D E M (A. S.)

NDEKLER

dem Kelimesi .................................................................................... 1

Hz. dem'in Yaratl .......................................................................... 2

Hz. dem'e Ruh Verilmesi .................................................................. 3

Hz. dem'e simlerin retilmesi ....................................................... 5

Hz. Adem'in Cennete Yerletirilmesi .................................................. 6

sriliyt ve Kitab- Mukaddes'e Gre Hz. dem ................................ 8

Hz. dem'in Peygamberlii ............................................................... 10

Hz. Adem'in Kur'an'da Anlatlan Kssasndan Baz Ders ve bretler ... 14

"Allah dem'e btn isimleri, (eyann adlarn ve ne ie yaradklarn) retti. Sonra onlar nce meleklere arzedip, 'Eer siz sznzde sdk iseniz; unlarn isimlerini bana bildirin' dedi." (2/Bakara, 31)

dem Kelimesi

"dem" kelimesinin hangi dilden geldii ve hangi kkten tremi olduu konusu mslman dilciler arasnda tartmaldr. Arap dilcilerinin ou, bu kelimenin Arapa asll olduunu, "esmerlik" ve "lfet" anlamna gelen "dme" veya "tip, rnek" anlamna gelen "edeme" kknden trediini savunurlar. Baka bir gre gre, "bir eyin d yz" anlamna gelen "edme" kelimesinden tretilmitir. dem kelimesinin Arapa'ya Srynce veya rmce'den getiini savunanlar da olmutur.

lk insan ve ilk peygamber Hz. dem'e slm kaynaklarda insanln atas olmas sebebiyle "Eb'l-Beer", Kur'an'da Allah'n sekin kullar arasnda saylm

olduundan (3/l-i mran, 33) "safiyyullah" nvanlaryla da anlmaktadr. dem kelimesi, Kur'an- Kerim'de 25 yerde gemektedir.

Hz. dem'in Yaratl

Hz. dem'in Yaratl

Kur'an- Kerim'e gre Hz. dem'in yaratlnn dier insanlarnki gibi olmad kesindir. "Allah nezdinde (yaratl bakmndan) sa'nn durumu dem'e benzer. Allah, onu topraktan yaratt; sonra ona 'ol!' dedi ve oluverdi." (3/l-i mran, 59) Bu ayet, bu iki peygamberin yaratllarndaki olaan st duruma iaret eder. Allah, Hz. Adem'i topraktan yaratt (11/Hd, 61; 20/Th, 55; 71/Nuh, 18). Yce Allah yeryznde bir halife yaratacan meleklerine bildirdii zaman; ilim, irde ve kudret sfatlaryla donataca bu varln yeryzne uyum salamas iin maddesinin de yeryz elementlerinden olmasn dilemitir. "Sizi (aslnz Adem'i) topraktan yaratm olmas O'nun yetlerindendir. Sonra siz (her tarafa) yaylr bir beer oldunuz." (30/Rm, 20)

Genellikle sahih kabul edilen bir hadis-i erife gre Allah, dem'i yeryznn her tarafndan alnan toprak rneklerinin birleiminden yaratmtr. Bu topran eitliliinden dolay da dem'in nesli deiik karakterler tar. "Allah Tela Adem'i yeryznn her tarafndan avulad bir avu topraktan yaratt. Bunun iin Ademoullar kendilerinde bulunan toprak miktarna gre, kimi krmz, kimi beyaz, kimi siyah, kimi bunlarn arasnda bir renkte; (tabiat/huy bakmndan da) kimi yumuak, kimi sert, bazlar kt, bazlar da iyi olarak geldiler." (bkz. Eb Dvud, Snnet 16; Tirmiz, Tefsir 1, 3; Msned-i Ahmed, IV/400, 406).

Allah Tel, Hz. dem'i yaratrken maddesi olan topra eitli hal ve safhalardan geirmitir:

1- Trb (toprak) safhas "Sizi (aslnz Adem'i) topraktan yaratm olmas O'nun yetlerindendir." (30/Rm, 20)

2-Tn safhas. Tn: Topran su ile karmdr ki, buna amur ve balk denilir. Bu safha insan ferdinin ilk teekkl ettirilmee baland merhaledir: "O (Allah) her eyi gzel yaratan ve insan balangta amurdan yaratandr." (32/Secde, 7)

nsan hayatnn ruh flenmesinden/candan sonra iki temel unsuru su ve topraktr. "Allah her canly sudan yaratt. te bunlardan kimi karn zerinde yryor, kimi iki aya stnde yryor, kimi de drt aya zerinde yryor. Allah ne dilerse yaratr. nk Allah her eye hakkyla kaadirdir." (24/Nur, 45) "O (Allah) sudan bir beer (insan) yaratp da onu soy-sop yapandr. Rabbin her eye kaadirdir." (25/Furkan, 54) Yeryznn 3/4' su ile kapldr. nsan vcudunun da % 75'i sudur. Demek ki dnyadaki bu dzen, aynen insana da intikal ettirilmitir. "Andolsun biz insan (dem'i) amurdan szlm bir hlsadan yaratattk." (23/M'minun, 12) te ilk insan, yaratlnn mertebelerinde, nce byle bir amurdan syrlp karlm, sonra hlsadan (bir soydan) yaratlmtr.

3- Tn-i lzib: Cvk ve yapkan amur demektir. Topran su ile kartrlp amur olmasndan sonra, zerinden geen merhalelerden birisi de "tn-i lzib" yani yapkan ve cvk amur safhasdr. Hz. Allah, bu szlm amuru cvk ve yapkan bir hale getirdi. "Biz onlar (asllar olan dem'i) bir cvk ve yapkan amurdan yarattk." (37/Saffat, 11)

4- Hame-i Mesnn: Sretlenmi, ekil verilmi, deimi ve kokmu bir haldeki balk demektir. "Andolsun biz insan kuru bir amurdan, sretlenmi ve deimi bir amurdan yarattk." (15/Hicr, 26-28) Bylece Allah, Adem'i topraktan yaratmaya balyor. Bunu da su ile kartrarak tn-i lzib yapyor. Sonra bunu da deiiklie uratarak kokmu ve ekillenmi hame (balk) haline getiriyor.

5- Salsl: Kuru amur demektir. Cenab- Hak, kokmu ve sretlenmi amuru da kurutarak "fahhr" (kiremit, saks, mlek, porselen) gibi tamtakr kuru bir hale getir. "O Allah insan bardak gibi (pimi gibi) kuru amurdan yaratmtr." (55/Rahman, 14)

Hz. dem'in hangi gnde yaratld Kur'an'da belirtilmemekte, ancak hadislerde onun Cuma gn yaratld, o gnde cennete konulduu, yine Cuma gn cennetten karld, ayn gnde tevbesinin kabul edildii ve yine bir Cuma gn vefat ettii haber verilmektedir (bkz. Eb Dvud, Salt 207; Tirmiz, Cum'a 1; bn Mce, kamet's-Salt 79, Ceniz 65).

Hz. dem'e Ruh Verilmesi

Hz. dem'e Ruh Verilmesi

Cenb- Allah, Hz. Adem'i yaratrken, maddesi olan amuru, eitli mertebelerde deiiklie uratarak, cann verilmesi ve ruhun nefhedilmesine msait bir hale getirdi. Nihayet ekil ve sretinin tesviyesini/dzenlemesini tamamlaynca ona can vermi ve ruhundan flemitir. "Rabbin o zaman meleklere demiti ki: 'Ben muhakkak amurdan bir insan yaratacam. Artk onu dzenleyerek (hilkatini) tamamlayp ona da rhumdan frdm zaman kendisi iin derhal (bana) secdeye kapann.' Bunun zerine blis'ten baka btn melekler secde etmilerdi. O (blis) byklk taslam ve kfirlerden olmutu. Allah: 'Ey blis, iki elimle (bizzat kudretimle) yarattma secde etmekten seni alkoyan nedir? Kibirlenmek mi istedin? Yoksa ycelerden mi oldun?' buyurdu. blis dedi: 'Ben ondan hayrlym. Beni ateten, onu ise amurdan yarattn." (38/Sd, 71-76)

Cenab- Allah, bylece Hz. Adem'i en mkemmel bir ekilde yaratt. Yaratl tamamlandktan sonra Allah ona, haydi u meleklere git, selm ver ve onlarn selmn nasl karladklarn dinle! nk bu, hem senin, hem de zrriyetinin selmlama rneidir, buyurdu. Bunun zerine Hz. Adem meleklere: "Es-selm aleykm" dedi. Onlar da "Es-selm aleyke ve rahmetullah" diye karlk verdiler. Adem, insanlarn byk atas olduu iin, Cennete giren her kii, dem'in bu gzel sretinde girecektir. Hz. dem'in torunlar, onun gzelliinden birer parasn kaybetmeye devam etti. Nihayet bu eksili imdi (Peygamberimiz zamannda) sona erdi. (Buhri, Halk- dem 2 (IV/102); Tecrd-i Sarih Terc. IX/76, hadis no: 1367)

Kur'an- Kerim'de Hz. dem'le ilgili ayetlerde nokta dikkatimizi ekmektedir. ncelikle Adem'in, nemsiz bir madde olan topraktan balamak zere beden ve ruh ynleriyle tam ve kmil bir insan haline gelinceye kadar geirdii safhalardan sz edilir ve bu suretle Allah'n kudretinin stnl vurgulanm olur. kinci olarak Adem'in varlk trleri arasndaki mevkiinin yksekliine iaret edilir. Bu ayetlerde hem Adem'in hem de onun soyunun yeryznn halifeleri olduu, Allah'n kendilerine verdii akl, zihn, ahlk meziyetlerden, dolaysyla Allah'a ibadet hkmlerinin yerine getirilmesini salayan, ayrca dier birok varlk trlerini kendi hizmetinde kullanabilen varlk olduuna dikkat ekilir. eitli ayetlerde Allah'n emri uyarnca meleklerin Adem'e secde ettikleri bildirilmektedir.

Buna gre Allah, Adem'i meleklerden daha stn ve onlarn saygsna lyk bir mertebede yaratmtr. Bu meziyet yalnz Adem'e ait olmayp ayn zamanda btn insanla mil bir ereftir. Kur'an'da baka vesilelerle de insanolunun bu meziyetine iaret edilmitir (bkz. sr, 70; Tn, 4).

Kur'an- Kerim'in dem'le ilgili olarak ele ald nc konu onun peygamberliidir. Hz. Adem'in neb veya rasl olduunu ak ve kesin olarak

ifade eden yet yoksa da yine Kur'an'n akladna gre, dem Rabbi'nden vahiy (kelimt) almtr (2/Bakara, 37). Allah ona hitap etmi, ykmllk ve sorumluluunu bildirmitir (2/Bakara, 33, 35; 7/A'rf, 19; 20/Th, 117). Baka bir ayette de Allah'n Nuh, brahim hnedan ve mran'n ehli ile birlikte Adem'i de lemlere stn kld belirtilmekte (3/l-i mran, 33), bylece dolayl olarak onun peygamber olduuna iaret edilmektedir.

Hz. dem'e simlerin retilmesi

Hz. dem'e simlerin retilmesi

Allah, Hz. Adem'i yarattktan sonra, dnyaya yerleip kendilerinden faydalanabilmeleri iin ona eyann isimlerini ve zelliklerini retti. simlerin dellet ettii varlklar anlama yetenei verdi. "Hatrla ki Rabbin meleklere: 'Ben yeryznde bir halife yaratacam' dedi. Onlar: 'Biz hamdinle Seni tesbih ve Seni takdis edip dururken, yeryznde fesat karacak, orada kan dkecek insan m halife klyorsun?' dediler. Allah da onlara: 'Sizin bilemeyeceinizi Ben bilirim' dedi. Allah, dem'e btn isimleri retmiti. Sonra onlar (onlarn dellet ettikleri lemleri ve eyay) meleklere gsterip sdklar iseniz (her eyin iyzn biliyorsanz) bunlar isimleriyle bana haber verin' demiti. (Melekler de:) 'Seni tenzih ederiz; Senin bize rettiinden baka bizim hibir bilgimiz yok. nk her eyi hakkyla bilen, hkm ve hikmet sahibi olan phesiz ki Sensin Sen' demilerdi." (2/Bakara, 30-32)

Allah, Adem'i yeryznn halifesi yapacan meleklerine tebli etmi, Adem'i yarattktan sonra ona eyann isimlerini retmi, eyann bilgisini edinme ve beyan etme kabiliyetini vermitir. Meleklerin devaml olarak tesbih ve takdis vazifesiyle megul olmalar ve nefislerinin olmamas sebebiyle yeryznde halifelik ve imtihan keyfiyetlerine dem ve evltlarnn lyk olacaklarn Allah, dem ile melekleri bir imtihandan geirerek gstermitir.

Hz. Adem ve onun soyunun dier birok varlktan daha stn ve deerli saylmasnn (bkz. 17/sr, 70) temelinde, Allah'n onlara verdii bilgi gc bulunduu sylenebilir. Nitekim Kur'an'da meleklerin, insanolunu "yeryznde fesat karan ve kan dken" varlk olarak nitelendirmeleri zerine Allah'n Adem'e btn isimleri rettikten sonra bunlar meleklere sorduu, onlar bilemeyince dem'e "Ey dem, onlara eyann isimlerini bildir!" dedii ve dem'in isimleri onlara bildirdii aklanmtr (bkz. 2/Bakara, 30-33). Tefsirlerde genellikle bu ayetlerdeki "isimler"in kavram bilgisi olduu ve meleklerin bilmedikleri eyler hakknda Hz. dem'in bilgili klnd, bylece onun ilimde

meleklerden daha stn nitelikte yaratld yine bu ayetlerden anlalmaktadr. Sz konusu yetlerin birinde, "Allah dem'e btn isimleri retti" denilerek dem'in bilgisinin geniliine iaret edilmitir. Bilgi gibi bir meziyet ve imtiyaza sahip olmak, meleklerin bile dem'e secde etmesini gerektirdiine gre, insanolu ayn meziyet sayesinde tabiattaki birok varla ve glere hkim olup eyaya ekil verme ve onlar kendi yararna kullanma kabiliyetinde yaratlmtr.

Kur'an'da belirtildiine gre, Allah dem'i yaratt ve ona ruh verdii zaman meleklere, "dem'e secde edin!" diye emretmi, btn melekler bu emre uymular (bkz. 2/Bakara, 34; 7/A'rf, 11; Hcr, 29-31), ancak blis kendisinin ateten, dem'in ise topraktan yaratldn, dolaysyla ondan stn olduunu ileri srerek emre kar gelmi (bkz. 7/A'rf, 12; 15/Hcr, 33; 17/sr, 61) ve bu yzden lnetlenerek Allah'n rahmetinden uzaklatrlmtr (bkz. 38/Sd, 74-78). Bunun zerine, Allah'tan kyamete kadar, dman olan dem soyunu doru yoldan ayrmak, kendi dostlarn oaltmak iin mhlet istemi (bkz. 7/A'rf, 13-18; 15/Hcr, 34-43; 17/sr, 61, 65), Allah da ona bu frsat vermitir. slm'da Allah'tan bakasna ibadet maksadyla secde etmek kfr olduundan, meleklerin Hz. dem'e secdesi slm limlerince ibadet secdesi deil; sayg secdesi ve bir nevi biat olarak yorumlanmtr.

Hz. Adem'in Cennete Yerletirilmesi

Hz. Adem'in Cennete Yerletirilmesi

Allah, Adem ve eini cennete yerletirdi: "Ey dem, sen ve ein cennette yerle, otur. Ondan (cennetin yiyeceklerinden) istediiniz yerden ikiniz de bol bol yiyin. Fakat u aaca yaklamayn. Yoksa ikiniz de kendinize zulmedenlerden olursunuz." (2/Bakara, 35; 7/A'rf, 19) "Muhakkak bu (blis) sana ve zevcene dmandr. Sakn sizi cennetten karmasn; sonra zahmet ekersin. nk senin ackmaman ve plak kalmaman ancak burada mmkndr ve sen burada susamazsn ve scaktan bunalmazsn." (20/Th, 117-119)

Hz. Adem ve eine yasaklanan bu aacn ne olduu kesin olarak bilinmemektedir. nk Allah, bu aacn adn bize bildirmemitir. Sadece eytann dem ve Havva'ya irkin yerlerini gstermek iin, hangi szlerle kandrp vesvese verdii ifade edilmitir: "Rabbiniz baka sebepten dolay deil; srf melek olursunuz yahut ebed kalclardan olursunuz diye u aac size yasaklad" (7/A'rf, 20) ve "Ey Adem! Sana ebedlik aacn ve yok olmayacak bir hkmranl gstereyim mi?" (20/Th, 120) diyerek eytann onlar yanltt belirtilmektedir. Bu aacn mhiyeti konusunda sahih hadislerde de baka bilgi yoktur. yetlerden

anlalmaktadr ki, Cenab- Hak cennette Adem'e byk bir hrriyet vermekle beraber yine de buna bir snr koymutur. Bu snr atklar takdirde, kendilerine zulm edeceklerdir. Cennete bu yasak aa, yenilmek iin deil; insann hayatn disipline etmek ve bir snrlama ve kulluk iin konulmutur.

limler, Hz. dem ve einin yerletirildii cennet hakknda gr ayrlklarna dmlerdir. Cennet, lgat asndan ba, bahe, bahelik yer manasna gelir. Acaba Hz. dem'in iskn edildii bu cennet, yeryznn balk, bahelik ve aalk kelerinden bir ke midir; yoksa dnyadan ayr ahirette m'minlere vaad edilen cennet midir? Kur'an'da buna dair ak ve kesin bir bilgi verilmemitir. slm limlerinin ounluuna gre Hz. Adem'in eiyle yerletirildii ve iinde yasak aacn bulunduu cennet, hirette m'minlere ve iyilik yapanlara vaad edilen, mkfat yurdu olan cennettir. nk:

a) "Allah dedi ki: 'Kiminiz kiminize (nesilleriniz birbirlerine, veya m'minlerle eytan birbirlerine) dman olarak inin. Arz'da sizin iin bir zamana kadar yerleip kalmak ve geinmek vardr. Orada (yeryznde) yaayacaksnz, orada leceksiniz, yine oradan diriltilip karlacaksnz." (7/A'rf, 24-25; ayrca bkz. 2/Bakara, 36) Bu ayetlerde "hubt" (inmek) tbiri ve inilecek yer de arz (yeryz) olarak zikredilmitir. lk yerleme noktas yeryz dnda bir yer olmaldr ki, buradan yeryzne ini sz konusu edilebilsin. Eer Hz. dem ve Havva'nn yerletikleri yer, arzdaki bir bahe olsayd "hubt"tan, initen sz etmek mmkn olmazd.

b) Th suresi 118-119'uncu yetlerde Hz. dem'in yerletii cennetin anlatlan vasflar, yani ackmamak, susamamak, plak kalmamak, gnete yanmamak, sevap ve mkfat yurdu olan, m'minlere vaad edilen cennete ait niteliklerdir. Bu zellikte olan bir cennet (bahe) dnyada yoktur. yle ise Hz. dem'in yerletirildii cennet, hirette m'minlere vaad edilen cennettir.

c) Bu "cennet" lafznn bandaki elif lm, umum iin deil; ahid iindir. Bu da gstermektedir ki, cennetin manas, mslmanlar arasnda bilinen ve mkfat yurdu olan cennete dellet eder.

d) Yine baz hadis rivayetlerine gre, Allah meleklerden birine dnyann her yerinden topraklar getirterek Hz. Adem'i cennette yaratmtr. (bkz. Eb Dvud, Snnet 16; Tirmiz, Tefsir 1, 3; Msned-i Ahmed, IV/400, 406). Hz. dem ile Hz. Musa'nn ruhlarnn mnakaa ettiini bildiren hadis (et-Tc, I, hadis no: 40) de bu cennetin sevab yurdu olan cennet olduunu aklar.

Btn bunlarla birlikte, Hz. Adem'in yaratlp yerletii cennetin mkfat yurdu olan cennet veya yeryz bahesi olmas mmkndr. nk bu konudaki nakl deliller kesin deildir ve Kur'an'da buna dair kesin bir hkm yoktur. Bunu

Allah'tan baka kimse bilemediine gre, u cennettir, veya bu cennettir diye kestirip atmamak en uygunudur. Fakat, Hz. Adem ve einin iskn edildii cennetin mkfat yurdu olan cennet olduuna dair deliller daha kuvvetlidir.

sriliyt ve Kitab- Mukaddes'e Gre Hz. dem

sriliyt ve Kitab- Mukaddes'e Gre Hz. dem

Mslmanlarn kltrne etki eden Hz. dem ve onunla ilgili olarak yaratl, zelle, cennetten karlma kssas halka mal olduu ekliyle maalesef byk apta Tevrat ve srailiyt kaynakldr. Kss- Enbiy gibi baz kitaplarda da bu sriliyt, slm rivayetler gibi takdim edilebilmitir.

Kur'an, dem kssasnn ekil yn ve ibret iin lzumlu olmayan teferruat zerinde durmam; aksine onun, insanlk tarihi ve insan varl bakmndan dikkate deer noktalarn belirtmitir.

Nice insanmzn, Kur'an'n daha ok ders ve ibret almamz iin anlatt dorular bilmedii ve renmek istemedii halde, efsane ve masal karmna biraz da yahudilerin uydurmalarn ilve ederek din kssa diye renip bakalarna aktarmas cidden glnmekten te alanacak halimizi yanstmaktadr. Faydal ilim snfna girmeyen, kulluumuz ve imtihanmz ile hibir karm olmayan, mesaj iermeyen, Kur'an'n gereksiz grp anlatmad konulara halkmz merak duyabiliyor ve bu meraklarn uydurmalarla tatmin ediyorlarsa, bilen insanlara ok byk grev dyor demektir. nsanlar, masal ve efsane yn, sriliyttan nice katmalarla dejenere edilmi, aslndaki nice hakikatlerin de yok sayld bir din, dnyada da ahirette de kurtaramaz.

sriliyt dediimiz daha ok yahudi kaynaklarna ve hristiyanlarn da kabullerine gre, kr hayvanlarnn en hilekr olan ylan, Aden'deki bahede yaamakta olan Havva'ya yaklam, "Allah bilir ki ondan yediiniz gn, gzleriniz alacak, iyiyi ve kty bilerek Allah gibi olacaksnz" diyerek onu yasak aacn meyvesinden yemeye ikna etmi, daha sonra Havva, yasak meyveden dem'e de yedirmitir (Kitab- Mukaddes, Tekvin 1-6). Kur'an- Kerim'de ve hadislerde ylandan sz edilmez. Baz slm tarihi kitaplarnda geen bu ylan unsuru tamamen slm d kaynaklara dayanmaktadr.

Yine bugnk Kitab- Mukaddes'e gre yasa inemelerinin sonucu olarak ikisinin de gzleri alr, plaklklarnn farkna varrlar ve incir yapraklarndan kendilerine rt yaparlar (K. Mukaddes, Tekvin 7). Kur'n- Kerim'e gre de yasa

inemenin hemen ardndan utanlacak yerleri kendilerine grnm ve cennet yapraklarn st ste yamayp zerlerine rtmeye balamlardr (bkz. 7/A'rf, 22; 20/Th, 121). Bundan sonra, mslman halk arasnda da yer etmi Kur'an'a ters yorumlar daha nemlidir: Elimizdeki Tevrat'a gre esas sulu kadndr, yani eytan Havva'y kandrmtr; o da dem'i. Bundan yola klarak kadnlarn ktl ve eytana meyli vurgulanr. Bu yzden tm kadnlar Allah tarafndan cezay hak eder. Eldeki Tevrat'a gre kadn iin asl ceza gebelik skntlar, ocuk dourma sanclar ve erkein hkimiyetinde olmak eklindedir. Erkek iin de kadnn szn dinleyip su ilediinden cezalar vardr: Geim temini iin toprakla uramak, topraa dnnceye kadar aln teriyle yiyeceini salamak ve skntl bir hayat geirme ceza olarak erkee yazlmtr (K. Mukaddes, Tekvin 16-19) Kur'an'a gre ilk sulu, esas sulu olarak Havva validemiz gzkmez. eytan her ikisini kandrm, her ikisi ayn suu ilemiler, sonra beraber tevbe etmiler ve affedilmilerdir. dem ve ei, iinde bulunduklar cennetten, belirli bir mddet yaamalar iin yeryzne indirilmilerdir. (bkz. 2/Bakara, 36, 38; 7/A'rf, 24, 20/Th, 123) Zaten insan, yeryz iin yaratlmtr; arzda kendileri iin apak dman olan eytan ve aldatcln tantmak iin cennetteki olay yaanmtr.

Hristiyanlar dem'in yasak aaca yaklamakla byk bir gnah ilediine, Allah'n gazabna uradna, onun bu gnahnn kyamete kadar her yeni doan ocua getiine, dolaysyla onlarn da gnahkr olarak doduklarna, ancak vaftiz edilmek suretiyle cehennemlik olmaktan kurtulabileceklerine inanrlar. Bu asl gnah inanc, hristiyan kltr ve felsefesinin ana fikridir. Hristiyanlkta insan, ktln iinde rehbersiz braklm, gnah ile ba baa kalmtr. Hristiyanlkta insan, dnyaya artlarla (ftrat zere ve en erefli varlk olarak) deil; eksilerle balamaktadr, daha doutan gnahkrdr. Dnyaya gzlerini aar amaz srtnda, utanp ezilmesine sebep olan bir kambur bulunmaktadr. Bundan daha kts, bu kambur baz insanlarn aracl olmadan insann srtndan dmemekte, Allah'a kendi bana tevbe ederek temizlenememektedir. Bu demektir ki, insan hibir zaman kendi imknlarn kendisi kullanabilen hr bir benlik olamayacaktr. Bu kap ona ezelden kapatlmtr. Bat insannn dine at sava sebepleri arasnda birinci sray, insan yaratlna ters den ve insan sahip bulunduu soyluluundan mahrum brakan bu anlay gelmektedir.

slm'a gre ise Allah yol gsterici, balayc ve yardm edicidir. Zaten dem de cennetten karldktan sonra birtakm kelimeler alm ve tevbesi kabul edilmitir (bkz. 2/Bakara, 37) slm'a gre su ve ceza ferd/kiiseldir; kimse kimsenin gnahndan sorumlu deildir (bkz. 6/En'm, 164). Kur'an'da, hristiyan itikadnn aksine, dem'in hatasnn ve cezasnn ferdlii/kiisellii, Allah'n insanlara ynelttii u hitapla da belirtilmitir: "Yalnz size benden bir hidyet geldii zaman, kimler benim hidyetime uyarsa artk onlara bir korku yoktur ve

onlar zlmeyeceklerdir; inkr edip yetlerimizi yalanlayanlar ise ate ehlidir, orada ebed kalacaklardr." (2/Bakara, 38-39; 20/Th, 123)

slm limleri dem'in yasak aatan uzak durmas ynndeki ilh emre uymamasnn Allah'a bir isyan ve byk gnah saylp saylmayaca konusunu tartmlardr. Ehl-i snnet limlerinin ounluu, bunun bir gnah olduunu, yani Adem ile Havva'nn yasa inemek suretiyle emre kar geldiklerini ve bu yzden si olduklarn kabul etmilerdir. Ancak baz limler, "Andolsun ki biz daha nce dem'e emir vermitik; ancak o unuttu ve biz onu azimli bulmadk." (20/Th, 115) mealindeki ifadeyi gz nne alarak, Adem'in yasaklanm aaca gnah ileme azmi olmakszn dalgnlkla yaklatn belirtmilerdir.

Nitekim Tefsir-i Kebir'de Fahreddin Razi'nin aktarmasyla Hasan- Basr, "Vallahi, o unuttuu iin si oldu" demitir. Ayrca slm limlerinin kanaatine gre bu olay, Adem cennette iken, yani peygamber olmadan nce cereyan etmitir. O zaman ne mmet, ne de cemaat vard. Adem'in kastsz olarak iledii bu hata, tevbe etmesi zerine Allah tarafndan balanm, yeryzne indikten bir mddet sonra da kendisine peygamberlik verilmi, bylelikle o ilk insan, ilk baba ve ilk peygamber olmutur. Aslnda Hz. Adem ve einin eytann ivsna kaplmalar, pimanlk duymalar gibi hdiseler, onlarn soyunun dnya hayatna ait macerasnn bir zeti gibidir. Bu ilk gnah ve daha sonraki gelimelerin, yeryznde insanlar da haramlara yaklatktan sonra atalar Adem gibi tevbe ederlerse tevbelerinin kabul edileceini, gnah karsnda insan iin bir tevbe ve af messesesinin daima ileyeceini, insann bylelikle kemale ereceini gsterdii dnlebilir. (1)

Hz. dem'in Peygamberlii

Hz. dem'in Peygamberlii

Hz. dem, ilk insan olduu gibi ayn zamanda ilk peygamberdir. Hz. Adem, yeryzne indirildikten sonra, Cenab- Allah, insan nesillerinin hepsini onunla ei Havva'dan tretmitir. "Ey insanlar! Sizi tek bir candan (dem'den) yaratan, ondan da yine onun zevcesini (Havva'y) yaratan ve ikisinden pek ok erkekler ve kadnlar tretip yayan Rabbiniz'e ittika edin, O'na kar gelmekten saknn." (4/Nis, 1)

Allah, insan nefsinin ehvet ve eytann vesveselerine mruz kalacak ekilde yaratm, ona bunlara kar koyacak akl ve vicdan (kalp gz) vermitir. Cenab- Allah bylece insan bu dnyada imtihan alanna koyduu iin, hikmet ve rahmetinin gerei olmak zere hayr ve keml yollarna irad edecek peygamberler

gndermitir. Cenab- hak peygamberler gndermekle, insann tabiatna ve halifeliine uygun imtihan artlarn tamamlamtr. Neticede insan bu dnyada yaptklarnn hesabn ldkten sonra diriltilince verecek, imanl olan, iyilik ve sevab terazileri ar gelenler cennete girecektir. Bunlar kendilerine retip ikaz etmek iin peygamberlere ihtiya vardr. lk insanlara peygamber olmaya en lyk olan zt, Allah'n dorudan doruya vstasz konutuu atalar Hz. Adem'di.

Hz. Adem'in peygamberlii, Kur'an yetleriyle sbittir. Kur'an, Adem'e Allah'n emir ve nehiylerini haber verir. Kendisine gelen o emir ve yasaklar, vahiy vastasyla bildirilmitir. Yine Kur'an'da geen Hz. dem'in iki olunun Allah'a kurban takdim etmeleri, ikisinden birinin kurbannn kabul olunduunun bildirilmesi (5/Mide, 27) Hz. Adem'e vahiy ile bildirilmitir. Kur'an'da Hz. dem'in peygamlie seildiinin anlatlmas iin "staf" -seti- (3/l-i mran, 33) kelimesi ile "icteb" -sekin kld- (20/Th, 122) kelimeleri kullanlyor. Bu kelimeler Kur'an'da dier peygamberler iin de kullanlmaktadr. Hz. Adem'in peygamber olduunu aka bildiren hadisler de vardr. Ebu Zerr, Peygamberimiz'e "Ya Nebiyyallah, peygamberlerden ilk peygamber kimdir?" diye sorduunda, Peygamberimiz (s.a.s.): "dem'dir." dedi. Ebu Zerr, "Ya Raslallah, o neb oldu mu?" diye sorunca, Hz. Peygamber: "Evet o mkellem bir neb (Allah'n kendisiyle vstasz konutuu peygamber) idi" dedi. (Msned-i Ahmed bin Hanbel, V/265) Dier bir hadis-i erifte de Kymet gnnde, dier nebler gibi Hz. Adem'in de bir peygamber olarak Rasulullah'n sanca altnda bulunaca haber verilmitir (Tirmiz, II/202) Hz. dem'in peygamberlii hususunda btn mslmanlar ittifak etmilerdir.

Hz. Adem'in evltlar onun ird ile Allah'a iman etmi, zamanlarndaki madd ve manev ihtiyalarn temin eden hkmleri ondan renmilerdi. Ebu Zerr'den rivayet edilen bir hadis-i erifte Hz. Peygamberimiz (s.a.s.) Hz. dem'e on sahifelik bir kitap indirildiini sylemitir.

nsanlarn dinden ayrlarak ihtilf etmeleri, hak dinin izini kaybederek btl itikadlara saplanmalar, sonradan eitli sebeplerle meydana gelen kt bir durumdur. Bylece beeriyetin balangcnn bir vahet devri olmad anlalr. Hz. Adem'den sonra yeryznn eitli blgelerine dalan insanlar doru yoldan ayrlmlardr. Allah, onlara zaman zaman peygamberler gndermitir. "nsanlar (ilk nce) bir tek mmetti. Sonra Allah, mjdeleyici ve uyarc olarak peygamberleri gnderdi. nsanlar arasnda, anlamazla dtkleri hususlarda hkm vermeleri iin, onlarla beraber hak yolu gsteren kitaplar da gnderdi..." (2/Bakara, 213) (2)

Vahyi inkr eden, bilimin kaynaklar arasnda Allah'n kitabn kabul etmeyen chiliyye anlayna gre ilk insan, yar hayvan yar insan ilkel maara adamdr. O

ne konuma, ne ate yakma, ne dnya rzklarndan yeterince yararlanabilme ve tabii ne de okuma yazma biliyordu. Btn bu zellikler, insann tekml ve gelimesi sonucu ok sonralar insan tarafndan kefedildi... vs.

Allah, yaratma, peygamberlik, halifelik, meleklerin bile sayg duyduu yaratklarn en ereflisi... yoktur bu chiliyyenin bilim diye takdim ettii tarih kitaplarnn, sosyal bilgilerin bilimsel(!) hkmlerinde. Hz. Adem'le ilgili olarak bir mslmann tartmasz kesin doru kabul ettii Kur'an'a dayanan ilimle; mslmanlara, mslmanlarn ocuklarna bilim diye retilen chiliyyenin bu tavr arasnda cennetle cehennem kadar fark vardr. Vahye tmyle ters den bu anlaylara ve dayatmalara tepkisiz kalmas mslmanlarn ihmal, gaflet ve hatta ihnetiyle ilgilidir. Kfirler, mslman mahallesinde salyangoz satabilmekte, hatta dolma yaparak bu salyangozlar mslman ocuklarna yutturabilmektedirler. Kur'an'a dayal ilim ile, chiliyyenin bilim anlaylarnn arasndaki uurum iin kk bir rnektir ilk insan konusu. Bir de bilim seviyesinde olmad kendilerince de kabullenildii halde insanmzn inancn zehirlemesine gz yumulan ilk insann menei ile ilgili nazariye/teori var ki evlere enlik!

Yukarda yetlerle ifade edildii gibi Yce Allah, ilk insan Hz. Adem'i bizzat dorudan doruya eitli safhalardan geirerek yaratmtr. Darwin'ci tekmlclerin iddia ettii gibi, insan maddenin kendiliinden gelierek tek hcreli canl olmas ve bunun da gelierek eitli hayvanlar ve maymunlar olumas ve maymunlarn da insana dnmesi yoluyla meydana gelmemitir. Uydurma ve yaktrmadan ibaret olan bu nazariye/teorinin doruluuna, deney ve gzlemlerde, delil olarak kabul ettikleri materyal fosillerinde en ufak bir ipucu bile yoktur.

Bunun aksini ispat edecek fosil ve deliller ise pek oktur. Mendel ve Pastr kanunlar bunlardan sadece iki rnektir.

Evrim teorisi, ya da eski adyla tekml nazariyesi, vahy terazisinde tmden btl olduu gibi; bilim ve akl llerinde de imkn ddr. yle ki: Madde ve enerjide "emtropi" vardr. Yani gzlenen btn doal sistemlerde dzensizlie, dalp salmaya doru bir eilim vardr. Bu gerek, hem mikro ve hem de makro seviyelerde geerlidir. Madde paracklar dalp salr gider. Enerji de akll birisi tarafndan plnl ve dzenli olarak kapal duvarlar arasnda ve borular ierisinde kontrol altna alnmazsa dalr gider. Dardan gelen gne enerjisi de, bunu alp kullanacak ok muazzam bir makine sistemi yoksa bolukta dalr. Bu bir fizik kanunudur (Allah'n evrendeki yasalarndan, tabiattaki kanunlarndandr). Akl banda hibir bilgin bu kanuna kar fikir ileri srme cesareti gsteremez.

Madde tldr (eylemsizdir), kendiliinden bir gc yoktur (fizikteki atlet/eylem-sizlik prensibi). Allah'tan baka hibir eyin kendiliinden hibir gc, dzen ve nizam yoktur (l havle ve l kuvvete ill billh). Akll ve uurlu birisi

tarafndan plnl dzenli bir makine sistemiyle kontrol edilmeyen enerji de her eyi datr, yakar ve ykar. Mesel nkleer bir santralde kontrol altna alnamayan bir atom enerjisi her eyi yakar ve ykar, datr ve bolukta dalr gider. yle ise basit bir otomobilin bir yapc mhendisi olmadan demir ynlar arasndan gne enerjisi veya herhangi bir enerji ile meydana gelmesi imknszdr. Deney ve gzlem de akl da bunu kabul etmez.

En basit bir canlnn organizmasnn (cesedinin) yannda, mkemmel bir otomobil veya en ileri seviyede yaplm bir bilgisayar, ocuk oyunca gibi kalr. Bir elektronik beyin bozulduu vakit kendi kendisini tamir edemez, kendi mislini ve benzerini, maddelerini dardan toplayarak yapamaz. nk tldr/eylemsizdir, uuru yoktur. Bunlar akll birisinin yapaca hesap ve pln iidir. Aklsz ve cansz madde kendiliinden bir makine veya bir bilgisayar yapamaynca, ya bunlarn yapcs olan insan nasl yaratabilir? nsann yapt en mkemmel bir bilgisayar, insan tarafndan tamir edilip kontrol edilmezse, kendisini tekml/evrim ettirmek yle dursun, madde ynlar arasnda dalp gider.

Bir eser, messirinden (yaratcsndan) stn olamaz. Bir eser de yapcsnda bulunmayan vasflar bulunamaz. Netice, sebebinden stn olamaz. Ta sebep olursa, paracklar tan eseri (neticesi) olur. Maddede can yoktur; insan ruh ve bunun zellikleri olan uur ve akl hi yoktur; vicdan ve bunun zellikleri olan sevgi, nefret ve znt de yoktur. Bir maddenin, pek ok mkemmel makine sistemi olan bir canlnn vcudunu meydana getirmesi ve ona kendisinde hi bulunmayan can, hele akl, irde ve vicdann kayna olan ruhu vermesi ne kadar akl ve imkn ddr. Can enerji deildir. Can, canlnn duyup grmesini ve gayeli hareket etmesini salayan, vcudunu tamir etme, kendisini koruma ve neslini devam ettirme grevini stlenen manev bir cevherdir. Bir canl sisteminin meydana gelebilmesi iin mutlaka u artlar gereklidir:

1- Sistemin geliigzel deil; enerji ve besinleri dntrecek mkemmel mekanizmas ve makine sistemi olmaldr.

2- Otomobilin almas iin nasl petrol lazmsa, bunun da kullanlabilecei bir enerji kayna, yani besinler bulunmaldr. Canllarn besinleri, bitki ve hayvan organizmalardr.

3- Bu enerjinin dnm mekanizmalarn idare edip devam ettirmek ve oaltmak iin bir kontrolc bulunmaldr. nk Termodinamiin ikinci kanunu olarak ifade edilen ve kinatta geerli ilh kanuna gre sistemlerin dzensizlie doru tabii bir kaymalar vardr. Otomobilde bu kontrolc ofr, elektronik beyinde kontrol mhendisidir. Otomobilin ofr veya elektronik beynin kontrolcs lmse bunlar kendi kendilerine gayeli ve dzenli alamazlar. Kendilerinin

benzerlerini meydana getiremezler ve kendilerini tamir edemezler. Az bir zaman

sonra rr, dalr ve salp giderler. Canllarn mekanizma ve makinelerinin kontrolc ve idarecisi canldr. Canlnn can kmsa, bunca muazzam zeksna ramen insan dahi ona can veremez.

4- Canl bir sistemin mutlaka akll ve lim bir yaratcs olmaldr. O da Allah'tr. Otomobilin yapcs akll bir insandr. yle ise canllarn organizmalarn, o akllara durgunluk verecek ok muazzam makine sistemlerini, oksijen - hidrojen (yani su), fosfor, kkrt, azot, karbon, kalsiyumdan yaratan ve bunlara can veren Allah'tr.

nsanla hayvan arasnda mhiyet fark vardr. nsanlarda akl, irde ve vicdan vardr. Hayvanlarda bunlar yoktur. Bunlarn kayna da Allah'n insana verdii ruhtur. Bu insan ruh hayvanda yoktur. Buna gre evrim teorisi/Darwinizm imknszdr. Darwinizme inananlarn, insann maddeden kendiliinden tekml ederek/evrimleerek meydana geliini "Akllar m emrediyor, yoksa bunlar, azgn kimseler midir?" (52/Tr, 32) (3)

Kur'an, sahih hadisler ve bunlara dayanan dier gvenilir slm kaynaklarn Hz. Adem hakknda verdii bilgilerden kan sonuca gre Hz. dem topraktan yaratlmtr. Konuyla ilgili yetlerden, bu yaratln belli bir gelime seyri takip ettii ve sresi bilinmemekle birlikte belli bir zaman iinde tamamland sonucu da karlabilir. Ancak bu gelime, hibir zaman ilh irde ve kudretin tesiri olmakszn doal bir evrim eklinde anlalamaz. Btn ilgili yetlerde Hz. Adem'in herhangi bir baka canldan tekml suretiyle deil; topraktan ve tamamyla bamsz bir canl trn atas, teki btn canl ve cansz varlklarn aksine, yeryznde halife klnarak, ykml ve sorumlu tutulan ve bunun iin gerekli manev, ahlk, zihn ve psikolojik kabiliyetlerle donatlm bir varlk olarak yaratld, tartmaya yer vermeyecek ekilde aklanmtr. Bu sebepledir ki insann yaratlnn bu zel yann btnyle reddederek onu baya canllar seviyesine indiren teorileri slm inanlar ile badatrmak mmkn deildir. (4)

Hz. Adem'in Kur'an'da Anlatlan Kssasndan Baz Ders ve bretler

Hz. Adem'in Kur'an'da Anlatlan Kssasndan Baz Ders ve bretler

Hz. Adem topraktan yaratlmtr. nsann topraktan yaratlmas, bir ynyle Allah'n yce kudretine delil olurken, bir ynden de insana bir hatrlatmadr: "te senin asln, hakir/di bir amurdur. Byklenmeye hakkn yoktur." O yce kudret olmasayd, amur nasl insan haline gelebilirdi? O amura flenen ilh ruh onu canlandryor, hareketli ve uurlu hale getiriyor. Bu, insann iki boyutlu olduunu da gsterir: Topraktan meydana gelen madd ve beer boyutu, ilh ruhtan flenen ve Allah'n isimleri retmesinden oluan manev, ruh ve ilm yn, halifelik boyutu. nsan, kendine verilen yetenekler sayesinde mayasndaki amurluu, yani deersizlii, dk bir seviyeyi de seebilir; kendisine flenen ilh ruh ynne meylederek ycelii, stnl, ilh ahlk da seebilir.

amur, duraanl, hantall, bir yerde kp kalmay; ruh ise hareketi, canll, abay ve gayreti iaret eder. nsan mayasndaki amur alakla, ruhu ise ycelie meyillidir. nsan ancak ilh ruhtan gelen bilin, olgun harekete yneltebilir. (5) nsanlar arasndaki mesafe, amur ile ilh ruh arasndaki mesafe kadar olabilir.

Meleklerin Hz. Adem'e secdesi, insana verilen deerin gstergesidir. Bata melekler olmak zere yeryznde hemen her ey insann hizmetine verilmitir. Her ey, insann nnde deta melekler gibi secde etmektedir. Bu hizmetten ise yalnzca blis kanmaktadr. O, bu evrensel deerleri ve nizam inkr ederek bu hengin dnda kalmtr. Avrupa'da ortaya kan Hmanizm, insana verilen bu ulv deerin yannda hibir anlam ifade etmez.

Hz. Adem'in Kur'an'da anlatlan kssas, btnyle yaratln ve insanln hikyesidir. nsan hayatnn nasl baladn, nasl devam etmesi gerektiini ve nereye varacan haber veriyor. dem kssas, insann yksek mertebesini, kendisine melekler dahil btn yerdeki varlklarn hizmet ettii yeryz halifeliini ve bunun sorumluunu hatrlatyor. Yeryznde halife klnan insan, ancak emanet ykn hakkyla tarsa bu grevini hakkyla yerine getirebilir. Adem kssas, insan Allah'n emrine uymaya, yasaklarndan kamaya altryor, blis'in dmanln hatrlatyor.

Eyann isimlerini insan kendiliinden bilip renmi deildir. Meleklerin ve insann Allah'n rettikleri ve renme kabiliyeti verdiklerinin dnda kendiliklerinden bir ilimleri yoktur (bkz. 2/Bakara, 30-33). nsana, Allah ilim renme yetenei vermemi, onu vahiyle desteklememi, ona eyann isimlerini retmemi olsayd, insan dnyada hibir ilerleme gsteremez, yeryznn efendisi, halifesi de olamazd. retilen isimler sayesinde bilgiye, bilince, adlandrmaya, bilmeye, idrk ve ifade etmeye kavumu bulunuyoruz. Bunlarsz hayat olur mu?

limlerin kayna olan Kur'an' reten O olduu gibi Beyan, aklama yeteneini de Allah retmitir. "Rahmn, Kur'an' retti. nsan yaratt. Ona beyan/aklamay retti." (55/Rahmn, 1-4)

Meleklerin Allah'n rettiinden bakasn bilmemeleri, gaybn Allah'a ait bir sr olduunu ortaya koyar. Rabbimiz, bizim bilmemizin faydal olmad gayb kendine saklamtr. Bu anlamda gayb bildii zannedilenler, falclar, khinler, medyumlar, cinciler, kt sihirbazlar yalancdr.

Hz. Adem'in cennete konulmasnn hikmetini en iyi Rabbimiz bilir. Onun cennet hayatnn, Allah'n nimetlerinin bykln grme, O'nun koyduu snrlar tanyp onlara uyma, insana ktlk yapabileceklere kar dikkatli olma amac tad sylenebilir. Bu cennet, insanlar iin bir rnektir ya da dnyay nasl cennet gibi yapabileceklerinin metodunu gstermedir. Kii kendi hayatn dilerse cennet gibi ve lmden sonrasn da cennet yapar; dilerse hayat kendisi ve evresi iin cehenneme evirir. Allah'n bir emrine isyan insann Cennetten uzaklamasna sebep olmaktadr. Yaplan isyana, hatay kabul edip tevbe edilmez ve Allah'n emrine kar bir mantk yrtlmeye, hataya te'vil bulup klf uydurmaya kalklrsa Allah'n lnetine uranlan eytanlama sz konusu olacaktr. Hz. Adem'in cennet hayat bu esprileri hatrlatyor.

Kaybedilen cenneti yeniden bulmann yolu, slm'n tanmn yapt takva elbisesini kuanp mttaklerden olmaktr. Bu ahlak, yeryzn de insan iin cennet haline getirecektir. Mttaklerden kurulu bir toplum, saadet/mutluluk toplumudur. Takva sahibi m'minler, her devirde asr- saadeti yaayan, saadeti asra tayan kutlu insanlardr. Mttakler iin hazrlanm olan ebedlik cenneti, geici olan dnya cennetinde kazanlr. Dnyay kendisi ve evresi iin cennet gibi yapanlar, Ahiret cennetine adaydrlar. Ebedlik cenneti, ancak bir bedel karl kazanlr. Bu bedeli m'minler nefisleriyle, blisle ve Allah'n dmanlaryla, her artta ve her imknda mcadele ederek, hi kimsenin knamasna aldrmadan Allah'n emrini yerine getirerek derler. Hz. Adem'in cennet hayat, bu gereklerin iaretlerini vermektedir.

Hz. dem, cennette olmasna ramen yasak aaca yaklamama emri ile denendi. nsan orada bile babo, kuralsz ve sorumsuz deildi. nsan yeryznde, blis'in serbeste faaliyet yapabildii, nefislerin houna gidecek saysz ekici zevklerin olduu, saptrclarn kol gezdii bir ortamda ba bo olabilir mi? Kuralsz yada eriatsiz kalabilir mi? Sorumluluk, hayatn anlamdr ve devamn salayan en nemli ilkedir. Sorumsuzluk kii iin yokluktur. nsann yokluktan kurtulup var olmasn isteyen Yaratc, onu yaptklarndan ve emaneti tama grevinden sorumlu tutmutur. Bu, ona deer vermedir, bir baka deyile adam yerine koymadr.

Yasak aa -Allah daha iyi bilir- yeryzndeki yasaklar/haramlar sembolize etmektedir. Rabbimiz bununla insanlar kendi haram snrlar konusunda duyarl olmaya davet ediyor. Yasak aatan yemek, Hz. Adem'in ekavetine/bedbahtlna sebep oldu (bkz. 20/Th, 117). nsan tpk atas Adem gibi, ister bilerek, ister unutarak Rabbinin yasak aalarndan yerse, O'nun snrlarn inerse ya da hkmne uymazsa; ekavete der, mutsuz olur, hsrna urar, ok ey kaybeder.

Gnmzde ne yazk ki blisin yandalar yeryznn her tarafn, iledikleri erler, sebep olduklar fesatlar, yapageldikleri gnahlar yznden yasak aalarla doldurdular. Onlar, srekli yasak aa retmekte ve onu reklmlayarak pazarlamaktadrlar. imdilerde asl mesele, yasak olmayan aalar bulup onlarn meyvesinden yemek ya da cennetin hell aalarn yeryznde yetitirmek ve dier insanlara sunmaktr.

nsan, dier varlklardan stn klnmasna ramen (17/sr, 70), hem unutkan ve zayftr, hem de yaratlnda olan amur ve ilh ruha meyillidir (4/Nis, 28). Hz. Adem, cennette olmasna ve Rabbinin uyarlarna ramen yasaa uymay unuttu (20/Th, 115). nsan, unutarak veya aldanarak hata yapabilir. M'min insana den, hatasn blis gibi savunmak deil; dem ve ei gibi hatasn anlayp Allah'tan balanma dilemektir. nk Allah, irkin dnda btn gnahlar affeder (4/Nis, 116; 5/Mide, 40; 39/Zmer, 53 vd.).

Hz. dem ve Hz. Havva, hatalarn anladktan sonra u duay yapmlard: "(dem ile ei) dediler ki: 'Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik. Eer bizi balamaz ve bize acmazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz." (7/A'rf, 23) Yaptklar bu dua, tevbe edilmeyen kk gnahlarn bile karlk greceinin, cezaya sebep olacann delilidir. yleyse btn gnahlara tevbe etmeli, srekli Allah'a istifrda (balanma dileinde) bulunmal. Peygamberimiz bile her gn saysz ounlukta istifr ederdi (bkz. bn Mce, Edeb 57, hadis no: 3815-3817).

blis, Ademoluna duyduu haset yznden ivsn, her zaman ve her artta srdrecektir. blis de, onun askerleri ve yardmclar da tatil yapmayacaklar (bkz. 36/Ysin, 60; 7/A'rf, 16-17; 17/sr, 64 vd.). blis ve yandalar en ok mslmanlarla urarlar. Onlar Allah'tan, O'na ibadetten, O'nun yolunda harcama yapmaktan alkorlar. Onlar, mslmanlarn btn hayrl ilerine engel olmaya alrlar.

Allah, Adem'i ve eini affetti. nk onlar gnahlarn itiraf ettiler, hatalarnn balanmasn istediler. Yaptklar yanl savunmadlar, Allah'n emrini beenmezlik etmediler, O'na kar kibirlenmediler. blis ise af dilemedii gibi hatasn da kabullenmedi, Allah'n emrine kar istikbar etti. Allah'n slmla

gnderdii hkmlere/llere teslim olduu ve onlar kabul ettii halde hata edenler, sonra da gnahlarna tevbe edenler, tp Hz. Adem gibi affedilirler. manda, ilh yasaklarda, Allah'n hkmleri konusunda pazarlk yapanlar, sonra kendi grlerini daha doru ve stn grenler, blisin arkadadrlar.

Hataya dmenin, gnah ilemenin sebebi, bakasnn teviki olsa bile, insann bizzat kendisi esas suludur; esas sebep, insann kendi arzusu, kendi hev ve hevesidir. Kimse kimsenin gnahndan sorumlu olmad gibi, kimse bir bakasnn yerine kulluk da yapamaz. Herkesin yapt kendisine aittir.

Kadn, insann asrlar boyu ektii ilenin sebebi deil; onun yaratlta kardei, insan olmada ei veya annesidir. stnlk cinsiyette veya rtbelerde aranmamaldr.

plaklk eytandandr. O, Hz. Adem'i ve eini cennette kandrarak onlar elbiselerinden soydu, ayp yerlerini ortaya dkp onlar utandrd. Bu olay, ayn zamandan hem gnah ilemenin insan skntya sokacana, hem de eytann insan elbiselerinden soyarak ona daha rahat hkim olabileceine iaret etmektedir. Bu nedenle Kur'an insanlar bu konuda uyarmaktadr: "Ey demoullar, eytan, anne-babanzn ayp yerlerini kendilerine gstermek iin, elbiselerini syrarak, onlar cennetten kard gibi sakn sizi de bir belya uratmasn." (7/A'rf, 27)

Bilinmeli ki, avret yerlerini rtmek ve namusu korumak ls, insana verilmi nemli nimetlerden ve yceliklerden biridir. Deerini anlayanlar iin byledir ama, hayvanlar rtnme gerei duymazlar. Hz. mer'in rivayetine gre Peygamber Efendimiz yle buyurdu: "Kim (uygun) bir elbise bulursa onunla (gerei gibi) rtnsn. (Giyerken), elbise kprck kemiine gelince; 'Beni giydiren, kendisiyle avret yerimi rten ve hayatma (o elbise ile) gzellik kazan Rabbime hamdolsun' desin." (Tirmiz, bn Mce ve Ahmed bin Hanbel, naklen: bn Kesir, 2/12)

blis, plakl insanlar avlamak iin bir tuzak olarak kullanyor; ana drd kurbanlarnn da takv elbisesinden syrlp ayplarnn ortaya dklmesine alyor. Onlar Rablerinin huzurunda, insanlarn ierisinde rezil ediyor. M'min, takva elbisesi ile ruhunu, hayatn ve edebini koruma altna alr. man ve takva ile Allah'n istedii gibi bedenini rtp, haysiyetini, iffetini, erefini ve ftrattaki yceliini korur (7/A'rf, 26). blis ve yandalar slm'n getirdii tesettr/rtnme lleriyle savarlar. nk rtszl, insanlar, toplumlar ve nesilleri bozmaya gtren nemli yollardan biridir. Gnmzdeki blis askerlerinin de belirttii doru olabilir; "tesettr siyasal ve dinsel bir simgedir." Tamam da, aklk ve plaklk da eytan bir simge ve haram tanmazln, ahlkszln almetidir. (6)

________________________________________________

1- T. Diyanet Vakf slm Ansiklopedisi, c. 1, s. 362

2- mil slm Ansiklopedisi, amil Y. c. 1, s. 35 ve devam

3- A.g.e. 1/40

4- slm Ansiklopedisi, T. Diyanet Vakf Y. c. 1, s. 359

5- Ali eriati, nsan, s. 15-16

6- Hz. Adem, Hseyin K. Ece, s. 243 ve devam

dem (a.s.) le lgili Ayet-i Kerimeler

lk nsan ve lk Peygamber Hz. Adem: Bakara, 30-31, 33, 37; Al-i mran, 33, 59; Nis, 1, 116, 120;

En'am, 2; A'raf, 12, 23, 189; Hcr, 26, 28, 43; sr, 61, 64; Kehf, 50; Th, 115, 123; M'minun, 12;

Rm, 21; Secde, 7; Sd, 71, 85; Zmer, 7; Rahmn, 3-4, 14; nsan, 1.

dem A.S.'n Yaratl: Bakara, 30; Al-i mran, 59; Nis, 1; A'raf, 189; M'minun, 12; Furkan, 54;

Secde, 7; Ftr, 11; Saffat, 11; Sd, 71-74; M'min, 67; Necm, 32; Rahmn, 15; Nh, 19.

Hz. Havv'nn Yaratl: Nis, 1; A'raf, 189; Rm, 21; Zmer, 6.

dem A.S.'n Bilgisi: Bakara, 31, 33.

dem A.S. ile eytan: Bakara, 34-36; A'raf, 19-24; sr, 61-62; Kehf, 50; Th, 116-119.

Hz. dem ile Hz. Havva'nn Cennetten karllar: Bakara, 35-36, 38; A'raf, 19-24; Th, 120-121.

Hz. dem ile Hz. Havva'nn Dnyaya nileri: A'raf, 24-25; Th, 122-124.

dem A.S.'n Tevbesi: Bakara, 37.

Hz. Adem ile Hz. Havva'nn, Nesillerinden Peygamberler Gnderilmesi: Al-i mran, 33-34.

Hz. Adem ile Hz. Havva'nn, Allah'n Salih ocuk Vermesi in Dular: A'raf, 189-190.

Hz. Adem'in ocuklarndan Hbil ile Kabil'in Allah'a Kurban Sunmalar: Mide, 27.

Kabil'in Hbil'i ldrmek stemesi: Mide, 27-29.

m-Kabil'in Hbil'i ldrmesi: Mide, 30, 32.

n-Kabil'in, Kardeinin Cesedini Gmmesi ve Pimanl: Mide, 31.

Konuyla lgili Geni Bilgi Alnabilecek Kaynaklar

1. Fi Zlli'l-Kur'an, Seyyid Kutub, Hikmet Y. c. 1, s. 111-124

2. Hak Dini Kur'an Dili, Elmall Hamdi Yazr, Azim Y. c. 1, s. 265-283

3. Hadislerle Kur'an- Kerim Tefsiri, bn Kesir, ar Y. c. 2, s. 255-290

4. Mefatihu'l-Gayb (Tefsir-i Kebir), Fahreddin Razi, Aka Y. c. 2, s. 262-268; 334-337; 386-436

5. El-Mzan F Tefsri'l-Kur'an, Muhammed Hseyin Tabatabai, Kevser Y. c. 1, s. 163-178

6. Min Vahyi'l-Kur'an, Muhammed Hseyin Fadlullah, Akademi Y. c. 1, s. 151-170

7. Kur'an Ansiklopedisi, Sleyman Ate, Kuba Y. c. 1, 105-145

8. slm Ansiklopedisi, T. Diyanet Vakf Y. c. 1, s. 358-363

9. slm Ansiklopedisi, mil Y. c. 1, s. 35-40

10. Kur'an'da Temel Kavramlar, Ali nal, Krkambar Y. s. 240-244

11. Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimolu, nklab Y. s. 32-34

12. Kur'an'da Anlam Kapal Ayetler, Hseyin Yaar, Beyan Y. s. 260-262

13. Hz. Adem Kssas ve Dndrdkleri, Adnan Adgzel, Haksz say 44, Kasm 94

14. slm Kaynaklara Gre Peygamberler, Abdullah Aydemir, T. Diyanet Vakf Y. s. 19-41

15. Kur'an Cevap Veriyor, zzet Derveze, Yneli Y. s. 235-275

16. Ana Konularyla Kur'an, Fazlur Rahman, Fecr Y. s. 67-103

17. Hz. Adem, Hseyin K. Ece, Denge Y.

18. Hz. Adem (lk nsan) Mustafa Erdem, T. Diyanet Vakf Y.

19. Adem'in Vrisi Hseyin, Ali eriati, Akademi Y.

20. Adem ile Havva, Naci Kasm, stanbul Maarif Ktphanesi Y.

21. Peygamberler, Safvet Senih, Nil A..Y.

22. Peygamberler Aydnlarn nderleri, Abdlkerim Sru, Kyam Y.

23. Peygamberler Tarihi, M. sm Kksal, T. Diyanet Vakf Y.

24. Peygamberler Tarihi, lhami Ula, Osmanl Y.

25. Peygamberler Tarihi, Bnyamin Ate, Nesil Basm Yayyn

26. Peygamberler Tarihi, Mustafa Necati Bursal, l Y.

27. Peygamberler Tarihi, Mehmet Dikmen, Cihan Y.

28. Peygamberler Tarihi, 1, 2, 3, Ahmet Ltfi Kazanc, Nil A. .

29. Peygamberler Tarihi, Ahmet Behet, Uysal Kitabevi Y.

30. Peygamberlerden Kssalar, Muhammed el-Habe, klim Y.

31. Peygamberlerin Hayat, Seyyid Kutub, Ravza Y.

32. Peygamberlerin Hayat, S. Kutub-Abdlkadir Cde es-Sahhar, slamolu Y.

33. Peygamberlerin Hayat, Ebu'l Hasan en-Nedv, Risale Y.

34. Peygamberlerin Kssalar, Ebu'l Hasan en-Nedv, Arslan Y.

35. Peygamberlerin Mucizeleri, H. brahim Acpayaml, Tura Y.

36. Peygamberlik ve Peygamberler, Muhammed Ali Sbni, Kltr Basn Yayn Birlii Y.

37. Kur'an- Kerim'e Gre Peygam. ve Tevhid Mcadelesi, 1, 2, 3, M. Solmaz, . L. akan, Nesil/Ensar

38. Kur'an'da Peygamberler ve Peygamberimiz, Afif Abdlfettah Tabbara, Gonca Y.

39. Rasullerimiz Diyor ki, Harun Yahya, Vural Y.

40. Rasullerin Mcadelesi, Harun Yahya, Vural Y.

39. Tarih Boyunca Tevhid Mcadelesi ve Hz. Peygamber'in Hayat, Mevdudi, Pnar Y.

40. Kur'an Kssalar, Bahaeddin Salam, Tebli Y.

41. Kur'an Kssalar zerine, dris engl, Ik Y.

42. Kur'an Kssalarna Giri, M. Sait imek, Yneli Y.

43. Kur'an Kssalar zerine Bir Aratrma, Mehmet Faruk Bayraktar, Mar. n. lahiyat Fak. Vakf Y.

44. Kur'an'n Tantt Peygamberler, A. Ltfi Kazanc, Nil A. .

45. nsann Yaratl, M. A. el-Br, ev. A. ztrk, T. Diyanet Vakf Y.

46. Kur'an'da Yaratma Kavram, Veli Ulutrk, nsan Y.

47. Yaratl Olay, M. Sait imek, Beyan Y.

48. Kur'an Inda Yaratl Konular, Sakp Yldz, D..B. Y.

49. Yaratl ve tesi, Gazi Ahmed Muhtar Paa; Sadeletiren: Ali Turgut

50. Yaratl ve Kader, Safvet Senih, Nil A.. Y.

51. Yaratl ve Darwinizm, Abdullah Aymaz, T..V. (Akyol Neriyat)

52. Yaratl ve Evrim Teorileri, H. Mustafa Gen, Beyan Y.

53. Evrim Anaforu ve Gerek, Heyet, alayan Y.

54. smet nanc, Mehmet Bulut, Risale Y.

55. slm Hareketin Tarih Seyri, Beir slamolu, Denge Y.

dem KelimesiHz. dem'in YaratlHz. dem'e Ruh VerilmesiHz. dem'e simlerin retilmesiHz. Adem'in Cennete Yerletirilmesisriliyt ve Kitab- Mukaddes'e Gre Hz. demHz. dem'in PeygamberliiHz. Adem'in Kur'an'da Anlatlan Kssasndan Baz Ders ve bretler