บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมทเกยวของ

ในการศกษาการตดตามการดาเนนงานกจกรรม ควซซ ของพนกงานระดบปฏบตการ กรณศกษาเลอกเฉพาะพนกงานระดบปฏบตการบรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด ผศกษาไดทาการศกษาตาราเอกสารทเกยวของ ซงการศกษาในครงนมงเนนศกษาการประเมนของพนกงานระดบปฏบตการทตดสนใจเขารวมในกจกรรม ควซซ ของบรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด ซงผศกษาไดรวบรวมทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของเพอใชเปนกรอบในการศกษาไดอยางแจมชด ดงน 1. แนวคดทฤษฎทเกยวของ 1.1 ทฤษฎการประเมนผลการดาเนนงาน 1.2 แนวคดและหลกการตดตามและการประเมนผล 1.3 แนวคดและหลกการตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม 1.4 แนวคดการเสรมสรางกระบวนการการมสวนรวม 1.5 แนวคดทฤษฎดานแรงจงใจแบบจาลองมรรค – ผล 2. กจกรรมคณภาพ 2.1 ประวตความเปนมาดานการจดการคณภาพ 2.2 ปจจยพนฐานทกอใหเกดคณภาพ 2.3 ความหมายของกลมคณภาพ 2.4 จดมงหมายของกจกรรมกลมคณภาพ Quality Control Circle (ควซซ) 2.5 วตถประสงคการทากจกรรมกลมคณภาพ 2.6 ขนตอนและวธการของกจกรรมกลมคณภาพ 2.7 ขนตอนการทากจกรรมกลมสรางเสรมคณภาพ 2.8 ตวอยางเรองทกลมคณภาพเลอกการดาเนนการ 2.9 ประโยชนในการปฏบตกลมสรางเสรมคณภาพ 2.10 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการทากจกรรมกลมคณภาพ 3. ขอมลทวไปเกยวกบ บรษทยเนยนเทคโนโลย จากด 3.1 ประวตความเปนมายเนยนเทคโนโลย จากด 3.2 นโยบายคณภาพของบรษทยเนยนเทคโนโลย จากด

7

4. งานวจยทเกยวของ 5. กรอบแนวคดทใชในการศกษา

แนวคดทฤษฎทเกยวของ

1. ทฤษฎการประเมนผลการดาเนนงาน ตวชวดผลการดาเนนงานทสาคญ (key performance indicators) ในการวดผลดาเนนการ

ควรพจารณาจากตวชวดซงสามารถสะทอนคณภาพ หรอความสาเรจของการดาเนนงาน ตวชวด การดาเนนงานสาคญ ควรครอบคลมทง “ประสทธภาพ” และ “ประสทธผล” ดงภาพ ซงมรายละเอยดดงน (ศรชย กาญจนวาส, 2547, หนา 147)

1.1 ประสทธผล (effectiveness) หมายถง การบรรลผลสมฤทธตามเปาหมาย หรอวตถประสงคทพงปรารถนา นนคอ ผลการปฏบตงานไมวาจะเปนผลผลต ผลกระทบ ผลลพธ ไดผลตรงตามผลทคาดหวงไวและเปนทพงพอใจของผใชหรอผบรโภค

1.2 ประสทธภาพ (efficiency) หมายถง ความสามารถของการใชทรพยากรและกระบวนการปฏบตในการสรางผลผลต ประสทธภาพ สามารถพจารณาได 2 ลกษณะ ไดแก

1.2.1 ประสทธภาพในการประหยด หมายถง ความสามารถในการใชทรพยากรอยางมประหยด หรอใชอยางคมคากอใหเกดผลสงสด

1.2.2 ประสทธภาพในการผลต หมายถง ความสารถในการลดคาใชจาย ตอหนงหนวยการผลต ฟราย (Flynn, 1997 อางถงใน ศรชย กาญจนวาส, 2547, หนา 148) ไดเสนอวา ตวชวดผลการปฏบตงานสาคญประกอบดวย

1. ประสทธผล (effectiveness) หมายถง การบรรลผลสมฤทธ 2. ความประหยด (economy) หมายถง การประหยดทรพยากร 3. ประสทธภาพ (efficiency) หมายถง การสรางผลผลต สามารถจาแนกได

เปน 2 ลกษณะ ไดแก 3.1 ประสทธภาพเชงการจดสรร (allocative efficiency) ซงเปนการจดสรร

ทรพยากรทกอใหเกดประโยชนหรอความพงพอใจสาหรบผบรโภค 3.2 ประสทธภาพเชงผลต (productive efficiency) ซงเปนคาใชจายตอ

หนงหนวยการผลต

8

ภาพท 1 ตวชวดผลการดาเนนงาน

เธอบอรด (Talbot, 1996 อางถงใน ศรชย กาญจนวาส, 2547, หนา 148) ไดเสนอ คานาหนกความสาคญของตวชวดผลการปฏบตงานทสาคญในหนวยงานดงน

ประสทธผล (68%) การประหยดทรพยากร (14%) การประหยดและประสทธภาพ (10%) ประสทธภาพ (8%) ถามการจดทาตวชวดการดาเนน และผลการดาเนนงานอยางเปนรปธรรมและครอบคลม

เปาหมาย สารสนเทศจากตวชวดสามารถใชเปนมาตรฐานในการตดตามกากบ ปรบปรงแกไข และสงเสรมสนบสนนจนเกดมาตรฐานทตองการ และนาไปสการพฒนามาตรฐานทสงขนอยางมประสทธภาพ

2. แนวคดและหลกการตดตามและการประเมนผล การตดตามและการประเมนผลเปนหวใจของการทางานใหประสบผลสาเรจ งานทม

ความซบซอนและตองการความคดรเรมสรางสรรคสง ยงตองมการตดตามและประเมนผลทจรงจง การตดตามผลและประเมนผลททรงพลงทสด คอ การตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม ซงจดเปนการประเมนผลแบบ “เอออานวย” (empowerment evaluation) (อรณ เวยงแสง และคณะ, 2548, หนา 56)

การตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม เปนเครองมอหรอกลไกอยางหนงใน การระดมความคดรเรมสรางสรรคหรอระดมปญญา จากหลากหลายมมมองหลากลายแนวคด หลากหลายบทบาท เขารวมกนผลกดนกจการหรอโครงการทมคามซบซอน มผลลพธอยางสงสงไดยากใหเกดผลในลกษณะ “เหนอความคาดหมาย” ไดนนคอ การตดตามและประเมนผลแบบม

ผลผลต ผลกระทบ ผลลพธ

ประสทธผล

ประสทธภาพ

ความประหยด การลงทนตอหนวยการผลต

ความพงพอใจ

9

สวนรวมเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนโครงการท “ดนได” หรอกลาวอกนยหนงวาเปนโครงการทมชวต (organic)

มองในอกมมหนง การตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม เปนกระบวนการเรยนรนนเอง เปนกระบวนการเรยนรรวมกนของคณะผดาเนนโครงการรวมกบคณะผประเมน, หนวยงานสนบสนนโครงการ, กลมบคคลเปาหมายของโครงการ, ผสนใจ และสาธารณชนในภาพรวม และอาจมองไดวาลกษณะของการดาเนนเปนการจดการความรในรแบบหนง มผใหประเดนใน การดาเนนการตดตามและประเมนผลไว 3 ประเดน คอ

1. การใชการดาเนนการตดตามและประเมนผล ในการรวบรวม “วธการยอดเยยม” (best practices) ซงเปนแนวคดแบบจดการความร วธการยอดเยยมเหลาน ถอเปน “คลงความร” ทมทง “ ความรในกระดาษ” (explicit knowledge) และ “ความรในคน” (tacit knowledge) และสามารถนาไปดาเนนการแลกเปลยนเรยนรในกลมตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง

2. การใชการดาเนนการตดตามและประเมนผล เปนเครองมอหรอกลไกสอสารสาธารณะ (public communication) ใหสาธารณะไดเขาใจแนวคดและวธการใหม ๆ ในการพฒนา

3. การประเมนผลในลกษณะ “การประเมนอยางสมดลและรอบดาน” (balanced scorecard) คอ ไมใชแคประเมนผลสาเรจหรอผลกระทบของโครงการตามเปาหมายทกาหนดไวเทานน แตประเมนความสข ความพงพอใจของผดาเนนการโครงการ และทสาคญทสด ประเมนการเรยนรทเกดขนในคณะผดาเนนโครงการและผทเกยวของกบโครงการทงหมด

วงจรกระบวนการพฒนาโครงการแบบมสวนรวม (อรณ เวยงแสง และคณะ, 2548, หนา 58-59)

10

ภาพท 2 ความสมพนธของการตดตามงาน การสรปบทเรยนและการประเมนผลแบบมสวนรวม

- ศกษาสถานการณ/ปญหาชมชน - วเคราะหและผลกระทบ - กาหนดเปาหมาย แนวทางการดาเนนงานและกจกรรม - กาหนดแผนการตดตามประเมนผล

กระบวนการมสวนรวม

การตดตามอยางตอเนอง - ตรวจสอบความสาเรจของโครงการกบ วตถประสงคทกาหนดไวในแผนงาน - ปญหา-อปสรรค บทเรยน แนวทางแกไข ปรบปรง - การเสนอบทเรยนและขยายผลสสงคม

- การรบบคลากรและการเตรยมบคลากรในตาแหนงงานทตองการ - การบรหารจดการโครงการ - ปฏบตการตามแผนงาน - การสรปบทเรยน

การประเมนผล การดาเนนงาน

การวางแผน

11

ภาพท 3 การตดตามการดาเนนโครงการเปนระยะและตอเนอง 3. แนวคดและหลกการตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม การตดตามงานและการประเมนผล มกถกนามากลาวพรอมกนเปน “การตดตามและ

การประเมน” แตโดยแทจรงแลวคาทง 2 มความหมายทแตกตางกนแตมความสมพนธเชอมโยงกน (ปารชาต วลยเสถยร และคณะ, 2543, หนา 128-135)

การตดตามงาน (monitoring) คอ ระบบการตดตามความกาวหนาของการดาเนนโครงการ เพอใหการดาเนนงานเปนไปตามแผนมากทสด ใชทรพยากรอยางคมคาทสด ซงจะมการตดตามเปนระยะอยางตอเนอง ตงแตเรมดาเนนการโครงการจนสนสดโครงการ เพอการทบทวนการดาเนนงานในแตละกจกรรมในประเดนสาคญ 2 ประการคอ ประการแรก การใชทรพยากรของโครงการ เชน บคลากร งบประมาณ วสด อปกรณ วาเปนไปตามแผนทวางไวหรอไม เปนไปตามเวลาทกาหนดไวหรอไม มคณภาพเปนอยางไร ในประการท 2 การพจารณากระบวนการ วธการทางานวามความเหมาะสมกบ บรบทของพนทเพยงใด มปญหา – อปสรรค ทจาเปนตองไดรบการแกไขปรบปรง

การประเมนผล (evaluation) หมายถงในมมมองของงานพฒนาชมชน คอ “การศกษาวา การดาเนนโครงการสามารถบรรลวตถประสงคของโครงการหรอไม ภายใตเงอนไข ปจจยใด หากจะดาเนนการตอไปนาจะทาอยางไรบาง” การประเมนผล จงมงเนนเพอใหเหนโครงการพฒนาไดดาเนนการบรรลตามวตถประสงคทตงไวหรอไม และการแสดงใหเหนคณภาพของโครงการ เชน โครงการมวตถประสงคเพอเสรมความเขมแขงของกลม / เครอขาย ในการดาเนนงานโครงการได

การตดตามงาน - ทาระหวางดาเนนโครงการเปนระยะ และตอเนอง

กระตน

เรยนร

ปรบปรง

- มกจกรรมทยงไมไดทาตามแผน ? - กาลงทากจกรรมนอกแผน? - งานททามคณภาพ-บรรลตามทวางไว

- การเปลยนแปลง/กาวหนาทเกดขนจากการทากจกรรม - อปสรรค ขอจากดตางๆในการดาเนนกจกรรม- การใชทรพยากรของโครงการเปนไปตามแผน

- ปรบแผนใหสอดคลองกบสถานการณและปญหา-อปสรรค ปรบปรงการดาเนนงานใหเปนไปตามสงทวางแผนไว

12

เกดกลม องคกรทมโครงสราง บทบาทหนาทองคกร รวมทงม กฎระเบยบและแผนงานทชดเจน มการบรหารจดการองคกรทโปรงใส และไดรบการยอมรบจากคนในชมชน สมาชกขององคกรและชมชนมสวนรวมในการวางแผนและดาเนนกจกรรมของกลม เปนตน

การตดตามและประเมนผล เปนกจกรรมทดาเนนการควบคกนไป และมกจะเขาใจเปนเรองเดยวกน แททจรงแลวทงสองกจกรรมมหนาทตางกนแตมความเกยวของกนอยางใกลชด การตดตามเปนกจกรรมเชงการบรการ ทผบรหารทกระดบรบผดชอบในการกากบดแลการดาเนนงานใหเปนไปตามแผนทงในเรองทรพยากร กระบวนการดาเนนงานและกจกรรม ตลอดจนผลทเกดขนจากกจกรรมตาง ๆ

การตดตามผลมจดมงหมายเพอใหการดาเนนงานของโครงการเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล โดยการใหขอมลทงขอด ขอเสยแกฝายบรหารโครงการทกระดบ ซงจะทาใหผบรหารทกระดบสามารถปรบปรงแผนการปฏบตงานและหามาตรการแกไขไดทนเวลาหากเกดความผดพลาดหรอขอขดของใด ๆ ขน การตดตามผลเปนสวนหนงของระบบการใหสารสนเทศเพอการบรหาร และเปนกจกรรมภายในโครงการ เนองจากการตดตามงานเปนองคประกอบทสาคญของการบรหารและเปนสงจาเปนตอการบรการทด การตดตามผลจงตองกระทาโดยผรบผดชอบการดาเนนโครงการทกระดบ (อคน รพพฒน และเจมศกด ปนทอง, 2546, หนา 15-16)

การตดตามผลจาเปนตองมระบบขอมลทสามารถสะทอนใหเหนสถานะของการดาเนนงาน ความเคลอนไหวของงานไดอยางเปนปจจบน ซงอาพล ทมาสาร (2538, หนา 53) ไดระบวามทงระบบขอมลทเกบรวบรวมจากภาคสนามดวยเทคนควธการตางๆ และระบบขอมลจากเอกสาร ดวยเหตน หนวยงานหรอองคกรทรบผดชอบในการดาเนนงานจาเปนตองวางระบบขอมลทจาเปนวาตองการขอมลในเรองใด จะจดเกบอยางไร โดยพจาณาถงความตองการของผใชประโยชนดวย

อเลกซานตรา (2532, หนา 51) ไดใหความหมายของการตดตามงานวา เปนระบบ การเฝาระวงจากผรบผดชอบโครงการ เพอใหการดาเนนงานเปนไปตามแผนไดมากทสด ใชทรพยากรอยางคมคาทสด การมสวนรวมในการตดตามงานคอ การใหสมาชกกลมมสวนรวม ในการวดผล บนทกเกบรวบรวมขอมล เพอชวยใหเจาหนาทสมาชกนาไปใชประกอบการตดสนใจในการดาเนนงานของกลม นอกจากน การตดตามงานยงเปนระบบการปอนกลบ ททาใหทราบผล การดาเนนงานเปนระยะ และตองทาอยางตอเนองตงแตเรมตนจนสนสดโครงการ เพอทบทวน การดาเนนงานในแตละกจกรรม แตละขนตอนของการดาเนน เพอใหแนใจวา

- ปจจยตางๆสาหรบโครงการไดรบการเตรยมพรอมตรงตามเวลาทวางไวอยางใกลเคยงทสด

13

- การทางานทกขนตอนเปนไปตามแผนงานทวางไวอยางใกลเคยงทสด - มการปรบแผนการดาเนนงาน แกไขการปฏบตงานใหสอดคลองกบสถานการณตาม

ความจาเปน - บคลทกฝายไดรบรความเคลอนไหวทกระยะของโครงการ - สามารถลวงรปญหาและอปสรรคทอาจมขนไดและมการแกไขทนเวลา

- การใชทรพยากรเปนไปอยางประหยดคมคา และมประสทธภาพ อาพล ทมาสาร (2538, หนา 38) ไดใหความหมายของการตดตามงาน (monitoring)

กลาวคอ เปนการรวบรวมขอมลตาง ๆ เกยวกบการปฏบตงานตามแผนทกาหนดไว แลวเคราะหขอมลเพอใชประโยชนในการปรบปรงแกไขวธการปฏบตงาน เพอใหไดผลงานตามเปาหมายทกาหนดไว โดยมประสทธภาพสงสด โยมระบบและลกษณะการตดตามดงน 1. ระบบการตดตามผล มองคประกอบ 2 ประการ คอ

1.1 การเกบรวบรวมขอมล ไดจากวธตาง ๆ คอ direct method indirect method และ on site

1.2 ระบบรายงาน เพอใหทราบความกาวหนา ปญหาและอปสรรค เพอเปนประโยชนในการปรบปรงแผนปฏบตการใหสอดคลองกบสภาพปจจบน 2. ลกษณะการตดตาม แบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงน 2.1 การตดตามทวไป (monitoring) สวนใหญจะใชเปนแบบสอบถามมาตรฐานขนตอน คอ ขนกาหนดขอมลทตองการเกบ ขนวเคราะหขอมล ขนจดทารายงาน และขนวนจฉย 2.2 การตดตามผลในลกษณะลงลก (in-depth study) ตองการศกษาประเดนอยางครบถวย อาจใชกระบวนการวเคราะหหรอกระบวนการวจยเปนแนวทาง มขนตอนดงน เลอกโครงการทจะตดตามผล ศกษารายละเอยดโครงการ กาหนดวตถประสงคและขอบเขต กาหนดรปแบบและวธการ กาหนดเครองมอในการตดตาม รวบรวมวเคราะหและประมวลผล เขยนรายงาน

4. แนวคดการเสรมสรางกระบวนการมสวนรวม การมสวนรวมในลกษณะทเปนกระบวนการของการพฒนา โดยใหประชาชนเขามาม

สวนรวมในกระบวนการพฒนา ตงแตเรมจนสนสดโครงการ ไดแก การรวมกนคนหาปญหา การวางแผน การตดสนใจ การะดมทรพยากร และเทคโนโลยในทองถน การบรหารจดการ การตดตามประเมนผล รวมทงการบผลประโยชนทเกดขนจากโครงการ โดยโครงการพฒนาดงกลาว จะตองมความสอดคลองกบวธชวตและวฒนธรรมของชมชน

การมสวนรวมในนยทางการเมอง แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

14

1. การสงเสรมสทธและพลงอานาจของพลเมองโดยประชาชนหรอชมชนพฒนาขดความสามารถของตนในการจดการ เพอรกษาผลประโยชนของกลมควบคมการใชและการกระจายทรพยากรของชมชน อนจะกอใหเกดกระบวนการและโครงสรางทประชาชนในชนบทสามารถแสดงออกซงความสามารถของตนและไดรบผลประโยชนจากการพฒนา

2. การเปลยนแปลงกลไกการพฒนาโดยรฐ มาเปนกรพฒนาทประชาชนมบทบาท โดยกระจายอานาจในการวางแผนจากสวนกลางมาเปนสวนภมภาค เพอใหภมภาคมลกษณะเปนเอกเทศ ใหมอานาจทางการเมอง การบรหาร มอานาจตอรองในการจดสรรทรพยากรอยในมาตรฐานเดยวกน โดยทประชาชนสามารถตรวจสอบได และอาจกลาวไดวาเปนการคนอานาจ (empowerment) ในการพฒนาใหแกประชาชนใหมสวนรวมในการกาหนดอนาคตของตนเอง ทงนตองคานงการพฒนาทเทาเทยมกนของชายและหญง (gender) ในการดาเนนงานพฒนาดวย

กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในงานพฒนานน ประชาชนจะตองเขามามสวนรวมในทกขนตอนของการปฏบตงาน โดนมนกพฒนา หรอวชาการจากภายนอกเปนผสงเสรมและสนบสนนในดานตาง ๆ เชน ขอมลขาวสาร เทคโนโลย ฯลฯ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกระบวนการมสวนรวม พบวา โดยสวนใหญกระบวนการมสวนรวมจะเรมจากการคนหาปญหาและสาเหต การวางแผนดาเนนกจกรรมแกไขปญหา การปฏบตงาน การรวมรบผลประโยชน การตดตามประเมนผล (เจมศกด ปนทอง, 2526, หนา 10 อางถงใน อคน รพพฒน และเจมศกด ปนทอง, 2546, หนา 23-28) ผลการศกษาดงกลาวมความสอดคลองกบท อคน รพพฒน (2531, หนา 49 อางถงใน อคน รพพฒน และเจมศกด ปนทอง, 2546, หนา 23-28) ไดกลาวถงกระบวนการมสวนรวมของชาวบานในการพฒนา ซงม 5 ระดบ คอ

1. ชาวบานมสวนรวมในการคนหาปญหา การพจารณาปญหา และจดลาดบความสาคญของปญหา

2. ชาวบานมสวนรวมในการคนหาสาเหตแหงปญหา 3. ชาวบานมสวนรวมในการคนหา และพจารณาแนวทางวธการในการแกปญหา 4. ชาวบานมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมเพอแกปญหา 5. ชาวบานมสวนรวมในการประเมนผลของกจกรรมการพฒนา 5. แนวคด ทฤษฎ ดานแรงจงใจแบบจาลองมรรค – ผล อแวนส (Evans, 1971, pp. 189-195) ไดกลาวถงแรงจงใจทจะทาใหเกดคามพงพอใจใน

การปฏบตงาน โดยเนนถงความสาคญของเปาหมาย หรอวตถประสงคอนสาคญทผกระทาคาดไว ซงเขาไดสรางแบบจาลองทเกยวกบแรงจงใจในการทางานเรยกวา แบบจาลองมรรค – ผล (pathgoal model) ซงสรปไดวา

15

1. แรงจงใจในการปฏบตงานใดๆนน ขนอยกบความสาเรจตามวตถประสงคและแนวทางในการดาเนนงาน แนวทางในการดาเนนงานจะสอดคลองกบวตถประสงคทวางไว จงจะกอใหเกดแรงจงใจ ในการปฏบตงานขน 2. แมวาจะมแรงจงใจในการปฏบตงาน แตถามตวถวงในการปฏบตงานเชน ขาดความร ความสามารถ ในการปฏบตงานกจะทาใหกจกรรมนนเกดการขาดตอน หรอถาไมมตวถวงแตไมมแรงจงใจในกจกรรมนนกจะทาใหกจกรรมนนจะดาเนนไปดวยดไมได อาจจะมการขาดตอนเปนชวงๆ กจกรรมนนไมสมาเสมอ กจกรรมทมประสทธภาพจะตองเปนกจกรรมทมความสมาเสมอ ความสมาเสมอของงานจะตองขนอยกบความรความสามารถ สงแวดลอมทดในการทางาน ตลอดจนแรงจงใจทจะดาเนนกจกรรมนน ๆ ดวย 3. ความสาเรจของวตถประสงคทวางไว จะเกดขนไดเพราะมความสมาเสมอใน การปฏบตงาน ประกอบดวยแนวทางการดาเนนงานตามวตถประสงค องคประกอบทงสองนขาดประการหนงประหารใด ความสาเรจจะลดลง

แนวทางในการทางานตามวตถประสงค(path – goal)

ความสาเรจของวตถประสงค (goal inportance)

ความสามารถในการทางาน (ablilty lask etc.)

แรงจงใจในการทางาน (motivation to follow path)

ความสมาเสมอ (path frequency)

(motivation to follow path)

แนวทางในการดาเนนงานตามวตถประสงค (path – goal instrumentality )

ความสาเรจตามวตถประสงค (goal attainment)

ความพงพอใจการปฏบตงาน (JOB SATISEFACTION)

ภาพท 4 รปแบบการจงใจแบบจาลอง มรรค – ผล ของอแวนส (Evans)

16

กจกรรมคณภาพ

1. ประวตความเปนมาดานการจดการคณภาพ แนวคดพนฐานเรองการจดการดานคณภาพมมาตงแตสมยโบราณ เชน จน กรซ อนเดย

อาณาจกรกรก และโรมน เชน ในประเทศจน สมยราชวงศซ มการจดตงหนวยงานขนมา 5 แผนก เพอดแลเกยวกบการผลต เชน การผลต การประกอบ และการจดเกบ งานผลตในสมยโบราณจะอาศยทกษะของชางฝมอ จงมการจารกชอของชางลงบนชนงาน เชน บนอาวธโลหะ ถาหากพบวางานชนนนไมไดคณภาพกจะทาใหรวาใครเปนผผลต และชางฝมอผนนกจะถกลงโทษ เปนตน แตการควบคมคณภาพในสมยโบราณนนเพยงใหหวหนาตรวจสอบการทางาน และผลการทางานของฝายปฏบตงาน ตอมาความเจรญกาวหนาทางวชาการของศาสตรตาง ๆ พฒนาขน จงไดนาแนวความคดทางคณตศาสตรอนไดแก วชาทางสถตเขามาตรวจสอบผลงานททาขน จากประวตความเปนมานน พบวา (เรองวทย เกษสวรรณ, 2545, หนา 23-29) ในป ค.ศ. 1924 Shewhart แหงบรษท bell telephone taboratories ไดเสนอวธการทางสถตในการควบคมคณภาพในกระบวนการผลต

ในป ค.ศ.1931 Shewhart ไดมาเผยแพรแนวความคดนในเอกสารทางวชาการในหวขอเรอง “economic control of manufactured products” และในปเดยวกนนเอง Dodge และ Roming ผซงทางานอยบรษทเดยวกบ Shewhart กไดเสนอวธทางสถตในการตรวจสอบตวอยาง (sampling test) และไดกลายมาเปนพนฐานของการใชวธทางสถตในการตรวจสอบคณภาพมาตราบเทาทกวนน ในป ค.ศ. 1933 Pearson ชาวองกฤษไดเผยแพรผลการคนควาวจยในวารสารโดยใหชอวา "การสารวจการใชวธทาเปนมาตรฐานของคณภาพผลตภณฑ" และระหวางสงครามโลกครงท 2กระทรวงกลาโหมสหรฐอเมรกาไดออกมาตรฐานสาหรบชแนะอตสาหกรรมการผลตอาวธ คอ ในป 1941 ออกมาตรฐาน รหส Z1.1 ในป 1942 ออกมาตรฐาน รหส Z1.2 และ Z1.3....จะพบวา การควบคมคณภาพสมยนนเปนลกษณะการใชวธการทางสถตควบคมคณภาพเรยกยอ ๆ วา SQC (statistical quality control) ตอมาไดมการเผยแพรแนวความคดนในประเทศญปน โดยในป ค.ศ. 1947 Sarasohn ไดไปชวยสอนแนะนา SQC ใหกบวงการผลตอปกรณการสอสารของญปน ในป ค.ศ.1948 สมาพนธนกวทยาศาสตรและวศวกรแหงประเทศญปน (UJSE: the union of Japanese scientists and engineers) ไดจดตงกลมศกษาและเผยแพร SQC ขนในขณะเดยวกนสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรมญปน (JIS: japanese industrial standard) กไดเรมตนคนควาวจยเรองน

17

ในป ค.ศ. 1950 Deming ไดเดนทางมาชวยเผยแพร SQC ในประเทศญปนเปนครงแรก และยงไดเดนทางมาชวยญปนอกหลายครงในปตอมา โดยใหคาจากดความของ SQC ใหคนญปนไดทราบเปนครงแรก ณ กรงโตเกยวดงน SQC หมายถง การใชทฤษฎ และวธการทางสถตในทกขนตอนของกระบวนการผลตเพอผลตภณฑสาหรบลกคา ซงจะใหประโยชนใชงาน (function) ไดสงสด ในขณะเดยวกนกตองประหยดดวย

ในป ค.ศ.1961 ญปนไดศกษาและขยายการรบรเรอง การควบคมคณภาพอยางทวถง (total quality control : TQC) ซง Feigenbaun แหงบรษท general electric ของสหรฐอเมรกาไดอธบาย TQC วา เปนระบบทรวบรวมความพยายามใด ๆ ของกลมงานตาง ๆ ในวสาหกจทเกยวกบการพฒนาคณภาพในอนทจะทาใหการผลตและบรการประหยดทสดโดยคานงถงความพงพอใจของลกคาอยางรอบคอบ ในป ค.ศ. 1964 Juran ไดเสนอแนะแนวความคดและคาจากดความในวารสาร industrial quality control Vol.21 ไววาแทนทจะใชคาวา TQC นาจะใชคาวา CWQC (company wide quality control) โดยใหความหมาย CWQC วา หมายถงกจกรรมทงปวงทสมเหตสมผลในอนทจะทาใหคณภาพเปาหมาย (target quality) สมฤทธผล ในป พ.ศ.2518 ประเทศไทย การดาเนนการดานควบคมคณภาพหรอ QC เรม โดยบรษทในเครอของญปน - ไทยบรดจสโตน - ไทยฮโน อตสาหกรรม

2. ปจจยพนฐานทกอใหเกดคณภาพ ในการผลตสนคาและบรการใด ๆ เพอจะไดมาซงผลตภณฑหรอบรการทมาคณภาพไดนน นอกจากจะใชคน เงน เครองจกร และวตถดบ เปนปจจยในการผลตสนคาแลว ยงมเทคนค การบรหารงานทดและมความเหมาะสมกบธรกจนน ๆ ดวย จงจะทาใหไดรบผลผลตดงกลาว ปจจยพนฐานทกอใหเกดคณภาพนนมทงกจกรรม และระบบบรหารงานหลายระบบทองคกรสามารถนาไปใชได เชน กจกรรม 5ส กจกรรมควซซ (ควซซ) ระบบบรหาร TQM และ TQC ระบบการปรบรอ re-engineering และระบบบรหาร ISO 9000 เปนตน (บรรจง จนทมาศ, 2544, หนา 47-55 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2545, หนา 58-60) 2.1 กจกรรม 5ส 5ส เปนระบบการทากจกรรม 5 ขนตอน คอ สะสาง สะดวก สะอาด สขลกษณะ และสรางนสยโดยปฏบตกนอยอยางตอเนองซงเปนระบบหนงหรอเทคนคหนงทเรยกไดวา เปนการปพนฐานในการปรบปรงเพอเพมประสทธภาพ ทงดานการผลต คณภาพตนทน

18

การจดสง ความปลอดภย ขวญกาลงใจ และสภาพแวดลอมในการทางาน เปนการปพนฐาน การจดการในองคกร เพราะถาจะบรหารดวยระบบใดถาปราศจากดวยระบบ 5ส แลวเปนการยาก ทประสบผลสาเรจได ดงนน 5ส จงเปนกจกรรมพนฐานกอน เพราะเปนการผนวกของการปฏบตกจกรรม 5ส เขากบการใชความคดสรางสรรค ของพนกงานทกคนในองคกรสงผลใหมการปรบปรงอยางตอเนองและยงคานงถงการทางานทสะดวกสบายของผปฏบต เมอทา 5ส ไปนาน ๆ จะสรางนสย เปนคนทมระเบยบวนย และรกษาสภาพแวดลอมของสงคมใหนาอย การทจะนาความรหรอเทคนค อน ๆ มาใชเพอเพมผลผลต กจะทาใหดยงขน การบรหารงานกจะมประสทธภาพและเกดประสทธผลตามมา 2.2 กจกรรมกลมคณภาพ (ควซซ) หรอ quality control circle หมายถง กจกรรมของกลมคณภาพ คอ กลมบคคลผปฏบตงานอยในแผนกเดยวกน รวมตวกนขน เพอแกปญหาตาง ๆ และขอบกพรองทเกดจากการปฏบตงาน มการจดกจกรรมของกลมในรปแบบการประชมมสมาชกของกลม เพอปรกษาหรอ เชน คนหาปญหา การแกปญหา การปรบปรงคณภาพ การเสรมสรางประสทธภาพและคณภาพในการทางาน โดยใชหลกการของ deming cycle (plan - do – check action) และเครองมอในการแกปญหา 7 อยาง ในการทากจกรรมกลมคณภาพ คอ ตรวจสอบ การจาแนกขอมล แผนภมพาเรโต แผนภมกางปลา ฮสโตแกรม และแผนภมควบคม แผนภมกระจาย 2.3 ระบบบรหารมาตรฐานคณภาพ ISO 9000 เปนระบบการบรหารเพอใหเกดคณภาพซงเปนมาตรฐานระบบคณภาพทเกยวกบการจดการและการประกนคณภาพ โดยเนน ความพงพอใจของลกคาเปนหลกสาคญ และตงอยบนความคดพนฐานทวาเมอกระบวนการด ผลทออกมากจะดตามไปดวย พนกงานจะตองไดรบการอบรม เพอใหเกดทกษะ และมความรบผดชอบ ทจะปฏบตงานใหถกตองเปนระบบ ทกขนตอน ตามเอกสารทไดจดทาขน มการปรบปรงอยางตอเนองแลยดหยนได สามารถนาไปใชในการบรหารงานไดทกธรกจไมวาจะเปนดานอตสาหกรรมการผลตและการบรการทกขนาด 2.4 ระบบการปรบรอ (re-engineering) หมายถง ระบบบรหารการปรบรอเปนกจกรรมหรอเทคนคทเนนการปรบเปลยนเทคโนโลยใหม ๆ และการมวสยทศนทกวางไกล โดยเฉพาะใชกบธรกจทมการบรการมาก ๆ เชน การธนาคารหรอถาเกยวกบการผลต การปรบรอหมายถง การเปลยนเทคโนโลยการผลตใหม ๆ ระบบนจงใชในธรกจบรการมากกวา เทคนคนเนนการทางานเพอใหถกตองตามเปาหมายทแทจรงหรอแกนแทของผลงานนน ๆ โดยการเขยนแผนผงกระบวนการ (flow process chart) แลวพจารณาโดยระดมสมองสมภาษณเลยนแบบใชเทคโนโลยใหม ๆ เชน คอมพวเตอรเพอปรบรอกระบวนการทางาน

19

2.5 ระบบบรหาร TQC / TQM ท คว ซ ยอมาจาก total quality control หมายถง การควบคมคณภาพทวทงองคกรเปนแบบญปน ท คว เอม ยอมาจาก total quality management หมายถง การบรหารคณภาพทวทงองคกรเปนแบบประเทศตะวนตกทง ทควซ และ ทควเอม คอ "แนวทางในการบรหารขององคกรทมงเนนเรองคณภาพโดยสมาชกทกคนขององคกรมสวนรวม และมงหมายผลกาไรในระยะยาว ดวยการสรางความพงพอใจใหแกลกคา รวมทงการสรางผลประโยชน แกหมสมาชกขององคกรและแกสงคมดวย" ซงจะมขอบขายของกจกรรมคลายคลงกนเปนระบบบรหารทวทงองคกร ทเนนในเรองคณภาพโดยอาศยการมสวนรวม แนวคดใน การทางานทพนกงานทกคน ตงแตผบรหารระดบสงจนถงพนกงานทกระดบทกฝายในองคกรมจตสานกในเรองคณภาพ และรวมมอกนปรบปรงงานใหเกดคณภาพอยางตอเนองเพอตอบสนองความพงใจของลกคา กระบวนการทางานนนมกจกรรมหลกของวงลอ PDCA หรอ plan - do - check –action 3. ความหมายของกลมคณภาพ กจกรรม ควซซ มชอเรยกในภาษาไทยไดหลายชอ เชน กลมคณภาพ การควบคมคณภาพโดยรวม กลมสรางคณภาพงาน กลมพฒนาคณภาพ หรอ วงจรควบคมคณภาพ และอน ๆ ไดมผใหความหมายไวตาง ๆ กนดงน สมยศ นาวการ (2526, หนา 28) ไดกลาวไววา กจกรรมกลมสรางคณภาพงาน คอ กลมพนกงานขนาดเลกททางานอยางเดยวกน หรอเกยวพนกน ทพบกนเปนประจา วเคราะหและแกปญหาทางการผลตและคณภาพของสนคา และปรบปรงการปฏบตงานโดยทวไปใหดขน กลมคอนขางจะเปนหนวยอสระทนาโดยหวหนางาน หรอคนงานอาวโส คนงานเหลานมขอบเขต ความรบผดชอบรวมกน จะพบกนสปดาหละครง เพออภปราย วเคราะห และเสนอแนะทางเลอกแกปญหา ศภนตย โชครตนชย (2530, หนา 58) ไดใหความหมายของ ควซซ คอ การรวมกลมของคนประมาณ 3-10 คนททางานเหมอนกน หรอคลายคลงกนในหนวยงานเกยวกน รวมปรกษาหารอกนอยางเตมใจ สมครใจทากจกรรมทมจดมงหมายเพอแกไขปญหา ลดปญหา ปองกนปญหา ปรบปรงงาน พฒนาตนเอง พฒนาความสามารถซงกนและกน พฒนาความสาเรจในการทางาน โดยอาศยหลกสถตเขามาชวย กจกรรมนนตองทาอยางตอเนอง ไมใชเวลามาก (3-5 เดอน) ประหยดทสดไมชดตอนโยบาย แตเปนการสนบสนนนโยบายของหนวยงาน สรศกด นานานกล (2529, หนา 123) ไดกลาวไววา กลมสรางคณภาพ หรอ กลมสราง คณภาพางาน หมายถง กลมคนขนดเลก ๆ ในแหลงททางานเกยวกนทรวมตวกนอยางอสระ

20

โดยการชนาและสงเสรมของผบงคบบญชา เพอทากจกรรมในดานการปรบปรงคณภาพ และประสทธภาพในการทางาน จตรงค เกยรตกาจาย (2534, หนา 15) ไดใหความหมายของกจกรรม ควซซ ไววา กจกรรม ควซซ คอ กระบวนการทางธรกจ ซงเนนการใชพลงสรางสรรค คดคนสงใหม ๆ ของผปฏบตงานเองเพอพยายามใฝหาความเปนเลศในดานคณภาพ ผลผลต และแรงจงใจ

สมาคมมาตรฐานญปน (2543, หนา 40) การควบคมคณภาพ หมายถง การบรหารงานในดานการควบคมวสด หรอวตถดบและการควบคมการผลตเพอเปนการปองกนมใหผลตภณฑทสาเรจออกมามขอบกพรอง และเสยหายและเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไว

สมาคมมาตรฐานญปน (2543, หนา 35) กลม ควซซ คอ กลมยอยทพนกงานระดบลาง ทาการปรบปรงและรกษาระดบคณภาพของผลตภณฑ การบรการและอน ๆ โดยใชหลกการและเทคนคการควบคมคณภาพและอนๆเพอแสดงความคดสรางสรรคและพฒนาตนเองรวมทงพฒนาเพอนรวมงานดวย

บรรจง จนทมาศ (2544, หนา 117 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2545, หนา 57) ความหมาย ควซซ คอ รปแบบการทางานททกคนมสวนรวมในการวางแผนแกไขปญหา และตรวจสอบผลการแกปญหา เพอกาหนดมาตราฐานในการปฏบตงาน ซงทาใหคณภาพของงานประจาดขน เนตรพณณา ยาวราช (2546, หนา 76) กลาววา กลมคณภาพ คอ เปนกลมของพนกงานทรวมตวกนประมาณ 4 – 8 คน เพอทากจกรรมเกยวกบการปรบปรงงานทมปญหาหรอเสรมสรางใหการทางานดขนโดยปรบปรงดวยตวเอง ปรบปรงหนวยงาน ปรบปรงหนวยงาน ปรบปรงผล การทางาน ปรบปรงผลผลต และปรบปรงสภาพแวดลอมในการทางาน เนตรพณณา ยาวราช (2546, หนา 48) กลาววา การควบคมคณภาพโดยรวม หมายถง กจกรรมทสมบรณแบบโดยมพนฐานมาจาก QCC โดย TQC เนนทคณภาพของผลตภณฑโดยรวมมอกนทงบรษทในการทางานพฒนาการผลตและการจาหนายสนคาหรอบรการทมความเชอถอไดสง เพอใหผใชสนคามความพอใจสนคานน กตศกด พลอยพานชเจรญ (2546, หนา 134) กลาวคอ กลมยอยกลมหนงทดาเนน การควบคมคณภาพภายในสถานททางานเดยวกนโดยสมครใจ โดยตนเองอยางเปนอสระ แตตองไมขดตอนโยบายหลกของรฐวสาหกจ สรป กลมคณภาพ หรอกลม ควซซ (QCC) เปนกลมของพนกงานทรวมตวกน (3-10 คน) กจกรรมทดาเนนการโดยคนกลมนอย ณ สถานปฏบตงานเดยวกนรวมตวกนโดยความสมครใจ โดยมผบงคบบญชาระดบตน (first line supervisor) เปนแกนกลางเพอทากจกรรมเกยวกบ

21

การปรบปรงตวเอง การปรบปรงหนวยงาน การปรบปรงการผลต การปรบปรงสภาพแวดลอม ในการทางาน การปรบปรงองคกร โดยไมขดตอนโยบายบรษท 4. จดมงหมายของกจกรรมกลมคณภาพ quality control circle (ควซซ) การทากจกรรม ควซซ มจดมงหมายทจะใหเกดผลการปรบปรง 3 ประการ คอ 4.1 เพอปรบปรงคณภาพทงดานผลตภณฑ ดานบรการ ดวยการสรางจตสานกแหงคณภาพใหเกดขนในจตใจของผปฏบตงาน อนเปนการพฒนาคนใหมคณภาพซงจะนาไปสการทางาจนทมคณภาพดวย 4.2 เพอปรบปรงคณภาพของผลผลตโดยฝายบรหารรวมกบฝายปฏบตการทกคนจดตงกลมคณภาพทมอสระแหงคน และพฒนาตนเอง ชวยกนคด ชวยกนทา ทาใหสามารถคนหาวธการทางานทสะดวกประหยด อนจะเปนหนทางหนงทชวยใหสามารถลดตนทนได 4.3 เพอปรบปรงขวญและกาลงใจของผปฏบตงาน โดยการสรางใหมความรสกตองาน ตอเพอรวมงานและผบงคบบญชา ซงจะชวยแกปญหาความรสกเบองาน การขาดงาน การลา ออก เปดโอกาสใหผปฏบตงานมสวนรวมในการคนหาปญหา แสนอแนะแนวทางแกไขปญหาและตดสนใจ นาไปปฏบต ทาใหผปฏบตงานมความรสกวา เขามอานาจอสระในการจดการกบปญหาได ทาใหเกดทศนคตทด เกดความรสกพงพอใจในการทางาน 5. วตถประสงค การทากจกรรมกลมคณภาพ 5.1 เพอยกระดบความรความสามารถของพนกงานในทกระดบ 5.2 เพอเพมความสมพนธอนดระหวางกลมพนกงานทกระดบ 5.3 เพอเพมความสะดวกสบายและความปลอดภยในการปฏบตงาน 5.4 ชวยสงเสรมสรางระบบการควบคมคณภาพทวทงบรษท 5.5 สรางใหเกดความเคารพในความสามารถของเพอนรวมงานสรางความสขและกระตอรอรนในการทางาน 5.6 สรางใหเกดความรวมมอจากพนกงานทกคนในการปรบปรง และพฒนาความรของตน การรบรในการแกไขปญหา การลดความสญเปลา 5.7 กอใหเกดคณภาพขนในหนวยงาน และพรอมทจะพฒนาไปสการควบคมคณภาพทงองคกร (total quality control TQC) 6. ขนตอนและวธการของกจกรรมกลมคณภาพ ขนตอนและวธการของกจกรรมกลมคณภาพ สามารถพจารณาไดดงน 6.1 บรษทประกาศนโยบายและสนบสนนกจกรรมกลมคณภาพ 6.2 จดตงกลมคณภาพ

22

6.3 วางแผนการดาเนนงานกจกรรมกลมคณภาพประจาป 6.4 ดาเนนการกจกรรมกลมคณภาพ เพอการเพมผลผลต 6.5 แถลงผลงานของกจกรรมกลมคณภาพ 6.6 ประกาศเกยรตคณกจกรรมกลมคณภาพ 6.7 ประเมนผลกจกรรมกลมคณภาพ 6.8 เขารวมกจกรรมกลมคณภาพภายนอกองคกร 7. ขนตอนการทากจกรรมกลมสรางเสรมคณภาพ การเรมตนกจกรรมกลมสรางเสรมคณภาพ ดาเนนการเปนขนตอนดงน 7.1 การจดตงกลมสรางเสรมคณภาพ - ครงแรกหวหนางานทาหนาทหวหนากลม - หวหนางานรวบรวมสมาชก 3 - 10 คน จดตงกลม ควซซ ขนมา - หวหนากลมบรหารกลมใหเปนไปตามวตถประสงค - เลขานการจดบนทก รายงาน และทาวาระการประชม - สมาชกรวมกนทากจกรรมดวยความสมครใจ - ทปรกษา ใหคาแนะนาใหกาลงใจสนบสนนการทากจกรรม 7.2 จดทะเบยนจดตงกลม - เพอใหกลมทตงขนมาถกตองตามระเบยบเกยวกบ ควซซ ของทางราชการ - เพอประโยชนในการตดตามความกาวหนาผลงานของกลม - เพอเกบทะเบยนประวตของกลมไว -ถาเปนถาวรจดทะเบยนครงเดยวถาเปนกลมชวคราวตองจดทะเบยนใหมทกครงทเรมกจกรรมใหม 7.3 ประชมกลม เพอคนหาปญหาทากจกรรม หลกเกณฑในการเลอกปญหา - เปนปญหาทเกยวของกบการทางานเทานน - เปนปญหาทไมขดนโยบายของหนวย - ปญหานนกลมสามารถแกไขไดเองหรอสามารถแกไขไดเองเปนสวนใหญ - ปญหานนควรเปนปญหาทเกยวของ หรอเปนความตองการของสมาชกสวนใหญของกลม - ปญหานนควรจะแกไขเรงดวน ถาทงไวจะเกดผลเสยหายกบสมาชกสวนใหญ - ควรเปนปญหาทแกไขสาเรจไดภายใน 6 เดอน - ควรเปนปญหาทผรบผดชอบไดใหความเหนชอบแลว

23

- ตองสามารถอธบายไดชดแจงวามมลเหตจงใจอยางไรจงเลอกปญหานน ๆ - ปญหาในระยะเรมแรกไมควรเกยวของกบใชจาย หรอปญหาทองคการจะไดรบประโยชนโดยตรง แตควรเปนปญหาทผกระทากจกรรมจะไดรบประโยชนเปนหลก 7.4 การกาหนดหวขอเรองและเปาหมาย การกาหนดหวขอเรอง หวขอเรองจะตองสอดคลองกบปญหา เชน ตกลงจะแกไขปญหาการหยดงานในหนวย หวขอเรองควรจะเปน “การลดจานวนวนหยดงาน” หวขอเรองไมควรยาวหรอสนจนเกนไป หวขอเรองไมควรใชคายอ หวขอเรองไมควรเปนคาถาม การกาหนดเปาหมาย เปาหมายระบความเรว ตองระบความสาเรจออกมาเปนตวเลขทวดได เชน เปนเปอรเซนต เปนเวลา เปนจานวนเงน ฯลฯ เปาหมายระบระยะเวลา ตองระบวากจกรรมจะเสรจเมอไรเพอกระตนใหสมาชกในกลมเกดความกระตอรอรน และ ชวยในการตดตามผลเปาหมาย เวลาตองไมเกน 6 เดอน (ระยะเวลาทเหมาะสมในการทากจกรรมคอ 3 - 6 เดอน) เสนอหวขอเรองและเปาหมายใหผรบผดชอบทราบและยอมรบ กอนลงมอทากจกรรม ควซซ จะตองลงทะเบยนเรองทจะทากจกรรมไวกผรบผดชอบ การสารวจเพอเกบขอมลสภาพปจจบนในการทากจกรรม กลมตองเกบขอมลเกยวกบปญหาของสภาพอดตและปจจบนกอน โดยใชเทคนคคมอ QC ตาง ๆ เพอทจะนามาเปรยบเทยบกบขอมลของสภาพปญหาหลงจากทกลมชวยกนแกปญหาแลว วาสภาพของปญหาไดลดลงถงเปาหมายทกลมตงไวหรอไม 7.5 การทางานตามขนตอนในการดาเนนการกจกรรม ควซซ (QCC) ควซซ (QCC) ไดอาศยหลกการของวฏจกรเดมมง (Deming Cycle) ซงประกอบดวย 4 ขนตอนดวยกนคอ 1. การวางแผน (plan: P) 2. การปฏบต (do: D) 3. การตรวจสอบ (check: C) 4. การแกไขปรบปรง (action: A) วงจร deming ไดพฒนาไปในทศทางทดขน ในประเทศญปนซงไดใหความสาคญกบพนฐานการบรหารงาน 2 อยางนนคอ การสอสารและความรวมมอรวมใจจากทกคน โดยผบรหารยงคงเปนผกาหนดแผนงาน แตจะสอสารผานชองทางหวหนางาน และพนกงานตามลาดบชน เปาหมายถกกาหนดขนตามความเหมาะสม และอยในระดบททาทายความสามารถของพนกงาน

24

การตรวจสอบมวตถประสงคเพอคนหาวา มความยงยากและมปญหาอะไรบาง สวนขนตอน การดาเนนการใหเหมาะสมมวตถประสงคเพอจดทาเปนมาตรฐาน หรอเพอหาแนวทางใหม ๆ ทจะทาใหบรรลแผนไดดยงขน ดวยแนวทางน พนกงานจะไดรบการอบรมใหรจกการวางแผน การปฏบต การตรวจสอบ และการดาเนนการใหเหมาะสมไดดวยตวเองดงรป วฎจกรเดมมงฉบบญปน (กตศกด พลอยพานชเจรญ, 2546, หนา 75-81) ( ผตรวจสอบ และฝายบรหาร )

ภาพท 5 วฏจกรเดมมงฉบบญปน ตารางท 1 เปรยบเทยบขนตอนการแกปญหาควซซของวฏจกรเดมงกบขนตอนการแกไข

แบบ JUSE

ควซซของวฏจกรเดมมง ขนตอนการแกไขแบบ JUSE การวางแผน (P) 1. กาหนดหวขอปญหา

2. สารวจสภาพปจจบนตงเปาหมาย 3. การวางแผนการแกไข 4. การวเคราะห

การปฏบต (D) 5. การกาหนดมาตรการตอบโตและ การปฏบตตามมาตรการ

การตรวจสอบ (C) 6. การตดตามผล การแกไข (A) 7. การทาใหเปนมาตรฐาน

ดาเนนการให เหมาะสม

วางแผน

ตรวจสอบ

ปฏบต

วางแผน

ดาเนนการ

ตรวจสอบ

ปฏบต

( พนกงาน )

25

7.6 การกาหนดมาตรฐานการทางาน เมอดาเนนกจกรรมไดผลตามเปาหมายทวางไว กใหกาหนดมาตรฐานการปฏบตงานโดยอาศยขอมลจากการวางแผน กฎและวธการแกปญหาทไดปฏบตมาแลวเปนพนฐานมาตรฐานของงาน สามารถใชประโยชนไดดงน 1. เปนมาตรฐานใหกลมยดถอเปนแนวทางปฏบตในการทางาน 2. เปนแนวทางใหหนวยงานอนนาไปปฏบตใหเกดประโยชนตอไป 3. ใชเปนมาตรฐานงาน (work standard) ของหนวยงาน 7.7 การเสนอผลงาน กลมจะตองเสนอผลงานเพอแสดงใหเหนถงความสาเรจของกลม ซงจะเปนผลทาใหกลมเกดความภาคภมใจ ทอยากจะทากจกรรมตอไป 7.8 การปฏบตหลงจากเสนอผลงานแลว กลมอาจดาเนนกจกรรมเรองอนตอไปหรอกลมอาจสลายตว

8. ตวอยางเรองทกลมคณภาพเลอกดาเนนการ ในการปรบปรงดานตางๆ สามารถพจารณาไดดงน

8.1 ดานประสทธภาพ เชน การควบคมกระบวนการผลต การลดเวลาสญเปลา และเวลาการขนยายการเพมผลผลต 8.2 ดานคณภาพ เชน ลดของเสยทเกดจากกระบวนการผลต การปรบปรงคณภาพ ลดสงผดปกต ลดการคนสนคา ลดความสญเสยดานวตถ 8.3 ดานความปลอดภย เชน ปองกนการเกดความสญเสยจากอบตเหต ลดอบตเหต ปรบปรงสภาพแวดลอม และจดระเบยบการทางาน 8.4 ดานการทางาน เชน ลดความเมอยลาในการทางาน ลดงานทไรประสทธภาพ ลดงานทไมจาเปน ปรบปรงวธการทางาน ลดความผดพลาดหรอความสะเพราในการทางาน ลดขนตอนการขนยาย 8.5 ดานคาใชจายเชน การลดคาใชจายดานตาง ๆ ลดกจกรรมทไมกอทาใหเกดงานผลต ลดคาใชจายวสดประเภทสนเปลองทใชประกอบการผลตและสงเสรมการผลต 8.6 ดานเครองมอ เชน การปรบปรงอปกรณชวยจาพวก trig และ fixture การใชเครองมออยางถกตองและถกวธ การประหยดกาลงคนจากการใชเครองมอ เครองจกร และอปกรณ การปองกนความผดพลาดของเครองจกร 8.7 ดานขอมลและเครองจกร เชน ความผดพลาดของขาวสาร กระบวนการเกบ บนทก วเคราะห และรายงานในระบบขอมล 8.8 ดานจตวทยาการทางาน เชน มนษยสมพนธ ความสนใจในงาน ทศนคตของพนกงาน ความขดแยงในหนวยงาน

26

8.9 ดานการศกษา เชน การอบรมทาง QC การอบรมทางเทคนคการผลต การอบรมทางการจดการ การอบรมทางการจดการ การอบรมดานความปลอดภย การอบรมดานการประหยดพลงงาน 9. ประโยชนในการปฏบตกลมสรางเสรมคณภาพ 9.1 เสรมสรางความเขาใจ และใหพนกงานรจกทางานเปนหมคณะ (team work) 9.2 กอใหเกดความรความสามารถเพมขน / พฒนาตนเอง 9.3 เปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในการทางาน ทาใหเหนคณคาของตนเองมากขน 9.4 สรางความสามคคในหมคณะ 9.5 ลดปญหาความขดแยงในองคกร 9.6 ขวญและกาลงใจของพนกงานดขน กลาแสดงออก/มเหตผล 9.7 คณภาพของผลตภณฑทดขน 9.8 ลดความสญเสยของผลตภณฑ 9.9 ลดตนทนการผลต / เพมประสทธภาพในการทางาน 9.10 ลดคาใชจายในการตรวจสอบผลตภณฑ 9.11 เขาสองคกรคณภาพ ซงมโอกาสเตบโตไดในอนาคต 9.12 ผลประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการทากจกรรมกลมคณภาพ 10. ประโยชนตอพนกงาน 10.1 เพมพนความรความสามารถของพนกงาน 10.2 ชวยใหเกดการเพมผลผลต 10.3 ทาใหพนกงานรจกการทางานเปนทม และเกดกระบวนการประสานงานรวมกนอยางไดผล 10.4 เสรมสรางพนกงานใหมความคดรเรมสรางสรรค มความรบผดชอบในตนเองและเพอนรวมงาน รวมทงเปนการพฒนาภาวะผนาใหพนกงานทกคน 10.5 ทาใหพนกงานมความสามารถในการนาเสนอผลงานการพฒนา 11. ประโยชนตอบรษท มการควบคมคณภาพ ลดตนทนการผลต เพมประสทธภาพในการผลต คณภาพของสนคาเพมขน สรางความพอใจใหกบลกคา 12. ประโยชนตอประเทศชาต 1. สรางระบบการทางานบนพนฐานการพฒนาของประเทศ

27

2. สรางนสยทด เชน ชอบประหยด ลดปรมาณการสญเสย ประหยดทรพยากรและพลงงาน อนรกษทรพยากรและรกษาสงแวดลอม 3. สรางความนาเชอถอของสนคา ทาใหตลาดไดรบการขยายไปตางประเทศยงขน

ขอมลทวไปเกยวกบ บรษทยเนยนเทคโนโลย จากด

1. การจดตงบรษท “ คณธรรม คณภาพ คณประโยชน ” เปนคาขวญประจากจการในกลม “ สหยเนยน ”

2. ลกษณะการประกอบการ ผลตภณฑทบรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด สาขาศรราชา ทาการผลตเปนผลตภณฑ

ประเภทอเลคทรอนคส ภายใตเครองหมายการคาของ IBM ซงสงออกขายยงตางประเทศและบรษท SPT ซงเปนบรษทของ IBM ทมาเปดทจงหวดปราจนบร วตถดบทงหมดทใชในการผลต ทาง IBM-JAPAN จะเปนผจดสงมาให โดยจดสงมาจาก ประเทศจน ประเทศอเมรกาและประเทศญปนเอง ในดานการตรวจสอบคณภาพของวตถดบ การแกไขและตดตามปญหารวมทงการรายงาน จะเปนไปตามขอกาหนดซงทาง IBM-JAPAN เปนผกาหนดให โดยในแตละปจะมผลตภณฑรนใหม ทางบรษทจะตองจดสงพนกงานไปทาการเรยนงานรนใหมๆทญปน ตามระยะเวลาททาง IBM กาหนด ตลอดระยะเวลา ทางบรษทยเนยนเทคโนโลย จากด จะจดสงวศวกรของบรษทไปประจาอยท IBM เพอเปนผตดตอประสานงานในเรองตางของแตละแผนกและเขารวมในการออกแบบผลตภณฑในแตละรน ลาสดในป 2546 ไดมการควบรวมกจกรรมอตสาหกรรมระหวาง Hitachi กบIBM โดยทางบรษท Hitachi เปนเจาของกจการ เพอการเปนผนาดานอตสาหกรรม Hard disk drive ในอนาคตสบไป ภายในบรษทจะประกอบดวยแผนกหลกๆ 4 แผนก หลก ดวยกนคอ 1. แผนก HGA ทาหนาทประกอบหวอานหวเขยนเขากบ Wired Suspension และทา การทดสอบชนงานดวยเครอง Test ตางๆ จากนนจงจดสงไปขายหรอจดสงไปแผนก H S A ตอไป 2. แผนก HSA ทาหนาทประกอบ HGA เขากบ ARM และชนสวนอนๆจากนนทา การ ทดสอบคณภาพดวยเครอง Test ตาง ๆ จากนนจงจดสงไปยงแผนก HDE 3. แผนก HDE ทาหนาทประกอบชนสวนเขาเปน UNIT และทดสอบชนงาน 4. แผนก HDD ทาหนาทตรวจสอบคณภาพและบนทกขอมล กอนบรรจผลตภณฑเพอสงออกขาย

28

3. นโยบายคณภาพของบรษท ยเนยนเทคโนโลย (quality policy) บรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด มความมงมนทจะทาใหระบบคณภาพ และผลตภณฑของบรษท ม มาตรฐานอยในระดบสากล เปนทพงพอใจแกลกคา และบรรลวตถประสงคคณภาพอยเสมอ

บรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด จงกาหนด นโยบายคณภาพไว ดงน 1. บรษท จะพฒนาระบบคณภาพอยางตอเนอง เพอใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล และความตองการของลกคา 2. บรษทจะพฒนาบคลากรทกระดบอยางตอเนอง เพอใหสอดคลองกบงานของบรษท 4. วสยทศนของบรษท ยเนยนเทคโนโลย จากด บรษท ไดกาหนดวสยทศน ในการในบคลากรทกระดบชนเขาใจ ถงแนวทางสการปฏบต “เปนผผลตอปกรณ อเลคทรอนกสอยางมออาชพ” 5. ยทธศาสตร - พฒนาคนเพอใหมความชานาญในดานคณภาพและกระบวนการ - พฒนาดานไอท/เทคโนโลย สาหรบความสาคญ/การลาหลงของเครองวด - พฒนาวฒนธรรมสาหรบวธดกวาของการคดและทศนคตดกวา - ใช กฎเกณฑ TQA เปน แนวทางสาหรบการปรบปรง 6. ภารกจ - พอใจลกคาในขอตกลงของคณภาพ, ราคาและการสงให - พฒนาลกจางเพอมความสามารถและความพงพอใจในการชกนาธรกจ - คอบรษทรบผดชอบอยางทางสงคม - สรางผลประโยชนทเหมาะสมสาหรบบรษท

งานวจยทเกยวของ

อโนชา เมองสข (2544, หนา 68) ไดทาการวจยเรอง การใหเวลาในการทากจกรรมของพนกงานระดบปฏบตการ พบวา ททางบรษทพยายามจะผลกดนใหพนกงานไดรวมกนทานน เปนสงจาเปนอยางยงทบรษทตองเวลาในการเขารวมกนทากจกรรมทงในและนอกเวลางานเพอทจะพฒนาคณภาพการทางาน การยกระดบความรความสามารถของพนกงาน หรอฝกใหมความคดรเรมและสอนใหรจกการทางานเปนทม ประสบความสาเรจมากยงขน นยยา ลสขสนต (2528, หนา 75) ไดกลาวไวในงานวจย “การศกษาปญหาและอปสรรคในการนากลมคณภาพมาใชในธรกจอตสาหกรรมการผลตของไทย” ในสวนพนกงาน พบวา อปสรรคสาคญในการทากจกรรมกจกรรมควซซ คอ พนกงานยงกบงานประจาจนไมมเวลาทากจกรรม

29

กรอบแนวคดทใช ในการศกษา

ในการศกษาครงนมวตถประสงคเพอตดตามการดาเนนการ และขอเสนอแนะในกจกรรม ควซซ ของพนกงานระดบปฏบตการของบรษทยเนยนเทคโนโลย จากด ผวจยไดศกษา แนวคด ทฤษฎ รวมทงงานวจยทเกยวของ ตาง ๆ จงไดกาหนดเปนกรอบการศกษา ดงน

ตารางท 2 แสดงกรอบแนวคดทใชในการศกษา อางอง เอกสารประกอบการฝกอบรมหลกสตร TQM (2543)

ประเดนทศกษา มตตาง ๆ ของกจกรรม ควซซ

การตดตามผลการดาเนนงาน ขอเสนอแนะในการปรบปรง บรรยากาศในการทางาน

ขอ 1

- บรรยากาศในการทางานโดย ภาพรวม - การปรบปรงเทคโนโลย - ระดบของผลงาน และของเสย - บรรยากาศในการประชม - ความปลอดภยในการทางาน

- บรรยากาศในการทางานโดยภาพรวม - การปรบปรงเทคโนโลย - ระดบของผลงาน และของเสย - บรรยากาศในการประชม - ความปลอดภยในการทางาน

แรงจงใจในการมสวนรวมกจกรรมกลมควซ

ขอ 2

- แรงจงใจในการมสวนรวม - ความเขาใจในกจกรรมกลม (QCC) - ความพยายามในการพฒนา ตนเองของสมาชก -ความสานกในการแกไขปญหา - การไดรบการฝกอบรมอยาง เพยงพอ

- แรงจงใจในการมสวนรวม - ความเขาใจในกจกรรมกลม (QCC) - ความพยายามในการพฒนา ตนเองของสมาชก -ความสานกในการแกไขปญหา - การไดรบการฝกอบรมอยาง เพยงพอ

30

ตารางท 2 (ตอ)

ประเดนทศกษา มตตาง ๆ ของกจกรรม ควซซ การตดตามผลการดาเนนงาน ขอเสนอแนะในการปรบปรง

การบรหารกจกรรมกลม ควซซ (QCC)

ขอ 3

- การบรหารโดยทากนเอง - ผนาไดปฏบตเหมาะสม - กลมมความรวมมอกน - การใหคาแนะนาทเหมาะสม - ความกาวหนาของกจกรรมตามเวลา

-การบรหารโดยทากนเอง - ผนาไดปฏบตเหมาะสม - กลมมความรวมมอกน - การใหคาแนะนาทเหมาะสม - ความกาวหนาของกจกรรมตามเวลา

การประชมกลม

ขอ 4

- ประชมตามเวลาทกาหนด - สมาชกมาประชมพรอมเพยง - ทกคนไดแสดงความคดเหน - ความรวมมอใหการประชมกาวหนา - การสรปผลการประชมและแจงใหทราบ

- ประชมตามเวลาทกาหนด - สมาชกมาประชมพรอมเพยง - ทกคนไดแสดงความคดเหน - ความรวมมอใหการประชมกาวหนา - การสรปผลการประชมและแจงใหทราบ

การเลอกหวขอในการทากจกรรมควซซ (QCC)

ขอ 5

- ความอสระในการเลอกหวขอ - การเลอกหวขอตามความสามารถของสมาชก - ความชดเจนของการกาหนดเปาหมาย - การพจารณากจกรรมตรงกบสายงาน

- ความอสระในการเลอกหวขอ - การเลอกหวขอตามความสามารถของสมาชก - ความชดเจนของการกาหนดเปาหมาย - การพจารณากจกรรมตรงกบสายงาน

การทาแผนและการแกไขปญหาในการทากจกรรม ควซซ (QCC)

ขอ 6

- สทธในการตรวจสอบแผนของสมาชก - ความเปนไปไดของแผน - การกระจายหนาท - การเลอกใชวธการในการแกปญหาทเหมาะสม - การมสวนรวมของพนกงานในการแกไขปญหา

- สทธในการตรวจสอบแผนของสมาชก - ความเปนไปไดของแผน - การกระจายหนาท - การเลอกใชวธการในการแกปญหาทเหมาะสม - การมสวนรวมของพนกงานในการแกไขปญหา

31

ตารางท 2 (ตอ)

ประเดนทศกษา มตตาง ๆ ของกจกรรม ควซซ การตดตามผลการดาเนนงาน ขอเสนอแนะในการปรบปรง

การตรวจผลลพธและการทาใหมงคงในการทากจกรรม ควซซ (QCC)

ขอ 7

- การทากจกรรมตามกาหนดเวลา - ความถกตองของการประเมนผล - การยอมรบตอแผนการปรบปรงของผทเกยวของ - การทาแผนปรบปรงใหเปนมาตรฐาน - การประสานงานระหวางสมาชก (QCC)

- การทากจกรรมตามกาหนดเวลา - ความถกตองของการประเมนผล - การยอมรบตอแผนการปรบปรงของผทเกยวของ - การทาแผนปรบปรงใหเปนมาตรฐาน - การประสานงานระหวางสมาชก (QCC)

การรวบรวมผลลพธในการทากจกรรม ควซซ (QCC)

ขอ 8

- ผลลพธจดทาเปน QC STORY - ความถกตองของการประเมนผล - การนาเสนอรายงานตอหวหนางาน - โอกาสการนาผลลพธไปเสนอ - ความเหมาะสมของการรายงานชอผนาเสนอ

- ผลลพธจดทาเปน QC STORY - ความถกตองของการประเมนผล - การนาเสนอรายงานตอหวหนางาน - โอกาสการนาผลลพธไปเสนอ - ความเหมาะสมของการรายงานชอผนาเสนอ

32

ตารางท 2 (ตอ)

ประเดนทศกษา มตตาง ๆ ของกจกรรม ควซซ การตดตามผลการดาเนนงาน ขอเสนอแนะในการปรบปรง

การปฏบตการเพอทากจกรรมในการทากจกรรมควซซ (Q.C.C)

ขอ 10

- การพฒนาความเชอมนและวญญาณนกส - การสะสางปญหา - การแกไขปญหาการบรหารกลม(QCC) - การปรากฏหลกฐานยนยนวามการปรบปรง / กาวหนา - มผมาใหม

- การพฒนาความเชอมนและวญญาณนกส - การสะสางปญหา - การแกไขปญหาการบรหารกลม (QCC) - การปรากฏหลกฐานยนยนวามการปรบปรง / กาวหนา - มผมาใหม

การทบทวนกจกรรม

ขอ 11

- การยอมรบตอกาหนดการประชม - การกาหนดชวงเวลาในการนดพบกน - การรายงานรวมประชมและแจงสถานการณภายนอกใหสมาชกทราบ - การรบขาวสารของกลม (QCC) จากสายงาน/ฝายทเกยวของ - คณภาพของการจดทาขอเสนอ

- การยอมรบตอกาหนดการประชม - การกาหนดชวงเวลาในการนดพบกน - การรายงานรวมประชมและแจงสถานการณภายนอกใหสมาชกทราบ - การรบขาวสารของกลม (QCC) จากสายงาน/ฝายทเกยวของ - คณภาพของการจดทาขอเสนอ