AAŞŞILAMA HILAMA HİİZMETLERZMETLERİİ

Sağlık hizmetlerinin en önemli ve

fayda-maliyet oranı en yüksek

alanlarından biri aşılama yoluyla

enfeksiyon hastalıklarının önlenmesidir.

Aşının etkinliği

Enfeksiyondan korunma derecesi

Aşılama çalışmalarını değerlendirmede 2 kriter vardır.

1- Ulaşılan aşı oranları,

2- Hastalıkların toplumda görülme sıklığı.

Genişletilmiş Bağışıklama Programı (GBP)

1974 yılında WHO tarafından uygulamaya konmuştur.

Bu programa göre her çocuk 1 yaşına gelmeden;

* Tüberküloz* Difteri* Boğmaca* Tetanoz* Polimyelit* Kızamık

hastalıklarına karşı bağışıklık kazandırılmalıdır.

GBP’nin Türkiye Hedefleri

1- 0 yaş grubunda her aşı için %90 bağışıklama oranına ulaşmak,

2- 0 yaş grubu çocuklarda %80 tam bağışıklık oranına ulaşmak,

3- 5 yaş altında aşısız çocuk bırakmamak,

4- Tüm gebeleri tespit edip tetanoza karşı bağışıklamak.

 

WHO’nun Önerdiği Aşı Programı

Yaş AşılarHepatit B

Doğumda BCG, Polio* HB1

6 haftalık DBT, Polio1 HB2

10 haftalık DBT, Polio2 

14 haftalık DBT, Polio3 HB3

9 aylık Kızamık, Sarıhumma* 

Daha önce hiç aşılanmamış doğurganlık çağındaki kadına;

İlk fırsatta TT1,

TT2 TT1’den en az 4 hafta sonra,

TT3 TT2’den en az 6 ay sonra,

TT4 ve TT5 Bir önceki dozdan en az 1 yıl

sonra

1999 Yılında Dünya Geneli Aşılama Oranları

BCG % 81 Kızamık % 74

Polio3 % 78 Tetanoz % 42

(1991) DBT3 % 76

Ülkemizde Uygulanan

Aşı Programları

AŞILAR İlk 72

saat 2.ayın

sonu 3.ayın

sonu 4.ayın

sonu 6.ayınsonu

12.ay 16-24 aylar

1. sınıf 8. sınıf

Hepatit B I II III

BCG I

DBT I II III Rapel

Polio I II III Rapel Rapel

Hib (H.Inf.)

I II III Rapel

MMR (Kız, Kızak, Kab)

I Rapel

Td + +

1993-2003 Yılları Nüfus ve Sağlık Araştırmalarına Göre Bağışıklık

Durumu (%)

1993 2003

BCG 89.1 88

Kızamık 77.8 79

Polio3 77.8 69

Gebeler (T2) 26.2

DBT 77.1 64

Tüm Aşılar 64.7 54

Aşı Uygulama yeri Dozu Koruyuculuk Oranı

BCG Sol üst kolun dış yüzü 0.1 ml. % 60-90

(intradermal)

Polio Oral 2-4 damla % 100DBT Sağ üst kol 0.5 veya 1 ml. %

90-95 (intramusküler)

Kızamık Sol üst kol 0.5 ml. % 95 (subkutan)

Hepatit B Sol üst kol 0.5 ml. % 95 (intramusküler)

Aşılar 4 Gruba Ayrılır

Canlı AşılarCanlı Aşılar Ölü AşılarÖlü Aşılar Toksoid AşılarToksoid Aşılar

RekombinantRekombinant BCG Tifo Difteri

Hepatit B

Polio Boğmaca Tetanoz

Kızamık Kolera

Çiçek Kuduz

Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak Aşısı

(Mumps-Measles-Rubella=MMR)

* Gelişmiş ülkeler ve İran’da rutin uygulanmaktadır.

* Avantajı, yüksek oranda uygulanabilirliğidir.

* 15. ayda subkutan olarak uygulanır. Koruyuculuğu % 96’dır.

* Yan etkileri kızamık aşısına bağlı olarak görülebilir.

Hepatit B Aşısı

* 3 doz şeklinde (aşı şeması 0, 1, 6. aylar) intramusküler uygulanır. Yetişkinlerde 1 ml., çocuklarda 0.5 ml. dozundadır.

* Koruyuculuğu yetişkinlerde %90,

çocuklarda % 95 oranındadır. 7 yıl sonra

rapel uygulanır.

Grip Aşısı

* Aşı, grip mevsimi başlamadan önce uygulanmalıdır.

* Aşı uygulandıktan sonra yaklaşık 2 hafta içinde koruyucu antikor düzeyi oluşmaktadır. Ülkemizde Kasım-Mart döneminde epidemi yaptığı düşünülürse Eylül-Ekim, en geç Kasım ayında aşı yapılmış olmalıdır.

* Aşı sonbahar aylarında piyasaya çıkar ve formülü her yıl yenilenir. Aşı bir önceki yıl en çok salgın yapan üç virus suşunu içerir.

* Aşının etkinliği: Aşılanan kişinin;Yaşına,Bağışıklık durumuna,Karşılaştığı virus tipine göre farklılık gösterir.

* Aşının koruyuculuğu %70-90 arasındadır.* Aşılanması önerilen gruplar:

- Astma ve diğer kronik solunum sistemi hastalıkları olanlar,

- Kronik kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları olanlar,- Kronik metabolik hastalıkları olanlar,- İmmünosupresif tedavi alanlar,- HIV enfeksiyonu olanlar,- Yüksek riskli kişilere hastalığı taşıyacak olanlar

(sağlık personeli, yaşlı bakım evlerinde çalışanlar).

Aşıların Yan Etkileri

* Aşının toksik özelliklerine bağlı olarak ilk 24 saat içinde aşı yerinde ağrı ve şişme,* Canlı aşılarda aşının tekrar virulans kazanarak hastalık oluşturması,* Allerjik reaksiyonlar (anaflaksi v.b.),* Enfeksiyon hastalıkların nüksetmesi. Özellikle kızamık epidemileri sık görülür.

- İlk aşılamanın etkinliği yetersizdir.

- İmmunitede zamanla azalma olmaktadır.

- Aşılanmamış çocuk sayısında artış olabilir.

BCG

* Süpüratif lenfodenit (%1-2),

* Enfeksiyon (hücresel immun bozukluğu

varsa),

* Osteitis.

Boğmaca

* Enjeksiyon yerinde şişme, ağrı,

kızarıklık,

* Konvülsiyon.

Kızamık

* Aşıdan 1 hafta sonra 39 0C ateş (% 5-

15),

* Morbiliform döküntü (% 5).

DBT* Boğmaca aşısına bağlı reaksiyonlar

Polio* Çok nadir olarak paralitik poliomyelit

Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık* Ensefalit, aseptik menenjit (4/1.000.000)

Aşılarla İlgili Pratik Bilgiler

* Aşılar soğuk zincir kuralına göre taşınmalı ve saklanmalıdır,

* Polio, Kızamık ve BCG aşıları ısı ve ışığa çok duyarlıdır,

* DBT, DT ve TT aşıları donmaya karşı duyarlıdır,

* Polio aşısı 0-4 0C’de, diğer aşılar 2-8 0C’de saklanmalıdır,

Aşılarla İlgili Pratik Bilgiler

*Aşılar soğuk zincirin son halkalarından olan buzdolabında bir aydan fazla saklanmamalıdır,

* Açılıp bir kısmı kullanılmış aşılardan viral olanlar açıldıktan sonraki 8 saat, toksoid olanlar 5 gün içinde kullanılıp atılmalıdır.

Aşıların Buzdolabında Saklanma Kuralları

* Tüm aşılar 2-80C arasında saklanmalıdır,

* Buzluğa aşı konmamalıdır,

* Kızamık ve polio en üst rafa, BCG orta rafa, DBT, DT ve TT alt rafa yerleştirilmelidir,

* Süresi bitmiş aşılar buzdolabına konulmamalıdır,

* Buzdolabının kapağına aşı yerleştirilmemelidir,