การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบรโดยใชเทคนคการส ารวจระยะไกลและแบบจ าลองมารคอฟ

Prediction Trend of Land Use Change in Chonburi Province by Using Remote Sensing and the Markov chain Model

โดย

นางจฬาลกษณ สทธรอด

นางสาวเนตรนภา กาดวเศษ

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กนยายน 2556 กรมพฒนาทดน เอกสารวชาการเลขท 144/02/2556

ผลงานเรองท 1

1

สารบญ

หนา

สารบญ i สารบญตาราง ii สารบญภาพ iv บทคดยอ v ค าน า 1

วตถประสงค 2 ขอบเขตการศกษา 2

การตรวจเอกสาร 4 อปกรณและวธการ

การจดเตรยมเอกสารและขอมล 45 อปกรณทใชในการศกษา 45 วธการด าเนนงาน 46 ระยะเวลาและสถานทด าเนนการ 50

ผลการศกษา 54 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร 54

การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร 64 การศกษาความเหมาะสมของแบบจ าลอง

ส าหรบการคาดการณการใชทดน 85 การคาดการณแนวโนมการใชทดน 96

สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ สรปผลการศกษา 110 อภปรายผล 114 ขอเสนอแนะ 115

ประโยชนทไดรบ 116 เอกสารอางอง 117

ภาคผนวก 124

ii

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ลกษณะของดาวเทยม SPOT 5 20 2 อปกรณบนทกขอมลของดาวเทยม SPOT 5 20 3 ลกษณะของดาวเทยมไทยโชต 22 4 อปกรณบนทกขอมลดาวเทยมไทยโชต 22 5 ลกษณะอตนยมวทยาจงหวดชลบรในรอบ 30 ป (พ.ศ. 2528-2557) 39 6 ลกษณะการเปลยนแปลงการใชทดนแบบ 2 ชวงเวลาในรปแบบของตารางเมตรก (Confusion matrix) 48 7 การตรวจสอบคาความถกตองโดยใชตารางค านวณคาความผดพลาด 49 8 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2556 60 9 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2553 66 10 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551-2553 67 11 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2553-2556 72 12 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2553-2556 73 13 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551-2556 79 14 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวางป พ.ศ. 2551-2556 80 15 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลง

การใชทดนจงหวดชลบรระหวาง พ. ศ. 2551-2553 86 16 คาสดสวนของการเปลยนแปลง (transition areas) ของการเปลยนแปลง

การใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2553 87 17 การใชทดนจงหวดชลบร ป พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง 90 18 เปรยบเทยบขอมลการใชทดนป พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง และจากการจ าแนกการใชทดน 91 19 คาความถกตองของแบบจ าลอง พ.ศ. 2556 และการจ าแนกการใชทดน พ.ศ. 2556 94

iii

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา

20 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลง การใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556 97 21 คาสดสวนของการเปลยนแปลง (transition areas) การใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556 98

22 การคาดการณการใชทดนป พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง 100 23 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2556-2566 102 24 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดน ป พ.ศ. 2556 และการใชทดน ป พ.ศ. 2566 ทไดจากแบบจ าลอง 103 25 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556 107 26 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2561 ดวยแบบจ าลอง 108 27 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง 109

สารบญตารางภาคผนวก ตารางท หนา ตารางภาคผนวกท 1 รายละเอยดภาพถายดาวเทยมไทยโชตทใชในการด าเนนงาน 125 ตารางภาคผนวกท 2 รายละเอยดภาพถายดาวเทยม SPOT 5 ทใชในการด าเนนงาน 127 ตารางภาคผนวกท 3 การตรวจสอบความถกตองของการแปลภาพถายดาวเทยม 130

iv

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 กรอบแนวคดการวจย 3 2 ขนตอนการส ารวจทางรโมทเซนซง และ ทฤษฎคลนแมเหลกไฟฟา 7 3 ความยาวชวงคลนแมเหลกไฟฟา 9 4 ปฏสมพนธของพลงงานคลนแมเหลกไฟฟากบพนผวโลก 10 5 ลกษณะการสะทอนพลงงานจากพนผววตถเรยบ (Specular reflector) และขรขระ (Diffuse reflector) 11 6 ดาวเทยม SPOT 5 19 7 ดาวเทยมไทยโชต 21 8 ความละเอยดชวงคลนของดาวเทยมไทยโชต 23 9 ตวอยางชนขอมลภมสารสนเทศ 24 10 องคประกอบหลกของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) 25 11 ขนตอนการท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตร 26 12 แผนทขอบเขตการปกครองจงหวดชลบร 37 13 ขนตอนการวเคราะหสภาพการใชทดน 50 14 ขนตอนการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 52 15 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนดวยแบบจ าลอง CA_Markov 53 16 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบรป พ.ศ. 2551 61 17 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบรป พ.ศ. 2553 62 18 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบรป พ.ศ. 2556 63 19 แผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง CA_Markov 88 20 เปรยบเทยบแผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจาก (1) การจ าแนกการใชทดน และ (2) จากแบบจ าลอง CA_Markov 92 21 แผนทสภาพการใขทดน ป พ.ศ. 2666 ทไดจากแบบจ าลอง CA_Markov 99

สารบญภาพภาคผนวก ภาพท หนา

1 จดตรวจสอบความถกตองของการแปลภาพถายดาวเทยม 129

v

บทคดยอ

งานวจยนมจดประสงคเพอคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรโดยใชเทคนคการส ารวจระยะไกลและแบบจ าลองมารคอฟ โดยเปนการน าเทคโนโลยดานการส ารวจระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตรมาวเคราะหขอมลการเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553-2556 และพ.ศ. 2551-2556 และน าแบบจ าลอง Markov และ CA_Markov มาใชคาดการณการใชทดนในอนาคต 10 ปขางหนาของจงหวดชลบร คอ ป พ.ศ. 2566 จากการตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง พบวา แบบจ าลองมคาความถกตองรวมเทากบรอยละ 75.32

จงหวดชลบร มพนททงหมด 2,726,875 ไร ในการศกษาไดแบงประเภทการใชทดนทส าคญในจงหวดชลบรออกเปนประเภทตาง ๆ 15 ประเภท พบวาในป พ.ศ. 2556 มการใชทดนหลกๆ ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง 509,485 ไร หรอรอยละ 18.68 ยางพารา 366,963 ไร หรอรอยละ 13.46 พนทปาไม 303,402 ไร หรอรอยละ 11.13 มนส าปะหลง 287,053 ไร หรอรอยละ 10.53ออย 203,855 ไร หรอรอยละ 7.48 พนทเบดเตลด 172,936 ไร หรอรอยละ 6.34 ไมผล เชน ขนน มะมวง กลวย มะละกอ มงคด มะมวงหมพานต 175 ,668 ไร หรอรอยละ 6.44 พนทนา 165,455 ไร หรอรอยละ 6.07 ยคาลปตส 137,884 ไร หรอรอยละ 5.06 ปาลมน ามน 114,964 ไร หรอรอยละ 4.22 สบปะรด 63,130 ไร หรอรอยละ 2.31 และพนทแหลงน า 55,753 ไร หรอรอยละ 2.04 ตามล าดบ

การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนหลกๆของจงหวดชลบรระหวาง ป พ.ศ. 2556 และ ป พ.ศ. 2566 พบวา พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอทมากทสด คอ 500,423 ไร หรอรอยละ 18.35 รองลงมาไดแก ยางพารามเนอท 489,391 ไร หรอรอยละ 17.95 ปาไมมเนอท 258,420 ไรหรอรอยละ 9.48 มนส าปะหลง มเนอท 237,402 ไรหรอรอยละ 8.71 ออยมเนอท 159,295 ไร หรอรอยละ 5.84 ปาลมน ามน มเนอท 157,226 ไร หรอรอยละ 5.77 โดยพบวาพนททมแนวโนมเพมมากขน ไดแก ยางพาราเพมขนเทากบ 122,428 ไร พชไรอน ๆเพมขนเทากบ 50,964 ไร ปาลมน ามนเพมขนเทากบ 42,262 ไร และสบปะรด เพมขนเทากบ 13,855 ไร ตามล าดบ พนททมแนวโนมลดลง ไดแก มนส าปะหลงลดลง 49,650 ไร ปาไมลดลง 44,982 ไร ออย ลดลง 44,560 ไร พนทนาลดลง 29,720 ไร ไมผลลดลง 27,281 ไร พนทเบดเตลดลดลง10,994 ไร และพนทชมชนและสงปลกสรางลดลง 9,062 ไร ตามล าดบ

จากสถานการณความเปนจรง ตงแตป พ.ศ. 2556 เปนตนมาประเทศไทยประสบกบปญหาความผนผวนของเศรษฐกจโลก ราคาน ามนลดต าลงเปนประวตการณสงผลใหความตองการยางพาราลดลง ราคายางพาราในตลาดโลกลดลงอยางตอเนองใหเกดปญหากบเกษตรกรสวนยางพาราซงปญหานยงคงด าเนนไปในอนาคต เพอแกไขปญหาดงกลาวรฐบาลจงมนโยบายลดพนทปลกยางพารา โดยสนบสนนใหเกษตรกรปลกพชอนทดแทน ดงนนเพอใหสอดคลองกบสถาณการณจรง

vi

มากยงขน ผวจยจงปรบปรงแบบจ าลองมารคอฟโดยปรบคาความนาจะเปนของการเปลยนแปลงพชอนมาปลกยางพารา แลวคาดการณการใชทดนในชวงระยะเวลา 5 ป (พ.ศ. 2561) และระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2566) พบวาพนทปลกยางพารามเนอทลดลงเหลอ 299,772 ไร คดเปนรอยละ 10.99 ของพนททงหมดหรอลดลง 67,191 ไร และ 244,884 ไรคดเปนรอยละ 8.89 ของพนททงหมดหรอลดลง 122,079 ไร ตามล าดบซงท าใหผลลพธทไดมความเหมาะสมกบสถานการณความเปนจรงในปจจบนและแนวโนมในอนาคตมากยงขนและหากมการน าปจจยอน ๆ เชน ปจจยดานกายภาพของพนท ดานเศรษฐกจและสงคม เขามาวเคราะหเพมเตมจะท าใหแบบจ าลองมความแมนย ามากขนเชนเดยวกน

ค าหลก: การใชเทคโนโลยระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตร การเปลยนแปลงการใชทดน แบบจ าลองการใชทดน เอกสารวชาการเลขท 144/02/56

vii

Abstract

This research aims to predict land use change in Chonburi Province by using Remote Sensing (RS) technique and Markov’s Model. The land use change data is analyzed from data of 2008-2010, 2010-2013 and 2008-2013. Analysis results are applied with Markov’s and CA_Markov models to predict the land use change in year 2023 with the total accuracy of the prediction model of 75.32%. Chonburi province covers area of 2,726,875 Rai and land use data in 2013 showed that the whole province was classified mainly into 15 types, including urban and built up land covered area of 509,495 rai or 18.68 %, Para-rubber covered area of 366,963 rai or 13.46 % forest land covered area of 303,402 rai or 11.13 % cassava covered area of 287,053 rai or 10.53% sugar cane covered area of 203,855 rai or 7.48 %, miscellaneous land covered area of 172,936 rai or 6.34 %, others orchard such as jackfruit, mango, banana, papaya. mangoesteen cashew covered area 0f 175,668 rai or 6:44 %, paddy field covered area of 165,455 rai or 6:07 %, eucalyptus covered area of 137,884 rai or 5.06 %, palm oil covered area of 114,964 rai or 4:22 %, pineapple covered area of 63,130 rai or 2.31 and water body covered area of 55,753 rai or. 2.04 % respectively. The prediction trend of land use change between 2013 and 2023 shows that urban and built up land covered area of 500,423 rai or 18.35 % . The following are. Para rubber covered area of 489,391 rai or 17.95 %, forest land covered area of 258,420 rai or 9.48 %, Eucalyptus covered area of 237,402 rai or 8.71 % , sugarcane covered area of 159,295 rai or 5.84 %, oil palm covered area of 157 226 rai or 5.77 %. The trend of increasing areas are para rubber as 122,428 rai, others field crops increase 50,964 rai, oil palm increase 42,262 rai and pineapple increase 13 855 rai respectively. Otherwise the decreasing area are cassava as 49 650 rai, forest land decreased by 44 982 rai, sugarcane decreased by 44,560 rai, paddy field decreased by 29,720 rai, others orchard decreased by 27,281 rai, missellaneous land decreased by 10,994 rai, urban and built up land decreased by 9062 rai respectively.

However, oil price has dropped drastically due to the world economic situation starting from 2013 on resulting in succumb of Para-rubber’s demand and

viii

price. This situation would continue in foreseeable period. Subsequently, the Thai government has tried to persuade farmers to harvest other types of farm products rather than Para-rubber. To reflect this reality, the state transition matrix in Makov’s model is modified. The revised prediction in year the next 5 years or in 2018 and 10 years or in 2023 shows that cultivated area of Para-rubber would be reduced to 299,772 Rai (10.99 % of total area) and 244,884 Rai (8.89 % of total area) respectively. The model accuracy can be improved when physical factors and socio-economic factors are included in further research.

Key words: Remote sensing, Geographic Information System, Land use change, Land use change model.

1

ค าน า

จงหวดชลบร เปนจงหวดหนงทอยในแผนการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออกซง

เปนแผนยทธศาสตรทไดมการเรมด าเนนการตงแต พ.ศ. 2524 โดยบรรจในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 (พ.ศ. 2524–2529) และแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบท 6 (พ.ศ. 2530–2534) มวตถประสงคเพอใหเปนฐานเศรษฐกจและอตสาหกรรมแหงใหมของประเทศ รวมทงเปนแหลงกระจายความเจรญและกจกรรมทางเศรษฐกจออกจากกรงเทพมหานครสภมภาคอยางเปนระบบ ตลอดจนเพอเพมประสทธภาพในการแขงขนกบตลาดโลก โดยการเปดประตใหมของประเทศเชอมโยงกบเสนทางขนสงทางเรอของโลก และสรางฐานการผลตอตสาหกรรมสมยใหมทมขดความสามารถแขงขนกบตลาดโลกเนองจากมความพรอมทางดานอปโภค บรโภค ตงอยในท าเลทสามารถตดตอกบจงหวดใกลเคยง และภาคอน นอกจากนยงสามารถตดตอความสมพนธทางการคากบตางประเทศไดโดยสะดวก เนองจากมทาเรอน าลกทแหลมฉบง ดวยความไดเปรยบเชงพนท จงหวดชลบรจงมบทบาทในการเปนฐานเศรษฐกจใหมของประเทศ มการขยายการลงทนดานอตสาหกรรมทงภาคเอกชนจากในประเทศและตางประเทศ ซงการลงทนทางภาคอตสาหกรรมนน ท าใหการใชทดนมการเปลยนแปลงไปจากอดต นอกจากนนโยบายดานการเกษตรกมผลกระทบตอการใชทดนของเกษตรกร เชน นโยบายสงเสรมเกษตรกรปลกยางพาราระหวาง พ.ศ. 2547-2549 โดยมงเนนการเพมพนทปลกตลอดจนใชยางพนธดเพอใหผลผลตยางพาราเพมขนตามความตองการของตลาดโลก ยทธศาสตรอตสาหกรรมปาลมน ามน พ.ศ. 2547-2572 เพอมงสการเปนผผลต และสงออกน ามนปาลมเคยงคผน าในระดบโลกอยางมาเลเซยและอนโดนเซย รวมทงนโยบายก าหนดใหปาลมน ามนเปนแหลงพลงงานทดแทนของประเทศ ซงตงเปาขยายพนทปลกปาลมน ามนใหได 10 ลานไร ใน พ.ศ. 2572 โดยจะปลกเพมปละ 400,000 ไร ทงนเพอเปนการสนบสนนใหเกดอตสาหกรรม จากการแปรรปอยางงายเปนการแปรรปมลคาสง โดยเฉพาะอยางยงการผลตน ามนไบโอดเซลเพอทดแทนพลงงานทมราคาแพงในขณะน ดวยสาเหตขางตนทกลาวมาแลวน จงท าใหการใชทดนมการเปลยนแปลงไป ดงนนเพอรองรบการพฒนาทงในดานอตสาหกรรม และดานการเกษตรในอนาคต การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนจงมความส าคญอยางยง การศกษาน ไดน าขอมลดาวเทยมและเทคโนโลยการส ารวจระยะไกล (Remote Sensing) มาใชในการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนของจงหวดชลบร เนองจากเปนขอมลททนตอเหตการณ สามารถน าขอมลทบนทกบรเวณเดยวกนในชวงเวลาตางกนมาวเคราะหสภาพการใชทดน ท าใหจ าแนกการใชประโยชนทดนในแตละชวงเวลาได และใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System) มาวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนซงชวยใหสามารถเปรยบเทยบขอมลเชงพนทไดอยางถกตอง ตลอดจนน าแบบจ าลองมารคอฟมาประยกตใช ท าใหคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนในอนาคตไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ ซงจะมประโยชน สามารถน าไปก าหนดนโยบายการวางแผนจดการการใชทดนของจงหวดใหมความยงยน และเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาจงหวดไดในอนาคต

2

วตถประสงค

1. เพอศกษาสภาพการใชทดนจงหวดชลบรใน พ.ศ. 2556 2. เพอวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนทเกดขนในระยะเวลาดงกลาว โดยแบงการศกษาออกเปนสามชวงเวลาระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553-2556 และ พ.ศ. 2551-2556

3. เพอคาดการณแนวโนมการใชทดนจงหวดชลบรในอนาคตอก 10 ปขางหนา ใน พ.ศ. 2566 และวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนในชวงระยะเวลาระหวาง พ.ศ. 2556-2566

ขอบเขตการศกษา

1. ขอบเขตดานเนอท พนทศกษาไดแก จงหวดชลบร 2. ขอบเขตเนอหา มการด าเนนการศกษา ดงน

2.1 การน าเทคโนโลยดานการส ารวจระยะไกล โดยการใชประโยชนจากขอมลดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาต SPOT 5 และดาวเทยมไทยโชต (THEOS) เปนขอมลทใชในการศกษา

2.2 การน าระบบสารสนเทศภมศาสตร มาวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนชวงเวลาระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553-2556 และ พ.ศ. 2551-2556

2.3 การน าแบบจ าลองมารคอฟ (Markov) และแบบจ าลองซเอมารคอฟ (CA_Makov) มาใชในการคาดการณแนวโนมการใชทดนในอนาคต

3

กรอบแนวคดในการวจย

ขอมลภาพถาย ดาวเทยม พ.ศ. 2551

ขอมลภาพถาย ดาวเทยม พ.ศ. 2553

ขอมลภาพถาย ดาวเทยม พ.ศ. 2556

การจ าแนกการใชทดน ดวยสายตาและการน าเขาแผนทการใชทดน

โดยใชโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร

แผนทการใชทดน พ.ศ. 2551

การวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดน ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

การเปลยนแปลงการใชทดน

คาดการณแนวโนมการใชทดนอก 10 ปขางหนา โดยแบบจ าลอง Markov และ CA_Markov

แผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2566

จากแบบจ าลอง

แผนทการใชทดน พ.ศ. 2553

แผนทการใชทดน พ.ศ. 2556

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

4

การตรวจเอกสาร

1. การใชทดน

“การใชทดน” หมายถง การใชประโยชนจากทดนเพอประกอบกจกรรมอยางใดอยางหนง เชน เพอทอยอาศย กจกรรมทางธรกจการคา การอตสาหกรรม สถานทราชการ โรงเรยน ถนน หรอ สาธารณสถานตาง ๆ (Charles Abrams, 1971) องคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization, 1976) ใหนยามค าวา “ทดน” หมายถง สวนประกอบตาง ๆ ทางกายภาพของสงแวดลอม ไดแก สภาพภมประเทศ สภาพภมอากาศ ดน อทกวทยา รวมทงสงทเกดขนเองตามธรรมชาต และสงทมนษยสรางขนบนผวโลก ราชบณฑตสถาน (2523) ไดใหความหมายของการใชทดนไวในพจนานกรมศพทภมศาสตร เลมท 2 ไววา การใชทดน หมายถง การใชทดนใหเกดประโยชนทางดานการเกษตร และอน ๆ เชน ปาไม ทงหญา พนทเพาะปลกพชตาง ๆ ทท าเหมองแร บานเรอนทอยอาศย เปนตน สถต (2525) ไดใหความหมายของการใชทดน (Land use) หมายถง การน าทดนมาใชสนองความตองการของมนษยในดานตาง ๆ เชน เกษตรกรรม พาณชยกรรม อตสาหกรรม และทอยอาศย

Gregorio และ Louisa (2005) กลาววา การใชทดน หมายถง การจดการ กจกรรมตาง ๆ ทมนษยกระท าขนกบสงปกคลมดน เพอการผลต การเปลยนแปลง หรอการคงไว มความสมพนธระหวางมนษยและสงแวดลอม Gregorio และ Louisa (2005) กลาววา สงปกคลมดน หมายถง ลกษณะทางชวภาพ กายภาพ ของสงทปกคลมผวโลก

กรมพฒนาทดนไดน าระบบการจ าแนกการใชทดนทของกระทรวงเกษตรของประเทศสหรฐอเมรกา (Land Use Classification System for Use with Remote-sensor Data) เปนตนแบบในการการจ าแนกสภาพการใชทดนของประเทศ โดยจ าแนกสภาพการใชทดนหลก ออกเปน 5 ประเภท ประกอบดวย

1. พนทชมชนและสงปลกสราง เปนการจ าแนกทดนเพอใชประโยชนเปนทอยอาศย แหลงชมชน ตวเมอง และยานการคา หรอสงปลกสรางทเกยวของกบเมองและชมชน เชน สถานทราชการ สถาบนตาง ๆถนน สนามบน สถานรถไฟ สถานทพกผอนหยอนใจ สนามกอฟล และพนทอตสาหกรรม เปนตน

2. พนทเกษตรกรรม เปนการจ าแนกทดนเพอใชในการปลกพช เชน นาขาว พชไร ไมยนตน ไมผลพชสวน ไรหมนเวยน ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยงสตว พชน า สถานทเพาะเลยงสตวน า เกษตรผสมผสาน และไรนาสวนผสม เปนตน

3. พนทปาไม เปนการจ าแนกตามลกษณะของปา ไดแก ปาดบรอสภาพฟนฟ ปาดบสมบรณ ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ ปาผลดใบสมบรณ สวนปารอสภาพฟนฟ และสวนปาสมบรณ เปนตน

4. พนทแหลงน า ไดแก แมน า ล าคลอง หนอง บง อางเกบน า บอน าในไรนา และคลองชลประทาน

5. พนทเบดเตลด เชน พนทลม ทงหญา ไมพม หรอทงหญาสลบไมพม เหมองเกา บอขดเกา เหมองแร บอลกรง บอทราย บอดน ทหนโผล ททงขยะ และพนทถม เปนตน

5

2. การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน มผศกษา และใหค านยามไว ดงน Richard (1990) กลาววา การเปลยนแปลงการใชทดน และสงปกคลมดน หมายถง การแทนทของการใชทดน หรอสงปกคลมดนชนดใดชนดหนงแทนการใชทดน หรอสงปกคลมดนเดม Grainger (1990) กลาวถงสาเหตของการเปลยนแปลงจากการใชทดนและสงปกคลมดนไววา เปนผลมาจากกจกรรมของมนษย มากกวาเกดขนเองตามธรรมชาต ดงนนการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนจงมกเปนไปในลกษณะของการเปลยนแปลงจากการใชทดนทมสภาพเปนปาไมไปเปนพนทเกษตรกรรม เมอง แหลงน า หรอจากพนทเกษตรกรรมเปนเมอง ซงมสาเหตมาจากความตองการใชทดน และสงปกคลมดนของมนษย

Turner (1995) กลาววา การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน หมายถง การทมนษยเขาไปใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพอสนองความตองการพนฐานของตนเองจงท าใหเกดการเปลยนแปลงพนทตาง ๆ เพอกจกรรมดงกลาว Pontius (2000) สรปนยามของการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนไววา เปนกระบวนการทเกดจากมนษยท ากบการปรบเปลยนสงปกคลมทอยบนพนผวโลกเพอน าทดนในบรเวณดงกลาวไปใชในการหาอาหารและสงจ าเปนในการด ารงชวต

จากนยามและการศกษาทผานมาสรปไดวา การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน หมายถง การเปลยนจากสงปกคลมดนประเภทหนงไปเปนอกประเภทหนงตามความตองการของมนษย มสาเหตมาจากการเพมขนของจ านวนประชากร ท าใหมความตองการการใชทดนและ สงปกคลมดนเพอน าไปใชประโยชนหรอประกอบกจกรรมตาง ๆ มากขน เชน การบกรกและปรบเปลยนพนทปาไมไปเปนพนทเกษตรกรรม เปนตน นอกจากนการเปลยนแปลงการใชทดนและ สงปกคลมดนยงมความสมพนธกบลกษณะทางกายภาพดานตาง ๆ เชน ความสงภมประเทศ ความลาดชน ระยะหางจากทางน า เปนตน การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน เปนการศกษาความเปนมาของการใชทดนในอดต สภาพการใชทดนในปจจบน และเชอมโยงไปถงแนวโนมทอาจเกดขนในอนาคตของพนทนน ๆ ซงม ผท าการศกษาในเรองนหลายทาน เชน

สายณห (2533) ไดศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนในเขตเทศบาลเมองบางบวทอง จงหวดนนทบรระหวาง พ. ศ. 2523-2530 พบวา ปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงการใชทดนมสาเหตหลก คอ เกดจากการเพมขนของประชากร การขยายตวของเมอง และจากกจกรรมตาง ๆ ของเมองทเกยวของกบการใชทดน หรอโครงการพฒนาในพนท

สวรรณา (2539) ศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนบรเวณลมน าปาสก ป พ.ศ. 2539 พบวา ลกษณะและสาเหตของการเปลยนแปลงการใชทดนบรเวณลมน าปาสกเปนการเปลยนจากพนทปาไมไปสการใชทดนประเภทอน ๆ เชน พนทปาไมเปลยนไปเปนพนทเมอง เกษตรกรรม แหลงน า หรอ พนทเกษตรกรรมเปลยนแปลงไปเปนพนทเมอง ซงมสาเหตมาจากการเพมขนของประชากรท าใหลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมเกดความเปลยนแปลงสงผลใหความตองการทดนท ากน และทอยอาศยสงขน

6

ประชน (2539) ไดท าการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนของพนทลมน าทะเลสาบสงขลา ภายในชวงเวลา 12 ป (พ. ศ. 2525-2537) โดยใชวธ Time series พรอมทงหาความสมพนธของการใชทดนโดยวธ Multiple regression และ Stepwise regression พบวา พนทของลมน าทะเลสาบสงขลามการบกรกพนทปาไม และมการใชทดนทไมเหมาะสม คอ พบพนทเกษตรกรรม พนทเมองอยในพนทชนคณภาพลมน าชนท 1 และ 2 โดยมสาเหตมาจากการเพมจ านวนประชากร และการขยายตวของเมองทมากขน

อครศต (2546) ไดกลาวถงลกษณะการเปลยนแปลงการใชทดนทเกดขนสวนใหญในประเทศไทยไววา จะเรมจากการแผวถางพนทปาไม เพอเปลยนพนทใหเหมาะสมตอการเพาะปลก หรอเปลยนเปนพนทรองรบน าเพอเกบกกไวใชประโยชนเมอเขาสหนาแลง

สชาต (2546) ไดศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน และหาพนทเสยงตอการถกบกรกในพนทลมน าแมแรก จงหวดเชยงใหม โดยพจารณาจากปจจยทางกายภาพ 8 ปจจย ไดแก ระดบความสงจากระดบน าทะเล ความลาดชน ทศดานลาด ระยะหางจากถนน ระยะหางจากทางน า ระยะหางจากหมบาน ลกษณะหน และลกษณะดน โดยใชเทคนคของระบบสารสนเทศภมศาสตรรวมกบการวเคราะหการถดถอยโลจสตค พบวา พนทปาไมลดลง เพราะมการเปลยนแปลงการใชทดนประเภทพนทเกษตรกรรม พนทสวนปา และทอยอาศยเพมขน

จราพร (2556) ศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตอการกดเซาะชายฝง จงหวดภเกตระหวาง พ.ศ. 2546-2554 พบวา พนททมการเปลยนแปลงเพมขน ไดแก ปาชายเลน พนทชมชนและสงกอสราง โดยพนทชมชนและสงกอสรางเพมขนมากทสดใน พ.ศ. 2554 มเนอท 109 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 60.29 เมอเทยบกบพนทชมชนและสงกอสรางของ พ.ศ. 2546 และพนททลดลง ไดแก พนทปา เพาะเลยงชายฝง และชายหาด โดยพนทชายหาดลดลงมากทสด ส าหรบการศกษาการกดเซาะ ไดแบงพนทออกเปน 8 บรเวณ ไดแก หาดในยาง หาดกมลา หาดปาตอง หาดกะรน หาดกะตะ หาดกะตะนอย หาดในหาน และหาดราไวย ผลการศกษา พบวา ระหวาง พ.ศ. 2552-2554 บรเวณทมมอตราการกดเซาะเฉลยมากทสด ไดแก หาดกมลา 13.70 เมตรตอป หาดปาตอง 13.21 เมตรตอป หาดในหาน 11.63 เมตรตอป หาดกะตะ 11.33 เมตรตอป หาดในยางมอตราการกดเซาะ 7.90 เมตรตอป หาดกะตะนอย 6.73 เมตรตอป หาดรา ไวย 4.75 เมตรตอป หาดกะรน 4.72 เมตรตอป และจากการวเคราะหความสมพนธ พบวา การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนประเภทชมชนและสงกอสราง มผลตอการกดเซาะชายฝงอยางมนยส าคญทระดบความเชอมนรอยละ 95

3. การส ารวจจากระยะไกล

การส ารวจจากระยะไกล (Remote Sensing) หมายถง ระบบส ารวจบนทกขอมลเกยวกบพนผวโลกดวยเครองรบร (sensors) โดยปราศจากการเขาไปสมผสกบวตถเปาหมาย ซงตดไปกบยานดาวเทยมหรอเครองบน เครองรบรจะตรวจจบคลนพลงงานแมเหลกไฟฟา (electromagnetic energy) ทสะทอนจากวตถบนผวโลก หรอตรวจจบคลนทสงไปและสะทอนกลบมา หลงจากนนมการแปลงขอมลเชงตวเลขซงน าไปใชแสดงเปนภาพและท าแผนท การรบรจากระยะไกลมทงระบบทวดพลงงานธรรมชาตซงมาจากพลงงานแสงอาทตย และพลงงานทสรางขนเองจากตวดาวเทยม ชวงคลน

7

ของพลงงานแมเหลกไฟฟาทวดดวยระบบการรบรจากระยะไกลมหลายชวงคลน เชน ชวงของแสงทมองเหนได ชวงคลนอนฟราเรด ชวงคลนไมโครเวฟ เปนตน การบนทกขอมลหรอรปภาพของพนทจากเครองบนมลกษณะแตกตางไปจากการใชดาวเทยม เนองจากเครองบนจะมขอจ ากดดานการบนระหวางประเทศ สวนดาวเทยมจะสามารถบนทกขอมลของบรเวณตาง ๆ ของโลกไวไดทงหมด เพราะดาวเทยมโคจรรอบโลกอยในอวกาศ และมอปกรณบนทกขอมลทมประสทธภาพ (สรภ, 2548)

3.1 กระบวนการและองคประกอบการรบรระยะไกล กระบวนการและองคประกอบการรบรระยะไกล (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศ

และภมสารสนเทศ, 2552) ประกอบดวย 3.1.1 การไดรบขอมล (data acquisition) โดยคลนแมเหลกไฟฟาจาก

แหลงก าเนดพลงงาน เชน ดวงอาทตยเคลอนทผานชนบรรยากาศเกดปฏสมพนธกบพนผวโลก และเดนทางเขาสเครองรบรทตดตงในตวยาน ไดแก เครองบน ยานอวกาศ และดาวเทยม ถกบนทกและผลตเปนขอมลในรปแบบภาพ (pictorial หรอ photograph) หรอรปแบบเชงเลข (digital form) การไดรบขอมล เปนกระบวนการบนทกพลงงานทสะทอนหรอสงผานของวตถโดยเครองมอบนทกขมลบนยานส ารวจ (platform) แลวสงขอมลเหลานนไปยงสถานรบสญญาณภาคพนดน เพอผานกรรมวธการผลตเปนขอมล ซงขอมลผลลพธอยไดทงในรปแบบของภาพถาย และขอมลเชงตวเลข (ภาพท 3) ประกอบไปดวย

1) แหลงพลงงาน คอ ดวงอาทตย (A) 2) การเคลอนทของพลงงาน (คลนแมเหลกไฟฟา) ผานชนบรรยากาศโลก ซง

จะมพลงงานบางสวนตองเปลยนแปลงไปตามสภาพของชนบรรยากาศโลก (B) 3) ลกษณะผวหนาของโลก ซงพลงงานทผานชนบรรยากาศมาแลวจะท า

ปฏสมพนธกบพนผวโลก (C) 4 ) ดาวเทยม (D) จะมระบบถายภาพหรอระบบการบนทกขอมล ซงความ

ละเอยดของภาพขนกบระดบความสงของวงโคจร ความสามารถของระบบทบนทก และสภาพบรรยากาศของโลกขณะพลงงานสะทอนกลบ (E)

5) ผลตภณฑขอมล เปนขอมลทไดรบทงในแบบขอมลเชงตวเลข (F G)

ภาพท 2 ขนตอนการรบรระยะไกล

ทมา: www.scitu.net/gcom

8

3.1.2 การวเคราะหขอมล (data analysis) ประกอบดวย การแปลตความขอมลอน ๆ ทเกยวของ ประกอบดวยขอมลอางองตาง ๆ เชน แผนทดน ขอมลปฏทน และสถตการปลกพช ไดผลตผลของการแปลตความในรปแบบแผนท ขอมลเชงเลข ตาราง ค าอธบาย หรอแผนภม เพอน าไปใชประโยชนตอไป

3.2 พลงงานคลนแมเหลกไฟฟาและหลกการแผรงส

ดวงอาทตยเปนแหลงก าเนดพลงงานในรปแมเหลกไฟฟาทางธรรมชาตทส าคญ ซงจะแผพลงงานไปตามทฤษฎของการแผพลงงานแมเหลกไฟฟาซงในทางการรบรระยะไกลจะใชทฤษฎคลนทมการเคลอนทแบบฮารโมนค (Harmonic motion) มชวงซ าและจงหวะเทากนในเวลาหนง มความเรวเทากบความเรวแสง (c) ระยะทางจากยอดคลนถงยอดคลนถดไปเรยกวาความยาวคลน (λ) และจ านวนยอดคลนทเคลอนผานจดคงทจดหนงตอหนวยเวลา เรยกวา ความถคลน (f) ซงมความสมพนธกนตามสมการ

เมอ λ = ความยาวคลน (µm) c = ความเรวของแสงมคาคงท (3 x 108 เมตร/วนาท)

f = ความถของคลน (รอบ/วนาท หรอ Hertz) ความยาวคลน และความถคลน มความสมพนธกนแบบผกผน คอ ความยาวคลนมาก

ความถจะนอย ความยาวคลนนอยความถจะมาก ความยาวคลนมหนวยวดเรยกวา ไมโคร เมตร(micrometer, µm) หรอไมครอน (micron) ซงเทากบ 0.000001 เมตร หรอ 10-6)

คลนแมเหลกไฟฟา แบงตามความยาวคลนทเรยกวา ชวงคลน (Band) ตงแตชวงคลนทสนทสด คอ รงสคอสมก (cosmic rays) มความยาวชวงคลนนอยกวา 10-10 เมตร จนถงชวงคลนวทยทมความยาวคลนหลายกโลเมตร ส าหรบคณสมบตของชวงคลน ประกอบดวย ชวงคลนตามล าดบความยาว ดงน รงสแกมมา รงสเอกซ อลตราไวโอเลต ชวงคลนตามองเหน อนฟราเรด ไมโครเวฟ และคลนวทย (สรภ, 2548) (ภาพท 4)

ชวงคลนทใชประกอบในการรบรระยะไกล แบงเปน 2 กลม คอ 3.2.1 ชวงคลนเชงแสง (optical wavelength) อยระหวาง 0.4-14 ไมโครเมตร

สามารถถายภาพและบนทกภาพดวยฟลมถายรปและเครองรบร ประกอบดวย ชวงคลนทตามองเหน (visible light) อยระหวาง 0.4-0.7 ไมโครเมตร แบงเปน 3 ชวง คอ น าเงน เขยว และแดง ถดมาเปนชวงคลนอนฟราเรดใกล (near infrared) อยระหวาง 0.7-3 ไมโครเมตร และอนฟราเรดความรอน (thermal infrared) ระหวาง 3-15 ไมโครเมตร

3.2.2 ชวงคลนไมโครเวฟ (microwave) อยระหวาง 1 มลลเมตร ถง 1 เมตร ทรจกกนด คอ ระบบเรดาร ซงจะบนทกขอมลในชวงคลนความถระหวาง 3 -12.5 กกะเฮรตซ (GHz) (1 GHZ = 1000 ลานรอบ/วนาท)

λ = c/f

9

ภาพท 3 ชวงคลนแมเหลกไฟฟา

ทมา: www.electron.mutphysics.com

3.3 ปฎสมพนธระหวางพลงงานในชนบรรยากาศ คลนพลงงานแมเหลกไฟฟาเดนทางผานชนบรรยากาศ แลวสะทอนกลบสบรรยากาศ

กอนจะถกตรวจหาโดยเครองรบร บรรยากาศของโลกท าใหเกดการเปลยนแปลงของคลนพลงงานในทศทาง ความเขม ตลอดจนความยาว และความถของชวงคลนเพราะชนบรรยากาศ ประกอบดวย ฝนละออง ไอน า และกาซตาง ๆ ท าใหเกดปฏกรยากบคลนพลงงาน 3 กระบวนการ คอ การกระจดกระจาย (scattering) การดดกลน (absorption) และการหกเห (refraction) ท าใหปรมาณพลงงานตกกระทบผวโลกนอยลง (สรภ, 2548)

3.3.1 การกระจดกระจาย (scattering) เกดจากอนภาคเลก ๆ ในบรรยากาศมทศทางกระจายไมแนนอน ขนอยกบขนาดของอนภาคและความยาวคลน แบงเปน 3 ประเภท ดงน

1) การกระจดกระจายแบบเรยล (Rayleigh scattering) เกดขนเนองจากขนาดของอนภาคมขนาดเสนผาศนยกลางเลกกวาความยาวคลนทตกกระทบ ท าใหเกดสภาวะหมอกแดด (Haze) สงผลใหความคมชดภาพลดลง

2) การกระจดกระจายแบบม (Mie scattering) เกดขนเนองจากขนาดของอนภาคมขนาดใกลเคยงกบความยาวคลน เชน ไอน า ฝนละออง เกดในความยาวของชวงคลนยาวกวาแบบเรยล

3) การกระจดกระจายแบบเจาะจง (nonselective scattering) เกดขนเมอเสนผาศนยกลางของอนภาคมขนาดใหญกวาความยาวคลนทตกกระทบ เชน หยดน า หรอเมฆ โดยทวไปมขนาดเสนผาศนยกลางอนภาค 5-10 ไมโครเมตร จะสะทอนความยาวคลนทตามองเหน และคลนอนฟราเรดสะทอนไดเกอบเทากน ซงในชวงความยาวคลนตามองเหนปรมาณของคลนตาง ๆ เชน น าเงน เขยว แดง และชวงคลนสะทอนทกทศทางเทากนท าใหมองเหนเมฆเปนสขาว

10

3.3.2 การดดกลน (absorption) ท าใหเกดการสญเสยพลงงาน การดดกลนพลงงานเกดขนทความยาวของคลนบางชวงในบรรยากาศ สสารทเปนตวดดกลน ไดแก ไอน า กาซคารบอนไดออกไซต และโอโซน ชวงคล นท สามารถทะลทะลวงผานช นบรรยากาศลงมาท ผวโลกได อยในชวงคลนทตามองเหน (0.3-0.7 ไมโครเมตร) และชวงคลนอนฟราเรดความรอน 3.3.3 การหกเห (refraction) เกดขนเมอแสงเดนทางผานบรรยากาศทมความหนาแนนไมเทากน ท าใหทศทางของแสงเปลยนไปมผลตอความคลาดเคลอนของต าแหนงทปรากฏบนภาพ แตสามารถปรบแกไขไดโดยกระบวนการปรบแกภาพภายหลง ปฏสมพนธของพลงงานกบรปลกษณพนผวโลก (energy interactions with surface features) เมอพลงงานแมเหลกไฟฟาผานชนบรรยากาศมาตกกระทบพนผวโลกจะเกดปฏสมพนธ 3 แบบ คอ การสะทอนพลงงาน (reflection เทากบ ER) การดดซบพลงงาน (absorption เทากบ EA) และการสงผานพลงงาน (transmission เทากบ ET) อนเปนปรากฏการณส าคญในการส ารวจระยะของวตถบนพนผวโลกซงเขยนเปนสมการความสมดลยพลงงาน (Energy Balance Equation) ไดดงน

EI (λ ) = ER (λ ) + EA (λ ) + ET (λ )

เมอ EI (λ ) เทากบ พลงงานตกกระทบ (incident energy) ซงไดรบจากแหลงพลงงาน สดสวนของการดดซม การสงผาน การสะทอนพลงงานจะแตกตางกนตามชนดของวตถซงท าใหสามารถแยกชนดของวตถในภาพถายได นอกจากนในวตถเดยวกน สดสวนของการเกดปฏกรยาทงสามนจะแตกตางกนตามความยาวของชวงคลนทตกกระทบอกดวย วตถสองชนดอาจจะไมแตกตางกนในชวงคลนหนงแตจะสามารถแยกจากกนไดในอกชวงคลนหนง ในสวนสายตามองเหน ความแตกตางทางดานเชงคลนรงสของวตถจะแสดงใหเหนในรปของสตาง ๆ เชน การทเราเหนวตถเปนสเขยวเนองจากวตถนนสะทอนพลงงานในชวงคลนสเขยวมาก (ภาพท 4)

ภาพท 4 ปฏสมพนธของพลงงานคลนแมเหลกไฟฟากบพนผวโลก

ทมา: เชาวลต (2550)

EI (λ ) = ER (λ ) + EA (λ ) + ET (λ )

EI (λ ) = พลงงานทตกกระทบ

ET (λ ) = พลงงานทสงผาน

ER (λ ) = พลงงานทสะทอน

EA (λ ) = พลงงานทดดซม

11

เนองจากระบบบนทกพลงงานสวนใหญจะบนทกพลงงานสะทอน (reflected energy) คอ บนทกพลงงานทสะทอนมาจากวตถ ดงนนการศกษาเพอแยกชนดของวตถจงเปนการศกษาการสะทอนพลงงานของวตถซงสามารถเขยนเปนสมการไดดงน ER (λ ) = EI (λ ) - [EA (λ ) + ET (λ)] พลงงานทสะทอนมาจากวตถมคาเทากบพลงงานทตกระทบวตถ ลบดวยพลงงานทถกดดซมไว และพลงงานสงผานทะลวตถนน ลกษณะพนผวหนาของวตถกเปนสงส าคญทมอทธพลตอการสะทอนพลงงาน วตถทมพนหนาเรยบ มมสะทอนพลงงานจะเทากบมมตกกระทบ เปนลกษณะการสะทอนแสงตรง (specular reflectors) สวนวตถทมผวหนาขรขระ การสะทอนพลงงานจะไมเปนระเบยบ เรยกวาการสะทอนแสงแพร (diffuse reflection หรอ lambertian reflection) อยางไรกตามวตถสวนใหญจะมลกษณะผสมผสานกนระหวางสองลกษณะน

ภาพท 5 ลกษณะการสะทอนพลงงานจากพนผววตถเรยบและขรขระ

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552)

นอกจากลกษณะของพนผววตถแลว ยงตองค านงถงความยาวของชวงคลนทตกกระทบวตถดวย ถาเปนพลงงานชวงคลนสนเมอเปรยบเทยบกบขนาดอนภาคของวตถทประกอบเปนผวหนาวตถหรอความตางระดบของผวหนาวตถ การสะทอนแสงอาจเปนแบบใหลกษณะวตถพนผวขรขระได แตถาในวตถชนดเดยวกนนไดรบพลงงานตกกระทบในชวงคลนยาวเมอเปรยบเทยบกบผววตถ การสะทอนแสงกอาจเปนแบบลกษณะของวตถทมพนผวราบได (ภาพท 6) ในการส ารวจขอมลจากระยะไกลเปนการวดคณสมบตสดสวนในการสะทอนพลงงานของวตถบนผวโลก ณ ชวงคลนใดชวงคลนหนง เรยกวา ความสะทอนเชงสเปกตรม (spectral reflectance, ) ซงหาไดจากสมการ

λ = ER (λ) / EI (λ)

โดยท = ความสะทอนเชงสเปกตรม ทชวงคลน หนวยเปน รอยละ ดงนนพลงงานทวดไดโดยตวรบสญญาณ (sensor) จงประกอบดวยพลงงานทสะทอนหรอแผจากพนผววตถ พลงงานบางสวนจากปฏกรยาในชนบรรยากาศ พลงงานทสะทอน

12

กลบโดยตรงจากกอนเมฆ คาทวดไดนจะนอยหรอมาก หรอเปลยนแปลงไปขนอยกบสภาวะของบรรยากาศ มมของดวงอาทตย ต าแหนงของเครองรบร คณสมบตของวตถในการสะทอน การดดซม และการสงผานพลงงาน (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552)

3.4 การสะทอนเชงสเปกตรมของพชพรรณ ดน และน า

พชพรรณ ดน และน า เปนวตถปกคลมผวโลกเปนสวนใหญ การสะทอนพลงงานทความยาวชวงคลนตางกนของพช ดน และน า จะท าใหสามารถแยกประเภทของวตถชนดตาง ๆ ไดโดยวตถทงสามชนดหลกน จะมรปแบบการตอบสนองตอชวงคลนตาง ๆ เฉพาะตว เรยกวา ลกษณะบงชเชงสเปกตรม (spectral signature) โดยทชวงคลนเดยวกน วตถตางชนดจะใหคาการสะทอนพลงงานตางกน ในขณะทวตถชนดเดยวกนจะใหคาการสะทอนชวงคลนทตางกน แตกตางกนออกไป ท าใหสามารถแยกแยะชนดของวตถได (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552) การสะทอนเชงสเปกตรมของพชพรรณ ดน และน า อธบายได ดงน 3.4.1 พชพรรณ ในชวงคลนสายตามองเหน คลอโรฟลลของใบพชดดกลนพลงงานทสน าเงน (0.4-0.5 ไมโครเมตร) และสแดง (0.6-0.7 ไมโครเมตร) สะทอนพลงงานสเขยว (0.5-0.6 ไมโครเมตร) ดงนนดวงตามนษยจงมองเหนใบพชเปนสเขยว ถาใบพชมอาการผดปกต เชน แหง เหยว ท าใหคลอโรฟลลลดลงกจะท าใหการสะทอนทคลนสแดงสงขน ในชวงคลนอนฟราเรดสะทอน (reflected infrared) (0.7-1.3 ไมโครเมตร) การสะทอนพลงงานของใบพชจะสง คอ จะสะทอนพลงงานประมาณรอยละ 50 ของพลงงานทตกกระทบ ซงลกษณะของการสะทอนพลงงานนเปนผลจากโครงสรางภายในของพช (cell structure) เนองจากพชมลกษณะโครงสรางภายในทแตกตางกน ดงนนถาวดการสะทอนพลงงานในชวงนกจะสามารถแยกชนดของพชได ถงแมการสะทอนพลงงานของพชในชวงคลนเหนไดจะใกลเคยงกน ในท านองเดยวกนการสะทอนพลงงานทความยาวคลนอนฟราเรดสะทอนของพชทมอาการผดปกตทางใบ จะมความแตกตางไปจากการสะทอนทมความยาวคลนเดยวกนของพชทสมบรณ ดงนนระบบการส ารวจขอมลจากระยะไกลทสามารถบนทกคาสะทอนของชวงคลนนได สามารถใชส ารวจอาการผดปกตของพชได ในชวงคลนทมความยาวสงกวา 1.3 ไมโครเมตร พลงงานสวนใหญจะถกดดกลนหรอสะทอน มการสงผานนอยมาก มกพบคาต าลงทชวงคลน 1.4 1.9 และ 2.7 เพราะวาในชวงเหลานน าในใบพชจะดดกลนพลงงาน จงเรยกชวงคลนเหลานวาชวงคลนการดดกลนน า (water absorption bands) ดงนนคาการสะทอนพลงงานของใบพชจงแปรผกผนกบปรมาณน าทงหมดในใบพชส าหรบชวงคลนเหลานดวย

3.4.2 ดน ความสมพนธระหวางการสะทอนพลงงานของดนกบความยาวคลนมความแปรปรวนนอย ปจจยหลกทมผลตอการสะทอนพลงงานของดน คอ ความชนในดน ปรมาณอนทรยวตถ เนอดน ปรมาณเหลกออกไซด และความขรขระของผวดน ปจจยดงกลาวมความซบซอน และสมพนธซงกนและกน เชน ลกษณะเนอดนมความสมพนธกบปรมาณน าในดน ดนทรายหยาบมการระบายน าดจะสะทอนพลงงานสง ดนละเอยดมการระบายน าเลวจะสะทอนพลงงานต า ดนทมอนทรยวตถสงจะมสคล า ดดกลนพลงงานสงในชวงสายตามองเหน เชนเดยวกบดนทมเหลกออกไซดในปรมาณสงจะปรากฏเปนสเขม เนองจากการสะทอนพลงงานลดลง ดนทมผวขรขระมากกจะท าใหการ

13

สะทอนของพลงงานลดลงเชนเดยวกน แสดงลกษณะการสะทอนพลงงานของดนชนดตาง ๆ ในสภาพความชนตางกน

3.4.3 น า การสะทอนพลงงานของน ามลกษณะตางจากวตถ อนอยางชดเจน โดยเฉพาะในชวงคลนอนฟราเรด ท าใหสามารถเขยนขอบเขตของน าได เนองจากน าทปรากฏอยบนผวโลก มหลายสภาพดวยกน เชน น าขน น าใส หรอน าทมสารตาง ๆ เจอปน ดงนนการสะทอนพลงงานจงแตกตางกนออกไป บางครงพนททรองรบน าอาจจะมผลตอการสะทอนพลงงานของน า น าใสจะดดกลนพลงงานเลกนอยทชวงคลนต าวา 0.6 ไมครอน การสงผานพลงงานเกดขนสงในชวงแสง สน าเงน เขยว แตน าทมตะกอน หรอสงเจอปน การสะทอน และการสงผานพลงงานจะเปลยนไป เชน น าทมตะกอนดนแขวนลอยอยมากจะสะทอนพลงงานไดมากกวาน าใส ถามสารคลอโรฟลลในน ามากขน การสะทอนชวงคลนสน าเงนจะลดลง และจะเพมขนในชวงคลนสเขยวซงอาจใชเปนประโยชนในการตดตาม และคาดคะเนปรมาณสาหราย นอกจากนขอมลการสะทอนพลงงานยงเปนประโยชนในการส ารวจคราบน ามน มลพษจากโรงงาน และตะกอนในล าน าได

3.5 การแปลตความและการประมวลผลขอมลจากดาวเทยม การแปลตความและการประมวลผลขอมลจากดาวเทยมม 2 วธ ไดแก การแปลตความ

ดวยสายตา (visual interpretation) และการประมวลผลดวยคอมพวเตอร (digital analysis) 3.5.1 การแปลตความดวยสายตา (Visual analysis) ใหผลขอมลเชงคณภาพ (qualitative) ไมสามารถวดออกมาเปนคาตวเลขไดแนนอน ใชองคประกอบหลกทส าคญ (สเทพ, 2555) ไดแก

1) ความเขมของสและส (tone/color) ระดบความแตกตางของความเขมของสหนง ๆ ขนอยกบคาการสะทอนชวงคลน การท ามมกบแสง ตลอดจนการเรยงตวของวตถ เชน ปาไมทบมคลอโรฟลล หรอความเขยวมากปรากฏสเขม ปาโปรงมสจาง น าลกปรากฏสด า หรอเขม น าตน หรอน าขน มสจาง เปนตน

2) ขนาด (size) ขนาดของวตถทปรากฏในภาพซงขนกบรายละเอยดของจดภาพ หรอมาตราสวนของภาพทปรากฏในรปของความยาว ความกวาง หรอพนท เชน ความแตกตางระหวางแมน าและคลอง พนทปาไมธรรมชาตและสวนปา เปนตน

3) รปราง (shape) รปรางของวตถทเปนเฉพาะตวอาจสม าเสมอ (regular) หรอรปรางไมสม าเสมอ (irregular) เชน สนามบน พนทนา มนส าปะหลง ถนน แมน า คลองชลประทาน และเขอนเกบกกน า เปนตน

4) เนอภาพ (texture) หรอความหยาบละเอยดของผววตถเปนผลมาจากความสม าเสมอของวตถทรวมกนอย หรอความตอเนองของคาการสะทอน เชน สวนยางพารามเนอภาพละเอยด เนองจากมขนาดความสงใกลเคยงกนซงแตกตางจากพชไร และสวนผสม เปนตน

5) รปแบบ (pattern) ลกษณะการจดเรยงตวของวตถปรากฏเดนชดระหวางความแตกตางตามธรรมชาต และสงทมนษยสรางขน เชน แมน า ล าคลอง คลองชลประทาน บอน า สระน า และเขอน

6) ความสง และเงา (height and shadow) เงาของวตถมความส าคญในการพจารณาความสง และมมของดวงอาทตย เชน เงาบรเวณเขา หรอหนาผา เงาเมฆ เปนตน

14

7) ทตง (site) หรอต าแหนงของวตถทพบตามธรรมชาต เชน พนทปา ชายเลนพบบรเวณชายฝงทะเลน าทวมถง สนามบนอยใกลแหลงชมชน เปนตน

8) ความเกยวพน (association) วตถบางอยางมความเกยวพนกบสงแวดลอมอน ๆ เชน บรเวณทมตนไมเปนกลม ๆ มกเปนทตงของหมบาน ไรเลอนลอยอยในพนท ปาไมบนเขา นากงอยบรเวณชายฝงรวมกบปาชายเลน เปนตน

การแปลภาพเพอจ าแนกวตถไดดและถกตอง ขนอยกบองคประกอบตาง ๆ ดงกลาวขางตนอยางใดอยางหนง หรอหลายอยางพรอม ๆ กนไปตามความยากงาย และมาตราสวน ทแตกตางกนไป ซงอาจะไมแนนอนเสมอไป รปราง ส ขนาด อาจใชเปนองคประกอบในการแปลภาพพนทหนง หรอลกษณะหนง สวนอกบรเวณหนงของพนทเดยวกนอาจจะใชองคประกอบอกอยางหนงกได ทงนการใชคอมพวเตอรจะเปนการน าเอาเฉพาะคาการสะทอนซงในทน คอ คาความเขมมาใชเทานน นอกจากนจ าเปนตองน าขอมลทไดรบจากภาพจากดาวเทยมอก 3 ลกษณะ มาประกอบการพจารณา คอ

- ลกษณะการสะทอนชวงคล นแม เหลกไฟฟาของวตถ ( spectral characteristic) ซงสมพนธกบความยาวชวงคลนแสงในแตละแบนด โดยวตถตาง ๆ สะทอนแสงในแตละชวงคลนไมเทากน ท าใหสของวตถในภาพแตละแบนดแตกตางกนในระดบสขาว -ด า ซงท าใหสแตกตางในภาพสผสมดวย

- ลกษณะรปรางของวตถทปรากฏในภาพ (spatial characteristic) แตกตางตามมาตราสวน และรายละเอยด ภาพจากดาวเทยม เชน MSS วตถหรอพนทขนาด 80 x 80 เมตร จงจะปรากฏในภาพ และระบบ PLA มขนาด 10 × 10 เมตร เมอคนเคยกบลกษณะรปรางวตถท าใหทราบลกษณะทจ าลองในภาพจากดาวเทยมจะมลกษณะเดยวกน

- ล กษณะกา ร เปล ย นแปล งของ ว ตถ ต ามช ว ง เ วล า ( temporal characteristic) ซงท าใหสถานะของวตถตาง ๆ มการเปลยนแปลง เชน การเปลยนแปลงตามชวงฤดกาล การเปลยนแปลงรายป หรอรายคาบ เปนตน ลกษณะการเปลยนแปลงดงกลาวท าใหมความแตกตางของระดบสในภาพขาวด า และภาพสผสม ท าใหเราสามารถใชขอมลดาวเทยมทถายซ าทเดมในชวงเวลาตาง ๆ มาตดตามการเปลยนแปลงได เชน สามารถตดตามการบกรกท าลายปาการเตบโตของพชตงแตปลกจนถงการเกบเกยว เปนตน

15

3.5.2 การประมวลผลดวยคอมพวเตอร (digital analysis) ใหผลขอมลเชงปรมาณ (quantitative) ทสามารถแสดงผลการวเคราะหออกมาเปนคาตวเลขได ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงน 1) การเตรยมขอมลเบองตน ไดแก การคดเลอกขอมลดาวเทยมทจะน ามาใชงาน จากคมอการวเคราะหและการจ าแนกการใชทดนดวยระบบการจ าแนกสงปกคลมดนขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) (สเทพ, 2555) ใหค าแนะน าในการเลอกขอมลดาวเทยมเพอการใชงานโดยใหความส าคญกบปจจยตาง ๆ ดงน (1) ประเภทของดาวเทยมและอปกรณบนทกขอมล เนองจากดาวเทยมส ารวจทรพยากรแตละดวงมคณสมบตเดนตางกน และเออตอการน าไปใชประโยชนในงานตางกน (2) การก าหนดพนทส าหรบดาวเทยมทถายภาพในแนวด ง เชน ดาวเทยมแลนดแซท มการก าหนดพนทบนผวโลกเพอใหเกดความเขาใจตรงกนไวดวยระบบอางองบนผวโลก (World Reference System: WRS path-row) แนวดงเรยกวา path แนวตดขวางเรยกวา row นอกจากนผใชยงสามารถเลอกขอมลโดยก าหนดพนทเปนพกดทางภมศาสตรไดอกดวย (3) ระยะเวลาทดาวเทยมบนทกภาพ ดาวเทยมทมวงรอบการโคจรซ าทเดมเปนประจ า เชน ดาวเทยมแลนดแซท ผใชสามารถตรวจสอบวนทบนทกภาพไดจากปฏทนการโคจรของดาวเทยม (orbital calendar) อยางไรกตามบางครงอาจมอปสรรคท าใหสถานรบฯ ไมสามารถรบสญญาณได ดงนนควรตรวจสอบดวยวาในชวงเวลาทตองการขอมลนนมขอมลอยหรอไม

(4) ปรมาณเมฆปกคลมภาพขอมลดาวเทยมในระบบเชงแสง เชน ดาวเทยมแลนดแซท ยอมไดรบผลกระทบจากปรมาณเมฆปกคลมภาพท าใหเปนอปสรรคส าคญประการหนงในการไดมาซงขอมลทมคณภาพด ผสนใจสามารถตรวจสอบขอมลและปรมาณเมฆคลมภาพไดจากส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (5) วตถประสงคทจะใชงาน เชน การศกษาเกยวกบการเจรญเตบโตของขาว กควรเลอกภาพดาวเทยมทมความสมพนธกบชวงฤดกาลในการปลกขาวดวย เชน นาป สวนมากจะปลกในฤดฝนชวงเดอนสงหาคม–เดอนธนวาคม เนองจากดาวเทยมทใชสวนมาก เชน ดาวเทยมไทยโชต ดาวเทยม SPOT-5 และดาวเทยม Landsat 7 จะเปนดาวเทยมระบบพาสซฟ (passive system) มแหลงก าเนดจากธรรมชาต คอ ดวงอาทตย ระบบนจะรบและบนทกขอมลไดในเวลากลางวน และมขอจ ากดดานภาวะอากาศ ไมสามารถรบขอมลไดในฤดฝนหรอเมอมเมฆ หมอก ฝน ภาพดาวเทยมจะมเมฆปกคลมมาก ดงนนควรเลอกภาพในชวงตลาคม -ธนวาคม เนองจากมเมฆปกคลมนอย ถาศกษานาปรงกควรเลอกภาพชวงเดอนมกราคม-มนาคม เชนเดยวกบยางพารา ออย และมนส าปะหลง ควรเลอกภาพในชวงพฤศจกายน-ธนวาคม เนองจากมเมฆปกคลมนอย

2) กระบวนการกอนการประมวลภาพ เปนการปรบแกความคลาดเคลอนของขอมล (data error) สญญาณทรบกวน (Noise) และความบดเบยวเชงเรขาคณตทเกดขนในระหวางกระบวนการถายภาพ ม 2 ขนตอน ดงน

(1) การปรบแกคลนรงส (Radiometric correction) หรอการปรบแกระดบสเทาของขอมลภาพเปนกระบวนการปรงแต งขอมล โดยการหาและชดเชย หรอแก ไขความคลาดเคลอนของขอมล (data error) และสญญาณคลนรบกวน (noise) ทเกดขนจาก

16

กระบวนการบนทกขอมลของระบบบนทกขอมลทตดตงบนดาวเทยม หรออาจเกดขนจากการแพรกระจาย หรอการสะทอนพลงงานคลนแมเหลกไฟฟาผานสภาพบรรยากาศทปกคลมดวยหมอก (haze) หรอควน (smoke) หรอจากมมทแสงอาทตยตกกระทบ (sun's azimuth) และความยาวของระยะทางตามระดบความสง (elevation) ของอปกรณบนทกขอมล (sensor) ส าหรบกระบวนการในการปรบแกเชงรงสทส าคญสามารถแบงออกเปน 3 ประเภท คอ

- การปรบแกขอมลทหายไป (restoring periodic line dropouts or dropouts repair) เนองมาจากการท างานของอปกรณถายภาพไมสมบรณ หรอมความเสยหายท าใหคาตวเลขความสวางของขอมลในบางบรรทดหรอแนวกวาดเปนศนยหมด ซงในการแสดงภาพออกมาจะปรากฏเปนเสนสด าบนภาพ ลกษณะทเกดขนน เรยกวา Periodic line dropouts ขนตอนในการแกไข หรอสรางขอมลภาพกลบคนจะท าการเตมคาขอมลของบรรทดทขาดหายไปดวยคาเฉลยของขอมลบรรทดทอยเหนอ และใตบรรทดทขอมลสญหายไป

- การแทนคาขอมลลงบนจดภาพ (restoring periodic line strip) เกดจากตวตรวจจบสญญาณภาพ หรอตวบนทกขอมล บางตวอาจจะมการเคลอน หรอเบยงเบนไปจาก ต าแหนงเดมทตดตงหลงจากสงขนไปปฎบตการ ซงจะท าใหขอมลภาพมคาขอมลทสวาง (brighter) กวาบรรทดอน ๆ อยางชดเจน ท าใหเหนลกษณะเปนแถบ จะน าคาขอมลทเกด line strip มาคณ ดวย 0.5 คาทไดจะน าไปแทนลงในจดภาพนน ๆ

- ความผดพลาดท เกดจากชนบรรยากาศ (atmospheric correction) ลกษณะของขอมลทคลาดเคลอน หรอผดพลาดอนเนองมาจากชนบรรยากาศ มกจะพบในชวงคลนสน (ชวงคลนทสายตามองเหน) ท าใหเกดการกระจดกระจายเมอกระทบละอองน าในบรรยากาศมผลคลาย ๆ ปรากฏการณของการถายภาพทางอากาศทมหมอกปกคลมอย เหนอ ภมประเทศ ท าใหความคมชดของภาพลดลง โดยเฉพาะคาขอมลในบรเวณทเปนน า และบรเวณทเปนเงา เนองจากสภาพภมประเทศจะมคาใกลเคยงกนมาก ในการปรบแกความคลาดเคลอนชนดนจะยดถอ ขอมลภาพจากชวงคลนอนฟราเรดใกล near infrared) เปนหลกเพราะชวงคลนนจะไมเกดปฏกรยาดงกลาว

(2) การแกไขความคลาดเคลอนของภาพเชงเรขาคณต (Geometric correction) เปนการแกไขความผดพลาด หรอความคลาดเคลอนทางเรขาคณตทเกดขนของ ขอมลดาวเทยม เพอใหไดภาพทถกตองตรงกบขอเทจจรง หรอความเปนจรงบนพนผวโลก เพราะภาพดาวเทยมทไดจะมการบดเบยวไปจากความเปนจรงของลกษณะภมประเทศ ซงมการปรบแกขอมลภาพดาวเทยมทางดานรปทรง และขนาด หรอมาตราสวนภาพ (3) การเนนขอมลภาพ (Image enhancement) เปนกระบวนการปรบคาของจดภาพ หรอคาระดบสเทาเพอเพมรายละเอยด ความชดเจนของขอมลภาพ หรอระดบความแตกตางระหวางวตถ ท าใหสงเกตขอบเขตของวตถตางชนดกนไดงายขน แบงเปน 2 ประเภท คอ

17

ก. การเนนความคมชด (contrast enhancement) ขอมลดาวเทยมมลกษณะเปน 3 มต ประกอบดวย ต าแหนง คอลมภ แถว และคาดเอน ในการวเคราะหดวยคอมพวเตอร คาดเอนเปนขอมลของแตละจดภาพทน ามาวเคราะห มการแบงระดบของขอมลเรยกวา ระดบสเทา (gray level) ซงมคาตงแต 0–255 (256) ระดบ การเนนขอมลภาพเปนการปรบคาสเทา ท าใหภาพมความคมชด และเนนความแตกตางกนของส หรอประเภทขอมลไดชด ท าใหงายตอการแปลความหมาย การเนนภาพ แบงออกเปน 3 วธใหญ ๆ สามารถเลอกวธใด วธหนง หรอใชทกวธกได คอ - การเนนภาพแตละชวงคลน เพอใหเกดความแตกตางของคาสเทา (คาสะทอนเชงสเปคตรม) ภายในภาพ (contrast manipulation)

- การเนนภาพแตละชวง เพอใหเกดความแตกตางของรปทรงภาย ในภาพ (spatial filtering) - การเนนภาพโดยใชขอมลหลายชวงคลน หรอหลายภาพรวมกนเพอใหเกดความแตกตางของขอมลบรเวณทตองการ ข. การผสมชวงคลนเพอผลตภาพสผสม (color mixing process) ใชหลก 2 ทฤษฏ คอ - การผสมสแบบแมสบวก (color additive) ประกอบดวย แมส 3 ส คอ แดง เขยว น าเงน สทเกดจากการผสมของแตละแมส จะเรยกวา complement color - การผสมของรงควตถ (pigment) เรยกวา การผสมแบบลบ (color subtractive) เรยกวา การผสมแบบลบ (color subtractive) ประกอบดวย สเหลอง (yellow) สมวงแดงเขม (magenta) และสระหวางเขยวกบน าเงน (cyan) 3) การประมวลผลขอมล (Image analysis) เปนขนตอนการจ าแนกประเภทขอมลจากดาวเทยม ม 2 วธ (สรภ, 2548) คอ

(1) ก า ร จ า แ น ก ข อ ม ล ภ า พ แ บ บ ไ ม ค ว บ ค ม ( unsupervised classification) เปนการจ าแนกประเภทขอมลดวยคอมพวเตอรโดยอาศยคาสถตการสะทอนแสงชวงคลนแสงของวตถตาง ๆ โดยไมใชขอมลภาคพนดนชวยในการจ าแนก เรยกวา การจบกลมของขอมล สามารถก าหนดจ านวนกลมประเภทขอมลไดตามทตองการ การวเคราะหดวยวธนท าไดเรวแตยงไมคอยถกตอง (2) การจ าแนกประเภทข อม ลภาพแบบควบค ม ( supervised classification) เปนการจ าแนกขอมลโดยอาศยพนทตวอยาง (training area) โดยการสม (sampling) ขอมลทเปนตวแทนภาคพนดนลกษณะตาง ๆ ทปรากฏในภาพจากดาวเทยมน าไปใชค านวณคาเฉลย (mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) คา covariance matrix ของแตละประเภทขอมล คาสถตดงกลาวเปนคาตวแทนส าหรบการจ าแนกประเภทขอมลของพนททงหมด 4) การปรบแกขอมลหลงการจ าแนกขอมลแลว (post processing) เปนการตกแตงผลหลงจากการวเคราะห มความจ าเปนเนองจากความไมตอเนองของจดภาพ หรอการปรบจดภาพขางเคยงใหเปนประเภทเดยวกนโดยใชเทคนคทเรยกวา Smoothing

18

4. ดาวเทยม ดาวเทยม หมายถง สงประดษฐทมนษยคดคนขน ทสามารถโคจรรอบโลกโดยอาศยแรงดงดดของโลก สงผลใหสามารถโคจรรอบโลกไดในลกษณะเดยวกนกบทดวงจนทรโคจรรอบโลก และโลกโคจรรอบดวงอาทตย วตถประสงคของสงประดษฐนเพอใชทางการทหาร การสอสาร การรายงานสภาพอากาศ การวจยทางวทยาศาสตร เชน การส ารวจทางธรณวทยาสงเกตการณสภาพของอวกาศ โลก ดวงอาทตย ดวงจนทร และดาวอน ๆ รวมถงการสงเกตวตถ ดวงดาว และกาแลกซตาง ๆ วงโคจรของดาวเทยมแบงออกเปน 3 ชนด (สรภ, 2548) คอ

4.1 วงโคจรสมพนธกบโลก (Geosynchronous orbit) วงโคจรชนดนมความเรวของการโคจรเทากบอตราการหมนรอบตวเองของโลก หรอการหมนรอบแกน (rotation rate) ของโลกใชเวลาในการโคจร 24 ชวโมงตอรอบ หรอ เรยกวาวงโคจรคางฟา เนองจากมการโคจรเทากบโลกหมนรอบตวเอง และมมมเอยงของวงโคจรเทากบศนย จงเรยกวา วงโคจรแบบคงท (Geostationary orbit) ดาวเทยมทมวงโคจรชนดนจงมประโยชนทครอบคลมพนทไดอยางกวางขวาง และวงโคจรอยสงจากพนผวโลกมาก เชน ดาวเทยมอตนยมวทยา และดาวเทยมสอสาร

4.2 วงโคจรสมพนธกบดวงอาทตย (Sun-synchronous orbit) เปนวงโคจรในแนวเหนอ-ใต และผานแนวละตจดหนง ๆ ทเวลาทองถนเดยวกน สวนใหญเปนวงโคจรส าหรบดาวเทยมส ารวจทรพยากร แบงเปน 2 ประเภท คอ

4.2.1 วงโคจรผานขวโลก (Polar orbit) เปนวงจรทมรปลกษณะเปนวงกลมมเสนผาศนยกลางในแนวขวโลก โคจรทระดบความสง 500 -1,000 กโลเมตรจากพนโลก เปนวงโคจรระดบต าเคลอนทดวยความเรว 28,000 กโลเมตรตอชวโมง โดยใชเวลาโคจรเพยง 90 นาทตอรอบ

4.2.2 วงจรเอยง (Inclined orbit) เปนวงโคจรทมรปลกษณะเปนทงวงกลม และวงรเปนวงโคจรทมอยเปนจ านวนมากแตกตางกนไปตามความเอยง ( incline) โคจรทระดบความสง 5,000–13,000 กโลเมตรจากพนโลก สามารถใหพนทบรการบรเวณละตจดสง หรอต ามาก ๆ ได หรออาจครอบคลมพนทขวโลกได

4.3 วงโคจรแบบหมนเวยนกลบมาทเดม (Recurrent orbit) และวงโคจรกงหมนเวยนกลบมาทเดม หมายถง การโคจรกลบมาทต าแหนงแนวดง (nadir) ในรอบ 1 วน สวนวงโคจรกงหมนเวยนกลบมาทเดมนน กลบมาทเดมทต าแหนงแนวดงในรอบ N วน (N วนมากกวา 1 วน) ซงวงโคจรแบบนสามารถครอบคลมพนผวโลกไดทงหมด

19

4.4 ดาวเทยมทใชในการจดท าแผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร มดงน 4.4.1 ดาวเทยม SPOT 5

ภาพท 6 ดาวเทยม SPOT 5

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552)

ดาวเทยม SPOT 5 ของศนยศกษาอวกาศแหงชาตฝรงเศส (ภาพท 6) ขนสวงโคจรเมอวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 มขนาดเสนผาศนยกลาง 1.8 เมตร น าหนก 3,000 กโลกรม โคจรสมพนธกบดวงอาทตยเปนวงแนวเหนอ-ใตผานขวโลกท ามมเอยง 98.7 องศา ทระดบความสง 822 กโลเมตรจากพนโลก ใชเวลาในการโคจร 101.4 นาทตอรอบ รอบความถในการถายซ า 26 วน บนทกขอมลครอบคลมพนทกวาง 60 ตารางกโลเมตร รายละเอยดของภาพขาวด า 2.5 เมตร และภาพส 10 เมตร นอกจากนยงมอปกรณรบร High resolution stereoscopic (HRG) ใชในการถายภาพสามมต ซงถายภาพตามแนวโคจร สามารถใหขอมลในการผลตขอมลชนความสงเชงเลข (Digital Elevation Model : DEMs) และมการตดตงเครองมอตรวจจบพชพรรณ 4 คลนในขวงคลนตามองเหน และอนฟราเรดใกล ทมความละเอยดภาพ 1 กโลเมตร ใชในการตดตามดานการเกษตร การเปลยนแปลงปาไม รวมถงปรากฏการณเรอนกระจก (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552) (ตารางท 1 และตารางท 2)

20

ตารางท 1 ลกษณะของดาวเทยม SPOT 5

คณลกษณะ SPOT 5 ความสงของการโคจร (กโลเมตร) 822 ลกษณะการโคจร สมพนธกบดวงอาทตย เวลาในการโคจรรอบโลก 1 รอบ 101.40 นาท บนทกขอมลซ าทเดม ทก ๆ 26 วน อปกรณรบร High Resolution Instrument

Stereoscopic Instrument Vegetation Instrument

อปกรณรบรความละเอยดสง Panchromatic Multispectral ความละเอยดภาพ (เมตร) 2.5-5 10,20 ความกวางของแนวบนทก (กโลเมตร) 60×120 60×60 ถง80

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552)

ตารางท 2 อปกรณบนทกขอมลของดาวเทยม SPOT 5

แบนด ความยาวคลน (ไมโครเมตร) รายละเอยดภาพ Resolution (เมตร) B1 0.50-0.59 (สเขยว) 10 B2 0.61-0.68 (สแดง) 10 B3 0.78-0.89 (อนฟราเรดใกล) 10 B4 1.58-1.75 (อนฟราเรดคลนสน) 20 P 0.48-0.71 2.5, 5

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552)

21

4.1.2 ดาวเทยมไทยโชต

ภาพท 7 ดาวเทยมไทยโชต

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2553)

ดาวเทยมไทยโชต (Thaichote) หรอ ดาวเทยมธออส (THEOS: Thailand Earth Observation Satellite) เปนดาวเทยมส ารวจขอมลระยะไกล (Remote sensing) เพอใชส ารวจทรพยากรธรรมชาตของประเทศไทย (ภาพท 7) โดยความรวมมอระหวางรฐบาลไทยและรฐบาลฝรงเศส ด าเนนงานโดย ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ. หรอ GISTDA) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมกบ บรษท อ เอ ด เอส แอสเตรยม (EADS Astrium) ประเทศฝรงเศส ไดมการลงนามในสญญาเพอพฒนาดาวเทยมและระบบภาคพนดนเมอ วนท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 โดยมวตถประสงคเพอพฒนาดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาต ถายทอดเทคโนโลยอวกาศ และการประยกตใชขอมลดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาตของประเทศไทย ทงนดาวเทยมไทยโชตไดถกปลอยขนสอวกาศ ในวนพธท 1 ตลาคม พ.ศ. 2551 ตามเวลาประเทศไทย 13:37:16 น. หรอ 6.37:16 น. ตามเวลามาตรฐานสากล (UTC) โดยจรวดน าสง "เนปเปอร" จากฐานสงจรวดเมองยาสน (Yasny) ประเทศรสเซย (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ และสมาคมส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตรแหงประเทศไทย, 2552) ดาวเทยมไทยโชต เปนดาวเทยมขนาดเลก มน าหนก 750 กโลกรม รปทรงรปกลองหกเหลยมสงประมาณ 2.4 เมตร กวางประมาณ 2 เมตร วงโคจร สมพนธกบดวงอาทตยทความสง 822 กโลเมตร มทศทางการโคจรจากเหนอลงใต ท ามมเอยง 98 องศา กบระนาบเสนศนยสตร และจะผานเสนศนยสตร ทเวลาประมาณ 10:00 น.รอบการโคจร โคจรครบ 1 รอบ ใชเวลาประมาณ 101.4 นาท และจะโคจรถายภาพซ าทเดมทก ๆ 26 วน โคจรรอบโลกทงสน 369 วงโคจร (ดาวเทยมโคจรรอบโลก 14 +5/26 รอบตอวนโดยเฉลย) (ตารางท 3) และโคจรลกษณะเดยวกนตลอด ซงระยะหางจากวงโคจรแตละวงเทากบ 105 กโลเมตร สามารถถายภาพครอบคลมทวโลกภายใน 35 วน มอายทางเทคโนโลยขนต า 5 ป ท างานโดยอาศยแหลงพลงงานจากดวงอาทตย (sun-synchronous orbit) กลองถายภาพใชระบบซซดสามารถบนทกภาพจากการสะทอนแสงของพนโลก (ตองการแสงอาทตย) ม 2 ระบบ ดงน

22

1) กลองถายภาพแบบระบบชวงคลนเดยว ภาพแบบขาวด า (Panchromatic: PAN) ทรายละเอยด 2 เมตร ความกวางแนวถายภาพ 22 กโลเมตร

2) กลองถายภาพแบบระบบหลายชวงคลน (Multispectral: MS) เพอน ามาแสดงรวมกนใหเหนเปนภาพสจ านวน 4 ชวงคลน ทรายละเอยด 15 เมตร ความกวางแนวถายภาพ 90 กโลเมตร ไดแก 3 ชวงคลนแสงทตามองเหน (ชวงคลนแสงสแดง สเขยว และสน าเงน) และ1 ชวงคลน ใกลอนฟราเรด (Near IR) (ภาพท 8 และตารางท 4)

ตารางท 3 ลกษณะของดาวเทยมไทยโชต

คณลกษณะ ไทยโชต ความสงของการโคจร (กโลเมตร) 822 ลกษณะการโคจร สมพนธกบดวงอาทตย เวลาในการโคจรรอบโลก 1 รอบ 101.4 นาท บนทกขอมลซ าทเดม ทก ๆ 26 วน อปกรณรบร High Resolution Instrument

Stereoscopic Instrument Vegetation Instrument

อปกรณรบรความละเอยดสง Panchromatic Multispectral ความละเอยดภาพ (เมตร) 2 15 ความกวางของแนวบนทก (กโลเมตร) 22 90

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2553) ตารางท 4 อปกรณบนทกขอมลดาวเทยมไทยโชต

แบนด ความยาวคลน (ไมโครเมตร) รายละเอยดภาพ Resolution (เมตร) B0 0.45-0.52 (blue) 15 B1 0.53-0.60 (green) 15 B2 0.62-0.69 (red) 15 B3 0.77-0.09 (NIR) 15 P 0.45-0.90 2

ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2553)

23

ภาพท 8 ความละเอยดชวงคลนของดาวเทยมไทยโชต ทมา: ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2553)

4.4.3 การประยกตใชขอมลดาวเทยม โดยทวไปแลวมการน าขอมลจากดาวเทยมไปใชประโยชนในสาขาตาง ๆ ดงน 1) ดานปาไม กรมปาไมไดใชขอมลจากดาวเทยมในการศกษาหาพนทปาไม

และตดตามการเปลยนแปลงพนทปาไมทก ๆ ชวง 3 ป นอกจากนยงน าไปใชประโยชนในการส ารวจพนทปาเสอมโทรม ส ารวจพนทปลกสรางสวนปา พนทปาชายเลน จ าแนกชนดปาไม และการประเมนหาพนทไฟปา เปนตน

2) ดานการเกษตร ขอมลจากดาวเทยมไดถกน าไปใชในการศกษาหาพนทเพาะปลก การคาดการณผลผลต ประเมนความเสยหายจากภยธรรมชาตและจากศตรพช ตลอดจนการวางแผนก าหนดเขตเพาะปลกพชเศรษฐกจ เชน ขาว ออย ขาวโพด มนส าปะหลง สบปะรด และยางพารา เปนตน

3) ดานการใชทดน เกยวกบแผนทสภาพการใชทดน กรมพฒนาทดนไดใชขอมลจากดาวเทยมในการจดท าแผนทดงกลาวอยางตอเนอง เพอเปนขอมลในการวางแผนการจดการการใชทดนอยางเหมาะสม นอกจากนยงไดใชในการศกษาพนทดนเคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนท ดนพรในภาคใต รวมถงมการใชตดตามสถานการณการใชทดน และการเปลยนแปลงการใชทดนอกดวย

4) ดานธรณวทยาและธรณสณฐาน ขอมลทางดานโครงสรางทางธรณ โดยเฉพาะลกษณะภมประเทศ และธรณสณฐาน สามารถศกษาไดอยางชดเจนจากขอมลจากดาวเทยม ดงนนจงไดมการน าขอมลไปใชศกษาทางธรณวทยา เชน การท าแผนทธรณโครงสรางของประเทศ ซงเปนขอมลพนฐานทจะบอกถงแหลงแร แหลงชอเพลงธรรมชาต ตลอดจนแหลงน าบาดาล และการวางแผนการสรางเขอน นอกจากนยงมการน าเอาขอมลจากดาวเทยมไปใชศกษาทางดานโบราณคด เชน การหาพนทเมองโบราณ เปนตน

24

5. ระบบสารสนเทศภมศาสตร

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System) หรอ จไอเอส (GIS) ไดมการพฒนาขนเมอตนป ค.ศ. 1960 เนองจากเทคโนโลยคอมพวเตอรมการพฒนาเพอชวยในการจดเกบขอมลไดมากขน และมการปรบปรงประสทธภาพในการจดเกบขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรไดดขน มผใหความหมายระบบสารสนเทศภมศาสตรไวหลายความหมาย ดงน

Federal Interagency Coordinating Committee (1990) ใหค าจ ากดความวา GIS เปนระบบของคอมพวเตอรฮารดแวร ซอฟตแวร และวธการทออกแบบมาเพอการจดเกบ การจดการ การจดท า การวเคราะห การท าแบบจ าลอง และการแสดงขอมลเชงพนท เพอแกปญหาการวางแผนทซบซอน และปญหาในการจดการ

Environmental Systems Research Institute (1992) กลาววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ระบบทประกอบดวย คอมพวเตอร โปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร และบคลากร มความสามารถในการน าเขาขอมล การปรบแตงขอมล การจดการขอมล การว เคราะหขอมล และการแสดงผลขอมล

Wisconsin State Cartographer’s Office (2002) ใหความหมายของระบบสารสนเทศไวโดยสรปวา ระบบสารสนเทศประกอบดวย ฮารดแวร ซอรฟแวร ขอมล หนวยงาน หรอองคกร และผเชยวชาญท างานรวมกนในการวเคราะห และแสดงผลขอมลเชงภมศาสตร

ศร (2545) กลาววา ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอ ระบบทประกอบดวยอปกรณคอมพวเตอร โปรแกรมค าสง ฐานขอมล และบคลากร ซงท างานรวมกนในการน าเขา เกบขอมลการจดการ การวเคราะห การแสดงผลขอมลเชงพนท เพอใหไดขอสนเทศ หรอขอมลส าหรบน าไปใช เพอสนบสนนการตดสนใจ การแกปญหา และการจดการเชงพนท

ตวอยางชนขอมลภมสารสนเทศ (ภาพท 9)

ภาพท 9 ตวอยางชนขอมลภมสารสนเทศ

ทมา: วรเดช และสมบต (2545)

25

5.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร วกพเดย (2557) กลาววา องคประกอบหลกของระบบสารสนเทศศาสตร (GIS)

จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ คอ อปกรณคอมพวเตอร (hardware) โปรแกรม (software) ขนตอนการท างาน (methods) ขอมล (data) และบคลากร (people) โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน

5.1.1 อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชน ดจไทเซอร สแกนเนอร เครองพมพ หรออน ๆ เพอใชในการน าเขาขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลตผลลพธของการท างาน

5.1.2 โปรแกรม คอ ชดของค าสงส าเรจรป เชน โปรแกรม ArcGIS Arc/Info MapInfo ฯลฯ ซงประกอบดวยฟงกชนการท างาน และเครองมอทจ าเปนตาง ๆ ส าหรบน าเขา และปรบแตงขอมล จดการระบบฐานขอมล เรยกคน วเคราะห และจ าลองภาพ

5.1.3 ขอมล คอ ขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมล โดยไดรบการดแลจากระบบจดการฐานขอมล หรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทส าคญรองลงมาจากบคลากร

5.1.4 บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผน าเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญส าหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทส าคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอยมากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกน าไปใชงาน อาจจะกลาว ไดวา ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบ GIS

5.1.5 กระบวนการวเคราะห หรอขนตอนการท างาน คอ วธการทองคกรนน ๆ น าเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแตละระบบแตละองคกรยอมมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการกบปญหาทเหมาะสมทสดส าหรบหนวยงานนน ๆ

องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร (ภาพท 10)

ภาพท 10 องคประกอบหลกของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

ทมา: www.sahavicha.com

26

5.2 การท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตร ขนตอนการท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตร ประกอบดวย 5 ขนตอนหลก

(ภาพท 11) ดงน 5.2.1 การน าเขาขอมล (input) การน าเขาขอมลใหเขาสระบบสารสนเทศ

ภมศาสตรสามารถแบงออกได 2 ประเภท (สเพชร, 2552) คอ 1) การน าเขาขอมลเชงพนท (Spatial data) เปนการแปลงขอมลเชงพนท

ใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (Digital data) เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลในรปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอร อปกรณทใชในการน าเขา เชน digitizer scanner หรอ keyboard เปนตน

2) การน าเขาขอมลเชงคณลกษณะ (Attribute data) เปนการน าขอมลทอยในรปแบบของขอความ หรอตารางขอมล ซงสามารถน าเขาขอมลดวยวธผานทางแปนพมพ (keyboard entry)

5.2.2 การปรบแตงขอมล (Data manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตรจ าเปนตองไดรบการตรวจแกขอมลใหมความถกตอง เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยในระดบเดยวกนเสยกอน

5.2.3 การจดการขอมล (Data management) เปนขนตอนการจดการระบบฐานขอมลซงประกอบดวย การสรางแฟมขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร การจดหมวดหมประเภทของขอมล การบนทกขอมล การแกไขขอมล การเรยกใชขอมล การเรยงล าดบ โดยขอมลจะถกจดเกบในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง ท าใหเรยกใชไดเรวขน

5.2.4 การวเคราะหขอมล (Data analysis) เมอระบบ GIS มความพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การน าขอมลเหลานมาใชใหเกดประโยชน เชน การวเคราะหการซอนทบของขอมล (overlay analysis) ซงเปนการน าขอมลบรเวณเดยวกนตงแต 2 ชนขอมลมาวเคราะหรวมกนเปนตน

5.2.5 การน าเสนอขอมล (Data output) จากการวเคราะหขอมล สามารถแสดงผลในรปแบบเชงพรรณนาประกอบกบตาราง กราฟ และแผนท ซงสามารถแปลงขอมลเหลานนไปสการท างานในโปรแกรมอน ๆ การสงออกผลลพทในลกษณะไฟลรปภาพหรอขอความ เปนตน

การน าเขาขอมล

การปรบแตงขอมล

การจดการขอมล

การวเคราะหขอมล

การน าเสนอขอมล

ภาพท 11 ขนตอนการท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตร

27

5.3 ประโยชนของระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) ระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเปนเครองมอทางภมศาสตรทมประโยชนอยางยงตอ

การจดเกบระบบขอมลซงมอยมากมายในปจจบน ไดมการพฒนาทงดานฮารดแวร และซอฟตแวร ท าใหในปจจบนไดมการน า GIS มาประยกตใชงานกนอยางแพรหลาย ทงหนวยงานของภาครฐ และเอกชน

การใชระบบสารสนเทศภมศาสตรทส าคญ ไดแก 5.3.1 ดานการจดการทรพยากรธรรมชาต เชน การก าหนดพนทปาไม แหลงน า

ทงบนผวดน และใตดน ธรณวทยาหนและแร ชายฝงทะเลและภมอากาศ 5.3.2 ดานการจดการทรพยากรเกษตร เชน การแบงชนคณภาพพนทเกษตร

ดนเคม และดนปญหาอน ๆ ความเหมาะสมของพชในแตละพนท การใชประโยชนทดน การจดระบบน าชลประทาน การจดการดานธาตอาหารพช

5.3.3 ดานการจดการสงแวดลอม เชน การแพรกระจายของฝน และกาซ การก าหนดจดเกบตวอยางจากโรงงาน การปองกนความเสยหายของโบราณสถาน หรอสถานททองเทยว การปองกนไฟไหมปา เปนตน

5.3.4 ดานสงคม เชน ความหนาแนนของประชากร เพศ อาย การศกษา แรงงาน ต าแหนงของโรงเรยน และการเดนทางของนกเรยน เปนตน

5.3.5 ดานเศรษฐกจ เชน รายไดของประชากรของหมบาน ต าบล สนคาหลก ต าแหนงทตงของโรงงานประเภทตาง ๆ เปนตน

5.4 ขอจ ากดของระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนเพยงเครองมอทชวยในการท างานวเคราะหขอมลเชง

พนท สามารถท าการวเคราะหขอมลไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ แตอยางไรกตามระบบสารสนเทศภมศาสตรกมขอจ ากด (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552) ดงน

5.4.1 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมสามารถปรบปรงคณภาพของขอมลดบ (raw data) ใหมความถกตอง หรอแมนย าขนได ยกตวอยางเชน การน าเขาขอมลจากแผนทดน มาตราสวน 1:100,000 ถงแมวาจะสามารถพมพแผนทเปนมาตราสวน 1:50,000 ได แตกไมไดหมายความวา ขอมลนนจะมความแมนย ามากขน

5.4.2 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมสามารถระบความผดพลาดของขอมลได ยกตวอยางเชน เจาหนาทไดน าเขาขอมลชดดน แตไดก าหนดรหสของขอมลผดไปจากรหสในแผนทตนฉบบ ระบบสารสนเทศภมศาสตรไมสามารถบอกไดวาพนทดงกลาวใหรายละเอยดขอมลผด

5.4.3 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมสามารถเปรยบเทยบคณภาพขอมลแตละชนขอมล หรอขอมลทมาจากแตละแหลงวาขอมลชดใด หรอหนวยงานใดผลตขอมลทมคณภาพมากนอยกวากน

5.4.4 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมสามารถระบความถกตองของแบบจ าลองไดเนองจากแบบจ าลองในการวเคราะห หรอเงอนไขตาง ๆ ทนกวเคราะห หรอผมอ านาจตดสนใจไดเลอกไปนนเปนเพยงเครองมอทน ามาใชในการวเคราะหขอมลเทานน

28

5.4.5 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมทราบมาตรฐานหรอรปแบบแผนททเปนสากล ยกตวอยางเชน ขอมล GIS ชดเดยวกน แตถาใหนกวเคราะห GIS 2 ทาน มาจดท าแผนทอาจจะไดแผนทไมเหมอนกน ความสวยงามแตกตางกน ขนอยกบประสบการณและความรของผผลตแผนทเปนหลก

5.4.6 ระบบสารสนเทศภมศาสตร ไมสามารถทดแทนความร ความสามารถ ของผเชยวชาญได ยกตวอยางเชน การวเคราะหหาพนททเหมาะสมตอการใชประโยชนทดน ยงมความจ าเปนทจะตองมผเชยวชาญเรองดนและการวางแผนการใชทดน เปนผก าหนดปจจยหรอเงอนไขตางๆ นกวเคราะหถงแมวาจะมประสบการณในการใชโปรแกรม หรอมขอมลเชงพนทและขอมลอธบายครบถวน ไมสามารถด าเนนการวเคราะหใหไดผลเปนทถกตองตามหลกวชาการไดเพราะไมไดมความรในเรองนนๆ

5.5 การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน โดยใช

เทคนคการซอนทบแผนท เปนวธทนยมใชในการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน ไดมผศกษาไว เชน

สนทร และคณะ (2554) ประยกตการส ารวจขอมลระยะไกล และระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอศกษาการใชประโยชนทดนชายฝงทะเลบางพนทในจงหวดประจวบครขนธ จ าแนกประเภทพนทการใชประโยชนทดนในต าบลเกาะหลก และต าบลคลองวาฬ จงหวดประจวบครขนธ จากขอมลดาวเทยมเชงตวเลข แลนดแซท-5 ทเอม ทมความละเอยดเชงพนท 30 × 30 เมตร ป ค.ศ. 1987 และ 2009 โดยวธ unsupervised สามารถจ าแนกประเภทการใชประโยชนทดนเปน 8 ประเภท ไดแก 1) พนทเกษตรกรรม 2) พนทปาไมบนเขา และเกาะ 3) พนทปาชายเลน 4) สนามบน 5) พนทเมองและสงปลกสราง 6) พนทดนเปดโลง 7) พนทน าทะเล 8) พนทเพาะเลยงสตวน าและแหลงน า เปรยบเทยบการใชประโยชนทดนพบวา พนทเกษตรกรรม พนทเมองและ สงปลกสราง มขนาดพนทเพมขน 1.84 และ 0.58 ตารางกโลเมตร ตามล าดบ ขณะทพนทเพาะเลยงสตวน า และแหลงน า มขนาดพนทลดลง 2.95 ตารางกโลเมตร

สเทพ (2553) ศกษาการใชขอมลดาวเทยม และระบบสารสนเทศภมศาสตรจดท าฐานขอมลเชงพนทปลกยางพาราเพอประเมนผลกระทบดานการใชทดนจงหวดสกลนคร โดยการใชขอมลดาวเทยมธออส และขอมลดาวเทยมแลนดแซท 5 ระบบธมาตคแมปเปอรทงภาพส และภาพขาวด า วเคราะหพนทปลกยางพาราใน พ.ศ. 2553 พบวาจงหวดสกลนคร มพนทปลกยางพาราเพมขนจาก 75,036 ไร ใน พ.ศ. 2549 เปน 403,949 ไร ซงเพมขนถง 328,913 ไร ภายในเวลา 4 ป และจากการวเคราะหผลกระทบเชงพนทดานการใชทดนดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร เมอเปรยบเทยบกบ พ.ศ. 2549 พบวา มการใชพนทนาขาวซงเปนแหลงผลตอาหาร ปลกยางพาราถง 47,398 ไร ขณะทมการบกรกเขาไปในในเขตปาไมตามกฎหมาย โดยเฉพาะเขตปาอนรกษ (ปาสงวน Zone C) ถง 22,770 ไร หรอรอยละ 5.64 ของพนทปลกยางพารา

ด ารง (2553) ศกษาสภาพการใชทดนและการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดฉะเชงเทราใน พ.ศ .2553 โดยการแปลขอมลดาวเทยมไทยโชต และ SPOT-5 ในส านกงานและตรวจสอบความถกตองในภาคสนาม ผลการศกษา พบวา พนทชมชนและสงปลกสราง พนท

29

เกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลดรวมเนอท 3,344,375 ไร การเปลยนแปลงการใชทดน ระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พบวา พนทชมชน แหลงน า ขยายตวเพมขน สวนพนทเกษตรกรรม ปาไม และพนทเบดเตลด มพนทลดลง สถานการณการปลกพชเศรษฐกจตามศกยภาพของดน พบวาพชเศรษฐกจหลก คอ มนส าปะหลง ออย และยางพารา ปลกบนพนทเหมาะสมปานกลาง เหมาะสมเลกนอย และไมเหมาะสม สวนสถานการณการใชประโยชนท ดนในเขตปาไมตามกฎหมายใน พ.ศ. 2553 พบวา พนทปาสงวน Zone C ยงคงมพนทปาไมรอยละ 98.3 พนทปาสงวน Zone E มพนทปาไมรอยละ 11.2 พนทปาสงวน Zone A มพนทปาไมรอยละ 1.06 และพนทกนออก มพนทปาไมรอยละ 5.92

6. แบบจ าลองการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน

แบบจ าลองการเปลยนแปลงการใชทดน เปนเครองมอทนยมใชในการศกษาเพอคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดน แบบจ าลองทนยมใชในปจจบนมอยดวยกนสองกลม(วสนต, 2555) คอ

1) แบบจ าลองการเปลยนแปลงการใชทดนทสามารถคาดการณอตราการเปลยนแปลง การใชทดน ซงในประเทศไทยไดรบความนยมน ามาศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน แตขอจ ากดของแบบจ าลองน คอ ไมสามารถแสดงต าแหนงของการเปลยนแปลงได

2) แบบจ าลองการเปลยนแปลงการใชทดนทสามารถแสดงต าแหนงของการเปลยนแปลงและอตราเปลยนแปลงการใชทดน เปนการคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนโดยใชแบบจ าลองทางคณตศาสตรรวมกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เปนวธการทแพรหลายมากในปจจบน เนองจากสามารถแสดงผลในเชงพนทได ซงตางจากแบบจ าลองในสมยกอนทแสดงผลในเชงปรมาณเทานน

Eastman (2005) ไดยกตวอยางแบบจ าลองทใชในการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน และสงปกคลมดนเชงพนททแพรหลายในปจจบน เชน แบบจ าลอง Geomod2 แบบจ าลองCA_Markov แบบจ าลอง SLEUTH Urban Growth แบบจ าลอง Lucas แบบจ าลอง LTM และ แบบจ าลอง CLUE-S เปนตน ซงในแตละแบบจ าลองมลกษณะกระบวนการท างานทแตกตางกนออกไปแตมความสามารถทเหมอนกน คอ เปนแบบจ าลองทใชศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนเชงพนท โดยในแตละแบบจ าลองจะเปนการท างานรวมกบโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตรทแตกตางกน โดยแบบจ าลอง CLUE ใชงานรวมกบ ArcView และ IDRISI แบบจ าลอง LUCAS ใชงานรวมกบโปรแกรม GRASS แบบจ าลอง Geomod 2 ใชงานรวมกบ IDRISI และแบบจ าลอง CA_Markov เปนโปรแกรมยอยในโปรแกรม IDRISI

6.1 แบบจ าลองมารคอฟ (Markov Chain Model) แบบจ าลองมารคอฟ (Markov Chain Model) เปนแบบจ าลองทางคณตศาสตรทพฒนาโดยนกคณตศาสตรทมชอเสยงของรสเซย อนเดรยมารคอฟ (Andrey Markov) ในป ค.ศ. 1907 โดยการน าแนวความคดในเรองความนาจะเปนมาใชในการพยากรณ จะพยากรณโอกาสหรอความนาจะเปนทจะเกดเหตการณในอนาคต โดยใชขอมลของเหตการณในปจจบน (วสนต, 2555) สถตย (2523) กลาวไววา แบบจ าลองมารคอฟ เปนทฤษฎทนยมใชในการศกษาเพอคาดการณการเปลยนแปลงของขอมลทจะเกดขนในอนาคต ในการวเคราะหการใชวธนจะตองทราบ

30

สดสวนของการใชทดน (land use proportion, V) ในสองชวงระยะหางกนพอประมาณ แลวพจารณาความนาจะเปนของการเปลยนแปลง (probability, P) ของการใชทดนรปแบบตาง ๆ จากชวงเวลาหนงไปอกชวงหนง โดยน าเอาคาความนาจะเปนของการเปลยนแปลง (P) ซงอยในรปของเมตรกคณกบสดสวน (V) ของเนอทการใชทดนในระยะทสอง จะไดเนอทการใชทดนรปแบบตาง ๆ ในระยะทสาม ซงมเวลาหางกบระยะสองเทากบระยะทสองหางกบระยะทหนง ปฏบตเชนนตอไปจนไดระยะทส ระยะทหา จนถงชวงเวลาทตองการ

ส าหรบการประเมนหาการใชทดนรปแบบตาง ๆ ตามวธของมารคอฟ มรปแบบทางคณตศาสตร ดงน

สดสวนของการใชทดนในชวงเวลาถดไป = (Vj) x (Pjk) โดยท

P1,1 P1,2 P1,3…P1,m P2,1 P2,2 P2,3 P2,m

(Vjx) × (Pjk) = [V1 V2 V3…Vm]2 × P3,1 P3,2 P3,3…P3,m =[ V1 V2 V3…Vm]1

……………………………………. ……………………………………. Pm,1 Pm,2 Pm,3…Pm,n

เมอ (Vjx) × (Pjk) = สดสวนของการใชทดนในชวงเวลาถดไป Pjk = ความนาจะเปนของการเปลยนแปลงการใชทดน จากระยะท 1

ไปเปนระยะท 2 ซงอยในรปของ matrix Vj = สดสวนของการใชทดนในระยะท 2 ซงอยในรปของ Vector

โดยท j = ชนดของการใชทดนระยะท 1 K = ชนดของการใชทดนระยะท 2

สพรรณ (2546) กลาวถงการใชแบบจ าลอง Markov chain ในการคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนวา มลกษณะการใชงานงาย ไมซบซอน สามารถใชขอมลการส ารวจระยะไกลเพอตดตามการเปลยนแปลงการใชทดน และงายในการด าเนนงานดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ท าใหสามารถมองเหนแนวโนมของการเปลยนแปลงการใชทดน และสงปกคลมดน เพอจะรองรบปญหาและจดการไดอยางมประสทธภาพ

การใชแบบจ าลอง Markov chain นนมขอจ ากด คอ ไมสามารถอธบายปจจยทเปนสาเหตของการลดลงของพนทได การท านายการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในอนาคตอนสน มเงอนไขวา ในการส ารวจการใชทดนจะตองก าหนดพนทใหชดเจนในชวงเวลาทสม าเสมอ และการส ารวจพนทแตละประเภทหามซอนทบกน เพราะจะท าใหเกดความผดพลาดในการท านาย ตลอดจนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนนน หากในชวงปใดไมไดเกบขอมลตามก าหนดจะเกดความผดพลาดทางดานขอมลได

31

6.2 แบบจ าลองเซลลลาออโตมาตา (Cellular automata model) Tommaso and Norman (1987) กลาววา Cellular automata เปนการ

ประยกตใชองคความรดานวทยาการคอมพวเตอรรวมกบแนวความคดทางฟสกสเปนหลกในการปฏบตงาน และใหค าจ ากดความวา Cellular automata คอ เซลลยอย ๆ ทอยรวมกน แสดงพนทในรปของตารางสเหลยมเรยกวา กรด หรอเซลล แตละเซลล คอ หนงหนวยขอมล สามารถเปลยนรปแบบได รปแบบของเซลลใหม จะถกก าหนดจากเซลลแวดลอมทมลกษณะเปนตารางขนาด 5×5 ซงจะเคลอนทไปทละเซลลจนครบทงพนท และจะค านวณวนซ าตามจ านวนระยะเวลาทก าหนด จากการศกษาลกษณะการท างานดงกลาว Cellular automata จงถกน ามาประยกตใชเปนทฤษฎใน การคาดการณการการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของพนทในอนาคต

แบบจ าลอง Cellular automata นน Alan Turing และ John von Neumann เปนผเรมตนคดคนการประมวลผลเชงตวเลข นอกจากน John von Neumann ยงเปนผทมบทบาทส าคญในการสราง Cellular automata ดวย การประยกตใชแบบจ าลอง Cellular automata มความหลากหลาย โครงสร างของแบบจ าลองนนมลกษณะทไม ซบซอนง ายตอการเข าใจ มความสามารถในการแสดงความเปนพลวต มการแสดงในเรองของเวลาทชดเจน แบบจ าลอง Cellular automata สามารถน ามาใชรวมกบระบบสารสนเทศภมศาสตรไดโดยใชขอมลแบบราสเตอร ซงเปนทนยมใชในการศกษาลกษณะพนทในเขตเมองเปนสวนใหญ Couclelis, 1997)

Pontius (2000) กลาววา Cellular automata คอ เซลลทอยอยางอสระ สามารถเปลยนรปแบบได โดยปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลง คอ เซลลแวดลอมตามกฎ “The game of life”ทสรางโดย Jonh Conway ในป ค.ศ. 1970 การคาดการณตามหลก Cellular automata ใชโอกาสของการเปลยนแปลง (a transition rule) เชนเดยวกบกระบวนการ Markov chain แตกตางกนตรงท Cellular automata คาดการณการเปลยนแปลงโดยใชโอกาสของการเปลยนแปลงรวมกบขอมลของพนทแวดลอม และสามารถแสดงผลลพธในรปของแผนทหรอแบบจ าลองได

Singh (2003) สรปการท างานของแบบจ าลอง Cellular automata มลกษณะ เปนแบบจ าลอง ไมตอเนองทประกอบดวย เซลล cell) และ เวลา (time steps) โดยทมเซลลจ านวนมากซงมลกษณะคลายกบชองตารางบนกระดานหมากรก ซงในแตและเซลลจะแทนดวยตวเลขซงแสดงสถานะของเซลลนน ๆ และมเวลาก ากบในแตละเซลลดวย โดยทในแตละเซลลจะถกควบคมการท างานดวยกฎการเปลยนแปลง (transition rules) แบบจ าลอง Cellular automata จงถอไดวาเปนแบบจ าลองพลวต ทมลกษณะเชงพนท และมตของเวลาเปนองคประกอบส าคญ โดยม องคประกอบของสวนตาง ๆ ดวยกน 5 สวน ดงน

6.2.1 พนทเซลล cell space) ประกอบไปดวยดานสองดานเปนรปเซลลสเหลยมจตรส โดยทความละเอยด (resolution) ของเซลลนน ขนอยกบความเหมาะสมของแบบจ าลอง และขอมลทมอยรวมไปถงความตองการเพอใหไดผลลพธทดดวย ซงจะตองเลอกความละเอยดของเซลลใหเหมาะสม

6.2.2 สถานะเซลล cell states) สถานะของแตละเซลลจะแสดงถงสถานภาพของแตละพนทในแตละเซลล เชน ความหลากหลายของพนทการใชประโยชนทดนในแตละประเภทการใชประโยชนทดนซงจะแทนดวยรหสในแตละเซลลวาแทนการใชประโยชนทดนประเภทใด

32

6.2.3 ชวงเวลา (time steps) แบบจ าลอง Cellular automata จะแสดงถงชวงเวลาระหวางเหตการณในแตละเวลาในแตละสมยทใชในการวเคราะหการเปลยนแปลง ซงการก าหนดชวงเวลานนอยทผใชงานจะก าหนด และจะท างานไปพรอมกบกฎการเปลยนแปลง

6.2.4 กฎการเปลยนแปลง (transition rules) กฎการเปลยนแปลงเปนองคประกอบส าคญทสดในการใชแบบจ าลอง Cellular automata ในการวเคราะหความเปลยนแปลงเพอทจะก าหนดลกษณะการเปลยนแปลงอยางเปนพลวต กฎการเปลยนแปลงนโดยปกตจะระบถงสถานะของเซลลกอน และหลงการเปลยนแปลงซงไดรบอทธพลจากเซลลรอบขาง

6.2.5 เซลลรอบขาง (neighborhood) แบบจ าลอง Cellular automata ม 2 แนวคดทไดกลาวถงเซลลรอบขางไวโดย Neumann ไดเสนอไววาม 4 เซลลรอบขางลอมรอบ ในขณะท Moore เสนอไววาม 8 เซลลรอบขางลอมรอบ

6.3 แบบจ าลองมารคอฟเซลลลา ออรโธมาตา (Markov cellular automata) Pontius (2000) กลาววา Markov cellular automata หรอ CA_Markov คอ การ

น าหลกการของ Cellular automata และ Markov chain model มาประยกตใชรวมกน เพอคาดการณรปแบบการใชประโยชนทดน ดวยโปรแกรมประมวลผลขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร รปแบบของการเปลยนแปลงในแตละเซลล จะพจารณาจากโอกาสของการเปลยนแปลง (The transition areas) ทไดจากการวเคราะหดวยกระบวนการ Markov chain รวมกบ CA filter ของพนทแวดลอมทอยตดกน (ขนาด 5×5 neighborhood) ซงหลกการท างานของ CA_Markov ม ดงน

6.3.1 กระบวนการวเคราะหขอมลของ CA_Markov จะใชขอมลโอกาสของการเปลยนแปลงทไดจากการวเคราะหดวย Markov chain analysis รวมกบ CA filter ขนาด 5×5 neighborhood เพอหาความนาจะเปนของประเภทสงปกคลมดนในชวงเวลาทตองการศกษา

6.3.2 กระบวนการซอนทบขอมล CA filter จะเคลอนทซอนทบกบขอมลของปทเรมท าการศกษาไปทละเซลลจนครบทงพนทศกษา จากนนจะเรมจะเคลอนทซอนทบทละเซลลอกครง และจะเคลอนทวนซ าไปเรอย ๆ เปนจ านวนรอบเทากบชวงระยะเวลาทตองการศกษา เชน ตองการคาดการณในระยะเวลาอก 10 ปขางหนา กระบวนการพจารณาจะเรม และท าการวนซ าจนครบ 10 รอบ เปนตน

6.3.3 การวนซ า การวนซ าแตละครง ประเภทของสงปกคลมดนจะมการเปลยนแปลง หรอคงสภาพเดมนน ขนอยกบประเภทสงปกคลมดนของพนทโดยรอบตามทฤษฎ “The game of life”และโอกาสของการเปลยนแปลงทไดจากการวเคราะหดวย Markov chain analysis

6.3.4 ผลลพททไดจากการวเคราะห เมอสนสดกระบวนการผลลพธทได คอ แผนทสงปกคลมดนซงประกอบดวยพนททไมมการเปลยนแปลง และพนททมการเปลยนแปลง รปแบบสงปกคลมดนซงสามารถบอกลกษณะการเปลยนแปลงของการใชประโยชนทดน ท าใหสามารถวางแผนการใชทดนในอนาคตได

สรปไดวา กระบวนการท างาน CA_Markov ประกอบดวยสองสวนทส าคญ คอ CA filter ขนาด 5×5 neighborhood และสดสวนของการเปลยนแปลงทไดจากการวเคราะหดวย Markov chain analysis ซงใชคาดการณประเภทการใชประโยชนทดนโดยพจารณาทละ pixel

33

ภายในพนทศกษา กระบวนการพจารณาเรม และท าการวนซ าจนครบจ านวนรอบทก าหนด การเปลยนแปลง หรอคงสภาพเดมของพนทขนอยกบประเภทการใชประโยชนทดนของพนทโดยรอบตามทฤษฎ “The game of life” รวมกบสดสวนของการเปลยนแปลงทไดจากการวเคราะหดวย Markov chain ซงผลลพธสดทายทไดจะแสดงเปนแผนทการใชประโยชนทดน 6.4 การประยกตใชแบบจ าลอง Markov Chain และแบบจ าลอง CA_Markov ปจจบนไดมการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน และสงปกคลมดนดวยแบบจ าลอง เชงพนทเพอคาดการณต าแหนงของการเปลยนแปลงการใชทดน และสงปกคลมดนทจะเกดขนในอนาคต ดงน Qihao Weng ( 2001) ศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนใน Zhujiang Delta ของประเทศจน โดยใชการส ารวจระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตร และแบบจ าลอง Markov พบวา ระหวาง ค.ศ. 1989-1997 มการเพมของชมชนอยางรวดเรวท าใหมการสญเสยพนทการเกษตร จากการศกษาแสดงใหเหนวาการใชการส ารวจระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตร รวมกบแบบจ าลอง Markov มประสทธภาพในการอธบาย และวเคราะหกระบวนการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ฐานตย (2548) ศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนบรเวณชายฝงทะเลอ าเภอ บานแหลม จงหวดเพชรบร โดยน าระบบสารสนเทศภมศาสตร การส ารวจระยะไกล และระบบระบต าแหนงทางภมศาสตรดวยดาวเทยมมาประยกตใชรวมกบแบบจ าลอง Markov chain และ CA_Markov เพอศกษารปแบบการใชประโยชนทดน และการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนระหวาง พ.ศ. 2540–2546 และคาดการณแนวโนมการใชทดนใน พ.ศ. 2558 (15 ปขางหนา) ผลการศกษา พบวา แบบจ าลองมความถกตองรวมเทากบ 73.59 ของพนทการใชประโยขนทดนจรง นพดล (2548) ศกษาการใชแบบจ าลอง CA_Markov ในการคาดการณการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน กรณศกษาอ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร ระหวาง พ.ศ. 2537–2547 โดยใชแบบจ าลอง Cellular Automata ผนวกกบการใชขอมลระยะไกลในการตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาชายเลน โดยมงประเดนการเปลยนแปลงของ 3 สถานะในพนท ไดแก พนทปาชายเลน ปาชายเลนเสอมโทรม หรอปาทเกดใหม และพนทชมชนมนษย โดยทง 3 สถานะมอทธพลตอกนและกนในการทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงความถกตองของการคาดการณ ไดน าไปทดสอบผลของการแปลภาพถายดาวเทยมดวยวธ Maximum likelihood โดยใหผลความแมนย าโดยรวมประมาณ 91.07 เปอรเซนต และความถกตองของพนทปาชายเลน 42.98 เปอรเซนต Ratmanee และคณะ (2007) ศกษาการพฒนาแบบจ าลองการเปลยนแปลงพนทโดยเทคนคการส ารวจระยะไกล และแบบจ าลองมารคอฟ พนทลมน าล าตะคองตอนบน จงหวดนครราชสมา โดยการพฒนาแบบจ าลองม 2 ขนตอน คอ การใชเทคนคการส ารวจระยะไกล และ การพฒนาแบบจ าลองมารคอฟ โดยใชการแปลภาพถายดาวเทยมแลนดแซทใน 3 ชวงเวลา โดยจ าแนกเปนพนทปา ปาเสอมโทรม เกษตรกรรม ชมชน และแหลงน า หลงจากนนพฒนาแบบจ าลองมารคอฟ 3 ขนตอน คอ 1) การค านวณหา Transition probability matrix (P) 2) การสรางแบบจ าลอง และ 3) การปรบเทยบแบบจ าลอง ผลทไดจากการวจย พบวา เทคนคการส ารวจระยะไกล และการพฒนาแบบจ าลองมารคอฟ สามารถน ามาสรางแบบจ าลองการเปลยนแปลงพนท

34

ได โดยผลทไดจากการคาดการณพนทประเภทตาง ๆ ดวยแบบจ าลองมารคอฟมความเหมาะสม และมประสทธภาพตอการคาดการณประเภทของพนทในพนทลมน าล าตะคองตอนบน นายชตพงศ (2551) ศกษาคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนโดยใช แบบจ าลอง CA_Markov บรเวณลมน าแมแจม จงหวดเชยงใหม เพอวเคราะหความนาจะเปน ของการเปลยนแปลงการใชทดนเชงปรมาณ และเชงพนท จากนนน าผลทไดไปใชในการคาดการณ ดวยแบบจ าลอง CA_Markov โดยใชขอมลปตงตน และขอมลแตละชวงป คาบเวลารายป ราย 2 ป และราย 3 ป ระหวางป พ. ศ. 2531–2540 ในพนทลมน าแมแจม อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม จากการตรวจสอบความถกตองของการคาดการณทไดจากแบบจ าลอง พบวา การใชขอมลแตละชวงป มคาความถกตองเชงปรมาณ และเชงพนทสงกวาการใชขอมลปตงตน โดยคาบเวลารายป ราย 2 ปและราย 3 ป มคาความถกตองเชงพนท สงกวารอยละ 90 85 และ 80 ตามล าดบ ขณะทการใชขอมลปตงตนมคาความถกตองลดลงอยางตอเนองในแตละป และมคาความถกตองต ากวารอยละ 80 เมอคาดการณเกนกวาระยะเวลา 3 ป การประยกตใชแบบจ าลอง CA_Markov คาดการณการก าหนดนโยบายการใชทดนทแตกตางกน พบวา ผลทไดมความสอดคลองเปนไปตามความนาจะเปนเชงปรมาณ และเชงพนท รวมทงกฎการเปลยนแปลงทไดก าหนดไว วจกษณา (2551) ศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนใกลชายฝงจงหวดระยอง โดยแบบจ าลอง Markov ดวยการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรโดยใชขอมลภาพถายทางอากาศ ระหวาง พ.ศ. 2524 และ พ.ศ. 2539 และอาศยแบบจ าลองมารคอฟเพอจ าแนกประเภท ววฒนาการ และท านายสดสวนการใชประโยชนทดนใน พ.ศ. 2545 พบวา สามารถจ าแนกการใชประโยชนทดนออกไดเปน 13 ประเภทหลก ไดแก พชไร ไมผล สตวน า นาขาว ไมยนตน ปาชายเลน ไมพม ทรางทงหญา ชายหาด ทอยอาศย โรงงาน ถนน และแหลงน า ใน พ.ศ. 2524 พบวา มพนทไมผลมากทสด รอยละ 31.41 และ พ.ศ. 2539 มพนทไมยนตนมากทสด รอยละ 16.17 สดสวนเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนระหวาง พ.ศ.2524-2539 พบวา ไมผลมการลดสดสวนการเปลยนแปลงพนทสงสดโดยมพนทลดลงรอยละ 15.26 โดยพนทมการเปลยนแปลงไปเปนพชไรสงทสด คดเปนพนทรอยละ 19.94 ของพนทไมผล และผลการประมาณสดสวนการใชประโยชนทดนใน พ.ศ. 2545 พบวา ไมยนตนมสดสวนการใชพนทสงสดรอยละ 17.82 ของพนททงหมด ในขณะททงหญาชายหาดมสดสวนต าทสด รอยละ 0.9 จราภรณ (2553) ตดตามการเปลยนแปลงสภาพพนทโดยเทคนคการรบรระยะไกล และแบบจ าลอง Markov บรเวณอ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน โดยใชภาพถายดาวเทยม แลนดแซท 5 ระบบ ทเอม พ.ศ. 2537 พ.ศ. 2547 และพ.ศ. 2553 สามารถแบงการใชประโยชนทดนออกเปน 5 ประเภทหลก คอ พนทแหลงน า พนทชมชน พนทเกษตรกรรม พนทรอการพฒนา และพนทอน ๆ คาดการณแนวโนมการใชทดน 30 ปขางหนา พบวา พนทชมชนมแนวโนมเพมสงขน พนทเกษตรกรรม มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง พนทแหลงน า พนทรอการพฒนา และพนทอน ๆ มแนวโนมเพมขนเลกนอย ณฐณชา และคณะ (2557) ศกษาผลการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตอการเกดดนถลมในลมน าคลองคราม จงหวดสราษฎรธาน การศกษานไดวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน และคาดการณการใชทดนในอนาคตโดยใชวธ Walk-through inspection รวมกบ

35

แบบจ าลอง IDRISI และ Land Change Model เพอวเคราะหความเสยงตอการเกดดนถลมในลมน าคลองคราม จงหวดสราษฎรธาน ผลการศกษา พบวา ระหวาง พ.ศ. 2545–2556 พนทปาไมลดลงอยางตอเนอง พนทปลกยางพาราเพมขน โดยพนทปลกยางพาราอยบนพนทสงชนมากกวา 30 องศา ซงมความเสยงตอการเกดดนถลม นอกจากนยงพบวาระหวาง พ.ศ. 2545–2548 มการเพมขนของทพกอาศย และมบอน ามากขน ระหวาง พ.ศ. 2548–2550 ไมผลผสมมพนทลดลง แตมการเพมขนของพนทปาลมน ามนระหวาง พ.ศ. 2553 ผลการคาดการณการใชประโยชนทดน พ.ศ. 2561 พบวา พนทปาไม และพนทปลกไมผลผสมจะลดลง สวนพนทปาลมน ามน ยางพารา และทพกอาศยจะเพมมากขน องอร และคณะ (2557) ศกษารปแบบการใชประโยชนทดน และการเปลยนแปลงการใชทดนในชวง พ.ศ. 2533-2548 และคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนในอก 10 ปขางหนาของจงหวดนาน พบวา ปาเบญจพรรณมพนทลดลงมากทสด และพชไรมพนทเพมมากทสด เนองมาจากการลดลงของพนทปาไม และผลจากการคาดการณการใชทดนโดยแบบจ าลอง CA-Markov พบวา ม การใชทดนประเภทปาเบญจพรรณ และพชไรมากทสด และจากการตรวจสอบคาความถกตองของผลการคาดการณการใชทดนโดยแบบจ าลอง CA-Markov ใน พ.ศ. 2543 มคาความถกตองรวม รอยละ 82.12 และคา Kappa Index เทากบ 0.78

36

7. ขอมลทวไปของจงหวดชลบร

ส านกงานจงหวดชลบร (2555) ไดจดท าขอมลพนฐานของจงหวดชลบร ซงประกอบดวย ทตงและอาณาเขต การแบงเขตการปกครอง สภาพภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ ทรพยากรน า ดงน

7.1 ทตงและอาณาเขต จงหวดชลบร ตงอยทางทศตะวนออกของประเทศไทย หรอรมฝงทะเลดานตะวนออก

ของอาวไทย ระหวางละตจดท 13 องศาเหนอ และลองตจดท 100 องศาตะวนออก มระยะหางจากกรงเทพมหานคร ไปทางทศตะวนออกตามทางหลวงแผนดนสาย บางนา-ตราดประมาณ 80 กโลเมตร มเนอทรวมประมาณ 4,363 ตารางกโลเมตร หรอ 2,726,875 ไร มอาณาเขตตดตอกบพนทอน ๆ ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดฉะเชงเทรา ทศตะวนออก ตดตอกบจงหวดฉะเชงเทรา และจงหวดจนทบร ทศใต ตดตอกบจงหวดระยอง ทศตะวนตก ตดตอกบทะเลฝงตะวนออกของอาวไทย

7.2 การแบงเขตการปกครอง จงหวดชลบร แบงเขตการปกครองเปน 11 อ าเภอ ไดแก อ าเภอเมองชลบร อ าเภอ

บานบง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบางละมง อ าเภอพานทอง อ าเภอพนสนคม อ าเภอศรราชา อ าเภอเกาะสชง อ าเภอสตหบ อ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร (ภาพท 12)

37

ภาพท 12 แผนทขอบเขตการปกครองจงหวดชลบร

สญลกษณ ขอบเขตอ าเภอ

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

38

7.3 สภาพภมประเทศ สภาพพนทของจงหวดชลบร สามารถแบงตามลกษณะภมประเทศออกเปน 5 ลกษณะ

คอ 7.3.1 พนทราบชายฝงทะเล มลกษณะเปนทราบแคบ ๆ บรเวณชายฝงทะเล ม

ภเขาขนาดเลกสลบเปนบางตอน ชายฝงทะเลของจงหวดชลบรมระยะทางยาวประมาณ 160 กโลเมตร ซงบรเวณตอนเหนอเรมตงแตปากแมน าบางปะกงไปจนถงบรเวณตอนใตทอ าเภอสตหบ และหาดทรายทสวยงาม ไดแก หาดบางแสน หาดผาแดง หาดพทยา และหาดจอมเทยน เปนตน

7.3.2 พนทราบลมแมน า สงจากระดบทะเลปานกลางไมเกน 100 เมตร ไดแก พนทบางสวนของทราบลมแมน าบางปะกงในอ าเภอบานบง อ าเภอพนสนคม อ าเภอพานทอง และพนทราบลมแมน าสายเลก ๆ ในอ าเภอศรราชา และอ าเภอบางละมง

7.3.3 พนทราบลกคลนและเนนเขา ความสงจากระดบทะเลปานกลาง 100-300 เมตร ลกษณะเปนเนนเขาเตย ๆ สลบกน ไดแก พนทตอเนองกบบรเวณทราบลมแมน าในเขตอ าเภอพนสนคม อ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอเมองชลบร อ าเภอบานบง อ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง และอ าเภอสตหบ

7.3.4 พนทภเขา มความสงจากระดบทะเลปานกลางมากกวา 300 เมตร ไดแก พนทตอนกลางของจงหวด และพนททางดานตะวนออกในเขตอ าเภอบอทอง และอ าเภอหนองใหญ

7.3.5 เกาะ จงหวดชลบรมเกาะ 46 เกาะ ๆ ทส าคญ ไดแก เกาะสชง เกาะคราม เกาะแสมสาร และเกาะไผ เปนตน

7.4 ลกษณะภมอากาศ เนองจากพนทสวนใหญตดตอกบอาวไทยท าใหมลกษณะอากาศเปนแบบฝนเมองรอน

โดยในฤดมรสมตะวนออกเฉยงใตจะมอากาศชมชน และมฝนตก จากลกษณะอตนยมวทยาในรอบ 30 ปของจงหวดชลบร (พ.ศ. 2528-2557) พบวา มปรมาณน าฝนเฉลยตลอดป 1,292.1 มลลเมตร และจ านวนวนทฝนตกทงป 120 วน ชวงทฝนตกชกอยระหวางเดอนพฤษภาคม และเดอนกนยายน-ตลาคม เดอนทฝนตกมากทสด คอ เดอนกนยายน มปรมาณน าฝน 263 มลลเมตร เดอนทฝนตกนอยทสด คอ เดอนธนวาคม 4.6 มลลเมตร อณหภมเฉลยตลอดป 28.7 องศาเซลเซยส ชวงอากาศรอนจะอยระหวางเดอนมนาคม-เมษายน เดอนทรอนทสด คอ เดอนเมษายน มอณหภมเฉลยสงสด 35.1 องศาเซลเซยส เดอนธนวาคม มอากาศเยนสด 22 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธเฉลยตลอดป 72.1 เปอรเซนต เดอนธนวาคมมความชนสมพทธต าสด 63 เปอรเซนต เดอนกนยายน มความชนสมพทธสงสด 79 เปอรเซนต (ตารางท 5) ลกษณะภมอากาศแบงออกเปน 3 ฤด คอ

ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคม ถงเดอนพฤษภาคม ฤดฝน เรมตงแตเดอนมถนายน ถงเดอนตลาคม ฤดหนาว เรมตงแตเดอนพฤศจกายน ถงเดอนกมภาพนธ

39

ตารางท 5 ลกษณะอตนยมวทยาจงหวดชลบรในรอบ 30 ป (พ.ศ. 2528-2557)

เดอน อณหภม (C˚)

ความชนสมพทธเฉลย(เปอรเซนต)

ฝน

สง ต า เฉลย ปรมาณ

(มลลเมตร) วนฝนตก

(วน) มกราคม 32.6 22.5 21.1 66.0 12.9.0 2

กมภาพนธ 33.2 24.3 28.2 70.0 14.0 2

มนาคม 34.1 25.6 29.2 71.0 55.0 5

เมษายน 35.1 26.7 30.3 72.0 75.6 8

พฤษภาคม 34.3 26.6 29.9 74.0 169.6 14

มถนายน 33.8 26.6 29.7 74.0 133.0 15

กรกฎาคม 33.3 26.3 29.3 74.0 140.0 15

สงหาคม 33.1 26.0 29.1 75.0 158.0 17

กนยายน 32.7 25.3 28.5 79.0 263.0 20

ตลาคม 32.8 24.7 28.1 78.0 219.7 17

พฤศจกายน 33.0 23.7 27.9 69.0 46.5 5

ธนวาคม 32.5 22.0 26.8 63.0 4.6 1

รวม 72.1 1,292.1 120 เฉลย 33.4 25.0 28.7 72.1

ทมา: กรมอตนยมวทยา (2557)

40

7.5 ทรพยากรธรรมชาต 7.5.1 ทรพยากรดน

จากขอมลการส ารวจดนของส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน (2548) ชดดนทพบในจงหวดชลบร มดงตอไปน

1) ชดดนบางปะกง (Bang Pakong: Bpg) เกดจากตะกอนน าทะเลพามาทบถมอยบนทลมน าทะเลทวมถง การระบายน าเลวมาก การไหลบาของน าบนผวดนชา การซมผานไดของน าชา ลกษณะดนเปนดนลก ดนบนเปนดนเหนยวสน าตาลถงสเทาเขมมาก มจดประสน าตาลหรอสแดงปนเหลองและสเทา ปฏกรยาดนเปนดางเลกนอย (pH 7.5) ดนบนตอนลางเปนดนเหนยวสเทาเขม ปฏกรยาดนเปนดางปานกลาง (pH 8.0) ดนลางตอนลางเปนดนเหนยวสเทาเขม ปฏกรยาดนเปนดางจด (pH 8.5) ดนนเมอแหงหรอถกเตมออกซเจนจะแปรสภาพเปนดนกรดก ามะถน โดยขบวนการสรางแรซลไฟต (pyritezation: Fe2S) ขอจ ากดการใชประโยชน เปนดนทเปนพวกดนกรดก ามะถนแฝง มน าทวมถงประจ าเปนดนเลน มโครงสรางเลว มสมบตทางกายภาพไมเหมาะสมในการทจะน ามาใชในการเกษตร ถาน ามาใชจะมปญหาตางๆ ตามมาอกมากมาย และสงผลกระทบอยางรนแรงตอระบบนเวศวทยาชายฝง ควรสงวนไวใหเปนปาชายเลนตามสภาพปจจบน

2) ชดดนทาจน (Tha Chin: Tc) เกดจากตะกอนน าทะเล การระบายน าเลวมาก การไหลบาของน าบน

ผวดนชา สภาพซมผานไดของน าปานกลางถงชา ลกษณะดนเปนดนลก ดนบนเปนดนเหนยวสน าตาล มจดประสเทาหรอสน าตาล ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงดางปานกลาง (pH 6.0-8.0) ดนบนตอนลางเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง ตงแตระดบความลก 50 ซม.ลงไปอาจเปนดนเลนสเทาเขมหรอสเทาปนเขยว มจดประสเขยวมะกอกหรอสเขยวปนเทา ปฏกรยาดนเปนดางเลกนอยถงเปนดางปานกลาง (pH 7.0-8.0) ขอจ ากดการใชประโยชน เปนดนเคมจด น าทะเลทวมถง ระดบน าใตดนขนสงเกอบถงผวหนาดนตลอดป การใชประโยชนควรปลอยไวเปนปาธรรมชาต (ปาชายเลน) เพอเปนทอยอาศยและแพรขยายพนธของสตวทะเ ล แตบางสวนทอยหางทะเลมากอาจใชปลกพชทนเคมไดโดยการยกรอง

3) ชดดนพานทอง (Phan Thong Series: Ptg) เกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเล และน ากรอย บรเวณทราบลมน า

ทะเลเคยทวมถง เปนดนลก การระบายน าเลว มความสามารถในการอมน าปานกลางทระดบความลกประมาณ 40 เซนตเมตร ดนบนมเนอดนเปนดนรวนเหนยวถงดนเหนยวพบจดประสน าตาล และสเหลองปนแดง ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง (pH 6.0-7.0) ดนชนลางเปนดนรวนปนทราย หรอดนทรายปนดนเหนยว สเทาออน มจดประสน าตาลปนเหลอง น าตาลแก และน าตาลปนเขยว หนาดนมความลกไมเกน 25 เซนตเมตร ระดบน าใตดนอยต ากวา 1.5 เมตร มความอดมสมบรณตามธรรมชาตต าถงปานกลาง การใชประโยชนทดนโดยทวไปใชท านา แตมกเกดปญหาดนขาดความอดมสมบรณท าใหขาวแตกกอไดยาก

41

4) ชดดนสมทรปราการ (Samut Prakan Series: Sm) เกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเลและน ากรอย บรเวณทราบลมน า

ทะเลเคยทวมถง สภาพพนทราบเรยบ เปนดนลก การระบายน าเลว มความสามารถในการอมน าสง ดนบนมเนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง สพนเปนสเทาเขมหรอน าตาลปนเทา หรอสเทาปนเขยวมะกอก มจดประสน าตาลหรอน าตาลแก ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดางจด (pH 7.0-8.5) ดนชนลางเปนดนเหนยวปนทรายแปง มสเทาถงสเทาปนเขยว มจดประสน าตาลแก และน าตาลปนเขยว บางแหลงพบเปลอกหอย ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตสงถงสงปานกลาง บางแหงเปนดนเคมซงเกดจากน าทะเลทวมถง การใชประโยชนทดนโดยทวไปใชปลกขาว

5) ชดดนบางกอก (Bangkok Series: Bk) เกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเลและน ากรอย บรเวณทราบลมน าทะเลเคยทวมถง ลกษณะดนเปนดนลกมาก ดนบนเปนดนเหนยว สด า มกพบจดประสน าตาล ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนกรดเลกนอย (pH 6.0-6.5) ดนบนตอนลางเนอดนเปนดนเหนยว สเทาเขมหรอสเทาปนน าตาล ปฏกรยาดนเปนกลาง (pH 7.0) ดนลางตอนลางในระดบความลก 1-1.5 เมตร จะพบดนเลนสน าเงนทมปรมาณก ามะถนต า มเปลอกหอยปะปนตลอด จะพบรอยไถลในดนลาง ปฏกรยาดนเปนดางเลกนอยถงเปนดางปานกลาง (pH 8.0) มความอดมสมบรณตามธรรมชาตสง การใชประโยชนทดนโดยทวไปใชปลกขาว

6) ชดดนดอนเมอง (Don Muang Series: Dm) เกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเลและน ากรอย บรเวณทราบลมน า

ทะเลเคยทวมถง ลกษณะดนเปนดนลก ดนบนเปนดนรวนเหนยวปนทราย ดนรวนหรอดนรวนปนดนเหนยว สด าหรอสเทาเขม ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ดนบนตอนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย ดนรวนหรอดนรวนปนดนเหนยว สน าตาลปนเทาหรอสน าตาล มจดประสน าตาลแกและสแดงปนเหลองตลอด ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากถงกรดจด (pH 4.0-5.0) ดนลางตอนลางเปนดนเหนยว สเทาปนชมพ ม จดประสแดงและสเหลองฟางขาวในดนลาง ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงดางปานกลาง (pH 6.0-8.0) จะพบชนดนเลนสเทาปนเขยวมะกอกภายในความลก 150 ซม.เนอดนเปนดนเหนยวถงดนรวนปนเหนยว มความอดมสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต า การใชประโยชนทดนโดยทวไปใชปลกขาวแบบนาหวานและนาด าตอง ทงนตองแกสภาพกรดของดนใหลดลง โดยการน าปนมารลมาผสมคลกเคลากบดนกอนจะใชปลกพช พรอมทงใสปยอนทร ยพวกปยคอก ปยหมก ควบคกบปยเคม เพอปรบปรงบ ารงดนใหมคณสมบตดขนทงทางกายภาพและทางเคมเพอใหดนมความอดมสมบรณดขน

7) ชดดนองครกษ (Ongkharak Series: Ok) เกดจากการทบถมของตะกอนน าทะเล และน ากรอยบรเวณทราบลมน า

ทะเลเคยทวมถง ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายน าเลว ดนบนเปนดนเหนยว มสด าหรอสเทาเขม มจดประสแดงปนเหลองหรอสน าตาลแก ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากถงกรดจดมาก (pH 4.0-4.5) ดนบนตอนลางเปนดนเหนยวมสน าตาลหรอสน าตาลปนเทาและเปนดนเลนสเทาเขม มจดประสแดง สน าตาลแกและมจดประสเหลองฟางขาวภายในระดบความลก 50 ซม. จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมาก (pH 4.0) ดนลางตอนลางเปนดนเลนเหนยวทะเล สเทาถงสเทาเขม ปฏกรยาดนเปน

42

กรดรนแรงมาก (pH 4.5) มความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า การใชประโยชนทดนโดยทวไปปลกพชมกไมคอยไดผล ถาจะท าการเพาะปลกตองมการปรบสภาพดนกอน

8) ชดดนชลบร (Chon Buri Series: Cb) เปนดนทเกดจากตะกอนน าพามาทบถมอยบนตะกอนน าทะเลบรเวณทราบชายฝงทะเล ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายน าเลว เนอดนเปนดนรวนละเอยดลกมาก ดนบนมเนอดนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยวปนทราย มสน าตาลปนเทา ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดางปานกลาง (pH 6.5-8.0) ดนลางมเนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทราย มสเทา สเทาปนน าตาลหรอสเทาปนชมพ และดนชนลางถดไป อาจมเนอดนเปนดนเหนยวปนทราย (เมดทรายขนาดปานกลางถงหยาบ) ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดางจด (pH 7.0-8.5) มจดประสน าตาล สน าตาลปนแดงหรอสแดงปนเหลองตลอดชนดน ในชวงดนลกลกมากกวา 1.5 เมตรจากผวดน อาจพบดนเนอหยาบ สน าเงนปนเทาและเปนลกษณะของดนตะกอนน าทะเล มความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า การใชประโยชนทดนเหมาะส าหรบการท านา

9) ชดดนบานบง (Ban Bung Series: Ba) เกดจากตะกอนน าพาหรอเนนตะกอนน าพารปพดจากวตถตนก าเนดดนท

เปนหนแกรนต ลกษณะดนเปนดนทรายลกมาก มการระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว ดนบนมเนอดนเปนดนรวนปนทรายหรอดนทรายปนดนรวน มสน าตาลมจดประสเทาและสน าตาลปนเหลองหรอสเหลองปนน าตาล ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกรดปานกลาง (pH 5.5-6.0) ดนลางมเนอดนเปนดนทรายปนดนรวน มสเทาหรอสน าตาลและมจดประสเหลองในดนลางถดลงไป ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดางปานกลาง (pH 6.5-8.0) ตลอดหนาตดดน มความอดมสมบรณของดนต า ฤดฝนมระดบน าใตดนตนหรอมน าขง และขาดแคลนน าในฤดแลง การใชประโยชนทดน เหมาะสมปานกลางส าหรบการปลกออย มนส าปะหลงและสบปะรด การใชประโยชนทดนเหมาะส าหรบปลกพชไร เชน มนส าปะหลง ออย และปอ

10) ชดดนสตหบ (Sattahip Series: Sh) เกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอ เคลอนยายมาเปนระยะทาง

ใกล ๆ โดยแรงโนมถวงของโลกของหนแกรนต ลกษณะดนเปนดนลกมาก เนอดนเปนดนทรายหรอดนทรายปนดนรวนตลอดหนาตดดน มส เทาปนชมพ ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง (pH 6.0-7.0) ในดนบน และปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงกรดเลกนอย (pH 6.0-6.5) ในดนลาง ความอดมสมบรณของดนต ามาก ความสามารถในการอมน าของดนต า การใชประโยชนทดนโดยทวๆ ไปไมเหมาะสมทจะน ามาใชปลกพช เศรษฐกจ แตถาจ าเปนตองน ามาใชควรเลอกชนดของพชทปลก เชน มะพราว สบปะรด หรอทงหญาเลยงสตว ในขณะเดยวกนควรมวธการพเศษเพอปรบปรงความอดมสมบรณของดน

11) ชดดนสตก (Satuk Series: Suk) เกดจากตะกอนของหนตะกอนเนอหยาบชะมาทบถมบนพนผวของการเกลยผวแผนดน การระบายน าด การไหลบาของน าบนผวดน ปานกลาง การซมผานไดของน าปานกลางถงเรว ลกษณะดนเปนดนลกมาก ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนทรายปนดนรวน สน าตาล ปนเทาเขมหรอสน าตาลเขม ดนลางเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยวปนทราย สน าตาลแก ส

43

น าตาลปนเหลองหรอสเหลองปนแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกรดเลกนอย (pH 5.5-6.5) ในดนบนและเปนกรดจดมาก (pH 4.5-5.0) ในดนลาง ความอดมสมบรณต า เสยงตอการขาดแคลนน า การใชประโยชนปลกพชไร เชน มนส าปะหลง ปอ ปาทดแทนส าหรบท าไมใชสอย และไมผล เชน มะมวง มะมวงหมพานต และควรปรบปรงบ ารงดนโดยใชปยคอก ปยหมก และปยเคม เพอชวยปรบปรงใหดนมสมบตทางกายภาพดขนและมธาตอาหารสมบรณอยเสมอ

12) ชดดนกบนทรบร (Kabin Buri Series: Kb) วตถตนก าเนดเกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอเคลอนยายมาเปนระยะทางใกล ๆ โดยแรงโนมถวงของโลกของหนดนดานและหนทรายท มตนก าเนดคลายกน การระบายน าด การซมผานไดปานกลาง การไหลบาของน าบนผวดนปานกลาง ลกษณะดนเปนดนลกปานกลาง ดนบนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย ดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนปนดนเหนยว สเทาเขม สน าตาลปนเทา สน าตาลปนเหลอง หรอสน าตาล ดนลางเปนดนเหนยวปนศลาแลงสแดงปนเหลองถงสแดง มเมดลกรงปะปนอยตลอดหนาตดของดน ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) ความอดมสมบรณของดนต า การใชประโยชนทดนโดยทวไปปลกพชไร เชน มนส าปะหลง ขาวโพด

7.5.2 ทรพยากรน า ทรพยากรน าในจงหวดชลบร ประกอบดวย แหลงน าธรรมชาต และแหลงน า

ทสรางขน ดงน 1) แหลงน าธรรมชาต ประกอบดวย ลมน าบางประกง มล าน าส าคญ 2 สาย

คอ คลองหลวง ซงมตนน าอยในอ าเภอพนสนคม และหวยคลองใหญในอ าเภอบานบง แหลงน าทส าคญของชลบร คอ คลองประแสร คลองหลวง คลองพานทอง และคลองบางพระ จงหวดชลบรมปรมาณน าไมคอยเพยงพอส าหรบน าไปใชในกจการตาง ๆ ทงนเนองจากลกษณะของดนเปนดนทราย และดนรวนปนทรายท าใหเกบกกน าในดนไดนอย ประกอบกบจงหวดชลบรมปรมาณน าฝนนอยทสดเมอเทยบกบจงหวดอน ๆ ในภมภาคน รวมทงการพฒนาแหลงน าเพอการชลประทานกท าไดล าบาก นอกจากนนความเจรญของชมชน การทองเทยว และโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ เปนสาเหตส าคญอกประการหนงทท าใหปรมาณน าของจงหวดชลบรไมคอยเพยงพอ 2) แหลงน าทสรางขน เนองจากจงหวดชลบรไมมแมน าขนาดใหญไหลผาน จงตองมการสรางแหลงเกบน า เชน อางเกบน า ปจจบนชลบรมอางเกบน าบางพระ อ าเภอศรราชาเกบกกน าได 110 ลานลกบาศกเมตร อางเกบน าหนองคอ เกบกกน าได 21.40 ลานลกบาศกเมตร และอางเกบน ามาบประชน อ าเภอบางละมง เกบกกน าได 14 ลานลกบาศกเมตร นอกจากนยงมอางเกบน าบานบง อางเกบน าบรเวณวดญาณสงวราราม หวยสะพาน หนองกลางดง หวยซากนอก คลองบางไผ ภตอนนต จกเสมด และชองแสมสาร เปนตน 7.5.3 ทรพยากรปาไม ทรพยากรปาไม เดมสภาพปาไมในจงหวดชลบรเคยเปนปาดงดบ ปาเบญจพรรณ และปาชายเลน โดยเฉพาะทเขาเขยวเคยมสตวปาชกชม จงหวดชลบรมปาสงวนแหงชาตอย 9 ปา มพนทประมาณ 1,450 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 906,000 ไร แตจากขอมลเมอ พ.ศ. 2535

44

พบวาเหลอพนทปาทมสภาพสมบรณอยประมาณ 246 ตารางกโลเมตรประมาณ รอยละ 5.6 ของพนทปาสงวน มดงน (กรมปาไม, 2556) 1) ปาสงวนแหงชาตปาบางละมง อยในเขตอ าเภอบางละมง อ าเภอสตหบ มพนทประมาณ 103,000 ไร ในเขตต าบลตะเคยนเตย ต าบลเขาไมแกว ต าบลโปง และต าบลหวยใหญ อ าเภอบางละมง และในเขตต าบลสตหบ อ าเภอสตหบ ปจจบนไมมสภาพปาเหลออย ประกาศเปนปาสงวนเมอ พ.ศ. 2522 กอนหนานไดประกาศเปนปาคมครองเมอ พ.ศ. 2495 2) ปาสงวนแหงชาตปาเขาเขยว อยในเขตอ าเภอศรราชา อ าเภอบานบง และอ าเภอเมองชลบรมพนทประมาณ 56,000 ไร ในเขตต าบลบางพระ อ าเภอศรราชา ต าบลหนองซ าซาก ต าบลบง ต าบลคลองกว อ าเภอบานบง และต าบลหนองร ต าบลหนองขาวตอก อ าเภอเมองชลบร มสภาพปาสมบรณเกอบทงหมด ประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2508 3) ปาสงวนแหงชาตปาทาบญม-บอทอง อยในเขตอ าเภอพนสนคม และอ าเภอบอทองมพนทประมาณ 171,000 ไร ในเขตต าบลทาบญม ต าบลสระสเหลยม ต าบลหนองปรอ ต าบลหนองเหยว และต าบลหวถนน อ าเภอพนสนคม และต าบลเกษตรสวรรณ อ าเภอบอทอง มสภาพปาทเสอมโทรม เหลอพนทภเขาบางสวนทยงมสภาพปาเหลออย ประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอปพ.ศ. 2508 4) ปาสงวนแหงชาตปาคลองตะเคยน อยในเขตอ าเภอบอทอง มพนทประมาณ 379,000 ไร ในเขตต าบลบอทอง ต าบลพลวงทอง ต าบลเกษตรสวรรณ ต าบลธาตทอง และต าบลกวางทอง สภาพปาเหลออยแตพนทบนภเขา ประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2511 5) ปาสงวนแหงชาตปาแดง-ชมชนกลาง อยในเขตอ าเภอหนองใหญ และอ าเภอบานบงมพนทประมาณ 161,000ไร ในเขตต าบลคลองกว อ าเภอบานบง และต าบลคลองพล ต าบลหางสง ต าบลหนองเสอชาง ต าบลหนองใหญ อ าเภอหนองใหญ ประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2516 6) ปาสงวนแหงชาตปาเขาชมพ อยในเขตอ าเภอบานบง และอ าเภอศรราชามพนทประมาณ 29,000 ไร ในเขตต าบลหนองกว อ าเภอบานบง และต าบลหนองขาม อ าเภอศรราชา ประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2516 7) ปาสงวนแหงชาตปาเขาพร อยในเขตอ าเภอเมองชลบร และอ าเภอศรราชา มพนทประมาณ 5,500 ไร ในเขตต าบลเหมอง อ าเภอเมองชลบร และต าบลบางพระ อ าเภอศรราชา มสภาพปาทคอนขางอดมสมบรณ ประกาศเปนปาสงวนปาสงวนแหงชาตเมอปพ.ศ. 2516 8) ปาสงวนแหงชาตปาเขาหนดาด-เขาไผ อยในเขตอ าเภอบานบง มพนท 2,125 ไร ในเขตต าบลหนองอรณ สภาพปาเหลอเพยงพนทบนภเขา ประกาศเปนปาสงวนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2521 9) ปาสงวนแหงชาตปาเรอแตก อยในเขตอ าเภอบานบง และอ าเภอศรราชา มพนท 1,500 ไร สภาพปาเหลอเพยงพนทบนภเขา ประกาศเปนปาสงวนปาสงวนแหงชาตเมอปพ.ศ. 2523

45

อปกรณและวธการ 1. การจดเตรยมเอกสารและขอมล ไดแก

ฐานขอมลทมอยแลว

1.1 แผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 ล าดบชด L7018 จากกรมแผนททหาร กระทรวงกลาโหม 1.2 ภาพถายออรโธสเชงเลข จงหวดชลบรของกระทรวงเกษตรและสหกรณ มาตราสวน 1:4,000 บนทกเมอ พ.ศ. 2545

1.3 ภาพถายดาวเทยมไทยโชต (Thaichote) ระบบชวงคลนเดยว (panchromatic) และระบบหลายชวงคลน (multispectrum) บนทกขอมลระหวาง พ.ศ. 2555-พ.ศ. 2556 (รายละเอยดตามตารางภาคผนวกท 1)

1.4 ภาพถายดาวเทยม SPOT 5 ระบบชวงคลนเดยว (panchromatic) และระบบหลายชวงคลน (multispectrum) บนทกขอมลระหวาง พ.ศ. 2555-2556 (รายละเอยดตามตารางภาคผนวกท 2)

1.5 แผนทขอบเขตการปกครอง ป พ.ศ. 2555 มาตราสวน 1:50,000 จากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

1.6 แผนทสภาพการใชทดนปจงหวดชลบร พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2553 มาตราสวน 1:25,000 จาก กองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

1.7 แผนทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2555 มาตราสวน 1:25,000 จากกรมพฒนาทดน 1.8 ขอมลภมอากาศจงหวดชลบรจากกรมอตน ยมวทยาระหวาง พ.ศ. 2528-2557

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ฐานขอมลทตองด าเนนการ

1. แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 มาตราสวน 1:25,000 ทผวจยด าเนนการส ารวจโดยเกบขอมลในพนทจรง น าเขาขอมล และจดท าเปนแผนทเชงเลข

2. อปกรณทใชในการศกษา 2.1 เครองคอมพวเตอรสวนบคคลพรอมอปกรณ 2.2 โปรแกรมการส ารวจขอมลระยะไกล (Remote Sensing) 2.3 โปรแกรมวเคราะหและประมวณผลในระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic

Information System–GIS) ไดแก โปรแกรม ArcGIS 9.3 2.4 โปรแกรม IDRISI Andes Edition 18 2.5 เครองมอหาพกดดวยดาวเทยม (Global Positioning System–GPS) ยหอ Garmin

รน Vtrex vista H 2.6 เขมทศ และอปกรณสนามอน ๆ

46

3 วธการด าเนนงาน

3.1 รวบรวม และตรวจสอบเอกสาร ทงในรปของแผนท และรายงานทเกยวของจากหนวยงานอน ๆ เพอน าขอมลดงกลาวมาก าหนดแผนการด าเนนงาน

3.2 การเตรยมขอมลดาวเทยม มขนตอนการด าเนนงาน ดงน 3.2.1 แกไขความคลาดเคลอนทางเรขาคณต (Geometric correction) ของภาพถายดาวเทยม SPOT 5-TM และภาพถายดาวเทยมไทยโชต ใหมความถกตองแมนย าเชงพนท โดยน ามาตรงพกดกบภาพออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ระบบ WGS 1984 เพอใหมความถกตองทางดานทศทาง และรปรางในแนวแกน X และ Y โดยก าหนดคาพกดจดควบคมภาคพนดนจากภาพถายออรโธสเชงเลข เปนวธการตรงแบบ Image to Image โดยใชคาพกดจดควบคม ค านวณคาสมประสทธ สมการโพลโนเมยล (Polynomial transformation coefficient) จดพกดทเลอกอยางนอย 6–10 จด กระจายทวภาพถาย 3.2.2 การผลตภาพขอมลดาวเทยมไทยโชต จะใชเทคนคผสมรวมขอมล เพอผลตภาพขอมลดาวเทยมสงเคราะหทมรายละเอยดเชงคลน และรายละเอยดเชง พนทส ง (pansharpening หรอการท า resolution merge) ในกรณทมขอมลระบบ panchromatic และ ระบบ multispectral ในพนทเดยวกน และมการบนทกขอมลในเวลาเดยวกน เปนขอมลภาพผสมสจรง (true color composite) และขอมลภาพผสมสเทจ (false color composite) โดยน าชวงคลน near infrared ผานตวกรองแสง สแดง (red filter) ชวงคลนสแดง ผานตวกรองแสงสเขยว (green filter) และชวงคลนสเขยวผานตวกรองสน าเงน (blue filter) 3.2.3 การผลตภาพขอมลดาวเทยม SPOT 5 จะใชเปนขอมลภาพผสมสเทจ (false color composite) โดยน าชวงคลน near infrared ผานตวกรองแสงสแดง (red filter) ชวงคลน short wave infrared ผานตวกรองแสงสเขยว (green filter) และชวงคลนสแดงผานตวกรองสน าเงน (blue filter) 3.3 การวเคราะหสภาพการใชทดนจากขอมลจากดาวเทยมในเบองตน โดยการแปลดวยสายตา พจารณาจากองคประกอบของขอมล คอ ความเขมของสและส (tone/color) ขนาด (size) รปราง (shape) เนอภาพ (texture) รปแบบ (pattern) ความสงและเงา (height and shadow) ความเกยวพน (association) และการเปลยนแปลงตามฤดกาล (temporal change) ของขอมล เพอวเคราะหขอมลสภาพการใชทดน โดยใชโปรแกรมวเคราะหระบบสารสนเทศทางภมศาสตร เพอก าหนดพนทเปาหมายในการส ารวจขอมลภาคสนาม แลวจงน าชนขอมลทไดท าการซอนทบกบขอมลภาพจากดาวเทยม SPOT 5 หรอดาวเทยมไทยโชต ทผานการผสมรวมขอมล (pansharpening) เพอพมพเปนแผนทใชในการส ารวจภาคสนาม 3.4 การส ารวจในภาคสนาม ตรวจสอบความถกตองจากการวเคราะหสภาพการใชทดนในพนทศกษา โดยใชอปกรณ GPS เพอระบคาพกดทแนนอนของประเภทการใชทดน และถายทอดคาพกด จากภาคสนามลงบนภาพดาวเทยมเพอปรบขอบเขตการใชทดนใหมความถกตองตรงตามความเปนจรงในปจจบน 3.5 การสรางฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS database) เปนการจดท าขอมลทงเชงพนท (spatial data) และขอมลเชงคณลกษณะ (attribute data ) ของขอมลจาก

47

ภาคสนาม และขอมลแผนทจากสวนทเกยวของ โดยการน าเขาในระบบสารสนเทศดวยโปรแกรมวเคราะห และประมวลผลในระบบสารสนเทศภมศาสตร ดงน 3.5.1 การสรางฐานขอมลเชงพนท เปนการน าเขาขอมลในรปแผนทเพอใชวเคราะห และประมวลผลเชงพนท 3.5.2 การสรางฐานขอมลเชงคณลกษณะ (attribute data) เปนการน าเขาขอมลดานคณลกษณะของแผนท และขอมลทเกยวของกบเชงพนท เพอท าใหทราบถงความสมพนธระหวางขอมลทง 2 ประเภท เพอใชในการวเคราะห และประมวลผลในระบบสารสนเทศภมศาสตรตอไป ไดแก 1) ฐานขอมลทมอยแลว เชน แผนทขอบเขตการปกครอง แผนทสภาพการใชทดนปจงหวดชลบร ป. 2551 แผนทสภาพการใชทดนปจงหวดชลบร ป. 2553 2) ฐานขอมลทน าเขา ไดแก แผนทสภาพการใชทดน พ.ศ. 2556 3.6 จดท าแผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 มาตราสวน 1:25,000ขนตอนการวเคราะหสภาพการใชทดน ดงภาพท 13 3.7 วเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนทง 3 ชวงเวลา ระหวางขอมลการใชทดน พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553-2556 และพ.ศ. 2551-2556 ดวยระบบสารสนเทศนภมศาสตร โดยการซอนทบขอมล (Over lay) และวเคราะหเชงพนท (Spatial Analysis) (ภาพท 14) จะท าใหไดความสมพนธระหวางประเภทการใชทดน ทราบวาพนทการใชทดนแตละประเภทเพมขน หรอลดลงอยางไร กรณเพมขนเปนการเปลยนแปลงมาจากการใชทดนประเภทใด และในกรณลดลงเปนการเปลยนแปลงไปสการใชทดนประเภทใด โดยสามารถแสดงผลออกมาในรปของตารางเมตรก (Confusion matrix) ท าใหทราบลกษณะการเปลยนแปลงแตละชวงเวลา และทราบวาการเปลยนแปลงการใชทดน มผลมาจากการใชทดนประเภทใดบางของแตละชวงเวลา โดยจ านวนลกษณะการเปลยนแปลงทเปนไปไดจะ เทากบ (จ านวนประเภทการใชทดน)จ านวนชวงเวลา ซงในการศกษาครงน จ าแนกประเภทการใชทดนออกเปน 15 ประเภท จาก 2 ชวงเวลา ท าใหการเปลยนแปลงทเปนไปไดมทงหมด 225 ลกษณะ ซงสามารถแสดงไดในลกษณะตารางความสมพนธ ดงน ก าหนดใหการใชทดนในปกอนหนาอยในดานคอลมภ หรอแกนตง และการใชทดนในปหลง อยในดานแถว แบงการเปลยนแปลงพนทไดเปน 3 ลกษณะหลก ไดแก - ประเภทพนททไมมการเปลยนแปลง (คงท) อยในแนวทแยงจากซายไปขวาของตาราง - ประเภทพนททลดลง (-) อยในดานแกนนอน บอกใหทราบวาพนทของการใชทดนในปกอนหนาทลดลงนนเปลยนแปลงเปนประเภทการใชทดนใดในปหลง และจ านวนเทาใด - ประเภทพนททเพม (+) จะอยดานแกนตง บอกใหทราบวาพนทของการใชทดนในปกอนหนาทเพมขนนน เปลยนแปลงไปเปนเปนประเภทการใชทดนใดในปหลง และจ านวนเทา ใด(ตารางท 6)

48

ตารางท 6 ลกษณะการเปลยนแปลงการใชทดนแบบ 2 ชวงเวลาในรปแบบของตารางเมตรก (Confusion matrix)

การใ

ชทดน

ปกอ

นหนา

การใชทดน ปหลง ประเภท 1 2 3 4 5 ....

1 คงท 2 คงท 3 คงท 4 คงท 5 คงท ... คงท

3.8 แปลงแผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2556 ทอยในรปแบบของเวกเตอร ใหอยในรปแบบราสเตอร เนองจากการท าแผนทสภาพการใชทดนจะใชการแปลตความดวยสายตา และน าเขาขอมลโดยใชโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรในรปของเวกเตอร แตการวเคราะหดวยแบบจ าลอง CA_Makov จะวเคราะหในรปแบบราสเตอร 3.9 วเคราะหการคาดการณแนวโนมการใชทดนจงหวดชลบรปพ.ศ. 2566 โดยแบบจ าลองซเอ-มารคอฟ (แบบจ าลอง CA_Makov) การคาดการณแนวโนมการเปล ยนแปลงการใชท ดนดวยแบบจ าลอง CA_Markov โดยใชโปรแกรม IDRISI Andes Edition 18 (Clark, 2013 ) มการด าเนนการศกษา 2 สวน คอ

3.9.1 การตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง CA_Makov 1) น าเขาขอมลสภาพการใชทดน พ.ศ.2551 และพ.ศ.2553 เพอหา

แนวโนมการใชทดนของปพ.ศ. 2556 แบบจ าลอง Markov ดวยโปรแกรม IDRISI ผลลพททได คอ คาความนาจะเปนของการเปลยนแปลง (Probability of changing) และคาสดสวนของ การเปลยนแปลง (Transition of changing)

2) น าคาสดสวนของการเปลยนแปลงการใชทดนท ไดจากการวเคราะหมาสรางแบบจ าลองการใชทดน พ.ศ. 2556 ดวยแบบจ าลอง CA_Markov

3) น าแผนทการใชทดนพ.ศ. 2556 ทไดจากการคาดการณดวยแบบจ าลอง CA_Makov มาซอนทบกบแผนทสภาพการใชทดนพ.ศ. 2556 ทไดจากการจ าแนกประเภทขอมลดาวเทยม เปรยบเทยบขอมลสภาพการใชทดนของแผนททงสอง

4) น าผลการเปรยบเทยบทไดมาตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง CA_Markov โดยใชตารางค านวณคาความผดพลาด (Error Matrix) เพอใชค านวณคาความถกตองทงหมด (Overall accuracy) ของการจ าแนกประเภทขอมล (ตารางท 7 )

49

5) ว เคราะหและค านวณพนท การใชท ดนแตละประเภท และเปรยบเทยบขอมลสภาพการใชทดนทไดจากแบบจ าลองกบขอมลทไดจากการจ าแนกประเภทขอมลดาวเทยม

ตารางท 7 การตรวจสอบคาความถกตอง โดยใชตารางค านวณคาความผดพลาด

1 2 3 k Row Total Classified Data n11 n12 n13 n14 n1+

1 n21 n22 n23 n24 n2+

2 n31 n32 n33 n34 n3+

3 n41 n42 n43 n44 n4+

k nk1 nk2 nk3 nk4 nk+

n+1 n+2 n+3 n+k n

ทมา: Congalton and Green (1999)

ความถกตองรวม (Overall accuracy)

n เมอ i คอ แถว (row) และ j คอ แนวตง (column) nii คอ แถวท i แนวตงท i หรอ แถวท j บรรทดท j n คอ ผลรวมทงหมด เปอรเซนตความถกตองของแตละประเภทขอมล (map accuracy) = จ านวนจดตรวจสอบทถกตองของแตละประเภท × 100 จ านวนจดทตรวจสอบทถกตองแตละประเภท+∑(Omission)+∑(Commission) Omission = ผลบวกของจ านวนจดตรวจสอบทผดพลาดของการใชทดนแตละประเภทในแนวนอน Commission = ผลบวกของจ านวนจดตรวจสอบทผดพลาดของการใชทดนแตละประเภทในแนวตง

∑ 𝑛𝑖𝑖

𝑘

𝑖=1

Overall accuracy =

50

3.9.2 การคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรใน พ.ศ. 2566 1) หาความนาจะเปนของการเปลยนแปลง และคาสดสวนของการ

เปลยนแปลงเชงปรมาณโดยใชแบบจ าลองมารคอฟ เพอหาเมตรกซความนาจะเปน และสดสวนการเปลยนแปลงการใชทดน โดยใชขอมลการใชทดน 2 ชวงเวลาในพ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2556 เปนฐานในการวเคราะห

2) น าคาสดสวนของการเปลยนแปลงการใชทดนทไดจากการวเคราะหสรางแบบจ าลองการใชทดนอก 10 ปขางหนา คอ พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง CA_Markov เพอคาดการณการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน พ.ศ. 2566 (ภาพท 15)

3) ค านวณพนทการใชทดนแตละประเภทใน พ.ศ. 2566 และวเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในชวงระยะเวลา พ.ศ. 2556-2566

4. ระยะเวลาและสถานทด าเนนการ 4.1 ระยะเวลา ตลาคม 2555-กนยายน 2556 4.2 สถานทด าเนนการ จงหวดชลบร

51

รวบรวมขอมล

ภาพถายออรโทสเชงเลข ขอมลดาวเทยม

SPOT-5 และ ไทยโชต

ตรงพกดและ ผสมสขอมลดาวเทยมเทจขอมลดาวเทยม

ขอมลดาวเทยม ทปรบแกใหมความถกตองเชงเรขาคณต

วเคราะหสภาพการใชทดน พ.ศ. 2556 เบองตน

พมพแผนทส าหรบ เกบขอมลในพนทจรง

แผนทสภาพการใชทดน พ.ศ. 2556

ภาพท 13 ขนตอนการวเคราะหสภาพการใชทดน

ตรวจสอบและเกบขอมลจรงภาคสนาม

น าเขาขอมลจากภาคสนาม

52

การวเคราะหขอมลการเปลยนแปลง การใชทดน พ.ศ. 2551-2553

พ.ศ.2553-2556 และ พ.ศ.2551-2556

แผนทการเปลยนการใชทดน พ.ศ. 2551-2553, พ.ศ.2553-2556

และ พ.ศ.2551-2556

แสดงผลการวเคราะห การเปลยนแปลง

แผนทสภาพการใชทดน พ.ศ.2551 2553 2556 ขอมลแบบเวกเตอร

ซอนทบขอมล (overlay) วเคราะหเชงพนท (Spatial analysis)

ตาราง Confusion matrix

ภาพท 14 ขนตอนการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

53

แผนทการใชทดน พ.ศ. 2551 แผนทการใชทดน พ.ศ. 2553

ทแปลงเปนราสเตอร

Markov analysis

ความนาจะเปนของการเปลยนแปลง การใชทดน พ.ศ. 2556

ความนาจะเปนของการเปลยนแปลง การใชทดน พ.ศ. 2566

สดสวนการเปลยนแปลง การใชทดน พ.ศ. 2566

สดสวนการเปลยนแปลง การใชทดน พ.ศ. 2556

CA_Markov

แผนทคาดการณแนวโนม การใชทดน พ.ศ. 2556

แผนทการคาดการณแนวโนม การใชทดน พ.ศ. 2566

ตรวจสอบคาความถกตองของ แบบจ าลอง CA_Markov

ตารางค านวณคาความผดพลาด (Error Matrix)

คาความถกตองของแบบจ าลอง CA_Markov

วเคราะหแนวโนมการเปลยนแปลง

การใชทดน ในระหวาง พ.ศ. 2556-2566

ภาพท 15 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนดวยแบบจ าลอง CA_Markov

แผนทการใชทดน พ.ศ. 2556

54

ผลการศกษา

การศกษาน ไดน าขอมลจากการส ารวจระยะไกล มาประยกตใชรวมกบระบบสารสนเทศภมศาสตร แบบจ าลอง Markoc และ CA_Markov เพอศกษาสภาพการใชทดนของจงหวดชลบร การเปลยนแปลงการใชทดนของจงหวดชลบร 3 ชวงเวลา ไดแก ระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553 2556 และ พ.ศ. 2551 2556 และการคาดการณแนวโนมรปแบบการใชทดนของจงหวดชลบรในอนาคต โดยมรายละเอยดของผลการศกษา ดงน

1. สภาพการใชทดนจงหวดชลบร 2. การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร 3. ศกษาความเหมาะสมของแบบจ าลองส าหรบการคาดการณแนวโนมการใชทดน 4. การคาดการณแนวโนมการใชทดน

1. สภาพการใชทดนจงหวดชลบร จงหวดชลบร มพนททงหมด 2,726,875 ไร จากการศกษาไดแบงประเภทการใชทดนทส าคญ

ในจงหวดชลบรออกเปนประเภทตาง ๆ 15 ประเภท ดงน พนทนา(น าฝน) พชไร ออย มนส าปะหลงสบปะรด ไมยนตน ยางพารา ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล พนทเกษตรอน ๆ พนทปาไม พนทเบดเตลด พนทชมชนและสงปลกสราง และพนทแหลงน า จากการศกษาขอมลสภาพการใชทดน ใน พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2553 มาตราสวน 1:25,000 ทไดจากกองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน และจากการวเคราะหสภาพการใชทดน พ.ศ. 2556 จากภาพถายดาวเทยม และการส ารวจภาคสนาม ซงจากการตรวจสอบความถกตองพบวามความถกตองรอยละ 89.6 (ตารางภาคผนวกท 3) สรปสภาพการใชทดน (ตารางท 8 ภาพท 16 ภาพท 17 และภาพท 18) ไดดงน

1.1 พนทชมชนและสงปลกสราง พนทชมชนและสงปลกสราง ประกอบดวย พนทตวเมอง พนทหมบาน สถานทราชการ

เชน วด สถานศกษา องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล โรงพยาบาล สสาน สถานทพกผอนหยอนใจ สนามกอลฟ พนทคมนาคม เชน ถนน สนามบน และพนทอตสาหกรรมซงในจงหวดชลบรมการลงทนโครงการอตสาหกรรมหลายประเภท มนคมอตสาหกรรม ทส าคญ 4 แหงไดแก นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง นคมอตสาหกรรมชลบร นคมอตสาหกรรมปนทองในอ าเภอศรราชา และนคมอตสาหกรรมอมตะนครในอ าเภอพานทอง นอกจากนยงมโรงงานอตสาหกรรมขนาดกลาง และขนาดเลกในอ าเภอเมองชลบร อ าเภอพานทอง อ าเภอศรราชา และอ าเภอบานบง ในป พ.ศ. 2551 มเนอท 454,660 ไร หรอรอยละ 16.67 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 474,433 ไร หรอรอยละ 17.40 และใน พ.ศ. 2556 มเนอท 509,485 ไร หรอรอยละ 18.68 จากการศกษา พบวา พนทชมชนและสงปลกสรางมแนวโนมเพมขนทกป

1.2 พนทนา พนทนาในจงหวดชลบรทส ารวจเปนนาในระบบเกษตรน าฝน แหลงผลตขาวทส าคญอยใน

อ าเภอพนสนคม และอ าเภอพานทอง นอกจากนมการปลกเลกนอยทอ าเภอบานบง อ าเภอบางละมง และอ าเภอเกาะจนทร พนธขาวทเกษตรกรนยมปลก ไดแก พนธปทมธาน 1 ซงเปนขาวหอมไมไวตอแสง ตานทานเพลยกระโดดสน าตาล และเพลยกระโดดหลงขาว ตานทานโรคไหม และโรคขอบใบแหง

55

ผลผลตเฉลย 543 กโลกรมตอไร (ส านกงานเกษตรจงหวดชลบร, 2553) พนทนาขาวใน พ.ศ. 2551 มเนอท 182,287 ไร หรอรอยละ 6.68 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 177,508 ไร หรอรอยละ 6.51 และใน พ.ศ. 2556 มเนอท 165,455 ไร หรอรอยละ 6.07 จากการศกษาพบวา พนทปลกขาว มแนวโนมลดลง

1.3 ออย ออย เปนพชเศรษฐกจทมความส าคญอกชนดหนง เนองจากจงหวดชลบรเปน

จงหวดทมโรงงานน าตาลมากทสดในภาคตะวนออก โดยมโรงงานน าตาล 4 แหง ไดแก โรงงานน าตาลชลบร โรงงานน าตาลสหการน าตาลในอ าเภอบานบง โรงงานน าตาลนวกวางสนหลในอ าเภอพนสนคม โรงงานน าตาลระยองในอ าเภอบอทอง ซงในปจจบนอตสาหกรรมออยและน าตาลทรายของประเทศยงมโอกาสเตบโตทางเศรษฐกจ ไดรบผลตอบแทนเปนทนาพอใจ เกษตรกรจงนยมปลกออย แหลงปลกออย ทส าคญไดแก อ าเภอศรราชา อ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบางละมง และอ าเภอบานบง พนธออยทนยมปลก ไดแก พนธอทอง 1 และพนธอทอง 3 ผลผลตเฉลย 8.97 ตนตอไร (ส านกงานคณะกรรมการออยและน าตาล, 2553) พนทปลกออยใน พ.ศ. 2551 มเนอท 194,394 ไร หรอรอยละ 7.13 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 211,951 ไร หรอรอยละ 7.77 ของเนอทจงหวด และ พ.ศ. 2556 มเนอท 203,855 ไร หรอรอยละ 7.48 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปลกออยเพมขนใน พ.ศ. 2553 และลดลงเลกนอยใน พ.ศ. 2556 เนองจากความตองการของตลาดภายในประเทศ และตางประเทศทชะลอตวลง ราคาจงปรบตวลดลง (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556)

1.4 มนส าปะหลง มนส าปะหลง เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร เนองจากสามารถน าไปแปร

รปเปนผลตภณฑไดหลายชนด และท ารายไดหลกใหกบเกษตรกร นอกจากนยงเปนพชทปลกงายทนแลง เกษตรกรสามารถผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาดได แหลงปลกทส าคญ ไดแก อ าเภอบานบง อ าเภอบางละมง อ าเภอพนสนคม อ าเภอศรราชา อ าเภอสตหบ อ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ และอ าเภอเกาะจนทร การปลกมนส าปะหลงเกษตรกรจะปลกเปนแปลงเดยว ๆ และปลกเปนพชแซมในสวนยางพาราขณะทยางพารายงเลก พนธมนส าปะหลงทเกษตรกรนยมปลก ไดแก พนธหวยบง 60 พนธหวยบง 80 และพนธระยอง 9 แมลงศตรพชทส าคญ ไดแก เพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ จะมการระบาดเมอสภาพอากาศแหงแลง โดยเพลยแปงจะดดกนน าเลยงตามสวนตาง ๆ เชน ใบ ยอด และตาในสวนของตนทยงออนอย ยอดทถกท าลายจะแหงตาย หรอแตกพม ล าตนจะบดเบยวมชวงขอถ ท าใหมผลตอคณภาพทอนพนธ หวมขนาดเลกเปอรเซนตแปงต า หากระบาดรนแรงยอดจะแหงตาย เพลยแปงจะแพรกระจายไปสบรเวณพนทอนโดยการตดไปกบทอนพนธ หรอกระแสลม และมมดเปนพาหะน าเพลยแปงแพรกระจายไปสมนส าปะหลง (กรมวชาการเกษตร, ออนไลน) การปลกมนส าปะหลงใน พ.ศ. 2551 มเนอท 308,220 ไร หรอรอยละ 11.30 ของเนอทจงหวดพ.ศ.2553 มเนอท 293,725 ไร หรอรอยละ 10.77 ของเนอทจงหวด และ พ.ศ. 2556 มเนอท 287,052 ไร หรอรอยละ 10.53 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา การปลกมนส าปะหลงมแนวโนมลดลง ทงนเนองจากภาวะเศรษฐกจทวโลกเขาสภาวะถดถอย การผลตธญพชของยโรปไดผลด การผลตมนส าปะหลงมากเกนความตองการ ราคาหวมนส าปะหลงสดลดลงมาอยทประมาณกโลกรมละ 1.00-1.30 บาท รฐบาล

56

จงจ าเปนตองด าเนนการเขาแทรกแซงตลาดโดยการรบจ าน า และสงเสรมใหเกษตรกรมการปรบเปลยนไปปลกพชชนดอนทไดราคาดกวา

1.5 สบปะรด สบปะรด แหลงปลกทส าคญ ไดแก อ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง อ าเภอบานบง และ

อ าเภอหนองใหญ ลกษณะการปลกสบปะรดของเกษตรกร ม 2 ลกษณะ คอ ปลกเปนแบบ พชเชงเดยว และปลกเปนพชแซม โดยปลกเปนพชแซมยางพารา พนธทนยมปลก ไดแก พนธปตตาเวย และพนธตราดสทอง ผลผลตเฉลย 7,442 กโลกรมตอไร เนองจากตรงตามความตองการของโรงงาน รอยละ 73 ของสบปะรดจะสงโรงงานอตสาหกรรมแปรรป ซงมหลายแหงในจงหวดชลบร เชน บรษทไพรมโพรดกส อนดสตร ทอ าเภอบอทอง บรษท พ. ว. ท. ฟดส อนดสตรทอ าเภอพนสนคม บรษทอาหารสยามทอ าเภอบานบง และอกหลายแหงในจงหวดใกลเคยง ปญหาทพบในการผลตสบปะรดของจงหวดชลบร คอ ราคาตกต า ผลผลตต า เนองจากดนขาดความอดมสมบรณ ผลจาก การใชพนทตดตอกนมาเปนเวลานาน พนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2551 มเนอท 102,221 ไร หรอรอยละ 3.75 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 87,446 ไร หรอรอยละ 3.21 ของเนอทจงหวด และ พ.ศ. 2556 มเนอท 63,130 ไร หรอรอยละ 2.31 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปลกสบปะรดมแนวโนมลดลง เนองจากตนทนในการผลตสบปะรด ไดแก ปย สารเคม คาใชจาย ในการปรบสภาพพนทมการปรบตวสงขน แรงงานหายาก และคาจางแรงงานสง เกษตรกรจงมการปรบเปลยนไปปลกพชชนดอน ๆ

1.6 พชไรอน ๆ พชไร อน ๆ ไดแก พชไรผสมซงเปนการปลกพชไรหลายชนดในพนท เดยวกน

พบมากในอ าเภอบานบง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร พบเลกนอยในอ าเภอพนสนคม อ าเภอศรราชา อ าเภอสตหบ และอ าเภอเมองชลบร นอกจากนมการปลกขาวโพดเลกนอยในอ าเภอเกาะจนทร อ าเภอหนองใหญ และอ าเภอพนสนคม และพรกบางเลกนอยพบในอ าเภอบอทอง และอ าเภอเมองชลบร โดยพนทพชไรอน ๆ ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 80,348 ไร หรอรอยละ 2.95 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 26,963 ไร หรอรอยละ 0.99 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2556 มเนอท 22,216 ไร หรอรอยละ 0.81 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา มแนวโนมลดลง

1.7 ไมยนตนอน ๆ ไมยนตนอน ๆ ไดแก สก สะเดา สนประดพทธ กระถน ประด ไผ จามจร ตนเปด

กฤษณา และตะก สวนมากจะพบในอ าเภอบานบง อ าเภอเกาะจนทร อ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ และพบประปรายในอ าเภอพนสนคม อ าเภอศรราชา และอ าเภอสตหบ โดยใน พ.ศ. 2551 มเนอท 19,943 ไร หรอรอยละ 0.73 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 20,332 ไร หรอรอยละ 0.75 ของเนอทจงหวด 2556 มเนอท 16,568 ไร หรอรอยละ 0.61 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา มแนวโนมลดลง เนองจากเกษตรกรมการเปลยนแปลงไมปลกพชชนดอนทใหผลตอบแทนดกวา เชน ยางพารา และปาลมน ามน

57

1.8 ยางพารา ยางพารา ปลกมากบรเวณอ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ และอ าเภอเกาะจนทร

นอกจากนนมการปลกประปรายตามอ าเภออน ๆ เชน อ าเภอบานบง อ าเภอบางละมง และอ าเภอ ศรราชา พนธยางพาราทเกษตรกรนยม ไดแก พนธ RRIM600 ผลผลตเฉลย 282 กโลกรมตอไรตอป (คณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต, 2553) จากการส ารวจภาคสนาม พบวา ในชวงเวลา 1-3 ป ขณะททรงพมของตนยางพารายงเลกอยเกษตรกรนยมปลกมนส าปะหลง หรอสบปะรดเปนพชแซม นอกจากนมบางสวนปลกกลวย และขาวโพดเปนพชแซมเพอเปนการเสรมรายได เมอตนยาง ใหผลผลตแลวเกษตรกรบางสวนจะปลกพชรวมกบยางพารา เชน ระก าหวาน สละ หวาย ไมประดบ เชน ขงแดง หนาวว หรอเลยงไก โดยท าโรงเรอนระหวางรองทปลกยางพาราดวย พนทปลกยางพาราใน พ.ศ. 2551 มเนอท 239,696 ไร หรอรอยละ 8.79 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 313,511 ไร หรอรอยละ 11.50 ของเนอทจงหวด และป พ.ศ 2556 มเนอท 366,963 ไร หรอรอยละ 13.46 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปลกยางพารามแนวโนมเพมสงขน ทงนเนองมาจากยางพาราเปนทตองการของตลาดโลกมาก ราคายางพารามแนวโนมสงขน เกษตรกรจงนยมปลกมากขน

1.9 ปาลมน ามน ปาลมน ามน ปลกมากในอ าเภอหนองใหญ อ าเภอบอทอง นอกนนมปลกทอ าเภอเกาะ

จนทร อ าเภอบานบง และปลกเลกนอยทอ าเภอบางละมง พนธทนยม ไดแก พนธ เทเนอรา มโรงงานสกดปาลมน ามนหลายแหงในจงหวดรองรบผลผลต เชน บรษทสขสมบรณน ามนปาลมจ ากด บรษทอสเทรนปาลมออยลจ ากด บรษทโกลเดนไทมเอนเตอรไพรส ในอ าเภอหนองใหญ บรษทสนตภาพอตสาหกรรมจ ากด ในอ าเภอเมองชลบร ใน พ.ศ. 2551 พนทปลกปาลมน ามน มเนอท 72,202 ไร หรอรอยละ 2.65 ของเนอทจงหวด ป พ.ศ 2553 มเนอท 90,603 ไร หรอรอยละ 3.32 ของเนอทจงหวด และ ป พ.ศ. 2556 มเนอท 114,964 ไร หรอรอยละ 4.22 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปลกปาลมน ามนมแนวโนมสงขน เนองจากปาลมน ามนเปนพชทมศกยภาพ ในการแขงขนสงกวาพชน ามนชนดอน เพราะใหผลผลตสงกวาพชน ามนอน 2-8 เทาในพนทปลกเทา ๆ กน ใหผลตอบแทนดกวาการปลกพชชนดอน จงเปนแรงจงใจใหเกษตรกรขยายพนทปลก ประกอบปจจบนรฐบาลมยทธศาสตรอตสาหกรรมปาลมน ามน พ.ศ. 2547-2572 เพอมงสการเปนผผลตและสงออกน ามนปาลมเคยงคผน าในระดบโลกอยางสหพนธรฐมาเลเซย และอนโดนเซย รวมทงนโยบายก าหนดใหปาลมน ามนเปนแหลงพลงงานทดแทนของประเทศ ตงเปาขยายพนทปลกปาลมน ามนใหได 10 ลานไร ใน พ.ศ. 2572 โดยจะปลกเพมปละ 400,000 ไร แบงระยะเวลาด าเนนการเปน 5 ระยะ ๆ ละ 5 ป ในชวง 5 ปแรกต ง เปาขยายพนทปลกปาลมน ามนทวประเทศจาก 2.04 ลานไร ใน พ.ศ. 2547 เปน 3.67 ลานไร ใน พ.ศ. 2552 คาดการณผลปาลมสดเพมขนเปน 6.54 ลานตน หรอคดเปนน ามนปาลมดบ 1.18 ลานตน โดยจะด าเนนการสงเสรมการปลกปาลมน ามนพนธด ในเขตนาราง 0.888 ลานไร ไรราง 0.156 ลานตน และปลกปาลมน ามนแทนยางพาราในเขตทไมเหมาะสมในการปลกยางพารา 0.462 ลานไร และจะเรงรดพฒนาสวนปาลมน ามนเดมใหมประสทธภาพเพมขน ทงนเพอเปนการสนบสนนใหเกดอตสาหกรรมจากการแปรรปอยางงายเปนการแปรรปมลคาสง โดยเฉพาะอยางยงการผลตน ามนไบโอดเซลเพอทดแทนพลงงานทมราคาแพงในขณะน เกษตรกรจงมการปรบเปลยนมาปลกปาลมน ามนมากขน

58

1.10 ยคาลปตส ยคาลปตส เปนไมโตเรว ปลกงาย สามารถเจรญเตบโตในพนททมความอดมสมบรณ

ต า น ามาใชประโยชนไดภายในระยะเวลาอนสน ประมาณ 4-5 ป โดยการลงทนคอนขางต า เมอเปรยบเทยบกบไมโตเรวชนดอน ชวยปรบปรงระบบนเวศนเสอมโทรมใหดขนได โดยเฉพาะในพนทดนเลว รกรางวางเปลา ซงไมสามารถปลกไมอนไดโดยการปลกเปนไมเบกน า และปลกตนไมชนดอนเสรมในภายหลง เพอความหลากหลายของพนธพชจงมการสงเสรมใหปลกเปนไมปาเศรษฐกจ นอกจากน ยคาลปตสยงเปนพชทใชในอตสาหกรรมการผลตกระดาษ โดยจะเหนวามการสงเสรมใหเกษตรปลก และรบซอคนเพอน าไปใชในอตสาหกรรมของตน ยคาลปตสในจงหวดชลบร ปลกมากบรเวณอ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร นอกนนมปลกทอ าเภอบางละมง อ าเภอบานบง อ าเภอพนสนคม อ าเภอหนองใหญ และอ าเภอศรราชา พนทปลกยคาลปตสใน พ.ศ. 2551 มเนอท 145,389 ไร หรอ รอยละ 5.33 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 145,922 ไร หรอรอยละ 5.35 ของเนอทจงหวด และใน พ.ศ. 2556 มเนอท 137,884 ไร หรอรอยละ 5.06 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปลกเพมขนเลกนอยใน พ.ศ. 2553 และลดลงใน พ.ศ. 2556

1.11 ไมผล ไมผล เชน มะพราว มะมวง ขนน และมะมวงหมพานต สวนมากจะปลกไมผลหลาย

ชนดรวมกน มกพบบรเวณหมบานตาง ๆ โดยมากจะปลกไวบรโภคในครวเรอน ไมผลทปลกมาก ไดแก ขนน มะมวง กลวย มะละกอ มงคด ส าหรบแปลงไมผลชนดเดยวทนยมปลกเปนแปลงใหญ ๆ ไดแก มะพราว มะมวงหมพานต และมะมวง โดยพนทปลกไมผลใน พ.ศ. 2551 มเนอท 228,820 ไร หรอรอยละ 8.39 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 196,820 ไร หรอรอยละ 7.22 ของเนอทจงหวด และใน พ.ศ. 2556 มเนอท 175,668 ไรหรอ รอยละ 6.44 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทไมผลมแนวโนมลดลง

1.12 พนทเกษตรอน ๆ ไดแก พชสวน สวนใหญจะเปนแปลงขนาดเลก เชน ไมประดบส าหรบตกแตงสวน ปลก

พชผกหลายชนดปนกนโดยใชแรงงานภายในครอบครว เชน ถวฝกยาว บวบ แตงกวา เปนตน นอกจากนมการปลกองน เพอเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรในอ าเภอบางละมงอกดวย

ทงหญาและโรงเรอนเลยงสตว ประกอบดวย โรงเรอนราง ทงหญาเลยงสตว โรงเรอนเลยงโค กระบอและมา โรงเรอนเลยงสตวปก และโรงเรอนเลยงสกร จงหวดชลบรมการเลยงไกมากกวาการเล ยงสตวประเภทอน มมากในอ าเภอบานบง อ า เภอบอทอง อ าเภอพนสนคม และ อ าเภอหนองใหญ ลกษณะโรงเรอนสวนมากจะเปนโรงเรอนขนาดใหญของอตสาหกรรมอาหาร เชน บรษทเจรญโภคภณฑ สหฟารม เปนตน นอกนนจะเปนของเกษตรกรรายยอย และเปนโรงเรอนเลยงไกในสวนยางพารา

สถานทเพาะเลยงสตวน า สวนมากจะเปนพนทเลยงปลา โดยปลาทเลยงจะเปน ปลานล ปลาไน และปลาสลด พนทเลยงกง ไดแก กงกลาด า และกงขาว พนทเพาะเลยงสตวน าอน ๆ เชน หอยแครง และหอยแมลงภ โดยพนทเพาะเลยงสตวน าเหลานสวนมากจะอยในอ าเภอพนสนคม และอ าเภอพานทอง

59

พนทดงกลาวขางตนรวมกนใน พ.ศ. 2551 มเนอท 127,915 ไร หรอรอยละ 4.69 ไร ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 130 ,144 ไร หรอรอยละ 4.77 ของเนอทจงหวด และ ใน พ.ศ. 2556 มเนอท 131,544 ไร หรอรอยละ 4.82 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทดงกลาวมแนวโนมเพมขน

1.13 พนทปาไม พนทปาไม ประกอบดวยปาดบสมบรณ ซงมพนธไมประเภท ยาง ตะเคยน กะบาก

เคยม จ าปาปา มะมวงปา ไผ ระก า กระวาน หวาย ฯ พบในบรเวณอ าเภอบอทอง ปาผลดใบซงประกอบดวย ตนสก ประด มะคา ตะแบก พบในบรเวณอ าเภอศรราชา อ าเภอบานบง อ าเภอบอทอง และตอนลางของอ าเภอสตหบ ปาเลนซงมพนธไมประเภท จาก โกงกาง แสม เสมด ฯ พบในอ าเภอพานทอง และอ าเภอเมองชลบร เปนตน พนทปาไมใน พ.ศ. 2551 มเนอท 305,011 ไร หรอรอยละ 11.19 ของเนอทจงหวด ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 304,397 ไร หรอรอยละ 11.16 ของเนอทจงหวด และใน พ.ศ. 2556 มเนอท 303,402 ไร หรอรอยละ 11.13 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทปาไมมแนวโนมลดลงเลกนอย

1.14 พนทเบดเตลด พนทเบดเตลด ประกอบดวย พนททงหญา ปาละเมาะ พนทลม เหมองแร เหมองแร

เกา บอลกรง บอทราย บอดน นาเกลอ ททงขยะ และพนทถม เปนตน พนทนาเกลอพบบรเวณอ าเภอเมองชลบร และพบเลกนอยบรเวณอ าเภอพานทอง หาดทรายท เปนแหลงทองเทยวทส าคญ จะอยทเมองพทยา อ าเภอบางละมง อ าเภอศรราชา และอ าเภอสตหบ สวนพนทอน ๆ พบโดยท วไป ไดแก ทงหญา ปาละเมาะ พนทลม เหมองแร เหมองแรเกา บอดน ททงขยะ เปนตน พนทเบดเตลด ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 215,471 ไร หรอรอยละ 7.90 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 202,345 ไร หรอรอยละ 7.42 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2556 มเนอท 172,936 ไร หรอรอยละ 6.34 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา มแนวโนมลดลง

1.15 พนทแหลงน า พนทแหลงน า ประกอบดวย แมน า ล าคลอง ทะเลสาบ บง บอน าในไรนา และคลอง

ชลประทาน แหลงน าธรรมชาต ประกอบดวย ลมน าบางประกง มล าน าส าคญ 2 สาย คอ คลองหลวง ซงมตนน าในอ าเภอพนสนคม และหวยคลองใหญในอ าเภอบานบง นอกจากนมแหลงน าทสรางขน เนองจากจงหวดชลบรไมมแมน าขนาดใหญไหลผานจงมการสรางแหลงเกบน า เชน อางเกบน า ปจจบนชลบรมอางเกบน าบางพระ อ าเภอศรราชาเกบกกน าได 110 ลานลกบาศกเมตร อางเกบน าหนองคอเกบกกน าได 21.40 ลานลกบาศกเมตร และอางเกบน ามาบประชน อ าเภอบางละมง เกบกกน าได 14 ลานลกบาศกเมตร นอกจากนยงมอางเกบน าบานบง อางเกบน าบรเวณวดญาณสงวราราม หวยสะพาน หนองกลางดง หวยซากนอก คลองบางไผภตอนนต จกเสมด และชองแสมสาร เปนตนพนทแหลงน าใน พ.ศ. 2551 มเนอท 50,298 ไร หรอรอยละ 1.85 ของเนอทจงหวด พ.ศ. 2553 มเนอท 50,765 ไร หรอรอยละ 1.86 ของเนอทจงหวดพ.ศ. 2556 มเนอท 55,753 ไร หรอรอยละ 2.04 ของเนอทจงหวด จากการศกษา พบวา พนทแหลงน ามแนวโนมเพมขน เพอรองรบพนทเกษตรกรรม และอตสาหกรรมทเพมมากขน

60

ตารางท 8 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2556

ประเภทการใชทดน เนอท พ.ศ. 2551 เนอท พ.ศ. 2553 เนอท พ.ศ. 2556 ไร รอยละ ไร รอยละ ไร รอยละ

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,660 16.67 474,443 17.40 509,485 18.68 พนทนา 182,287 6.68 177,508 6.51 165,455 6.07 ออย 194,394 7.13 211,951 7.77 203,855 7.48 มนส าปะหลง 308,220 11.30 293,725 10.77 287,052 10.53 สบปะรด 102,221 3.75 87,446 3.21 63,130 2.31 พชไรอนๆ 80,348 2.95 26,963 0.99 22,216 0.81 ไมยนตน 19,943 0.73 20,332 0.75 16,568 0.61 ยางพารา 239,696 8.79 313,511 11.50 366,963 13.46 ปาลมน ามน 72,202 2.65 90,603 3.32 114,964 4.22 ยคาลปตส 145,389 5.33 145,922 5.35 137,884 5.06 ไมผล 228,820 8.39 196,820 7.22 175,668 6.44 พนทเกษตรอนๆ 127,915 4.69 130,144 4.77 131,544 4.82 ปาไม 305,011 11.19 304,397 11.16 303,402 11.13 พนทเบดเตลด 215,471 7.90 202,345 7.42 172,936 6.34 แหลงน า 50,298 1.85 50,765 1.86 55,753 2.04 รวม 2,726,875 83.33 2,726,875 100.00 2,726,875 100.00

61

ภาพท 16 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2551

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

62

ภาพท 17 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2553

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

63

ภาพท 18 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

64

2. การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร จากการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบ รระหวาง พ.ศ. 2551-2553

พ.ศ. 2553-2556 พ.ศ. 2551-2556 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร พบวามการเปลยนแปลง ดงน 2.1 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2551-2553 มการเปลยนแปลงการใชทดน

ดงน (รายละเอยดตามตารางท 9 และตารางท 10) 2.1.1 พนทชมชนและสงปลกสราง ประกอบดวย ตวเมองและยานรานคา หมบาน

สถานทราชการ สนามบน ถนน ยานอตสาหกรรม สนามกอลฟ สสาน เปนตน ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 454,660 ไร เพมขนเปน 474,443 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 19,783 ไร หรอ รอยละ 4.35 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทชมชนและ สงปลกสรางมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 มเนอทลดลง 247 ไร เนองจากเปลยนไปเปนพนทเบดเตลด 164 ไร ไมผล 13 ไร และ มนส าปะหลง 12 ไร ส าหรบพนทพนทชมชนและสงปลกสราง ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 474,443 ไร มาจากพนทพนทชมชนและสงปลกสรางเดม ใน พ.ศ. 2551 จ านวน 454,413 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 20,030 ไร เชน พนทเบดเตลด 7,074 ไร มนส าปะหลง 4,499 ไร พนทนา 2,167 ไร เปนตน

2.1.2 พนทนา ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 182,287 ไร ลดลงเปน 177,508 ไร ใน พ.ศ. 2553 เนอทลดลงโดยรวม 4,779 ไร หรอรอยละ 2.62 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทนามการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 ลดลง 7,861 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 2,167 ไร ออย 1,163 ไร พนทเบดเตลด 1,131 ไร เปนตน ส าหรบพนทนา ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 177,508 ไร มาจากพนทนาเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 174,426 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 3,082 ไร เชน ออย 1,425 ไร พชไรอน ๆ 615 ไร มนส าปะหลง 600 ไร เปนตน

2.1.3 ออย เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร ปลกมากทอ าเภอบานบง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร พนทปลกออย ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 194,394 ไร เพมขนเปน 211,951 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 17,557 ไร หรอรอยละ 9.03 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกออยมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 ลดลง 36,970 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 10,644 ไร มนส าปะหลง 9.919 ไร ยคาลปตส 5,766 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกออย ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 211,951 ไร มาจากพนทปลกออยเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 157,424 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 54,527 ไร เชน พชไรอน ๆ 28,085 ไร มนส าปะหลง 17,567 ไร ยคาลปตส 2,722 ไร เปนตน

2.1.4 มนส าปะหลง เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร อกชนดหนง สวนมากปลกทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง และอ าเภอพนสนคม พ.ศ. 2551 มเนอท 308,220 ไร

65

ลดลงเปน 293,725 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 4,495 ไร หรอรอยละ 4.70 ของเนอทเดม ใน พ.ศ. 2551

หา ก พ จ า ร ณ าร าย ล ะ เ อ ย ด ก า ร เป ล ย น แ ปล ง พบว า พ น ท ป ล ก มนส าปะหลง มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 ลดลง 79,101 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 18,933 ไร ออย 17,567 ไร ยคาลปตส 10,876 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกมนส าปะหลงใน พ.ศ. 2553 จ านวน 293,725 ไร มาจากพนทปลกมนส าปะหลงเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 229,119 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 64,606 ไร เชน พชไรอน ๆ 20,015 ไร สบปะรด 13,756 ไร ออย 9,919 ไร เปนตน

2.1.5 สบปะรด ปลกมากทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง อ าเภอบานบง และอ าเภอหนองใหญ พนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2551 มเนอท 102,221 ไร ลดลงเปน 87,446 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 14,775 ไร หรอรอยละ 14.45 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกสบปะรด มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 ลดลง 29,725 ไร เนองจากเปลยนไปเปน มนส าปะหลง 13,756 ไร ยางพารา 8,925 ไร พชไรอน ๆ 1,838 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2553 จ านวน 87,446 ไร มาจากพนทปลกสบปะรดเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 72,496 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 14,950 ไร เชน มนส าปะหลง 8,281 ไร ยคาลปตส 2,598 ไร พชไรอน ๆ 1,332 ไร เปนตน

2.1.6 พชไรอน ๆ ไดแก ขาวโพด แตงโม พรก เปนตน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 80,348 ไร ลดลงเปน 26,963 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 53,385 ไร หรอรอยละ 66.44 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกพชไรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 66,503 ไร เนองจากมการเปลยนไปเปน ออย 28,085 ไร มนส าปะหลง 20,015 ไร ยางพารา 7,222 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกพชไรอน ๆ ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 26,963 ไร มาจากพนทปลกพชไรอน ๆ เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 13,845 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 13,118 ไร เชน มนส าปะหลง 8,520 ไร สบปะรด 1,838 ไร ออย 1,714 ไร เปนตน

66

ตารางท 9 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551-2553

ประเภทการใชทดน

สภาพการใชทดน (ไร) การเปลยนแปลงการใชทดน (ไร) รอยละการเปลยนแปลงของเนอท

เดม

พ.ศ. 2551

พ.ศ. 2553

เพมขน ลดลง โดยรวม

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,660 474,443 20,030 247 19,783 4.35 พนทนา 182,287 177,508 3,082 7,861 -4,779 -2.62 ออย 194,394 211,951 54,527 36,970 17,557 9.03 มนส าปะหลง 308,220 293,725 64,606 79,101 -4,495 -4.70 สบปะรด 102,221 87,446 14,950 29,725 14,775 -14.45 พชไรอนๆ 80,348 26,963 13,118 66,503 -53,385 -66.44 ไมยนตน 19,943 20,332 2,673 2,284 389 1.95 ยางพารา 239,696 313,511 76,626 2,811 73,815 30.80 ปาลมน ามน 72,202 90,603 19,610 1,209 18,401 25.49 ยคาลปตส 145,389 145,922 27,226 26,693 533 0.37 ไมผล 228,820 196,820 6,079 38,079 -32,000 -13.98 พนทเกษตรอนๆ 127,915 130,144 4,586 2,357 2,229 1.74 ปาไม 305,011 304,397 59 673 -614 -0.20 พนทเบดเตลด 215,471 202,345 5,664 18,790 -13,126 -6.09 แหลงน า 50,298 50,765 1,122 655 467 0.93 รวม 2,726,875 2,726,875 293,928 313,711 0

67

ตารางท 10 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2553

พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553

พนทชมชนและสงปลกสราง

พนทนา ออย มนส าปะหลง สบปะรด พชไรอนๆ ไมยนตน ยางพารา

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,413 0 0 12 0 0 0 0 พนทนา 2,167 174,426 1,163 655 24 39 44 206 ออย 786 1,425 157,424 9,919 966 1,714 239 10,644 มนส าปะหลง 4,499 600 17,567 229,119 8,281 8,520 920 18,933 สบปะรด 972 4 1,153 13,756 72,496 1,838 31 8,925 พชไรอนๆ 1,244 615 28,085 20,015 1,332 13,845 404 7,222 ไมยนตน 86 21 213 339 142 104 17,659 542 ยางพารา 274 12 50 764 145 7 5 236,885 ปาลมน ามน 79 0 85 49 7 0 20 837 ยคาลปตส 701 136 2,722 6,491 2,598 343 177 10,647 ไมผล 1,649 145 1,767 8,280 946 362 594 16,436 พนทเกษตรอนๆ 372 17 373 256 0 87 6 260 ปาไม 22 0 0 61 7 18 0 466 พนทเบดเตลด 7,074 107 1,349 4,009 502 86 233 1,508 แหลงน า 105 0 0 0 0 0 0 0 รวม พ.ศ. 2553 474,443 177,508 211,951 293,725 87,446 26,963 20,332 313,511

67

68

ตารางท 10 (ตอ)

พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553

ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล พนทเกษตรอนๆ ปาไม พนทเบดเตลด แหลงน า รวม

พ.ศ. 2551 พนทชมชนและสงปลกสราง 0 0 13 58 0 164 0 454,660 พนทนา 284 897 265 855 0 1,131 131 182,287 ออย 4,548 5,766 387 274 0 212 90 194,394 มนส าปะหลง 3,735 10,876 2,788 739 0 1,390 253 308,220 สบปะรด 1,234 471 866 288 0 169 18 102,221 พชไรอนๆ 1,988 3,659 567 710 0 444 218 80,348 ไมยนตน 78 607 55 11 0 79 7 19,943 ยางพารา 1,101 376 8 31 0 0 38 239,696 ปาลมน ามน 70,993 56 13 0 0 63 72,202 ยคาลปตส 1,686 118,696 687 191 0 269 45 145,389 ไมผล 3,430 2,900 190,741 545 4 923 98 228,820 พนทเกษตรอนๆ 435 261 36 125,558 254 0 127,915 ปาไม 2 7 5 304,338 79 6 305,011 พนทเบดเตลด 1,089 1,350 402 871 55 196,681 155 215,471 แหลงน า 0 0 0 0 0 550 49,643 50,298 รวม พ.ศ. 2553 90,603 145,922 196,820 130,144 304,397 202,345 50,765 2,726,875

68

69

2.1.7 ไมยนตน ไดแก สก ไผ สะเดา ตะก เปนตน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 19,943 ไร เพมขนเปน 20,332 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 389 ไร หรอรอยละ 1.95 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมยนตนมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอท ลดลง 2,284 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยคาลปตส 607 ไร ยางพารา 542 ไร มนส าปะหลง 339 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมยนตน ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 20,332 ไร มาจากพนทปลกไมยนตนเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 17,659 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 2,673 ไร เชน มนส าปะหลง 920 ไร ไมผล 594 ไร พชไรอน ๆ 404 ไร เปนตน

2.1.8 ยางพารา เปนพชเศรษฐกจทส าคญอกชนดหนงของจงหวดชลบร สวนมากจะปลกทอ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบานบง และอ าเภอพนสนคม เนองจากยางพาราเปนสนคาทเปนความตองการของตลาดโลก และราคามแนวโนมสงขน เกษตรกรจงหนมาปลกยางพาราเ พ มข น พ นท ปล กใน พ.ศ. 2551 ม เน อท 239,696 ไร เ พ มข น เป น 313,511 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 73,815 ไร หรอรอยละ 30.80 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยางพารามการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 2,811 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ปาลมน ามน 1,101 ไร มนส าปะหลง 764 ไร ยคาลปตส 376 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกยางพารา ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 313,511 ไร มาจากพนทปลกยางพาราเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 236,885 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 76,626 ไร ไดแก มนส าปะหลง 18,933 ไร ไมผล 16,436 ไร ยคาลปตส 10,647 ไร ออย 10,644 ไร เปนตน

2.1.9 ปาลมน ามน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 72,202 ไร เ พมขนเปน

90,603 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 18,401 ไร หรอรอยละ 25.49 ของเนอทเดม ใน พ.ศ. 2551 หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกปาลมน ามน

มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอท ลดลง 1,209 ไร เนองจากมการเปลยนไปเปน ยางพารา 837 ไร ออย 85 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 79 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกปาลมน ามน ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 313,511 ไร มาจากพนทปลกปาลมน ามนเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 90,603 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 19,610 ไร เชน ออย 4,548 ไร มนส าปะหลง 3,735 ไร ไมผล 3,430 ไร พชไรอน ๆ 1,988 ไร เปนตน 2.1.10 ยคาลปตส พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 145,389 ไร เ พมขนเปน 145,922 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 533 ไร หรอรอยละ 0.37 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยคาลปตสมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลงป โดยในพ.ศ.2551 มเนอทลดลง 26,693 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 10,647 ไร มนส าปะหล ง 6,491 ไร ออย 2,722 ไร เปนตน ส าหรบ พนทปล ก ยคาลปตสใน พ.ศ. 2553 จ านวน 145,922 ไร มาจากพนทปลกยคาลปตสเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน

70

118,696 ไร และเพมขนเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 27,226 ไร เชน มนส าปะหลง 10,876 ไร ออย 5,766 ไร พชไรอน ๆ 3,659 ไร เปนตน

2.1.11 ไมผล ไดแก ไมผลผสม มะพราว มะมวงหมพานต มะมวง ขนน เปนตน มเนอท 228,820 ไร ลดลงเปน 196,820 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 32,000 ไร หรอรอยละ 13.96 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมผลมการเปลยนแปลงเพมขน และลดลงป โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 38,079 ไร โดยมการเปลยนไปเปน ยางพารา 16,436 ไร มนส าปะหลง 8,280 ไร ปาลมน ามน 3,430 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมผล ในพ.ศ. 2553 จ านวน 196,820 ไร มาจากพนทปลกไมผลเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 190,741 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 6,079 ไร เชน มนส าปะหลง 2,788 ไร สบปะรด 866 ไร ยคาลปตส 687 ไร เปนตน

2.1.12 พนทเกษตรอน ๆ ไดแก พชสวน ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยงสตว และสถานทเพาะเลยงสตวน า มเนอท 127,915 ไร เพมขนเปน 130,144 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 2,229 ไร หรอรอยละ 1.74 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนท เกษตรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 2,357 ไร เนองจากเปลยนไปเปนปาลมน ามน 435 ไร ออย 373 ไร มนส าปะหลง 256 ไร เปนตน ส าหรบพนทเกษตรอน ๆ ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 130,144 ไร มาจากพนทเกษตรอน ๆ เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 125,558 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 4,586 ไร เชน พนทเบดเตลด 871 ไร พนทนา 855 ไร มนส าปะหลง 739 ไร เปนตน

2.1.13 พนทปาไม ประกอบดวย ปาผลดใบสมบรณ ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ ปาดบสมบรณ ปาดบรอสภาพฟนฟ ปาชายเลน ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 305,011 ไร ลดลงเปน 304,397 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 614 ไร หรอรอยละ 0.20 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปาไมมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 673 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 466 ไร มนส าปะหลง 61 ไร พนทเบดเตลด 79 ไร เปนตน ส าหรบพนทปาไม ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 304,397 ไร มาจากพนทปาไมเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 304,338 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 59 ไร ไดแก พนทเบดเตลด 55 ไร และไมผล 4 ไร

2.1.14 พนทเบดเตลด ประกอบดวย พนททงหญา ปาละเมาะ พนทลม เหมองแร เหมองแรราง บอลกรง บอทราย บอดน นาเกลอ พนทถม ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 215,471 ไร ลดลงเปน 202,345 ไร ใน พ.ศ. 2553 ลดลงโดยรวม 13,126 ไร หรอรอยละ 6.09 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทเบดเตลดมการเปลยนแปลงเพมขน และลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 มเนอทลดลง 18,790 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 7,074 ไร มนส าปะหลง 4,009 ไร ยางพารา 1,508 ไร เปนตน ส าหรบพนทเบดเตลด ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 202,345 ไร มาจากพนทเบดเตลดเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน

71

196,681 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 5,664 ไร เชน มนส าปะหลง 1,390 ไร พนทนา 1,131 ไร ไมผล 923 ไร เปนตน

2.1.15 พนทแหลงน า ประกอบดวย แมน า ล าคลอง ทะเลสาบ บง บอน าในไรนา และคลองชลประทานใน พ.ศ. 2551 มเนอท 50,298 ไร เพมขนเปน 50,765 ไร ใน พ.ศ. 2553 เพมขนโดยรวม 467 ไร หรอรอยละ 0.93 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทแหลงน ามการเปลยนแปลงเพมขน และลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 655 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทเบดเตลด 550 ไร และพนทชมชนและสงปลกสราง 105 ไร ส าหรบพนทแหลงน าใน พ.ศ. 2553 จ านวน 50,765 ไร มาจากพนทแหลงน าเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 49,643 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 1,122 ไร เชน มนส าปะหลง 253 ไร พชไรอน ๆ 218 ไร พนทเบดเตลด 155 ไร เปนตน

2.2 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2553-2556 มการเปลยนแปลงการใชทดน ดงน (รายละเอยดตามตารางท 11 และตารางท 12)

1.2.1 พนทชมชนและสงปลกสราง ประกอบดวย ตวเมองและยานรานคา หมบาน สถานทราชการ สนามบน ถนน ยานอตสาหกรรม สนามกอลฟ สสาน เปนตน ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 474,443 ไร เพมขนเปน 509,485 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 35,042 ไร หรอรอยละ 7.39 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทพนทชมชนและ สงปลกสรางมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 635 ไร โดยม การเปลยนไปเปนยางพารา 535 ไร และพนทเบดเตลด 100 ไร ส าหรบพนทชมชนและสงปลกสรางใน พ.ศ. 2556 จ านวน 509,485 ไร มาจากพนทชมชนและสงปลกสรางเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 473,808 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 35,677 ไร เชน พนทเบดเตลด 13,662 ไร มนส าปะหลง 7,880 ไร พนทนา 4,089 ไร เปนตน

72

ตารางท 11 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2553-2556

ประเภทการใชทดน

สภาพการใชทดน (ไร) การเปลยนแปลงการใชทดน (ไร) รอยละการเปลยนแปลงของเนอท

เดม

พ.ศ. 2553

พ.ศ. 2556

เพมขน ลดลง โดยรวม

พนทชมชนและสงปลกสราง 474,443 509,485 35,677 635 35,042 7.39 พนทนา 177,508 165,455 1,661 13,714 12,053 -6.79 ออย 211,951 203,855 40,961 49,057 8,096 -3.82 มนส าปะหลง 293,725 287,052 80,752 87,425 6,673 -2.27 สบปะรด 87,446 63,130 14,535 38,851 24,316 -27.81 พชไรอนๆ 26,963 22,216 11,828 16,575 4,747 -17.61 ไมยนตน 20,332 16,568 1,343 5,107 3,764 -18.51 ยางพารา 313,511 366,963 56,596 3,144 53,452 17.05 ปาลมน ามน 90,603 114,964 25,490 1,129 24,361 26.89 ยคาลปตส 145,922 137,884 22,745 30,783 8,038 -5.51 ไมผล 196,820 175,668 5,301 26,453 21,152 -10.75 พนทเกษตรอนๆ 130,144 131,544 5,135 3,735 1,400 1.08 ปาไม 304,397 303,402 32 1,027 995 -0.33 พนทเบดเตลด 202,345 172,936 8,896 38,305 29,409 -14.53 แหลงน า 50,765 55,753 5,093 105 4,988 9.83 รวม 2,726,875 2,726,875 280,368 315,410 -

1

ตารางท 12 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2553-2556

พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2556

พนทชมชนและสงปลกสราง

พนทนา ออย มนส าปะหลง สบปะรด พชไรอนๆ ไมยนตน ยางพารา

พนทชมชนและสงปลกสราง 473,808 0 0 0 0 0 0 535 พนทนา 4,089 163,794 3,324 551 17 9 0 241 ออย 1,374 1,021 162,894 17,129 1,361 2,246 205 11,467 มนส าปะหลง 7,880 125 23,603 206,300 8,576 7,379 314 17,463 สบปะรด 1,475 0 1,022 26,440 48,595 1,141 15 5,351 พชไรอนๆ 1,777 70 3,097 6,262 488 10,388 100 1,772 ไมยนตน 362 0 654 2,019 212 50 15,225 1,172 ยางพารา 202 0 199 265 86 10 19 310,367 ปาลมน ามน 106 0 194 182 0 38 0 459 ยคาลปตส 628 0 3,867 9,877 1,837 729 407 7,388 ไมผล 2,962 12 1,227 7,239 1,047 159 204 8,085 พนทเกษตรอน ๆ 910 28 807 293 0 10 57 235 ปาไม 232 0 0 55 39 0 0 546 พนทเบดเตลด 13,662 405 2,967 10,440 872 57 22 1,882 แหลงน า 18 0 0 0 0 0 0 0 รวม 509,485 165,455 203,855 287,052 63,130 22,216 16,568 366,963 73

1

ตารางท 12 (ตอ)

พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2556

ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล พนทเกษตรอนๆ ปาไม พนทเบดเตลด แหลงน า รวม (ไร)

พนทชมชนและสงปลกสราง 0 0 0 0 0 100 0 474,443 พนทนา 451 488 88 1,853 0 2,463 140 177,508 ออย 8,885 3,602 354 570 0 779 64 211,951 มนส าปะหลง 6,442 8,812 2,735 1,081 0 2,809 206 293,725 สบปะรด 739 1,321 736 159 0 440 12 87,446 พชไรอนๆ 894 645 530 209 23 563 145 26,963 ไมยนตน 264 59 23 185 0 35 72 20,332 ยางพารา 723 1,346 117 39 0 55 83 313,511 ปาลมน ามน 89,474 43 22 0 0 0 85 90,603 ยคาลปตส 3,245 115,139 276 71 0 780 1,678 145,922 ไมผล 2,133 2,338 170,367 115 0 584 348 196,820 พนทเกษตรอนๆ 703 141 97 126,409 0 206 248 130,144 ปาไม 30 68 11 26 303,370 20 304,397 พนทเบดเตลด 981 3,882 312 802 9 164,040 2,012 202,345 แหลงน า 0 0 0 25 0 62 50,660 50,765 รวม (ไร) 114,964 137,884 175,668 131,544 303,402 172,936 55,753 2,726,875

74

75

2.2.2 พนทนา ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 177,508 ไร ลดลงเปน 165,455 ไร ใน พ.ศ. 2556 เนอทลดลงโดยรวม 12,053 ไร หรอรอยละ 6.79 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทนาขาวมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2553 ลดลง 13,714 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 4,089 ไร ออย 3,324 ไร พนทเบดเตลด 2,463 ไร เปนตน ส าหรบพนทนาขาวใน พ.ศ. 2556 จ านวน 177,508 ไร มาจากพนทนาเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 163,794 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 1,661 ไร เชน ออย 1,021 ไร พนทเบดเตลด 405 ไร มนส าปะหลง 125 ไร เปนตน

2.2.3 ออย เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร ปลกมากทอ าเภอบานบง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร พนทปลกออยใน พ.ศ. 2553 มเนอท 211,951 ไร ลดลงเปน 203,855 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 8,096 ไร หรอรอยละ 3.82 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกออยมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2553 ลดลง 49,057 ไร เนองจากเปลยนไปเปน มนส าปะหลง 17,129 ไร ยางพารา 11,467 ไร ปาลมน ามน 8,885 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกออย ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 203,855 ไร มาจากพนทปลกออยเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 162,894 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 40,961 ไร เชน มนส าปะหลง 23,603 ไร ยคาลปตส 3,867 ไร นาขาว 3,324 ไร เปนตน

2.2.4 มนส าปะหลง เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร อกชนดหนง สวนมากปลกทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง และอ าเภอพนสนคม พ.ศ. 2553 มเนอท 293,725 ไร ลดลงเปน 287,052 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 6,673 ไร หรอรอยละ 2.27 ของเนอทเดม ใน พ.ศ. 2553

หา ก พ จ า ร ณ าร าย ล ะ เ อ ย ด ก า ร เป ล ย น แ ปล ง พบว า พ น ท ป ล ก มนส าปะหลงมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2553 ลดลง 87,425 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ออย 23,603 ไร ยางพารา 17,463 ไร ยคาลปตส 8,812 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกมนส าปะหลงใน พ.ศ. 2556 จ านวน 287,052 ไร มาจากพนทปลกมนส าปะหลงเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 206,300 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 80,752 ไร เชน สบปะรด 26,440 ไร ออย 17,129 ไร พนทเบดเตลด 10,440 ไร เปนตน

2.2.5 สบปะรด ปลกมากทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง อ าเภอบานบง และอ าเภอหนองใหญ พนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2553 มเนอท 87,446 ไร ลดลงเปน 63,130 ไร ในป พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 24,316 ไร หรอรอยละ 27.81 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกสบปะรด มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 ลดลง 38,851 ไร เนองจากเปลยนไปเปน มนส าปะหลง 26,440 ไร ยางพารา 5,351 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 1,475 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2553 จ านวน 63,130 ไร มาจากพนทปลกสบปะรดเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 48,595 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 14,535 ไร เชน มนส าปะหลง 8,576 ไร ยคาลปตส 1,837 ไร ออย 1,361 ไร เปนตน

76

2.2.6 พชไรอน ๆ ไดแก พชไรผสม พชไรราง ขาวโพด แตงโม พรก พนทปลกในพ.ศ. 2553 มเนอท 26,963 ไร ลดลงเปน 22,216 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 4,747 ไร หรอรอยละ 17.61 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกพชไรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 16,575 ไร เนองจากเปลยนไปเปนมนส าปะหลง 6,262 ไร ออย 3,097 ไร พนทชมชนและสงปลสราง 1,777 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกพชไรอน ๆ ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 22,216 ไร มาจากพนทปลกพชไรอน ๆ เดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 10,388 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 11,828 ไร เชน มนส าปะหลง 7,379 ไร ออย 2,246 ไร สบปะรด 1,141 ไร เปนตน

2.2.7 ไมยนตน ไดแก สก ไผ สะเดา ตะก เปนตน พนทปลกใน พ.ศ. 2553 มเนอท 20,332 ไร ลดลงเปน 16,568 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 3,764 ไร หรอรอยละ 18.51 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมยนตน มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอท ลดลง 5,107 ไร เนองจากเปลยนไปเปนมนส าปะหลง 2,019 ไร ยางพารา 1,172 ไร ออย 654 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมยนตน ใน พ.ศ. 2553 จ านวน 16,568 ไร มาจากพนทปลกไมยนตนเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 15,225 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 1,343 ไร เชน ยคาลปตส 407 ไร มนส าปะหลง 314 ไร ออย 205 ไร เปนตน

2.2.8 ยางพารา เปนพชเศรษฐกจทส าคญอกชนดหนงของจงหวดชลบร สวนมาก จะปลกทอ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบานบง และอ าเภอพนสนคม เนองจากยางพาราเปนสนคาทเปนความตองการของตลาดโลก และราคามแนวโนมสงขน เกษตรกรจง เปลยนมาปลกยางพาราเ พมขน พนทปลกใน พ.ศ. 2553 ม เน อท 313,511 ไร เ พมขน เปน 366,963 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 53,452 ไร หรอรอยละ 17.05 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยางพารา มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 3,144 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยคาลปตส 1,346 ไร ปาลมน ามน 723 ไร มนส าปะหลง 265 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกยางพารา ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 366,963 ไร มาจากพนทปลกยางพาราเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 310,367 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 56,596 ไร เชน มนส าปะหลง 17,463 ไร ออย 11,467 ไร ไมผล 8,085 ไร เปนตน

2.2.9 ปาลมน ามน พนทปลกใน พ.ศ. 2553 มเนอท 90,603 ไร เ พมขนเปน 114,964 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 24,361 ไร หรอรอยละ 26.89 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกปาลมน ามน มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 1,129 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 459 ไร ออย 194 ไร มนส าปะหลง 182 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกปาลมน ามน ใน พ.ศ. 2556จ านวน 114,964 ไร มาจากพนทปลกปาลมน ามนเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 89,474 ไร

77

และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 25,490 ไร เชน ออย 8,885 ไร มนส าปะหลง 6,442 ไร ยคาลปตส 3,245 ไร เปนตน

2.2.10 ยคาลปตส พนทปลกใน พ.ศ. 2553 ม เนอท 145,922 ไร ลดลงเปน 137,884 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 8,038 ไร หรอรอยละ 5.51 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยคาลปตสมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 30,783 ไร เนองจากเปลยนไปเปนมนส าปะหลง 9,877 ไร ยางพารา 7,388 ไร ออย 3,867 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกยคาลปตส ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 137,884 ไร มาจากพนทปลกยคาลปตสเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 115,139 ไร และเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 22,745 ไร เชน มนส าปะหลง 8,812 ไร พนทเบดเตลด 3,882 ไร ออย 3,602 ไร เปนตน

2.2.11 ไมผล ไดแก ไมผลผสม มะพราว มะมวงหมพานต มะมวง ขนน เปนตน ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 196,820 ไร ลดลงเปน 175,668 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 21,152 ไร หรอรอยละ 10.75 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมผลมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดย พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 26,453 ไร เนองจากเปลยนไปเปนยางพารา 8,085 ไร มนส าปะหลง 7,239 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 2,962 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมผล ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 175,668 ไร มาจากพนทปลกไมผลเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 170,367 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 5,301 ไร เชน มนส าปะหลง 2,735 ไร สบปะรด 736 ไร พชไรอน ๆ 530 ไร เปนตน

2.2.12 พนทเกษตรอน ๆ ไดแก พชสวน ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยงสตว และสถานทเพาะเลยงสตวน าใน พ.ศ. 2553 มเนอท 130,144 ไร เพมขนเปน 131,544 ไร ในป พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 1,400 ไร หรอรอยละ 1.08 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2556

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทเกษตรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 3,735 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 910 ไร ออย 807 ไร ปาลมน ามน 703 ไร เปนตน ส าหรบพนทเกษตรอน ๆ ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 131,544 ไร มาจากพนทเกษตรอน ๆ เดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 126,409 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 5135 ไร เชน พนทนา 1,853 ไร มนส าปะหลง 1,081 ไร พนทเบดเตลด 802 ไร เปนตน

2.2.13 พนทปาไม ประกอบดวย ปาผลดใบสมบรณ ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ ปาดบสมบรณ ปาดบรอสภาพฟนฟ ปาชายเลน ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 304,397 ไร ลดลงเปน 303,402 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 955 ไร หรอรอยละ 0.33 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทป าไมมการเปลยนแปลงเพมขน และลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 1,027 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 546 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 232 ไร ยคาลปตส 68 ไร เปนตน ส าหรบพนทปาไม ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 303,402 ไร มาจากพนทปาไม เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 303,370 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 32 ไร เชน พชไรอน ๆ 23 ไร และพนทเบดเตลด 9 ไร

78

2.2.14 พนทเบดเตลด ประกอบดวย พนททงหญา ปาละเมาะ พนทลม เหมองแร เหมองแรเกา บอลกรง บอทราย บอดน นาเกลอ พนทถม ใน พ.ศ. 2553 มเนอท 202,345 ไร ลดลงเปน 172,936 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 29,409 ไร หรอรอยละ 14.53 ไร ของเนอทเดม ใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทเบดเตลดมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอทลดลง 38,305 ไร เนองจากเปลยนไปเปนพนทชมชนและสงปลกสราง 13,662 ไร มนส าปะหลง 10,440 ไร ยคาลปตส 3,882 ไร เปนตน ส าหรบพนทเบดเตลดใน พ.ศ. 2556 จ านวน 172,936 ไร มาจากพนทเบดเตลดเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 164,040 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 8,896 ไร เชน มนส าปะหลง 2,809 ไร พนทนา 2,463 ไร ยคาลปตส 780 ไร เปนตน

2.2.15 พนทแหลงน า ประกอบดวย แมน า ล าคลอง ทะเลสาบ บง บอน าในไรนา และคลองชลประทานใน พ.ศ. 2553 มเนอท 50,765 ไร เพมขนเปน 55,753 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 4,988 ไร หรอรอยละ 9.83 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทแหลงน ามการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2553 มเนอท ลดลง 105 ไร เนองจากเปลยนไปเปนพนทเบดเตลด 62 ไร พนทเกษตรอน ๆ 25 ไร และ พนทชมชนและสงปลกสราง 18 ไร ส าหรบพนท แหลงน าใน พ.ศ. 2556 จ านวน 55,753 ไร มาจากพนทแหลงน าเดมใน พ.ศ. 2553 จ านวน 50,660 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 5,093 ไร เชน พนทเบดเตลด 2,012 ไร ยคาลปตส 1,678 ไร ไมผล 348 ไร เปนตน

2.3 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2551-2556 มการเปลยนแปลงการใชทดน ดงน (รายละเอยดตามตารางท 13 และตารางท 14)

2.3.1 พนทชมชนและสงปลกสราง ประกอบดวย ตวเมองและยานรานคา หมบาน สถานทราชการ สนามบน ถนน ยานอตสาหกรรม สนามกอลฟ สสาน เปนตนใน พ.ศ. 2551 มเนอท 454,660 ไร เพมขนเปน 509,485 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 54,825 ไร หรอรอยละ 12.06 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทพนทชมชนและ สงปลกสรางมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอท ลดลง 696 ไร เนองจากเปลยนไปเปนยางพารา 482 ไร พนทเบดเตลด 117 ไร พนทการเกษตรอน ๆ 58 ไร เปนตน ส าหรบพนทชมชนและสงปลกสราง ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 509,485 ไร มาจากพนทพนทชมชนและสงปลกสรางเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 453,964 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 55,521 ไร เชน พนทเบดเตลด 20,173 ไร มนส าปะหลง 12,699 ไร พนทนา 6,396 ไร เปนตน

79

ตารางท 13 การเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551-2556

ประเภทการใชทดน

สภาพการใชทดน (ไร) การเปลยนแปลงการใชทดน (ไร) รอยละการเปลยนแปลงของเนอท

เดม พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2556 เพมขน ลดลง โดยรวม

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,660 509,485 55,521 696 54,825 12.06 พนทนา 182,287 165,455 4,300 21,132 16,832 -9.23 ออย 194,394 203,855 77,485 68,024 9,461 4.87 มนส าปะหลง 308,220 287,052 110,322 131,490 21,168 -6.87 สบปะรด 102,221 63,130 20,248 59,339 39,091 -38.24 พชไรอนๆ 80,348 22,216 15,549 73,681 58,132 -72.35 ไมยนตน 19,943 16,568 3,751 7,126 3,375 -16.92 ยางพารา 239,696 366,963 132,116 4,849 127,267 53.10 ปาลมน ามน 72,202 114,964 44,956 2,194 42,762 59.23 ยคาลปตส 145,389 137,884 47,034 54,539 7,505 -5.16 ไมผล 228,820 175,668 10,709 63,861 53,152 -23.23 พนทเกษตรอนๆ 127,915 131,544 9,150 5,521 3,629 2.84 ปาไม 305,011 303,402 91 1,700 1,609 -0.53 พนทเบดเตลด 215,471 172,936 12,968 55,503 42,535 -19.74 แหลงน า 50,298 55,753 5,684 229 5,455 10.85 รวม 2,726,875 2,726,875 494,363 549,188 - -

80

ตารางท 14 รายละเอยดการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551-2556

พ.ศ. 2551 พนทชมชนและ

สงปลกสราง พนทนา ออย

มนส าปะหลง

สบปะรด พชไรอนๆ ไมยนตน ยางพารา

พนทชมชนและสงปลกสราง 453,964 0 0 4 0 0 0 482 พนทนา 6,396 161,155 4,098 1,064 29 76 44 522 ออย 1,968 2,152 126,370 15,303 1,730 2,568 347 20,170 มนส าปะหลง 12,699 646 27,784 176,730 8,572 9,262 1,186 33,753 สบปะรด 2,924 4 1,583 32,773 42,882 1,834 70 13,533 พชไรอนๆ 2,484 650 28,557 17,478 1,263 6,667 484 11,220 ไมยนตน 460 12 879 2,249 342 50 12,817 1,905 ยางพารา 428 12 196 794 186 0 24 234,847 ปาลมน ามน 179 0 227 171 0 38 20 1,221 ยคาลปตส 1,421 150 6,093 12,867 4,958 997 479 18,604 ไมผล 4,861 119 2,612 13,717 1,755 427 771 25,263 พนทเกษตรอนๆ 1,127 43 1,201 424 0 28 69 474 ปาไม 262 0 0 111 39 0 0 1,034 พนทเบดเตลด 20,173 512 4,255 13,367 1,374 269 257 3,935 แหลงน า 139 0 0 0 0 0 0 0 รวม (ไร) 509,485 165,455 203,855 287,052 63,130 22,216 16,568 366,963

80

81

ตารางท 14 (ตอ)

พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2556

ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล พนทเกษตรอนๆ ปาไม พนทเบดเตลด แหลงน า รวม (ไร)

พนทชมชนและสงปลกสราง 0 0 13 58 0 117 22 454,660 พนทนา 779 1,336 354 2,771 0 3,392 271 182,287 ออย 13,622 8,182 518 527 0 800 137 194,394 มนส าปะหลง 8,164 17,904 5,340 1,776 23 3,931 450 308,220 สบปะรด 1,974 1,833 1,699 388 0 694 30 102,221 พชไรอนๆ 3,765 4,805 774 1,018 0 811 372 80,348 ไมยนตน 377 492 49 196 0 88 27 19,943 ยางพารา 1,774 1,180 101 37 0 79 38 239,696 ปาลมน ามน 70,008 169 8 13 0 0 148 72,202 ยคาลปตส 4,922 90,850 981 163 0 1,054 1,850 145,389 ไมผล 6,314 5,514 164,959 629 4 1,422 453 228,820 พนทเกษตรอนๆ 1,036 314 137 122,394 0 417 251 127,915 ปาไม 32 73 16 26 303,311 101 6 305,011 พนทเบดเตลด 2,194 5,232 719 1,523 64 159,968 1,629 215,471 แหลงน า 3 0 0 25 0 62 50,069 50,298 รวม (ไร) 114,964 137,884 175,668 131,544 303,402 172,936 55,753 2,726,875

81

82

2.3.2 พนทนา ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 182,287 ไร ลดลงเปน 165,455 ไร ใน พ.ศ. 2556 เนอทลดลงโดยรวม 16,832 ไร หรอรอยละ 9.23 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทนามการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง พนทนาใน พ.ศ. 2551 ลดลง 21,132 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 6,396 ไร ออย 4,098 ไร พนทเบดเตลด 3,392 ไร เปนตน ส าหรบพนทนาใน พ.ศ. 2556 จ านวน 165,455 ไร มาจากพนทนาเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 161,155 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 4,300 ไร เชน ออย 2,152 ไร พชไรอน ๆ 650 ไร มนส าปะหลง 646 ไร เปนตน

2.3.3 ออย เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร ปลกมากทอ าเภอบานบง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบอทอง และอ าเภอเกาะจนทร พนทปลกออยใน พ.ศ. 2551 มเนอท 194,394 ไร เพมขนเปน 203,855 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 9,461 ไร หรอรอยละ 4.87 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกออยม การเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 ลดลง 68,024 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 20,170 ไร มนส าปะหลง 15,303 ไร ปาลมน ามน 13,622 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกออยใน พ.ศ. 2556 จ านวน 203,855 ไร มาจากพนทปลกออยเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 126,370 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 77,485 ไร เชน พชไรอน ๆ 28,557 ไร มนส าปะหลง 27,784 ไร ยคาลปตส 6,093 ไร เปนตน

2.3.4 มนส าปะหลง เปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดชลบร อกชนดหนง สวนมากปลกทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง และอ าเภอพนสนคม พ.ศ. 2551 มเนอท 308,220 ไร ลดลงเปน 287,052 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 21,168 ไร หรอรอยละ 6.87 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หา ก พ จ า ร ณ าร าย ล ะ เ อ ย ด ก า ร เป ล ย น แ ปล ง พบว า พ น ท ป ล ก มนส าปะหลงมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 ลดลง 131,490 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 33,753 ไร ออย 27,784 ไร ยคาลปตส 17,904 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกมนส าปะหลงใน พ.ศ. 2556 จ านวน 287,052 ไร มาจากพนทปลกมนส าปะหลงเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 176,730 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 110,322 ไร ไดแก สบปะรด 32,773 ไร พชไรอน ๆ 17,478 ไร ออย 15,303 ไร เปนตน 2.3.5 สบปะรด ปลกมากทอ าเภอศรราชา อ าเภอบางละมง อ าเภอบานบง และอ าเภอหนองใหญ พนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2551 มเนอท 102,221 ไร ลดลงเปน 63,130 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 39,091 ไร หรอรอยละ 38.24 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกสบปะรดมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 ลดลง 59,339 ไร เนองจากเปลยนไปเปน มนส าปะหลง 32,773 ไร ยางพารา 13,533 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 2,924 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกสบปะรดใน พ.ศ. 2556 จ านวน 63,130 ไร มาจากพนทปลกสบปะรดเดมใน

83

พ.ศ. 2551 จ านวน 42,882 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 20,248 ไร เชน มนส าปะหลง 8,572 ไร ยคาลปตส 4,958 ไร ไมผล 1,755 ไร เปนตน

2.3.6 พชไรอน ๆ ไดแก พชไรผสม ไรราง ขาวโพด แตงโม พรก เปนตน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 80,348 ไร ลดลงเปน 22,216 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 58,132 ไร หรอรอยละ 72.35 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกพชไรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 73,681 ไร เนองจาก มการเปลยนไปเปนออย 28,557 ไร มนส าปะหลง 17,478 ไร ยางพารา 11,220 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกพชไร อน ๆ ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 22,216 ไร มาจากพนทปลกพชไร อน ๆ เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 6,667 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 15,549 ไร เชน มนส าปะหลง 9,262 ไร ออย 2,568 ไร สบปะรด 1,834 ไร เปนตน

2.3.7 ไมยนตน ไดแก สก ไผ สะเดา ตะก เปนตน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 19,943 ไร ลดลงเปน 16,568 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 3,375 ไร หรอรอยละ 16.92 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมยนตน มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอท ลดลง 7,126 ไร เนองจากเปลยนไปเปนมนส าปะหลง 2,249 ไร ยางพารา 1,905 ไร ออย 879 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมยนตนใน พ.ศ. 2556 จ านวน 16,568 ไร มาจากพนทปลกไมยนตนเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 12,817 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 3,751 ไร เชน มนส าปะหลง 1,186 ไร ไมผล 771 ไร พชไรอน ๆ 484 ไร เปนตน

2.3.8 ยางพารา เปนพชเศรษฐกจทส าคญอกชนดหนงของจงหวดชลบร สวนมากจะปลกทอ าเภอบอทอง อ าเภอหนองใหญ อ าเภอบานบง และอ าเภอพนสนคม เนองจากยางพาราเปนสนคาทเปนความตองการของตลาดโลก และราคามแนวโนมสงขน เกษตรกรจง เปลยนมาปลกยางพาราเ พมขน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 ม เน อท 239,696 ไร เ พมขน เปน 366,963 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 127,267 ไร หรอรอยละ 53.10 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยางพารา มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ. 2551 มเนอทลดลง 4,849 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ปาลมน ามน 1,774 ไร ยคาลปตส 1,180 ไร มนส าปะหลง 794 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกยางพารา ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 366,963 ไร มาจากพนทปลกยางพาราเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 234,847 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 132,116 ไร เชน มนส าปะหลง 33,753 ไร ไมผล 25,263 ไร ออย 20,170 ไร เปนตน

2.3.9 ปาลมน ามน พนทปลกใน พ.ศ. 2551 มเนอท 72,202 ไร เ พมขนเปน 114,964 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 42,762 ไร หรอรอยละ 59.23 ของเนอทเดม ใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกปาลมน ามนมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 2,194 ไร เนองจากมการเปลยนไปเปน ยางพารา 1,221 ไร ออย 227 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 179 ไร เปนตน ส าหรบ

84

พนทปลกปาลมน ามน ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 114,964 ไร มาจากพนทปลกปาลมน ามนเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 70,008 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 44,956 ไร เชน ออย 13,622 ไร มนส าปะหลง 8,164 ไร ไมผล 6,314 ไร เปนตน

2.3.10 ยคาลปตส พนทปลกใน พ.ศ. 2551 ม เนอท 145,389 ไร ลดลงเปน 137,884 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 7,505 ไร หรอรอยละ 5.16 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกยคาลปตสมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลงป โดยในพ.ศ.2551 มเนอทลดลง 54,539 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 18,604 ไร มนส าปะหลง 12,867 ไร ออย 6,093 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลก ยคาลปตสใน พ.ศ. 2556 จ านวน 137,884 ไร มาจากพนทปลกยคาลปตส เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 90,850 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 47,034 ไร เชน มนส าปะหลง 17,904 ไร ออย 8,182 ไร ไมผล 5,514 ไร เปนตน

2.3.11 ไมผล ไดแก ไมผลผสม มะพราว มะมวงหมพานต มะมวง ขนน เปนตน มเนอท 228,820 ไร ลดลงเปน 175,668 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 53,152 ไร หรอรอยละ 23.23 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนทปลกไมผลมการเปลยนแปลงเพมขนและลดลงป โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 63,861 ไร เนองจากเปลยนไปเปน ยางพารา 25,263 ไร มนส าปะหลง 13,717 ไร ปาลมน ามน 6,314 ไร เปนตน ส าหรบพนทปลกไมผล ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 175,668 ไร มาจากพนทปลกไมผลเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 164,959 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 10,709 ไร เชน มนส าปะหลง 5,340 ไร สบปะรด 1,699 ไร ยคาลปตส 981 ไร เปนตน

2.3.12 พนทเกษตรอน ๆ ไดแก พชสวน ทงหญาเลยงสตวและโรงเรอนเลยงสตว และสถานทเพาะเลยงสตวน า มเนอท 127,915 ไร เพมขนเปน 131,544 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 3,629 ไร หรอรอยละ 2.84 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเอยดการเปลยนแปลง พบวา พนท เกษตรอน ๆ มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 5,521 ไร เนองจากเปลยนไปเปนออย 1,201 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 1,127 ไร ปาลมน ามน 1,036 ไร เปนตน ส าหรบพนทเกษตรอน ๆ ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 131,544 ไร มาจากพนทเกษตรอน ๆ เดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 122,394 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 9,150 ไร เชน พนทนา 2,771 ไร มนส าปะหลง 1,776 ไร พนทเบดเตลด 1,523 ไร เปนตน

2.3.13 พนทปาไม ประกอบดวย ปาผลดใบสมบรณ ปาผลดใบรอสภาพฟนฟ ปาดบสมบรณ ปาดบรอสภาพฟนฟ ปาชายเลน ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 305,011 ไร ลดลงเปน 303,402 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 1,609 ไร หรอรอยละ 0.53 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หาก พจ า รณารายละ เ อ ยดการ เปล ย นแปล ง พบว า พ นท ป า ไ ม มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 1,700 ไร เนองจากเปลยน ไปเปน ยางพารา 1,034 ไร พนทชมชนและสงปลกสราง 262 ไร มนส าปะหลง 111 ไร เปนตน ส าหรบพนทปาไม ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 303,402 ไร มาจากพนทปาไมเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน

85

303,311 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนท อน ๆ 91 ไร ไดแก พนทเบดเตลด 64 ไร มนส าปะหลง 23 ไร และไมผล 4 ไร

2.3.14 พนทเบดเตลด ประกอบดวย พนททงหญา ปาละเมาะ พนทลม เหมองแร เหมองแรเกา บอลกรง บอทราย บอดน นาเกลอ พนทถม ใน พ.ศ. 2551 มเนอท 215,471 ไร ลดลงเปน 172,936 ไร ใน พ.ศ. 2556 ลดลงโดยรวม 42,535 ไร หรอรอยละ 19.74 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเ อยดการเปล ยนแปลง พบวา พนท เบด เตลด มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 55,503 ไร เนองจาก เปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 20,173 ไร มนส าปะหลง 13,367 ไร ยคาลปตส 5,232 ไร เปนตน ส าหรบพนทเบดเตลดใน พ.ศ. 2556 จ านวน 172,936 ไร มาจากพนทเบดเตลดเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 159,968 ไร และเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 12,968 ไร เชน มนส าปะหลง 3,931 ไร พนทนา 3,392 ไร ไมผล 1,422 ไร เปนตน

2.3.15 พนทแหลงน า ประกอบดวย แมน า ล าคลอง ทะเลสาบ บง บอน าในไรนา และคลองชลประทานใน พ.ศ. 2551 มเนอท 50,298 ไร เพมขนเปน 55,753 ไร ใน พ.ศ. 2556 เพมขนโดยรวม 5,455 ไร หรอรอยละ 10.85 ไร ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551

หากพจารณารายละเ อยดการ เปล ยนแปลง พบวา พนท แหล งน า มการเปลยนแปลงเพมขนและลดลง โดยใน พ.ศ.2551 มเนอทลดลง 229 ไร เนองจากเปลยนไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง 139 ไร พนทเบดเตลด 62 ไร และ พนทเกษตรอน ๆ 25 ไร ส าหรบพนทแหลงน า ใน พ.ศ. 2556 จ านวน 55,753 ไร มาจากพนทแหลงน าเดมใน พ.ศ. 2551 จ านวน 50,069 ไร และเพมขนโดยเปลยนแปลงมาจากพนทอน ๆ 5,684 ไร เชน ยคาลปตส 1,850 ไร พนทเบดเตลด 1,629 ไร มนส าปะหลง 450 ไร เปนตน

3. การศกษาความเหมาะสมของแบบจ าลองส าหรบคาดการณการใชทดน

3.1 สรางแบบจ าลองส าหรบคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2556 การคาดการณแนวโนมการใชทดน พ.ศ. 2556 ดวยแบบจ าลองมารคอฟ โดยใชขอมล

การใชทดน 2 ชวงเวลา คอ ระหวาง พ.ศ. 2551-พ.ศ. 2553 เปนขอมลในการวเคราะห ผลลพธทได คอ คาความนาจะเปนของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบร (ตารางท 15) และคาสดสวนของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบร (ตารางท 16) น าสดสวนการเปลยนแปลงมาสรางแบบจ าลองการใชทดน แลวน ามาวเคราะหดวยแบบจ าลอง CA_Markov ไดผลลพทเปนแบบจ าลองส าหรบคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2556 (ภาพท 19)

86

ตารางท 15 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ. ศ. 2551-2553

2551 พนท

ชมชน

และส

ง ปล

กสรา

ง

พนท

นา

ออย

มนส

าปะห

ลง

สบป

ะรด

พชไ

รอน

ๆ

ไมยน

ตน

ยาง

พารา

ปาล

มน าม

น

ยคา

ลปตส

ไมผล

พนท

เกษต

รอน

ๆ

ปาไ

ม

พนท

เบดเ

ตลด

แหล

งน า

พนทชมชนฯ 0.8493 0.0000 0.0003 0.0066 0.0001 0.0001 0.0003 0.0005 0.0002 0.0000 0.0089 0.0339 0.0000 0.0999 0.0000

พนทนา 0.056 0.7958 0.0293 0.0167 0.0008 0.0011 0.0253 0.0063 0.0077 0.0000 0.0067 0.0219 0.0000 0.0293 0.0031

ออย 0.0088 0.0147 0.6208 0.0986 0.0100 0.0143 0.0620 0.1130 0.0475 0.0001 0.0041 0.0029 0.0000 0.0024 0.0009

มนส าปะหลง 0.0267 0.0037 0.1044 0.5466 0.0457 0.0367 0.0688 0.1147 0.0227 0.0001 0.0157 0.0045 0.0000 0.0082 0.0016

สบปะรด 0.0173 0.0003 0.0250 0.2199 0.5043 0.0243 0.011 0.1532 0.0215 0.0000 0.0145 0.0052 0.0000 0.0031 0.0004

พชไรอน ๆ 0.0205 0.0101 0.3786 0.2682 0.0216 0.0490 0.0660 0.1216 0.0336 0.0002 0.0091 0.0108 0.0000 0.0072 0.0033

ไมยนตน 0.0140 0.0029 0.0339 0.0500 0.0207 0.0126 0.7468 0.0846 0.0113 0.0000 0.0083 0.0015 0.0000 0.0120 0.0014

ยางพารา 0.0165 0.0007 0.0033 0.0425 0.0086 0.0006 0.0225 0.8351 0.0651 0.0000 0.0005 0.0021 0.0000 0.0001 0.0024

ปาลมน ามน 0.0110 0.0000 0.0118 0.0063 0.0009 0.0001 0.0101 0.1202 0.8288 0.0000 0.0000 0.0019 0.0000 0.0000 0.0088

ยคาลปตส 0.0072 0.0014 0.0231 0.0478 0.0190 0.0059 0.7836 0.0867 0.0137 0.0000 0.0058 0.0017 0.0000 0.0037 0.0005

ไมผล 0.0159 0.0013 0.0170 0.0734 0.0088 0.0033 0.0328 0.1547 0.0324 0.0000 0.6454 0.0052 0.0000 0.0086 0.0010

พนทเกษตรอนๆ 0.0284 0.0012 0.0258 0.0188 0.0002 0.0051 0.0204 0.0205 0.0319 0.0000 0.0026 0.8266 0.0000 0.0186 0.0000

ปาไม 0.0050 0.0000 0.0006 0.0143 0.0014 0.0032 0.0023 0.1070 0.0009 0.0000 0.0007 0.0000 0.8472 0.0157 0.0017

พนทเบดเตลด 0.0981 0.0015 0.0188 0.0521 0.0068 0.0015 0.0222 0.0225 0.0152 0.0000 0.0054 0.0121 0.0008 0.7411 0.0021

แหลงน า 0.0284 0.0000 0.0002 0.0006 0.0001 0.0000 0.0002 0.0003 0.0002 0.0000 0.0001 0.0001 0.0000 0.1364 0.8335

2553

86

87

ตารางท 16 คาสดสวนของการเปลยนแปลง (transition areas) การใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2553

พนท

ชมชน

และส

ง ปล

กสรา

ง

พนท

นา

ออย

มนส

าปะห

ลง

สบป

ะรด

พชไ

รอน

ๆ

ไมยน

ตน

ยาง

พารา

ปาล

มน าม

น

ยคา

ลปตส

ไมผล

พนท

เกษต

รอน

ๆ

ปาไ

ม

พนท

เบดเ

ตลด

แหล

งน า

พนทชมชนฯ 266,224 0 82 2,056 31 21 89 145 65 0 2,787 10,639 2 31,309 6

พนทนา 6,563 93,253 3,435 1,962 88 123 2,959 744 905 0 789 2,565 0 3,429 362

ออย 1,225 2,051 86,843 13,794 1,393 1,999 8,675 15,806 6,650 16 577 405 0 330 124

มนส าปะหลง 5,172 719 20,233 105,890 8,853 7,101 13,335 22,215 4,393 16 3,041 881 0 1,580 308

สบปะรด 998 17 1,445 12,711 9,147 1,406 634 8,852 1,245 0 840 299 0 177 24

พชไรอน ๆ 365 178 6,722 4,763 384 871 1,173 2,159 596 4 161 191 0 129 59

ไมยนตน 1,534 316 3,712 5,473 2,273 1,382 81,827 9,267 1,240 0 907 165 0 1,316 157

ยางพารา 3,409 152 687 8,805 1,782 125 4,666 172,969 13,477 0 113 429 0 16 500

ปาลมน ามน 660 0 706 379 53 6 603 7,188 49,572 0 2 116 0 0 525

ยคาลปตส 1 0 4 8 3 1 129 14 2 0 1 0 0 1 0

ไมผล 2,068 169 2,214 9,540 1,146 433 4,265 20,102 4,206 0 83,851 676 6 1,115 127

พนทเกษตรอน ๆ 2,444 101 2,214 1,612 18 436 1,756 1,758 2,739 0 228 71,033 0 1,597 0

ปาไม 1,004 0 126 2,871 282 653 452 21,496 180 0 141 0 170,242 3,154 344

พนทเบดเตลด 13,109 196 2,506 6,966 902 195 2,965 3,003 2,035 0 717 1,617 100 99,011 281

แหลงน า 955 1 7 19 2 0 8 9 6 0 2 5 0 4,585 28,025

2553

2551

87

88

ภาพท 19 แผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง CA_Markov

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

89

3.2 เปรยบเทยบขอมลการใชทดน พ.ศ. 2556 จากแบบจ าลองกบขอมลทไดจากการจ าแนกการใชทดน พ.ศ. 2556

3.2.1 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2556 จากแบบจ าลอง จากการคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2556 ดวยแบบจ าลอง Markov และ

CA_Markov พบวา จงหวดชลบรมพนทชมชนและสงปลกสรางมากทสด คอ 454,388 ไร หรอรอยละ 16.66 ของเนอทจงหวด รองลงมา การใชทดนทส าคญ 3 ล าดบแรก ไดแก มนส าปะหลง 308,015 ไร หรอรอยละ 11.30 ของเนอทจงหวด ปาไม 304,143 ไร หรอรอยละ 11.15 ของเนอทจงหวด ยางพารา 245,830 ไร หรอรอยละ 9.02 ของเนอทจงหวด นอกนนไดแก ไมผล 225,033 ไร หรอรอยละ 8.25 ของเนอทจงหวด พนทเบดเตลด 213,591 ไร หรอรอยละ 7.83 ออย 195,160 ไร หรอรอยละ 7.16 พนทนา 183,960 ไร หรอรอยละ 6.75 ยคาลปตส 145,298 ไร หรอรอยละ 5.33 พนทเกษตรอนๆ 127,479 ไร หรอรอยละ 4.67 สบปะรด 101,288 ไร หรอรอยละ 3.71 พชไรอน ๆ 91,136 ไร หรอรอยละ 3.34 ปาลมน ามน 74,531 ไร หรอรอยละ 2.73 แหลงน า 48,266 ไร หรอรอยละ 1.77 และไมยนตน 8,757 ไร หรอรอยละ 0.32 ตามล าดบ (ตารางท 17)

90

ตารางท 17 การใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง

ประเภทการใชทดน พ.ศ. 2556 เนอท (ไร) รอยละของเนอทจงหวด

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,388 16.66 พนทนา 183,960 6.75 ออย 195,160 7.16 มนส าปะหลง 308,015 11.30 สบปะรด 101,288 3.71 พชไรอนๆ 91,136 3.34 ไมยนตน 8,757 0.32 ยางพารา 245,830 9.02 ปาลมน ามน 74,531 2.73 ยคาลปตส 145,298 5.33 ไมผล 225,033 8.25 พนทเกษตรอนๆ 127,479 4.67 ปาไม 304,143 11.15 พนทเบดเตลด 213,591 7.83 แหลงน า 48,266 1.77 รวม 2,726,875 100.00

3.2.2 การเปรยบเทยบการใชทดน พ.ศ. 2556 จากแบบจ าลองและจากการจ าแนกการใชทดน เมอน าขอมลการใชทดน พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลองกบขอมลการใชทดน พ.ศ. 2556 ทไดจากการจ าแนกการใชทดนมาเปรยบเทยบกน (ตารางท 18) พบวา พนทพชไรอน ๆ จากแบบจ าลองมความแตกตางจากการจ าแนกการใชทดนมากทสด โดยพนทพชไรอน ๆ จากแบบจ าลองมเนอทมากกวาการจ าแนกการใชทดน 68,920 ไร รองลงมา ไดแก ปาลมน ามนมเนอทนอยกวาการจ าแนกการใชทดน 40,443 ไร หรอรอยละ 35.17 ยางพารามเนอทนอยกวาการจ าแนกการใชทดน 121,133 ไร หรอรอยละ 33.01 สบปะรดมเนอทมากกวาการจ าแนกการใชทดน 38,158 ไร หรอรอยละ 60.44 ส าหรบประเภทการใชทดนทมความแตกตางระหวางแบบจ าลองและการจ าแนกการใชทดนนอย ไดแก พนทปาไม แบบจ าลองมเนอทมากกวาการจ าแนกการใชทดน 741 ไร หรอรอยละ 0.24 พนทเกษตรอน ๆ แบบจ าลองมเนอทนอยกวาการจ าแนกการใชทดน 4,065 ไร หรอรอยละ 3.09 และออยโรงงาน แบบจ าลองมเนอทนอยกวาการจ าแนกการใชทดน 8,695 ไร หรอ รอยละ 4.27 (ภาพท 20)

91

ตารางท 18 เปรยบเทยบขอมลการใชทดน พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง และจากการจ าแนกการใชทดน

ประเภทการใชทดน เนอท (ไร) รอยละความ

แตกตางจากการจ าแนก แบบจ าลอง การจ าแนก ความแตกตาง

พนทชมชนและสงปลกสราง 454,388 509,485 -55,097 -10.81 นาขาว 183,960 165,455 18,505 11.18 ออย 195,160 203,855 -8,695 -4.27 มนส าปะหลง 308,015 287,052 20,963 7.30 สบปะรด 101,288 63,130 38,158 60.44 พชไรอนๆ 91,136 22,216 68,920 310.23 ไมยนตน 8,757 16,568 -7,811 -47.15 ยางพารา 245,830 366,963 -121,133 -33.01 ปาลมน ามน 74,531 114,964 -40,433 -35.17 ยคาลปตส 145,298 137,884 7,414 5.38 ไมผล 225,033 175,668 49,365 28.10 พนทเกษตรอนๆ 127,479 131,544 -4,065 -3.09 ปาไม 304,143 303,402 741 0.24 พนทเบดเตลด 213,591 172,936 40,655 23.51 แหลงน า 48,266 55,753 -7,487 -13.43 รวม 2,726,785 2,726,875

92

(1) (2)

ภาพท 20 เปรยบเทยบแผนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจาก (1) การจ าแนกการใชทดน และ (2) จากแบบจ าลอง CA_Markov

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

93

3.2.3 การตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง CA_Markov การตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลองการใชทดน พ.ศ. 2556 โดยใช

เทคนคการซอนทบระหวางแผนทการใชทดนทไดจากแบบจ าลองกบแผนทการใชทดนทไดจากการจ าแนกประเภทขอมลดาวเทยม น าผลลพททไดมาสรางตารางค านวณคาผดพลาด (ตารางท 19) พบวา แบบจ าลองมความถกตองรวมเทากบ รอยละ 75.32 โดยมวธค านวณ ดงน เปอรเซนตความถกตองรวม (Overall accuracy) = ผลรวมของจ านวนจดตรวจสอบทถกตอง × 100 จ านวนจดทตรวจสอบทงหมด เปอรเซนตความถกตองของแตละประเภทขอมล (map accuracy) = จ านวนจดตรวจสอบทถกตองของแตละประเภท × 100 จ านวนจดทตรวจสอบทถกตองแตละประเภท+∑(Omission)+∑(Commission) Omission = ผลบวกของจ านวนจดตรวจสอบทผดพลาดของการใชทดนแตละประเภทใน

แนวนอน Commission = ผลบวกของจ านวนจดตรวจสอบทผดพลาดของการใชทดนแตละประเภทในแนวตง เปอรเซนตความถกตองรวม =((424,172+151,298+122,197+167,026+41,341+6,172+11,265+231,622+67,265+85,255+148,486+115,080+297,233+144,037+41,538) ÷ 2,726,875)) × 100 = 75.32 เมอเปรยบเทยบขอมลการใชทดนทไดจากแบบจ าลองกบท ไดจากการจ าแนกประเภทการใชทดนดวยขอมลดาวเทยม พบวา มพนทการใชทดนตางกน 683,859 ไร หรอรอยละ 25.08 ของพนทศกษาทงหมด และผลการตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง พบวา แบบจ าลองมคาความถกตองรวม เทากบ รอยละ 75.32 และจากการค านวณความถกตองของแบบจ าลองกบแผนทการใชทดน ป พ.ศ. 2556 เปนรายพช พบวา พชไร ไดแก สบปะรด มนส าปะหลง และออย มคาความถกตองต ารอยละ 33.59 39.02 และ 44.14 ตามล าดบ (ตารางท 19)

94

ตารางท 19 คาความถกตองของแบบจ าลอง พ.ศ. 2556 และการจ าแนกการใชทดน พ.ศ. 2556

การใชทดน.พ.ศ. 2556 จากแบบจ าลอง

การใชทดน พ.ศ. 2556 จากการจ าแนกดวยภาพถายดาวเทยม

พนทชมชนฯ

พนทนา ออย มนส าปะหลง สบปะรด พชไรอนๆ ไมยนตน ยางพารา ปาลมน ามน ยคาลปตส

พนทชมชนฯ 424,172 3,682 2,883 4,739 473 550 358 2,298 896 1,404 พนทนา 10,801 151,298 4,803 1,500 45 110 131 516 732 1,620 ออย 4,634 2,875 122,197 15,092 1,644 2,407 462 19,414 13,194 8,364 มนส าปะหลง 17,102 1,099 26,225 167,026 8,223 8,865 1,336 32,729 7,793 18,329 สบปะรด 3,665 20 1,540 30,870 41,341 1,666 168 12,883 1,772 2,023 พชไรอนๆ 3,567 898 26,950 16,668 1,242 6,172 530 11,174 3,732 4,875 ไมยนตน 795 68 894 2,298 311 56 11,265 1,962 419 949 ยางพารา 1,598 55 727 1,498 467 81 294 231,622 4,271 1,723 ปาลมน ามน 727 35 548 423 49 55 105 3,604 67,265 315 ยคาลปตส 2,585 376 6,631 13,344 5,013 1,031 547 18,849 5,026 85,255 ไมผล 9,163 1,293 3,688 16,314 2,004 595 858 24,686 6,315 6,182 พนทเกษตรอน ๆ 2,615 1,651 1,727 796 16 66 97 707 1,092 578 ปาไม 1,437 54 82 865 190 57 33 1,798 143 441 พนทเบดเตลด 25,361 1,192 4,389 15,207 2,038 440 326 4,213 1,956 5,583 แหลงน า 1,263 859 571 412 74 65 58 508 358 243 รวมจากการจ าแนก 509,485 165,455 203,855 287,052 63,130 22,216 16,568 366,963 114,964 137,884

94

95

ตารางท 19 (ตอ)

การใชทดน.พ.ศ. 2556

จากแบบจ าลอง

การใชทดน พ.ศ. 2556 จากการจ าแนกดวยภาพถายดาวเทยม Omission (%)

Commission (%)

Map accuracy (%) ไมผล พนทเกษตรอนๆ ปาไม พนทเบดเตลด แหลงน า รวม (ไร)

พนทชมชนฯ 3,603 1,551 1,025 5,588 1,393 454,615 6.700 18.770 78.560 พนทนา 1,842 4,573 34 3,978 1,578 183,561 17.580 7.710 76.520 ออย 1,575 1,100 69 1,332 801 195,160 37.390 41.840 44.140 มนส าปะหลง 8,648 2,152 912 6,554 1,022 308,015 45.770 38.970 39.020 สบปะรด 2,448 403 221 2,111 157 101,288 59.180 21.510 33.590 พชไรอนๆ 1,361 1,298 177 1,090 667 80,401 92.320 19.950 6.400 ไมยนตน 154 244 48 168 97 19,728 42.900 26.880 45.000 ยางพารา 1,075 271 1,508 405 424 246,019 5.850 55.010 60.740 ปาลมน ามน 239 169 80 73 402 74,089 9.210 64.380 55.230 ยคาลปตส 1,783 456 367 1,563 2,161 144,987 41.200 36.300 43.140 ไมผล 148,486 1,020 422 3,638 1,130 225,794 34.240 12.040 58.700 พนทเกษตรอน ๆ 512 115,080 156 1,073 1,377 127,543 9.770 12.910 79.910 ปาไม 376 164 297,233 601 376 303,850 2.180 2.030 95.880 พนทเบดเตลด 3,176 2,163 848 144,037 2,630 213,559 32.550 13.530 59.410 แหลงน า 390 900 302 725 41,538 48,266 13.940 29.450 66.480 รวมจากการจ าแนก 175,668 131,544 303,402 172,936 55,753 2,726,875

95

96

4. การคาดการณแนวโนมการใชทดน การคาดการณแนวโนมการใชทดนในจงหวดชลบรในอก 10 ปขางหนา ดวยแบบจ าลอง

Markov โดยใชขอมลการใชทดน ระหวาง พ.ศ. 2551-2556 เปนขอมลพนฐาน ไดผลลพธของการวเคราะห คอ คาความนาจะเปนของการเปลยนแปลง (ตารางท 20) และคาสดสวนการเปลยนแปลง (ตารางท 21) น าคาสดสวนของการเปลยนแปลงการใชทดนทไดจากจากการวเคราะหมาสรางแบบจ าลอง CA_Markov ไดผลลพทเปนแบบจ าลองส าหรบการคาดการณแนวโนมการใชทดน พ.ศ. 2566 (แผนทคาดการณการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2566) ดงภาพท 21

97

ตารางท 20 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556

พนท

ชมชน

และ

สงปล

กสรา

ง

พนท

นา

ออย

มนส

าปะห

ลง

สบป

ะรด

พชไ

รอน

ๆ

ไมยน

ตน

ยาง

พารา

ปาล

มน าม

น

ยคา

ลปตส

ไมผล

พนท

เกษต

รอน

ๆ ปาไ

ม

พนท

เบดเ

ตลด

แหล

งน า

พนทชมชนฯ 0.8474 0.000 0.0004 0.0016 0.0001 0.0000 0.0000 0.1062 0.0006 0.0006 0.003 0.0122 0.0000 0.0222 0.0055

พนทนา 0.1050 0.6654 0.0551 0.0191 0.0015 0.0015 0.0008 0.0151 0.0157 0.0201 0.0052 0.0436 0.0000 0.0471 0.0046

ออย 0.0250 0.0195 0.3716 0.1194 0.0150 0.0141 0.0033 0.2101 0.1324 0.0667 0.0064 0.0058 0.0000 0.0085 0.0022

มนส าปะหลง 0.0756 0.0047 0.1351 0.306 0.0339 0.0238 0.0058 0.2147 0.0567 0.0834 0.0259 0.0106 0.0001 0.0198 0.0038

สบปะรด 0.0579 0.0011 0.0548 0.3381 0.1589 0.0198 0.0024 0.2368 0.0403 0.0416 0.026 0.0079 0.0000 0.0130 0.0014

พชไรอน ๆ 0.0493 0.0124 0.2832 0.1845 0.0196 0.0161 0.0063 0.2234 0.084 0.0720 0.0132 0.0157 0.0000 0.0138 0.0065

ไมยนตน 0.0497 0.0018 0.0769 0.1630 0.0246 0.0069 0.3547 0.1974 0.0422 0.0453 0.0067 0.0188 0.0000 0.0088 0.0033

ยางพารา 0.0179 0.0005 0.0088 0.0284 0.0065 0.0008 0.0010 0.8169 0.0703 0.0381 0.0039 0.0017 0.0000 0.0032 0.0020

ปาลมน ามน 0.0173 0.0002 0.0189 0.0147 0.0007 0.0022 0.0014 0.1153 0.8000 0.0135 0.001 0.0014 0.0000 0.0003 0.0133

ยคาลปตส 0.0245 0.0025 0.0716 0.1359 0.0429 0.0096 0.0051 0.2487 0.0678 0.3394 0.0127 0.0033 0.0000 0.0130 0.0231

ไมผล 0.0471 0.0013 0.027 0.0984 0.0134 0.0044 0.0057 0.2341 0.0594 0.0437 0.443 0.0061 0.0000 0.0119 0.0046

พนทเกษตรอน 0.0476 0.0018 0.0409 0.0173 0.0008 0.0012 0.0023 0.0247 0.0429 0.0124 0.0051 0.7781 0.0000 0.0150 0.0101

ปาไม 0.0257 0.0000 0.0008 0.0099 0.0029 0.0002 0.0000 0.0972 0.0038 0.0064 0.0013 0.0025 0.8406 0.0079 0.0008

พนทเบดเตลด 0.1975 0.0050 0.0415 0.1042 0.0121 0.0040 0.0024 0.054 0.0255 0.0452 0.0074 0.0151 0.0006 0.4694 0.0161

แหลงน า 0.1000 0.0001 0.0005 0.0013 0.0001 0.0000 0.0000 0.0005 0.0033 0.0005 0.0001 0.0153 0.000 0.0360 0.8422

2556

2551

97

98

ตารางท 21 คาสดสวนของการเปลยนแปลง (transition areas) การใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556

พนท

ชมชน

และ

สงปล

กสรา

ง

พนท

นา

ออย

มนส

าปะห

ลง

สบป

ะรด

พชไ

รอน

ๆ

ไมยน

ตน

ยาง

พารา

ปาล

มน าม

น

ยคา

ลปตส

ไมผล

พนท

เกษต

รอน

ๆ ปาไ

ม

พนท

เบดเ

ตลด

แหล

งน า

พนทชมชนฯ 285,634 0 0 221 0 0 0 35,313 0 0 1,107 4,096 0 8,413 1,771

พนทนา 8,194 82,172 5,238 1,367 41 103 61 640 988 1,742 453 3,575 0 4,375 334

ออย 1,753 1,919 74,262 13,512 1,516 2,278 313 17,857 12,023 7,185 466 451 0 715 113

มนส าปะหลง 9,340 468 20,506 92,456 6,341 6,854 879 24,962 5,985 13,179 3,942 1,302 19 2,899 334

สบปะรด 1,327 3 713 14,815 14,928 838 34 6,120 881 829 777 181 0 315 13

พชไรอน ๆ 460 121 5,248 3,242 234 1,033 91 2,095 696 896 140 187 0 155 68

ไมยนตน 325 7 612 1,541 231 35 6,005 1,330 258 346 35 139 0 59 20

ยางพารา 3,552 101 1,600 6,688 1,574 0 214 201,823 14,926 9,711 831 327 0 680 340

ปาลมน ามน 1,093 0 1,380 1,056 0 222 102 7,467 62,539 991 56 83 0 0 871

ยคาลปตส 1,099 114 4,775 10,058 3,896 782 369 14,510 3,861 48,302 777 142 0 836 1,450

ไมผล 3,412 77 1,832 9,641 1,230 296 530 17,822 4,440 3,892 71,113 445 3 1,002 318

พนทเกษตรอน ๆ 3,352 115 3,498 1,279 0 71 191 1,421 3,001 937 404 70,627 0 1,234 719

ปาไม 4,838 0 0 2,101 691 0 0 18,801 608 1,355 249 470 169,313 1,742 138

พนทเบดเตลด 15,324 384 3,245 10,121 1,037 197 191 3,023 1,645 3,986 534 1,170 47 72,035 1,237

แหลงน า 3,527 0 0 0 0 0 0 0 111 0 0 557 0 1,485 31,224

2551

2556

98

99

ภาพท 21 แผนทสภาพการใขทดน พ.ศ. 2666 ทไดจากแบบจ าลอง CA_Markov

กลมวเคราะหสภาพการใชทดน ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

100

4.1 การคาดการณใชทดน พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง การคาดการณการใชทดนดวยแบบจ าลอง พบวา ในอก 10 ปขางหนา จงหวดชลบร มการใชทดนทส าคญ ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง พบมากทสด มเนอท 500,423 ไร หรอ รอยละ 18.35 ของเนอทจงหวด รองลงมา ไดแก ยางพารามเนอท 489,391 ไร หรอรอยละ 17.95 ของเนอทจงหวด พนทปาไม มเนอท 258,420 ไร หรอรอยละ 9.48 ของเนอทจงหวด มนส าปะหลง มเนอท 237,402 ไร หรอรอยละ 8.71 ของเนอทจงหวด ออย มเนอท 159,295 ไร หรอรอยละ 5.84 ของเนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 157,226 ไร หรอรอยละ 5.77 ของเนอทจงหวด เปนตน รายละเอยดพนทอน ๆ ดงตารางท 22 และภาพท 21 ตารางท 22 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง

ประเภทการใชทดน เนอท (ไร) รอยละ พนทชมชนฯ 500,423 18.35 พนทนา 135,735 4.98 ออย 159,295 5.84 มนส าปะหลง 237,402 8.71 สบปะรด 76,985 2.82 พชไรอนๆ 73,180 2.68 ไมยนตน 14,528 0.53 ยางพารา 489,391 17.95 ปาลมน ามน 157,226 5.77 ยคาลปตส 134,884 4.95 ไมผล 148,387 5.44 พนทเกษตรอน ๆ 123,688 4.54 ปาไม 258,420 9.48 พนทเบดเตลด 161,942 5.94 แหลงน า 55,389 2.03 รวม 2,726,875 100.00

101

4.2 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2556 และ พ.ศ. 2566 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2556 และ ปพ.ศ. 2566 พบวา มแนวโนมการเปลยนแปลง ดงน

4.2.1 พนททมแนวโนมเพมมากขน มดงน 1) ยางพารา เนอทเพมขนเทากบ 122,428 ไร หรอรอยละ 33.36 โดย

เปลยนแปลงจากพนทปาไม มนส าปะหลง ออย และไมผล เปนตน 2) พชไรอน ๆ เนอทเพมขน 50,964 ไร หรอรอยละ 229.40 โดย

เปลยนแปลงจาก ออย มนส าปะหลง และยางพารา เปนตน 3) ปาลมน ามน เนอทเพม 42,262 ไร หรอรอยละ 36.76 โดยเปลยนแปลง

มาจาก ออย ยางพารา และพนทเกษตรอน ๆ 4) สบปะรด เนอทเพมขน 13,855 ไร หรอรอยละ 21.95 โดยเปลยนแปลง

มาจากมนส าปะหลง ยางพารา และยคาลปตส เปนตน 4.2.2 พนททมแนวโนมลดลง มดงน

1) มนส าปะหลง เนอทลดลง เทากบ 49,650 ไร หรอรอยละ 17.30 โดยมการเปลยนแปลงไปเปน ยางพารา พชไรอนๆ สบปะรด และพนทชมชนและสงปลกสราง เปนตน

2) พนทปาไม เนอทลดลง 44,982 ไร หรอรอยละ 14.83 ของเนอทเดม โดยมการเปลยนแปลงไปเปน ยางพารา พนทชมชน และมนส าปะหลง เปนตน

3) ออย เนอทลดลง 44,560 ไร หรอรอยละ 21.86 โดยมการเปลยนแปลงไปเปน พชไรอน ๆ ยางพารา และปาลมน ามน เปนตน

4) พนทนา เนอทลดลง 29,720 ไร หรอรอยละ 17.96 ของเนอทเดม โดยมการเปลยนแปลงไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง พนทเกษตรอน ๆ และพนทเบดเตลด เปนตน

5) ไมผล เนอทลดลง 27,281 ไร หรอรอยละ 15.53 โดยมการเปลยนแปลงไปเปน ยางพารา มนส าปะหลง และพนทชมชนและสงปลกสราง เปนตน

6) พนทเบดเตลด เนอทลดลง 10,994 ไร หรอรอยละ 6.63 โดยมการเปลยนแปลงไปเปน พนทชมชนและสงปลกสราง ๆ มนส าปะหลงและยางพารา เปนตน

ส าหรบการเปลยนแปลงของการใชทดนประเภทอน ๆ มรายละเอยดดงตารางท 23 และตารางท 24

102

ตารางท 23 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2556 และพ.ศ. 2566

ประเภทการใชทดน พ.ศ. 2556 พ.ศ. 2566 การเปลยนแปลง รอยละการ

เปลยนแปลงจากเนอทเดม

พนทชมชนฯ 509,485 500,423 -9,062 -1.78 พนทนา 165,455 135,735 -29,720 -17.96 ออย 203,855 159,295 -44,560 -21.86 มนส าปะหลง 287,052 237,402 -49,650 -17.30 สบปะรด 63,130 76,985 13,855 21.95 พชไรอนๆ 22,216 73,180 50,964 229.40 ไมยนตน 16,568 14,528 -2,040 -12.31 ยางพารา 366,963 489,391 122,428 33.36 ปาลมน ามน 114,964 157,226 42,262 36.76 ยคาลปตส 137,884 134,884 -3,000 -2.18 ไมผล 175,668 148,387 -27,281 -15.53 พนทเกษตรอน ๆ 131,544 123,688 -7,856 -5.97 ปาไม 303,402 258,420 -44,982 -14.83 พนทเบดเตลด 172,936 161,942 -10,994 -6.36 แหลงน า 55,753 55,389 -364 -0.65 รวม 2,726,875 2,726,875

103

ตารางท 24 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดน พ.ศ. 2556 และการใชทดน พ.ศ. 2566 ทไดจากแบบจ าลอง

ประเภทการใชทดน พ.ศ. 2556 ทไดจากการ

จ าแนก

ประเภทการใชทดน ปพ.ศ. 2566 ทไดจากแบบจ าลอง พนทชมชนและสงปลกสราง

พนทนา ออย มนส าปะหลง สบปะรด พชไรอนๆ ไมยนตน ยางพารา

พนทชมชนและสงปลกสราง 436,957 2,649 2,418 3,617 779 2,505 257 43,574 พนทนา 14,465 1,231 72 711 61 1,415 ออย 2,771 540 127,996 6,535 472 22,651 226 19,651 มนส าปะหลง 12,584 354 8,402 170,227 22,810 23,340 736 27,437 สบปะรด 471 5 179 13,010 40,144 1,578 83 5,678 พชไรอนๆ 653 40 2,741 6,870 1,541 6,277 11 2,363

ไมยนตน 483 77 170 1,207 124 404 11,699 1,699 ยางพารา 254 27 3,060 7,977 4,510 6,520 345 321,113 ปาลมน ามน 474 26 177 105 90 2,000 83 3,674 ยคาลปตส 1,417 187 2,498 5,795 2,773 3,513 237 9,095 ไมผล 5,089 1,194 1,358 8,091 1,067 1,117 348 17,955 พนทเกษตรอน ๆ 1,369 1,303 3,889 825 50 1,039 197 2,112 ปาไม 7,647 29 58 2,960 944 172 30 29,392 พนทเบดเตลด 12,803 351 1,654 8,527 1,497 869 152 3,245 แหลงน า 2,986 1,118 613 425 112 484 63 988 รวม 500,423 135,735 159,295 237,402 76,985 73,180 14,528 489,391

103

104

ตารางท 24 (ตอ)

ประเภทการใชทดน พ.ศ.2556 ทไดจากการ

จ าแนก

ประเภทการใชทดน พ.ศ. 2566 ทไดจากแบบจ าลอง

ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล พนทเกษตรอน ๆ ปาไม พนทเบดเตลด แหลงน า รวม พนทชมชนและสงปลกสราง 1,348 1,336 3,400 1,896 503 7,424 822 509,485 พนทนา 1,145 1,724 1,406 5,625 46 4,330 1,307 165,455 ออย 15,998 4,644 1,051 331 49 345 595 203,855 มนส าปะหลง 3,812 8,088 4,232 428 484 3,610 506 287,050 สบปะรด 150 630 377 17 107 620 81 63,130 พชไรอนๆ 390 823 179 39 45 171 73 22,216

ไมยนตน 254 125 105 35 25 90 71 16,568 ยางพารา 14,289 4,650 3,175 151 112 266 514 366,963 ปาลมน ามน 106,475 208 168 48 24 46 1,366 114,964 ยคาลปตส 2,627 105,425 790 200 228 575 2,524 137,884 ไมผล 3,328 2,425 130,169 388 285 2,292 562 175,668 พนทเกษตรอน ๆ 4,398 1,179 489 112,380 85 1,078 1,151 131,544 ปาไม 1,041 1,920 278 358 255,658 2,615 300 303,402 พนทเบดเตลด 1,440 1,455 2,094 670 427 137,145 607 172,936 แหลงน า 531 252 474 1,122 342 1,335 44,910 55,755 รวม 157,226 134,884 148,387 123,688 258,420 161,942 55,389 2,726,875

104

105

4.3 การปรบปรงแบบจ าลอง Markov จากการใชแบบจ าลอง Markov คาดการณการใชทดนของจงหวดชลบร พ.ศ. 2566

โดยวเคราะหจากขอมลการใชทดน พ.ศ. 2551-2556 ซงขณะนนตลาดสนคายางพาราท ส าคญคอ ประเทศจน มการขยายตวสงจะท าใหมความตองการยางพาราสง สงผลตอราคายางพาราในตลาดโลกสงขน รวมทงรฐบาลไดมนโยบายสนบสนนใหขยายพนทปลกยางพารา (คณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต, 2553) เกษตรกรจงมการปลกยางพาราเพมขน ดงนนเมอน ามาคาดการณพนทปลกยางพาราในป พ.ศ. 2566 พนทปลกจงสงถง 489,391 ไร เพมขนจากป พ.ศ. 2556 จ านวน 122,418 ไร

จากสถานการณความเปนจรง ในป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยประสบกบปญหาความผนผวนของเศรษฐกจโลก ราคาน ามนลดต าลงเปนประวตการณสงผลใหความตองการยางพาราลดลง ราคายางพาราในตลาดโลกลดลงอยางตอเนอง ราคาน ายางสด ณ ตลาดกลางยางพาราสงขลา ทเกษตรกรขายในป พ.ศ. 2557 และ พ.ศ. 2559 ลดลงเหลอ 55.28 บาทตอกโลกรม และ 45.05 บาทตอกโลกรม ตามล าดบ (สถาบนวจยยาง, 2558) จะเหนไดวาธรกจยางพาราของไทยมแนวโนมทไมสดใส ทงน อาจมสาเหตจากผลผลตยางพาราลนตลาด เนองจากประเทศไทยไดเพมพนทปลกยางพาราจาก 17.73 ลานไร ในป พ.ศ. 2557 เปนประมาณการ 18 ลานไร ในป 2558 (ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร, 2558) ซงเปนททราบกน วากลไกของราคาสนคาขนอยกบอปสงคและอปทานของสนคา นอกจากนยงมความผนผวนของเศรษฐกจโลก ในชวงป พ.ศ. 2556-2557 และประเทศคคายางพารารายใหญของไทย ไดแก ประเทศจนมภาวะเศรษฐกจทชะลอตวลง รวมทงราคาน ามนในตลาดโลกไมไดเรงตวสงขน นอกจากนยงพบวาแนวโนมผลผลตยางพาราของโลกไดเพมขน โดยเฉพาะจากผผลตกลมประเทศ CLMV (กมพชา สปป.ลาว เมยนมาร และเวยดนาม) ซงมการพฒนาทางการผลตทดขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะประเทศเวยดนาม ซงมตลาดสงออกหลก คอ ประเทศจน เหมอนประเทศไทยท าใหสงผลกระทบตอราคายางพาราของไทย ในอนาคตถาคแขงทางการคาโดยเฉพาะประเทศเวยดนามสามารถขยายการผลตและพฒนาคณภาพยางไดดขนอยางตอเนอง กจะสงผลกระทบตอการแขงขนของไทยในตลาดจนได (ศนยวจยกสกรไทย, 2558) จากกรณดงกลาวทกลาวมาทงหมดขางตนเปนสาเหตทสงผลกระทบตอธรกจยางพาราของไทย ท าใหราคายางพารา และความตองการใชยางพาราของไทยลดลงอยางตอเนอง นอกจากนจากการศกษาของสวณา (2559) ม ความเหนวา ประเทศไทยจะสามารถพฒนาธรกจยางพาราเพอแขงขนทางการคากบตางประเทศไดนน ควรจะมการลดพนทปลกยางพาราเพอปลกพชอนทดแทนทใหผลตอบแทนสงกวา และการปลกยางพารานนควรเนนปลกยางพนธดใหผลผลตสง รวมทงผลผลตยางทไดควรมคณภาพทดยงขน นอกจากนคณะรฐมนตรมมตรบทราบและเหนชอบผลการประชมคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต (กนย.) ครงท 1/2558 เมอวนท 19 กมภาพนธ 2558 และครงท 2/2558 เมอวนท 20 พฤษภาคม 2558 ตามทคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาตเสนอโดยใหกระทรวงเกษตรและสหกรณโคนยางเกาปละ ๔ แสนไร รวม ๑ ลานไร เพอลดปรมาณอปทานยางในปลายป ๒๕๕๘/

106

๒๕๕๙ รวม ๑.๕-๒ แสนตน (กระทรวงเกษตรและหกรณ, 2558) ดงนนเพอใหสอดคลองกบสถานการณจรงจงปรบปรงแบบจ าลองมารคอฟ โดยมการตงสมมตฐานวา เกษตรกรจะไมมการเปลยนแปลงการปลกพชชนดอนมาปลกยางพาราเลย ดงนนจงปรบคาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงการปลกพชชนดอนเปนยางพาราใหมคา เทากบ 0 ส าหรบคาความนาจะเปนของการเปลยนแปลงพนทปลกยางพาราเปนพชชนดอนนนยงคงเปนคาเดม ตามตารางท 25 แลวน ามาคาดการณการใชทดนในชวงระยะเวลา 5 ป (พ.ศ. 2561) และระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2566) พบวาพนทปลกยางพารามเนอท 299,772 ไร และ 244,884 ไร ตามล าดบ (ตารางท 26 และตารางท 27) ซงจะเหนวาพนทยางพาราจะลดลงจากป พ.ศ. 2556 เทากบ 67,191 ไร และ 122,079 ไร ตามล าดบ

107

ตารางท 25 คาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงการใชทดน จงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2551-2556

พนท

ชมชน

และ

สงปล

กสรา

ง

พนท

นา

ออย

มนส

าปะห

ลง

สบป

ะรด

พชไ

รอน

ๆ

ไมยน

ตน

ยาง

พารา

ปาล

มน าม

น

ยคา

ลปตส

ไมผล

พนท

เกษต

รอน

ๆ

ปาไ

ม

พนท

เบดเ

ตลด

แหล

งน า

พนทชมชนฯ 0.8474 0.000 0.0004 0.0016 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0006 0.0006 0.003 0.0122 0.0000 0.0222 0.0055

พนทนา 0.1050 0.6654 0.0551 0.0191 0.0015 0.0015 0.0008 0.0000 0.0157 0.0201 0.0052 0.0436 0.0000 0.0471 0.0046

ออย 0.0250 0.0195 0.3716 0.1194 0.0150 0.0141 0.0033 0.0000 0.1324 0.0667 0.0064 0.0058 0.0000 0.0085 0.0022

มนส าปะหลง 0.0756 0.0047 0.1351 0.306 0.0339 0.0238 0.0058 0.0000 0.0567 0.0834 0.0259 0.0106 0.0001 0.0198 0.0038

สบปะรด 0.0579 0.0011 0.0548 0.3381 0.1589 0.0198 0.0024 0.0000 0.0403 0.0416 0.026 0.0079 0.0000 0.0130 0.0014

พชไรอน ๆ 0.0493 0.0124 0.2832 0.1845 0.0196 0.0161 0.0063 0.0000 0.084 0.0720 0.0132 0.0157 0.0000 0.0138 0.0065

ไมยนตน 0.0497 0.0018 0.0769 0.1630 0.0246 0.0069 0.3547 0.0000 0.0422 0.0453 0.0067 0.0188 0.0000 0.0088 0.0033

ยางพารา 0.0179 0.0005 0.0088 0.0284 0.0065 0.0008 0.0010 0.8169 0.0703 0.0381 0.0039 0.0017 0.0000 0.0032 0.0020

ปาลมน ามน 0.0173 0.0002 0.0189 0.0147 0.0007 0.0022 0.0014 0.0000 0.8000 0.0135 0.001 0.0014 0.0000 0.0003 0.0133

ยคาลปตส 0.0245 0.0025 0.0716 0.1359 0.0429 0.0096 0.0051 0.0000 0.0678 0.3394 0.0127 0.0033 0.0000 0.0130 0.0231

ไมผล 0.0471 0.0013 0.027 0.0984 0.0134 0.0044 0.0057 0.0000 0.0594 0.0437 0.443 0.0061 0.0000 0.0119 0.0046

พนทเกษตรอน 0.0476 0.0018 0.0409 0.0173 0.0008 0.0012 0.0023 0.0000 0.0429 0.0124 0.0051 0.7781 0.0000 0.0150 0.0101

ปาไม 0.0257 0.0000 0.0008 0.0099 0.0029 0.0002 0.0000 0.0000 0.0038 0.0064 0.0013 0.0025 0.8406 0.0079 0.0008

พนทเบดเตลด 0.1975 0.0050 0.0415 0.1042 0.0121 0.0040 0.0024 0.0000 0.0255 0.0452 0.0074 0.0151 0.0006 0.4694 0.0161

แหลงน า 0.1000 0.0001 0.0005 0.0013 0.0001 0.0000 0.0000 0.0000 0.0033 0.0005 0.0001 0.0153 0.000 0.0360 0.8422

2556

2551

107

108

4.3.1 การคาดการณใชทดน พ.ศ. 2561 ดวยแบบจ าลอง การคาดการณการใชทดนดวยแบบจ าลอง Markov จากการตงสมมตฐานวา เกษตรกรจะไมมการเปลยนแปลงการปลกพชชนดอนมาปลกยางพารา ทงนไดมการปรบคาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงในแบบจ าลองมารคอฟตามตารางท 25 แลวน ามาคาดการณการใชทดนในชวงระยะเวลา 5 ป (พ.ศ. 2561) พบวา ในอก 5 ปขางหนา จงหวดชลบร มการใชทดนทส าคญ ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง พบมากทสด มเนอท 609,588 ไร หรอรอยละ 18.35 ของเนอทจงหวด รองลงมา ไดแก ยางพารามเนอท 299,772 ไร หรอรอยละ 10.99 ของเนอทจงหวด พนทปาไม มเนอท 284,663 ไร หรอรอยละ 10.44 ของเนอทจงหวด มนส าปะหลง มเนอท 277,435 ไร หรอรอยละ 10.71 ของเนอทจงหวด ออย มเนอท 210,554 ไร หรอรอยละ 7.72 ของเนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 213,476 ไร หรอรอยละ 7.83 ของเนอทจงหวด เปนตน รายละเอยดพนทอน ๆ ดงตารางท 26 ตารางท 26 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2561 ดวยแบบจ าลอง

ประเภทการใชทดน เนอท (ไร) รอยละ พนทชมชนฯ 609,588 22.35 พนทนา 120,178 4.41 ออย 210,554 7.72 มนส าปะหลง 277,435 10.17 สบปะรด 52,730 1.93 พชไรอนๆ 20,193 0.74 ไมยนตน 14,859 0.56 ยางพารา 299,772 10.99 ปาลมน ามน 213,476 7.83 ยคาลปตส 161,862 5.94 ไมผล 137,766 5.05 พนทเกษตรอน ๆ 130,951 4.8 ปาไม 284,663 10.44 พนทเบดเตลด 129,777 4.76 แหลงน า 63,071 2.31 รวม 2,726,875 100.00

109

4.3.2 การคาดการณใชทดน พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง Markov การคาดการณการใชทดนดวยแบบจ าลอง Markov จากการตงสมมตฐานวา เกษตรกรจะไมมการเปลยนแปลงการปลกพชชนดอนมาปลกยางพารา ทงนไดมการปรบคาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงในแบบจ าลองมารคอฟตามตารางท 25 แลวน ามาคาดการณการใชทดนในชวงระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2566) พบวา ในอก 10 ปขางหนา จงหวดชลบร มการใชทดนทส าคญ ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง พบมากทสด มเนอท 689,938 ไร หรอรอยละ 25.3 ของเนอทจงหวด รองลงมา ไดแก ปาลมน ามนมเนอท 296,152 ไร หรอรอยละ 10.86 ของเนอทจงหวด ยางพารา มเนอท 244,884 ไร หรอรอยละ 8.98 ของเนอทจงหวด มนส าปะหลง มเนอท 262,740 ไร หรอรอยละ 9.64 ของเนอทจงหวด ออย มเนอท 209,560 ไร หรอรอยละ 7.69 ของเนอทจงหวด เปนตน รายละเอยดพนทอน ๆ ดงตารางท 27 ตารางท 27 การคาดการณการใชทดน พ.ศ. 2566 ดวยแบบจ าลอง

ประเภทการใชทดน เนอท (ไร) รอยละ พนทชมชนฯ 689,938 25.3 พนทนา 89,193 3.27 ออย 209,560 7.69 มนส าปะหลง 262,740 9.64 สบปะรด 47,826 1.75 พชไรอนๆ 19,337 0.71 ไมยนตน 13,679 0.5 ยางพารา 244,884 8.98 ปาลมน ามน 296,152 10.86 ยคาลปตส 169,142 6.2 ไมผล 111,448 4.09 พนทเกษตรอน ๆ 128,797 4.72 ปาไม 267,062 9.79 พนทเบดเตลด 106,744 3.92 แหลงน า 70,373 2.58 รวม 2,726,875 100.00

110

สรปผล อภปรายและขอเสนอแนะ

การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรโดยใชเทคนคการส ารวจระยะไกล และแบบจ าลอง Markov โดยใชขอมลสภาพการใชทดนของจงหวดชลบร 3 ชวงเวลา คอ พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2556 ศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนระหวาง พ.ศ. 2551-2553 พ.ศ. 2553-2556 ระหวาง พ.ศ. 2551-2556 รวมทงการน าแบบจ าลอง Markov และแบบจ าลอง CA-Markov มาใชในการคาดการณแนวโนมการใชทดนในอนาคต สรปผลการศกษาได ดงน

สรปผลการศกษา 1. สภาพการใชทดน

จงหวดชลบร มพนททงหมด 2,726,875 ไร จากการศกษาไดแบงประเภทการใชทดน ทส าคญในจงหวดชลบรออกเปนประเภทตาง ๆ 15 ประเภท ดงน พนทนา พชไร ออยโรงงาน มนส าปะหลง สบปะรด ไมยนตน ยางพารา ปาลมน ามน ยคาลปตส ไมผล และพนทเกษตรอน พนทปาไม พนทเบดเตลด พนทชมชนและสงปลกสราง และพนทแหลงน า จากการศกษาจ าแนกขอมลจากภาพถายดาวเทยม และการส ารวจภาคสนาม 3 ชวงเวลาคอ ใน พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และพ.ศ. 2556 สรปสภาพการใชทดนได ดงน

1.1 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2551 ม ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอท 454,660 ไร หรอรอยละ 16.67 ของเนอทจงหวด พนทนา มเนอท 182.287 ไร หรอรอยละ 6.68 ของเนอทจงหวด พชไรทมการปลกมาก ไดแก มนส าปะหลง มเนอท 308,220 ไร หรอรอยละ 11.30 ของเนอทจงหวด ออย มเนอท 194,394 ไร หรอรอยละ 7.13 ของเนอทจงหวด สบปะรด มเนอท 102,221 ไร หรอรอยละ 3.75 ของเนอทจงหวด ไมยนตนทนยมปลก ไดแก ยางพารา 239,696 ไร หรอรอยละ 8.79 ของเนอทจงหวด ยคาลปตส 145,389 ไร หรอรอยละ 5.33 ของเนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 72,202 ไร หรอรอยละ 2.65 ของเนอทจงหวด ไมผล เชน ขนน มะมวงกลวย มะละกอ มงคด มะมวงหมพานต มเนอท 228,820 ไร หรอรอยละ 8.39 ของเนอทจงหวด พนทปาไม มเนอท 305,011 ไร หรอรอยละ 11.19 ของเนอทจงหวด พนทเบดเตลด มเนอท 215,471 ไร หรอรอยละ 7.90 ของเนอทจงหวด และพนทแหลงน า 50,298 ไร หรอรอยละ 1.85 ของเนอทจงหวด

1.2 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2553 ม ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอท 474,443 ไร หรอรอยละ 17.40 ของเนอทจงหวด พนทนา มเนอท 177.508 ไร หรอรอยละ 6.51 ของเนอทจงหวด พชไรทมการปลกมาก ไดแก มนส าปะหลง มเนอท 293,725 ไร หรอรอยละ 10.77 ของเนอทจงหวด ออย มเนอม 211,951 ไร หรอรอยละ 7.77 ของเนอทจงหวด สบปะรด มเนอท 87,446 ไร หรอรอยละ 3.21 ของเนอทจงหวด ไมยนตนทนยมปลก ไดแก ยางพารา 313,511 ไร หรอรอยละ 11.50 ของเนอทจงหวด ยคาลปตส 145,922ไร หรอรอยละ 5.35 ของ

111

เนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 90,603 ไร หรอรอยละ 3.32 ของเนอทจงหวด ไมผล เชน ขนน มะมวง กลวย มะละกอ มงคด มะมวงหมพานต มเนอท 196,820 ไร หรอรอยละ 7.22 ของเนอทจงหวด พนทปาไม มเนอท 304,397 ไร หรอรอยละ 11.16 ของเนอทจงหวด พนทเบดเตลด มเนอท 202,345 ไร หรอรอยละ 7.42 ของเนอทจงหวด และพนทแหลงน า 50 ,765 ไร หรอรอยละ 1.86 ของเนอทจงหวด

1.3 สภาพการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ม ดงน พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอท 509,485 ไร หรอรอยละ 18.68 ของเนอทจงหวด พนทนา มเนอท 165,455 ไร หรอรอยละ 6.07ของเนอทจงหวด พชไรทมการปลกมาก ไดแก มนส าปะหลง มเนอท 287,053 ไร หรอรอยละ 10.53 ของเนอทจงหวด ออย มเนอม 203,855 ไร หรอรอยละ 7.48 ของเนอทจงหวด สบปะรด มเนอท 63,130 ไร หรอรอยละ 2.31 ของเนอทจงหวด ไมยนตนทนยมปลก ไดแก ยางพารา 366,963 ไร หรอรอยละ 13.46 ของเนอทจงหวด ยคาลปตส 137,884 ไร หรอรอยละ 5.06 ของเนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 114,964 ไร หรอรอยละ 4.22 ของเนอทจงหวด ไมผล เชน ขนน มะมวง กลวย มะละกอ มงคด มะมวงหมพานต มเนอท 175,668 ไร หรอรอยละ 6.44 ของเนอทจงหวด พนทปาไม มเนอท 303,402 ไร หรอรอยละ 11.13 ของเนอทจงหวด พนทเบดเตลด มเนอท 172,936 ไร หรอรอยละ 6.34 ของเนอทจงหวด และพนทแหลงน า 55,753 ไร หรอรอยละ 2.04 ของเนอทจงหวด

2. การเปลยนแปลงการใชทดน 2.1 การเปลยนแปลงการใชทดน ระหวาง พ.ศ. 2551-2553 จากการศกษา พบวา

มการเปลยนแปลงการใชทดนทส าคญ ดงน 2.1.1 ประเภทการใชทดนทเพมขน ไดแก ยางพารา มเนอทเพมขน 73,815 ไร

หรอเพมขนรอยละ 30.80 ของเนอทเดม ปาลมน ามน มเนอทเพมขน 18,401 ไร หรอเพมขนรอยละ 25.49 ของเนอทเดม ออย มเนอทเพมขน 17,557 ไร หรอรอยละ 9.03 ของเนอทเดม พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอทเพมขน 19,783 ไร หรอรอยละ 4.35 ของเนอทเดม พนทแหลงน า มเนอทเพมขน 467 ไร หรอรอยละ 0.93 ของเนอทเดม

2.1.2 ประเภทการใชทดนทมการเปลยนแปลงลดลง ไดแก พนทพชไรอน ๆ เชน พชไรผสม ไรราง ขาวโพด แตงโม พรก มเนอทลดลง 53,385 ไร หรอรอยละ 66.44 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกออย และมนส าปะหลง ไมผล มเนอทลดลง 32,000 ไร หรอรอยละ 13.98 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกยางพารา มนส าปะหลง และปาลมน ามน สบปะรด มเนอทลดลง 14,775 ไร หรอรอยละ 14.45 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกมนส าปะหลง และยางพารา มนส าปะหลง มเนอทลดลง 4,495 ไร หรอรอยละ 4.70 ของเนอทเดม เนองจากเปลยนไปปลก ยางพารา ออย และสบปะรด พนทนา มเนอทลดลง 4,779 ไร หรอลดลงรอยละ 2.62 โดยมการเปลยนแปลงไปเปนพนทชมชนและสงปลกสราง และพนทเบดเตลด เชน พนท ทงหญา ไมละเมาะ และพนททงราง นอกจากนพนทปาไมลดลง 614 ไร หรอรอยละ 0.20 ของเนอทเดม โดยมการน าไปปลกยางพารา และมนส าปะหลง

112

2.2 การเปลยนแปลการใชทดน ระหวาง พ.ศ. 2553-2556 จากการศกษา พบวา มการเปลยนแปลงการใชทดนทส าคญ ดงน

2.2.1 ประเภทการใชทดนทเพมขน ไดแก ยางพารา มเนอทเพมขน 53,452 ไร หรอเพมขนรอยละ 17.05 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2553 ปาลมน ามน มเนอทเพมขน 24,361 ไร หรอเพมขนรอยละ 26.89 ของเนอทเดม พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอทเพมขน 35,042 ไร หรอรอยละ 7.39 ของเนอทเดม พนทแหลงน า เพมขน 4,988 ไร หรอรอยละ 9.83 ของเนอทเดม 2.2.2 ส าหรบประเภทการใชทดนทมการเปลยนแปลงลดลง ไดแก สบปะรด มเนอทลดลง 24,316 ไร หรอรอยละ 27.81 ของเนอท เดม เนองจากมการเปลยนไปปลก มนส าปะหลง และยางพารา ไมยนตน เชน สก ไผ สะเดา ตะก มเนอทลดลง 3,764 ไร หรอลดลง รอยละ 18.51 ของเนอทปลกเดม เนองจากเปลยนไปปลกยางพารา และมนส าปะหลง พนทพชไรอน ๆ เชน พชไรผสม ไรราง ขาวโพด แตงโม พรก มเนอทลดลง 4,747 ไร หรอรอยละ 17.61 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกออย และมนส าปะหลง ไมผล มเนอทลดลง 21,152 ไร หรอรอยละ 10.75 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกยางพารา มนส าปะหลง และพนทชมชนและสงปลกสราง พนทนา มเนอทลดลง 12,053 ไร หรอลดลงรอยละ 6.79 ของเนอทเดม โดยมการเปลยนแปลงไปเปนพนทชมชนและสงปลกสราง ออย และยคาลปตส มเนอทลดลง 8,038 ไร หรอรอยละ 5.51 ของเนอทเดม เนองจากเปลยนไปปลก ยางพารา และออย นอกจากนนพนททมการเปลยนแปลงเลกนอย เชนปาไม ลดลง 995 ไร หรอ รอยละ 0.33 ของเนอทเดม โดยสวนมากมการน าไปปลกยางพารา มนส าปะหลง พนทชมชนและสงปลกสราง เปนตน

2.3 การเปลยนแปลงการใชทดน ระหวาง พ.ศ. 2551-2556 จากการศกษา พบวา มการเปลยนแปลงการใชทดนทส าคญ ดงน 2.3.1 ประเภทการใชทดนทเพมขน ไดแก ยางพารา มเนอทเพมขน 127,267 ไร หรอเพมขนรอยละ 53.10 ของเนอทเดม ปาลมน ามน มเนอทเพมขน 42,762 ไร หรอเพมขนรอยละ 59.23 ของเนอทเดม พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอทเพมขน 54,825 ไร หรอรอยละ 12.06 ของ เนอทเดม ออย มเนอทเพมขน 9,461 ไร หรอรอยละ 4.87 ของเนอทเดม พนทแหลงน า เพมขน 5,455 ไร หรอรอยละ 10.85 ของเนอทเดมใน พ.ศ. 2551 2.3.2 ส าหรบประเภทการใชทดนทมการเปลยนแปลงลดลง ไดแก พนทพชไรอน ๆ เชน พชไรผสม ไรราง ขาวโพด แตงโม พรก มเนอทลดลง 58,132 ไร หรอรอยละ 72.35 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกออย มนส าปะหลง และยางพารา สบปะรด มเนอทลดลง 39,091 ไร หรอรอยละ 38.24 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนไปปลกมนส าปะหลง และยางพารา ไมผล มเนอทลดลง 53,152 ไร หรอรอยละ 23.23 ของเนอทเดมใน เนองจากมการเปลยนไปปลกยางพารา มนส าปะหลง และปาลมน ามน พนทนา มเนอทลดลง 16,832 ไร หรอลดลงรอยละ 9.23 ของเนอทเดม เนองจากมการเปลยนแปลงไปเปนพนทชมชนและสงปลกสราง และออย มนส าปะหลง มเนอทลดลง 21,168 ไร หรอรอยละ 6.87 ของเนอทเดม เนองจากเปลยนไปปลก ยางพารา ออย ยคาลปตส และพนทชมชนและสงปลกสราง ยคาลปตส มเนอทลดลง 7,505 ไร หรอลดลงรอยละ 5.16 ของเนอทเดม เนองจากเปลยนแปลงไปเปน ยางพารา และมนส าปะหลง พนทเบดเตลด เชน พนทท งหญา ไมละเมาะ และพนททงราง มเนอทลดลง 42,535 ไร หรอลดลงรอยละ 19.74 ของเนอทเดม

113

เนองจากเปลยนไปเปนพนทชมชนและสงปลกสราง และมนส าปะหลง นอกจากนพนทปาไมยงลดลง 1,609 ไร หรอรอยละ 0.53 ของเนอทเดม โดยสวนมากมการน าไปปลกยางพารา มนส าปะหลง พนทชมชนและสงปลกสราง

3. การศกษาความเหมาะสมของแบบจ าลองส าหรบคาดการณการใชทดน จากกการศกษาความเหมาะสมของแบบจ าลองส าหรบคาดการณการใชทดน โดยการ

เปรยบเทยบการใชทดน ป พ.ศ. 2556 ทไดจากการวเคราะหและส ารวจภาคสนาม กบการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง พบวา พนทชมชนและสงปลกสรางมเนอทมากทสด รองลงมา ไดแก พนทปลกมนส าปะหลง พนทปาไม ยางพารา ไมผล พนทเบดเตลด ออย พนทนา ยคาลปตส พนทเกษตรอน ๆ สบปะรด พชไรอน ๆ ปาลมน ามน แหลงน า และไมยนตน ตามล าดบ

เมอเปรยบเทยบขอมลการใชทดนทไดจากแบบจ าลองกบทไดจากการจ าแนกประเภทขอมลดาวเทยมพบวามพนทการใชทดนตางกน 683,859 ไร หรอรอยละ 25.07 ของพนทศกษาทงหมด และผลการตรวจสอบคาความถกตองของแบบจ าลอง พบวา แบบจ าลองมคาความถกตองรวม เทากบ รอยละ 75.32 แมวาคาความถกตองรวมของพชไร ไดแก สบปะรด มนส าปะหลง และออยโรงงานคอนขางต า โดยมคาเทากบ รอยละ 33.59 39.02 และ 44.14 ตามล าดบ 4.การคาดการณแนวโนมการใชทดน การคาดการณแนวโนมการใชทดนในจงหวดชลบรใน 10 ปขางหนา ดวยแบบจ าลองมารคอฟ โดยใชขอมลการใชทดน พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2556 เปนขอมลพนฐาน คาดการณการใชทดนใน พ.ศ. 2566 สรปไดดงน

4.1 การคาดการณการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2566 ทไดจากแบบจ าลอง พบวา พนทชมชนและสงปลกสราง มเนอทมากทสด คอ 500,423 ไร หรอรอยละ 18.35 ของเนอทจงหวด รองลงมา ไดแก ยางพารามเนอท 489,391 ไร หรอรอยละ 17.95 ของเนอทจงหวด ปาไมม เนอท 258,420 ไร หรอรอยละ 9.48 ของเนอทจงหวด มนส าปะหลง มเนอท 237,402 ไร หรอรอยละ 8.71 ของเนอทจงหวด ออย มเนอท 159,295 ไร หรอรอยละ 5.84 ของเนอทจงหวด ปาลมน ามน มเนอท 157,226 ไร หรอรอยละ 5.77 ของเนอทจงหวด เปนตน

4.2 การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดชลบรระหวาง พ.ศ. 2556 และปพ.ศ. 2566 พบวามแนวโนมการเปลยนแปลง ดงน พนททมแนวโนมเพมมากขน ไดแก ยางพารา พชไรอน ๆ ปาลมน ามน สบปะรด มพนทเพมขนเทากบ 122,428 ไร 50,964 ไร 42,262 ไร และ 13,855 ไร ตามล าดบ พนททมแนวโนมลดลง ไดแก มนส าปะหลง ปาไม ออย พนทนา ไมผล พนทเบดเตลด พนทชมชนและสงปลกสราง พนทลดลงเทากบ 49 ,650 ไร 44,982 ไร 44,560 ไร 29,720 ไร 27,281 ไร 10,994 ไร ตามล าดบ 4.3 จากการปรบปรงแบบจ าลองมารคอฟ ใหสอดคลองกบสถาณการณจรงของยางพาราโดยตงสมมตฐานวา เกษตรกรจะไมมการเปลยนแปลงการปลกพชชนดอนมาปลกยางพาราเลย ทงนไดปรบคาความนาจะเปน (transition probability) ของการเปลยนแปลงพชอนมาปลกยางพาราในแบบจ าลองมารคอฟ แลวน ามาคาดการณการใชทดนในชวงระยะเวลา 5 ป (พ.ศ. 2561) และระยะเวลา 10 ป (พ.ศ. 2566) พบวาพนทปลกยางพารา มเนอท 299,772 ไร และ 244,884 ไร ตามล าดบ

114

อภปรายผล การใชทดนในจงหวดชลบร ระหวาง พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2556 พบวา พนทชมชนและสง

ปลกสราง มการเปลยนแปลงเพมขน จาก พ.ศ. 2551 มเนอท 454,660 ไร จนถง พ.ศ. 2556 เปน 509,485 ไร เพมขนจ านวน 54,825 ไร หรอรอยละ 12.06 ของพนทเดมใน พ.ศ. 2551 เนองจากจงหวดชลบรเปนจงหวดทมอยในแผนพฒนาพนทชายฝงทะเลตะวนออก มทาเรอน าลกแหลมฉบงรองรบการขนสงทางน า มนคมอตสาหกรรมหลายแหง เชน นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง นคมอตสหกรรมชลบร นคมอตสาหกรรมปนทอง และนคมอตสาหกรรมอมตะนคร เปนตน ท าใหเกดการเคลอนยายแรงงานมายงจงหวดเปนจ านวนมาก นอกจากนจงหวดชลบรยงมชายหาดพทยา สถานททองเทยวทมชอเสยงเปนทนยมของชาวไทย และชาวตางชาต ท าใหเกดการยายถนเขามาเพอการทองเทยว และลงทนในธรกจทองเทยว จงท าให เกดการเปลยนแปลงของพนทชมชนและ สงปลกสรางจ านวนมาก เชน บานจดสรร คอนโดมเนยม อาคารพาณชย และโรงแรม เปนตน โดยการเปลยนแปลงการใชทดนของพนทชมชนและสงปลกสรางท เพมขนใน ปพ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2556 มการเปลยนแปลงมาจากพนทปลกมนส าปะหลงมากทสด 12,699 ไร รองลงมาเปนพนทเบดเตลด 20,173 ไร

การเปลยนแปลงพนท เกษตรระหวาง พ.ศ. 2551-2556 พบวาพนทการเกษตร ทมการเพมขนมาก ไดแก พนทปลกปาลมน ามน มเนอทเพมขน 42,762 ไร หรอรอยละ 59.23 ของเนอทปลกเดมใน พ.ศ. 2551 โดยเพมขนจากการเปลยนแปลงพนทปลกออย มนส าปะหลง และไมผล เนองจากรฐบาลมนโยบายสงเสรมและพฒนาปาลมน ามน จงใจใหเกษตรกรหนมาปลกปาลมน ามนรองลงรองลงมา ไดแก ยางพารา มเนอทเพมขน 127,267 ไร หรอรอยละ 53.10 ของเนอทปลกเดม ใน พ.ศ. 2551 เพมขนจากการเปลยนแปลงพนทปลกมนส าปะหลง ออย และ ไมผล เนองจาก ยางพาราเปนทตองการของตลาดโลก ราคายางพารามแนวโนมเพมขน โดยราคายางแผนดบตงแต พ.ศ. 2546-พ.ศ.2553 เพมขนจาก 40.19 บาทตอกโลกรมเปน 102.58 บาทตอกโลกรม (ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง, 2553) รายไดสงกวาการปลกพชไร ลงทนครงหนงสามารถเกบผลผลตไดหลายป ในระยะแรกทตนยางยงไมใหผลผลตเกษตรกรปลกพชไร เชน มนส าปะหลง สบปะรด เปนพชแซมระหวางตนยางเพอเปนรายไดอกทางหนง

แบบจ าลอง CA_Markov สามารถคาดการณแนวโนมการใชทดนได จากการตรวจสอบแบบจ าลอง โดยเปรยบเทยบการใชทดน พ.ศ. 2556 ทไดจากแบบจ าลอง กบการใชทดน ทไดจากการจ าแนกประเภทขอมลดาวเทยม พบวา มคาความถกตองรวม เทากบ รอยละ 75.32 เปนการน าขอมลการใชทดนในรปแบบของแผนทเชงเลขเพยงอยางเดยวมาใชในการคาดการณการใชทดนเทานน เมอสถานการณเปลยนแปลงไป เชน เกดปญหายางพาราราคาตกต า พนทปลกลดลง ท าใหแนวโนมของพนทปลกยางพาราเปลยนแปลงไป ดงนนจะตองมการปรบปรงแบบจ าลองมารคอฟใหมใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขนเพอความถกตอง นอกจากนการคาดการณการใชทดนยงมแบบจ าลองอน อกทมการน าปจจยตาง ๆ เชน ปจจยทางดานกายภาพ ดานเศรษฐกจและสงคมมาใชเปนปจจยน าเขาในแบบจ าลอง เขามารวมในการวเคราะหดวย ซงนาสนใจน ามาพจารณา และศกษาตอไป

115

ขอเสนอแนะ 1. การวเคราะหขอมลดาวเทยม ผวเคราะหจะตองมความรเกยวกบการส ารวจระยะไกล

หลกการสะทอนเชงสเปกตรมของพชพรรณ ดน และน า การแปลตความดวยสายตา ความเขาใจเกยวกบสงแวดลอม ปฏทนการปลกพช ซงจะตองใชประสบการณ ความช านาญในการแปลและตความเพอการจ าแนกประเภทของขอมล นอกจากนการส ารวจภาคสนามกจะท าใหขอมลมความถกตองมากยงขนดวย

2. การวเคราะหสภาพการใชทดน พ.ศ. 2556 เปนการวเคราะหขอมลภาพถายดาวเทยม รวมกบการส ารวจภาคสนาม และน าเขาขอมลดวยการ digitize หนาจอคอมพวเตอร ขอมลทไดอยในรปของเวคเตอร (vector) ซงในการใชแบบจ าลอง Markov จะตองมการแปลงขอมลเปนราสเตอร (raster) ท าใหเกดความคลาดเคลอนของขอมลได เนองจากขอมลเวคเตอรมเสนขอบเขตทมลกษณะราบเรยบสม าเสมอตามลกษณะพนทจรง เมอแปลงเปนขอมลราสเตอรทมลกษณะเปนกรด เสนขอบเขตจะมลกษณะเปนเสนหยกไปตามขนาดจดภาพ ดงนนอาจท าใหพนทบางสวนหายไป เชนเดยวกบการวเคราะหขอมลโดยการซอนทบของสองชนขอมลทเปนเวคเตอร ขอมลใหมซงเกดจากการซอนทบนนมกเกดพนทเลก ๆ (polygon) ท าใหพนทศกษาไมเทาเดมจงตองท าการตรวจสอบทกครงในการวเคราะหแตละขนตอน เพอหาจดผดพลาดและแกไขใหถกตองกอนการด าเนนการในขนตอนตอไป

3. เมอแนวโนมการใชทดนมการเปลยนแปลงไปจากเดม เชน สถานการณยางพาราทมแนวโนมลดลง จะตองมการปรบปรงแบบจ าลองมารคอฟโดยปรบคาความนาจะเปน (transition probability) ของแบบจ าลองใหสอดคลองกบสถาณการณ เพอความถกตองของการคาดการณในอนาคต

4. การศกษาครงน เปนการน าขอมลการใชทดนในรปแบบของแผนทเชงเลขเพยงอยางเดยวมาใชในการคาดการณการใชทดนใน พ.ศ. 2566 โดยใชขอมลการใชทดน พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2553 และพ.ศ. 2556 เทานน ไมไดมการน าปจจยอนมาใชเปนปจจยน าเขาในแบบจ าลอง เชน ปจจยทางดานกายภาพ ดานเศรษฐกจและสงคม เขามารวมในการวเคราะหดวย หากมการน าปจจยอน ๆ ทเกยวของมาใชจะท าใหแบบจ าลองทออกมามความถกตองมากยงขน นอกจากนการคาดการณ การใชทดนยงมแบบจ าลองอน ๆ อกทนาสนใจน ามาพจารณา และศกษาตอไป

116

ประโยชนทไดรบ 1. ฐานขอมลเชงพนทการใชทดนจงหวดชลบร พ.ศ. 2556 หนวยงานตาง ๆ รวมทง

สถาบนการศกษาสามารถน าขอมลไปประยกตใชในการศกษาวจยไดในอนาคต 2. สามารถน าขอมลแผนทสภาพการใชทดนเชงเลขไปใชในการคาดการณการผลผลต

ลวงหนา เพอจดท าแผนการตลาดรองรบผลผลตทางการเกษตร เพอปองกนปญหาผลผลตทางการเกษตรลนตลาด และราคาตกต าได

3. ท าใหทราบถงสถานการณการใชทดนและการเปลยนแปลงการใชทดน ในจงหวดชลบรในชวงเวลาตาง ๆ น ามาใชเปนขอมลในการก าหนดแผนการใชทดน เพอใหเกดการพฒนาทางการเกษตรอยางยงยน

4. การคาดการณการใชทดนและการเปลยนแปลงการใชทดนท าใหสามารถทราบ ทศทางการใชทดน สามารถน าไปใชในการก าหนดยทธศาตร และวางแผนพฒนาจงหวดได อยางเหมาะสม และมประสทธภาพไดตอไปในอนาคต

5. การคาดการณการใชทดน และการเปลยนแปลงการใชทดนในอนาคต สามารถน าไปก าหนดทศทางการพฒนาจงหวด การขยายของพนทตวเมองและอตสาหกรรม เพอเตรยมพรอมรบสถานการณในอนาคตไดอยางมประสทธภาพ

6. หนวยงานภาครฐสามารถน าฐานขอมลทไดไปใชประกอบการก าหนดนโยบาย และ วางยทธศาสตรเพอการพฒนาจงหวดไดอยางมประสทธภาพ

117

เอกสารอางอง กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2558. ผลการประชมคณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต ครงท

1/2558 และครงท 2/2558. แหลงทมา https://www.moac.go.th/ewt_news. php?nid=16396&filename=index, 5 กรกฎาคม 2558.

กรมปาไม. 2556. ขอมลสารสนเทศปาไม. แหลงทมา

http://forestinfo.forest.go.th/55/National_Forest.aspx, 10 มนาคม 2556. กรมวชาการเกษตร. ออนไลน. เรยนรสภยเพลยแปงมนส าปะหลง. แหลงทมา

http://at.doa.go.th/mealybug/type.htm, 1 กรกฎาคม 2559. กรมอตนยมวทยา. 2557. ขอมลอตนยมวทยาภาคตะวนออกรอบ 30 ป (พ.ศ. 2528-2557).

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร, กรงเทพฯ. คณะกรรมการนโยบายยางธรรมชาต. 2553. ยทธศาสตรการพฒนายางพารา พ.ศ. 2552-2556.

แหลงทมา http://www.rubberthai.com/about/pdf/strategy.pdf, 5 กรกฎาคม 2558. จราพร กองวงศจนทร. 2556. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตอการกดเซาะชายฝงจงหวด

ภเกต. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. จราภรณ โพธเปยศร. 2553. การตดตามการเปลยนแปลงสภาพพนทโดยเทคนคระยะไกลและ

แบบจ าลองมารคอฟ กรณศกษาอ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน. วทยานพนธปรญญาโท,มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ชตพงศ รมสนธ. 2551. การคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนโดยใช

แบบจ าลอง CA_Markov บรเวณลมน าแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาโท ,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เชาวลต ศลปะทอง. 2550. หลกการเบองตนการส ารวจระยะไกล. เอกสารประกอบการอบรมเทคโนโลยการส ารวจขอมลระยะไกล 16-25 มกราคม 2550, 29 หนา.

118

ฐานตย วงศวเศษ. 2548. แบบจ าลองเพอการศกษาและคาดการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนบร เวณชายฝ งทะเล อ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร . วทยานพนธปรญญาโท , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณฐณชา ผองพฒ อรอนงค ผวนล เกษม จนทรแกว และสรชย รตนเสรมพงศ . 2557. ผลการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตอการเกดดนถลมในลมน าคลองคราม จงหวดสราษฎรธาน. การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 53 . 3-6 กมภาพนธ 2015. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ด ารง บวประดบกล. 2553. รายงานการใชเทคโนโลยระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตรศกษา

สภาพการใชทดนและเปลยนแปลงการใชทดนจงหวดฉะเชงเทรา พ.ศ. 2553. 114 หนา นพดล ชศร. 2548. การใชแบบจ าลอง Cellular Automata ในคาดการณการเปลยนแปลงของพนท

ปาชายเลน กรณศกษาอ าเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร . วทยานพนธปรญญาโท , มหาวทยาลยมหดล.

ประชน มบญ. 2539. การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนของพนทลมน าทะเลสาบสงขลา ภายใน

ชวงเวลา 12 ป (พ.ศ. 2525-2537). วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ราชบณฑตสถาน. 2523. พจนานกรมศพทภมศาสตร องกฤษ-ไทย ฉบบราชบณฑตสถาน เลม 2.

ราชบณฑตสถาน, กรงเทพ ฯ:

วรเดช จนทรศร และสมบต อยเมอง. 2545.ระบบสารสนเทศภมศาสตรในการบรหารภาครฐ.ศนยวจยภมสารสนเทศเพอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม เศรษฐกจสงคมของประเทศไทย หนงสอในโครงการต าราสมาคมนกวจยมหาวทยาลยไทย, กรงเทพมหานคร. 181 หนา.

วสนต ออวฒนา. 2555. การคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงของการใชทดนในจงหวดภเกต. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วกพเดย. 2557. ระบบสารสนเทศนภมศาสตร. สารานกรมเสร. แหลงทมา http://th.wikipedia.org/wik,

14 กรกฎาคม 2557. วจกษณา สบายเยน. 2551. การศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนใกลชายฝงจงหวดระยอง

โดยแบบจ าลองหวงโซมารคอฟ. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

119

ศร คอารยะกล. 2545. ระบบสารสนเทศภมศาสตรและแบบฝกปฏบตการคอมพวเตอร. คณะสงคมศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.

สถตย วชรกตต. 2521. ระบบการแบงแยกประเภทการใชประโยชนทดน. ภาควชาการจดการปาไม. คณะวนศาสตร. กรงเทพฯ, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สถาบนวจยยาง. 2558. สถตยางไทย-ราคายางแผนดบและน ายางสดประมล ณ ตลาดกลางยางพาราสงขลา. แหลงทมา http://www.rubberthai.com/statistic/stat_index.htm, 5 กรกฎาคม 2558.

สวณา พลพชน. 2559. ยางพารา. แหลงทมา http://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/

parliament_parcy /download/article/article_20160314084315.pdf, 10 กรกฎาคม 2559

สายณห มนมะโน. 2533. การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนในเขตเทศบาลเมองบางบวทอง จ ง ห ว ด น น ท บ ร พ . ศ . 2 5 2 3 แ ล ะ พ . ศ . 2 5 3 0 . ว ท ย า น พ น ธ ป ร ญ ญ า โ ท , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส านกงานกองทนสงเคราะหการท าสวนยาง. 2553. ราคายางผนดบและน ายางสดประมล ณ ตลาด

กลางยางพารา จงหวดสงขลา. แหลงทมา http://www.rubberthai.com/stat_index.htm, 10 มนาคม 2553.

ส านกงานเกษตรจงหวดชลบร . 2551. โครงการสงเสรมการผลตขาวครบวงจร. แหลงทมา

http://www.chonburi.doae.go.th/index1.html, 4 สงหาคม 2551. ส านกงานจงหวดชลบร. 2555. ขอมลพนฐานแผนการพฒนาจงหวด/กลมจงหวดและการด าเนนงาน

ตามนโยบายส าคญ. ส านกงานจงหวดชลบร. 17 หนา. ส านกงานคณะกรรมการออยและน าตาลทราย. 2553. รายงานพนทปลกออยปการผลต 2552/53.

73 หนา. ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน): สทอภ. ม.ป.ป.

คมอผลตภณฑภาพจากดาวเทยมแบบออรโธ (Ortho Image Product). 28 หนา. ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) และสมาคมส ารวจขอมล

ระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตรแหงประเทศไทย. 2552. ต าราเทคโนโลยอวกาศศาสตร. ISBN : 978-611-12-0008-9. บรษท อมรนทร พรนตงแอนดพบลชชง จ ากด(มหาชน), กรงเทพฯ. 331 หนา.

120

ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน). 2553. คณลกษณะของดาวเทยมส ารวจทรพยากร. ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน), กรงเทพฯ. 6 หนา.

ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร. 2558. สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนม ป 2559. กรงเทพฯ: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2548. ลกษณะและสมบตของชดดนในภาคกลางของ

ประเทศไทย. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ. 69 หนา. ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2556. สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนมป 2556.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.176 หนา สชาต มลเมอง. 2546. การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอศกษาการเปลยนแปลงการใช

ประโยชนทดนในพนทลมน าแมแรก อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สเทพ ชตรตนพนธ. 2553.การใชขอมลดาวเทยมและระบบสารสนเทศภมศาสตรจดท าฐานขอมลเชง

พนทปลกยางพาราเพอประเมนผลกระทบดานการใชทดน จงหวดสกลนคร. ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน, กรงเทพฯ. 97 หนา

สเทพ ชตรตนพนธ. 2555. คมอการวเคราะหขอมลและการจ าแนกการใชทดนดวยระบบการจ าแนก

สงปกคลมดนขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ 69 หนา.

สนทรย ทารพนธ และคณะ. 2554. การประยกตการส ารวจขอมลระยะไกลและระบบสารสนเทศ

ภมศาสตรเพอศกษาการใชประโยชนทดนชายฝงทะเลบางพนทในจงหวดประจวบครขนธ . มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 553 หนา.

สเพชร จรขจรกล. 2552. เรยนรระบบภมสารสนเทศดวยโปรแกรม ArcGIS Desktop 9.3.1.พมพครง

ท 1. บรษท เอส.อาร พรนตง แมสโปรดกส จ ากด, กรงเทพฯ.394 หนา

สพรรณ ทกษณสมพนธ. 2546. การเปลยนแปลงการใชประโยขนทดนเพอการวางแผนจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บรเวณลมน าโดยรอบเขตอทยานแหงชาตภพาน จงหวดสกลนคร. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

121

สรรตน ณ นคร. 2526. การเปลยนแปลงการใชทดนในเขตชานเมองกรงเทพมหานครและผลกระทบทางเศรษฐกจและสถต สงคม ทมตอตอเกษตรกรชานเมอง กรณศกษาเขตหนองแขม. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สวรรณา ยวนานนท. และนพนธ ตงธรรม 2537. ผลกระทบของการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตอปรมาณและลกษณะการไหลของน าทา และตะกอนแขวนลอยในลมน าปาสก.วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อครศต นโรปการณ. 2546. ผลกระทบของการใชทดน สงปกคลมดนตอสมดลของน า และชวงระยะเวลาการไหลของน าทาในลมน ามล. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

องอร ไชยเยศ สระ พฒนเกยรต และชาล นาวานเคราะห. 2557. การประยกตใชภมสารสนเทศและแบบจ าลองเพอการศกษาการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนจงหวดนาน. เอกสารประกอบการประชมวชาการและน าเสนอผลงานวชาการเครอขายนเวศวทยาปาไมประเทศไทย ณ คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

Campbell, James B. (2002). Introduction to Remote Sensing. 3rd ed. New york:

Guilford Press. Charles Abrams. 1971. The Language of Cities A Glossary of Terms. The Macmillam

Co. Ltd, New York. 171 p. Clark L. 2013. IDRISI Spotlight: The Land Change Modeler. Clark University, Worcester, MA. Congalton, G. Russell and Green Kass. 1999. Assessing the Accuracy of Remately

Sensed Data: Principles and Practices. Lewis publishers, Washington D.C. Eastman, J.R. 2012. IDRISI SELVA Manual. Clark University, Worester, MA. Eastman J.R., Van Fossen M.E., Solorzano L.A. 2005. Transition Potential Modeling for

Land Cover Change. In D. Maguire, M. Batty and M. Goodchild (eds.) GIS, Spatial Analysis and Modeling. ESRI Press, Redlands. CA. 357-386p.

Environmental systems Research Institute. 1992. Understanding GIS The arc/Info

method. New York.

122

FAO, 1976. A Frame work for Land Evaluation. FAO Soils Bulletin. No 32. Rome, Italy. Federal Interagency Coordinating Committee. 1990. Federal Interagency Coordinating

Committee on Digital Cartography. September 1990. Reports Working Group A. Summary of GIS in Federal Government. U.S. Federal Government.

Grainger. A. 1990. Modeling Deforestation in the Tropics In Deforestation or

Development in the Third World Vol. III. Finish Forest Research Institute. Division of Social Economic of Forestry. Helsinki. 349 p.

Gregorio Antonio Di and Louisa J.M. jansen.2005 Land Cover Classification

System:Classification corrupt and user manual Software version 2. FAO (ISBN 1684-8241), 189 p.

Ponitus Jr, R.G. (2000). Quanitfication error versus location error in comparison of

categorical maps. Photogrammetric Engineering and Remote Sensing. 66(8):1011-1016.

Qihao Weng. 2002. Land use change analysis in Zhujiang Delta of China using satellite

remote sensing,GIS and stochastic modeling. Journal of Environment (2002) 64,273-284. แหลงทมา http://www.idealibrary.com, 14 พฤศจกายน 2557.

Ratmanee. M, Bhaktikul. K, Eamsiri. A. 2007. Developing Model of Landscape Change

Using Remote Sensing Technique and MARKOV MODEL for Upper Lum Ta Kong Basin.Nakorn Ratchasima Province, Thailand. Environment and Natural Resources Journal Vol.5. No. 1, June 2007.

Richard, J.F. 1990. Land Tranformation. In: B.L.Turner II, W.C. Chlark, R.W. Kate,

J.F.Richard, J.T. Mathews, and W.B. Meyer eds, The Earth as Transformed by Guman Action, Cambridge University Press: 163-178 p.

Singh, A.K. 2003. Modelling Land Use Land Cover Changes Using Cellular Automata in

A Geo-Spatial Environment. M.S. thesis, International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation Enschede, The Netherlands.

123

Tommaso Toffoli and Norman Margolus. 1987. Cellular automata machines:a new environment for modeling. The MIT Press Cambridge, Massachusells, London, England.

Turner, B.L. II, Skole, D., Sanderson, S., Fischer, G., Fresco, L., Leemans, R., 1995. Land use and land cover change. Science/Research plan. IGBP report no.35. HDP Report no.7. Vibulsresth, S., D. Dowreand, T. Rangsikanbhum and U.

Wisconsin State cartographer’s office. 2002. GIS basics (online) แหลงทมา http:

www.geography.wisc.edu/sco/gis/basic.html#definition, 10 กรกฏาคม 2557 การสบคนออนไลน www.electron.mutphysics.com ,10 กรกฎาคม 2557 www.sahavicha.com, 10 กรกฎาคม 2557 www.scitu.net/gcom, 5 พฤษภาคม 2557.

124

ภาคผนวก

125

ตารางภาคผนวกท 1 รายละเอยดภาพถายดาวเทยมไทยโชตทใชในการด าเนนงาน

ล าดบท ระวางภาพถาย วนทถายภาพ วนทแปล วนทตรวจสอบภาคสนาม

1 51342NW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค.2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 2 51341SW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 3 51341NW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 4 51352SW ไมมภาพ - -

5 51352NW ไมมภาพ - -

6 51342SE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 7 51342NE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 8 51341SE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 9 51341NE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 10 51352SE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 11 51352NE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 12 51351SE ไมมภาพ - -

13 51351NE 15 พ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 14 52343NW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 15 52344SW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 16 52344NW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 17 52353SW 25 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 18 52353NW 25 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 19 52354SW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 20 52354NW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 21 52363SW 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 22 52353SE ไมมภาพ - -

23 52353NE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 24 52354SE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 25 52354NE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 26 52363SE 30 ธ.ค. 2555 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 27 52352SW 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556

126

ตารางภาคผนวกท 1 (ตอ)

ล าดบท ระวางภาพถาย วนทถายภาพ วนทแปล วนทตรวจสอบภาคสนาม

28 52352NW 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 29 52351SW 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 30 52351NW ไมมภาพ - -

31 52362SW ไมมภาพ - -

32 52352SE 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 33 52352NE 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 34 52351SE 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 35 52351NE 20 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 36 53353SW 15 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 37 53353NW 15 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 38 53354SW 15 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 39 53354NW 15 ก.พ. 25562556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 40 53353NE 15 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556 41 53354SE 15 ก.พ. 2556 ม.ค. 2556 พ.ค.-ส.ค. 2556

หมายเหต: ระวางภาพถายใชระวาง 1: 25,000 จากแผนทออรโธสเชงเลข กระทรวงเกษตรและสหกรณ

127

ตารางภาคผนวกท 2 รายละเอยดภาพถายดาวเทยม SPOT 5 ทใชในการด าเนนงาน

ล าดบท ระวางภาพถาย วนทถายภาพ วนทแปล วนทตรวจสอบภาคสนาม

1 51342NW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 2 51341SW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 3 51341NW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 4 51352SW ไมมภาพ - -

5 51352NW ไมมภาพ - -

6 51342SE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 7 51342NE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 8 51341SE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556 9 51341NE ไมมภาพ - - 10 51352SE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

11 51352NE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

12 51351SE ไมมภาพ - -

13 51351NE 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

14 52343NW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

15 52344SW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

16 52344NW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

17 52353SW ไมมภาพ - - 18 52353NW ไมมภาพ - - 19 52354SW 24 ส.ค. 2555 ต.ค.2555 พ.ค.-ส.ค. 2556

20 52354NW ไมมภาพ - - 21 52363SW ไมมภาพ - - 22 52353SE ไมมภาพ - -

23 52353NE ไมมภาพ - - 24 52354SE ไมมภาพ - - 25 52354NE ไมมภาพ - - 26 52363SE ไมมภาพ - - 27 52352SW ไมมภาพ - -

128

ตารางภาคผนวกท 2 (ตอ)

ล าดบท ระวางภาพถาย วนทถายภาพ วนทแปล วนทตรวจสอบภาคสนาม

28 52352NW ไมมภาพ - - 29 52351SW ไมมภาพ - - 30 52351NW ไมมภาพ - --

31 52362SW ไมมภาพ - --

32 52352SE ไมมภาพ - - 33 52352NE ไมมภาพ - - 34 52351SE ไมมภาพ - - 35 52351NE ไมมภาพ - - 36 53353SW ไมมภาพ - - 37 53353NW ไมมภาพ - - 38 53354SW ไมมภาพ - - 39 53354NW ไมมภาพ - - 40 53353NE ไมมภาพ - - 41 53354SE ไมมภาพ - -

หมายเหต: ระวางภาพถายใชระวาง 1: 25,000 จากแผนทออรโธสเชงเลข กระทรวงเกษตรและสหกรณ

129

การตรวจสอบความถกตองของการแปลภาพถายดาวเทยม

ภาพท 1 จดตรวจสอบความถกตองของการแปลภาพถายดาวเทยม

130

ตารางภาคผนวกท 3 การตรวจสอบความถกตองของการแปลภาพถายดาวเทยม

ประเภท การใชทดน

จดท พกด X พกด Y แปลภาพ ตรวจสอบ ความถกตอง ความถกตองเฉลย(รอยละ)

พนทเกษตรกรรม 1 709564 1419849 A M 0 2 710548 1445247 A M 0 3 749729 1483394 A A 100 4 737025 1493657 A A 100 5 722376 1485248 A A 100 6 709395 1409100 A A 100 7 714040 1425274 A A 100 8 713294 1433548 A A 100 9 715363 1437244 A A 100 10 720992 1444026 A A 100 11 721466 1447315 A A 100 12 726587 1461455 A A 100 13 716780 1469669 A A 100 14 718381 1461930 A A 100 15 726180 1433209 A A 100 16 723331 1419781 A A 100 17 732758 1442093 A A 100 18 765825 1457443 A A 100 19 780880 1462913 A A 100 20 770979 1476386 A A 100 21 712108 1412898 A A 100 22 743032 1458641 A A 100 23 733182 1500665 A A 100 24 730017 1498223 A A 100 25 714826 1483349 A A 100 คาความถกตองของการแปลพนทเกษตรกรรม 92

131

ตารางภาคผนวกท 3 (ตอ)

ประเภท การใชทดน

จดท พกด X พกด Y แปลภาพ ตรวจสอบ ความถกตอง ความถกตองเฉลย(รอยละ)

พนทปาไม 26 792340 1458776 F F 100 27 770397 1458837 F F 100 28 764974 1455783 F F 100 29 712044 1395902 F F 100

30 701675 1408802 F F 100 31 714636 1412419 F F 100 32 705292 1450518 F F 100 33 706618 1453170 F F 100 34 723980 1466432 F F 100 35 731635 1456847 F F 100 36 754663 1446358 F F 100 37 754784 1466312 F F 100 38 772024 1450096 F F 100 39 775159 1481684 F F 100 40 761719 1456958 F F 100 41 758328 1462293 F F 100 42 738480 1454607 F F 100 43 719898 1434804 F F 100 44 708550 1403427 F U 0 45 716401 1489106 F F 100 46 722030 1499482 F F 100 47 720695 1466076 F F 100 48 789717 1464780 F F 100 49 730018 1451728 F F 100 50 722029 1499482 F F 100 คาความถกตองของการแปลพนทปาไม 96

132

ตารางภาคผนวกท 3 (ตอ)

ประเภท การใชทดน

จดท พกด X พกด Y แปลภาพ ตรวจสอบ ความถกตอง ความถกตองเฉลย(รอยละ)

พนทเบดเตลด 51 704426 1404434 M M 100 52 714395 1407113 M M 100 53 706392 1412131 M M 100 54 711614 1420032 M M 100 55 722838 1426780 M M 100

56 768365 1474592 M A 0 57 754075 1448510 M M 100

58 735955 1448167 M M 100 59 709105 1425932 M M 100 60 784847 1462726 M M 100 61 708020 1444650 M M 100 62 722635 1489647 M M 100 63 713819 1404875 M M 100 64 727314 1460655 M M 100 65 713717 1467030 M M 100 66 714904 1471065 M M 100 67 761969 1483136 M M 100 68 736876 1459332 M M 100 69 717277 1458417 M M 100 70 726026 1482356 M W 0 71 725754 1483306 M W 0 72 743217 1496530 M M 100 73 738708 1478491 M M 100 74 722465 1446549 M M 100 75 715683 1485273 M A 0 คาความถกตองของการแปลพนทเบดเตลด 84

133

ตารางภาคผนวกท 3 (ตอ)

ประเภท การใชทดน

จดท พกด X พกด Y แปลภาพ ตรวจสอบ ความถกตอง ความถกตองเฉลย(รอยละ)

พนทชมชนและสงปลกสราง 76 707398 1429837 U U 100

77 715095 1476597 U U 100 78 764059 1469409 U U 100 79 736424 1487550 U U 100 80 711636 1462220 U M 0 81 727607 1496603 U A 0 82 710857 1399184 U U 100 83 715400 1400506 U U 100 84 704007 1406610 U U 100 85 702990 1410882 U U 100

86 717842 1420987 U M 0 87 752293 1484803 U U 100 88 723064 1448622 U U 100 89 725675 1487516 U U 100 90 705160 1449470 U U 100 91 722928 1475343 U U 100 92 752937 1473172 U U 0 93 753819 1470426 U U 100 94 710382 1411899 U U 100 95 726421 1469341 U U 100 96 741307 1468663 U U 100 97 722080 1429091 U U 100 98 717842 1428176 U U 100 99 715400 1428108 U U 100 100 732863 1447775 U U 100 คาความถกตองของการแปลพนทชมชนและสงปลกสราง 84

134

ตารางภาคผนวกท 3 (ตอ)

ประเภท การใชทดน

จดท พกด X พกด Y แปลภาพ ตรวจสอบ ความถกตอง ความถกตองเฉลย (รอยละ)

พนทแหลงน า 101 733599 1500068 W A 0 102 738278 1452586 W W 100 103 743924 1460291 W A 0 104 727445 1484110 W W 100 105 731987 1475471 W W 100 106 730256 1475342 W W 100 107 703834 1401371 W W 100 108 706161 1401314 W W 100 109 712726 1405537 W W 100 110 710194 1425295 W W 100 111 712726 1430404 W W 100 112 718061 1439039 W W 100 113 714580 1460289 W W 100 114 721000 1453326 W W 100

115 721497 1446409 W W 100 116 730313 1464674 W W 100 117 756755 1481613 W W 100 118 776193 1446544 W W 100 119 766136 1445514 W W 100 120 735634 1492451 W W 100 121 739753 1461944 W W 100 122 730913 1494040 W W 100 123 733746 1493511 W W 100 124 728926 1481622 W W 100 125 714330 1461732 W W 100 ความถกตองเฉลยของการแปลพนทแหลงน า 92

คาความถกตองของการแปลภาพถาย 5 ประเภทเฉลย เทากบ 89.6 %

135