Å studere religion ved eit teologisk fakultet

Teologi > religion og samfunn

• Frå 1811: teologi (som profesjonsstudium for prestar, og som forskingsfag)

• Frå 1990: kristendomsstudium ved TF (innretta mot kristendoms- og religionsundervisning i skulen; låg tidlegare ved HF)

• Frå 2003: samarbeid med HF om religionsstudiar. Vedatt avvikla 2009.

• Frå 2005: religion og samfunn som nytt studieprogram ved TF

Teologi og religionsvitskap

• Teologar, filosofar og religionsvitarar arbeider side om side på religionsprogramma ved universiteta i Agder, Trondheim og Tromsø, og i RLE-utdanninga ved høgskulane

• Tilsvarande tverrfagleg samarbeid ved dei fleste nordiske universitet

• Historisk sett eit meir spenningsfylt forhold mellom teologi og religionsvitskap ved Universitetet i Oslo

Universitetets betændte blindtarm?

Wilhelm Schencke, UiOs første professor i religionshistorie (artikkel frå 1913: ”Det teologiske fakultet bør sløifes”)

• “Det teologiske fakultet er universitetets betændte blindtarm, som maa opereres væk jo før jo heller.”

• “En teologi som vil være ’moderne’! Ja, undskyld sammenligningen; men mig forekommer det at resultatet blit et lignende som om man vilde klæ en hottentot i hvit vest og snipkjole. Det bliver med andre ord latterlig.”

• “Og jeg sier: Vi maa erklære det teologiske fakultet krig, med den aapent uttalte hensigt at faa det væk fra universitetet, eller rettere sagt: faa det sløifet.”

Teologien og det kritiske studiet av religion

• Det kritiske studiet av religion byrja for alvor med historisk-kritisk gransking av Bibelen på 1800-talet

• Teologifaget har alltid inkludert religionsfilosofien som gir eit kritisk, filosofisk perspektiv på teologien (”læra om Gud”)

• ”Moderne religionskritikk” er derfor eit naturleg studieemne ved eit teologisk fakultet

• TFF3001: Humanisme, sekularitet og religion• RESA4203: Moderne religionskritikk

Religionsstudium ved eit teologisk fakultet

• Grunnleggande: å kunne veksle mellom eit kritisk-distanserande og hermeneutisk-innlevande perspektiv.

Hermeneutikk: å erkjenne sitt eiga tolkande blikk, og sjølv kunne bli ein reflektert tolkar av tradisjonen …

• Å kunne arbeide både i eit utanfrå- og eit innanfrå-perspektiv er i dag eit ideal som teologi og religionsvitskap langt på veg deler.

• Teologien (og ein del religionsvitarar) vektlegg også eit kritisk aktørperspektiv: gjennom å studere teologi og religion kan du sjølv bli ein kvalifisert aktør i kultur- og religionsutviklinga – ikkje berre som tilskodar, men som deltakar …

Religionsstudium ved eit teologisk fakultet (I)

• KONTEKSTUELL FORANKRING

– Kva religiøse og livssynsmessige tradisjonar er sterkast representert i Norge?

Kvantitativt tyngdepunkt på den kristne tradisjonen i bachelorstudiet, men også vektlegging av islam, buddhisme, nyreligiøsitet og humanisme

– Meir spesialisering på masterstudiet > planar om ei eiga studieretning i islam

Religionsstudium ved eit teologisk fakultet (II)

• RELASJONELLE (INTERRELIGIØSE) PERSPEKTIV

– Interreligiøse studiar som forskingsområde ved fakultetet

– Studerer ikkje berre religionane kvar for seg, men i interaksjon med kvarandre og med det sekulære samfunnet (historisk og aktuelt)

– ”Interaksjon”: i spennet frå krigersk konfrontasjon til fredsskapande dialog …

• TFF1002: Det flerreligiøse Norge• RESA2001: Islam, kristendom og Vesten

Religionsstudium ved eit teologisk fakultet (III)

• NORMATIVITET OG ETIKK

– Den hermeneutiske tilnærminga inneber at du er invitert til sjølv å bli ein kompetent og kritisk tolkar av den religiøse tradisjonen du studerer. Dette inneber også:

– Normativitet: du blir utfordra til å sjølv å reflektere over kva som er gyldige og relevante tolkingar av den religiøse tradisjonen du arbeider med.

– Religionsstudiet ved TF inkluderer etikk. Normative spørsmål er ofte etiske spørsmål. Kan ein kritisere de religiøse tradisjonane på moralsk grunnlag? For eksempel på feministisk grunnlag?

• TFEXFAC03: Exfac, teologivarianten• TFF1003: Etikk og religion (vekt på kristendom og islam)

Religionsstudium ved eit teologisk fakultet (IV)

• KULTURELL KOMPLEKSITET

Religion har mange dimensjonar:

• Religion som kulturell identitet (samlar/splittar?)• Religion som individuell identitet (kor viktig?• Religion som organiserte trussamfunn (ulike tendensar!)

Religion på ulike nivå – motsetnadsfulle uttrykk:

• Eksempel frå islamdebatten: tillitsfull religionsdialog mellom religiøse leiarar (i trussamfunna) vs. konfronterande debatt i media (om religion som kulturell identitet)

Prest og imam side om side i gravferda til Bano Rashid, eit av offera for Utøya-massakren.

Dialog: (F.v.) Imam Ahmad Noor (Minhaj-ul-Quran International) og prest Ivar Flaten (Fjell kirke) snakker mye sammen om hvordan de kan bidra til et godt og positivt nærmiljø på Fjell.

En målsetting er å få ungdommen på Fjell i dialog – med hverandre og troslederne.

Slik ser trossamfunnene i Nacka kommune utenfor Stockholm for seg det felles bygget der et kirkerom og en moské er bygd sammen med en felles foajé.

Dialog – eller gjenoppvekking av korstogsmentalitet?

HISTORIAS TYNGDE – OG SAMTIDAS BRYTNINGAR