ป ท ๕ ฉ บ บ ท ๕ ๓ เ ด อ น ม ก ร า ค ม ๒ ๕ ๖ ๓

๕๓

ฉบบท ๕๓ เดอน มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๓เปดเลม วารสารโพธยาลยฉบบท๕๓ประจ�าเดอนมกราคม พ.ศ. ๒๕๖๓ น เปนฉบบขนปใหมส�าหรบพทธศกราช ๒๕๖๓ ถอเปนวาระมงคล ทจะน�าไปสเดอนอนๆทตามมาเราจงจดท�าเปนฉบบพเศษชอวา“มงคลชวต ตลอดปตลอดไป” ดวยเหตน คณะผจดท�าจงไดคดเลอกบทความทจะชวยใหผ อ านไดเหนภาพรวมของค�าว า“มงคลชวต” มงคลชวตนน เป นหลกธรรมส�าคญในพระพทธศาสนา มชอเรยกวา “มงคล ๓๘ ประการ” มอะไรบางนน เชญตดตามอานไดในเลมและเนองจากมงคล๓๘ เปนหลกธรรมทมจ�านวนมากถง ๓๘ ประการ เรองบางเรองของเรา จงไมอาจสรปใหจบลงในฉบบเดยวได จ�าเปนตองแบงออกเปนตอนๆ ซงรบรองวา นาสนใจ เหมาะแกการตดตามอานใหครบ จนจบเรอง มงคลทง๓๘เปนเรองใกลตวทเราทกคน สามารถแสวงหามาเปนอาภรณประดบชวตเพอความเจรญรงเรองอยางสงสด เปนหนทางไปสพระนพพานได ในทางหนง เปนบทสวดทพทธศาสนกชนนยมใชสวดในงานมงคลตางๆเชนงานวนเกดขนบานใหมเปดกจการท�าบญประจ�าปงานมงคลสมรสฯลฯแตจะมชาวพทธ สกเทาใดทจะเขาใจความหมายทอยในบทสวดนน จนสามารถน�ามาใชกบชวตของตนไดอยางถกตองทงหมดโอกาสนจะเปนอกครงหนงทเราจะ พดถงมงคลสตรใหมความชดเจน แจมชด เพอเปนของขวญปใหมแกผอานของเรา

ในเดอนนมขาวส�าคญเกดขนณวดจากแดงคอทานอาจารยพระมหาประนอมธมมาลงกาโร อดตรองเจาอาวาสวดจากแดงไดรบการแตงตงจาก คณะสงฆ ใหด�ารงต�าแหนงเจาอาวาสวดจากแดง แทนทานพระครธรรมธรสมนตนนทโกทไดถงแก มรณภาพไป เมอวนท ๑๗พฤษภาคม๒๕๖๒ ทานอาจารยพระมหาประนอมนน เปนบคคล ผมความส�าคญทสดของวารสารโพธยาลยทาน คอผใหก�าเนด และรบผดชอบดานคาใชจายใน การจดพมพเสมอมาตงแตฉบบท๑จนกระทง ถงบดนฉบบท๕๓คณะผจดท�าซงเปนศษยานศษย ขอนอมแสดงมทตาจตตอต�าแหนงใหมของ พระอาจารยในครงน และขอแจงใหทานผอานทงหลายรวมแสดงมทตาจตไปพรอมกน นอกจากเรองชดมงคลสตรแลวในวารสารยงมเรองอนๆ ทนาสนใจและนาอาน ประกอบในเลมอกหลายเรอง รวมถงเรองชดภาษาบาลซงก�าลงไดรบความนยมมากขนทกท วเทศทยย นกเขยนอกทานหนงทเราภมใจไดเรมบทความเรองใหมของทานแลว เรอง“ต�านานพระเจาเลยบโลก ฉบบลงกา” ซงจะ ใหขอมลทางประวตศาสตรพระพทธศาสนา ทยงไมเคยมใครพดถงในภาษาไทย เปนการคนควาท เจาะลกจากแหลงข อมล แนนอนวา เปนขอมลทหาไดยาก ไดมาจากการศกษาคนควาอยในประเทศศรลงกานานถง๘ป ฉบบหนา ประจ�าเดอนกมภาพนธ เราไดเตรยมเรอง“๗๒ ป ความสมพนธ ไทย - เมยนมา” จากการทมพระผทรงพระไตรปฎก ไดเดนทาง

ประธานผกอตงพระครธรรมธรสมนต นนทโก

อคคมหาบณฑตบรรณาธการอานวยการ

พระมหาประนอม ธมมาลงกาโรบรรณาธการบรหารพนตา องจนทรเพญ

panitaang@gmail.comรองบรรณาธการ

ทพญ. อจฉรา กลนสวรรณAcharak7153@gmail.com

ผชวยบรรณาธการพนธรพ นพรมภา

Punrapee@gmail.comประสานงาน

พระครประคณสรกจ (พระมหาการณย กสลนนโท)

pk.krun21@gmail.comกองบรรณาธการ

คณะสงฆวดจากแดงสำานกงาน : วดจากแดง

๑๖ หม ๖ ถ.เพชรหงษ ซ.เพชรหงษ ๑๐ ต.ทรงคนอง อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ ๑๐๑๓๐

โทรศพท. ๐๒-๔๖๔-๑๑๒๒พมพครงท ๑ : มนาคม ๒๕๖๓

จำานวน ๕,๐๐๐ เลมภาพปก

จตรกรรมฝาผนง วดคงคาราม จ.ราชบร

ออกแบบปกศลปน บญชา หนงสอ

รองปกหนา-รองปกหลง-กวนพนธธรรมอาสาเครดตภาพ

วดจากแดงและสถาบนโพธยาลย ธรปญโญ, ชาคโนภกข, ญาณกสโล, วเทศทยย

และขอขอบคณเจาของภาพจากทาง Internet ทกทาน

ศลปกรรมสหมตรกรปทม

อปถมภอปกรณคอมพวเตอร โดยคณพชรพมล ยงประภากร

ประธานกรรมการ ‘สวมล’จดพมพโดย

สหมตรพรนตงแอนดพบลชชงโทร. ๐๒ ๙๐๓ ๘๒๕๗-๙

วารสารโพธยาลย จดพมพมาดวยปจจย บรจาคของทานผมจตศรทธา แจกเปน ธรรมทานและบรจาคไปตามหองสมด ตางๆ เพอใหเกดประโยชนทางปญญา อยางกวางขวางแกทานผใฝธรรมตอไป ขออนโมทนาทกทาน

ชมรมกลยาณธรรม

สารบญ

วดจากแดง

a มงคลธรรม : มงคลสตร มงคลชวต พระมหาประนอม ธมมาลงกาโร...........๓a สารธรรมจากพระสตร : มงคล ๓๘ ประการ มงคลสงสดทมนษยทำาได พระมหาสมปอง มทโต......................๑๘a กวนพนธ : ศาสนา ๔ ประเภท ปปญจา.............................................๓๓a พทธบชา : บรมครผไมมใครยงกวา ปญวำโส..........................................๓๔a พระธรรมเทศนา : อสระแท พระอาจารยชยสาโร (พระราชพชรมานต)...๓๙a กวนพนธ : โพธยาลย ปปญจา.............................................๔๗a ธรรมกถา : มงคลสงสดของชวต พระไพศาล วสาโล.............................๔๘a ในประสบการณ : ประสบการณสอบ สนามบาล ตอน ๘ พระมหาไพโรจน ญาณกสโล...............๕๔a คาถา : คาถาไลโควด-19 พระมหาไพโรจน ญาณกสโล...........๕๖ a หนาตางบาล : ตอน ๘ เรองนามและลงค พระมหาสมปอง มทโต......................๕๗a ภาษาธรรม : สนทนาภาษาบาล : ตอน ๘ นายธรรมดา.......................................๖๐a มองเทศ-มองไทย : ตำานาน พระเจาเลยบโลกฉบบลงกา ตอน ๑ วเทศทยย..........................................๖๓

Pdf File Book

มาเชอมสมพนธไมตรกบประเทศไทย ถง ๙ รป ซงจดงานโดย ตปฏกสกขาลย วดจากแดง รวมกบหอพระไตรปฎก นานาชาต จฬาลงกรณมหาวทยาลย และ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม พระผ ทรงพระไตรปฎกได สวดพระปรตร เพอเปนสรมงคลแกพวกเรา ชาวไทย และแตละทานไดตอบปญหาแกญาตโยมคนไทยอยางจใจ พรอมดวยเรองเลานาตนเตนของพระผทรงพระ ไตรปฎกรปหนงทท านระลกชาตได เชญตดตามอานในฉบบหนา วารสารโพธยาลยได จดเตรยมบทความดๆ สำาหรบฉบบตอๆ ไป อยางไมหยดยง ดวยความตงใจจะมอบสงทดทสดใหแกทานผ อานของเรา ขอใหตดตาม อยาพลาดแมแตฉบบเดยว

คณะผจดทา

2

บท“มงคลสตร”เปนเรองราวทพระพทธเจา ตรสตอบปญหาทเทวดาถามวา“คณธรรมอนใด ทท�าใหชวตประสบความเจรญ”โดยพระพทธเจา ตรสตอบวาคณธรรมนนนนกคอ“มงคลชวต” ซงกม๓๘ประการทใครท�าไวแลว“จะเปนผ ไมถกอกศลธรรมครอบง�าในททงปวง ยอมถง ความสวสดในทกสถาน ...เปนเหตใหถงความ เจรญกาวหนาอนสงสดของมนษยทงหลาย โดยแท” มงคล แปลวา เหตแหงความเจรญ ตดความเกอเขนท�าใหเมอเขาไปอยในสภาใดแหงหนต�าบลใด กไมมความเกอเขน เพราะมมงคลธรรม๓๘ประการชวตไมมถอยหลงมแตเจรญกาวหนาดวยมงคล๓๘ประการ

มงคล ๓๘ ประการ คอบนไดแหงชวต ทเมอเรากาวขนไปแลว เราจะหยบเอามนษย-สมบตมาใชกได จะหยบสวรรคสมบตมาใชกได และสดทาย จะเออมไปถงนพพานสมบตกได ดวยหลกมงคล๓๘ประการน เมอมงคล๓๘ประการเปนบนไดทจะท�าใหชวตเราสงขนไปๆ อยางเปนขนเปนตอน เรากตองท�าฐานหรอบนไดขนแรกๆใหมนคงแขงแรง เสยกอนเพอตอยอดขนไปไดอยางมนคงบนไดขนแรกๆนจงส�าคญมาก หวขอทจะน�ามาบรรยายในชวงน อย ใน คาถาท๒ซงม๓หวขอเรมจาก(๑)“ปะฏรปะ- เทสะวาโส จะ”การอยในประเทศทสมควร(๒) “ปพเพ จะ กะตะปญญะตา” เคยท�าบญไวในชาต

กอนๆหรอตงแตตอนเดกๆหรอในอดตของเราในชาตน (๓)“อตตะสมมาปะณธ จะ”ตงตนไวชอบคอตงจตคดจะพฒนาตนเอง“เอตมมง-คะละมตตะมง” ๓ ขอนกเปนมงคลอนสงสด (๑) มงคลขอแรกในคาถานคอ “ปะฏรปะ- เทสะวาโส จะ” แปลเปนภาษาไทยวา การอยใน ประเทศทสมควร หรอถนทสมควร แลวอยางไรละ จงจดวาเปนประเทศอนสมควร ในอรรถกถา ขททกนกาย สตตนบาตจฬวรรคมงคลสตรคาถาท๒บอกองคประกอบของความเปนประเทศทสมควรไววา ประเทศใด บรษททง ๔ ยอมเทยวไป บญ-กรยาวตถ มทานเปนตน ยอมเปนไป ค�าสอน ของพระศาสดามองค ๙ คอสตตะเปนตน ยอม รงเรองในประเทศใด ประเทศนนชอวา ประเทศอนสมควร ดตามนแลวประเทศไทยกเปนประเทศ อนสมควร

ประเทศอนสมควรนน ตองมคนทท�าบญ- กรยาวตถ ๑๐ มค�าสอนของพระศาสดาอนม องค ๙ คอ นวงคสตถศาสน หรอพระไตรปฎก ไทยเรายงมพระไตรปฎก ยงมคนท�าบญครบทง๑๐ประการประเทศเรากเปนปฏรปเทสเปนประเทศอนสมควร ในอกแงหนง “ปะฏรปะเทสะวาโส จะ” แปลตามศพทวาอยในประเทศหรอถนทปฏรป แลว มสงทท�าใหอยไดสบาย ทสามารถเออใหมความเปนอยทด ด�าเนนชวตไปไดดวยด และปลอดภย เกอกลตอการปฏบตหนาทการงาน ของเราไมล�าบากตอการพฒนาปรบปรงคณภาพ ชวต และการสรางสมคณงามความด การอย ในถนทด ยงชวยใหมโอกาสพบและคบบณฑต ไดมากขนดวย ถนทอยอาศยทปฏรปแลวมความเหมาะสม นนมความส�าคญมากเพราะถามความรความสามารถดแลว แตไปตกอยในสงแวดลอมทเลวทามกลางคนเลว กยากทจะเอาตวรอด อยาวา แตจะพฒนาตนเองเลยขอนตรงกบสวนหนงของ“สปปายะ ๗”ในวสทธมรรคปรจเฉทท๔ปฐว-กสณนเทศ ซงใชไดกบทงชวตสงฆและฆราวาส เชนอตสปปายะ(ดนฟาอากาศธรรมชาตแวดลอม ทไมหนาวไมรอนเกนไป)อาวาสสปปายะ(ทอยซงเหมาะสมไมพลกพลานจอแจ)โคจรสปปายะ (ทหาอาหารเชนตลาดรานคาอยไมใกลไมไกล เกนไป) ภสสสปปายะ (การพดคยทเหมาะกน เชน การไดฟงเทศน ฟงธรรม สนทนาธรรม) และปคคลสปปายะ (อยใกลบคคลทเปนผทรง คณธรรมทรงภมปญญาเปนทปรกษาได) “ปะฏรปะเทสะวาโส จะ” จงไมจ�าเปน จะตองเปนแคบานพกอาศยแตเปนสถานทตางๆ ทเราจะตองไปใชชวต เชน โรงเรยน ทท�างาน

4

วดฯลฯและสงแวดลอมตางๆของสถานทเหลาน“ปฏรป”นนยงมความหมายวา“ท�าใหสมควร” ซงเปนหลกการทควรท�าและเปนหลกทน�าไปใช ไดในแทบทกเรองเชนในการบวชพระในค�าถาม ค�าตอบส�าหรบผบวชใหมกจะมค�าวาปฏรป ในความหมายท�าใหสมควรน ในตอนทพระกรรม- วาจาจารยกลาววา “ปะฏรปง.....ปาสาทเกนะ สมปาเทถะ”กคอขอใหท�าใหสมควรดวย แต “สมควร” น คออยางไร แคไหน ? เมอหนมามองประเทศไทยของเราทแมวาจะเขาเกณฑความเปนประเทศทเหมาะสมไดแลวกตามแตกยงมเรองทเราควรท�าใหดขนจน เปนระดบท“สมควร”ไดอกทเราใชความหมาย นอยในค�าวา“ปฏรป”นนแหละแลวบานเมองเรานจะตองปฏรปอะไรบาง?ไดแก(๑) การศกษา (๒) เศรษฐกจ (๓) สขภาพ (๔) พระรตนตรย จดเรมตนของการปฏรปทงหลายทงปวง กคอทการศกษา ตองเปนจดแรกเลย อาตมาเอง กเคยพดในเรองการศกษาไว เพราะวดจากแดงกเปนสถานศกษาแหงหนง อาตมาเชอวา ในการจดการศกษานน สงแรก เลย ตองใหไดองคแหงความร กนอยางทวถงตองท�าใหทกคน ทกถนทกท สามารถเขาถง การศกษาไดหมดใหคนรจกทงทางโลกรวชาการ รทงทางธรรม ใหรเหต รผล รตน รประมาณ

รกาล รบรษ รไปเสยทกอยางทควรร เพอใหมความสามารถในการด�าเนนชวตทเหมาะสมดงามและมความสขเรองนจะท�าไดอยางไร? อาตมาคดวา มนตองเรมจากท�ำอยำงไรทจะใหคนเรยนเกดอยำกเรยนอยำกร คอตอง จดไฟแหงกำรอยำกเรยนรนนใหตด ไมใชไปบงคบใหเดกเรยน ไมตองออนวอน ไมตองไป ขอรอง แตใหเดกเขาเกดการอยากเรยนอยากร ขนมาเองวาไปโรงเรยนแลวเขาไดอะไรมากมายไดรหนงสอไดความรเรองนนเรองนไดเจอเพอน ไดมความสข เปนการเรยนทไดทงร และไดทง ความสขค�าวาขเกยจเรยนกจะไมมใหเหน มตวอยางของคนทเกดไฟแหงการอยาก เรยนรนนถกจดตดใหเหนอยพอสมควร อยาง เชนในโรงเรยนทเขาใชแนวทางการสอนแบบเรยนแลวสนก ทมกจะเรยกทบศพทกนไปเลยวา“PlayandLearn”แบบนกมหลายโรงเรยนแลว แตเดกสวนใหญเขาไมถง และยงมเดกอกจ�านวนหนง ทมความมงมนในเรองใดเรองหนงอยางชดเจนจนไฟแหงการอยากเรยนรของพวกเขาจดตดและลกโชนเปนพเศษ สามารถคดหา ค�าตอบทแสนยากกนได และท�าใหพวกเขา สามารถประดษฐหนยนตทคอนขางซบซอนได คดนวตกรรมอวกาศไดจนบางคนไดไปไกลถงขน ไดเขารวมคายอวกาศของสหรฐฯทตองผานการ ทดสอบอยางหนก ถาผานการทดสอบไดแลว กม สทธก าวต อไปเป นนกวทยาศาสตร ของ องคการนาซา(NASA)ไดหรอเปนนกบนอวกาศ กได(ดงภาพ)การจดคายSTEMCampในไทย เมอปลายปทแลว โดยคดเลอกเยาวชนผาน ขอสอบแสนยากมาได๒๔คนแลวใชกจกรรม ในคายเพอคดเอาเพยง๔คนทจะไดไปสมผสประสบการณ SpaceCampของศนยอวกาศสหรฐฯ

๕๓ 5

ไฟแหงการอยากเรยนร นน ทจรงกเปนธรรมชาตของเดกอย แลว เดกทกคนมความ อยากรอยากเหนตงแตเรมเรยกพอเรยกแมไดแลวเหนอะไรอยากรวาสงนสงนนคออะไรกถาม พอแมนอะไรๆเดกนจะขยนถามมากชวงก�าลงฝกหดพดนแหละแตพอแมกมกจะวาเขาซนๆๆทจรงมนไมใชเดกซนแตเดกก�าลงฝกการเรยนรดงนนจงตองหาวธการสบทอดไฟแหงการอยากเรยนอยากรทเดกเกดมขนเองตงแตเรยกพอเรยกแมไดนนแหละนกตรงกบทนกวทยาศาสตร เขาพบกนแลววาเดกเลกในวย๓-๕ปนแหละทสมองเขาพฒนามากทสด ธรรมชาตเขาเปนอยางนนอยแลวเราจงตองชวยตองจดตอใหตดอยาใหกลายเปนวา พอจะไปโรงเรยนกรองไห ไมอยากไปอกแลวไมรไปเจออะไรเขาซงผลกคอ การใฝเรยนใฝรของเดกนนมนถกดบไปแลวทนมนกจะไปตอดวยดไดยากแลว ทกวนน นอกจากเหนเดกไปเรยนอยางมความสขบาง ไมมความสขบางแลว เดกเขาไปไหนกนอกไปตวเรยนกนทงวนถงสโมงเยนแลวยงไปตวตออกจนถงหกโมงท�าไมละ?อาว...ไมตวตอนนไปตวตอนใกลสอบเดกกจะเพลยกเลย ตวกนทกวน แตถาไฟแหงการเรยนรจดตดแลว เดกกจะตงใจเรยนกไมตองตวไมตองถกบงคบใหเรยนแตนนคอครกตองไมหวงความรดวยกมนะ ทครบางคนม“อาจรยมฏฐ”คอก�าปนของคร เปนก�าปนทไมไดเอาไวตอยเดกนะแตก�าความร สวนหนงเอาไว ไมยอมถายทอดใหเดกทงหมดอาว...ท�าไมไมถายทอดใหทงหมดละ?ถาถาย ทอดหมดจะเอาทไหนไปตวละ?ส�าหรบครทม อาจรยมฏฐ เขาคงคดวา ตวชวโมงหนงมนกได มากกวาเงนเดอนแลวฉะนนกเลยไมปลอยความร ทงหมดเหลอความรเอาไวตวอาจรยมฏฐกเปน

อกสวนทท�าใหการศกษาไมประสบความส�าเรจ เพราะฉะนน ในเรองการเรยนร นอกจากตองท�าใหเดกเลกไปเรยนเพยงแคไปพอใหรวา ไดไปเรยนแลวนนคอเมอท�าใหไฟแหงการเรยนร ของเดกจดตดไดแลว เดกเรยนอยางมความสข ไดแลวฝายครกตองเลกจ�าใจสอนเลกไมมกะจต- กะใจทจะสอนเลกถายทอดแบบพอใหไดเงนเดอน ครจะตองถายทอดความรอยางเตมใจอยางเตมท ดวย ครตองไมมอาจรยมฏฐ แลวผ เรยนกจะมความสข ผสอนกจะมความสข รวมกนเรยน รวมกนสอนมนกเกดผลทดได อกอยางเดกของเราเรยนมากเกนไปจนถงแมชอบเรยนยงไงกเครยดกบการเรยนไมมความสขกบการเรยนแลวยงมการบานอกละเดกเรา ตองท�าการบานเยอะมาก นยงไมนบงานกลมรายงานเดยว กจกรรมโรงเรยน โนนนอกมาก กเปนทนายนดวา ตอนนก�าลงจดใหมการเรยนแบบ“Active Learning”กนมากขนแทนระบบ“PassiveLearning”ทเปนการใหเรยนรโดยเนนการอานเพอทองจ�านนเพราะประจกษกนแลววา เรยนแบบ Passive Learning นน ผานไปแค ๒ สปดาห ผ เรยนจะจดจ�าในสงท เรยนมาไดแค๑๐%การทองจ�านอาตมากนงข�า ตวเอง วชาทเรยนมานะ อยางกจจายนสตร อาตมาทองไวเมอป๒๕๒๕ทองไว๑พนเทยว พอถงตอนน บทท ๑ กยงทองไดอย แตคอยๆ ลมบทอนแลวเคยทองคมภรมหาปฏฐานไดหมด เรยนจนจบมา ๔ รอบแลว แลวกทองๆๆ จนมนใจวาจ�าไดแนเราสอบไดท๑ไดคะแนนเตม เราไมลมหรอกหนงสอกทงไดตอนแรกๆกคลองมากเลย แตตอนนเหลออะไร เหลอกระดาษ ใบเดยวลมหมดเรยนมาแลวไมไดใชนสดทายมนกเหลอกระดาษใบเดยว ไมเหลออะไรหรอก

6

เพราะฉะนน เรยนแลวมนตองไดใช ถาไดใชจรงๆมนจะไดไมลมถาไมใชกลมจรงๆ ทนมาวากนในเรองการศกษาธรรมะบาง ถาอยากจะเรมศกษาธรรมะจะเรมอยางไรจะเรม ตรงไหน เราจะเรยนอะไรบางละ จะเรยนพระอภธรรมกอนดไหมหรอเรยนบาลเลยหรอเรยน นกธรรมหรอเรยนพระไตรปฎกอยากจะเรยน หมดกเปนเรองทดแตการเรยนธรรมะนถาเปน คนมพนมาแลวมปญญามาแลวมบารมมาแลว จะเอาระดบสงเลยกยอมได จะเอาระดบยอดสงสดไปเลยกได อยางเชนพระสารบตร ตอนททานยงเปน อปตสสปรพาชก ทานไดพบและประทบใจในอรยาบถส�ารวมนาเลอมใสของพระอสสชเถระ กอยากจะทราบวา ศาสดาของพระอสสช ทานสอนอะไรพอไดฟงหวใจของพทธศาสนาบทเย ธมมาฯ“เย ธมมา เหตปปภวา" ธรรมเหลาใด เกดแตเหต "เตส� เหต� ตถาคโต อาห" พระ ตถาคตเจาทรงแสดงเหตแหงธรรมเหลานน“เตสญจ โย นโรโธ”และความดบของธรรมเหลา

นน “เอว� วาท มหาสมโณต” พระมหาสมณะทรงสงสอนอยางนพอทานฟงมาแคถง“อาห” ทานกบรรลโสดาบนแลว พอไปบอกตอเพอนสนทคอ โกลตปรพาชก ทานโกลตะ ซงตอมา คอพระมหาโมคคลลานะ กไดบรรลโสดาบนอกเหมอนกน เพราะฉะนน คนทมพนฐานแลว กตอยอดใหไดเลย สวนคนอยางเราทยงไมมพนหรอพนยงไมมากพอนฟงเย ธมมาฯจบไปกครงกยงไมบรรลตองคดถงวธการแสดงธรรมของพระพทธเจาซงจะเหนวา ส�าหรบคนทยงไมมพนฐานอะไรพระพทธองคทานทรงใชระบบอนปพพกถากอน คอใหเรยนจากงายไปหายากเรยกวาใหท�าพนฐาน ใหดเสยกอน พอมพนแลว ท�าฐานไวใหกวางๆใหญๆแลวเรยนอยางอนกเขาใจมากขนไปเปนล�าดบเพราะจากพนนกสามารถตอขนไปๆกจะ มเปนชนๆสงขนไปทละนอยไปเปนล�าดบกท�า ใหเรยนไดงาย เรยนตอขนไปสงขนไปได โดยจะไมร สกวายาก ถาเรยนโดยยงไมร อะไรเลยจะเลอกเรยนหมวดไหนดละ กเลอกเรยนทงาย

๕๓ 7

ทสดเชนขททกนกายขททกปาฐะซงพดถงเรอง ไตรสรณคมน กคอ "นะโม" ๓ จบ กบ พทธง สะระณงคจฉามฯนนแหละแตไมใชไตรสรณคมน ทพนๆตนๆเชนบอกวาบทนะโมนนสวดไดหลายแบบมตงแตนะโม๑ชนไปจนถงนะโม๑๕ชน การสวดนะโม แตละอยาง กแลวแตวาจะใชใน โอกาสใดคอในงานศพนยมสวดนะโมชนเดยว การสวดในการรบศลหรอถวายสงฆทานเปนการ สวดนะโม๓ชนสวดตอนเรมการเทศนจะสวดนะโม ๕ ชน การเจรญพระพทธมนต ใชนะโม๙ ชน และการสวดนะโม กอนการเจรญสมาธเปนการสวดนะโม๑๕ชน ขททกนกาย ขททกปาฐะ กเรมสอนจาก นะโมแลวตอไปเปนพทธงสะระณงคจฉามฯ ซงเรากพอร ความหมาย แตอาจยงเขาไมถง ค�าแปลทงหมดซงในเลมนจะบอกไวและขททก- นกาย ขททกปาฐะ ยงพดถงการเขาถงไตร-สรณคมนวาม ๔ วธ และไตรสรณคมนม ๒ประเภท การขาด ไมขาด ม ๒ วธ เรากได เรยนรเรองไตรสรณคมนอยางครบถวน พอจบเรองไตรสรณคมนขททกนกายขททก- ปาฐะกวาดวยเรองศลตอไปการศกษาแบบนจะ ท�าใหเรารวา เรองทเราคดวาคนอยแลว อยาง เรองศลและไตรสรณคมน พอมาอานเลมน ยง ท�าใหเรากระจางขนไดอกมาก เรองใกลตวทงายๆ อยางศลและไตรสรณคมน เรากไดความกระจาง ไดความรมาเปนพนฐาน รวมถงเรองมงคลสตรนกอยในเลมนเชนกน ในการเรยนธรรมะนน เนอหารายละเอยด ทตองจดจ�าจะมมากมายการทองจ�าจงยงจ�าเปน อย ตองพยายามหาทางจ�าใหเปนระบบ มตว ชวยบาง อะไรบาง ถาวธสมยโบราณ เขาใช อกษรยอใชกลอนใชภาพท�าMindMapมาเปน

ตวชวยภาพMindMapนมมาตงแตโบราณแลวอาตมาเคยเหนตามผนงถ�าบาง ตามทอนๆ กม เขาท�าเปนภาพ๔สขนมาเปนสอการเรยนการ สอน อกวธทใชกนมากตงแตโบราณมา นนคอ อกษรยอตรงไหนมนยากกเอามาอธบายใหเขาใจ แลวใหจ�าเปนอกษรยอเชนสงวธาปกะยะปะ คอหวใจพระอภธรรม๑ อา ปา มะ จ ปะ คอ หวใจพระวนยป ฎก๒ ท มะ สง อง ข คอหวใจพระสตร๓ จ เจร น (จตเจตสกรปนพพาน)๔คอค�ายอของปรมตถธรรม***

การปฏรป ใน “ปฏรปเทส” ของเรา ประเดนท ๒ คอเรองเศรษฐกจชวงนเศรษฐกจตกต�าทวโลก ไมใชแคในประเทศไทย ในระดบนนเราคงเขาไปชวยท�าอะไรไมไดมากนอกจากจะตองเขาใจสถานการณใหด ทส�าคญ เราตองปฏบตตวให “สมควร” กบสถานการณแบบน โดยทวไป เรากตองหนมาดแลเรองรายจายของเราใหรดกมขน ใชจาย “ตามสมควร”ในเรองท“สมควร”คอรจกประหยด “ตามสมควร”นนเองอยางถาเคยไปเทยวตางประเทศทกป ปนกงดเสย เคยฉลองปใหมกนเตมท ปนกงดเสย เพลาลงบาง อะไรทเคยซอหามาโดยไมใชเปนของจ�าเปนจรงๆกไมตองซอกเทากบวาเราอดรรวเสยรจกท�าบญชครวเรอนไวชวยควบคมสมดลรายรบรายจายนคอสงแรกทตองท�าอาตมารจกอภมหาเศรษฐทเขากเคย หนไมพนผลกระทบของเศรษฐกจรนฟองสบแตก จนตองสญเสยเงนเปนพนลาน แตเขากรจกลดคาใชจายลง ลดความฟมเฟอยตางๆ นานาลง แลวกพบวา อยโดยไมตองฟมเฟอยขนาดนน กได เมอลดคาใชจายทไมจ�าเปน ทฟ มเฟอย สรยสรายลงได เขากสามารถรกษาสวนทเหลอไวไดอกเยอะ

8

สรปกคอขยนหา เกบรกษาเปน คบเพอนด หางเพอนกน เพอนเทยว ใชจายแตพอเพยง ประการตอไป ขอใหหนมาดแลตวเองกน ใหถกทส�าคญคอวางใจใหถกแทนทจะเอาแตจตตกเอาแตทกขจมอยในสภาพซมเซากตองใช ปญญาท�าใหดทสด ถาท�าดทสดแลว ไมไดผล อยางทคาดหวงอยางเตมท กหดวางใจใหถก ตอไปอยางถาเรมมเวลาวางกหนมาใชเวลาวางใหเปนประโยชน จะหาความรใหมๆ ท�าตวให ทนโลกกได หนมาหาธรรมะบางกด ถอศล ๕อยางเครงครดไดกดคนทอยในศล๕ครบถวนยอมไดรบผลไดรบอานสงสมากมาย มศลแลวกหนมาหาโอกาสเขาวด ฟงเทศน ฟงธรรมบางกดศกษาพระธรรมดวยกยงดอยางเศรษฐคนนน เขากหนมาเขาวด มาศกษาพระ- ไตรปฎกกไดพบความสขของชวตในอกดานทไมตองใชเงนมหาศาล เพอใหไดความสขฉาบฉวยมา นถาไมเจอเศรษฐกจแยกอาจไมไดมาเจอพระธรรม ไมไดโอกาสมาพฒนาตนเอง สามารถสรางความ สข และความเขมแขงภายในได นกเปนการ พลกวกฤตใหเปนโอกาสแบบหนง ในชวตของคนเรานน ยงมเหตการณอกมากมาย ทเราจะตองวางใจใหถก ตองใชความอดทนอยางเตมทเพอจะรกษาความหวงส�าคญประการเดยวกคอรกษาตวใหอยรอดใหไดใหพนจากวกฤตนนใหได เพอจะไดมโอกาสเดนหนาตอไป วกฤตนนมาถงเราไดในหลากหลายรปแบบของเหตเภทภยอยางดนฟาอากาศวปรตเกดภยแลงเกดพายในฤดหนาวเปนพายลกเหบอยางทเชยงใหมเพงเจอไป ท�าเอาหลงคาบานเรอนพงทลายไปหลายหลง ดนฟาอากาศวปรตสมยน เราคดวาเปนผลของปรากฏการณโลกรอนและสภาพอากาศแบบเอลนโญ (El Niño)

ทเกดขนโดยเฉลยทก ๕ ป โดยอณหภมของมหาสมทรแปซฟกอนขนผดปกต กอใหเกดทงภยแลงและอทกภย สวนลานญา คออณหภมมหาสมทรเยนลงผดปกต กท�าใหบางแหงเกดวปรตได แตในพระไตรปฎกใน"วสสสตร"(ในพระสตตนตปฎกเลมท๑๔องคตตรนกายปญจก- ฉกกนบาต)ไดแสดงไวแลววาสภาพดนฟาอากาศทวปรตแปรปรวนนน ทแทกเกดจากมนษย นแหละเปนสวนส�าคญดวยคอพวกมนษยไมตงอยในธรรมท�าสงไมดตางๆ ทส�าคญกคอ เมอเกดวกฤตอะไรขน เรากตองหาทางใชชวตในสถานการณนนใหได เอาตวรอดจากเหตนนใหได อาตมาเอง ครงหนงเคยตกอย ในวกฤตหนกเหมอนกน ไปตกอย ทามกลางสงครามกลางเมอง(ตอนไปศกษาตอท เมยนมา) นงเรยนธรรมะอย กตองคอยกมหวหลบกระสนทเขายงเฉยดไปเฉยดมาอยขางบน อาหารกมแตขาวตมกบเกลอใหแคพอประทงชพ วนละมอเดยวฉนแคนนกตองทนอยอยางนนไป ตลอดสเดอนเตมๆท�าอะไรไมไดแคหลบกระสน ใหเปนใหปลอดภยเอาชวตรอดใหไดตองอดทน อยใหไดเพอจะเรยนใหส�าเรจ ดงนนเมอเจอวกฤตทกคนกตองหาทางผาน มนไปใหได รจกท�าวกฤตใหเปนโอกาสในแบบ ทเหมาะกบตนเองจะรกษาศลจะศกษาพระธรรม จะเจรญภาวนาอะไรกแลวแตเราตองตงใจมน ไววา เราจะสรางความเขมแขงจากภายในใหได เรากจะอย รอดปลอดภย หาทางออกใหเจอ อยาไปมวแตโทษคนอน โทษนนน โทษตวเองอยาทดทอ ถาทดทอไปแลวกอยาทอถอย อยาคดวามแตทางตนแลวไมมทางออกอนนอกจากความตายคนคดแบบนกมไมนอยนะ

๕๓ 9

คนทคดผดนอยเนอต�าใจสงสารตวเองแต ไมเหนคณคาของตวเองคดทางลบคดเรองรายๆ ไปตางๆนานานนในหวของเขาจะเกด“ขยะสมอง” ขนมากมาย จนท�าใหเขาคดสน เมออาทตยทแลว อาตมารบนมนตไปเทศนทวดพระธาตศรจอมทอง ทเชยงใหมกเจอขาวนกปฏบตธรรม๒สามภรรยา ทเชยงใหมฆาตวตายเพราะปญหาเศรษฐกจ สงเหลานเกดขนในสงคมทวโลกไมใชมแตในประเทศไทยแตปญหาคนทคดฆาตวตายนนถายอมรบไดวาขนธ๕เปนทกขไมมอะไรเปนทกขยงกวาขนธ ๕ และขนธ ๕ นน มเกดขน ตงอยดบไปถาเรายอมรบตามนเจอทกขยงไง เรากจะทนได แลวกคดหาทางบ�าบดทกขดวย วธตางๆทจะชวยผอนคลายทกขไดแกปญหาได ไมตองฆาตวตาย แตถาเราไมยอมรบ เอาแต ไปฝนมนจะเกดโทสะสะสมไปมากขนๆจนคดตดลบ เกดขยะสมอง อาตมาเคยไปเยยมคนไขปวยหนกมาก ในหองไอซย เขาทรมานมาก แตเมอยงมลมหายใจ เขากยงมโอกาสไดฟง เสยงสวดมนต ไดรบศล ไดกรรมฐาน เกดปตโสมนสขนมาไดจนสดทายกดใจจนรองไหแลวยมแยมแจมใสไดเขายงมโอกาสนทยงไดมความสขมาก นอนยมไดสบาย ดงนน จงขอใหทกๆ ทาน จงคดถงคณคาของการมชวตอย แลวดแลชวตของทานใหดทสด ประเดนท ๓ ในการปฏรปใน “ปฏรปเทส” ของเรา คอดานสขภาพในประเทศอนสมควรน ควรตองมการดแลในเรองสขภาพอยางทวถงคอมการใหองคความรในการดแลสขภาพกนอยางทวถงกอน จะเปนการดทสด แลวเมอเจบปวยขนมา กมบรการสาธารณสขอยางเพยงพอ มโรงพยาบาลเพยงพอหมอพยาบาลกมเพยงพอเมอมอยางนกถอวาใชได

จากนน กมาดเหตทท�าใหรางกายแขงแรงมอายยน กจะมทงอดตเหต และปจจบนเหตอดตเหตนนคอ รกษาศลขอท ๑ เอาไวด สวนปจจบนเหต กมเรอง อากาศ อาหาร อารมณ ออกก�าลงกายและการขบถาย เรองอากาศนนปจจบนกมปญหามลภาวะฝนละอองขนาดจวพเอม (PM)2.5ก�าลงเปนปญหาสขภาพทส�าคญเรองอาหารกเจอปญหาสารพษ๓ตวคอ๑)สารพษทพบในธรรมชาต เชนไซยาไนด๒)สารปนเปอนเชนโลหะหนก๓) สารทเตมลงไปในอาหาร เชน สารกนบด สารแตงสแตงกลนเรากชวยกนแกไขไปกแลวกน ในเรองอารมณ กพยายามมขนต ใชความอดทนมากหนอยอยาหงดหงดงาย เรองออกก�าลงกายถาโยมเดนจงกรมจะได ประโยชนมากมายท�าใหเกดสมาธเรวกอนจะนง กรรมฐานถาเดนจงกรมกอนจะท�าใหเลอดลม ไหลเวยนดท�าใหรางกายแขงแรงดและเวลานง จะเกดทกขเวทนาเลกนอยเบาบางไมเกดโทสะและกไมตองเปลยนอรยาบถเรวเกนไปท�าใหเกด

10

สมาธไดเรวนงไดนานแตถาไมเดนจงกรมกอน นงเลย ไมนานเลอดลมกจะตดขด เกดเหนบชา เกดอาการตงตงแตปลายขาถงโคนขาจนเรมมนเปนเหตใหท�าสมาธไดไมดเทาทควร สดทายกเรองของการขบถายระบายของเสย ตองใหสม�าเสมอ อยาใหคงคางอยในรางกายนานเกนไป เมอท�าอดตเหตไวดแลว แตเมอเกดเจบปวยถาไดรบยามหมอมพยาบาลไดรบบรการทางการแพทยทดกนบวาเปนปฏรปเทสแลว คณสมบตของปฏรปเทสขอสดทาย ขอท ๔ กคอ ทใดกตามทมพระรตนตรย มพระพทธ มพระธรรม มพระสงฆ ทนนกเปนปฏรปเทส เปนประเทศอนสมควรไทยเรากมสงแทนพระ- พทธเจาคอพระพทธรปใหระลกถงพระพทธเจาอยทวทงประเทศ มพระธรรม ทมงคลสตรนนบอกไวชดเจนวา ประเทศอนสมควรนน ตองมค�าสอนของพระศาสดามองค๙คอนวงคสตถ-ศาสน หรอพระไตรปฎก ประเทศไทยเรายงม พระไตรปฎกทสมบรณ และมพระสงฆทงพระอรยสงฆ สมมตสงฆ และสามเณร จ�านวนมาก กวา๓แสนรป (เวบไซตของส�านกงานพระพทธ-ศาสนาแหงชาตบอกวา มพระภกษ ๒๙๘,๕๘๐ รป และสามเณร ๕๙,๕๘๗ รป ตามทส�ารวจ ณ วนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๖๒) คณสมบตขอนกบอก๓ขอทกลาวไวขางตน คอมปฏรปดานการศกษาดานเศรษฐกจและดาน สขภาพแลวจงท�าใหไทยเปนปฏรปเทสประเทศทสมควรอยางชดเจน แตเปนประเทศทสมควรแลว พวกเราทอาศยอยในประเทศทสมควรนจะไดรบผลพวงอะไรอยางไรจากการท�าใหเปนปฏรปเทสเรากมสทธทจะไดสงทดยอดเยยม๖อยางทเรยกวา อนตตรยะ ๖ ประการ

อนตตรยะ ๖ ประการ คอ อยางแรกทสสนานตตรยะเราไปทางไหนกไดเหนแตของสวยงามถกอกถกใจมากกวานน ยงไดเหนสมณะ มากกวานน ยงไดเหนไปถงเหนรป เหนนาม แลวจากนน กยงมสทธได ดวงตาเหนธรรม คอเหนแจงไตรลกษณ เหน ตลอดอรยสจทง๔ อยางท ๒ สวนานตตรยะ การฟงอน ยอดเยยมคอค�าดาค�าต�าหนตฉนนนทาไมไดยนมแตค�าททกทายกน สมครสมานสามคค ไดยนเสยงเพลงเสยงบทกวมากกวานนยงไดยนเสยง สวดมนตมากกวานนยงไดยนเสยงพระเทศน อยางท๓ลาภานตตรยะไดลาภอนยอดเยยมลาภกอนแรกเลยคออโรคยา ปรมา ลาภา ความไมมโรคเปนลาภอยางยงลาภกอนท๒คออรยทรพย ทส�าคญคอ ไดเกดศรทธา พอเกด ศรทธาแลวทานกใหศลกรกษาภาวนากเจรญ สามอยางนเปนลาภทเกดจากศรทธาทท�าใหเราไดใหทานท�าใหเราไดใชปจจย๔ ในสงสารวฏ อกยาวนาน อยางท๔สกขานตตรยะการศกษาอน ยอดเยยมไดศกษาอะไร?ไดศกษาไตรสกขาคอ ศลสกขำ ไดศกษาเกยวกบเรองของศล ไดรจก ตนทนชวตคอศล๕จตตสกขำไดศกษาเกยวกบ เรองของสมาธท�าใหเรามความสขโดยไมตองพง วตถ ปญญำสกขำกศกษาเรองปญญาใหร วา รางกายเราเปนแครปใจเปนแคนามรวารปนามไมเทยง เปนไตรลกษณ เปนอนจจง เปนทกข เปนอนตตา แมจะศกษาวชาการทางโลกไดเกงขนาดไหน กดแลชวตไดชาตเดยว แตวนไหนไดศกษาเรองศล เรองสมาธ เรองปญญา จะไดใชตงแตชาตนไปจนถงพระนพพาน

๕๓ 11

อยางท ๕ปารจรยานตตรยะ ไดการ ปรนนบตอนยอดเยยมปรนนบตใครบาง?สงแรกคอไดมโอกาสปรนนบตพอแมไดมการปรนนบต ผสงอายโอกาสทจะไดมการปรนนบตผสงอายน มยากเพราะฉะนนบางทเราไมเหนทมากกวา การปรนนบตผสงอายละ?กคอไดมโอกาสปรน- นบตพระรตนตรย คอ พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ปรนนบตพระพทธ กคอเอาดอกไม ธปเทยนของหอมไปบชาปรนนบตพระธรรม เวลามใครแสดงธรรม มใครเทศน มใครสอน กหาน�าดมเอาอะไรไปใหไปถวายเปนลกษณะน เรยกวาปรนนบตพระธรรม ปรนนบตพระสงฆ กคอมโอกาสเขาไปรบใชพระสงฆ อยางท๖อนสสตานตตรยะไดการระลกอนยอดเยยม ปใหมระลกถงกนกหาของขวญ ไปฝากระลกถงผทจากไปแลวกท�าบญอทศสวนกศลไปใหแลวกไดนกถงบญกศลทเราเคยท�าไวแตกอนเชนเราเคยใหทานเคยไปท�าบญทนน ทนทมากกวานนกคอไดระลกถงพระรตนตรยคอพทธานสตธมมานสตสงฆานสต ทส�าคญคอ หากใครไดอนตตรยะอยางใดอยางหนงแลวกจะสามารถทจะเหนแจงในพระนพพานไดบรรลเปนพระอรยบคคลขนตางๆไดอนตตรยะเหลานจงท�าใหการทเราอยในประเทศทสมควรนน เปนมงคลอยางยง เพราะเปนถน ทมป จจยเกอหนน ใหได สร างบญกศลและ ใหสามารถท�าใหแจงในพระนพพานอย อยาง มากมาย เมอเราไดอยในถนอนสมควรพอประมาณหรอทดไดดงใจแลวสงทควรท�าตอไปกคอเรำจะ พฒนำถนอนสมควรของเรำใหดขนไดไหม ? อยำงไร ? ชวยรกษำสภำวะทดแลวนนไวไดอยำงไร ?

เรองแบบนถาเราท�าอะไรไดกควรชวยท�าอยางเตมความสามารถ เชน จะชวยท�าใหถน ของเรามความเปนรมณยสถานขนไดอยางไร ก ชวยท�าความสะอาดดแลไมใหมขยะเกลอนกลาด หรอชวยปลกตนไมถาประเทศยงไมมการศกษา ดพอกชวยกนท�าใหมการศกษาดขนถาประเทศ ยงไมมความสงบ กชวยกนท�าใหมความสขสงบถาประเทศยงไมเจรญในดานใด กชวยกนท�าใหเจรญใหมการพฒนารอบดาน หรอหากเคยเปนถนทดมากเหมาะสมมากแตภายหลงมสงทเราควบคมไมได เขามาท�าใหถนดๆเสอมลงแยลงโดยเฉพาะมลภาวะตางๆเชน ฝ นละออง และขยะ เราจะท�าอยางไรด ทจะท�าใหทอยอาศยของเรากลบมาเปนปฏรปเทสเปนประเทศทสมควรดงเดม เชนทวดจากแดง ซงเมอกอนนมภมทศนทสะอาด งดงาม แตใน ชวงหลง กลบกลายเปนแหลงทขยะจากทวประเทศไหลมาตามแมน�าเจาพระยา แลวมารวมกนอยทวด ซงเปนปากทางออกสอาวไทยเรองขยะจงกลายเปนปญหาใหญทตองมวธการจดการทถกตองแมทอนๆกมขยะทวมทนลนอยหลายแหงมากท�ายงไงด?กชวยกนเกบเกบแลวเอาไปไหน ? ถาเปนเศษอาหารกเอาไปท�าปยตามอธยาศยถาท�าไมเปนทวดจากแดงสอนใหเรองการจดการขยะนวดจากแดงท�าไวมากมาย เรองปญหาสงแวดลอม นอกจากเรองขยะ ทจดการไดแลว วดจากแดงยงก�าลงเผชญกบปญหาอนอกคอน�าเคมรกล�าอยางหนกจนระบบ การกรองดวยพชผกธรรมชาต อยางชะครามกกธป โกงกาง พชพวกนกรบมอไมไหวกนแลวน�ามนกรอยมากเกนไปกรอยจนเคมจดเลยซงก เปนปญหาใหญ ส�าหรบชาวบานรอบๆ วดดวย ทางวดกศกษาหาวธแกไขไปศกษาจากโครงการ

12

แหลมผกเบย วาเขาใชอะไรสน�าเคมบาง แตใน ทสดกพบวาอะไรกสไสกรองเมมเบรนของเครอง กรองน�าแบบ RO (Reverse Osmosis) ไมไดเพราะมนกรองเกลอออกไดเลย(Desalination) ท�าน�าเคมใหเปนน�าจดไดเลย กเลยพอจะใช เครองนสไหวแตในตางจงหวดทอนๆเขาใชวธ เจาะน�าบาดาล แลวกไดแคน�ากรอย เขากใช น�ากรอยนนแหละทงในการอปโภคบรโภคถาได เครองกรอง RO เครองเดยว กชวยเขาไดทง หมบานเลยตอนนเราก�าลงเผชญกบภยธรรมชาต ทมองไมเหนอยางหนกใครทเหนวาเปนภยจรงกขอใหชวยๆกนในเรองนดวย (๒) มงคลขอท ๒ ของคาถาท ๒ นคอ “ปพเพ จะ กะตะปญญะตำ” มบญไดกระท�ำแลว แตกำลกอน คอเคยท�าบญไวในชาตกอนๆ หรอ ตงแตตอนเดกๆ หรอในอดตของเราในชาตน การทโยมมานงฟงเทศนกนอยน ยอมทงสงอนทนาสนกและสบายกวา ไมตองมานงทนหนาวทนหลงขดหลงแขงอยอยางนทมากนนน ไมไดมาแคเพราะมคนชวนมา แคไดทราบขาวจากทางยวพทธฯและไมใชแคเพราะพระเทศนด แตทไดมากเพราะบญเกามากระตนเตอนใหละทง ความสขทางโลกใหมาหาทางธรรมมาหาสงทได ประโยชนบาง ถาบญเกาไมไดมาเตอน กจะไมอยากมาฟงเทศนหรอกจะหาเหตใหไมอยากมาตางๆนานาคนเยอะไปบางละฟงไปกไมรเรอง บางละเมอยกเมอยหนาวกหนาวกลบบานดกวา ไปท�าอยางอนดกวาดงนนไมวาจะมของดขนาดไหน ไวใหแตถาบญเกาไมมากระตนเตอนใจกไมใฝหา ไมใฝร ใฝเรยน ไมใฝปฏบต ไมใฝพฒนาขนมา แตถาใฝสงเหลาน กตองขอบคณบญเกาทมากระตนเตอนเราคอ“ปพเพ จะ กะตะปญญะตา” นละนจงเปนสงส�าคญและเปนมงคล

แตถารสกวาเราไมคอยมบญเกาเลยจะท�าอะไรไดไหม?ท�าไดพอแมทรวธกชวยลกไดเชนฝกใหลกรจกท�าบญไวตงแตเดกหรอแมตงแตลกยงไมมาเกดพอแมกสวดมนตไหวพระกอนนอน พอลกมาอยในครรภแลว กชวนลกสวดมนตไป ดวยกน จะไปท�าบญใสบาตร กพดชวนลกใน ครรภท�าบญไปดวยบอกลกเปนเรองๆไปเลยลก ใสบาตรนะลกถวายน�าพระพทธนะลกสวดมนต บทนนบทนนะชวนลกท�าบญมาตงแตเขายงอย ในครรภพอเกดมาแลวโตหนอยกพาเขามาเขาวด อาตมาเคยสอนนะโมใหเดกเลกๆหลายคนแลวแคเพงจะเรยกพอเรยกแมไดนแหละเขากสวดตามไดแมจะยงพดไมชดพอแมกฝกใหลกไดตงแตชวงนเหมอนกนจะเปดเทปเสยงสวดมนต บทตางๆ ใหเขาฟงอยทบานกไดผลเหมอนกน มเดกบางคนพอแมมาเลาใหฟงวาเขาขบรถอย ลกนงข างหลง แลวได ยนเสยงลกสวดมนต “เหตปจจะโย อารมมะณะปจจะโย...” โยมน ตอนตงครรภ เขามาขออดเทปทอาตมาสวด ไปเปดใหลกในทองฟงทกวน นแหละใหเดกไดฟงทกวนๆกจะเหนผลได เขากจะจ�าไดเดกเลกๆทฝกแบบนไวแคในวย เพงเรยกพอเรยกแมเปนนแหละ เขาสามารถสวดปฏฐานกไดสวดมงคลสตรกไดดวยฝกเขา ท�าบญ ถอศล สวดมนตไว ตงแตเดกนแหละการชวยเขาสราง“ปพเพจะกะตะปญญะตา” เอาไวตงแตอยในครรภเปนสงส�าคญมากเพราะ กาลกอนเกดของลกเปนอยางไร เราไมอาจรได แตเราสามารถชวยสรางบญไวใหเขาตงแตอยในครรภไดเปนชวงทชวยแกอธยาศยไมดทลกอาจมตดตวมาตงแตชาตกอนๆ ได และยงเปนการสรางนสยสรางความคนชนกบการท�าบญตอไปดวยพอแมบางคนบนวาลกไมอยากเขาวดนนกเพราะไมไดชวนลกไวตงแตเขาอยในครรภ

๕๓ 13

นอกจากนน เพราะ “ปพเพ จะ กะตะ- ปญญะตา” เปนบญไดกระท�าแลวแตกาลกอนคอทท�าไวในอดตของเราเองกไดเหมอนกนเชนตอนเรายงเปนเดก ไดเรยนหนงสอไวด โตมา กไดท�างานทด ฉะนน ถาเราสรางเหตทดไวในอดตในชาตนของเราไวอยางท�าไวเมอยงเดกเชนเรยนไวแลว อยางเมอวานนไดท�าบญไว กเปน “ปพเพ จะ กะตะปญญะตา” ได เรากไมตอง จตตกวาเปนคนมบญมาจากชาตกอนแคนอยนดแลวชวตนจะท�าอะไรใหดขนอกไมได เราท�าในชาตนไดเหมอนกนเราสามารถเตรยมสงดๆ ในดาน ตางๆไวตงแตความรวชาการทกษะตางๆนานา มแลวกเปนทนใหมชวตทดได แลวกหมนสรางบญกศลตอไปนนกเปนมงคลใหผลความดตงแตชาตนไปจนชาตหนาไดเหมอนกน (๓) มงคลขอท ๓ ของคาถาท ๒ นคอ “อตตะสมมำปะณธ จะ” ตงตนชอบ ตงจต คดจะพฒนำตนเอง คนทไมมศลไมมศรทธาเปนคนตระหนถาท�า ใหมศลใหถงพรอมในศรทธาใหถงพรอมในบรจาค ในการเสยสละถาท�าสงเหลานขนมาไดนนคอมใจคดจะพฒนาตวเองขนมาแลวกคอเปนการตงตนไวชอบการตงตนไวชอบกดท๓ประการน การตงตนชอบ หมายถง การด�าเนนชวตอยางมเปาหมาย ดวยความถกตองและสจรต อย ในสมมาอาชพ มแผนการทจะไปใหถงจดหมายนนดวยความไมประมาท มการเตรยมพรอมและมความอดทนไมละทงกลางคน อยางถาเราเปนคนไมมศรทธาเราพยายามไปคบกบคนทมศรทธาเพอสรางศรทธาใหเกดในใจของเราถาเราเปนคนไมชอบรกษาศลพยายาม ไปคบกบคนทชอบรกษาศล สรรเสรญเรองศลอธบายเรองศล เพอใหเรามจตนอมไปรกษาศล

ถาเราเปนคนไมมสมาธไปคบกบคนทเขาท�าสมาธ ชอบเรยนร เรองการท�าสมาธ เพอท�าใหใจเรานอมไปทจะปฏบตสมาธ ถาเรายงไมมปญญาไมมวปสสนาปญญา ไปคบคนทเขามปญญา เพอพฒนาใหปญญาของเราเกดขนๆตามล�าดบ นเปน “อตตะสมมาปะณธ จะ” ตงตนไวชอบ ตงจตคดจะพฒนาตนเอง เพราะฉะนน“อตตะสมมาปะณธ จะ”ตงตน ไวชอบ ตงจตคดจะพฒนาตนเอง จงเปนเรองส�าคญมากๆถาเราไมตงจตคดจะพฒนาตนเอง จะเกดอะไรขน ? แบบนคนทจะสอนเขากเหนอย เพราะเราไมตงจตคดจะพฒนาเองเลย แตถา เราตงจตทจะพฒนา กจะสอนงายมาก เพราะเราอยากเรยนอยากรเรามไฟแหงการอยากเรยน อยากร ซงส�าคญมาก เพราะไฟแหงการอยากเรยนอยากรท�าใหรจกตงจตคดจะพฒนาตนเองนเปนมงคลชวต ยวพทธฯเคยจดเทศน"เอตทคคะ"เราฟงแลว กจะไดทราบวาออ เรองเปนอยางนนเองแลวเราอยากจะเดนทางดานไหนกดพระเถระทเลศ ทางดานนนศกษาดวาทานเปนเลศดานไหน ถาเราอยากบรรลธรรมกอนใครทงหมดท�าอยางไรด ? กท�าเหมอนพระอญญาโกณฑญญะ ท�าบญอะไรกตามทานกบอกวา“อะหง ปะฐะมง” ขาพเจาจะลงมอท�าเปนคนทหนง ดวยความทขาพเจาท�าคณงามความดอะไรกตาม กท�ากอน กวาใครทงหมดจงขอใหขาพเจาไดดวงตาเหนธรรม เปนคนแรก กอนใครทงหมดในบรรดามนษย ทงหลาย เมอปญจวคคย ๕ องค ฟงธมมจกกปป- วตตนสตรจบแลวกมพระอญญาโกณฑญญะไดบรรลองคเดยว เพราะท�าอะไรทานกตงจตวา“อะหงปะฐะมง”ขาพเจาจะท�าเปนคนทหนง

14

หรอถาชอบพระสารบตรทเลศทางปญญากท�าอะไรใหเหมอนพระสารบตรตงจตจะพฒนา ใหเหมอนพระสารบตรเลอมใสปฏปทาเลอมใสความเดนของทานแลวกท�าบญและตงปรารถนาใหเลศทางปญญาเหมอนพระสารบตร เราตองการอะไร กดปฏปทา แลวด�าเนนชวต ไปตามนน อนนคอเรองของเอตทคคะ อาตมา เองท�าอะไรมาละมาเลศทางเกบขยะ!ในสมย พทธกาลไมมใครเลศทางเกบขยะ ในการรกษาความสะอาดเรยบรอยนนมสง ส�าคญทญาตโยมททานรณรงคชวยกนเกบขยะ ถงพลาสตกทานควรไดรอานสงสในการท�าความสะอาดเกบกวาด ถาทานผใดยงไมร กชวยจดชวยจ�าเอาไววาถาเราเกบกวาดท�าความสะอาดเราจะไดอะไรบาง (๑)มนษยรกใครใครเหนใครกรก(๒)เทวดา รกใคร เทวดาชอบความสะอาด (๓) มความ สขใจ ถาปวยเปนโรคผวหนงกจะหาย (๔) ไดปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา(๕)วมานในสวรรคเกดรอทานแลวอนนเปนเรองจรงมาจากพระไตรปฎก องคตตรนกาย ปญจกนบาต ไปเปดดไดอาตมาไมไดคดเองเออเองขนมาเพราะรฐบาลเขารณรงคเรองนอย ไมใชตามกระแส แตเรองแบบนมมานานแลว พระพทธเจานนละ ทานทรงเปนตนแบบ การรไซเคลมาตงแตสมยพทธกาลแลว สมยนนจวรของพระสงฆเกดจากการทพระพทธเจาทรงน�าผาททงตามกองขยะหรอผาหอศพมาอธษฐานขอใชผาเหลานเอามาท�าเปนจวรเรยกวา‘การชกผาบงสกลจวร’แลวน�าผาเหลานนมาซกยอมดวยน�าดางน�าฝาดเพอฆาเชอแลวกมาเยบเปนจวรเมอจวรเรมเกาพระพทธองคจะเอาไปเปนผาปนอนผาปนอนผนเดมทานเอามาท�าเปนผา

เชดเทา ผาเชดเทาผนเดม ทานเอาไปผสมดนเหนยวโบกฉาบทากฏ กไมมอะไรตองเหลอใหทงเลย เหลาพระสงฆกใชจวรตามแนวทางนนคอใชอยางเกดประโยชนสงสดเทาทผา๑ผน จะท�าได จนสนอายขยของมน นเปนระบบรไซเคลสมยพทธกาลทพระพทธเจาทานท�ามา๒,๖๐๐ กวาปแลว ไมใชวาอาตมาจะมาเกาะกระแสโนนกระแสน ในพระไตรปฎกมบอกไวทงนน

ปจจบน วดจากแดงน�าสงทถกทง แลว มาท�าจวร อานเรอง “จวร Upcycling จากขยะพลาสตก” ไดจากQRcodeน

ในสมยพทธกาล มเรองนาสนใจเกยวกบการก�าจดขยะเมอค�าคนหนงมเทวดาลงมาจากสวรรคแลวกมาทลถามพระพทธองควา“อนโตชฏำ พหชฏำ ชฏำย ชฏตำ ปชำ ต� ต� โคตม ปจฉำม โก อม� วชฏเย ชฏ� ฯ” ค�าแปลคอ“อนโตชฏำ” ขยะภายใน“พหชฏำ” ขยะภายนอก “ชฏำย ชฏตำ ปชำ” สตวโลก ถกขยะภายนอกขยะภายใน หมหอรงรดผกมด ใหตดอยในภพทง๓แลว “ต� ต� โคตม ปจฉำม” ขาแตพระโคดม ผ เจรญ ขาพเจาขอทลถามพระพทธองคว า “โก อม� วชฏเย ชฏ�”ใครบางมความสามารถทจะก�าจดขยะภายนอกและขยะภายในใหแกสตวโลกได พระพทธองคตรสตอบเทวดาวา“สเล ปตฏำย นโร สปญโ จตต� ปญญจ ภำวย�อำตำป นปโก ภกข โส อม� วชฏเย ชฏ�.” แปลวา คนทก�าจดขยะภายนอกและขยะ ภายในไดจะตองเปนคนทมคณสมบตดงตอไปนคอ

๕๓ 15

(๑) “สเล ปตฏาย”ตองตงอยในศล (๒) “นโร สปญโญ”มปญญาตงแตเกดโดยปฏสนธด วยตเหต* (ผ มป ญญาโดยปฏสนธ มาดวยปญญา อนเปนไตรเหตอนเกดแตกรรม) (๓) “จตต�”พฒนาจตคอท�าสมถะ (๔) “ปญญญจ ภาวย�”พฒนาปญญาคอเจรญวปสสนา (๕) “อาตาป”มความเพยรตอเนอง (๖) “นปโก”มปญญาในการบรหารตน “ภกข” ผเหนภยในขยะทงสอง “โส อม� วชฏเย ชฏ�” คอคนทมคณสมบต ๖ ประการดงกลาวมาแลวนน จงจะสามารถก�าจดทงขยะภายในและขยะภายนอกได “ขยะภำยนอก”กคอขยะอนทรยอนนทรย ขยะเปยกขยะแหงขยะมพษไมมพษเหลาน “ขยะภำยใน” คอ กเลส ตณหา (กเลส๑,๕๐๐ตณหา๑๐๘นนแหละ) “คนทมคณสมบต ๖ ประกำร”คอ ๑) ตองมศลในระดบจตปารสทธศล คอ ศล ๔ ดานตองบรสทธ ไดแก (๑)ปาตโมกข- สงวรศลคอรกษาศล๕ตามปกต(๒)อนทรย- สงวรศล คอ ส�ารวม ตา ห จมก ลน กาย ใจ (๓)ปจจยสนนสตศล พจารณาปจจย ๔ กอน ใชสอย (๔) อาชวปารสทธศล เลยงชพบรสทธ เวนจากมจฉาชวะ ๕ ประการ (การคาอาวธ การคามนษย การคาสตว ขายเพอฆาเอาเนอ การคาของเมา การคายาพษ) โดยคนทจะม ศล๔ดานทบรสทธไดขอแรกเลยคอจะตองเปนคนมวนย ๒) ตองมปญญาสามารถมองเหนวาขยะเหลานจะก�าจดไดอยางไร ๓) ตองพฒนาจต คอ ถาคนทจตใจต�า กยงก�าจดไมไดเพราะยงชอบอยกบขยะในทน

หมายถง นวรณ ๕ คอ กามฉนทะ ถนมทธะ (ขเกยจทอแทออนแอหมดอาลย ไรก�าลงทงกายใจไมฮกเหม)อทธจจะกกกจจะ(ความคดซดสายตลอดเวลาไมสงบนงอยในความคดใดๆ)วจกจฉา (ความไมแนใจ ลงเลใจ สงสย กงวล)และพยาบาท(ความคดปองราย) นวรณทง๕คอขยะภายในขยะของจตใจ ถาไมดงจตใจออกมาจากนวรณทง๕ใจกหมกมน อยกบขยะ ซงเปนขยะสมอง ขยะกเลส กตองพฒนาจตคอท�าสมถสมาธ ๔) ตองท�าใจใหสง คอท�าวปสสนาสมาธท�าแลวขยะสมอง คอนวรณทง ๕ กไมม นคอ สงส�าคญเพราะเมอเจรญวปสสนา เมอเหนรป เหนนามคอเรมเหนชดเจนแลว ๕) ตองมความเพยรท�าใหตอเนองไปเปน การเผากเลส ๖) ตองมปญญาในการบรหารตนเชนให ร จกจดแบงเวลา เวลานส�าหรบเรยน เวลานส�าหรบถามปญหาเวลานส�าหรบท�าความสะอาดรจกบรหารจดเวลาชวงไหนจะท�าอะไร เรองนมาจากพระไตรปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก เลมไหน ลองไปเปดด หรอใชค�า คนวาสเล ปตฏายกได คณสมบต ๖ ประการน อยากฝากผอาน ทกทานวาขยะภายนอกนมนกรกรงรงสดๆขยะ ภายในนกรกรงรงสดๆ เราจะตองสรางใหเกดมคณสมบตทง๖ขอนใหได แลวขยะภายนอกภายในจะรกรงรงแคไหนกก�าจดได

อยากจะเชญชวนวาปใหมปนท�าใจใหปลอด ขยะทงขยะภายนอกและขยะภายในจะไดเปนมงคลชวตในมงคลขอทวา“ปะฏรปะเทสะวาโส จะ ปพเพ จะ กะตะปญญะตา อตตะสมมาปะณธ จะ เอตมมงคะละมตตะมงฯ”*ตเหตคอเหต๓ไดแกอโลภเหตอโทสเหตและอโมหเหต

16

และหวงวา มงคล ๓๘ ประการ ในคาถาท ๒ การอย ในประเทศทสมควร การท�าบญไว ในชาตปางก อน และ การต งจตคดจะ พฒนาตนเอง มงคลทง ๓ น จะเกดขนในใจ ของทกๆ ทาน ใหทกทานประสบความส�าเรจในชวต ไดมนษยสมบต สวรรคสมบต และสดทาย เออมไปถงนพพานสมบต เขาถงทาง พนทกขโดยทวหนากน

การแสดงพระธรรมเทศนา กพอสมควร แกเวลา กขอสมมตยตลงไวแตเพยงเทาน เอวงกมดวยประการฉะน

*** จ เจ ร น (จต เจตสก รป นพพาน)๔ คอ ค�ายอของปรมตถธรรม๑.สง ว ธา ป กะ ยะ ปะ เปนค�ายอของชอ ๗ คมภรของพระอภธรรมปฎก ๔๒,๐๐๐ พระธรรมขนธ (หวใจ พระอภธรรม)คอ:๑.สง:คมภรธมมสงคณ๒.ว:คมภรวภงค๓.ธา:คมภรธาตกถา๔.ป:คมภรปคคลบญญต ๕.กะ:คมภรกถาวตถ๖.ยะ:คมภรยมก๗.ปะ:คมภรปฏฐาน๒.อา ปา มะ จ ปะ เปนค�ายอของชอ ๕ คมภรของพระวนยปฎก ๒๑,๐๐๐ พระธรรมขนธ (หวใจพระวนย) คอ ๑. อา: คมภรอาทกรรม ๒. ปา: คมภรปาจตตย ๓. มะ: คมภรมหาวรรค ๔. จ: คมภรจลวรรค ๕. ปะ: คมภร ปรวารวรรค๓.ท มะ สง อง ข เปนค�ายอของชอ ๕ นกายของพระสตตนตปฎก (หรอเรยกสนๆ วา พระสตร) ๒๑,๐๐๐ พระธรรมขนธ(หวใจพระสตร)คอ๑.ท:ทฆนกาย๒.มะ:มชฌมนกาย๓.สง:สงยตตนกาย๔.อง:องคตตรนกาย ๕.ข:ขททกนกาย๔.จ เจ ร นเปนค�ายอของปรมตถธรรมหมายถงธรรมชาต๔คอ๑.จ:จต๒.เจ:เจตสก๓.ร:รป๔.น:นพพาน

ทมา:ธรรมกถาณยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยฯ โครงการ"เสรมมงคลชวตประสทธพรปใหม๒๕๖๓" วนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๖๒ณ ชน ๔ อาคารธรรม-นเวศยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยในพระบรม-ราชปถมภ

๕๓ 17

มงคลคอความสขความสมหวงความเจรญมนคง ความมสรมงคล สงทมผลตผล เป นประโยชนสขให ผ ประพฤตตาม และขอปฏบตใหถงความส�าเรจประโยชนตามปรารถนาทกประการ มงคลเปนเครองชใหเหนแนวทางการประพฤตปฏบตเพอใหถงประโยชนสงสดมงคลจะรอยรวมประโยชนไวมอบใหผถงมงคลทกคน คนทงหลายประสบทกขประสบภยเพราะไมไดประพฤตตามมงคลทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาทรงแสดงไวสวนผทท�าอะไรกประสบผลส�าเรจ กเพราะไดประพฤตตามมงคลธรรม มงคลทวานม ๓๘ประการ เปน

ขอปฏบตตงแตขนพนฐานขนไปถงขนการบรรลธรรมระดบสง เหมอนกบขนบนไดมงสความส�าเรจในชวต ๓๘ ขน ชวยใหผปฏบตตาม บรรลถงความเจรญสงสด ตามขนทตนปฏบตไดนนๆ นบวาเปนตนต (แบบแผน) ทไดถอปฏบตสบทอดกนมานานกวา๒,๕๐๐ป หลกธรรมในมงคลสตรนน นาอศจรรยเหลอเกนเพราะเปนธรรมทเขาไดกบอธยาศยภมธรรมของคนทกระดบชนไมวาผมภมปญญา นอยหรอมากกสามารถนอมน�าเอาหลกมงคลธรรมน มาสงเคราะหใหเกดประโยชนในการด�าเนนชวตไดเปนอยางด เรามาดรายละเอยดกนตอไป

มงคล ๓๘ ประการ

มงคลท ๑ - ๑๐ตอน ๑

มงคลสงสด ท มนษยท�าได

สารธรรมจากพระสตร พระมหาสมปอง มทโต

มงคลคออะไร มงคลคอเหตใหไดรบความสขความเจรญสมบตทงปวงและความส�าเรจทงประโยชนตนประโยชนทาน(ข.ข.อ.๕/๑๐๗)หมายถงสงท ผลตประโยชน ดจขาวกลาผลตผล สงทหลงประโยชนดจแมโคนมหลงน�านมสงทตานทานรกษาประโยชนไวอยางด ดจฝายน�าและสงท รอยรดประโยชนของวญญชนไว มใหกระจด- กระจายดจเสนดายของนายมาลาการ(ว.อ๑/๑๘) มงคล จงหมายถง สงทชประโยชน ผลต ประโยชนหลงประโยชนตานทานรกษาประโยชน และรอยรดประโยชนไวมใหกระจดกระจายซงจะ ท�าใหไดรบความส�าเรจ ความเจรญ และสมบตทงปวง มงคลททานพระอานนทเถระกลาวในมงคลสตรม๓๘ประการตงแตคราวสงคายนาพระธรรมวนยครงท ๑ โดยมทานพระมหากสสปเถระเปนประธาน ทานพระอานนทเถระเลาวา ทานไดสดบรบฟงมาเฉพาะพระพกตรพระผม พระภาคทพระเชตวนวหารเขตกรงสาวตถมงคล สตรนเกดขนดวยอ�านาจค�าถามกลาวคอพระผมพระภาคทรงเลาใหพระอานนทฟงวา เมอปฐมยามแหงราตรไดมเทวดาองคหนงเขามาทลถามพระองคถงเรองมงคลกอนทลถาม เทวดานนไดกราบทลถงเหตทมาทลถามวา ไดเกดความโกลาหลขน ทงในหมเทวดาและมนษยทมลทธเรองมงคลแตกตางกน เกดความขดแยง โตเถยงกนเปนฝกฝายตกลงกนไมไดความสบสนวนวายเรองลทธมงคลน ยดเยออยเปนเวลาถง๑๒ ป ในทสดทาวสกกเทวราชจงแตงตงตนใหมาทลถาม พระองคจงตรสตอบเรองมงคล ๓๘ประการมการไมคบคนพาลการคบแตบณฑตและการบชาคนทควรบชาเปนตนแกเทวดานน

เมอคนนนผานไป พระองคไดทรงแสดงเรองมงคลนแกทานพระอานนทเถระซ�าอกครงหนง มงคล ๓๘ ประการ เปนเหมอนขนบนไดชวยใหผปฏบตเจรญสงขนตามล�าดบนบวาเปนตนต(แบบแผน)ทปฏบตสบทอดกนมานานกวา๒,๕๐๐ปขอใหมงคลทง๓๘ประการจงเกดมขนในขนธสนดานของทานทงหลายเทอญมงคลอนสงสด ๓๘ ประกำร ขาพเจาไดสดบมาอยางน สมยหนง พระผมพระภาค ประทบอย ณ พระเชตวน อารามของ อนาถปณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ครงนน เมอใกลสวาง เทวดาองคหนง มผวพรรณเปลงปลง ยงพระเชตวนทงสนใหสวางไสวแลว เขาไปเฝาผมพระภาคถงทประทบ เมอเขาไปเฝาแลวถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ไดยน ณ ทสมควรแหงหนง เทวดานนไดทลขอพระผมพระภาคดวยคาถาวา [๐] เทวดาและมนษยเปนอนมาก ปรารถนาความสวสด พากนคดเรองมงคล ขอพระองคโปรดตรสบอกมงคลอนสงสดดวยเถด พระผมพระภาคตรสมงคล ๓๘ ประการ ดวยคาถาเหลานวา [๑] การไมคบคนพาล การคบหาบณฑต และการบชาบคคลผควรบชา (๓ อยาง) น เปนมงคลอนสงสด [๒] การอย ในประเทศอนสมควร ความเปนผไดท�าบญไวในกาลกอน และการด�ารงตนไวชอบ (๓ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๓] การไดสดบมามาก ความมศลปวทยา การศกษาวนยมาด และการกลาววาจาทเปนสภาษต (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๔] การบ�ารงมารดาบดา การสงเคราะหบตร การสงเคราะหภรรยา และการงานทไมคงคาง (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด

๕๓ 19

[๕] การใหทาน การประพฤตธรรม การสงเคราะหหมญาต และการงานทปราศจากโทษ (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๖] การงดเวนจากบาป การส�ารวมจากการดมน�าเมา และความไมประมาทในธรรมทงหลาย (๓ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๗] การมความเคารพ การสงบเสงยมเจยมตว ความสนโดษ ความเปนผกตญญ และการ ฟงธรรมตามกาล (๕ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๘] ความอดทน ความเปนผวางาย การเหนสมณะ และการสนทนาธรรมตามกาล (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๙] การบ�าเพญตบะ การประพฤตพรหม- จรรย ความร อรยสจ และการท�าใหแจงซงนพพาน (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๑๐] เมอถกโลกธรรมกระทบแลว มจตตงมนไมหวนไหว มจตไมเศราโศก มจตปราศจากกเลสดงธล และมจตเกษม (๔ อยาง) นเปนมงคลอนสงสด [๑๑] สตวทงหลาย ท�ามงคลดงกลาวมานแลว จะไมพายแพขาศกทงปวง ถงความสวสด ในททกสถาน นนเปนมงคลอนสงสดของสตวเหลานน จบมงคลสตร

มงคลท ๑อเสวนา จ พาลาน� - การไมคบคนพาล การไมคบ หมายถง การไมไปมาหาส ไมร วมกนร วมนอน ไมเสวนาคลกคล ไม ร วม กจกรรมใดๆกบคนพาล คนพาล หมายถง ผ ประพฤตในอกศลกรรมบถ๑๐อยางคอกายทจรต๓วจทจรต๔ มโนทจรต๓

การไมคบคนพาล คอการไมไปมาหาส ไมรวมกนรวมนอน ไมเสวนาคลกคล ไมรวมกจกรรมตางๆ กบผประพฤตในอกศลกรรมบถ๑๐อยางดงกลาวอกศลกรรมบถ ๑๐ กายทจรต ๓ ไดแก ฆาสตว ลกทรพยประพฤตผดในกาม วจทจรต ๔ไดแกพดโกหกพดสอเสยดพดหยาบคายพดเพอเจอ มโนทจรต ๓ ไดแก เพงอยากไดของผอนอาฆาตพยาบาทมความเหนผดลกษณะของคนพาล ๓ ๑.ทกกตกมมการ มปรกตท�าแตกรรมชวราย ๒.ทพภาสตภาสมปรกตกลาวแตค�าชวราย ๓.ทจจนตตจนตมปรกตคดแตเรองชวราย

20

คนพาลเสอมดวยเหต ๓ อยาง ๑.เสอมเพราะความมอสตบรษเปนทรก ๒.เสอมเพราะความไมมสตบรษเปนทรก ๓.เสอมเพราะความชอบใจธรรมของ อสตบรษ คนพาลไมวาจะท�าพดและคดลวนแตเปน สงทไมด ไมร จกสรางสรรคสงทเปนประโยชน ใครคบกบคนพาลกเหมอนกบจมอย กบความ ทกข ไดรบแตความเสยหายเดอดรอน มแตความตกต�า และไดรบภยอนตรายตางๆ เชน เสยอนาคต เสยชอเสยง เสยชวต และเปนทรงเกยจแกบคคลทรจกคนเคย คนพาลเปนดงอมตร บณฑตเปนดงญาต คนพาลกอภยบณฑตก�าจดภย คบกบคนเชนใดยอมเปนไปเชนคนนนแมตนไมไรชวตกยงเปนไปไดอยางเชนตนมะมวงเคยมรสหวาน เมอมตนสะเดาขนอยใกลๆ ยงออกรสขมไดเลยประสาอะไรกบมนษยทมชวตจตใจจะเปลยนไปไมได หากหลงคบกบคนพาลยอมไดรบผลเสยหายมากกวามะมวงหลายเทา คบคนพาล พาลพาไปหาผด คบบณฑตบณฑตพาไปหาผล คบคนพาลเปนทกข คบบณฑตเปนสขผมปญญาจะไมคบหาบาปอมตรไมคบผต�าทรามคบหาแตกลยาณมตรและคบหาแตผสงสด หากรจกกบคนทมความประพฤตแบบพาลและพอทจะพดคยกนไดพยายามชกชวนแนะน�าใหเขาเหนบาปบญคณโทษหนกลบมาท�าความดแตถาไมไดผลพงหลกหนไมคบหาดวย การคบคนพาลไมเปนมงคลแกชวตเพราะมแตความเสอม เปนเหตเกดแหงความหายนะคนพาลเปนผตดประโยชนตนและผอนการคบคนพาลท�าใหเกดโทษทงในโลกนและในโลกหนา

สวนผทมนสยเปนพาลเอง ยงมโทษมากยงกวา ผทมาคบหาเขาเสยอก

มงคลท ๒ปณฑตานญจ เสวนา - การคบบณฑต การคบ หมายถง การไปมาหาส รวมกนรวมนอนเสวนาคลกคลรวมกจกรรมตางๆกบบณฑต บณฑตคอผประพฤตในกศลกรรมบถ๑๐อยางคอกายสจรต๓วจสจรต๔และมโนสจรต๓ การคบบณฑต หมายถง การไปมาหาส รวมกนรวมนอนเสวนาคลกคลรวมกจกรรม ตางๆกบบณฑตผประพฤตในกศลกรรมบถ๑๐ ดงกลาวแลวกศลกรรมบถ ๑๐ กายสจรต ๓ไดแกไมฆาสตวไมลกทรพยไมประพฤตผดในกาม วจสจรต ๔ไดแกไมพดปดไมพดสอเสยดไมพดหยาบคายไมพดเพอเจอ มโนสจรต ๓ไดแกไมเพงเลงอยากไดของผอนไมอาฆาตพยาบาทมสมมาทฏฐลกษณะของบณฑต ๓ ๑.สกตกมมการมปรกตท�าแตกรรมด ๒.สภาสตภาสมปรกตกลาวแตค�าด ๓.สจนตตจนตมปรกตคดแตเรองดเรองเลาประกอบ พาณช ๗๐๐ คน มเรองเล าในอดต เกยวกบผ ท�าการคา๗๐๐ คน ไปคาขายทางเรอ เรอเกดอบปางในมหาสมทรทกคนตกใจกลวในเหตการณทเกดขน แตมบรษหนงไมแสดงความรสกออกมา ท�าใหผอนแปลกใจแลวสอบถามวาท�าไมอยเฉยๆมอะไรดหรอจงไมกลวภยบรษนนตอบวาเรามศล เปนทพงคนอนๆจงใหเขาบอกการถอศลกอนท

๕๓ 21

เรอจะคอยๆจมลงในน�าทกคนในเรอตายหมด แตดวยอานสงสแหงการเปนผทมศล พวกเขา ไดไปเกดเปนเทพบตรบนสวรรค มบรษนนเกดเปนหวหนาเทพบตร เหลาเทพบตรระลกถงบญคณของหวหนาเทพบตรทใหศลพวกตนกอนตายครงเปนมนษยได มาเข าเฝ าพระพทธเจ า กล าวสรรเสรญพระคณผทใหศลและแสดงคณของสตบรษไววาบคคลนงรวมและท�าความสนทสนมกบสตบรษรชดซงสทธรรมของสตบรษทงหลายยอมไดรบผล๖ประการคอ ๑.มแตความดไมมความชวเลย ๒.ไดปญญาจะไดจากบคคลอนไมไดเลย ๓.ไมโศกเศราในทามกลางหมสตวทเศราโศก ๔.รงเรองในทามกลางญาต ๕.เขาถงสสคตโลกสวรรค ๖.ด�ารงอยตลอดกาลนาน(อายยน) พระพทธองคตรสวาค�าทงหมดทเหลาเทพบตรไดกลาวสรรเสรญ เปนสภาษต จงไดตรสเพมอกวา บคคลนงรวม และท�าความสนท-สนมกบสตบรษ รทวถงซงสทธรรมของสตบรษ ยอมหลดพนจากทกขทงปวงได ความเป นมงคลในการคบบณฑต เปนเหตแหงความเจรญทง ทางโลกและทางธรรมมแตคณไมมโทษดงนน จงควรคบหากบบณฑต อนเปนเหตแหงการมสคต และนพพานเปนทไป บณฑต เปนผ มป ญญา ยอมใหค�าแนะน�าใหค�า

ปรกษา ใหความชวยเหลอ เปนเกราะปองกนภยนตรายตางๆ ท�าใหเราด�าเนนชวตไปในทาง ทถกทควร มแกนสาร เปนทยอมรบในสงคม การคบกบบณฑตเหมอนกบไดกลยาณมตร

มงคลท ๓ปชา จ ปชนยาน� - การบชาบคคลผควรบชา การบชาหมายถงการสกการะการเคารพนบนอบ การกราบไหว โดยมจตนอบนอมเปนหลก พระสมมาสมพทธเจาทรงแสดงการบชาไว๒อยางคอ ๑. อามสบชา หมายถง การบชาดวยวตถสงของมปจจย๔เปนตนทมผลมากมอานสงสมากท�าใหไดมนษยสมบตและสวรรคสมบตแตไมไดเสรมสรางปญญาเพอพนจากทกข (คอนพพานสมบต) เพราะเปนการบชาทยงไมเขาถงแกนธรรมในค�าสอนของพระพทธองค ๒. การปฏบตบชาหมายถงการบชาดวยการประพฤตปฏบตตามค�าสงสอนของพระพทธองคเพอถงความพนทกขเปนทสดคอการไดนพพานสมบต แมว าการบชาดวยอามสตางๆ จะม

22

อานสงสมากแตการปฏบตบชาโดยรกษาศล๕ ศล ๘ หรออโบสถศล การรบไตรสรณคมน การปฏบตจตปารสทธศลเปนตนนบวามอานสงส มากกวาหลายเทาสงทควรบชา ๔ ประเภท ๑. ปชนยบคคล ผควรบชากราบไหวไดแกพระพทธเจาพระปจเจกพทธเจาพระอรยสาวกมารดาบดาครอปชฌายอาจารยผมอปการะผมคณตางๆซงแบงตามระดบคณดงนการบชาโดยนอมระลกถงปฏปทาของบคคลขนสงสดคอพระพทธเจาพระปจเจกพทธเจาและพระอรย-สาวก เปนเหตแหงสคตและนพพาน สวนการบชาบคคลธรรมดาคอมารดาบดาครอปชฌายอาจารย ผ มอปการะและผมคณ ท�าใหไดรบความสขในโลกมนษยและโลกสวรรค ๒. ปชนยธรรมค�าสงสอนของพระพทธเจาคอพระไตรปฎก ๓. ปชนยสถาน สถานททควรบชาเชนพระสถปเจดยเปนตน ๔. ปชนยวตถวตถทควรบชาเชนพระพทธ-ปฏมาและพระบรมสารรกธาตการบชาประกอบดวยองค ๓ ๑.มบคคลและสงทสอความหมายสงสดเพอการบชา เชน ปชนยบคคล ปชนยธรรมปชนยสถานและปชนยวตถ ๒.มผ นอมระลกถงความส�าคญของสงทควรบชา ๓.มการบชาดวยอามส และการปฏบต โดยใหจตนอมระลกถงสงนน การบชาบคคลทควรบชา เปนมงคล เปนเหตแหงสคตและนพพาน อามสบชาเปนมงคลเพราะท�าใหเกดความสขความเจรญ ไมมเสอมแตการปฏบตบชาเปนสงทส�าคญและใหอานสงส

มากกวาอามสบชาเพราะท�าใหพระศาสนาเจรญรงเรองยาวนาน และเปนการสบทอดใหคงอยตราบเทาทยงมผประพฤตปฏบตตามพระธรรมค�าสงสอนของพระพทธองค

มงคลท ๔ปฏรปเทสวาโส จ - การอยในสถานทอนสมควร การอยในสถานทสมควรหมายถง การอยในสถานททเปนทพกและทอย อาศย จะถาวรหรอชวคราวกไดขอใหทนนมองคประกอบ๕อยางดงน ๑.เปนสถานทอย ในอาณาจกรของพระราชาผปกครองแผนดนโดยธรรม ๒.เปนสถานททมแมน�าไหลผานทถอเปนสญลกษณของความอดมสมบรณ ๓.เปนสถานททมพทธบรษท๔คอ ภกษภกษณ อบาสก และอบาสกา ผหมดกเลส ผปฏบตดปฏบตชอบ หรอผถงพระรตนตรยเปนทพง สญจรไปมาอยเสมอ เปนสถานททมการแสดงธรรมมการฟงธรรมมการรกษาศลใหทานเปนตน การไดอยในสถานทเชนน ยอมไดรบ อนตตรยะ๖ดงตอไปน ๓.๑ ทสสนานตตรยะไดเหนสงทดทสดคอไดเหนพระพทธเจาพระอรยสาวก

๕๓ 23

๓.๒ สวนานตตรยะ ไดฟงสงทดทสด คอ การไดฟงพระธรรมของพระพทธองค อนมเนอความใหน�าไปปฏบตเพอความหลดพนจาก ทกขในวฏสงสาร ๓.๓ ลาภานตตรยะไดรบแตสงทดทสดการทคนทวไปไดลาภตางๆ เชน เงนและทองเปนตนไมถอวาไดรบสงทดทสดเมอไดฟงธรรมแลวมศรทธาตงมนในพระศาสนาถอวาไดรบสงทประเสรฐทสด ๓.๔ สกขานตตรยะไดศกษาสงทดทสด การศกษาพระสทธรรมของพระพทธองคท�าใหเกดศรทธาตงมนในพระรตนตรย ไดเรยนร อธศลอธจตและอธปญญารวมทงเรยนรพระ-ธรรมวนยของพระตถาคต ถอวาเปนการไดศกษาสงทดทสด ๓.๕ ปารจรยานตตรยะ ไดปรนนบตบ�ารงทดทสด การไดรบประโยชนในการศกษา พระธรรมมการตอบแทนพระคณดวยการปรน- นบตพระพทธเจาพระสาวกของพระพทธเจาหรอ ผประพฤตปฏบตตามค�าสงสอนของพระพทธเจา ๓.๖ อนสสตานตตรยะ ไดระลกถงสง ทดทสดคอไดระลกถงคณของพระพทธเจาคณของพระธรรมและคณของพระสงฆอนท�าใหจตของเรานอมไปในกศลธรรมประพฤตปฏบตเพอความหลดพนจากทกขตามอยางพระอรยเจา

พระอานนทเปนตนเปนผทไดรบอนตตรยะ ครบทง ๖ อยาง เพราะไดอยใกลชดกบพระ- พทธเจาหากเราไดอปฏฐากรบใชพระสาวกของพระพทธองค ผท�างานใหพระศาสนากจะไดรบอนตตรยะตามสมควร ๔.เปนสถานททมผ กระท�าบญกรยาวตถ๑๐ อยาง คอ ใหทาน รกษาศล เจรญภาวนาขวนขวายช วยกจท เป นประโยชน มความออนนอมแบงสวนบญใหผอนอนโมทนาบญทผอนท�าฟงธรรมแสดงธรรมและท�าความเหนใหตรงตอเหตและผล ๕.เปนสถานททมผรนวงคสตถศาสนอาศยอยมการสอนและการเรยนนวงคสตถศาสนซงเปนค�าสอนของพระพทธเจาประกอบดวยองค๙คอ ๕.๑ สตตะ ค�าสอนขอหนงๆ หรอพระธรรมขนธหนงๆ ๕.๒ เคยยะค�าสอนทมคาถา(รอยแกว)และจลลนยะ(รอยกรอง)อยดวยกน ๕.๓ เวยยากรณะ ค�าสอนขอท มแต รอยแกว ๕.๔ คาถาค�าสอนทมแตรอยกรอง ๕.๕ อทานะ ค�าสอนทพระองคเปลงออกมาดวยโสมนสจต ๕.๖ อตวตตกะค�าสอนทมเนอความซ�ากบสตตะกอน(ทกลาวมาแลว) ๕.๗ ชาตกะค�าสอนทกลาวถงอดตชาตของพระพทธเจา ๕.๘ อพภตะค�าสอนขอทพระองคตรสพรอมกบแสดงปาฏหารย ๕.๙ เวทลละค�าสอนทสรปลงทปญญา ความเปนมงคลแหงการอย ในสถานทอนสมควร เปนเหตใหผ ประพฤตได เจรญกศล

24

นานปการลวนมอานสงสมหาศาลทเปนไปเพอสคตและอรยมรรค ประเทศไทยนบวาเปนสถานทอนสมควรเพราะยงมภกษ สามเณร อบาสก อบาสกา มการกระท�าบญกรยาวตถ ๑๐ มการเรยนการสอนและปฏบตตามหลกธรรมค�าสงสอนของพระพทธองคดงนนเราทงหลายอยาไดประมาทหมนสรางความด สรางปญญา เมอมโอกาสไดเกดมาเปนมนษยพบพระพทธศาสนา

มงคลท ๕ปพเพ จ กตปญญตา - ความเปนผท�าบญไว ในกาลกอน ผ ท�าบญไวในกาลกอน หมายถง ผ ทไดท�าบญกศลสงสมไวแลวในอดต ทมจตม งมนปรารภพระพทธเจา พระปจเจกพทธเจา พระอรหนตสาวกโดยเคยไดถวายทานรกษาศลฟงธรรมหรอบญกศลอนๆซงท�าใหผนนมปตมจตเตมเปยมดวยกศลธรรมทตนไดกระท�าแลว เราจะเคยท�าบญไวหรอไมกตามในปจจบนเราควรขวนขวายในการท�าบญกศลตงจตมงมน

โดยปรารภพระพทธเจา ระลกถงพระพทธเจาท�าตามพทธวธและหมนท�าบอยๆเพอเปนการสงสมบญกศลไวใหมากทสด กชอวาเปนผ ไดท�าบญไว ความเปนผท�าบญไวในกาลกอนเปนมงคล อนสงสด เพราะมอานสงสท�าใหไดรบความสขความเจรญและความส�าเรจอนเกดจากอานภาพของบญนน ทงในโลกนและโลกหนา ภายหลงเกดมาจะไดฟงพระธรรมเทศนาของพระพทธ-องคหรอฟงจากพระสาวกจากบณฑตจากครบาอาจารยตางๆท�าใหเขาใจพระธรรมไดงายเพราะจตผนนหนาแนนดวยกศลธรรม เมอมปญญากจะสามารถบรรลอรยมรรคอยางใดอยางหนงได ผทไมไดท�าบญไวกอน มชวตทประสบแตความทกขยากล�าบาก ไดรบแตสงทไมดงามแมเมอมโอกาสไดฟงธรรมกไมเขาใจหรอเขาใจไดยากท�าใหจตขาดปญญาในการนอมน�าเพอความเหนแจงพระสทธรรม ดงนน ทกคนควรท�าบญกศลอยเนองๆจะมากหรอนอยกตามจะไดเปนพลงเกอหนนใหไดรบสงทดทงในทางโลกและทางธรรม

มงคลท ๗พาหสจจญจ - การไดรบฟงมาก การไดสดบรบฟงมาก หมายถง ความเปน ผไดสดบรบฟงสงทกอใหเกดความรความเขาใจในเหตผลมามาก ซงจะไดจากการศกษาเลาเรยน การฟงพระพทธวจนะจากพระพทธเจาจากพระอรหนตสาวกหรอจากบณฑต ผกลาวอรรถกลาวธรรม เมอไดสดบรบฟงไดศกษาเลาเรยนมาแลว ใหน�าไปพจารณาไตรตรองทรงจ�าไวน�าไปประพฤต ปฏบตและแนะน�าสงสอนผอนดวยความเออเฟอ ตอไปเมอท�าไดเชนนแมเวลาจะลวงเลยไปนาน ความรนนกยงอยเหมอนเพงไดรบมายงสามารถ น�าความรนนไปปฏบตตามไดอยางคลองแคลวความรทควรไดสดบรบฟงม ๒ อยางคอ ๑.ความร เกยวกบปรมตถธรรม อนเปนความรภายในของพระพทธศาสนาเชนความร ดานปรยตธรรมทบรรพชตควรศกษา เปนการเตรยมพรอมเพองานเผยแผพระศาสนา เพอน�าไปประพฤตปฏบต ท�าตนใหพนจากทกข ทงปวงได ๒.ความรทางโลกส�าหรบคฤหสถ อนเปนความร ภายนอก ไดจากการเรยนศลปวทยาการแขนงตางๆ และไดจากการสดบรบฟงสงทมประโยชน ไมเปนโทษ เชนการเรยนกฎหมาย(เพอความสงบสขของบานเมอง) ลกษณะของพหสต ผมความรด มปญญาเฉยบแหลมนน ตองมคณสมบตในการศกษา ๑๔ประการดงน ๑.ตงศรทธาในการเรยน เชน ศรทธาในครอาจารย ศรทธาในสถานททเรยน ศรทธาในเนอหาค�าสอน ๒.เขาไปใกลในสงทศรทธา

มงคลท ๖อตตสมมาปณธ - การด�ารงตนไวชอบ การด�ารงตนไวชอบหมายถงการตงตนไวดทงรางกายและจตใจประพฤตตนอยในขอปฏบต๓ขอดงน ๑.ท�าตนผไมมศลใหเปนผมศล ๒.ท�าตนผไมมศรทธาใหเปนผมศรทธา ๓.ท�าตนผ ตระหน ใหถงพรอมดวยการบรจาคทาน มารดาบดาหรอญาตมตรสหายไมสามารถท�าอะไรใหเราไดเทาตวเราท�าเอง จงควรตงมนไวในจตเพอสงสมความด ใหความดทไดท�าไวนนตดตามเราไปทกภพทกชาตจนกวาจะบรรลมรรคผลนพพาน การด�ารงตนไวชอบ เปนมงคลอนสงสดเพราะเปนเหตแหงการละบาป ละเวร หากยงตองเวยนวายตายเกดอย กจะไดมนษยสมบตสวรรคสมบตและเปนปจจยแหงนพพานสมบตทงในปจจบนและในสมปรายภพ

๓.ไปเรยนเปนประจ�า และพยายามอยใหใกลทสด ๔.เงยหตงใจรบฟงค�าสอนไมสนใจฟงสงอน ๕.ฟงธรรมและค�าแนะน�า อนมสาระและเหตผลควบค กน ซงชวยชโทษ และแนะน�าประโยชนให ๖.ไดยนเนอหาสารธรรมแลว ตองทรงจ�าไว๒ลกษณะคอทองจ�าใหตดไวในใจ(ดทสด)บนทกไวในสมดหรอเกบขอมลไวในคอมพวเตอรเปนตน ๗.ใครครวญพจารณา ไตรตรองธรรมทจ�าไวดวยเหตผล ๘.ธรรมทงหลาย ยอมทนตอการเพงพนจไมเลอนหาย(อยในใจ) ๙.เกดความพอใจกระท�าการขวนขวาย ๑๐.มความอตสาหะ ๑๑.มการพนจพเคราะหไมประมาทในธรรม ๑๒.ปรารภความเพยร ๑๓.ท�าปรมตถใหแจงดวยการลงมอปฏบต ๑๔.ท�าใหเหนแจงแทงตลอดดวยปญญาพหสตบคคลม ๔ จ�าพวก ๑.มสตะนอยทงไมเขาถงสตะ หมายถงผ ทเรยนมานอย ไมเอาความรนนมาใชใหเกดประโยชนในปจจบน ฟงมานอย ทงไมบนทกจดจ�าเอาไวท�าใหไมมความรตดตวไมรแจงไมตงอยในศล บณฑตยอมตเตยนผนนได ทงสตะและศล

๒.มสตะนอยแตเขาถงสตะ หมายถงผมความรนอยแตสามารถน�ามาใชใหเปนประโยชนรจกไตรตรองพจารณา ตงตนอยในศล บณฑตยอมตเตยนผนนเฉพาะสตะ ๓.มสตะมากแตไมเขาถงสตะ หมายถง มความรมากแตไมน�าไปใชประโยชนอยางเตมท ไมตงตนอยในศลบณฑตยอมตเตยนผนนเฉพาะศล ๔.มสตะมากทงเข าถงสตะ หมายถงผ มความร มาก และน�าความรนนมาใชใหเกดประโยชนไดมาก และตงตนอยในศล บณฑตยอมสรรเสรญผนนทง๒สวน การไดสดบรบฟงมากเปนมงคลอนสงสดเพราะเป นเหตให ได รบอฏฐผล ได รบการสรรเสรญเปนตนท�าใหละอกศลธรรมและบรรลกศลธรรม ไดรบความสขทงในโลกนและโลกหนา เปนหนทางการบรรลมรรคผลในอนาคตมความฉลาดรอบร มปญญา สามารถบ�าเพญประโยชนใหเกดแกตนและผอนหาทรพยไดงายไดลาภไดยศไดชอเสยงอนดงามเปนตน

มงคลท ๘สปปญจ - ความมศลปวทยา ความมศลปวทยา หมายถง ผ ทมความร อนประณต เชยวชาญดานหตถกรรม ใชฝมอสรางสรรคผลงาน (ตางจากพาหสจจะ อนเปนความรทกอยางทไมตองใชฝมอแสดง)ความร ทางดานหตถกรรม จ�าแนกออกตามบคคลได ๒ ประเภท คอ ๑. อนาคารยสปปะ ความร ดานฝมอทกอยางของผไมครองเรอน(ผออกบวช)โดยไมขดตอพระวนยและเปนการท�าดวยฐานะอนสมควรมความขยนไมเกยจครานในการงานตางๆชวยกนท�า ทงงานสงและงานต�า (อนเปนงานของ

๕๓ 27

บรรพชต)มความเออเฟอตอกนท�าดวยความมปญญาและมอบายในการท�างานใหส�าเรจเชนภกษรจกการจดแจงตกแตงเครองบรขารของตนใหประณต และชวยแนะน�าความรใหภกษอนมการตดเยบจวร ปลกสรางเสนาสนะ เปนตนเปนงานทบณฑตไมตเตยนสวนงานทไดรบการตเตยนไมควรกระท�าและไมนบวาเปนมงคล ๒. อาคารยสปปะความรดานฝมอทกอยาง ของคนทวไป (ผ ครองเรอน) น�าความร ไปท�าประโยชนใหแกตนและผ อนไดตามฐานะอนสมควรเชนผทมฝมอแกะสลกหนออนชางจดดอกไมชางทอผาลายวจตรชางทองเปนตน ความมศลปวทยาเปนมงคลอนสงสด โดยเฉพาะความเปนผมศลปะของบรรพชตนนเปนมงคล เพราะน�ามาซงประโยชนสขแกตนและ ผอนทงในโลกนและโลกหนาเปนเหตแหงการไดบรรลคณอนวเศษ เปนตน สวนมงคลของคนทวไป จะไดความสข ความเจรญ ไดรบการสรรเสรญ ไดยศ ไดของทประณต (เพราะเคยใหของทประณตดวยฝมอ) สงผลทงในชาตนและชาตหนา

มงคลท ๙วนโย จ สสกขโต - ความเปนผมระเบยบวนยด ความเปนผมระเบยบวนยดหมายถงผทไดศกษาขอปฏบตหรอสงทควรกระท�า(อนก�าหนดไว)โดยศกษาเปนอยางดแลวน�าไปประพฤต วนยแบงออกตามลกษณะของผปฏบตได ๒ประเภทคอ ๑. อนาคารยวนย วนยของผไมครองเรอนการศกษาวนยขอหามและขออนญาตในการปฏบตของนกบวชในพทธศาสนา ใหมหลกในการปฏบตอยางเดยวกนเพอความสงบเรยบรอยของหมสงฆ เปนการท�าใหพระศาสนามความมนคง มความเจรญ และไมเสอม ไดแกการ ศกษาวนยเหลาน ๑.๑ การศกษาเรองอาบต ๗ กองไดแกปาราชก สงฆาทเสส ปาจตตย ปาฏเทสนยะ ถลลจจย ทกกฏ และทพภาสต เมอภกษตองอาบตแลว(ยกเวนปาราชก)ใหออกจากอาบตได๒วธคอ(๑)วฏฐานวธวธออกจากอาบตสงฆา- ทเสส โดยการอยปรวาสกรรม (๒) วธออกจากอาบตทเหลอ (ยกเวนอาบตปาราชก) โดยการแสดงความรบผดชอบของตนใหภกษอนทราบเมอภกษตองอาบตแสดงวธออกจากอาบตแลวถอวาพนจากกรรมทท�าอนตรายตอการบรรลมรรคผลนพพาน ธรรมทท�าอนตรายทานเรยกวาอนตรายก-ธรรมม๕อยางคอ๑)กรรมใหผลในภพตางๆ๒) กเลส ท�าใหจมดงอยในมจฉาทฐ ๓) วบาก ท�าใหปฏสนธเปนบณเฑาะกดรจฉานและอภโต พยญชนก ๔) อปวาทะ เจตนากรรมทวารายพระอรยะ รบโทษมหนต แตเมอไดขอใหทาน อดโทษแลวกรรมนกหมดไป๕)อาณาวตกกมะ อาบตทงหลายทภกษท�าแลว แตยงไมรบโทษยอมมอนตรายตอภกษนนตลอดไป

๑.๒ จตปารสทธศลเปนอนาคารยวนยอยางหนงของภกษทตองศกษา หากมความประพฤตปฏบตด ตงอยในจตปารสทธศล ยอมท�าใหบรรลอรหตตผลได เชน การมปาตโมกข-สงวรศลทบรสทธการมอนทรยสงวรศลบรสทธการมอาชวปารสทธศลบรสทธ การมปจจยสน-นสตศลบรสทธเปนตน มงคลของอนาคารยวนย บรรพชตศกษาดแลวน�าไปปฏบต ไมมโทษท�าใหเศราหมองใจเพราะท�าตนใหตงอยในคณ คอมารยาท ชอวามงคล เพราะน�ามาซงประโยชนสข ทงในโลกน โลกหนา

๒. อาคารยวนยวนยของผครองเรอนในทน หมายถง สงทบคคลทวไปศกษาดแลว ละเวนการปฏบตในอกศลกรรมบถ๑๐ไดแกเวนจาก กายทจรต๓ เวนจากวจทจรต๔ เวนจากมโนทจรต๓ลกษณะขององคประกอบของการท�าผด เปนกรรมบถและใหผลในอกศลกรรมบถ๑๐ ๑) ฆาสตว คอการท�าใหชวตของสตวตกลวง(ตาย)ไปมองค๕ดงนสตวนนมชวต, รวาสตวนนมชวต,มจตคดจะฆา,พยายามฆา(ท�าเองหรอใชผอน), สตวตายดวยการพยายามฆา นน โทษในการฆาสตว จะมมากนอยเพยงใด

ขนอยกบวาสตวนนมคณและใชความพยายามมากนอยเพยงใดกไดรบโทษมากนอยไปตามนน ๒) การลกทรพยคอการลกเอาทรพยสน ทกอยางทเจาของยงไมใหและเปนสงทเจาของหวงแหนมองค๕ดงนของนนมเจาของ,รวาม เจาของ,มจตคดจะลก,พยายามลก(โดยวธใดๆกตาม), ไดของนนมา โทษของการลกทรพย มโทษมากนอยอยางไร ขนอยกบวา ของมราคามากนอยเทาใด ของนนมคณภาพประณตมากนอยเพยงใด เจาของเปนผมคณมากนอยอยางใดโทษกมากนอยไปตามนน ๓) ประพฤตผดในกามคอประพฤตผดทางกามกบผมเจาของแลว(ไดแกหญงตองหามมอย๒๐จ�าพวก)มองค๔ดงนมอวยวะสวนทหามแตะตอง, มจตคดจะเสพ, มการใชความพยายาม,ท�าใหมรรคจรดมรรค(อวยวะเพศจรดกน) โทษของการประพฤตผดในกาม โทษมากนอยขนอยกบ ผถกลวงเกนเปนผมศลมากนอยเพยงใด และใชความพยายามมากนอยอยางไรไดรบโทษมากนอยไปตามนน(โทษไมยกเวนแมชายหญงทสมยอมกนกตามโดยเฉพาะหญงทถกขมขนผท�ายอมไดรบโทษหนก) ๔) พดโกหกคอการกลาวสงทแตกตางไปจากความจรงมองค๔ดงนเรองทพดไมตรงกบความเปนจรง,มจตคดอยากพด,พยายามหาโอกาสพด,ผฟงเขาใจอยางทผพดบอกโทษของการพดโกหก โทษมากนอยเพยงใดขนอยกบผพดใชความพยายามมากนอยเพยงใด คนฟงมคณมากนอยอยางใด และคนฟงเสยประโยชนมากนอยหรอไมกรบโทษมากนอยไปตามนน ๕) พดสอเสยด คอการพดค�าทท�าใหเขาแตกแยกกนมองค๔ดงนมผทจะถกกลาวท�าลาย, มความตงใจพดใหเขาแตกแยกกน, ม

๕๓ 29

ความพยายามพดหลายครงหรอใชเลหเพทบายตางๆ, ผฟงเขาใจตามทผพดบอก โทษของการ พดสอเสยด จะมากนอยเพยงใด ขนอย กบ ผเสยหายมคณมากนอยเพยงใดใชความพยายามพดมากนอยแคไหน มการเสยประโยชน และ มการแตกแยกความสามคคมากนอยเพยงไรกรบ โทษมากนอยไปตามนนการหายจากโทษตองไปแกไขใหเขามความสามคคเขาใจกนและคนดกนกไมมโทษตดตามตน ๖) พดค�าหยาบ คอพดค�ากระดาง ค�ากาวราวค�าประทษรายตางๆมองค๓ดงนมผทจะถกดา,มจตคดโกรธขดเคอง,ออกปากดา(ผฟงจะเขาใจหรอไมกตาม)โทษของการพดค�าหยาบโทษมากนอยเทาใดขนอยกบผทถกดามคณมากนอยเพยงใดการดามากดานอยเพยงใดการไมตองโทษเชนค�าดาของมารดาทมตอบตรเพราะหวงใย(แตในใจไมเปนเหมอนค�าดา) ๗) พดค�าเพอเจอคอกลาวค�าทไรสาระจะมผฟงหรอไมกตาม มองค ๒ ดงน พดเรอง ไมมประโยชน, ออกปากพด โทษของการพด เพอเจอ ขนอยกบวาผพดนนเปนผมกเลสมากนอยเพยงใดมการพดมากพดนอยแคไหนมคนเชอถอค�าพดมากนอยเทาใด กไดรบโทษมากนอยไปตามนน วจทจรต ๔ (ตงแตขอ๔ถงขอ๗)การพดโกหกเปนการใชวาจาหรอใชอาการทางกายบอก กไดเชนมคนถามทางแตตนไมตอบแกลงเอามอชทางทผดใหเขาไปสวนการพดค�าหยาบพดสอเสยดพดเพอเจอท�าดวยทางวาจาอยางเดยว ๘) เพงอยากไดของผอนคอการมจตคด อยากไดของผอนมองค๒ดงนสงของนนเปนของผอน, ท�าวธตางๆ เพอใหไดของนนมาเปนของตน (จะไดหรอไมกตาม) โทษของการเพง

อยากไดของผ อน โทษมากนอย ขนอย กบวาเจาของทรพยมคณมากนอยเพยงใด ทรพยนนมคามากนอยเทาไรและเจาของทรพยหวงแหนมากนอยเพยงไหนกไดรบโทษมากนอยไปตามนน ๙) พยาบาท คอความคดทจะท�าใหความสขและประโยชนของผอนพนาศมองค ๒ ดงนมสตวอน,มความคดจะท�าใหสตวนนพนาศโทษของความพยาบาท โทษมากนอยขนอยกบผ ทคดท�าลายมคณมากนอยเพยงใด มการผกพยาบาทไวนานหรอไม(คดจะท�าลายใชเวลานาน มากหรอนอย)โทษกจะไดรบมากนอยตามนน ๑๐) มจฉาทฐ คอมความเหนผดจากสงทเปนจรงมองค๒ดงนเปนเรองทผดจรงแตเรามความเหนวาถก,เปนเรองทถกจรงแตเรามความเหนวาผดโทษของการมความเหนผดโทษมากนอยเพยงใดขนอยกบการทเรามความเหนผดถล�าลกมากนอยแคไหนกไดรบโทษมากนอยไปตามนน

30

การประพฤตผดในอกศลกรรมบถ๑๐เมอเราทราบถงขอปฏบตของอกศลกรรมทงหมดแลวไมควรทจะกระท�าเพราะไมมคณประโยชนมแตน�าเราไปสความหายนะ การไดเกดมาเปนมนษย พบพระพทธศาสนา กเปนบญอยางยงแลว ไมควรท�าตนเพอใหไดรบบาปเวรตอไปเพราะโทษของการท�าผดมมากมาย และยงใหผลแยกยอยออกไปอก (ตองไปศกษาในพระไตรปฎกเพมเตม)แตจะขอกลาวโทษโดยทวไปอกศลกรรมบถ ๑๐ มโทษ ๕ อยาง ดงน ๑.แมตนเองท�าแลวกตเตยนตนได ๒.ผรใครครวญแลวจะตเตยน ๓.ชอเสยงเสยหายกระฉอนไปทว ๔.กอนตายหลงสต (ขณะก�าลงจะตายมโมหะครอบง�าท�าใหจตไมสงบ) ๕.หลงจากกายแตกดบตายไป ยอมเขาถงทคตหรออบายภมเชนนรกเปนตน สวนการท�าความดในกศลกรรมบถ๑๐(อยในมงคลขอท๒การคบบณฑต)ยอมตรงกนขาม

กบการท�าอกศลกรรมบถ ๑๐ แตในทน จะขอ กลาวอานสงสทวไป ของผ มขอประพฤตดในกศลกรรมบถกศลกรรมบถ ๑๐ มอานสงส ๕ อยางดงน ๑.แมตนเองกตเตยนตนไมได ๒.ผรพจารณาแลวยอมสรรเสรญ ๓.มชอเสยงอนดงามฟงขจรไปไกล ๔.ไมหลงสตกอนตาย(มจตดจตสงบกอนสนใจเพราะนกถงบญทตนไดท�าไว) ๕.หลงจากกายแตกดบตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรคเปนตน มงคลของการเปนผมระเบยบวนยด ยอมเปนเหตใหถงความสขความเจรญ ทงในโลกยะและโลกตระอนมมรรคผลเปนเบองหนา

มงคลท ๑๐สภาสตา จ ยา วาจา - การกลาววาจาสภาษต วาจา คอ เสยงหรอค�าพดทกอยาง ทออกมาจากปาก จะมเจตนาหรอไมกตาม สามารถ

๕๓ 31

กระทบกบหของคนอนใหรไดเปนค�าทพดแลวด ประกอบดวยอรรถดวยธรรมสภาษตวาจา คอ ค�าทเวนจากวจทจรต๔คอพดปดพดค�าหยาบ พดสอเสยดและพดเพอเจอหรอค�าพดทประกอบ ดวยองค๕ทวญญชนทงหลายตเตยนไมไดวาจาสภาษต ๕ อยาง ๑.กลาวตามกาลพดในเวลาทเหมาะสม ๒.กลาวค�าจรง(ค�าสตย) ๓.กลาวค�าไพเราะออนหวานค�าทนารก ๔.กลาวค�าพดทมประโยชนประกอบดวยสาระ ๕.กลาวค�าพดดวยเมตตาจต สภาษตวาจาในองค๕นจะเปนมงคลตองท�ารวมทกขอ ขาดองคขอใดขอหนงไมได ผทมอธยาศยอยในภมธรรมพนฐานธรรมดา ควรท�าอยางยง นอกจากน วาจาสภาษตยงมองค ๔ ซงกถอวาเปนมงคลเหมอนกนทพระพทธองคกลาวไวในสภาษตสตร ตตยวรรค สตตนบาตในอกรปแบบหนง(แยกเปนมงคลไดในแตละขอ)เหมาะส�าหรบผทมภมธรรมชนสงเปนพระอเสขบคคลวาจาสภาษต ๔ อยาง ๑.กลาวค�าสภาษต ไมกลาวค�าทพภาษต ๒.กลาวค�าทเปนธรรม ไมกลาวค�าทไม เปนธรรม ๓.กลาวค�าทนารกไมกลาวค�าทไมนารก ๔.กลาวค�าทจรงไมกลาวค�าทไมจรงเรองภกษ ๖๐ รป ภกษ๖๐รปเดนผานเดกหญงทเฝาตนกลาอยขางทาง ก�าลงรองเพลงทมเนอหาเกยวกบชาตชราพยาธและมรณะท�าใหภกษทงหลายเมอไดยนเสยงเกดปญญาพจารณาความไมเทยงมการเกดดบจนบรรลอรหนต

เรองโคนนทวศาล โคนนทวศาลไดยนเจาของสงใหเดนลากเกวยน๑๐๐เลมดวยค�าหยาบกระดางโดยหวง จะเอาชนะเดมพน เมอไดฟงค�าเชนนน จงไม ยอมเดนหนาไป ท�าใหเจาของตองแพเดมพน ตอมาแขงพนนครงใหม ใหโคลากเกวยนอกเจาของพดจาไพเราะ บอกใหโคเดนลากเกวยนโคจงเดนลากเกวยนไปท�าใหเจาของชนะเดมพน ความเปนมงคลของวาจาสภาษตเพราะน�ามาซงโลกยสขและโลกตตรสข เชนท�าใหไดลาภมากท�าใหพนภยตางๆเปนเหตไดบรรลมรรคผลเปนตน โทษของการมวาจาทพภาษต ท�าใหตดประโยชนตนและประโยชนผอนเชนถกตเตยนไดรบเภทภย มอบายภมเปนทไป หากเกดมา เปนมนษยในภพชาตอนๆ ตองรบทกข เพราะกรรมเลวทตนไดท�าไวเปนตน

(อานตอฉบบหนา)

32

นอมอภวาทศาสดาบรมคร สพพญญรแจมแจงแทงหมดสน ทงสามกาลผานสามภพครบกบล สอนพรหมอนทรนาคมนษยครฑเทวดา สรรพสตวพฒนาพงอาศย ปวงเวไนยใจสงบสบสขา ละลวงทกขลเกษมเปรมปรดา ดวยเมตตากรณาคณคาครฯ

(วนครแหงชาต พฤหสบด ๑๖ ม.ค. ๒๕๖๓)

เนองในโอกาสวนครขอกราบคารวะร�าลก บชาพระมหากรณาธคณบรมครผไมมใครยงกวาของขาพเจาและมนษยเทวดาทงหลายดวยการทบทวนค�าสงสอนของพระพทธองค

๏ เอกลกษณของพทธ ๏ จากการศกษา ปฏบตธรรม พอจะสรปลกษณะส�าคญทแตกตางหรอไมมในลทธค�าสอนอนไดดงน ๑. เปนศาสนาทสอน ‘ศล สมาธปญญา’เป นองครวม ซงมความตอเนอง เชอมโยง คาบเกยวกน (ไตรสกขา) และลมลกลงไปตามล�าดบเมอศลสมาธปญญาสมบรณพรอมพรงกรวมตวเปนหนงเดยวพลวตเปนอรยมรรค๘ ๒. เนนความเขาใจทกข เหตแหงทกขความดบแหงทกข และหนทางแหงการดบทกข(อรยสจ๔)มากกวาเนนแสวงหาไขวควาไลหาสข มาเสพมาตดยดและมวธปฏบตตอทกขคอ

บรมครผไมมใครยงกวาเอกลกษณของพทธ

พทธบชาปญญว�โส

๑)ไมเอาทกขทบถมตน ทมไดถกทกข ทวมทบ ๒)ไมสละความสขทชอบธรรม ๓)ไมสยบหมกมนแมในสขทชอบธรรมนน ๔)เพยรพยายามท�าเหตแหงทกขใหหมดสนไป ๓. เนนละชวบาปเปนอนดบแรกกอนไมใชสรางแตความด โดยไมละชว ทสดแมความด เมอฟอกช�าระจตแลว กละความยดมนถอมน (โอวาทปาตโมกข๓) ๔. เนนสอนใหมสต ร เทาทนความคดในแตละขณะใหรตววาจตมโลภะ–โทสะ-โมหะประกอบหรอไมมแลวใหละความคดชว(มจฉาสงกปปะ)ใหคดแตด(สมมาสงกปปะ) สอนใหไมคดฟ งซาน คอ ไมคดซ�าซาก วนเวยนเลอนลอยสะเปะสะปะจบสาระไมได ไมมจดหมาย ก�าหนดอะไรไมได ไมสามารถน�ามาประพฤตปฏบตได คดถงอดตหรออนาคตซ�าๆคดดวยความหงดหงด ร�าคาญใจ คดดวยความทกข หวงหาอาลยอาวรณ คดดวยความวตกกงวลคดดวยความเพลดเพลนตดใจ แตสอนใหคดอยางมเหตผล เปนระบบ มโยนโสมนสการมสตและธรรมวจย และสอนวธท�าจตใจใหสงบ จนถงขนฌาน(อปปนาสมาธ) ๕. เนนการพงพาตนเองและเนนหลกกรรม (กรรมนยม)ซงตางจากศาสนาหรอลทธทเชอและพงพาพระเจา(อสสรนมมานเหตทฏฐTheism) และเปนเรองของเหตผลเรองของความยตธรรมท�าดไดด ท�าชวไดชว (ท�าด - ด, ท�าชว - ชว)(action=reaction)เราท�ากรรมอนใดไวเราจก เปนผรบผลเรามกรรมเปนแดนเกดเปนทายาทเปนเผาพนธ เปนทพงอาศย เปนของของตน(กรรมเหตทฏฐ)

๖.ทกอยางเปน ‘อนจจงทกขง อนตตา’ทกอยางไมใชของๆตนเวน‘กรรม’ทเปนของของตนเมอท�าแลวแมจะไมตองการไมยอมรบปฏเสธ ตอตาน หรอหน กจะตดตามตวไป ตลอดทกอยางเปนของไมเทยงเปนทกขยกเวน‘นพพาน’ ๗. มองโลกในแงความเปนจรง (ยถาภต-ญาณทสสนะ)ไมใชแงดเกนไปOptimist(โลกสวย)หรอแงรายเกนไปPessimist(โลกซวย) ๘. ไมเบยดเบยนตน ไมเบยดเบยนทานมองสตวโลกดวยความเปนเพอนรกเกดแกเจบตายผรวมทกขดวยความรกเมตตาความเอนดสงสารไมท�ารายไมฆาไมสงใหฆาไมคดเอามาเปนอาหารรกและไมท�าลายสงแวดลอม ๙.สอนใหเปนผใหผเสยสละผเสยเปรยบ(วเจยยทาน,จาคะ)อยางรเทาทน ๑๐.สอนใหอยเหนอโลก (โลกตตระ) คออยกบโลกโดยไมถกโลกธรรม๘เลนงานไมไดสอนใหหนโลก(โลกนตะ) ๑๑.มอดมการณ ‘โลกวท - โลกตตระ - โลกานกมปายะ’ คอ ร เท าทนโลก จนถงร แจงโลก, อย เหนอโลก คอเหนอโลกธรรม,เกอกลอนเคราะหโลก ๑๒.สอนสวรรคในอกนรกในใจคอสวรรคนรกทอายตนะทง๖คอตาหจมกลนกายและใจ(ฉผสสายตนกานามสคคา,ฉผสสา- ยตนกานามนรยา) ๑๓.สอนอดตปจจบนอนาคตโดยเนนสตทปจจบนขณะวาเปนของจรงทก�าลงเกดดบทน เดยวน การจะท�าอะไรไดแกไขปรบปรงพฒนาอะไรได ตองอยทปจจบน ซงเปนเวลาทมอยจรงเปนสภาวะจรง

๕๓ 35

อดตคอสงทผานมาแลวไมควรคดถงดวยอาลยแตสามารถนกมาคดทบทวนเปนบทเรยนขอคดขอมลไดเพอน�าไปสการพฒนาปรบปรง ไมควรกงวลถงอนาคตทยงไมมาถงแตสามารถ วางแผนก�าหนดเปาหมายไดเพอทจะไดกระท�า ในปจจบน ใหเปนเหตใหเหมาะควร น�าส ผล ทตงใจไว ๑๔.ธรรมะไมไดหมายถงแตอะไรดๆสงๆเทานนแมแตบาปความชวนวรณ๕โลภโกรธหลงลวนคอธรรมะทเราตองศกษา(สกขา)เรยนรใหเขาใจรเทาทนจนถงตนตอรากเหงาทเกดสาเหต(โยนโสมนสการ) [ทกขอรยสจนน ควรก�าหนดร(ทกข�อรยสจจ�ปรญเญยย�)] เมอรแลว กแกไขหรอดบไดถกจด [ทกข-สมทยอรยสจ (ตนเหตแหงทกข) นนควรละ (ทกขสมทโยอรยสจจ�ปหาตพพ�)] ฉะนนเมอกเลสตณหามานะเกดพงมสตเรยนรธรรมวจย จนเกดปญญา และฝกลดละเอาชนะเปนครงคราวไป

๑๕.ใหความส�าคญกบมตรสหาย บคคลสงทคลกคลเกยวของไอดอลบคคลในดวงใจทเปนตนแบบทเราใฝฝนเอาอยางบชาและสงคมสงแวดลอม ซงเปนรากฐานของชวต มอทธพลตอทฏฐความเหนความเชอความคดทศนคตวาอเสวนา จ พาลาน�, ปณฑตานญจ เสวนา, ปชาจปชนยาน�,ปฏรปเทสวาโสจ.,สปปรสส�เสว, กาเลน ธมมสสวน�, กาเลน ธมมสากจฉา (ไมคบคนพาล, คบบณฑต, บชาคนทควรบชา,อยในปฏรปเทส,ซองเสพสตบรษ,ฟงธรรมตามกาล, สนทนาธรรมตามกาล) และสปปายะ๗* สงทสบายเหมาะสมเออเฟ อ เกอกล ตอการพฒนาชวตจตใจ มตรดสหายด สงคมสงแวดลอมด เปนทงหมดทงสนของพรหมจรรย ๑๖.สอนใหลดละความเหนแกตว รจกใหทานเพอประโยชนผอนรกษาศลเพอลดละการเบยดเบยนผอนและตนภาวนาคอพฒนาจตใหเจรญใหบรสทธจากความเหนแกตวมากขนเสย

*สปปายะ๗=อาวาสสปปายะโคจรสปปายะภสสสปปายะปคคลสปปายะโภชนสปปายะอตสปปายะอรยาปถสปปายะ

สละเพอผอนมากขน จนถงขนละโลภ เปนผใหละโกรธเปนผมความเมตตากรณาเลกหลงเปนผตนผรผเบกบานมสตปญญารแจงแทงตลอดในความจรงของชวตไดหมด ๑๗.สตวโลกสามารถพฒนาตวเองไดจากต�าสด ไปส จดสงสด คอ จตสตวนรก เปรตอสรกาย เดรจฉาน ไปเปนจตมนษย เทวดาพรหม อรยบคคล พระอรหนต พระโพธสตวพระพทธเจาไดหรอเมอเจรญแลวกเสอมต�าลงไดถายงไมเปนพระอรยะและประมาทมวเมาบางอยางภายในชาตเดยว บางอยางผานกาลเวลาหลายภพชาตยาวนาน ทมรปกาย สถานทเกด ทอยเปลยนแปลงไปตามแรงวบากกรรม ๑๘.สอนใหมองและคดพจารณาอยางเปน เหตผลตามเหตปจจย องคประกอบความสบ เนองเชอมโยงสมพทธสมพนธเปนอทปปจจย-ตาปจจยาการปฏจจสมปบาทเปนระบบตามนยาม ๕ คอ ‘อตนยาม พชนยาม จตนยามกรรมนยาม ธรรมนยาม’ ซงเปนพลงงานตามธรรมชาตทเปนเชนนนเอง (ตถตา) ไมสามารถก�าหนดเบองตนทามกลางเบองปลายได ๑๙.สรรพสงโดยปรมตถ มแค ‘นามกบรป’‘สตปฏฐาน๔’เปนการฝกพฒนาสตเพอใหร นามรป คอผร กบสงทถกร จนเหนเกดดบอนจจงทกขงอนตตาการมสตใน‘กายเวทนาจตธรรม’เบองตนอาจแยกท�าทละเรองจนคนเคยตอไปสามารถพจารณารวมกนกลบไปกลบมาไดขนกบวาสภาวะอะไรปรากฏชดขณะนน ๒๐.เมอกระทบสมผสทางตาห จมก ลนกายใจเกดสข-ทกข-อเบกขาเวทนาใดทางจตกใหรบรเทาทนถาจตชอบ-พอใจ-ดด-ยดสขเวทนาหรอจตผลก-ชง-ไมชอบ-ไมพอใจทกขเวทนากใหวางจตใหนงเปนกลาง ไมดด -

ไมผลกไมชอบ-ไมชงไมยดแตปลอยวางทง ๒อยางคอใหละความยนดยนรายในโลกเสยหรอ ปลอยละวางโลภะและโทสะ ท�าจตใหสงบนง ไมหวนไหวมนคงเปนอเบกขา(อโลภะ,อโทสะ) ๒๑.‘อรโยสมมาสมาธ’คอความตงจตมนชอบในอรยมรรคมองค๘ขอสดทายจะตองมสมมามรรค๗ขอแรกเปนเหตปจจยเปนองคประกอบเปนเครองแวดลอมสดทายรวมตวเปนมรรคสมงคมความพรอมเพรยงกนเกด‘สมมา-ญาณสมมาวมตต’ ๒๒.นอกจากสมมาทฏฐของพทธศาสนาแลว จ�าแนกลทธค�าสอนในโลกนอยางละเอยดเปนมจฉาทฏฐ๖๒ประเภท ๒๓.ไมม“พระเจาสงสด”องคใดองคหนงแตมเทพเทวาพระเจามากมายในจกรวาลอาจมฤทธมากบางนอยบาง อาจอายยนยาวมากๆจนเจาตวหลงลมคดวาเปนอมตะหลงตนวาเปนอตตาสงสดแตกลวนอนจจงไมเทยงแทอนตตาคอไมสามารถก�าหนดไดดงใจทกอยาง และก�าหนดแมตนเองตลอดกาลไมได ตองกลบมาเวยนวายในวฏสงสารตราบยงไมปรนพพาน ถาพระเจา หมายถงผสรางทกสงทกอยางนนไมมในศาสนาพทธ แตธรรมชาตตามนยาม๕ คอทกสงทกอยางทมพลง มอ�านาจในตวมนเองการเกดดบของชวตของโลกของจกรวาลของปรากฏการณทงหลายกเปนไปตามกฎของ

นยาม ๕ ซงแยกบางสวนมาเปนการคนพบ และอธบายดวยความร ทางววฒนาการของวทยาศาสตรมากขนเรอยๆ จะเรยก ‘พลงงานในนยาม ๕’ วา “พระเจา” กสมมตเรยกโดยบคลาธษฐานได ๒๔.“พระพทธเจา” ไมใชพระเจา (God)แตเปนมหาบรษ เปนยอดมนษย ผมคณธรรมสงสดของจกรวาล เปนผบรสทธ เลศสด เปน ‘สพพญญ’ เปนครผสอนของเทวดาและมนษยทงหลายทงเทวโลก มารโลกพรหมโลก (theGreatTeacherortheGreatMasterofallGodsandMen) ๒๕.แมพระพทธเจาจะเปนผมฤทธสงสดกวาใครในไตรภพ บรสทธหมดจด ไรธลมลทนใดฟอกวาสนาเกลยงเกลาแลวกยงไมพนอ�านาจแหงวบากกรรมทท�าไวในอดต ๒๖.สวรรคนรกของพทธจะไมนรนดรแตอาจจะยาวนานมากจนเมอพนวบากกกลบมาเกดใหมในภพภมตางๆ ตามวบากกรรมชดใหมขณะทของศาสนาอนนนพระเจามกนรนดร ๒๗.เปนศาสนาแหงปญญา แตกถงพรอมดวยศรทธาความเชอใหอสระในการไตรตรองพนจพจารณา ไมบงคบ จะคดนก-พด-ท�าอะไรกตองรบผดชอบการกระท�าของตน (กเลส -->กรรม-->วบาก)ไมมพระเจาไหนมารบผดชอบแทนผดกบศาสนาทเชอพระเจาทมกบงคบไมใหคด ไมใหสงสย ไมใหถาม และมกขมขดวย

โทษทกขทนรก กบลอดวยรางวลสข สวรรค อาจบวกดวยอาญาทางสงคมและกฎหมายมา บบบงคบกดดนมแตศรทธาความเชอลวนๆใคร คดตางกอยรวมสงคมกนล�าบาก เมอท�าผด ชว บาป กสามารถไถโทษไดงายๆ เพราะพระเจา จะประทานอภยใหหรอรบทกขแทน ๒๘.‘อวชชาตณหาอปาทาน’คอตนเหต การเกดในวฏสงสาร ถายงไมร แจงแทงทะลตลอดจนเกดอาสวกขยญาณ กยงมเชอ หรอพลงงานผลกดนใหเกดอก ๒๙.แทจรงทกขเทานนทเกดขน-ตงอย-ดบไปทางพนทกขคอ‘อรยสจ๔-อรยมรรค๘-โพธปกขยธรรม๓๗’นพพานแทมแตเฉพาะในศาสนาพทธเปนความดบทกขโดยสนเชงสงบสนตอยางยง ไมตองกลบมาเวยนวายตายเกดสขๆทกขๆอกเปนสดยอดแหงธรรมทงปวง ๓๐.‘วปสสนาญาณ ๑๖’ จะเกดขนตามล�าดบ ถาปฏบตถกตอง เปนการยนยนวา เดนบนทางสมมาอรยมรรค ๓๑.‘บารมเกา’ส�าคญแตเปนเรองลกซง ซบซอนเกนทคนทวไปจะประเมนรไดงายเพราะบารมเเมด(ปพเพจกตปญญตา)แตอาจมวบาก มาเบยดเบยนบดบงกได เรองอดตทท�าไปแลวแกไขไมไดการตงตนและเปาหมายไวในทางชอบ (อตตสมมาปณธ)บวก‘อทธบาท๔’ในปจจบน จงส�าคญทสดเพราะสามารถฝกฝนพฒนาแกไขใหเจรญกาวหนา จนประสบผลส�าเรจได แมท�าบญไวแตปางกอนด แตประมาท กอาจเสยชาตเกด(โมฆบรษ)มสทธตกอบายไดงายๆ เวยนวายในวฏฏะ ยากมากจะไดพบพานพทธะอบตกาล มนษยฐานปญญาม หากยงพลงประมาท พลาดโอกาสหลายกปปทกขเนาเผาชว ไมมวนสนตจ�าเรญ ฯ

38

สวสดปใหมทกคน คนเราพอเกดแล ว กแก ขน. . .แก ขน. . .ประมาณ๔๐ปกแกลง...แกลง...ตายถงแมวาชวตเราจะมครอบครวทอบอนมลกมหลานมเหลนแตไมกปเขากลมเรามแตชอเราทอาจหลงเหลออยในความทรงจ�าของบางคน และความทรงจ�าเหลานน กตองเสอมลงๆ เชนกน แลว “คณคาของชวต” อยตรงไหนเราเกดมาแลวจะใชชวตอยางไร จงจะจากโลกนไปดวยความรสกภาคภมใจไมใชภาคภมใจในเรองวตถหรอในเรองการประกอบอาชพอยางเดยว แตภาคภมใจในความเปนมนษยของเราชวต ชวต ตงค�าถามใหกบคนเรามากมาย แตคนเราสวนใหญไมสนใจค�าถามของชวต อยไปวนๆ จนกระทงชวตหมดไป ถาจะสรปค�าวา“ชวต”สนทสดค�าเดยวค�านนคอ“อนจจง” เปนภาษาไทยกคอ“ความเปลยนแปลง” เรา อย ท ามกลางความเปลยนแปลง ผ ทร สกวาความเปลยนแปลงเปนปญหาและมาคกคาม

เพราะถอวาตวเองเปนผ แปลกแยกจากความเปลยนแปลง ความเปลยนแปลงอยรอบตวเราทไมเปลยนแปลง เรามองไมเหนความจรงวาชวตเราคอกระแสของความเปลยนแปลงเมอเรา ไมไดดความจรงของกายของใจบอยๆ จะรสกเหงาวาเหวเครยดและกลวความเปลยนแปลง ทอยรอบตวเรา ซงเรวขนๆ ทกป และเปลยน- แปลงในลกษณะทเราไมมอ�านาจควบคมไดและสงทท�าใหคนเราตระหนกตกใจมากทสด Panic มากทสด คอความรสกวา ไมมอ�านาจควบคมสงททาทายนน

อสระแทพระธรรมเทศนา พระอาจารยชยสาโร (พระราชพชรมานต)

ยดมน ถอมน เมอ๒๐ปทแลวนกวชาการ สวนใหญตนเตนกบเรองกระแส โลกาภวตน ตางมองกนในแงด วาจะท�าใหเราเปนโลกใบเดยว กน ทกคนเปนพ เป นนองกนความยดมนถอมนในเชอชาตในลทธตางๆ จะนอยลง ดวยพลงของการสอสารททวถง ผลออกมาเกอบจะตรงกนขามกบทพยากรณไว เพราะความยดมนถอมนในศาสนาความยดมนถอมนในเชอชาตความยดมนถอมนในรปแบบตางๆกลบเพมมากขนทเปนเชนนนนาจะเปนเพราะความเปลยนแปลงในโลกเรวขน เมอปถชนทวไปเจอความเปลยนแปลงทรวดเรว ปองกนไมได ฝนไมได ควบคมบงคบไมได เขาตองหาอะไรสกอยางทไมเปลยนแปลงเปนทพง เปนเครองยดเหนยวทางจตใจ และสงทมกจะตอบสนองความตองการเชนนมากทสด คอความยดมนถอมนในศาสนา ความยดมนถอมนในเชอชาต เพราะท�าใหรสกวามอะไรทมนคง หนกแนน คงท ไมเปลยนแปลง พระพทธศาสนาเหนโทษในความคดเชนนและสอนเราวา เมอเรานง เดนหรอยนอยกบตวเองอยกบความจรงของกายของใจแลว“ตวเรา”อยตรงไหนตวเราอยในกายหรอไมอยในความรสก หรอตวเราอยในความจ�าหรอไม ตวเราอยในกเลสหรออยในคณธรรมหรอไมตวเราอยในการรบรทางตาหจมกลนกายใจหรอไมยงมองกยงไมเหน มแตกระแสของสงขารทเกดขน ตงอย ดบไปเมอเราเหนความจรงของตนแลวเราจะเหนวาตวเรากบสงนอกตวเรากไมแตกตางกนตวเรากเปลยนแปลงรวดเรวมากเหมอนกน

เมอเรามองตวเองดวยอวชชาคอขาดปญญา ขาดการไตรตรองเราจะรสกวาตวเราเปนสงทเปราะบาง มนคง แตพรอมทจะไมมนคงตลอดเวลา ความเปลยนแปลงเปนสงทนากลว นาตระหนกตกใจแตพอมองเหนชวตเราตามความเปนจรงความรสกอยางนกคอยสลายไปไมตองยดตดในศาสนาไมตองยดตดในสงใดสงหนง พระพทธองคตรสไววา “ไมมสงใดในโลกนทเกดขนแลวดบไปทจะใหความปลอดภยไดรอยเปอรเซนตแลวพระพทธองคตรสเรองทกขวา“สงใดในโลกน ไมวาด ไมวาชว เมอยดมนถอมนวาเรา วาของเราเมอไร จะท�าใหเราเปนทกข” หมายถงสงทงหลายในโลกนพรอมทจะ“กด”เรา อยตลอดเวลารปเสยงกลนรสสมผสทกสงทกอยาง พรอมจะกดใหเราเจบอยตลอดเวลาถาเทยบกบงมพษ ถงงจะมพษ หากเราไมไปเหยยบมน มนคงไมกดเรา มนกดเราเพราะเราไปเหยยบมน เพราะเราไมรจกวธปฏบตตอมนในทางทถกตอง โลกทเราอยอาศยน ถาเรามปญญา ร จกปฏบตตอมนอยางถกตอง เรากไมตองเปนทกขทกขทางใจเกดเพราะเหตและมนษยเราสามารถละเหตใหเกดทกขได เหมอนเราเดนอยในปาเตมไปดวยงพษถาแสงไมพอกใชไฟฉายถาเราระมดระวงกอยไดตลอดชวต...ไมอนตรายดงนน โลกทเปลยนแปลงน ถาเรามองดวยอวชชาโดย

40

ขาดปญญาจะรสกอยางหนงแตถาเราฝกจตใหรเหนตามความเปนจรงมปญญาจะรสกอกอยางหนงไมใชวาการเกดเปนมนษยจะตองเปนทกขทกขเกดขนเพราะมนษยเราขาดปญญาหรอขาดการพฒนาปญญา “ความยดมนถอมนวา เปนเรา เปนของเรา” ค�านส�าคญทสดทเราควรจะท�าความเขาใจเมอใดทเราเชอวาสงนนเปน“เรา”เปน“ของเรา” ความรสกใน “เรา” ใน “ของเรา”ปรากฏรนแรงแลวจะเกดความแบงแยกระหวางของเรากบสงทไมใชของเรารสกวาของเราดอยกวาของเขาดกวาอยากจะไดของเขาไมพอใจทเขาไดมากกวาเราหรอบางทเครยดเมอไดมาเปนของเราแลวมศตรเยอะจะปองกนไมใหคนอนแยงชงไปไดอยางไรฉะนนความทกขใจเกดขนทนท เมอเรายดวาสงใดเปนเรา เปนของเรานคอสมมตฐานทพระพทธองคทรงฝากไวใหเราพจารณาวาใชหรอไมใชเรมตงแตรางกายทวารางกายของเรานนเปนของเราดวยลกษณะไหนดวยเหตผลอะไรตวเรา ของเรา หลวงพอชา อาจารยของอาตมาเคยสอนเรองนบอยๆวา“ถารางกายเปนของเรา กสงมน ไดสวา อยาเพงแกเลย...อยาเพงเจบเลย...อยาเพงตายเลย” เพราะการเปนเจาของในสงใด หมายถงวา เรามอ�านาจเหนอสงนนถาเราเปน

เจาของรางกาย เราตองสงมนได แลวมนกตองเชอฟงเราแตรางกายเราไมเคยเชอฟงเลยใชหรอไมแมเราดแลเตมทเพอสขภาพกายเพอความสวยความงามของกายในทสดมนกตองแกตองเจบ ตองตาย เราจะสงเกตเหนโทษเมอเราเจบไขไดปวย ผทยดมนถอมนในกายมาก เมอเจบ ไขไดปวยจะซมเศรา หดหใจงาย เพราะเขาจะถอวา“ตวเขา”เจบไมใชเรองของรางกายแตเปนเรองชวตจตใจ ผทสงเกต รบรธรรมชาตของกายวา เปนดน น�า ไฟ ลม ทเรายมมาใชชวคราว มนมความแปรปรวนในทางทผดปกต ท�าใหเจบไขไดปวยจะมความรสก“ธรรมดา”เหนมนเปนเรองธรรมดาไมใชวาไมรกษากรกษาเหมอนกนอยากหายเหมอนกนแตไมสะเทอนใจมากจตไมสะทกสะทาน รวาเปนธรรมดาของกาย เมอมเหตมปจจยมนกเจบไขไดปวยเปนเรองธรรมดาค�าวา“ธรรมดา”ไมไดเปนแคค�าปลอบใจเฉยๆแตเปนค�าสรปของ“ปญญา”ทรเหนตามความเปนจรงวา กายด�ารงอย หรอเปลยนแปลงไปกตามเหตตามปจจยเปนเรองธรรมดา “เวทนา”ความรสกสขทกข เฉยๆเปนเราเปนของเราหรอไมถาสขเวทนาเปนของเราจรง เรากตองบงคบมนได เชน ตอนนไมคอยมความสขเลย ขอใหเรามความสขเดยวน สงใหความสขเกดขนและเมอความสขเกดขนกสงใหมนอยนานๆมนท�าไมไดเพราะความสขความทกขความเฉยๆนนสลบกนอยตลอดเวลาเราไมใชเจาของมนถาเราอยากเปนเจาของมนหรอเชอวาเราเปนเจาของมนเมอเกดทกขเวทนาจนทนไมไดอาการทเราบงคบไมไดนนแสดงใหเหนวาเวทนานไมฟงเราเลยเวทนาจะเกดขนตงอยดบไปกตามเหตตามปจจย

๕๓ 41

ความทรงจ�าหรอ“สญญา”อาจจะเหนงายวา ไมใชเรา ไมใชของเรา เพราะคนเรามกขลม อยากจะจ�าแตกจ�าไมไดมนลม“ความลม”มนเกดขนไดอยางไร ตามอายสงขารทมากขนกมเพราะไมไดตงใจจ�ากม ตงใจจ�า แตกมทงจ�าไดจ�าไมได “ความระลกได” เกดขนเพราะสญญาในขณะทเรยนขณะทพดขณะทท�าความระลกไดกเปนไปตามเหตปจจยจะวาเปนของเราจรงๆกไมไดเพราะมนไมไดอยใตบงคบบญชา “กเลส”กเชนกนกเลสไมเคยหายไปเพราะเราไมอยากมกเลส หรอ เพราะออนวอนสงศกดสทธ สงเหลานไมไดอยใตการบงคบบญชาของเราหรอใตการบงคบบญชาของสงศกดสทธทไหนมนจะมหรอไมมกตามเหตปจจย การรบรทางตาหจมกลนกายใจกเหมอนกน เราเลอกไมไดนะ สงใดปรากฏตอหนาเรา เรากตองรบรสงนน ดงนน เราดชวต แยกแยะ วากาย วาความรสก วาความทรงจ�า (สญญา) วากศลธรรมอกศลธรรมอยในจตใจ ตวเรา...ตวชวต อย ตรงไหน สงใดทชไดวานนคอตวเรา มนไมม ตวเรามอยในลกษณะเปน“กระแส” เหมอนแมน�าชวตเปนกระแส ชวตไมใชสงใดสงหนง และเมอเราเหนความเปนกระแสตามเหตตามปจจยของชวต เราจะอยในกระแสของเหตปจจยรอบตวไดอยางสอดคลอง ไมรสกแปลกแยกเพยรพฒนาตน เมอเราเกดเปนมนษยแลวถอเปนโอกาสทอง ทจะพฒนาตนเองคนเราส�าเรจความเปนมนษยทสมบรณเปนมนษยทแทจรงกดวยการฝกตนหลกการส�าคญของศาสนาพทธ คอ เชอมนใน ศกยภาพของมนษยทจะพฒนาตนเชอวา“ขาพเจา ละบาปได ขาพเจาบ�าเพญกศลได ขาพเจาช�าระ

จตใจของตนใหขาวสะอาดได” นคอหลกความเชอในพทธศาสนาทส�าคญและทเราเชอสงเหลานกเพราะเราเชอมนใน“กฎแหงกรรม” พระพทธองคทรงเรยกศาสนาพทธวา เปนศาสนาประเภท “วรยวาท” เปนศาสนาทถอความเพยรเปนใหญในสมยพทธกาลพระพทธ-องคทรงต�าหนลทธและศาสนาทถอวาทกสงทกอยางเปนไปตามการดลบนดาลของสงศกดสทธพระพทธองคตรสไววา ถาเปนเชนนน คนเรา กไมตองท�าอะไร เพราะทกสงทกอยางเปนไปตามความประสงคของเทพ ของสงศกดสทธแลวพระพทธองคทรงต�าหนลทธและศาสนาท สอนวา ทกสงทกอยางไรเหตผล ตายแลวสญ พระพทธองคตรสวา ถาไมมความสมพนธกนระหวางเหตกบผล การกระท�า กบผลของการ กระท�าแลวจะท�าอะไรไปท�าไม พระพทธองคถอวา วรยะ ความเพยรเปนใหญ วรยะความเพยรมความหมายเพราะคนเราเปลยนชวตตวเองไดพสจนงายๆ...ดชวตเราในปจจบนกบชวตเมอ๑๐ปทแลวมนสยทไมสจะดในอดตบางหรอไม ซงตอนหลงเราสามารถละมนไดหรอบรรเทาลงไดเชนเคยสบบหรจดเคยนน เคยนตอนหลงกเลกไดแคนกเปนการพสจนวา คนเราสามารถเลกในสงทเราเคยหลงได และถาเราเลกสงนนได สงอนทเราหลงใหลอย ท�าไมจะเลกไมได สวนคณงามความด ถาเทยบชวตปจจบน กบชวตเราเมอ๑๐ปทแลวกนาจะมบางสงบางอยางทดงามทเราภาคภมใจ

42

ทเมอ๑๐ปทแลวไมมแคนกพอพสจนไดวาคนเราสามารถบ�าเพญสามารถสรางสงดงามขนมาในชวตแลวถาความดเหลานเกดขนไดดวยความเพยรท�าไมความดอยางอนๆจะเกดขนไมได เราเชอดวยเหตผลและสงทเราเชอเปนสงทเราตองพสจนดงนนความเชอในพทธศาสนาจงน�าไปสความเพยรถา “สกแตวาเชอ” แตไมท�าความเพยรทจะพสจนวา สงทเชอนนจรงหรอไม แสดงวาความเชอนน ยงไมใช “ศรทธา” ในความหมายของพระพทธเจาดงนนชวตเราจงเปนชวตแหงความเพยรชวตแหงการฝกตนชวตจะมความหมายมแกนสารสาระกดวยการฝกตน ถาเราอยากจะใหจตสงบมนกคงไมสงบไดทกวนแตถาเรามองชวตเปนการฝกตนเปนการศกษาความเปนมนษยของเรา ไมมวนไหนทเราจะฝกไมไดบางวนอาจจะงายบางวนอาจจะยากแตไมมวนไหนทเราท�าความเพยรไมได ความเพยรทง๔ไดแก๑.ความเพยรในการปองกนอกศลธรรมทยงไมเกด ไมใหเกดขนได ๒. ในกรณทอกศลธรรมเกดขนแลว กเพยรพยายามทจะระงบอกศลธรรมนน๓.เพยรพยายามปลกฝงคณงามความดทยงไมมใหปรากฏอยในจตใจและ ๔. เพยรพยายามพฒนาสงดงามทเกดขนแลวใหเจรญยงๆขนไป เวลาเรานงสมาธ เปนการปฏบตธรรมในรปแบบ เราไดจดสรรสงแวดลอมตางๆ ใหเออ

ทสดตอการภาวนา พอเรานงแลว กพยายามสรางความสมพนธกบอารมณกรรมฐาน เชนลมหายใจ ในลกษณะทเราพอใจ จตใจมความสข จตใจมสต จนถงขนทนวรณครอบง�าจตไมไดแตถานวรณขอใดแทรกเขามาครอบง�าจตใจ ไดเรากตองท�าความเพยรเพอปลอยวางนวรณตวนนขณะเดยวกนเรากเพยรพยายามปลกฝงคณธรรม“สตสมปชญญะ”ซงเปนการเรมตนของการเจรญโพชฌงค “โพชฌงค”คอคณธรรมทเปนสวนประกอบ ของจตทตรสรธรรมได ดงนน พยายามปลกฝง โพชฌงคตางๆใหเกดขนในจตใจในเมอโพชฌงค เรมเกดขนแลว กพฒนาใหดยงๆ ขนไป การ นงสมาธ ไมวาจะตงชอวา สมถะหรอวปสสนา หรอวาเทคนคนนเทคนคนถาถกตองแลวตองเปนการเจรญดวยความเพยร๔ขอนทกกรณ ในชวตประจ�าวน โอกาสทเราจะจดสรร สงแวดลอมใหเออตอการภาวนามนอยลงหรอแทบจะไมม แตกใหรกษาความตอเนองในการ ปฏบตไว เพราะเรายงพยายามปองกนอกศลธรรม ทยงไมเกดไมใหเกดขนยงพยายามระงบอกศลธรรมทเกดขนแลวยงพยายามปลกฝงคณธรรมทยงไมเกดใหเกดขน และยงพยายามพฒนาคณธรรมทเกดขนแลวใหเจรญยงๆขนไปดงนนรปแบบของการปฏบตธรรมจะตองเปลยนแปลงแลวแตสถานการณสงแวดลอมหรอภาระหนาทของเราถาเราเขาใจวาการปฏบตธรรมคอการนงการเดนเราอาจจะขดของใจวาเราไมมเวลาปฏบตแตถาเราเขาใจวา การปฏบตธรรม คอ การท�าความเพยร ๔ ขอน เรากจะเขาใจไดเลยวา ไมมทไหนทเราจะปฏบตธรรมไมได ในชวตประจ�าวนถาใหเราอยกบพทโธหรออยกบลมหายใจกคงจะไมเหมาะดงนนเราตอง

๕๓ 43

ตงค�าถามกบตวเองวาอยตรงนเราควรจะปฏบตธรรมอยางไรกเลสตวไหนทชอบเกดขนในเวลาน แลวเรามวธปองกนไมใหสงนนเกดขนหรอยง หรอทเราเปนอยขณะน เราควรจะพฒนาคณธรรมขอไหนเชนสตความเมตตาความอดทนฯลฯถาเราก�าหนดอยางนไดเราจะรสกวาทกวนเราไดก�าไร เราตองด�าเนนชวตอยางเหนคณคาชวตของเราและชวตคนรอบขางวนทเรารสกหดหใจไมตองไปหาเครองบนเทงไมตองไปหายามากนยาของพระพทธเจา คอ การระลกถงบญคณของ ผ ทมพระคณตอเรา เราอาจจะเขยนในสมดบนทกกไดวา...ขาพเจามบญหนอท....ขาพเจาโชคดหนอท....เปนตน เมอเราระลกถงสงดๆทเราไดรบมาจากคณพอคณแมจากครบาอาจารยจากผมพระคณทงหลายความรสกจะเปลยนไปทนท ไมใชการปลอบใจ หรอการพยายามลมปญหาแตวาเปนการZoomoutขยายความนกคดออกไปเปนการระลกถงภาพรวมของชวตตงแตอดตเมอความกตญญกตเวทเกดขนความหดหกหายไป เมอเรามสต ร ว าตอนนจตใจก�าลงหดหกเลสครอบง�าแลว เราจะปลอยวางความหดหนอยางไรมเทคนคและเครองมอมากมายทจะเลอกใชใหเหมาะสมเมอเราพจารณาใชเทคนค การภาวนา เพอชนะความคดท เปนอกศล จตใจกเกดปต เกดความปราโมทย เกดก�าลงใจวา เรากเปนทพงของเราเองไดเหมอนกน ดงนน เราตองฉลาดในเรองวธคด ไมใชคดเปนอยางเดยว แต เราต องร เท าทนความคด ต องร กาลเทศะของความคด

ปลอยวาง ความคด คนทมการศกษาสง มกจะมความยดมน ถอมนวาความคดความฉลาดเปนเราเปนของเราเปนสงทเราภาคภมใจเราคอเราเพราะความคดเราคอเราเพราะเราคดเกงเราคดฉลาดอนน เรยกวา งมพษกดเขาใหแลว เราจะเหนโทษไดชด เวลานงสมาธเราไมอยากจะปลอยวางความคด เพราะกลววาถาไมมความคดแลวจะไมมอะไรพอเราไมอยากปลอย จตกไมสงบ เหมอนผทยดมนถอมนในกาม ในความบนเทงตางๆ วาท�าใหชวตมรสชาต กลววาถาปลอยวางความเพลดเพลนในสงเหลานแลว จตใจจะไมมอะไร กเลยไมอยากปลอยฉะนนผฝกจตจะตองกลาและไวใจปญญาของพระพทธเจา ไวใจปญญา ไวใจความเมตตากรณาของครบาอาจารยทยนยน วาไมตองกลว และเมอปลอยวางสงเหลานได กจะเขาถงความสขทยงกวา เมอเรากลาปลอยวางความคด ปลอยวางอารมณ ปลอยวางความยนดในความบนเทงตางๆ แลวเขาถงความสขภายใน เราจะร สกเหมอนไดกลบบาน เหมอนมทพก ทอยอาศยเปนวหารธรรมจากนนค�าวา“เหงา”จะหายไปจากชวตเราเลยเพราะรวาการปลอยวางความฟงซาน ความวนวายในจตใจ รตวอย มสต ตนอยภายใน คอทพก ทอยอาศย ทอบอนทสด

44

ไปไหนหลายคนกไปไดนอยคนกไปไดคนเดยวกไปไดเพราะความสขความสบายของเราไมไดขนอยกบใคร แตขนอยกบสงทอยภายในจตใจเรา เพราะฉะนน การฝกตนใหเขาถงความรตว ความตนรภายใน จงเปนสงส�าคญยง และเปนโอกาสวเศษยงส�าหรบมนษย อสระ มนษยเปนสตวทมความยบยงชงใจสามารถปฏเสธได“Sayno”ไดความคดในเรองความถกตองสามารถอยเหนอความถกใจถาความถกตองกบความถกใจมนไปทางเดยวกนกงายทสดเรองการท�าในสงทถกตองดวยถกใจดวยทกคน กสามารถท�าไดอยางสบาย รวมทงในเรองทไมถกใจและไมถกตองทกคนกปฏเสธปลอยวางไดแนนอนแตสงทเราตองฝกคออก ๒ ขอ คอ สงทถกใจแตไมถกตอง กบสงทไมถกใจแตมนถกตองสงทเราตองฝนสญชาตญาณฝนความรสกแตถาเราท�าไดกจะเขาถงความเปนอสระภายใน ทกวนน เราจะร จกแตความเปนอสระในเรองไรสาระตางๆ สวนมากจะเปนเรองการบรโภคอยางเชนเขาไปในรานไอศกรมมตง๒๐กวารสใหเลอก โห...นเราเปนอสระมากในการกนไอศกรม เปนความอสระทแปลกปลอม คอความอสระในสงทจะซออยแลวแตความอสระทเราควรจะมงหวงคอกนกได ไมกนกไดอสระทจะไมกนทกสงทกอยางถามทางเลอกเรามกจะหลงวาถามทางเลอกแปลวาเราเปนอสระสบาย ถาเราตองการจะบงคบใครการบงคบโดยตรง แบบเผดจการมกจะมขอเสยคอจะท�าใหคนทอยใตการบงคบแบงเปน๒กลมกลมหนงเหมอนแพะเหมอนแกะ ใหท�าอะไร เขาจะกลว เขาจะท�าตามโดยไมตองคด ไมตองใชปญญา ผลรวมคอสตปญญาของกลมลดนอยลง สวนอกกลม

หนงจะปฏเสธ ตอตานโดยไมมสต ไมมปญญาเมอเราบงคบโดยตรงเขาจะขเกยจใชสมองกลมหนงท�าตามโดยไมตองคดอกกลมหนงกปฏเสธตอตานโดยไมตองคดทงสองวธนเปนวธบงคบแบบเดมแบบเกา วธบงคบแบบใหมกคอถาเราตองการใหไปทางขวาเราจะบอกวาใหไปทางขวาแบบท๑,ไปทางขวาแบบท๒,ไปทางขวาแบบท๓,ท๔,๕,๖...คนกคดวาเปนอสระมากนะมใหเลอกไดตงหลายทางแตมนกไปทางขวาทงหมดไมไดมไปทางซายหรอไปทางตรง เรามทางเลอกในเรองทไมมความหมายเรากหลงวาเราเปนอสระแตทางพทธศาสนาบอกวาความเปนอสระคอ การไมไดอยใตการบงคบของกเลสเมอเราสามารถก�าหนดสงทถกตองและท�าสงทถกตองทงๆท บางครงบางคราวเราอาจไมถกใจหรอเราสามารถ ละสงทไมถกตองไดทงๆทมนกถกใจเหลอเกนการทเราไมเปนทาส ไมเปนเหยอของความรสกชวคราววา ชอบ ไมชอบ พอใจ ไมพอใจ นนคอความเปนอสระ ทเราควรจะมงหวง ความไมประมาท ในการด�าเนนชวตพระพทธองคใหเราเปนผศกษาชวตศกษาความเปนมนษยเปนผฝกตนเปนผเอาค�าสอนของพระพทธเจาเปนสมมตฐานทเราไวใจ รบไวกอน แตไมใชรบไวกอน แบบหลบหหลบตาแตรบมาเพอพสจน และเมอเราไดลองฝกตนตามทพระพทธองคทรงสอนไววาจะมความรสกวาใช...ใช...อม...ใช..เปนศรทธาใหเราพสจนกบชวตประจ�าวนของเราวามนตรงกบทพระพทธองคทรงสอนจรงอยางนไปเรอยๆศรทธาเกดเพราะการศกษา ศรทธาแรงกลาดวยการฝกตน

๕๓ 45

กอนทพระพทธองคจะปรนพพานพระองคตรสปจฉมโอวาท โดยทรงเลอกคณธรรมทนาจะถอวาส�าคญทสดคอ “ความไมประมาท” ซงความไมประมาท คอการพยายามอย กบความจรงของชวตตลอดเวลา อย กบความเปลยนแปลงตามเหตตามปจจยอยตลอดเวลา ไมขาดจากสต... ค�าวาไมประมาทนน แปลยาก ส�านวนภาษาองกฤษทจะตรงกบความไมประมาทคอ“Takingnothingforgranted”หมายถงวา เราไมมสทธในอะไรสกอยาง สทธมนษยชนนนเปนเรองสมมตทจรงแลวเราไมม ทกสงทกอยางเปลยนแปลงตามเหตตาม ปจจยเราสามารถหยงรไดเพยงบางสวนมบอย ครงทเราพยากรณไมไดเลยบางสงบางอยางพอ พยากรณได แตกใชวาจะตรงรอยเปอรเซนต บางสงบางอยางกไมนาจะเกดขนแตถาเรามองตามหลกธรรมมนกเปนเรองธรรมดาเพราะมนมเหตมปจจยใหเปนอยางน ทเรารหรอไมรลวงหนาเปนทพอใจหรอไมพอใจมนท�าใหชวตเราเปลยนแปลงอยางนาเศราหรออยางนาตนเตนแตความไมประมาท คอ เราพรอมทจะรบมอกบชวตของตน ไมวาจะเปนไปในทางทสมหวง หรอทางทผดหวง ไมวาจะเปนไปในทางเจรญ หรอทางเสอม เราฝกจตใจใหมความเขมแขง

ใหมความมนคง พอทจะปฏบตตอสงทเกดขนในชวตทกอยาง ธรรมดา ในปจจบน ขาวแตละวน มแตเรองทชวนใหกงวล ไมวาจะเปนเรองภาวะโลกรอน เรองความเคลอนไหวทางการเมองความรนแรงตางๆเราไมสามารถควบคม หรอบงคบใหโลกและสงตางๆ เปนไปตามใจเราไดแตสงทเราจดการไดกคอเรองจตใจของตนโลกจะเปลยนแปลงไปในทางไหนมนกเปนไปตามเหตตามปจจยเปนเรองธรรมดาดงนนเราจงเพยรฝกตนใหมความซาบซงใหมความเขาใจในความหมายของค�าวา“ธรรมดา” ขอย�าวา ไมใชแคเปนค�าปลอบใจ แตตองรสกในความหมายอนลกซงของค�าวา“ธรรมดา” คอเปนไปตามเหตตามปจจย จนกระทงมนเปนค�าทอทานออกมาเองวา "ออ...มนธรรมดาของมนอยางนนเอง" ในปใหมนซงกพดเกอบทกปวาเสนทางชวตเราจะไมราบรนอาตมาจะอวยพรใหชวตราบรนกไมกลา...มนจะไมขลงแตขอยนยนวาชวตเราจะขรขระอยางไรจะมปญหาอะไรเกดขนอนนกเปนเรองของเสนทางแตอาตมาเชอมนวาคนเรา ทกคน สามารถเดนทางอยางสม�าเสมอ บน เสนทางทไมสม�าเสมอได ดวยการท�าความเพยร ดวยการตงอกตงใจ ประพฤตปฏบตตามหลกค�าสอนของพระพทธเจา เพราะสงทเกดขน ไมวาทไหน กเปนเรองธรรมดาของโลก แตวาจตใจของเรา จะเปนทกขกบมน หรอจะไดก�าไรจากมน กอยทเราฝกตนใหมสต ใหมปญญาเปนทพงภายใน

ทมา :พระธรรมเทศนาปฏบตธรรมวาระปใหม โดย พระอาจารยชยสาโรณดอสระลาดพราวกรงเทพฯวนเสารท๔มกราคม๒๕๖๓

46

เรมขอแรกกคอ“การไมคบคนพาล”คนพาล คอคนชว ไมคบ ในทน หมายความวาไมคบคาสมาคมแตอาจจะรจกมธระปะปงเกยวของบางแตไมไปคลกคลสนทสนมดวย เพราะวาอาจจะเสยผเสยคนแตถาเรามเจตนาดอยากจะชวยเขา กตองระมดระวงตองวางระยะหาง ขอท ๒ คอ “การคบบณฑต” บณฑตนถอเปนกลยาณมตร อยางทเราไดสวดกนมาใน๒-๓วนกอนนวากลยาณมตรนไมใชแคครงหนงของพรหมจรรย อยางทพระอานนทเขาใจพระพทธเจาทกทวงวาทจรงแลวกลยาณมตรคอทงหมดของพรหมจรรย พรหมจรรยในทนไมไดหมายถงการไมมคครองการเปนโสดการถอศล ๘ หรอวาการเปนนกบวช พรหมจรรยในทนหมายถงการด�าเนนชวตอนประเสรฐซงมหลายระดบหลายขนฆราวาสญาตโยมกสามารถมชวตทถอวาเปนพรหมจรรยได

ธรรมกถาพระไพศาล วสาโล

มงคลสงสดของชวตมงคลสงสด ตองท�าเอง บทสวดพเศษทเราสาธยายไปคอมงคลสตร เปนบทสวดทส�าคญและนาศกษา สงเกตวาทง ๓๘ ประการทเรยกวา มงคลอนสงสด เปน สงทตองท�าดวยตวเองโดยปกตเวลาเราพดถง“มงคล”เรากนกถงวตถมงคลเชนสายสญจนน�ามนต หรอวาพระธาต อาจจะรวมไปถงสงแปลกใหมทคดกนขนมาทผานการปลกเสกเชนพระเครองหรอวาปายทอวยพรใหร�ารวยอนน กรวมเรยกวาวตถมงคลคนเราเชอวาถาไดวตถมงคลเหลานแลวจะเกดสรมงคลกบตวเองกจรงอยแตนนไมใชมงคลอนสงสดถาตองการมงคลอนสงสด ไมมทางอนนอกจากตองท�าเอง และการกระท�าทเปนความดนแหละทเปนมงคลอนสงสดทเงนซอไมไดแตตองท�าเองฉะนนคนท ไมมเงน กสามารถจะไดมาซงมงคลอนสงสด หากท�าดดวยกาย ท�าดวยวาจา ท�าดวยใจ

จะเหนไดวามงคลนท�าไดหลายประการเคย พดไวแลววาบญนม๑๐อยางไมใชแคทานอยาง เดยวแตวาสามารถแยกยอยไดถง๑๐ประการซงสวนใหญไมตองใชเงน และบางอยางกเปนเรองของการท�าใจเชนความออนนอมถอมตน อยางมงคล๓๘นกมอกหลายประการเชนความเปนผวางายความออนนอมถอมตนความสนโดษการรจกเคารพการมความเพยรเหลาน กถอวาเปนมงคลอนสงสด เปนบญดวยเชนกน พวกเราไมคอยรจกบญในความหมายนยงมงคลดวยแลวกยงไมรจกไมนกวาการกระท�าเหลานจะเปนมงคลดวยไมใชแคมงคลธรรมดาแตเปนมงคลสงสดเลยเพราะจะน�าไปสความเจรญเรมตนจากการไมคบคนพาลการคบบณฑตกจะน�าไปสการท�าความดอกหลายประการสดทายกมาลงทจตใจคอมจตเกษมศานตมจตทไรธลกเลสมจตทไมเศราโศก เปนจตทแมแตโลกธรรมมาแตะตองแตกไมท�าใหหวนไหวไมทกขกบโลกธรรม ๘ โลกธรรมในทนกหมายถงเหตการณทงทด และไมดทงทเปนบวกและเปนลบแยกออกมาเปน๘ประการคอไดลาภไดยศสรรเสรญสข

สขในทนคอ สขแบบโลกๆ เรยกวา โลกยสข อก๔ประการคอ เสอมลาภเสอมยศนนทาทกขทกขในทนรวมถงความเจบปวยเปนทกข แบบโลกๆซงมาคกนโลกธรรมนคอสงทท�าเปนธรรมดาโลกผลกดนใหโลกเปนไปทกคนหนไม พนโลกธรรม ๘ คออฏฐารมณกบอนฏฐารมณ โลกธรรมฝายบวกกบโลกธรรมฝายลบสองอยางนเปนของคกน เมอไดลาภแลว กหนไมพนการเสยลาภไดเงนมากตองสญเสยไปสญเสยเพราะเงนหายสญเสยเพราะเขาเอาไปหรอสญเสยเมอเราตองละจากโลกนไปยงไงตองไปแนๆยงไงตองจากเราไปแนๆถามนไมจากเราไปเรากเปนฝายจากมนมแคนแหละ ตอนตายไมวาสะสมอะไรมากหมดไมวาจะ เปนเงนทองชอเสยงเกยรตยศอ�านาจต�าแหนงเอาไปไมไดสกอยางอนนเปนธรรมดาโลกแตไม ใชวาเมอสญเสยสงเหลานแลว เราจะตองเปน ทกขเสมอไป ถาเราปฏบตดวยการท�ากจ ๓๘ ประการนใหถงพรอม แมโลกธรรมมาแตะตองหรอเกดขนกบเรา จตใจกไมหวนไหว อนนแปลวาไมทกข ไมไหวหวนคอ ไมยนด ไมยนราย แมไดมากไมไดเพลดเพลนดใจ แมเสยไปกไมได เศราโศก ฟมฟายอยางทมคนเขาเขยนสนๆวา “ยามรง เราสงบ ยามจบ เราพรอมจาก” ยามร งเรากสงบ ไมเหอเหม ไมหลงใหล ปลาบปลม เพราะรวาสกวนหนง กตองสญเสยหรอวารวงโรยสชวงขาลงคนทรเทาทนโลกธรรม สามารถท�าใจใหเปนปกตหรอวาเปนสขได

สขทเจอทกข สขทใจเปนปกตคอสขแบบเรยบๆไมใชสขแบบหวอหวาเหมอนเวลาเราไดเสพไดบรโภค ไดลาภไดค�าชมอนนนเปนความสขแบบมรสชาต หวอหวาแตกเจอไปดวยโทษเหมอนกบน�าหวานดมแลวอรอย มรสชาต น�าอดลมกเหมอนกน แตพอดมไปนานๆ มนกจะเปนโทษกบรางกายไมเหมอนน�าบรสทธน�าฝนน�าสะอาดมนจดก จรง แตวาดมไดตลอดเวลา เพราะมนเปนสงทรางกายตองการจรงๆความสขหวอหวาความสขทเกดจากการเสพ การบรโภค เราเรยกวา “กามสข” มนใหรสชาตกบชวตกจรง แตวามนกเจอไปดวยโทษ เพราะวาตองเหนอยในการ แสวงหาเหนอยในการรกษาตองเหนอยในการดแล ตองร สกกงวลใจ เวลามใครจะมาเอาไป ยงเศรษฐร�ารวยกยงตองสรางบานสรางก�าแพงใหแนนหนาตองมสญญาณกนขโมย นคอสภาพของคนทต องเหนอยกบการ รกษา ไปไหนกตองมบอดการดคอยค มครองไมวาคนรวย คนมอ�านาจ หรอคนมชอเสยงกเหมอนกนจะไปไหนกไมสะดวกใจไมมความสข ไมเปนสวนตว นคอโทษของความดง โทษของ การไดรบโลกธรรมฝายบวก ไดรบค�าสรรเสรญชอเสยง แตกขาดความเปนสวนตว อยาง เลด ไดอานาคนดงไปทไหนใครกรจกไปทไหนใครๆ กตอนรบแตวาไมมความสขหรอวาไมสขอยาง

ทคด และยงถกพวกปาปารสซ พวกตากลอง ตามลา พยายามขบรถหน จนประสบอบตเหต รถชนตายในอโมงคดาราบางคนกกลมใจวาขาว แตละวนๆ ในหนงสอพมพ มนมแตขาวไมด ขาวซบซบนนทาเกยวกบตวเองท�าไมถงมขาวลบ กเพราะวามนขายไดแลวท�าไมขายไดกเพราะวา เขาเปนคนดง เปนคนดงกเลยขายขาวอะไรได ทงนน โดยเฉพาะขาวทเปนลบ อนนเรยกวา เปนสขทเจอไปดวยทกข ไมวาร�ารวยมงคงมชอเสยงหรอวาเดนดงมนเปนสขทเจอไปดวยทกขพวกเราไมคอยรจกไมคอยเจอแบบน เพราะเราไมใชคนเดนคนดงไมร�ารวยอยากจะเปนเหมอนเขาแตไมรวามนทกขอยางไรบางแมแตพระเองกมปญหา หลวงพอพรหมวงโส ทานเปนฝรงลกศษยหลวงพอชา ทานเคยเลาวา ตอนททานเปนพระลกวด ทานกอยากเปนเจาอาวาส เหนวาเจาอาวาสนไดรบสทธพเศษหลายอยาง มคนถวายอาหารอยางทอาตมาไดทกเชานงหวแถวเวลาฉนอาหารกไดอาหารทดกอน แมแตเวลาตกใสบาตรกไดของดไปกอนกเลยอยากเปนเจาอาวาสบางแตพอเปนเจาอาวาสปรากฏวาตองเจอทกขนะมกจนมนตตองไปนนมานปฏเสธไมไดไปเทศนไปท�าบญเลยงพระกเจาอาวาสไมใชของดนะเพราะไมมเวลาเปนสวนตวหรอมเวลาเปนสวนตวกนอยแลวทานกมาคดไดวาตอนทเปนพระลกวด ไมนกวาเจาอาวาสนจะมความทกขของเจาอาวาสเหมอนกน นกวาเจาอาวาสมแตความสขความสบายนคอสงทเรยกวา“สขทเจอไปดวยทกข” หรอความสบายทมนเจอไปดวยความไมสะดวกสบาย นเปนธรรมชาตของกาม นเปนธรรมชาตของโลกธรรมฝายบวก พระพทธเจาเปรยบกามเหมอนกบคบไฟถา

50

คบไฟนนท�าดวยฟางท�าดวยหญาแหง เวลาจด มนใหแสงสวางกจรง แตวามนมควน แสบตา แสบจมก แลวถาถอไปนานๆ มนกจะไหมมอเพราะวาเมอไฟมนลามมาถงมอ กจะลวกมอท�าใหมอพอง เจบ ตองรบวาง คบไฟแบบนถอไมไดนานนคอเหตผลวาท�าไมเราจงไมควรยนดในโลกธรรมฝายบวกทมากระทบสวนโลกธรรมฝายลบไมตองพดถงเลยไมมใครชอบแตวาไมได แปลวาเมอมนเกดขนแลวเราจะตองทกขนะ

อยกบโลก โดยไมทกขกบโลก ถาเราปฏบตธรรมจนกระทงเรามสตปญญารกษาใจโลกธรรมทมากระทบไมวาบวกหรอลบมนกไมท�าใหจตหวนไหวนกภาพเหมอนกบหยดน�าทตกลงมาถกใบบว มนกระทบกจรง แตวามนไมเปอนใบบว นคอธรรมชาตของจตทฝกเอาไวดแลว เปนจตทไรธลกเลส แมแตโคลนกไมสามารถฉาบใบบวใหเปอนได เดยวนนกวทยาศาสตรก�าลงสนใจวาใบบวท�าไดอยางไรมพนธไมหลายชนดทท�าอยางนได สามารถรกษาตวเอง ใหสะอาดอยตลอดเวลา ไมวาจะเปนฝน จะเปนน�า จะเปนโคลน กท�าอะไรไมได ชวตของคนเรากเหมอนกบใบบวนะไมวาจะเปนพระหรอฆราวาสเวลาอยกลางแจงเจอแดดกยอมรอนเจอฝนกยอมเปยกถาไมมรม

แตถามรมฝนมากไมเปยกแดดสองกไมรอนคนทปฏบตธรรมกเชนกนคนทสรางมงคลอนสงสดใหเกดขนกบตว จะเปนผทอยกบโลกไดโดยไมทกขกบโลก คนสวนใหญเมออยกบโลกเขากทกขกบโลกแตคนทปฏบตธรรมหรอศกษาปฏบตดแลวไมใชวาจะไมเจอกบเรองรายๆจะไมเจอกบโลกธรรมฝายลบแมแตพระพทธองคยงประสบกบการถกนนทาวาราย ถกคนประสงครายหลายครง แตพระองคกไมทกข พวกเราทใฝบญ ชอบท�าบญสนทานลวนคาดหวงวาจะพบเจอสงดๆในชวต อธษฐานวาอยาใหเจอสงทไมดแตมนเปนไปไมได นะ ไมวาเราจะท�าบญมากแคไหน กตองเจอสงทไมด เจอความพลดพรากสญเสย อยางนอยๆกตองเจอกบความแก ความเจบ แลวสดทายกความตาย ในระหวางนนกตองเจอกบค�าต�าหนค�านนทา ตองเจออะไรอกหลายอยางทเราถอกนวาเปนสงทไมด ฉะนน แมเราจะท�าความดสรางบญสรางกศลมา กอยาไปคดวาจะไมเจอกบสงเหลาน และกไมไดหมายความวา เราจะตองเปนทกขเมอสงเหลานเกดขนเมอมนเกดขนเรากสามารถรกษาใจใหไมหวนไหวไดเพราะเรามธรรมะเพราะเราฝกใจไวดแลวจะไมพายแพในททงปวง ในบทสวดมงคลสตรตอนสดทายบอกวาจะไมพายแพในททงปวง จะมความสวสดในททกสถาน ไมพายแพคอไมพายแพทใจ ในแงกายอาจจะพายแพตอความเจบปวยพายแพตอความแก ไมวาจะพยายามดงหนาใหตง ผาตดเสรมสวยยงไง ในทสดกตองพายแพ ไมวาจะพยายามรกษาหวงแหนทรพยสมบตยงไง ในทสดกตองมคนแยงชงไปมคนโกงหลอกลวงเอาไปแตวาเมอสรางมงคลเหลานใหเกดขนกบตน

๕๓ 51

จตใจกจะเจรญงอกงามเปนจตทไมพายแพพบแตความสวสดในททงปวง ถงแมวาใครจะเอาทรพยหรอต�าแหนงไป ฉนกไมทกขรอน แมจะเจบจะปวยฉนกไมทกขรอนแมถงเวลาจะตองตายกไมทกขไมรอน อนนกเพราะวามธรรมะเปนเครองรกษาใจ อนทจรง ธรรมะนกชวยรกษากายดวยนะแตคงรกษาไมไดตลอดหรอกเชนถาเราถอศล๕ไมไปท�ารายใครเขากไมมาท�ารายเราเราไมกนเหลากไมประสบอบตเหตไมเกดโรคหรอรจกสนโดษถอศล๘กไมมปญหาเรองโรคอวนไขมนอดตนอนนเราเอาธรรมะรกษากายแตกรกษาไมไดตลอดเพราะรางกายนมนกตองแปรเปลยนไปตองแกตองเจบแตหากมธรรมะรกษาใจเมอถงเวลาทเจบปวย เรากสามารถยมได ใหมๆ กอาจจะท�าใจไมได แตพอตงหลกได กมองเหนวามนดเหมอนกนทปวยธรรมะรกษากาย ธรรมะรกษาใจ มนกศกษาคนหนงพบวาตวเองเปนลคเมย(มะเรงเมดเลอดขาว)อายแค๒๑ปทแรกท�าใจ ไมไดเพราะวาความตายใกลเขามาแตตอนหลงเขาบอกวามะเรงไดน�าสงดๆ มาใหแกชวตของเขา สงดๆ นนไดแกอะไรบาง๑.ท�าใหเขาไดรจกพทธ-ศาสนาอยางจรงจง๒.ท�าใหเขามองเหนความรกทบรสทธของพอแมเขาพดเชนนคงเพราะตอน

ไมปวยพอแมลกหางเหนกนลกไปเรยนพอแม กไปท�างาน แตพอลกปวย พอแมกมาดแล ไดสมผสใกลชดกบความรกของพอแมกซาบซงใจ ๓.ท�าใหเขามเวลาอานหนงสอและมเวลาหยดคด เขาวาแตกอนไมสนใจหนงสอเอาแตเทยวเลนพอปวยนอนอยโรงพยาบาลกมเวลาอานหนงสอจงไดรบสงดๆจากหนงสอมากมาย เขาบอกวา ถาเขาไมเปนลคเมย เขากจะเหมอนกบนกศกษาทวไปนอนหอพกตนบายสามโมง รอเวลากนเหลากบเพอน แลวกนอนตนขนมากใชชวตแบบนเหมอนเดมแตพอปวยเปนลคเมยชวตกเปลยนไปในทางทดขนฟงจากทเขาเลาเขาไมไดรสกทกขรอนกบโรคภยไขเจบมากเทาไหรนขนาดคนธรรมดาทยงไมไดปฏบตธรรมอะไรมากนะ พอแมหลายคนบอกวามะเรงกดเหมอนกนเมอสกเดอนทแลวไปเปดงานหาทนใหเดกทเปน ลคเมย ของโรงพยาบาลพระมงกฏฯ เดกเปน ลคเมยกนเยอะม๒ -๓ครอบครวทบอกวา ลคเมยนท�าใหครอบครวของเขาใกลชดกนมากขนมความเขาใจกนมากขนสนทกนมากขนมนกแปลกนะ สมยนครอบครว พอแมลกไมคอยสนทกนตางคนตางสนใจคนละเรองคนละทางไมมเวลามาพบปะพดคยสนทสนมกนแตพอมใครสกคนปวยขนมากไดกลบมาดแลเอาใจใสกนคนทมธรรมะกจะมมมมองเหนขอดของความเจบปวย หลายๆ คนถงกบบอกวา โชคดทเปนมะเรงบางคนบอกวา โชคดทเปนเอดส เพราะ

52

มนท�าใหชวตเขาเปลยน อนนหมายถงคนทเขาไมพายแพ แมวารางกายจะพายแพตอโรค แตวาจตใจไมพายแพ เมอถงเวลาทจะเจบจะปวยหรอใกลตายเขากเผชญความตายไดอยางสงบ เมอปทแลวมโยมคนหนงมาขอใชชวตระยะสดทายทนเปนมะเรงทปอดไมเคยสบบหรเปนผหญงเขาเคยมาปฏบตธรรมตงแตปพ.ศ.๒๕๒๘สมยนนอาตมากแค๒-๓พรรษาเขากมาเปนระยะๆ เมอเขารวาเขาเปนมะเรง เขากรกษาตามแบบธรรมชาต แตเมอรวาไมไหวแลวกขอมาตายทนเขาไมไดทกขรอนอะไรนะถามเขาวาหวงอะไรไหมเขาไมไดหวงอะไรไมวาจะเปนแมหรอวาหลานเขาไมมสามแตเขาหวงอยหนอยหนงวาตอนทเขาจะตายไมรวาสตทมอยจะเอาอยไหมจะรบมอกบความตายไดไหมใจจะสงบไหม เพราะเวลาใกลตาย อะไรจะเกดขนบาง กไมรความเจบความปวดหรอวาความเสยสต ความทรนทรายอาจจะมารบกวน อาตมาจงถามวา ตอนนเขารสกยงไง เขาตอบวาตอนนสบายไมมอะไรตองกงวลไมรสก ทกขใจอะไรเลยกเลยบอกเขาวาถาไมรสกเปนทกขถงเวลาจะตายกไมตองกงวลหรอกสตจะเอาอย สตจะชวยเราได ทเขามาใชระยะเวลาสดทายทน เพราะอยากฟงธรรมะ อยากไดยนเสยงพระสวดมนตไดยนเสยงหลวงพอเทศนกฏกอยไมไกลจากศาลา ใจกนอมไปในทางธรรมะไมกลวตาย กลวแตเพยงวา เมอถงเวลาจะตายสตจะรบมอไหวไหม อาตมาแนะใหเขาอยกบปจจบนถาอยกบปจจบนไดกพอแลว อยทนมนองสาวดแลคนเดยวมพยาบาลมาชวยบางความปวดท�าอะไรเขาไมไดเพราะเขามสตใชสตดความปวดไมตองใชยาระงบปวดใชแคออกซเจนชวยใหหายใจไดสะดวกวนสดทาย

ตอนเชาตรเขากบอกใหนองสาวไปตกอาหารในครวนองสาวกออกไปปลอยใหเขาอยคนเดยวเขาบอกไมตองหวงพอพดไดบางนองสาวกลบมา กเหนพสาวนงไปนกวาหลบปรากฏวาหมดลมแลวไปอยางสงบเหมอนกบใบไมทหลดจากขวเปนอาการของคนทพรอมรบมอกบความตายเพราะเขาไดปฏบตธรรมมา คนทปฏบตธรรม ไมไดแปลวาจะไมตาย จะไมเปนมะเรงไมเปนโรครายไมอายสนแตวาไมวาอะไรเกดขนเขากสามารถท�าใจสงบไดแมโลกธรรมมาแตะตอง จตกไมหวนไหว นขนาดยงเปนปถชน ยงไมไดถงขนาดเปนพระอรยเจายงสามารถท�าเชนนได

เพราะฉะนน เรองการแสวงหามงคลอนสงสดใหกบตนเอง เปนสงทเราจะตองท�าดวยตนเอง อยาไปเรยกรองขอจากใคร อยาไปหวงพงครบาอาจารยวาจะใหวตถมงคลกบเราจะใหพรดๆกบเราหรอวาใหสายสญจนใหรดประคดเราเพอใหเรารอดพนจากอนตรายมนไมมอะไรทดกวาการท�าความดดวยตวเองเพราะนนแหละคอมงคลอนสงสด

ทมา : พระธรรมเทศนา พระอาจารยไพศาล วสาโล เมอวนท๖สงหาคมพ.ศ.๒๕๕๓ทวดปาสคะโต

๕๓ 53

ประสบการณสอบสนามบาล ๘

ในประสบการณพระมหาไพโรจน ญาณกสโล

ทตองเปนเชนนกเพราะวาชาตกอนของเกาเราม มาถงชาตใหมภพนจงตองมาเรยนตอยอดตอไปอกตองบอกวา“ปำฬภำสำ นำม ธมมภำสำ : ภาษาแหงพระธรรมคอ ภาษาบาล”ดวยเหตผล หลากหลายประการ ตามทเคยเขยนไปแลวในบทความกอนๆ สมยกอนๆ แมไมมการสอบบาล แตกม ผสนใจในการทจะศกษาภาษาบาลเปนจ�านวนมากและสามารถศกษาแลวเขาใจไดงายเรยนร ไดเรวกวายคหลงๆนถามวาทเปนเชนนนเปน

เพราะสาเหตอะไรตอบวาเปน เพราะวาภาษาแตละภาษาใน สมยกอนๆยงมความใกลเคยง กน มากกวาในยคสมยน ยค สมยนแมพนทประเทศเขตแดน จะตดตอกนขนระดบอนนตระ- สมนนตระเหมอนเปนผนแผนดน เดยวกน เชนประเทศไทยกบ

ถาจะถามผเขยนวา ภาษาบาลดอยางไร ท�าไมตองเรยน ท�าไมตองรบาล ? ตองตอบวาเดมทกไมไดรมากอนวาบาลดอยางไรเรยนรแลวจะดอยางไรเปนตนจงไมได วางแผนมากอนวาจะเรยนบาล แตเชอวาดวยบญเกาทเคยบ�าเพญมาในชาตปางกอนมาสงผลจงไดมโอกาสเขามาบวชเรยนบาลโดยตรง กอนพาไปบวชประมาณ๒ เดอน โยมพอ บอกวา จะพาไปบวชเรยน หลงจากบวชแลว กไดเรยนไปตามล�าดบเรยนไปรไปรไปเรยนไป เขาใจไป รถงสาระประโยชนในการเรยนร ภาษาบาลไป เหนความส�าคญอยางยงใน การเรยนรภาษาบาลมากขน เรอยๆ ท�าใหยอมรบไดว า ทตนตองเขามาบวชกด บวช แลวตองเรยนนกธรรม เรยน บาล เรยนภาษาเมยนมากด

ประเทศเมยนมา เปนตนถงแมเขตแดนจะตดกน แตภาษาทใชกลบกลายเปนคนละภาษามเหมอน กนอย บางกไมกค�า เชน ค�าวา"ปด"ภาษาเมยนมา กใชค�าวา "ปต" เพยงแต สะกดดวยต.เตา เทานน แตโดยสวนใหญแลว ใชภาษาเสยงส�าเนยงทหางไกลกนมาก ประหนงประเทศเอเชย กบ ประเทศตะวนตกเลยทเดยวทงๆทผนแผนดน ตดกนแทๆ ดวยระยะเวลาอนยาวนานมามากแลว จงท�าใหภาษาของแตละถนฐาน แตกตางหางไกลออกจากกนไปมากอยางททราบ “ภาษาบาลไมมวนตาย ตราบใดทพระพทธ-ธรรมยงคงอย พระพทธธรรมไมมสลาย ตราบใด ทภาษาบาลยงคงอย” พระพทธธรรมจะยงคงอย ตอไปหรอไม เพยงใด อยางไร ขนอย กบภาษาบาล ภาษาบาลจะยงคงอยตอไปแคไหนอยางไร ขนอย กบการศกษาเรยนร ภาษาบาลวายงคงมการศกษาเรยนรกนอยหรอไมเพยงใด อยางไรเชนกน ภาษาบาลยงเปรยบเสมอน เสนดายชนดแขงแรง ทนทาน มอายอยไดนาน หากยงมการเรยนรสบทอดกนอย กจะสามารถน�ามารอยพวงมาลยพระพทธธรรม ใหอย ใน พวงมาลยธรรมนานเทานาน แมชวตจะมการเคลอนยายรกราก เปลยนภพภมไปตามกรรมทแตละคนท�า แตภาษาบาลแหงพระพทธธรรมจ�าตองอยตอไป เพอประโยชนอนยงใหญแหงสตวโลกทงมวล ทกสงทกอยาง จะจรงเทจหรอไม อยางไรนนกตองพสจนดวยตนเองแตอยาลมวาถาจะพสจนโดยตงใจจะพสจนเพยงอยางเดยวเทานน

อาจจะไมพบความจรงท อยากพสจนกได ความร ทต องการจะพสจน นน จะตองตงใจศกษาเรยนร พระพทธธรรมอยางแท จรง จงจะพบความจรง จากสงตองการจะพสจน ไมเชนนนกจะไมพบอยาง

แนนอนทส�าคญกคออยาไดเชอตามค�าบอกกลาว เลาขานจากผอนจะเชอหรอไมอยางไรนนตองประสบพบเหนดวยตนเองเทานน ไมพงท�าตวเหมอนกบตนไมในกระถาง ทไดแตรอใหคนมารดน�าและใสปยเทานน แตตองฝกท�าตนใหเหมอนกบตนไมทขนอยบนพนดน ทแผราก หาน�า หาปย ดดซมดวยตนเอง แลวเตบโตดวยความแขงแกรง กระทง สามารถแตกกงกานสาขา ผลดอกออกผล เปนประโยชนแกผคนและสตวไดอยางมากมาย ภาษาบาลเปนภาษาสภาวะคอเปนภาษาแหงความจรงแท ความจรงมสภาพทเปนจรงอยางไรภาษาบาลกจะสอออกมาใหเราไดทราบอยางตรงไปตรงมาอยางนน ไมมบดเบยวแตอยางใด ยกตวอย างเช น ค�าว า ตรจฉานวชชา (ดรจฉานวชา) ส�าหรบคนทไมไดเรยนร ภาษา บาลมา กอาจจะเขาใจเอาเองวาหมายถง วชา ของสตวเดยรจฉานแตความจรงค�าวาตรจฉาน- วชชา น ไดแกความรความเขาใจทกแขนง ท ขวางกนทางไปพระนพพานมาจากรากศพทเดมวา ตร + อจฉาน + วชชา,ตรมความหมายวาขวางกน อจฉาน มความหมายวา เปนไป วชชา มความหมายวา ความรความเขาใจ รวมความหมาย ทงสามค�าคอความรความเขาใจทขวางกนทางไป พระนพพาน

๕๓ 55

สปภาต�โว อรณสวสด นกศกษาบาลใหญและพระไตรปฎกทกทาน ค�าวา“นาม”ในไวยากรณภาษาบาลใครๆ กใหค�าจ�ากดความวา ชอ ชออะไร ชอของ วตถสงของสตวบคคลสถานทเปนตน สวนในบทความนจะเจาะลกถงความหมายทซอนอยในค�าวา“นาม”นนดวย ถามนามคออะไร ตอบนามคอค�าบญญต ถามนามแปลวาอะไร ตอบแปลวานอม ถามนามแปลวานอมนอมไปไหน ตอบ นอมไปหาเนอความทเปนจรง หรอ ตวจรงของนามนนๆและนอมความจรงนนมาไว ในตน

ถามตวจรงของนามคออะไร ตอบตวจรงของนามกคอสภาวะ ลกษณะ อาการ ถามสภาวะลกษณะอาการมนอยทไหน ตอบ สภาวะ ลกษณะ อาการ ซอนอยในนามบทนนๆ ถามค�าวาซอนอยเรยกวาอะไร ตอบค�าวาซอนอยเรยกวา“ลงค” ถามค�าวา“ลงค”แปลวาเพศไมใชหรอ ตอบค�าวา“ลงค”ถาแปลวาเพศกจะตนเขนเกนไปไมหยงลกสภาวะลกษณะอาการ ถามจะแปลวาอยางไรจงจะลกซง ตอบค�าวา“ลงค”ตองแปลวาลน� องค� ลงค� องคสภาวะลกษณะและอาการทแอบซอนอยในค�านามทพยายามนอมไปหา เพอใหผศกษาตดตามไปเหนประจกษแจง และเขาใจตรงตาม พระพทธประสงคทจะใหเขาใจนนเอง

นามและลงคเรอง

หนาตางบาลพระมหาสมปอง มทโต

ตอน ๘

ถาม อาว แลวค�าวา ปงลงค อตถลงค นปงสกลงคนนละไมไดแปลวาเพศชายหญงและเพศกระเทยชายหญงปนกนดอกหรอ ตอบแปลอยางนนกไดแตไมลกซงถงสงทซอนอยเพราะค�าวาปงลงคเพศชายอตถลงค เพศหญง และนปงสกลงค (เพศชายกไมใช เพศหญงกไมใช)นนนะเปนเพยงขออปมาเทานน ถามอปมาอยางไร ตอบอปมาเพอใหเราเขาใจวาค�านามทมอรรถซอนอย สามารถรไดงาย เหมอนดผชาย จงเรยกวาปงลงคค�านามทมอรรถซอนอยรไดยาก เหมอนดผหญงจงเรยกวาอตถลงคและค�านามทมอรรถซอนอยรไมยากไมงายเหมอนผหญงกไมใชผชายกไมเชงจงเรยกวานปงสกลงค ถาม ฟงดแลว กยงงงอย เหมอนกน มตวอยางใหเหนจรงตามนนไหม ตอบมเชนค�านามวาพทโธ เนอความโดยสภาวะ ไดแก สมมาสมโพธ-ญาณมโนปณธานวจปณธานและกายปณธานทบ�าเพญมาตลอด๒๐อสงไขย เนอความโดยลกษณะ ไดแกญาณ๓คอปพเพนวาสานสสตญาณ จตปปาตญาณ และ อาสวกขยญาณทตรสรเองโดยชอบตามล�าดบ เนอความโดยอาการไดแกเมอไดตรสรเองโดยชอบแลวทรงสอนใหผอนรตาม ถามค�านามทเปนค�าบญญตเอาไวเรยกสงนนสงนกมเนอความ๓อยางนซอนอยเหมอนกนหรอ ตอบค�านามบางค�ากมครบทง๓อยางบางค�ามเพยง๒อยางบางค�าม๑อยาง ถาม ฟงดแลวนาศกษามาก จะท�าอยางไรจงจะเขาใจไดครบทงหมด

ตอบควรเรมศกษาเรองค�านามใหเขาใจถงสภาวะ ลกษณะ และอาการ ทซอนอยในค�าทเปนปกตหมายถงปกตลงค ทเปนศพทเดมหรอรากของศพทนนใหมากกจะคอยๆเขาใจชดเจน ถาม เมอศกษาเขาใจดแลว จะเอาความรความเขาใจนไปท�าอะไรไดบาง ตอบค�าถามนดมากหลายคนมกคดแลวกพดใหไดยนอยบอยๆวา เรยนบาลแลวจะเอาไปท�าอะไรค�าตอบในประเดนนคงตองยาวยาวจนกวาคนถามจะเลงเหนประโยชนมหาศาลตอการศกษาคนควาใหร ซงแจมแจงในพระพทธ-พจนคอพระไตรปฎกเพราะในพระไตรปฎกค�าทเปนนามนนมมากทสดถาเฉลยเปนเปอรเซนตแลวนาจะประมาณ๙๐เปอรเซนตเลยทเดยวถาใครมความเขาใจเรองค�านามดกเทากบคนนนสามารถเขาใจพระไตรปฎกถง ๙๐ เปอรเซนต ฟงดแลวตองมก�าลงใจใครอยากรขนมาทนทเลย

58

"วถมฆะ ช�าระทางสวรรค"ผลงานของพระมหากรต ธรปญโญ เปนการถอดรหส "วถมฆมาณพ" ส "นโรธแมป" มากมายอานแลวจะรสกถงความเบกบานทางปญญา ททานสามารถ

“วถมฆะ”แจกหนงสอ

เชอมโยงธรรม ดวยการถอดรหสตวเลขทซอนความหมายไวอยางลกซง กวางขวาง มคคาแหงธรรมะ ๓๗ ของ๓๓สหายนถาเราเขาใจใหถกตองแลวด�าเนนชวตดวยความไมประมาทกจะ เปนอสระจากความทกขดวยอรยมรรคไดในทสด วารสารโพธยาลยยนดมอบ หนงสอนใหทกทาน ทเขยนจดหมายแสดงความคดเหนเกยวกบวารสารโพธยาลย เพอคณะผจดท�าจกไดน�าความคดเหนนน มาปรบปรงคณภาพของวารสารตอไป สงความคดเหนไปททพญ.อจฉรา กลนสวรรณ อเมลลacharak7153@gmail.com หรอเขยนเปนจดหมายสงไปรษณย ส งถง ชมรมกลยาณธรรม เลขท ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทร- ปราการ ๑๐๒๗๐วงเลบมมซองวา(วารสารโพธยาลย) หนงสอมจ�านวนจ�ากด โปรดสงข อคดเหนของทานมากอนหนงสอ จะหมดโปรดแจงชอทอยและเบอรโทรศพทของทานใหชดเจนเพอความสะดวกในการสงหนงสอถงทานอยางรวดเรว

ตามตวอยางค�าถามและค�าตอบเรองนาม ทกลาวมานจะท�าใหเราไดเหนความส�าคญและความยงใหญแหงค�านามผทมความรความเขาใจในค�านามอยางถกตอง ชดเจน จะสามารถใชความรน ในการศกษาคนควาพระไตรปฎกอนเปนหลกพระสทธรรมค�าสอนโดยตรง หากยงมค�าทสงสยเขาใจไมชดกจะสามารถคนควาคมภรอธบายตางๆไดงายเชนอรรถกถาฎกาคณฐ- โยชนา รวมถงคมภร ประเภทสททาวเสสอก จ�านวนมาก องคประกอบแหงความรเหลาน สามารถศกษา หามาชวยใหเขาใจได จาก ๔ สวนนคอ อาจรยา ปาทมาทตเต ปาท� สสโส สชานนาปาท� สพรหมจารห ปาท� กาลกกเมน จ. ศษย (ผ ตองการความร ภาษาบาล) ควรหาความรจากอาจารยผแตกฉานสวนหนงจากสตปญญาของตนสวนหนง จากเพอนๆ ทเคยศกษามาสวนหนง และจากกาลเวลาแตละชวงสวนหนง

ช�ำระทำงสวรรค

๕๓ 59

สนทนาภาษาบาล๘

นายธรรมดาภาษาธรรม

ตอน

โภนโต ปาฬสเตสโน. สวสดครบมตรรกบาลทเคารพทกทาน อชช โภนโต กทาจ ปาฬวากยาน วจจนเต. วนน กระผมจะมาพดภาษาบาล พอ หอมปากหอมคอครบ ประโยคตอไปน เปนประโยคค�าพดททรงพลงทสดครบ อห� ต� ปยายาม. ผมรกคณ Iloveyou. หากโลกทงโลกชวยกนพดประโยคน ดวยความจรงใจแลวละกโลกของเรากจะนาอยกวาน มากครบไมเชอกลองเอาไปใชดนะครบ

ประโยคเชนนในภาษาไทยเรยกวาเอกตถ-ประโยค องกฤษ เรยกวา Simple sentence ครบเปนประโยคงายๆไมซบซอนครบ แคม ประธาน (กตตา) + กรรม + กรยา(อาขยาต) สามารถเลยนแบบประโยคนไดเปนพนประโยคครบไมเชอลองท�าดนะครบเชน ตว�ป ม� ปยายส. คณกรกผมเหมอนกน โส ต� ปยายต. เขารกหลอน สาป ต� ปยายต. แมหลอนกรกเขาเชนกน

60

ปตา มาตร� ปยายต. พอรกแม มาตาป ปตร� ปยายต. แมกรกพอเชนกน ค�าวา “รก” ใชค�ากรยาวาปยายต ค�านสามารถน�าไปกระจายศพทวภตตอาขยาต๙๖ตว ได๙๖รปค�าดงนวา ปยายต–ปยายนต ปยายส–ปยายถ ปยายาม-ปยายามฯลฯ ปยายตสรางมาจากนามธาตวา “ปย”+อายปจจย+“ต”วภตตแปลเปนไทยวา“รก” แตหากจะใชเปนค�านามวา“ความรก”นยม ใชค�าวา“เปม”เชนพระพทธองคทรงใชในคมภรธรรมบทวาเปมโตชายตโสโก-ความเศราโศกเสยใจเกดจากความรก เปมโต ชายต ภย�-ภยเกดจากความรก คาถานแสดงใหเหนถงโทษ(อาทนโว)ของความรก เปนความรกแบบโลกๆ โดยเฉพาะอยางยง “ตณหาเปม” ความรกใครแบบโลกยหรอแมแต“เคหสสตเปม”ความรกแบบพนองผองเพอนกมทกขโศกเปนเบองหลงเชนกนครบดงนนหากจะรกใหถกตองจะตองมความรกแบบ“เมตตาเปม” ความรกความเมตตา หรอความหวงดตอกนและกนอยางจรงใจ ความรกนนจงจะประเสรฐครบ เขยนประโยคงายๆแลวกลองฝกพดประโยค ทซบซอนขนมาอกเชนเราอาจพดวา อห� ต� ปยายาม อป ต ตว� (ม� น ปยายส) ผมรกคณแลวคณไมรกผมบางหรอ อห� โส โหม โย ต� ปยายต. ผมคอผชายผซงรกคณ

ประโยคขางตนนเปน สองประโยคทเชอมประโยคพวพนกนดวยความเปนประโยค“นยม-วากยะ”กบ“อนยมวากยะ”บางครงเรยกนยม-วากยะวา“ประโยคต”เรยกอนยมวากยะวา“ประโยคย” หากจะแปลแบบ แยกประโยคตอประโยค กจะไดดงนวา โย ต� ปยายต.-ผชายคนใดรกคณ อห� โส โหม. -ขาพเจาคอผชายคนนน ในภาษาไทยเรยกประโยคแบบนวา“สงกร-ประโยค”ค�าพดทคาบเกยวกนอยโดยความหมาย ตว� ย� ปสสต� อจฉส อห� โส โหม. ฉนคอคนทคณตองการพบ หรอจะพดวา โส อหเมว โหต ตว� ย� ปสสต� อจฉส. คณตองการพบบคคลใด บคคลนนกคอขาพเจานนเอง.

ขออนโมทนาบญผรวมจดพมพวารสารฉบบน

๑.ชมรมกลยาณธรรม๒.คณจรวรรณศรจตรและครอบครว๓.คณสวพรหทยสทธธรรมและครอบครว๔.พล.อ.ต.สมโภค-คณสจตราหงสไกรและครอบครว๕.คณพอวชระ-คณแมทองสกโลทารกษพงศและครอบครว

๕๓ 61

ย� มยา วตต� ต� สจจเมว โหต. สงทฉนพดเปนความจรง(ค�าใดอนเรากลาวแลว,ค�านนเปนค�าจรงแนนอน) อทาน เม ตว อตถาย ธน� นตถ. ฉนไมมเงนใหคณตอนน หรอจะพดวา นตถ เม ทาน ตว ทยมาน� ธน�. ฉนไมมเงนใหคณตอนน อตตโน เคห� นวตตต� อจฉาม. ฉนตองการกลบบาน อห� ต� ปสสตวา อภปปโมทาม. ฉนดใจทไดพบคณ หรอจะพดวา อห� ต� ปสสนโต อภปปโมทาม. ฉนดใจทไดพบคณ การพดประโยคแบบภาษาบาล กไมไดแตกตางจากการพดประโยคภาษาทวไปหรอกครบ แตทส�าคญ ผพด (วทนต) จ�าเปนตองร ค�าศพท บาล ทงค�านามและค�ากรยา แลวก รหลกไวยากรณพอสมควร จากนนกหมนฝ กฝน พดประโยคเดยวซ�าแลวซ�าเลา หลายรอยรอบ หลายพนรอบ จนจ�าขนใจ จากนนกหมน น�ามาใชบอยๆ จนกระทงประโยค ดงกลาวฝ งแนนอย ในเซลลสมอง ของท าน สามารถดงออกมาใช ในสถานการณตางๆ เมอไหรกได สมความปรารถนา ความจรงการเรยนภาษานนมไดยากไมเหมอนกบวชาอนๆเชนวชาเคมหรอฟสกสเปนตนหรอก เพราะ มฉะนนแลว คนทกคนบนโลกใบน

คงไมมใครพดภาษาของตนๆ ไดอยางช�านาญหรอกครบ สททหถ น โภนโต มม วจน�. ทานทงหลายเชอค�าพดของผมหรอไมครบ สพเพ ปาฬภาสโน สามาชกา สภคา โหนต โควดอตสญตา ภยานกโรคโตป ปมจจนต. ขอใหทานสมาชกปาฬภาสทกทานจงโชคด และปราศจากโรครายทนากลว ทเกดจากเชอไวรสโควด-19เทอญ อตถกามตาปพพงคมเจตสา ดวยความหวงด นายจ�ารญ

62

ต�านานพระเจาเลยบโลกฉบบลงกามองเทศ-มองไทย

วเทศทยย

อารมภบท ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคพระอรหนต- สมมาสมพทธเจาพระองคนน ขาพเจาขอนมสการพระพทธเจาผมพระญาณอนหาทสดมได ทรงมพระมหากรณาเปน ทตง ทรงท�าลายมลทนอนละเอยดไดแลว ทรง มพระหฤทยตงมนเพอส�าแดงพระสทธรรมทรงปรารถนาอย เพออ�านวยประโยชนเกอกลแกสรรพสตวทงหลายแหงสากลโลกผมศลบรสทธหาผ ใดคดคานไดยาก ทรงหางไกลจากกเลสและบาปกรรมทงสนทงปวง ทรงละไดเดดขาดแลวทงโลภโกรธและหลงอนเปนตนเหตแหงความทกขทงปวงทรงตดวงจรแหงการเวยนวายตายเกดในสงสารวฏสนแลว ซงเหลาสรรพสตวพากนลมหลงไมจบสนทรงเปนผไมมบาปธรรมทงทลบและทแจง พรอมเปดเผยความจรงแก

๑สาธารณชนทรงตรสรอรยสจ๔อนไดแกทกขสมทย นโรธ มรรค ซงทรงคนพบดวยพระองคเอง โดยไมมครอาจารยเปนผสอน ทรงมวชาความรตงแตพนฐาน จนกระทงถงระดบสงสดกลาวคอโลกตรธรรม เปนผเสดจไปด ดวยการบ�าเพญประโยชนแกสตวโลกทวหลา ทรงรแจง

ทมาภาพบน : ถปารามเจดย เมองเกาอนราธประ

ตอน

กณฐกเจดย บรเวณมหนตะเล

เหนจรง กลาวคอการดบทกขและวธการดบทกข ทรงเปนสารถฝกคนไดอยางยอดเยยมเหนอกวาคณาจารยเหลาอนทรงประกอบดวยคณสมบตความเปนคร กลาวคอยนดเสยสละแรงกายและใจทรงเปนผตนแลวกลาวคอเปนอสระจากอ�านาจของโลภโกรธและหลงอนเปนยางเหนยวเกาะกมจตสรรพสตวและทรงเพยบพรอมดวยคณธรรม อนเปนตนแบบของเหลาพระสงฆสาวกผประพฤตด�าเนนตาม

ตนเองเปนธรรมควรนอมเขามาปฏบตดวยการใหเกดขนภายในใจ เปนธรรมดาททกสรรพสง จะตองประสบพบเหนและเปนธรรมอนวญญชนพงรไดเฉพาะตน ขาพเจาขอนอมนมสการพระอรยสงฆ ผ ปราศจากกเลสดจเนน* เสมอนทางราบเรยบไมขรขระผเปนบอเกดแหงคณงามความดผปฏบตตามมชฌมาปฏปทา อนเปนทางสายกลาง ไมหยอนนกและไมตงนกผมจรยาวตรงามพรอมเพราะไมเบยดเบยนตนและผอน ผปฏบตตามรอยบาทพระศาสดา กลาวคอมไดแปลกแยกยอยจากแนวทางของพระพทธเจาผปฏบตตรงไมลวงโลกหรอไมโออวดใครอนเพอหวงซงชอเสยงและลาภสกการะ ผสมควรแกการตอนรบเหมอนแขกผใหญกอปรดวยคณธรรม ผควรแกการทกษณา หรอควรท�าบญตามคณธรรมทตนประพฤตดแลวผสมควรไดรบการเคารพกราบไหวจากสาธชนคนศรทธา ในฐานะผมคณธรรมความดอนเกดจากการปฏบตจนเหนผล ผเปนเสมอนเครองยนยนการปฏบตของพระสมมาสมพทธเจาและผเปนเนอนาบญของโลกอนเปรยบเหมอนนามดนดหวานพชใดยอมใหผลไพบลย

มหาแสยะเจดย บรเวณมหนตะเล

ปรเวณะแหงส�านกมหาวหาร เมองหลวงเกาอนราธประ

ขาพเจาขอนอมนมสการพระสทธรรมอนประเสรฐเลศล�าอนงามในเบองตนกลาวคอศลงามในทามกลางกลาวคอสมาธและงามในทสดกลาวคอปญญา เปนแหลงรวมแหงความรแจงเหนจรงสรรพสงกลาวคอทกขเปนแนวทางอนผปฏบตพงเหนชดและประจกษแจงดวยตนเองจนไมตองเชอตามค�าบอกเลาของผใดอกตอไปเปนธรรมปฏบต และบรรลเหนผลไดไมจ�ากดกาลเวลากลาวคอลงมอปฏบตเมอใดกสามารถเหนผลเมอนนเปนธรรมาภสมยไมขนตรงตออ�านาจของเทพเทวาอนใด เปนธรรมสามารถพสจน ทกยคสมย ไมจ�ากดดวยกาลเวลา เปนธรรมสามารถทาทายดวยการตรวจสอบดวยตนเองกลาวคอลงมอท�า แลวเสพเสวยบรมสขดวย

*กเลสดจเนนเนนหมายถงอจฉาวจรรายละเอยดดในอนงคณสตร

64

ขาพเจาขอนอมวนทาพระมหนทเถระ ผ เปนเชอสายแหงโมรยวงศของชนชาวชมพทวปสบเชอสายขตตยราชมาจากศากยตระกลผมจตศรทธาออกบวชจากเรอนไมเกยวของดวยเรอนแลวผมากดวยปญญาฉลาดสามารถตดเสยซงกเลสอาสวะทงสนทงปวงผเปนประธานสงฆน�าพระสทธรรมค�าสอนของพระสมมาสมพทธเจามาปาวประกาศแกเทวดาและมนษยทงหลายซงเปนสมมาทฏฐและอาศยอยบนเกาะลงกามาแตปางบรรพ จนรแจงเหนจรงพากนเสพเสวยอมตรสหรอพระธรรมค�าสอนของพระชนสหเปนจ�านวนคณานบไมถวน อกทงไดสงคายนารอยกรองค�าสอนของพระสมมาสมพทธเจาเปนภาษาของชนชาวเกาะ เรยกวาสงหล จนเกดประโยชนมากมายมหาศาล แกเหลาอนชนรนหลงสบมาจนปรตยบนสมย คณปการของพระมหนทเถระมพรรณนาไวดงนวา“พระมหาเถระผแสวงหาคณอนยงใหญแสดงแสงสวาง กระท�าแผนดนนใหสวางไสวรงเรองดจกองเพลงแลวปรนพพาน” เพราะเหตทพทธวงศมการรกษาสบตอมาตามล�าดบ นบตงแตพระมหนทเถระ จนถงปรตยบนสมย ข าพเจ าผ มนามปรากฏว า วเทศทยยอยในทวเวกไดคดค�านงถงวาพทธวงศตามลงกาประเพณอนเปนตนแบบของลงกาวงศตลอดดนแดนอษาคเนยประการหนงเปนอบายธรรมส�าหรบผประกาศพระศาสนาประการหนงและปรารถนาสรางกศลจตของผศรทธาตอพระบวรพระพทธศาสนา ประการหนง จงน�าเรองราวมาเรยบเรยงใหเปนเนอเดยวกน ดจสายน�าไมขาดสาย เพอหวงวาจะรกษาประเพณและเสรมแรงศรทธา ของสาธชนคนงามดวยกศลจตสรางกศลนมตพบแตปญญารแจงเหนจรง

ตามแนวค�าสอนขององคสมเดจพระสมมาสม- พทธเจาสบไป ขอสาธชนจงด�ารงคงจตใหมนคง ตงโสตประสาทเตรยมสดบมธรสวาจา ไม ฟ งซ านปลอยจตไปตามอารมณแหงความปรารถนาจงสดบธรรมนพนธดวยความเคารพการพรรณนาพระพทธเจาเสดจเกาะลงกาคราน ข าพเจาด�าเนนตามต�านานคมภรและต�าราอนนกปราชญ ชาวลงกาผรอบรเหตการณอางองไวดแลวโดยไม เสรมเตมแตงใหเนอความแปลกแยกเปนอนไมเหนแยงกบกถาของบรพาจารยเพยงปรารถนาใหเกดศรทธาแกผสนใจใฝรสบไปปฐมบรรพ : วาดวยการสรางถปารามเจดย พระมหนทเถระผเปนเชอสายแหงอรยวงศเปนชาวชมพทวปนบแตก�าเนดเกดมาครนผานการอปสมบทครบถวนเถรวสสาแลวไดเดนทางมาประกาศพระสทธรรมค�าสอนตามค�าแนะน�าของพระโมคคลลบตรตสสเถระ ผ เป นพระ อปธยาจารยเจา พรอมทงเพอนสหธรรมกอกหลายรปไดแกพระอฏฏยเถระพระอตตยเถระ พระสมพลเถระพระภททสาลเถระสมนสามเณร และภณฑอบาสก คราวเดยวกนนน ทาวสกกะจอมเทพไดรวมอารกขาตลอดการเดนทาง ดงความวา“พระคณเจา พระเจามฏสวะสวรรคตแลว บดน พระเจาเทวานมปยตสสมหาราชทรงครองราชยสมบต และพระสมมาสมพทธเจา ไดทรงท�านายพระคณเจาไววา ในอนาคต ภกษ

ปญจวาสะภายในส�านกมหาวหาร เมองหลวงเกาอนราธประ

ชอมหนทเถระ จกท�าชาวตามพปณณทวปใหเลอมใสศรทธาพระคณเจา เพราะเหตน จงเปนเวลาสมควร ทพระคณเจาจะไปยงทวปอนประเสรฐ แมขาพเจา กจกรวมเปนเพอนของพระคณเจาดวย” ปจฉาวาพระพทธเจาแหงชาวเราทงหลายทรงพยากรณไวเมอใด? วสชนาวาพระพทธองคทรงพยากรณสมยใกลเขาสปรนพพานกาล ไดมอบหมายใหทาว สกกเทวราชรบภารธระในการอารกขาพระมหา-เถระผจะเดนทางไปเผยแผพระสทธรรมค�าสอนแหงเกาะลงกาภายหลงพทธปรนพพานลวงแลวสามศตวรรษดวยเหตดงนนครนทาวสกกะจอม- เทพทราบวาพระมหนทเถระและคณะจะเดนทางไปประกาศศาสนาทเกาะลงกาจงรบเขาไปหาพระเถระและคณะดงความแจงแลวนน สวนเทศนาวธของพระมหนทเถระและคณะพงอานในคมภรสมนตปาสาทกานนเถด ครนถงกาลวนเพญกตตกามาสแหงเดอน๑๒พระมหนทเถระและคณะสงฆไดทลพระเจาเทวานมปยตสสะ ผเปนกษตรยลงกา ใหสรางอนสรณสถานของพระสมมาสมพทธเจาส�าหรบกราบไหวบชา คราวครงนน กษตรยแหงเกาะลงกาไดตรสถามคณะสงฆวา “พระสมมาสม-พทธเจาเสดจปรนพพานแลวมใชหรอเหตใดจงตองสรางเจตยสถานเพอพระองคอกเลา” พระ

มหนทเถระทลวา “มหาบพตร พระสมมาสม-พทธเจาเสดจปรนพพานแลวกจรง ถงกระนนพระบรมสารรกธาตของพระองคยงคงมอยขอให พระองคสรางอนสรณสถานอนเปนบรโภคเจดยบรรจพระบรมสารรกธาต เพอมวลอาตมาและสาธชน พงไดกราบไหวสกการะตามควรเถด”ครนไดรบราชานญาตแลว พระมหนทเถระไดมอบหมายสมนสามเณร ผทรงอภญญา ใหเหาะไปยงเมองปาฏลบตรเพออญเชญพระบรมสารรกธาตมาจากพระเจาอโศกมหาราช ผเปนพระอยยกาเจาและเหาะไปยงเทวโลก เพอทลขอพระธาตรากขวญเบองขวา มามอบถวายแกกษตรยลงกา ครนแลวพระเจาแผนดนลงกาไดตรสถามคณะสงฆ อนมพระมหนทเถระเปนตนเปนประธานวา“พระคณเจาโยมจะสรางเจตยสถาน เพอประดษฐานพระธาตรากขวญเบองขวาไวทแหงใด”ครานนพระมหนทเถระไดทลวา“ดกร มหาบพตร พระโคดมพทธเจ าแหงชาวเรา ทงหลาย เคยเสดจมาประทบเกาะลงกาแลวครงหนง และทรงประทบนงเขานโรธสมาบต ณถปารามเจดยนอกจากนนอดตพระพทธเจาหลายพระองค กเคยเสดจมาประทบนง เขา นโรธสมาบตบรเวณถปารามเจดยเชนกนดงนน แลว ขอพระองคประดษฐานพระธาตรากขวญเหนอกระพองพญาเศวตกญชรหากพญาเศวตรกญชรคกเขาลง ณ ภาคพนใด กโปรดใหสรางเจดยบรเวณนนแล” พระอรรถกถาจารยยงเสรมความอกวา“แทจรงแลว คราวเมอพระชนสหบรรทมอย เหนอพระแทนบรรทมอนเปนทปรนพพานแหงสวนสาลวโนทยาน เมองกสนาราของพวกมลลราชเจา ทรงกระท�ามหาอธษฐาน ๕ ประการ

รวนแวฬแสยะเจดย เมองหลวงเกาอนราธประ

คอ๑)ขอกงพระศรมหาโพธดานขวาทพระเจาอโศกทรงจบขาดเองทเดยว จงประดษฐานอยในกระถางทองค�า๒)ครนประดษฐานแลวขอกงพระศรมหาโพธ จงเปลงฉพพรรณรงส จากผลและใบท�าใหสวางไสวไปทวทกทศ๓)ขอกง พระศรมหาโพธนนพรอมกบกระถางทองค�าอนนารนรมยจงลอยขนไปไมปรากฏแกมหาชนจงประดษฐานอยในหองหมะ ตลอดหนงสปดาห๔) ขอพระธาตรากขวญเบองขวาของเรา ซงประดษฐานอยในถปารามเจดย จงลอยขนไปในนภากาศแลวส�าแดงยมกปาฏหารยและ๕)ขอธาตอนบรสทธของเราประมาณ๑ทะนานซงประดษฐานทเหมมาลกเจดยอนเปนเครองประดบลงกา จงทรงเพศพระพทธเจา เหาะขนไปประดษฐานอยในนภากาศ แลวส�าแดงยมกปาฏหารย” ครนพญาเศวตกญชรอญเชญพระธาต รากขวญเบองขวาไปยงบรเวณถปารามเจดย ไดบนลอโกญจนาทเสยงดง ปานแผนดนจะทรด พรอมกนนน มหาเมฆกตงเคาโปรยปรายฝนโบกขรพรรษตกลงมาโดยมใชกาล แผนดนใหญสะเทอนไหวจนถงน�านองแผนดนเปนทสด

อนเปนนมตหมายมงคลฤกษเหลาทวยเทพและมนษยตางพากนชนชมเบกบาน กอปรดวยสรแหงฤทธานภาพการณดงกลาวนเปนนมตมงคลบอกใหรวาพระพทธศาสนาของพระศาสดาเจาจะด�ารงคงอยบนเกาะลงกา ตราบเทานนเปนเวลา๕,๐๐๐ป ครงนนแล พระธาตรากขวญเบองขวาของพระทศพล จากกระพองพญาเศวตกญชร ได ลอยขนสเวหาสสงประมาณ ๗ ชวตนตาล ได แสดงยมกปาฏหารยสายน�าและทอไฟกอปรดวย ฉพพรรณรงสพวยพงออกจากพระบรมธาตสวน นนปาฏหารยปรากฏเชนเดยวกนกบปาฏหารยอนพระผมพระภาคทรงแสดงทโคนตนคณฑาม- พฤกษใกลกรงสาวตถสมยพทธกาลนนแล

สระด�าภายในมหนตะเล

อารามภกษณแหงส�านกมหาวหาร เมองหลวงเกาอนราธประ

ปจฉำวำ ปาฏหารย นนเกดขน เพราะอานภาพของพระเถระ หรออานภาพของเทวดา ? วสชนาวา เกดมขนเพราะพทธานภาพ ทราบวาพระผมพระภาคนน เมอยงทรงพระชนมอยทรงอธษฐานวา“เมอเราปรนพพานแลว ขอยมกปาฏหารยจงบงเกดม วนประดษฐานพระธาตรากขวญเบองขวาแหงเรา ณ บรเวณอนเปนทตงแหงบรโภคเจดยของพระพทธเจาองคกอน ๓ พระองค ดานทศใตแหงอนราธบรในเกาะตามพพปณณ”

๕๓ 67

โบราณาจารยไดอธบายเสรมปาฏหารยไววา “ขนชอวาโอกาสทหยดน�า ซงไหลออกจากพระบรมสรรธาตของพระผมพระภาคพระองคนน ไมถกตองพนเกาะตามพปณณไมม พระสรรธาต ของพระผมพระภาคพระองคนน ไดระงบความเรารอนแหงภาคพนของเกาะตามพ-ปณณดวยเมดฝนอนชมฉ�า แสดงปาฏหารยแกมหาชนตลอดเกาะตามพปณณทงมวลแลว ไดเสดจลงมาประดษฐานเหนอพระเศยรของพระราชา ครานนพระเจาแผนดนทรงส�าคญการไดอตภาพมนษยวา มผลมหาศาล จงทรงท�า สกการะอยางยงใหญพรอมกบการใหประดษ- ฐานพระบรมธาตแลวครนเสรจสนแลวแผนดนใหญไดสะเทอนหวนไหว” คราเดยวกนนนแล พระราชกมารทรงพระนามวาอภย ผ เปนพระกนฏฐาภาดาของพระราชา ทรงท�าพระราชหฤทยใหเลอมใสในปาฏหารยแหงพระธาตรากขวญเบองขวา ทรงออกผนวชพรอมกบบรษ ๑,๐๐๐ คน เดกชายอก๕๐๐คนจากบานเวตาลคามกออกบวชดวยเดกจากหมบานทวารมณฑลเปนตนหมบานละ๕๐๐ คน กออกบวชเหมอนกน เดกหลายรอยคนทงในเมองและนอกเมองตางพากนออกบวชรวมเปนภกษ ๓,๐๐๐ รป เมอพระสถปส�าเรจ

เสรจสนแลวพระราชา ราชอ�ามาตย และพระเทวตางท�าการบชารวมถงเทวดา นาค และยกษกท�าการสกการะบชาเชนกน อนงคราสรางถปารามเจดยและประดษฐานพระธาตรากขวญครงนน นอกจากกลบตรชาวสงหลศรทธา พากนออกบวชเปนจ�านวนมากแลวกลธดาชาววงเปนจ�านวนมากโดยมพระนาง อนฬาเทวเปนหวหนา กแสดงความประสงคจะออกบวชในพระพทธศาสนาเชนเดยวกนเหลาทวยเทพเทวดาทกชนฟา ครนทราบขาวดงนนแลว พากนอนโมทนาสาธการ ปานแผนดนจะถลมทลาย พระมหนทเถระผเปนประธานงานกอสรางถปารามเจดยครานน ปรารถนาใหชาวประชาสงหลทกหมเหลาศรทธาตอพระพทธเจายงขน จงกลาวสรรเสรญพระเกยรตคณของพระพทธ-องควา“พระโลกนาถแมเสดจดบขนธปรนพพาน แลวอยางน เหลอเพยงพระบรมสารรกธาตของพระองค กไดกอประโยชนเกอกลและความสขแกประชาชนโดยชอบ มากมายหลายประการเมอพระชนสหยงทรงพระชนมอย จะบรรยายไดอยางไรเลา” ปฐมบรรพ วาดวยการสรางถปารามเจดยกจบลงดวยประการฉะนแลฯ

ปญจวาสะบรเวณถปารามเจดย เมองหลวงเกาอนราธประ

อภยครเจดยแหงส�านกอภยครวหาร เมองหลวงเกาอนราธประ

68

vมงคลธรรม: มงคลสตรมงคลชวตvสารธรรมจากพระสตร:มงคล๓๘ประการ มงคลสงสดทมนษยท�าไดvกวนพนธ: ศาสนา๔ประเภทvพทธบชา: บรมครผไมมใครยงกวาvพระธรรมเทศนา: อสระแทvกวนพนธ: โพธยาลย

vธรรมกถา: มงคลสงสดของชวตvในประสบการณ: ประสบการณสอบสนามบาลตอน๘vคาถาไลโควด-19: ไลแบบสภาพvหนาตางบาล:ตอน๘ เรองนามและลงคvภาษาธรรม:สนทนาภาษาบาล ตอน๘vมองเทศ-มองไทย:ต�านานพระเจาเลยบโลก ฉบบลงกาตอน๑