อำ�เภอแมออนจงหวดเชยงใหม

รวมองคความร จากโครงการรกษปา สรางคน ๘๔ ตำาบล วถพอเพยง

เกษตรยงยน ฟนวถชมชน พงตนดวยพอเพยง

ตำ�บลแมท�

สารบญ

๐๖ สภาพแวดลอม

๐๘ ความเปนมา

๒๒ กาวเดนดวยความพอเพยง

๒๔ กลไกการขบเคลอน

๓๒ รปธรรมความสำาเรจในพนท

๕๔ แผนทความร

๕๖ ลดรายจาย=เพมรายได

๖๐ ภาคผนวก

นยามความพอเพยงของตำาบลแมทา“ความเชอมนเรองความปลอดภย การจดการการเมองทองถน

ดน นา ปาไมอดมสมบรณ ไรมลพษ สารพษ สบทอดวฒนธรรม

การเขาถงการศกษา ผนาเขมแขง มการรวมกลมวสาหกจชมชน

มความสามคค แบงปน เอออาทร อาชพมนคง”

๐๓๐๒

สภาพ แวดลอม

ตำาบลแมทาเปนชมชนเลกๆในภาคเหนอทผานพนชวงวกฤตทงปญหาภยแลงการแยงชงทรพยากรจากภาครฐและนายทนปญหาการทำามาหากนราคาผลผลตตกตำาถกเอารดเอาเปรยบหนสนและปญหาเยาวชนจากวกฤตไดกลายเปนโอกาสในการเรมตนลกขนมาตอสกบปญหาดวยตวเองโดยความรวมมอของคนในชมชนเปนหลกและมนกพฒนาเอกชนเขามาชวยจดประกายการพฒนาแบบองครวมซงแมทามกระบวนการเรยนรปญหาผานงานพฒนามการรวมกลมแกไขปญหาดานตางๆทงในเรองการจดการทรพยากรโดยชมชนการพฒนาแกนนำาสรางการมสวนรวมชาวบานและองคกรภายในรวมตวกอตงเปน ”สถาบนพฒนาทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทา” เปนกลไกหลกในการทำางานประสานความรวมมอกบภาคเครอขายทงภายในและภายนอก ภายใตความเชอประเพณวฒนธรรมของชมชน ทนำาพาสความสขตามวถแหงความพอเพยงทสามารถยนหยดไดอยางมนคงและยงยน

ตำาบลแมทา เปน๑ใน๖ตำาบลของอำาเภอแมออนจงหวดเชยงใหมประกอบดวย๗หมบานมประชากรประมาณ ๔,๙๒๐ คน ตงอยในแองทราบขนาดเลกตามทราบลมนำาแมทา ยาวตามแนว เหนอใตเวาแหวงตามแนวลำาหวยลอมรอบดวยภเขามพนทปาไมถง๗๙.๙ตารางกโลเมตรมลกษณะ

เปนปาโปรงปาเบญจพรรณและปาเตงรงซงเปนแหลงอาหารใหชาวบานไดเกบเกยวผลผลตจากปามาจำาหนายและเลยงครอบครวโดยตำาบลแมทามการจดการปาตามความรบผดชอบของแตละหมบานเพอปองกนการรกลำาและทำาลายนอกจากเปนแหลงอาหารแลวยงเปนทตงของปาตนนำาของแมนำาสายสำาคญคอแมนำาแมทาทไหลมาหลอเลยงพนททราบเชงเขาดวยความอดมสมบรณของทรพยากรดนนำาและปาไมนเองชาวบานแมทาสวนใหญจงประกอบอาชพเกษตรกรรมทำาไรทำานาทำาสวนผกและสวนผลไม แตสภาพภมประเทศทเปนหบเขา จงเปนขอจำากดในการขยายพนท ทำาใหเกษตรอนทรยไดกลายเปน ทางเลอกหนงทชมชนมการนำามาปรบใชเพอพฒนาระบบการเกษตรนอกเหนอจากการปลกเชงพาณชยทตองใชตนทนผลตคอนขางสงทงยงสงผลตอคณภาพของสงแวดลอมทงทางตรงและทางออมนอกจากนตำาบลแมทายงมความโดดเดนในการจดการชมชนซงใชระบบเครอญาตผสมผสานประเพณวฒนธรรมไมวาจะเปนการเลยงผป ยา การเลยงผขนนำา ผเหมอง ผฝาย ฯลฯ โดยนำาความเชอทมอยผสมกบ กฎชมชนในเรองการจดการทรพยากรธรรมชาตดนนำาปาเพอใหเออประโยชนกบอาชพเกษตรกรรมทเนนการพงพาตนเองและสบทอดความมจตสาธารณะรกชมชนสลกหลานคนรนใหมตอไป

๐๗๐๖

ความเปนมาชมชนแมทามพฒนาการจากชมชนตกสำารวจทตองดนรนสวกฤตตางๆ มาสการพฒนา

ทยงยนภายใตการเปนตำาบลตนแบบวถพอเพยง ทไดรบการยอมรบวาเปน “ชมชนเขมแขง” ตำาบลหนงของไทยนน ไดผานประสบการณและเหตการณมากมาย โดยสามารถแบงเปน ยคได๔ยคคอ

๐๙๐๘

ยคสมปทานปาเปนยคทปาไมถกทำาลายอยางหนกเพราะรฐ

ไดเปดใหสมปทานปาไมแกเอกชนอยางตอเนองถง ๔ครงครงแรกใหสมปทานตดไมบรเวณปาขนแมทา ครงท๒อนญาตใหบรษทเอกชนในจงหวดลำาปาง เหมาทำาไมลางปา(คอการทำาไมทตดโคนไวแลวใน ปาสมปทานภาคทปดและในปาทหมดอายสมปทาน แลว) แตชาวบานไดขอใหรกษา ”ปาแมบอน” ไว จนในชวงป พ.ศ.๒๕๐๐ ใหสมปทานครงท ๓-๔ บรษทเอกชนทลำ าปาง ได รบช วงสมปทาน ไมหมอนรถไฟและไมฟนรถไฟนอกจากนชาวบาน ยงไดตดไมฟน เพอนำาไปขายใหกบบรษทยาสบท เขามากอสรางโรงบมใบยาสบ ตลอดระยะเวลาท ผานมาชาวบานหลายคนในพนทไดคดคานการ ตดไมทำาลายปาอยางตอเนอง เพราะเมอปาเรม ลดนอยลงนำาลำาหวยสาขาของแมนำาแมทาทเคยหลอเลยงนาขาวกเรมเหอดแหงตามไปดวย

พ.ศ.๒๔๐๐-๒๕๐๐ยคเกษตรเชงเดยว : พชเชงพาณชย

ผลพลอยไดจากยคสมปทานไมของชาวบานคอ“ทดนทำากน”และ“ถนนหนทาง”ททำาใหชาวบาน ในพนทเดนทางสะดวกมากขนในขณะเดยวกนผคนภายนอกเขาถงชมชนมากขนดวย จงเรมมพอคา และบรษทเอกชนเขามาสงเสรมใหปลกพชพาณชย แทนการปลกเพอยงชพ พชเศรษฐกจตวแรกทเขามาคอยาสบเนองจากมการตงโรงบมในพนทเปนแหลงรบซอแนนอน ในพนทเรมมการขยายพนท ทำากนเพอเปนแปลงปลกยาสบเรมใชสารเคมอยางเขมขนทงปยเคมและยาฆาแมลงซงตองใชเงนทนในการซอ ทำาใหชาวบานเรมพงพาแหลงเงนทนภายนอกจนเกดภาวะหนสนตามมาบางครอบครวเรมอพยพไปขายแรงงาน นอกจากนยงเกดปญหาสขภาพและสภาพแวดลอมเสอมโทรมทำาใหชาวบาน เรมหนหนาเขาสการทำาเกษตรเชงเดยวอยางเตมตว จนกระทงปพ.ศ.๒๕๑๔ไดเกดเหตการณสำาคญคอ แกนนำาชาวบานรวมกนคดคานโรงบมยาสบเนองจากปาถกทำาลาย และถอเปนจดเรมตนของการลกขนมาปกปองปาของชมชนแมทา ตอมาใน

พ.ศ.๒๕๐๑-๒๕๒๙

พฒนาการตำาบล

ชวงตนทศวรรษ ๒๕๒๐ ไดมการสงเสรมปลกพชเศรษฐกจชนดใหมไดแกยาสบถวลสงหอมแดงฯลฯ และพชทสำาคญทไดรบการสงเสรมใหปลกอยางกวางขวาง คอ ขาวโพดฝกออน สงผลกระทบทงการพงพาระบบตลาด ปจจยการผลต และการบกเบกพนทปาเพอทำาการเกษตรรวมทงผลกระทบ ตอสงคม

๑๑๑๐

ยคการเปลยนแปลงเขาสเกษตรยงยนดวยวกฤตปญหาตางๆ ทถาโถมทำาใหแตละ

ครวเรอนตองเผชญกบปญหาหนสน ปญหาสงคม ปญหาสขภาพ ปญหาสงแวดลอม และทรพยากร ธรรมชาตทำาใหชาวบานเรมทบทวนตนเองและได ขอสรปรวมกนวาชมชนกำาลงเดนผดทางจงเกดการ ปรบตวและทาทายกบปญหาตางๆสงเหลานถอเปน จดเปลยนสำาคญของชมชนแหงน และในชวงทศวรรษท๒๕๓๐นเองมองคกรพฒนาเอกชนนำา “โครงการพฒนาชนบทอำาเภอสนกำาแพง”เขามาชวย ชาวบานวเคราะหปญหา ศกษาดงาน และจดเวท แลกเปลยนเรยนร ทำาใหเกดการรวมตวเปนกลม ตางๆเพอใหชมชนเกดการพงพาตนเองเชนกลมออมทรพยกลมธนาคารขาวและกลมปยเปนตน มการเชอมโยงกบเกษตรกรชมชนอนและพฒนามา เปนการจดตง “คณะกรรมการกลางแมทา” ในป พ.ศ.๒๕๓๒ เพอรองรบภารกจการพลกฟนชมชน แมทาซงหมายรวมถงการฟนฟทรพยากรธรรมชาตปารวมกนผานสภาตำาบลโดยมอนนตดวงแกวเรอน เปนประธานสภาตำาบลในขณะนน

พ.ศ.๒๕๓๐-๒๕๔๐

ตอมาในป พ.ศ.๒๕๓๕ เกดวกฤตภยแลงทวประเทศ ตำาบลแมทาไมตำากวา ๔ หมบาน ทำานาไดไมถงรอยละ ๕๐ ยงกระตนใหชมชนตระหนกถงการฟ นฟทรพยากรธรรมชาตใหกลบคนมา โดยมการตงดานสกดไมเถอน ออกกฎระเบยบในการจดการปา จนสามารถรกษาปาเอาไวไดจากนายทนภายนอก หลงจากนนตำาบลแมทามการทำางานเรองการจดการทรพยากร โดยแกนนำาชมชนไดเสรมสรางใหคนในชมชนเกดความเขาใจและตอสในเชงนโยบายทจะผลกดนใหเกดปาชมชนขณะเดยวกนกมการตงคำาถามกนวา “ทองบตน อยางขา” หมายถงดแลรกษาปา แตไมไดหนมาพฒนาอาชพทเปนสงสำาคญในการอยการกน จงม

กลมคนกลมหนงหนมาใหความสำาคญในเรองอาชพเกษตรกรรม ชมชนแมทาเรมมการปรบเปลยนวถการผลตเชงเดยวมาสการทำาเกษตรผสมผสานมากขนเนองจากเหนแบบอยางของนายพฒนอภยมลผนำาเกษตรกรรมยงยนตำาบลแมทาททำาแลวประสบความสำาเรจโดยผนำาชมชนแมทาไดรวมกนวเคราะหวา “ชมชนแมทาจะลมสลายแนนอนถายงเปนหนอย ถาจะแกปญหาทางออกทดทสดคอ ตองทำาเกษตรยงยน” จงเปนทมาของกลมผกปลอดสารพษ ทมการขยายผลประสานเครอขายเปนแกนหลกของเครอขายเกษตรกรรมทางเลอกภาคเหนอทำาใหชาวแมทาไดรบการพฒนากระบวนการเรยนรและการมสวนรวมดำาเนนงานรวมกน

๑๓๑๒

ยคสรางเอกภาพในชมชนและบรณาการเพอนรวมงานนอกชมชน

ในยคนแมจะเกดกลมตางๆจำานวนมากเพอแกไขปญหาทเกดขนใหกบสมาชกแตกปฏเสธไมไดถงการทำางานทแยกจากกนของแตละกลมโดยไมม การตดตอประสานงาน แลกเปลยนขอมล หรอ ร วมกนทำางานในบางประเดนท ใกล เคยงกน ดวยเหตนจงนำามาสการเรมตนสรางเอกภาพใหกลมตางๆทำางานรวมกนอยางเปนระบบหรอมบรณาการ มากขน ในป พ.ศ.๒๕๔๓ ตำาบลแมทา ไดยกระดบตนเองขนเปนสถาบนการเรยนร ทำาหนาท

พ.ศ.๒๕๔๑-๒๕๕๐

แลกเปลยนเรยนรกบคนภายนอก ซงดำาเนนการโดยกลมเกษตรทางเลอกตอมาไดจดทะเบยนเปน นตบคคลในนาม สหกรณการเกษตรยงยนแมทาจำากดทำาใหมการรวมตวกนอยางถกตองและมทน ในการดำาเนนงานผลกดนเกษตรกรรมยงยนใน แมทา ในชวงนเองตำาบลแมทามคนเขามาศกษา ดงานแลกเปลยนประสบการณอยางตอเนองทงใน เรองเกษตรกรรมและการจดการทรพยากร ธรรมชาต มการประสานความรวมมอกบภาค เครอขายทงภายในและภายนอกแตยงคงเกดปญหา การทำางานซำาซอนทงทมาจากตำาบลเดยวกน จงได รวมเครอขายทรพยากรและเครอขายเกษตรกรรมทางเลอกมาเปน “สถาบนพฒนาทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทา” โดยมตวแทนจากสวนตางๆเขารวมเพอเปนกลไกหลกในการขบเคลอน งานพฒนาของตำาบลแมทาทำาใหมเอกภาพในการ ทำางานพฒนาชมชนครอบคลมทกเรองทกประเดน ทจะนำาพาแมทาไปสความสขอยางยงยน ทงการ

จดการทรพยากรโดยชมชน เกษตรกรรมยงยนการรวมกลมแกไขปญหา อนรกษฟนฟประเพณวฒนธรรม จดการรวบรวมองคความรในตำาบลรวมถงการขยายผลความรสคนรนใหม ซงตอมาทางตำาบลแมทาไดตอบรบเขารวมโครงการฯทำาใหเสรมศกยภาพการพฒนาตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงของตำาบลแมทายงขน

ชมชนแมทาไดรบการสนบสนนการพฒนาจากหนวยงานภาคตางๆทงจากมหาวทยาลยภาครฐและภาคเอกชนในดานงบประมาณบคลากรทมาใหความร รวมถงการประสานงานตางๆ ซงเปนปจจยสำาคญททำาใหชมชนแมทาเขมแขงมาไดอยางเชนทกวนน

๑๕๑๔

๑๗๑๖

ทนตำาบลดวยกระบวนการดำาเนนงานพฒนาเพอใหตำาบลแมทารอดพนจากวกฤตปญหาทงดวยการรวมพลง

ของชาวชมชนแมทาและการหนนเสรมจากหนวยงานภาคตางๆสงเหลานไดกลายเปนตนทนของตำาบลแมทาทผานการสงสมมาอยางยาวนาน จนถอไดวาเปนตำาบลตนแบบของประเทศไทยทหลายชมชนเขามาศกษาเรยนรในขณะเดยวกนตำาบลแมทากยงคงสรางฐานทนของตนเองใหเขมแขงเพอตานทานกบกระแสสงคมทหมนเวยนเขามาทดสอบความแขงแกรงของชมชน โดยสามารถจำาแนกตนทนของตำาบลแมทาทจะสงผลตอการพฒนาชมชนในอนาคตไดดงน

• ทนทางทรพยากรธรรมชาตตำาบลแมทามทรพยากรธรรมชาตท

อดมสมบรณและมความหลากหลายทางชวภาพทงดนนำาและปาโดยชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตของตำาบล

• ทนเครอขายแกนน�าชมชนตำาบลแมทามผนำาชมชนทมจตสาธารณะ

มงมนทจะแกไขปญหาตางๆ รวมกบชมชน รวมทงเปนผทมประสบการณงานพฒนาชมชนอาทอนนตดวงแกวเรอนและพฒนอภยมล เปนตน ซงเปนแกนนำาชมชนตำาบลแมทาทม บทบาทสำาคญในการรวมสราง“สถาบนพฒนา ทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทา” เปนจดเชอมโยงใหเกดการทำางานรวมกนอยางเปนเครอขาย

• ทนกลม/องคกร/เครอขาย/สถาบนดวยการหนนเสรมของหนวยงานภาคตางๆ

ทเขามาทำางานพฒนาในตำาบลแมทา ทำาใหตำาบล มแนวคดการรวมกลมตางๆเพอแกไขปญหาในระดบหมบานชมชนหรอตำาบลอาทการตงกลมออมทรพยระดบหมบานและสถาบนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและเกษตรกรรมยงยนแมทาเปนตน

• ทนทางภาคเครอขาย ตำาบลแมทามรากฐานของการพงตนเองมการคด

แกไขปญหาอยางจรงจง ไมหยดนงหรอยอมจำานนตอปญหาทำาใหตำาบลแมทามพนธมตรทรวมขบเคลอนงาน พฒนา และใหการสนบสนนหลายหนวยงาน เชน หนวยงานภาครฐองคกรพฒนาเอกชนสถาบนวชาการตางเขามารวมสนบสนนรวมทงหนวยงานนกวชาการเปนตน

• ทนองคความรตำาบลแมทามองคความรภมปญญาทองถนและองคความรจากประสบการณการดำาเนนงาน

ทสงสมอยในตวของผรในชมชนอยางหลากหลาย เชน การจดการทรพยากรการทำาเกษตรกรรมยงยนธรกจชมชน/ตลาดเยาวชนการพฒนาพลงงานทางเลอกและภมปญญาทองถนเปนตน

ทนทางทรพยากรธรรมชาต

ทนทางภาคเครอขาย

ทนเครอขาย

แกนนำาชมชน

ทนองคความร

ทนทางวฒนธรรม

ประเพณ

ทนกลม/องคกร/เครอขาย/สถาบน

ตำาบลแมทา

๑๙๑๘

๒๑๒๐

• ทนทางวฒนธรรมประเพณวฒนธรรมประเพณของชาวชมชนแมทา

สบรากเหงามาจากบรรพบรษผานการถายทอดจากรนสรนและปฏบตสบตอกนมาโดยมประเพณสำาคญตางๆเชนประเพณปใหมเมองประเพณขาวสลากหรอตานกวยสลากประเพณเลยงผขนนำาทเกยวกบ การรกษาปาตนนำา เปนสงทชวยกำากบความคด พฤตกรรมตางๆในการสรางการตระหนกรถงความสำาคญของทรพยากรธรรมชาต และความรกในชมชนของตนเอง

หากพจารณาถงตนทนการพฒนาของตำาบลแมทาทมความเขมแขงซงเปนตวบงชถงศกยภาพของชมชนทสามารถจดการตนเองได จงเปนปจจยหลกทสงผลใหหลายหนวยงานภาคเขามาศกษาเรยนรและใชตำาบลแมทาเปนพนทงานศกษาวจยในหลายเรอง เนองจากภายในตำาบลมกลไกและ องคประกอบทเขมแขงแมกระทงบรษทปตท.จำากด(มหาชน)กไดคดเลอกใหอนนตดวงแกวเรอนรบรางวลลกโลกสเขยวประเภทบคคลในปพ.ศ.๒๕๔๔ เนองจากการเป นแบบอยางด านการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาตปาไมหลงจากนนตำาบลแมทากยงคงไดเขารวมโครงการหญาแฝกของปตท.รวมถง ไดรบการเสนอชอเขามาเปนตำาบลนำารองของโครงการรกษปาสรางคน๘๔ตำาบลวถพอเพยง ของกลมบรษท ปตท. จำากด(มหาชน) และภาคเครอขาย

๒๓๒๒

กาวเดน ดวยความพอเพยง

ตำาบลแมทาเปนหนงใน๙ตำาบลนำารองทไดรบการคดเลอกใหเปนพนทเรมการทำางานของโครงการ รกษปาสรางคน๘๔ตำาบลวถพอเพยงเนองจากเปนตำาบลทมศกยภาพอยในเกณฑการคดเลอกของ โครงการฯ นนคอ มแกนนำาทเขมแขง มกจกรรมและโครงการพฒนาทมทศทางความพอเพยง และอกเหตผลประการสำาคญคอตำาบลแมทาเปนหนงในเครอขายลกโลกสเขยวของปตท.จงทำาใหตำาบลแมทาเขาใจถงหลกแนวคดการทำางานของปตท.เปนฐานทนเดม

ยงกวานนการเหนถงความมงมนของปตท.ในการทำางานเพอสงคมและชมชนบนแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทำาให อนนต ดวงแกวเรอน แกนนำาคนสำาคญของแมทา เหนวาแนวทางดงกลาว

เปนแนวทางทชมชนแมทาใชเปนฐานในการพฒนาตำาบล และเรมปรบวถการดำาเนนชวตในชมชนมาไดระยะหนงแลวโดยมเปาหมายทมงเนนการพฒนาคนใหมการพงพาตนเองซงสอดคลองกนกบ โครงการฯ และเปนทมาในการเขารวมเปนสวนหนงของการขบเคลอนตำาบลวถพอเพยง จงไดมการเสนอเรองเขาสทประชมคณะกรรมการสถาบนทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทาเพอพจารณาเหนชอบและรบรรวมกนถงวตถประสงคของโครงการฯ โดยคำานงถงวา โครงการทเขามานนจะตองตอยอดหรอหนนเสรมบนฐานงานพฒนาของตำาบลแมทาเพอพฒนาใหแมทาเปนสขอยางยงยน

กลไกการขบเคลอนตำาบลแมทาไดเขารวมโครงการรกษปา๘๔ตำาบลวถพอเพยง โดยเปน๑ใน๙ตำาบลนำารอง

จากความเหนชอบของคณะกรรมการสถาบนพฒนาทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทาเมอปลายป ๒๕๕๐ หลงจากไดรบเลอกใหเขารวมโครงการฯ ทางแกนนำาตำาบลแมทาไดประชมหารอ ออกแบบโครงสรางคณะกรรมการโครงการฯโดยมกระบวนการในดำาเนนการการจดเตรยมคนการสรรหาและ มกระบวนการขบเคลอนกลไกการทำางานดงน

คณะกรรมการโครงการฯเปนกลไกสำาคญในการขบเคลอนงานโครงการฯใหบรรลตามเปาหมายท วางไวไดในการคดเลอกและจดตงกลไกคณะทำางานของแมทาไมไดมการจดตงขนใหมแคใชโครงสรางการทำางานของสถาบนพฒนาทรพยากรและเกษตรกรรมยงยนแมทาทมอยเดม ซงมสดสวนของผนำาทางการและผนำาทางธรรมชาต(ไมเปนทางการ)แบงไดเปน๔สวนคอ

๑“ผนำาฝายทองถน”จากองคการบรหารสวนตำาบลอาทฝายบรหารและสมาชกองคการบรหาร สวนตำาบลแมทาจำานวน๑๙คน

๒“ผนำาฝายทองท” อาทกำานนผใหญบานผชวยผใหญบานจำานวน๑๐คน๓“ผนำาธรรมชาต/เครอขายชาวบาน” ทเปนผนำาทางความคดปราชญชาวบานจำานวน๒๓คน๔ “หนวยงาน/องคกรในพนท” อาท โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลแมทา(สถานอนามย

บานหวยทราย) ตวแทนจากโรงเรยน จำานวน ๒ คน รวมทงหมดจำานวน ๕๔ คน ตงเปน คณะกรรมการโครงการฯโดยมอนนตดวงแกวเรอนเปนประธานกรรมการโครงการฯและมกำานนตำาบลแมทา พระครอมรธรรมวงค พระสภณฐ อองทพย และนายกองคการบรหารสวนตำาบลแมทาเปนทปรกษาโครงการฯ ซงเปนแนวทางทแมทาใชเปนหลกในการดำาเนนงาน มาโดยตลอด เชนทอนนต ดวงแกวเรอน ไดกลาวไววา “สถาบนฯ เปรยบเสมอนหวรถจกร

โครงการตางๆ ทเขามาหากวาตรงกบย ทธศาสตร ในการทำ า ง าน กเหมอนเปนตรถไฟ ทเขามากตอตกน ให เปนขบวนท มคนแมทาทำาหนา ทควบคม ดงน นโครงการตางๆ ทเขามา ไม เนนวาเงนมากหรอนอย หากวาเงนมาก แตจะเขามากำาหนด ควบคมเรา เรากไมเอา คนแมทาตองกำาหนดตนเองไมใชใหคนขางนอกมากำาหนดทศทางใหกบเรา”

๒๕๒๔

ประธานคณะกรรมการโครงการฯนายอนนต ดวงแกวเรอน

นายอนนตดวงแกวเรอน

นายพนมกรนามจนทรนายพนมกรนามจนทร

นายฤทธไกรธใจเงน

นายสชาตเมทาดก

นางราตรทาพรหม

นายอนสอนไชยะใจ

นายมงคลคำาหวนม

นายแดงผดอป

นายทนงศกดปวงสายใจ

นายบญฤทธคำาดา

นายไสวสทธนล

นายเสรมอปคำาแดง

คณะกรรมการฝายบรหารแผนงาน/กจกรรม

คณะกรรมการฝายเปดบญชธนาคาร

คณะกรรมการฝายการเงนและบญช

คณะกรรมการฝายจดซอจดจาง

คณะกรรมการฝายตดตามและประเมนผล

คณะกรรมการโครงการฯ ตำาบลแมทา

๒๗๒๖

ทงนในสวนของการจดบทบาทโครงสรางการทำางานของคณะกรรมการโครงการฯแบงเปน๕ฝาย แผนงานตามกรอบภาระบทบาทหนาททโครงการฯ กำาหนดมา ประกอบดวย ๑) ฝายบรหารแผนและกจกรรม ๒) ฝายเปดบญชธนาคาร ๓) ฝายการเงนและบญช ๔) ฝายตดตามและประเมนผล และ๕)ฝายจดซอและจดจางอนงการจดแบงโครงสรางการทำางานแมจะมการกำาหนดมาจากสวนกลางแตการคดสรรคณะกรรมการผรบผดชอบแผนงานแตละสวนนนจะอยบนความถนดและความสนใจของคณะกรรมการแตละทาน โดยมบทบาทภารกจสำาคญคอ การกำาหนดแผนตำาบลวถพอเพยง ดำาเนนกจกรรมตามแผนตดตามผลการดำาเนนงานรายงานผลและสรปบทเรยน

ทมงานภาคสนาม ปตท.ทางโครงการฯ ยงไดจดใหมทมงานภาคสนาม

ปตท. ทเอออำานวยใหโครงการฯ สามารถขบเคลอนไดอยางราบรนประกอบดวยทปรกษาภาคเจาหนาทประจำาภาค และเจาหนาทประจำาตำาบล ซงมบทบาทการทำางานแตกตางกนไปทง ๓ สวน จะทำาหนาท หนนเสรมการทำางานของคณะกรรมการโครงการฯ ซงสามารถสรปบทบาทไดดงน

เจาหนาทประจ�าต�าบลคณะกรรมการโครงการฯ ไดรวมกนคดเลอก

บคคลในทองถนท มบทบาทในงานพฒนาชมชนแมทาและมความคนเคยกบผนำาชมชนเปนอยางด ถอวาเปนจดแขงสำาคญของการดำาเนนงานโครงการฯ ซงในระยะแรกเนนบทบาทในเรองการประสานและ จดกระบวนการเรยนร รวมถงการทำางานทไดรบ มอบหมายจากชมชนซงทางโครงการฯไดเหนศกยภาพ

ในการทำางานและทางชมชนเองกมแนวทางทจะพฒนาคนรนใหม จงไดยกระดบใหเปนเจาหนาทประจำาภาค และรวมกนคดเลอกเจาหนาทประจำาตำาบลคนใหม ซงเขามาทำาหนาทเปนเสมอนกองเลขานการททำาหนาทจดบนทกและทำาตามมตของคณะกรรมการโครงการฯ จนไดมาเรยนรจากการทำางานจงพฒนาตนเองเพมขน สามารถจดการเรยนรในพนทได มบทบาททจะชวยประสานและ วางแผนรวมกบแกนนำาในพนทได เจาหนาทประจำาตำาบลคนกอน ตอมาไดสอบคดเลอกเปนเจาหนาทขององคการบรหารสวนตำาบล แมทาไดจงเกดการปรบเปลยนตวเจาหนาทประจำาตำาบลอกครงหนง โดยเขามามบทบาทในการประสานงานภายในและภายนอก จด การเรองระบบเอกสาร สวนสำานกงานกองเลขาฯ รวมถงการจด กระบวนการเรยนรรวมกบคณะกรรมการโครงการฯ รวมถงการ ทำางานดานอนทเกยวของในตำาบลแมทา โดยมเทคนคในการ ทำางานทสำาคญคอ สรางความเปนกนเอง เรยนร จากคนทม

๒๙๒๘

ประสบการณเพอนำามาปรบใชกบการทำางานตนเองเตรยมความพรอมเปนการลดขอผดพลาดทจะเกดขนในการทำางานรวมไปถง เปนการสรางความเชอมนความนาเชอถอในการทำางาน

เจาหนาทประจ�าภาคมบทบาทในการจดกระบวนการเรยนรเปนทปรกษาในการ

ดำาเนนกจกรรมการยกรางแผนการตดตามและประเมนผลการ ทำางานรวมถงงานเชงการจดการในพนทและทำาหนาทเอออำานวย และกระต นใหเกดการพฒนาศกยภาพของคณะกรรมการ โครงการฯและเจาหนาทประจำาตำาบลรวมทงเขารวมกจกรรมสำาคญของพนท คลคลายปญหา หรอขอจำากดในการทำางาน โดยมเทคนคสำาคญในการทำางานพนทตำาบลแมทาคอการจดความสมพนธทดในการทำางานของคณะกรรมการโครงการฯโดยใหผนำาทมประสบการณถายทอดความรใหผนำาใหมแบบพสอนนอง ทำาใหการดำาเนนกจกรรมเปนบรรยากาศแหงการเรยนร มคณะทำางานเชงยทธศาสตร โดยมแกนนำาเขารวมกระบวนการตงแตเรมตนดวยความเขาใจในโครงการฯรวมถง

ภาพรวมในงานพฒนาตำาบล เพอกำากบทศทางของตำาบลและโครงการฯ ใหดำาเนนตามเปาหมายท วางไวมการประสานและบรณาการการทำางานในตำาบลไมใหเกดความซำาซอนและหนนเสรมใหบรรลผลเรวขนไปจนถงตดตามความกาวหนาอยางตอเนองทงเปนทางการและไมเปนทางการ

ทปรกษาภาคในฐานะตวแทนโครงการฯเปนเสมอนผกำากบทศทางงานของภาคเหนอใหบรรลตามตวชวดของ

โครงการฯสำาหรบบทบาทการทำางานในพนทแมทาจะเนนการสรางความเขาใจในหลกการทำางานของ โครงการฯรวมถงการนำาเสนอรปธรรมความพอเพยงเพอยกระดบความคดใหคณะกรรมการโครงการฯ ตำาบล มสวนชวยสรางการเรยนรผานเวทการแลกเปลยน ชแจงและเปนผเชอมนโยบายการทำางาน รวมไปถงการรวมแกไขปญหาทเกดขนในพนท

๓๑๓๐

รปธรรมความสำาเรจในพนทครวเรอนพอเพยงอาสา

ดวยความทแมทาไดมการนอมนำาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางปฏบตอยางตอเนอง ในชวงทผานมา โดยตำาบลแมทาเปนชมชนแรกๆ ของภาคเหนอทมการรวมตวกนพฒนาแกไขปญหา ของตำาบลตนเองในระดบครวเรอนจงมทนเดมในเรอง การพฒนาครวเรอนพอเพยงอาสาเปนอยางดโดยม การทำางานผานเครอขายเกษตรกรรมยงยนแมทา ท เชอมโยงเครอข ายการทำางานทงในและนอกชมชน มสมาชกเกษตรกรททำาเกษตรกรรมยงยน

๓๓๓๒

จำานวน ๑๐๓ ครวเรอน สามารถทจะเปนแบบอยางในเรองการดำาเนนชวตทพอเพยง มการปลกอยปลกกน และมอาชพทมนคงบนวถการเกษตร แตการขยายกลมกลบมลกษณะคอยเปนคอยไปเพราะตองเรยนรผานคนตนแบบทงแนวคดเทคนคตางๆจากบทเรยนนจงมการ เชอมประสานการทำางานกบโครงการฯสรางกลมครวเรอนพอเพยงอาสาเปนกลมคนใหมๆใหเขามาเรยนรพฒนาตอยอดขยายผลแนวคดวถพอเพยงสการปฏบตใหชดเจนมากขน

ทงนไดเปดใหครวเรอนพอเพยงอาสาเขามาเรยนรและปรบตวเพอนำาไปสการดำาเนนชวตตามวถพอเพยงโดยพนทกำาหนดคณสมบตของครวเรอนพอเพยงอาสาไวคอ เตมใจเขารวมกจกรรมทำาบญชครวเรอนอยางตอเนองมการปลกผกไวบรโภคเองในครวเรอนมการออมทรพย ลดละเลกสารเคมอบายมขชวยดแลรกษาทรพยากรสงแวดลอมโดยตำาบลแมทากำาหนดเปาหมาย ความสำาเรจในป๒๕๕๔ไววาตองมครวเรอนพอเพยงอาสาจำานวน๑๐๐ครวเรอนและตองการ ยกระดบครวเรอนพอเพยงอาสาเหลานใหเปน”คนตนแบบวถพอเพยง”รวมทงคนหาคนตนแบบในตำาบลในดานตางๆเพอยกยองใหเปนคนตนแบบของตำาบลแมทาจำานวน๕๐คนโดยมเกณฑคอ ๑.มความรความเชยวชาญในแตละดาน

๒.มการใชความรในการดำาเนนชวตจรงอยางเปนรปธรรม๓.สามารถถายทอดความรได๔.เปนทยอมรบของคนในและนอกชมชน๕.มจตอาสา

๓๕๓๔

โครงการฯ เขาไปหนนเสรมกระบวนการครวเรอนพอเพยงอาสาตงแตเรมตนโดยการใชแผนตำาบลวถพอเพยงทชมชนรวมกนจดทำาขนเพอใหบรรลเปาหมายท วางไวโดยมขนตอนสำาคญดงน

การสรางความเขาใจเจาหนาทโครงการฯจะลงพนทในแตละหมบานเพอสรางความเขาใจถงวตถประสงค

เปาหมายของโครงการฯ โดยมแกนนำาแตละหมบานเขารวมเพอสรางความไววางใจ เมอไดความเหนรวมกนแลวจงมการเกบขอมลเศรษฐกจและพลงงาน(ECEN)ซงสะทอนสถานะครวเรอนตวเอง ทำาใหตำาบลเปดรบโครงการฯ มากขน ทงนในการสรางความเขาใจไมใชแคเฉพาะเวทประชมเทานนแตใชวธยำาคดยำาทำาพดเมอมโอกาส

การสรางความเชอมนผานการเรยนรแมทาไดใหความสำาคญกบการทำางานรวมกบครวเรอนพอเพยงอาสาผานเวท

ประชมแลกเปลยนทงระดบหมบาน โซนตำาบล ขามโซนตำาบล ซงจะทำาใหเกดการ แลกเปลยนเรยนรระหวางกลมคนทมแนวทางเปาหมายคลายกน และเปนการขยายกรอบความรประสบการณจากคนตนแบบและวทยากรทเขามาแลกเปลยนพดคยทำาให เกดความเชอมนมากขนนอกจากนยงจดการอบรมและศกษาดงานเพอใหเกดการเรยนร รปธรรมความสำาเรจและกลบมาประยกตใชในครวเรอน แตจะเนนเรองของการอบรมใหความรในเรองทครวเรอนพอเพยงอาสาสนใจในกจกรรมตามแผนตำาบลวถพอเพยงมากกวาเชนอบรมหลกสตรเสนทางเศรษฐและอบรมการทำาดอกไมประดษฐเพอใหพงพาตนเองไดมากขน

การสนบสนนกลมครวเรอนพอเพยงอาสาดวยการหนนเสรมงบประมาณเพอใหสามารถนำาความรทไดเรยนรมาสการปฏบต

ผานครวเรอนพอเพยงอาสา๗กลมทมการจดโครงสรางการทำางานทชดเจนเงนทนทสนบสนนไปครวเรอนพอเพยงอาสานำาไปพฒนายกระดบรปธรรมการพงพาตนเองไมวา จะเปนการซอปจจยการผลตการเลยงสตวการตอเตมโรงเรอนและอนๆนอกจากนยงทำาใหครวเรอนพอเพยงอาสามการเรยนรการจดการกองทนจนเกดการระดมทนเพอเปนเงนออมทรพยระดบกลมหมบานมการบรหารจดการกองทนของตนเอง

๓๗๓๖

การตดตามหนนเสรมใหก�าลงใจมการจดตงคณะกรรมการตดตามครวเรอนพอเพยงอาสา เพอใหทราบสถานการณความ

เคลอนไหวและการเปลยนแปลงรวมถงปญหาอปสรรคในการปรบเปลยนพฤตกรรมทำาใหสามารถทจะวางแผนการหนนเสรมการทำางานไดอยางเหมาะสมและยงเปนการใหกำาลงใจครวเรอนพอเพยงอาสา กระตนการทำากจกรรมใหเกดความตอเนองจนสามารถพฒนาเปนตนแบบวถพอเพยงได

วเคราะหตนเองไดครวเรอนพอเพยงอาสาตำาบลแมทา๑๗๓ครวเรอน

สามารถรเทาทนวเคราะหตนเองไดผานเครองมอบญช ครวเรอนและขอมลเศรษฐกจและพลงงาน(ECEN) ทำาให ลดการพงพาภายนอกหนมาปลกอย ปลกกน มากขนลดละเลกอบายมขสะทอนผานบญชครวเรอนทรายจายเหลานลดลง

ดานทกษะอาชพมการลดตนทนอาชพทางการเกษตร จากการ

จดบนทกบญชตนทนทำาใหทราบวาตนทนในการผลตทสง จงลดการใชป ยเคมหนมาใชป ยคอกปยหมกทดแทน เพอลดคาใชจายดานการผลตลงบางครวเรอนเปลยนมา ทำาเกษตรอนทรยอยางเตมรปแบบ บางสวนมการ รวมกลมกนพฒนายกระดบวตถดบในชมชนเพอเพมมลคา เชน ผลตชาชงสมนไพร ประดษฐดอกไมเปน รายไดเสรม

การจดการทรพยากรโครงการฯ เขามาหนนเสรมใหครวเรอนพอเพยง

อาสา มการปลกปาในครวเรอนของตนเอง และยงม สวนรวมในการจดการทรพยากรของชมชน

สงแวดลอมสรางจตสำานกในการดแลรกษาสงแวดลอมจดการ

ขยะในครวเรอนตนเอง โดยทำาถงหมกขยะหรอเลยงไสเดอนกำาจดขยะ

การสรปบทเรยนการท�างานทำาใหเกดการเรยนรรวมกน ไดเหนทงจดเดน จดออน

ปญหา อปสรรค และไดบทเรยนจากการทำางาน นำาไปสการวางแผนงานและเหนแนวทางการทำางานรวมกน ซงครวเรอนพอเพยงอาสาเกดการเรยนรและสามารถสรางรปธรรมความสำาเรจของตนเองได

จากกระบวนการขบเคลอนงานครวเรอนพอเพยงอาสาของตำาบลแมทา เปนผลใหแมทามครวเรอนพอเพยงอาสาทมความหลากหลายโดยมการปรบเปลยนพฤตกรรมสวถพอเพยงและสามารถทจะขยายผลความรสคนรอบขางไดโดยมรปธรรมความสำาเรจผาน๘เปาหมายของโครงการฯไดดงน

๓๙๓๘

พลงงานครวเรอนพอเพยงอาสากวา๔๐ครวเรอนมการพงพาตนเองดานพลงงานมการจดทำาแกส

ครวเรอนการใชเตาชวมวลทงแบบฟนและแกลบรวมถงมการใชจกรยานปนนำาทชวยลดการใช พลงงานเชอเพลงและไฟฟา

การจดการกองทนในการทำางานของครวเรอนพอเพยงอาสาไดเกดกระบวนการเรยนรและพฒนากองทน

เกดกระบวนการออมทรพยในกลมครวเรอนพอเพยงอาสาทำาใหมการเกาะเกยวชวยเหลอกน ซงกองทนครวเรอนพอเพยงอาสาทง๗กลมทมมากกวา๑๕๐,๐๐๐บาท

ขยายผลความรครวเรอนพอเพยงอาสาสลกหลานดวยการประสานความรวมมอกบทางโรงเรยนวดหวยทรายหนนเสรมลกหลานครวเรอน

พอเพยงอาสาใหเปนแรงชวยใหลดคาใชจายของครอบครวอกทางหนงดานจตใจพบวาครวเรอนพอเพยงอาสามความเขาใจในหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มความ

เออเฟอเผอแผแบงปนไมเอารดเอาเปรยบและอยในศลธรรมอนดงาม

๔๑๔๐

พลงงานทางเลอก

แมทาเปนตำาบลทมตนทนการจดการดานพลงงานทางเลอกดวยการหนนเสรมจากองคกรพฒนาเอกชนสถาบนการศกษาและหนวยงานตางๆมาตลอดแตดวยการดำาเนนการทไมตอเนองจงทำาใหเกดการหยดชะงกไปมเพยงบางครวเรอนหรอบางจดทสามารถดำาเนนการตอไดในลกษณะรายบคคล

การเขามาตอยอดของโครงการฯ ทำาใหแมทามความหวงขนมาอกครงหนง ซงทางโครงการฯ ไดเขามาเกบขอมลดานพลงงาน เมอมการวเคราะหขอมลท ไดรบ พบวามรปแบบพลงงานท เหมาะสมกบพนทอย๕รปแบบคอ

๑.บอแกสชวภาพระดบครวเรอนและระดบฟารมเนองจากครวเรอนพอเพยงอาสาจำานวนมากมวตถดบประเภทมลสตวและมเพยงพอในการผลตแกสชวภาพ

๒.เตาชวมวลมสองแบบคอแบบใชแกลบและแบบใชฟนดวยพนทมวตถดบจำานวนมากทไดจากสวนและโรงสขาวทตงอยหลายแหง

๓.เตาเผาถาน๒๐๐ลตรแมทามการดำาเนนการมากอนแลวจงตองการพฒนาเตาเผาถาน๒๐๐ลตรขนมาใชในตำาบลอกครง

๔๓๔๒

๔.จกรยานปนนำาเปนทางเลอกสำาหรบพนททมการทำาเกษตรจำานวนมากและอยหางไกลชมชนและไมมไฟฟาใช

๕.เตาอบสมนไพรเปนการพฒนาตอยอดเทคนคเรองเตาอบสมนไพรทมอยเดมใหมประสทธภาพมากขนโดยสรางเปนเตาตนแบบของพนท

การเขามาหนนเสรมของโครงการฯในดานพลงงานตามแผนตำาบลวถพอเพยงมดงน

หนนเสรมการเรยนร / ความรเชงเทคนคดวยการพาไปศกษาดงานบอแกสชวภาพระดบครวเรอนและฟารมจดอบรม

ความรเชงเทคนคในการทำาเตา๒๐๐ลตรรวมถงการอบรมเชงปฏบตการการทำาเตาชวมวลทศนยวจยพลงงานมหาวทยาลยแมโจโดยคดเลอกเฉพาะครวเรอนทมความรและทกษะดานงานชางเพอใหสามารถนำามาขยายผลไดจรงนอกจากนยงจดกจกรรมคายเยาวชนอนรกษพลงงานทตอเนองกบทางโรงเรยนเพอใหนกเรยนไปพฒนาโครงงานอนรกษพลงงานในโรงเรยนตอไป

หนนเสรมดานอปกรณและงบประมาณเปนการสนบสนนอยางมสวนรวม โดยแบงสดสวนโครงการฯ ๖๐% และครว

เรอนพอเพยงอาสา ๔๐% ดวยการสนบสนนการกอสรางบอแกสชวภาพระดบครวเรอนจำานวน๑๖บอบอแกสระดบฟารม๑บอเตาชวมวลจำานวนกวา๖๐เตา

จกรยานปนนำาจำานวน๗จดและมการสนบสนนเตาอบสมนไพรตนแบบ๑บอเพอเปนการเรยนรในตำาบลทำาใหครวเรอนพอเพยงอาสาสามารถเขาถงพลงงาน ทางเลอกไดและนำาไปใชในชวตประจำาวนชวยลดคาใชจายดานพลงงานนอกจากนยงสนบสนนใหเกดการพงพาตนเองไดมากขนโดยโครงการฯสนบสนนอปกรณในการดำาเนนการผลต จดตงกลมผลตเตาชวมวลตำาบลแมทา เพอจำาหนายในชมชนในราคาทเปนธรรม

รณรงคและประชาสมพนธขยายผลการเรยนรเนนปลกจตสำานกรกษพลงงานของชมชน โดยทางโครงการฯ รวมกบทาง

โรงเรยนในตำาบลจดกจกรรมรณรงคลดการใชพลงงานชมชนการตดตามและสรปบทเรยนการท�างานเป นกระบวนการททางคณะกรรมการโครงการฯ ท รบผดชอบ

แผนงานลงพนทตดตามผลการดำาเนนงานเพอใหกำาลงใจและรวมเรยนรแกไขปญหาตางๆทเกดขนทำาใหครวเรอนพอเพยงอาสามความเชอมนและนำาเอาบทเรยนจากการดำาเนนกจกรรมมาสรปรวมกนพรอมทงนำามาปรบกระบวนการทำางานใหมความชดเจนมากขน

๔๕๔๔

จากการดำาเนนงานของโครงการฯ ทำาใหเกดรปธรรมความสำาเรจในดานพลงงาน มการพงตนเองดานพลงงานทหลากหลายและสอดคลองกบพนท ทำาใหเกดกระบวนการเรยนร โดยคณะกรรมการฯมทกษะในการวเคราะหชมชนดวยการนำาขอมลสถานการณพลงงานจากขอมลเศรษฐกจและพลงงาน(ECEN)มาสรรหาพลงงานทางเลอกทเหมาะสมกบพนทรวมถงบคลากรทมความเหมาะสมในการเขารวมกจกรรมและรปแบบพลงงานแตละประเภท ซงพลงงานทางเลอกในแตละประเภทไดพฒนาคนในชมชนใหมทกษะอาชพ ทเหนเดนชด คอ การผลตเตา ชวมวล โดยมชางทไดรบการอบรมจำานวน ๕ คน รวมตวกนเปนกลมผผลตเตาชวมวลจำาหนายในชมชนสรางรายไดเปนอาชพเสรมใหกบครอบครวตนเองได ทงนทางกลมชางยงขยายผลการรวมกลมโดยรบสมครสมาชกเพมเตมในกลมคนทสนใจ รวมเปนกลม ๑๑คน ระดมทนหนละ ๑๐๐ บาท เกดเปน กองทนพลงงานของกลมจำานวน ๑ กองทน มการบรหารจดการโดยกลมผผลตเตาชวมวลตำาบลแมทา ทสำาคญในการดำาเนนงานดาน

พลงงาน ยงสามารถทจะมสวนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตไดอกทางหนงดวย สะทอนผานการใชทรพยากรทคมคาดวยการ นำาเอาวสดทเหลอใชในชมชนมาเปนพลงงานเชอเพลง ลดการใชพลงงานไฟฟา นำามน และฟน ซงในการทำากจกรรมดานพลงงานยงสงผลในเรองสงแวดลอม โดยเฉพาะการลดมลภาวะกลนมลสตว เพราะมการเกบมลสตวมาใชทำาเปนแกสชวภาพในครวเรอน อกทงยงขยายความร ดานพลงงานส ครและนกเรยนในโรงเรยน ซงมการสรางจดเรยนรดานพลงงานในโรงเรยนวดหวยทราย และโรงเรยนวดดอนชย ทำาใหนกเรยนไดเรยนรและ ขยายผลสผปกครองนกเรยนทงนการจดการพลงงานในตำาบลแมทายงชวยยกระดบพฒนาจตใจใหเกดความสำานกรบผดชอบตอสงคมและยงใชทรพยากรทมอยอยางจำากดใหเกดประโยชนสงสด

๔๗๔๖

การจดการทรพยากรโดยชมชนตำาบลแมทาถอวามทนเดมในเรองการ

จดการทรพยากรธรรมชาตทเขมขน เนองจากเคยเผชญกบปญหาแยงชงและการจดการทรพยากรดน นำา ปา ทงจากภายในและภายนอกชมชนจนนำาไปสการอนรกษเพอใหเกดการใชประโยชนอยางยงยน ซงทกวนนตำาบลแมทามกระบวนการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางตอเนองและเปนรปธรรม โดยไดรบความรวมมอจากคนในชมชน ซงโครงการฯ

๔๙๔๘

ไดเขามาหนนเสรม และตอยอดงานพฒนาการจดการทรพยากรของชมชน ในเรองการจดการปา ครวเรอน เปนแนวคดของคณะกรรมการโครงการฯ ทเหนถงทศทางขางหนาวาครวเรอนตองพงพา ตนเองไดในทกๆดาน รวมถงการพงตนเองในเรองใชสอยจงเหนวาการจดการปาครวเรอน เปนแนวทางทจำาเปนตองสงเสรมและสรางสำานกใหคนพงตนเองในเรองน ซงทางโครงการฯ ได ขบเคลอนงานดงน

การสรางความเขาใจการจดการปาครวเรอนโดยใชเวทประชมประจำาเดอนของแตละหมบานเปนพนทในการสรางความเขาใจใหเหนถง

ความสำาคญของการปลกปาครวเรอนไวใชสอยในอนาคตเพอเปนหลกประกนใหครอบครวตนเองการสนบสนนใหเกดการปฏบตการม ๒ ลกษณะคอ การสนบสนนกลาไมใหเปลาใหกบชาวบานทมความสนใจไปปลกในพนทไร

สวนของตนเองกระจายการปลกไมไปทวทกหมบานแตผลสำาเรจจากการนำาไปปลกมนอยเพราะไดกลาไปฟร เมอถงเวลาปลกบางคนไมมเวลาหรอปลกแลวไมไดดแล จงปรบวธไปเปนการสนบสนน กลาไมแบบมหลกประกน ซงชาวบานตองมสวนรวมรบผดชอบพนทตองมความเหมาะสมกบจำานวน

กลาไมทขอการสนบสนน มการคนเงนประกนและคาดแลตามขอตกลง โดยโครงการฯเขามาเสรมเพมเตมดานบคลากรและโรงเรอนเพาะชำากลาไมทนำาไปแจกจายใหกบสมาชก

การตดตามผลการด�าเนนงานในกระบวนการตดตาม ทางคณะกรรมการโครงการฯ รวมกบองคการบรหารสวนตำาบล

แมทา ไดวางแผนการตดตามความกาวหนาอยางเปนทางการปละ ๑ ครง โดยจะแบงคณะกรรมการเปนชดๆ ละประมาณ ๕ คน ออกตดตามพนทจรง เพอทราบถงสถานการณความกาวหนาทำาใหเปนการกระตนชาวบานใหมการดแลกลาไมของตนเองใหดทสด

จากการดำาเนนงานการจดการทรพยากรในดานการจดการปาครวเรอน ถอวาบรรลตามแผนงานทวางไว สะทอนผาน ๘ เปาหมายของโครงการฯ จากการทคณะกรรมการรบผดชอบแผนงานทำาใหมทกษะการวเคราะหชมชน สามารถวเคราะหถงผลกระทบในอนาคตในดานการจดการทรพยากรปาไมในชมชนใหสามารถพงพาตนเอง ในเรองไมใชสอยในระดบครวเรอน เพอลดการใชไมจากปาธรรมชาตลงเกดทกษะอาชพในการเพาะกลาไม โดยทางโครงการฯ ไดสนบสนน

๕๑๕๐

โรงเรอนและความรในการเพาะกลาไม ทำาใหชมชนสามารถเพาะขยายพนธ กลาไมสำาหรบแจกจายในชมชนได โดยการประสานความรวมมอกบองคการบรหารสวนตำาบลแมทา มการพฒนาเปนกองทนปาขน จากการจดการดแลประกนราคากลาไมทนำาไปปลก ทำาใหแมทาสามารถทจะดำาเนนการและขยายผลการสรางปาครวเรอนไดอยางตอเนอง สวนดานการพฒนาจตใจนน ไดเขาไปสรางความเขาใจเรองการสรางปาครวเรอนในทกหมบานในชวงแรกทำาใหเกดความเขาใจและเหนคณคาของปาครวเรอนมากขนสะทอนจากความสำาเรจในการจดการทรพยากรและสงแวดลอมทเหนไดชดเจน๓ประการคอ

ดานผลทเกดเชงรปธรรมจากการดำาเนนงานทผานมามการสรางปาครวเรอนตามเงอนไขการ

ประกนกลาไมทงสน ๑๐๒ ครวเรอน จำานวนกลาไมกวา ๘,๐๐๐ กลาโดยมการจดตงคณะกรรมการหมบานตดตามอยางตอเนองไมตำากวาปละ ๑ ครง มโรงเรอนเพาะกลาไมทดำาเนนการรวมกบองคการบรหารสวน ตำาบลแมทา จำานวน ๑ โรงเรอน และยงมชาวบานทมความรและทกษะเพาะขยายพนธกลา๒๕คน

ดานกระบวนการจากการจดเวททำาความเขาใจเรองปาครวเรอนทำาใหเกดกระบวนการ

ทางสงคม เกดกระแสสาธารณะในเรองน ทำาใหมปาครวเรอนเกดขนโดยทไมไดเขารวมโครงการประกนกลาไมประมาณ ๑๐๐ ครวเรอน ทแตละหมบานไดมการขอกลาไมจากหนวยงานราชการมาใหชาวบานนำาไปปลกในไรนาสวนของตนเองจำานวนมากกวา๑๐,๐๐๐กลา

ดานนโยบายทองถนจากการดำาเนนการผลกดนเรองปาครวเรอนของโครงการฯ รวมกบ

องคการบรหารสวนตำาบลแมทาไดเหนความสำาเรจทเกดขนทางองคการบรหารสวนตำาบลแมทาจงจดใหเปนนโยบายในเรองการสนบสนนการปลก

ปาครวเรอนของชาวบานในตำาบลเปนเจาภาพหลกในการประสานภาคทเกยวของและใหบคคลากรเขามาชวยดำาเนนการสนบสนนอยางตอเนอง

อยางไรกตามในการดำาเนนการเรองการจดการปาชมชนตองอาศย ความรวมมอของคนในชมชนและทกฝายทเกยวของรปธรรมความสำาเรจ ในเรองการสรางปาครวเรอนในตำาบลแมทาเปนสวนหนงทชวยลดการ ใชไมจากปาธรรมชาตและหนมาปลกใชเองในครอบครวเปนการชวยสราง หลกประกนใหครอบครวทจะมไมใชในอนาคตโดยไมไปทำาลายปา การสรางปาครวเรอนในตำาบลแมทากจะยงดำาเนนการตอไปเพราะแมทา ถอไดวามศกยภาพในการจดการปาครวเรอนทงระบบมแปลงเพาะกลาไม ของตำาบลโดยคนในตำาบลเปนผดำาเนนการและขยายผลไปยงคนทสนใจ ผานการสนบสนนขององคการบรหารสวนตำาบลแมทาทำาใหเชอมนไดวา ปาครวเรอนจะเปนแนวทางหนงในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ใหคงอยสบตอไป

๕๓๕๒

แผนทความร

๕๕๕๔

แผนภมเปรยบเทยบขอมลรายจายรวมและรายจายดานพลงงานระหวางป๒๕๕๑-๒๕๕๓

ลดรายจาย=เพมรายได

จากการเกบรวบรวมขอมลเศรษฐกจและพลงงาน ในภาพรวมของตำาบลระหวางป ๒๕๕๒-๒๕๕๓ พบวา รายจายรวมในป ๒๕๕๓ ลดลง ๗.๗๕ ลานบาท คดเปน ๔๕% ของรายจายรวมในป ๒๕๕๒ และรายจาย ดานพลงงานในป๒๕๕๓ลดลง๑.๐๗ลานบาทคดเปน๘๑%ของรายจายดานพลงงานในป๒๕๕๒ดงแผนภม

ลานบาท

๕๗๕๖

๕๙๕๘

ปรมาณการปลอยคารบอนไดออกไซดทลดลงจากการทำากจกรรมตลอดระยะเวลาทเขารวมโครงการฯ

ตำาบลแมทาลดการปลอยคารบอนไดออกไซดลงได ๑,๒๑๕,๗๓๒ กโลกรม จากกจกรรมปลกตนไม

การทำาปยอนทรย กจกรรมรณรงคการประหยดพลงงาน การคดแยกขยะ พลงงานทดแทนทใชแทนแกสหงตม

และการแปรรปผลตภณฑจากเศษวสดธรรมชาต

หมายเหต : เกบขอมลจากกลมครวเรอนพอเพยงอาสาทเขารวมโครงการฯ

ภาคผนวก

อมพรธใจเงน บญชครวเรอน

เมอมการประหยดอดออมจะทำาใหมอยมกนอยางพอเพยง

ลำาดวนสทธนล เกษตรอนทรย

ปญหาคอบทเรยนทจะตองหาทางแกไขเมอไมมความยอทอรวมเรยนร ไปกบมนจะทำาใหเหนหนทางทจะกาวเดนตอไปเสมอ

อนสอนไชยะใจ เกษตรอนทรย

เมอรจกกนทกอยางทปลกและปลกทกอยางทจะกน ทำาใหชวตเขาใจความหมายของคำามาวาพอเพยง

สะฐานเครองเงน บญชครวเรอน

อยากสรางธนาคารสเขยว มาไวในครอบครว เพอเดนตามรอยวถ พอเพยงเหมอนดงพออยหว

รญญานนตา บญชครวเรอน

บญชครวเรอนคอสงทชวยใหเหน ตวตนทแทจรง ทำาใหรเรองรายรบรายจายทไมเคยจะมองเหน

ประเทองศรโปสาธ บญชครวเรอน

การทำาบญชครวเรอนทำาใหรถง รายจายทไมจำาเปน เมอการเพาะปลกราคาตนทนสงแตราคาผลผลตตำาจงคดหาทางออกแกตวเอง

ธดาโรงพนสสก บญชครวเรอน

ทำาบญชครวเรอนทำาใหรทมา ทไปของรายจายกอเกดใหเกดพฤตกรรมการอยการกนหนหลบมาพงตนเองคอการปลกทกอยางกนเอง

อนนตดวงแกวเรอน บญชครวเรอน

การใชชวตในรปของความพอเพยงคงเปนแนวทางของคนในชมชนทจะ ตอง คนหาทางออกของรายได รายจายในครอบครวใหเขาใจ การดำ า เนนช ว ตให เด นไปพรอมกน จ ง จ ะ หล ด พ น จ า กปญห า ขอ งครอบครวตอไป

กลยาโปสาธ เกษตรผสมผสาน

ชอบศกษาเรยนรเทคนคใหมๆ ตลอดเวลา และเปนผสามารถถายทอดความรแกผสนใจได

สายทองอะตถะ เกษตรอนทรย

ภาวะหนสนทม ทำาใหตองเดนตามรอยผรศกษาแลกเปลยนดสถานท จรงและเรมปฏบตจรง

จนทราอภยมล บญชครวเรอน

บญชครวเรอนคอสงทชวยทำาใหเหนรายรบรายจายทไมจำาเปนเลยเรมคดหาทางออกของปญหา

สมศกดสงหทองแท บญชครวเรอน

อยากหาทางแกปญหาหนสนเรมทำาบญชครวเรอนทำาใหรทมาของปญหาทเกด จงเรมแกไขปญหา เรยนรพฒนาตนเอง ดตนทนเดมทตนเองมอยเชอมกบบคคลกลมเครอขายเพอปรบใชใหเหมาะสม

รายชอคนตนแบบ...บทสรปความพอเพยง

๖๑๖๐

ไสวสทธนล เกษตรอนทรย

ปญหาตนทนการผลตสง แตราคาผลผลตตกตำา จนไดคำาแนะนำาจากผร ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนรกอเกดความเชอในการอยอยางพอเพยงและยงยน

สราวธวงคกาวน เกษตรอนทรย

การประกอบอาชพทมใจรก อสระและมความยงยน

พรรณอนตะม บญชครวเรอน

ครอบครวจะอยอยางมความสขและยงยนได ตองยดหลกคำาวาพอเพยงการมเงนมากไมใชความสขทแทจรง

พชรนทรไชยวงคำา บญชครวเรอน

บญชครวเรอนเปนสงทชวยเตอนใหเรารจกการพงพาตนเอง

พนมกรนามจนทร เกษตรยงยน

อยากเหนครอบครวมความสขทยงยน การมเงนมากมาย นนไมใชความสขทแทจรง

ราตรเครองเงน เกษตรยงยน

เกดปญหาภาวะหนสน จนไดเจอกบ ผรเรมศกษาดงานแลกเปลยนเรยนร เกดการทดลองจนเรมปฏบตจรง

บญศรสทธนล เกษตรอนทรย

วเคราะหตนเอง วาเมอทำางานหนกดนเสอมไดเงนนอยเลยหนมาปลกผกเกษตรอนทรยทมรายไดตลอดป

ประเสรฐคำาดา ภมปญญาชาวบาน

การใชภมปญญาชาวบานเปนเครองยดเหนยวจตใจของชวตชวยบงบอกถงวถแหงการพงตนเอง

สพรรณกำาเพญ เกษตรอนทรย

การวเคราะหตนเองจงร ทมาของ หนสนเรมคดถงการใชชวตของรนพอ ร นแม เรองการปลกอย ปลกกน มาปรบใชกบชวตตนเองศกษาเรยนร รวมจนพบกบทางออก

บญเชยมกดาดก เกษตรยงยน

การดำาเนนวถชวตอยางพอเพยงชวยใหครอบครวมความสข และการชวยเหลองานของสวนรวมทำาใหครอบครวไดอย ในสงคมทสงบสขและยงยนไดตลอดไป

บวลองคำาดา เกษตรอนทรย

ภาวะหนสนบบบงคบให ต องหาทางออกของชวต หลงจากผานประสบการณชวตมามากมายจนมาพบเจอกบกลมเครอขายเกษตรกรรมทำาใหเรมตนชวตทยงยนตอไป

มาลาปนแจม บญชครวเรอน

การทำาบญชครวเรอนชวยใหรจกทมาของรายรบ-รายจาย โดยการปลกอยปลกกน เหลอจงขายนนคอการดำาเนนชวตบนวถพอเพยง

พฒนอภยมล เกษตรอนทรย

ทำาเงนนอย เปนเงนใหญดวยสวน ซะปะสะเปด

รายชอคนตนแบบ...บทสรปความพอเพยง

๖๓๖๒

เจาหนาทประจำาตำาบล

เจาหนาทประจำาภาค

ทปรกษาภาค

นางสาวฐตรกษจาพบ

นายเทอดศกดกองพรม

นายมงคลพนมมตร

  ทมงานภาคสนาม ปตท.

๑.นางกลยาโปธาส๒.นางอำาพรธใจเงน๓.นางสาววนดากตเงน๔.นางรญญานนตา๕.นางทองศรมลเฟย๖.นางองคณาธใจเงน๗.นางบวทพยปวงอป๘.นายอทยปวงอป๙.นางมาลปวงอปถมภ๑๐.นางเพชรบญแทน๑๑.นางปวณาปาคำาหนอย๑๒.นายสกมาจนทร๑๓.นางปยภรณเปนเลา๑๔.นางบญยวงอนตะปวน๑๕.นางมกดาสมไหว๑๖.นางจำาปาอนตะม๑๗.นางแดงสงหบ๑๘.นางประทมปาปอม๑๙.นางยพาจาพบ๒๐.นางกงกาญจนปกคำา๒๑.นางอราจาพบ๒๒.นางศรทองมะโนแกว๒๓.นางสมาลอนตะปวน๒๔.นางธดาโรงพนสสก๒๕.นางอไรอปคำาแดง๒๖.นางอรชรสมไหว๒๗.นางจนทรฟองกำาเพญ๒๘.นายอนสอนไชยะใจ๒๙.นายวรตนสงหทองแท๓๐.นายเจรญโปธาส๓๑.นางดวงใจทาพรม๓๒.นางบวลอยปาคำาหนอย๓๓.นางอำาไพกองเขยว

๓๔.นางจนทรฉายสทธนล๓๕.นางลำาดวนสทธนล๓๖.นางสพรรณจนานอย๓๗.นางจนทรเพญอนตะปวน๓๘.นางสงวาลขาปน๓๙.นางจนตนาจนานอย๔๐.นางราตรทาพรหม๔๑.นางผองศรอภยมล๔๒.นางศรพลอยเพชรเกา๔๓.นางทบทมอปคำาแดง๔๔.นางสภาพรโรงพนสสก๔๕.นางยอดใจอภยมล๔๖.นางจนทราอภยมล๔๗.นายพฒนาปญญาสม๔๘.นายศรภมโปธาส๔๙.นายวนสสตบ๕๐.นายบญเกดอนตะม๕๑.นายเหรยญปญญาใบ๕๒.นายแดงผดอป๕๓.นางแดงอนตะม๕๔.นางจำาลองใหมกนทะ๕๕.นางสงเวยนอนตะปวน๕๖.นางประเทองศรโปธาส๕๗.นางบวผาอองทพย๕๘.นางบวเขยวอะตถะ๕๙.นางศรวยสงหนธพร๖๐.นางบวผดไชยวงคคำา๖๑.นางกนกพรอองทพย๖๒.นางศรวยสทธนล๖๓.นางปวงสอนตะม๖๔.นางแกวลนไชยะใจ๖๕.นายสมไชยะใจ๖๖.นางนภาอนตะม

๖๗.นางศศพรอะตถะ๖๘.นางแกวดใจขนคำา๖๙.นางอบลสดใจ๗๐.นางแสงเดอนวงคซอน๗๑.นางไพศรไชยะใจ๗๒.นางศรวรรณพทธมา๗๓.นางสายทองอะตถะ๗๔.นายสงหทองสดใจ๗๕.นายสเทพผดอป๗๖.นายแกวแกวโขง๗๗.นายมายนนอย๗๘.นางอรญญาสขจนทร๗๙.นางสมศรปญญาคำา๘๐.นางขนคำาอะตถะ๘๑.นายยทธชาญยนนอย๘๒.นางศรวรรณดวงแกวเรอน๘๓.นางบวใสกนธะดา๘๔.นางอารยปาคำาหนอย๘๕.นายเสรมอปคำาแดง๘๖.นายสมศกดสงหทองแท๘๗.นายอนนตดวงแกวเรอน๘๘.นายสวสดสขจนทร๘๙.นางเสาวนยศรเรองฤทธ๙๐.นางสะฐานเครองเงน๙๑.นายวเชยรปญญามล๙๒.นางขนแกวใจขนคำา๙๓.นางแขนภากำาเพญ๙๔.นางตมมาธะนะพงศ๙๕.นางสวงวงศซอน๙๖.นางแสงหลาเครองเงน๙๗.นางจอมนวลกนธะดา๙๘.นางฟองจนทรโรงพนสสก๙๙.นางศรพลอยคำาดา

๑๐๐.นางแสงเดอนนนตะสงห๑๐๑.นางสจนทรยนนอย๑๐๒.นางสายพณกนธมาพงค๑๐๓.นางสณยดวงแกวเรอน๑๐๔.นางแสงเอยใจคำาตบ๑๐๕.นางกญญาคำาดา๑๐๖.นางอนทราเครอวลย๑๐๗.นางสายทองกำาเพญ๑๐๘.นายสราวธวงคกาวน๑๐๙.นางพมทองนามจนทร๑๑๐.นางยพนคำาดา๑๑๑.นางโสภาดวงแกวเรอน๑๑๒.นางสาวกสมาโปธาส๑๑๓.นางสพรรณกำาเพญ๑๑๔.นางพมพาไชยวงคคำา๑๑๕.นายไสวสทธนล๑๑๖.นางบวลองคำาดา๑๑๗.นางไพวรรณไชยวงคคำา๑๑๘.นางมอญกลธ๑๑๙.นางจนทรตาสวรรณทอง๑๒๐.นางชมสายปาลตา๑๒๑.นางพรรณอนตะม๑๒๒.นางพรศรอนตะม๑๒๓.นางจนทรศรกนธะดา๑๒๔.นางปมปาพรหมใจแกว

๑๒๕.นางจงกลนพรมแสง๑๒๖.นางจนดาแสนชย๑๒๗.นางวนดาคำาสม๑๒๘.นางเหรยญยศพมสาร๑๒๙.นางจนทรฉายกองเขยว๑๓๐.นางลำาไพรกำาเพญ๑๓๑.นางอรนชคำาอน๑๓๒.นางสวรรณางอกงาม๑๓๓.นางเกษรเกษา๑๓๔.นางอารยวงคชายคำา๑๓๕.นางประทมถาคำามา๑๓๖.นางจนทรดเมทาดก๑๓๗.นางบวเพชรถาคำามา๑๓๘.นางสพรรณปญญายอง๑๓๙.นางทศนยคำาดา๑๔๐.นางสพรรณคำาดา๑๔๑.นางจนดาจอมเปง๑๔๒.นางมนทนาคำาสม๑๔๓.นางอนเรอนกนธะดา๑๔๔.นางสมจตรปนตมง๑๔๕.นางมาลคำาดา๑๔๖.นายประเสรฐคำาดา๑๔๗.นางอรทยใจพงษ๑๔๘.นางพมพรใจพงษ๑๔๙.นายเอยวจงแซตง

๑๕๐.นางแสงดาจอมเปง๑๕๑.นางจนศรปมปาอด๑๕๒.นางจนทพยกลธ๑๕๓.นางจนทรสมจอมเปง๑๕๔.นางพชรนทรไชยวงคำา๑๕๕.นางจำาลองจนทรเจอร๑๕๖.นางอรวรรณถาพนสสก๑๕๗.นางครองสนใจมข๑๕๘.นางแสงจนทรแสงคำาลอ๑๕๙.นางจนทรโปธาส๑๖๐.นางศรทองเฟองอย๑๖๑.นางมาลาปญแจม๑๖๒.นางเพนจตรแสงฝน๑๖๓.นายเทพวงคชยคำา๑๖๔.นางนำาผงใจพงษ๑๖๕.นายสงหทองคำาดา๑๖๖.นายอดมกำาเพญ๑๖๗.นายเกษมปนตบง๑๖๘.นางลำาดวนจนเจอร๑๖๙.นางบญปนสรนสข๑๗๐.นางการณแกวพงค๑๗๑.นางวนดดวงแกวเรอน๑๗๒.นายสชาตเมทาดก๑๗๓.นางสายแกวไชยมงคล

รายชอครวเรอนพอเพยงอาสา

๖๕๖๔

บรษท ปตท. จำากด (มหาชน)๕๕๕ ถนนวภาวดรงสต จตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐โทร. ๖๖(๐)-๒๕๓๗-๒๐๐๐www.pttplc.com