาวาน

(Hamdan-Mansour & Dawani. 2008) และ

พลอยวไล ไกรนรา (2548) ทพบวาวยรนไดรบ

สนบสนนทางสงคมจากบคคลแวดลอมระดบ

ปานกลาง แตแตกตางจากอมรรตน หาญจรง

(2546) ทระบวาวยรนไดรบการสนบสนนจาก

เพอนในระดบปานกลาง อาจเนองจากการวาง

บทบาทระหวางนกศกษากบอาจารยจะมระยะหาง

ของความสมพนธมากกวาความสมพนธระหวาง

นกศกษากบเพอน โดยวยรนจะมความใกลชดกบ

อาจารยนอยกวาเพอน ซงเพอนเปนบคคลท

สำคญมากตอวยรน เพราะวยรนตองการการ

ยอมรบจากสงคมเพอนแบบจรงจง ตองการให

เพอนใหความสำคญและมองเหนคณคาของตน

เพอนมอทธพลทางความคดความเชอตลอดจน

ใหคำปรกษาหรอคำแนะนำในเรองตางๆ และ

ทำใหวยรนไดเรยนรความตองการใหม (จราพร

เพชรดำ, ไพบลย แยมกสกรและคณะ. 2554) สวน

อาจารยสมพนธกบวยรนในฐานะผใหการศกษา

อบรมตามระบบการศกษาและใหความสำคญกบ

การตอบสนองความตองการทเกยวของกบอารมณ

ความรสกดานสขภาพนอยกวา

4. จากการศกษาพบวาการรบรภาวะ

สขภาพของตนเอง การสนบสนนทางสงคม

การรบรสมรรถนะแหงตน การรบรอปสรรคใน

การสรางเสรมสขภาพและอายรวมกนอธบาย

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 35

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพไดรอยละ 19.9 อยาง

มนยสำคญทางสถต คลายคลงกบการศกษาของ

สมเกยรต สขนนตพงศ (2554) ทพบวาการรบร

ประโยชน การรบรอปสรรค การรบรสมรรถนะของ

ตนเองและอทธพลจากบคคลแวดลอมสามารถ

ทำนายพฤตกรรมการรบประทานอาหารของวยรน

ไดรอยละ 14.1 แตแตกตางจากการศกษาของ

สรรตน รงเรองและสมเกยรต สขนนตพงศ

(Rongruang & Suknuntapong. 2011) ทพบ

วาการสนบสนนทางสงคม การรบรนโยบายการ

สรางเสรมสขภาพ เจตคตตอพฤตกรรมสราง

เสรมสขภาพและระดบการศกษาของบดามารดา

สามารถรวมกนทำนายพฤตกรรมสรางเสรม

สขภาพของนกศกษาไดรอยละ 35.95 ขณะท

การศกษาของตางประเทศพบวาการรบรสขภาพ

การสนบสนนทางสงคม การรบรสมรรถนะแหง

ตน การรบรอปสรรคตอการสรางเสรมสขภาพม

อทธพลตอพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของ

วยรน (Hamdan-Mansuor & Dawani, 2008;

Wang, et al. 2009; Martin. 2011) อธบายไดวา

พฤตกรรมสรางเสรมสขภาพเปนผลลพธของ

ปฏสมพนธระหวางปจจยหลายปจจยและหลาย

ระดบ (Green & Kruter. 2005) ทงปจจยเสยง

และปจจยปองกนของตนเอง ปจจยครอบครว

สถาบนการศกษา ชมชนและสงคม (Inman et al.

2011) โดยเฉพาะปจจยจากตวบคคลไมวาจะเปน

การรบรประโยชน การรบรอปสรรคและการรบร

ความสามารถของตนเอง รวมไปถงอทธพลของ

บคคลอน (Pender, 2006) ซงสำหรบวยรนเปน

ชวงวยทการรบรเปนปจจยสำคญอยางมากทมผล

ตอการปรบตวตอการมพฤตกรรมสรางเสรมสข

ภาพ (Tipwareerom. 2010)

5. จากการคนหารปแบบการเสรมสราง

ความตระหนกรสมรรถนะแหงตนเพอการสราง

เสรมสขภาพพบวาจะตองเนนการมสวนรวมของ

มตดาน 1) การจดกระบวนการเรยนการสอน

2) การใชเพอนชวยเพอน พชวยนอง อาจารย

ชวยนกศกษา 3) การกำหนดกลมเปาหมายทเสยง

ตอการขาดการดแลสขภาพ กำหนดกจกรรมการ

สรางเสรมสขภาพตามบทบาทหนาทของหนวย

งานทเกยวของ ขณะเดยวกนประสานการทำงาน

และตดตามผลการดำเงนงานเพอการสรางเสรม

สขภาพเปนระยะและตอเนอง 4) การใชการสราง

กระแส การประชาสมพนธและปรมาณของ

กจกรรมทสรางการมสวนรวมในกจกรรมสราง

เสรมสขภาพ 5) การสรางสงแวดลอมทพรอมดวย

กจกรรม วสดอปกรณ เวลาและบรรยากาศของ

การสรางเสรมสขภาพ 6) การดำเนนงานตาม

บทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของอยางเดน

ชดเรองการสรางเสรมสขภาพและ 7) การสงเสรม

บทบาทของผปกครองเพอสรางเสรมสขภาพ

นกศกษา สอดคลองกบเพนเดอรทระบวาพฤตกรรม

สรางเสรมสขภาพจะเกดขนไดตองอาศยการจดการ

กบปจจยทมอทธพลตอกระบวนการตดสนใจและ

การปฏบตของบคคล ประกอบดวยการรบร

ประโยชน การรบรอปสรรค การรบรความสามารถ

ของตนเอง อทธพลของบคคลแวดลอมท ง

ครอบครว เพอนและตวแบบ อทธพลของ

สถานการณแวดลอมทเหมาะสมสอดคลองกบ

ลกษณะเฉพาะและประสบการณของบคคลท

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 36

ทำใหเกดความมงมนทจะกระทำพฤตกรรมและ

เกดพฤตกรรมสรางเสรมสขภาพทตองการได

(Pender. 2006) สำหรบการสรางเสรมสขภาพ

ในสถานศกษาจงตองดำเนนการอยางเปนระบบ

ครอบคลมทงบคคลทเกยวของทงหมดไมวาจะเปน

นกศกษา เพอนนกศกษา อาจารย บคลากรสาย

สนบสนน ผปกครอง กระบวนการเรยนการสอน

และกจกรรมแวดลอมทกระตนการสรางเสรม

สขภาพอยางตอเนอง

ขอเสนอแนะ

1) ขอเสนอแนะเพอการปฏบต

1. มหาวทยาลยควรกำหนดนโยบาย

และแผนปฏบตงานดานการสรางเสรมสขภาพ

ระดบสถาบน ทงในระยะสนและระยะยาวโดยนำ

ปจจยทมผลตอการสรางเสรมสขภาพมากำหนด

เปนสวนหนงของพนธกจเพอใหเกดทศทางใน

การดำเนนการของการเปนมหาวทยาลยแหง

การสรางเสรมสขภาพทชดเจน

2. ควรกำหนดหนวยงานรบผดชอบ

การสรางเสรมสขภาพทชดเจนในระดบมหาวทยาลย

ระดบคณะวชาและระดบหนวยงานสนบสนน

โดยทำงานรวมกนเปนเครอขายการสรางเสรม

สขภาพทนำผลการวจยเปนฐานของการดำเนนงาน

และรายงานผลการปฏบตงานตามลำดบขนเปน

ระยะ

3. ควรนำรปแบบและปจจยทมผลตอ

การสรางเสรมสขภาพมาออกแบบกจกรรมแบบม

สวนรวมทงกจกรรมรวมระดบมหาวทยาลยและ

กจกรรมทแตกตางกนไปตามลกษณะคณะวชา

หนวยงานสนบสนนและระดบชนปทเหมาะสมกบ

บรบทของคณะ หนวยงาน นกศกษาและตอบสนอง

ความตองการสรางสมรรถนะของความตระหนกร

ตอสขภาพของกลมเปาหมายแตละกลมอยาง

แทจรง

4. ควรสรางแกนนำของความตระหนก

รตอสขภาพระดบนกศกษาเพอประสานและขยาย

เครอขายการทำกจกรรมตางๆ ในกลมนกศกษา

และเปนศนยกลางการเชอมโยงผปกครอง อาจารย

และบคลากรสนบสนน โดยทอาจารยและบคลากร

สนบสนนเปนผเอออำนวยและผใหการสนบสนน

กจกรรม สวนผปกครองเนนบทบาทของการให

ความรวมมอ รวมกจกรรมและสะทอนผลการ

ดำเนนงาน

5. สรางตนแบบของกจกรรมการสราง

ของความตระหนกรเพอการสรางเสรมสขภาพ

ภายใตรปแบบตามทผลการวจยเสนอแนะไว เพอ

เปนจดเรมตนทจะใชในการเสรมแรงนกศกษา

ผปกครอง อาจารยและบคลากรสนบสนนใน

การนำกจกรรมตางๆ ภายใตตนแบบไปใชจนเกด

วฒนธรรมของการสรางเสรมสขภาพในสถาบน

การศกษาอยางยงยน

2) ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ควรตอยอดการศกษาดวยการวจยเชง

ปฏบตการโดยนำรปแบบการสรางเสรมสขภาพไป

ใชและวดผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ

ของนกศกษาเพอนำไปสการประเมนประสทธผล

และปรบปรงรปแบบใหดขนเปนลำดบ

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 37

2. ควรศกษาเปรยบเทยบความตระหนกร

และพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพระหวาง

คณะและระหวางชนป เพอคนหาปจจยทมผลตอ

พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพทมความเฉพาะ

เพอทจะนำไปสการออกแบบกจกรรมการสราง

เสรมสขภาพทเหมาะสมกบกลมเปาหมายแตละ

ลกษณะได

3. ควรใชการวจย เช งคณภาพชวย

คนหาความตระหนกรและการรบรสมรรถนะแหง

ตน การรบรประโยชน การรบรอปสรรคและเงอนไข

อนๆ ของนกศกษา อาจารย บคลากรสนบสนน

และผปกครองทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพ

เพอนำมาใชออกแบบกจกรรมและกำหนดรปแบบ

การสรางเสรมสขภาพระดบตางๆ ในมหาวทยาลย

เพอเสรมเพมเตมผลทไดจากการวจยเชงปรมาณ

ซงจะทำใหรปแบบการสรางเสรมสขภาพมความ

ผสมผสานและเปนองครวมมากขน

4. ควรศ กษาว จ ยแบบไปข า งหน า

(Prospective study) เพอตดตามการเปลยนแปลง

ความตระหนกรตอสขภาพและพฤตกรรมการ

สรางเสรมสขภาพของนกศกษาตงแตชนปท 1 ไปถง

ชนปสดทาย ซงจะทำใหสามารถวเคราะหปจจย

วธการและสงเคราะหรปแบบการสรางความ

ตระหนกรตอสขภาพและพฤตกรรมการสรางเสรม

สขภาพในระดบชนป ระดบคณะวชา ระดบหนวย

งานและระดบสถาบนทจะนำไปสการสรางตนแบบ

ทมเอกลกษณเฉพาะสถาบนได

\[

เอกสารอางอง

กรมสขภาพจต. (2547) รายงานการทบทวนสถานการณเกยวกบพฤตกรรม ทางเพศของเดกวยรน การเสรมสรางทกษะชวตและการใหการปรกษา. [ออนไลน] แหลงทมา : http://mhtech. dmh.moph.go.th/ver5/factsheet/text_show.php? (2 มนาคม 2555).

กรมสขภาพจต. (2550) ตนกำเนด “วนวาเลนไทน”. [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.dmh.go.th/news/view.asp?id=1033 (12 มนาคม 2555).

กระทรวงแรงงาน. (2550) เยาวชนกบปญหายาเสพตด (ออนไลน) [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.mol.go.th/download/moldatal/molnarcotic-Comernce/narcotic-rayonfhosplid 280849.pdf. (21 ตลาคม 2553).

จรรยา เศรษฐพงษและคณะ (2553) พฤตกรรมเสยงตอสขภาพของวยรนในจงหวดนครศรธรรมราช. วารสารการพยาบาลและการศกษา, 3(3 กนยายน-ธนวาคม): หนา 51-63.

จนทรเพญ ชประภาวรรณ. (2543) สถานะสขภาพคนไทย. กรงเทพมหานคร : อษาการพมพ.

วารสาร มฉก.วชาการ ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 38

จราพร เพชรดำ, ไพบลย แยมกสกรและคณะ. (2554) ปจจยเสยงทมผลตอพฤตกรรมเบยงเบนของนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน กรณศกษาจงหวดนครนายก. [ออนไลน] แหลงทมา : http://province.m-culture.go.th/nakhonnayok/research/R1.pdf (22 มถนายน 2555).

ทวศกด กสผล, ภทรา เลกวจตรธาดา และอจฉรา จนายน. (2553) รายงานการวจย เรอง ปจจย ทมอทธพลตอพฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพของนกศกษามหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต. เอกสารอดสำเนา.

ประภาพร จนนทยา. (2553) แบบสอบถาม เรอง พฤตกรรมการสรางเสรมสขภาพในวยรน. เอกสารอดสำเนา.

ประภาเพญ สวรรณและคณะ. (2540) การสงเสรมสขภาพ. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.

พรรณทพย ศรวรรณบศย. (2551) ทฤษฏจตวทยาพฒนาการ. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พลอยวไล ไกรนรา. (2548) การสนบสนนทางสงคมและการปรบตวของวยรนชายในศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนภาคใต. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (จตวทยาชมชน) สาขาจตวทยาชมชน ภาควชาจตวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศรญญา เบญจกล, มณฑา เกงการพานชและลกขณา เตมศรกลชย. (2550) ขอมลสถานการณการสบบหร : รายจงหวด ใชประกอบการนเทศตดตาม และประเมนผลการปฏบตราชการ กรมควบคมโรคปงบประมาณ พ.ศ. 2553 [ออนไลน] แหลงทมา : http://www.thaianti tobacco.com/cms/uploads/files/TC/matters.pdf (20 สงหาคม 2554)

สมจต หนเจรญกล. (2543) การดแลตนเองกบทฤษฎการพยาบาลของโอเรม. ใน สมจต หนเจรญกล (บรรณาธการ) การพยาบาล : ศาสตรของการปฏบต.พมพครงท 2 . หนา 115 – 136.

สสส. (2546) รายงานสขภาพคนไทย [ออนไลน] แหลงทมา : http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=20ec1e6fe01bc2ec (21 ตลาคม 2553)

สมเกยรต สขนนตพงศ. (2554) พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของนกศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. วารสารพฤตกรรมศาสตร, 17(1 มกราคม) หนา 109-123.

อมรรตน หาญจรง. (2546) การสนบสนนทางสงคมจากเพอนตามการรบร ของวยรนทตดแอมเฟตามน โรงพยาบาลดอกคำใต. การคนควาแบบอสระ หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวช) มหาวทยาลยเชยงใหม.

American Academy of Pediatrics. (2000) Pediatrics Official Journal of the American Academy of Pediatrics. 105( 5 May). P.1158-1170.

ปท 16 ฉบบท 32 มกราคม - มถนายน 2556 วารสาร มฉก.วชาการ 39

Amponsah, M.O. (2010) Non UK University students stress levels and their coping Strategies. Educational Research. 1(4): 088-098 May.

CDC. (1997) Youth Risk Behavior Surveillance. Morbidity and mortality weekly report. 14(46 November). No. SS-6.

Green, L.W. & Kreuter, M.W. (2005) Health program planning: An educational and ecological approach. 4th ed. NY: McGraw-Hill Higher Education.

Hamdan-Mansour, A. & Dawani, H.A. (2008) Social support and stress among University students in Jordan. International Journal of Mental Health and Addiction. 6(3): 442-450, DOI: 10.1007/s11469-007-9112-6.

Inman, D.D et al. (2011) Evidence-based Health Promotion Programs for Schools and Communities. American Journal of Preventive Medicine, 40(2): 207-219.

Martin, B.F. (2011) The relationship of personality preferences and type to health-promoting behaviors, alcohol use, and cigarette smoking. Dissertation. Doctor of education. University of Kentucky.

Ogden, C., Carroll, M., Curtin, L., Lamb, M., Flegal, K. (2010) Prevalence of high body mass index in U.S. children and adolescents, 2007-2008. JAMA, 303: 242-249.

Palang, C.L. (1991) Determinants of health promotion behavior. Nursing clinics of North America, 26(4): 815-831.

Pender, N.J. (2006) Health Promotion in Nursing Practice. Stamford, CT : Appleton & Lange.

Rongruang, S. & Suknuntapong, S. (2011) Health promoting behavior among university students in Prince of Songkla University, Pattani Campus. Journal of Behavioral Science. 17(1): January.

Tipwareerom, W. (2010) Risky sexual behavior prevention program among adolescent boys. Nakorn Pathom; Mahidol University; Dissertation.

Wang, D., Ou, C.Q., Chen, M.Y. & Duan, N. (2009) Health-promoting lifestyles of university Students in Mainland China. BMC Public Health. 9: 379.

Winters, A. (2010) Erickson’s Theory of Human Development. [online] Available : http://ezinearticles.com/?Ericksons-Theory-of-Human-Development&id=20117 (21 ctober 2010)

4040