เลม 2 แผนแมบทการจดการพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 5-124

14. อทยานแหงชาตหาดเจาไหม

14.1 สภาพพนทและทรพยากรธรรมชาตในปจจบน

อทยานแหงชาตหาดเจาไหม มระบบนเวศทส าคญ คอ บรเวณสนดอนทรายชายฝงทะเลทพบสงคมพช ปาชายหาดทยงมพรรณไมพนเมองดงเดมอย พบพนธไมหายากหลายชนด เชน เขดตะขาบ Styphelia malayana (Jack) Spring – Epacridaceae สนดอนทรายนมการสะสมตวงอกไปหาฝงตะวนออกของเกาะมกต เกดเปนแนวสนดอนใตน า เปนแหลงหญาทะเลขนาดใหญครอบคลมพนทประมาณ 10 ตารางกโลเมตร พบหญาทะเลถง 10 ชนด แหลงหญาทะเลนเปนแหลงหากนส าคญของฝงพะยนขนาดใหญกวา 150 ตว และเปนแหลงอนบาลสตวน าทส าคญ นอกจากนยงมสงคมพชปาเลนน าเคมกระจายตวอยตลอดแนวชายฝงของอทยานแหงชาตนดวย

เกาะเชอก เกาะแหวน และเกาะมกต เปนเกาะทเปนภเขาสงชน ลกษณะธรณสณฐานแบบคาสต มหลมยบในเขาหนปนปรากฏอยเปนทรจกกนในชอ ถ ามรกต หรอถ าน า มทางเขาเปนโพรงเลกๆ ทพอน าเรอเขาไดในชวงน าลงมความยาวโพรงถ าประมาณ 80 เมตร บรเวณเกาะกระดาน มสณฐานเปนภเขาไมสงนกมระดบประมาณ 100 เมตรจากระดบน าทะเลปานกลาง จ านวนหาลกตอกน แนวฝงตะวนออกเปนหาดทรายยาว และมแนวสนทรายใตน าขนานเกาะ เปนแหลงปะการงน าตนทสมบรณมาก

สตวปาทพบในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหม ไดแก เสอไฟ ลนชวา คางด า นากเลกเลบสน คางคาวแมไกปาฝน และสตวในวงศชะมดอเหน ฯลฯ พบนกทงหมด 137 ชนด สวนใหญเปนนกน าและนกชายเลนอพยพ ชนดนกทมสถานภาพทางการอนรกษระดบโลก เชน นกเปลาใหญ นกทะเลขาเขยวลายจด นกหวโตมลาย นกออก และนกนางนวลแกลบจน เปนตน และยงเคยมรายงานวาบรเวณหาดเจาไหมเปนแหลงวางไขท ารงของนกกระสาคอด า ซงถอเปนแหงเดยวของคาบสมทรมาลาย แตจากการส ารวจในปจจบนไมมรายงานการพบเหนอกแลว

พนทรอบอทยานแหงชาตหาดเจาไหมบรเวณชายฝง และบนเกาะมกต มประชาชนถอครองพนทใชประโยชนเปนพนทเกษตรกรรม พนทเพาะเลยงสตวน า และพนทชมชน (รปท 5.55) ส าหรบพนทในเขตอทยานแหงชาตโดยเฉพาะบนเขาเจาไหมมการบกรก จบจอง สทธการถอครองทดนอยางหนาแนน โดยปจจบนมสภาพเปนสวนยางพาราและสวนไมผลหรอไมยนตนเปนสวนใหญ สามารถจ าแนกการใชประโยชนพนทไดดงน (ตารางท 5.41)

ตารางท 5.41 จ าแนกพนทการใชประโยชนทดนในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

การใชประโยชนทดน พนท (ตร.กม.) พนท (ไร) รอยละ

สวนยางพารา/ปาลม 26.89 16,806 11.65%

ไมยนตน/ไมผล 1.41 882 0.61%

พนทเพาะเลยงสตวน า 0.02 12 0.01%

พนทชมชน 1.50 937 0.65%

พนทธรรมชาตอนๆ 64.70 40,438 28.03%

แหลงน า,ทะเล 136.28 85,175 59.05%

รวม 230.80 144,250 100.00%

เขตการจดการพนทแหลงอนรกษทะเลอนดามน

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 5-125

รปท 5.55 ทรพยากรธรรมชาตและการใชประโยชนทดนในอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

เลม 2 แผนแมบทการจดการพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 5-126

14.2 เขตการจดการพนทอทยานแหงชาตหาดเจาไหม จากเงอนไขและเหตผลในการแบงเขตการจดการในพนทแหลงอนรกษทะเลอนดามน อทยานแหงชาตหาด

เจาไหม ซงมแหลงหญาทะเลทเปนแหลงอาศย หากนของพะยนฝงใหญทสดในประเทศไทย ไดแบงเขตการจดการตามสภาพทรพยากรธรรมชาต การใชประโยชนทดน และเงอนไขตางๆ ไดดงน (รปท 5.56)

ตารางท 5.42 การแบงเขตการจดการตามเงอนไขสภาพพนทอทยานแหงชาตหาดเจาไหม เขตการจดการ

เงอนไขการแบงเขต พนทตามเงอนไข สงบงชทส าคญ

และ/หรอเหตผลอนๆ หมายเหต

เขตห

วงหา

ม

ปาตนน าทคงสภาพความสมบรณความสงตงแต 300 ม.รทก. ขนไป

ไมม

พนทแหลงทอยอาศย หากน วางไข ของสตวชนดส าคญ แหลงอนบาลสตวน า (เฉพาะชนดทส าคญมาก)

ไมม แหลงวางไขเตาทะเลทส าคญ

พนทซงคาดวานาจะมความส าคญเชงนเวศสงหรอเปนแหลงทอยอาศยของสตวหายาก แตยงขาดการศกษาอยางละเอยดมากอน

ไมม

เขตส

งวนส

ภาพ

ธรรม

ชาต

ปาตนน าในระดบต ากวา 300 ม.รทก. ปาบกบรเวณเขาเจาไหม แหลงตนน า แหลงทอยอาศย หากน วางไข ของสตวชนดส าคญ แหลงอนบาลสตวน า

แหลงหญาทะเล ปาชายเลน-ปาชายหาด แนวปะการงนอกเขตนนทนาการ

เขตฟ

นฟ

สภาพ

ธรรม

ชาต พนทธรรมชาตทมความส าคญเชงนเวศ

แต ป จจบนมสภาพ เส อมโทรมและจ าเปนตองมมาตรการฟนฟทรพยากร

ไมม

เขตน

นทนา

การแ

ละศก

ษาหา

ความ

ร

บ ร เว ณ ท เห ม า ะ ส ม ก บ ก จ ก ร ร มนนทนาการทมความคงทนของระบบนเวศ สามารถเขาถงและพฒนาเสนทางไดโดยไมท าลายความส าคญ

แนวปะการงดานตะวนออกของเกาะกระดาน เกาะเชอก ดานตะวนตกของเกาะแหวน เกาะมก ถ ามรกต ถาเจาไหม หาดฉางหลาง

เปนแหลงทองเทยว

เขตบ

รการ

มความสมบรณระบบนเวศต า ,มการพฒนามากอน มความทนทานทางนเวศสง ไมเปนแหลงอาศยของสตวหายาก

ทท าการฯ และหนวยพทกษฯ ท จม.2 (เกาะกระดาน) ทาเรอปากเมง

เขต

กจกร

รมพเศษ

พนทถอครองหรอมการขอใชประโยชน พนทถอครองและรานคา

เขตใ

ชปร

ะโยช

นทว

ไป พนน าทะเลสวนทไมมทรพยากรใตน าท

ส าคญ พนน าทะเล พนทะเลไมมทรพยากรท

ส าคญ ใชเครองมอประมงพนบาน

เขต

กนชน

พนทโดยรอบอทยานแหงชาตในรศม 3 กม.

เขตการจดการพนทแหลงอนรกษทะเลอนดามน

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 5-127

รปท 5.56 การแบงเขตการจดการพนทอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

เลม 2 แผนแมบทการจดการพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 5-128

เขตหวงหาม (Strict nature reserve zone)

แผนแมบทการจดการพนทฉบบเดมไดก าหนดใหแหลงหญาทะเลซงเปนแหลงอาศยทส าคญของพะยน บรเวณเกาะมกเปนเขตหวงหาม อยางไรกตาม ในทางปฏบตไมสามารถหามประชาชนเขามาในพนทนได เนองจากบรเวณนเปนเสนทางการคมนาคมทางน าทส าคญ ตลอดจนเปนแหลงท าการประมงพนบาน การก าหนดเขตหวงหามในบรเวณนจงจะเปนการสรางปญหาความขดแยงกบชมชน ในแผนแมบทฯ ฉบบนจงยกเลกการก าหนดเขตหวงหามในบรเวณแหลงหญาทะเล

เขตสงวนสภาพธรรมชาต (Primitive zone)

ก าหนดใหพนทปาทงหมด ไดแก ปาดบ และปาบนเขาหนปนสงชนบรเวณทไมถกบกรกถอครองโดยประชาชน เปนเขตสงวนสภาพธรรมชาต เนองจากพนทปาบกบนเขาเจาไหมเปนแหลงตนน าส าหรบพนทรบน าโดยรอบ และเปนแหลงทอยอาศย หากนของสตวปาทส าคญหลายชนด

แหลงหญาทะเล อนเปนแหลงอาศยและหากนของพะยน แตเดมก าหนดใหเปนเขตหวงหาม แตไมมผลในทางปฏบต ในชวงทผานมา พนทนยงคงมประชาชนท าการประมงในแหลงหญาทะเล ตลอดจนเปนเสนทางสญจรของเรอในพนท ดงนนในแผนการจดการฉบบนจงก าหนดใหแหลงหญาทะเลในเขตอทยานแหงชาต หาดเจาไหมเปนเขตสงวนสภาพธรรมชาต โดยอทยานแหงชาตจะตองรณรงคและกวดขน เรองการหามใชเครองมอประมงทเปนอนตรายตอพะยนและท าลายแหลงหญาทะเล เชน อวนลอย อวนเบดปลากระเบน เปนตน

แนวปะการงตามเกาะตางๆ ทงหมด ยกเวนหนาชายหาดเกาะกระดาน และรอบเกาะเชอก ก าหนดใหเปนเขตสงวนสภาพธรรมชาต อทยานแหงชาตจงมหนาทส าคญในการตรวจตรากจกรรมการท าประมงทอาจสรางความเสยหายตอแนวปะการง เชน การใชเครองมอประมงท าลายลาง การวางอวนปลากระตกใกลกบเกาะหรอกองหนทมแนวปะการง เปนตน

ปาชายเลน ปาชายหาด ทงหญา ปาเสมด ในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหมทงหมด ก าหนดใหเปนเขตสงวนสภาพธรรมชาต เนองจากพนทปาชายหาดและปาเสมดในบรเวณนเปนแหลงหากนของนกหลายชนด

เขตฟนฟสภาพธรรมชาต (Recovery zone)

แมวาพนทหลายแหงในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหม โดยเฉพาะปาบก และปาชายหาด จะเปนเขตเสอมสภาพธรรมชาตสมควรฟนฟใหกลบสสภาพเดม แตเนองจากปญหาการตรวจสอบ และพสจนสทธเปนสงทก าลงด าเนนการอย ดงนน จงไมก าหนดเขตฟนฟสภาพธรรมชาตในแผนแมบทฯ ฉบบน

หากพนทใดทถกบกรกมากอน สามารถพสจนสทธและกลบคนมาสการดแลของอทยานแหงชาตไดแลว อทยานแหงชาตกสามารถจดท าโครงการฟนฟสภาพธรรมชาต เพอใหพนทนนกลบคนไปสการเปนเขตสงวนสภาพธรรมชาตตอไป

เขตการจดการพนทแหลงอนรกษทะเลอนดามน

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 5-129

เขตนนทนาการ และศกษาหาความร (Outdoor recreation zone)

อทยานแหงชาตหาดเจาไหม เปนแหลงทองเทยวทมชอเสยงของจงหวดตรง มแหลงทองเทยวส า คญทก าหนดใหเปนเขตทองเทยวประเภทนนทนาการและศกษาหาความร ดงน

แนวปะการงทางดานทศตะวนออกของเกาะกระดาน มแนวปะการงแขงยาวตอเนองตลอดแนวชายฝง ปะการงทพบสวนใหญ ไดแก ปะการงเขากวาง ปะการงเขากวางกานยาว ปะการงเหด ปะการงสมอง ปะการงออน

เกาะเชอก เปนเกาะเลกๆ ประกอบดวยเกาะเลกๆ 2 เกาะ ทอยตดกน เกาะทอยดานตะวนตก มพนทประมาณ 0.08 ตารางกโลเมตร เกาะทอยดานตะวนออก มพนทประมาณ 0.1 ตารางกโลเมตร เปนเกาะทมสมปทานรงนก สภาพปาเปนปาดบชน มปะการงแขง ปะการงออน ดอกไมทะเล กลปงหา สลบกนอยตลอดแนวชายฝง ซงจะมแนวปะการงคอนขางสมบรณมาก แนวปะการงบรเวณเกาะเชอก เปนแหลงทองเทยวดแนวปะการงทส าคญของพนท บนเกาะเปนเกาะทไดรบสมปทานรงนก แนวปะการงบรเวณนคอนขางเสอมโทรม เนองจากการจดกจกรรมด าน าดปะการงไมสมพนธกบชวงเวลาน าขนน าลง สงผลใหนกทองเทยวเหยยบย าแนวปะการงหกพงเปนบรเวณกวาง นอกจากน ในบางชวงเวลามความแออดของเรอทวรจ านวนมาก ทงเรอทวรขนาดใหญ และเรอหางยาว อทยานแหงชาตจะตองจดระเบยบการทองเทยวในบรเวณน และก าหนดเวลาทเหมาะสมส าหรบการด าน า

แนวปะการงดานทศตะวนตกของเกาะแหวน (หนาอาว) ซงมแนวปะการง และปะการงออนทสวยงามบรเวณหนาผา และยงเปนบรเวณทมประตมากรรมใตน า พะยน และนางเงอก ซงปจจบน เ ปนแหลงอาศยของปลาและสตวน าทชกชม เปนแหลงทองเทยวด าน าลกทส าคญของอทยานแหงชาต

ชายหาดและทะเลดานทศตะวนออกของเกาะมก บรเวณหาดหวแหลมและอาวพงกา ชายทะเลทง 2 ดานมหาดขาวละเอยด น าใส เหมาะส าหรบการเลนน า พกผอนชมธรรมชาต ทางดานทศเหนอและตะวนออกเฉยงใตของเกาะเปนจดด าน าลกทพบปะการงออนและกลปงหา

บรเวณหนาผาดานตะวนตกของเกาะมก เปนทตงของถ าน า หรอ ถ ามรกตทมทางเขาเปนโพรงเลกๆ ทคดเคยวและมด โพรงถ าแคบๆ นยาวประมาณ 80 เมตร เรอสามารถลอดไดในชวงน าลง ภายในมน าทะเลใส สมรกต หาดทรายขาวสะอาด และพนธไมบางชนด ถ ามรกต เปนแหลงทองเทยวผจญภยและทองเทยวธรรมชาตทส าคญของอทยานแหงชาตน จงความแออดของการทองเทยว อทยานแหงชาตจะตองด าเนนการเพอจดระเบยบการทองเทยว และวางกตการวมกบผประกอบการในการทองเทยวบรเวณน โดยเฉพาะมาตรการรกษาความสะอาด และการขบถายภายในถ ามรกต

ถ าเจาไหม อยลกเขาไปตามคลองเจาไหม สามารถแลนเรอเขาปากถ าได ภายในมหลายชนซบซอน ชนลางเปนถ ากวางทมหนงอกหนยอยเหมอนเสาตนใหญๆ ไตหนาผาไปทางขวาอกประมาณ 100 เมตร จะถงถ าชนบน ตามผนงถ ามลกษณะเหมอนเปลอกหอยเรยงซอนเปนชนๆ และยงมแองน าใสเยนกอน เขาสช นในถ า

หาดเจาไหม มชายหาดยาวประมาณ 5 กโลเมตร เหมาะในการเลนน าเพราะน าตนและบรเวณกวาง หาดทรายขาวและสงบเงยบ ดานหลงเปนดงสนรมรน สดชายหาดคอโขดเขาอกดานหนงของเขากระโดงฉลาม ในยามน าลงอาจเดนลดเลาะโขดหนไปสเวงอาวเลกๆ อกแหงหนงทเรยก อาวปอ แนวชายฝงของหาดเจาไหมมหญาทะเลขนอยจ านวนมาก จงเปนแหลงหากนของฝงพะยนหลายสบตว

เลม 2 แผนแมบทการจดการพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 5-130

หาดฉางหลาง เปนทตงทท าการอทยานแหงชาต เปนชายหาดกวางและรมรนดวยแมกไม ทศใตของหาดฉางหลางจรดเขารมน า คอ เขาแบนะ ซงมรองรอยภาพเขยนสแดงยคกอนประวตศาสตร สามารถเดนรอบเกาะได มสตวปาจ าพวกคางแวนถนใต นก มหญาทะเล บนเขาแบนะเปนจดดพะยน พนทชายหาดตรงเชงเขากวางขวางและรมรนดวยพรรณไม มบอน าจดพรอม เหมาะส าหรบการกางเตนทพกแรม สดทางเหนอของหาดคอ คลองฉางหลาง ซงบรเวณปากคลองเปนจดชมทวทศนทมทศนยภาพหลากหลาย

หาดปากเมง เปนชายหาดรปพระจนทรครงเสยว มโขดเขาใหญกลางน ารปรางคลายคนนอนหงายทอดตวยาวไปทางดานเหนอ คอ เขาเมง หรอเกาะเมง สญลกษณประจ าหาดน เปนหาดทรายทสงบเงยบและสวยงาม มสนทะเลขนตลอดแนวประมาณ 5 กโลเมตร เมอน าลงต าสดเหนหาดทรายกวาง 500 เมตร ปจจบน ฝงดานทตดกบทะเลบรเวณใตแนวสนมรานคาจบจองวางโตะอาหาร และเกาอชายหาด อทยานแหงชาตจะตองจดระเบยบใหเหมาะสมกบสภาพภมทศน

หาดหยงหลง-หาดสน ดานทศใตตอกบหาดยาว เปนหาดทรายรปโคงขนานไปกบดงสนทเรยกวา หาดหยงหลง สดชายหาดเปนเขาสงทเตมไปดวยเวงและโพรงถ า หากเดนลดเลาะไปตามหนาผารมทะเลจากหาดหยงหลงมถนนผานไปทางดานเหนออก 1 กโลเมตร จะมชายหาดอกแหงหนงคนละฟากเขา เรยกวา หาดสน บรเวณนมหนวยพทกษอทยานแหงชาตหาดเจาไหมท 3 (หาดหยงหลง) ตงอย

เขตบรการ (Intensive use zone)

บรเวณทท าการอทยานแหงชาตบรเวณหาดเจาไหมถงเขาแบนะ มบานพกใหบรการแกนกทองเทยว เปนบานเดยวจ านวน 8 หลง บานเรอนแถวจ านวน 2 หลง มสถานทกางเตนทและเตนทใหบรการนกทองเทยว บรเวณหนาเขาแบนะ 2 แหง ขนาดประมาณ 1,000 ตารางเมตร และ 1,100 ตารางเมตร และบรเวณหนารานสวสดการ 1 แหง ขนาดประมาณ 2,500 ตารางเมตร มรานคาสวสดการ และศนยบรการนกทองเทยว (รปท 5.57)

บรเวณทท าการหนวยพทกษอทยานแหงชาตท จม.3 (เกาะกระดาน) มลานกางเตนทส าหรบพกแรม และหองอาบน า-สขา ไวบรการนกทองเทยว (รปท 5.58)

ทาเรอปากเมง และศนยนทรรศการส าหรบใหความรแกนกทองเทยวบรเวณหาดปากเมง (รปท 5.59)

เขตกจกรรมพเศษ (Special use zone)

พนททประชาชนถอครองเปนทอยอาศย ทพกตากอากาศ รานคา การเกษตร ทย งอยในระหวางการตรวจสอบเอกสารสทธ และพสจนสทธตามขนตอน รวมถงพนทโครงการจดการพนทคมครองอยางมสวนรวม จดใหเปนเขตกจกรรมพเศษ

นอกจากนยงรวมถงรานคาบรเวณหาดปากเมงและพนทรสอรทในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหมทปจจบนยงไมมความชดเจนถงแนวทางการด าเนนการวาจะน าระเบยบกรมอทยานแหงชาตฯ วาดวยการอนญาตใหเขาไปด าเนนกจการทองเทยวและพกอาศยในอทยานแหงชาตมาใชไดหรอไม จงก าหนดใหพนทนเปนเขตกจกรรมพเศษดวยเชนกน

เขตการจดการพนทแหลงอนรกษทะเลอนดามน

มหาวทยาลยสงขลานครนทร 5-131

รปท 5.57 เขตบรการบรเวณทท าการอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

รปท 5.58 เขตบรการบรเวณหนวยพทกษอทยานแหงชาต ท จม.3 (เกาะกระดาน)

รปท 5.59 เขตบรการบรเวณทาเรอปากเมง และศนยนทรรศการ

เลม 2 แผนแมบทการจดการพนท

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช 5-132

เขตใชประโยชนทวไป (General use zone)

พนทะเลทวไปในพนทประกาศเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหม ซงไมมทรพยากรใตน าทส าคญ เชน แหลงหญาทะเล และแนวปะการง ก าหนดใหเปนพนทใชประโยชนทวไป ประชาชนสามารถใชสญจรไปมา ท า การประมงดวยเครองมอทไมขดตอกฎหมายประมง

เขตกนชน (Buffer zone)

พนทรอบเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหมในระยะหางประมาณ 3 กโลเมตร ก าหนดใหเปนพนทกนชน ซงอทยานแหงชาตจะตองด าเนนกจกรรมรวมกบชมชนเพอสรางความร ความตระหนกในคณคาของทรพยากรธรรมชาต และสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการคมครอง ดแล และจดการอทยานแหงชาตหาด เจาไหม

ตารางท 5.43 จ าแนกพนทเขตการจดการในเขตอทยานแหงชาตหาดเจาไหม

เขตการจดการพนท พนทน า (ตร.กม.)

พนทบก (ตร.กม.)

พนทน า (รอยละ)

พนทบก (รอยละ)

เขตสงวนสภาพธรรมชาต 38.08 66.34 16.50% 28.74%

เขตนนทนาการและศกษาหาความร 14.16 0.44 6.14% 0.19%

เขตบรการ - 0.64 - 0.28%

เขตกจกรรมพเศษ - 31.55 - 13.67%

เขตใชประโยชนทวไป 79.59 - 34.48% -

รวม 131.83 98.97 57.12% 42.88%

230.80 100.00%