1

ลกขณสตร 1

มหาปรสลกษณะ ๓๒ และเหตใหเกด

ขาพเจาไดสดบจดจำมาแลวอยางน

ในสมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวนอารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ใกลพระนครสาวตถ ณ ทนน พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา “ดกอนภกษทงหลาย” ภกษเหลานนทลรบพระดำรสของผมพระภาคแลว

ความสำเรจของผมมหาปรสลกษณะ ๓๒

พระผมพระภาคตรสวา ดกอนภกษทงหลาย มหาบรษผทเพยบพรอมดวยมหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ มความสำเรจเปน ๒ อยางเทานนไมเปนอยางอน คอ

๑. ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม ไดครองราชโดยธรรม เปนใหญในแผนดนมมหาสมทรทง ๔ เปนขอบเขต ทรงชนะสงครามแลว มอาณาจกรมนคง มรตนะ (สงนายนด, สงทมคามากและนำความปลาบปลมมาให) ๗ ประการ คอ (๑) จกกรตนะ (๒) ชางรตนะ (๓) มารตนะ (๔) มณรตนะ (๕) หญงรตนะ (๖) คหบดรตนะ (๗) ปรณายกรตนะ พระราชบตรของพระองคมเกนกวา ๑,๐๐๐ คน ลวนอาจหาญแกลวกลา สามารถยำยเหลาขาศกได พระองคทรงชนะโดยธรรม ไมตองใชการปรบและการออกคำสงประหารหรอการทำราย ทรงครองแผนดนมมหาสมทรเปนขอบเขต ไมมหมโจรผทำอนตราย มความมงคงอดมสมบรณไมมภยอนตรายใด ๆ

๒. ถาหากวา มหาบรษนนทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก

มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ

ดกอนภกษทงหลาย มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการ ททำใหมความสำเรจเปน ๒ อยางดงทกลาวนนมอะไรบาง ดกอนภกษทงหลาย มหาบรษในโลกน เพยบพรอมดวยมหาปรสลกษณะดงตอไปน คอ

๑. มฝาพระบาทราบเสมอกน

แปลและเรยบเรยงจาก ทฆนกาย ปาฏกวรรค ลกขณสตร1

2

๒. พนภายใตฝาพระบาทของมหาบรษมจกรเกดขน มกำขางละ ๑,๐๐๐ มกง มดม บรบรณดวยอาการทงปวง

๓. มสนพระบาทยาว ๔. มพระองคลยาว ๕. มฝาพระหตถและฝายพระบาทออนนม ๖. มฝาพระหตถและฝาพระบาทมลายประดจตาขาย ๗. มกระดกขอพระบาทสง ๘. มพระชงฆเรยวดจแขงเนอทราย ๙. เมอประทบยน มไดนอมพระกายลง สามารถใชฝาพระหตถทง ๒ จบถง

พระชานทง ๒ ได ๑๐. มพระคยหะเรนอยในฝก ๑๑. มพระฉวสดจทอง คอมหนงประดจหมดวยทอง ๑๒. มพระฉวละเอยด เพราะพระฉวละเอยดธลละอองจงไมอาจตดพระกาย ๑๓. มพระโลมาขมละเสนเสมอไปทกขมขน ๑๔. มพระโลมามปลายงอนขน มดำสนทเหมอนสดอกอญชญ และขดวนรอบ

เวยนขวา ๑๕. มพระกายตงตรงเหมอนกายพรหม ๑๖. มพระมงสะเตมบรบรณในท ๗ แหง ๑๗. มพระกายทกสวนบรบรณทอนดจกายทอนหนาของราชสห ๑๘. มรองพระปฤษฎางคเตมเสมอกน ๑๙. มพระกายเปนปรมณฑลดจปรมณฑลแหงตนไทร พระกายของพระองคสง

เทากบ ๑ วาของพระองค ๑ วาของพระองคยาวเทากบพระกายของพระองค

๒๐. มลำพระศอกลมเสมอกนตลอด ๒๑. มเสนประสาทสำหรบรบรสอาหารอนดเลศ ๒๒. มพระหนดจคางราชสห ๒๓. มพระทนต ๔๐ ซ ๒๔. มพระทนตเรยบเสมอกน ๒๕. มพระทนตไมหางกน ๒๖. มพระเขยวแกวทง ๔ อนขาวบรสทธ

3

๒๗. มพระชวหาใหญและยาว ๒๘. มพระสรเสยงดจเสยงพรหม และตรสดจเสยงนกการะเวก ๒๙. มพระเนตรดำสนท ๓๐. มดวงพระเนตรทง ๒ ผองใสดจนยนตาลกโค ๓๑. มพระอณาโลมเกดขนทระหวางพระโขนง สขาวออนดจสำล ๓๒. มพระเศยรงามดจประดบดวยกรอบพระพกตร

ดกอนภกษทงหลาย มหาปรสลกษณะ ๓๒ ประการนแหละ ททำใหมความสำเรจเปน ๒ อยางไมเปนอยางอน ดกอนภกษทงหลาย พวกฤษแมภายนอกกสามารถทรงจำมหาปรสลกษณะของมหาบรษ ๓๒ ประการเหลานได แตฤษเหลานนไมทราบวา เพราะทำกรรมน มหาบรษจงไดลกษณะน

เหตแหงการไดมหาปรสลกษณะ ๓๒

๑. มฝาพระบาทราบเสมอกน (ลกษณะท ๑)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผสมาทานอยางมนคงในกศลกรรมบถ ๑๐ สมาทานเปนนจไมถอยหลงในกายสจรต วจสจรต มโนสจรต ในการใหทาน การบำเพญศล การรกษาอโบสถ ในการปฏบตดตอมารดาบดาและสมณพราหมณ ในความเปนผเคารพตอผใหญในตระกล และในกศลอนเปนปจจยใหสำเรจพระสพพญญตญาณ เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ตถาคตยอมเหนอกวาเทวดาเหลาอนในสวรรคโดยเหต ๑๐ อยาง คอ (๑) อายทพย (๒) วรรณะทพย (๓) ความสขทพย (๔) ยศทพย (๕) ความเปนใหญทพย (๖) รปทพย (๗) เสยงทพย (๘) กลนทพย (๙) รสทพย (๑๐) โผฏฐพพะทพย ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มฝาพระบาทราบเสมอกน ขณะเหยยบลงพนฝาพระบาทราบเสมอกน ขณะยกกเสมอกน ขณะจรดพนฝาพระบาททกสวนกแตะพนพรอมกน

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม ไดครองราชโดยธรรม เปนใหญในแผนดนมมหาสมทรทง ๔ เปนขอบเขต ทรงชนะสงครามแลว มอาณาจกรมนคง มรตนะ ๗ ประการ คอ (๑) จกกรตนะ (๒) ชางรตนะ (๓) มารตนะ (๔) มณรตนะ (๕) หญงรตนะ (๖) คหบดรตนะ (๗) ปรณายกรตนะ พระราชบตรของพระองคมเกนกวา ๑,๐๐๐ คน ลวนอาจหาญแกลวกลา สามารถยำย

4

เหลาขาศกได พระองคทรงชนะโดยธรรม ไมตองใชการปรบและการออกคำสงประหารหรอการทำราย ทรงครองแผนดนมมหาสมทรเปนขอบเขต ไมมหมโจรผทำอนตราย มความมงคงอดมสมบรณไมมภยอนตรายใด ๆ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ ไมมมนษยทเปนขาศกศตรคนใดจะสามารถครอบงำทำใหหวนไหวได

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ ไมมเหลาขาศกศตรภายใน คอ ราคะ โทสะหรอโมหะ ไมมเหลาขาศกศตรภายนอก คอ สมณพราหมณ เทวดา มาร พรหมหรอใครๆ ในโลกนจะขมได

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

มหาบรษทรงยนดแลวในคำสตย ใ นกศลกรรมบถ ๑๐ ใ นการฝกฝนอนทรย ในความสำรวมดวยศล ในความเปนผสะอาดทางกาย วาจา ใ จ ใ นการดำรงอยในศล ใ นการรกษาอโบสถ ใ นการไมเบยดเบยนสตวทงหลาย ทรงสมาทานประพฤตทกอยางอยางมนคง

เพราะกรรมนน มหาบรษเขาถงสวรรคเสวยความสขทนาเพลดเพลนยนด จตจากสวรรคแลวมาเกดในโลกน ทรงเหยยบแผนดนดวยพระบาททง ๒ อนราบเสมอกน

พวกพราหมณผทำนายลกษณะมาประชมกนทำนายวา “พระกมารนมฝาพระบาทราบเสมอกน ไ มวาจะเปนคฤหสถหรอบรรพชต กไมมใครสามารถจะขมได พระลกษณะนนเปนนมตสองความนน

พระกมารผมลกษณะเชนนน เมออยครองเรอน ทรงสามารถครอบงำพวกอนและขมเหลาขาศกได มนษยใด ๆ ในโลกนไมมใครสามารถขมหรอยำยด เพราะผลแหงกรรมนน

ถาพระกมารผมลกษณะเชนนน ทรงมความพอใจยนดในเนกขมมะออกบวช จะมปญญาเหนแจงประจกษ เปนอครบคคลผสงสดกวาคนทงหลาย ไมมใครสามารถขมได นเปนสภาวธรรมดาของพระกมารนน”

5

๒. พนภายใตฝาพระบาทของมจกร (ลกษณะท ๒)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ไดนำความสขมาใหแกชนเปนอนมาก บรรเทาความหวาดกลวและความสะดง จดการรกษาปองกนคมครองอยางเปนธรรม ไดใหทานวตถ ๑๐ ประการมขาวและนำเปนตน เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ พนฝาพระบาททง ๒ มจกรซงมกำขางละ ๑,๐๐๐ มกงและดมบรบรณดวยอาการทงปวง มตำแหนงแบงวางไวอยางด

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ ทรงมบรวารมาก คอ มบรวารเปนพราหมณ คฤหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ ทรงมบรวารมาก คอ มบรวารเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเปนมนษยในชาตกอน ๆ ไ ดนำความสขมาใหแกชนเปนอนมาก ปลดเปลองภยคอความหวาดกลวและความสะดง ขวนขวายในการคมครองรกษาปองกน

เพราะกรรมนน มหาบรษเขาถงสวรรคเสวยความสขทนาเพลดเพลนยนด จตจากสวรรคแลวมาเกดในโลกน ยอมไดจกรทงหลายทฝาพระบาททง ๒ มกำขางละ ๑,๐๐๐ มกงและดมโดยรอบ

พวกพราหมณผทำนายลกษณะมาประชมกน เหนพระกมารมลกษณะอนเกดจากบญหลายรอยแลวทำนายวา “เพราะลกษณะทจกรทงหลายมกงโดยรอบอยางนน พระกมารนจกมบรวารมาก สามารถยำยศตรได

ถาพระกมารนนไมทรงออกบวช หมนจกรใหเปนไป ปกครองแผนดน จะมกษตรยทมยศมากตดตามแวดลอมพระองค

6

หากพระกมารนน มความพอใจยนดในเนกขมมะออกบวช จะมปญญาเหนแจงประจกษ พวกเทวดา มนษย อสร ทาวสกกะ รากษส คนธรรพ นาค นกและสตว ๔ เทา จะแวดลอมพระองคผมยศมากไมมใครยงกวา ผทเทวดาและมนษยทงหลายบชาแลว”

๓. มสนพระบาทยาว (ลกษณะท ๓)

๔. มพระองคลยาว (ลกษณะท ๔)

๕. มพระกายตงตรงเหมอนกายพรหม (ลกษณะท ๑๕)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละปาณาตบาต เวนขาดจากปาณาตบาตแลว วางอาชญา วางศสตรา มความละอาย มใจกรณาและอนเคราะประโยชนเกอกลแกสตวทงปวงอย เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๓ ประการ คอ (๑) มสนพระบาทยาว (๒) มพระองคลยาว (๓) มพระกายตงตรงเหมอนกายพรหม

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มพระชนมายยนยาว ทรงรกษาพระชนมายไดนาน ไมมมนษยทเปนขาศกศตรใด ๆ ทจะสามารถปลงพระชนมชพในชาตนนได

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มพระชนมายยนยาว ทรงรกษาพระชนมายไดนาน ไ มมขาศกศตรใด ๆ ใ นโลก ไ มวาจะเปนสมณพราหมณ เทวดา มาร พรหม ทจะสามารถปลงพระชนมชพในพระชาตนนได

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษทรงทราบวา การฆาสตวใหตายเปนภยแกตน ไดเวนจากการฆาสตวอน สนชวตแลวไดไปสสวรรค เพราะกรรมททรงทำดแลวนน เสวยวบากอนเปนผลแหงกรรมททรงทำไวดแลว

ทรงจตจากสวรรคแลวมาเกดเปนมนษยในโลกน ทรงไดลกษณะ ๓ ประการ คอ (๑) มสนพระบาทยาว (๒) มพระกายเกดดตรง

7

สวยงามดจกายพรหม สมสวน แลดหนมเสมอ มทรวดทรงงดงาม (๓) มนวพระหตถและนวพระบาทยาวออนนม พระชนกเปนตนทรงบำรงพระกมาร เพอใหมพระชนมายยนยาว เพราะพระองคสมบรณดวยมหาปรสลกษณะ ๓ ประการ

ถาพระกมารทรงครองเรอน กจะดำรงพระชนมชพยนยาว ถาทรงออกบวชกจะดำรงพระชนมชพยนยาวกวานน ดำรงพระชนมชพดวยความชำนาญในอทธภาวนา ลกษณะนนเปนนมตเพอความเปนผมพระชนมายยน ดวยประการฉะน

๖. มพระมงสะเตมบรบรณในท ๗ แหง (ลกษณะท ๑๖)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ไดใหของทควรเคยว (ของเคยวททำดวยแปงเปนตน) ของทควรบรโภค (โภชนะ ๕ มขาวเปนตน) ของทควรลม (เนยใสเปนตน) ของทควรชม (ขาวปายาสททำดวยแปงเปนตน) และนำปานะ ๘ อนประณตมรสอรอย เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มพระมงสะเตมบรบรณในท ๗ แหง คอ หลงพระหตถทง ๒ หลงพระบาททง ๒ จะงอยบาทง ๒ ลำพระศอ ๑

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนผไดของทควรเคยว ของทควรบรโภค ของทควรลม ของทควรชมและนำปานะ ๘ อนประณตมรสอรอย

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนผไดของทควรเคยว ของทควรบรโภค ของทควรลม ของทควรชมและนำปานะ ๘ อนประณตมรสอรอย

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเปนผใหของทควรเคยว ของทควรบรโภค ของทควรชมและของทควรลม เปนผใหรสอนเลศ เพราะกรรมททรงทำดแลวนน จงบนเทงยงเปนเวลานานในสวนนนทวน

8

มาเกดในโลกน ยอมไดพระมงสะเตมในท ๗ แหง ไ ดฝาพระหตถและพระบาทออนนม บณฑตผฉลาดในลกษณะและนมตกลาวไววา “ลกษณะเชนนมจะทำใหเปนผไดของควรเคยวและของควรบรโภคอนอรอย”

ลกษณะนนไมใชจะสองใหเหนวา การเปนผไดของควรเคยวเปนตนสำหรบพระมหาบรษผเปนคฤหสถเทานน หากพระมหาบรษทรงออกบวช กจะไดของควรเคยวและของควรบรโภคอนมรสเลศนนเหมอนกน บณฑตทงหลายกลาววา “พระองคจะเปนผตดกเลสเครองผกพนของคฤหสถทงปวงได”

๗. มฝาพระหตถและฝายพระบาทออนนม (ลกษณะท ๕)

๘. มฝาพระหตถและฝาพระบาทมลายประดจตาขาย (ลกษณะท ๖)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผสงเคราะหชนทงหลายดวยสงคหวตถ ๔ คอ (๑) ดวยการให (๒) ดวยการกลาวคำพดทนารก (๓) ดวยถอยคำทกอใหเกดประโยชน (๔) ดวยความเปนผมสขทกขเสมอกน เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ อยางน คอ (๑) มฝาพระหตถและฝายพระบาทออนนม (๒) มฝาพระหตถและฝาพระบาทมลายประดจตาขาย

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มบรวารชนทเปนพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร อนพระองคสงเคราะหแลวเปนอยางด

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มบรวารชนทเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ อนพระองคสงเคราะหแลวเปนอยางด

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

9

พระมหาบรษทรงทำและประพฤตทำ (๑) การให (๒) การกลาวถอยคำทกอใหเกดประโยชน (๓) ซงความเปนผกลาวคำพดทนารก (๔) ซงความเปนผมฉนทะเสมอกน ใ หเปนการสงเคราะหอยางดแกชนเปนอนมาก ยอมไปสสวรรคดวยคณทตนมไดดหมน

ครนจตจากสวรรคแลวมาเกดในโลกน เปนพระกมารยงหนมแนนงดงาม ทรงไดฝาพระหตถและฝาพระบาทออนนม รวมทงฝาพระหตถและฝาพระบาทมลายเปนตาขาย นาชอบใจอยางยงและสวยงดงามนาชม

ถาพระองคทรงครอบครองแผนดนน จะมบรวารชนทกระทำตามถอยคำอนพระองคตรวจตราและสงเคราะหดวยด ตรสดวยคำพดทนารก แสวงหาประโยชนเกอกลและความสขให ทรงประพฤตคณงามความดทพระองคชอบยงนก

ถาพระองคทรงละการบรโภคกามทงปวง เปนพระชนเจาตรสธรรมกถาแกประชมชน ชนทงหลายฟงธรรมแลว เปนผกระทำตามพระดำรสของพระองค มความเลอมใสยงนก พากนประพฤตธรรมและขอปฏบตอนสมควรแกธรรม

๙. มกระดกขอพระบาทสง (ลกษณะท ๗)

๑๐. มพระโลมามปลายงอนขน (ลกษณะท ๑๔)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผกลาววาจาประกอบดวยประโยชนโลกนและโลกหนา กลาววาจาประกอบดวยกศลกรรมบถ ๑๐ แนะนำชแจงแกชนเปนอนมาก เปนผนำประโยชนและความสขมาใหแกสตวทงหลาย เปนผใหธรรมทานเปนปกต เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ อยางน คอ (๑) มกระดกขอพระบาทสง (๒) มพระโลมามปลายงอนขน ๑

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนผเลศ เปนผประเสรฐทสด เปนประมขสงสด อดม ประเสรฐกวาหมชนบรโภคกามทงหลาย

10

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนผเลศ เปนผประเสรฐทสด เปนประมขสงสด อดม ประเสรฐกวาสตวทงปวง

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

ในชาตกอน พระมหาบรษกลาวถอยคำอนประกอบดวยประโยชนและกศลกรรมบถ ทรงแสดงประโยชนเกอกลแกชนเปนอนมาก เปนผนำประโยชนและความสขมาใหแกสตวทงหลาย เปนผไมตระหนไดใหธรรมทานแลว

พระองคไปสสคต บนเทงอยในสคตนน เพราะกรรมททำไวดแลว มาเกดในโลกน ยอมไดลกษณะ ๒ ประการ ทเปนไปเพอความเปนใหญอนอดม

พระมหาบรษนนมพระโลมามปลายงอนขนขางบน มขอพระบาททง ๒ ตงอยดวยด มพระมงสะและพระโลหตปดบงไว อนพระตจะหมหอแลว และมพระชานสวนบนงาม

พระมหาบรษเชนนน หากอยครองเรอน จะถงความเปนผเลศกวาชนทบรโภคกามทงหลายไมมใครยงกวา พระองคทรงครอบงำชมพทวปทงสนอย

หากพระองคทรงออกบวช กจะเปนผประเสรฐทสด ถงความเปนผเลศกวาสตวทงปวง ไมมใครยงกวาพระองค ทรงครอบงำโลกทงปวงอย

๑๑. มพระชงฆเรยวดจแขงเนอทราย (ลกษณะท ๘)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผตงใจสอนศลปะ(วชาชพ) วชชา (มวชาหมองเปนตน) จรณะคอศล (ศล ๕ ศล ๑๐ และปาฏโมกขสงวรศล) และความรความทสตวมกรรมเปนของตน โดยความตงใจวา “ทำอยางไรคนเหลานจะรจะสำเรจไดโดยเรว ไมตองลำบากนานนก” เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว

11

หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ คอ มพระชงฆเรยวดจแขงเนอทราย

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ จะทรงไดพาหนะมชางและมาเปนตนอนคควรแกพระราชา ซงเปนองคเสนาแหงพระราชา และไดเครองราชปโภคอนสมควรแกพระราชาโดยพลน

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ จะทรงไดปจจยมจวรเปนตนอนควรแกสมณะ ไ ดบรษทอนเปนองคของสมณะ และไดบรขารเครองอปโภคของสมณะอนสมควรโดยพลน

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษทรงปรารถนาอยวา “ทำอยางไรชนทงหลายจะรแจมแจงในศลปะ วชชา จรณะและในความรเรองกรรมไดอยางรวดเรว” และบอกศลปะทไมเปนไปเพอเบยดเบยนใคร ๆ ดวยความตงใจวา “ผศกษาจะไมตองลำบากนาน”

ครนทำกศลกรรมทมความสขเปนกำไรนนแลว จงไดพระชงฆทงคเปนทนาชอบใจ มทรวดทรงด สวยงดงามเรยวไปโดยลำดบ ทมพระตจะอนละเอยดหมไว มพระโลมามปลายงอนขน

บณฑตทงหลายกลาวถงพระมหาบรษนนวา “พระองคมพระชงฆดจแขงเนอทราย” และกลาวถงลกษณะแหงสมบตทจะไดทนทวา “ถาพระองคไมออกบวช กจะไดสงททรงปรารถนาอนสมควรแกการครองเรอนพลน ถาพระมหาบรษผเชนนน ทรงยนดพอใจในเนกขมมะออกบวช จะมปญญาเหนแจงประจกษ มพระวรยะยอดเยยม จะทรงไดสงทสมควรโดยพลน”

๑๒. มพระฉวละเอยด (ลกษณะท ๑๒)

12

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ไดเขาไปหาสมณะหรอพราหมณแลวซกถามวา “ขาแตทานผเจรญ อะไรเปนกศล อะไรเปนอกศล อะไรมโทษ อะไรไมมโทษ อะไรควรเสพ อะไรไมควรเสพ กรรมอะไรเมอขาพเจาทำ จะเปนไปเพอไมเปนประโยชนเพอทกขตลอดกาลนาน กรรมอะไรเมอขาพเจาทำ จะเปนไปเพอเปนประโยชนเพอสขตลอดกาลนาน” เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มพระฉวละเอยด เพราะพระฉวละเอยด ธลละอองจงไมอาจตดพระกายได

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มปญญามาก ในบรรดาชนทงหลายผบรโภคกาม ไมมผใดมปญญาเสมอหรอมปญญาประเสรฐกวาพระองค

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มปญญามาก มปญญาหนาแนน มปญญามากดวยความบรรเทง มปญญาแลนไปไดเรว มปญญาตดกเลสไดเรว มปญญาทำลายกเลส ในบรรดาสตวทงปวง ไ มมผใดทมปญญาเสมอหรอมปญญาประเสรฐกวาพระองค

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเคยเปนมนษยในชาตกอน ๆ ประสงคจะรเขาใจอยางทวถง จงเขาไปสอบถามบรรพชต ตงใจฟง เปนผมงประโยชนอยภายใน ไตรตรองคำทประกอบดวยประโยชน

พระองคเปนมนษยมพระฉวละเอยด เพราะกรรมคอการไปดวยอยากจะปญญา บณฑตผฉลาดในลกษณะและนมต ทำนายวา “พระกมารเชนน จะทรงหยงเหนอรรถอนละเอยดลมลก

มหาบรษผเชนน ถาไมออกบวชกจะหมนจกรใหเปนไปปกครองแผนดน จะมญาณอนกำหนดแยกแยะในสงทเปนประโยชนและไมเปนประโยชนได ไมมใครประเสรฐเสมอพระองค

13

พระมหาบรษผเชนนน ถาทรงยนดพอใจในเนกขมมะออกบวช จะมปญญาเหนแจงประจกษ ทรงไดปญญาอนวเศษ บรรลพระโพธญาณอนยอดเยยม มปญญาประเสรฐกวางขวางดงแผนดน”

๑๓. มพระฉวสดจทอง (ลกษณะท ๑๑)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผไมตกอยในอำนาจของความโกรธ ไมมากไปดวยความคบของใจ แมคนหมมากวากลาวอยางรนแรงกไมขดใจ ไมโกรธ ไมพยาบาท ไมจองลางจองผลาญ ไมแสดงความโกรธ ความเคองและความไมพอใจใหปรากฏออกมาทางกายวาจา และเปนผใหเครองลาดทมเนอดออนนม ใหผาสำหรบนงหม คอ ผาทำดวยเปลอกไม ผาฝาย ผาใหมและผาขนสตวทมเนอด เบองหนาแตแตกกายตายไปตถาคตยอมเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มพระฉวสดจทอง คอมหนงประดจหมดวยทอง

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ จะทรงไดเครองลาดทมเนอดออนนม ทงไดผาสำหรบนงหม คอ ผาทำดวยเปลอกไม ผาฝาย ผาใหมและผาขนสตวทมเนอด

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ ทรงไดเครองลาดทมเนอดออนนม ทงไดผาสำหรบนงหม คอ ผาทำดวยเปลอกไม ผาฝาย ผาใหมและผาขนสตวทมเนอด

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษทรงอธษฐานความไมโกรธ และไดใหผาเปนอนมากลวนแตมเนอละเอยดมสงดงาม มชวตอยในภพกอน ๆ ทรงเสยสละเหมอนฝนตกทวแผนดน

ครนทรงทำกศลกรรมนนแลว จตจากโลกมนษยเขาถงเทวโลก เสวยวบากอนเปนผลกรรมททำไวดแลว มพระฉวดงทอง ดจพระอนทรผประเสรฐกวาเทวดาทงหลาย ครอบงำในเทวโลก

14

ถาพระองคไมปรารถนาทจะทรงออกบวช อยครองเรอน ทรงปกครองแผนดนใหญและประชาชนในแผนดนน จะทรงไดรตนะ ๗ ประการ และความเปนผมพระฉวสะอาดละเอยดงดงามยงกวาชนในโลกน

ถาทรงผนวชกจะไดผานงและผาหมอนดเลศ และเสวยผลกรรมทเปนประโยชนททรงทำไวดแลวในภพกอน ความหมดสนแหงผลกรรมทพระองคทำไวแลวไมมเลย

๑๔. มพระคยหะเรนอยในฝก (ลกษณะท ๑๐)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผนำพวกญาตมตร สหายผมใจดทสญหายพลดพรากไปนานใหกลบมาพบกน นำมารดาใหพบกบบตร นำบตรใหพบกบมารดา นำบตรใหพบกบบดา นำบดาใหพบกบบตร นำพชายนองชายกบพชายนองชายใหพบกน นำพชายนองชายกบพสาวนองสาวใหพบกน นำพสาวนองสาวกบพชายนองชายใหพบกน ครนทำใหเขาพบพรอมเพรยงกนแลวกชนชม เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มคยหะเรนอยในฝก

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มพระโอรสมาก พระโอรสของพระองคนนมเกนกวา ๑,๐๐๐ คน ลวนอาจหาญแกลวกลา สามารถยำยเหลาขาศกได

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มพระโอรสคออรยสาวกมาก พระโอรสของพระองคนนมจำนวนหลายพน ลวนอาจหาญแกลวกลา สามารถยำยเหลาขาศกคอกเลสได

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเปนมนษยในชาตกอนๆ ไ ดทรงนำพวกญาตมตรสหายใจดทสญหายพลดพรากไปนานใหมาพบกน ครนทำใหเขาพรอมเพรยงกนแลวกชนชม

15

เพราะกศลกรรมนนพระองคจงไปสสวรรค เสวยความสขและสมบตเปนทเพลดเพลนยนด จตจากเทวโลกแลวมาเกดในโลกมนษยน ทรงไดพระคยหะทปดบงตงอยในฝก

พระมหาบรษเชนนนมพระโอรสมาก พระโอรสของพระองคมากกวา ๑,๐๐๐ ลวนแกลวกลาเปนวรบรษ สามารถทำใหศตรพายแพไป ทำใหปตเกดและทลถอยคำนารกแกพระมหาบรษผเปนคฤหสถ

เมอพระมหาบรษทรงออกบวช จะมพระสาวกมากกวานน ลวนดำเนนตามพระพทธพจน พระลกษณะนนยอมเปนนมตสองเนอความนน สำหรบพระมหาบรษไมวาจะเปนคฤหสถหรอบรรพชต

๑๕. มพระกายเปนปรมณฑลดจปรมณฑลแหงตนไทร (ลกษณะท ๑๙)

๑๖. เมอประทบยน มไดนอมพระกายลง สามารถใชฝาพระหตถทง ๒ จบถงพระชานทง ๒ ได (ลกษณะท ๙)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เมอพจารณาดมหาชนทควรสงเคราะห ยอมรจกชนทเสมอกน รจกตนเอง รจกฐานะของบคคล รจกความแตกตางของบคคลโดยคณ รวาบคคลนควรแกสกการะน บคคลนควรแกสกการะน แลวทำใหเหมาะสมในบคคลนน ๆ ในกาลกอน ๆ เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะะ ๒ ประการน คอ (๑) มพระกายเปนปรมณฑลดจปรมณฑลแหงตนไทร (๒) เมอประทบยน มไดนอมพระกายลง สามารถใชฝาพระหตถทง ๒ จบถงพระชานทง ๒ ได

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนผมงคงมทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมาก มอปกรณนาปลมใจมาก มทรพยและขาวเปลอกมาก มเรอนคลงเตมบรบรณ

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนผมงคงมทรพยมาก มโภคะมาก ทรพยของพระองคนน คอ ศรทธา ศล หร โอตตปปะ สตะ จาคะ และปญญา

16

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษคดพจารณาไตรตรองการสงเคราะหมหาชน รวาบคคลนควรแกสกการะน แลวทำการสงเคราะหตามทเหมาะสมในบคคลนน ๆ ในกาลกอน

ดวยเศษกรรมททรงทำไวดแลว พระมหาบรษทรงยนตรงไมตองนอมพระกายลง กทรงจบถงพระชานทง ๒ ดวยพระหตถทง ๒ ได และมพระกายเปนปรมณฑลดจตนไทรทงอกงามบนแผนดน

มนษยทงหลายทมปญญาอนละเอยด รจกนมตและลกษณะหลายอยางทำนายวา “พระกมารนยงทรงพระเยาว มรปโฉมงดงาม ทรงไดพระลกษณะอนคควรแกคฤหสถหลายอยาง

กามโภคะอนควรแกคฤหสถเปนอนมาก ยอมมแกพระราชกมารผเปนพระราชาในแผนดนน ถาพระราชกมารนทรงละกามโภคะทงปวงออกบวช จะทรงไดพระอนตตรธรรมอนเปนทรพยสงสด”

๑๗. มพระกายทกสวนบรบรณทอนดจกายทอนหนาของราชสห (ลกษณะท๑๗)

๑๘. มรองพระปฤษฎางคเตมเสมอกน (ลกษณะท ๑๘)

๑๙. มลำพระศอกลมเสมอกนตลอด (ลกษณะท ๒๐)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผหวงประโยชน หวงความเกอกล หวงความผาสก หวงความเกษมจากโยคะแกชนเปนอนมาก ดวยมนสการวา “ทำอยางไร ชนเหลานจะพงเจรญดวยศรทธา ศล สตะ พทธ จาคะ โลกยธรรมและปญญา พงเจรญดวยทรพยและขาวเปลอก นาและสวน สตวสองเทาและสตวสเทา บตรและภรรยา ทาสกรรมกรและคนรบใช ญาต มตรและพวกพอง” เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะะ ๓ ประการน คอ (๑) มพระกายทกสวนบรบรณทอนดจกายทอนหนาของราชสห (๒) มรองพระปฤษฎางคเตมเสมอกน (๓) มลำพระศอกลมเสมอกนตลอด

17

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ ไมเสอมจากทรพยและขาวเปลอก ไมเสอมจากนาและสวน ไมเสอมจากสตวสองเทาและสตวสเทา ไมเสอมจากบตรและภรรยา ไมเสอมจากทาสกรรมกรและคนรบใช ไมเสอมจากญาต ไมเสอมจากมตร ไมเสอมจากพวกพอง ไมเสอมจากสมบตทงปวง

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มความไมเสอมเปนธรรมดา คอ ไมเสอมจากศรทธา ไมเสอมจากศล ไมเสอมจากสตะ ไมเสอมจากจาคะ ไมเสอมจากปญญา ไมเสอมจากสมบตทงปวง

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษทรงปรารถนา และหวงความสำเรจประโยชนวา “ทำไฉน ชนเหลาอนไมพงเสอมจากศรทธา จากศล จากสตะ จากพทธ จากจาคะ จากธรรม จากคณอนเปนประโยชนมากอยาง ไมพงเสอมจากทรพยและขาวเปลอก จากนาและสวน จากบตรและภรรยา จากสตวทงสองเทาและสตวทงสเทา จากญาต จากมตร จากพวกพอง จากพละ จากวรรณะและจากความสขทง ๒ อยาง”

พระมหาบรษนนมพระกายทกสวนบรบรณดจกายทอนหนาแหงราชสห มพระศอกลมเสมอกนตลอด และมรองพระปฤษฎางคเตมเสมอกน ลกษณะทง ๓ นเปนบพนมตอนไมเสอม เพราะกรรมทพระมหาบรษทำสงสมไวดแลวในกาลกอน

แมหากพระมหาบรษทรงเปนคฤหสถ กจะทรงเจรญดวย ขาวเปลอก ทรพย บตร ภรรยา สตวสองเทาและสตวสเทา ถาทรงตดกงวลเสย ออกบวชจะทรงบรรลพระอตตรสมมาสมโพธญาณ มความไมเสอมเปนธรรมดา

๒๐. มเสนประสาทสำหรบรบรสอาหารอนดเลศ (ลกษณะท ๒๑)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผไมเบยดเบยนสตวทงหลาย ดวยฝามอ ดวยกอนหน ดวยทอนไมหรอดวยศสตรา เบองหนาแตแตกกายตายไป

18

ตถาคตยอมเขาถงสคตโลกสวรรค เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มเสนประสาทสำหรบรบรสอาหารอนดเลศ กลาวคอ พระมหาบรษนนมเสนประสาททมปลายชนขนเกดอยทพระศอ สำหรบนำรสอาหารแผซานไปอยางสมำเสมอทวพระกาย

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มพระโรคาพาธนอย มโรคเบาบาง สมบรณดวยพระเตโชธาตสำหรบยอยอาหารสมำเสมอ ไมเยนนกไมรอนนก

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มพระโรคาพาธนอย มโรคเบาบาง สมบรณดวยพระเตโชธาตสำหรบยอยอาหารสมำเสมอ ไมเยนนกไมรอนนก ปานกลาง เหมาะแกการทำความเพยร

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเปนผไมทรงเบยดเบยน ไ มยำยเหลาสตวดวยฝามอ ดวยทอนไม ดวยกอนดน ดวยศสตรา ดวยฆาเอง ดวยบงคบใหผอนฆา ดวยการจำจอง หรอดวยใหหวาดกลว

เพราะกรรมนนนนแหละ พระมหาบรษเขาถงสคตจงบนเทงใจ และเพราะทำกรรมทมผลเปนสขจงไดความสขมาก เสดจมาในโลกนแลว ทรงไดเสนประสาทสำหรบรบนำรสอาหารไดด ตงอยในทเหมาะสม ทำใหรสอาหารแผไปสมำเสมอ

เพราะฉะนน พวกพราหมณผฉลาดมปญญาเหนแจมแจงจงทำนายวา “พระราชกมารนจะมความสขมาก พระลกษณะนนยอมสองถงความนน สำหรบพระกมารไมวาจะเปนคฤหสถหรอบรรพชต”

๒๑. มพระเนตรดำสนท (ลกษณะท ๒๙)

๒๒. มดวงพระเนตรทง ๒ ผองใสดจนยนตาลกโค (ลกษณะท ๓๐)

19

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ไมเพงตาดดวยอำนาจความโกรธ ไมชายตาด ไมชำเลองตาด เปนผมองตรง มองอยางเตมตา เพงดตรง ๆ และแลดชนเปนอนมากดวยดวงตาทนารก เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ อยางเหลาน คอ มพระเนตรดำสนท ๑ มดวงพระเนตรทง ๒ ผองใสดจนยนตาลกโค ๑

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนผทชนทงหลายเหนแลวรกใคร เปนทรกเปนทชอบใจของเหลาพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนผทชนทงหลายเหนแลวรกใคร เปนทรกเปนทชอบใจของภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษไมถลงตาด ไมชายตาด ไมชำเลองด เปนผมองตรง มองเตมตา แลดชนหมมากดวยดวงพระเตรทเตมเปยมดวยความรก พระองคเสวยผลวบากบนเทงอยในสคตทงหลาย มาเกดในโลกนมดวงพระเนตรผองใสดจนยนตาลกโค และมพระเนตรดำสนท มองเหนไดชดเจน

พวกมนษยผรลกษณศาสตร มความละเอยดรอบคอบ ฉลาดในนมต ฉลาดในการทำนายอยางละเอยดถถวน จะชมเชยพระกมารนนวา “พระองคเปนผแลดนารก”

พระมหาบรษเปนคฤหสถกทรงแลดนารก เปนทรกของชนมาก ถาพระองคทรงละเพศคฤหสถเปนสมณะแลว จะทรงเปนทรกของชนเปนอนมาก และดบความเศราโศกใหแกชนหมมาก

๒๓. มพระเศยรงามดจประดบดวยกรอบพระพกตร (ลกษณะท ๓๒)

20

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน เปนผนำของชนเปนอนมากในกศลธรรมทงหลาย เปนประธานของชนเปนอนมากในกายสจรต ดวยวจสจรต ดวยมโนสจรต ในการบำเพญทาน ในการสมาทานศล ในการรกษาอโบสถ ในการปฏบตดตอมารดา ในการปฏบตดตอบดา ในการปฏบตดตอสมณะ ในการปฏบตดตอพราหมณ ในความประพฤตออนนอมตอผใหญในตระกล และในกศลธรรมอนเปนปจจยแกพระสพพญญตญาณ เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มพระเศยรงามดจประดบดวยกรอบพระพกตร

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนทดำเนนคลอยตามของมหาชนทเปนพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โ หราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนทดำเนนคลอยตามแหงมหาชนทเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษเปนหวหนาในธรรมทงหลายทเปนสจรต ทรงยนดในธรรมจรยา เปนผทชนเปนอนมากดำเนนคลอยตาม เสวยผลบญในสวรรค

ครนเสวยผลแหงสจรตแลวมาในโลก ทรงไดความเปนผมพระเศยรดจประดบดวยกรอบพระพกตร พวกททรงความรดานพยญชนะและนมตทำนายวา “พระกมารนจกเปนหวหนาหมชนมาก ใ นหมมนษยในโลกน ผทชวยเหลอพระองคจะมมากในเบองตน”

ในกาลนน พวกพราหมณพยากรณพระองควา “พระกมารนถาเปนกษตรยจะทรงเปนใหญในแผนดน จะไดรบความชวยเหลอจากชนมากโดยแท

21

ถาพระองคทรงออกบวช จะปราดเปรอง เชยวชาญในธรรมทงหลาย ชนเปนอนมากจะเปนผยนดยงในคณคอคำสงสอนของพระองค และจะเปนผดำเนนคลอยตาม”

๒๔. มพระโลมาขมละเสนเสมอไปทกขมขน (ลกษณะท ๑๓)

๒๕. มพระอณาโลมเกดขนทระหวางพระโขนง (ลกษณะท ๓๑)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละการพดเทจ เวนขาดจากการพดเทจ พดแตคำสตย ดำรงคำสตย มถอยคำเปนหลกฐาน เชอถอได ไมพดลวงโลก เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ ประการ คอ (๑) มพระโลมาขมละเสนเสมอไปทกขมขน (๒) มพระอณาโลมเกดขนทระหวางพระโขนง

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ เปนทประพฤตตามของชนหมมากทเปนพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โ หราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ เปนทประพฤตตามของชนทเปนภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

ใ นชาตกอนๆ พระมหาบรษมปฏญญาสจจะ มพระวาจาไมเปนสอง เวนคำเหลวไหล ไมพดใหคลาดเคลอนแกใคร ๆ ตรสคำจรงแทแนนอน ทรงมพระอณาโลมสขาวสะอาดออนนม เกดในระหวางพระโขนง และไมมพระโลมาเกด ๒ เสนในขมเดยวกน ทวพระสรระสะพรงไปดวยพระโลมาขมละเสนเทานน

พวกผรพระลกษณะฉลาดในนมตเปนจำนวนมาก มาประชมกนแลวทำนายพระมหาบรษนนวา “พระอณาโลมตงอยในตำแหนงทด

22

โดยนมตบงชดวา ชนเปนอนมากจะประพฤตตามพระองคผมลกษณะเชนน

พระมหาบรษแมทรงเปนคฤหสถ มหาชนกประพฤตตาม เพราะกรรมททรงทำไวมากในชาตกอน แมพระมหาบรษผไมมความกงวลออกบวช เปนพระพทธเจาผประเสรฐยอดเยยม หมชนกจะประพฤตตาม”

๒๖. มพระทนต ๔๐ ซ (ลกษณะท ๒๓)

๒๗. มพระทนตไมหางกน (ลกษณะท ๒๕)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละคำสอเสยด เวนขาดจากคำสอเสยด คอ ฟงจากขางนแลวไมไปบอกขางโนนเพอทำลายคนฝายน หรอฟงจากขางโนนแลวไมไปบอกขางนเพอทำลายคนฝายโนน สมานคนทแตกราวกน สงเสรมคนทพรอมเพรยงกน ชนชมยนดเพลดเพลนตอผสามคคพรอมเพรยงกน กลาวแตคำสรางสรรใหสามคคกน เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ ประการน คอ (๑) มพระทนต ๔๐ ซ (๒) มพระทนตไมหางกน

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มบรษทไมแตกกน บรษทของพระองคทไมแตกกน คอเหลาพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ บรษทไมแตกกน บรษทของพระองคทไมแตกกน คอ เหลาภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษไมตรสวาจาสอเสยด ททำใหพวกทปรองดองนกเกดความแตกแยก ทำความววาทใหขยายไปสแตกกน ทำการ

23

ทไมสมควรเปนเหตใหเกดการทะเลาะกน ทำความแตกแยกกนใหเกดแกพวกทดกน

ตรสแตวาจาออนหวาน ทสงเสรมการไมววาทกน ทกอใหเกดความสมานฉนทแกพวกทแตกกน ขจดความทะเลาะกนของหมชน ทำใหมความสามคคกน ทรงยนดเพลดเพลนอยกบผทปรองดองกน

มหาบรษนนเสวยผลวบากเบกบานอยในสคต มาเกดในโลกน ทรงมพระทนตไมหางเรยบสนทและมพระทนต ๔๐ ซ ไดสดสวนเกดขนในพระโอษฐ

ถาพระองคเปนกษตรย ทรงเปนใหญในแผนดน จะมบรษทไมแตกแยกกน หากพระองคเปนสมณะทรงเปนผปราศจากกเลส ปราศจากมลทน บรษทของพระองคจะดำเนนตามไมหวนไหว

๒๘. มพระชวหาใหญและยาว (ลกษณะท ๒๘)

๒๙. มพระสรเสยงดจเสยงพรหม (ลกษณะท ๒๙)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละคำหยาบ เวนขาดจากคำหยาบ กลาวแตคำทไมมโทษ ไพเราะ นารก จบใจ เปนคำของชาวเมอง คนสวนมากรกใครชอบใจ เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ ประการน คอ (๑) มพระชวหาใหญและยาว (๒) มพระสรเสยงดจเสยงพรหม และตรสดจเสยงนกการะเวก

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มพระวาจาอนชนเปนอนมากเชอถอ ชนเปนอนมากทเชอถอถอยคำของพระองค คอ เหลาพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มพระวาจาอน

24

มหาชนเชอถอ มหาชนทเธอถอพระวาจาของพระองค คอเหลาภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษไมตรสคำหยาบ ทกอใหเกดการดา การบาดหมาง และความเบยดเบยนกน ทกอใหเกดความเจบใจ ทำลายชนเปนอนมาก ตรสแตคำออนหวาน ไพเราะ มประโยชน

พระมหาบรษนนตรสแตคำเปนทถกใจ จบใจ เสนาะห ทรงไดรบผลทเกดจากความประพฤตด เสวยผลบญในสวรรค

ครนเสวยผลแหงกรรมทประพฤตดแลว มาเกดในโลกน ไ ดความเปนผมเสยงดจเสยงพรหม และมพระชวหาใหญกวาง เปนผมพระดำรสอนมหาชนเชอถอ

ผลนนยอมสำเรจแกพระองคตรสอย แมเมอทรงเปนคฤหสถ ฉนใด ถาพระมหาบรษทรงออกบวช หมชนกจะเชอถอพระดำรสของพระองค ผตรสสภาษตหลากหลาย ฉนนน

๓๐. มพระหนดจคางราชสห (ลกษณะท ๒๒)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละคำเพอเจอ เวนขาดจากคำเพอเจอ พดถกกาล พดแตคำจรง พดองอรรถ พดองธรรม พดองวนย พดแตคำมหลกฐาน มทอาง มทกำหนด ประกอบดวยประโยชนเหมาะแกกาลเวลา เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ฯลฯ ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปนมนษย จงไดมหาปรสลกษณะน คอ มพระหนดจคางราชสห

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรด ฯลฯ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ จะไมมมนษยทเปนขาศกศตรคนใด สามารถกำจดพระองคได

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ ไมมขาศกศตร

25

ภายใน คอ ราคะ โ ทสะ โ มหะ หรอขาศกศตรภายนอก คอ สมณพราหมณ เทวดา มาร พรหม หรอใคร ๆ ในโลกจะกำจดพระองคได

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษไมตรสคำเพอเจอ ไ มตรสคำปราศจากหลกฐาน มครรลองแหงพระดำรสไมเหลวไหล ทรงละคำไมเปนประโยชน ตรสแตคำทเปนประโยชน และคำทเปนสขแกมหาชน

ครนทำกรรมนนแลวจตจากมนษยโลกเขาสเทวโลก เสวยผลวบากแหงกรรมททรงทำดแลว จตแลวเกดมาในโลกน ไดความเปนผมพระหนดจคางราชสห ทประเสรฐกวาสตวสเทา

ถาเปนพระราชาจะทรงเปนจอมมนษย เปนผยงใหญของมวลมนษย มอานภาพมาก ไมมใครจะกำจดพระองคได เปนผเสมอดวยเทวดาผประเสรฐในสวรรค ดจพระอนทรผประเสรฐกวาเทวดา

พระมหาบรษเปนผมนคง อนคนธรรพ อสร ทาวสกกะและยกษผกลาหาญ ไมสามารถกำจดไดโดยงาย พระมหาบรษเชนนนยอมทรงเปนใหญทกทศในโลกน

๓๑. มพระทนตเรยบเสมอกน (ลกษณะท ๒๔)

๓๒. มพระเขยวแกวทง ๔ อนขาวบรสทธ (ลกษณะท ๒๖)

ดกอนภกษทงหลาย ตถาคตเปนมนษยในภพชาตกอน ละมจฉาอาชวะแลว ดำรงชวตอยดวยสมมาอาชวะ เวนขาดจากการโกงดวยตาชง การโกงดวยของปลอม การโกงดวยเครองตวงวด เวนขาดจากการรบสนบน การหลอกลวง การตลบตะแลง เวนขาดจากการตด การฆา การจองจำ การตชงวงราว การปลนและการขกรรโชก เพราะกรรมทไดทำการสงสมพอกพนเอาไว หลงจากตายไปตถาคตจงไปเกดในสคตโลกสวรรค ตถาคตยอมเหนอกวาเทวดาเหลาอนในสวรรคโดยเหต ๑๐ อยาง คอ (๑) อายทพย (๒) วรรณะทพย (๓) ความสขทพย (๔) ยศทพย (๕) ความเปนใหญทพย (๖) รปทพย (๗) เสยงทพย (๘) กลนทพย (๙) รสทพย (๑๐) โผฏฐพพะทพย ครนจตจากโลกสวรรคนนแลวมาเกดเปน

26

มนษย จงไดมหาปรสลกษณะ ๒ ประการน คอ (๑) มพระทนตเรยบเสมอกน (๒) มพระเขยวแกวทง ๔ อนขาวบรสทธ

มหาบรษถงพรอมดวยลกษณะเชนนน ถาอยครองเรอน จะไดเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม ไดครองราชโดยธรรม เปนใหญในแผนดนมมหาสมทรทง ๔ เปนขอบเขต ทรงชนะสงครามแลว มอาณาจกรมนคง มรตนะ ๗ ประการ คอ จกกรตนะ ชางรตนะ มารตนะ มณรตนะ หญงรตนะ คหบดรตนะและปรณายกรตนะ พระราชบตรของพระองคนนมเกนกวา ๑,๐๐๐ คน ลวนอาจหาญแกลวกลา สามารถยำยเหลาขาศกได พระองคชนะโดยธรรมถกตองสมควร ไมตองใชการปรบและการออกคำสงประหารหรอการทำราย ทรงครองแผนดนมมหาสมทรเปนขอบเขต ไมมหมโจรผทำอนตราย มความมงคงอดมสมบรณไมมภยอนตรายใด ๆ เมอเปนพระราชาจะไดผลขอน คอ มบรวารทสะอาด บรวารทสะอาดของพระองค คอเหลาพราหมณ คหบด ชาวนคม ชาวชนบท โหราจารย มหาอำมาตย แมทพเหลาทหาร นายประต อำมาตย พระราชาผอภเษกแลว นายบานและพระราชกมาร

ถาหากวา มหาบรษทรงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต จะไดเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ผกำจดกเลสไดแลวในโลก เมอเปนพระพทธเจาจะไดผลขอน คอ มบรวารสะอาด บรวารทสะอาดของพระองคนน คอภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา เทวดา มนษย อสร นาคและคนธรรพ

พระผมพระภาคไดตรสกรรมทสมควรกบมหาปรสลกษณะเชนนไวแลว พระโบราณกเถระทงหลายจงกลาวคาถาประพนธในลกษณะนนวา

พระมหาบรษละมจฉาอาชวะ ดำรงพระชนมอยดวยสมมาอาชวะอนสะอาดเปนไปโดยธรรม ทรงละกรรมอนไมเปนประโยชน ประพฤตแตกรรมทเปนประโยชนและเปนสขแกมหาชน

เสวยสง ทมผลด ทหมส ตบรษผมป ญญาละเอยดผฉลาดสรรเสรญแลว เสวยสขอยในสวรรค เปนผพรงพรอมดวยสมบต เปนทยนดเพลดเพลนอภรมยอย เสมอดวยทาวสกกะผประเสรฐในสวรรคชนไตรทพย

ครนจตจากสวรรคแลว ไดภพทเปนมนษย ทรงไดผลวบากแหงกรรมททรงทำไวดแลว คอ พระทนตเรยบ เสมอ ขาวสะอาดหมดจด

27

พวกมนษยผทำนายลกษณะ ทมหาชนยกยองวาเปนผละเอยดรอบคอบเปนจำนวนมากประชมกนแลวพยากรณวา “พระกมารนจะมหมชนทสะอาดเปนบรวาร มพระทนตทเกดทง ๒ ครงสมำเสมอ มสขาว สะอาด งดงาม

ถาพระองคทรงเปนพระราชาผปกครองแผนดนใหญน จะมชนเปนอนมากทสะอาดเปนบรวาร พระองคไมทรงกดขเบยดเบยนประชาชนทวราชอาณาจกร ชนทงหลายตางประพฤตสงทเปนประโยชนและเปนสขแกกนและกน

ถาพระองคทรงออกบวชเปนสมณะ จะทรงปราศจากบาปธรรม มกเลสดงธลระงบไป เปนผไมมกเลส ปราศจากความกระวนกระวายและความลำบากกาย จะทรงเหนโลกนและโลกอน

คฤหสถเปนจำนวนมากและพวกบรรพชต ผปฏบตตามโอวาทของพระองค จะกำจดบาปธรรมทไมสะอาดอนบณฑตตเตยนได เปนผกำจดไดแลว ซงกเลสทงปวงอนเปนมลทน อนเปนดงตอตรงจตไวและเปนสงทมโทษ เปนบรวารทสะอาด แวดลอมพระองค

เมอพระผมพระภาคตรสพระสตรนจบลงแลว ภกษทงหลายตางชนชมยนดพระภาษตของพระผมพระภาคแล

จบลกขณสตรท ๗

________________________