เอกสารวิชาการ - LDD Assessment/wean/pch... · ในภาคกลางมีปัญหาทรัพยากรดินหลัก ได้แก่

แนวทางการจดการทรพยากรดนภาคกลาง เพอเพมผลผลตทางการเกษตร

An Approach on Soil Resources Management

in Central Region for Increasing Agricultural Productivity

มทธนา ชยมหาวน นกวชาการเกษตรช านาญการพเศษ

ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 กรมพฒนาทดน มนาคม 2558

เอกสารวชาการ

บทสรปส ำหรบผบรหำร

ภาคกลางมเนอทประมาณ 64,938,253 ไร โดยมเนอทใชประโยชนทางการเกษตร 31,133,750 ไร หรอรอยละ 47.9 ของเนอทภาค (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555) การใชทดนทางการเกษตรมความหลากหลาย เชน นาขาว พชไร ไมผล และไมยนตน โดยพบวาพนททใชประโยชนดานการเกษตรในภาคกลางมปญหาทรพยากรดนหลก ไดแก ดนเปรยวจด ดนทราย ดนตน ดนเคม การชะลางพงทลายของดน และดนมความอดมสมบรณต า ความแตกตางของทรพยากรดนในแตละพนท มผลโดยตรงตอการใชทดนทางเกษตรกรรมและการบรหารจดการพนท และเพอใหมการใชทดนอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบศกยภาพของดน โดยไมสงผลกระทบตอความเสอมโทรมของพนทเกษตรกรรมและสภาพแวดลอม จงตองมการจดการดนใหเหมาะสมถกตองตามหลกวชาการและตรงตามความตองการของพนทตามกลมชดดนของแตละพนท ซงท าใหสามารถจดการดนไดตรงกบความเหมาะสมของพช ดงนนเอกสารวชาการฉบบน จงจดท าขนเพอรวบรวมขอมลทางกายภาพทวไป ขอมลกลมชดดน ขอมลความเหมาะสมของดนกบพชเศรษฐกจ และขอมลการจดการดนแตละกลมชดดน เพอน ามาใชเปนขอมลพนฐานในการพจารณาและวางแผนการใชทดนใหเหมาะสมทสด ภายใตการจดการทเหมาะสม สามารถน าไปใชวางแผนและปฏบตงาน แนะน าสงเสรมงานพฒนาทดนทถกตองและเหมาะสมกบพชเศรษฐกจในพนทจงหวดภาคกลาง ส าหรบใหเจาหนาทของรฐ หมอดนอาสา เกษตรกรและผทสนใจเกยวกบการพฒนาทดน น าไปใชเปนขอมลการพจารณาการจดการดนใหสอดคลองกบทรพยากรทมอย เพอเพมผลผลตทางการเกษตร มตนทนการผลตต า เกดก าไรสงสดคมคาตอการลงทนและเวลาทใชไป ตลอดจนเปนการสงเสรมใหเกษตรกรมการใชทดนตามศกยภาพของทดนและสามารถแกไขปญหา ปรบปรงหรอฟนฟตามสภาพปญหาของดนอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบความตองการ ดนปญหาในพนททางการเกษตรภาคกลางและแนวทางการแกไขดนปญหาเพอใชในทางการเกษตร จงมความจ าเปนอยางยง โดยแบงไดดงน

1. ดนเปรยวจดหรอดนกรดก ำมะถน

ปญหาดนเปรยวจด พบมากในจงหวดพระนครศรอยธยา ปทมธาน นครนายก สพรรณบร นครปฐม สระบร กรงเทพมหานคร นนทบร สมทรปราการ และอางทอง ตามล าดบ มเนอทรวม 3,676,676 ไร ปญหาดนกรดทงในทลมและดอน พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท สระบร ลพบร นครนายก สงหบร อางทอง และพระนครศรอยธยา รวมเนอท 1,942,972 ไร แนวทางการวางระบบการพฒนาทดนเพอแกปญหาดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถน จ าเปนอยางยงทจะตองใชความรและประสบการณหลายๆ ดานเกยวกบการจดการดานดน น า และพชใหเหมาะสมกบสภาพพนทนนๆ จะตองพจารณาจากสภาพปญหาและขอจ ากดตางๆ ของดนเปรยวจด รวมกบการพจารณาชนดของพชทจะท าการปลก โดยเลอกใชวธการจดการดานใดดานหนง หรอท าควบคกนไปตามความเหมาะสมของสภาพพนทและความรนแรงของปญหาทเกด การแกไขปญหาดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถนมดงน (เจรญ, 2541)

ข

1.1 การจดการดน ดนเปรยวจดมขอจ ากดทส าคญ คอ ความเปนกรดจดของดน ความเปนพษของธาต

อาหารบางชนดทละลายออกมามาก และสภาพการขาดธาตอาหารไนโตรเจนและฟอสฟอรส ดงนน การทจะเพมผลผลตพชทปลกในดนเปรยวจดใหสงขน จะตองปรบปรงบ ารงดนใหเหมาะสมกอน โดยใชวธการตางๆ ดงตอไปน

1.1.1 ยบยงความเปนกรดของดนไมใหเพมขน วธการน เหมาะส าหรบพนททมน าชลประทาน เนองจากสามารถปลอยใหน าขงในพนทเพอไมใหหนาดนแหง เพราะถาหนาดนแหงจะเกดปฏกรยาออกซเดชนของแรไพไรททอาจหลงเหลออยทจะท าใหดนเปนกรดเพมขนได ดงนนถามน าเพยงพอควรท านา 2 ครง เพราะสามารถปองกนการเกดกรดในดนได (โครงการตามพระราชด ารโครงการแกลงดน, มปป.)

1.1.2 การชะลางดนเปรยวจด เปนวธการอยางหนงทชวยลดความเปนกรดของดน จะท าใหคาความเปนกรดเปนดางของดนสงขน และสามารถลดความเปนพษหรออนตรายของเหลกและอะลมนมทสะสมอยใกลๆ บรเวณรากขาวใหเจอจางลงได เปนผลไดสารพษตางๆ ลดนอยลง อกทงยงเปนการปองกนการขาดธาตอาหารพชบางชนดไดอกดวย

1.1.3 การใสสารแมงกานสไดออกไซด (MnO2) ชวยยบยงความเปนพษของเหลกในดนเปรยวจด อยางไรกตาม จากการทดลองทผานมาในดนชดรงสตกรดจดพบวา วธการนไมสามารถเพมผลผลตขาวไดชดเจน ควรมการศกษาเพมเตม

1.1.4 การใสปยฟอสเฟส ในดนเปรยวจด เพอแกปญหาการขาดธาตฟอสฟอรสในดน เนองจากดนกรดจดมกจะมปรมาณของเหลกและอะลมนมทละลายน าและแลกเปลยนไดสง ท าใหเกดการตกตะกอนของฟอสฟอรสทละลายได และการใสปยฟอสเฟตลงไปกจะท าใหเกดปญหาการตรงฟอสฟอรสอยางรวดเรว ดงนนการเพมความเปนประโยชนไดของฟอสฟอรส จงเปนวธการปรบปรงดนเปรยวจดอกวธหนง ถาปลกขาวโดยไมใสปยฟอสฟอรสแลว ขาวกจะแสดงอาการขาดธาตฟอสฟอรส ใหเหนอยางเดนชด กลาวคอ ตนขาวมใบสเขยวเขมตงตรง การแตกกอลดลง และถาขาดธาตไนโตรเจนรวมดวย ใบขาวจะมอาการสเหลองซด พบวาการใชปนเพยงอยางเดยวเพอลดความเปนกรดจดของดน จะไมมผลท าใหการเพมผลผลตของขาวมากนก แตการใชปยฟอสเฟตหรอการเพมปรมาณฟอสเฟตใหกบดนเปรยวจด เปนสงทจ าเปนอยางยงในการปลกขาว ชวยใหขาวเจรญเตบโตไดดขนและใหผลผลตสงขน

1.1.5 การปรบปรงดนเปรยวจดโดยการใสปน เปนวธทสะดวกและสามารถปรบคาความเปนกรดเปนดางของดนใหสงขน ทไดผลรวดเรววธหนง กรมพฒนาทดนไดจดท าโครงการพฒนาพนทดนเปรยวตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มหนาทด าเนนการคนควาวจยเพอแกปญหาดนเปรยวจด โดยไดแนะน าใหเกษตรกรในพนทบรเวณดงกลาว ใชปนมารลอตรา 1-2 ตนตอไร โดยปนมารลมองคประกอบสวนใหญเปนแคลเซยมคารบอเนต CaCO3 35% และดนเหนยว (clay) 65% จะมคา CCE ประมาณ 91.52% - 92.86% การใชประโยชนปนมารลเพอยกระดบ pH ของดนใหสงขน และลดความรนแรงของดนเปรยวจด เชน ในชดดนองครกษและชดดนรงสตเปรยวจด เปนตน ผลการใชปน นอกจากจะท าใหความเปนพษของสารตางๆ ลดนอยลงไปแลว การใสปนยงเปนการชวยเพมธาตอาหารบางชนดใหแกพชอกดวย ปนนอกจากจะใหธาตแคลเซยมกบพชแลว ยงชวยปองกนพษของอะลมนมและเหลก และเพมความเปนประโยชนของธาตฟอสฟอรสแกขาวดวย นอกจากนนปนทใสในดนนา ยงชวยเพมการแปรสภาพของสารประกอบอนทรยไนโตรเจนในดน และท าใหดนสามารถปลดปลอยไนโตรเจนในรปแอมโนเนยมซงพชสามารถน าไปใชประโยชนได

ค

1.2 การจดการดานน า น ามบทบาททส าคญในการปรบปรงดนเปรยวจด การจดการน ามความส าคญอยางยงกบ

การจดการดนเปรยว เพราะน าสามารถยบยงความเปนกรดและใชลางกรดออกจากดนได การจดการดานน ามหลายวธดงตอไปน

1.2.1 ใหมน าขงในดนในชวงฤดแลง ถาดนแหงเกนไปจะท าใหดนเกดความเปนกรดสงขน ควรรกษาระดบความชนในดน เพอปองกนการเกดกรดทเพมขนเมอดนแหง

1.2.2 ใชวธการขงน าทผวหนาดนในระยะเวลานานๆ ประมาณ 10-15 วน กอนการปลกขาวเพอเพมคาความเปนกรดเปนดางของดน ปองกนปฏกรยาการเกดกรดในดนทมระดบไพไรทอยตน โดยเฉพาะในดนทมความเปรยวจดแฝง

1.2.3 ควบคมระดบน าใตดนใหเหมาะสมกบชนดพชทปลกและเหมาะสมกบฤดกาล เพอปองกนการเกดกรดก ามะถน การควบคมน าใตดนใหอยเหนอชนดนเลนทมสารประกอบไพไรทมาก เปนการปองกนไมใหสารประกอบไพไรทท าปฏกรยากบออกซเจน เปนวธการส าคญทจะปองกนไมใหเกดกรดก ามะถนในดน

1.2.4 จดท าคระบายน า เพอน าสารพษออกจากพนท โดยแยกสวนกบคลองชลประทานเพอปองกนการแพรกระจายของสารพษ

1.3 การจดการดานพช การจดการพชเปนอกวธหนงทสามารถเพมศกยภาพการผลตในพนทดนเปรยวจดไดจาก

แนวทางการแกไขพนทดนเปรยวจด ทประกอบดวยการจดการดานดนและน านน อาจจะตองมการจดการพชดวย โดยวธเลอกพชททนสภาวะเปนกรด หรอทนตอการขาดธาตอาหารบางชนด และทนตอสารพษของเหลกและอะลมนมได ซงจะเปนการชวยลดตนทนการผลตจากการใชปนในปรมาณต า หรออาจไมใชปนปรบปรงดนเลย ถาพชชนดนนๆ ทนตอความรนแรงของกรดไดสง ดงนนในการเลอกพชชนดใดชนดหนงมาปลกนน ควรศกษาขอมลพชชนดนนๆ วาสามารถเจรญเตบโตไดดในดนทมระดบความเปนกรดเปนดางทเหมาะสมเทาใด และควรเปนพชทใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจด เพอน ามาประกอบการพจารณาการปรบปรงดนใหเหมาะสมตอการปลกพชนนๆ ส าหรบการจดการดานพชนนมหลายวธดงตอไปน

1.3.1 การคดเลอกพชทนเปรยว การปลกพชททนทานตอความเปนกรด ความเปนพษของเหลกและอะลมนม ควรเลอกพชททนตอสภาพการขาดแคลนฟอสฟอรสดวย จะชวยลดคาใชจายในการปรบปรงดนกรดจดเปนอยางมาก เชน เลอกพนธขาวทนเปรยว อาทเชน กข19 กข27 ขาวดอกมะล105 ตะเภาแกว106 หอมนายพราน และเลบมอนาง111 เปนตน

1.3.2 ปรบเปลยนระบบการปลกพชใหสามารถใชประโยชนจากพนทดนเปรยวไดอยางมประสทธภาพ โดยท าการปรบสภาพพนทใหเหมาะสมทจะปลกพชเศรษฐกจทมผลตอบแทนสง ไดแก ไมผลชนดตางๆ เชน สมโอ สมเขยวหวาน มะมวง ขนน และละมด เปนตน

1.3.3 ใชระบบการปลกพชตางๆ เชน การปลกพชไร พชสวน พชไมดอก ไมประดบ เปนพชหมนเวยนสลบ หรอปลกแซมรวมกบไมผลยนตน ซงสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอน และท ารายไดในระยะเวลาสน ไดแก ข าวโพดหวาน ขาวโพดฝกออน มนเทศ มะเขอเทศ กระเจยบเขยว เผอกหอม ถวเหลอง ถวพม แตงโม และพชผกตางๆ เปนตน

ง

1.4 การปรบสภาพพนท เนองจากพนทดนเปรยวจดพบมากในพนทลม จงท าใหการระบายน าออกจากพนทท าได

ยากล าบาก ดงนนการปรบสภาพพนท จงควรพจารณาควบคไปกบชนดของพชทปลกดวย ซงโดยทวไปมอย 2 วธการคอ การปรบระดบผวหนาดน (Land leveling) และการยกรอง (Raising bed) ในระดบความสงและขนาดความกวางตามชนดของพชทปลก การปรบระดบผวหนาดนใชในกรณทพนทนนปลกขาว โดยปรบระดบผวหนาดนใหมความลาดเอยงพอทจะใหน าไหลออกสคลองระบายน า ในขณะเดยวกนควรมการจดรปแปลงนาหรอกระทงนาเสยใหม หากสามารถท าไดอกทงคนนา ควรมการยกตบแตงเพอใหสามารถเกบกกน าและระบายน าออกไปไดตามตองการ การยกรองปลกพชเปนวธการใชส าหรบการปลกพชไร พชผก หรอไมยนตน ทใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจสง แตการทจะยกรองใหไดผล จ าเปนตองมแหลงน าชลประทาน เพอใหมน ามาขงในรอง และสามารถระบายถายเทไดเมอน าในรองเปนกรดจด วธการขดทองรองจ าเปนตองทราบเสยกอนวา พนทดนดงกลาวมชนดนเลนสเทาปนเขยวทมสารประกอบไพไรทอยมากในระดบใด เมอทราบแลวใหขดลกเพยงแคระดบดนเลน ซงโดยทวไปแลวขดในระดบความลกไมเกน 100 เซนตเมตร ส าหรบขนตอนในการขดรองสวนพอสรปไดดงน

1.4.1 วางแนวรองใหเหมาะสมกบชนดของพชทจะปลก ซงโดยทวไปสนรองสวนจะกวางประมาณ 6-8 เมตร สวนทองรองกวางประมาณ 1-1.5 เมตร ลกประมาณ 0.8-1 เมตร

1.4.2 ระหวางรองทจะขดคปาดหนาดน หรอขดหนาดนมาวางไวกลางสนรอง หนาดนของดนเปรยวสวนใหญจะมอนทรยวตถสง และรวนซยกวาดนชนลางจงมประโยชนมาก

1.4.3 ขดดนจากคทวางแนวไว มากลบบรเวณขอบสนรองทหนาดนถกปาดออกไปแลว ซงการท าเชนนจะท าใหเกดสนรองสงอยางนอย 50-60 เซนตเมตร หรอประมาณ 80 เซนตเมตร ส าหรบการยกรองสง ซงเหมาะทจะปลกไมผล หรอไมยนตนตางๆ ถาใชรองปลกผก พชไร หรอไมดอก ไมประดบ สมควรยกรองต ากวารองทจะปลกไมผล หรอปลกพชไรรากลก

1.4.4 เพอปองกนไมใหน าทวม ควรมคนดนลอมรอบสวน คนดนควรอดแนน เพอปองกนน าซม และควรมระดบความสงมากพอทปองกนน าทวมในชวงฤดฝน คอ ประมาณ 1-2 เมตร โดยความสงของคนดนแลวแตพนท

1.4.5 การตดตงเครองสบน าเพอสบน าเขา ออก เนองจากหากมการขงน าประมาณ 3-4 เดอน น าทขงในรองสวนจะแปรสภาพเปนกรดจด จงควรมการถายเทน าออกทกๆ 3-4 เดอนตอครง แลวจงสบน าชลประทานเขามาในรองสวนอกครง

2. ดนตน

ปญหาดนตน พบในจงหวดลพบร สระบร สพรรณบร ชยนาท และนครนายก ตามล าดบ เนอทรวม 552,195 ไร ปญหาทส าคญของดนตนคอ ดนตนมกรวด หนมนเลก หรอเศษหนปะปนอยมาก ท าใหดนมปรมาณเนอดนนอยลงมความสามารถในการอมน าต า นอกจากนลกษณะของดนเปนอปสรรคตอการไถพรวนหนาดนและถกชะลางพงทลายไดงาย ดนมความสมบรณต า และมขอจ ากดในการจดระบบชลประทานแนวทางการจดการทวไป มดงตอไปน

2.1 ดานกายภาพ ดนตนมปรมาตรของดนนอยและโดยสวนใหญมความอดมสมบรณของดนต า ดงนนการ

ใชปยหมกหรอปยคอก และปยเคมรองกนหลม กจะชวยเพมความอดมสมบรณของดน ตลอดจนเพมความชนของดนในหลมปลกไดเปนอยางด

จ

2.2 ดานเคม การปรบปรงสภาพของดนใหมความสามารถในการดดยดธาตอาหารเพมขน ท าไดโดย

การลดความเปนกรดดวยการใชปน และเพมอนทรยวตถ เพอเพมความจในการแลกเปลยนประจบวกของดน โดยการผสมหนบะซอลตบดลงในดนบน และใชปยซปเปอรฟอสเฟตตดตอกนในระยะยาว จะชวยลดการชะลางธาตอาหารในดนไดอกดวย การใสปยในรปทอยในดนไดนานน พชจะสามารถน าไปใชประโยชนไดเตมท โดยไมสญเสยหรอถกตรงไปกอนซงเกดขนไดงายในดนน

2.3 การจดการพช 2.3.1 การปลกไมใชสอยหรอไมยนตนโตเรว ในพนทมความลาดชนมากกวา 12

เปอรเซนต ชนดพนธไมทแนะน าปลก ไดแก กระถนณรงค กระถนยกษ ขเหลกบาน สเสยดแกน สะเดา ยคาลปตส ไมไผ กามป และนนทร ใชระยะปลก 1x1, 1x2 หรอการใชไมพมบ ารงดน ถาสภาพพนทมความลาดชนไมมาก และหนาดนหนาพอสมควร ไมพมบ ารงดนทใช เชน กระถน ถวมะแฮะ และแคฝรง โดยปลกเปนแถวคระยะระหวางตน 10-50 เซนตเมตร ระหวางแถว 50 เซนตเมตร ควรมการตดใบและกงกานของไมพมเพอใชเปนวสดคลมดน

2.3.2 การท าทงหญาเลยงสตวโดยการปลกหญาผสมถว ไดแก หญารซผสมถวเวอราโน หญารซผสมถวไซราโตร หรอหญากนนผสมถวไซราโตร กอนปลกใสปยรองพนคอ ปยดบเบลซปเปอรฟอสเฟต อตรา 20 กโลกรมตอไร และปยโพแทสเซยมคลอไรด อตรา 10 กโลกรมตอไร วธการหวานเมลดหญารซ ใชอตรา 1-2 กโลกรมตอไร และเมลดถวไซราโตร ใชอตรา 2-3 กโลกรมตอไร หลงการปลกหญาผสมถวแลวประมาณ 3 เดอน จงเรมตดหรอปลอยใหสตวเลยงเขาแทะเลม จากนนพกแปลงไวประมาณ 45-60 วน

2.3.3 การปลกพชไรระหวางแถบตามแนวระดบ และปรบปรงบ ารงดนใหมธาตอาหารพช เชน ใสปยเคม 16-16-8 อตรา 20-25 กโลกรมตอไร ใสปยอกครงหลงพชงอก 20-30 วน และใสปยเคม 46-0-0 อตรา 50 กโลกรมตอไร เปนตน

3. ดนเคม

ปญหาดนเคมชายทะเลพบในจงหวดสมทรปราการ และกรงเทพมหานคร เนอท 5,163 และ 2,315 ไร แนวทางการวางระบบการพฒนาทดนเพอเพมผลผลตพชในดนเคมชายทะเลในพนทภาคกลาง มมาตรการหลกในการจดการพนทดนเคมคอ (กรมพฒนาทดน, 2539 อางใน สถาพร, 2556)

3.1 วธการทางวศวกรรม วธการทางวศวกรรม โดยการออกแบบโพลเดอรและระบบระบายน า เพอลดแรงปะทะ

ของน าไหลบา และควบคมการจดการการไหลของน าบนดนและใตดน ท าใหสามารถลดการกระจายของดนเคมไดในพนทดนเคมชายทะเลนน การออกแบบการสรางคนกนน าทะเลพรอมประตระบายน า กเพอปองกนไมใหน าทะเลเขามาเพมการสะสมเกลอในดนบรเวณพนทการเกษตรได

3.2 การลางดน ดนทมเกลออยสามารถก าจดออกไปไดโดยการชะลางโดยน า และการใหน าส าหรบลาง

ดนมทงแบบตอเนองและแบบเปนชวงเวลา ส าหรบแบบตอเนองนน นยมใชกบพชททนทานตอการทมน าขงเปนเวลานาน ขอดคอ ใชเวลาในการแกไขดนเคมรวดเรวกวา แตขอเสยคอ ใชปรมาณน ามากกวาและดแลมากกวาแบบเปนชวงเวลา ซงแบบเปนชวงเวลานน จะเหมาะสมกบชวงเวลาของการเพาะปลกพช โดยเฉพาะพชไรและพชผกตางๆ ซงขอดคอ สามารถประหยดน า แตขอเสย คอใชระยะเวลาในการ

ฉ

ลางดนมากกวา ในการแกไขปรบปรงดนมความจ าเปนทจะตองก าจดเกลอสวนเกนออกจากดนบรเวณรากพช เพอใหพชเจรญเตบโตดขน อาจท าไดหลายวธขนอยกบปรมาณเกลอในดน และลกษณะดนฟาอากาศ ในกรณเอาคราบเกลอออกจากผวดนดวยวธกลโดยการขดออกไป จะชวยใหพชเจรญเตบโตไดดขนอยางชวคราว การใชวธการขงน าทวมพนทแลวระบายออกไปยงบรเวณทอยน ากวา รวมทงการชะลางเกลอใหพนจากบรเวณรากพชโดยซมลงไปตามความลกของดน แลวระบายออกโดยการระบายน าใตดน จะเปนการแกปญหาทยนยาวและถาวรได อนง การลางเกลอจากผวดนนนจะตองค านงถงปรมาณและคณภาพน าทใช ตลอดจนวธการระบายน าและพนททจะทงน าจากการลางเกลอดวย

3.3 การใชพชทนเคมและระบบการใชทดน 3.3.1 พชทแนะน าส าหรบปลกในพนทดนเคมชายทะเล

การใชพชทนเคมทสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตไดในระดบทนาพอใจในพนทดนเคมนน พชแตละชนดจะมความสามารถในการทนเคมไดแตกตางกน แมแตพชชนดเดยวกนแตตางพนธ กมความสามารถในการทนเคมไดไมเทากน ขนอยกบความสามารถในการปรบคาแรงดนออสโมซสของพชเพอใหสามารถดดซบน าจากดนเคมไปใชได การศกษาระดบความสามารถในการทนเคมของพช จะพจารณาจากศกยภาพในการใหผลผลตของพชในพนทดนเคมนนๆ ส าหรบชนดของพชผกทสามารถทนตอความเคมนอย (2-4 dS/m) ไดแก ถวฝกยาว ผกกาดหอม ใบขนฉาย แตงราน แตงไทย สวนพชผกททนเคมปานกลาง (4-8 dS/m) ไดแก บวบ พรกยกษ ถวลนเตา น าเตา หอมใหญ ขาวโพด ผกกาด หวปล ผกกวางตง และกะหล า และททนเคมมาก ไดแก ผกโขม ผกกาดหว มะเขอเทศ คะนา ถวพม และผกบงจน ส าหรบพชสวนททนสภาพดนเคมชายทะเลนน ไดแก มะพราว ละมด พทรา ฝรง มะขามเทศ มะขามไทย และสะเดา สวนไมประดบและไมโตเรวททนไดดคอ แค ตนหยง กระถนณรงค สน ยคาลปตส หกวาง ขอพงระวงคอ พชสวนหรอพชไรทปลกนน ถาขาดการดแลและการใหน าทเหมาะสมแลว พชจะไมเจรญเตบโตไดด ถงแมจะเปนพชทนเคมกตาม อยางไรกตาม ในพนทรกรางวางเปลา ไมควรปลอยพนดนใหวาง ควรปลกพชทนเคมหรอพชชอบเคมตางๆ ตามความเหมาะสม ทงนเพอปองกนไมใหมการแพรกระจายของเกลอไปทอนๆ ในบรเวณใกลเคยง การจดการดนเคมควรมทงแผนระยะสนและระยะยาว ส าหรบแผนระยะสนนน เพอชวยแกปญหาเฉพาะหนาในการเพมผลผลตตอพนทใหแกเกษตรกรในพนทดนเคม ซงมฐานะยากจน ใหสามารถอยรอดและตงตวได และจะตองใชเทคโนโลยทไมยงยาก ลงทนนอย เกษตรกรสามารถปฏบตเองได พชเศรษฐกจทปลกใหผลตอบแทนสง ไดผลผลตคมคากบการลงทน สวนแผนระยะยาวนน ควรค านงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทสญเสยไปใหกลบคนสสภาพเดม โดยปลกไมยนตน หรอไมโตเรวรากลก ทมการใชน ามาก ซงระบบรากของพชดงกลาว สามารถปองกนไมใหมการน าเกลอขนมาทผวดนได อยางไรกตามบรเวณพนทเหลานควรมการศกษา รวบรวมและเกบขอมลตางๆ เพอจะชวยก าหนดพนทปลกพชทเหมาะสม ท าใหสามารถปองกนการแพรกระจายของดนเคมไดเปนอยางด

3.3.2 ระบบการใชประโยชนดนเคมชายทะเล การใชประโยชนพนทดนเคมชายทะเลใหเหมาะสมนน ควรค านงถงสภาพพนท

ดวย พนทบางแหงไมเหมาะสมทจะน ามาปรบปรงแกไขเพอใชท าการเกษตรหรอปลกพช ควรพจารณาใชประโยชนตามความเหมาะสมในรปแบบอนๆ กได ส าหรบระบบการใชประโยชนดนเคมชายทะเลทส าคญมดงน (สมศร, 2539)

1) ปาชายเลนเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทส าคญ เปนระบบนเวศวทยาชายฝงทหลากหลาย ปจจบนปาไมชายเลนไดถกบกรกท าลายลงไปมาก สาเหตอยางหนงทส าคญคอ การบกรก

ช

พนทเพอเขาท านากง จนเปนทนาวตกวาจะท าใหสมดลธรรมชาตเสยไป พนทบางแหงทเหมาะสม ควรตองด าเนนการปลกปาชายเลนใหมากขน มการศกษาถงสดสวนของการใชประโยชนทดนทเหมาะสม เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอม ในพนทเลยงกงชายทะเลพบวา การมสดสวนของปาชายเลนทมากขน จะท าใหคณภาพน าในบรเวณนนดขน ทงนเพราะปาชายเลนจะเปนแหลงทชวยกรองของเสยทระบายออกจากพนทเกษตรและนากง ท าใหรกษาสภาพแวดลอมในพนทนนๆ ไดเปนอยางด โดยเฉพาะการเลยงกงทะเลเพอไมใหมผลกระทบตอสงแวดลอมนน จ าเปนตองมปาชายเลนควบคไปดวย ผลการศกษาชใหเหนวา อตราสวนของปาชายเลนตอพนทนากงทเหมาะสม ควรมสดสวนทมากกวา 25 : 75 (สมศร, 2539)

2) นาเกลอ พนทชายทะเลบางแหงเปนบรเวณทปรมาณฝนตกนอย ไมมน าจดเพยงพอเพอการเพาะปลก ควรจดใหเปนพนทส าหรบการท านาเกลอ เชน ในจงหวดสมทรสงคราม เปนตน

3) พนทปลกปาไมโตเรวททนเคมบางชนด เชน ไมสน เพอใชประโยชนจากไมโดยท าเปนเสาเขม หรอผลตกระดาษ เปนตน

4) แหลงทองเทยวพกผอน ซงมพนทหลายแหงทเหมาะสมส าหรบใชเปนททองเทยวและพกผอน เพอเพมรายไดของทองถนและของประเทศ

5) แหลงอตสาหกรรม เนองจากใกลทาเรอ สะดวกในการขนสง แตตองควบคมไมใหมการปลอยน าเสยหรอของเสยลงสแหลงธรรมชาต ซงจะท าใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอม โดยเฉพาะการปนเปอนสารพษ ธาตโลหะหนกทลงไปในดนและน าบนดน ตลอดจนน าใตดน จะมผลกระทบอยางรนแรงได

6) การเพาะเลยงสตวน า พนทตดทะเลเปนพนททมศกยภาพในการเพาะเลยงสตวน าชายฝง จงมการขยายตวของพนทเพาะเลยงมากขนเรอยๆ โดยสวนใหญเปนพนทเพาะเลยงกงทะเล ปลา หอยและป เปนตน ปญหาทเกดจากการเพาะเลยงชายฝง ทส าคญไดแก ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะดนและน า และการเกดโรคระบาด เปนตน ส าหรบการเพาะเลยงกงทะเลนนไดขยายตวอยางรวดเรวในพนทชายฝงทะเล

3.4 การใชสารเคม ในกรณทดนเคมมเกลอโซเดยมสง การลางดวยน าจดเพยงอยางเดยวอาจจะไมเพยงพอ

ในการลดความเคมของดนได แนวทางหนงคอการใชยปซม (Gypsum-CaSO4•2H2O) ใสในดน เพอใหเกดขบวนการทางเคมในดน โดยทอนมลแคลเซยมจะเขาไปแทนทโซเดยม ท าใหการขบเกลอออกไปจากดนไดงายและมประสทธภาพขน นอกจากนการใชก ามะถนผงใสลงไปในดน กเปนวธการหนงทจะชวยท าใหดนลดความแนนทบ มการระบายน าดขน และท าใหเกลอถกชะออกจากดนดวยน าไดงายขน

4. ดนบนพนทลำดชน

ปญหาดนทมพนทลาดชนสงหรอพนทภเขาในจงหวดสระบร ลพบร สพรรณบร นครนายก และชยนาท มเนอท 12,937,500 ไร เนองจากสภาพพนทลาดชนสง มการชะลางพงทลายของดนสง ซงการชะลางพงทลายของดนจะเปนปญหาหลกในพนท ดงนนแนวทางการจดการ จะมงเนนการจดการดนเพออนรกษดนและน าเปนส าคญ โดยการปลกพชแบบผสมผสาน เนนการอนรกษดนและน า ตลอดจนการปรบปรงบ ารงดน โดยเพมอนทรยวตถใหกบดนมากขน การอนรกษดนและน าเปนวธการจดการรปแบบหนงเพอปองกนการชะลางพงทลายของหนาดนและน าไหลบา โดยจดท าสงกอสรางหรอปลกหญาแฝกหรอพช เพอขวางลาดเทเปนชวงๆ ชวยชะลอความเรวของน าไหลบา และลดการชะลางพงทลายของหนาดน การใชประโยชนทดนอยางถกวธเพอทจะใหดนมความอดมสมบรณดอยเสมอนน

ซ

ควรมการปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปยเคมและปยอนทรยเพอเพมอนทรยวตถใหกบดน สามารถท าไดโดยการใสปยหมก หรอปยพชสด โดยหวานดวยเมลดปอเทอง โสนอฟรกน หรอโสนอนเดย ในรปแบบระบบปลกพชทมพชตระกลถวรวมดวย หรอการปลกพชสลบหมนเวยนกบพชตระกลถว การปลกแซม และการปลกพชเหลอมฤด ในการจดระบบปลกพชดงกลาว หากเกษตรกรทงเศษเหลอของพชทกชนดเปนวสดคลมดนและบ ารงดนทกๆ ป พชกจะสามารถเพมปรมาณอนทรยวตถใหแกดน

5. ดนทรำยจด

ปญหาดนทรายในพนทดอนไมมชนดานอนทรย พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท และลพบร มเนอทรวม 85,540 ไร แนวทางการจดการดนทรายสามารถแบงไดดงน

5.1 ดานกายภาพ การพฒนาแหลงน าและศกษาระดบความชนในดน เพอใหการใชประโยชนทดนม

ประสทธภาพสงสด นอกจากการพฒนาแหลงน าใหเพยงพอตอความตองการแลว ควรมการศกษาระดบความชนของดนในรอบปวา ดนแตละชนดมความชนเพยงพอทจะปลกพชไดในรอบป เพอน ามาพจารณาจดระบบการปลกพชใหเหมาะสมระดบชนในดน โดยการใชวสดคลมดนเปนสงจ าเปน เชน การใชฟางขาว และเศษพชบางชนด พบวามประสทธภาพในการรกษาความชนในดน และสามารถลดอณหภมในดนได

5.2 ดานเคม การจดการดานเคมในดนทราย จะเนนการจดการโดยเพมคณสมบตทางเคมของดนให

เปนประโยชนตอการปลกพช ทงนการจดการปยเคมรวมกบปยอนทรย จะเปนการเพมคาการแลกเปลยนประจบวกทเปนดางของดน ตลอดจนความอมตวของประจบวกทเปนดางของดน ซงจะท าใหความอดมสมบรณของดนดขน

5.3 พชและการจดการ 5.3.1 การปลกพชไรบางชนดในดนทรายทพบในทดอนภาคกลางทมการระบายน าด

สามารถปลกพชไรไดหลายชนด เชน 1) ออย ควรใชปยเคมสตร 15-10-10 อตรา 70-100 กโลกรมตอไร หรอ สตร

13-13-21 หรอสตร 15-15-15 หรอสตร 16-16-8 อตรา 25 กโลกรมตอไร 2) มนส าปะหลง ควรใชปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 75 กโลกรมตอไร โดยแบง

ใสครงแรกกนหลมกอนปลก และครงท 2 เมออาย 2 เดอน 3) ขาวโพด ควรใชปยเคมสตร 16-16-8 อตรา 25-50 กโลกรมตอไร หรอสตร

20-20-0 อตรา 50-75 กโลกรมตอไร (ดนขาดโพแทสเซยมหรอมนอยกวา 70 สวนในลานสวน ควรใสโพแทสเซยม อตรา 10 กโลกรมตอไร) แบงใสครงแรก ใสรองกนหลม ครงทสองเมอขาวโพดสงประมาณ 40 เซนตเมตร

5.3.2 การปลกไมยนตนหรอไมผลบางชนด ในสภาพดนทรายทเปนทดอนมการระบายน าดไมผลทเหมาะจะปลก คอ มะมวง

มะมวงหมพานต มะขาม นอยหนา พทรา นน สะเดา และไผ ส าหรบไมยนตนโตเรว ไดแก ยคาลปตส กระถนณรงค กระถนเทพา และกระถนบาน เปนตน

1) มะมวง ในปแรกควรใสปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 500 กรมตอตน พรอมปยคอก อตรา 20 กโลกรมตอตน เมอมะมวงตงตวไดในปตอไปจ านวนปยเคมทใชเทากบครงหนงของ

ฌ

อายมะมวง และใสปยเคมเมอดนมความชนพอเหมาะ ใสปละ 2 ครง ตอนตนและปลายฤดฝน โดยใสปยเคมเปนจดรอบรศมทรงพม พรอมปยคอกอตรา 20-50 กโลกรมตอตน

2) มะมวงหมพานต เมอมะมวงหมพานตตงตวไดจนถงอาย 2 ป ใชปยเคมสตร 12-24-12 อตรา 300-800 กรมตอตน และเมออาย 3 ป ใชอตรา 1 กโลกรมตอตน เมออาย 4-6 ป ใชปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 1.5-2 กโลกรมตอตน เมออาย 7 ปขนไป ใชปยเคม 13-13-21 อตรา 2-3 กโลกรมตอตน ควรใสปยปละ 2 ครง ในตอนตนและปลายฤดฝน โดยใสปยเคมเปนจดรอบรศมทรงพม เมอดนมความชนพอเหมาะ พรอมปยคอก 20-50 กโลกรมตอตน

5.3.3 การปลกหญาหรอพฒนาเปนทงหญาเลยงสตว นบวาเหมาะสมกบศกยภาพของดนทรายมาก โ ดยเฉพาะบรเวณพนทคอนขาง

เปนทราบ พนธหญาทเจรญเตบโตไดด ไดแก พนธเนเปยรลกผสม หญารซ หญาเบอรมวดา หญาบพเฟล หญากนน และหญาสตาร เปนตน และถาหวานถวเวอราโนผสมกบหญา จะเปนการดมาก เพราะนอกจากจะเพมคณคาแกอาหารสตวแลว ยงเปนการเพมความอดมสมบรณแกดนอกดวย จากการศกษาพบวา การปลกหญารซผสมถวเวอราโน ใชปยเคมอตรา 20-40 กโลกรมตอไร จะไดน าหนกสด ถวผสมหญารวม 3 ป จ านวน 6,000–7,000 กโลกรมตอไร และจากการวเคราะหดนกอนและหลงการทดลอง ผลปรากฏวาปรมาณอนทรยวตถมแนวโนมเพมขน

5.3.4 การท านาดนทราย บางพนทในภาคกลาง เชน เขตอ าเภอก าแพงแสน ซงสามารถปลกขาวไดในชวง

ฤดฝน โดยมน าขงเปนระยะเวลาพอสมควร พนธขาวทใชปลกควรเปนพนธขาวเบา เพราะดนทรายทพบในพนทเสยงตอการขาดแคลนน า การปลกขาวถาจะใหผลด ควรมการปรบระดบพนทในกระทงใหสม าเสมอ ท ารองระบายน า การปรบปรงความอดมสมบรณของดน โดยใชปยอนทรยจ าพวกปยคอกหรอปยหมก 2-3 ตนตอไร หรอปยพชสด เชน โสนอฟรกน ปอเทอง ถวพมและถวมะแฮะ ใชอตราเมลดพนธ 5-6 กโลกรมตอไร ส าหรบถวพรา ใชอตรา 10 กโลกรมตอไร หรอไถกลบตอซงพช รวมกบปยเคมสตร 16-16-8 ประมาณ 20-30 กโลกรมตอไร หรอถาใชปยเคมอยางเดยว อาจใชปยอตราสงประมาณ 75-100 กโลกรมตอไร ส าหรบการใชปยเคมเฉพาะไนโตรเจนในดนทราย มขอพจารณาคอ

- ควรใสปยประเภททละลายออกมาใชประโยชนไดชา - ควรใสอนทรยวตถ เชน ปยหมก ปยคอก และเศษพช ฯลฯ เพอดดยดธาต

อาหารไวไมใหถกชะลางไดงาย และเปนการเพมความสามารถในการอมน าของดนดวย - ควรใชวสดคลมดน เชน ฟางขาว แกลบ เศษวสดตางๆ หรอคลมดวย

พลาสตกเพอรกษาความชนในดน เปนตน ขอเสนอแนะ

1. การวางระบบการพฒนาทดนและแนวทางการพฒนาพนท จะตองวางแผนทงระบบลมน าหรอเขตพฒนาทดน ตงอยบนพนฐานของการศกษา ส ารวจ วเคราะหและวจย เพอพฒนางานพฒนาทดนใหถกตองและเหมาะสมกบสภาพปญหาในแตละพนท แลวจงด าเนนการโดยจดล าดบความส าคญตามปญหาดนทพบในพนท 2. การวางระบบการพฒนาทรพยากรดนในภาคกลาง ควรมแผนการใชทดนระดบต าบลแบบบรณาการรวมกบหนวยงานทเกยวของ และแผนตองเปนทยอมรบของชมชน เพอน าไปสภาคปฏบตไดส าเรจ มการก าหนดขอบเขตพนทการจดท าแผนการใชทดนระดบต าบล การจดท าแผนตองวเคราะห

ญ

ขอมลดน การใชประโยชนทดน ขอมลปาไม ชลประทาน ปฏรปทดน ขอมลดานเศรษฐกจ และสงคมรวมกน อกทงการจดท าแผนระดบต าบลควรมความสอดคลองกบนโยบายระดบชาต และขนตอนการจดท าแผนการใชทดนระดบต าบล ควรไดรบการพจารณาจากหนวยงานทเกยวของในพนท เกษตรกรและผมสวนไดสวนเสย พรอมน าขอเสนอแนะจากการรบฟงเหลานน ไปปรบแผนใหมความสมบรณในเชงปฏบตและเกดประโยชนในพนทจรง 3. แนวทางการพฒนาทดน ควรมงเนนถงการลดตนทนการผลต แนะน าใหกบเกษตรกรวางแผนการผลต และคดวเคราะหถงระบบการตลาด ปจจยในการผลตทส าคญคอ ทรพยากรดนฟนฟและปรบปรงดนใหดนมความอดมสมบรณเพมขน โดยประยกตจากแนวทางการพฒนาดนทมปญหาในพนทตางๆ น ามาพฒนาตอยอด และวางแผนการจดการดนและปยอยางเปนระบบ โดยการใชปยอนทรยและปยเคมในอตราทเหมาะสมกบสภาพพนทและความตองการของพชปลก โดยใชผสมผสานระหวางปยอนทรยและปยเคมแบบผสมผสานในการจดการดนใหมคณภาพ ภายใตผลการประเมนระดบความอดมสมบรณชองดนในไรนาทกๆ 3-5 ป จะท าใหเกษตรกรสามารถจดการดนและปยไดอยางมประลทธภาพ เพมผลผลตทางการเกษตรทงในดานปรมาณและคณภาพ ตลอดจนการรวมกลมเกษตรกรใหเปนเกษตรแปลงใหญเพอความรวมมอชวยเหลอ แนะน าขอมล และเพมอ านาจตอรองใหกบเกษตรกร นอกจากนการสงเสรมใหเกษตรกรปลกพชเฉพาะถนทมผลตอบทางเศรษฐกจทสง เชน ทเรยนกานยาวนนทบร นบเปนอกแนวทางทส าคญทควรผลกดนใหเกดผลในระดบการผลตเกษตรอยางมนคง มงคง และยงยน

4. การใชวสดเหลอใชทางการเกษตร วสดเหลอใชจากอตสาหกรรมเกษตร วสดเหลอใชจากบานเรอน วชพช และมลสตว หากมการน ามาบรหารจดการใหเปนรปธรรมจะท าใหชวยลดตนทนการผลตในระดบไรนาไดเปนอยางมาก เชน ลดการเผาตอซง การไถกลบตอซง หรอการไถกลบซากพชหลงการเกบเกยวผลผลต ซงเปนการหมนเวยนธาตอาหารพชในพนท และมประโยชนอยางมากในการเพมความอดมสมบรณใหกบทรพยากรดนในพนท และนอกจากนปจจบนมการพฒนาไปใชเปนปยหมกจากสงเหลอใชทางการเกษตรรวมกบเทคโนโลยของกรมพฒนาทดน เชน สารเรงซปเปอร พด.1 สารเรงซปเปอร พด.2 สารเรง พด.9 จลนทรยส าหรบพชปรบปรงบ ารงดน พด.11 และปยชวภาพ พด.12 ควรด าเนนการใหความรกบเกษตรกรใหน าวสดเหลอใชกลบมาใชในไรนา ท าใหเกดความสมดลในการผลตอยางพอเพยงจนถงระดบปราศจากวสดเหลอทงในฟารม (Zero waste management)

สารบญ

หนา

บทสรปส ำหรบผบรหำร สำรบญ

ก ฎ

สำรบญตำรำง ฐ สำรบญภำพ ฑ บทท 1 บทน ำ เอกสำรอำงอง

1 3

บทท 2 สภำพทวไปของพนทภำคกลำง 2.1 ทตงและอำณำเขต 2.2 สภำพภมประเทศ 2.3 สภำพภมอำกำศ 2.4 สมดลน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) 2.5 แหลงน ำในภำคกลำง

เอกสำรอำงอง

4 4 4 8

11 23 28

บทท 3 ทรพยำกรดน 3.1 ธรณสณฐำนและวตถตนก ำเนดดน 3.2 ขอมลชดดนและกลมชดดน 3.3 ปญหำทรพยำกรดนภำคกลำง


29 29 31 47 64

บทท 4 ควำมเหมำะสมของดนภำคกลำงกบพชเศรษฐกจ 4.1 หลกกำรปลกพชใหเหมำะสมกบพนท 4.2 กำรใชประโยชนทดนภำคกลำง 4.3 ควำมเหมำะสมของดนส ำหรบพชเศรษฐกจ 4.4 เขตควำมเหมำะสมของดนส ำหรบพชเศรษฐกจในพนทภำคกลำง


67 67 67 69 69 75

บทท 5 กำรจดกำรดนทมปญหำในกำรปลกพช 5.1 ดนเปรยวจด 5.2 ดนเคมชำยทะเล 5.3 ดนทรำย 5.4 ดนตน 5.5 พนทลำดชนเชงซอน เอกสำรอำงอง

76 76 80 81 83 85 86

ฏ

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 6 พชเศรษฐกจในภำคใต 6.1 ขำว 6.2 ขำวโพดเลยงสตว 6.3 ออยโรงงำน 6.4 มนส ำปะหลง 6.5 ยำงพำรำ 6.6 ปำลมน ำมน

เอกสำรอำงอง บทท 7 สรปและขอเสนอแนะ

7.1 สรป 7.2 ขอเสนอแนะ เอกสำรอำงอง ค ำขอบคณ

88 88 92 94 98

101 109 115 119 119 130 132 133

ฐ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 สถตภมอำกำศภำคกลำงในคำบ 33 ป (พ.ศ. 2524-2557) 10 2 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า

ของจงหวดกรงเทพมหานคร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557) 12

3 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดชยนาท (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

13

4 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดนครปฐม(เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

15

5 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของ จงหวดปทมธาน (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

16

6 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดลพบร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

18

7 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดสมทรปราการ (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

19

8 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดสพรรณบร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

21

9 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดพระนครศรอยธยา (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

22

10 เนอทของกลมชดดนทพบมำกทสดในพนทภำคกลำง พ.ศ. 2555 34 11 เนอททรพยำกรดนในพนทรบผดชอบของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1 รำยจงหวด

(จ ำแนกตำมลกษณะประจ ำกลมชดดน) 48

12 กำรแพรกระจำยพนทดนเปรยวจดในพนทภำคกลำง 57 13 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกขำวในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำทดน

เขต 1 71

14 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกขำวโพดเลยงสตวในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1

72

15 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกมนส ำปะหลงในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1

72

16 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกออยโรงงำนในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1

73

17 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกล ำไยในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1

73

18 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกปำลมน ำมนในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำ 74

ฑ

ทดนเขต 1 19 เนอทเขตเหมำะสมส ำหรบปลกยำงพำรำในเขตพนทภำคกลำงของส ำนกงำนพฒนำ

ทดนเขต 1 74

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) กรงเทพมหำนคร 12 2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดชยนำท 14 3 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดนครปฐม 15 4 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดปทมธำน 17 5 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดลพบร 18 6 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดสมทรปรำกำร 20 7 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดสพรรณบร 21 8 สมดลของน ำเพอกำรเกษตร (Water Balance) จงหวดพระนครศรอยธยำ 23 9 เขตพนทลมน ำใน 13 จงหวดในพนทภำคกลำง 27 10 กลมชดดนทพบใน 13 จงหวดในพนทภำคกลำง พ.ศ. 2555 35 11 ดนมปญหำในพนทภำคกลำง 55 12 กำรใชประโยชนทดนใน 13 จงหวด ในพนทภำคกลำง 68

บทท 1 บทน ำ

ทรพยากรดนเปนปจจยพนฐานทส าคญทสดส าหรบการท าเกษตรกรรม ซงในแตละพนทจะมความแตกตางกน ขนอยกบปจจยการก าเนดดน เชน วตถตนก าเนดดน สภาพภมประเทศ สภาพภมอากาศ พชพรรณ และเวลา ปจจยตางๆ เหลานท าใหลกษณะดนในพนทบางแหงมความเหมาะสม และบางแหงมปญหาและขอจ ากดตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตพชทปลก ขนอยกบความรนแรงของสภาพปญหาและขอจ ากดของทรพยากรดน แตในปจจบนการท าการเกษตร มการใชประโยชนทดนอยางไมเหมาะสมตามศกยภาพของดน ขาดการดแลเอาใจใส ขาดมาตรการอนรกษดนและน าอยางถกตองตามหลกวชาการ ท าใหปญหาเหลานนมความรนแรงและทรพยากรดนเสอมโทรมลงจนท าใหผลผลตทไดไมคมคาตอการลงทน เกดการละทงพนท กลายเปนพนทนาราง และพนททงรางไมไดใชประโยชน ไมกอใหเกดรายได ความเสอมโทรมของทรพยากรดนและการใชทดนสงผลทงทางตรงและทางออมตอสงแวดลอมและระบบนเวศอยางหลกเลยงไมได กรมพฒนาทดน (2544) ไดรายงานและแบงผลกระทบไวเปน 3 ดาน ไดแก 1) ผลกระทบทางดานกายภาพทเกดจากการใชทดนและการจดการทดนทไมเหมาะสม โดยเฉพาะการท าใหเกดการชะลางพงทลายของหนาดน ซงเปนสวนทมความอดมสมบรณสงหนาดนเหลานจะถกชะลางทบถมเปนตะกอนแหลงน า ซงประมาณวามถงปละ 27 ลานตน กอใหเกดการตนเขนตามแหลงน า รฐตองเสยคาใชจายในการขดลอกตะกอน และเกษตรกรตองใชปยเคมในการบ ารงดนเพมขน สงผลใหมการปนเปอนของสารเคมทงในดนและน ามากขน 2) ผลกระทบทางดานเศรษฐกจความเสอมโทรมของดน สงผลกระทบโดยตรงตอผลผลตทางการเกษตร ประมาณวาในแตละปเกษตรกรทมพนทชะลางพงทลายจะมผลผลตลดลงถงรอยละ 25 จากผลผลตเดม ธาตอาหารพชในดนสญเสยไปมมลคาถง 3,774 ลานบาท และกระทบตอเกษตรกรถง 34 ลานคน หรอประมาณรอยละ 60 ของประชากรทงประเทศ 3) ผลกระทบทางดานสงคม เกษตรกรมรายไดทางการเกษตรลดลง เนองจากทางเลอกในการผลตและรายไดลดลง มการบกรกพนทปาไมมากขน เพอขยายพนทท ากนและตองการพนททมความอดมสมบรณสง บางกลมตองอพยพเขาเมองเพอหางานท า ทงสองประเดนดงกลาวนเปนเหตใหเกดปญหาและผลกระทบทางดานสงคมตางๆ ตามมา ซงนอกจากจะเกดปญหาในการใชประโยชนทดนแลว อาจสงผลใหมปญหาดานเศรษฐกจและสงคมตามมาได เพอเปนการปองกนปญหาดงกลาว และสงเสรมใหมการใชประโยชนทดนอยางยงยนและไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม การจดการดนและใชทดนตามความเหมาะสมของดนในทางการเกษตร นบวาเปนทางเลอกทท าใหดนมศกยภาพในการผลตและคมคาตอการลงทน ดนเปนทรพยากรทไมสามารถจะทดแทนได เมอดนไดสญเสยความอดมสมบรณไป ไมสามารถจะฟนฟใหเหมอนเดมไดในระยะเวลารวดเรว สาเหตของความเสอมโทรมของทรพยากรดนมทงทเกดจากธรรมชาตและเกดจากการใชทดนทไมถกตองตามหลกวชาการ ตวอยางของปญหา เชน การชะลางพงทลายของดน ดนขาดอนทรยวตถ และปญหาทเกดจากสภาพธรรมชาตของดนรวมกบการกระท าของมนษย เชน ดนเคม ดนเปรยว ดนพร ดนทรายจด และดนตน พนทดนทมปญหาตอการใชประโยชนทางดานเกษตรกรรมของประเทศไทย ไดแก การชะลางพงทลายของดน 108.9 ลานไร พนททมปญหาการชะลางพงทลายของดนมากทสดคอภาคเหนอ ดนขาดอนทรยวตถ 98.7 ลานไร ปญหาดนขาด

2 อนทรยวตถประมาณรอยละ 77 อยในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ดนทมปญหาตอการใชประโยชนทางดานเกษตรกรรม 209.8 ลานไร ภาคกลางมเนอทประมาณ 64,938,253 ไร โดยมเนอทใชประโยชนทางการเกษตร 31,133,750 ไร หรอรอยละ 47.9 ของเนอทภาค (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555) การใชทดนทางการเกษตรมความหลากหลาย ทงนาขาว พชไร ไมผล และไมยนตน ปญหาทรพยากรดนหลก ไดแก ปญหาดนทราย ดนตน ดนเปรยวจด ดนเคม การชะลางพงทลายของดน และดนมความอดมสมบรณต า ความแตกตางของทรพยากรดนในแตละพนท มผลโดยตรงตอการใชทดนทางเกษตรกรรมและการบรหารจดการพนท ดงนน เพอใหมการใชทดนอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบศกยภาพของดน โดยไมสงผลกระทบตอความเสอมโทรมของพนทเกษตรกรรมและสภาพแวดลอม จงตองมการจดการดนใหเหมาะสมถกตองตามหลกวชาการ และตรงตามความตองการของพนท ซงจ าเปนตองทราบถงกลมชดดนของแตละพนท เมอทราบกลมชดดนในพนทแลวจะทราบถงขอจ ากดของดน ซงท าใหสามารถจดการดนไดตรงกบความเหมาะสมของพช ดงนนเอกสารวชาการฉบบนจงจดท าขนเพอรวบรวมขอมลทางกายภาพทวไปขอมลกลมชดดน ขอมลความเหมาะสมของดนกบพชเศรษฐกจ และขอมลการจดการดนแตละกลมชดดน เพอน ามาใชเปนขอมลพนฐานในการพจารณาและวางแผนการใชทดนใหเหมาะสมทสด ภายใตการจดการทเหมาะสม สามารถน าไปใชวางแผนและปฏบตงาน แนะน าสงเสรมงานพฒนาทดนทถกตองและเหมาะสมกบพชเศรษฐกจในพนทจงหวดภาคกลาง ส าหรบใหเจาหนาทของรฐ หมอดนอาสา เกษตรกรและผทสนใจเกยวกบการพฒนาทดน น าไปใชเปนขอมลการพจารณาการจดการดนใหสอดคลองกบทรพยากรทมอยเพอเพมผลผลตทางการเกษตร มตนทนการผลตต าเกดก าไรสงสดคมคาตอการลงทนและเวลาทใชไป ตลอดจนเปนการสงเสรมใหเกษตรกรมการใชทดนตามศกยภาพของทดน และสามารถแกไขปญหาปรบปรงหรอฟนฟตามสภาพปญหาของดนอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบความตองการ

3


กรมพฒนาทดน. 2544. ผลส ำเรจงำนวชำกำรกรมพฒนำทดน พ.ศ. 2537-2541. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 107 หนา.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2555. สถตกำรเกษตรของประเทศไทย ป 2555. กรงเทพฯ.

4

บทท 2

สภาพทวไปของพนทภาคกลาง 2.1 ทตงและอาณาเขต

ทศเหนอตดตอกบภาคเหนอดานทศตะวนออกตดตอกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยมทวเขาเพชรบรณกน ดานทศใตตดตอกบอาวไทย ดนแดนทอยใตสดของภาคกลาง คอ อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม และดานทศตะวนตกตดตอกบภาคตะวนตก

2.2 สภาพภมประเทศ

ภาคกลางประกอบไปดวยเขตการปกครอง 22 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร ก าแพงเพชร ชยนาท นครนายก นครปฐม นครสวรรค นนทบร ปทมธาน พระนครศรอยธยา พจตร พษณโลก เพชรบรณ ลพบร สมทรปราการ สมทรสงคราม สมทรสาคร สระบร สงหบร สโขทย สพรรณบร อางทอง และอทยธาน มเนอทประมาณ 57,371,875 ไร หรอ 91,795 ตารางกโลเมตร (ทองใบ, 2548) ลกษณะสภาพภมประเทศทางดานตะวนตก เปนภเขาและเทอกเขาสงทอดยาวในแนวเหนอ–ใต ตอเนองจากทางภาคเหนอ ดานตะวนออกของเทอกเขาเปนทลาดชนเชงเขาททอดลงสทราบภาคกลางและชายฝงทะเล มลกษณะเปนเนนตะกอนรปพด ลกษณะภมประเทศสวนใหญเปนทราบลมตามล าน าทไหลลงสอาวไทย แบงไดเปน 4 บรเวณ คอ 1) บรเวณทราบลมน าตอนบนตงแตจงหวดนครสวรรคขนไป เปนทราบถงลกคลน 2) บรเวณเขาโดดนครสวรรคเปนทราบถงลกคลน และมกลมเนนเขาเตยๆ ในแนวเหนอ–ใต จากจงหวดนครสวรรคถงจงหวดชยนาท และเปนแนวแบงเขตทราบลมน าตอนบนและตอนลางออกจากกน 3) บรเวณขอบทราบลมตอนบนและตอนลางเปนเนนเขา และทราบเชงเขา ทเกดจากการกรอนและทบถมของตะกอนเปนชนบางๆ ปะปนกบเศษชนสวนหน บรเวณบางสวนของจงหวดอทยธาน สพรรณบร ลพบร สระบร และพษณโลก และ 4) บรเวณทราบลมตอนลางตงแตจงหวดชยนาทลงมาถงอาวไทย เปนดนดอนสามเหลยมทเกดจากการทบถมของตะกอนแมน า มความลาดชนนอย

บรเวณทราบภาคกลางเปนพนทต า วตถตนก าเนดดนสวนใหญเปนตะกอนล าน าททบถมกนบรเวณสนดนรมน า และพนทสวนต าของทราบน าทวมถง บรเวณทอยใกลกบปากแมน าและทะเลจะเปนตะกอนผสมกนระหวางตะกอนล าน าและตะกอนทะเล ซงแลวแตวาบรเวณใดจะอยใกลทะเลมากกวากน สวนตะกอนบรเวณทลมกวางขวางของทราบภาคกลางจะเปนตะกอนขนาดละเอยด มเนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนทรายแปงละเอยดเปนสวนใหญ

ทราบภาคกลาง เปนบรเวณทเกดจากการทบถมของตะกอนทหนา มอาณาบรเวณอยประมาณละตจด 15 องศาเหนอ ในเขตจงหวดชยนาทตอเนองลงมาจนถงบรเวณอาวไทย รวมพนทของจงหวดภาคกลางหลายจงหวดทเกดจากการทบถมของตะกอนจนโผลเหนอระดบน าทะเล เชน กรงเทพมหานคร นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ เปนตน มเนอทประมาณ 38,400 ตารางกโลเมตร โดยมระดบพนทลาดลงมาทางใตตามล าดบ มความยาวถงอาวไทยประมาณ 320 กโลเมตร สวนกวางทสดประมาณ 120กโลเมตร อยสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 30 เมตร มภเขาบางแตไมมากนกสวนใหญเปนภเขาเตย

5

ส าหรบบร เวณ พนท ของจงหวดกรงเทพมหานครและนนทบร เปนท ราบเรยบสงกวาระดบน าทะเลปานกลางระหวาง 1-3 เมตร ลาดลงสอาวไทยทางทศใต พนทบรเวณนนบวามสวนส าคญในการเพาะปลกพวกผลไมโดยวธยกรอง เพอปรบปรงการระบายน าของดนใหดขน ทบางสวนมน าทะเลเขาถงและเปนทชายเลน มการใชประโยชนในการเลยงกง เลยงปลา และเลยงหอย

กรมทรพยากรธรณ (2550) อธบายลกษณะของภมประเทศและภมสณฐานของพนทราบลมภาคกลางวา พนทราบลมภาคกลางอยตอนกลางของประเทศ ครอบคลมพนททงหมดของทราบลมเจาพระยาตอนบนและตอนลาง และเปนทราบกวางใหญทสดในประเทศไทย มลกษณะคลายรปสามเหลยม สวนทแคบทสดอยทางดานทศเหนอและยาวตอเนองลงมาจนถงอาวไทย โดยมแนวเนนเขาโดดๆ ปรากฏใหเหนเปนหยอมๆ ในเขตจงหวดนครสวรรค แนวเนนเขาและเขาโดดๆ เหลาน จะใชเปนแนวในการแบงพนทลมภาคกลางออกเปน 2 บรเวณ คอ ทราบลมภาคกลางตอนบน (upper central plain) และพนทราบลมภาคกลางตอนลาง (lower central plain)

ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 จดตงขนตามพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการของกรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอวนท 10 เมษายน พ.ศ. 2527 และไดรบอนมตจดตงขนโดยมทตงเขตอยทจงหวดปทมธาน มหนาทศกษา ส ารวจ และวเคราะหขอมลดนและทดน เพอการวางแผนการใชทดนในระดบไรนา ส ารวจออกแบบและควบคมการกอสรางระบบอนรกษดนและน า ศกษาและทดสอบผลงานวจยเกยวกบการพฒนาทดน เพอการปรบใชในพนท ด าเนนการเกยวกบการพฒนาทดนในไรนา ใหบรการวเคราะหและตรวจสอบดน น า ปยและอนๆ ทเกยวของ ถายทอดเทคโนโลยดานการพฒนาทดนแกหนวยงานทเกยวของและเกษตรกร ปฏบตงานรวมกนหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนๆ ทเกยวของ หรอทไดรบมอบหมาย ในพนทรบผดชอบ 13 จงหวด ในบรเวณพนทราบลมภาคกลางตอนลาง ไดแก จงหวดชยนาท นครนายก นครปฐม นนทบร ปทมธาน พระนครศรอยธยา ลพบร สมทรปราการ สระบร สงหบร สพรรณบร อางทอง และกรงเทพมหานคร ดงน

กรงเทพมหานคร เปนเมองหลวงและนครทมประชากรมากทสดของประเทศไทย เปนศนยกลางการปกครอง การศกษา การคมนาคมขนสง การเงนการธนาคาร การพาณชย การสอสารและความเจรญของประเทศ พนทสวนมากในกรงเทพมหานครเปนทราบลม ตงอยบนพนทบรเวณดนดอนสามเหลยมปากแมน า ซงเกดจากตะกอนน าพา โดยมแมน าเจาพระยาแบงพนทของจงหวดออกเปน 2 สวน คอ ฝงพระนครและฝงธนบร พนทสวนใหญ เปนชมชนและสงปลกสราง มเนอททงหมด 1,567.044 ตารางกโลเมตร หรอ 979,402 ไร (ส านกงานพฒนาทดนเขต 1, 2557)

จงหวดนนทบร เปนจงหวดในเขตปรมณฑลของกรงเทพมหานคร มแมน าเจาพระยาแบงพนทของจงหวดออกเปน 2 สวน ฝงตะวนออกและฝงตะวนตก พนทสวนใหญเปนทราบลม มคคลองทงเกดขนเองตามธรรมชาต และทเกดจากการขดขนใหมเปนจ านวนมากเชอมตดตอกน โดยทวไปพนทสวนทหางจากแมน าและล าคลองจะเปนสวนและไรนา ซงมกจะมน าทวมเสมอ แตในปจจบนพนทของจงหวดในบางอ าเภอซงเคยเปนสวนผลไมตางๆ และมการตดตอกบกรงเทพมหานครกคอยๆ เปลยนแปลงเปนโครงการจดสรรส าหรบทอยอาศย และบางสวนกเปนทรองรบการขยายตวในดานอตสาหกรรม โดยเฉพาะพนทบางสวนของอ าเภอเมอง อ าเภอปากเกรด และอ าเภอบางบวทอง มเนอททงหมด 622.303 ตารางกโลเมตร หรอ 388,939 ไร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3

6

จงหวดปทมธาน มเนอททงหมด 1,525.856 ตารางกโลเมตร หรอ 953,660 ไร พนทสวนใหญของจงหวดเปนทราบลมรมสองฝงแมน า โดยมแมน าเจาพระยาไหลผานในกลางจงหวดในเขตอ าเภอเมองปทมธาน และอ าเภอสามโคก ท าใหพนทของจงหวดปทมธานถกแบงสวน คอ ฝงตะวนตกของจงหวด หรอบนฝงขวาของแมน าเจาพระยา ไดแก พนทในเขตอ าเภอลาดหลมแกว กบพนทบางสวนของอ าเภอเมองและอ าเภอสามโคก กบฝงตะวนออกของจงหวดหรอบนฝงซายของแมน าเจาพระยา ไดแก พนทอ าเภอเมองบางสวน อ าเภอคลองหลวง อ าเภอหนองเสอ อ าเภอล าลกกา และบางสวนของอ าเภอสามโคก โดยปกตระดบน าในแมน าเจาพระยาในฤดฝนจะเพมสงขนเฉลยประมาณ 50 เซนตเมตร ซงท าใหเกดสภาวะน าทวมในบรเวณพนทราบรมฝงแมน าเจาพระยาเปนบรเวณกวาง และกอใหเกดปญหาอทกภยในพนทฝงตะวนตกของแมน าเจาพระยา ส าหรบพนทฝงตะวนออกของแมน าเจาพระยานน เนองจากประกอบดวยคลองซอยเปนคลองชลประทานเปนจ านวนมาก สามารถควบคมจ านวนปรมาณน าได ท าใหปญหาเกยวกบอทกภยมนอยกวาฝงตะวนตก (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดพระนครศรอยธยา มสภาพภมประเทศเปนทราบลมน าทวมทเรยกวาทราบลมปากแมน า เกดจากการทแมน าไหลพดพาเอาเศษหน ดน ทราย และตะกอนทบถมกนเปนเวลานานจนกลายเปนทราบอนกวางใหญ นอกจากนยงมพนทสวนใหญเปนทงนา ไมมภเขา ไมมปาไม มแมน าสายตางๆ ไหลผาน ไดแก แมน าเจาพระยา แมน านอย แมน าปาสก และแมน าลพบร มเนอททงหมด 2,556.640ตารางกโลเมตร หรอ 1597,900ไร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดอางทอง มสภาพพนทเปนทราบลมเกอบทงจงหวด โดยเฉพาะอยางยงพนทสวนใหญในเขตอ าเภอไชโย อ าเภอเมองอางทอง อ าเภอปาโมก อ าเภอวเศษชยชาญ และอ าเภอโพธทอง เปนทราบลมแบบแองกระทะ พนทบางสวนในเขตอ าเภอแสวงหา อ าเภอสามโก และอ าเภอวเศษชยชาญ ทตดตอกบจงหวดสพรรณบร มลกษณะเปนดนดอน ไมมปาไม ภเขา และแรธาต มแมน าทส าคญไหลผาน 2 สาย ไดแก แมน าเจาพระยาและแมน านอย ตลอดจนมคลองสายส าคญๆ ทแยกจากแมน านอยอกหลายสาย มเนอททงหมด 968.372 ตารางกโลเมตร หรอ 695,232 ไร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดสงหบร มเนอททงหมด 822.478 ตารางกโลเมตร หรอ 514,049 ไร สภาพภมประเทศโดยทวไปเปนทราบลมและพนทเปนลกคลนลอนตน ซงเกดจากการทบถมของตะกอนรมแมน าเปนเวลานาน แมน าส าคญทไหลผาน คอ แมน าเจาพระยา แมน านอย แมน าลพบร และนอกจากนยงมล าน าสายอนๆ อก ไดแก ล าน าการอง ล าแมลา ล าเชยงราก และล าโพธชย เปนพนทไมมภเขา มความสมบรณของทรพยากรดนและน าเปนอยางมาก เพราะนอกจากมแมน าหลายสาย แลวยงมหนอง คลอง และบง ซงมลกษณะเปนคลองยาวมน าขงตลอดป จงหวดสงหบรแบงลกษณะภมประเทศเปน 2 บรเวณ ไดแก

1. พนทราบลมขนาดใหญ เกดจากการไหลผานของแมน าเจาพระยา แรธาต และอนทรยวตถ จะถกพดพาและตกตะกอนทบถมดน ประกอบดวยทรายละเอยด ดนตะกอน และดนเหนยว มความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 16 เมตร ครอบคลมพนทดานตะวนตกในเขตอ าเภออนทรบรและบางสวนทางตอนลางของจงหวด บรเวณสองฝงแมน าเจาพระยา เขตอ าเภอพรหมบร และแมน านอยในเขตอ าเภอทาชางเปนบรเวณทมน าทวมขงในฤดฝน

2. พนทราบสลบพนทลกคลนลอนตน ไดแก พนทแนวยาวตามสองฝงแมน าเจาพระยา ครอบคลมพนทดานตะวนออกของจงหวดในเขตอ าเภออนทรบร อ าเภอสงหบร อ าเภอพรหมบร และอ าเภอทาชาง (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

7

จงหวดชยนาท มเนอททงหมด 2,469.746 ตารางกโลเมตร หรอ 1,543,591 ไร มสภาพภมประเทศเปนทสง ทราบ ทราบลม และพนทลกคลนลอนตน มภเขาสลบเปนบางชวง โดยมลกษณะทสงจากทศตะวนตกและทศเหนอลาดสทราบสวนใหญตอนกลางและตอนใตของจงหวด ซงเกดจากการทบถมของตะกอนรมแมน าเปนเวลานานจนตนเขนกลายเปนทราบ โดยสรปแบงสภาพภมประเทศออกเปน 2 ลกษณะ คอ

1. บรเวณทราบลม ประมาณรอยละ 60 ของพนททงหมด ไดแก พนทตอนกลาง ตอนใต และตะวนออกของจงหวด มลกษณะเปนทราบจนถงพนทลกคลนลอนตน

2. บรเวณทราบสลบเนนเขาเตย ประกอบดวยพนทลกคลนลอนตนถงลก สลบทราบและภเขาลกรงกระจายอยทวไป ลาดเทสทราบภาคกลาง ครอบคลมพนททศตะวนตกและดานเหนอของจงหวด (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดลพบร มเนอททงหมด 6,199.753 ตารางกโลเมตร หรอ 3,874,846 ไร โดยแบงสภาพภมประเทศออกเปน 2 สวน คอ

1. ทราบลม ครอบคลมพนทอ าเภอทาวงทงหมด ตอนกลางและตะวนตกของอ าเภอเมองลพบร ตอนกลางและตะวนตกเฉยงใตของอ าเภอโคกส าโรง และพนทสวนใหญของอ าเภอบานหม พนทราบตอนกลางของอ าเภอเมองลพบร บรเวณหมบานสะพานอฐ และหมบานหนสองกอนจะมดนสขาวทสามารถน ามาท าดนสอพองได และดนสอพองของจงหวดลพบรไดชอวาเปนดนสอพองทดทสดของไทย

2. ทราบสลบเนนเขาและภเขา ครอบคลมพนทดานตะวนออกของอ าเภอเมองลพบร ทศตะวนตกเฉยงเหนอของอ าเภอบานหมบางสวน ทศตะวนตกเฉยงเหนอและตะวนออกของอ าเภอโคกส าโรงและอ าเภอทาหลวง (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550) จงหวดสระบร มลกษณะภมประเทศทส าคญคอ ทางตอนใตและทางตะวนตกของจงหวดเปนทราบสงกวาระดบน าทะเลปานกลางเพยง 2 เมตร และพนทจะคอยๆ สงขนเรอยๆ ไปทางทศเหนอและทศตะวนออกเฉยงเหนอ บรเวณนจะเปนลกษณะราบเรยบจนถงพนท เนนเขาสลบทสง ซงสงกวาระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 8–10 เมตร และจะสงขนเรอยๆ ไปจนถงพนทราบสงและภเขา มเนอททงหมด 3,576.486 ตารางกโลเมตร หรอ 2,235,304 ไร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน , 2550)

จงหวดสพรรณบร มเนอททงหมด 5,358.008 ตารางกโลเมตร หรอ 3,348,755 ไร สภาพพนทเปนทราบลมเปนสวนใหญ มพนทบางสวนเปนทราบสงบาง โดยมความลาดเทระหวาง 0–3 เปอรเซนต ซงอยทางทศตะวนออกของจงหวดตลอดแนวตงแตเหนอจดใต บรเวณพนทต าสดทางทศตะวนออกเฉยงใต คอ อยสงจากระดบน าทะเลปานกลางเฉลยประมาณ 3 เมตร สวนทางเหนอของจงหวดอยสงจากระดบน าทะเลปานกลางเฉลยประมาณ 10 เมตร พนทสวนใหญของจงหวดใชท านา มแมน า ล าคลอง หนอง บง อยทวไป แมน าสายส าคญทไหลผานจากเหนอสดถงใตสด ไดแก แมน าทาจนหรอแมน าสพรรณบร ในฤดฝนจะมน าหลากไหลบามาทวมขงในทราบลม ท าใหเกดน าทวมในบางทองท เชน ในเขตอ าเภอสองพนอง และอ าเภอบางปลามา เปนตน

ทางทศตะวนตกเฉยงใตของอ าเภออทอง ทอดขนไปทางเหนอขนานกบเสนกนเขตแดนระหวางจงหวดสพรรณบรกบจงหวดกาญจนบร พนทเปนลกคลนลอนลาด มความลาดเทระหวาง 2–8 เปอรเซนต สลบกบเนนเขา สวนทางดานทศตะวนตกของอ าเภอดานชางมสภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดสลบลอน

8

ชนจนถงเทอกเขาสงชน เปนเทอกเขาทตดกบเทอกเขาตะนาวศร ประกอบดวยภ เขาสง เหนอระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 1,200 เมตร มล าธารเลกๆ หลายสายไหลผานและลงสล าหวยกระเสยว ซงอยในทราบหบเขา (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดนครนายก มเนอททงหมด 2,122 ตารางกโลเมตร หรอ 1,326,250 ไร สภาพโดยทวไปเปนทราบ ทางตอนเหนอและทางตะวนออก จะเปนภเขาสงอยในเขตพนทอ าเภอบานนา อ าเภอปากพลและอ าเภอเมองนครนายก บางสวนอยในเขตอทยานแหงชาตเขาใหญ ซงเปนรอยตอของ 3 จงหวด คอ จงหวดนครราชสมา จงหวดปราจนบร และจงหวดนครนายก โดยเปนเทอกเขาเดยวกนกบทวเขาดงพญาเยน ยอดเขาสงสดคอ ยอดเขาเขยว มความสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 1,351 เมตร สวนตอนกลางและตอนใต เปนทราบลมอนกวางใหญ เหมาะแกการท าการเกษตร อยในเขตทองทอ าเภอองครกษ และอ าเภอปากพล (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดนครปฐม มเนอททงหมด 2,168.327 ตารางกโลเมตร หรอ 1,355,204 ไร มลกษณะเปนทราบถงคอนขางราบเรยบ ไมมภเขาและปาไม สภาพพนทโดยทวไปสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 6 เมตร โดยลาดจากทศเหนอสทศใตและตะวนตกสตะวนออก มแมน าทาจนไหลผานจากทศเหนอลงสทศใต พนททางตอนเหนอและทางตะวนออกเฉยงเหนอสวนใหญเปนทดอน มระดบความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 6 – 10 เมตร สวนพนททางตอนกลางของจงหวดเปนทราบลม มทดอนกระจายเปนแหงๆ ส าหรบพนทดานตะวนออกและดานใตเปนทราบลมแมน าทาจน มคลองธรรมชาตและคลองซอย ทขดขนเพอการเกษตร และคมนาคมอยมาก พนทสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 2 – 4 เมตร(ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

จงหวดสมทรปราการ มเนอททงหมด 1,004.092 ตารางกโลเมตร หรอ 627,558 ไร พนทสวนใหญเปนทราบลมแมน าเจาพระยาไหลผาน และมล าคลองมากมาย เชน คลองส าโรง คลองสรรพสามต ลกษณะทวไปของจงหวด แบงได 3 สวน คอ

- บรเวณแมน าเจาพระยาสองฝง เปนทราบลมเหมาะส าหรบท านา ท าสวน - บรเวณตอนใตใกลชายฝงทะเล ดนเคมจดในฤดแลง สวนใหญเปนทราบลม เหมาะแกการท าปาจาก และปาฟน - บรเวณทราบทางตอนเหนอและตะวนออก เปนทกวางโดยตลอด และเปนพนททมความส าคญของจงหวด เพราะมประตน าชลประทานส าหรบกกน าเคม ระบายน าจดหลายแหง เหมาะแกการท านา (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

2.3 สภาพภมอากาศ

ลกษณะภมอากาศอยภายใตอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ระหวางกลางเดอนพฤษภาคมจนถงเดอนตลาคม ลมนมจดก าเนดมาจากมหาสมทรอนเดย มความชมชนสง เมอพดผานผนแผนดนท าใหมเมฆมากและมฝนตกทวไป สวนในระยะระหวางเดอนพฤศจกายนจนถงประมาณกลางเดอนกมภาพนธ จะมไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ซงมจดก าเนดจากประเทศจน เปนลมแหงและหนาวเยน ตอนบนของทราบภาคกลางตดตอกบภาคเหนอ มอากาศคลายภาคเหนอบาง คอ หนาวในฤดหนาว และรอนในฤดรอน แตทางตอนใตของภาค อยใตลงมาไดรบอทธพลจากทะเล จงท า

9

ใหในฤดหนาวจงไมหนาว และในฤดรอนจงไมรอนมาก ทางดานตะวนตกอยไมหางไกลจากทะเลอนดามนและมหาสมทรอนเดยมากนก จงรบลมมรสมตะวนตกเฉยงใตไดมากเชนกน

พนทภาคกลางมภมอากาศแบบรอนชนสลบแลง (Tropical Wet-dry Climate) จดอยในประเภททงหญาเขตรอนหรอทงหญาสะวนนา (Tropical Savannah Climate: Aw) ในเขตนจะมฤดฝนและฤดแลงสลบกน และจะแตกตางกนอยางเดนชด คอ ในฤดมรสมตะวนตกเฉยงใตจะมฝนตกตลอดฤด แตในฤดมรสมตะวนออกเฉยงเหนอหรอฤดหนาว อากาศจะแหงแลง (กรมอตวทยา, 2557) แบงไดเปน 3 ฤด คอ

- ฤดฝน เรมเมอลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดปกคลมประเทศไทย คอ ประมาณกลางเดอนพฤษภาคม แตอาจจะเรวหรอชากวานไดถง 2 สปดาห และจะสนสดประมาณกลางเดอนตลาคม รวมระยะเวลาประมาณ 3 เดอน

- ฤดหนาว เรมเมอลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดปกคลมประเทศไทย คอ ประมาณกลางเดอนพฤศจกายน จนถงประมาณกลางเดอนกมภาพนธ รวมระยะเวลาประมาณ 3 เดอน อากาศเยนและแหงแลงจากประเทศจน ภาคกลางซงอยในละตจดต าลงมาอากาศไมหนาวเยนมากนก

- ฤดรอน เรมประมาณกลางเดอนกมภาพนธ ไปจนถงประมาณกลางเดอนพฤษภาคม รวมระยะเวลาประมาณ 3 เดอน เมอลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอออนก าลงลงในเดอนกมภาพนธ กระแสลมจากทะเลจนใตกเรมพดเขาสประเทศไทยทางทศใตหรอทศตะวนออกเฉยงใต และเปนระยะเวลาทดวงอาทตยก าลงเคลอนผานเสนศนยขนมาทางซกโลกเหนอ จงเปนระยะทอากาศรอนอบอาว

รายงานสถตภมอากาศภาคกลาง คาเฉลยในคาบ 33 ป (พ.ศ. 2524-2557) พบวาภาคกลางมอณหภมเฉลยตลอดป 28.7 องศาเซลเซยส อณหภมเฉลยต าสด 25.0 องศาเซลเซยส และอณหภมเฉลยสงสด 33.3 องศาเซลเซยส มจ านวนวนฝนตกตลอดปเฉลย 132.3 วน ฝนตกตลอดปเฉลย 1,656.7มลลเมตร ความชนสมพทธเฉลยรอยละ 73.2 ตลอดป (ตารางท 1)

ในบรเวณตอนกลางของภาค จะปรมาณฝนตกเพมขนในบรเวณทางดานตะวนตกเฉยงเหนอ และทางดานตะวนออกเฉยงใตของภาค ซงอยระหวาง 1,400–1,600 มลลเมตร ทกรงเทพมหานครมปรมาณฝนตกเฉลยตลอดปวดได 1,619.1 มลลเมตร แตอยางไรกตามภมอากาศในภาคกลางมไดเปนอปสรรคตอการปลกพชทวไป โดยเฉพาะขาว ผลไมเมองรอน และพชไร พนทการเกษตรสวนใหญอยภายใตระบบชลประทานโครงการเจาพระยาใหญ พนทเพาะปลกทไดรบน าชลประทานอยระหวาง 70-80 เปอรเซนต ดงนนการใชประโยชนทดนในภาคกลางจงมประสทธภาพสงกวาภาคอนๆ ของประเทศ มการท านาสองครง ปลกพชไรและท าสวนผกหลงการเกบเกยวขาว จงถอไดวาพนทภาคกลางเปนอขาวอน าของประเทศ

10

ตารางท 1 สถตภมอากาศภาคกลางในคาบ 33 ป (พ.ศ. 2524-2557) เดอน ปรมาณ

นาฝน (มม.)

จานวนวนทฝนตก

อณหภมสงสดเฉลย

(oC)

อณหภมตาสดเฉลย

(oC)

อณหภมเฉลย (oC)

ความชนสมพทธ

(%)

ศกยภาพการคายระเหยนา

(มม.)

0.5 ศกยภาพการคายระเหยนา*

(มม.) ม.ค. 14.7 2.1 32.5 22.6 27.0 68.0 127.3 63.65

ก.พ. 20.5 2.6 33.4 24.6 28.4 72.0 132.5 66.25

ม.ค. 45.2 3.8 34.3 25.9 29.5 72.0 167.1 83.55

เม.ย. 89.1 6.5 35.5 26.9 30.6 72.0 169.9 84.95

พ.ค. 238.2 16.3 34.6 26.4 30.0 75.0 157.8 78.90

ม.ย. 164.2 16.8 33.7 26.2 29.5 75.0 139.1 69.55

ก.ค. 178.4 17.9 33.2 25.7 29.0 75.0 139.6 69.80

ส.ค. 222.7 20.0 33.0 25.6 28.8 76.0 137.8 68.90

ก.ย. 335.4 21.4 32.9 25.1 28.3 79.0 119.5 59.75

ต.ค. 292.3 17.7 32.6 24.8 28.2 78.0 113.7 56.85

พ.ย. 49.3 6.0 32.6 24.1 27.9 70.0 116.8 58.40

ธ.ค. 6.7 1.2 31.8 22.2 26.6 66.0 124.4 62.20

รวม 1656.7 132.3 - - - - 1645.5 822.75

เฉลย - - 33.3 25.0 28.7 73.2 - - ทมา: กรมอตนยมวทยา,2557 หมายเหต: * จากการค านวณ

11

2.4 สมดลนาเพอการเกษตร (Water Balance)

จากลกษณะขอมลอตนยมวทยา ประกอบดวย ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า เฉลยรายจงหวด ตงแตป 2549-2557 เมอน ามาท าเปนกราฟสมดลของน าเพอการเกษตรโดยทวไปความตองการน าของพช (crop evapotranspiration; ETC) สามารถค านวณไดจากสมการ (Allen et al., 1998)

ETC = ET0 × KC

ET0 = คาการคายระเหยน าอางอง (evapotranspiration)

KC = คาสมประสทธการใชน าของพช (crop coefficient) ซงมความตางกนในพชแตละชนด

การใชคาการระเหยน า (pan evaporation; Epan) จากถาดระเหยมาตรฐาน (Class A pan) ซงสามารถขอขอมลการระเหยน าไดจากสถานตรวจอากาศทอยใกลเคยงกบพนทปลกพชมากทสด ดงนนการประมาณคา ET0 สามารถหาไดจากสมการ

ET0 = Epan × Kp

KP = คาสมประสทธของถาดระเหย (pan coefficient)

ซงโดยทวไปจะมคาอยระหวาง 0.6-1.1 ขนกบสภาพความเรวลม และสภาพแวดลอมของสถานทตงของ Class A pan ไดแก ชนดของหญาทขนในแถบนน เปนตน (Allen et al., 1998) แตอยางไรกตาม เพอความสะดวกและงายในการค านวณมกใหคา KP = 1 แตถาตองการความแมนย าทเพมขน สามารถประมาณคา KP จากขอมลสภาพอากาศอนๆ เชน อณหภม ความชนสมพนธ ชวงวน และความเรวลม เปนตน จากสถานตรวจอากาศแหงเดยวกน แลวท าการค านวณขอมลสภาพอากาศในรป ET0 ดงนน KP ของสถานตรวจอากาศนนๆ สามารถหาไดจากสตร

Kp= ET0

Epan

ในพนทรบผดชอบของส ำนกงำนพฒนำทดนเขต 1 ใชเปนแนวทำงในกำรวำงแผนกำรปลกพช ซงจะชวยลดควำมเสยงจำกควำมเสยหำย อนอำจจะเกดขนจำกปญหำน ำทวมและกำรขำดน ำในชวงฝนแลง ซงพบวาสมดลน าในพนทภาคกลาง มชวงเพาะปลกตงแตปลายเดอนเมษายนถงกลางเดอนพฤศจกายน โดยสวนใหญทกจงหวดในภาคกลาง ตงแตชวงตนเดอนพฤษภาคมจนถงกลางเดอนกรกฎาคมเปนชวงทมน าเพยงพอส าหรบการเพาะปลก ส าหรบชวงตนเดอนสงหาคมจนถงกลางเดอนพฤศจกายนเปนชวงทน ามากเกนพอ และจะขาดน าตงแตกลางเดอนพฤศจกายนถงปลายเดอนเมษายนพอกลาวโดยสรปแสดงไดตามตารางท 2-9 และภำพท 1-8

12

2.4.1 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรกรงเทพมหำนคร (ตำรำงท 2 และภำพท 1)

ตำรำงท 2 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดกรงเทพมหำนคร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

เดอน ปรมาณนาฝน (มม.)

จานวนวน ทฝนตก

อณหภมเฉลย

(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 14.7 2.1 27.0 68.0 127.3 63.65

ก.พ. 20.5 2.6 28.4 72.0 132.5 66.25

ม.ค. 45.2 3.8 29.5 72.0 167.1 83.55

เม.ย. 89.1 6.5 30.6 72.0 169.9 84.95

พ.ค. 238.2 16.3 30.0 75.0 157.8 78.90

ม.ย. 164.2 16.8 29.5 75.0 139.1 69.55

ก.ค. 178.4 17.9 29.0 75.0 139.6 69.80

ส.ค. 222.7 20.0 28.8 76.0 137.8 68.90

ก.ย. 335.4 21.4 28.3 79.0 119.5 59.75

ต.ค. 292.3 17.7 28.2 78.0 113.7 56.85

พ.ย. 49.3 6.0 27.9 70.0 116.8 58.40

ธ.ค. 6.7 1.2 26.6 66.0 124.4 62.20

รวม 1656.7 132.3 - - 1645.5 822.75

เฉลย - - 28.7 73.2 - - ทมา: กรมอตนยมวทยา, 2557 หมำยเหต: * จำกกำรค ำนวณ

13

ภาพท 1 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) กรงเทพมหานคร จากตารางท 2 และภาพท 1 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรกรงเทพมหำนคร พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 1,431.2 มลลเมตร หรอรอยละ 86.3 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,656.7 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 335.4 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนธนวำคม เฉลย 6.7 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงปลายเดอนเมษายนถงปลายเดอนพฤศจกายน - ชวงน ำมำกเกนพอ อยในชวงเดอนสงหำคมถงตนเดอนพฤศจกำยน คอ ชวงทม

ปรมำณฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงปลำยเดอนพฤศจกำยนถงปลำยเดอนเมษำยน คำ

กำรคำยระเหยน ำของพชอำงอง สงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดจะลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ 2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดชยนำท (ตำรำงท 3 และภำพท 2)

ตารางท 3 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดชยนำท (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 5.0 0.8 25.8 67.0 144.6 72.30 ก.พ. 7.8 1.3 28.1 72.0 130.2 65.10 ม.ค. 37.4 4.3 29.2 72.0 166.6 83.30 เม.ย. 62.8 6.5 29.9 74.0 161.0 80.50 พ.ค. 136.0 13.5 29.6 77.0 149.5 74.75 ม.ย. 123.6 13.9 29.1 78.0 133.5 66.75 ก.ค. 135.3 15.0 28.6 79.0 137.9 68.95 ส.ค. 171.0 16.3 28.4 80.0 121.5 60.75 ก.ย. 250.8 18.4 28.1 84.0 107.4 53.70 ต.ค. 110.9 12.5 27.9 82.0 113.7 56.85 พ.ย. 37.6 3.7 27.0 74.0 130.2 65.10 ธ.ค. 9.4 0.9 25.7 68.0 141.4 70.70

รวม 1087.6 107.1 - - 1637.5 818.75

14


ภาพท 2 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดชยนาท จากตารางท 3 และภาพท 2 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดชยนำท พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 927.6 มลลเมตร หรอรอยละ 85.2 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,087.6 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 250.8 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนมกรำคม เฉลย 5.0 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงปลายเดอนเมษายนถงตนเดอนพฤศจกายน - ชวงน ำมำกเกนพอ อยในชวงปลำยเดอนกรกฎำคมถงตนเดอนพฤศจกำยน คอ ชวงทม

ปรมำณฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงกลำงเดอนพฤศจกำยนถงกลำงเดอนเมษำยน คำ

กำรคำยระเหยน ำของพชอำงองสงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดจะลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ

0

100

200

300

400

500

600

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

ปรมาณน าผน และ

PET

(มม.)

0.5 ศกยภาพการคายระเหยน า* (มม.)ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.)ปรมาณน าฝน (มม.)

ชวงทแหงแลง

ชวงทน ำพอเพยง

ชวงทน ำมำกเกนพอ

15

2.4.3 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดนครปฐม (ตำรำงท 4 และภำพท 3)

ตารางท 4 ปรมาณน าฝน อณหภม ความชนสมพทธ คาศกยการระเหย และการคายน า ของจงหวดนครปฐม (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 2.2 0.8 24.7 75.0 114.2 57.10

ก.พ. 7.6 1.2 27.5 76.0 118.6 59.30

ม.ค. 28.5 2.9 28.9 74.0 153.8 76.90

เม.ย. 46.2 4.3 30.1 74.0 160.1 80.05

พ.ค. 115.3 13.0 29.4 78.0 155.6 77.80

ม.ย. 101.8 14.6 28.9 80.0 133.6 66.80

ก.ค. 105.4 15.8 28.3 80.0 134.4 67.20

ส.ค. 113.3 16.7 28.3 80.0 131.8 65.90

ก.ย. 222.8 19.1 28.1 82.0 132.0 66.00

ต.ค. 207.9 15.2 27.5 84.0 118.2 59.10

พ.ย. 52.1 5.4 26.5 79.0 111.4 55.70

ธ.ค. 6.1 1.4 24.7 76.0 113.1 56.55

รวม 1009.2 110.4 - - 1576.80 788.40


16

ภาพท 3 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดนครปฐม จากตารางท 4 และภาพท 3 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดนครปฐม พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 886.5 มลลเมตร หรอรอยละ 85.8 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,009.2 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 222.8 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนมกรำคม เฉลย 2.2 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงตนเดอนพฤษภาคมถงปลายเดอนตลาคม - ชวงน ำมากเกนพอ อยในชวงปลายเดอนสงหาคมถงปลายเดอนตลาคม คอ ชวงทมปรมาณฝน

ตกสงกวาคาการคายระเหยของพชอางอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงเดอนตนพฤศจกำยนถงปลำยเดอนเมษำยน คำ


2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดปทมธำน (ตำรำงท 5 และภำพท 4)

ตารางท 5 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดปทมธำน (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 5.3 2.1 26.6 68.0 124.8 62.40 ก.พ. 30.4 2.2 28.6 71.0 127.0 63.50 ม.ค. 68.5 5.5 29.7 71.0 154.5 77.25 เม.ย. 98.9 8.3 30.4 72.0 166.3 83.15

050

100150200250300350400450500

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.ปรมาณน าผน และ

PE

T (มม.)

ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.)0.5 ศกยภาพการคายระเหยน า* (มม.)ปรมาณน าฝน (มม.)

17

พ.ค. 184.1 16.3 30.1 75.0 169.7 84.85 ม.ย. 155.0 15.9 29.6 76.0 152.8 76.40 ก.ค. 141.7 16.6 29.0 77.0 158.6 79.30 ส.ค. 163.6 17.9 28.9 77.0 152.2 76.10 ก.ย. 299.1 20.4 28.6 80.0 136.1 68.05 ต.ค. 179.3 15.3 28.4 80.0 119.4 59.70 พ.ย. 37.1 4.6 28.2 72.0 124.0 62.00 ธ.ค. 5.7 1.1 26.9 68.0 122.2 61.10 รวม 1368.7 126.2 - - 1707.6 853.8 เฉลย - - 28.8 73.9 - -

ทมา: กรมอตนยมวทยา, 2557 หมำยเหต: * จำกกำรค ำนวณ

ภาพท 4 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดปทมธาน

จากตารางท 5 และภาพท 4 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดปทมธำน พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 1,122.1 มลลเมตร หรอรอยละ 81.9 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,368.7 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 299.1 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนมกรำคมเฉลย 5.3 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงปลายเดอนเมษายนถงปลายเดอนตลาคม - ชวงน ำมำกเกนพอ อยในชวงเดอนสงหำคมถงตนเดอนตลำคม คอ ชวงทมปรมำณฝน

ตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ

0

100

200

300

400

500

600

700



PE

T (มม.)

0.5 ศกยภาพการคายระเหยน า* (มม.)

ปรมาณน าฝน (มม.)

ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.)

18

- ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงเดอนพฤศจกำยนถงตนเดอนเมษำยน คำกำรคำยระเหยน ำของพชอำงองสงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ

2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดลพบร (ตำรำงท 6 และภำพท 5)

ตารางท 6 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดลพบร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 5.5 1.3 26.4 63.0 142.9 71.45 ก.พ. 7.4 1.4 28.1 66.0 141.8 70.90 ม.ค. 31.1 2.9 29.5 67.0 181.2 90.60 เม.ย. 80.9 6.1 30.4 69.0 182.6 91.30 พ.ค. 141.8 12.7 29.7 74.0 173.0 86.50 ม.ย. 123.1 13.1 29.0 76.0 152.9 76.45 ก.ค. 119.0 14.5 28.6 77.0 147.8 73.90 ส.ค. 149.1 16.6 28.3 79.0 136.7 68.35 ก.ย. 270.9 18.1 28.0 82.0 121.8 60.90 ต.ค. 152.7 13.0 27.9 77.0 121.2 60.60 พ.ย. 33.7 3.8 27.2 67.0 135.2 67.60 ธ.ค. 4.1 0.8 25.8 60.0 148.3 74.15

19

รวม 1119.3 104.3 - - 1785.4 892.7 เฉลย - - 28.2 71.4 - -


ภาพท 5 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดลพบร จากตารางท 6 และภาพท 5 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดลพบร พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 956.6 มลลเมตร หรอรอยละ 85.4 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,119.3 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 270.9 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนธนวำคม เฉลย 4.1 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงปลายเดอนเมษายนถงปลายเดอนตลาคม - ชวงน ำมำกเกนพอ อยในชวงเดอนสงหำคมถงปลำยเดอนตลำคม คอ ชวงทมปรมำณ

ฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงตนเดอนพฤศจกำยนถงปลำยเดอนเมษำยน คำ


2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดสมทรปรำกำร (ตำรำงท 7 และภำพท 6)

ตารางท 7 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดสมทรปรำกำร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)

เดอน ปรมาณนาฝน






0

100

200

300

400

500

600


PE

T (มม.)




20

(มม.) (oC) (%) (มม.) (มม.)

ม.ค. 58.8 8.0 25.6 72.0 128.5 64.25 ก.พ. 20.6 2.0 27.8 78.0 132.7 66.35 ม.ค. 26.6 3.0 28.9 79.0 175.5 87.75 เม.ย. 40.5 6.0 29.9 77.0 171.2 85.60 พ.ค. 155.8 11.0 30.6 74.0 195.7 97.85 ม.ย. 175.4 19.5 29.5 78.0 166.8 83.40 ก.ค. 136.6 13.5 29.0 77.0 159.2 79.60 ส.ค. 277.6 18.5 28.8 79.0 161.7 80.85 ก.ย. 253.6 18.5 28.6 80.0 149.6 74.80 ต.ค. 257.4 16.0 28.2 80.0 133.7 66.85 พ.ย. 81.7 7.0 28.3 76.0 131.4 65.70 ธ.ค. 16.0 2.0 25.6 69.0 132.0 66.00 รวม 1500.6 125.0 - - 1838.0 919.00 เฉลย - - 28.4 76.6 - -


ภาพท 6 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดสมทรปราการ

จากตารางท 7 และภาพท 6 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดสมทรปรำกำร พบวำ - ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำก

ทสด โดยมปรมำณฝนรวม 1,256.4 มลลเมตร หรอรอยละ 83.7 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลย

0.00

100.00

200.00

300.00

400.00

500.00

600.00


PE

T (มม.)

0.5 ศกยภาพการคายระเหยน า* (มม.)ปรมาณน าฝน (มม.)ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.)

21

ตลอดป 1,500.6 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนสงหำคม เฉลย 277.6 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนธนวำคม เฉลย 16.0 มลลเมตร


ฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงเดอนพฤศจกำยนถงปลำยเดอนเมษำยน คำกำร

คำยระเหยน ำของพชอำงองสงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดจะลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ

2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดสพรรณบร (ตำรำงท 8 และภำพท 7)

ตารางท 8 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดสพรรณบร (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 3.4 0.9 25.7 71.0 125.6 62.80 ก.พ. 6.5 0.8 27.5 73.0 132.1 66.05 ม.ค. 19.8 2.5 29.0 73.0 169.6 84.80 เม.ย. 48.0 4.8 30.5 71.0 185.8 92.90 พ.ค. 115.7 12.0 29.9 74.0 181.4 90.70 ม.ย. 93.0 12.9 29.2 75.0 161.4 80.70

22

ก.ค. 11.0 14.7 28.7 76.0 156.2 78.10 ส.ค. 120.3 16.1 28.5 77.0 149.2 74.60 ก.ย. 229.4 18.8 28.3 80.0 134.3 67.15 ต.ค. 192.8 14.0 28.0 80.0 128.7 64.35 พ.ย. 49.9 4.1 26.9 75.0 126.0 63.00 ธ.ค. 6.0 1.1 25.0 70.0 128.5 64.25 รวม 895.8 102.7 - - 1778.8 889.4 เฉลย - - 28.1 74.6 - -


ภาพท 7 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดสพรรณบร จากตารางท 8 และภาพท 7 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดสพรรณบร

พบวำ - ปรมำณน ำฝนในเดอนพฤษภำคม และระหวำงเดอนสงหำคมถงเดอนตลำคม เปนชวง

ทมปรมำณฝนตกมำกทสด โดยมปรมำณฝนรวม 658.2 มลลเมตร หรอรอยละ 73.4 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 895.2 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 229.4 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนมกรำคม เฉลย 3.4มลลเมตร


ฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500



PE

T (มม.)




23

- ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงปลำยเดอนมถนำยนถงปลำยเดอนกรกฎำคม และระหวำงปลำยเดอนตลำคมถงปลำยเดอนเมษำยน คำกำรคำยระเหยน ำของพชอำงองสงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดจะลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ

2.4.2 สมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดพระนครศรอยธยำ (ตำรำงท 9และภำพท 8)

ตารางท 9 ปรมำณน ำฝน อณหภม ควำมชนสมพทธ คำศกยกำรระเหย และกำรคำยน ำ ของจงหวดพระนครศรอยธยำ (เฉลยป พ.ศ. 2549-2557)




(oC)


(%)


(มม.)


(มม.) ม.ค. 14.7 2.1 27.0 68.0 127.3 63.65 ก.พ. 20.5 2.6 28.4 72.0 132.5 66.25 ม.ค. 45.2 3.8 29.5 72.0 167.1 83.55 เม.ย. 89.1 6.5 30.6 72.0 169.9 84.95 พ.ค. 238.2 16.3 30.0 75.0 157.8 78.90 ม.ย. 164.2 16.8 29.5 75.0 139.1 69.55 ก.ค. 178.4 17.9 29.0 75.0 139.6 69.80 ส.ค. 222.7 20.0 28.8 76.0 137.8 68.90 ก.ย. 335.4 21.4 28.3 79.0 119.5 59.75 ต.ค. 292.3 17.7 28.2 78.0 113.7 56.85 พ.ย. 49.3 6.0 27.9 70.0 116.8 58.40 ธ.ค. 6.7 1.2 26.6 66.0 124.4 62.20 รวม 1656.7 132.3 - - 1645.5 822.75 เฉลย - - 28.7 73.2 - -


24

ภาพท 8 สมดลของน าเพอการเกษตร (Water Balance) จงหวดพระนครศรอยธยา

จากตารางท 9 และภาพท 8 แสดงสมดลของน ำเพอกำรเกษตรจงหวดพระนครศรอยธยำ พบวำ

- ปรมำณน ำฝนระหวำงเดอนพฤษภำคมถงเดอนตลำคม เปนชวงทมปรมำณฝนตกมำกทสด โดยมปรมำณฝนรวม 1,431.2 มลลเมตร หรอรอยละ 86 ของน ำฝนทงหมด ปรมำณน ำฝนเฉลยตลอดป 1,656.7 มลลเมตร ฝนตกมำกทสดเดอนกนยำยน เฉลย 335.4 มลลเมตร ฝนตกนอยทสดเดอนธนวำคม เฉลย 6.7 มลลเมตร

- ฤดเพาะปลกพชในบรเวณดงกลาว อยในชวงปลายเดอนเมษายนถงปลายเดอนตลาคม - ชวงน ำมำกเกนพอ อยในชวงเดอนพฤษภำคมถงปลำยเดอนตลำคม คอ ชวงทม

ปรมำณฝนตกสงกวำคำกำรคำยระเหยของพชอำงอง พชจงสำมำรถใชน ำในดนไดอยำงมประสทธภำพ - ชวงระยะกำรขำดแคลนน ำ อยในชวงปลำยเดอนตลำคมถงตนเดอนเมษำยน คำกำรคำย

ระเหยน ำของพชอำงองสงกวำปรมำณทฝนตก ปรมำณน ำในดนทพชใชไดจะลดลงจนถงใชไมได และพชจะแสดงอำกำรขำดน ำ

ส าหรบจงหวดทไมมสถานอตนยมวทยา จะใชขอมลรวมกบจงหวดทมพนทตดตอกนและมลกษณะภมอากาศคลายคลงกน

2.5 แหลงนาในภาคกลาง

จากการทลกษณะภมประเทศของภาคน สวนใหญเปนทราบลมกวางใหญ และไดชอวาเปนอขาวอน าของประเทศไทยในเขตทราบภาคกลาง ประกอบดวย 4 ลมน าทส าคญ คอ ลมน าเจาพระยา ลมน าปาสก ลมน าทาจน และลมน าแมกลอง (ภาพท 9)

2.5.1 ลมนาเจาพระยา

2.5.1.1 ลกษณะทวไปของพนทลมน า

0

100

200

300

400

500

600

700

800


ปรมาณน าฝนและ

PE

T (มม.)

ศกยภาพการคายระเหยน า (มม.)ปรมาณน าฝน (มม.)0.5 ศกยภาพการคายระเหยน า* (มม.)

25

ลมน าเจาพระยาเปนลมน าขนาดใหญ และมความส าคญตอเศรษฐกจของประเทศ มพนทประมาณ 20,125 ตารางกโลเมตร ซงตนก าเนดมาจากเทอกเขาในภาคเหนอของประเทศไทย มตนน าสาขา คอ ปง วง ยม และนาน ไหลมาบรรจบกนทอ าเภอปากน าโพ จงหวดนครสวรรค แมน าเจาพระยาไหลผานท ราบภาคกลาง ในเขตจงหวดนครสวรรค ชยนาท ส งหบ ร ลพบร อางทอง พระนครศรอยธยา สระบร ปทมธาน สมทรปราการ และกรงเทพมหานคร ภมประเทศของลมน าเจาพระยาในชวงตอนบนตดกบลมน าปาสก สวนทางฝงซายตอนลาง (สระบร) เปนทราบลาดเขาลงสแมน าเจาพระยา และตงแตตอนใตแมน าปาสก (อยธยา) เปนทลาดเทสชายฝงทะเล ส าหรบพนททางฝงขวาของแมน าเจาพระยา (ฝงตะวนตก) มลกษณะเปนทราบตอนบนและทราบลมทางตอนลาง อนเปนทราบรมฝงแมน าเจาพระยาตดตอกบแมน าทาจน มปรมาณน าเฉลย 22,015 ลานลกบาศกเมตรตอป โดยปกตปรมาณน าจะคอยๆ มระดบสงขนในระยะปลายเดอนพฤษภาคม อนเปนระยะเรมตนฤดฝน จะมปรมาณสงสดชวงแรกประมาณเดอนมถนายน แลวปรมาณน าจะคอยๆ ลดลง เนองจากเปนระยะทฝนทงชวง ตอมาปรมาณฝนจะเพมขนอกจนสงสดประมาณเดอนตลาคม ซงจะลดลงตามฤดกาล และเขาสฤดแลงระหวางเดอนกมภาพนธถงกลางเดอนพฤษภาคม สวนแมน าเจาพระยาตอนลางต งแตจงหวดพระนครศรอยธยา จะมน าสงสดในเดอนพฤศจกายนโดยทวไป (คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร, 2550)

2.5.1.2 ล ำน ำยอยในลมน ำเจำพระยำ

1) แมน ำเจำพระยำเปนแมน ำสำยส ำคญของลมน ำน มตนก าเนดจากการบรรจบกนของแมน าส าคญ 4 สาย ไดแก แมน าปง แมน าวง แมน ายม และแมน านาน ทปากน าโพ ไหลผานอ าเภอเมองนครสวรรค และอ าเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค อ าเภอมโนรมย อ าเภอสรรพยา และอ าเภอเมองชยนาท จงหวดชยนาท อ าเภออนทรบร อ าเภอบางระจน และอ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร อ าเภอไชโย และอ าเภอเมองอางทอง จงหวดอางทอง อ าเภอเมองพระนครศรอยธยา และอ าเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา อ าเภอสามโคก และอ าเภอเมองปทมธาน จงหวดปทมธาน อ าเภอปากเกรด และอ าเภอเมองนนทบร จงหวดนนทบร อ าเภอบางกอกนอย กรงเทพมหานคร อ าเภอพระประแดง และอ าเภอเมองสมทรปราการ จงหวดสมทรปราการ แลวไหลลงทะเลทอาวไทยมควำมยำวประมำณ 379 กโลเมตร ควำมจของล ำน ำในแตละชวงมควำมแตกตำงกน กลำวคอ บรเวณจงหวดนครสวรรคถงจงหวดชยนำท มควำมจประมำณ 4,000 ลกบำศกเมตรตอวนำท บรเวณจงหวดสงหบร มควำมจ 2,500 ลกบำศกเมตรตอวนำท บรเวณจงหวดอำงทอง มควำมจประมำณ 1,800 ลกบำศกเมตรตอวนำท เปนตน

2) แมน ำนอย แยกจากล าน าเจาพระยาในเขตจงหวดชยนาท ทปากคลองเมองสวรรค เดมเรยกวา ปากคลองแพรก เพราะแยกไปเมองแพรกซงเปนเมองโบราณสมยสโขทย ล าน านอย ไหลขนานกบล าน าเจาพระยา ลงมาทางใตจนถงเขตอ าเภอโพธทอง จงหวดอางทอง กจะมคลองศาลาแดง ซงเปนล าน าเกาไหลแยกไปบรรจบล าน าเจาพระยาจากอ าเภอโพธทอง ล าน านอยไหลผานอ าเภอวเศษชยชาญ จงหวดอางทอง อ าเภอผกไห จงหวดพระนครศรอยธยา ไปบรรจบล าน าเจาพระยาทต าบลหวเวยง ชวงนชาวบานเรยกวาล าน าผกไห เพราะผานอ าเภอผกไห จากนนไหลผานอ าเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา แลวไหลไปทางทศตะวนออกไปบรรจบกบล าน าบางบาล ซงเปนล าน าสายหนงของล าน าเจาพระยา ชวงทไหลผานอ าเภอเสนาไดชอวาล าน าสกก เพราะไหลผานต าบลสกก จากนน

26

ไหลไปบรรจบล าน าเจาพระยา ทอ าเภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา มควำมยำวประมำณ 135 กโลเมตร แมน ำสำยนใชเปนคลองสงน ำชลประทำน

3) แมน ำสพรรณบร เปนแมน ำสำขำทแยกจำกแมน ำเจำพระยำเชนกน มควำมยำวประมำณ 307 ตำรำงกโลเมตร ท ำหนำทเปนคลองชลประทำน

4) แมน ำลพบร เปนล าน าหนงของล าน าเจาพระยา โดยไหลแยกออกจากฝงซายล าน าเจาพระยา ทต าบลบางพทรา อ าเภอเมองสงหบร จงไดอกชอหนงวาล าน าบางพทรา ล าน านไหลไปผานอ าเภอทาวง จงหวดลพบร และไดไปบรรจบกนกบล าน าบางขาม ซงมตนก าเนดจากทวเขาเพชรบรณ ไหลผานอ าเภอบานหม จงหวดลพบร ล าน าบางขามในชวงนเรยกวา คลองโคกสลด เมอล าน าลพบรไหลผานอ าเภอเมองลพบร แลวกวกลงทางใตแลวไปบรรจบล าน าปาสกในเขตจงหวดพระนครศรอยธยา ทต าบลหวรอ เมอไหลผานบรเวณอ าเภอมหาราช จงหวดพระนครศรอยธยา ซงเปนทลมมากในฤดน าหลาก จะกลายเปนทแองน าเวงวางคลายทะเล มควำมยำวประมำณ 87 กโลเมตร มควำมจล ำน ำประมำณ 300 ลกบำศกเมตรตอวนำท เปนคลองระบำยน ำและท ำหนำทเกบกกน ำ โดยกำรสรำงฝำยทดน ำไวตอนปลำย

5) คลองบำงแกว เปนคลองสำยสนๆ แยกจำกแมน ำเจำพระยำ และไหลไปบรรจบกบแมน ำลพบร คลองนท ำหนำทเปนคลองระบำยน ำและกกเกบน ำ

2.5.2 ลมนาปาสก

2.5.2.1 ลกษณะทวไปของพนทลมน า

แมน าปาสกเปนแมน าทส าคญสายหนงของลมน าเจาพระยา อยทางทศตะวนออกของแมน าเจาพระยา ลกษณะลมน ามรปรางคลายขนนกแคบเรยวยาว มภเขาสงลอมรอบ ไดแก เทอกเขาเพชรบรณ ภกระดง เขาพระยาฝอ ดานทศตะวนออกมเขาน ากอใหญ มพนทรบน าฝนประมาณ 16,292 ตารางกโลเมตร ไหลจากทศเหนอลงใต ตนก าเนดของล าน าอยบรเวณเทอกเขาเพชรบรณ ในเขตอ าเภอดานซาย ทางตอนใตของจงหวดเลย ผานจงหวดเพชรบรณ ลพบร สระบร และบรรจบกบแมน าเจาพระยาทจงหวดพระนครศรอยธยา รวมความยาวของแมน าปาสกทงหมดประมาณ 687 กโลเมตร จากลกษณะภมประเทศและสภาพลมฟาอากาศ ลมน าปาสกสามารถแบงฤดกาลของลมน า ออกเปน 3 ฤดกาล คอ ฤดฝน ฤดหนาว และฤดรอน โดยในชวงฤดหนาวและฤดรอนจะมฝนตกนอย ปรมาณน าทาในแมน าล าธารในลมน าปาสกจงอยในเกณฑนอยดวย สวนในชวงฤดฝนจะมปรมาณน ามากในระยะเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม ซงเปนระยะทมฝนตกชก ปรมาณน าในบรเวณลมน าปาสกเฉลยปละ 2,820 ลานลกบาศกเมตร โดยมปรมาณน ามากในเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม ประมาณ 75 เปอรเซนต ของปรมาณน าทงป เดอนทมปรมาณน านอยสดอยในเดอนมนาคมถงเดอนเมษายน จะมปรมาณน าเฉลย 1.3 เปอรเซนต สวนในชวงตนน าของลมน าและลมน าสาขา จะมลกษณะสภาพน าทาในท านองเดยวกน แตจะมปรมาณในเกณฑนอยมาก และบางแหงไมมน าไหลในฤดแลง

2.5.2.2 ล ำน ำยอยในลมน ำปำสก ลมน ำปำสกมล ำน ำยอย 12 ลมน ำ คอ ปำสกตอนบน (1,539 ตำรำงกโลเมตร)

หวยน ำพง (658 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกสวนท 2 (1,372 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกสวนท 3 (1,323 ตำรำง

27

กโลเมตร) ล ำกง (558 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกสวนท 4 (1,879 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกสวนท 5 (1,682 ตำรำงกโลเมตร) หวยเกำะแกว (4,882 ตำรำงกโลเมตร) ล ำสนธ (1,414 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกสวนท 6 (2,885 ตำรำงกโลเมตร) หวยมวกเหลก (575 ตำรำงกโลเมตร) ปำสกตอนลำง (1,918 ตำรำงกโลเมตร)

2.5.3 ลมนาทาจน

2.5.3.1 ลกษณะทวไปของพนทลมน ำ

ลมน ำทำจน มพนทลมน ำ 13,682 ตำรำงกโลเมตร ลมน ำทำจนมแมน ำส ำคญเพยงสำยเดยว คอ แมน ำทำจน (ตอนตนน ำเรยกวำ แมน ำสพรรณบร) โดยมพนทลมน ำเรมตนทจงหวดนครสวรรค แยกออกจำกแมน ำเจำพระยำทำงฝงขวำเหนอเขอนเจำพระยำ ทต ำบลมะขำมเฒำ อ ำเภอวดสงห จงหวดชยนำท ไหลผำนเขตจงหวดสพรรณบร นครปฐม และออกสอำวไทยบรเวณจงหวดสมทรสำคร มปรมำณน ำจำกแมน ำเจำพระยำ 22,000 ลำนลกบำศกเมตร และจำกแมน ำกระเสยวและสองพนอง 300 ลำนลกบำศกเมตร

2.5.3.2 ล ำน ำยอยในลมน ำทำจน

ล าน าทาจนมหลายชอ แลวแตวาล าน าจะไหลผานต าบลส าคญต าบลใด พอประมวลไดดงนคอ ตอนตนเรยกวา คลองมะขามเฒาหรอคลองวดสงห ตอนใกลจงหวดสพรรณบรถงเขตอ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เรยกวา ล าน าสพรรณ ตอนผานเขตอ าเภอนครชยศร เรยกวา ล าน านครชยศร ตอนใตเขตอ าเภอนครชยศรลงไป เรยก ล าน าทาจน ไหลผานอ าเภอวดสงห อ าเภอหนคา จงหวดชยนาท อ าเภอเดมบาง อ าเภอสามชก อ าเภอเมองสพรรณบร อ าเภอบางปลามา จงหวดสพรรณบร อ าเภอนครชยศร อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม และอ าเภอเมองสมทรสาคร จงหวดสมทรสาคร

2.5.4 ลมนาแมกลอง

2.5.4.1 ลกษณะทวไป

ลมน าแมกลอง ม พนทลมน า 30,837 ตารางกโลเมตร หรอ 19.45 ลานไร ครอบคลมพนท 8 จงหวด ไดแก กาญจนบร ราชบร สมทรสงคราม บางสวนของจงหวดสพรรณบร นครปฐม สมทรสาคร อทยธาน และตาก ปรมาณน าทารายปเฉลย 7,973 ลานลกบาศกเมตร

2.5.4.2 ล าน ายอยในแมน าแมกลอง

แมน าแมกลอง เปนแมน าทเกดจากการไหลมารวมกนของแมน าแควนอย และแมน าแควใหญ นบไดวาเปนแมน าทส าคญในภาคน เพราะเปนแมน าทมน าปรมาณมากทสดในภาคตะวนตก โดยไหลผานจงหวดกาญจนบร ราชบร และไหลลงสอาวไทยทอ าเภอเมองสมทรสงคราม จงหวดสมทรสงคราม แบงออกเปนลมน ายอย 14 ลมน ายอย ไดแก แมน าแควใหญ (1,445 ตารางกโลเมตร) หวยแมละมง (910 ตารางกโลเมตร ) หวยแมจน (862 ตารางกโลเมตร) แมน าแควใหญ

28

ตอนกลาง (3,380 ตารางกโลเมตร) แมน าแควใหญตอนลาง (4,094 ตารางกโลเมตร) หวยขาแขง (2,320 ตารางกโลเมตร) หวยตะเพยน (2,627 ตารางกโลเมตร) แมน าแควนอยตอนบน (3,947 ตารางกโลเมตร) หวยเขยง (1,015 ตารางกโลเมตร) หวยแมน านอย (947 ตารางกโลเมตร) หวยบองต (477 ตารางกโลเมตร) แมน าแควนอยตอนกลาง (2,042 ตารางกโลเมตร) ล าภาช (2,453 ตารางกโลเมตร) ทงราบแมน าแมกลอง (4,318 ตารางกโลเมตร)

29

ภาพท 9 เขตพนทลมน าใน 13 จงหวด ในพนทภาคกลาง ทมา: ส ารวจและจดท าแผนท โดยกลมวางแผนการใชทดนส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

30

เอกสารอางอง กรมทรพยากรธรณ. 2550. ธรณวทยาประเทศไทย. (พมพครงท 2 ฉบบปรบปรง). กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ. กรมอตนยมวทยา. 2557. สถตภมอากาศภาคกลาง (พ.ศ. 2524-2557). กระทรวงเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร. กรงเทพฯ.

คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร. 2550. โครงการพฒนารมฝงแมนาเจาพระยา (ออนไลน). แหลงทมา: http://chaophrayaforall.com/15 กนยายน 2559.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2550. ปญหาทรพยากรดน. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 189 หนา.

ส านกงานพฒนาทดนเขต 1. 2557. ขอมลชดดนไทย (ออนไลน). แหลงทมา:http://r01.ldd.go.th/dinthai/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%2053/MAIN/BK/BK_00.html/15 กนยายน 2557.

Allen, R. G., L. S. Perreira, D. Raes, and M. Smith. 1998. Guidelines for computing crop

water requirement. FAO Irrigation and Drainage Paper. 300 pages.

http://r01.ldd.go.th/dinthai/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%9E%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%2053/MAIN/BK/BK_00.html



29

บทท 3

ทรพยากรดน 3.1 ธรณสณฐานและวตถตนก าเนดดน

ถาพจารณาจากฝงทะเลของอาวไทยขนไปทางทศเหนอของภาค พอจะแบงลกษณะทางธรณสณฐานทมความสมพนธกบวตถตนก าเนดของดนออกไดดงน (เฉลยว, 2530)

3.1.1 ทราบชายฝงน าทะเลทวมถง (Active tidal flat) ไดแก บรเวณทตดกบชายฝงทะเลของอาวไทย สภาพพนทราบลมและมน าทะเลทวมถง สงจากระดบน าทะเลเลกนอย จนถงประมาณ 1 เมตร บรเวณพนทสวนนจะมตะกอนใหมๆ มาทบถมทกป มขนาดเลกและใหเนอดนเปนกลมดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง มปรมาณเกลอในดนสง โดยทวไปปรมาณของเกลอทพบอยระหวาง 1–2 เปอรเซนต พนทสวนใหญน าทะเลทวมถงในระหวางฤดมรสม ในสวนทต าทอยตดกบทะเลทวมอยเปนประจ า ความแตกตางของวตถตนก าเนดดนทพบในบรเวณน เปนผลท าใหเกดดนทมลกษณะและสมบตทแตกตางกน สามารถแบงออกเปนกลมใหญๆ คอ

1) กลมแรก เปนวตถตนก าเนดทมปรมาณความชนในดนสง มความสามารถในการรบ น าหนกต า (Low bearing capacity) ลกษณะดนจะออน มชนโคลนเละ (Mud clay) สเขยวปนเทาปรากฏอยในความลกภายใน 50 เซนตเมตร จากผวดนบน ปฏกรยาของดนจะสงอยเสมอ เนองจากมกลมแคลเซยมคารบอเนตอยในชนดนมากพอควร และมสารกลมก ามะถน (Sulphur) อยต า จงไมมศกยภาพเปนกรดจดเมอดนแหง

2) กลมทสอง เปนวตถตนก าเนดดนทมลกษณะคลายคลงกบประเภทแรก กลาวคอม ปรมาณความชนในดนสง ดนมลกษณะออนตว มสารกลมแคลเซยมคารบอเนตเปนองคประกอบอยต า หรอไมพบเลย แตมธาตก ามะถนเปนองคประกอบอยตงแต 0.75 เปอรเซนต หรอสงกวาดนทเกดจากวตถตนก าเนด ดนกลมนมกรดแฝงสง (Potential acidity) เมอดนอยในสภาพแหงจะมปฏกรยาเปนกรดจด แตเมออยในสภาพทเปยก มน าขงแฉะ ดนจะมปฏกรยาเปนดาง ทงนเนองจากสารกลมก ามะถนจะถกออกซเดชน (Oxidation) ใหไปอยในรปซลไฟด และในทสดเปนกลมซลเฟต เวลาเจาะดนในสนามจะสงเกตไดงาย เมอน าดนมาดมดจะไดกลนแกสไขเนา (H2S) ฉนทจมก การเปลยนแปลงสภาพความชนของดนทเกดจากวตถตนก าเนดของดนกลมน จะตองระมดระวงเพราะดนจะกลายเปนกรดจดไดงาย

3) กลมสดทาย เปนวตถตนก าเนดทมปรมาณความชนทมปรมาณความชนต ากวากลมแรกและกลมทสอง ในชวงฤดแลงระดบน าใตดนจะลดต าประมาณ 1 เมตร จากผวดนบน จงท าใหดนสวนบนมโอกาสแหง ดงนนความคงตวของดนจะดกวาสองกลมแรก และน าทะเลทวมไมบอยนกเพราะอยในทคอนขางสงกวาดวย แตอยางไรกตามดนทเกดจากวตถตนก าเนดดนกลมนจะมความเคมสง แตมกลมสารก ามะถนอยในดนต าชนทเปนโคลนเละ สเทาปนเขยวมกพบในความลกประมาณ 80 เซนตเมตร หรอลกกวาจากผวดนบน การเกดของชนดนจะสงเกตเหนไดชดเจนในหนาตดของดน (Soil profile) พนทบรเวณชายฝงน าทะเลทวมถง ในสภาพปจจบนทกลาวขางบนนไดถกน าไปใชประโยชนในการท าสวนผลไม โดยการยกรอง ท านาขาว และเพาะเลยงสตวน า เชน กง หอย และปลา อกสวนหนงยงคงสภาพเปนปาชายเลน (Mangrove forest) นอกจากทกลาวแลวบางพนทยงใชท านาเกลอและโรงงานอตสาหกรรม

30

3.1.2 ทราบน าทะเลเคยทวมถง เกดจากตะกอนน าทะเลและน ากรอยทมอายนอย (Former tidal flats with recent marine and brackish water deposits) บรเวณเนอทถดจากทราบน าทะเลทวมถงเขามา มสภาพราบเรยบ ความสงเฉลยอยระหวาง 2 ถง 3 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง เคยเปนบรเวณทน าทะเลทวมถงมากอน วตถตนก าเนดดนทถกพดพามาทบถมสวนใหญเปนตะกอนทมเนอดนเปนดนเหนยว หรอรวนเหนยว สเทาเขม ลกลงไปประมาณ 100 ถง 180 เซนตเมตรจากผวดนบนจะเปนชนดนเหนยวสเทาปนเขยว ปฏกรยาของดนจะสงและพบสารพวกแมงกานสจบตวกนเปนกอนเลกๆ อยในชนดนบน แตในบางพนทของบรเวณทกลาวน จะพบดนชนบนมสด าหนาและชนถดลงไปจะพบผลกสารสม (Gypsum crystals) ปนอยในเนอดนซงเขาใจวาเกดจากปฏกรยาของพวกสารซลเฟตกบแคลเซยมคารบอเนตท าปฏกรยากนเกดเปนสารสม (CaSO42H2O) ขนมา และสารทงสองอยางนละลายมากบตะกอนของน าทะเลหรอน ากรอยทพดพาเอาตะกอนมาทบถม นอกจากนยงพบวตถตนก าเนดดนทมปฏกรยาเปนกรดในบรเวณพนททกลาวนอกหลายแหง ซงอยถดจากแนวปาโกงกางเขามาดนจะเปนกรดและมธาตก ามะถนทเปนองคประกอบอยสง และยงมเกลอปรมาณคอนขางสงอกดวย

3.1.3 ทราบน าทะเลเคยทวมถง เกดจากตะกอนน ากรอยทมอายมากขน (Former tidal flat with older brackish water deposits) สภาพพนททางธรณสณฐานสวนนพบเปนบรเวณพนทกวางขวาง ตงแตตอนเหนอของกรงเทพมหานครขนไปถงจงหวดพระนครศรอยธยา มระดบความสงจากระดบน าทะเลประมาณ 2–3 เมตร พนทราบเรยบใชในการท านาเปนสวนใหญ ดนทพบบรเวณนมปฏกรยาเปนกรดจด จงเรยกวาดนเปรยวหรอดนกรดซลเฟต (Acid sulphate soils) ความเปนกรดจดของดนเนองมาจากวตถตนก าเนดมสารพวกไพไรท (FeS2) เปนองคประกอบอยสง และสารไพไรทนจะถกออกซเดชนในชวงทดนแหง เกดสารมเหลองคลายฟางขาวทเรยกวาจาโรไซท (Jarosite: KFe3(SO4)2(OH)6)

สารนมลกษณะคลายผงก ามะถนมาจบกนเปนกอนหลวมๆ ในชนดนดานลาง ลกษณะทวไปของดนบรเวณน เปนดนเหนยวสด าตอนบน และสเทาออนในดนชนลาง ซงมจดประ (Mottles) ในดนชนลางตอนบน (Subsurface) และจดประสเหลองฟางขาวจะเกดขนในชนถดลงไปหรอดนชนลาง (Subsoil) สวนชนทต ากวาประมาณ 1 เมตรลงไป จะเปนชนโคลนหรอดนเหนยว และสเทาปนน าเงนคลายกนทะเลและปฏกรยาของดนสวนนจะเปนดาง ชนทเปนกรดจด ไดแก ชนทมจดประสเหลองฟางขาว ปกตจะมคาของความเปนกรดเปนดางต ากวา 4.0 บางแหงลงไปถง 3.0 หรอต ากวา นอกจากนในพนทบางแหงยงพบผลกของสารสม หรอยบซมในดนชนลางตอนบนอกดวย

3.1.4 บรเวณทราบลมน าทวมถง (Flood plain) ไดแก บรเวณสองฝงของแมน าสายส าคญในภาค ซงในชวงฤดฝนน าจากแมน าจะไหลบาทวมพนทดงกลาว วตถตนก าเนดดนเกดจากตะกอนทแมน าพดพามาทบถมและไหลบาลงไปในพนท พาเอาตะกอนไปทบถมทกป สภาพธรณสณฐานประเภทน จะพบถดขนไปจากบรเวณทราบน าทะเลเคยทวมถงมากอน ดสภาพทวๆ ไปแลวจะมสองลกษณะคอ ลกษณะแรกเปนสนรมฝงแมน า (River levee) ซงเกดขนตามธรรมชาต มกใชเปนทปลกสรางทอยอาศย และปลกผกสวนครว ตะกอนทเปนวตถตนก าเนดของดนสวนน มกเปนตะกอนทใหเนอดนละเอยดปานกลาง และเปนตะกอนใหม ดนมความอดมสมบรณ ลกษณะหนาตดของดนเกดขนยงไมด มกเปนชนของตะกอนทถกน าพดพามาทบถมกนเปนชนๆ และการแบงชนจะเปนชนของตะกอนทมขนาดตางๆ กน สวนพนทอกลกษณะหนงนนเปนแหลงรบน าจากแมน า ซงมลกษณะต ากวาสนรมฝงแมน า ตะกอนทเปนวตถตนก าเนดดน จะมลกษณะเนอดนละเอยดเปนพวกดนเหนยว พนทสวนนจะใชในการท านา

31

3.1.5 ลานตะพกล าน า (River terrace) ไดแก บรเวณทสงถดจากพนทราบลมน าทวมถงขนไป ปกตแลวน าจากแมน าจะไมทวมถงในฤดน าหลาก แตอาจทวมถงไดในบางแหง โดยเฉพาะลานตะพกล าน าขนต า (Low terrace) และทวมอยเปนระยะเวลาสน วตถตนก าเนดดนในบรเวณดงกลาว เปนตะกอนทถกน าพดพามาทบถมในอดต และใหเนอดนตงแตดนทรายจนถงดนเหนยว ความแตกตางในลกษณะหรอสมบตของดน ขนอยกบระดบของลานตะพก ซงจะสมพนธกบเวลาหรอชวงระยะเวลาทตะกอนถกพดพามาทบถม นอกจากนความแตกตางของดนยงขนอยกบชนดของวตถตนก าเนดดนทถกพดพามาทบถมอกดวยตามปกตลานตะพกล าน าในแตละแหงสามารถแบงออกไดเปนหลายระดบ ขนอยกบการเปลยนแปลงทางธรณ วทยาของล าน าน นๆ เปนตนวา ลานตะพกล าน าระดบต า ลานตะพกล าน าระดบกลาง (Middleterrace) และลานตะพกล าน าระดบสง (High terrace) อายของตะกอนทถกพดมาทบถมเปนปจจยส าคญอยางหนงตอลกษณะของดน โดยปกตแลวดนทพบบนลานตะพกล าน าทสงกวา จะมสภาพการระบายน าดกวาดวย

3.1.6 บรเวณเชงเขา (Foothill slope) และลานตะพกทเกดจากการกดกรอน (Erosion terrace) ไดแก บรเวณทสงถดจากบรเวณลานตะพกล าน าขนไป สภาพพนทมกมความลาดเทสง เปนแบบลกคลนลอนลาด (Undulating) ถงลกคลนลอนชน (Rolling) วตถตนก าเนดสวนใหญเปนพวกทเกดจากการสลายตวของหนทอยกบท (Residuum) หรอเคลอนทมาสะสมโดยแรงดงดดของโลก (Colluvium) จากดนหลายชนด ชนดของดนจะมความสมพนธกบชนดของหนทเปนวตถตนก าเนดเปนอยางมาก

3.1.7 บรเวณภ เขา (Hills) ซ งประกอบไปดวยหนหลายชนด ในเทอกเขาตะนาวศรจะประกอบดวยหนพวกหนทรายแปง (Siltstone) หนดนดาน (Shale) หนทราย (Sandstone) หนควอรตไซต (Quartzite) และหนปน (Limestone) สวนภเขาของตวจงหวดสระบรและลพบร นอกจากทกลาวแลวยงพบหนอคน ไดแก พวกหนบะซอลท (Basalt) และหนแอนดไซท (Andesite) อกดวย ดนทพบบนภเขามกเปนดนตน

3.2 ขอมลชดดนและกลมชดดน

กลมชดดน (Group of soil series) เนองจากชดดนตางๆ มเปนจ านวนมาก และรายละเอยดเกยวกบลกษณะและสมบตของดนมหลากหลาย จงเปนการยากตอผใชขอมลและแผนททไมคนเคยกบชอชดดน และไมสามารถจ ารายละเอยดเกยวกบลกษณะและสมบตของชดดนตางๆ ได เพอเปนการแกไขปญหาดงกลาว ดงนนในป 2532 กรมพฒนาทดนจงไดจดกลมชดดนขนมา โดยใชหลกเกณฑในการรวมชดดน (Soil series) หรอดนคลาย (Soil variants) ทมลกษณะสมบตและศกยภาพในการเพาะปลก รวมถงการจดการดนทคลายคลงกนในดานการใชประโยชนทดนและการจดการดนทคลายคลงกน มาจดอยในกลมชดดนเดยวกนอยางมระบบ ซงสวนใหญรวมกลมชดดนตามวงศดน (Soil family) มาไวเปนกลมเดยวกนจากดนกวา 300 ชดดนไดจดจ าแนกใหมเปน 62 กลมชดดน

จากการศกษาทรพยากรดนในพนทภาคกลาง จากแผนทกลมชดดนในโปรแกรมดนไทยระดบจงหวดมาตราสวน 1:50,000 ของกรมพฒนาทดน มถง 52 กลมชดดน ประกอบดวย

1) ดนในพ นทราบลม พนทราบลมหรอพนทน าขง พบตงแตทราบชายฝงน าทะเลทวมถง ทราบน าทะเลเคยทวมถง ทราบลมน าทวมถงตะพกล าน า จนถงพนทราบระหวางเนนเขาและหบเขา มสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มน าแชขงแฉะ มระดบน าใตดนเปนเวลานานในชวงฤดฝน การระบายน าคอนขางเลว เลว ถงเลวมาก ดนมสเทาหรอสเทาออน มจดประสตลอดหนาตดดน ทบงบอกถงการมน า

32

แชขงนานในหนาตดดน ปฏกรยาดนสวนใหญเปนกรดปานกลางจนถงเปนดางปานกลาง หากบรเวณใดมอทธพลของดนเปรยวจดเขามาเกยวของ ปฏกรยาดนจะเปนดนกรดรนแรงมากถงเปนกรดจดมาก ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ประกอบดวย 22 กลมชดดน ไดแก กลมชดดนท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 15 16 17 18 20 21 22 23 และ 59 จ าแนกตามกลมเนอดนอยางกวางๆ ได 6 กลม ดงน

ก) กลมเนอดนทเปนดนเลนเละ มเนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปงเละ พนทบรเวณนยงไดรบอทธพลจากน าทะเลทขนลงเปนประจ าทกวน ประกอบดวย ดนทมศกยภาพเปนดนเปรยวจดและไมมศกยภาพเปนดนเปรยวจด ไดแก กลมชดดนท 12 และ 13

ข) กลมเนอดนทเปนดนเหนยว มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนเหนยวดนรวนเหนยวปนทรายแปงหรอดนเหนยวสวนดนลางเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง บางบรเวณอาจไดรบอทธพลของหนปนหรอหนอคน ท าใหเนอดนเปนพวกดนเหนยวละเอยดมาก สวนบรเวณทไดรบอทธพลของตะกอนทะเลจะเปนดนเปรยวจด ไดแก กลมชดดนท 1 2 3 4 5 6 7 9 10 และ 11

ค) กลมเนอดนทเปนดนรวน มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย ดนรวนปนทรายแปง สวนดนลางเปนดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ไดแก กลมชดดนท 15 16 17 18 21 22 และ 59

ง) กลมชดดนทยกรอง สวนใหญทงดนบนและดนลางเปนดนเหนยว ไดแก กลมชดดนท 8 จ) กลมชดดนทเปนดนเคม มกพบในบรเวณทไดรบอทธพลจากน าทะเลในอดต ดนบนเปน

ดนรวน ดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทราย ไดแก กลมชดดนท 20

2) ดนในพ นทดอนทอยในเขตดนช น ดนมชวงแหงตดตอกนนอยกวา 45 วน หรอดนแหงรวมกนนอยกวา 90 วนในรอบป พบเฉพาะบรเวณพนทตอนใตของจงหวดประจวบครขนธ เขตตดตอกบจงหวดชมพร ซงมฝนตกชกและการกระจายของฝนด สภาพพนทมตงแตราบเรยบ ลกคลน เนนเขาถงพนทสงชน มการท าการเกษตรกรรมบรเวณสนดนรมน า ลานตะพกรมน า พนททมการเกลยผวดนใหราบเรยบ พนทลาดเชงเขา เนนเขา และพนทลาดชนเชงซอน มระดบน าใตดนอยลกกวา 2 เมตร การระบายน าดปานกลาง ด ไปจนถงดมากเกนไป ดนมสน าตาลปนเทา สน าตาล สเหลอง สแดง อาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนมตงแตเปนกรดจดถงปานกลาง ดนมความอดมสมบรณต า ซงขนอยกบกระบวนการทางดนและชนดชองวตถตนก าเนดดน ประกอบดวย 8 กลมชดดน ไดแก กลมชดดนท 26 32 34 39 43 45 50 และ 51 จ าแนกตามกลมเนอดนอยางกวางๆ ได 4 กลม ดงน

ก) กลมเนอดนทเปนดนเหนยว มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนเหนยวปนทรายแปงหรอดนเหนยว สวนดนลางเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง ไดแก กลมชดดนท 26

ข) กลมเนอดนทเปนดนรวน มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย ดนรวนปนทรายแปง สวนดนลางเปนดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนปนทราย ดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ไดแก กลมชดดนท 32 34 39 และ 50

ค) กลมเนอดนทเปนดนทราย มเนอดนทงบนและลางเปนดนทราย หรอดนทรายปนดนรวน ไดแก กลมชดดนท 43

ง) กลมเนอดนทเปนดนตน มเนอดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยว สวนดนลางเปนรวนดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว มกรวดหรอลกรงปะปน ปรมาณเทากบหรอมากกวารอยละ 35 โดยปรมาตร หรอพบชนหนพนภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน ไดแก กลมชดดนท 45 และ 51

33

3) ดนบรเวณพ นทดอนทอยในเขตดนแหง ดนทมชวงแหงนานและดนแหงตดตอกนมากกวา 45 วน หรอแหงรวมกนมากกวา 90 วน ในรอบป จงเปนการท าการเกษตรแบบอาศยน าฝน มการท าเกษตรกรรมบรเวณสนดนรมน า ลานตะพกล าน า พนททมการเกลยผวดนใหราบเรยบ พนทลาดเชงเขา และเนนเขา สภาพพนทมตงแตราบเรยบลกคลน เนนเขาและพนทสงชน มระดบน าใตดนอยลกกวา 2 เมตร การระบายน าดปานกลาง ด ไปจนถงดมากเกนไป ดนสวนใหญมสด า สน าตาล สเหลอง หรอสแดง และอาจพบจดประสเลกนอย ปฏกรยาดนมตงแตเปนกรดจดถงดางปานกลาง มความอดมสมบรณต าถงปานกลาง ซงขนอยกบกระบวนการทางดนและชนดของวตถตนก าเนดดน ประกอบดวย 21 กล มชดดน ไดแก กลมชดดนท 28 29 31 33 35 36 37 38 40 41 44 46 47 48 49 52 54 55 60 และ 61 จ าแนกตามกลมเนอดนได 4 กลม ดงน

ก) กลมเนอดนทเปนดนเหนยว มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนเหนยวปนทรายแปงหรอดนเหนยว สวนดนลางเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง ไดแก กลมชดดนท 28 29 31 54 และ 55

ข) กลมเนอดนทเปนดนรวน มเนอดนบนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย ดนรวนปนทรายแปง สวนดนลางเปนดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนปนทราย ดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ไดแก กลมชดดนท 33 35 36 37 38 40 56 และ 60

ค) กลมเนอดนทเปนดนทราย มเนอดนทงบนและลางเปนดนทราย หรอดนทรายปนดนรวน ไดแก กลมชดดนท 41 และ 44

ง) กลมเนอดนทเปนดนตน มเนอดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยว สวนดนลางเปนรวน ดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว มกรวดหรอลกรงปะปนปรมาณเทากบหรอมากกวารอยละ 35 โดยปรมาตร หรอพบชนหนพนภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน ไดแก กลมชดดนท 46 47 48 49 52 และ 61

4) ดนบรเวณพ นทภเขาสง มความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนต ไดแก กลมดนชดท 62

นอกจากนจากขอมลการส ารวจและจ าแนกดนในพนทภาคกลาง สามารถแสดงไดในตารางท 10 และภาพท 10 ซงเปนกลมชดดนทพบในพนท 13 จงหวดของภาคกลาง ภายใตความรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 กรมพฒนาทดน โดยในตารางท 10 ไดอธบายถงเนอททพบกลมชดดนทมากทสด เรยงตามล าดบคอ กลมชดดนท 4 มเนอทมากทสด 3,061,805 ไร ทเหลอรองลงไปคอ กลมชดดนท11 2 62 8 33 7 1 3 และ 18 ตามล าดบ อยางไรกตามส าหรบกลมชดดนทเหลอทสามารถพบไดในพนทภาคกลางไดเชนกน ไดแก กลมชดดนท 10 12 16 21 28 38 47 52 และ 54 รวม 19 กลมชดดน โดยมรายละเอยดดงน

34

ตารางท 10 เนอทของกลมชดดนทพบมากทสดในพนทภาคกลาง พ.ศ. 2555

ล าดบ กลมชดดน เน อท (ไร)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4 11 2 62 8 33 7 1 3 18

3,061,805 1,861,991 1,580,997 1,376,242 1,369,795

994,755 641,106 508,317 473,347 429,577

ทมา: ค านวณจากแผนทขอมลอเลกทรอนกสสวนกลาง ส านกส ารวจดนและวจยทรพยากรดน โดยโปรแกรมสารสนเทศทางภมศาสตรกลมวางแผนการใชทดนส านกงานพฒนาทดนเขต 1 ใน พ.ศ. 2555

35

ภาพท 10 กลมชดดนทพบใน 13 จงหวด ในพนทภาคกลาง พ.ศ. 2555

ทมา: ใชขอมลจากขอมลอเลกทรอนกสสวนกลาง ส านกส ารวจดนและวจยทรพยากรดน โดยส ารวจและจดท าแผนทดวยโปรแกรมสารสนเทศทางภมศาสตร กลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1

36

3.2.1 กลมชดดนท 1

เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า ในบรเวณเทอกเขาหนปนหรอหนภเขาไฟ พบบรเวณสภาพพนทราบลมหรอราบเรยบ มการระบายน าเลวหรอคอนขางเลว ท าใหมกมน าแชขงในชวงฤดฝน เปนดนลกมเนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวจดสเทาลกมาก ตลอดชนดนมกพบรอยแตกระแหงกวางและลกในฤดแลง ดนบนหนาสด ามจดประสน าตาลและสเหลอง ดนลางมสเทาแก มจดประสน าตาลสเหลอง และอาจพบจดประสแดงปะปน ตลอดชนดนมกพบเมดปนปะปน ในดนชนลางดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงสง ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนดางปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 6.5-8.0 ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชท านา มเนอทประมาณ 508,317 ไร กลมชดดนท 1 ประกอบดวย ชดดนบานหม (Bm) ชดดนบานโภชน (Bpo) ชดดนบรรมย (Br) ชดดนชองแค (Ck) ชดดนโคกกระเทยม (Kk) และชดดนวฒนา (Wa)

ปญหาการใชประโยชนทดน ปกตไมคอยมปญหาในการใชประโยชนทดนส าหรบการเพาะปลกขาว ถาเปนทลมต าอาจประสบปญหาน าทวมขงในฤดฝนหรอชวงน าไหลบา และการไถพรวนท าไดล าบากเนองจากเปนดนเหนยวจด

แนวทางการจดการ การปลกขาว ควรไถพรวนดนเมอดนมความชนทเหมาะสม และทระดบความลก

แตกตางกนในแตละป เพอปองกนการเกดชนดนดานใตชนไถพรวน ปรบปรงบ ารงดนดวยอนทรยวตถ เชน ไถกลบตอซง ปลกพชปยสด ใสปยหมกหรอปยคอก อตรา 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสม หากเกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกขาวอนทรย จะท าใหไดผลตอบแทนทสงขน ส าหรบในพนทชลประทานควรมการวางแผนการเพาะปลกพชใหสอดคลองกบน าชลประทาน โดยเฉพาะในฤดแลงทมกประสบปญหาน าไมเพยงพอแกการท านา เกษตรกรอาจเลอกปลกพชไรทใชน านอย

การปลกไมผล ควรเลอกไมผลทสามารถเจรญเตบโตไดดในดนทมปฏกรยาดนเปนดางปานกลาง การเตรยมแปลงปลกควรขดดนใหมสนรองกวาง 6-8 เมตร รองคน า 1.0-1.5 เมตร และลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบพนทเพอปองกนน าทวม เตรยมหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร พรอมรองกนหลมดวยปยหมกหรอปยคอก รวมกบปยเคม และควรมการพฒนาระบบการใหน าส าหรบพช


กลมดนเหนยวลกมาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก อาจพบจดประสเหลองฟางขาวของสารประกอบก ามะถนลกกวา 100 เซนตเมตร จากผวดน การระบายน าเลว ความอดมสมบรณปานกลาง ดนเปนกรดจดมาก ท าใหเกดการตรงธาตอาหารและปลดปลอยสารทเปนพษตอพช โครงสรางแนนทบ ดนแหงแขงและแตกระแหง ท าใหไถพรวนยาก คณภาพน าเปนกรดจดมาก ขาดแคลนแหลงน าจด และน าทวมขงในฤดฝน ท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า มเนอทประมาณ 1,580,997 ไร กลมชดดนท 2 ประกอบดวย ชดดนอยธยา (Ay) ชดดนบางเขน (Bn) ชดดนบางน าเปรยว (Bp) ชดดนมหาโพธ (Ma) และชดดนทาขวาง (Tq)

ปญหาการใชประโยชนทดน ดนเปนกรดจดมาก ท าใหเกดการตรงธาตอาหารและปลดปลอยสารทเปนพษตอพช โครงสรางแนนทบ ดนแหงแขงและแตกระแหง ท าใหไถพรวนยาก คณภาพน าเปนกรดจดมาก ขาดแคลนแหลงน าจด และน าทวมขงในฤดฝน ท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า

37

แนวทางการจดการ ปลกขาว ไถพรวนขณะทดนมความชนทเหมาะสม ลดและควบคมความเปนกรดจด

มากของดนดวยวสดปน 500 กโลกรมตอไร หวานใหทวแปลงปลก ไถกลบตอซงปลอยไว 3-4 สปดาห หรอไถกลบพชปยสด (หวานโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วน ปลอยทงไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 16-20-0 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-40 วน พฒนาแหลงน าไวใชในชวงทขาวขาดน าหรอท านาครงท 2 หรอใชปลกพชไรหรอพชผกหลงเกบเกยวขาว ไถกลบตอซง และท ารองแบบเตย ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า

ปลกพชผกหรอไมผล ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตรลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบ กอนยกรองควรแยกหนาดนมาทบบนดนทขดมาจากรองคน า หวานวสดปน 500 กโลกรมตอไร บนสนรองและรองคน า ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 20-35 กโลกรมตอหลม รวมกบวสดปน 5 กโลกรมตอหลม ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและหลงเกบเกยวผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลกไวใชในชวงทพชขาดน า ลางและควบคมไมใหดนเกดกรดเพมขน เมอดนเปนกรดเพมขนหวานดวยวสดปน 500 กโลกรมตอไร


กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน ากรอย อาจพบชนดนเลนของตะกอนน าทะเลทไมมศกยภาพ กอใหเกดเปนดนกรดก ามะถนภายในความลก 150 เซนตเมตร จากผวดน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การระบายน าเลว ความอดมสมบรณปานกลางถงสง ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชท านา มเนอทประมาณ 473,347 ไร ประกอบดวย ชดดนบางกอก (Bk) ชดดนบางเลน (Bl) ชดดนบางแพ (Bph) ชดดนฉะเชงเทรา (Cc) และชดดนสมทรปราการ (Sm)

ปญหาการใชประโยชนทดน โครงสรางแนนทบดนแหงแขงและแตกระแหง ท าใหไถพรวนยาก บางพนทอาจพบชนดนเลนทมเกลอสะสมอยในดนลาง และน าทวมขงในฤดฝน ท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า

แนวทางการจดการ ปลกขาว ไถพรวนขณะทดนมความชนทเหมาะสม ไถกลบตอซง ปลอยไว 3-4

สปดาห หรอไถกลบพชปยสด (หวานโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วน ปลอยทงไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 16-20-0 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-40 วน พฒนาแหลงน าไวใชในชวงทขาวขาดน าหรอท านาครงท 2 หรอใชปลกพชไรหรอพชผกหลงเกบเกยวขาว โดยท ารองแบบเตย ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า

ปลกพชผกหรอไมผล ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร หรอถงชนดนเลน รองแปลงปลกอยสงจากระดบน าทเคยทวม หรอมคนดนอดแนนลอมรอบ ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 15-25 กโลกรมตอหลม ในชวง

38

เจรญเตบโตกอนเกบผลผลต และภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน าในบรเวณทราบลมหรอทราบเรยบ ทอาจไดรบอทธพลจากการทวมของน าจากแมน าได มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าเลวหรอคอนขางเลว มเนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนอาจแตกระแหงเปนรองในฤดแลง และอาจมรอยถไถในดน ดนบนมสด าหรอเทาเขม ดนลางมสเทาน าตาล น าตาลออน หรอเทาปนเขยวมะกอก มจดประสน าตาลปนเหลอง สเหลอง สน าตาลแก หรอสแดง อาจพบกอนปนหรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในชนดนลาง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกรดเลกนอย คาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.5-6.5 แตถาดนมกอนปนปะปน จะมปฏกรยาคอนขางเปนกลางหรอดางปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ7.0-8.0 ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญ ใชท านามเนอทประมาณ 3,061,805 ไร กลมชดดนท 4 ประกอบดวย ชดดนบางมลนาก (Ban) ชดดนบางปะอน (Bin) ชดดนชยนาท (Cn) ชดดนชมแสง (Cs) ชดดนพมาย (Pm) ชดดนราชบร (Rb) ชดดนสระบร(Sb) ชดดนสงหบร (Sin) ชดดนศรสงคราม (Ss) ชดดนทาพล (Tn) และชดดนทาเรอ (Tr)

ปญหาการใชประโยชนทดน กลมชดดนนไมคอยมปญหาในการใชประโยชนทดนส าหรบการเพาะปลกขาว แตถาเปนทลมมากๆ จะมปญหาเรองน าทวมขงในฤดฝน

แนวทางการจดการ การปลกขาว ควรไถพรวนดนเมอดนมความชนทเหมาะสม และทระดบความลก

แตกตางกนในแตละป เพอปองกนการเกดชนดนดานใตชนไถพรวน ปรบปรงบ ารงดนดวยอนทรยวตถ เชน ไถกลบตอซง ปลกพชปยสด ใสปยหมกหรอปยคอก อตรา 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสม หากเกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกขาวอนทรย จะท าใหไดผลตอบแทนทสงขน ส าหรบในพนทชลประทานควรมการวางแผนการเพาะปลกพชใหสอดคลองกบน าชลประทาน โดยเฉพาะในฤดแลงทมกประสบปญหาน าไมเพยงพอแกการท านา เกษตรกรอาจเลอกปลกพชไรหรอพชผกทใชน านอย

การปลกไมผล การเตรยมแปลงปลกควรขดดนใหมสนรองกวาง 6-8 เมตร รองคน า 1.0-1.5 เมตร และลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบพนทเพอปองกนน าทวม เตรยมหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร พรอมรองกนหลมดวยปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคม และควรมการพฒนาระบบการใหน าส าหรบพช

3.2.5 กลมชดดนท 7 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน า ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง การ

ระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณปานกลาง ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชท านา มเนอทประมาณ 641,106 ไร กลมชดดนท 7 ประกอบดวย ชดดนเดมบาง (Db) ชดดนนาน (Na) ชดดนนครปฐม (Np) ชดดนผกกาด (Pat) ชดดนสโขทย (Skt) ชดดนทาตม (Tt) ชดดนอตรดตถ (Utt) และชดดนระโนด (Ran)

39

ปญหาการใชประโยชนทดน โครงสรางแนนทบดนแหงแขง ท าใหไถพรวนยาก ขาดแคลนน าในฤดแลง และน าทวมขงในฤดฝน ท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า

แนวทางการจดการ ปลกขาว ไถพรวนขณะทดนมความชนทเหมาะสม ไถกลบตอซงปลอยไว 3-4 สปดาห

หรอไถกลบพชปยสด (หวานโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วน ปลอยทงไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 16-20-0 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-40 วน พฒนาแหลงน าไวใชในชวงทขาวขาดน าหรอท านาครงท 2 หรอใชปลกพชไรหรอพชผกหลงเกบเกยวขาวโดยท ารองแบบเตย ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า

ปลกพชผกหรอไมผล ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร รองแปลงปลกอยสงจากระดบน าทเคยทวม ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก15-25 กโลกรมตอหลม ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


กลมชดดนทมการยกรอง เพอเปลยนสภาพการใชทดนจากนาขาวเปนพชผกหรอไมผล ท าใหลกษณะและสมบตดนในแตละพนทไมสม าเสมอ ขนอยกบลกษณะและสมบตดนเดมกอนมการยกรองและวธการเตรยมแปลงปลก โดยทวไปจะน าดนชนลางทมโครงสรางแนนทบ ความอดมสมบรณต ามาก ชนดนทเปนกรดรนแรงมากหรอเปนดนเคมมาไวทผวดน ท าใหไมเหมาะสมตอการปลกพช จ าเปนตองมการปรบปรงดนดวยอนทรยวตถ แกไขความเปนกรดรนแรงมากหรอความเคมของดน กอนทจะมการปลกพช มระบบปองกนน าทวมและควบคมระดบน าในรองระหวางแปลงปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


กลมดนเหนยวลกมาก ทเกดจากตะกอนน าทะเลทมการพฒนาการของดนยงไมมากนก และเปนดนเปรยวจดในระดบตนถงตนมาก มปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน พบในพนทลมต าชายฝงทะเลหรอน าทะเลเคยทวมถง มสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ ดนบนมเนอดนเปนดนเหนยว มสดนเปนสน าตาลปนเทาเขมมาก หรอสด า มจดประสน าตาลหรอสเหลอง ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากทสดถงเปนกรดจดมาก มคาความเปนกรดเปนดางของดน 4.0-4.5 ดนลางมเนอดนเปนดนเหนยว มสดนเปนสเทา มจดประสเหลองสน าตาลและสแดง พบจดประสเหลองฟางขาวของสารประกอบก ามะถน (Jarosite) และแทงแขงของเหลกทมจดประสเหลองฟางขาว เกดขนในบรเวณรรากพชเนา หรอมปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมากถงรนแรงมากทสด ภายในความลก 50 เซนตเมตร จากผวดน มคาความเปนกรดเปนดางของดน 3.5-4.0 และชนดนลางถดไปอาจพบชนดนเลนเหนยวของตะกอนน าทะเล ทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถน มสดนเปนสเทาปนน าเงนหรอสเทาปนเขยว ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกลาง มคาความเปนกรดเปนดางของดน 5.0-7.0 ซงสวนใหญจะพบภายในความลก 100 เซนตเมตร จากผวดน ความอดมสมบรณของดนตามธรรมชาตปานกลาง แตมความไมสมดลของธาตอาหารและเกดสารทเปนพษกบพชใชปลกขาว และเปนทรกรางวางเปลา เชน กก กระจด และเฟรน เปนตน

40

ปญหาในการใชประโยชนทดน ดนเปนกรดอยางรนแรงถงรนแรงมากทสดในระดบตนถงตนมาก ท าใหเกดความไมสมดลของธาตอาหารพช หรอถกตรงอยในรปทพชไมสามารถน าไปใชประโยชนได เชน ขาดธาตฟอสฟอรส ธาตอาหารเสรม ธาตอาหารรองอยางรนแรง เกดความเปนพษของเหลกและอะลมนม นอกจากนเนอดนเปนดนเหนยว เมอหนาดนแหงจะแขง แตกระแหงกวางและลก ท าการไถพรวนยากและรากพชชอนไชลงดนยาก แตเมอดนเปยกแฉะจะเหนยวตดเครองมอและมน าทวมขงในฤดฝน เนองจากการระบายน าของดนเลว ท าใหไมเหมาะสมทจะใชปลกพชไร ไมผล พชผก หรอพชทไมชอบน าขง


จดเปนกลมดนเปรยวจดลกปานกลางทเกดจากตะกอนน าทะเล ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก การระบายน าเลวความอดมสมบรณต า มเนอทประมาณ 1,861,991 ไร กลมชดดนท 11 ประกอบดวย ชดดนดอนเมอง (Dm) ชดดนรงสต (Rs) ชดดนเสนา (Se) และชดดนธญบร (Tan)

ปญหาการใชประโยชนทดน ดนเปนกรดจดมากหรอเปนดนเปรยวจดลกปานกลาง ในชวงความลก 50-100 เซนตเมตร จากผวดน เกดการตรงของธาตอาหารและมสารทเปนพษตอพชทปลก มโครงสรางดนแนนทบ ดนแหงแขงและแตกระแหงท าใหไถพรวนยาก คณภาพน าเปนกรดจดมาก ขาดแคลนแหลงน าจด และน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า

แนวทางการจดการ ปลกขาว ไถพรวนดนในขณะทดนมความชนทเหมาะสมลด และควบคมความเปน

กรดรนแรงมากของดนดวยวสดปน 500-1,000 กโลกรมตอไร โดยหวานใหทวแปลงปลก ไถกลบตอซงปลอยไว 3-4 สปดาห หรอไถกลบพชปยสด (หวานเมลดพนธพชปยสดโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วนปลอยไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 16-20-0 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-45 วน พฒนาแหลงน าและระบบการใหน าไวใชในชวงทขาวขาดน าหรอใชท านาครงท2

ปลกพชไรพชผกหรอไมผล ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบเพอปองกนน าทวม กอนยกรองควรแยกหนาดนมาทบบนดนทขดมาจากรองคน า หวานวสดปน 500-1,000 กโลกรมตอไร ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไรรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 20-35 กโลกรมตอหลม รวมกบวสดปน 6 กโลกรมตอหลม ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก เมอดนเกดกรดเพมขนหวานดวยวสดปน 500-1,000 กโลกรมตอไร พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก เพอใชลางความเปนกรดของดนและควบคมไมใหดนกรด

3.2.9 กลมชดดนท 12 กลมดนเลนเคมชายทะเล และไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดก ามะถน เปนดนทเกด

จากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนน าทะเล พบบรเวณทราบน าทะเลทวมถง มสภาพพนทราบเรยบ เปนดนลกมาก มการระบายน าเลวมาก เนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ทมลกษณะเปนดนเลนและพบเศษซากพชปะปนในดนเปนจ านวนมาก เนอดนชนบนเปนดนเหนยวปนทรายแปงถงดนเหนยวสน าตาล มจดประสเทาหรอสน าตาล ปฏกรยาดนเปนดางปานกลางถงดางจด มคา

41

ความเปนกรดเปนดาง 8.0-8.5 ดนชนลางมเนอดนเปนดนเลนสเทาเขมหรอสเทาปนเขยว มจดประสเขยวมะกอกหรอสเขยวปนเทา ปฏกรยาดนเปนดางปานกลางถงดางจด มคาความเปนกรดเปนดาง 8.0-8.5 ดนมระดบความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงสง ไดแก ชดดนทาจน (Tc)

ปญหาการใชประโยชนทดน ดนเลนเคมทมน าทะเลทวมถงเปนประจ าวน มความสามารถในการทรงตวของตนพชต ามาก ท าใหพชลมงาย

แนวทางการจดการ ไมเหมาะสมตอการเกษตรทกประเภท บางพนทใชท านาเกลอและเพาะเลยงสตวน า บรเวณพนทดนเสอมโทรมควรปลกปาชายเลน และพนทเพาะเล ยงสตวน า ควรมบอบ าบดน าเสยกอนปลอยลงสทางน าธรรมชาต ส าหรบพนทปาชายเลนควรสงวนไวเปนทอยอาศย แนวกนชนของลมและคลน แหลงเพาะพนธของสตวน า และเปนทอยอาศยของสตวทอยในปาชายเลน

3.2.10 กลมชดดนท16

กลมดนรวนเหนยวปนทรายแปงลกมาก ทเกดจากตะกอนล าน าเกาทมการพฒนาการของดนยงไมมาก พบในพนทลมชายฝงทะเลมสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ ดนบนมเนอดนเปนรวนปนทรายแปง สน าตาลปนเทาหรอสเทา พบจดประสน าตาลสเหลองหรอสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดางของดน 5.0-6.0 ดนลางมเนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทรายแปง และชนดนถดไปอาจพบเนอดนทเปนดนเหนยวปนทรายแปงสเทา พบจดประสเหลอง สน าตาลและสแดง ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด มคาความเปนกรดเปนดางของดน 4.5-5.5 และชนดนลกมากกวา 150 เซนตเมตร จากผวดน อาจพบตะกอนน าทะเล สเทาปนน าเงนหรอสเทาปนเขยว ดนมการระบายน าเลว พบในพนทลมมสภาพพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มความลาดชน 0-2 เปอรเซนต ความอดมสมบรณของดนต า

ปญหาการใชประโยชนทดน ความอดมสมบรณของดนต าและดนแนนทบในบางพนทดนเปรยวจด คณภาพน าเปนกรดจด น าทวมขงในฤดฝน ท าใหไมเหมาะสมในการปลกพชไร ไมผล พชผก หรอพชทไมชอบน าขง และเหมาะสมส าหรบปลกขาว แตอาจขาดแคลนน าในบางชวง

แนวทางการจดการ ปลกขาว ในพนททเปนกรดจดมาก หวานวสดปน 200-300 กโลกรมตอไร เพอเพม

ความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน ไถกลบตอซง ปลอยทงไว 3-4 สปดาห หรอไถกลบพชปยสด (โสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 6-8 กโลกรมตอไร ไถกลบกอนออกดอก 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 15-15-15 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-45 วน การปกด าขาวควรเพมจ านวนตนตอกอใหมากขน พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในชวงทขาวขาดน า หรอใชท านาครงท 2 หรอปลกพชไร พชผก หรอพชตระกลถวหลงเกบเกยวขาว โดยท ารองแบบเตย ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า

ปลกพชไร พชผกหรอไมผล ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบ ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยอนทรยวถ ปยหมกหรอปยคอก 25-50 กโลกรมตอหลม ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลกเพอเพมความเปนประโยชนของธาตอาหารในดน ควรมการใชวสดปน 200-300 กโลกรมตอไร พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก

42


เปนกลมชดดนทเกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอถกเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของหนเนอหยาบ หรอจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน าในบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าคอนขางเลว เนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทรายหรอดนรวนเหนยว มสน าตาลออนถงสเทา พบจดประสน าตาลสเหลองหรอสแดงปะปน บางแหงอาจพบศลาแลงออน หรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในดนชนลาง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต า ดนชนบนมกมปฏกรยาเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง คาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.0-6.0 สวนดนชนลางจะเปนกรดนอยกวา มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 6.0-7.5 ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชท านา มเนอทประมาณ 429,577 ไร กลมชดดนท 18 ประกอบดวย ชดดนชลบร (Cb) ชดดนไชยา (Cya) ชดดนโคกส าโรง (Ksr) และชดดนเขายอย (Kyo)

ปญหาการใชประโยชนทดน ดนมความอดมสมบรณต า บางพนทขาดแคลนน านาน และเนอดนบนคอนขางเปนทราย ท าใหเสยงตอการขาดแคลนน าในบางชวงของฤดเพาะปลกและในฤดแลง บางพนทมน าทวมขงในฤดฝนท าความเสยหายกบพชทไมชอบน า

แนวทางการจดการ ปลกขาว ควรไถพรวนดนเมอดนมความชนทเหมาะสม และทระดบความลกแตกตาง

กนในแตละป เพอปองกนการเกดชนดนดานใตชนไถพรวน ปรบปรงบ ารงดนดวยอนทรยวตถ เชน ไถกลบตอซง หรอไถกลบพชปยสด (หวานโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วน ปลอยไว 1-2 สปดาห) ใสปยหมกหรอปยคอกอตรา 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสม หากเกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกขาวอนทรย จะท าใหไดผลตอบแทนทสงขน ส าหรบในพนทชลประทานควรมการวางแผนการเพาะปลกพชใหสอดคลองกบน าชลประทาน โดยเฉพาะในฤดแลงทมกประสบปญหาน าไมเพยงพอแกการท านา เกษตรกรอาจเลอกปลกพชไรอายสนทใชน านอยโดยเฉพาะพชตระกลถว

ปลกพชไร ควรใชพนทคอนขางดอนท าคนลอมรอบเพอปองกนน าทวม ปรบระดบพนทภายในแปลงใหสม าเสมอ และปรบปรงการระบายน าของดน โดยการยกรองปลก (ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบ) และท ารองระบายน ารอบแปลง ปรบปรงบ ารงดนดวยปยคอกหรอปยหมก อตรา 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสมตามความตองการธาตอาหารของพชแตละชนด หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยคอกหรอปยหมก อตรา 20-35 กโลกรมตอหลม


เนอดนเปนพวกดนรวนปนทราย เปนพวกดนเหนยวปนทราย มสน าตาลปนเทาหรอน าตาลออน พบจดประสน าตาลหรอน าตาลปนเหลองตลอดชนดน สวนใหญจะมแรไมกาปะปนอยดวย เกดจากพวกตะกอนล าน า พบบนสวนต าของสนดนรมน า มสภาพพนทคอนขางราบเรยบแชขงน าลก 30-50 เซนตเมตร นาน 2-3 เดอน เปนดนลก มการระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง มปฏกรยาเปนกรดจดถงเปนกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง 5.5-7.5 ประกอบดวย ชดดนเพชรบร (Pb) และชดดนสรรพยา (Sa)

43

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนคอนขางเปนทราย ฤดฝนขงน านาน 2-3 เดอน สวนใหญในฤดฝนใชท านาแตมกจะขาดแคลนน าได บรเวณทมแหลงน าสามารถปลกพชผกได ปจจบนบรเวณดงกลาวสวนใหญในฤดฝนใชปลกขาว บรเวณทมแหลงน าสามารถปลกพชผกถวตางๆ และพชผกไดในฤดแลง

แนวทางการจดการ ปลกขาว เลอกระยะเวลาปลกใหเหมาะสมกบฤดกาล ปรบสภาพพนทใหราบเรยบ

และท าคนดนเพอชวยกกเกบน า ปรบปรงบ ารงดนดวยอนทรยวตถ เชน ไถกลบตอซง ปลอยทงไว 3-4 สปดาหหรอไถกลบพชปยสด (หวานโสนอฟรกนหรอโสนอนเดย 6-8 กโลกรมตอไร ไถกลบเมออาย 50-70 วน ปลอยไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยอนทรยน าหรอปยเคมสตร 16-16-8 ใสปยแตงหนาหลงปกด า 35-45 วน หากเกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกขาวอนทรยจะท าใหไดผลตอบแทนทสงขน ส าหรบในพนทชลประทาน ควรมการวางแผนการเพาะปลกพชใหสอดคลองกบน าชลประทาน โดยเฉพาะในฤดแลงทมกประสบปญหาน าไมเพยงพอแกการท านาเกษตรกร อาจเลอกปลกพชไรอายสนทใชน านอยโดยเฉพาะพชตระกลถวหลงเกบเกยวขาว ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า

ปลกพชไร ยกรองกวาง 6-8 เมตร คน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลก 0.5-1.0 เมตร มคนดนอดแนนลอมรอบ ปรบปรงบ ารงดนดวยปยคอกหรอปยหมกอตรา 2-3 ตนตอไร รวมกบปยเคมในปรมาณและชวงเวลาทเหมาะสมตามความตองการธาตอาหารของพชแตละชนด หรอขดหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยคอกหรอปยหมกอตรา 20-35 กโลกรมตอหลม ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก เพอรกษาความสามารถในการผลตของดนไมใหเสอมโทรมลง พฒนาแหลงน าชลประทานและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


เปนกลมชดดนทเกดจากตะกอนล าน า หรอเกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอเคลอนยายมาทบถมของวตถตนก าเนดดน ทมาจากหนตนก าเนดพวกหนบะซอลตหรอหนแอนดไซต บรเวณใกลกบเขาหนปนหรอหนภเขาไฟ มสภาพพนทราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด การระบายน าดปานกลางถงด เปนดนเหนยวจดลกมากทมหนาดนสด าหนา มรอยแตกระแหงกวางและลกในฤดแลง หรอมรอยถไถในชนดน มเนอดนบนเปนดนเหนยวสด าหนา มเนอดนลางเปนดนเหนยวสเทาเขมหรอสน าตาล ความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงสง ปฏกรยาของดนสวนใหญเปนกลางถงเปนดางจด มคาความเปนกรดดางประมาณ 7.0-8.5 และอาจพบจดประเลกนอยหรอชนปนมารลหรอเมดปนทอยลกมากกวา 100 เซนตเมตร จากผวดน ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชปลกพชไรชนดตางๆ โดยเฉพาะออย มเนอทประมาณ 1,369,795 ไร กลมชดดนท 28 ประกอบดวย ชดดนชยบาดาล (Cd) ชดดนดงลาน (Dl) ชดดนลพบร (Lb) ชดดนน าเลน (Nal) และชดดนวงชมภ (Wc)

ปญหาการใชประโยชนทดน ไดแก ดนเหนยวจด การไถพรวนควรท าในชวงทดนมความชนพอเหมาะ มฉะนนจะท าใหดนแนนทบและไถพรวนยาก ในชวงฤดแลงขาดแคลนน าดน มการหดตวแตกระแหงเปนรองลก ท าใหรากพชเสยหาย พนทดอนไมเหมาะสมกบการท านา

44

แนวทางการจดการ ปลกพชไรหรอพชผก ไถเตรยมดนขวางความลาดเทของพนท ปรบปรงดนดวย

อนทรยวตถ ปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร หรอไถกลบพชปยสด (หวานถวพรา 8-10 กโลกรมตอไร หรอถวพม 6-8 กโลกรมตอไร หรอปอเทอง 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบกอนออกดอก) รวมกบการใชปยเคมหรอปยอนทรยน า ในอตราและระยะเวลาทเหมาะสมตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก

ปลกไมผล ขดหลมปลกขนาด 50X50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 20-35 กโลกรมตอหลม รวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน า ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


เปนกลมชดดนทเกดจากตะกอนแมน าหรอตะกอนน าพดพารปพด พบบนสนดนรมน าเกาเนนตะกอนรปพดหรอทราบตะกอนน าพา มสภาพพนทคอนขางราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด การระบายน าดถงดปานกลาง เปนดนทรายแปงลกมาก มเนอดนบนเปนดนรวนปนทรายแปง หรอดนรวนสน าตาล หรอสน าตาลปนแดง มเนอดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทรายแปงสน าตาล สเหลอง หรอสน าตาลปนแดง มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ปฏกรยาเปนกรดจดถงเปนกรดเลกนอยมคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 5.5-6.5 สวนชนดนลางถามกอนปนปะปนจะมปฏกรยาเปนกลางถงเปนดางจด มคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 7.0-8.5 อาจพบจดประหรอแรไมกาหรอกอนปนปะปนอยในดนชนลาง ปจจบนพนทบรเวณนใชปลกขาว และบางแหงใชปลกพชไรชนดตางๆ มเนอทประมาณ 994,755 ไร กลมชดดนท 28 ประกอบดวย ชดดนดงยางเอน (Don) ชดดนก าแพงเพชร (Kp) ชดดนก าแพงแสน (Ks) ชดดนล าสนธ (Ls) ชดดนน าดก (Nd) ชดดนธาตพนม(Tp) และชดดนตะพานหน (Tph)

ปญหาการใชประโยชนทดน ไมคอยมปญหาในการใชประโยชนมากนก แตอาจขาดแคลนน าส าหรบการเพาะปลกในฤดแลง

แนวทางการจดการ เปนพนททเหมาะสมตอการปลกพชเศรษฐกจทกชนด ควรมการปรบปรงบ ารงดนดวย

อนทรยวตถ เชน ปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคม เพอรกษาความสามารถในการผลตของดนไมใหเสอมโทรมลง จดระบบชลประทานและระบบการใหน าในพนทปลก ส าหรบการปลกไมผลควรขดหลมปลกและรองกนหลมดวยปยคอกรวมกบปยเคม และมระบบอนรกษดนและน าในพนทเสยงตอการชะลางพงทลายดน เชน การปลกพชคลมดน การปลกแถบหญาแฝก เปนตน


เนอดนเปนพวกดนรวนหรอดนรวนปนทรายละเอยด มลกษณะการทบถมเปนชนของตะกอนล าน าในแตละชวงเวลา ดนมสน าตาล อาจพบจดประสน าตาลเขมในดนชนลาง เกดจากวตถตนก าเนดดนพวกตะกอนล าน า พบบรเวณสนดนรมน าทมสภาพพนทคอนขางราบเรยบ มความลาดชนประมาณ 0-2 เปอรเซนต เปนดนลก มการระบายน าดปานกลาง ระดบน าใตดนลกประมาณ 1 เมตร ในฤดฝน มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง มปฏกรยาเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง คาความเปนกรดเปนดาง 5.0-7.0

45

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนบนคอนขางเปนทราย ในบางปจะมน าทวมฉบพลนจากแมน า และอาจเสยงตอการขาดแคลนน าขณะฝนทงชวง ปจจบนบรเวณดงกลาวใชเปนทอยอาศย ปลกผก และสวนผลไม

แนวทางการจดการ ปลกพชไรหรอพชผก จดระบบการปลกพชหมนเวยนใหมการปลกพชบ ารงดนอยดวย

ปรบปรงดนดวยอนทรยวตถปยหมกหรอปยคอก 2-3 ตนตอไร หรอไถกลบพชปยสด (หวานถวพรา 8-10 กโลกรมตอไร หรอถวพม 6-8 กโลกรมตอไร หรอปอเทอง 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบระยะออกดอก ปลอยไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยเคมหรอปยอนทรยน า มวสดคลมดน ท าแนวรวหรอท าฐานหญาแฝกเฉพาะตน มการใชปยแคมตามชนดพชทปลก เพอรกษาความสามารถในการผลตของดนไวไมใหเสอมโทรมลง พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก

ปลกไมผล เลอกพนททไมเสยงตอการทวมขงของน า ขดหลมปลกขนาด 50X50x50 เซนตเมตร ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 20-35 กโลกรมตอหลม มวสดคลมดน ปลกพชคลมดน ปลกพชแซม ท าแนวรวหรอท าฐานหญาแฝกเฉพาะตน ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


เนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนรวนทมเศษหนปะปนมาก และพบชนหนพนลก 50-80 เซนตเมตร ดนมสน าตาล สน าตาลปนแดง เกดจากการสลายตวผพงของหนเนอละเอยด มสภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดถงเนนเขา มความลาดชนประมาณ 2-20 เปอรเซนต เปนดนตน มการระบายน าด ระดบน าใตดนอยลกกวา 3 เมตร ตลอดป มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงต า มปฏกรยาเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง คาความเปนกรดเปนดาง 5.0-7.5 ประกอบดวย ชดดนล (Li) ชดดนมวกเหลก (Ml) ชดดนนครสวรรค (Ns) ชดดนโปงน ารอน (Pon) ชดดนสบปราบ (So) และชดดนทาล (Tl)

ปญหาในการใชประโยชนทดน ดนตนมาก มเศษหนและหนพนโผลมาก ความอดมสมบรณต า น าซมผานชนดนไดปานกลางถงคอนขางเรว มการอมน าปานกลางถงต า ดนถกกดกรอนไดงายทความลาดชนสง สภาพพนทเปนลกคลนถงเนนเขา ระดบน าใตดนลก ไมเหมาะสมส าหรบการท าการเกษตร ควรปลอยไวใหเปนปาหรอปลกไมใชสอยโตเรว แตปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชปลกสบปะรด มนส าปะหลง บางบรเวณเปนพนทปาเสอมโทรมทถกบกรก


กลมดนตนถงชนมารลหรอกอนปน เนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนรวนเหนยว ทมกอนปนหรอปนมารลปะปนอยมากตงแต 30 เซนตเมตร จากผวดน ดนมสด า สน าตาลหรอแดง พบบรเวณเชงเขาหนปน ลกษณะพนทเปนลกคลนลอนลาด มความลาดชนประมาณ 2-4 เปอรเซนต เปนดนตนถงตนมาก ระดบน าใตดนลกกวา 2 เมตร มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงสง มปฏกรยาเปนกลางถงเปนดางจด คาความเปนกรดเปนดาง 7.0-8.5 ประกอบดวย ชดดนบงชะนง (Bng) และชดดนตาคล (Tk)

46

ปญหาในการใชประโยชนทดน เปนดนตน มชนดนหรอกอนกรวด การไถพรวนยาก ดนเปนดางปานกลางถงดางแก ถาพบชนปนมารลในระดบความลกกวา 25 เซนตเมตร ชนปนอยตน จะมปญหาการไถพรวน ปจจบนบรเวณดงกลาวใชปลกพชไร เชน ออย ขาวโพด และไมผลบางชนด เชน มะมวง และมะพราว

แนวทางการจดการ ปลกพชไรหรอพชผก เลอกชนดพชทชอบดนเปนดางมาปลก ไถพรวนดนในขณะ

ทดนมความชนทเหมาะสม ปรบปรงดนดวยอนทรยวตถปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร หรอไถกลบพชปยสด (หวานถวพรา 8-10 กโลกรมตอไร หรอถวพม 6-8 กโลกรมตอไร หรอปอเทอง 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบระยะออกดอก ปลอยไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยเคมหรอปยอนทรยน า ไถพรวนและปลกพชขวางความลาดชน ปลกพชหมนเวยน ปลกสลบเปนแถว ปลกพชคลมดน ท าคนดนรวมกบการปลกหญาแฝก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก

ปลกไมผล ขดหลมปลกขนาด 50X50x50 เซนตเมตร หรอถงชนมารล ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 15-25 กโลกรมตอหลม มระบบอนรกษดนและน า เชน ปลกพชคลมดน มวสดคลมดน ปลกพชแซม ท าแนวรวหรอท าฐานหญาแฝกเฉพาะตน มการพนโคนดวยหนาดนเมอพบวามรากลอย ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


กลมดนลกปานกลางถงชนมารลหรอกอนปน เปนดนทเกดจากวตถตนก าเนดดน พวกทสลายตวผพงอยกบทและตะกอนเศษหนเชงเขาของวสดเนอละเอยด ทถกเคลอนยายมาเปนระยะทางใกลๆ โดยแรงโนมถวงของโลก พบบรเวณทเปนเขาและทลาดเชงเขา มสภาพพนทเปนลกคลนลอนลาดเลกนอยถงลกคลนลอนชน เปนดนพวกดนเหนยวทมกอนปนปะปนในชนดนลาง ลกปานกลางถงชนเศษหนหรอชนหนผ รวมทงชนปนมารล มการระบายน าด เนอดนชนบนเปนดนรวนปนดนเหนยวถงดนรวนเหนยวปนทรายแปง สน าตาลเขมหรอสน าตาลปนเทาเขม ปฏกรยาดนเปนกรดเลกนอยถงเปนกลาง คาความเปนกรดเปนดาง 6.5-7.0 ดนชนลางเปนดนเหนยวปนกอนปนปนเศษหน ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดางปานกลาง คาความเปนกรดเปนดาง 7.0-8.0 พบกอนปนปะปนกบเศษหนระหวางความลก 50-100 เซนตเมตร ดนมระดบความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลางถงสง ปจจบนพนทบรเวณนสวนใหญใชในการปลกยางพารา สบปะรด และเปนปาเสอมโทรมทถกบกรก ประกอบดวย ชดดนล าพญากลาง (Lg) ชดดนล านารายณ (Ln) และชดดนสมอทอด (Sat)

ปญหาในการใชประโยชนทดน ดนเปนดางจด และมชนปนมารลหรอกอนปนในชวงความลก 100 เซนตเมตร ชนปนอยตน ดนแหงแขง ดนเปยกเหนยว ท าใหไถพรวนยาก และขาดแคลนน า

แนวทางการจดการ ปลกพชไรหรอพชผก เลอกชนดพชทชอบดนเปนดางมาปลก ไถพรวนดนในขณะ

ทดนมความชนทเหมาะสม ปรบปรงดนดวยอนทรยวตถปยหมกหรอปยคอก 1-2 ตนตอไร หรอไถกลบพชปยสด (หวานถวพรา 8-10 กโลกรมตอไร หรอถวพม 6-8 กโลกรมตอไร หรอปอเทอง 4-6 กโลกรมตอไร ไถกลบระยะออกดอก ปลอยไว 1-2 สปดาห) รวมกบการใชปยเคมหรอปยอนทรยน า ไถพรวนและ

47

ปลกพชขวางความลาดชน ปลกพชเปนแถบ ปลกพชหมนเวยน ปลกพชคลมดน ปลกพชปยสด ท าคนดนรวมกบการปลกหญาแฝก ท าแนวรวหญาแฝก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก

ปลกไมผล ขดหลมปลกขนาด 50X50x50 เซนตเมตร หรอถงชนมารล ปรบปรงหลมปลกดวยปยหมกหรอปยคอก 15-25 กโลกรมตอหลม มระบบอนรกษดนและน า เชน ปลกพชคลมดน มวสดคลมดน ปลกพชแซม ท าแนวรวหรอท าฐานหญาแฝกเฉพาะตน ในชวงเจรญเตบโตกอนเกบผลผลตและภายหลงเกบผลผลต ใชปยหมกหรอปยคอกรวมกบปยเคมหรอปยอนทรยน าตามชนดพชทปลก พฒนาแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก


พนทลาดชนเชงซอน (Slope complex-SC) พนทลาดชนเชงซอนทมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนต พนทบรเวณนยงไมมการศกษาส ารวจและจ าแนกดน เนองจากสภาพพนทมความลาดชนสง ซงถอวายากตอการจดการดแลรกษาส าหรบการเกษตร

ปญหาการใชประโยชนทดน มความลาดชนสงมาก ในพนทท าการเกษตรจะเกดการชะลางพงทลาย สญเสยหนาดนอยางรนแรง ขาดแคลนน า และบางพนทอาจพบชนหนพนหรอเศษหนกระจดกระจายอยบรเวณหนาดน

แนวทางการจดการ ควรปลอยไวใหเปนปาตามธรรมชาต เปนทอยอาศยของสตวปา แหลงตนน าล าธาร ใน

กรณทจ าเปนตองน ามาใชประโยชนทางการเกษตร จ าเปนตองมการศกษาดนกอน เพอใหทราบถงความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพช โดยมการใชประโยชนทดนในเชงอนรกษหรอวนเกษตร ในบรเวณพนททเปนดนลก และสามารถพฒนาแหลงน าไดมระบบอนรกษดนและน า เชน ปลกพชคลมดน ท าแนวรวหญาแฝก และขดหลมปลกเฉพาะตน โดยไมมการท าลายไมพนลาง ส าหรบในพนททไมมศกยภาพทางการเกษตร ควรรกษาไวใหเปนสวนปา หรอใชปลกไมใชสอยโตเรว 3.3 ปญหาทรพยากรดนภาคกลาง

ดนทมปญหาหลกในพนทภาคกลางของประเทศไทย ไดแก ปญหาดนเปรยวจด ดนเคม นอกจากนยงมปญหาดนกรดและดนทมปญหาอนๆ ซงเปนปญหาทจะตองปรบปรงแกไขเพอเพมประสทธภาพของการใชทดนเพอการปลกพช โดยเนอททรพยากรดนทมปญหาของจงหวดในภาคกลาง สามารถสรปและแสดงใวในตารางท 11 (11.1-11.14) และภาพท 11 โดยมรายละเอยดตามสภาพปญหาไดดงน

48

ตารางท11 เนอททรพยากรดนในพนทรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 รายจงหวด (จ าแนกตามลกษณะประจ ากลมชดดน)

ตารางท 11.1 เนอททรพยากรดนจงหวดสงหบร

ทรพยากรดนทมปญหาตอการเกษตร เนอท (ไร)

ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน พนทเบดเตลด

52,873 389,061 69,686 2,429

รวมเนอททงหมด 514,049 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.2 เนอททรพยากรดนจงหวดชยนาท


ดนทราย ดนทรายในพนทลม ดนทรายในพนทดอนทไมมชนดานอนทรย

ดนตน ดนตนในพนทลมถงลกรงหรอกอนกรวด ดนตนในพนทดอนถงชนลกรงกอนกรวดหรอเศษหน ดนตนในพนทดอนถงชนมารล ดนตนในพนทดอนถงชนหนพน

พนทลาดชนเชงซอน พนทลาดชนเชงซอน

2,184

62,380

2,068 26,005 12,015

345

41,176

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทดอน ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน พนทเบดเตลด

312,588 107,757 824,120 143,423

9,530 รวมเนอททงหมด 1,543,591 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

49

ตารางท 11.3 เนอททรพยากรดนจงหวดปทมธาน


ดนเปรยวจด ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบตน ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

227,260 428,951 42,727

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมการยกรอง ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม

7,135

173,688

พนทเบดเตลด 73,899

รวมเนอททงหมด 953,660 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.4 เนอททรพยากรดนจงหวดนครนายก

ทรพยากรดนทมปญหาตอการเกษตร เนอท (ไร) ดนเปรยวจด

ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบตน ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

ดนตน ดนตนในพนทลมถงลกรงหรอกอนกรวด ดนตนในพนทดอนถงชนลกรงกอนกรวดหรอเศษหน ดนตนในพนทดอนถงชนหนพน


210,837 348,720 44,154

271

11,911 8,892

364,923

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทดอน ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

207,228 58,311 47,848 21,835

พนทเบดเตลด 1,320 รวมเนอททงหมด 1,326,250 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

50

ตารางท 11.5 เนอททรพยากรดนจงหวดนครปฐม


ดนเปรยวจด ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

82,874

444,201 ทรพยากรดนอน ๆ

ดนทมการยกรอง ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

144,945 365,099 229,256

พนทเบดเตลด 88,829 รวมเนอททงหมด 1,355,204 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.6 แสดงเนอททรพยากรดนจงหวดพระนครศรอยธยา



17,571

356,132 848,289

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมการยกรอง ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

11,310 1,003

331,428 31,474

พนทเบดเตลด 693 รวมเนอททงหมด 1,597,900 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

51

ตารางท 11.7 เนอททรพยากรดนจงหวดนนทบร


ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบตน ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

2,569

36,098 6,518


72,449

212,828 พนทเบดเตลด 58,477

รวมเนอททงหมด 388,939 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.8 เนอททรพยากรดนจงหวดลพบร

ทรพยากรดนทมปญหาตอการเกษตร เนอท (ไร) ดนทราย

ดนทรายในพนทดอนทไมมชนดานอนทรย ดนตน

ดนตนในพนทลมถงลกรงหรอกอนกรวด ดนตนในพนทดอนถงชนลกรงกอนกรวดหรอเศษหน ดนตนในพนทดอนถงชนมารล ดนตนในพนทดอนถงชนหนพน


2,812

175,464 68,621

487,029 256,170

397,978

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทดอน ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

150,994 205,957

1,029,235 1,070,135


52

ตารางท 11.9 เนอททรพยากรดนจงหวดสมทรปราการ


ดนเปรยวจด ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

ดนเคม ดนเคมชายทะเล

28,199

5,163


13,524 79,902

พนทเบดเตลด 500,770 รวมเนอททงหมด 627,558 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.10 เนอททรพยากรดนจงหวดสระบร





17,831 49,329

58

2,396 24,667

101,912 156,694

554,198

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมการยกรอง ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

357,891 151,912 463,514 324,015


53

ตารางท 11.11 เนอททรพยากรดนจงหวดอางทอง


ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

25,338 ทรพยากรดนอน ๆ

ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

14,581

487,291 69,603


รวมเนอททงหมด 605,232

ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 11.12 เนอททรพยากรดนจงหวดสพรรณบร


ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

ดนทราย ดนทรายในพนทดอนทไมมชนดานอนทรย



280,498 316,570

20,348

403

35,991 39,004 56,577

394,695

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนกรดพบในทดอน ดนทมการยกรอง ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทลม ดนทมปฏกรยาเปนดางพบในทดอน

370,838 92,644 5,759

1,092,647 599,542


รวมเนอททงหมด 3,348,755 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

54

ตารางท 11.13 เนอททรพยากรดนกรงเทพมหานคร

ทรพยากรดนทมปญหาตอการเกษตร เนอท (ไร) ดนเคม

ดนเคมชายทะเลทมศกยภาพเปนดนเปรยว ดนเคมชายทะเลทไมมศกยภาพเปนดนเปรยว

ดนเปรยวจด ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลกปานกลาง ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก

5

2,310

11,331 43,167

ทรพยากรดนอน ๆ ดนทมการยกรอง ดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนน ากรอย (อาจพบชนดนเลนของ

ตะกอนน าทะเล)

45,642

142,965

พนทเบดเตลด 733,982 รวมเนอททงหมด 979,402 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2557 ตารางท 11.14 สรปเนอทดนปญหาในพนทภาคกลาง พ.ศ. 2555

ทรพยากรดนทมดนมปญหา เน อท (ไร) รอยละ 1.ดนเคม 2.ดนเปรยวจด 3.ดนทรายจด 4.ดนตน 5.ดนทพนทลาดชนสงหรอพนทภเขา 6.อนๆ

64,907 3,676,676

51,469 552,195

12,937,500 40,089,128

0.11 6.41 0.09 0.96

22.55 69.88

รวมเน อทท งหมด 57,371,875 100.00 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

ค านวณจาก 22 จงหวดขอบเขตการปกครองในภาคกลาง: ทองใบ (2548)

55

ภาพท 11 ดนมปญหาในพนทภาคกลาง

ทมา: ส ารวจและจดท าแผนทโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

56

3.3.1 ดนเคม

ดนเคม หมายถง ดนทมปรมาณเกลอทละลายน าสะสมอยในระดบทเปนอนตรายตอพชเศรษฐกจทน าไปปลก หากน าสารละลายซงสกดจากดนทอมตวดวยน า ไปวดคาการน าไฟฟาทอณหภม 25 องศาเซลเซยส มคามากกวา 2 เดซซเมนสตอเมตร หรอมลลโมตอเซนตเมตร สาเหตทดนเคมใชท าการเพาะปลกไมไดผลเนองจากมเกลอโซเดยมมากเกนไป จนเกดความเปนพษแกพชโครงสรางของดนแนนทบมาก ท าใหการซมซาบของน าชาลง ท าใหพชเกดอาการขาดน า และมการสะสมไอออนทเปนพษในพชมากเกนไป นอกจากนยงท าใหเกดความไมสมดลของธาตอาหารพช

การวดคาความเคมของดน มกใชการน าไฟฟาของดน มหนวยเปนเดซซเมนสตอเมตร โดยเปนคาการน าไฟฟาของดนทสกดไดจากดนขณะทอมตวดวยน าท 25 องศาเซลเซยส มาใชประเมนปรมาณเกลอและอทธพลของเกลอในดนตอการเจรญเตบโตและการใชผลผลตของพช ซงสามารถแบงระดบความเคมของดนไดดงน

1) ดนไมเคม มคาการน าไฟฟา 0-2 เดซซเมนสตอเมตร ไมมผลกระทบตอการปลกพช 2) ดนเคมนอย มคาการน าไฟฟา 2-4 เดซซเมนสตอเมตร พชบางชนดทมความไวตอระดบ

ความเคมอาจมผลผลตลดลง 3) ดนเคมปานกลาง มคาการน าไฟฟา 4-8 เดซซเมนสตอเมตร พชสวนใหญใหผลผลตลดลง 4) ดนเคมมากคาการน าไฟฟา 8-16 เดซซเมนสตอเมตร พชททนตอระดบความเคม

เทานนทยงคงใหผลผลตตามปกต 5) ดนเคมจด คาการน าไฟฟามากกวา 16 เดซซเมนสตอเมตร พชททนตอระดบความ

เคมบางชนดเทานนทยงคงใหผลผลตตามปกต

ดนเคมชายทะเล ดนเคมชายทะเล เปนดนทเกดจากอทธพลของน าทะเลทวมถงในปจจบนหรอเคยทวมถง

มากอน ปจจบนยงมเกลอทละลายน าไดอยมาก พบมากบรเวณชายฝงทะเลของภาคกลาง ดนเคมชายทะเลทมศกยภาพเปนดนเปรยวเนองจากมสารประกอบก ามะถนคอไพไรต (FeS2) อยในดนชนลาง เมอดนอยในสภาพเปยกหรอชนมสภาพเปนกลางหรอดาง แตเมอระบายน าออกดนแหงและแขงตวและมกพบจดประสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซตในระดบตนกวา 50 เซนตเมตร ท าใหดนบนมสภาพเปนกรดรนแรงมาก (คาความเปนกรดเปนดางนอยกวา 4.0) สวนดนลางมสภาพเปนดางและเคม (ความเปนกรดเปนดางนอยกวา 7.0-8.5) วธการสงเกตพนทดนเคมชายทะเลคอ เปนพนททน าทะเลทวมถงเปนประจ า ดนมลกษณะเปนดนเลนหากเปนปาชายเลนและมพชทสามารถทนเคมไดขนอย เชน ชะคราม จาก แสม โกงกาง ล าแพน ล าพ เหงอกปลาหมอ หนามแดง และหญาทนเคมบางชนด ปจจบนบางพนทถกบกเบกเพอใชประโยชนในการท านากงหรอบอเลยงปลา (กรมพฒนาทดน, 2553)

ดนเคมในแผนดนหรอดนเคมบกทพบในภาคกลาง เปนพนททเคยมน าทะเลทวมถงมากอน ปจจบนน าทะเลไมทวมถงแลว ลกษณะและ

สมบตดนสวนใหญหนาดนจะแขง และพบชนดนเลนของตะกอนน าทะเลในชวงความลก 50–150 เซนตเมตร จากผวดน หรอพบคราบเกลอมากบรเวณผวดน ทอาจเกดจากการใชทดนอยางไมเหมาะสม เชน การน าน าใตดนหรอการชลประทานทมความเคมมาใชในการเกษตร

57

สาเหตของการแพรกระจายดนเคม 1) การแพรกระจายดนเคมทเกดข นเองตามธรรมชาต ไดแก การทเกลอเคลอนยาย

ขนมาบนผวดนตามธรรมชาต เมอเกดการผพงสลายตวของหนดนดานหรอหนทรายทมเกลอ หรอการระเหยของน าใตดนเคมทอยตนใกลผวดน จะพาเกลอขนมาสะสมทผวดน

2) การแพรกระจายดนเคมทเกดข นโดยมนษย ไดแก การตดไมท าลายปาบนเนนพนทรบน า การท าเกลอ การใชน าชลประทานทไมเหมาะสม และการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนเพอปลกพชเศรษฐกจ เชน การท าลายปาแลวน าพนทมาปลกมนส าปะหลง ท าใหเกดความไมสมดลของระบบน าใตดนในพนทนน น าใตดนเคมทอยในทลมจะคอยๆ ยกระดบขนมาใกลผวดน ท าใหมคราบเกลอบนผวดนมากขน

ปญหาดนเคมบกทพบในภาคกลาง มปญหาท าใหน าใตดนเคม และพบคราบเกลอแพรกระจายเปนหยอมๆ และขาดแคลนแหลงน าจด

3.3.2 ดนเปร ยวจด

ดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถน (acid surfate soils) หมายถง ดนทมความเปนกรดรนแรงมากจนเปนอนตรายตอการปลกพช เนองจากมสารประกอบเหลก อะลมเนยมซลเฟต และกรดก ามะถนสะสมอยมาก สวนใหญพบในบรเวณพนทราบลมตามชายฝงทะเลทเคยมน าทะเลทวมถงในอดตเชน ทราบลมภาคกลางตอนกลางคอ จงหวดพระนครศรอยธยา นครนายก ปทมธาน สระบร ฉะเชงเทรา ชลบร ปราจนบร สมทรปราการ นครปฐม สพรรณบร นนทบร กรงเทพมหานคร และราชบร ส าหรบดนเปรยวจดทพบในพนทภาคกลาง ภายใตความรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 โดยมรายละเอยดดงตารางท 12

ตารางท12 การแพรกระจายพนทดนเปรยวจดในพนทภาคกลาง

จงหวด ชนดนกรดก ามะถน 0-50 เซนตเมตร

ชนดนกรดก ามะถน 50-100 เซนตเมตร

ชนดนกรดก ามะถน 100-150 เซนตเมตร

รวมเนอท ดนเปรยวจด

(ไร) นครนายก 210,965 349,029 43,817 603,811 นครปฐม - 83,491 443,010 526,501 นนทบร 2,600 36,435 6,527 45,562 ปทมธาน 227,502 418,935 42,503 688,940 พระนครศรอยธยา 17,612 357,466 831,037 1,206,115 อางทอง - - 25,264 25,264 สมทรปราการ - - 28,484 28,484 สระบร 17,948 49,504 58 67,510 สพรรณบร - 281,159 312,449 593,608 รวมภาคกลาง 476,627 1,576,019 1,733,149 3,785,795 ทมา : สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน (กรมพฒนาทดน, 2548ก)

58

ลกษณะของดนเปร ยวจด มเนอดนเปนดนเหนยวหรอดนรวนละเอยด ทพบสารสเหลองฟางขาว หรอตะกอนน าทะเลทมองคประกอบของสารก ามะถนมาก ภายในความลก 150 เซนตเมตร จากผวดน สภาพพนทโดยทวไปมตนกกหรอกระถนทงขนอยทวไป น าในบรเวณดงกลาวมลกษณะใสมากและเปนกรดจดมาก มกพบคราบสนมเหลกในดนและทผวน า เมอดนนแหงจะแตกระแหงเปนรองกวางและลก เมอท าการขดดนขนหรอยกรองลก จะพบสารสเหลองฟางขาว (จาโรไซต) กระจายในชนดนและพบจดประสเหลองแดงกระจายอยทวไป หรอพบชนดนเลนเหนยวหรอรวนเหนยวปนทรายแปงทมกลนเหมนเหมอนกาซไขเนา ชนดนเลนนเมอแหงจะมปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดรนแรงมาก ประเภทของดนเปรยวจดแบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1) ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนตน พบชนดนทมสารสเหลองฟางขาว (จาโรไซต) หรอชนดนทเปนกรดรนแรงมากภายในความลก 50 เซนตเมตรจากผวดน โดยทวไปชนดนบนมคาความเปนกรดเปนดางของดนต ากวา 4.0 ไดแก กลมชดดนท 9 และ 10 มเนอท 952,154 ไร

2) ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนลกปานกลาง พบชนดนทมสารสเหลองฟางขาวหรอชนดนทเปนกรดรนแรงมากภายในความลก 50-100 เซนตเมตรจากผวดน โดยทวไปชนดนบนมคาความเปนกรดเปนดางของดนต ากวา 4.0-4.5 ไดแก กลมชดดนท 11 และ 14 มเนอท 2,519,256 ไร

3) ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนลก พบชนดนทมสารสเหลองฟางขาว หรอชนดนทเปนกรดรนแรงมากภายในความลก 100-150 เซนตเมตรจากผวดน โดยทวไปชนดนบนมคาความเปนกรดเปนดางของดนต ากวา 4.5-5.0 ไดแก กลมชดดนท 2 มเนอท 2,767,911 ไร

ปญหาของดนเปร ยวจดคอ เนอดนเปนดนเหนยวแขง แตกระแหงกวางและลก มชนดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดรนแรงมาก มคาความเปนกรดเปนของดนต ากวา 4.0 ท าใหขาดธาตอาหารและขาดความสมดลของธาตอาหารพช เกดความเปนพษจากเหลกและอะลมนมทละลายออกมามาก มน าแชขงนาน การระบายน าไมด และขาดแคลนแหลงน าจด ท าใหพชทปลกแลวไมเจรญเตบโตหรอใหผลผลตต ามาก

ดนทเปนกรด ธาตอาหารบางชนดจะไมอยในรปทเปนประโยชนตอพชได หรอบางชนดจะละลายออกมาในดนจนถงระดบเปนพษตอพชได (เมธและสรชย, 2528) สวนฟอสฟอรสจะถกตรงดวยออกไซดหรอไฮดรอกไซดของเหลกแมงกานสและอะลมนม ท าใหไมละลายน าในดนกรด (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) ส าหรบระดบของแคลเซยม แมกนเซยม และโพแทสเซยมในดนกรด มปรมาณคอนขางต า ทงนเนองจากดนทเปนกรดไฮโดรเจนไอออนจะเขาไปไลทธาตอาหารทอยในรปแคทไอออนทถกดดซบอยทผวอนภาคดน ท าใหถกชะลางออกไปจากดนไดงาย สมาล (2536) รายงานวาเมอปลกถวในสารละลายทมความเปนกรดเปนดาง 3.5 ถวชนดตางๆ จะแสดงอาการขาดแคลเซยมและแมกนเซยม นนคอความเปนกรดเปนดางลดลง จะท าใหพชลดการดดธาตแคลเซยมและแมกนเซยม และการใชประโยชนของฟอสฟอรสลดลง เมอความเปนกรดเปนดางของสารละลายทใชปลกลดลง (เมธและสรชย, 2528) ดงนนถาดนมความเปนกรดเปนดางต ามากจะท าใหดนขาดแคลเซยม ฟอสฟอรส โพแทสเซยม (เกษมศร, 2541) ความเปนพษของธาตของอะลมนมรปทเปนพษคอ Monomeric Al2+, Al3+ ซงมความเขมขนสงเมอดนมความเปนกรดเปนดางต า (Alva et al., 1986; เมธและสรชย, 2528) การใสปนจะชวยลดความเปนพษของอลมนม ซงหากมในดนมากจะเปนพษตอพช (Munnset al., 1977) การลดกจกรรมของอลมนมอออนในสารละลายดน เปนผลเนองมาจากการเพมของความเปนกรดเปนดางแคลเซยมและแมกนเซยม (สนทรและเอนวเวย, 2536) ความเปนพษของอะลมนมเกดกบพช โดยไปรวมกบกรดนวคลอด ซงมผลตอการสงเคราะหโปรตนยบยงการแบงเซลล ขดขวางการเคลอนยายของ

59

ฟอสฟอรสภายในพช ซงมผลท าใหพชแสดงอาการขาดฟอสฟอรสอยางเดนชด (เมธและสรชย, 2528) Fageria and Santo (1998) รายงานวา ระดบความเปนพษของอะลมนมทมตอตนถว ท าใหน าหนกแหงของตนถวลดลงเมอมการเพมความเขมขนของอะลมนม ซงตรงกบรายงานของ Carvalhoet al. (1982) กลาววา ในดนทมความเปนกรดเปนดางต า จะท าใหน าหนกยอดและรากของพชลดลงระดบ ความเปนประโยชนของธาตแคลเซยม แมกนเซยม และฟอสฟอรสลดลง แตมเหลกและอะลมนมเพมมากขน

การใสวสดปนพวกคารบอเนตออกไซดหรอไฮดรอกไซดของแคลเซยม แมกนเซยม สามารถใชแกความเปนกรดได เนองจากแคลเซยมอออนเขาไปแทนทไฮโดรเจนอออน ใหออกจากอนภาคดนเหนยวมาอยในสารละลายดน แลวไฮโดรเจนอออนจะท าปฏกรยากบไฮดรอกไซดหรอคารบอเนตอออน ท าใหไมแสดงความเปนกรดอกตอไป (สมาล, 2536; คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) จากการทดลองของสมาล (2536) พบวา ผลของปนขาวมผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของถวลสงใหสงขน และสามารถเพมน าหนกแหงทงหมดตอตน และน าหนกฝกตอตน ส าหรบความเปนกรดเปนดางของดน ไมจ าเปนตองปรบใหเปนกลางเสมอไป (อภรด, 2536) การใสปนลงในดนทมความเปนกรดเปนดางความเปนกรดเปนดางต า จะชวยยกระดบความเปนกรดเปนดางใหสงขน ท าใหความเปนประโยชนของธาตแคลเซยม แมกนเซยมและฟอสฟอรสเพมขน และพชสามารถน าไปใชไดมากขน (Brady, 1974) จากการทดลองในขาวโพดทปลกในดนทมความเปนกรดเปนดางต า เมอมการใสปนจะท าใหพชดดไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ขนมาใชไดในปรมาณทมากกวาขาวโพด หรอพชทปลกในดนทมสภาพความเปนกรดเปนดางต าในสภาพดนทไมใสปน (จงรกษและคณะ, 2531) ในดนทมความเปนกรดเปนดางต า การไมใสปนเปนขอจ ากดตอการเจรญเตบโตของถวฮามาตา ธาตฟอสฟอรสเปนธาตทจ ากดการเจรญเตบโตของถวอยางรนแรง โดยทวไปถวจะแคระแกรนปลายใบลางแหงและน าหนกทไดมเพยงประมาณ 20 เปอรเซนตของพชทเจรญเตบโต ปกตการไมใสปนในดนเปรยวจดท าใหการเจรญเตบโตของถวลดลง 50 เปอรเซนตของการเจรญเตบโตปกต (ชยรตนและวเชยร, 2539) จากรายงานของกรมวชาการเกษตรใชพชทท าการทดสอบ เชน ขาวโพด ขาวฟาง ฝาย ถวเหลอง ถวลสง ถวเขยว และงา ไดแสดงผลตอบสนองตอการใชปนอยางมาก การใชปนในดนจะมผลตกคางในดนชวยเพมผลผลตพชเปนเวลา 4–5 ป (เสถยรและคณะ , 2541) จากการทดลองของ Fernandes and Coutinho (1990) รายงานวาการใสปนรวมกบฟอสฟอรส ท าใหหญาซดานเจรญเตบโตไดด น าหนกแหงของหญาในดนกรดจะถกจ ากดโดยปรมาณอะลมนมทแลกเปลยนได และความเปนประโยชนของฟอสฟอรส การดดยดธาตฟอสฟอรสมาใชประโยชนของหญาซดานจะเพมมากขนเมอมการใสปน การใสฟอสฟอรสในดนทมอะลมนมสงจะเปนการสญเปลา พชไมสามารถน าไปใชประโยชนได เมอมการใสปนในดนกรดจะท าใหพชสามารถน าธาตอาหารในดนไปใชประโยชนเพอการเจรญเตบโตไดมากขน จากการทดลองของ Klemmedsonet al. (1989) รายงานวาผลการใสปนในดนกรด เปนผลท าใหแคลเซยมเพมขนและมอะลมนมปรมาณลดลง (เพมอตราสวนแคลเซยมตออลมนม) เนองจากการเพมความเปนกรดเปนดางของดน จะท าใหการปลดปลอยไนโตรเจนเพมขน ซงสอดคลองกบการทดลองของ Curtin et al. (1998) และ Neale et al. (1997) รายงานวาการใชปนเพอเพมความเปนกรดเปนดางดนใหเปนกรดออน-กลาง ท าใหอตราการเกดเพมขน และกาซคารบอนไดออกไซดทเกดขนจากปฏกรยาในกระบวนการปลดปลอยไนโตรเจน จะเพมเปน 2–3 เทาของการไมใสปน ผลของการใสปนจะท าใหมการปลดปลอยอนทรยวตถทสามารถปลดปลอยไดงาย (Labile Organic Matter) เพมมากขนในดน การใชหนปนบดรวมกบปยเคมเปนแนวทางหนงทจะชวยเพมผลผลตในพนทดนเปรยวจด การใชยเรยซเปอรฟอสเฟตและ

60

โพแทสเซยมคลอไรดในอตรา 4–4–2 กโลกรมตอไร รวมกบการใชหนปนบด 1 ตนตอไร มผลตอบสนองตอผลผลตขาว (พศมยและคณะ, 2532) เจรญและคณะ (2534) รายงานวาการใสหนปนบดรวมกบปยเคมใหผลผลตสงสด และการใชปยเคมอยางเดยวใหผลผลตคอนขางต า จงรกษและคณะ (2531) รายงานวาขาวโพดทปลกในดนเปรยวจดทไมใสปยและไมใสปน มไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมทงหมด ต ากวาขาวโพดทปลกในดนเปรยวจดทใสวสดปนและปยไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม

การแกปญหาอกทางคอ การพฒนาแหลงน าและระบบการใหน า เพอลางความเปนกรดและควบคมไมใหความเปนกรดเพมขน การปลอยใหดนแหงมากท าใหดนมความเปนกรดเพมขน การปลกไมผลควรขดหลมปลก และปรบปรงดนในหลมปลกดวยปยอนทรย 20-35 กโลกรมตอหลม รวมกบการใสวสดปนอตรา 6 กโลกรมตอหลม หากเปนไปไดการใสน าหมกชวภาพลงในดน ชวยสงเสรมการใชประโยชนของปยเคมและปยอนทรยได

3.3.3 ดนทรายจด

เปนดนทมอนภาคขนาดทรายอยมากกวารอยละ 85 มเนอดนเปนทราย หรอดนทรายปนดนรวน และมความหนาของชนทเปนดนทราย ลกจากผวดนอยางนอย 50 เซนตเมตร เกดจากการทบถมของตะกอนเนอหยาบ หรอตะกอนทรายชายฝงทะเล พบไดทงพนทลมและทดอน

ลกษณะของดนทราย มเนอดนเปนดนทราย หรอดนทรายปนดนรวน ท าใหมเนอดนในสวนทเปนดนเหนยวและดนทรายแปงนอย ดนไมมโครงสรางการเกาะตวหรอยดตวของเมดดนต า เกดการชะลางพงทลายของดนสง หนาดนบาง เกดเปนรองกวางและลก น าไหลซมผานลงไปในดนชนลางไดงาย ความสามารถในการอมน าของดนต า ดนมความชนต าความสามารถในการดดซบธาตอาหารต า ท าใหมความอดมสมบรณต า ดนทรายพบในภาคกลางของประเทศ แบงออกได 2 ประเภทใหญๆ คอ

1) ดนทรายในพนทลม มเนอท 10,900 ไร ไดแก กลมชดดนท 23 และ 24 2) ดนทรายในพนทดอนทไมมชนดานอนทรย พบในเขตดนชนและเขตดนแหงมเนอท

958,396 ไร ไดแก กลมชดดนท 43 และ 44 (กรมพฒนาทดน, 2553ก)

ปญหาของดนทราย 1) ปญหาเกยวกบการชะลางพงทลายของดน การชะลางพงทลายของดนจะเกดรนแรงใน

พนททมความลาดชนตงแต 5 เปอรเซนตขนไป และเกดรนแรงมากในพนทลาดชนสงหรอพนทภเขา โดยเฉพาะในพนทปลกพชทไมมมาตรการอนรกษดนและน าทเหมาะสมและถกวธ เกดการสญเสยหนาดน หนาดนบางแหงเปนรองลกและกวาง เกดความเสอมโทรมไมสามารถเพาะปลกพชได นอกจากนนยงสงผลกระทบตอระบบนเวศ เชน แมน า ล าธาร เขอน และอางเกบน าชลประทานตนเขน

2) ปญหาเกยวกบความอดมสมบรณของดน ดนทรายจดมความอดมสมบรณต า ปรมาณอนทรยวตถ ธาต โพแทสเซยมและฟอสฟอรสท เปนประโยชนตอพชอย ในเกณฑต าถงต ามาก ความสามารถในการดดซบธาตอาหารและแลกเปลยนธาตอาหารต ามาก เปนเหตใหการตอบสนองตอการใชปยเคมของพชต า และสงผลใหไดผลผลตต า

3) ปญหาเกยวกบสมบตทางกายภาพของดน ดนทรายไมมโครงสรางหรอเปนเมดๆ ท าใหไมเกาะยดตว สญเสยน าและธาตอาหารไดงาย บางพนทดนแนนทบจากการเขตกรรมทไมเหมาะสม

61

โดยเฉพาะดนทใชท านาบางแหงทมเนอดนเปนทรายละเอยดและมอนทรยวตถต า ท าใหเปนอปสรรคตอการชอนไชของรากพช

แนวทางแกไขดนทราย โดยการเพมอนทรยวตถใหแกดนดวยพชปยสด หรอปรบปรงหลมปลกดวยปยคอกหรอปยหมก เพอเพมความสามารถในการดดซบธาตอาหารพช และความสามารถในการอมน าแกดน สวนในดนทมความอดมสมบรณต ามากและมปรมาณธาตอาหารพชไมเพยงพอ ควรใสปยเคมตามความเหมาะสมกบชนดของพชทปลก ควรใชวสดคลมดนเพอปองกนการระเหยของน าและรกษาความชนในดน

จากการศกษาของไพโรจนและคณะ (2550) รายงานวาการใชปยอนทรยปยเคมและปนขาว ในการผลตถวเหลองในดนทรายปนดนรวนเนอหยาบ กบถวเหลองพนธขอนแกน โดยคลกเชอไรโซเบยมกอนปลก ผลการทดลองรายงานวา การใชปยอนทรยท าใหผลผลตถวเหลองเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต โดยตอบสนองตอการใชปยทอตรา 500 กโลกรมตอไร การใชปยเคมอยางเดยวไมท าใหผลผลตถวเหลองเพมขนอยางเดนชด ตองใชปนขาวปรบปฏกรยาดนกอน ซงพบวาการใชปยเคมรวมกบปนขาว 200 กโลกรมตอไร ท าใหผลผลตของถวเหลองทปลกในดนทรายเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต โดยถวเหลองตอบสนองตอการใชปยทอตรา 0-4.5-6 กโลกรมตอไร ของไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโพแทสเซยม ในดานการใชปนขาวอตรา 200 กโลกรมตอไร มแนวทางท าใหถวเหลองเพมขน นอกจากนการใชปยพชสดนบวาเปนทางเลอกของเกษตรกรได เนองจากเปนการลงทนต า เกษตรกรสามารถด าเนนการเองไดงาย ใชแรงงานนอย ไดธาตไนโตรเจนราคาถกจากพชปยสด และหากมการจดการทดท าใหไดมวลชวภาพและธาตอาหารสงจากปยพชสด นอกจากนในดนทรายอาจมปญหาเรองการชะลางพงทลายของดน เกษตรกรสามารถปองกนการชะลางพงทลายของดน โดยการปลกหญาแฝกในบรเวณทมความเสยง เศกสนและคณะ (2556) รายงานผลการทดลองวาในดนชดดนบาเจาะซงเปนดนทรายจด เมอใชพนทปลกยางออนในต ารบแปลงทมการปลกหญาเปนแถวขนานไปกบแถวยางพาราขางละ 1 แถว หางจากแถวยางพารา 150 เซนตเมตร ท าใหตนยางออนรอดตายในชวงแลงมากกวาการไมปลกหญาแฝก โดยมตนยางออนตายในแปลงเพยง 3 ตนตอแปลงทดลอง ในแปลงทมแถวหญาแฝก และในแปลงทไมมแถวหญาแฝก มตนยางออนตายในแปลงจ านวน 12 ตนตอแปลงทดลอง (คดเปน 10 เปอรเซนต และ 40 เปอรเซนต ตามล าดบ)

3.3.4 ดนต น ดนตน (shallow soils) หมายถง ดนทพบชนลกรง ชนกรวดชนเศษหน ชนหนพน ในระดบ

ตนกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน ท าใหดนมปรมาณเนอดนนอยลง และมความสามารถในการดดซบน าและธาตอาหารต า ดนจงมความอดมสมบรณต า ดนตนยงเปนอปสรรคขดขวางตอการไถพรวน และการชอนไชของรากพชลงไปหาอาหารและน า ท าใหพชทปลกชะงกการเจรญเตบโตและการใหผลผลตผดปกต

ลกษณะของดนต น มความหนาของชนดนบนนอยกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน จนท าใหพชทปลกเจรญเตบโตผดปกต ในพนทภาคกลางมเนอท 4,178,530 ไร แบงตามชนดของวสดทจ ากดการชอนไชของรากพช และมผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตได 4 กลม ดงน (กรมพฒนาทดน, 2553ก)

1) กลมดนตนในพนทลมหรอพนทน าขง มเนอท 246,373 ไร ไดแก กลมชดดนท 25 2) กลมดนตนถงชนลกรงกอนกรวด หรอเศษหนในพนทดอนเขตดนชนและเขตดนแหง

มเนอท 1,795,635 ไร ไดแก กลมชดดนท 46 48 และ 49

62

3) กลมดนตนถงชนหนพนในพนทดอนเขตดนชนและเขตดนแหง มเนอท 1,232,585 ไร ไดแก กลมชดดนท 47

4) กลมดนตนถงชนมารลในพนทดอน มเนอท 903,828 ไร ไดแก กลมชดดนท 52

ปญหาของดนต น เปนอปสรรคในการชอนไชของรากพชและการไถพรวน มปรมาณเนอดนเหนยวนอย ท าใหดนมความสามารถในการดดซบน าและธาตอาหารต า การเกาะยดตวของเมดดนไมดเกดการชะลางพงทลายของหนาดนไดงายดน มความอดมสมบรณต า พชเจรญเตบโตไมดและใหผลผลตต า นอกจากนดนทมกรวดปนมกเปนดนทขาดความชมชนไดงาย และปญหาอกอยางหนงคอ มขอจ ากดในการเลอกชนดของพชปลกโดยเฉพาะไมยนตนและไมผล จ าเปนตองจดการเปนพเศษในการเตรยมหลมปลก การปลกพชตดตอกนในดนนท าใหปรมาณธาตอาหารในดนลดลงอยางรวดเรว เนองจากหนาดนมกเกดการกรอนไดงาย (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย , 2555) ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (2555) รายงานวาการใชประโยชนดนทมลกรง ขนอยกบสภาพแวดลอมและระดบการจดการเกษตรกรรม ตองมการใชเทคโนโลยหรอมการจดการดนและพชทเหมาะสม ไดแก การชลประทาน การปรบปรงสมบตทางกายภาพและเคมของดน การรกษาความอดมสมบรณของดน การใชปยในรปทเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนสงสด เพอพฒนาพนทดนลกรงไปใชประโยชนทางการเกษตรไดอยางมประสทธภาพสงสด และกลาววาการปรบปรงดนดวยปยพชสดรวมกบปยหมก เพอเพมอนทรยวตถในดนลกรงในพนทปลกขาว ถงแมท าใหตนทนการผลผลตสงขนแตท าใหผลผลตขาวเพมขน เดมกอนการปรบปรงไดผลผลต 200 กโลกรมตอไร เพมขนเปน 500 กโลกรมตอไร ซงท าใหเกษตรกรมรายไดมากขน จากเดมขาดทน 282 บาทตอไร ท าใหไดก าไรสทธ 1,896 บาทตอไร และในพนทลกรงในแปลงปลกมะขามเปรยว เปรยบเทยบแปลงทมการปรบปรงดนลกรงและไมมปรบปรงดนลกรง พบวา ในปท 3 ของการเกบเกยว ไดก าไรสทธตอตนของดนทมการปรบปรง มมากกวาแปลงทดนไมมการปรบปรง จาก 126.5 บาทตอตน เปน 152.5 บาทตอตน และในปท 4 ของการเกบเกยว ก าไรสทธตอตนของดนทมการปรบปรง มมากกวาแปลงทดนไมมการปรบปรงจาก 265 บาทตอตน เปน 405.5 บาทตอตน

แนวทางแกไขดนต น โดยการเพมอนทรยวตถใหแกดนดวยการใสปยคอก ปยหมก หรอปลกพชตระกลถวเพอปรบปรงบ ารงดน เพมความสามารถในการดดซบธาตอาหารพช และความสามารถในการอมน าแกดน และใสปยเคมรวมดวยตามความเหมาะสมกบชนดพชทปลก ควรไถพรวนและปลกพชในแนวระดบขวางความลาดเทของพนท และปลกหญาแฝกหรอพชคลมดน ตองไมปลอยใหหนาดนวาง กรณปลกพชไร ควรเลอกพชทมระบบรากสน เชน ขาวโพด ขาวฟาง ถวเขยว หากปลกไมผลหรอไมยนตน ควรขดหลมและน าหนาดนหรอดนจากทอนผสมกบปยอนทรยใสลงในหลมปลก และใชปยอนทรยรวมกบปยเคม เพอเพมผลผลตและปรบปรงสภาพทางกายภาพของดน นอกจากนควรจดหาแหลงน าใหพอเพยงกบการเพาะปลก

3.3.5 ดนทมปญหาอนๆ

3.3.5.1 ดนดาน

มชนดนทอดตวแนนทบ หรออนภาคดนถกเชอมโดยสารเคมทจบตวกนแนนทบและแขง เกดขนตามธรรมชาตหรอจากการใชทดนทไมเหมาะสม ท าใหเปนอปสรรคตอการชอนไชของรากพช การไหลซมของน า และการถายเทอากาศยาก สงผลตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของ

63

พชทปลกโดยทวไป ถาพบชนดานตนกวา 50 เซนตเมตรจากผวดน (ถอเปนดนตนชนดหนง) จะสงผลกระทบตอการปลกพชมาก ถาพบชนดานอยระหวางความลก 50-100 เซนตเมตรจากผวดน จะสงผลกระทบตอการปลกพชบางแตไมมากนก และถาพบชนดานอยลกมากกวา 100 เซนตเมตรจากผวดน ถอวาไมมปญหาตอการปลกพช ดนดานแบงออกได 2 ประเภทใหญๆ คอ

1) ชนดานทเกดขนตามธรรมชาต ชนดานประเภทนเปนชนดานทมสารเชอมแขง โดยมสารเชอมจากเหลก อนทรยวตถ คารบอเนตหรอซลกา ชนดานดนเหนยว ชนหนทรายแปงผหรอชนหนพน

2) ชนดานทเกดขนจากการใชทดนไมเหมาะสม ชนดานประเภทนเกดจากการอดแนนของเนอดนจากการไถพรวนดวยเครองจกรกลขนาดใหญ ในภาวะความชนทดนเปยกแฉะเกนไปทระดบความลกเดยวเปนประจ า

3.3.5.2 ดนบนพ นทลาดชนเชงซอน

หมายถง ดนบนพนทลาดชนสงพนทภเขา เทอกเขาทมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนตขนไป ไมเหมาะทจะน ามาใชท าการเกษตร เพราะหากมการใชทดนเพาะปลกพชอยางไมถกตองจะเกดปญหาการชะลางพงทลายของดน และการเสอมโทรมของดนอยางรวดเรว พบอยในบรเวณตอนเหนอ ตะวนออก ตะวนตกของภาคกลาง ในเขตจงหวดชยนาท สระบร และลพบร เปนพนทสง มกท าการเพาะปลกพชไรและไมผล ส าหรบในบรเวณทสงทางตอนเหนอของภาคกลาง จะพบดนปญหารวมกบดนตนดวย ลกษณะและสมบตของดนทพบบนพนททมความลาดชนสงมความแตกตางกนมาก ขนอยกบปจจยทกอใหเกดดน ไดแก วตถตนก าเนดดนซงสวนใหญผผงมาจากหน ตนก าเนดความสงต าและความลาดชนของพนท ตลอดจนความลาดเอยงของชนหน พชพรรณและการใชประโยชน สภาพภมอากาศ ตลอดจนระยะเวลาในการพฒนาหนาดนเหลานน ดงนนอาจจะพบตงแตดนตนจนถงดนลก หรอพบปะปนอยในบรเวณเดยวกนกได เนอดนอาจพบตงแตดนทรายจนถงดนเหนยว สดนตงแตสน าตาลจนถงแดง ปฏกรยาดนตงแตเปนกรดจดถงเปนดาง ตลอดจนความอดมสมบรณของดนกจะผนแปรไปตงแตต าถงสง นอกจากนยงอาจพบเศษหน กอนหน หรอหนโผลกระจดกระจายทวไป สวนใหญดนบรเวณทสงชนเกดขนจากการสลายตวผพงอยกบทของหนพนทอยขางลาง หรอหนทเคลอนยายลงมาตามแรงดงดดโลกแลวมการพฒนาเปลยนแปลงไปจนเกดเปนดน อยางไรกตามอาจจะพบดนทพฒนามาจากวตถตนก าเนดดนทถกพดพามาทบถมโดยน าอยบรเวณทสงชนไดเชนกน ทงนเกดขนเนองจากการเปลยนแปลงของโลก ท าใหเกดการยกตว หรอคนตวของเปลอกโลก เกดเปนภเขาขน ท าใหดนทเคยอยบรเวณทต าถกยกตวสงขนไปดวย

64

เอกสารอางอง กรมพฒนาทดน. 2548ก. รายงานการจดการทรพยากรดนเพอการปลกพชเศรษฐกจหลกตามกลมชด

ดน เลมท 1 ดนบนพ นทราบต า. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 576 หนา.

______. 2553. ดนมปญหาและการปรบปรงแกไข. หนา 65-75. ใน คมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

______. 2553ก. คมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 236 หนา.

กองปฐพวทยา. 2541. การใชปยอนทรยกบพชไรเศรษฐกจ. กลมงานวจยควบคมความอดมสมบรณของดนและปยพชไร กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 52 หนา.

เกษมศร ซบซอน. 2541. ปฐพวทยา. ศนยฝกอบรมวศวกรรมเกษตรบางพน กองวทยาลยเกษตรกรรมกรมอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ. 286 หนา.

เจรญ เจรญจ ารส, พจนย มอญเจรญ, วชระ สนเอยม และผดง อนทราวเชยร. 2534. การเปรยบเทยบผลตกคางของวสดปรบปรงดนเปร ยวจด. หนา 343-349. ในรายงานวชาการกองอนรกษดนและน า ฉบบบทคดยอป 2520-2532. กองอนรกษดนและน า. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

เฉลยว แจงไพร. 2530. ทรพยากรดนในประเทศไทย. เอกสารวชาการฉบบท 82. กองส ารวจและจ าแนกดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 158 หนา.

ทองใบ แตงนอย. 2548. แผนทภมศาสตร. บรษทโรงพมพไทยวฒนาพานช. กรงเทพฯ. 126 หนา.

พศมย เชาวนะกจ, ณรงคศกด นรากล, วรช มณรตน, ปราณ ชกลน และรงสฤษฎ ส าเภาพล. 2532. การทดลองหาอตราหนปนและปยทเหมาะสมในการเพมผลผลตขาวในดนเปร ยวจด ชดดนรงสต. หนา 12-24. ในรายงานการคนควาวจยประจ าป 2531 – 2532. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

ไพโรจน พนธพฤกษ, กอบเกยรต ไพศาลเจรญ, อจฉรา นนทกจ และธรรมนญ แกวคงคา. 2550. การใชปยอนทรยปยเคมและปนขาวในการผลตถวเหลองในชดดนสตก. วารสารดนและปย 29:145-152.

เมธ มณวรรณ และสรชย หมนสงข. 2528. ดนเปร ยวจดและการปรบปรงโครงการเรงรดพฒนาดนเปร ยวจด. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 74 หนา.

65

เศกสน ศรใส, วโรจน สธนเสาวภาคย และอษา ศรใส. 2556. การใชหญาแฝกและปยพชสดเพอปรบปรงดนปลกยางพาราในดนทรายจดชดดนบาเจาะ (กลมชดดนท 43). หนา 161-168. ในเอกสารการประชมวชาการกงศตวรรษกรมพฒนาทดนป 2556. กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2555. ดนทมปญหาในการใชประโยชนทางการเกษตรและการจดการ. หนา 251-281 ในตามรอยพระบาทจอมปราชญแหงแผนดน. กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ.

ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเรองมาจากพระราชด าร. 2555. การจดการดนลกรงเพอเพมผลผลตพช. ผลส าเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร. กรงเทพฯ. 23 หนา .

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2550. ปญหาทรพยากรดน. กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 189 หนา.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2556ก. การจดการดนและธาตอาหารเบ องตนเพอเพมผลผลตขาวตามกลมชดดน (ออนไลน). แหลงทมา : http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html.15 กนยายน 2556.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2548. ลกษณะและสมบตของชดดนในภาคกลางของประเทศ

ไทย. เอกสารวชาการฉบบท 51/03/48 กนยายน 2548. กรมพฒนาทดน. 69 หนา.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2549. ดนปญหาของประเทศไทย. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 13 หนา.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2555. ฐานขอมลดนปญหาของประเทศไทย. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2556ข. การจดการดนและธาตอาหารเบ องตนเพอเพมผลผลตยางพาราตามกลมชดดน (ออนไลน). แหลงทมา : http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html. 15 กนยายน 2556.

ส านกส ารวจดนและวจยทรพยากรดน. 2555. ฐานขอมลกลมชดดนมาตราสวน 1:25,000. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สนทร พนพพฒน และเอน ว เวย. 2536. อทธพลของปยพชสดตอการลดสภาพความเปนพษของอะลมนมและพารามเตอรตางๆ ส าหรบการเจรญเตบโตของขาวทปลกในดนกรดจด. วารสารสงขลานครนทร 15: 197-217.

http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html.15%20กนยายน%202556

http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html.15%20กนยายน%202556

http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html

66

สมาล สทธประดษฐ. 2536. ความอดมสมบรณของดน. ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา. 300 หนา.

Alva, A.K., F.P.C. Blamey, D.G. Edwards and C.J. Asher. 1986. An evaluation of alumnium indices to predict aluminium toxicity to plant in nutrient solutions. Communication Soil Science and Plant Analysis 17: 1271-1280.

Brady, N.C. 1974. Organic Matter of Mineral Soils. The Nature and Properties of Soils 8th Edition. Macmillan Publishing Co., Inc. New York. 750 p.

Calvalho, M.M. De, D.G. Edwards, C.J. Asher and C.S. Andrew. 1982. Effects of aluminium on nodule of two stylosanthes species growth in nutrient solution. Plant and Soil 64: 141-152.

Curtin, D., C.A. Campbell and A. Jalil. 1998. Effect of acidity on mineralization : pH- dependence of organic matter mineralzation in weakly acidity soils. Soil Biology & Biochemistry 30: 57-64.

Fageria, N. K. and A.B. Santos. 1998. Rice and Dommon bean growth and nutrient concentration as inflnence by aluminium on an acid low landsoil. Journal of Plant Nutrition 21: 903-912.

Fernandes, M.L.V. and J.F. coutinho. 1990. Effect of liming and phosphate application on Sudangrass growth and phosphorous availability in two temperate acid soils. Communication Soil science and plant Analysis 30: 855-871.

Klemmedson, J.O., K.E. Rehfuess, F. Makeschin and H.R. Kirchen. 1989. Nitrogen mineralization in lime and forest soils. J. Soil Science 147: 55-63.

Munns, D.N., R.L. Fox and B.L. Koch. 1977. Influence of lime on nitrogen fixation by tropical and temperate legumes. Plant and Soil 46: 590-601.

Neale, S.P., Z. Shah and W.A. Adams. 1997. Changes in microbial biomass and nitrogen turn over in acidic organic soils following liming. Soil Biology & Biochemistry 29: 1463-1473.

67

บทท 4

ความเหมาะสมของดนภาคกลางกบพชเศรษฐกจ

4.1 หลกการปลกพชใหเหมาะสมกบพนท

เมอพจารณาจากสมบตทางกายภาพและเคมของดน สภาพแวดลอมทมผลตอการเจรญเตบโตของพชรวมทงความยากงายในการจดการดนและทดนในการปลกพช เพอก าหนดชนความเหมาะสมของดนสาหรบการปลกพช หรอการใชประโยชนทดนทมประสทธภาพและยงยนควรเลอกปลกพชใหเหมาะสมกบศกยภาพของดนและทดน และค านงถงขอจ ากดของดนและทดน เพอหาแนวทางแกไขทถกตองและเหมาะสม สามารถน าไปปรบปรงบ ารงดนในการผลตผลผลตทางการเกษตรไดคมคากบการลงทนและเวลาทเสยไป และเกดการใชประโยชนทดนอยางมประสทธภาพและยงยน การน าพนทไปใชประโยชนในทางทไมเหมาะสมทางการเกษตร นอกจากตองใชตนทนในการผลตและการจดการพนทราคาสงแลวผลผลตทไดรบต ากวาปกต ในพนทภาคกลางโดยปกตในพนทลมแนะน าใหใชประโยชนทดนท านา สวนพนทดอนทเปนพนทราบและมความลาดชนไมมาก สามารถน ามาใชปลกพชไร เชน ขาวโพดเลยงสตว ออยโรงงาน พชผก ไมยนตน และทงหญาเลยงสตวได ส าหรบพนทดอนในพนทเปนภเขา หรอเปนพนทลาดชนเชงซอนสวนใหญควรอนรกษใหเปนปาตามธรรมชาต 4.2 การใชประโยชนทดนภาคกลาง

ทราบลมภาคกลางเกดจากการทบถมของตะกอนจากแมน าเจาพระยาและแมน าทาจน กลายเปนดนดอนสามเหลยมปากแมน า (Delta plain) สภาพแวดลอมจะเปนลกษณะการผสมผสานกนของทรพยากรสงแวดลอม (Mixed environment) คอมการผสมของน าทะเลและน าจด เกดเปนระบบนเวศน ากรอย (Estuarine ecosystem) และสงคมพชเปนปาชายเลน การทบถมของตะกอนและการลดลงของระดบน าทะเล สงผลท าใหพนทในปจจบนมสภาพเปนทราบลกษณะดนเปนดนเนอละเอยดมอนภาคของดนเหนยวมาก สามารถเกบกกน าไดด ชาวบานจงเขามาใชประโยชนโดยเปลยนแปลงทดนบรเวณนเปนพนทท านาขาว ตอมาเมอมการจดการระบบชลประทานในพนท คอ มระบบสงน าระบบระบายน าและระบบปองกนน าทวม จงมการพฒนาพนทจากการใชประโยชนในการท านาเพยงอยางเดยว ไปเปนการท าสวนผก ผลไมและดอกไม ในพนทราบลมตอนกลางบางบรเวณไดพฒนาไปใชในการเพาะเลยงสตวน า เชน กง ปลา เปนตน จากขอมลการใชประโยชนทดนใน พ.ศ. 2555 พบวามพนทท านาขาวมากทสด 7,455,176 ไร โดยมพนทปลกพชไร รองลงมาคอ 3,461,650 ไร และเปนทนาสงเกตพบวา พนทชมชนและสงปลกสรางมเนอทถง 2,915,960 ไร โดยสามารถดรายละเอยดไดในภาพท 12

68

ภาพท 12 การใชประโยชนทดนใน 13 จงหวด ในพนทภาคกลาง

ทมา: ส ารวจและจดท าแผนทโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

69

4.3 ความเหมาะสมของดนส าหรบพชเศรษฐกจ

การจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพชเศรษฐกจ เปนการน าลกษณะตางๆ ของดนทไดรบจากการส ารวจดนมาจดเปนหมวดหม โดยชนความเหมาะสมของดนแตละชน ระบลกษณะและสมบตของดนทมตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพชทปลก ขอจ ากดของพชทปลก โดยการพจารณาลกษณะและสมบตดน ตลอดจนสภาพแวดลอมบางประการทเปนลกษณะถาวรหรอยากตอการเปลยนแปลง กองส ารวจและจ าแนกดน (2543) รายงานชนความเหมาะสมของดนโดยแบงออกเปน 5 ชนดงน ชนความเหมาะสมท 1 เปนชนทมความเหมาะสมดมาก (Soil very well suited) ชนความเหมาะสมท 2 เปนชนทมความเหมาะสมด (Soil well suited) ชนความเหมาะสมท 3 เปนชนทมความเหมาะสมปานกลาง (Soil moderately suited) ชนความเหมาะสมท 4 เปนชนทไมคอยเหมาะสม (Soil poorly suited) ชนความเหมาะสมท 5 เปนชนทไมเหมาะสม (Soil unsuited)

นอกจากนไดมการจ าแนกชนความเหมาะสมของดนยอย (subclass) โดยการระบชนดของขอจ ากดทรนแรงทสดไวทายชนความเหมาะสมของดนหลก (Class) ชนดของขอจ ากดหรอลกษณะของดนทเปนอนตรายหรอท าความเสยหายกบพช ไดแก สมบตดนและสภาพแวดลอมทน ามาใชในการพจารณาการจดชนความเหมาะสมของดนส าหรบการปลกพชเศรษฐกจ ไดแก สภาพพนท (t : topography) เนอดน (s : soil texture) หรอชนขนาดอนภาคดน (s : particle size class) ชนดนทมการชะลางรนแรง (b : albic horizon) ความลกชนทพบชนดานแขงหรอชนสวนขนาดใหญ (c หรอ g : soil depth to consolidated layer or gravel) ชนดานแขง (c : consolidated layer) หนพนโผล (r : rock out crop) กอนหนโผล (z : stoniness) ความเคมของดน (x : salinity) การระบายน าของดน (d : drainage) อนตรายจากการถกน าทวม (f : flooding) อนตรายจากน าแชขง (w : water logging) ความเสยงตอการขาดน า (m : rick of moisture shortage) ความอดมสมบรณของดน (n : nutrient status ) ปฏกรยาดน (a : acidity, k: alkalinity) ความลกทพบชนดนกรดก ามะถน (j : depth to acid sulfate layer) การกรอนของดน (e : soil erosion) ความหนาของวสดดนอนทรย (o : thickness of organic horizon) ชนความเหมาะสมของดนแตละชน (Class) ประกอบดวย กลมชดดน ชนความเหมาะสมของดน แตละชนไมไดจดการหรอดแลรกษาเหมอนกนเสมอไป ชนความเหมาะสมของดนแตละชน ยกเวนชนความเหมาะสมท 1 จะระบสมบตของดนและสภาพแวดลอมทรนแรงทสดทมผลตอการเจรญเตบโต หรอมผลกระทบตอผลผลตของพชทปลก เรยกวา ชนความเหมาะสมของดนยอย (Subclass) 4.4 เขตความเหมาะสมของดนส าหรบพชเศรษฐกจในพนทภาคกลาง

การก าหนดเขตเหมาะสมส าหรบพชเศรษฐกจในพนทภาคกลาง ในความรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 ไดแก การเพาะปลกขาว ขาวโพด ออยโรงงาน มนส าปะหลง ยางพารา ปาลมน ามน และล าไย ไดแสดงไวในตารางท 13-19 ทงนไดใชหลกการของกรอบการประเมนความเหมาะสมของการใชทดน โดยองคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization of the United Nations-FAO Frame Work (FAO, 1976) ได จ าแนก อนด บ ความเหมาะสมของทดนเปน 2 อนดบ (Order) คอ

70

1) อนดบทเหมาะสม (Order S, Suitability) 2) อนดบทไมเหมาะสม (Order N. Not suitability) และจาก 2 กลมทได แบงยอยออกเปน 4 ชน (Class) ดงน S1: หมายถง ชนทมความเหมาะสมสง (Highly suitable) S2: หมายถง ชนทมความเหมาะสมปานกลาง (Moderately suitable) S3: หมายถง ชนทมความเหมาะสมเลกนอย (Marginally suitable) N: หมายถง ชนทไมมความเหมาะสม (Not suitable)

71

ตารางท 13 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกขาวในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกขาวในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร) 1 ชยนาท 1,566,991 678,750 362,139 18,577 243,685 1,303,151 635,170 250,656 15,542 46,095 947,463 2 กรงเทพฯ 980,003 163,026 - - 158,515 321,541 103,091 - - 20,054 123,145 3 นครนายก 1,326,250 378,973 236,935 67,415 31,377 714,700 310,140 166,306 29,865 1,498 507,809 4 นครปฐม 1,338,958 695,717 - 16,807 304,739 1,017,263 343,568 - 16,807 20,443 380,818 5 นนทบร 397,817 174,545 - 873 56,877 232,295 139,289 - 605 14,739 154,633 6 ปทมธาน 950,756 445,729 153,566 29,675 22,366 651,336 445,729 39,903 - 22,366 507,998 7 พระนครศรอยธยา 1,592,103 1,203,282 14,737 47,714 6,927 1,272,660 1,093,327 11,995 34,275 297 1,139,894 8 ลพบร 4,064,226 482,334 429,460 217,905 2,130,942 3,260,641 436,884 287,573 106,883 93,678 925,018 9 สมทรปราการ 604,446 108,314 - - 235,791 344,105 29,099 - - 300 29,399 10 สระบร 2,235,304 416,405 277,332 33,809 948,376 1,675,922 353,095 164,727 10,344 16,547 544,713 11 สงหบร 512,986 391,608 - 4,946 14,780 411,334 350,476 - 4,946 266 355,688 12 สพรรณบร 3,379,293 387,435 387,435 18,760 677,520 1,471,150 1,082,538 222,340 18,365 23,416 1,346,659 13 อางทอง 594,041 451,399 - 9,106 23,670 484,175 366,280 - 9,106 4,608 379,994

รวม 19,543,174 5,977,517 1,861,604 465,587 4,855,565 13,160,273 5,688,686 1,143,500 246,738 264,307 7,343,231

ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

71

72

ตารางท 14 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกขาวโพดเลยงสตวในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกขาวโพดเลยงสตวในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร)

1 ชยนาท 1,566,991 37,819 91,942 108,058 1,065,348 1,303,167 - 1,735 54 1,398 3,187 2 นครปฐม 1,338,958 171,335 - - - 171,335 6,212 - - 3,458 9,670 3 ลพบร 4,064,226 1,011,902 623,046 295,482 1,330,181 3,260,611 47,623 32,384 25,481 11,660 117,148 4 สระบร 2,235,304 273,246 197,388 146,710 1,058,576 1,675,920 47,922 38,661 45,447 37,684 169,714 5 สพรรณบร 3,379,293 371,152 177,541 65,416 1,875,227 2,489,336 2,127 1,566 1,433 1,396 6,522

รวม 12,584,772 1,865,454 1,089,917 615,666 5,329,332 8,900,369 103,884 74,346 72,415 55,596 306,241

ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

ตารางท 15 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกมนส าปะหลงในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกมนส าปะหลงในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร) 1 ชยนาท 1,566,991 85,483 71,529 74,477 1,069,980 1,301,469 12,974 10,980 11,916 11,072 46,942 2 นครนายก 1,326,250 - 22,147 13,261 789,077 824,485 - 83 125 273 481 3 ลพบร 4,064,226 719,886 825,235 383,878 1,331,642 3,260,641 102,078 50,313 98,190 48,962 299,543 4 สระบร 2,235,304 124,120 347,115 140,560 1,065,250 1,677,045 14,446 20,066 8,556 8,552 51,620 5 สพรรณบร 3,379,293 196,420 319,773 157,932 1,887,610 2,561,735 4,146 20,213 7,316 5,528 37,203

รวม 12,572,064 1,125,909 1,585,799 770,108 6,143,559 9,625,375 133,644 101,655 126,103 74,387 435,789 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

72

73

ตารางท 16 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกออยโรงงานในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกออยโรงงานในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร)

1 ชยนาท 1,566,991 89,702 749,539 86,237 375,951 1,301,429 25,016 88,142 40,891 3,616 157,665 2 นครปฐม 1,338,958 295,838 - 7,191 714,271 1,017,300 94,347 - 605 24,666 119,618 3 ลพบร 4,064,226 45,231 1,505,276 691,127 1,019,007 3,260,641 22,153 958,552 222,245 109,940 1,312,890 4 สระบร 2,235,304 72,494 696,433 184,401 723,972 1,677,300 5,437 147,966 25,951 17,854 197,208 5 สงหบร 512,986 25,778 116,097 - 267,100 408,975 8,726 2,461 - 5,796 16,983 6 สพรรณบร 3,379,293 425,370 771,341 127,401 1,238,243 2,562,355 330,067 251,307 81,013 45,954 708,341 7 อางทอง 594,041 29,703 63,018 - 391,449 484,170 6,319 2,742 - 3,712 12,773

รวม 13,691,799 984,116 3,901,704 1,096,357 4,729,993 10,712,170 492,065 1,451,170 370,705 211,538 2,525,478

ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 17 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกล าไยในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกล าไยในปจจบน รวม

(ไร) S1 N/S1 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร)

1 นครปฐม 1,338,958 285,899 79,057 - 652,353 1,017,309 41 - - - 41

หมายเหต : N/S1 หมายถง พนทบรเวณนนมกลมชดดนทเปนพนทลมหรอและพนทดอน ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

73

74

ตารางท 18 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกปาลมน ามนในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกปาลมน าในในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร)

1 นครนายก 1,326,250 252,172 272,010 8,436 288,048 820,666 39 424 - 34 497 2 ปทมธาน 950,756 4,013 14,066 - 611,647 629,726 - 585 - 7,212 7,797 3 สระบร 2,235,304 700,566 26,385 340,822 581,988 1,649,761 213 1,289 101 690 2,293

รวม 4,512,310 956,751 312,461 349,258 1,481,683 3,100,153 252 2,298 101 7,936 10,587

ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555 ตารางท 19 เนอทเขตเหมาะสมส าหรบปลกยางพาราในเขตพนทภาคกลางของส านกงานพฒนาทดนเขต 1

ล าดบ จงหวด เนอท พนททมศกยภาพ รวม พนทปลกยางพาราในปจจบน รวม

(ไร) S1 S2 S3 N (ไร) S1 S2 S3 N (ไร) 1 ปทมธาน 950,756 - 4,429 14,109 632,788 651,326 - 138 - 216 354 2 ลพบร 4,064,226 - 639,031 1,764,642 856,968 3,260,641 - 157 508 131 796 3 สระบร 2,235,304 - 88,350 404,524 1,184,339 1,677,213 - 103 29 312 444 4 สพรรณบร 3,379,293 - 172,059 921,528 1,468,807 2,562,394 - 1,214 1,701 1,545 4,460

รวม 10,629,579 - 903,869 3,104,803 4,142,902 8,151,574 - 1,612 2,238 2,204 6,054 ทมา: ส ารวจและวเคราะหโดยกลมวางแผนการใชทดน ส านกงานพฒนาทดนเขต 1 พ.ศ. 2555

74

75

เอกสารอางอง

ส ำนกส ำรวจดนและวำงแผนกำรใชทดน. 2555. ฐานขอมลดนปญหาของประเทศไทย. กรม

พฒนำทดน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

กองส ารวจและจ าแนกดน. 2543. คมอการจ าแนกความเหมาะสมของดนส าหรบพชเศรษฐกจของประเทศไทย. เอกสารวชาการฉบบท 453. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 74 หนา.

ส ำนกส ำรวจดนและวำงแผนกำรใชทดน. 2555. ฐานขอมลดนปญหาของประเทศไทย. กรม


ส ำนกส ำรวจดนและวจยทรพยำกรดน. 2555. ฐานขอมลกลมชดดนมาตราสวน 1:25,000. กรม


76

บทท 5

การจดการดนทมปญหาในการปลกพช ดนทมปญหาในการใชประโยชนทางการเกษตร (problem soils) หมายถง ดนทมสมบตไมเหมาะสมหรอเหมาะสมนอยส าหรบการเพาะปลกทางการเกษตร ท าใหพชไมสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตตามปกตได สวนใหญเปนดนทเกดขนเองตามธรรมชาต ไดแก ดนเคม ดนเปรยวจด ดนทรายจด ดนอนทรย ดนปนกรวด และดนตน นอกจากนยงรวมถงพนททมความลาดชนสง หากน าดนเหลานใชเพาะปลกจะไมไดผลผลตหรอไดผลผลตต า ดงนนจงตองมการจดการดนเปนพเศษกวาดนทวไป เพอแกไขสภาพของดนใหเหมาะสมกอนการปลกพชตามวธการปกตเสยกอน

5.1 ดนเปรยวจด

เปนดนทมความเปนกรดรนแรงมากจนเปนอนตรายตอพช เนองจากดนมสารประกอบเหลกอะลมนมซลเฟต และกรดก ามะถนสะสมอยมาก ธาตฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า เนองจากถกตรงโดยเหลกและอะลมนม เนอดนเปนดนเหนยวอดตวแนน การระบายน าเลว พนทภาคกลางพบใน กลมชดดนท 2 9 10 11 และ 14 ดนมความเปนกรดเปนดาง 4.0-5.0 ทระดบความลก 50-150 เซนตเมตรพบจดประสเหลองฟางขาวของสารจาโรไซต น าในบรเวณดนเปรยวจดมลกษณะใสคลายน าแกวงสารสม พบตนกกทรงกระเทยมหวแหวนหรอจดขนอยทวไป พบในบรเวณทราบลมทมหรอเคยมน าทะเลหรอน ากรอยทวมถงในอดต ดนเปรยวจดในภาคกลางสวนใหญพบในภาคกลางตอนกลางและตอนใต บรเวณจงหวดพระนครศรอยธยา นครนายกและปทมธาน เปนตน มเนอทรวม 3,785,795 ไร มการใชประโยชนการปลกขาว ไมยนตน เชน ปาลมน ามน (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

5.1.1 การจดการดนเปรยวจด

5.1.1.1 ขดคยกรอง การยกรองจะยกเปนรองลกมากนอยเพยงใด ขนอยกบความลกของไพไรทซงเปนสารประกอบท าใหเกดกรดแฝงทแลกเปลยนไดภายในดนกรด สวนนเองคอตวการทท าใหดน “กรดจด” ถาไพไรทอยลกสามารถขดรองไดสงซงจะกอใหเกดผลดยงขน การขดคยกรองเปนการปรบพนทในทลม เพอปลกพชหลกท าใหน าไมทวมขงในหนาน า ในทลมดนมความเปนกรดรนแรงควรขดคยกรองสงประมาณ 50-80 เซนตเมตรจากพนเดม ส าหรบปลกไมยนตน หากเปนพชผกใหยกรองต า โดยใหหนาดนอยสงจากพนดนเดมประมาณ 30-50 เซนตเมตร ความกวางของคนดนบนรองปลกพช กวางประมาณ 6-8 เมตร และรองน ากวาง 1.0-1.5 เมตร ลกไมเกน 1 เมตร หรอกอนถงชนทมสารประกอบไพไรท กอนขดใหปาดดนหนาประมาณ 20 เซนตเมตร ไปกองรวมกนไวตรงกลางสนรองปลก ขดดนลางสวนทเปนรองน ามาถมบรเวณขอบรองใหทวพนท ส าหรบท าแปลงปลกหรอขดหลมปลกพชตากดนไว 15-20 วน แลวยอยดนใหละเอยด นอกจากนการขดคยกรองควรมการปลกหญาแฝกตามแนวคนดนปองกนการพงทลายของดน เนองจากหญาแฝกชวยรกษาความชนในดน ท าใหพชหลกในชวงระยะเพงปลกมโอกาสรอดตายมากกวาในแปลงทไมมการปลกหญาแฝก ใบหญาแฝกทตดสามารถน าไปคลมโคนพชหลกไดเปนการอนรกษความชนและเพมอดมสมบรณใหแกดนทงทางเคมกายภาพและชวภาพ

77

5.1.1.2 ใสวสดปน เพอเพมระดบคาความเปนกรดเปนดางของดน และตองเปนปนทมแคลเซยมหรอแมกนเซยมเปนองคประกอบ ไดแก ปนทอยในรปออกไซด เชน แคลเซยมออกไซด แมกนเซยมออกไซดและไฮดรอกไซด หรออยในรปอนๆ เชน แคลไซต และโดโลไมท ในทางปฏบตนยมใชวสดปน ปนขาว ปนมารล หนปนบด เพราะมราคาถก และใสเพยงครงเดยวชวยแกไขความเปนกรดของดนไดไมนอยกวา 3 ป โดยหวานใหทวหลงรอง อตรา 1.5-2.0 ตนตอไร และปรบปรงเฉพาะหลมปลกอตรา 3-5 กโลกรมตอหลม สบคลกเคลากบดนหมกดนในสภาพดนชนนาน 20 วน ตอจากนนเตรยมดนปลกพชการยกระดบความเปนกรดเปนดางใหสงขน ซงท าใหความเปนประโยชนของฟอสฟอรสดขน เนองจากในสภาพดนเปรยวจด ฟอสฟอรสในดนถกตรง พชน าไปใชประโยชนไมได และเกดความเปนพษของอะลมนมและธาตเหลกทละลายออกมามากเกนไป (อภรด, 2536)

5.1.1.3 การจดการดานนา จ าเปนตองท าควบคกบการจดการดน เพราะน าสามารถยบยงความเปนกรดและใชลางกรดออกจากดนได การใชน าลางดนหรอชะดนทเปนกรดจด ซงสามารถจะท าใหคาความเปนกรดเปนดางของดนสงขนเลกนอย และสามารถลดการสะสมหรอความเขมขนของอะลมนมทละลายน าไดและเกลออนๆ ได และยงท าใหคาการน าไฟฟาและปรมาณซลเฟตลดลง การลางดนเปนการลางกรดและสารเปนพษอนๆ ออกไปจากดน ซงสามารถใชไดผลดพอสมควรในบรเวณทมน าอยางเพยงพอ บางแหงคณภาพของน ามคาความเปนกรดมาก ตองมการปรบสภาพของน าทเปนกรดใหมสภาพเปนกลางกอนน าน ามาใชในการเพาะปลก เชน การใสปนมารลลงในน ากอนจะใหน าแกพช พบวาปนมารลสามารถท าใหพนทเปนกรดมสภาพเปนกลางได และควรใชอตรามากวา 1 ตอ 4 ของความตองการปน นอกจากนควรรกษาความชนของดนอยเสมอ ในชวงหนาแลงควรทจะปลกพชตอเนอง เพอปองกนการเกดกรดเพมขนเมอดนแหง

5.1.1.4 ควบคมระดบนาใตดน วธนเหมาะส าหรบการใชประโยชนดนกรดจดทเกดใหม หรอทมแรไพไรทอยใกลกบผวดน เพอเปนการปองกนไมใหแรไพไรตถกเปลยนใหเปนกรดเมอมการระบายน าออกไป จะท าใหเกดปฏกรยาเปนกรดอยางรนแรง การควบคมระดบน าใหอยในระดบทพอเหมาะจะท าใหเกดสภาพการขาดออกซเจน และท าใหสารประกอบตางๆ ของเหลก รวมทงกรดทเกดขนบางสวนถกลดออกซเจนกลบไปสสภาพเดมทไมเปนพษตอพชได ควรรกษาระดบน าในคระบายน าใหอยในระดบไมต ากวา 1 เมตรจากผวดน ตลอดทงป และควบคมระดบน าใตดนใหอยทระดบความลกประมาณ 80-100 เซนตเมตรจากผวดน เพอปองกนไมใหเกดกรดก ามะถนในดนชนลางซงเปนชนดนทมสารประกอบก ามะถนปะปนอย

5.1.1.5 การปลกพชปยสด เชน ปอเทอง ถวพรา เมอมการยกระดบความเปนกรดดางของดนแลว ในชวงแรกของการปลกพชปยสดในดนเปรยวจด นอกจากการใสวสดปนเพอปรบระดบคาความเปนกรดเปนดางของดนแลว ควรใสหนฟอสเฟตเพอชวยเรมตนในการเจรญเตบโตและการตรงไนโตรเจนของพชตระกลถว เนองจากฟอสฟอรสเปนธาตอาหารส าคญในการเจรญเตบโตและการตรงไนโตรเจนของเชอไรโซเบยมในปมรากถว เมอพชปยสดออกดอกใหตดกลบลงดนเนองจากเปนชวงทพชปยสดมความอดมสมบรณสงสด ปยพชสดนอกจากใหมวลชวภาพแกดน ท าใหดนรวนซยแลวยงใหไนโตรเจนแกดนสง

78

5.1.1.6 ใสปยอนทรยรวมกบปยเคม การปรบปรงบ ารงดนควรใสปยเคมทไมมธาตก ามะถนรวมกบการใสปยอนทรย เพอเปนการเพมธาตอาหารใหพชใชในการเจรญเตบโต และสรางผลผลตและปรบปรงโครงสรางของดน ท าใหดนมชองน าและอากาศทเหมาะสมตอรากพชและจลนทรยดน

5.1.2 พชทปลกในดนเปรยวจด

พชทปลกไดในดนเปรยวจดสามารถใหผลผลตไดเมอมการจดการดน ไดแก

5.1.2.1 ขาว

หวานวสดปนใหทวพนทนา แลวไถคลกเคลากบดน หมกดนไวในสภาพทดนชนหรอมน าขงประมาณ 7 วน กอนเตรยมดนปลกขาว หรอปลกพชปยสดบ ารงดนเมอออกดอกใหไถกลบ ส าหรบการใสวสดปนตามความตองการปนของดนโดยการใสวสดปน สามารถควบคมความเปนกรดของดนไดนานประมาณ 5 ป ส าหรบดนเปรยวจดทพบชนกรดก ามะถนตน ไดแก กลมชดดนท 9 และ 10 ใสปนมารลหรอหนปนบดอตรา 1,500-2,000 กโลกรมตอไร หากพบชนก ามะถนลกปานกลาง ไดแก กลมชดดนท 11 และ 14 ใสปนมารลหรอหนปนบดอตรา 1,000 กโลกรมตอไร และหากพบชนดนกรดก ามะถนลก ไดแก กลมชดดนท 2 ใสปนมารลหรอหนปนบดอตรา 500 กโลกรมตอไร ขงน ากอนเตรยมดนปลกขาว ท าการขงน าแลวระบายน าออกเพอลางกรดออกจากดน และในระหวางปลกขาวหากมน าชลประทานเพยงพอ ควรระบายน าออกเดอนละ 1 ครง แลวปลอยน าใหมเขานา กจกรรมปลกพชปยสด เชน ปอเทอง ถวพรา ไถกลบเมอพชปยสดออกดอก (ประมาณ 60 วนหลงปลก) หมกไว 10 วน จงเตรยมดนท าเทอกปลกขาว โดยปอเทองใชเมลดพนธ 5 กโลกรมตอไร หรอถวพราใชเมลดพนธ 8 กโลกรมตอไร ใสปยตามค าแนะนาใชน าหมกชวภาพ อตรา 15 ลตรตอไร แบงใส 3 ชวง เมอขาวอาย 30 50 และ 60 วน หลงขาวงอก โดยผสมน าหมกชวภาพ 1 สวนกบน า 500 สวน ฉดพนหรอใสพรอมการปลอยน าเขานา เพอเรงการเจรญเตบโตของราก ล าตน และการแตกกอ

การเลอกพนธขาวทปลก ตองพจารณาถงคณสมบตทมความตานทานตอสภาพอากาศ และโรคแมลง ในแตละฤดกาลปลกดวย พนธขาวทแนะน าใชในดนเปรยวภาคกลาง เปนพนธขาวไมไวตอชวงแสง ไดแก พนธขาว กข ตางๆ เชน กข31 กข41 กข47 ปทมธาน1 ปทมธาน60 สพรรณบร1 สพรรณบร60 สพรรณบร90 ชยนาท 1 และพษณโลก 2 ตลอดชวงเวลาการปลกใหมน าขง 5-10 เซนตเมตร ตลอดฤดกาลปลก และระบายน าออกในชวงกอนเกบเกยวขาวประมาณ 10-15 วน ไมปลอยใหดนแหง เนองจากการเกดกรดของดนเพมขน หลงการเกบเกยวขาว แนะน าใหปลกพชตระกลถวหมนเวยนในนาขาว เพอคลมดนรกษาความชนของดน เพมอนทรยวตถและธาตอาหารใหกบขาวในฤดกาลตอไป (วฒชาต, 2547)

5.1.2.2 ปาลมนามน

ในปจจบนนยมน าพนทดนเปรยวจดไปใชปลกปาลมน ามน โดยการขดคยกรองสง 50-80 เซนตเมตร จากพนเดม ส าหรบปลกปาลมน ามนดนทมความเปนกรดเปนดางประมาณ 4.0 กอนปลกใสโดโลไมทอตรา 3-5 กโลกรมตอหลม โดยคลกเคลากบดนทขดจากหลม รดน าพอชมหมกไว 20 วน ใสปยหมก 35 กโลกรมตอหลม รองกนหลมดวยหนฟอสเฟต 500 กรมตอหลม และเมอปาลมน ามนอาย 1 ป ใสปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 1 กโลกรมตอตนตอป ใสปยเคมสตร 18-46-0 อตรา 0.90 กโลกรมตอตนตอป สตร 0-0-60 อตรา 1.0 กโลกรมตอตนตอป กเซอรไรท 0.30 กโลกรมตอตนตอป และโบแรท 0.09 กโลกรมตอตนตอป เมอปาลมน ามนอาย 2 ป ใสปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 2.20 กโลกรมตอ

79

ตนตอป สตร 18-46-0 อตรา 0.90 กโลกรมตอตนตอป สตร 0-0-60 อตรา 2.50 กโลกรมตอตนตอป กเซอรไรท 0.30 กโลกรมตอตนตอป และโบแรท 0.13 กโลกรมตอตนตอป และเมอปาลมน ามนอาย 3 ปใสปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 3.0 กโลกรมตอตนตอป สตร 18-46-0 อตรา 1.10 กโลกรมตอตนตอป สตร 0-0-60 อตรา 2.50 กโลกรมตอตนตอป กเซอรไรท 0.70 กโลกรมตอตนตอป และโบแรท 0.13 กโลกรมตอตนตอป ส าหรบปาลมน ามนอาย 4 ป ใสปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 1.5-3.0 กโลกรมตอตนตอป ใสหนฟอสเฟตอตรา 1.50-3.0 กโลกรมตอตนตอป ใสปยเคมสตร 0-0-60 อตรา 2.50-4.0 กโลกรมตอตนตอป กเซอรไรท 0.80-1.0-กโลกรมตอตนตอป และโบแรท 0.08-0.10 กโลกรมตอตนตอป (กรมวชาการเกษตร, 2544)

5.1.2.3 การทาเกษตรแบบผสมผสาน

การท าการเกษตรแบบผสมผสานเปนการแบงพนทส าหรบปลกพชหลายชนด เชน ท านาปลกขาว ยกรองปลกผก ไมผลและไมยนตน ขดบอเลยงปลา และกกเกบน าไวใชในฤดแลง การท าการเกษตรแบบผสมผสานชวยลดความเสยงใหกบเกษตรกร เนองจากการปลกพชชนดเดยว หากเกดโรคแมลงระบาดท าใหพชผลเสยหาย เกษตรกรจะขาดรายไดทงหมด แตการท าการเกษตรแบบผสมผสานปลกพชหลายชนด รวมทงสตวเลยงน า จะชวยใหเกษตรกรมรายไดตอเนองตลอดป กจกรรมตางๆ ในพนทท าการเกษตรแบบผสมผสาน ไดแก ปลกขาว ยกรองปลกผก ไมผล ไมยนตน สตวเลยงและเลยงสตวน า

ส าหรบการจดการดนและน าเพอเลยงสตวน า เนองจากพนทดนเปรยวจดมปญหาดนและน าเปนกรดจด เมอขดบอในพนทดงกลาวโดยขดดนชนลางๆ ขนมาอยบรเวณขอบบอ ดนบรเวณบอและขอบบอมความเปนกรดรนแรงมากขนเมอปลอยน าเขาไปขงในบอดงกลาว น าจะละลายกรดออกมาท าใหน าเปนกรดจด เมอฝนตกน าฝนชะลางกรดจากดนขอบบอลงไปสะสมในบอ เพมความเปนกรดของน าในบอมากขน มผลใหไมสามารถใชน าในบอได การใชประโยชนของน าในบอทขดเพอการบรโภคอปโภค ปลกพช และเลยงปลานน จ าเปนอยางยงทตองปรบสภาพดนในบอดนขอบบอและน าในบอใหเหมาะสม โดยแกความเปนกรดของดนในบอและขอบบอ โดยหวานปนใหทวพนทในบอและขอบบอ อตราประมาณ 2 ตนตอไร ปลอยน าเขาพอใหดนชน ทงไวประมาณ 7–10 วน แลวปลอยน าเขาสงประมาณ 1 เมตร

- ตรวจวดความเปนกรดเปนดางของน าในบอ เพอตรวจสอบความเหมาะสมของชวงความเปนกรดของน าในบอ (ประมาณความเปนกรดเปนดาง 6.5) ถายงไมเหมาะสมควรระบายน าลางกรดออกอกครงหนง แลวปลอยน าดเขาไปใหม และตรวจวดความเปนกรดเปนดางของน าในบอทกระยะ 7- 15 วน ถาน าเปนกรดเพมขน ควรใสปนลงบอโดยใชปน 1 กโลกรมตอน า 1 ลกบาศกเมตร

- เลอกพนธปลาททนสภาพความเปนกรดเลกนอยได เชน ปลานล ปลาตะเพยน ปลาสลด ปลาสวาย ปลาดก เปนตน

- มการถายเทน าเปนครงคราว และหลงจากจบปลาแลว ท าการลอกเลนกนบอ ตากบอเพอฆาเชอโรคกอนทปลอยน าเขาบอครงตอไป ทงนจ าเปนตองหวานปนรอบผนงบอและกนบอดวย (กรมพฒนาทดน, 2553)

80

5.1.2.4 การเลยงสตวนา

ส าหรบการจดการดนและน าเพอเลยงสตวน า ในพนทเปรยวจดมปญหาดนกรดจดและน ากรดจด เมอขดดนน าเอาดนชนลางขนมาอยบรเวณขอบบอ จะท าใหดนบรเวณบอและขอบบอมความเปนกรดรนแรงมากขน เมอปลอยน าเขาไปขงในบอน าจะละลายกรดออกมา ท าใหน าเปนกรดจด เมอฝนตกชะลางกรดจากดนขอบบอลงไปสะสมในบอ ท าใหความเปนกรดของน าในบอมากขน ซงตองแกความเปนกรดของดนในบอและขอบบอ โดยการหวานปนใหทวพนทในบอและขอบบอ อตรา 2 ตนตอไร ปลอยน าเขาพอใหดนชน ทงไวประมาณ 7-10 วน แลวปลอยน าเขาสงประมาณ 1 เมตร เลอกพนธปลาทนสภาพความเปนกรดได เชน ปลานล ปลาสวาย ปลาดก ปลาสลด มการถายน าเปนครงคราว และหลงจากจบปลาแลวท าการลอกเลนกนบอ ตากบอ เพอฆาเชอโรคกอนทปลอยน าเขาครงตอไป (วฒชาต, 2547)

5.2 ดนเคมชายทะเล

เกดจากอทธพลของน าทะเลทวมถงในปจจบน หรอเคยทวมถงมากอน ปจจบนยงมเกลอทละลายน าไดอยมาก พชพรรณทขนบรเวณนเปนไมชายเลนซงทนเคมไดด เชน โกงกาง แสม ล าพ ปญหาดนเคมชายทะเลคอ มน าทะเลทวมถงเปนประจ า เนอดนเปนดนเลน และการรองรบน าหนกของดนต ามาก การระบายน าเลว ขาดแคลนแหลงน าจด บางพนทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจด มเนอทในภาคกลาง 64,907 ไร พบทจงหวดสมทรปราการ และกรงเทพมหานคร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

5.2.1 การจดการดนเคมชายทะเล

5.2.1.1 ดนเคมชายทะเลทมนาทวมถง ทงทมศกยภาพและไมมศกยภาพกอใหเกดเปนดนกรดกามะถน ไมควรน ามาใชประโยชน ควรปลอยไวใหเปนปาชายเลน ส าหรบพนทปาชายเลนเสอมโทรม ควรปลกปาชายเลนใหกลบคน เพอเปนทอยอาศยและแพรพนธของสตวน า (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

5.2.1.2 พนทนากงราง ใหขดคยกรองใหสง 80 เซนตเมตร เพอปลกปาลมน ามน และท าคนดนลอมรอบคนดนทยกรอง ปองกนน าทวมขงในหนาน ามาก การปรบปรงดนเคมใหใชยปซมใสลงในดนเพอเปนวสดปรบปรงดน และควรใสปยอนทรยรวมกบปยเคม หรอหากไมปลกพชเศรษฐกจ สามารถน าพนทไปปลกปาชายเลน ในดนเคมทพบชนเลนตนมาก และมน าทะเลเขาถง สามารถปลกปาชายเลนไดโดยการพงคนดน ปรบสภาพพนท และปลอยน าทะเลเขาทวมขง และปลกปาชายเลนและหากพบชนดนเลนลกและน าทะเลทวมไมถง ใหท าคนดนรอบพนทปลกพรอมมประตปดเปดระบายน า ปรบพนทและยกรองใหกวางตามชนดพชปลก ขดคระบายน าลก 50 เซนตเมตร ส าหรบปลกผก และ1.50 เมตร ส าหรบปลกไมยนตน รอบพนท และน าน าจดมาขงเพอชะลางเกลอแลวระบายออกไป ปรบปรงดนในหลมปลกดวยปยหมก ปยคอก 2-3 ตนตอไร หรอปลกพชปยสดแลวไถกลบ (วฒชาต, 2547)

5.2.2 พชทปลกในดนเคมชายทะเล

5.2.2.1 ขาว การเตรยมพนทโดยการลางดนเคม โดยอาศยน าฝนปลอยใหน าฝนชะคราบเกลอ ระบายน าออกไปกอน แลวจงขงน าฝนทงไวในนา ใหซมลงใตดนจนกระทงอมตว น าจะเรมเคม

81

ทงนสงเกตไดจากการเปลยนสของน าเปนสน าตาลออน แลวจงระบายน าทงความเคมของดนจะเจอจางและจดลง ควรท าโดยวธดงกลาว 2-3 ครง แลวจงไถพรวน แตถาความเคมไมลดลงจนถงชวงปลกขาวได (ความเคมสงกวา 16 มลลโมหตอเซนตเมตร) ควรใชพนทนนเปนแหลงเพาะเลยงสตวน า นอกจากนในดนเคมมกขาดอนทรยวตถมาก ควรปรบปรงโดยใชปยพชสด เชน ปอเทอง โสนตางๆ เพมความอดมสมบรณใหแกดนโดยไถกลบในชวงทพชปยสดออกดอก เนองจากเปนชวงทสมบรณสงสด ในพนททไมเคมมากอาจใชแหนแดงได (วฒชาต, 2542) นอกจากนยงมวธการใชแกลบอตรา 1 ตนตอไร ไถคลกเคลากบดนกอนปกด า 7 วน เพอปรบปรงดนเคมในนาขาว ท าใหดนโปรงรวนซย ความแนนทบของดนลดลง การถายเทอากาศและน าดขน สามารถปกด ากลาไดงาย แกลบสามารถตดการเคลอนทของเกลอขนสผวดนได นอกจากนหากดนเคมเปนดนกรดดวย ควรใชวสดปนรวมดวย ซงสงผลใหผลผลตเพมขน นอกจากนการใสยปซมในดนเคมชวยท าใหดนระบายน าดขน และใชพนธขาวทนเคม เชน กข1 กข8 ขาวตาแหง เปนตน (สมศร, 2539)

5.2.2.2 ปาลมนามน ใหขดคยกรอง ท าคนดนวธเหมอนการปลกในดนเปรยว แตมคนดนปองกนน าทวมขงเขามาในพนทแปลง

5.2.2.3 ผก ขดคลองระบายน าลก 50 เซนตเมตร รอบพนทและภายในพนท และน าน าจดเขามาขงเพอชะลางเกลอแลวระบายน าออกไป ยกรองปลกกวางประมาณ 1.5 เมตร ระยะหางระหวางรอง 30 เซนตเมตร ใสปยอนทรยเชนปยหมกปยคอก 2.0 ตนตอไรตอป และหวานปยชนดและอตราทเหมาะสมส าหรบชนดผกทปลก

5.2.2.4 มะพราว ขดคลองระบายน าลก 1.5 เมตร รอบพนทและภายในพนท น าน าจดเขามาขงเพอชะลางเกลอ แลวระบายน าออก เตรยมหลมปลกขนาด 50x50x50 เซนตเมตร แยกดนบนไว ตากหลม 7 วน ใชปยคอกหรอปยหมก ผสมกบดนสดสวน 1 ตอ 7 แลวใชหนฟอสเฟตรองกนหลม 3 กโลกรม ใสปยเคมชนดและอตราตามค าแนะน า (กรมพฒนาทดน, 2553)

5.3 ดนทราย

ดนทมเนอดนเปนดนทรายหรอดนทรายปนดนรวน เกดเปนชนหนามากกวา 200 เซนตเมตร จากผวดน บางพนทหนามากกวา 50 เซนตเมตร จากผวดน ทรองรบดวยชนดานดนเหนยวหรอดนรวน หรอพบชนดานอนทรยภายในความลก 100 เซนตเมตร จากผวดน ลกษณะดนทรายเปนดนทไมมโครงสรางการเกาะตว หรอยดตวของเมดดนต า เกดการชะลางพงทลายของดนสง หนาดนเกดเปนรองกวางและลก น าไหลซมผานลงไปในดนชนลางไดงาย ดนทรายเปนดนทมสมบตทางกายภาพและสมบตทางเคมไมเหมาะสมตอการเพาะปลก การสะสมธาตอาหารพชมขดจ ากดมาก เนองจากการสญเสยธาตอาหารพชมสง มความสามารถในการอมน าต า มความอดมสมบรณต า ในภาคกลางมเนอทดนทราย 51,469 ไร พบในจงหวดชยนาท ลพบร และสพรรณบร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน , 2550)

5.3.1 การจดการดนทราย

5.3.1.1 การจดการดานกายภาพของดนทราย ตองเพมการกกเกบน าหรอการอมน าของดนทราย ซงสามารถท าไดโดยการเพมอนทรยวตถลงไปในดนดวยวธการตางๆ เพราะการใสอนทรยวตถชวยปรบปรงโครงสรางของดนใหดขน มผลใหอนภาคดนเกาะตวการระบายอากาศของดนเพมมากขน

82

การเพมอนทรยวตถในดนทราย สามารถท าไดโดยใชวสดอนทรยหรอวสดปรบปรงดน เชน เปลอกถวลสง เศษพช เศษหญา เพอปรบปรงโครงสรางของดน ชวยในการอมน าของดน นอกจากนการน าวสดเหลอใชทางการเกษตรมาใชเปนวสดปรบปรงดน นบเปนการจดการทางการเกษตรวธหนง เพราะวสดเหลานมสมบตและองคประกอบทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช วสดเหลอใชในทองถนทสามารถน ามาใชในการปรบปรงดน เชน แกลบขเถา แกลบ และขยมะพราว

5.3.1.2 การจดการดานความอดมสมบรณ สามารถท าไดโดยการใสปยเคมเพอเพมความอดมสมบรณของดน และใสปยอนทรยเพอเพมคาความสามารถในการแลกเปลยนประจบวกของดน และคาปรมาณธาตทเปนดางทดนดดยดไวได ซงจะท าใหความอดมสมบรณดขน ปยอนทรยทใชในการปรบปรงดนทราย ไดแก ปยคอก ปยหมก และปยพชสด แนวทางการจดการดานความอดมสมบรณ ควรมการจดการผสมผสานกน ไดแก ใชปยเคมรวมกบปยอนทรย การใสวสดปรบปรงดน เชน โดโลไมท หนปนบด ยปซม การใชพชตระกลถวอายสนมาปลกในพนทแลวไถกลบ เชน ปอเทอง โสนและถวพรา

5.3.1.3 การจดการนาทเหมาะสม เปนเรองส าคญในดนทรายหากจดการไมด พชอาจขาดน าได ตองสรางทกกเกบน าฝนไวในระหวางฤดฝน และการใหน าพชแบบหยดและการใหน าแบบพนฝอย สามารถควบคมน าได และการรกษาความชนโดยการใชวสดคลมดน เชน ฟางขาว ตอซงพช แกลบขเถา แกลบขเลอย ตลอดจนใบไม ใบหญาแฝก และหญาแหง น ามาคลมโคนตนหรอระหวางแถวพชหลกจะมประสทธภาพในการรกษาความชนในดนไดด และสามารถลดอณหภมในดนได (กรมพฒนาทดน, 2540) นอกจากนพบวาพลาสตกสขาวสามารถใชเปนวสดคลมดนไดดพอๆ กบการคลมดนดวยฟางขาว การพฒนาแหลงน าเปนสงส าคญทชวยใหเพมประสทธภาพในการใชประโยชนทดน ในพนทดนทรายควรมการสรางสระเกบน าในไรนา หรอแหลงน าขนาดเลก ตลอดจนฝายกกเกบน าใหกระจายอยางทวถง เพอใชในการเพาะปลกในชวงขาดน าหรอในชวงฤดแลง การใหน าควรใหน าทละนอยแตบอยครง เชน การใหน าแบบน าหยด

5.3.1.4 การจดการดานอนรกษดนและนา ดนทรายเปนดนทมศกยภาพในการถกชะลางสง เนองจากอนภาคดนเกาะกนอยางหลวมๆ จงงายตอการชะลางพงทลาย จงตองใชมาตรการอนรกษดนและน าดวยวธกล เชน การไถพรวนและการปลกพชตามแนวระดบ การท ารองน าไปตามแนวระดบ การสรางคนดนและรองน าขวางความลาดเทของพนท คนชะลอความเรวของน า (Check dam) เปนตน หรอวธพช เชน การปลกพชโดยไมไถพรวน การปลกพชสลบเปนแถบ การปลกพชหมนเวยน เปนตนหรออาจปลกพชคลมดน โดยปลกพชทมระบบใบหนาแนน หรอมระบบรากแนนและแพรกระจาย คลมและยดดนเพอชวยปองกนการชะลางพงทลายหนาดน ชวยรกษาความชมชน และดดซบธาตอาหารในดน รวมทงการใชวสดคลมดน เพอการอนรกษดนและน าและเพมอนทรยวตถใหกบดน

5.3.1.5 การเลอกชนดพชปลกทเหมาะสม ใชน านอยและมอายสน เชน ถวลสง แตงโม และปลกพชแบบหมนเวยน ไรนาสวนผสม

5.3.2 พชทปลกในดนทราย

5.3.2.1 ไรนาสวนผสม

ควรปลกพชคลมดน โดยเลอกพชทมระบบใบหนาแนนหรอมระบบรากแนน และแพรกระจายคลมและยดดน เพอชวยลดแรงกระแทกของเมดฝนและเมดดน ลดการพดพาของอนภาคดน

83

โดยน าและลมทหนาดน และเพมอนทรยวตถใหกบดน รกษาความชมชน และดดซบธาตอาหารในดน การเพมอนทรยวตถใหกบดน โดยการใสอนทรยสารลงในดน โดยวธการใสปยหมก ปยคอก ปยพชสด เพอใหอนทรยวตถสรางเมดดน และชวยดดยดธาตอาหารทมสมบตละลายน าได ไมใหเกดการสญเสยไปจากดน เชน จากการใสปยเคมไนโตรเจนและโพแทสเซยม และลดการตรงธาตฟอสฟอรสในดนกรด ใหพชสามารถน าไปใชประโยชนได ส าหรบการใสปยเคมซงมราคาแพง ควรใสใหถกกบชวงเวลาทพชหลกตองการชนดพชทปลก เปนการลดการสญเสยไดทางหนง

5.3.2.2 ขาว

ปลกพชปยสดใหกบดนและไถกลบตอซงขาวในขณะเตรยมดน หากดนมความเปนกรดเปนดางต ากวา 5.5 ใสวสดปน อตรา 100-200 กโลกรมตอไร แลวปลกพชปยสด เชน ถวพรา ปอเทอง และไถกลบลงดนกอนปลกขาว การใสปยเคมใสตามค าแนะน าการใชปย (วฒชาต, 2550)

5.3.2.3 ถวตางๆ ใสปยหมก 1 ตนตอไร ปรบสภาพดนรวมกบการใสปยเคมสตร 16-8-8 หรอ

15-15-15 หรอ 12-24-12 อตรา 25 กโลกรมตอไร หรอ 24-24-24 อตรา 23 กโลกรมตอไร โรยขางแถวหลงปลก 1-3 สปดาห

5.3.2.4 แตงโม แตงโมเปนพชทหยงรากลกมากกวา 120 เซนตเมตร และตองการดนทอดม

สมบรณ มความชมชนมากพอ ฉะนนการไถพรวนหรอขดยอยดนใหมหนาดนรวนโปรงและลก กชวยปองกนการขาดน าได ในระยะทแตงโมก าลงเจรญเตบโต การเตรยมดนขดดนหรอไถดนใหลก ใหหนาดนลกรวน ท าใหดนนนยดและอมความชนมากขน และท าใหรากแตงโมแทรกตวเองลกลงไปใตดนไดงาย รากหาอาหารและน าไกลขน และพชสามารถใชน าใตดนไดมากขน แตงโมเปนพชทตองการดนทมการระบายน าด เปนดนเบาหรอดนทราย ควรปลกแตงโมในฤดแลง

5.4 ดนตน

ดนทมชนสวนหยาบในปรมาณมากกวา 35 เปอรเซนตโดยปรมาตร เชน ลกรง กอนกรวด เศษหน หรอกอนปน หรอพบชนดาน ชนหนพน ชนเชอมแขงของศลาแลง หรอชนมารล ภายในความลก 50 เซนตเมตรจากผวดน เปนอปสรรคการชอนไชของรากพชลงไปหาอาหารและน า เปนอปสรรคการไถพรวน มปรมาณเนอดนเหนยวนอย ท าใหดนมความสามารถในการดดซบน าและธาตอาหารต า การเกาะยดตวของเมดดนไมด เกดการชะลางพงทลายไดงาย ดนมความอดมสมบรณต า พบปรมาณมากในภาคกลางเปนเนอท 552,195 ไร จงหวดทพบในภาคกลาง ไดแก จงหวดชยนาท นครนายก ลพบร สระบร และสพรรณบร (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2550)

5.4.1 การจดการดนตน

5.4.1.1 เลอกพนทมหนาดนหนา 15 เซนตเมตรหรอมากกวา และไมมกอนกรวดหรอลกรงกระจายอยทผวดนมากมาใชปลกพช

84

5.4.1.2 การเตรยมดนปลกไมยนตน ใหขดหลมมขนาดใหญ 50x50x50 หรอ 75x75x75 เซนตเมตร หรอถงชนหนแขง ตามขนาดของทรงพม พชทน ามาปลกปรบปรงหลมปลกดวยหนาดนทไมมกอนกรวดหรอลกรง รวมกบการใสปยหมก หรอปยเคมตามความตองการของชนดพช

5.4.1.3 เพมความอดมสมบรณของดน เชน การใชปยพชสด ปยอนทรย การปลกพชคลมดน โดยเฉพาะเปนการเพมอนทรยวตถในดน จะชวยปรบปรงโครงสรางของดน เพมความสามารถในการอมน าของดนใหดขน

5.4.1.4 การจดการน า ในพนททไมมน าชลประทาน จะตองมการปองกนการะเหยของน า เชน การใชวสดคลมดน การปลกพชคลมดน เพอเกบกกน าฝนลงในดน ใหดนเปนพนทเกบน า และชวยควบคมวชพชมใหเจรญเตบโต นอกจากนควรมการจดระบบการใหน าอยางมประสทธภาพ เชน การใหน าหยด ขดบอเกบน าประจ าไรนา

5.4.1.5 เลอกพชปลกทเหมาะสม ไดแก พชทมระบบรากตนและทนแลง เชน หญาเลยงสตว (ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร, 2555 )

5.4.2 พชทปลกในดนตน

5.4.2.1 พชไรไมผลและไมยนตน

แนวทางแกปญหาขอจ ากดของดนคอ เลอกพชใหเหมาะสมกบสภาพพนทและชนดของดน ปรบปรงบ ารงดนดวยปยอนทรย อตรา 3-4 ตนตอไร หรอใชพชปยสดบ ารงดน ใชปยอนทรยรวมกบการใชปยเคมและน าหมกชวภาพตามชนดพชทปลก พนทดนตนมกรวดหรอดนลกรงอยบนผวดนมาก ใหใชพชรากสนปลก เชน พชไร หรอพชผก หรอหญาอาหารสตว สวนการปลกไมผล ยางพารา ปาลมน ามน หรอไมยนตน ควรขดหลมใหมขนาด 75x75x75 เซนตเมตร หรอขนาด 1x1x1 เมตร ขนอยกบไมผล แลวน าดนผสมคลกเคลากบปยอนทรย อตรา 20-25 กโลกรมตอหลม พนทมมความลาดชนสง ควรมการอนรกษดนและน า เชน ท าขนบนได มวสดคลมดน หรอปลกแฝกเปนแนวปองกนการพงทลายของดน หรอในบางแหง ควรมการอนรกษเปนปา หรอปลกเปนพชโตเรว เลอกพนททมหนาดนหนามากกวา 25 เซนตเมตร มาปลกพช สวนพนททเปนดนตนมากและมเศษชนสวนเนอหยาบอยบนผวดนมาก ไมเหมาะสมส าหรบการปลกพชเศรษฐกจ ควรปลกหญาเลยงสตว หรอปลกปา (วฒชาต, 2550) การจดการดนควรมการไถพรวนนอยทสด เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน ควรเตรยมหลมปลกดวยปยอนทรยและปรบปรงดนดวยหนาดน ส าหรบพชไรอาจใชปยพชสดปรบปรงบ ารงดนได เนองราคาถกและสนเปลองแรงงานนอยกว าในพนททมความลาดชน ควรมการอนรกษดนและน า เชน มพชคลมดนปลกหญาแฝกปองกนการพงทลายของดน รวมทงการท าคนบนไดขวางทางลาดเท (กรมพฒนาทดน, 2548ข; ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร, 2555) ในพนททมความลาดชนมากกวารอยละ 12 ควรปลกไมยนตนโตเรว เชน ไผ ขเหลกบาน สะเดา ยคาลปตส นนทร (สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2555)

5.4.2.2 ขาว

ในพนทดนลกรงมหนาดนหนาตงแต 15 เซนตเมตรขนไป และดนมความสามารถในการอมน าไดด สามารถน าไปท านาไดโดยมการไถกลบตอซงขาว ขณะเตรยมดนปลกพชตระกลถว เชน ปอเทอง ถวพรา เปนพชปยสด เพอเพมอนทรยวตถใหแกดน และใสปยตามค าแนะน า (กรม

85

พฒนาทดน, 2548ก; ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร, 2555)

5.5 พนทลาดชนเชงซอน

คอพนทลาดชนสง พนทภเขาเทอกเขา ทมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนตขนไป ไมเหมาะทจะน ามาใชท าการเกษตร เพราะหากมการใชทดนเพาะปลกพชอยางไมถกตอง จะเกดปญหาการชะลางพงทลายของดน และการเสอมโทรมของดนอยางรวดเรว ลกษณะและสมบตของดนทพบบนพนททมความลาดชนสงมความแตกตางกนมาก ขนอยกบปจจยทกอใหเกดดน ไดแก วตถตนก าเนดดนซงสวนใหญผผงมาจากหน ตนก าเนดความสงต า และความลาดชนของพนท ตลอดจนพชพรรณและการใชประโยชนทดน สภาพภมอากาศ ตลอดจนระยะเวลาในการพฒนาดนเหลานน สวนใหญดนบรเวณทสงชนเกดขนจากการสลายตวผพงอยกบทของหนพนทอยขางลางหรอหนทเคลอนยายลงมาตามแรงดงดดโลก มการพฒนาเปลยนแปลงไปจนเกดเปนดน อยางไรกตามอาจจะพบดนทพฒนามาจากวตถตนก าเนดดนทพฒนามาทบถมโดยน า อยบรเวณทสงชนไดเชนกน ทงนเกดขนเนองจากการเปลยนแปลงของโลก ท าใหเกดการยกตวหรอคนตวของเปลอกโลก เกดเปนภเขาขน ท าใหดนทเศษดนทเคยอยบรเวณทต าถกยกตวสงขนไป (สถาพร, 2548)

5.5.1 แนวทางการพฒนาพนทลาดชนเชงซอน

พนทลาดชนเชงซอนในพนทรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 นน สวนใหญเปนพนทลาดชนสงหรอพนทภเขา มเนอท 12,937,500 ไร หรอรอยละ 22.55 ของเนอททงหมด มกจะพบปญหาการบกรกท าลายปา และการท าการเกษตร โดยเฉพาะการปลกพชไรและไมยนตน โดยไมมมาตรการอนรกษดนและน าทเหมาะสม การชะลางพงทลายของดนเรมรนแรงในพนททมความลาดชนตงแต 5 เปอรเซนตขนไป การชะลางพงทลายของดนเปนปญหาใหญทท าใหเกดปญหาหลายอยางตอเนองตามมา กลาวคอ ท าใหหนาดนสญเสยธาตอาหารพช เชน ปยธรรมชาตซงถกชะลางออกไปจากดน ท าใหคณสมบตทงทางดานเคมและกายภาพของดนเสอมโทรมลงอยางรวดเรว ตะกอนดนทถกน าพดพามาทบถมตามแหลงน าตางๆ จะท าใหแหลงน าตนเขน ซงเปนสาเหตหนงของการขาดแคลนน า สลบกบการเกดน าทวม เปนดนทมปญหาในแงของความเสยงสงตอการถกกดชะลางพงทลายงาย และเสยงตอการเกดแผนดนถลม รวมทงยากตอการท าเกษตรกรรม ดงนนจงเปนดนทไมเหมาะทจะน ามาใชในการเกษตร สมควรก าหนดใหเปนพนทปาไม เปนแหลงตนน าล าธารของประเทศ เนองจากสภาพพนทลาดชนสงซงการชะลางพงทลายของดนจงปญหาหลกในพนท

ดงนนแนวทางการจดการจะมงเนนการจดการดนเพออนรกษดนและน าเปนส าคญ ส าหรบพนททเกษตรกรมความจ าเปนทจะใชพนทดงกลาวท าการเพาะปลกพช ควรจะมวธการใชประโยชนทดนบนทสงอยางถกวธ และมประสทธภาพระยะยาว ซงวธดงกลาว ไดแก การปลกพชแบบผสมผสานโดยเนนมาตรการอนรกษดนและน า ตลอดจนถงการปรบปรงบ ารงดนโดยเนนการเพมอนทรยวตถใหกบดนมากขน ซงจะเปนวธการน ามาสการใชประโยชนพนทอยางมประสทธภาพและถาวรในระยะยาว การอนรกษดนและน าเปนวธการจดการรปแบบหนงบนพนทลาดชนสง เพอจะปองกนการชะลางพงทลายของหนาดนและน าไหลบา โดยจดท าสงกอสรางขวางลาดเทเปนชวงๆ ซงแนวสงกดขวางจะชวยชะลอความเรวของน าไหลบา และลดการชะลางพงทลายของหนาดน

86


กรมพฒนาทดน. 2540. การจดการดนทราย. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 27 หนา. _______. 2548ก. รายงานการจดการทรพยากรดนเพอการปลกพชเศรษฐกจหลกตามกลมชดดน

เลมท 1 ดนบนพนทราบตา. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 576 หนา. _______. 2548ข. รายงานการจดการทรพยากรดนเพอการปลกพชเศรษฐกจหลกตามกลมชดดน

เลมท 2 ดนบนพนทดอน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 645 หนา.

_______. 2553. ดนมปญหาและการปรบปรงแกไข. หนา 65-75. คมอการพฒนาทดนส าหรบหมอดนอาสาและเกษตรกร. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

กรมวชาการเกษตร. 2544. ปาลมนามน. หนา 1-19. ในเอกสารประกอบการประชมวชาการประจ าป 2544 เลมท 2. ผลงานวชาการประจ าป 2543. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

วฒชาต สรชวยช. 2542. ลกษณะดนการจาแนกดนและการจดการดนเปรยวจดดนเคมและดนอนทรยในภาคใต. กองส ารวจและจ าแนกดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 126 หนา.

_______. 2547. ทรพยากรดนภาคใต. สวนมาตรฐานการส ารวจจ าแนกดนและทดน. ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 672 หนา.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. 2555. ดนทมปญหาในการใชประโยชนทางการเกษตรและการจดการ. หนา 251-281 ในตามรอยพระบาทจอมปราชญแหงแผนดน. กระทรวงศกษาธการ. กรงเทพฯ.

สถาพร ใจอารย. 2548. การจดการดนทมปญหาของประเทศไทย. กรมพฒนาทดน. กระทรวงเกษตร และสหกรณ. 39 หนา.

สมศร อรณนท. 2539. เอกสารคมอของรฐ เรองดนเคม โครงการพฒนาพนทดนเคม. กลมปรบปรงดนเคม กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 45 หนา.

ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเรองมาจากพระราชด าร. 2555. การจดการดนลกรงเพอเพมผลผลตพช. ผลส าเรจทโดดเดนของศนยศกษาการพฒนาภพานอนเนองมาจากพระราชด าร. กรงเทพฯ. 23 หนา.

87

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2550. ปญหาทรพยากรดน. กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 189 หนา.

อภรด อมเอบ. 2536. ความเปนประโยชนของธาตอาหารตอพชหลงการใสปนในดนกรด. วารสารพฒนาทดน 31:38–52.

88

บทท 6

พชเศรษฐกจในภาคกลาง

ภาคกลางมพนทปลกขาว ขาวโพดเลยงสตว ออยโรงงาน มนส าปะหลง ปาลมน ามน ยางพาราเปนพชเศรษฐกจ รวมทงมการปลกขาวเพอใชบรโภคภายในครวเรอน หากมเหลอจากการบรโภคน าไปจ าหนาย

6.1 ขาว

6.1.1 ลกษณะทวไป

เปนพชลมลกตระกลหญา สามารถปลกและเตบโตไดดในดนทวไปทสามารถขงน าไวได สภาพพนททเหมาะสมตอการปลกขาวควรเปนทราบลม ควบคมระดบน าไดลกษณะเนอดนเปนดนเหนยวดนรวนเหนยวกกเกบน าได ความเปนกรดเปนดางประมาณ 5-6.5 มอนทรยวตถไมนอยกวา 5 เปอรเซนต ควรเปนดนทมหนาลก 30-50 เซนตเมตร ประกอบไปดวยอนภาคของดนเหนยวไมต ากวา 30 เปอรเซนต เพราะหลงจากการไถและคราด สวนหนงของอนภาคนจะตกตะกอนกลายเปนชนดนดาน ชวยลดการไหลซมของน าทกกเกบไวในนา นอกจากนดนเหนยวยงมความสามารถในการอมน าไดด สวนดนทไมเหมาะสมตอการเพาะปลกขาวคอ ดนทเปนทรายจดและดนรวนทราย เพราะไมสามารถกกเกบน าได สวนปรมาณน าทมากเกนไปไมเปนผลดแกตนขาว เพราะท าใหดนขาดออกซเจน จงควรปลอยใหขาวขาดน าเปนระยะๆ ซงนอกจากชวยเพมออกซเจนใหแกรากขาวแลว ยงชวยลดสารพษลงดวย การรกษาระดบน าควรใหสงประมาณ 5 เซนตเมตร ตลอดฤดปลกขาว ซงไดผลผลตสงกวาระดบน า 15-20 เซนตเมตร กลมชดดนทสามารถน าไปใชปลกขาวไดเปนกลมชดดนในทลม ไดแก กลมชดดนท 2 3 4 5 6 10 11 14 17 18 22 23 และ 25 (กรมพฒนาทดน, 2548ก) อณหภมทเหมาะสมประมาณระหวาง 22-23 องศาเซลเซยส ปรมาณน าฝนเฉลย 1,200–1,500 มลลเมตรตอป การปลกขาวเพอใหไดผลผลตสงในดนทมการท านามาเปนระยะเวลานาน จ าเปนตองมการบ ารงปรบปรงดนโดยการใสปยเพอใหธาตอาหารเพยงพอกบการเจรญเตบโต ขาวเปนพชซงตองการไนโตรเจนในการเจรญเตบโตและใหผลผลต ในการผลตขาวเปลอกจ านวน 1 ตน ขาวตองการไนโตรเจนเฉลย 18.9 กโลกรม (นพรตน, 2541) การใชปยไนโตรเจนในนาขาวในรปปยเคมท าใหเกดการสญเสยไนโตรเจนไดงาย ในดนนาการใชปยเคมในนา ขาวสามารถใชไดไมเกน 40 เปอรเซนต เนองจากในดนนามการสญเสยไนโตรเจนในรปกาซแอมโมเนย และการปลดปลอยกาซไนโตรเจนโดยกระบวนการดไนตรฟเคชน (Denitrification) การใชปยเคมไนโตรเจนตดตอกนเปนเวลานาน ท าใหปรมาณไนโตรเจนในดนนาลดลง แมวามการใสปยเคมไนโตรเจนใหแกขาวเปนประจ า การทไนโตรเจนในดนนามปรมาณลดลง เนองจากการลดลงของอนทรยวตถในดน นาทไมใสปยอนทรยท าใหมผลตอการเจรญเตบโตของขาวลดลง ดงนนปยอนทรยจงมความจ าเปนตอการปลกขาวอนทรย เนองจากอนทรยวตถใชเปนอาหารและพลงงานของพช และจลนทรยดนพวกเฮกเทอรโรโทป ซงชวยปรบปรงโครงสรางของดน นอกจากมธาตอาหารพชหลกแลว ปยอนทรยยงมธาตรองและจลธาต ซงจ าเปนตอการเจรญเตบโตและผลผลตของพช ปยอนทรยโดยสวนใหญมปรมาณธาตอาหารคอนขางต า โดยเฉพาะอยางยงธาตอาหารหลก ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม ซงเปนธาตทมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชและผลผลต (กรมพฒนาทดน, 2556)

89

6.1.2 ธาตอาหารของขาว

การใชปยในการปลกขาว ในระยะปลกขาวตงแตเมลดขาวงอกมรากออกมา นบวาเปนจดเรมตนของการเจรญเตบโต เมอขาวมอายประมาณ 1 เดอน ระยะนขาวตองการธาตอาหารจากดนสง โดยเฉพาะฟอสฟอรสและโพแทสเซยม ในระยะแตกกอ เมอพนระยะตงตวของตนขาว ตนขาวจะหยงรากลกลงในดนจนสามารถแตกรากใหมออกมาได ตนขาวจะสรางใบใหมมากขน และเรมแตกหนอเปนตนใหม เรยกวา ระยะเรมแตกกอ การใสปยในระยะนท าใหตนขาวสามารถแตกกอไดดและสมบรณ ระยะก าเนดชอดอกหรอระยะขาวสรางรวงออน ตนขาวมความตองการน าและอาหารทสมบรณ เพอใหตนขาวทกตนในกอสามารถสรางรวงออนทสมบรณ มอาหารเพยงพอ เพอท าใหแตละรวงมจ านวนเมลดตอรวงมากท าใหผลผลตขาวสงขน ในระยะนตนขาวตองการธาตไนโตรเจน ไนโตรเจนทไดรบพอเพยงในชวงระยะการตงตวของขาวจนถงการแตกกอ ท าใหขาวมจ านวนกอตอหนวยพนทในปรมาณทมากพอ ไนโตรเจนทไดรบพอเพยงในชวงระยะกอนและระยะการแทงชอรวงออน ท าใหรวงทเกดขนมขนาดใหญและเปนแหลงสะสมของอาหาร ไนโตรเจนทไดรบพอเพยงในชวงระยะการสะสมของเมลดท าใหขาวมผลผลตสงเนองมาจากกระบวนการสงเคราะหแสง นอกจากนควรรกษาระดบน าในนาขาวใหอยทระดบ 5 เซนตเมตร และระบายน าออกใหมากขนเมอตองการใสปยในชวงระยะกลางของฤดปลก ในระยะออกดอก ขาวจะออกดอกหลงระยะก าเนดชอดอกแลวประมาณ 1 เดอน ในระยะขาวออกดอกธาตไนโตรเจนจากสวนตางๆ ของขาว โดยเฉพาะใบถกน าไปใชในการสรางดอกและเมลด ท าใหขาวขาดไนโตรเจนทใบ สงเกตไดจากปลายใบแกหรอใบขาวตอนลางมสเหลองหรอสเขยวจางกวาสวนอนๆ ระยะนอาจใสปยไนโตรเจนเลกนอยเพอเสรมสวนทขาดไป ในระยะเกบเกยวหลงจากขาวออกดอกประมาณ 3 สปดาหรวง ขาวจะเรมสกสเหลองและเรมโนมรวง หลงจากขาวออกดอก 28 วน หรอ 4 สปดาห เรยกวา ระยะพลบพลง เปนระยะทเหมาะสมในการเกบเกยวขาว จากระยะออกดอกจนถงเกบเกยวไมตองใสปยอก เพราะถาใสปยในระยะนตนขาวจะน าไปสรางใบ ท าใหขาวแกชา เรยกวา ขาวเฝอใบ ท าใหมปญหาในการเกบเกยว เมลดขาวหลงเกบเกยวแลวน าไปสเกดความเสยหายมาก (สถาบนวจยขาว, 2543) ส าหรบความตองการธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม เฉลย 3.55 0.22 และ 1.8 เปอรเซนตตามล าดบ ปรมาณธาตแคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน 0.20 0.20 และ 0.11 เปอรเซนตตามล าดบ (พชตและปรดา, 2532)

6.1.3 การใชปยเพอการเจรญเตบโตและเพมผลผลตขาว

อนทรยวตถ หมายถง สงทไดจากการยอยสลายสารอนทรย ซงกระบวนการยอยสลายประกอบดวยหลายขนตอน ตงแตอยในรปเดมหรอเปลยนแปลงแตยงจ ารปเดมได จนถงเปลยนแปลงจากเดมโดยสมบรณ เปนสงทไดจากการยอยสลายของซากพชซากสตว รวมถงสงขบถายของสงมชวต รวมทงเซลลของจลนทรยทตายแลว อนทรยวตถเมอยอยสลายตอไปขนสดทายจะไดฮวมส ซงเปนสารทเสถยรมพนทผวสมผสสง สามารถดดซบน าไดด มความสามารถในการแลกเปลยนประจบวกสง นอกจากนอนทรยวตถเปนองคประกอบหนงในดน ทมความส าคญตอการควบคมสมบตดานตางๆ ของดน ในเขตรอนชนมการยอยสลายอนทรยสารสง การท าการเกษตรตดตอกนเปนเวลานานโดยไมไดเพมอนทรยสารในดน ท าใหดนมอนทรยวตถต า (กรมพฒนาทดน, 2556) อนทรยวตถเปนสวนประกอบทมบทบาทส าคญในการก าหนดสมบตทางกายภาพและเคมของดน เปนแหลงอาหารและพลงงานใหกบสงมชวตเลกๆ ซงอาศยอยในดน ความอดมสมบรณของดนในระบบเกษตรอนทรย ดนตองเปนดนทมชวต นนคอมสงมชวตอยในดนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงจลนทรยทเปนประโยชนในดนหลายกลมม

90

ความสมพนธอยางใกลชดกบระบบรากพชในดน รวมถงอนทรยวตถในดน (วรรณลดา , 2543) อนทรยวตถในดนประกอบดวยเศษซากพชซากสตวทเนาเปอยผพง และสารสงเคราะหทเกดขนจากกจกรรมของสงมชวตในดน อนทรยวตถในดนเปนแหลงของคารบอนและไนโตรเจนทส าคญของจลนทรย รปของอนทรยวตถในดนมทงโมเลกลขนาดใหญ เชน สารฮวมก ลกนน เซลลโลส จนถงพวกทมขนาดเลก เชน น าตาลบางชนด กรดอะมโนและกรดอนทรยบางชนด เปนตน ในการเนาเปอยของอนทรยวตถในดน เปนผลจากการทจลนทรยน าเอาคารบอนทเปนองคประกอบของอนทรยวตถมาใชเปลยนเปนสารประกอบของเซลล และคารบอนบางสวนเปลยนรปไปเปนกาซคารบอนไดออกไซด จงท าใหปรมาณสารคารบอนในอนทรยวตถลดลงเรอยๆ ซงอตราการสญหายของคารบอนดงกลาว บงชถงโครงสรางและความอดมสมบรณของดนและกจกรรมของจลนทรยได (อจฉรา, 2549) ในสภาพธรรมชาตอนทรยวตถในดนไดมาจากวสดเศษพชเปนสวนใหญ อนทรยวตถในดนชวยปรบปรงสมบตทางกายภาพเคมและทางชวภาพของดนใหดขน ชวยจบตวเปนกอน ท าใหดนโปรงรวนซย ถายเทอากาศไดดขน มความสามารถในการแลกเปลยนประจบวกของดนเพมขน 20-70 เปอรเซนต อนทรยวตถในดนชวยใหความเปนกรดเปนดางของดนไมเปลยนแปลงมาก และอนทรยวตถจะปลดปลอยธาตอาหารใหกบพชหลกทปลกตอมา ทงยงเปนการเพมปรมาณจลนทรยดนอกดวย (Bohn et al., 1985) ในแงสมบตทางเคมของดนพบวาอนทรยวตถไดจากการสลายตวของซากพชซากสตว ท าใหมการปลดปลอยธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองคอนขางครบถวน และจลธาตถงแมธาตอาหารมปรมาณไมมากเมอเปรยบเทยบกบปยเคม แตธาตอาหารเหลานจะคอยๆ ปลดปลอยใหเปนประโยชนตอพชในระยะยาว การปลดปลอยไนโตรเจนเปนธาตหลกซงปลดปลอยจากอนทรยวตถ ไนโตรเจนจะถกปลดปลอยออกมาอยางชาๆ ในดนบนมความลก 6 นว มเนอดน 312,000 กโลกรมตอไร มเพยง 2-5 เปอรเซนตของธาตไนโตรเจนในอนทรยวตถทถกปลดปลอยออกมาในฤดกาลเพาะปลก ไมเพยงพอแกการเจรญเตบโตของพช จงจ าเปนตองเพมปยลงดน นอกจากนอนทรยวตถยงปลดปลอยฟอสฟอรส ก ามะถนและธาตอาหารพชเสรมออกมา โดยปรมาณการปลดปลอยขนอยกบองคประกอบของอนทรยวตถแตละชนด เนองจากอนทรยวตถมพนทผวหนาสมผสมากและมประจไฟฟาเปนสวนใหญ ฉะนนจงมความสามารถดดซบประจบวกไวไดมาก กลาวคอ มความสามารถในการแลกเปลยนประจบวกไดสงกวาดนเหนยวประมาณ 2-30 เทา จงเปนแหลงสะสมธาตอาหารทยดเหนยวไวทผวของอนทรยวตถ นอกจากนอนทรยวตถยงชวยลดความเปนพษของธาตบางชนด เชน เหลกและอะลมนม ซงมอยมากในดนกรด โดยฮวมสจะรวมตวกบธาตเหลานนเกดเปนสารประกอบเชงซอนทมความคงตว ธาตทเกดการรวมตวเปนสารประกอบเชงซอน โดยฮวมส อยในรปทไมละลายน า ท าใหความเปนพษของเหลกและอะลมนมลดลง และมบทบาทในการเปนแหลงธาตอาหารของจลนทรย (กรมพฒนาทดน, 2556)

ความอดมสมบรณของดนเปนพนฐานส าคญในการเพมผลผลตขาว จากการทดลองรายงานวา การใชปยหมกฟางขาวปรบปรงดนนาในจงหวดสรนทร เปนเวลาตดตอ 12 ป (2519-2530) พบวาถาใชปยหมกฟางขาวในอตรา 2 ตนตอไร ผลผลตขาว กข7 ในปแรกของการทดลองไดผลผลตเพยง 265 กโลกรมตอไร และเพมขนเปน 621 กโลกรมตอไร ในป 2530 เพมขน 365 กโลกรมตอไร หรอ 134 เปอรเซนต และถาเปรยบเทยบกบนาทไมใสปยหมกฟางขาวในป 2530 ใหผลผลตเพยง 358 กโลกรมตอไร ซงต ากวาผลผลตของแปลงทใสปยหมกฟางขาวถงไรละ 263 กโลกรม หรอต ากวา 73 เปอรเซนต และจากการทดลองในแปลงขาวจงหวดยโสธร ในขาวพนธ กข6 ในต ารบซงใสปยหมก 3 ตนตอไร ใหผลผลตขาว 410 กโลกรมตอไร เพมจากต ารบซงไมใสปย 140 กโลกรมตอไร หรอเพมขน 51.9 เปอรเซนต และใหผลผลตมากกวาต ารบซงใสปยเคมสตร 16-20-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร จ านวน 20

91

กโลกรมตอไร หรอมากกวา 5.1 เปอรเซนต ส าหรบแปลงนาขาวจงหวดปทมธาน ในขาวพนธเอเชย ในต ารบซงใสปยหมก 2 ตนตอไร ใหผลผลตขาว 730 กโลกรมตอไร เพมจากต ารบซงไมใสปย 60 กโลกรมตอไร หรอเพมขน 9.0 เปอรเซนต และใหผลผลตขาวมากกวาต ารบซงใสปยเคม (สตร 16-20-0 อตรา 40 กโลกรมตอไร) จ านวน 10 กโลกรมตอไร หรอมากกวา 1.4 เปอรเซนตของปยเคม (กรมพฒนาทดน, 2556) จากผลการทดลองทสถานทดลองขาวไรและธญพชเมองหนาวปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ทดลองระหวางป 2540 ถงป 2541 พบวาการผลตขาวขาวดอกมะล 105 เมอใสปยหมกฟางขาวอตรา 1,000 กโลกรมตอไร ใหผลผลตขาว 432 และ 723 กโลกรมตอไร ไมแตกตางทางสถตกบการใสปยเคมสตร 9-6-0 กโลกรม ไนโตรเจนฟอสฟอรสโพแทสเซยมตอไร ในป 2540 และจากการทดลองของศนยวจยขาวปทมธาน ทดลองในดนเปรยวจด ผลการทดลองแสดงใหหนวาผลผลตขาวขาวดอกมะล 105 ในต ารบซงใสปยหนฟอสเฟตอตรา 100 กโลกรมตอไร รวมกบใสปยคอกอตรา 500 กโลกรมตอไร ใหผลผลต 520 กโลกรมตอไร และมคาไมแตกตางทางสถตกบต ารบซงใสปยเคมสตร 9-6-0 กโลกรมไนโตรเจนฟอสฟอรสโพแทสเซยมตอไร และต ารบใสปยหนฟอสเฟต 100 กโลกรมตอไร รวมกบฟางขาว 2,000 กโลกรมตอไร ในปแรก ในปทสองในต ารบใสปยหนฟอสเฟต 100 กโลกรมตอไร ใสรวมกบฟางขาว 2,000 กโลกรมตอไร ใหผลผลตสงสดและมคาไมแตกตางทางสถตกบต ารบซงใสปยเคมสตร 9-6-0 กโลกรม ไนโตรเจนฟอสฟอรสโพแทสเซยมตอไร และจากผลการทดลองของศนยวจยขาวสกลนครพบวา ในต ารบซงใสปยเคมสตร 6-6-3 กโลกรม ไนโตรเจนฟอสฟอรสโพแทสเซยมตอไร ใหผลผลตขาวขาวดอกมะล 105 สงสด จ านวน 457 กโลกรมตอไร และมคาไมแตกตางทางสถตกบต ารบปยคอกมลไก อตรา 1,000 กโลกรมตอไร ในปแรกของการทดลองป 2540 และทศนยวจยขาวพทลงพบวา ในต ารบซงใสวสดเหลอทงจากโรงงานปลากระปองอตรา 1,000 กโลกรมตอไร ใหผลผลตขาวขาวดอกมะล 105 สงสด 452 กโลกรมตอไร และมคาไมแตกตางทางสถตกบปยเคมสตร 6-6-0 กโลกรม ไนโตรเจนฟอสฟอรสโพแทสเซยมตอไร ใหผลผลตขาวขาวดอกมะล 105 สงสดจ านวน 423 กโลกรมตอไร (ทว และคณะ, 2542) การใสปยหมกฟางขาวตดตอกนระยะยาวมผลท าใหอนทรยวตถฟอสฟอรสและก ามะถนในดนเพมขน ยงชวยปรบปรงคณสมบตทางกายภาพของดน ท าใหมการจดตวของเมดดนดขน ลดความหนาแนนรวมของดนอยางชดเจน ชวยใหขาวดดไนโตรเจนเพมขน ทงในฟางและในเมลด ในขาวขาวดอกมะล 105 ตอบสนองตอการใชปยหมกอยางเดยวอตรา 1,000 กโลกรมตอไร การใชปยเคมรวมดวยท าใหขาวเฝอใบและลม ท าใหผลผลตขาวลดลง (กรมวชาการเกษตร, 2543) การใชปยอนทรยในนาขาวเพอปรบปรงบ ารงดนใหอดมสมบรณและเพมผลผลตขาวใหสงขน จากผลการทดลองระหวางปพ.ศ.2519-2540 ทงในดนเหนยว ดนรวนปนเหนยว ดนรวนเหนยวปนทราย และดนทราย พบวาการใชฟางขาวเปนปยอนทรยในนา 2 ปแรก ไมท าใหผลผลตขาวพนธ กข7 เพมขน แตจะแสดงผลในปท 3 เปนตนไป ผลผลตขาวเพมขนตามอตราปยฟางขาวทใส และผลการทดลองในป 2539–2541 ทดลองใชกากสะเดาเปนปยอนทรยทศนยวจยขาวอบลราชธาน และสถานทดลองขาวโคกส าโรง อตรา 500 กโลกรมตอไร ท าใหผลผลตขาวพนธขาวดอกมะล 105 เพมขน 44 และ 56 เปอรเซนต (กองปฐพวทยา, 2541)

6.1.4 ค าแนะน าการใชปยในขาว

คดเลอกพนธขาวทเหมาะสมในแตละพนท ควบคมศตรพช และควรมการปลกพชปยสดบ ารงดนเพอแกไขดนเหนยวทมโครงสรางคอนขางแนนทบ และเพมอดมสมบรณใหดน หรอใสปยหมกหรอปยคอก อตรา 1.5-2.0 ตนตอไร หรอใชวสดอนทรย เชน ขเลอย แกลบ ตอซง ไถคลกเคลาและกลบลงในดน แกไขดนกรดโดยใสวสดปน เชน ปนมารล หนปนบด หรอหนปนฝน อตรา 0.5-1.0 ตน

92

ตอไร รองพนดวยปยเคมสตร 16-20-0 อตรา 15 กโลกรมตอไร และ 46-0-0 อตรา 8 กโลกรมตอไร ครงท 2 ใส 46-0-0 อตรา 13 กโลกรมตอไร ระยะตงทอง (กรมวชาการเกษตร, 2548; ส านกสารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2556ก)

6.2 ขาวโพดเลยงสตว


ขาวโพดเลยงสตวหรอขาวโพดไร (Maize หรอCorn) มชอวทยาศาสตร Zea mays L. เปนพชตระกลเดยวกบหญา มล าตนสงโดยเฉลย 2.2 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางของล าตน 0.6-2.0 นว เมลดจากฝกใชเปนอาหารสตว รากของขาวโพดเปนระบบรากฝอย (fibrous root) นอกจากรากทอยใตดนแลว ยงมรากยดเหนยว (brace root) ซงเกดขนรอบๆ ขอทอยใกลผวดน ขาวโพดมล าตนตงตรงแขงแรง เนอภายในฟามคลายฟองน า ล าตนมขอ (node) และปลอง (internode) ล าตนสดมสเขยว ใบยาวร เปนเสนตรงปลายแหลมยาวประมาณ 30-100 เซนตเมตร เสนกลางของใบจะเหนไดชด ตรงขอบใบมขนออนๆ มเขยวใบ ลกษณะของใบรวมทงสของใบแตกตางกนไป แลวแตชนดของพนธ ดอกตวผและดอกตวเมยอยในตนเดยวกน ชอดอกตวผอยสวนยอดของล าตน ชอดอกตวเมยอยต าลงมาอยระหวางกาบของใบและล าตน ฝกเกดจากดอกตวเมยทเจรญเตบโตแลว ฝกออนจะมสเขยว พอแกเปนสนวล ขาวโพดเลยงสตวเรยกตามลกษณะเมลดขาวโพดคอ 1) ขาวโพดหวบมหรอหวบบ (Dent corn) ขาวโพดชนดนเมอเมลดแหงแลวตรงสวนหวบนสดจะมรอยบมลงไป ซงเปนสวนของแปงสขาว สของเมลดมตงแตขาวไปจนถงเหลอง เนองจากมหลายสายพนธ มโปรตนนอยกวาขาวโพดหวแขง และ 2) ขาวโพดหวแขง (Flint corn) สวนบนสดของเมลดมกมสเหลองจด และเมอแหงจะแขงมาก ภายในเมลดมสารทท าใหขาวโพดมสเหลองจด เปนสารใหสทชอ Cryptoxanthin สารนเมอสตวไดรบรางกายสตวจะเปลยนสารนใหเปนวตามนเอ (กรมวชาการเกษตร, 2548)

ขาวโพดเปนพชไรทเจรญเตบโตไดดในดนแทบทกชนด โดยเฉพาะในดนรวนปนทราย ทมการระบายน าด มความส งจากระดบน าทะเล ไม เกน 1,000 เมตร ความลาดเอยงไม เกน 5 เปอรเซนต ลกษณะดนควรเปนดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนทราย หรอดนเหนยว มความอดมสมบรณปานกลาง มอนทรยวตถไมนอยกวา 1.0 เปอรเซนต มฟอสฟอรสทเปนประโยชนไมนอยกวา 10 สวนในลานสวน โพแทสเซยมทแลกเปลยนไดไมนอยกวา 60 สวนในลานสวน การระบายน าและถายเทอากาศด ระดบหนาดนลกไมนอยกวา 25 เซนตเมตร คาความเปนกรดดางระหวาง 5.5-7.0 อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตประมาณ 25-35 องศาเซลเซยส ปรมาณน าฝนกระจายสม าเสมอ 1,000-1,200 มลลเมตรตอป มอายเกบเกยว 100-120 วน แหลงปลกทส าคญไดแก จงหวดนครสวรรค ปราจนบร สระบร ลพบร นครราชสมา เพชรบรณ สโขทย และเลย พนธทนยมปลกม 2 กลม คอ1) พนธลกผสมเปนพนธทนยมปลกประมาณ 90 เปอรเซนตของพนทปลกทงหมด มลกษณะทางการเกษตรสม าเสมอ ไดแก ขนาดฝก ความสงฝก ความสงตน อายถงวนออกไหมและเกบเกยว ใหผลผลตและคณภาพสงกวาพนธผสมเปด จงเปนทตองการของตลาด แตไมสามารถเกบเมลดไวท าพนธได ทกพนธไมตานทานตอโรคราน าคาง ยกเวน นครสวรรค 72 และสวรรณ 3851 2) พนธผสมเปดลกษณะทางการเกษตรไมสม าเสมอเมอเทยบกบพนธลกผสม ตานทานตอโรคราน าคาง และเมลดพนธราคาถกกวาพนธลกผสม ฤดปลกทเหมาะสมคอ ชวงตนฤดฝน ระหวางเดอนเมษายน-พฤษภาคม และชวงปลายฤดฝน ระหวางเดอนกรกฏาคม-สงหาคม

93

6.2.2 ธาตอาหารของขาวโพดเลยงสตว

ขาวโพดจะมปรมาณธาตไนโตรเจน (N) 2.40 เปอรเซนต จากการวเคราะหหาไนโตรเจนในใบตดฝกขาวโพด (เกบตวอยางเมอขาวโพดอายไมเกน 60 วน) ถาปรมาณไนโตรเจนต ากวา 2.40 เปอรเซนต ในชวงอายดงกลาว แสดงวาขาวโพดมความตองการธาตไนโตรเจน หรอปรมาณฟอสฟอรสและโพแทสเซยม 0.28 และ 1.80 เปอรเซนต ตามล าดบ เปนขอมลในท านองเดยวกนกบไนโตรเจน ปรมาณธาตอาหารรอง (Ca, Mg และ S) มความจ าเปนในการใชสรางความแขงแรงของราก ล าตน สารคลอโรฟลลใชในการสงเคราะหแสง และธาตก ามะถน (S) เปนองคประกอบของโปรตนชนดหนงจากสารประกอบโปรตนจากฟอสฟอรสและไนโตรเจน ควรมอยในใบตดฝกขาวโพดปรมาณ 0.20 0.25 และ 0.24 เปอรเซนตตามล าดบ ปรมาณธาตอาหารเสรม (Fe Mn Zn Cu B และ Mo) ขาวโพดมความตองการในปรมาณนอยกวาธาตอาหารรองและธาตอาหารหลก แตจะขาดหรอมปรมาณต ากวาคาวกฤตไมได ธาตอาหารเหลานมความส าคญตอระบบการเจรญเตบโต และสรระวทยาของขาวโพดอยางยง

6.2.3 การใชปยเพอการเจรญเตบโตและเพมผลผลต

6.2.3.1 ไนโตรเจน เปนธาตอาหารหลกทมความส าคญตอการเจรญเตบโตของพชตาง ๆ ทกชนดเปนองคประกอบส าคญของการสรางเซลลเนอเยอ โปรตน และระบบสรระวทยาตางๆ เปนธาตอาหารทเปนตวหลกของสตรปยตางๆ ไมวาจะเปนปยเคม ปยอนทรยชนดตางๆ ส าหรบปยเคมจะมอย 2 รป คอ ในรปของแอมโมเนยม (NH4) และไนเตรต (NO3) เปนปยเดยว เชน ปยยเรย (45-0-0) หรอแอมโมเนยมซลเฟต (21-0-0) แอมโมเนยมคลอไรด (26-0-0) เปนแมปยหลกในการใชใสใหพช หรอผลตเปนปยผสมสตรตางๆ การใสปยไนโตรเจนตองแบงใสอยางนอย 2 ครง ครงแรกใสพรอมปลกหรอหลงพชงอกประมาณ 10 วน และการใสครงท 2 ใสแตงหนาแบบโรยขางแถวปลก หางจากตนขาวโพดประมาณ 10 เซนตเมตร เมอขาวโพดอาย 20-25 วน หรอใสทความสงขาวโพดประมาณ 30 เซนตเมตร และหลกส าคญคอตองใสปยในขณะทดนมความชน แมวาจะถงก าหนดระยะเวลาการใสปย แตถาขาวโพดอยในชวงฝนแลง ดนแหง กสามารถยดระยะเวลาการใสออกไปไดอก เพราะถาใสในขณะแหงแลง ปยไนโตรเจน จะระเหดสญเสยไปโดยเปลาประโยชนพชน าไปใชไมได การใหค าแนะน าปยไนโตรเจนควรใชขอมลตามคาวเคราะหปรมาณอนทรยวตถปรากฏในดนของกลมดนตางๆ โดยสามารถตรวจสอบชดดนตางๆ ทอยภายใตกลมเหลาน หรอถาสามารถมขอมลถงชดดนทปลกขาวโพดในแตละทองถนไดยงด แตการรขอมลเพยงกลมดนกสามารถใชขอมลค าแนะน าการใชปยไนโตรเจนไดตามความตองการ เพอเพมผลผลตขาวโพดตามคาวเคราะหปรมาณอนทรยวตถในดน

6.2.3.2 ฟอสฟอรส มความส าคญตอพชในการสรางความเขมแขงของเนอเยอ การสรางระบบราก การสะสมพลงงานและขอมลพนธกรรม (DNA) การสรางโปรตนบางชนด สรางความสมบรณของตนใบและผลผลต ถาดนขาดธาตฟอสฟอรส ขาวโพดจะแสดงอาการขาดธาตนล าตนจะแคระแกรน ทางใบมสมวงแดง รากไมสมบรณไมแตกแขนง เมลดไมเตม ผลไมสมบรณ การเพมเตมธาตฟอสฟอรสใหมปรมาณพอเพยงกบความตองการของพช ท าไดโดยการใสปยเคมฟอสเฟต การใสกระดกปน หนฟอสเฟตบดละเอยด องคประกอบของธาตนจะอยในรปของสารประกอบพวกแคลเซยมฟอสเฟต (โมโน ได หรอไตรแคลเซยมฟอสเฟต) ปยเคมฟอสเฟตทเปนปยเดยว ไดแก พวกซงเกลซปเปอรฟอสเฟต (SSP) (0-20-0) ดบเบลซปเปอรฟอสเฟต (DSP) (0-40-0) และทรปเปลซปเปอรฟอสเฟต (TSP) (0-46-0) ใสปยเดยวหรอใสในรปปยผสม เชน 12-60-0 หรอ 18-46-0 เปนปยแกนน าในการผลตปยสตรตางๆ

94

6.2.3.3 ธาตโพแทสเซยม มความส าคญในการสรางความแขงแรงของผนงเซลลโครงสรางของเนอเยอเปลอก ตน เมลด ขบวนการสงเคราะหแปงเปนน าตาลและเอนไซมตางๆ ธาตโพแทสเซยมมอนภาคดนเหนยวปรมาณสง ฉะนนจะพบวาการปลกขาวโพดในดนกลมดนเหนยว อาจจะไมจ าเปนตองใสปยทมธาตนอย หรอใสในปรมาณต าเพอทดแทนปรมาณทถกดดไปสรางเมลด และน าออกไปจากพนดน โดยไมมการไถพรวนกลบกลบไปในดนในรปของตนและใบ การใสปยโพแทสเซยมควรใสพรอมปยฟอสฟอรสและไนโตรเจนกอนปลกหรอหลงงอกประมาณ 10 วน เพอใหขาวโพดดดใชไดทนทตงแตเรมการเจรญเตบโต ธาตโพแทสเซยมสามารถสญเสยไดจากการถกชะลาง

6.2.4 ค าแนะน าการใชปยในขาวโพดเลยงสตว

ถาดนมความเปนกรดหรอดางสงจะท าใหเกดสภาวะธาตอาหารเปนพษ และการขาดธาตอาหาร โดยในสภาพดนเปนกรดสง (pH ต ากวา 5) จะเกดสภาวะธาตอาหารเปนพษเนองจากธาตอะลมเนยม (Al) แมงกานส (Mn) และเหลก (Fe) แตถาสภาพดนเปนดางสง (pH สงกวา 8) จะท าใหขาวโพดขาดธาตอาหาร เนองจากไมสามารถดดธาตอาหารมาใชประโยชนได โดยเฉพาะธาตฟอสฟอรส สงกะส (Zn) และเหลก ดงนนถาดนมความเปนกรดดางต ากวา 5.5 กอนเตรยมดนควรหวานปนขาว อตรา 100 กโลกรมตอไร ส าหรบดนรวนทราย และอตรา 200-400 กโลกรมตอไร ส าหรบดนรวนดนรวนเหนยว หรอดนเหนยว แลวไถกลบ ถาดนมอนทรยวตถต ากวา 1.0 เปอรเซนต กอนเตรยมดนใหหวานปยคอกหรอปยหมกทยอยสลายดแลว อตรา 500 กโลกรมตอไร ส าหรบดนเหนยวและดนรวนเหนยว และอตรา 1,000 กโลกรมตอไร ส าหรบดนรวนและดนรวนทราย หรอหวานพชปยสด เชน ปอเทอง อตรา 5 กโลกรมตอไร แลวไถกลบในระยะเรมออกดอก

หากดนทปลกขาวโพดเลยงสตวเปนดนเหนยวสด า มฟอสฟอรสทเปนประโยชนสงกวา 10 สวนในลานสวน ใหปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 50 กโลกรมตอไร หรอสตร 46-0-0 อตรา 25 กโลกรมตอไร โดยโรยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แตถามฟอสฟอรสทเปนประโยชนต ากวา 10 สวนในลานสวน ใหปยเคมสตร 20-20-0 อตรา 40 กโลกรมตอไร หรอสตร 16-20-0 อตรา 50 กโลกรมตอไร รองกนรองพรอมปลก และใหปยสตร 46-0-0 อตรา 10 กโลกรมตอไร หรอสตร 21-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร โรยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แลวพรวนดนกลบ

ส าหรบดนเหนยวสแดง ดนเหนยวสน าตาล หรอดนรวนเหนยวสน าตาล ใหปยเคมสตร 16-20-0 หรอ 16-16-8 อตรา 50 กโลกรมตอไร รองกนรองพรอมปลก และใหปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 30 กโลกรมตอไร หรอสตร 46-0-0 อตรา 10 กโลกรมตอไร โรยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แลวพรวนดนกลบสวนดนปลกทเปนดนรวน หรอดนรวนทราย ใหปยเคมสตร 16-16-8 หรอสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไร รองกนรองพรอมปลก และปยเคมสตร 21-0-0 อตรา 30 กโลกรมตอไร โรยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แลวพรวนดนกลบ 6.3 ออยโรงงาน


ออย (Sugarcane) ชอวทยาศาสตร Saccharum Officinarums L. เปนพชใบเลยงเดยว จดอยในวงศหญา มระบบรากฝอย (fibrous root system) ในระยะแรกทล าตนออยงอก จะไดรบน าและอาหารสวนใหญจากทอนพนธ เมอตนออนเจรญขนจะเกดขอและปลองสนๆ เปนจ านวนมาก

95

ใตดน ออยสามารถขยายพนธแบบไมอาศยเพศ โดยใชสวนของล าตน (cutting, set หรอ seed cane) ล าตนออยมอย 2 สวน ไดแก สวนทอยใตดนและเหนอดน สวนทอยใตดนเรยกวา ตอหรอเหงา สวนทอยเหนอดนมความส าคญทางเศรษฐกจ เปนสวนทรองรบใบและชอดอก บรเวณล าตนเหนอดนจะสงเกตเหนขอและปลองอยางชดเจน จ านวนขอและปลองจะแตกตางกนตามพนธ อาย สภาพดน และอากาศ ขอเปนสวนรองรบใบ เมอใบหลดจะปรากฏรอยกาบใบใหเหน ความยาวระหวางปลองจากรอยกาบใบหนงถงรอยกาบใบถดไป เรยกรวมกนวา ขอปลอง (joint) ออยแตละพนธมรปรางปลองและการจดเรยงแตกตางกน

สภาพดนรวนปนทรายเหมาะส าหรบปลกออย ควรเปนทราบหรอทดอน น าไมทวมขงและระบายน าด คาความเปนกรดเปนดาง (pH) ทเหมาะสมระหวาง 6.0-7.5 ถาหากระดบความเปนกรดสงเกนไปหรอ pH ต า จะท าใหธาตอาหารพวกฟอสฟอรส แคลเซยม และแมกนเซยม อยในรปทไมละลายน า ท าใหออยไมสามรถน าไปใชในการเจรญเตบโตได ในขณะทธาตอาหารพวกเหลก ทองแดง แมงกานส สงกะส และอะลมเนยม จะละลายออกมาอยในรปสารละลายในดนมากเกนไปจนอยในระดบทเปนพษกบออยได ในการปลกออยควรมการเตรยมดนกอน มการก าจดวชพชและปรบปรงโครงสรางของดนใหเหมาะสมกบการปลกออย และควรบ ารงดนในแปลงปลกอยางสม าเสมอ และควรใชทอนพนธออยจากแหลงพนธท เชอถอไดวาไมมโรคระบาดและเปนพนธทใหผลผลตสง ในทางกลบกนดนทมปฏกรยาเปนดางหรอม pH สงเกนไป จะท าใหธาตอาหารจ าพวกเหลกทองแดง แมงกานส สงกะส และอะลมเนยม จะเปลยนไปอยในรปทไมละลายน า ออยกไมสามารถน าไปใชประโยชนได

ออยมฤดปลกทเหมาะสมแตกตางกนไปตามสภาพดนและภมอากาศ ฤดปลกออยในปจจบนแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1) การปลกออยตนฝน แบงเปน 2 เขต คอ ในเขตชลประทานสวนใหญจะปลกในชวงเดอนกมภาพนธถงเมษายน ส าหรบในเขตอาศยน าฝนสวนใหญจะปลกในชวงเดอน เมษายนถงมถนายน และ 2) การปลกออยปลายฝน (การปลกออยขามแลง) สามารถท าไดเฉพาะในบางพนทของภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวนออก ทมปรมาณและการกระจายของฝนด และดนเปนดนทรายหรอดนรวนปนทราย การปลกออยประเภทนจะปลกประมาณกลางเดอนตลาคมถงธนวาคม ออยตองการน าตงแตปลกจนกระทงเกบเกยว ไมนอยกวา 1,000 มลลเมตร ความตองการน าของออยจะมากหรอนอยแตกตางกน ขนอยกบระยะการเจรญเตบโต ออยทปลกใหมตองการน าเพอการงอกนอยมาก แตเมอออยเจรญเตบโตมากขนจะตองการน ามากขนตามล าดบ ดงนนเขตปลกออยโดยอาศยน าฝน จงจ าเปนตองจดการปลกออยใหเหมาะสมกบปรมาณน าฝน เมอความชนในอากาศหรอความชนสมพทธสง จะมผลใหออยใชน าในดนนอยลงและชวยใหกจกรรมการสงเคราะหแสงด าเนนไปไดดวยด ความเรวลมมอทธพลตอการถายเทอากาศภายในแปลงออย ออยจะสามารถเจรญเตบโตไดดขนเมอมลมออนๆ พดผาน หากดนมน าไมเพยงพอจะมผลใหใบออยเหยวได และลมทแรงมากๆ จะท าใหใบออยฉกขาดได นอกจากนอณหภมและแสงแดดกมอทธพลตอการเจรญเตบโตของออย ในสภาพทมปรมาณแสงแดและความยาวของชวงแสงมาก จะท าใหออยเจรญเตบโตไดด ใหผลผลตและคณภาพสง การเจรญเตบโตของออยเรมตงแตงอกจนถงอายประมาณ 7 เดอน ตองการอณหภมสง 30-35 องศาเซลเซยส แตเมอถงชวงออยแกหรอมอายมากกวา 7 เดอน ออยตองการอณหภมต า 18-24 องศาเซลเซยส เพอการสะสมน าตาล และควรมเวลานานอยางนอย 4-6 สปดาห ซงจะชวยใหออยหวานยงขน

ออยเปนพชทปลกเพยงครงเดยว แตสามารถไวตอและเกบเกยวผลผลตไดหลายครง โดยไมจ าเปนตองปลกใหม ความยาวนานของการไวตอ ขนอยกบพนธออยและการเตรยมดน โดยการเตรยมดนส าหรบปลกออยมหลกการส าคญคอ ตองไถดนใหลกมากทสดเทาทจะท าได โดยเฉพาะในกรณทปลก

96

ออยปลายฝน แตถาปลกออยตนฝนกไมจ าเปนตองไถใหดนแตกมากนก การไถดนแตกละเอยดเกนไปจะท าใหหนาดนเกาะกนเปนแผน เมอฝนตกมกเกดการไหลบาทวมผวดนมากขน และน าซมลงใตดนไดนอยลง การเตรยมดนและปรบปรงสมบตทางกายภาพของดนจงเปนสงจ าเปน โดยการไถพรวนทเหมาะสมและการเตรยมอนทรยวตถลงในดน เพอชวยใหดนรวนซยขน อนทรยวตถทใชเตมลงในแปลงออยมหลายชนด เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด ชานออย และการไถกลบใบ เปนตน

6.3.2 ธาตอาหารของออยโรงงาน

6.3.2.1 ไนโตรเจน ออยตองการในปรมาณทสม าเสมอในขณะทมการเจรญเตบโต ถาขาดไนโตรเจน ใบออยจะมสเขยวอมเหลอง ใบออนสจาง การเจรญเตบโตลดลง ล าตนเลก แตกกอนอย อยางไรกตามเมอใกลเวลาเกบเกยว ไมควรใหออยไดรบไนโตรเจนมากเกนไป เพราะจะท าใหออยเจรญเตบโตตอไป ซงจะมผลท าใหมน าตาลซโครสในออยนอย ปรมาณไนโตรเจน (N) ทออยตองการในเขตชลประทานส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 12 และ 24 กโลกรมตอไรตามล าดบ ในเขตอาศยน าฝนปรมาณไนโตรเจน (N) ส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 12 และ 18 กโลกรมตอไรตามล าดบ (กรมวชาการเกษตร, 2548)

6.3.2.2 ฟอสฟอรส จะพบในเนอเยอทก าลงมการเจรญเตบโต ฟอสฟอรสมความส าคญตอการงอกของออย ถามฟอสฟอรสอยางเพยงพอจะท าใหรากและหนอมการเจรญเตบโตเรว มรากและล าตนแขงแรง ถาขาดจะท าใหมรากเลก รากแขนงมนอยและไมแขงแรง ในกรณทขาดธาตฟอสฟอรสรนแรง จะท าใหหนอออนตายกอนโผลขนมาเหนอดน อาการขาดธาตฟอสฟอรส ออยจะมใบสเขยวอมน าเงน แสดงทใบสดมากกวาใบแหง เพราะเปนธาตทไมเคลอนท ใบแคบและบาง แตกกอนอย ล าตนจะเรยวเลกไปทางยอด ปลองจะสนกวาปกตปรมาณฟอสฟอรส (P2O5) ทออยตองการ ในเขตชลประทานส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 6 และ 12 กโลกรมตอไรตามล าดบ ในเขตอาศยน าฝนปรมาณฟอสฟอรส (P2O5) ส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 6 และ 9 กโลกรมตอไรตามล าดบ (กรมวชาการเกษตร, 2548)

6.3.2.3 โพแทสเซยม ออยตองการในปรมาณมาก โพแทสเซยมชวยในกระบวนการสงเคราะหแสง และกระบวนการเคลอนยายน าตาล การเคลอนทของน า โพแทสเซยมมสวนสมพนธกบการเพมปรมาณน าตาลในออย ท าใหออยมคณภาพด ถาขาดธาตโพแทสเซยม ตนออยจะแคระแกรน ล าเลก ใบแกจะมจดสเหลองสม และกลายเปนสน าตาล โดยจะแหงตายจากปลายใบและขอบใบเขามายงแกนกลางใบ สวนผวของแกนกลางใบจะเปนสแดง และจะท าใหมน าตาลซโครสในน าออยนอยลง ปรมาณโพแทสเซยม (K2O) ทออยตองการในเขตชลประทานส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 12 และ 24 กโลกรมตอไรตามล าดบ ในเขตอาศยน าฝนปรมาณโพแทสเซยม (K2O) ส าหรบออยปลกและออยตอ เทากบ 12 และ 18 กโลกรมตอไรตามล าดบ (กรมวชาการเกษตร, 2548.)


การปรบปรงดนใหเหมาะสมจะท าใหการใชปยเคมมประสทธภาพมากขน ท าใหลดการใชปยลงไปไดมาก ขณะทปจจบนดนทใชในการท าไรออยเสอมสภาพลงมาก เนองมาจากการไถพรวนบอยครงโดยไมถกวธ และไมถกจงหวะ การเผาออย การใชเครองจกรขนาดใหญ น าหนกมากเหยยบย าในแปลง ดงนนควรเพมอนทรยวตถใหแกดน โดยการใชปยคอก ปยหมก ปยพชสด หรอเศษของเหลอจากโรงงานน าตาล เชน ชานออย หรอกากตะกอนหมอกรอง ควรมการปรบปรงดนโดยการปลกพช

97

ตระกลถวแลวไถกอนปลกออย โดยการหวานเมลดถวพรา 8-10 กโลกรมตอไร เมลดถวพม 6-8 กโลกรมตอไร หรอปอเทอง 4-6 กโลกรมตอไร หลงจากนนประมาณ 2 เดอน หรอระยะออกดอก ใชจอบหมนตกลบ ทงไวประมาณ 1 เดอน ท าการเตรยมดนปลกออยตามปกต หากดนเปนกรดจะตองปรบปรงดนโดยการใสปนมารล ปนขาว หรอโดโลไมทลงในดน นอกจากจะชวยลดระดบความเปนกรดของดนแลว ยงเพมธาตอาหารโดยเฉพาะแคลเซยมใหแกดนดวย การปรบระดบความเปนกรดเปนดางของดนใหอยในระดบทเหมาะสม จะสามารถท าใหออยเจรญเตบโตไดอยางรวดเรวและใหผลผลตสง

ในกรณทไมไดด าเนนการวเคราะหดนกอน การใชปยเคมกยทปลกในดนเหนยวกบดนรวนดนลกษณะนมกจะมธาตฟอสฟอรสและโพแทสเซยมอยบาง จงเนนหนกทางดานธาตไนโตรเจน ซงสามารถแนะน าเปนปยเคมสตร 14-14-14 15-15-15 หรอ 16-16-16 อตรา 40-50 กโลกรมตอไร โดยใสครงแรกหลงปลก 1 เดอน หรอหลงแตงตอทนท ใสครงท 2 หลงปลกหรอแตงตอ 2-3 เดอน ถาไมสะดวกทจะใชปยสตรทกลาวมาน อาจใชปยสตรอนทหาไดตามทองตลาด เชน 16-8-8 20-10-10 16-6-6 18-6-6 18-8-8 หรอ 25-7-7 อตรา 70-90 กโลกรมตอไร โดยแบงครงใสหลงปลกหรอหลงแตงตอทนท สวนอกครงหนงใสหลงปลกหรอหลงแตงตอ 2-3 เดอน ถาพนทปลกมน าชลประทาน ควรเพมปยยเรย อตรา 15-20 กโลกรมตอไร หรอปยแอมโมเนยมซลเฟตอตรา 25-30 กโลกรมตอไร ในการใสครงท 2

สวนการใชปยเคมกบออยในดนทรายเนองจากดนทรายมกจะขาดธาตโพแทสเซยม ทมสาเหตจากถกชะลางจากอนภาคดนไดงายจงแนะน าใหใสปยเคมสตร 12-12-12 13-13-13 หรอ 14-14-21 อตรา 40-60 กโลกรมตอไร โดยใสพรอมปลกหรอหลงแตงตอ 20 กโลกรม สวนทเหลอใสครงท 2 รวมกบปยสตร 21-0-0 อตรา 30-40 กโลกรมตอไร หรอ 46-0-0 อตรา 15-20 กโลกรมตอไร โดยใสหลงปลกหรอหลงแตงตอ 60 วน อาจใชปยสตรอนทมขายตามทองตลาดได เชน 16-8-14 15-5-20 หรอ 16-11-14 โดยใสในอตราเดยวกน คอ 40-60 กโลกรมตอไร ส าหรบออยทมน าชลประทานใหเพมปยยเรยอตรา 15-20 กโลกรมตอไร หรอปยแอมโมเนยซลเฟตอตรา 25-30 กโลกรมตอไร ในการใสครงท 2 เชนเดยวกบในสภาพดนเหนยวและดนรวน

ส าหรบการใชปยแบบเจาะจงเฉพาะพนท เปนการใชปยเคมใหเฉพาะเจาะจงตอความตองการของออยและคณสมบตของดน โดยไดมค าแนะน าการใชปยเคมในการผลตออย โดยพจารณาพนทปลกออยนนอยบนกลมชดดนอะไร มคณสมบตอยางไร หรอมความอดมสมบรณมากแคไหน ประกอบดวยธาตอาหารออยอะไรบาง และควรจะใสปยเคมชนดไหนบางในอตราเทาไร เชน ชดดนมาบบอน ชดดนปราณบร และชดดนโคราช กลมนมเนอดนเปนดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนดนทราย มสน าตาล สเหลอง หรอแดง สวนมากเกดจากดนพวกตะกอนล าน า หรอการสลายตวผพงของเนอหนหยาบ พบบรเวณพนทดอนทเปนลกคลนลอนลาดถงลอนชน เปนดนลกมการระบายน าด คณสมบตทางกายภาพท าใหดนดงกลาวเหมาะส าหรบการปลกออย อยางไรกตามดนกลมนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต าถงปานกลาง ดงนนการเพมเตมธาตอาหารใหแกออยยงมความจ าเปน การมเนอดนบนคอนขางเปนทราย ท าใหดนอมน าไดนอย ออยอาจขาดแคลนน าไดในชวงฝนทงชวง

6.3.4 ค าแนะน าการใชปยในออยโรงงาน

พนทปลกออยในเขตชลประทานมประมาณ 1 ลานไร ซงเกอบทงหมดอยในเขตภาคกลางและภาคตะวนออก เปนพนททมศกยภาพในการใหผลผลตออยสง ถามการจดการทดและตงเปาหมายไววา ผลผลตออยในเขตนควรต ากวา 15 ตนตอไร การปลกออยในเขตนมการปรบเปลยนวธปลก เพอใหเหมาะสมกบการใชเครองจกรกลเกษตร เชน เครองปลก เครองใสปย เครองก าจดวชพช และรถเกบเกยว เปนตน

98

การใชปยเคมอยางมประสทธภาพและสามารถลดตนทนการผลตออย มหลกปฏบตคอ ใสปยใหถกตองตรงตอความตองการทงชนดและปรมาณ ลดการสญเสยปยใชปยราคาต าทดแทนปยราคาแพงหรอผสมปยใชเอง การปรบปรงดนใหมคณสมบตเหมาะสม และใสปยใหถกตองตรงตอความตองการทงชนดและปรมาณ การใสธาตอาหารลงไปในดนโดยทดนนนๆ มธาตอาหารเพยงพออยแลว จะเปนการลงทนทเปลาประโยชน นอกจากนปยสวนเกนความตองการของออยจะถกชะลางลงสบอ ค คลอง และแหลงน าใตดน กอใหเกดมลภาวะอยางรนแรงทงสน ส าหรบการปลกออยในประเทศไทยพบวา มเกษตรกรชาวไรออยนอยรายทมความรความเขาใจเรองการใชปยเคม ดงนนถาเรามการใชปยเคมทงชนดและอตราทเหมาะสม เพอเพมประสทธภาพการใชปยในไรออย เปนการลดตนทนคาปย และลด มลภาวะทจะเกดจากการปนเปอนของปยในอากาศและน า รวมทงลดคาใชจายการน าเขาปยจากตางประเทศอกดวย การจะใชปยใหถกตองไดจะตองมความรความเขาใจถงลกษณะทางเคมของดน เพราะลกษณะทางเคมของดนมความส าคญตอการเจรญเตบโต และการใหผลผลตของออยมากเนองจากเปนลกษณะทแสดงถงความอดมสมบรณของดนและปรมาณธาตอาหารในดน ทจะเปนประโยชนแกออย รวมถงความเปนพษของธาตบางอยางดวย ลกษณะทางเคมของดนทส าคญตอการเจรญเตบโตของออย ไดแก ความเปนกรดเปนดางของดน ความเคม ความจในการแลกเปลยนประจบวก ความอมตวของดาง ปรมาณอนทรยวตถในดน และปรมาณของธาตอาหารตางๆ ในดน คณสมบตทางเคมของดนเหลานไมสามารถบงบอกไดดวยการสมผสหรอดดวยตาเปลาเหมอนคณสมบตทางกายภาพ

นอกจากนเพอเปนการประหยดจงควรลดการสญเสยปย จงไมควรใสปยลงผวดน แตใหใสฝงลงในดนหรอมการกลบปยใสปยในขณะดนมความชนหรอใหน าตามทนท เพอใหปยละลาย ออยสามารถดดไปใชไดงาย หลงใสปยแลวอยาใหน าขง ควรมการระบายน าและอยาปลกออยทนทหลงจากไถกลบใบและเศษซากออย ควรทงใหใบยอยสลายกอนจงปลกออยแลวใสปย

6.4 มนส าปะหลง


มนส าปะหลง (Cassava) ชอวทยาศาสตรManihotesculenta (L.) Crantz เปนพชหว ผลผลตทใชประโยชนคอ รากทมการสะสมอาหารมนส าปะหลงเปนพชทปลกงาย ทนทานตอสภาพดนฟาอากาศทแปรปรวนไดเปนอยางด ชอบแสงแดดจด ปรมาณน าฝนตงแต 1,000-1,500 มลลเมตรตอป มนส าปะหลงเจรญเตบโตไดดบนทดอนหรอพนทลมไมมน าทวมขง มการระบายน าและอากาศด เนอดนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย หรอดนทรายทมความอดมสมบรณปานกลาง มอนทรยวตถไมต ากวา 1.0 เปอรเซนต หนาดนลกไมนอยกวา 30 เซนตเมตร คาความเปนกรดดาง 5.5-8.0 ดนมการระบายน าและถายเทอากาศด กลมชดดนในภาคกลางทส ารวจพบวามการปลกมนส าปะหลงกนอยางแพรหลาย ไดแก กลมชดดนท 28 ชดดนลพบร กลมชดดนท 35 ชดดนมาบบอน และกลมชดดนท 40 ชดดนชมพวง เปนตน ซงแตละกลมชดดนจะมคณสมบตแตกตางกน ความแตกตางของสมบตทางกายภาพและทางเคมท าใหดนมศกยภาพในการใหผลผลตมนส าปะหลงมากนอยแตกตางกนออกไป

มนส าปะหลงเจรญเตบโตไดทอณหภม 10-35 องศาเซลเซยส แตอณหภมทเหมาะสมโดยเฉลยตองไมต ากวา 25 องศาเซลเซยส มนส าปะหลงเปนพชททนแลงตองการน าฝนเฉลย 1,000-3,000 มลลเมตรตอป เมองอกขนมาและตงตวไดแลวจะไมตายแมฝนจะทงชวงนาน 3-4 เดอนทงนเพราะมนส าปะหลงมระบบรากลก จงสามารถหาน าจากใตดนขนมาใชได แตมนส าปะหลงไมทนตอสภาพน า ขง

99

เพราะจะท าใหหวเนาและตายได ควรเลอกใชพนธดทใหผลผลตหวสดและเปอรเซนตแปงสง ไดแก พนธระยอง 1 ระยอง 5 ระยอง 60 ระยอง 90 เกษตรศาสตร 50 และระยอง 72 ควรใชทอนพนธทมอาย 8-12 เดอน ขนาดความยาวประมาณ 20-25 เซนตเมตร กอนปลกควรชบสารปองกนเชอรา เพอปองกนโรคทตดมากบทอนพนธ การปลกแบบยกรองใชระยะปลก 1x1 เมตร หรอ 1.20x1.20 เมตร ควรปลกแบบปกทอนพนธเอยงลกลงไปในดนประมาณ 10-15 เซนตเมตร และสามารถเกบเกยวผลผลตไดเมออายประมาณ 10-12 เดอน (กรมวชาการเกษตร, 2548)

6.4.2 ธาตอาหารของมนส าปะหลง

6.4.2.1 ไนโตรเจน เปนธาตทจ าเปนส าหรบพชเกอบทกชนด ส าหรบมนส าปะหลง ธาตไนโตรเจน มความส าคญคอ ชวยเสรมสรางการเจรญเตบโตโดยทวไป เรงการเจรญเตบโตในระยะแรก ชวยเพมประสทธภาพในการสงเคราะหแสง ชวยเพมพนทใบ และชวยเพมผลผลตใหสงขน ไนโตรเจนเปนธาตทสามารถเคลอนยายไดในพช เมอมนส าปะหลงแสดงอาการขาดธาตน จะท าใหไนโตรเจนจากสวนของใบลางๆ ถกดงดดเคลอนยายไปเลยงสวนยอดหรอสวนออนของล าตน การใสปยไนโตรเจนจะใหตอบสนองอยางเดนชด ทงในดานการเจรญเตบโตและผลผลตหวมนส าปะหลงเพมขนในดนแทบทกชนด อตราปยไนโตรเจนทเหมาะสมในการเพมผลผลตมนส าปะหลง ไนโตรเจนจงมสวนชวยในการสรางผลผลตและคณภาพผลผลตอยางมาก หากพชไดรบไนโตรเจนนอยเกนไป จะท าใหตนแคระแกรน หวมนเลก แตหากไดรบมากเกนไป จะท าใหการสะสมแปงลดลง และหวมนเลก เปอรเซนตแปงลดลงอยางมาก หวมนไมมคณภาพ ดงนนจงจ าเปนตองใหธาตไนโตรเจนในปรมาณทเหมาะสมตอความตองการของตนมนส าปะหลง โดยเฉลยมนส าปะหลงตองการปรมาณธาตไนโตรเจน 10-20 กโลกรมตอไร

6.4.2.2 ฟอสฟอรส เปนธาตอาหารทส าคญส าหรบการสรางพลงงาน และการควบคมความเปนกรด-ดางภายในตนพช และเปนตวชวยในเรองของการขนยายสารตางๆ ภายในตนพช และมงานวจยวา หากพชขาดฟอสฟอรสจะท าใหเกดการสะสมแปงทสวนรากมากขน ท าใหมเปอรเซนตแปงเพมสงขนกวาเดม มนส าปะหลงมความตองการปรมาณธาตฟอสฟอรส 6-10 กโลกรมตอไร

6.4.2.3 โพแทสเซยม ส าคญตอการควบคมการเคลอนยายทางทออาหาร ท าใหอนทรยสารเคลอนยายไปยงสวนตางๆ ไดอยางสะดวก และควบคมการสรางเอนไซมทเกยวของกบการสรางแปง มนส าปะหลงมความตองการปรมาณธาตโพแทสเซยม 8-12 กโลกรมตอไร

6.4.2.4 แมกนเซยม มสวนส าคญในการกระตนการสรางเอนไซมทเกยวของกบการสรางแปง และเมอขาดแมกนเซยมจะท าใหการเคลอนยายแปงไปเกบยงสวนหวลดลง ท าใหน าหนกผลผลตลดลงตามไปดวย

6.4.2.5 แคลเซยม มผลตอกระบวนการสรางเซลล เปนสวนประกอบของผนงเซลลและเนอเยอพช มผลตอการเคลอนยายคารโบไฮเดรตและโปรตน


การปลกมนส าปะหลงตองมการเตรยมดน โดยท าการไถกลบและพรวนอยางนอย 2-3 ครง ลก 20-30 เซนตเมตร เพอกลบเศษซากพชจากฤดกอน และท าลายวชพชตาง ๆ ใหลดจ านวนลง ถาพนทมความลาดชน ตองไถพรวนตามแนวขวาง เพอปองกนการชะลางของดนในดนทมเนอดนคอนขางเหนยว อาจมความจ าเปนตองพรวนหลายครง หรออาจใชวธไถดะ ตากดนไวใหแหง ซงจะงายตอการพรวน แต

100

ในดนทมเนอดนเปนดนรวนหรอดนทราย อาจไถลกเพยงครงเดยวหลงการหวานปยอนทรยและวสดปรบปรงบ ารงดน กสามารถน าทอนพนธลงปลกไดเลย การพรวนดนใหละเอยดมากเกนไปอาจท าใหดนแนนไดโดยงายเมอมฝนตกหนก ซงผปลกจะตองสงเกตและไถพรวนอยางเหมาะสม และถาดนระบายน าไมดตองยกรองปลก และท าการปลกพชปยสดเพอปรบปรงบ ารงดนและตดวงจรการระบาดของโรค ปยพชสดทนยมใช ไดแก ถวพรา อตรา 10 กโลกรมตอไร หวานหรอโรยเปนแถวกอนปลกมนส าปะหลง แลวท าการไถกลบเมออาย 50 วน ซงเปนชวงระยะออกดอก แลวปลอยใหยอยสลาย 15 วน จงเตรยมแปลงปลกมนส าปะหลง หรออาจใชถวพม อตรา 8 กโลกรมตอไร ท าการไถกลบเมออาย 40 วน โดยท าวธการเดยวกบถวพรา ในขณะเตรยมดนกอนปลกมนส าปะหลง ใหฉดพนปยอนทรยน าทผลตจากสารเรง พด.2 โดยใชอตรา 5 ลตรตอไร น ามาเจอจาง 1:500 และกอนปลกมนส าปะหลงใหใสเชอจลนทรยควบคมเชอสาเหตโรคพช (ผลตจากสารเรง พด.3) ระหวางแถวทจะปลกอตรา 100 กโลกรมตอไร เพอปองกนโรคเนาและล าตนเนาของมนส าปะหลง

มนส าปะหลงสวนใหญจะปลกในพนททมความอดมสมบรณต า และมนส าปะหลงเปนพชทใหผลผลตตอไรสงเมอเทยบกบพชไรอนๆ ดงนนจงตองการธาตอาหารจากดนเปนจ านวนมาก เมอมการปลกมนส าปะหลงตดตอกนหลายป ธาตอาหารในดนยอมลดลงตามล าดบ สงผลใหผลผลตของมนส าปะหลงลดลงตามไปดวย การปลกมนส าปะหลงโดยไมใสปยจะท าใหผลผลตลดลงเฉลยปละ 250 กโลกรมตอไร ดงนนการปลกมนส าปะหลงจงจ าเปนตองใสปยเพอเพมผลผลตและรกษาระดบความอดมสมบรณของดน โดยใสปยสตร 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไร หลงจากปลกมนส าปะหลงแลว 1 เดอน ครงท 2 ใสปยยเรย อตรา 15 กโลกรมตอไร พรอมปยโพแทสเซยมคลอไรด อตรา 15 กโลกรมตอไร เมอมนส าปะหลงมอายได 3-4 เดอน (กรมวชาการเกษตร, 2548) นอกจากการใสปยเคมแลวเกษตรกรอาจใชปยพชสด เชน ถวเขยว ถวพม หรอปอเทอง ปลกแลวไถกลบในระยะกอนออกดอก หรอปลกพชแซมทชวยบ ารงดนปลกระหวางแถว เพอชวยรกษาความอดมสมบรณของดนไดอกวธหนงดวย

6.4.4 ค าแนะน าการใชปยในมนส าปะหลง

มนส าปะหลงเปนพชทมศกยในการใหผลผลตสง และมอายอยในพนทปลกคอนขางนาน จงมความตองการธาตอาหารในปรมาณมาก ซงผลผลตจะขนอยกบปรมาณของธาตอาหารทมอยในดนวาจะสมดลและสมบรณเพยงใด มนส าปะหลงมความสามารถในการสกดธาตอาหารจากหนและแร ซงใชเปนวสดปรบปรงดนไดเปนอยางด ดงนนการใชปนขาว หนปนบด (หนฝน) โดโลไมทบด พไมซ ซโอไลทสเมกไตท ฯลฯ จะชวยท าใหผลผลตเพมขนเปนอยางมาก และชวยลดการใชปยเคมลงไดกวาครงทเปาหมายผลผลตเทากน เศษซากพชและปยอนทรยจะชวยใหมธาตอาหารในลกษณะทสมดลขน แตตองใชในปรมาณคอนขางมาก ปยเคมอาจมความจ าเปนตองใชเพอเสรมปรมาณธาตอาหารทจ าเปน ในกรณทเปนพนทขนาดใหญและไมสามารถหาเศษซากพชหรอปยอนทรยไดเพยงพอ การใชปยอนทรย 200-400 กโลกรมตอไร รวมกบหนปนฝนประมาณ 50-100 กโลกรมตอไร และปยเคมสตร 13-13-21 ประมาณ 20-25 กโลกรมตอไร สามารถคาดหมายผลผลตระหวาง 8 -12 ตนตอไร ในเวลา 12 เดอน โดยมการลงทนเพมจากทเกษตรกรเคยท าเพยงเลกนอย การคาดหมายผลผลตทมากกวานอาจท าไดโดยใชปยเพมขน แตเกษตรกรจะตองปรบระยะปลกใหหางออก ท าใหปยเจอจางลงหรอละลายชาลงหรอเพมจ านวนครงในการใหปย การใชปยชวภาพรวมไปกบปยอนทรย อาจชวยใหการยอยสลายของปยอนทรยสมดลขน และยงสามารถดงไนโตรเจนในอากาศมาเปนปยในดน และท าใหหนแรในดนและวสดปรบปรงดนทใสลงไปยอยสลาย ปลดปลอยธาตอาหารใหแกตนมนส าปะหลงไดดขน ท าใหผลผลตเพมขนไดอก

101

มาก การใชปยอนทรยสลายเรวหรอปยเคมอตราสงเปนปยรองพน อาจมผลเสยตอการงอกของทอนปลก และท าใหมนส าปะหลงเจรญเตบโตรวดเรวเกนไป (ขนตน) จะไมคอยลงหว

6.5 ยางพารา


ยางพารา (Para rubber) ชอวทยาศาสตร HeveabrasiliensisMull-Arg. เปนพชเศรษฐกจชนดใหมของภาคกลาง ในจงหวดปทมธาน มเนอท 354 ไร จงหวดลพบร มเนอท 796 ไร จงหวดสระบร มเนอท 444 ไร และจงหวดสพรรณบร มเนอท 4,460 ไร ยางพาราสามารถเจรญเตบโตไดดในดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนเหนยวปนทราย ถาน าไปปลกในพนทดนเลวท าใหการเจรญเตบโตไมดผลผลตต า ในพนททลมเนอดนเปนดนเหนยว ไมแนะน าใหปลกยางพาราเนองจากดนในทลมมการระบายน าเลว ซงยางพาราเปนพชทไมสามารถทนสภาพน าทวมขง ในกลมชดดนทไมแนะน าใหปลกเนองจากมลกษณะเปนทลมน าทวมขง ซงเปนขอจ ากดอยางรนแรงของการปลกยางพารา ไดแก กลมชดดนท 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 22 23 และ 25 (กรมพฒนาทดน, 2548ก) พนทดอนสามารถปลกไดไดแกกลมชดดนท 26 32 33 34 39 43 45 50 51 และ 53 (กรมพฒนาทดน, 2548ข) ซงสวนมากมขอจ ากดดนเรองดนเปนกรดจด ความอดมสมบรณของดนต า และขอจ ากดเรองเศษหนหรอลกรงกระจายในหนาดนในกลมชดดนท 51 และกลมชดดนท 52 และมความลาดชนสงจงควรมระบบอนรกษดนและน า เชน การท าคนดนหรอปลกแฝกขวางทางลาดชน

ยางพาราเปนพชทมความตองการธาตอาหารสง โดยเฉพาะธาตไนโตรเจนและโพแทสเซยมการใสปยไนโตรเจนระดบสงมผลท าใหผลผลตยางพาราสงกวาการใสปยเคมในระดบทต าเนองจากธาตไนโตรเจนเปนธาตทจ าเปนในการเจรญเตบโตของล าตนของพช และเปนองคประกอบหลกของน ายางพารา (นชนารถ, 2543) เพราะฉะนนการใชปยในสวนยางพาราจงเปนเรองทส าคญมากโดยเฉพาะหากสวนยางซงดนมความอดมสมบรณต าและปลกพชตอเนองเปนเวลานานในพนทตองมปรมาณน าฝนไมนอยกวา 1,200 มลลเมตรตอป จ านวนวนฝนตก 120–150 วนตอป อณหภม 26-30 องศาเซลเซยส (ศภมตร, 2550) และความเปนกรดเปนดางของดนทเหมาะสมอยระหวาง 4.5-5.5 แตสามารถเจรญเตบโตไดอยระหวาง 3.8-6.0 ในดนมปรมาณไนโตรเจนทงหมดต ากวา 0.8 เปอรเซนตปรมาณฟอสฟอรสทเปนประโยชนตากวา 10 พพเอม และหากปรมาณโพแทสเซยมทเปนประโยชนต ากวา 15 พพเอม จ าเปนตองใสปยบ ารงดนในดนทมอนทรยวตถสงกวา 1 เปอรเซนต และมปรมาณธาตอาหารในดนเพยงพอ การใชปยอนทรยรวมกบปยเคมสามารถลดการใชปยเคมไดรอยละ 25 (นชนาถ, 2550) หากมการปรบปรงดนใหเหมาะสมทงทางกายภาพและเคม สามารถเพมผลผลตลดตนทนและลดการใชสารเคม การใสอนทรยวตถลงไปในดนชวยลดความเปนกรดของดน อนเกดเนองจากใชปยเคมไนโตรเจนเปนเวลาตดตอกนโดยไมมการเพมอนทรยวตถ (ชนวน, 2534) Stevenson (1986) รายงานวามการปลดปลอยของไนโตรเจน ฟอสฟอรส ก ามะถน จากเศษซากพชเมอใสลงไปในดน เนองจากกจกรรมของจลนทรยดน นอกจากน Palm (1989) รายงานวา อนทรยวตถชวยสงเสรมสมบตทางเคมและกายภาพของดน คาความจการแลกเปลยนประจบวก โครงสรางของดน สถานภาพของธาตและเปนแหลงอาหารของพวกจลนทรยพวกเฮกเทอรโรโทป ซงเปนกลมทใชสารอนทรยเปนอาหาร เปนพวกมบทบาทส าคญมากทสดในการยอยสลายอนทรยวตถ สมศกด (2528) รายงานวาการด ารงชวตของจลนทรยในดนมการเจรญเตบโตและเพมจ านวนประชากร ขนอยกบความเปนประโยชนของอาหาร

102

ปรมาณของอาหาร ซงปจจยเหลานท าใหยางพาราสามารถเจรญเตบโตและเพมผลผลต ดงนนจงตองมการปรบปรงดนใหคงสภาพธาตอาหารใหเพยงพอกบความตองการพช เมอตนยางเปดกรดไดแลว ยงมความจ าเปนตองใสปยตอไปทกป เพอใหผลผลตสงสม าเสมอ ปรมาณธาตอาหารทเหมาะสมส าหรบยางพาราหลงเปดกรด คอ ไนโตรเจน 300 กรมตอตนตอป ฟอสฟอรส 50 กรมตอตนตอป โพแทสเซยม 180 กรมตอตนตอป หรอปยเคมสตร 30-5-18 อตรา 1 กโลกรมตอตนตอป

ความอดมสมบรณของดนปลกยางพารา ยางพาราเตบโตไดดในดนทมความอดมสมบรณสงหรอปานกลางและสามารถปรบตวไดในสภาพของดนทมความอดมสมบรณต า หรอคอนขางต า ซงความอดมสมบรณของดนปลกยางยอมแตกตางกนขนอยกบวตถก าเนดดน (Parent Materials) ซงสงผลตอสมบตของดนในแตละเขตปลกยางพารา ทงทางเคมและกายภาพและสถานะธาตอาหารแตกตางกนตามชดดน การใหผลผลตยางพาราขนกบพนธยางและอายของตนยาง (นชนารถ, 2549) ธาตอาหารในดนมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตผลผลตของสวนทใหผลผลตของตนยาง เชน เปลอก และทอน ายาง นอกจากธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองแลว พชยงมความตองการจลธาตซงตองการปรมาณนอย จลธาตสวนใหญมบทบาทส าคญตอกระบวนการทางสรรวทยาตางๆ ของตนยาง ถงแมวาดนบางชนดอาจมจลธาตในปรมาณเพยงพอ แตพชสามารถดดธาตอาหารเหลานไปใชในปรมาณทเพยงพอส าหรบพชหรอไม ขนอยกบความเปนกรดเปนดางของดน อนทรยวตถ และปฏสมพทธระหวางธาตอาหารพช (Nutrient Interaction) ในดนทมสภาพเหมาะสมยางพารา สามารถเปดกรดได เรวและใหผลตอบแทนสง นอกเหนอจากการเลอกใชพนธยางแลว การจดการดนและการใสปยทถกตองและเหมาะสม มสวนสงเสรมการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา หากไมมการใสปยกลบคนสดนอาจท าใหผลผลตยางพาราลดลงไดในเวลาไมนาน โดยในการเกบเกยวผลผลตน ายาง 1 ตน ยางพาราใชธาตไนโตรเจน 20 กโลกรม ฟอสฟอรส 5 กโลกรม โพแทสเซยม 25 กโลกรม แคลเซยม 4 กโลกรม แมกนเซยม 5 กโลกรม และซลเฟอร 2 กโลกรม ไปจากดน (นชนารถ, 2550) ซงมคาใกลเคยงกบโสภาและคณะ (2538) รายงานวา การดดใชธาตอาหารพชของยางพาราคดจากผลผลตยางแหง 400 กโลกรมตอไร ตองใชไนโตรเจน 9.6 กโลกรมตอไร ฟอสฟอรส 4.8 กโลกรมตอไร โพแทสเซยม 0.4 กโลกรมตอไร แมกนเซยม 1.6 กโลกรมตอไร และการทดลองของสนทรและจนตณา (2549) รายงานวาในการเกบเกยวเนอยางแหง 392 กโลกรมตอไรตอป มสวนประกอบธาตไนโตรเจน 4.03 กโลกรมตอไรตอป ฟอสฟอรส 0.22 กโลกรมตอไรตอป โพแทสเซยม 1.19 กโลกรมตอไรตอป แคลเซยม 0.008 กโลกรมตอไรตอปและแมกนเซยม 0.26 กโลกรมตอไรตอป ดงนนการใสปยจงเปนสงจ าเปนส าหรบการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพารา และเพอรกษาระดบความสมบรณดานปรมาณธาตอาหารในดน เพอใหผลผลตยงยนในการใสปยเพอเพมการเจรญเตบโตและผลผลตยางพารา เกษตรกรตองลงทนคาใชจายในการใสปยทงปยเคมปยอนทรยและคาแรงงานประมาณรอยละ 40 ของตนทนการผลต ซงเปนตนทนทคอนขางสง (นชนารถ, 2543)

6.5.2 ธาตอาหารยางพารา

ธาตอาหารเปนปจจยทส าคญตอการเจรญเตบโตและการพฒนา ตลอดจนการใหผลผลตของพช ในปจจบนพบวาธาตอาหารทจ าเปนตอพชม 17 ธาต คอ คารบอน ไฮโดรเจน ออกซเจน ไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม แมกนเซยม ก ามะถน เหลก แมงกานส สงกะส ทองแดง โบรอน คลอรน โมลบดนม และนกเกล (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) พชสามารถใชคารบอนไดออกไซด น า ธาตอาหารจากดน และพลงงานจากแสงแดด เพอสรางอาหารโดยกระบวนการ

103

สงเคราะหแสง ท าใหไดน าตาลซงจะเปลยนแปลงตอไปเปนสารประกอบตางๆ ในพช เชน คารโบไฮเดรต โปรตน ไขมน วตามน

ธาตอาหารทกธาตมความส าคญและจ าเปนตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของพช พชตองไดรบธาตอาหารในปรมาณทเพยงพอครบทกธาต จงท าใหพชเจรญเตบโตไดดและใหผลผลตสง ส าหรบยางพาราธาตอาหารในสวนยางมการสญเสยไปกบผลผลตน ายาง โดยในน ายาง 1 ตนสญเสยไนโตรเจน 20 กโลกรม ฟอสฟอรส 5 กโลกรม โพแทสเซยม 25 กโลกรม และแมกนเซยม 5 กโลกรม (สถาบนวจยยาง, 2553) จากการศกษาปรมาณธาตอาหารหลกในตนยางพาราพนธ RRIM 600 (สนทรและจนตณา , 2549) พบวา ปรมาณธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมในตนยาง รวมกนคดเปนรอยละ 1.56 ของมวลแหง และแคลเซยมเปนธาตทมปรมาณสงสดคดเปน 1 ใน 3 ของธาตทง 5 ชนด เมอประเมนธาตอาหารดงกลาวทตนยางพาราตองใชเพอการเจรญเตบโตและสรางผลผลตเฉลยในชวงอาย 8-25 ป พบวา ตองใชไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมเทากบ 142 16 95 120 และ 28 กรมตอตนตอป อยางไรกตามการเพมธาตอาหารหรอการใสปยกบยางพารา สวนใหญเปนปยผสมทมเฉพาะธาตอาหารหลก คอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมเทานน กลาวคอ ในยางกอนเปดกรดใชปยสตร 20-8-20 กบพนทปลกยางเดมในภาคใตและภาคตะวนออก แตในพนทปลกยางใหมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ใชสตร 20-10-12 กบดนรวนเหนยว และสตร 20-10-17 กบดนรวนทราย โดยอตราทใชตองเพมขนตามอายตนยาง ส าหรบในยางทเปดกรดแลวใชปยสตร 29-5-18 ตนละ 1 กโลกรมตอป (นชนารถ, 2550) ส าหรบหนาทและบทบาทของธาตอาหารพชกบยางพารามดงน

6.5.2.1 ไนโตรเจน ไนโตรเจนเปนองคประกอบของคลอโรฟลล ท าใหพชมใบสเขยวสามารถสงเคราะหแสงไดด และยงเปนองคประกอบของกรดอะมโน ซงประกอบกนเปนโปรตนชนดตางๆ ทท าหนาทเปนเอนไซมและโคเอนไซม เพอเรงปฏกรยาตางๆ รวมทงกระบวนการสรางน ายางทเกดขน ในพชในน ายางสดมโปรตนทงหมดประมาณรอยละ 1 ไนโตรเจนเปนธาตทมความส าคญตอการเจรญเตบโตและผลผลตยางในยางพารากอนเปดกรด ท าใหตนยางเจรญเตบโตด สวนในยางพาราหลงเปดกรดมความตองการไนโตรเจนสง โดยมรายงานวาการใสปยไนโตรเจนระดบสงท าใหผลผลตยางสงกวาการใสปยไนโตรเจนระดบต า (นชนารถ, 2542) ไนโตรเจนในดนเกดจากการตรงไนโตรเจนของจลนทรยดนบางชนดและจากยอยสลายของอนทรยวตถในดนแตดนในประเทศไทยซงอยในเขตรอนมปรมาณอนทรยวตถต า เนองจากการผพงสลายตวของอนทรยวตถสงการปลกพชคลมดนซงเปนพชตระกลถว ไดแก ถวพรา หรอปอเทอง ซงเปนพชตระกลถวในระหวางแถวยางในชวงยางออน มจลนทรยทอยรวมกบรากพชตระกลถวชวยตรงไนโตรเจนใหพชดดไปใชและสะสมอยในพชคลม เมอพชคลมดนถกยอยสลายกปลดปลอยไนโตรเจนใหยางพาราดดไปใชได การขาดไนโตรเจนเกดขนในเนอดนเปนดนทราย โดยถาขาดไนโตรเจน พชมอาการใบลางเหลองมขนาดเลกกวาปกต จ านวนใบนอยเจรญเตบโตชาขนาดล าตนเลก และท าใหแคระแกรนถาขาดรนแรงท าใหใบเปลยนเปนสน าตาลและรวง สผวของเปลอกกรานและแขงกวาตนปกตท าใหกรดยาก (นชนารถ, 2550) ผลผลตยางทไดรบลดลงในตนยางทยงไมแตกกงเรมเกดอาการใบเหลองในตนยางทโต แลวการเจรญเตบโตถกยบยงท าใหสวนยอดมขนาดเลกและสวนใหญเหนไดชดกบใบทโดนแสงแดด (Karthikakuttyammaet al., 2000)

104

6.5.2.2 ฟอสฟอรส ฟอสฟอรสเปนองคประกอบทส าคญของสารทใหพลงงานอดโนซนไตรฟอสเฟส ซงจ าเปนตอกระบวนการตางๆ ในพช ดงนนฟอสฟอรสจงจ าเปนตอการเจรญเตบโตการแบงเซลลการเจรญเตบโตของราก การพฒนาของเมลดและผล รวมทงการสรางน ายางในยางพารา ในพชทวไปเมอไดรบฟอสฟอรสไมเพยงพอ ท าใหการพฒนาของราก การเจรญเตบโตชา ผลจะสกชา ฟอสฟอรสในดนมทงรปทเปนสารประกอบอนทรยและอนนนนทรย อนทรยฟอสฟอรสในดนมรอยละ 20-80 ของฟอสฟอรสทงหมด (Brady and Weil, 2008) ในดนเขตรอนอาจพบอนทรยฟอสฟอรสมากถงรอยละ 30-80 โดยฟอสฟอรสในรปนถกยอยละลายโดยเอนไซมแอซดฟอสฟาเทส ทปลดปลอยจากจลนทรยดนหรอรากพช ท าใหไดฟอสฟอรสรปทพชดดไปใชได สวนอนนทรยฟอสฟอรสสวนใหญไดจากจากการผพงของแรอพะไทต ซงเปนสารประกอบแคลเซยมฟอสเฟต และพบมากในดนทมสภาพเปนดาง แตในดนทผานการผพงสลายตวสงซงมสภาพเปนกรด ท าใหอะลมนมและเหลกละลายออกมามาก ฟอสฟอรสในดนเขตรอนสวนใหญจงอยในรปของสารประกอบเหลกและอะลมนมฟอสเฟตซงละลายไดยาก ท าใหดนมฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า มรายงานวาตนยางพาราตอบสนองตอการใสปยฟอสเฟต เมอในดนมฟอสฟอรสทเปนประโยชนทสกดดวยน ายาเบรยท (Bray no. 2) ต ากวา 10 มลลกรมตอกโลกรม (นชนารถ, 2543) อยางไรกตามพชเขตรอนหลายชนดรวมทงยางพารา สามารถเจรญเตบโตไดดแมในดนมฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า ทงนเพราะจลนทรยและรากพชในเขตรอนบางชนด สามารถขบ (Exudation) กรดอนทรย โดยเฉพาะกรดซทรกออกมา เพอสรางเปนสารประกอบเซงซอนกบเหลกหรออะลมนม จากสารประกอบเหลกและอะลมนมฟอสเฟต ดงนนจงท าใหมการปลดปลอยฟอสฟอรสใหพชดดไปใชได แมวายางพาราตอบสนองตอการใสปยฟอสเฟต แตโดยทวไปไมคอยพบอาการขาดฟอสฟอรส แตอาจพบวาพชคลมดนมใบขนาดเลก มสเขยวเขม หรอบางครงสมวงแดงเขม และใบรวง (Shorrocks, 1964) แตในสภาพทท าใหขาดแคลน อาการขาดฟอสฟอรสในระยะตนกลาของยางพารา เรมเกดทใบแก โดยผวใบบนของฉตรกลางและฉตรบน มสน าตาลปนเหลอง และดานใตทองใบมสบรอนซและสมวงปนแดง ถาขาดรนแรงท าใหใบหอขนบนและปลายใบไหมและตายจากปลายใบ (Krishnakurmar and Potty, 1992) และเมอขาดรนแรงมากกท าใหใบรวงได (Karthikakuttyammaet al., 2000) ในยางทโตแลวมกไมแสดงอาการ แตท าใหตนยางโตชา

6.5.2.3 โพแทสเซยม โพแทสเซยมเปนธาตทไมไดเปนองคประกอบของสารอนทรยใดๆ ในพช แตโพแทสเซยมมหนาทหลกคอ ควบคมแรงดนออสโมตก รกษาสมดลของประจไฟฟาในเซลล และควบคมความเปนกรดเปนดางใหอยระหวาง 7-8 ซงเหมาะสมกบกจกรรมของเอนไซมโดยสวนใหญ (Marschner, 1995) ดงนนจงพบโพแทสเซยมมากในไซโตพลาสซม โดยมเอนไซมประมาณ 50 ชนดทตองใชโพแทสเซยมเปนตวกระตน ในน ายางทมโพแทสเซยมสงเชอวาท าใหผลผลตสง โดยมรายงานวาผลผลตและอตราการไหลของน ายางเพมขนเมอไดรบปยโพแทซมากขน (Watson, 1989) โดยทวไปโพแทสเซยมมกมเพยงพอในดนเนอละเอยด แตขาดโพแทสเซยมในดนทราย ส าหรบยางพาราตองการโพแทสเซยมเพอเพมผลผลต ในดนปลกยางพาราทมโพแทสเซยมทแลกเปลยนไดต ามาก (นอยกวา 40 มลลกรมตอกโลกรม) เชน ชดดนคอหงส ตนยางตอบสนองตอการใสปยโพแทซ การใสปยโพแทซท าใหตนยางดดโพแทสเซยมและฟอสฟอรสเพมขน แตท าใหปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมในน ายางลดลง การใสปยโพแทซมากเกนไปอาจท าใหตนยางขาดแมกนเซยมได (นชนารถ, 2542) ปญหาการขาดโพแทสเซยมมกพบทวไปกบยางทเปดกรดแลวทปลกในดนทราย (Shorrocks, 1964) โพแทสเซยมเปนธาตทเคลอนยายไดงาย และพบมากในไซโทพลาสซม อาการขาดโพแทสเซยมเกดกบใบแกหรอใบลาง ในตนยางทขาดโพแทสเซยมท าใหปลายและขอบใบเหลอง และตอมากไหมตาย ในตนยางออนทยงไม

105

แตกกงจะเรมแสดงอาการทฉตรทมอายมากกวากอน แลวจงขยายไปเกดกบใบของฉตรกลางๆ ในยางทโตแลวเกดกบใบทไดรบแสงแดด (Karthikakuttyamma et al., 2000) ใบมขนาดเลกลงมากและมสเหลองคลายเนยเกอบทงตน (Krishnakurmar and Potty, 1992; Karthikakuttyamma et al., 2000)

6.5.2.4 แคลเซยม แคลเซยมสวนใหญสะสมอยทผนงเซลล โดยเปนสวนของโครงสรางของพช ท าใหผนงเซลลแขงแรงและควบคมการเคลอนยายของสารผานเยอหมเซลล นอกจากนนแคลเซยมยงมหนาทเกยวกบการแบงเซลล การเจรญเตบโตและการยดตวของราก รวมทงกระตนการท างานของเอนไซมบางชนด เมอประเมนธาตอาหารทสญเสยไปกบผลผลตยางพาราในรปน ายางและเนอไมในแตละรอบของการปลกยาง พบวามการเคลอนยายแคลเซยมออกไปมากทสดคอ 1,260 กโลกรมตอเฮกแตร ในขณะทสญเสยไนโตรเจนโพแทสเซยมและแมกนเซยมเพยง 755 833 และ 945 กโลกรมตอเฮกแตร ตามล าดบ (Karthikakuttyamma, 1997 อางโดย Karthikakuttyamma et al., 2000) แมวามการสญเสยแคลเซยมไปกบไมยางมากกวาธาตอาหารหลก แตในปจจบนยงไมมการใชปยแคลเซยมโดยตรงกบยางพารา แตยางพาราไดรบจากแคลเซยมจากองคประกอบในหนฟอสเฟตทใชรองกนหลม (สถาบนวจยยาง, 2553) อยางไรกตามเมอปลกยางหลายๆ รอบ ท าใหดนกรดซงปกตมแคลเซยมต าอยแลวมแคลเซยมลดลงในระดบทไมเพยงพอ และตองเพมใหกบดน โดยระดบทเพยงพอของแคลเซยมทแลกเปลยนไดในดนเทากบ 0.30 เซนตโมลประจตอดน 1 กโลกรม (นชนารถ, 2550) แคลเซยมเปนธาตทเคลอนยายในทออาหารไดยาก จงแสดงอาการขาดบรเวณทก าลงเจรญเตบโต เชน ปลายราก ยอด และผล ตนยางพาราทขาดแคลเซยมปลายและขอบใบคอยๆ ไหมตาย โดยทวไปมกมสขาวถงสน าตาลออน ในตนยางทยงไมแตกกงแสดงอาการทฉตรบนหรอใบออน และกรณทขาดรนแรงกตายจากยอด ในตนยางทโตแลวจะแสดงอาการกบใบในทรมในตอนลางของทรงพม และไมเกดกบใบทไดรบแสงแดดเตมท (Karthikakuttyamma et al., 2000)

6.5.2.5 แมกนเซยม แมกนเซยมเปนองคประกอบของคลอโรฟลลจงมความส าคญตอการสงเคราะหแสง แมกนเซยมเกยวของกบการสรางน าตาล โปรตน น ามน และไขมน โดยเปนตวกระตนการท างานของเอนไซมหลายชนด อาการขาดแมกนเซยมในระยะแรกเกดกบใบลาง โดยเกดอาการจดสเขยวซดระหวางเสนใบ แลวเปลยนเปนสเหลองสวาง จากนนจะลกลามไปทขอบใบ มลกษณะคลายกางปลา ในกรณทขาดรนแรงบรเวณทเกดสเหลองทงทขอบใบและระหวางเสนใบคอยๆ ไหมตาย ในตนยางทยงไมแตกกงแสดงอาการกบใบในฉตรลาง ในตนยางทโตแลวมกแสดงอาการกบใบทไดรบแสงแดดเตมท (Krishnakurmar and Potty, 1992) ถาขาดรนแรงมากจะท าใหใบรวง เสนรอบวง ล าตน และขนาดใบลดลง อาการขาดแมกนเซยมมกพบในดนทรายทมการชะลางพงทลายสง โดยเฉพาะพนธทตองการแมกน เซยมสง นอกจากนนยงพบได ในบรเวณทมการใสปยไนโตรเจนและฟอสเฟตมากเกนไป (Karthikakuttyamma et al., 2000)

6.5.2.6 ก ามะถน ก ามะถนเปนองคประกอบของกรดอะมโนทมชอวาซสทน (Cystine) และเมไธโอมน (Methiomine) ดงนนก ามะถนจงจ าเปนตอการสรางโปรตน และเปนองคประกอบของวตามน นอกจากนนก ามะถนยงเกยวของกบการสรางคลอโรฟลล กระตนการท างานของเอนไซมหลายชนด และเปนองคประกอบของไทออล (Thiol) ซงเปนโปรตนทกระตนการท างานของเอนไซมหลายชนดในการสรางน ายาง และชวยปองกนออกซเจนทเปนพษ อาการขาดก ามะถนคลายกบขาดไนโตรเจน แตเรมทใบออน และยงคงมอาการดงกลาวแมไดรบปยไนโตรเจน โดยเรมจากใบออนมสเหลองซดหรอส

106

เขยวออน ใบมขนาดเลกลงและมวนขนเปนรปถวย พชทขาดก ามะถนมล าตนขนาดเลก ผอมบางและสน และเจรญเตบโตชา (สถาบนวจยยาง, 2553)

6.5.2.7 แมงกานส แมงกานสในพชมหนาทส าคญคอ รวมอยในโครงสรางโปรตน อนเปนศนยปฏกรยาของระบบแสงในการสงเคราะหแสง และเปนตวเรงการท างานหรอเปนองคประกอบของเอนไซมแมงกานสซปเปอรออกไซดดสมวเตส (Mn-superoxide dismutase) ซงท าหนาทเรงปฏกรยาการเปลยนอนมลอสระซเปอรออกไซด ไปเปนไฮโดรเจนเพอรออกไซด ซงสลายตวเปนน ากบออกซเจน โดยทความเขมขนของแมงกานสทเพยงพอในพชทวไปคอ 50-100 มลลกรมตอกโลกรม (ยงยทธ, 2552) จากการทดลองปลกตนกลายางในทรายพบวา การขาดแมงกานสท าใหใบของฉตรกลางและฉตรบนเกดสเขยวปนเหลองระหวางเสนใบ โดยทเสนใบมสขาวลอมรอบดวยแถบสเขยว แตกตางจากสเขยวซดบรเวณระหวางเสนใบอยางชดเจน อาการขาดแมงกานสในตนยางออนเรมเกดทใบลาง และอาจลกลามเกดกบทกใบเมอเกดรนแรง ในตนยางทโตแลวเรมเกดกบใบทไมโดนแดด แตอาจลกลามเกดกบใบของกงทโดนแดดได (Krishnakurmar and Potty, 1992)

6.5.2.8 ทองแดง เกยวของกบการเคลอนยายอเลกตรอนในกระบวนการสงเคราะหแสง นอกจากนนทองแดงเปนธาตทคลายคลงกบเหลก โดยเฉพาะในแงทเกยวกบปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน โดยเปนโคแฟคเตอร (Cofactor) ของเอนไซมหลายชนด ซงใชทงทองแดงและสงกะสเปนโคแฟคเตอร ท าหนาทเรงปฏกรยาการรดกชนของออกซเจน ใหกลายเปนน า โดยเกดในขนตอนสดทายของการเคลอนยายอเลกตรอนในเซลลพช เมอพชไดรบทองแดงไมเพยงพอมผลกระทบตอกระบวนการทางสรระ เชน การสงเคราะหแสง การสะสมคารโบไฮเดรต การสงเคราะหลกนน และการพฒนาในระยะเจรญพนธ การขาดธาตทองแดงทรนแรงท าใหตนยางตายจากยอด ในดนทรายทมอนทรยวตถต ามากอาจขาดทองแดงได นอกจากนนในดนอนทรยธาตทองแดงจะเกดเปนสารประกอบเชงซอนกบอนทรยวตถ ท าใหทองแดงเปนประโยชนกบพชไดนอย (ยงยทธ, 2552)

6.5.2.9 โบรอน มความส าคญตอพชโดยมหนาทเกยวของกบการเปลยนแปลงและพฒนาของเซลล การงอกและการเจรญของละอองเกสร การเคลอนยายน าตาล และการสงเคราะหลกนน ในดนทมอนทรยวตถต ามโอกาสขาดโบรอน ใบพชทขาดโบรอนจะมรปรางบดผดปกต มขนาดเลกลง แขงและแตกหกไดงาย สจางลง ในตนยางเลกเรมแสดงอาการทใบออนของฉตรบน เนอเยอเจรญตาย และปลายใบเปลยนเปนสด า แตละฉตรแยกกนไมออกเพราะขอสน ท าใหมลกษณะเหมอนแปลงลางขวด (bottle brush) ใน ต น ย างท โต แล ว ต รวจสอบ ได จ าก ก ารว เค ราะห ใบ ท ไม โดน แส งแด ด (Karthikakuttyamma et al., 2000) ในดนปลกยางทมการปนเปอนโบรอน เนองจากน าเสยจากโรงงานไมยาง อาจพบวามโบรอนสงจนเปนพษกบตนยางได ปรมาณโบรอนในใบสงถง 250 มลลกรมตอกโลกรม ลกษณะอาการเปนพษของโบรอนโดยทวไปคอ ขอบใบและปลายใบลางมสเหลอง แลวคอยๆ เปลยนเปนสน าตาล และแหงตายและรวงหลนไปในทสด ความเปนพษของโบรอนท าใหตนยางเกดอาการเปลอกแหงและผลผลตต า (นชนารถ, 2550) อยางไรกตามโบรอนในดนสวนใหญอยในสภาพทเปนโมเลกลของกรดบอรก ซงถกชะละลายไดงายโดยเฉพาะจากดนบน ดงนนเมอฝนตกหนกประมาณ 1-2 ครง กท าใหปรมาณโบรอนในดนลดลงจนไมเปนพษกบพช

107

6.5.3 การใชปยเพอการเจรญเตบโตและเพมผลผลตยางพารา

การใชปยโดยทวไปจะมประสทธภาพการน าไปใชของพชแตกตางกน ขนอยกบชนดของปยและชนดของธาตอาหารแตละธาต ส าหรบปยอนทรยเปนปยทมประสทธภาพการปลดปลอยธาตอาหารเปนไปอยางชาๆ แตคงอยในดนไดนาน แตกตางกบปยเคม ท าใหประสทธภาพการดดใชธาตอาหารจากปยอนทรยแตกตางกบการใชปยเคม ในปยอนทรยตองเปลยนรปจากสารประกอบอนทรยไนโตรเจนเปนอนนทรยไนโตรเจน ทพชสามารถน าไปใชประโยชนได โดยกระบวนการปลดปลอยไนโตรเจนโดยจลนทรยพวกเฮเทอรโรโทป (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) ในปยอนทรยมประโยชนในการเพมความจในการแลกเปลยน สงเสรมใหพชสามารถดดใชธาตอาหารจากปยเคมไดมากขน เนองจากปยเคมเปนปยทปลดปลอยธาตอาหารไดรวดเรว แตประสทธภาพการดดใชแตละธาตในปยเคมแตกตางกน ซงไนโตรเจนมประสทธภาพการดดใชรอยละ 30-50 ทเหลอถกชะลางระเหยและการระเหดไปจากดน สวนประสทธภาพการดดใชฟอสฟอรสจากปยเคมอยระหวางรอยละ 10-30 ทเหลอตดไปกบตะกอนดนทถกกดกรอนและถกพดพา รวมทงถกตรงไวในดน ส าหรบโพแทสเซยมมประสทธภาพการดดใชรอยละ 20-40 ดงนนจงควรมการจดการดนใหมสภาพเหมาะสม วธการหนงคอการใชปยอนทรยรวมกบปยเคมซงมราคาแพง ซงสงผลใหตนยางพาราสามารถน าธาตอาหารไปใชใหเกดประสทธภาพสงสด (นชนารถ, 2549) สวฒนและคณะ (2534) รายงานวาการใสปยคอกหรอปยหมกอตรา 1,000 กโลกรม หรอปยผสมสตร 10-5-6 อตราปกต 60 กโลกรมอยางเดยว สามารถใหขนาดล าตนของตนกลายางแตกตางกบทไมใสปยอยางเดนชด และเมอลดปยคอกหรอปยหมกเหลอเพยงครงหนง รวมกบปยผสมสตรดงกลาวเพยง 50 เปอรเซนตจากอตราปกต ท าใหกลายางเจรญเตบโตไดสงกวาการใชปยผสมอตราแนะน าเพยงอยางเดยว ซงชใหวาการใชปยอนทรยรวมกบปยเคม สามารถท าใหการใชปยผสมหรอปยเคมมประสทธภาพมากขน สามารถลดการใชปยเคมลงไดถง 50 เปอรเซนต โสภาและคณะ (2535) รายงานวาในตนกลายางอาย 3 ป เมอมการใชปยเคมอตรา 50 เปอรเซนตของอตราปกต รวมกบปยหมก 3 กโลกรม ท าใหการเจรญเตบโตของตนกลายางสงสด ไมแตกตางทางสถตกบการใสปยเคม 100 เปอรเซนต แตมความแตกตางทางสถตอยางชดเจนกบวธการไมใสปย กรมพฒนาทดน (2551) รายงานวาปยหมกมคณสมบตในการดดซบธาตอาหารทเปนประจบวกไดด ซงธาตอาหารทสลายออกมาเรวและมากเกนไปของปยเคม ท าใหพชน าไปใชไมทน เกดการสญเสยธาตอาหารพชออกจากดน ปยหมกดดซบไว จากการทดลองพบวาการใชปยหมกรวมกบหนฟอสเฟต ท าใหความเปนประโยชนของฟอสฟอรสเพมขน ชวยในการเปลยนแปลงธาตอาหารในดนและรากพช ท าใหพชสามารถน าธาตอาหารไปใชอยางมประสทธภาพ ในต ารบทใชปยหมกรวมกบปยเคมหรอใชปยหมกเพยงอยางเดยว ท าใหพชสามารถเจรญไดดกวาต ารบซงใชปยเคมเพยงอยางเดยว และจากการทดลองของโสภาและคณะ (2535) รายงานวาการใชปยอนทรย 3 กโลกรมตอตนตอป รวมกบปยเคม 50 เปอรเซนตของอตราแนะน า สามารถลดปยเคมลงได 50 เปอรเซนต และสามารถเปดกรดไดเมอตนยางอาย 6 ป และรายงานวาผลผลตของพชแซมทกชนดในต ารบทใชปยอนทรยรวมกบปยเคมอตราแนะน าของแตละพช ใหผลผลตมากทสด นอกจากนโสภาและคณะ (2541) รายงานการใชปยอนทรยรวมกบปยเคมใชกบตนยางกอนเปดกรด ท าใหตนยางเจรญเตบโตไดดและสามารถเปดกรดไดกอนก าหนดในเขตปลกยางเดม สวฒนและคณะ (2534) รายงานผลการทดลองวาการใชปยเคมสตร 12-5-14 อตรา 500 กรมตอตนตอป (50 เปอรเซนตตามค าแนะน า) รวมกบปยหมกอตรา 40 กโลกรมตอตนตอป (2-5 ตนตอไรตอป) ใหผลผลตเนอยางแหงสงสด และเพมขนาดล าตนสงกวาการใสปยเคมเพยงอยางเดยว และการใชปยหมกตดตอกนจ านวน 2 ป ผลผลตใกลเคยงกบการใชปยเคมอตราแนะน ารวมกบปยหมกอตรา 20 กโลกรมตอตนตอป ซงแสดงใหเหนวาการใชปยอนทรย

108

รวมกบปยเคม สามารถชวยเพมผลผลตและการเจรญเตบโตของตนยางไดดขน ท าใหการใชปยเคมมประสทธภาพยงขน และลดปยเคมลงได 50 เปอรเซนตจากอตราแนะน า ลขตและคณะ (2534) รายงานวาการใชปยอนทรย ไดแก ปยคอกหรอปยหมกดนพร อตรา 19 กโลกรมตอตนตอป (1.4 ตนตอไรตอป) ใสในหลมระหวางแถวยาวรวมกบปยเคมสตร 12-5-14 อตรา 75 เปอรเซนตจากค าแนะน า สามารถชวยใหการเจรญเตบโตของตนยางและผลผลตเนอยางแหงดขนได ใกลเคยงกบการใชปยเคมอตราแนะน าเพยงอยางเดยว และชใหเหนวาปยอนทรยโดยเฉพาะปยหมกและปยคอกเมอใชรวมกบปยเคม ชวยใหตนยางเจรญเตบโตดและมผลผลตยางเพมขน ชวยลดปรมาณการใชปยเคมลงไดอยางนอย 25 เปอรเซนตของอตราแนะน า นชนารถ (2543) รายงานวาอทธพลของปยอนทรยรองกนหลม มผลตอความชนในดนบรเวณหลมชวงแลง ในตนยางออนอาย 12 เดอน ทปลกในเขตแหงแลง โดยปยอนทรยมผลชวยเพมขนาดรอบล าตน เมอเปรยบเทยบกบการทดลองวธการไมใชปยอนทรย และในต ารบซงใสปยอนทรยมความชนสงกวาในต ารบซงไมใสปยอนทรย และในหลมทมปรมาตรใสปยอนทรยสงกวามความชนสงกวาในหลมทใสปยอนทรยปรมาตรนอยกวา และในเขตแหงแลงการใสปยอนทรยรวมกบปยเคม ชวยเพมการเจรญเตบโตของตนยางได (สมเจตนและคณะ, 2531) การใชปยเคมรวมกบปยอนทรยชวยปรบปรงโครงสรางและสงเสรมใหสมบตทางเคมของดนดขน ชวยในการดดซบธาตอาหารไมใหสญเสย และท าใหการใชปยเคมมประสทธภาพ สามารถอมน าไวใหเปนประโยชนมากขน (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) สมาล (2536) กลาววาปยอนทรยมสมบตในการดดซบอาหารทมประจบวกทเปนดางไวไดด เชน ชวยดดซบธาตอาหารพชทละลายออกมาจากปยเคมอยางรวดเรวบางสวนไว แตเนองจากปยอนทรยมปรมาณธาตอาหารพชนอย ท าใหตองใชปรมาณมากเพอเพมความอดมสมบรณ ดงนนปยอนทรยจงควรท าจากวสดทหางาย มอยแลวจากทองถน จงสามารถลดตนทนการผลตได การใชปยใหไดผลดควรใชควบคกนไปทงสองชนด การใชปยอนทรยเพยงอยางเดยวในระยะแรกอาจไดผลผลตด แตในระยะยาวยางพาราซงเปนพชทตองการธาตอาหารสง อาจเกดการขาดแคลนธาตอาหารได และขาดความสมดลของธาตอาหาร ท าใหการเจรญเตบโตและผลผลตของยางพาราลดลงได

6.5.4 ค าแนะน าการใชปยยางพารา

6.5.4.1 กอนปลก ควรรองกนหลมดวยปยหนฟอสเฟต อตรา 170 กรมตอหลม โดยคลกเคลาปยกบดนแลวใสลงในหลม กอนกรดใชปยสตร 20-8-20 ปท 1 อตรา 300 กรมตอตน ปท 2 อตรา 450 กรมตอตน ปท 3 อตรา 460 กรมตอตน ปท 4 อตรา 480 กรมตอตน ปท 5 อตรา 520 กรมตอตน ปท 6 อตรา 540 กรมตอตน

6.5.4.2 หลงกรด ใชปยอนทรยอตรา 3 กโลกรมตอตนตอป รวมกบปยเคม (นชนารถ, 2543) ใชปยเคมสตร 18-46-0 อตรา 18 กโลกรมตอไร รวมกบปยเคมสตร 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร และปยสตร 0-0-60 อตรา 32 กโลกรมตอไร ผสมคลกเคลาใหเขากนแลวหวานใหกระจายสม าเสมอในแถวยางพารา หางโคนตนขางละ 1 เมตร โดยแบงใส 4 ครงๆ ละ 3 เดอน หรอแบงใส 2 ครงกอนและหลงฤดฝน หวานใหกระจายสม าเสมอในแถวยางพาราหางโคนตนขางละ 1 เมตร โดยแบงใส 4 ครงๆ ละ 3 เดอน หรอแบงใส 2 ครง กอนและหลงฤดฝน (กรมวชาการเกษตร, 2548; ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2556ข)

109

6.6 ปาลมน ามน


ปาลมน ามนเปนพชทสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตไดในพนทลมและดนเปนกรดจด สามารถเจรญเตบโตไดดในดนรวน หรอดนรวนปนดนเหนยว หรอดนเหนยว มความอดมสมบรณปานกลางถงสง ความเปนกรดเปนดาง 4-6 ฟอสฟอรสทเปนประโยชนมากกวา 20 มลลกรมตอกโลกรม โพแทสเซยมทแลกเปลยนไดมากกวา 0.25 เซนตโมลตอกโลกรม และแมกนเซยมทแลกเปลยนไดมากกวา 0.25 เซนตโมลตอกโลกรม กลมชดดนทปลกปาลมน ามนไดในพนทลม ไดแก กลมชดดนท 2 3 4 5 6 7 10 11 14 17 18 22 23 และ 24 (กรมพฒนาทดน, 2548ก) ซงมขอจ ากดเรองดนระบายน าเลว น าทวมขง และดนเปนกรด ดงนนตองเตรยมพนทโดยการขดคยกรอง และท าคนดนปองกนน าทวมขงในฤดฝน ใสวสดปนอตรา 0.5-1 ตนตอไร ลดความเปนกรดของดน ปรบปรงดนดวยปยหมกหรอปยคอก อตรา 20-35 กโลกรมตอหลม ปลกหญาแฝกเพอปองกนการพงของคนดนและอนรกษดนและน า ในทดอนสามารถปลกปาลมน ามนไดในกลมชดดนท 26 32 33 34 39 50 51 57 58 และ 59 (กรมพฒนาทดน, 2548ข) มปรมาณฝนไมต ากวา 1,700 มลลเมตร ในแตละเดอนไมนอยกวา 120 มลลเมตร และมชวงแลงตอเนองนอยกวา 3 เดอนตอป ชวงอณหภมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของปาลมน ามนประมาณ 20-30 องศาเซลเซยส เมออณหภมต ากวา 15 องศาเซลเซยส ปาลมน ามนมการเจรญเตบโตต า ความหนาแนนของจ านวนตนทเหมาะสมคอ 22 ตนตอไร ควรมการคลมดนและไมควรตดแตงทางใบจนกวาถงชวงเกบเกยวผลผลต โดยปลอยทางใบไวทางใบ 2 ชนลาง (จากทะลาย) จนปาลมน ามนอายครบ 6 ป ผลผลตเฉลยปาลมน ามน 2,725 ตนตอไร ปาลมน ามนเปนพชทมความตองการธาตอาหารสงในการใหผลผลต โดยการเกบเกยวผลผลตทะลายสดออกไปทกๆ 1 ตน ท าใหมการสญเสยธาตไนโตรเจน 2.94 กโลกรม ฟอสฟอรส 0.44 กโลกรม โพแทสเซยม 3.71 กโลกรม แมกนเซยม 0.77 กโลกรม และแคลเซยม 0.81 กโลกรม ดงนนจงตองมการใสปยทดแทนใหแกปาลมน ามนอยางถกตองเหมาะสม จงท าใหไดผลผลตและผลตอบแทนคมคา โดยทวไปการจดการสวนปาลมน ามนทวไป ตนทนการผลตคาใชจายปยสงถง 50 เปอรเซนต ของคาใชจายทงหมดในการดแลสวน

กรมวชาการเกษตร (2544) รายงานวาจากการศกษาผลของธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยมและแมกนเซยม ตอผลผลตปาลมน ามนทปลกในดนรวนปนทรายอาย 6-10 ป พบวาธาตไนโตรเจนและฟอสฟอรส มความสมพนธกบจ านวนทะลาย น าหนกทะลาย และผลผลตทะลายสด ธาตโพแทสเซยมและแมกนเซยมมความสมพนธกบผลผลตทะลายและน าหนกทะลาย และคาความเขมขนของธาตอาหารทเหมาะสมตอการเพมผลผลตของธาตไนโตรเจน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม และแมกนเซยม เทากบ 2.51 0.16 0.89 และ 0.23 เปอรเซนต ตามล าดบ ความสมพนธกนระหวางธาตอาหารพบวา ความสมพนธระหวางธาตไนโตรเจนและฟอสฟอรส และความสมพนธระหวางไนโตรเจนและโพแทสเซยม มลกษณะสงเสรมกน และอตราสวนของไนโตรเจนและโพแทเซยมทเหมาะสมตอการใหผลผลตของปาลมน ามนในดนรวนปนทรายคอ การใสปยแอมโมเนยมซลเฟต (21-0-0) อตรา 5 กโลกรมตอตนตอป และโพแทสเซยมคลอไรด (0-0-60) อตรา 3 กโลกรมตอตนตอป โดยใหผลผลตเฉลย 141 กโลกรมตอตนตอป ส าหรบการใสปยแอมโมเนยมซลเฟต อตรา 2.5 กโลกรมตอตนตอป และปยโพแทสเซยมคลอไรด อตรา 3 กโลกรมตอตนตอป ใหผลผลตเฉลย 117 กโลกรมตอตนตอป การใสปยทรปเปลซเปอรฟอสเฟตอตรา 1.0-1.3 กโลกรมตอตนตอป ใหผลผลตปาลมน ามนสงสดและความสมพนธระหวางธาตโพแทสเซยมและแมกนเซยม มลกษณะขดแยงกน และจากการทดลองไดแนะน าการใชปยในดนรวนปนทรายคอ

110

แอมโมเนยมซลเฟต-หนฟอสเฟต-โพแทสเซยมคลอไรด-คเซอรไรท ปรมาณ 3-1-3-0.5 กโลกรมตอไรตอป ในปาลมน ามนอาย 5 ปขนไป และศกษาการใชทะลายเปลาปาลมน ามนคลมโคนตน รวมกบการใชปยเคมพบวา การใสทะลายเปลาสามารถปรบสภาพความเปนกรดเปนดางและอนทรยวตถ โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยมในดนเพมขน จากการทดลองพบวาการใสทะลายเปลาปาลมน ามนอตรา 225 กโลกรมตอตนตอป สามารถลดการใชปยเคมได 50 เปอรเซนต โดยไมมผลกระทบตอผลผลต และรายงานวามาตรฐานการสกของทะลายปาลม และระยะเวลาทเหมาะสมของการเกบเกยว พบวาระยะเวลาการพฒนาการของผลปาลมจากระยะดอกบานจนถงระยะทมการสะสมน ามนสงสดคอ 162 วน และดชนการเกบเกยวทเหมาะสมคอ การสงเกตเหนผลปาลมน ามนรวงเปนผลแรก และรอบของการเกบเกยวทะลายปาลมน ามนทเหมาะสมคอ 10 วนตอรอบ ส าหรบการปลกพชหมนเวยนเปนพชแซมในสวนปาลมน ามนทยงไมใหผลผลต 1-3 ปแรก พบวาการปลกขาวไร สบปะรด ขาวโพด ถวลสง และกลวย ท าใหผลผลตเพมขน เมอเปรยบเทยบกบพชคลมดน และไมมผลกระทบตอการเจรญเตบโตของปาลมน ามน

ส าหรบสภาพน าจากการศกษาการตอบสนองทางสรรวทยา และผลผลตทะลายสดและน ามนของปาลมน ามน ในสภาพขาดน าและในสภาพใหน า ด าเนนการทศนยวจยยางสราษฎรธาน ป 2534-2542 โดยเปรยบเทยบระหวางตนปาลมทใหน ากบตนปาลมทไมใหน า การวเคราะหขอมลพบวา การชกน าของปากใบมความสมพนธและตอบสนองตอการขาดน า เมอเปรยบเทยบผลตพบวา ตนปาลมทใหน ามผลผลตเฉลย 9 ป จ านวน 151.6 กโลกรมตอตนตอป และตนปาลมทไมใหน ามผลผลตเฉลย 122.5 กโลกรมตอตนตอป จากการวเคราะหปรมาณน ามนพบวา ตนปาลมทใหน ามปรมาณน ามนตอเปลอกนอกและน ามนตอทะลาย สงกวาตนปาลมทไมใหน า 4.74 เปอรเซนต ซงท าใหตนปาลมทใหน ามผลผลตน ามน 967 กโลกรมตอไรตอป ในขณะทตนปาลมน ามนทไมใหน า มผลผลตน ามน 736 กโลกรมตอไรตอป ซงตนปาลมทใหน ามผลผลตน ามนสงกวา 31.4 เปอรเซนต (กรมวชาการเกษตร, 2544)

6.6.2 ธาตอาหารปาลมน ามน

6.6.2.1 ไนโตรเจน เปนธาตทมบทบาทในการเจรญเตบโตของตนปาลมน ามนและผลผลต พชจะเจรญเตบโตอยางรวดเรว ใบโตและเขยวสดขนทนทเมอใหปยไนโตรเจน เนองจากไนโตรเจนเปนธาตทชวยใหพชสามารถสรางโปรตนไดอยางเพยงพอ โปรตนเปนสวนประกอบทส าคญทสดของโพรโทพลาสซม ไนโตรเจนเปนองคประกอบของคลอโรฟลล ท าใหพชมใบสเขยว สามารถสงเคราะหแสงไดด นอกจากนนไนโตรเจนยงเปนองคประกอบของกรดอะมโน ซงประกอบกนเปนโปรตนชนดตางๆ ทท าหนาทเปนเอนไซมและโคเอนไซม เพอเรงปฏกรยาตางๆ ปจจบนพบวามกรดอะมโนมากกวา 20 ชนด ทเปนสวนประกอบทส าคญอยในโปรตนของพช นอกจากนไนโตรเจนยงเปนสวนประกอบทส าคญในเอนไซมตางๆ ซงท าหนาทชวยเรงและควบคมปฏกรยาตางๆ ในพช ใหด าเนนไปอยางเปนปกต ในนวคลโอโปรตน มไนโตรเจนเปนองคประกอบทส าคญ สารดงกลาวเปนสารประกอบทมอยในโครโมโซม ท าหนาทเปนแมพมพในระบบการถายทอดพนธกรรม และมอยในสารคลอโรฟลล ซงเปนสวนทท าใหใบไมมสเขยว และมความส าคญในกระบวนการสงเคราะหแสง นอกจากนนยงเปนสารประกอบทส าคญอกมากมายของพช เชน อดโนซนไตรฟอสเฟส (ATP) และวตามน การขาดไนโตรเจนท าใหใบมสเหลองซดเกดขนททางใบกอน โดยเฉพาะทางใบลางใบมขนาดเลกลง การแกไขการขาดไนโตรเจนโดยการใสยเรย 0.5-1.6 กโลกรมตอตนตอป หรอใสแอมโมเนยมซลเฟต 1-2 กโลกรมตอตนตอป ส าหรบปาลมน ามนอาย

111

2-3 ป และใสยเรย 2.1-3.3 กโลกรมตอตนตอป หรอแอมโมเนยมซลเฟต 3-4 กโลกรมตอตนตอป ส าหรบปาลมน ามนอาย 5-10 ป (ธระและคณะ, 2546)

6.6.2.2 ฟอสฟอรส เปนองคประกอบของกรดนวคลอกและนวคลโอโปรตน มความจ าเปนส าหรบการแบงเซลล สรางองคประกอบ และการสบพนธของเซลล ชวยการเจรญเตบโตของราก นอกจากนยงเปนองคประกอบส าคญในเซลลพชและจลนทรย โดยทวไปในดนฟอสฟอรสเปนธาตหลกทพชตองการ ปรมาณฟอสเฟตในดนแบงเปนอนนทรยฟอสเฟตและอนทรยฟอสเฟต โดยอนทรยฟอสเฟตมนอยหรอมากขนกบปรมาณของอนทรยวตถ แตในธรรมชาตมการปลดปลอยฟอสฟอรสจากรปอนทรยเปนรปอนนทรยนอยมาก กระบวนการทพชดดกนไอออนฟอสเฟตมอตรารวดเรวเมอเทยบกบอตราเรวของกระบวนการปลดปลอยไอออนฟอสเฟตจากสารฟอสเฟตทเปนของแขง ใหมาอยในสารละลายดน แตอยางไรกตามการทพชสามารถเจรญเตบโตไดตามปกต แสดงวาอตราเรวของกระบวนการปลดปลอยไอออนฟอสเฟตออกสสารละลายดน มความเพยงพอตอความตองการของพช ปจจยทก าหนดกระบวนการปลดปลอยไอออนฟอสเฟตออกสสารละลายดน เชน ปฏกรยาดนในสภาพทดนเปนกรดมากเมอไอออนฟอสเฟตออกมาสสารละลายดน จะเกดปฏกรยาผนกลบ ท าใหเหลกหรออะลมนมไฮดรอกไซดไปจบกบไอออนฟอสเฟต เกดเปนเหลกฟอสเฟตหรออะลมนมฟอสเฟตซงละลายน ายาก ชนดของสารฟอสเฟต ไดแก พวกสารทเปนประโยชนตอพชชามาก เชน แรอะพาไทตชนดตางๆ สารเชงซอนอายมากของเหลกฟอสเฟต แมงกานสฟอสเฟต และอะลมนมฟอสเฟต พวกสารทเปนประโยชนตอพชชาคอ สารละลายไดนอย ไดแก สารประกอบทเกดใหมพวกเหลกฟอสเฟต แมงกานสฟอสเฟต อะลมนมฟอสเฟต และออกตาแคลเซยมฟอสเฟส และพวกสารทพรอมจะเปนประโยชนตอพช ไดแก แคลเซยมไดไฮโดรเจนฟอสเฟต และแคลเซยมไฮโดรเจนฟอสเฟต สามารถละลายไดด ปรมาณของแคตไออนและสารประกอบทท าปฏกรยากบไอออนฟอสเฟต ไดแก ไอออนของเหลกและอะลมนมทละลายในดน และไฮดรสออกไซดของเหลกอะลมนมและแมงกานส ซงบางครงไอออนฟอสเฟตจะท าปฏกรยากบไฮดรสออกไซดของธาตเหลานน ท าใหฟอสเฟตถกตรงในดน เกดการละลายไดยากขน และพชใชประโยชนไดนอยลง (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) ดงนนการจดการดนเกยวกบฟอสฟอรสในดนเปนสงจ าเปน วธการจดการดนเพอรกษาธาตฟอสฟอรสไวในดนทสามารถจดการเองไดงายและสะดวก คอ การเพมอนทรยวตถใหกบดนเสมอ เชน การใชปยอนทรย เปนตน ในดนทมฟอสฟอรสทเปนประโยชนต ากวา 10 มลลกรมตอกโลกรม การขาดฟอสฟอรสท าใหปาลมน ามนชะงกการเจรญเตบโต ทางใบสน พชอนๆบรเวณใกลเคยง เชน หญาคามใบสมวง วชพชแคระเกรน หรอพชคลมมใบเลกผดปกต การเจรญเตบโตลดลง แกปญหาการขาดโดยการใสหนฟอสเฟตคณภาพด หรอทรปเปลซเปอรฟอสเฟต หรอไดแอมโมเนยมฟอสเฟต 1.5-2.0 กโลกรมตอตนตอป (ธระและคณะ, 2546)

6.6.2.3 โพแทสเซยม เปนธาตทไมใชองคประกอบของพช แตมสวนส าคญในการเรงปฏกรยาตางๆ ทเกดในพช ซงท าใหพชเจรญเตบโตไดดน อกจากนยงเกยวของกบน า โดยโพแทสเซยมท าใหพชมความสามารถในการใชน าจากดนไดมประสทธภาพขน ท าใหพชมความทนทานตอสภาพแหงแลงไดดขน โพแทสเซยมเปนธาตทปาลมน ามนตองการสงสด และมกเปนธาตอาหารทขาดอยเสมอ ดนทมกขาดโพแทสเซยม ไดแก ดนกรด ดนทเนอดนเปนทรายและรวนปนทราย เมอน าใบยอยท 17 ไปวเคราะหเพอวเคราะหปรมาณธาตอาหาร ในใบในตนปาลมน ามนอายต ากวา 6 ป เปอรเซนตโพแทสเซยมในใบทเหมาะสมคอ 1.1-1.3 เปอรเซนต หากมคานอยกวา 1.0 เปอรเซนต ถอวาขาด หากมมากกวา 1.8 เปอรเซนต ถอวาเกนพอ ในปาลมอายมากกวา 6 ป เปอรเซนตโพแทสเซยมในใบทเหมาะสมคอ 0.9-

112

1.2 เปอรเซนต หากมคานอยกวา 0.75 เปอรเซนต ถอวาขาด หากมมากกวา 1.6 เปอรเซนต ถอวาเกนพอ การขาดโพแทสเซยมแสดงอาการจดประสสม โดยใบยอยของทางลางเปนจดสสมเขม ปลายขอบใบยอยทแสดงอาการจะแหงตาย ใบยอยมสเหลองแพรกระจายเปนวง แกปญหาการขาดโดยการใสโพแทสเซยมคลอไรด 3.0-4.0 กโลกรมตอตนตอ (ธระและคณะ, 2546)

6.6.2.4 แมกนเซยม มความส าคญเนองจากเปนองคประกอบของคลอโรฟลล โดยคลอโรฟลลมแมกนเซยมถง 2.7 เปอรเซนต ท าหนาทเปนตวน าฟอสเฟต ซงท าใหเกดปฏกรยาฟอสโพ-รเลชน และท าหนาทเกยวกบการพองตวของพลาสมาในของเหลวเซล ท าใหพลาสมาอยในสภาพแขวนลอย เพราะวาหากพลาสมาไมพองตวเกดจดสขาว (Necrotic Spot) พบเสมอในพชทขาดแมกนเซยมและแมกนเซยม มสวนในการสรางน ามน เมออยรวมกบก ามะถน ท าใหปรมาณน ามนในพชเพมขนมาก และเปนตวปลกฤทธใหเอนไซมทเกยวของกบเมตาบอรซมของคารโบไฮเดรต และวงจรกรดซตรกซงส าคญในการหายใจของเซลล (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา, 2541) แมกนเซยมเปนธาตอาหารรองทส าคญตอการเจรญเตบโตและการเพมผลผลตของปาลมน ามน ดนทขาดแมกนเซยม ไดแก ดนทผานการชะลาง ดนกรด ดนทมเนอดนเปนดนทราย หรอดนทมปรมาณแคลเซยมสงมากเกนไป ความเปนประโยชนของธาตแมกนเซยมตอพชมมาก เมอมคาความเปนกรดเปนดางประมาณ 7.0-8.5 (คณาจารยภาควชาปฐพวทยา , 2541) ปาลมน ามนอายต ากวา 6 ป เปอรเซนตแมกนเซยมในใบทเหมาะสมคอ 0.30-0.45 เปอรเซนต หากมคานอยกวา 0.2 เปอรเซนต ถอวาขาด หากมมากกวา 0.7 เปอรเซนต ถอวาเกนพอ ในปาลมน ามนอายมากกวา 6 ป เปอรเซนตแมกนเซยมในใบทเหมาะสมคอ 0.25-0.40 เปอรเซนต หากมคานอยกวา 0.20 เปอรเซนต ถอวาขาด หากมมากกวา 0.7 เปอรเซนต ถอวาเกนพอ หากขาดแมกนเซยมจะเหนใบยอยของทางใบตอนลางเปลยนเปนสเหลอง โดยเฉพาะใบทไดรบแสงอาทตยทงใบ เนอใบแหงตายเปนหยอมๆ แกปญหาการขาดโดยการใสคเซอไรต 1.5-2.0 กโลกรมตอตนตอป (ธระและคณะ, 2546)

6.6.2.5 โบรอน มความส าคญตอพชโดยมหนาทเกยวของกบการเปลยนแปลงและพฒนาของเซลล การงอก และการเจรญของละอองเกสร การเคลอนยายน าตาล และการสงเคราะหลกนน ในดนทมอนทรยวตถต า มโอกาสขาดโบรอน ใบพชทขาดโบรอนจะมรปรางบดผดปกต มขนาดเลกลง แขงและแตกหกไดงาย สจางลง การขาดโบรอนของปาลมน ามนพบอยางกวางขวางในประเทศไทย และเปนปญหาใหญ ลกษณะอาการขาดโบรอนสงเกตไดจากทางใบยอดจะยนพบเขาหากน ท าใหใบยอดสนผดปกต ในบางครงถาลกษณะอาการไมรนแรงมปลายใบหกงอคลายขอ (Hooked leaf) ถาขาดรนแรงใบยอดยนและปลายใบหก นอกจากนอาการขาดโบรอนยงสามารถสงเกตไดจากทะลายปาลมทเกบเกยวจากตนทขาดโบรอน จะมเมลดลบหรอเปอรเซนตการผสมพนธไมตดลก ท าใหทะลายมหนามมาก สามารถแกปญหาการขาดธาตโบรอนโดยการใสโบแรกซ 10-20 กรมตอตนตอป เมอปาลมน ามนอาย 2-3 ป และ 30-40 กรมตอตนตอป ส าหรบปาลมอาย 4 ปขนไป หรอใสโซเดยมโบเรต 0.1-0.2 กโลกรมตอตนตอป

ส าหรบอาการขาดธาตอาหารอนๆ ไดแก แมงกานส ทองแดง โมลบดนม ซงไมคอยส าคญมาก สวนอาการทเกดจากความไมสมดลของธาตอาหาร อาการเหลานเกดขนเสมอในปาลมน ามนทไดรบธาตอาหารแตละธาตไมเหมาะสมกบความตองการ เชน ลกษณะแถบขาวซงมอาการเปนเสนสขาวเปนทางยาวในใบยอยของทางใบออน ลกษณะเชนนเกดจากการไดรบไนโตรเจนปรมาณมาก ซงลกษณะดงกลาวเกดควบคกบอาการขาดโบรอน (ธระและคณะ, 2546)

113

6.6.3 การใชปยเพอการเจรญเตบโตและเพมผลผลตปาลมน ามน

ในพนทลมเพอปลกปาลมน ามนตองขดคยกรองใหคนดนอยเหนอน า เพอใหตนปาลมไมถกน าแชขงในหนาฝน การปลกปาลมในดนกรดควรยกระดบความเปนกรดเปนดางของดน โดยใชโดโลไมทซงนอกจากสามารถยกระดบความเปนกรดเปนดางของดน เพอใหธาตอาหารพชอยในชวงทพชสามารถน าไปใชประโยชน ตองมการใสปยเคมปยอนทรย ทะลายปาลมเปลา ทางปาลม หรอของเหลอจากการหบน ามนปาลม ใสกลบคนลงในสวนปาลมน ามน โดยการใสปยควรพจารณาจากขอมลความตองการอาการพช การตดตามผลโดยการเกบใบวเคราะห บนทกผลผลตอยางสม าเสมอทกป เพอน าขอมลมาปรบปรมาณการใชปยใหเหมาะสมกบแตละพนทและสภาพแวดลอม เพอใหไดผลผลตสงสดในการลงทนคาปย (กรมวชาการเกษตร, 2544)

ธระและคณะ (2546) รายงานวาในดนรวนปนทราย มความอดมสมบรณคอนขางต า พบวาในปาลมน ามนอายมากกวา 5 ป ตองใสปยธาตไนโตรเจนทงหมด 0.8-1.2 กโลกรมตอตนตอป (ยเรย 1.74-2.60 กโลกรมตอตนตอป) ฟอสฟอรสทเปนประโยชน 0.6 กโลกรมตอตนตอป (ทรปเปลซเปอรฟอสเฟต 1.3 ก โลกรมตอตนตอป ) และโพแทสเซยมท ละลายน า ได 2.4-3.0 กโลกรมตอตอป (โพแทสเซยมคลอไรด 3.9-4.9 กโลกรมตอตนตอป) ชยรตนและคณะ (2544) รายงานวาการทดลองในดนรวนปนทรายชดดนนาทาม ดนรวนปนทรายชดดนทาแซะ พบวาอตราทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตและใหผลผลตคอการใสยเรย (46-0-0) อตรา 2,040 กรมตอตนตอป ใสไดแอมโมเนยมฟอสเฟต (18-46-0) อตรา 1,050 กรมตอตนตอป โพแทสเซยมคลอไรด (0-0-60) อตรา 2,800 กรมตอตนตอป คเซอไรตอตรา 700 กรมตอตนตอป โบรอนอตรา 56 กรมตอตนตอป ในแปลงดนรวนปนทรายชดดนนาทาม ใหผลผลตน าหนกทะลายสด 2.74 ตนตอไร และมก าไร 3,645 บาทตอไรตอป และในแปลงดนรวนปนทรายชดดนทาแซะ ใหผลผลตน าหนกทะลายสด 3.72 ตนตอไร และมก าไร 4,666 บาทตอไรตอป ในแปลงดนรวนปนทรายชดดนนาทาม ใหผลผลตน าหนกทะลายสด 2.74 ตนตอไร และมก าไร 3,645 บาทตอไรตอป และในแปลงดนรวนปนเหนยวชดดนรอเสาะ ใสยเรย (46-0-0) อตรา 2,911 กรมตอตนตอป ใสไดแอมโมเนยมฟอสเฟต (18-46-0) อตรา 1,500 กรมตอตนตอป โพแทสเซยมคลอไรด (0-0-60) อตรา 4,000 กรมตอตนตอป คเซอไรตอตรา 1,000 กรมตอตนตอป โบรอน 80 กรมตอตนตอป ใหผลผลตน าหนกทะลายสด 3.81 ตนตอไร และมก าไร 5,123 บาทตอไรตอป

6.6.4 ค าแนะน าการใชปยปาลมน ามน

รองกนหลมดวยปยหมกหรอปยคอก 20-35 กโลกรมตอหลม และปยหนฟอสเฟสรองกนหลมประมาณ 0.25 กโลกรมตอหลม คลกเคลากบดนทงไวประมาณ 15 วนกอนปลก ในพนททมปรมาณน าฝนเพยงพอและมระบบอนรกษดนและน า ในพนททมความลาดชน เชน ปลกพชคลมดน ปลกหญาแฝกเปนแบบครงวงกลม แหงนรบน าไหลบาและตะกอน ปาลมน ามนอาย 1 ป ใชปย 14-14-14 อตรา 1.50 กโลกรมตอตนตอป อาย 2 ป ใชปย 14-11-28 อตรา 2.50 กโลกรมตอตนตอป อาย 3 ป ใชปย 14-10-32 อตรา 3.50 กโลกรมตอตนตอป อาย 4 ป ใชปย 11-8-31 อตรา 5.50 กโลกรมตอตนตอป หรอระยะทยงไมใหผลผลตใชปยสตร 18-46-0 อตรา 0.33 กโลกรมตอตน รวมกบปยสตร 46-0-0 อตรา 0.20 กโลกรมตอตน และปยสตร 0-0-60 อตรา 0.50 กโลกรมตอตน ผสมคลกเคลาใหเขากนแลวหวานรอบโคนตนหางโคนตนประมาณ 1 ฟต และในภาพรวมในปาลมน ามนอาย 5 ปขนไป ในดนทมความอดมสมบรณต า กรมวชาการเกษตรแนะน าใหใสปยแอมโมเนยมซลเฟต 1.75-2.50 กโลกรมตอตนตอป หนฟอสเฟตหรอทรปเปลซเปอรฟอสเฟต 1.00-1.50 กโลกรมตอตนตอป โพแทสเซยมคลอไรด 2.25-2.50

114

กโลกรมตอตนตอป การใสปยควรแบงใส 2 ครงตอป หรอระยะทใหผลผลต แลวใชปยสตร 18-46-0 อตรา 1.83 กโลกรมตอตน รวมกบปยสตร 46-0-0 อตรา 0.81 กโลกรมตอตน และปยสตร 0-0-60 อตรา 1.17 กโลกรมตอตน ผสมคลกเคลาใหเขากน แลวหวานรอบโคนตนหางจากโคนตนประมาณ 1 ฟต และใสคเซอรไรต 1 กโลกรมตอตน ชวงตนและปลายฤดฝน และโบเรต 0.09 กโลกรมตอตน ชวงตนฤดฝน ถาปรมาณน าฝนไมเพยงพอ ตองสรางแหลงน าและจดระบบการใหน าในแปลงปลก แตการใสปยเคมอาจท าใหเกดการสญเสยธาตอาหารออกไปจากดน วนดาและชยชนะ (2556) รายงานวาการใสปยอนทรยคณภาพสง ท าใหเปอรเซนตความชนเพมขน และความหนาแนนรวมของดนลดลง หากใสรวมกบปยเคมสามารถลดการสญเสยธาตอาหารพชได สอดคลองกบบงกชกรณและคณะ (2556) รายงานวาการใสปยอนทรยคณภาพสง อตรา 24 กโลกรมตอตนตอป สามารถท าใหสมบตของดนดขน สามารถใหผลผลตเฉลย 5,382.50 กโกรมตอไรตอป การใสปยเคมครงอตราค าแนะน า รวมกบปยอนทรยคณภาพสงและน าหนกชวภาพ สามารถใหผลผลตสงกวาการใสปยเคมเพยงชนดเดยว (กรมวชาการเกษตร, 2548; ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน, 2556)

115


กรมพฒนาทดน. 2548ก. รายงานการจดการทรพยากรดนเพอการปลกพชเศรษฐกจหลกตามกลมชด

ดน เลมท 1 ดนบนพนทราบต า. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 576 หนา.

_______. 2548ข. รายงานการจดการทรพยากรดนเพอการปลกพชเศรษฐกจหลกตามกลมชดดน เลมท 2 ดนบนพนทดอน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 645 หนา.

_______. 2551. อนทรยวตถในดน. หนา 5-17. ในคมอการจดการอนทรยวตถเพอปรบปรงบ ารงดนและเพมความอดมสมบรณของดน. ส านกเทคโนโลยชวภาพทางดน กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

_______. 2556. อนทรยวตถในดน. เกษตรอนทรยสวถเศรษฐกจพอเพยง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 63 หนา.

กรมวชาการเกษตร. 2543. ขาว. หนา 20-21. ใน เอกสารผลงานวชาการประจ าป 2543 เลมท 1. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

_______. 2544. ปาลมน ามน. หนา 1-19. ใน เอกสารประกอบการประชมวชาการประจ าป 2544 เลมท 2. ผลงานวชาการประจ าป 2543. กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

_______. 2548. ค าแนะน าการใชปยกบพชเศรษฐกจ. เอกสารวชาการล าดบท 8/2548 ISBN 974-436-434-3. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 121 หนา.

กองปฐพวทยา. 2541. การใชปยอนทรยกบพชไรเศรษฐกจ. กลมงานวจยควบคมความอดมสมบรณของดนและปยพชไร กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 52 หนา.

คณาจารยภาควชาปฐพวทยา. 2541. ปฐพเบองตน. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 356 หนา.

ชนวน รตนะวราหะ. 2534. เกษตรยงยนเกษตรกรรมกบธรรมชาต. กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 28 หนา.

ชยรตน นลนนท, ธระพงศ จนทรนยม, ประกจ ทองค า และธระ เอกสมทราเมษฐ. 2544. คมอสวนปาลมน ามน (ฉบบพกพา). คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

นพรตน มวงประเสรฐ. 2541. การปรบปรงความอดมสมบรณของดนนา. หนา 47-53. ใน เอกสารประกอบการบรรยายหลกสตรเทคโนโลยการผลตขาวหอมมะลคณภาพด. กรมวชาการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

116

ทว คปตกาญจนากล, นพรตน มวงประเสรฐ และสรชย จลพพฒนชย. 2542. การจดการความอดมสมบรณของดนในการผลตขาวอนทรย. ในรายงานผลงานวจยประจ าป 2541. สถาบนวจยขาว กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 185 หนา.

ธระ เอกสมทราเมษฐ, ชยรตน นลนนท, ธระพงศ จนทรนยม, ประกจ ทองค า และวรรณา เลยววารณ. 2546. คมอปาลมน ามนและการจดการสวน. คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. 72 หนา.

นชนารถ กงพศดาร. 2543. การใชปยและการปรบปรงดนในสวนยาง. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 80 หนา.

_______. 2549. การพฒนาเทคโนโลยการใชปยเพอเพมศกยภาพการผลตยาง. หนา 49-68 ในรายงานผลงานวจยดเดนประจ าป 2548 การประชมวชาการกรมวชาการเกษตรประจ าป 2549. กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

_______. 2550. การใชปยกบยางพาราอยางมประสทธภาพ. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. หนา 91-120.

บงกชกรณ อาณานการ วนดา งามเงน และมาล รกชนะ. 2555. การใชปยอนทรยคณภาพสงรวมกบน าหมกชวภาพซปเปอร พด.2 เพอการปลกปาลมน ามนในเขตพฒนาทดน จงหวดสราษฎรธาน. กรงเทพฯ: ส านกวจยและพฒนาการจดการทดน กรมพฒนาทดน. 36 หนา.

ยงยทธ โอสถสภา. 2552. ธาตอาหารพช. ภาควชาปฐพวทยา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 529 หนา.

พชต พงษสกล และปรดา พากเพยร. 2532. ธาตอาหารทจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพช. หนา 157-190. ในคมอการปรบปรงดนและการใชปย. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ.

ลขต นวลศร, สมศกด พกพบลย, นชนารถ กงพสดาร, โสภา โพธวตถธรรม และยบล ลมจตต. 2534. ปยอนทรยกบการเจรญเตบโตและเพมผลผลตยางพารา. ศนยวจยยางสราษฎรธาน สถาบนวจยยางกรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สราษฎรธาน. 17 หนา.

วนดา งามเงน และชยชนะ บวชม. 2556. การจดการดนดวยเทคโนโลยชวภาพของกรมพฒนาดนเพอการเจรญเตบโตและผลผลตของปาลมน ามนในพนทภาคใตตอนบนของประเทศไทย. หนา 52-59. ในเอกสารการประชมวชาการกงศตวรรษกรมพฒนาทดนป 2556. กรมพฒนาทดนกระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

วรรณลดา สนนทพงศศกด. 2543. เทคโนโลยการผลตและการใชปยอนทรย. ในเอกสารวชาการกองอนรกษดนและน า ฉบบท 53-04. กองอนรกษดนและน า กรมพฒนาทดน. กรงเทพฯ. 122 หนา.

117

สถาบนวจยขาว. 2543. เทคโนโลยการใชปยในนาขาว. กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 124 หนา.

สถาบนวจยยาง. 2553. ขอมลวชาการยางพารา 2553. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 131 หนา.

สมเจตน ประทมมนทร ปราโมทย สวรรณมงคล และเสมอ สมนาค. 2531. ศกษาเปรยบเทยบการปลกยางพาราโดยใชปยอนทรยกบปยวทยาศาสตรในดนรวนปนทราย. ศนยวจยยางฉะเชงเทรา สถาบนวจยยาง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 23 หนา.

สมศกด วงใน. 2528. จลนทรยและกจกรรมในดน. บรษทโรงพมพไทยวฒนาพาณชจ ากด. กรงเทพฯ. 193 หนา.

สวฒน ทองมตร สนย จนดารตน โสภา โพธวตถธรรม ลขต นวลศร และชมสนธ ทองมตร. 2534. การใชปยอนทรยรวมกบปยเคมในสวนยางหลงเปดกรด. 12-28 หนา. ในรายงานการประชมกลมยาง. ศนยวจยยางสราษฎรธาน สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

สนทร ยงชชวาล และจนตณา บางจน. 2549. ปรมาณธาตอาหารหลกในตนยางพาราพนธ RRIM 600. วารสารวทยาศาสตรเกษตร 37(4):353-364.

สมาล สทธประดษฐ. 2536. ความอดมสมบรณของดน. ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา. 300 หนา.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2556ก. การจดการดนและธาตอาหารเบองตนเพอเพมผลผลตขาวตามกลมชดดน (ออนไลน). แหลงทมา : http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html. 15 กนยายน 2556.

ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. 2556ข. การจดการดนและธาตอาหารเบองตนเพอเพมผลผลตยางพาราตามกลมชดดน (ออนไลน). แหลงทมา : http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html. 15 กนยายน 2556.

โสภา โพธวตถธรรม เวท ไทยนกล และลขต นวลศร. 2535. ศกษาการใชปยอนทรยรวมกบปยเคมตอการเจรญเตบโตของตนยางช าถง. ในรายงานผลวจยการจดการดนปยและน า ในการประชมกลมยาง. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 15 หนา.

ศภมตร ลมปชย. 2550. เทคโนโลยการปลกสรางสวนยาง. ในเอกสารความรวชาการยางพารา. สถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 22 หนา.

http://osl101.ldd.go.th/resch/resch_03.html

118

อจฉรา เพงหน. 2549. จลชววทยาของอนทรยสารและอนทรยวตถในดน. หนา 12-14. ในเอกสารค าสอนวชาจลชววทยาของดน. ภาควชาธรณศาสตร คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา.

Brady, N. C. and R. R. Weil. 2008. The Nature and Properties of Soils. Pearson Prentice Hall. New Jersey. 750 p.

Bohn, H.L., L.M. Brian and A.O. George. 1985. Soil Chemistry. John Wiley & Sons, Inc. New York. 341 p.

Karthikakuttyamma, M., M. Joseph and A. N. S. Nair. 2000. Soil and nutrition. pp. 170-198. In Natural Rubber: Agromanagement and Crop Proceeeing. Rubber Research Institute of India.

Krishnakurmar, A. K. and S. N. Potty. 1992. Nutrition of Hevea. pp. 239-262. In Natural Rubber: Biology, Cultivation and Technology. Elsevier. Amsterdam.

Marschner, H. 1995. Mineral of Nutrition of Higher Plants. Academic Press. San Diego.

Palm, C. 1989. Soil Organic matter and biology. First training workshop on Acid Tropical soils management and Land Development Practices. IBSRAM Technical Notes No.2. Bangkok. pp. 223-230.

Shorrocks, V. M. 1964. Mineral Deficiencies in Heveaand Associated Cover Plants. Rubber Research Institute. Kuala Lumpur. 72 p.

Stevenson, F.J. 1986. Cycles of Soil Carbon, Nitrogen, Phosphorus, Sulfur, Micronutrient. A Wiley-Inter Science Publication John Wiley and Son. New York. 386 p.

Waston, G. A. 1989. Nutrition.Rubber. A Wiley-Inter Science Publication John Wiley & Sons. New York. 287 p.

119

บทท 7

สรปและขอเสนอแนะ

7.1 สรป

ภาคกลางในความรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 ซงครอบคลมพนท 13 จงหวด มเนอททงหมด 18,242,595 ไร ประกอบดวย จงหวดชยนาทมเนอท 1,543,591 ไร นครนายกมเนอท1,326,250 ไร นครปฐมมเนอท 1,355,204 ไร นนทบรม เนอท 388,939 ไร ปทมธานม เนอท 953,660 ไร พระนครศรอยธยามเนอท 1,597,900 ไร ลพบรมเนอท 3,874,846 ไร สมทรปราการมเนอท627,558 ไร สระบรมเนอท 2,235,304 ไร สงหบรมเนอท 514,049 ไร สพรรณบรมเนอท 3,348,755 ไร อางทองมเนอท 605,232 ไร และกรงเทพมหานครมเนอท 979,402 ไร การใชประโยชนพนทท าการเกษตรสวนใหญใชเปนพนทท านาขาวมากทสดทง 13 จงหวด รวม 7,455,176 ไร รองลงมาใชในการปลกพชไร 3,461,650 ไร เชน ขาวโพดเลยงสตว 306,241 ไร มนส าปะหลง 435,789 ไร ออยโรงงาน 2,525,478 ไร ส าหรบไมยนตนและไมผลมพนทปลก 898,762 ไร ซงเปนพชเศรษฐกจ 3 ชนด ไดแก ยางพารา (จงหวดปทมธาน ลพบร สระบร และสพรรณบร) เนอท 6,054 ไร ปาลมน ามน (จงหวดนครนายก ปทมธาน และสระบร) เนอท 10,587 ไร และล าไย (จงหวดนครปฐม) เนอท 41 ไร ปญหาของทรพยากรดนในพนทรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต1 โดยทวไปแลวเปนปญหาทเกดจากสมบตของดน มสาเหตมาจากวตถตนก าเนดดน ตลอดจนสมบตทางเคมทไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช และปญหาทเกดจากการจดการทรพยากรดนทไมเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงเกดจากการกระท าของมนษยซงเปนประเดนส าคญทกอใหเกดเสอมโทรมของดน และจากการทประชากรเพมจ านวนขน สงผลใหมการบกรกท าลายปาเพอเอาทดนมาท าการเพาะปลกเพอยงชพและขาย นอกจากนมการขยายตวเมองเพอเปนทอยอาศยและโรงงานอตสาหกรรมตางๆ มการขยายตวสงขน กจกรรมเหลานไมเพยงแตจะท าไหสญเสยทดนทใชท าการเกษตรเทานน ซงในบางพนทยงเปนพนทเกษตรกรรมทดนมความอดมสมบรณ นอกเหนอจากนแลวการทเกษตรกรขาดการจดการดนอยางถกตองเหมาะสม กอใหเกดการเสอมโทรมของดน ความอดมสมบรณของดนลดลง ใหผลผลตต า ปญหาเหลานตองมการจดการดนอยางถกตองและเหมาะสม จงจะสามารถใชประโยชนในการเพาะปลกได

ดนปญหาทใชประโยชนทดนดานเกษตรกรรมในพนทภาคกลาง ภายใตความรบผดชอบของส านกงานพฒนาทดนเขต 1 มดงตอไปน ปญหาดนเปรยวจด ซงพบมากในจงหวดพระนครศรอยธยา ปทมธาน นครนายก สพรรณบร นครปฐม สระบร กรงเทพมหานคร นนทบร สมทรปราการ และอางทองตามล าดบ มเนอทรวม 3,676,676 ไร โดยพบดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก 0-50 เซนตเมตร เนอท 476,6068 ไร ดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก 50-100 เซนตเมตร เนอท 1,576,019 ไร และดนเปรยวจดทพบชนดนกรดก ามะถนในระดบลก 100-150 เซนตเมตร เนอท 1,624,589 ไร รองลงมาคอ ปญหาดนตน พบในจงหวดลพบร สระบร สพรรณบร ชยนาท และนครนายก ตามล าดบ เนอทรวม 552,195 ไร สวนปญหาดนเคมชายทะเลพบในจงหวดสมทรปราการ และกรงเทพมหานคร เนอท 5,163 และ 2,315 ไร ตามล าดบ ปญหาดนทมพนทลาดชนสงหรอพนทภเขาในจงหวดสระบร ลพบร สพรรณบร นครนายก และชยนาท มเนอท 12,937,500 ไร ส าหรบปญหาดนทรายในพนทดอนไมมชนดานอนทรย พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท และลพบร มเนอทรวม 85,540 ไร นอกจากนยงพบปญหาดนทมปฏกรยาเปนดางทพบในดนลมและทดอนเกอบทก

120

จงหวด (ยกเวนกรงเทพมหานคร) รวมเนอทถง 8,055,630 ไร ส าหรบปญหาดนกรดทงในทลมและดอน พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท สระบร ลพบร นครนายก สงหบร อางทอง และพระนครศรอยธยารวมเนอท 1,942,972 ไร

7.1.1 ดนทมปญหาพบในภาคกลาง

7.1.1.1 ดนเปรยวจด เปนดนทมความเปนกรดรนแรงมากจนเปนอนตรายตอพช เนองจากดนม

สารประกอบเหลกอะลมนมซลเฟตและกรดก ามะถนสะสมอยมาก ธาตฟอสฟอรสทเปนประโยชนต า เนองจากถกตรงโดยเหลกและอะลมนม เนอดนเปนดนเหนยวอดตวแนน การระบายน าเลว พบในพนทราบต า มน าทวมขง ในพนทหากมการระบายน าออกจากพนทท าใหดนแหงเปนระยะเวลานานตดตอกน ท าใหความเปนกรดของดนเพมขน ไดแก กลมชดดนท 2 10 11 14 16 และ 17

7.1.1.2 ดนเคมชายทะเล ปญหาดนเคมชายทะเลคอ มน าทะเลทวมถงเปนประจ า เนอดนเปนดนเลนเละ

การรองรบน าหนกของดนต ามาก การระบายน าเลว ขาดแคลนแหลงน าจด บางพนทมศกยภาพกอใหเกดเปนดนเปรยวจด ไดแก กลมชดดนท 3 8 12 และ 13

7.1.1.3 ดนทราย เปนดนทไมมโครงสรางการเกาะตวหรอยดตวของเมดดนต า เกดการชะลาง

พงทลายของดนสง หนาดนบาง เกดเปนรองกวางและลก น าไหลซมผานลงไปในดนชนลางไดงาย มความสามารถในการอมน าต า มความอดมสมบรณต า ไดแก ดนทรายในพนทลม (กลมชดดน 23) ดนทรายในพนทดนทไมมชนดานอนทรย (กลมชดดนท 43)

7.1.1.4 ดนตน พบลกรงกอนกรวดเศษหนหรอกอนปน หรอพบชนดาน ชนหนพน ชนเชอมแขง

ของศลาแลง หรอชนมารล ภายในความลก 50 เซนตเมตรจากผวดน เปนอปสรรคขดขวางการชอนไชของรากพชลงไปหาอาหารและน า เปนอปสรรคในการไถพรวน มปรมาณเนอดนเหนยวนอย ท าใหดนมความสามารถในการดดซบน าและธาตอาหารต า การเกาะยดตวของเมดดนไมด เกดการชะลางพงทลายไดงาย ดนมความอดมสมบรณต า พบในพนทดอน ไดแก กลมชดดนท 45 50 51 และ 53

7.1.1.5 พนทลาดชนเชงซอน พนทลาดชนสง เปนพนททมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนตขนไป ไม

เหมาะทจะน ามาใชท าการเกษตร เพราะหากมการใชทดนเพาะปลกพชอยางไมถกตอง จะเกดปญหาการชะลางพงทลายของดนและการเสอมโทรมของดนอยางรวดเรว การชะลางพงทลายของดนจะเปนปญหาทส าคญในพนท แนวทางการพฒนาจะมงเนนการจดการดนเพออนรกษดนและน าเปนส าคญ ซงมอย 2 วธการหลกคอ การอนรกษดนและน าโดยวธกล และการอนรกษดนและน าโดยวธทางพช หากพนทดงกลาวมการเพาะปลก ควรจะมวธการใชประโยชนทดนบนทสงอยางถกวธและมประสทธภาพระยะยาว ไดแก การปลกพชแบบผสมผสาน โดยเนนมาตรการอนรกษดนและน า ตลอดจนถงการปรบปรงบ ารงดนโดยเนนการเพมอนทรยวตถใหกบดนมากขน

121

7.1.2 การใชประโยชนทดนภาคกลาง

7.1.2.1 พนทราบตา เปนพนทลมน าขงและลมชนแฉะ มน าทวมขงตลอดปหรอชวระยะเวลาหนง ดนมการระบายน าเลว มน าแชขงในฤดฝน มกพบปญหาดนเปรยวจด ดนอนทรยและดนเคมชายทะเล การใชประโยชนทดนใชท านา ปจจบนบางพนทขดคยกรองปลกไมผล ไมยนตน และปาลมน ามน และพนทลมชายฝงทะเลใชเพาะเลยงสตวน า กงและปลา

พนทราบต าในภาคกลางสวนใหญใชท านาปลกขาว โดยสามารถแบงลกษณะของดนออกเปน 2 กลมใหญๆ คอ

1) กลมดนเหนยวทมปญหาเปรยวจด ทสงผลกระทบตอความเปนประโยชนของธาตอาหารพชและการปลดปลอยสารทเปนพษกบพชในดน ท าใหพชปลกไมเจรญงอกงาม ผลผลตตกต า ส าหรบแนวทางการแกไขคอ การใชปนเพอปรบระดบคาความเปนกรดเปนดางในดนใหสงขน โดยปนทใชนนมหลายชนด อาทเชน ปนขาว หนปนบด โดโลไมท และปนมารล เปนตน

2) กลมดนเหนยวทมความเปนกรดเปนดางระดบปานกลาง ซงสวนใหญอยในบรเวณฝงตะวนตกของภาค บรเวณอ าเภอบางเลน จงหวดนครปฐม และพนทรอบๆ ในบรเวณนน ดนสวนใหญมคาความเปนกรดเปนดางปานกลาง มความอดมสมบรณคอนขางด ใหผลผลตขาวสงโดยเฉลย 800-1,000 กโลกรมตอไร บางพนทมการปลกพชผก การทไมมปญหาความเปนกรดจดนน เนองจากวตถตนก าเนดดนทมาจากตะกอนล าน า พดพาจากตนแมน าทาจนหรอแมน าสพรรณบร มสภาพภมประเทศเปนภเขาหนปน จงมผลท าใหดนในบรเวณดงกลาวเกดสมดลของปฏกรยา ท าใหความเปนกรดเปนดางอยในสภาพเปนกลาง อยางไรกตามปญหาทพบในพนทบรเวณนคอ การเกดน าทวมน าหลากทกป กอใหเกดความเสยหายตอผลผลตพชของเกษตรกร

7.1.2.2 พนทดอน อยในบรเวณขอบทางตอนเหนอ ตะวนออก และตะวนตกของภาค

เปนพนทดอนและภเขาบางสวน พนทสวนใหญจะท าการเพาะปลกพชไรและไมผล ดนสวนใหญมลกษณะเปนดนตน และมสภาพพนทลาดชน ดนกลมนจะมลกษณะหนาดนเกดการชะลางพงทลายมความอดมสมบรณต า ดนไมอมน า แนวทางการจดการคอ ใสปยอนทรยควบคไปกบการวางระบบอนรกษดนและน า เพอแกปญหาดนถกชะลางพงทลาย และส าหรบพนทบางแหงทมลกษณะตนและมความลาดชนสง ควรแนะน าใหท าเปนทงหญาเลยงสตว อนงพนทดอนในบรเวณเขตจงหวดสระบรและลพบร จะพบดนตนทมสคล าเนอดน มลกษณะรวนเหนยวถงเหนยว มการยดหดตวสง ดนเปนดาง โดยจะพบกอนปนหรอปนมารลปะปนอยในหนาตดดน พนทสวนใหญท าการปลกพชไร เชน ขาวโพด อยางไรกตามการทดนมความเปนดางสงจะสงผลใหฟอสฟอรสในดนถกตรง พชไมสามารถดดไปใชเพอการเจรญเตบโตได อกทงการทดนเปนดนตนและมหนปนท าใหขาดแคลนน าได

7.1.2.3 พนทดนเคมชายทะเล ในจงหวดสมทรปราการและกรงเทพมหานคร หากมการ

ปลกพชตองควบคมความเคม โดยการใหน าถขน เลอกชนดพชทจะปลกทเหมาะสม เพมปรมาณน าเพอการชะลาง ใหน าปรมาณมากกอนการปลกพช เลอกต าแหนงปลกพช เปลยนวธการใหน าชลประทาน มการปรบระดบพนทและการระบายน า หรอท าใหน าซมลงไปในดนไดเพมขน โดยการเพมการซมของน าโดยวธทางเคม เชน การใชยปซมไลทโซเดยมทมมากเกนไป ดนเคมมเกลอสะสมอย ท าใหอนทรยวตถ

122

ในดนถกชะลางไปจากเนอดนไดงาย เมอแกไขลดระดบความเคมลงไปแลว ควรเพมความอดมสมบรณใหแกดนดวยการใสอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด

7.1.3 แนวทางการจดการดนปญหาเพอใชในทางการเกษตรในพนทภาคกลาง

ทรพยากรดนเปนปจจยพนฐานทส าคญทสดส าหรบการท าเกษตรกรรม โดยในแตละพนทดนมคณสมบตความแตกตางกน ขนอยกบปจจยการก าเนดดน เชน วตถตนก าเนดดน สภาพภมประเทศ สภาพภมอากาศ พชพรรณ และเวลา ปจจยตางๆ เหลานลวนมอทธพลตอคณสมบตของดน และนอกจากนนการใชประโยชนทดนโดยการปลกพชชนดเดยวในพนทเดม การใชสารเคม และการจดการปยอยางไมถกวธเปนเวลานาน สงผลใหทรพยากรดนเสอมโทรม ปญหาและขอจ ากดของทรพยากรดน มการใชประโยชนทดนอยางไมเหมาะสมตามศกยภาพของดน ขาดการดแลเอาใจใส ขาดมาตรการอนรกษดนและน าอยางถกตองตามหลกวชาการ ท าใหปญหาเหลานนมความรนแรงและทรพยากรดนเสอมโทรมลง จนท าใหผลผลตทไดไมคมคาตอการลงทน ความเสอมโทรมของทรพยากรดนและการใชประโยชนทดนไมเหมาะสม สงผลทงกระทบทงทางตรงและทางออมตอระบบนเวศสงแวดลอม ระบบเศรษฐกจและสงคมอยางหลกเลยงไมได แนวทางการแกไขดนปญหาเพอใชในทางการเกษตรจงมความจ าเปนอยางยง โดยแบงไดดงน

1. ดนเปรยวจดหรอดนกรดกามะถน ปญหาดนเปรยวจด พบมากในจงหวดพระนครศรอยธยา ปทมธาน นครนายก

สพรรณบร นครปฐม สระบร กรงเทพมหานคร นนทบร สมทรปราการ และอางทอง ตามล าดบ มเนอทรวม 3,676,676 ไร ปญหาดนกรดทงในทลมและดอน พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท สระบร ลพบร นครนายก สงหบร อางทอง และพระนครศรอยธยา รวมเนอท 1,942,972 ไร แนวทางการวางระบบการพฒนาทดนเพอแกปญหาดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถน จ าเปนอยางยงทจะตองใชความรและประสบการณหลายๆ ดานเกยวกบการจดการดานดน น า และพชใหเหมาะสมกบสภาพพนทนนๆ จะตองพจารณาจากสภาพปญหาและขอจ ากดตางๆ ของดนเปรยวจด รวมกบการพจารณาชนดของพชทจะท าการปลก โดยเลอกใชวธการจดการดานใดดานหนง หรอท าควบคกนไปตามความเหมาะสมของสภาพพนทและความรนแรงของปญหาทเกด การแกไขปญหาดนเปรยวจดหรอดนกรดก ามะถนมดงน (เจรญ, 2541)

1) การจดการดน เนองจากดนเปรยวจดมขอจ ากดทส าคญ คอ ความเปนกรดจดของดน ความเปน

พษของธาตอาหารบางชนดทละลายออกมามาก และสภาพการขาดธาตอาหารไนโตรเจน และฟอสฟอรส ดงนนการทจะเพมผลผลตพชทปลกในดนเปรยวจดใหสงขน จะตองปรบปรงบ ารงดนใหเหมาะสมกอน โดยใชวธการตางๆ ดงตอไปน

1.1) ยบยงความเปนกรดของดนไมใหเพมขน วธการนเหมาะส าหรบพนททมน าชลประทาน เพราะสามารถปลอยใหน าขงในพนทเพอไมใหหนาดนแหง หากหนาดนแหงจะเกดปฏกรยาออกซเดชนของแรไพไรททอาจหลงเหลออยทจะท าใหดนเปนกรดเพมขนได ดงนนถามน าเพยงพอควรท านา 2 ครง เพราะสามารถปองกนการเกดกรดในดนได (โครงการตามพระราชด ารโครงการแกลงดน, มปป)

1.2) การชะลางดนเปรยวจด เปนวธการอยางหนงทชวยลดความเปนกรดของดน จะท าใหคาความเปนกรดเปนดางของดนสงขน และสามารถลดความเปนพษหรออนตรายของเหลก

123

และอะลมนมทสะสมอยใกลๆ บรเวณรากขาวใหเจอจางลงได เปนผลใหสารพษตางๆ ลดนอยลง อกทงยงเปนการปองกนการขาดธาตอาหารพชบางชนดไดอกดวย

1.3) การใสสารแมงกานสไดออกไซด (MnO2) ชวยยบยงความเปนพษของเหลกในดนเปรยวจด อยางไรกตามจากการทดลองทผานมาในดนชดรงสตกรดจด พบวา วธการนไมสามารถเพมผลผลตขาวไดชดเจน ควรมการศกษาเพมเตม

1.4) การใสปยฟอสเฟสในดนเปรยวจด เพอแกปญหาการขาดธาตฟอสฟอรสในดน เนองจากดนกรดจดมกจะมปรมาณของเหลกและอะลมนมทละลายน าและแลกเปลยนไดสง ท าใหเกดการตกตะกอนของฟอสฟอรสทละลายได และการใสปยฟอสเฟตลงไปกจะท าใหเกดปญหาการตรงฟอสฟอรสอยางรวดเรว ดงนนการเพมความเปนประโยชนไดของฟอสฟอรส จงเปนวธการปรบปรงดนเปรยวจดอกวธหนง ถาปลกขาวโดยไมใสปยฟอสฟอรสแลว ขาวกจะแสดงอาการขาดธาตฟอสฟอรสใหเหนอยางเดนชด กลาวคอ ตนขาวมใบสเขยวเขมตงตรง การแตกกอลดลง และถาขาดธาตไนโตรเจนรวมดวย ใบขาวจะมอาการสเหลองซด พบวาการใชปนเพยงอยางเดยว เพอลดความเปนกรดจดของดน จะไมมผลท าใหการเพมผลผลตของขาวมากนก แตการใชปยฟอสเฟตหรอการเพมปรมาณฟอสเฟตใหกบดนเปรยวจด เปนสงทจ าเปนอยางยงในการปลกขาว ชวยใหขาวเจรญเตบโตไดดขนและใหผลผลตสงขน

1.5) การปรบปรงดนเปรยวจดโดยการใสปน เปนวธทสะดวกและสามารถปรบคาความเปนกรดเปนดางของดนใหสงขนทไดผลรวดเรววธหนง กรมพฒนาทดนไดจดท าโครงการพฒนาพนทดนเปรยวตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มหนาทด าเนนการคนควาวจยเพอแกปญหาดนเปรยวจด โดยไดแนะน าใหเกษตรกรในพนทบรเวณดงกลาว ใชปนมารลอตรา 1-2 ตนตอไร โดยปนมารลมองคประกอบสวนใหญเปนแคลเซยมคารบอเนต CaCO3 35% และดนเหนยว (clay) 65% จะมคา CCEประมาณ 91.52% - 92.86% การใชประโยชนปนมารลเพอยกระดบ pH ของดนใหสงขน และลดความรนแรงของดนเปรยวจด เชน ในชดดนองครกษ และชดดนรงสตเปรยวจด เปนตน ผลการใชปน นอกจากจะท าใหความเปนพษของสารตางๆ ลดนอยลงไปแลว การใสปนยงเปนการชวยเพมธาตอาหารบางชนดใหแกพชอกดวย ปนนอกจากจะใหธาตแคลเซยมกบพชแลว ยงชวยปองกนพษของอะลมนมและเหลก และเพมความเปนประโยชนของธาตฟอสฟอรสแกขาวดวย นอกจากนนปนทใสในดนนา ยงชวยเพมการแปรสภาพของสารประกอบอนทรยไนโตรเจนในดน และท าใหดนสามารถปลดปลอยไนโตรเจนในรปแอมโนเนยมซงพชสามารถน าไปใชประโยชนได

2) การจดการดานน า น ามบทบาททส าคญในการปรบปรงดนเปรยวจด การจดการน ามความส าคญอยางยง

กบการจดการดนเปรยว เพราะน าสามารถยบยงความเปนกรดและใชลางกรดออกจากดนได การจดการดานน ามหลายวธ ดงตอไปน

(1) ใหมน าขงในดนในชวงฤดแลง ถาดนแหงเกนไปจะท าใหดนเกดความเปนกรดสงขน ควรรกษาระดบความชนในดน เพอปองกนการเกดกรดทเพมขนเมอดนแหง

(2) ใชวธการขงน าทผวหนาดนในระยะเวลานานๆ ประมาณ 10-15 วน กอนการปลกขาวเพอเพมคาความเปนกรดเปนดางของดน ปองกนปฏกรยาการเกดกรดในดนทมระดบไพไรทอยตน โดยเฉพาะในดนทมความเปรยวจดแฝง

(3) ควบคมระดบน าใตดนใหเหมาะสมกบชนดพชทปลกและเหมาะสมกบฤดกาล เพอปองกนการเกดกรดก ามะถน การควบคมน าใตดนใหอยเหนอชนดนเลนทมสารประกอบไพไรทมาก

124

เปนการปองกนไมใหสารประกอบไพไรทท าปฏกรยากบออกซเจน เปนวธการส าคญทจะปองกนไมใหเกดกรดก ามะถนในดน

(4) จดท าคระบายน า เพอน าสารพษออกจากพนท โดยแยกสวนกบคลองชลประทาน เพอปองกนการแพรกระจายของสารพษ

3) การจดการดานพช การจดการพชเปนอกวธหนงทสามารถเพมศกยภาพการผลตในพนทดนเปรยวจดได

จากแนวทางการแกไขพนทดนเปรยวจด ทประกอบดวยการจดการดานดนและน านน อาจจะตองมการจดการพชดวย โดยวธเลอกพชททนสภาวะเปนกรด หรอทนตอการขาดธาตอาหารบางชนด และทนตอสารพษของเหลกและอะลมนมได ซงจะเปนการชวยลดตนทนการผลต จากการใชปนในปรมาณต าหรออาจไมใชปนปรบปรงดนเลย ถาพชชนดนนๆ ทนตอความรนแรงของกรดไดสง ดงนนในการเลอกพชชนดใดชนดหนงมาปลกนน ควรศกษาขอมลพชชนดนนๆ วาสามารถเจรญเตบโตไดดในดนทมระดบความเปนกรดเปนดางทเหมาะสมเทาใด และควรเปนพชทใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจด เพอน ามาประกอบการพจารณาการปรบปรงดนใหเหมาะสมตอการปลกพชนนๆ ส าหรบการจดการดานพชนน มหลายวธดงตอไปน

(1) การคดเลอกพชทนเปรยว การปลกพชททนทานตอความเปนกรด ความเปนพษของเหลกและอะลมนม ควรเลอกพชททนตอสภาพการขาดแคลนฟอสฟอรสดวย จะชวยลดคาใชจายในการปรบปรงดนกรดจดเปนอยางมาก เชน เลอกพนธขาวทนเปรยว อาทเชน กข19 กข27 ขาวดอกมะล105 ตะเภาแกว106 หอมนายพราน และเลบมอนาง111 เปนตน

(2) ปรบเปลยนระบบการปลกพช ใหสามารถใชประโยชนจากพนทดนเปรยวไดอยางมประสทธภาพ โดยท าการปรบสภาพพนทใหเหมาะสมทจะปลกพชเศรษฐกจทมผลตอบแทนสง ไดแก ไมผลชนดตางๆ เชน สมโอ สมเขยวหวาน มะมวง ขนน และละมด เปนตน

(3) ใชระบบการปลกพชตางๆ เชน การปลกพชไร พชสวน พชไมดอก ไมประดบ เปนพชหมนเวยนสลบ หรอปลกแซมรวมกบไมผลยนตน ซงสามารถเกบเกยวผลผลตไดกอน และท ารายไดในระยะเวลาสน ไดแก ขาวโพดหวาน ขาวโพดฝกออน มนเทศ มะเขอเทศ กระเจยบเขยว เผอกหอม ถวเหลอง ถวพม แตงโม และพชผกตางๆ เปนตน

4) การปรบสภาพพนท เนองจากพนทดนเปรยวจด มสภาพราบลม จงท าใหการระบายน าออกจากพนทท า

ไดยากล าบาก ดงนน การปรบสภาพพนทจงควรพจารณาควบคไปกบชนดของพชทปลกดวย ซงโดยทวไปมอย 2 วธการคอ การปรบระดบผวหนาดน (Land leveling) และการยกรอง (Raising bed) ในระดบความสงและขนาดความกวางตามชนดของพชทปลก การปรบระดบผวหนาดนใชในกรณทพนทนนปลกขาว โดยปรบระดบผวหนาดนใหมความลาดเอยงพอทจะใหน าไหลออกสคลองระบายน า ในขณะเดยวกนควรมการจดรปแปลงนาหรอกระทงนาเสยใหม หากสามารถท าไดอกทงคนนา ควรมการยกตบแตงเพอใหสามารถเกบกกน าและระบายน าออกไปไดตามตองการ การยกรองปลกพชเปนวธการใชส าหรบการปลกพชไร พชผก หรอไมยนตนทใหผลตอบแทนทางเศรษฐกจสง แตการทจะยกรองใหไดผล จ าเปนตองมแหลงน าชลประทาน เพอใหมน ามาขงในรอง และสามารถระบายถายเทไดเมอน าในรองเปนกรดจด วธการขดทองรอง จ าเปนตองทราบเสยกอนวา พนทดนดงกลาวมชนดนเลนสเทาปนเขยวทม

125

สารประกอบไพไรทอยมากในระดบใด เมอทราบแลวใหขดลกเพยงแคระดบดนเลน ซงโดยทวไปแลวขดในระดบความลกไมเกน 100 เซนตเมตร ส าหรบขนตอนในการขดรองสวนพอสรปไดดงน

(1) วางแนวรองใหเหมาะสมกบชนดของพชทจะปลก ซงโดยทวไปสนรองสวนจะกวางประมาณ 6-8 เมตร สวนทองรองกวางประมาณ 1-1.5 เมตร ลกประมาณ 0.8-1 เมตร

(2) ระหวางรองทจะขดคปาดหนาดน หรอขดหนาดนมาวางไวกลางสนรอง หนาดนของดนเปรยวสวนใหญจะมอนทรยวตถสง และรวนซยกวาดนชนลางจงมประโยชนมาก

(3) ขดดนจากคทวางแนวไวมากลบบรเวณขอบสนรอง ทหนาดนถกปาดออกไปแลว ซงการท าเชนนจะท าใหเกดสนรองสงอยางนอย 50-60 เซนตเมตร หรอประมาณ 80 เซนตเมตร ส าหรบการยกรองสง ซงเหมาะทจะปลกไมผล หรอไมยนตนตางๆ ถาใชรองปลกผก พชไร หรอไมดอกไมประดบ สมควรยกรองต ากวารองทจะปลกไมผลหรอปลกพชไรรากลก

(4) เพอปองกนไมใหน าทวม ควรมคนดนลอมรอบสวน คนดนควรอดแนน เพอปองกนน าซม และควรมระดบความสงมากพอทปองกนน าทวมในชวงฤดฝน คอ ประมาณ 1-2 เมตร โดยความสงของคนดนแลวแตพนท

(5) การตดตงเครองสบน าเพอสบน าเขา-ออก เนองจากหากมการขงน าประมาณ 3-4 เดอน น าทขงในรองสวนจะแปรสภาพเปนกรดจด จงควรมการถายเทน าออกทกๆ 3-4 เดอนตอครง แลวจงสบน าชลประทานเขามาในรองสวนอกครง

2. ดนตน ปญหาดนตน พบในจงหวดลพบร สระบร สพรรณบร ชยนาท และนครนายก

ตามล าดบ เนอทรวม 552,195 ไร ปญหาทส าคญของดนตน คอ ดนตน มกรวด หนมนเลก หรอเศษหนปะปนอยมาก ท าใหดนมปรมาณเนอดนนอยลง มความสามารถในการอมน าต า นอกจากนลกษณะของดนเปนอปสรรคตอการไถพรวน หนาดนและถกชะลางพงทลายไดงาย ดนมความสมบรณต า และมขอจ ากดในการจดระบบชลประทานแนวทางการจดการทวไป มดงตอไปน

1) ดานกายภาพ เนองจากดนตนมปรมาตรของดนนอย และโดยสวนใหญมความอดมสมบรณของดนต า

ดงนนการใชปยหมก หรอปยคอก และปยเคมรองกนหลม กจะชวยเพมความอดมสมบรณของดน ตลอดจนเพมความชนของดนในหลมปลกไดเปนอยางด

2) ดานเคม การปรบปรงสภาพของดนใหมความสามารถในการดดยดธาตอาหารเพมขน ท าไดโดย

การลดความเปนกรดดวยการใชปน และเพมอนทรยวตถ เพอเพมความจในการแลกเปลยนประจบวกของดน โดยการผสมหนบะซอลตบดลงในดนบน และใชปยซปเปอรฟอสเฟตตดตอกนในระยะยาว จะชวยลดการชะลางธาตอาหารในดนไดอกดวย การใสปยในรปทอยในดนไดนานน พชจะสามารถน าไปใชประโยชนไดเตมทโดยไมสญเสยหรอถกตรงไปกอน ซงเกดขนไดงายในดนน

3) การจดการพช 3.1) การปลกไมใชสอยหรอไมยนตนโตเรว ในพนทมความลาดชนมากกวา 12

เปอรเซนต ชนดพนธไมทแนะน าปลก ไดแก กระถนณรงค กระถนยกษ ขเหลกบาน สเสยดแกน สะเดา ยคาลปตส ไมไผ กามป และนนทร ใชระยะปลก 1x1 1x2 เมตร หรอการใชไมพมบ ารงดน ถาสภาพพนทมความลาดชนไมมาก และหนาดนหนาพอสมควร ไมพมบ ารงดนทใช เชน กระถน ถวมะ

126

แฮะ และแคฝรง โดยปลกเปนแถวค ระยะระหวางตน 10-50 เซนตเมตร ระหวางแถว 50 เซนตเมตร ควรมการตดใบและกงกานของไมพม เพอใชเปนวสดคลมดน

3.2) การท าทงหญาเลยงสตว โดยการปลกหญาผสมถว ไดแก หญารซผสมถวเวอราโน หญารซผสมถวไซราโตร หรอหญากนนผสมถวไซราโตร กอนปลกใสปยรองพนคอ ปยดบเบลซปเปอรฟอสเฟต อตรา 20 กโลกรมตอไร และปยโพแทสเซยมคลอไรด อตรา 10 กโลกรมตอไร วธการหวานเมลดหญารซใช อตรา 1-2 กโลกรมตอไร และเมลดถวไซราโตรใช อตรา 2-3 กโลกรมตอไร หลงการปลกหญาผสมถวแลวประมาณ 3 เดอน จงเรมตดหรอปลอยใหสตวเลยงเขาแทะเลม จากนนพกแปลงไวประมาณ 45-60 วน

3.3) การปลกพชไรระหวางแถบตามแนวระดบ และปรบปรงบ ารงดนใหมธาตอาหารพช เชน ใสปยเคม 16-16-8 อตรา 20-25 กโลกรมตอไร ใสปยอกครงหลงพชงอก 20-30 วน และใสปยเคม 46-0-0 อตรา 50 กโลกรมตอไร เปนตน

3. ดนเคม

ปญหาดนเคมชายทะเลพบในจงหวดสมทรปราการ และกรงเทพมหานคร เนอท 5,163 และ 2,315 ไร แนวทางการวางระบบการพฒนาทดนเพอเพมผลผลตพชในดนเคมชายทะเลในพนทภาคกลาง มมาตรการหลกในการจดการพนทดนเคมคอ (กรมพฒนาทดน, 2539 อางใน สถาพร, 2556)

1) วธการทางวศวกรรม วธการทางวศวกรรม โดยการออกแบบโพลเดอรและระบบระบายน า เพอลดแรง

ปะทะของน าไหลบา และควบคมการจดการการไหลของน าบนดนและใตดน ท าใหสามารถลดการกระจายของดนเคมได ในพนทดนเคมชายทะเลนน การออกแบบการสรางคนกนน าทะเลพรอมประตระบายน า กเพอปองกนไมใหน าทะเลเขามาเพมการสะสมเกลอในดนบรเวณพนทการเกษตรได

2) การลางดน ดนทมเกลออยสามารถก าจดออกไปไดโดยการชะลางโดยน า และการใหน าส าหรบลาง

ดน มทงแบบตอเนองและแบบเปนชวงเวลา ส าหรบแบบตอเนองนน นยมใชกบพชททนทานตอการทมน าขงเปนเวลานาน ขอดคอ ใชเวลาในการแกไขดนเคมรวดเรวกวา แตขอเสยคอ ใชปรมาณน ามากกวาและดแลมากกวาแบบเปนชวงเวลา ซงแบบเปนชวงเวลานน จะเหมาะสมกบชวงเวลาของการเพาะปลกพช โดยเฉพาะพชไรและพชผกตางๆ ซงขอดคอ สามารถประหยดน า แตขอเสยคอ ใชระยะเวลาในการลางดนมากกวา ในการแกไขปรบปรงดนมความจ าเปนทจะตองก าจดเกลอสวนเกนออกจากดนบรเวณรากพช เพอใหพชเจรญเตบโตดขน อาจท าไดหลายวธขนอยกบปรมาณเกลอในดน และลกษณะดนฟาอากาศ ในกรณเอาคราบเกลอออกจากผวดนดวยวธกลโดยการขดออกไป จะชวยใหพชเจรญเตบโตไดดขนอยางชวคราว การใชวธการขงน าทวมพนทแลวระบายออกไปยงบรเวณทอยน ากวา รวมทงการชะลางเกลอใหพนจากบรเวณรากพชโดยซมลงไปตามความลกของดน แลวระบายออก โดยการระบายน าใตดน จะเปนการแกปญหาทยนยาวและถาวรได อนง การลางเกลอจากผวดนนนจะตองค านงถงปรมาณและคณภาพน าทใช ตลอดจนวธการระบายน าและพนททจะทงน าจากการลางเกลอดวย

3) การใชพชทนเคมและระบบการใชทดน 3.1) พชทแนะน าส าหรบปลกในพนทดนเคมชายทะเล

การใชพชทนเคมทสามารถเจรญเตบโตและใหผลผลตไดในระดบทนาพอใจในพนทดนเคมนน พชแตละชนดจะมความสามารถในการทนเคมไดแตกตางกน แมแตพชชนดเดยวกน แตตาง

127

พนธกมความสามารถในการทนเคมไดไมเทากน ขนอยกบความสามารถในการปรบคาแรงดนออสโมซสของพช เพอใหสามารถดดซบน าจากดนเคมไปใชได การศกษาระดบความสามารถในการทนเคมของพช จะพจารณาจากศกยภาพในการใหผลผลตของพชในพนทดนเคมนนๆ ส าหรบชนดของพชผกทสามารถทนตอความเคมนอย (2-4 dS/m) ไดแก ถวฝกยาว ผกกาดหอม ใบขนฉาย แตงราน แตงไทย สวนพชผกททนเคมปานกลาง (4-8 dS/m) ไดแก บวบ พรกยกษ ถวลนเตา น าเตา หอมใหญ ขาวโพด ผกกาด หวปล ผกกวางตง และกะหล า และททนเคมมาก ไดแก ผกโขม ผกกาดหว มะเขอเทศ คะนา ถวพม และผกบงจน ส าหรบพชสวนททนสภาพดนเคมชายทะเลนน ไดแก มะพราว ละมด พทรา ฝรง มะขามเทศ มะขามไทย และสะเดา สวนไมประดบและไมโตเรว ททนไดดคอ แค ตนหยง กระถนณรงค สน ยคาลปตส หกวาง ขอพงระวงคอ พชสวนหรอพชไรทปลกนน ถาขาดการดแล และใหน าทเหมาะสมแลว พชจะไมเจรญเตบโตไดด ถงแมจะเปนพชทนเคมกตาม อยางไรกตาม ในพนทรกรางวางเปลา ไมควรปลอยพนดนใหวาง ควรปลกพชทนเคมหรอพชชอบเคมตางๆ ตามความเหมาะสม ทงนเพอปองกนไมใหมการแพรกระจายของเกลอไปทอนๆ ในบรเวณใกลเคยง การจดการดนเคมควรมทงแผนระยะสนและระยะยาว ส าหรบแผนระยะสนนน เพอชวยแกปญหาเฉพาะหนาในการเพมผลผลตตอพนทใหแกเกษตรกรในพนทดนเคมซงมฐานะยากจน ใหสามารถอยรอดและตงตวไดและจะตองใชเทคโนโลยทไมยงยาก ลงทนนอย เกษตรกรสามารถปฏบตเองได พชเศรษฐกจทปลกใหผลตอบแทนสง ไดผลผลตคมคากบการลงทน สวนแผนระยะยาวนน ควรค านงถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทสญเสยไป ใหกลบคนสสภาพเดม โดยปลกไมยนตน หรอไมโตเรวรากลก ทมการใชน ามาก ซงระบบรากของพชดงกลาว สามารถปองกนไมใหมการน าเกลอขนมาทผวดนได อยางไรกตามบรเวณพนทเหลานควรมการศกษา รวบรวมและเกบขอมลตางๆ เพอจะชวยก าหนดพนทปลกพชทเหมาะสม ท าใหสามารถปองกนการแพรกระจายของดนเคมไดเปนอยางด

3.2) ระบบการใชประโยชนดนเคมชายทะเล ในการพจารณาระบบการใชประโยชนพนทดนเคมชายทะเลใหเหมาะสมนน ควร

ค านงถงสภาพพนทดวย พนทบางแหงไมเหมาะสมทจะน ามาปรบปรงแกไข เพอใชท าการเกษตรหรอปลกพช ควรพจารณาใชประโยชนตามความเหมาะสมในรปแบบอนๆ กได ส าหรบระบบการใชประโยชนดนเคมชายทะเลทส าคญมดงน (สมศร, 2539)

(1) ปาชายเลนเปนแหลงทรพยากรธรรมชาตทส าคญ เปนระบบนเวศวทยาชายฝงทหลากหลาย ปจจบนปาไมชายเลนไดถกบกรกท าลายลงไปมาก สาเหตอยางหนงทส าคญ คอ การบกรกพนทเพอเขาท านากง จนเปนทนาวตกวา จะท าใหสมดลธรรมชาตเสยไป พนทบางแหงทเหมาะสม ควรตองด าเนนการปลกปาชายเลนใหมากขน มการศกษาถงสดสวนของการใชประโยชนทดนทเหมาะสม เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมในพนทเลยงกงชายทะเล พบวาการมสดสวนของปาชายเลนทมากขน จะท าใหคณภาพน าในบรเวณนนดขน ทงนเพราะปาชายเลนจะเปนแหลงทชวยกรองของเสยทระบายออกจากพนทเกษตร และนากง ท าใหรกษาสภาพแวดลอมในพนทนนๆ ไดเปนอยางด โดยเฉพาะการเลยงกงทะเลเพอไมใหมผลกระทบตอสงแวดลอมนน จ าเปนตองมปาชายเลนควบคไปดวย ผลการศกษาชใหเหนวา อตราสวนของปาชายเลนตอพนทนากงทเหมาะสม ควรมสดสวนทมากกวา 25 : 75 (สมศร, 2539)

(2) นาเกลอ พนทชายทะเลบางแหงเปนบรเวณทปรมาณฝนตกนอย ไมมน าจดเพยงพอเพอการเพาะปลก ควรจดใหเปนพนทส าหรบการท านาเกลอ เชน ในจงหวดสมทรสงคราม เปนตน

(3) พนทปลกปาไมโตเรวททนเคมบางชนด เชน ไมสน เพอใชประโยชนจากไมโดยท าเปนเสาเขม หรอผลตกระดาษ เปนตน

128

(4) แหลงทองเทยวพกผอน ซงมพนทหลายแหงทเหมาะสมส าหรบใชเปนททองเทยวและพกผอน เพอเพมรายไดของทองถนและของประเทศ

(5) แหลงอตสาหกรรม เนองจากใกลทาเรอ สะดวกในการขนสง แตตองควบคมไมใหมการปลอยน าเสยหรอของเสยลงสแหลงธรรมชาต ซงจะท าใหเกดผลกระทบตอสภาพแวดลอม โดยเฉพาะการปนเปอนสารพษ ธาตโลหะหนก ทลงไปในดนและน าบนดน ตลอดจนน าใตดน จะมผลกระทบอยางรนแรงได

(6) การเพาะเลยงสตวน า พนทตดทะเลเปนพนททมศกยภาพในการเพาะเลยงสตวน าชายฝง จงมการขยายตวของพนทเพาะเลยงมากขนเรอยๆ โดยสวนใหญเปนพนทเพาะเลยงกงทะเล ปลา หอยและป เปนตน ปญหาทเกดจากการเพาะเลยงชายฝงทส าคญ ไดแก ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะดนและน า และการเกดโรคระบาด เปนตน ส าหรบการเพาะเลยงกงทะเลนน ไดขยายตวอยางรวดเรวในพนทชายฝงทะเล

4) การใชสารเคม ในกรณทดนเคมมเกลอโซเดยมสง การลางดวยน าจดเพยงอยางเดยว อาจจะไม

เพยงพอในการลดความเคมของดนได แนวทางหนงคอการใชยปซม (Gypsum-CaSO4•2H2O) ใสในดน เพอใหเกดขบวนการทางเคมในดน โดยทอนมลแคลเซยมจะเขาไปแทนทโซเดยม ท าใหการขบเกลอออกไปจากดนไดงายและมประสทธภาพขน นอกจากนการใชก ามะถนผงใสลงไปในดนกเปนวธการหนงทจะชวยท าใหดนลดความแนนทบ มการระบายน าดขน และท าใหเกลอถกชะออกจากดนดวยน าไดงายขน

4. ดนบนพนทลาดชน

ปญหาดนทม พนทลาดชนสงหรอพนทภเขา ในจงหวดสระบร ลพบร สพรรณบร นครนายก และชยนาท มเนอท 12,937,500 ไร เนองจากสภาพพนทลาดชนสง มการชะลางพงทลายของดนสง ซงการชะลางพงทลายของดนจะเปนปญหาหลกในพนท ดงนนแนวทางการจดการจะมงเนนการจดการดน เพออนรกษดนและน าเปนส าคญ โดยการปลกพชแบบผสมผสาน เนนการอนรกษดนและน า ตลอดจนการปรบปรงบ ารงดน โดยเพมอนทรยวตถใหกบดนมากขน การอนรกษดนและน าเปนวธการจดการรปแบบหนงเพอปองกนการชะลางพงทลายของหนาดนและน าไหลบา โดยจดท าสงกอสรางหรอปลกหญาแฝกหรอพช เพอขวางลาดเทเปนชวงๆ ชวยชะลอความเรวของน าไหลบาและลดการชะลางพงทลายของหนาดน การใชประโยชนทดนอยางถกวธเพอทจะใหดนมความอดมสมบรณดอยเสมอนน ควรมการปรบปรงบ ารงดนโดยการใสปยเคมและปยอนทรย เพอเพมอนทรยวตถใหกบดน สามารถท าไดโดยการใสปยหมก หรอปยพชสด โดยหวานดวยเมลดปอเทอง โสนอฟรกน หรอโสนอนเดย ในรปแบบระบบปลกพชทมพชตระกลถวรวมดวย หรอการปลกพชสลบหมนเวยนกบพชตระกลถว การปลกแซม และการปลกพชเหลอมฤด ในการจดระบบปลกพชดงกลาว หากเกษตรกรทงเศษเหลอของพชทกชนดเปนวสดคลมดนและบ ารงดนทกๆ ป พชกจะสามารถเพมปรมาณอนทรยวตถใหแกดน

129

5. ดนทรายจด

ปญหาดนทรายในพนทดอนไมมชนดานอนทรย พบในจงหวดสพรรณบร ชยนาท และลพบร มเนอทรวม 85,540 ไร แนวทางการจดการดนทรายสามารถแบงไดดงน

1) ดานกายภาพ การพฒนาแหลงน าและศกษาระดบความชนในดน เพอใหการใชประโยชนทดนม

ประสทธภาพสงสด นอกจากการพฒนาแหลงน าใหเพยงพอตอความตองการแลว ควรมการศกษาระดบความชนของดนในรอบปวา ดนแตละชนดมความชนเพยงพอทจะปลกพชไดในรอบป เพอน ามาพจารณาจดระบบการปลกพชใหเหมาะสมระดบชนในดน โดยการใชวสดคลมดนเปนสงจ าเปน เชน การใชฟางขาว และเศษพชบางชนด พบวามประสทธภาพในการรกษาความชนในดน และสามารถลดอณหภมในดนได

2) ดานเคม การจดการดานเคมในดนทราย จะเนนการจดการโดยเพมคณสมบตทางเคมของดนให

เปนประโยชนตอการปลกพช ทงนการจดการปยเคมรวมกบปยอนทรยจะเปนการเพมคาการแลกเปลยนประจบวกทเปนดางของดน ตลอดจนความอมตวของประจบวกทเปนดางของดน ซงจะท าใหความอดมสมบรณของดนดขน

3) พชและการจดการ 3.1) การปลกพชไรบางชนดในดนทรายทพบในทดอนภาคกลาง ทมการระบายน าด

สามารถปลกพชไรไดหลายชนด เชน 1) ออย ควรใชปยเคมสตร 15-10-10 อตรา 70-100 กโลกรมตอไร หรอ สตร

13-13-21 หรอสตร 15-15-15 หรอสตร 16-16-8 อตรา 25 กโลกรมตอไร 2) มนส าปะหลง ควรใชปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 75 กโลกรมตอไร โดยแบง

ใสครงแรกกนหลมกอนปลก และครงท 2 เมออาย 2 เดอน 3) ขาวโพด ควรใชปยเคมสตร 16-16-8 อตรา 25-50 กโลกรมตอไร หรอสตร

20-20-0 อตรา 50-75 กโลกรมตอไร (ดนขาดโพแทสเซยมหรอมนอยกวา 70 สวนในลานสวน ควรใสโพแทสเซยม อตรา 10 กโลกรม ตอไร) แบงใสครงแรก ใสรองกนหลม ครงทสองเมอขาวโพดสงประมาณ 40 เซนตเมตร

3.2) การปลกไมยนตนหรอไมผลบางชนด ในสภาพดนทรายทเปนทดอนมการระบายน าด ไมผลทเหมาะจะปลก คอ

มะมวง มะมวงหมพานต มะขาม นอยหนา พทรา นน สะเดา และไผ ส าหรบไมยนตนโตเรว ไดแก ยคาลปตส กระถนณรงค กระถนเทพา และกระถนบาน เปนตน

(1) มะมวง ควรใสปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 500 กรมตอตน พรอมปยคอก อตรา 20 กโลกรมตอตน ในปแรก เมอมะมวงตงตวไดในปตอไป จ านวนปยเคมทใชเทากบครงหนงของอายมะมวง และใสปยเคมเมอดนมความชนพอเหมาะ ใสปละ 2 ครง ตอนตนและปลายฤดฝน โดยใสปยเคมเปนจดรอบรศมทรงพม พรอมปยคอกอตรา 20-50 กโลกรมตอตน

(2) มะมวงหมพานต เมอมะมวงหมพานตตงตวไดจนถงอาย 2 ป ใชปยเคมสตร 12-24-12 อตรา 300-800 กรมตอตน และเมออาย 3 ป ใชอตรา 1 กโลกรมตอตน เมออาย 4-6 ป ใชปยเคมสตร 15-15-15 อตรา 1.5-2 กโลกรมตอตน เมออาย 7 ปขนไป ใชปยเคม 13-13-21 อตรา 2-3

130

กโลกรมตอตน ควรใสปยปละ 2 ครง ในตอนตนและปลายฤดฝน โดยใสปยเคมเปนจดรอบรศมทรงพม เมอดนมความชนพอเหมาะ พรอมปยคอก 20-50 กโลกรมตอตน

3.3) การปลกหญาหรอพฒนาเปนทงหญาเลยงสตว นบวาเหมาะสมกบศกยภาพของดนทรายมาก โดยเฉพาะบรเวณพนทคอนขาง

เปนทราบ พนธหญาทเจรญเตบโตไดด ไดแก พนธเนเปยรลกผสม หญารซ หญาเบอรมวดา หญาบพเฟล หญากนน และหญาสตาร เปนตน และถาหวานถวเวอราโนผสมกบหญา จะเปนการดมาก เพราะนอกจากจะเพมคณคาแกอาหารสตวแลว ยงเปนการเพมความอดมสมบรณแกดนอกดวย จากการศกษาพบวาการปลกหญารซผสมถวเวอราโน ใชปยเคมอตรา 20-40 กโลกรมตอไร จะไดน าหนกสด ถวผสมหญารวม 3 ป จ านวน 6,000–7,000 กโลกรมตอไร และจากการวเคราะหดนกอนและหลงการทดลอง ผลปรากฏวาปรมาณอนทรยวตถมแนวโนมเพมขน

3.4) การท านาดนทราย บางพนทในภาคกลาง เชน เขตอ าเภอก าแพงแสน ซงสามารถปลกขาวไดในชวง

ฤดฝน โดยมน าขงเปนระยะเวลาพอสมควร พนธขาวทใชปลกควรเปนพนธขาวเบา เพราะดนทรายทพบในพนทเสยงตอการขาดแคลนน า การปลกขาวถาจะใหผลดควรมการปรบระดบพนทในกระทงใหสม าเสมอ ท ารองระบายน า การปรบปรงความอดมสมบรณของดน โดยใชปยอนทรยจ าพวกปยคอกหรอปยหมก 2-3 ตนตอไร หรอปยพชสด เชน โสนอฟรกน ปอเทอง ถวพมและถวมะแฮะ ใชอตราเมลดพนธ 5-6 กโลกรมตอไร ส าหรบถวพราใชอตรา 10 กโลกรมตอไร หรอไถกลบตอซงพช รวมกบปยเคมสตร 16-16-8 ประมาณ 20-30 กโลกรมตอไร หรอถาใชปยเคมอยางเดยว อาจใชปยอตราสง ประมาณ 75-100 กโลกรมตอไร ส าหรบการใชปยเคมเฉพาะไนโตรเจนในดนทรายมขอพจารณา คอ

- ควรใสปยประเภททละลายออกมาใชประโยชนไดชา - ควรใสอนทรยวตถ เชน ปยหมก ปยคอก และเศษพช ฯลฯ เพอดดยดธาต

อาหารไวไมใหถกชะลางไดงาย และเปนการเพมความสามารถในการอมน าของดนดวย - ควรใชวสดคลมดน เชน ฟางขาว แกลบ เศษวสดตางๆ หรอคลมดวย

พลาสตกเพอรกษาความชนในดน เปนตน

7.2 ขอเสนอแนะ

7.2.1 การวางระบบการพฒนาทดนและแนวทางการพฒนาพนท จะตองวางแผนทงระบบลมน าหรอเขตพฒนาทดน ตงอยบนพนฐานของการศกษา ส ารวจวเคราะหและวจย เพอพฒนางานพฒนาทดนใหถกตองและเหมาะสมกบสภาพปญหาในแตละพนท แลวจงด าเนนการโดยจดล าดบความส าคญตามปญหาดนทพบในพนท

7.2.2 การวางระบบการพฒนาทรพยากรดนในภาคกลาง ควรมแผนการใชทดนระดบต าบลแบบบรณาการรวมกบหนวยงานทเกยวของ และแผนตองเปนทยอมรบของชมชนเพอน าไปสภาคปฏบตไดส าเรจ มการก าหนดขอบเขตพนทการจดท าแผนการใชทดนระดบต าบล การจดท าแผนตองวเคราะหขอมลดน การใชประโยชนทดน ขอมลปาไม ชลประทาน ปฏรปทดน ขอมลดานเศรษฐกจและสงคมรวมกน อกทงการจดท าแผนระดบต าบลควรมความสอดคลองกบนโยบายระดบชาต และขนตอนการจดท าแผนการใชทดนระดบต าบล ควรไดรบการพจารณาจากหนวยงานทเกยวของในพนท เกษตรกร

131

และผมสวนไดสวนเสย พรอมน าขอเสนอแนะจากการรบฟงเหลานน ไปปรบแผนใหมความสมบรณในเชงปฏบตและเกดประโยชนในพนทจรง

7.2.3 แนวทางการพฒนาทดน ควรมงเนนถงการลดตนทนการผลต แนะน าใหกบเกษตรกรวางแผนการผลต และคดวเคราะหถงระบบการตลาด ปจจยในการผลตทส าคญคอ ทรพยากรดน ฟนฟและปรบปรงดนใหดนมความอดมสมบรณเพมขน โดยประยกตจากแนวทางการพฒนาดนทมปญหาในพนทตางๆ น ามาพฒนาตอยอด และวางแผนการจดการดนและปยอยางเปนระบบ โดยการใชปยอนทรยและปยเคมในอตราทเหมาะสมกบสภาพพนทและความตองการของพชปลก โดยใชผสมผสานระหวางปยอนทรยและปยเคมแบบผสมผสาน ในการจดการดนใหมคณภาพภายใตผลการประเมนระดบความอดมสมบรณชองดนในไรนาทกๆ 3-5 ป จะท าใหเกษตรกรสามารถจดการดนและปยไดอยางมประลทธภาพ เพมผลผลตทางการเกษตรทงในดานปรมาณและคณภาพ ตลอดจนการรวมกลมเกษตรกรใหเปนเกษตรแปลงใหญเพอความรวมมอชวยเหลอ แนะน าขอมล และเพมอ านาจตอรองใหกบเกษตรกร นอกจากนการสงเสรมใหเกษตรกรปลกพชเฉพาะถนทมผลตอบทางเศรษฐกจทสง เชน ทเรยนกานยาวนนทบร นบเปนอกแนวทางทส าคญทควรผลกดนใหเกดผลในระดบการผลตเกษตรอยางมนคง มงคง และยงยน

7.2.4 การใชวสดเหลอใชทางการเกษตร วสดเหลอใชจากอตสาหกรรมเกษตร วสดเหลอใชจากบานเรอน วชพช และมลสตว หากมการน ามาบรหารจดการใหเปนรปธรรม จะท าใหชวยลดตนทนการผลตในระดบไรนาไดเปนอยางมาก เชน ลดการเผาตอซง การไถกลบตอซง หรอการไถกลบซากพชหลงการเกบเกยวผลผลต ซงเปนการหมนเวยนธาตอาหารพชในพนท และมประโยชนอยางมากในการเพมความอดมสมบรณใหกบทรพยากรดนในพนท และนอกจากนปจจบนมการพฒนาไปใชเปนปยหมกจากสงเหลอใชทางการเกษตร รวมกบเทคโลโลยของกรมพฒนาทดน เชน สารเรงซปเปอร พด.1 สารเรงซปเปอร พด.2 สารเรง พด.9 จลนทรยส าหรบพชปรบปรงบ ารงดน พด.11 และปยชวภาพ พด.12 ควรด าเนนการใหความรกบเกษตรกร ใหน าวสดเหลอใชกลบมาใชในไรนา ท าใหเกดความสมดลในการผลตอยางพอเพยง จนถงระดบปราศจากวสดเหลอทงในฟารม (Zero waste management)

132


เจรญ เจรญจ ำรสชพ. 2541. คมอดนเปรยวจดและการจดการเพอการใชประโยชนทาง

การเกษตรในประเทศไทย. กรมพฒนำทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ.

120 หนำ.

สมศร อรณนท. 2539. ดนเคม. เอกสารคมอของรฐเรองดนเคมโครงการพฒนาพนทดนเคม. กลมปรบปรงดนเคม กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ. 45 หนา.

133

คาขอบคณ เอกสารวชาการ เรอง แนวทางการจดการทรพยากรดนภาคกลางเพอเพมผลผลตทางการเกษตร ส าเรจดวยด เนองจากไดรบความรวมมออยางดยง จากคณสมควร ชางเอม เจาหนาทฝายบรการขอมล กรมอตนยมวทยา ทไดใหความอนเคราะหขอมลสถตภมอากาศภาคกลาง เพอใชประกอบการจดท าเอกสารวชาการฉบบน ใหเสรจสมบรณมากยงขน จงขอขอบคณมา ณ โอกาสน

Documents

เอกสารวิชาการ - LDD Assessment/wean/pch... · ในภาคกลางมีปัญหาทรัพยากรดินหลัก ได้แก่