การจดการความร ประจ าปงบประมาณ ๒๕๕๕

เรอง ระบบการควบคมคณภาพน ามนเชอเพลง

สำนกคณภำพนำมนเชอเพลง

ค ำน ำ

พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑ และวธการบรหารกจการบานเมองทด พ .ศ. ๒๕๔๖ มาตรา ๑๑ บญญตใหสวนราชการมหนาทพฒนาความรในสวนราชการ เพอใหมลกษณะเปนองคการแหงการเรยนรอยางสมาเสมอ โดยตองรบรขอมลขาวสารและสามารถประมวลผลความรในดานตางๆ เพอนามาประยกตใชในการปฏบตราชการอยางถกตอง รวดเรว และเหมาะสมตอสถานการณ รวมทงตองสงเสรมและพฒนาความร ความสามารถ สรางวสยทศนและปรบเปลยนทศนคตของราชการในสงกด ใหเปนบคลากรทมประสทธภาพและมการเรยนรรวมกน สานกงาน ก.พ.ร.จงไดกาหนดใหทกสวนราชการตองมการดาเนนการจดทาการจดการความรทมงไปการเปนองคการแหงการเรยนรโดยสามารถจดการความรในองคการ การจดความรในกลมเพอนรวมงาน และการจดความรในตวบคคล เพอใหสามารถบรรลตามเจตนารมณของพระราชกฤษฎกาดงกลาวขางตน และใหขาราชการทกคนมภมความร สามารถปฏบตราชการไดอยางมออาชพตอไป

ดงนน เพอใหกรมธรกจพลงงานเปนองคการแหงการเรยนร คณะทางานการจดความร กรมธรกจพลงงาน ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ จงไดมอบหมายใหสานกคณภาพนามนเชอเพลงจดทาการจดการความร (Knowledge Management) เรอง ระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง เพอสนบสนนตวชวดหลกตามคารบรองการปฏบตราชการ ในปงบประมาณ ๒๕๕๕ ตวชวดท ๔.๓ รอยละของนามนทจาหนายไดคณภาพตามมาตรฐานทกรมธรกจพลงงานกาหนด

การทจะบรรลเปาหมายตามตวชวดดงกลาวได เจาหนาทผปฏบตงานจะตองมความรความเขาใจในการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงทงระบบ ดงนน หนงสอคมอฉบบนจงไดจดทาขนโดยรวบรวมแนวทาง และวธปฏบตงานในระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงอยางครบวงจร ตงแตโรงกลนนามน ไปจนถงสถานบรการปลายทาง ซงจะชวยสนบสนนใหเจาหนาทสามารถปฏบตหนาทราชการไดอยางมออาชพ

คณะทางานจดการความรสานกคณภาพนามนเชอเพลง ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕

ผจดทา

สำรบญ

บทท ๑ อานาจหนาทของสานกคณภาพนามนเชอเพลง ๑

บทท ๒ ความรพนฐานเรองนามนเชอเพลง ๘

บทท ๓ ระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ๑๙

บทท ๔ การกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง ๓๓ โดย กลมพฒนามาตรฐานนามนเชอเพลง

บทท ๕ การกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนหลอลน ๕๓ โดย กลมพฒนามาตรฐานนามนหลอลน

บทท ๖ การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ๕๘ โดย สวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง

บทท ๗ การตรวจสอบคณภาพนามนหลอลนและกาซธรรมชาตสาหรบยานยนต ๗๙ โดย สวนตรวจวเคราะหนามนหลอลน

บทท ๘ การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ๘๘ โดย สวนตรวจสอบ

บทสรป ๑๐๖

เอกสารอางอง ๑๐๘

ภาคผนวก ๑๐๙

๑

บทท ๑ อำนำจหนำทของสำนกคณภำพนำมนเชอเพลง

กรมธรกจพลงงานโดยสานกคณภาพนามนเชอเพลงมหนาทความรบผดชอบ กากบ ดแลควบคมคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนายภายในประเทศใหมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด เพอคมครองผบรโภคใหไดใชนามนเช อเพลงทมคณภาพเหมาะสมกบเทคโนโลยรถยนต ไมกอมลพษใหแกสงแวดลอม โดยมอานาจหนาท ดงน

๑. พฒนาและกาหนดมาตรฐาน ใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพนามนเชอเพลงและนามนหลอลน

๒. พจารณาใหความเหนชอบการจาหนายนามนเชอเพลงทมลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามกฎหมายวาดวยการคานามนเชอเพลงกาหนด

๓. ตรวจวเคราะหคณภาพนามนเชอเพลงและนามนหลอลน รวมทงนามนอนตามทกฎหมายวาดวยการคานามนเชอเพลงกาหนดและตามทหนวยงานอนขอความรวมมอ

๔. ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงของผคานามนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการคานามนเชอเพลงกาหนด

๕. ตรวจสอบการจดทะเบยนและการปฏบตตามเงอนไขของผคานามนใหเปนไปตามทกฎหมายวาดวยการคานามนเชอเพลงกาหนด

๖. ตรวจสอบการปลอมปนนามนเชอเพลงรวมกบหนวยงานอนทเกยวของ ๗. ปฏบตงานรวมกบหรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของหรอทไดรบ

มอบหมาย

๑. โครงสรำงของสำนกคณภำพนำมนเชอเพลง ๑.๑ กลมพฒนามาตรฐานนามนเชอเพลง มหนาทในการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามน

เชอเพลง และพลงงานทดแทน ใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพนามนเชอเพลงเฉพาะสวนทไมเปนไปตามทมาตรฐานกาหนด ใหความเหนชอบการเตมสารเตมแตง และใหความเหนชอบการจาหนายไบโอดเซล

๑.๒ กลมพฒนามาตรฐานนามนหลอลน มหนาทในการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนหลอลน และใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพดานการใชงาน

๑.๓ สวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง มหนาทในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงจากคลงนามน

๑.๔ สวนตรวจวเคราะหนามนหลอลน มหนาทตรวจสอบคณภาพนามนหลอลน และกาซธรรมชาตสาหรบยานยนต

๑.๕ สวนตรวจสอบ มหนาทตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ณ สถานบรการ และรวมมอกบหนวยงานอน เพอตรวจสอบแหลงปลอมปนนามน

๑.๖ กลมงานบรหารงานทวไป มหนาทในการดาเนนงานธรการ งานพสด และงานคลง

๒

๒. อำนำจหนำทตำมพระรำชบญญตกำรคำนำมนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ภายใตพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ.๒๕๔๓ ไดใหอานาจสานกคณภาพเชอเพลง

ในการปฏบตหนาทในการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนายภายในประเทศใหเปนไปตามมาตรฐานกาหนด เพอคมครองผบรโภค โดยมมาตราทเกยวของ ดงน

๒.๑ คำนยำม

มำตรำ ๔ ไดกาหนดคานยามไว ดงน

“นามนเชอเพลง” หมายความวา กาซปโตรเลยมเหลว นามนเบนซน นามนเชอเพลงสาหรบเครองบน นามนกาด นามนดเซล นามนเตา นามนหลอลน และผลตภณฑปโตรเลยมอนทใชหรออาจใชเปนเชอเพลง หรอเปนสงหลอลน กาซธรรมชาต นามนดบ หรอสงอนทใช หรออาจใชเปนวตถดบในการกลนหรอผลตเพอใหไดมาซงผลตภณฑดงกลาวขางตน และใหหมายความรวมถงสงอนทใช หรออาจใชเปนเชอเพลงหรอเปนสงหลอลนตามทรฐมนตรกาหนดใหเปนนามนเชอเพลงโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

“ผคานามน” หมายความวา ผกระทาการคานามนเชอเพลง โดยซอ นาเขามาในราชอาณาจกร หรอไดมาไมวาดวยประการใดเพอจาหนาย และใหหมายความรวมถงผกลนหรอผลตนามนเชอเพลงดวย แตทงน ไมรวมถงผไดรบสมปทานตามกฎหมายวาดวยปโตรเลยม

“ผขนสงนามน” หมายความวา ผทรบจางทาการขนสงนามนเชอเพลง ซงมใชเปนของตนเอง โดยใชยานพาหนะสาหรบการขนสงนามนเชอเพลงโดยเฉพาะ

“สถานบรการ” หมายความวา สถานทสาหรบจาหนายนามนเชอเพลงใหแกประชาชนโดยวธเตมหรอใสลงในทบรรจนามนเชอเพลงของยานพาหนะ โดยใชมาตรวดนามนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยมาตราชงตวงวด ทตดตงไวเปนประจาและใหหมายความรวมถงสถานทจาหนายนามนเชอเพลงใหแกประชาชนตามทกาหนดในกฎกระทรวง

มำตรำ ๗ ผใดเปนผคานามนทมปรมาณการคาแตละชนด หรอรวมกนทกชนดปละตงแตหนงแสนเมตรกตนขนไป หรอเปนผคานามนชนดกาซปโตรเลยมเหลวเพยงชนดเดยวทมปรมาณการคาปละตงแตหาหมนเมตรกตนขนไป ตองไดรบใบอนญาตจากรฐมนตร

มำตรำ ๑๐ ผใดเปนผคานามนทมปรมาณการคาปละไมถงปรมาณทกาหนดตามมาตรา ๗ แตเปนผคานามนทมปรมาณการคาแตละชนดหรอรวมกนทกชนดเกนปรมาณทรฐมนตรประกาศกาหนด หรอเปนผคานามนทมขนาดของถงทสามารถเกบนามนเชอเพลงไดไมเกนปรมาณทรฐมนตรประกาศกาหนด ตองยนขอจดทะเบยนตออธบด

มำตรำ ๑๑ ผใดเปนผคานามนซงดาเนนกจการคานามนโดยจดตงเปนสถานบรการ ตองยนขอจดทะเบยนตออธบด

๒.๒ หมวด ๔ กำรกำหนดและควบคมคณภำพ

มำตรำ ๒๕ อธบดมอานาจกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเพอใชบงคบ ทวราชอาณาจกร ทงน ในกรณทมเหตจาเปนจะกาหนดใหใชบงคบเฉพาะแตทองทหนงทองทใดหรอหลายทองทไดตามทเหนสมควร หรอจะกาหนดใหผคานามนเชอเพลงชนดหนงชนดใดตองแจงลกษณะและคณภาพ

๓

ของนามนเชอเพลงเพอขอความเหนชอบ ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด ในการนจะกาหนดเงอนไขใหผไดรบความเหนชอบตองปฏบตกได

การกาหนดตามวรรคหนงใหประกาศในราชกจจานเบกษา โดยกาหนดวนเรมมผลใชบงคบไวดวย

หามมใหผคานามนจาหนายหรอมไวเพอจาหนายซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบ หรอทยงมไดรบความเหนชอบจากอธบด หรอไดรบความเหนชอบแลวแตผไดรบความเหนชอบยงมไดปฏบตตามเงอนไขทกาหนดในวรรคหนง ถามเหตอนควรซง ไมสามารถปฏบตตามนนได อธบดจะผอนผนใหเปนการชวคราวกได

ความในวรรคสามมใหใชบงคบแกการจาหนายหรอมไวเพอจาหนายนามนหลอลนใชแลวหรอสง หลอลนใชแลว ซงผคานามนไมไดจาหนายไปอยางนามนหลอลนหรอสงหลอลน

มำตรำ ๒๖ เพอประโยชนในการตรวจสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง ใหอธบดมอานาจกาหนดเงอนไขใหผคานามนตามมาตรา ๗ ปฏบตดงตอไปน

(๑) เกบตวอยางนามนเชอเพลงทเกบรกษาหรอมไวเพอจาหนาย สงมอบใหแกพนกงานเจาหนาทตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด ทงน ภายในชวงระยะเวลาทอธบดกาหนดตามความจาเปน

(๒) ทาการทดสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงท เกบรกษาหรอมไวเพอจาหนายพรอมทงรายงานผลใหแกทางราชการ ตามหลกเกณฑ วธการ และภายในระยะเวลาทอธบดกาหนด

ในกรณทผคานามนตามมาตรา ๗ รายใดไมสามารถดาเนนการตาม (๒) ได ใหพนกงานเจาหนาทจดใหมการทดสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงดงกลาวตามมาตรา ๒๘ และใหผคานามนรายนนเปนผเสยคาใชจาย

มำตรำ ๒๗ เพอประโยชนในการตรวจสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง ผคานามนตามมาตรา ๑๐ หรอผคานามนตามมาตรา ๑๑ หรอผขนสงนามนตามมาตรา ๑๒ ตองจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงเพอสงมอบใหแกพนกงานเจาหนาททาการตรวจสอบลกษณะและคณภาพตามความจาเปนเปนครงคราวตามคาสงของพนกงานเจาหนาท

การเกบตวอยางนามนเชอเพลงใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด

มำตรำ ๒๘ ในการทดสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงทพนกงานเจาหนาทไดมาตามพระราชบญญตน อธบดจะมอบใหผคานามนตามมาตรา ๗ หรอบคคลใดเปนผทาการทดสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงตามทเหนสมควรกได ทงน ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดกาหนด

มำตรำ ๒๙ ในกรณทพบวาผคานามนรายใดจาหนายหรอมไวเพอจาหนายซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง ใหพนกงานเจาหนาทมอานาจสงหามมใหผคานามนรายนนจาหนายนามนเชอเพลงดงกลาวและผนกหวจายนามนเชอเพลงได

ในกรณทผคานามนตามวรรคหนงประสงคจะจาหนายหรอมไวเพอจาหนายซงนามนเชอเพลงดงกลาวตอไป ใหแจงขอทาการแกไขปรบปรงลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงตออธบด

๔

การแกไขปรบปรงลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงตามวรรคสอง ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดประกาศกาหนด

เมอผคานามนตามวรรคหนงไดกระทาใหนามนเชอเพลงมลกษณะและคณภาพเปนไปตามทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนงแลว ใหรองขอตอพนกงานเจาหนาทเพอขออนญาตจาหนายนามนเชอเพลงดงกลาวตอไป และเมอพนกงานเจาหนาทตรวจสอบแลวปรากฏวานามนเชอเพลงนนมลกษณะและคณภาพเปนไปตามทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง ใหมคาสงยกเลกคาสงหามจาหนายและปลดผนกหวจายนามนเชอเพลง คาสงยกเลกคาสงหามจาหนายดงกลาวนใหมผลนบแตวนทพนกงานเจาหนาทกาหนด

การผนกหวจายนามนเชอเพลงและการรองขออนญาตจาหนายนามนเชอเพลงตามมาตราน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด

๒.๓ หมวด ๕ อำนำจและหนำทของพนกงำนเจำหนำท

มำตรำ ๓๑ เพอประโยชนในการตรวจสอบวาไดมการปฏบตถกตองตามพระราชบญญตน ใหพนกงานเจาหนาทมอานาจหนาทดงตอไปน

(๑) เขาไปในสานกงาน สถานทกลน สถานทผลต สถานทเกบ และสถานทจาหนายนามนเชอเพลง ของผคานามนหรอผขนสงนามน ในเวลาระหวางพระอาทตยขนถงพระอาทตยตก หรอในระหวางเวลาทาการของสถานทนน

(๒) เกบตวอยางนามนเชอเพลงชนดหนงชนดใดทอยในความครอบครองของผคานามน หรอผขนสงนามน หรอผควบคมรถขนสงนามน ตวอยางละไมเกนหาลตรมาเพอตรวจสอบ

(๓) สงใหผคานามนหรอผขนสงนามนตรวจสอบปรมาณของนามนเชอเพลงและรายงาน ตอพนกงานเจาหนาท

(๔) ในกรณทผคานามนไมยอมใหเขาไปปฏบตหนาทตาม (๑) หรอ (๒) ถามเหตอนควรเชอวาหากเนนชาไปไมสามารถเขาปฏบตหนาทดงกลาวไดจะทาใหประโยชนในการตรวจสอบการปฏบตตามพระราชบญญตนตองสญเสยไป กใหพนกงานเจาหนาทมอานาจเปด หรอทาลายประต หนาตางของอาคาร รวหรอสงกดขวางทานองเดยวกน และใหมอานาจทาลายตรา สงผนก หรอสงทใชยดหรอผก หรอกระทาการใด ๆ เพอใหไดมาซงตวอยางนามนเชอเพลงหรอเพอการตรวจสอบปรมาณนามนเชอเพลง แตทงน ตองพยายามมใหเกดการเสยหายเทาทจะทาได

(๕) ยดหรออายดนามนเชอเพลง ภาชนะบรรจ อปกรณ หรอสงใด ๆ ทเกยวของ ในกรณทมเหตสงสยวามการฝาฝนหรอไมปฏบตตามบทบญญตแหงพระราชบญญตน

(๖) สงใหผคานามนหรอผขนสงนามนแสดงบญช เอกสาร และหลกฐานตาง ๆ เกยวกบนามนเชอเพลง

(๗) เรยกบคคลทเกยวของมาใหถอยคา หรอใหสงบญช เอกสารและหลกฐานใด ๆ มาให ณ ททาการของพนกงานเจาหนาท

การเกบตวอยางนามนเชอเพลงของผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามนตามมาตรา ๑๐ และผคานามนตามมาตรา ๑๑ มาเพอตรวจสอบตาม (๒) ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และระยะเวลาทอธบดประกาศกาหนด

๕

มำตรำ ๓๒ ในการปฏบตหนาทของพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตน ใหบคคลซงเกยวของอานวยความสะดวกตามสมควร

มำตรำ ๓๓ ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน พนกงานเจาหนาทตองแสดงบตรประจาตวแกบคคลซงเกยวของ

บตรประจาตวพนกงานเจาหนาทใหเปนไปตามแบบทรฐมนตรกาหนดโดยประกาศใน ราชกจจานเบกษา

๒.๔ บทกำหนดโทษ

มำตรำ ๔๘ ผคานามนผใดฝาฝนมาตรา ๒๕ วรรคสาม ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มำตรำ ๔๙ ผใดกระทาการปลอมปนนามนเชอเพลง หรอกระทาการอยางหนงอยางใดอนทาใหลกษณะหรอคณภาพของนามนเชอเพลงแตกตางไปจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง เพอจาหนาย ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนสามแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

ในกรณทผกระทาการปลอมปนเปนผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามนตามมาตรา ๑๐ ผคานามนตามมาตรา ๑๑ หรอผขนสงนามนตามมาตรา ๑๒ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหาป หรอปรบตงแตหาหมนบาทถงหาแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มำตรำ ๕๐ ผใดมไวในครอบครองซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง มปรมาณตงแตสองรอยลตรขนไป ใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผกระทาการปลอมปนนามนเชอเพลงเพอจาหนาย เวนแตจะพสจนไดวา

(๑) มนามนเชอเพลงดงกลาวไวในครอบครองเพอใชในกจการของตน (๒) ครอบครองไวตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดไวในกฎหมายวาดวยการควบคมนามน

เชอเพลงหรอกฎหมายอน (๓) ไดมาซงนามนเชอเพลงนนโดยไมทราบวาเปนนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพ

แตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง หรอ (๔) ไดมาหรอม ไว เ พอ ใช ในกจการ อนนอกจากการใชอย า งน ามน เช อ เพล งตาม

พระราชบญญตน

ในกรณทผมไวในครอบครองซงนามนเชอเพลงตามวรรคหนงเปนผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามนตามมาตรา ๑๐ ผคานามนตามมาตรา ๑๑ หรอผขนสงนามนตามมาตรา ๑๒ ซงรฐมนตรหรออธบดกาหนดเงอนไขใหตองทาการพสจนคณภาพของนามนเชอเพลงดวยวธการอยางหนงอยางใดตามมาตรา ๘ มาตรา ๑๓ หรอมาตรา ๓๐ วรรคหนง แลวแตกรณ ซงหากไดกระทาการตามวธการทกลาวนแลวกอาจทราบไดวานามนเชอเพลงนนมลกษณะหรอคณภาพแตกตางไปจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง การอางวาไดมาซงนามนเชอเพลงตาม (๓) เปนอนมใหรบฟง เวนแตจะนาสบไดวาไดปฏบตตามเงอนไขการพสจนคณภาพนามนเชอเพลงดงกลาวแลวผลไมปรากฏวาเปนนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางไปจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง

๖

ความในวรรคหนงและวรรคสอง มใหใชบงคบกบผคานามนทมไวในครอบครองซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง โดยไดรบการผอนผนจากอธบดตามมาตรา ๒๕ วรรคสาม และนามนหลอลนใชแลวหรอสงหลอลนใชแลวตามมาตรา ๒๕ วรรคส

มำตรำ ๕๑ ในกรณทผจาหนายหรอมไวเพอจาหนายซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบตามมาตรา ๒๕ วรรคหนง หรอผกระทาความผดตามมาตรา ๔๘ เปนลกจางหรอเปนบคคลซงผคานามนหรอผขนสงนามนมอบหมายใหกระทา หรอการกระทาความผดนนเกดขนภายในสถานททาการ หรอสถานทจาหนาย หรอยานพาหนะสาหรบขนสงนามนเชอเพลงของผคานามนหรอผขนสงนามน ใหสนนษฐานไวกอนวาผคานามนหรอผขนสงนามนดงกลาวเปนผรวมกระทาความผดดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงตามสมควรแลวทจะปองกนมใหมการกระทาความผดเกดขน

มำตรำ ๕๒ ผใดรายงานผลการทดสอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงตามมาตรา ๒๖ (๒) หรอมาตรา ๒๘ อนเปนเทจ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

ถาการกระทาตามวรรคหนง ผกระทาไดกระทาโดยเจตนาทจรต ตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษทกาหนดไวตามวรรคหนง

มำตรำ ๕๓ ผคานามนตามมาตรา ๗ ผใดไมปฏบตตามมาตรา ๒๖ ตองระวางโทษปรบตงแต หนงพนบาทถงหาหมนบาท

มำตรำ ๕๔ ผคานามนตามมาตรา ๑๐ ผคานามนตามมาตรา ๑๑ หรอผขนสงนามนตามมาตรา ๑๒ ผใดไมปฏบตตามมาตรา ๒๗ ตองระวางโทษปรบตงแตหนงพนบาทถงหาหมนบาท

มำตรำ ๕๕ ผใดจาหนายนามนเชอเพลงทพนกงานเจาหนาทมคาสงหามจาหนาย หรอทาลายผนกหวจายนามนเชอเพลงทพนกงานเจาหนาททาไวตามมาตรา ๒๙ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

มำตรำ ๕๗ ผใดขดขวางพนกงานเจาหนาทซงปฏบตหนาทตามมาตรา ๓๑ ตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจาทงปรบ

มำตรำ ๕๘ ผใดไมปฏบตตามคาสงของพนกงานเจาหนาทซงปฏบตหนาทตามมาตรา ๓๑ ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนสองหมนหาพนบาท หรอทงจาทงปรบ และปรบอกไมเกน วนละหนงพนบาท จนกวาจะปฏบตใหถกตอง

มำตรำ ๕๙ ผใดไมปฏบตตามมาตรา ๓๒ ตองระวางโทษปรบไมเกนสองหมนหาพนบาท

มำตรำ ๖๐ ในกรณทผกระทาความผดซงตองรบโทษตามพระราชบญญตนเปนนตบคคล ใหกรรมการผจดการ ผจดการ หรอบคคลใดซงรบผดชอบในการดาเนนงานของนตบคคลนน ตองระวางโทษตามทบญญตไวสาหรบความผดนน ๆ ดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนมไดมสวนในการกระทาความผดนน

๗

มำตรำ ๖๑ นามนเชอเพลงหรอทรพยสนใดบรรดาทศาลมคาพพากษาใหรบ ใหสงมอบแกกรมธรกจพลงงานเพอทาลายหรอจดการตามทเหนสมควรตอไป

ในกรณทตองทาลาย ใหศาลมคาสงในคาพพากษาใหเจาของชาระคาใชจายทเกดขนใหแกทางราชการดวย

มำตรำ ๖๒ บรรดาความผดตามพระราชบญญตนทมโทษปรบสถานเดยวหรอเปนความผดทมโทษปรบหรอจาคกไมเกนหนงป ใหอธบดมอานาจเปรยบเทยบได

ในกรณทพนกงานสอบสวนพบวาผใดกระทาความผดตามวรรคหนง และผนนยนยอมใหเปรยบเทยบปรบ ใหพนกงานสอบสวนสงเรองใหอธบดหรอผซงไดรบมอบอานาจภายในเจดวนนบแตวนทผนนแสดงความยนยอมใหเปรยบเทยบปรบ

เมอผตองหาไดชาระเงนคาปรบตามจานวนทเปรยบเทยบภายในระยะเวลาทกาหนดแลว ใหถอวาคดเลกกนตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ถาผตองหาไมยนยอมตามทเปรยบเทยบ หรอเมอยนยอมแลวไมชาระเงนคาปรบภายในระยะเวลาทกาหนด ใหดาเนนคดตอไป

ในกรณทมทรพยสนทอาจรบไดตามกฎหมาย ใหผมอานาจเปรยบเทยบเปรยบเทยบไดเฉพาะกรณดงตอไปน

(๑) สาหรบทรพยสนททา ใช หรอมไวเปนความผด เมอผกระทาความผดยนยอมใหทรพยสนนนตกเปนของกรมธรกจพลงงาน

(๒) สาหรบทรพยสนทไดมาโดยการกระทาความผดและมกฎหมายหามมใหจาหนาย จาย โอน ถาอาจแกไขใหถกตองได เมอผกระทาความผดยนยอมและไดแกไขทรพยสนนนใหถกตองแลว

(๓) สาหรบทรพยสนทไดมาโดยการกระทาความผดและมกฎหมายหามมใหจาหนาย จาย โอน ถาไมอาจแกไขใหถกตองได เมอผกระทาความผดยนยอมใหทรพยสนนนตกเปนของกรมธรกจพลงงาน ในการน จะกาหนดใหผกระทาความผดออกคาใชจายในการทาลายของกลางนนดวยกได

จากอานาจหนาทตามพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ภารกจของสานกคณภาพนามนเชอเพลงจะตองดาเนนการควบคมคณภาพนามนทจาหนายภายในประเทศ โดยการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง และตรวจสอบคณภาพนามนทจาหนายภายในประเทศ โดยลกคาทเกยวของไดแก ผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามนตามมาตรา ๑๐ ผคานามนตามมาตรา ๑๑ (สถานบรการ) ผขนสงตามมาตรา ๑๒ และรานคานามน นอกจากนยงมการปฏบตงานรวมกบหนวยงานอนๆ เพอสบเบาะแส และตรวจสอบแหลงปลอมปนนามน ตลอดจนดาเนนโครงการสงเสรมในดานคณภาพนามนเชอเพลง

๘

บทท ๒ ควำมรพนฐำนเรองนำมนเชอเพลง

๑. ควำมหมำยและแหลงกำเนดปโตรเลยม คาวา “ปโตรเลยม” มรากศพทมาจากภาษาละตนวา “เพทรา” (Petra) แปลวา หน และคา

วา “โอลอม” (Oleum) แปลวา นามน รวมความแลวปโตรเลยมจงหมายถง นามนทไดมาจากหน โดยไหลซมออกมาเองในรปของของเหลวหรอกาซ

ปโตรเลยม คอ สารไฮโดรคารบอน (CH) ทเกดขนเองตามธรรมชาต มธาตทเปนองคประกอบหลก ๒ ชนด คอ คารบอน (C) และ ไฮโดรเจน (H) โดยอาจมธาตอโลหะชนดอน เชน กามะถน ออกซเจน ไนโตรเจน ฯลฯ ปนอยดวย ปโตรเลยมเปนไดทง ของแขง ของเหลว หรอ กาซ ขนอยกบองคประกอบของปโตรเลยมเองเปนสาคญ นอกจากนความรอนและความกดดนของสภาพแวดลอมทปโตรเลยมนนถกกกเกบกมสวนในการกาหนดสถานะของปโตรเลยม

เมอตองการจะแยกประเภทออกเปนปโตรเลยมชนดตางๆ จะใชคาวา นามนดบ (Crude oil) กาซธรรมชาต (Natural gas) และกาซธรรมชาตเหลว (Condensate) โดยปกตนามนดบและกาซธรรมชาตมกจะเกดรวมกนในแหลงปโตรเลยม แตบางแหลงอาจมเฉพาะนามนดบ บางแหลงอาจมเฉพาะกาซธรรมชาตกได สวนกาซธรรมชาตเหลวนนหมายถง กาซธรรมชาตในแหลงทอยลกลงไปใตดนภายใตสภาพอณหภมและความกดดนทสง เมอถกนาขนมาถงระดบผวดนในขนตอนของการผลต อณหภมและความกดดนจะลดลง ทาใหกาซธรรมชาตกลายสภาพไปเปนของเหลว เรยกวา กาซธรรมชาตเหลว

๒. กำรเกดปโตรเลยม นามนดบและกาซธรรมชาตจะพบเกดรวมกบหนตะกอนทเกดในทะเลเสมอ สวนประกอบท

สาคญไดแก สารประกอบไฮโดรคารบอนเปนสวนใหญ และมซลเฟอร ไนโตรเจน และออกซเจนเปนสวนนอย ปจจบนนกธรณวทยามความเชอวา นามนและกาซธรรมชาตมตนกาเนดมาจากอนทรยวตถทเปนพชและสตว

อยางไรกตาม สารประกอบไฮโดรคารบอนทพบในนามนและกาซธรรมชาตจะแตกตางไปจากทเราพบในสงทมชวตอยบาง ดงนน จะตองมการเปลยนแปลงเกดขนระหวางทเปนซากของอนทรยวตถและผลทไดรบภายหลง ขนตอนแรกกคอ การสะสมตวของตะกอนในทะเลซงมซากพชและสตวเปนจานวนมาก วธการดงกลาวตองอาศยสภาวะแวดลอมทเหมาะสม ทงนเพราะวา โดยปกตแลวสภาวะแวดลอมในทะเลมกประกอบดวยออกซเจนเปนจานวนมาก และเปนการเปดโอกาสใหซากอนทรยวตถถกทาลายลงกอนทมนจะถกทบถมโดยตะกอน ในกรณดงกลาวจาเปนตองอาศยแองของการตกตะกอนและการหมนเวยนของกระแสนาทชามาก เปนการเปดโอกาสใหซากอนทรยวตถไดสะสมตว อยางไรกตาม ในสภาพแวดลอมทขาดออกซเจนเชนนอาจจะไมเพยงพอทจะปองกนไมใหซากอนทรยวตถถกทาลายลง รวมทงแบคทเรยกสามารถใชซลเฟต จากนาทะเลเพอจะออกซไดซอนทรยวตถดวย ดงนน สภาวะทเหมาะสมสาหรบการเกดนามนและกาซธรรมชาตจะตองประกอบดวยแองสะสมตะกอนทเหมาะสมทสามารถสะสมพวกสารอนทรยวตถเปนจานวนมาก และจะตองเปนสภาวะแวดลอมทปราศจากออกซเจนและซลเฟต

๙

เมอซากอนทรยวตถพวกนไดเกดการสะสมตวขนแลว จะตองถกปดทบโดยตะกอนอกทอดหนง จากนาหนกของตะกอนทปดทบ อณหภมและความดนจะเพมขน เมอความลกถงประมาณ ๒.๕ กโลเมตร จะเกดการเปลยนแปลงในสวนของอนทรยวตถ โมเลกลเดมจะถกทาลายลงและเปลยนไปเปนโมเลกลใหม ซงใหไฮโดรคารบอนในรปของเหลวและกาซในชองวางของหน ไฮโดรคารบอนดงกลาวสามารถเคลอนยายไปตามชองวางและรอยแตกในหนขางเคยง สวนการทจะมารวมตวเกดเปนแหลงของนามนและกาซธรรมชาตทมคณคาทางเศรษฐกจหรอไม ขนอยกบปจจยอน ๆ อกหลายประการดงรป

กระบวนการเกดปโตรเลยม

๓. กำรสะสมตว ตามทไดกลาวมาแลวขางตน จะเหนไดวาตองการชดของตะกอนซงมอนทรยวตถเปนจานวน

มาก และถกปดสะสมตวอยทความลกอยางนอยประมาณ ๒.๕ กโลเมตร กอนทจะเกดนามนและกาซธรรมชาต ชดของหนตะกอนนเรยกวา หนตนกาเนด (Source Rock) ของนามนและกาซธรรมชาต นามนและกาซธรรมชาตนปกตจะเกดการเคลอนทจากตาแหนงทมนเกด ทงนเนองจากนาหนกของหนทปดทบอยจะเปนตวบบอดใหนามนและกาซเคลอนตวไปตามชองวางและรอยแตกในหน นอกจากน เนองจากในหนตนกาเนดมกจะมนาแทรกตวอย รวมทงหนทอยขางเคยงดวย และถาหากชองวางนนโตเพยงพอ นามนและกาซกมกจะเคลอนทขนขางบนไปสชนหนทอมตวดวยนา ในทสดนามนและกาซธรรมชาตอาจจะเคลอนทขนไปอยทผวดน และสญเสยไปหมด ถาหากวาไมมสงทเหมาะสมทจะมาใหมนสะสมตวและกกเกบไวใตผวดน ชนหนเนอแนนจะเปนตวทชวยปดกนหรอเปลยนทศทางของการเคลอนทของนามนและกาซได ขนอยกบตาแหนงของชนหนเนอแนนนนวาวางตวอยในตาแหนงทเหมาะสมหรอไม ถาเหมาะสมชนหนดงกลาวอาจจะหยดไฮโดรคารบอนเหลานในระหวางทมนเคลอนตวสผวดน และกกเกบมนไวใตผวดนตอไป ในลกษณะดงกลาวจาเปนทจะตองม

๑๐

ชนหนเนอพรนวางตวอยขางลางชนหนเนอแนน ทงนเพอทจะใหไฮโดรคารบอนเหลานกกเกบสะสมตวอย เราเรยกชนหนเนอพรนนวา ชนหนกกเกบ (Reservoir Rock) เพราะจะเปนชนหนทคอยกกเกบและสะสมพวกไฮโดรคารบอนไว ทงชนหนเนอแนนและชนหนเนอพรนทจะประกอบกน เรยกวา แหลงกกเกบ (Trap) ซงอาจจะมหลาย ๆ รปแบบได

ลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาของชนหนทเหมาะสมในการกกเกบปโตรเลยม มดงน

โครงสรำงรปโคงประทนควำ (Anticline Trap) เกดจากการคดโคงของชนหน ทาใหมรปรางโคงคลายกระทะควาหรอหลงเตานามนและกาซธรรมชาตจะ เคลอนเขาไปรวมตวกนอยในสวนโคงกนกระทะดานบน โดยมชนหนเนอแนนปดทบอย

โครงสรำงรปประดบชน (Stratigraphic Trap) สามารถเกดขนไดหลายรปแบบ ขนอยกบการเปลยนแปลงของชนหน โดยทชนหนกกเกบปโตรเลยมจะถกปดลอมเปนกะเปาะอยระหวางชนหนเนอแนน

โครงสรำงรปโดม (Salt Dome Trap) เกดจากการดนตวของโดมเกลอ ผานชนหนกกเกบนามน และจะเกดการสะสมของปโตรเลยมอยดานขางของชนโดมเกลอนน

๑๑

เมอสวนของชนหนทปดทบถกเปดออกโดยหลมเจาะ นามนและกาซธรรมชาตจะเคลอนทจากชองวางของชนหนกกเกบเขาไปยงหลมเจาะ และสามารถนานามนขนมาสผวดนเพอนามาใชประโยชนตอไป แหลงกกเกบนอาจจะถกเปดออกโดยกรรมวธทางธรรมชาตไดเชนกน เปนตนวาการเคลอนทของเปลอกโลกหลงจากการเกดแหลงกกเกบแลวทาใหเกดรอยแตกขน ซงจะทาใหนามนและกาซธรรมชาตเกดการเคลอนทไปสแหลงกกเกบใหมหรอขนมาสผวดนแลวแตกรณ กรรมวธของการกดเซาะทเกดขนบนเปลอกโลกอาจจะเปนอกสาเหตหนงททาใหแหลงกกเกบนนถกทาลายลง ถาอตราการกดเซาะนนลกลงไปถงแหลงกกเกบ ดงนน โดยทวไปหนทมอายออน กลาวคอ ประมาณ Cenozoic จะพบปโตรเลยมมากทสด และตามดวยหนทมอาย Mesozoic และ Paleozoic ตามลาดบ ยงไมเคยมการคนพบนามนและกาซธรรมชาตในหนทมอาย Precambrian เลย

๔. กำรสำรวจและกำรขดเจำะปโตรเลยม โดยทวๆ ไป การสารวจหาแหลงปโตรเลยมจะเปนวธการทางออม ทงน เพราะวาแหลงกกเกบ

นามน ซงมสงบงชใหเหนบนผวดนวามนามนกกเกบอยปจจบนนมกจะถกนาขนมาใชเกอบทงนน ดวยเหต น จาเปนทจะตองอาศยกรรมวธการสารวจหาแหลงปโตรเลยมอนๆ ในบรเวณทนอกเหนอไปจากบรเวณดงกลาว และทอาจจะเปนแหลงกกเกบของปโตรเลยมในบรเวณทถกฝงลกอยในชนหนนบเปนหลายๆ กโลเมตร

๔.๑ กำรสำรวจหำขอมล (Exploration)

ในการสารวจหาแหลงปโตรเลยมดงกลาว นกธรณวทยาจะใชวธการสารวจอยหลาย ๆ วธ ดงน

๔.๑.๑ กำรขดเจำะหลมเพอเกบตวอยำงหน (Core Drilling) เปนวธการทอาศยการขดเจาะและเกบตวอยางหนในหลมเจาะขนมาจากหลมเจาะหลายๆ หลมในบรเวณททาการศกษา และอาศยการศกษาตวอยางของหนจากหลมเจาะ รวมทงระดบทแนนอนของตวอยางหน กจะสามารถเปรยบเทยบชนดของชนหน และโครงสรางของชนหนในบรเวณทศกษาได

๔.๑.๒ กำรสำรวจโดยคลนสนสะเทอน (Seismic Prospecting) เปนวธการทอาศยความรและหลกการของคลนไหวสะเทอนโดยอาศยวตถระเบด สารวจโดยการขดเจาะหลมตนประมาณ ๕๐ เมตร เพอใชเปนจดระเบด เมอจดระเบดขน จะกอใหเกดคลนไหวสะเทอนวงผานลงไปในชนหนและเกด การสะทอนกลบขนมาสผวดน และคานวณหาความลกทคลนไหวสะเทอนนเดนทางได จากนนกจะสามารถทราบโครงสรางทางธรณขางลางได

โครงสรำงรปรอยเลอน (Fault Trap) เกดการเลอนตวชนหน ทาใหเกดรอยแตก (Fault) ขน และทาใหชนหนทมเนอแนนเลอนมาปดทบชนหนทมรพรนทม ปโตรเลยมอย ปโตรเลยมจงสามารถกกเกบอยในชนหนนนได

๑๒

๔.๑.๓ กำรสำรวจโดยควำมโนมถวง (Gravity Prospecting) เปนวธการทอาศยความแตกตางกนของคาความถวงจาเพาะของหนชนดตางๆ ภายใตเปลอกโลก ถาชนหนวางตวอยในแนวระนาบจะสามารถวดคาความโนมถวงทคงทได แตหากชนหนการเอยงเท คาของความโนมถวงทวดไดจะแปรผนไปกบการวางตวหรอโครงสรางของชนหนนน ซงกจะทาใหทราบลกษณะการวางตวและโครงสรางของชนหนนนไดจากการแปลผลขอมลทไดมา

วธการดงกลาวขางตน สามารถชวยเปนเครองชใหทราบวา ขางลางเปลอกโลกจะมโครงสรางทเหมาะสมเปนแหลงกกเกบนามนมากนอยเพยงใด แตไมสามารถบงชใหเดนชดวาจะมชนหนกกเกบนามนหรอไม

๔.๒ กำรขดเจำะ (Drilling)

เปนการขดเจาะหลมเพอการผลต โดยหลงจากททาการสารวจทางธรณวทยาจนทราบวานาจะมปโตรเลยมอยในบรเวณใดบาง กจะตองทาการเจาะหลมสารวจ (Exploration Well) โดยใชวธสมเจาะ เพอสารวจหาปโตรเลยมในบรเวณทยงไมเคยมการเจาะพสจนมากอน จากนนกจะมการประเมนคณคาทางเศรษฐกจและหาขอบเขตของแหลงกกเกบนน เพอใหแนใจวาแหลงกกเกบนมปรมาณมากพอในเชงพาณชย จงจะทาการเจาะหลมเจาะเพอนาปโตรเลยมทสะสมตวอยนนขนมาใชประโยชนตอไป

หลงจากทสารวจทางธรณวทยาและธรณฟสกสดวยการวดคลนความไหวสะเทอน (Seismic Survey) และแปลความหมายเพอหาแหลงกกเกบปโตรเลยมอยตรงสวนใดบางใตพนดนและกาหนดจดเพอทาการเจาะสารวจ คราวนกเปนหนาทของเจาหนาทฝายขดเจาะทตองทาการเจาะ “หลมสารวจ” (Exploration Well) โดยใชวธเจาะสมซงจะเรยกหลมชนดนวา “หลมแรกสารวจ” (Wildcat Well) เพอสารวจหาปโตรเลยมในบรเวณทยงไมเคยมการเจาะพสจนเลย จากนนเมอถงขนตอนของการประเมนคณคาทางเศรษฐกจและหาขอบเขตของแหลงกกเกบปโตรเลยม กจะเจาะหลมทเรยกวา “หลมประเมนผล” (Delineation Well) และหลงจากทแนใจแลววามแหลงกกเกบปโตรเลยมในปรมาณทมากพอในเชงพาณชย จงเจาะ “หลมเพอการผลตปโตรเลยม” (Development Well) เพอนาปโตรเลยมทสะสมตวอยใตพนดนขนมาใชประโยชนตอไป

การขดเจาะหลมเพอสารวจและผลตปโตรเลยมนนเปนงานททาทายและมความสาคญอยางยงเนองจากตองขดไปทความลกประมาณ ๓-๔ กโลเมตรใตพนทะเล ในสมยกอนการขดเจาะหลม ๑ หลมนนตองใชเวลากวา ๖๐ วน ซงถอวาเปนการลงทนทสงและมความเสยงมาก เพราะหากขดไปแลวพบปรมาณนามนหรอกาซธรรมชาตทไมคมคาในเชงพาณชย การลงทนนนกสญเปลา แตในปจจบน ดวยเทคโนโลยทพฒนาและทนสมยมากยงขน ระยะเวลาในการขดเจาะลดลงเหลอเพยง ๔-๕ วนตอ ๑ หลม และใชงบประมาณนอยลงกวาเดม

๔.๓ กำรผลต (Production)

หลงจากทมการขดเจาะเอาปโตรเลยมขนมาแลว ปโตรเลยมทไดกจะผานเขาสกระบวนการตางๆ บนแทนเพอแยกเอา นา กาซคารบอนไดออกไซด และสารปนเปอนอนๆ ออกจากนามนดบและกาซธรรมชาตนน เพอนาเอานามนดบและกาซธรรมชาตไปใชในการผลตตอไป

๑๓

๔.๔ กำรสละหลม (Abandonment)

ในกรณหลมทไมไดใชประโยชนแลว จะมการอดซเมนตลงไปตามทอผลต เพอปองกนไมใหของไหลทมอยในชนหนไหลไปสชนหนอน ซงอาจไปทาลายชนหนกกเกบปโตรเลยมใกลเคยง หรอเขาไปปนเปอนกบชนนาใตดนได

๕. กระบวนกำรกำรผลตผลตภณฑปโตรเลยม เมอแยกเอานา กาซคารบอนไดออกไซด และสารปนเปอนอนๆ ออกจากนามนดบและกาซ

ธรรมชาต นามนดบจะถกสงผานไปยงโรงกลนนามนเพอแปรสภาพใหเปนผลตภณฑสาเรจรปชนดตางๆ ทเหมาะสมตอการใชประโยชนในรปแบบตางๆ โดยผานกระบวนการเหลาน คอ

๕.๑ กำรแยก (Separation)

โดยสวนใหญจะแยกโดยวธกำรกลนลาดบสวน (Fractional Distillation) โดยอาศยความแตกตางของจดเดอดของสารประกอบไฮโดรคารบอนแตละชนดทรวมอยในนามนดบ โดยนานามนดบมาใหความรอนทอณหภม ๓๖๘-๓๘๕ องศาเซลเซยส แลวผานเขาไปในหอกลน นามนทรอนจะกลายเปนไอลอยขนไปยอด และควบแนนเปนของเหลวตกลงบนถาดรองรบในแตละชวงของผลตภณฑทตองการ จากนนของไหลในถาดกจะไหลออกมาตามทอเพอนาไปเกบแยกตามประเภท และนาไปใชตอไป

๕.๒ กำรเปลยนโครงสรำง (Conversion)

เนองจากผลตภณฑทไดอาจมคณภาพทไมดพอ จงตองใชวธทางเคมเพอเปลยนโครงสรางของนามน ใหนามนทไดมคณภาพทดเหมาะแกการนาไปใชประโยชนในรปแบบตางๆ

๕.๓ กำรปรบคณภำพ (Treating)

เปนการกาจดสงแปลกปลอมออกจากนามนทไดมการเปลยนแปลงโครงสรางแลว ซงสงแปลกปลอมทสาคญจะเปนสารจาพวกกามะถน ซงจะใชวธการฟอกดวยไฮโดรเจน หรอฟอกดวยโซดาไฟเพอเปนการกาจดสารนนออก

๑๔

๕.๔ กำรผสม (Blending)

คอการนาผลตภณฑทไดมาเตมหรอผสมสารทเหมาะสม เพอใหไดผลตภณฑสาเรจรปตามทตองการ เชน การผสมนามนเบนซนเพอเพมคาออกเทน หรอผสมนามนเตาเพอใหไดความหนดตามทตองการ

๖. กระบวนกำรกลนนำมนดบ การกลนนามนดบ คอ การยอยสลายสารประกอบไฮโดรคารบอนทเปนสวนประกอบของ

ปโตรเลยมออกเปนกลม (Groups) หรอออกเปนสวน (Fractions) ตางๆ โดยกระบวนการกลน(Distillation) ทยงยากและซบซอน นามนดบในโรงกลนนามนนนไมเพยงแตจะถกแยกออกเปนสวนตางๆ เทานน แตสงปนเปอน (Impurities) ชนดตางๆ เชน กามะถน กจะถกกาจดออกไปดวย โรงกลนนามนอาจผลตนามน กาซ และเคมภณฑทแตกตางกนออกมาไดมากมายถง ๘๐ ชนด ผลตภณฑทสาคญทสดคอเชอเพลงชนดตางๆ จากนามนสวนทเบากวา (Lighter fractions) เชน นามนเบนซน (Petrol หรอ Gasoline) พาราฟน (Parafin หรอ Kerosene) เบนซน (Benzene) และนามนสวนทหนกกวา (Heavier fractions) เชน นามนดเซล (Diesel) นามนหลอลน (Lubricants) และนามนเตา (Fuel oils) นอกเหนอไปจากน กมสารทเหลอคาง (Residues) อยอกหลายชนด เชน ถานโคก (Coke) แอสฟลต (Asphalt) บทเมน (Bitumen) หรอนามนดน (Tar) และขผง (Wax หรอ Vaseline) กอาจไดรบการสกดออกมา รวมทงยงมกาซชนดตางๆ เกดขนดวย เชน บวเทน (Butane) และโพรเพน (Propane) นามนสวนทหนกกวาและกาซชนดตางๆ ทเกดขนนน ยงสามารถนาไปแปรรปทางเคมตอไปทาใหเกดเปนผลตภณฑทมคณคาขนอกหลายชนด

วธการกลนนามนทสาคญๆ ในโรงกลน มดงน การกลนลาดบสวน (Fractional distillation) การกลนแบบเทอรมอล แครกกง (Thermal cracking) การกลนแบบคาตาลตก แครกกง (Catalytic cracking) การกลนแบบโพลเมอไรเซซน (Polymerization)

๖.๑ กำรกลนลำดบสวน (Fractional distillation)

วธการนเปนการกลนนามนแบบพนฐาน ซงสามารถแยกนามนดบออกเปนสวน (Fractions) ตางๆ กระบวนการนใชหลกการจากคณสมบตของสวนตางๆ ของนามนดบทมคาอณหภมจดเดอด (Boiling point) ทแตกตางกนออกไป และเปนผลใหสวนตางๆ ของนามนดบนนมจดควบแนน (Condensation point) ทแตกตางกนออกไปดวย นามนดบจากถงจะไดรบการสบผานเขาไปในเตาเผา (Furnace) ทมอณหภมสงมากพอทจะทาใหทกๆ สวนของนามนดบแปรสภาพไปเปนไอได แลวไอนามนดงกลาวกจะถกสงผานเขาไปในหอกลนลาดบสวน (Fractionating tower) ทมรปรางเปนทรงกระบอก มขนาดความสงประมาณ ๓๐ เมตร และมขนาดเสนผาศนยกลางประมาณ ๒.๕- ๘ เมตร ภายในหอกลนดงกลาวมการแบงเปนหองตางๆ หลายหองตามแนวราบ โดยมแผนกนหองทมลกษณะคลายถาดกลม และแผนกนหองทกแผนจะมการเจาะรเอาไวเพอใหไอนามนทรอนสามารถผานทะลขนสสวนบนของหอกลนได และมทอตอเพอนานามนทกลนตวแลวออกไปจากหอกลน เมอไอนามนดบทรอนถกสงใหเขาไปสหอกลนทางทอ ไอจะเคลอนตวขนไปสสวนบนสดของหอกลน และขณะทเคลอนตวขนไปนน ไอนามนจะเยนตวลงและควบแนนไปเรอยๆ แตละสวนของไอนามนจะกลนตวเปนของเหลวทระดบตางๆ ในหอกลน ทงนขนอยกบอณหภมของการควบแนนทแตกตางกนออกไป นามนสวนทเบากวา (Lighter fractions) เชน นามนเบนซน (Gasoline) และพาราฟน (Parafin) ซงมคาอณหภมของการควบแนนตาจะกลายเปนของเหลวทหองชนบนสดของหอกลนและคางตวอยบนแผนกนหองชนบนสด

๑๕

นามนสวนกลาง (Medium fractions) เชน ดเซล (Diesel or Gas oils) และนามนเตา(Fuel oils) บางสวนจะควบแนนและกลนตวทระดบตางๆ ตอนกลางของหอกลน สวนนามนหนก (Heavy factions) เชน นามนเตา และสารตกคางพวกแอสฟลตจะกลนตวทสวนลางสดของหอกลน ซงมอณหภมสงและจะถกระบายออกไปจากสวนฐานของหอกลน

ขอเสยของกระบวนการกลนลาดบสวนคอ จะไดนามนเบาประเภทตางๆ ในสดสวนทนอยมากทงทนามนเบาเหลานลวนมคณคาทางเศรษฐกจสง

๖.๒ กำรกลนแบบเทอรมอล แครกกง (Thermal cracking)

กระบวนการนจะไดนามนทกลนแลว คอ นามนเบนซน (Gasoline) เพมสงขนเปนรอยละ ๕๐ ในปจจบนกระบวนการกลนแบบนเกดขนโดยการเอานามนดบมาทาใหเกดการแตกตวในถงทอณหภมสงกวา ๑,๐๐๐ องศาฟาเรนไฮต ทความกดดนมากกวา ๑,๐๐๐ ปอนดตอรารางนว สภาวะอณหภมทสงและความกดดนทสงทาใหสารประกอบไฮโดรคารบอนทมโครงสรางโมเลกลขนาดใหญเกดการแยกตวหรอแตกตวเปนนามนสวนเบา หรอเปนสารไฮโดรคารบอนทมโมเลกลขนาดเลกลง รวมทงมจานวนอะตอมของคารบอนนอยลง และนามนสวนเบาซงมสภาพเปนไอรอนนกจะถกปลอยใหเขาไปในหอกลนเพอควบแนนและกลนตวเปนของเหลวตอไป

๖.๓ กำรกลนแบบคำตำลตก แครกกง (Catalytic cracking)

กระบวนการกลนนไดรบการพฒนาตอเนองจากแบบดงเดมทกลาวมาแลวทงสองแบบ เพอเพมปรมาณนามนทกลนแลวตลอดจนคณภาพของนามนทกลนกไดรบการปรบปรงใหดขน โดยการเตมตวเรงปฏกรยา (Catalyst) เขาไปในนามนสวนกลาง (Medium fractions) ซงชวยทาใหโมเลกลนามนแตกตวหรอแยกตวดขน โดยไมมผลตอการเปลยนแปลงสวนประกอบทางเคมของนามน ตวเรงปฏกรยาอยในรปของผงแพลทนม (Platinum) หรอดนเหนยว (Clay) ทมขนาดอนภาคละเอยดมาก ผงตวเรงปฏกรยาจะสมผสกบไอนามนรอนในเตาปฏกรณ (Reactor) ทาใหไอนามนเกดการแตกตวหรอแยกตวเปนนามนสวนทเบา เชนนามนเบนซน (Gasoline) แลวกควบแนนกลนตวในทสด โดยทงอะตอมของคารบอนและสงปนเปอนไวกบอนภาคของดนเหนยว ตวเรงปฏกรยาทมคารบอนเคลอบอยกจะถกปลอยใหไหลออกจากเตาปฏกรณเขาสรเจนเนอเรเตอร (Regenerator) ซงคารบอนจะถกเผาไหมไปในกระแสอากาศ กระบวนการกลนแบบนจงเปนการใชปฏกรยาทางเคมกระทาตอนามนดบ ซงชวยแยกโมเลกลของไฮโดรคารบอนชนดตางๆ ออกจากกน รวมไปถงการกาจดสงปนเปอนตางๆ เชน สารประกอบของกามะถน สารเมอรแคบแทนส (Mercaptans) ทมกลนฉน อโรเมตกส (Aromatics) และไฮโดรเจนซลไฟด ออกไปอกดวย

๖.๔ กำรกลนแบบโพลเมอไรเซซน (Polymerization)

กระบวนการกลนแบบแครกกง(Cracking) ชวยปรบปรงนามนแบนซนใหมปรมาณมากขนโดยการแยกนามนสวนทหนกกวาออกไป แตการกลนแบบ โพลเมอไรเซซนเปนการเพมปรมาณนามนเบนซนจากนามนสวนทเบาทสด(Lightest fractions) ซงกคอ กาซ นนเอง โดยทวๆ ไปกาซจะถกเผาทงไป แตกาซเหลานไดรบการนามารวมกนเปนสารประกอบทมโมเลกลใหญขนและทาใหสามารถเพมปรมาณนามนเบนซนทกลนได รวมไปถงการเพมปรมาณออกเทน (Octane content) อกดวย

๑๖

ผลตภณฑตางๆ ทไดจากการกลนลาดบสวนนามนดบ

ผลตภณฑตำงๆ ท

ไดจำกำรกลนนำมนดบ

จำนวนคำรบอนอะตอม

ชวงของจดเดอด (องศำเซลเซยส)

สถำนะทอณหภม 25 องศำเซลเซยส

ประโยชน

กาซปโตรเลยมเหลว

C1 - C4 กาซ ทาสารเคม วสดสงเคราะห และเปนเชอเพลง

แนฟทาเบา C5 - C6 < 65 ของเหลว ใชทานามนเบนซน ทาสารเคม

แนฟทาหนก C6 - C10

65-170 ของเหลว ใชทานามนเบนซน

นามนกาด C10 - C14

170-250 ของเหลว ใชทาเชอเพลงเครองบนไอพนและตะเกยง

นามนดเซล C14 - C19

250-340 ของเหลว ใชทาเปนเชอเพลงสาหรบเครองยนตดเซล

นามนหลอลน C19 - C35

340-500 ของเหลว ใชเปนนามนหลอลน

นามนเตา ของเหลว ใชเปนเชอเพลงเครองจกร เรอ

ไข > C35 > 500 ของแขง ใชทาเทยนไขเครองสาอาง ยาขดมนและวตถดบในการผลตผงซกฟอก

บทเมน > C35 > 500 ของแขง ใชทาวสดกนรวซม ยางมะตอยราดถนน

๑๗

๗. ผลตภณฑปโตรเลยม ๗.๑ กาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas; LPG) กาซปโตรเลยมเหลว หรอ

กาซหงตม หรอแอลพจ เปนผลตภณฑทไดจากสวนบนสดของหอกลนในกระบวนการกลนนามน หรอผลตภณฑทไดจากการแยกกาซธรรมชาต กาซปโตรเลยมเหลวมจดเดอดตามาก จะมสภาพเปนกาซในอณหภมและความดนบรรยากาศ ดงนน ในการเกบรกษากาซปโตรเลยมเหลวจะตองเพมความดนหรอลดอณหภม เพอใหกาซปโตรเลยมเหลวเปลยนสภาพจากกาซเปนของเหลว เพอความสะดวกและประหยดในการเกบรกษากาซปโตรเลยมเหลวใชเปนเชอเพลงไดด เวลาลกไหมใหความรอนสง และมเปลวสะอาด ซงโดยปกตจะไมมสและกลน แตผผลตไดใสกลนเพอใหสงเกตไดงายในกรณทเกดมกาซรวอนอาจกอใหเกดอนตรายได การใชประโยชน กคอ การใชเปนเชอเพลงสาหรบหงตม เปนเชอเพลงสาหรบเครองยนตและรถยนต รวมทงเตาเผาและเตาอบตาง ๆ

๗.๒ นามนเบนซน (Gasoline) นามนเชอเพลงสาหรบเครองยนตเบนซน หรอเรยกวานามนเบนซน ไดจากการปรบแตงคณภาพของผลตภณฑทไดจากการกลนนามนโดยตรง และจากการแยกกาซธรรมชาตเหลว นามนเบนซนจะผสมสารเคมเพมคณภาพ เพอใหเหมาะกบการใชงาน เชน เพมคาออกเทน สารเคมสาหรบปองกนสนมและการกดกรอนในถงนามนและทอนามน เปนตน

๗.๓ นามนเชอเพลงเครองบนใบพด (Aviation Gasoline) ใชสาหรบเครองบนใบพด มคณสมบตคลายกบนามนเบนซนในรถยนต แตปรงแตงคณภาพใหมคาออกเทนสงขน ใหเหมาะสมกบเครองยนตของเครองบนซงตองใชกาลงขบดนมาก

๑๘

๗.๔ นามนเชอเพลงเครองบนไอพน (Jet Fuel) ใชเปนเชอเพลงไอพนของสายการบนพาณชยเปนสวนใหญ มชวงจดเดอดเชนเดยวกบนามนกาดแตตองสะอาดบรสทธมคณสมบตบางอยางดกวานามนกาด

๗.๕ นามนกาด (Kerosene) ประเทศไทยรจกใชนามนกาดตงแตสมยรชกาลท ๕ แตเดมใชเพอจดตะเกยง แตปจจบนใชประโยชนหลายประการ เชน เปนสวนผสมสาหรบยาฆาแมลง สทานามนชกเงา ฯลฯ

๗.๖ นามนดเซล (Diesel Fuel) เครองยนตดเซลเปนเครองยนตทมพนฐานการทางานแตกตางจากเครองยนตเบนซน คอ การจดระเบดของเครองยนตดเซลใชความรอนซงเกดขนจากการอดอากาศอยางสงในลกสบ มใชเปนการจดระเบดของหวเทยนเชนในเครองยนตทใชนามนเบนซน ปจจบนเราใชนามนดเซลกบยานยนตทมความสาคญทางเศรษฐกจ เชน รถบรรทก รถโดยสาร รถแทรกเตอร เปนตน

๗.๗ นามนเตา (Fuel Oil) นามนเตาเปนเชอเพลงสาหรบเตาตมหมอนา และเตาเผาหรอเตาหลอมทใชในโรงงานอตสาหกรรม เครองกาเนดไฟฟาขนาดใหญ เครองยนตเรอเดนสมทรและอน ๆ

๗.๘ นามนหลอลน ( Lubricating oil) ในการกลนปโตรเลยมจะไดนามนหลอลนพนฐาน หรอเรยกวา Base oil ทนามาผลตเปนนามนหลอลน โดยผสมกบสารเพมคณภาพตางๆ (Additive) นามนหลอลน มหนาทหลอลนชนสวนของเครองยนต และลดการเสยดส ชวยในดานการรกษาความสะอาด ปองกนสนมการกดกรอน ระบายความรอน และปองกนการรวซม

๗.๙ ยางมะตอย (Asphalt) ยางมะตอยเปนผลตภณฑสวนทหนกทสดทเหลอจากการกลนนามนเชอเพลง และนายางมะตอยทผานกรรมวธปรบปรงคณภาพจะไดยางมะตอยทมคณสมบตดขน คอ มความเฉอยตอสารเคมและไอควนแทบทกชนด มความตานทานสภาพอากาศและแรงกระแทกกระเทอน มความเหนยวและมความยดหยนตวตออณหภมระดบตางๆ ด

๑๙

บทท ๓ ระบบกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง

กรมธรกจพลงงาน สานกคณภาพนามนเชอเพลง มหนาทในการคมครองผบรโภคใหใชนามนเชอเพลงทมคณภาพเหมาะสมกบการใชงานของเครองยนต และไมกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ในการทจะสงเสรมใหมการใชนามนเชอเพลงในเชงพาณชย สงหนงทมความสาคญคอ การสรางความเชอมนในดานคณภาพนามนเชอเพลงใหกบผใชนามน โดยการออกประกาศกาหนดมาตรฐานนามนเชอเพลงชนดตางๆ และตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนายในประเทศ เพอใหมนใจวานามนทจาหนายให แกผบรโภคมคณภาพถกตองเปนไปตามมาตรฐานทกรมธรกจพลงงานประกาศกาหนด

การควบคมคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนายภายในประเทศโดยสานกคณภาพนามนเชอเพลงจะเปนไปอยางครบวงจร คอ ตงแตตนทาง (โรงกลนและคลงนามน ผคานามนมาตรา ๗ และผคานามนมาตรา ๑๐) ระหวางการขนสง (ผขนสงนามน มาตรา ๑๒ ผขนสงทวไป) จนถงปลายทาง (สถานบรการ ผคานามนมาตรา ๑๑ และรานคานามน)

2

๒๐

3

เสนทางเดนธรกจนามนเชอเพลง และกาซธรรมชาตเรมตนตงแตการนานามนดบ หรอกาซ

ธรรมชาตเขาสโรงกลน /โรงแยกเพอผลตนามนสาเรจรป หรอกาซปโตรเลยมเหลว/กาซธรรมชาตสาหรบยานยนตจาหนายใหแกผใช โดยมการขนสงไปยงคลงนามน จากคลงนามนไปสสถานบรการ และรานคา ซงในการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงรวมทงกาซ จะตองถกควบคมตงแตขนตอนการผลตจากโรงกลน/โรงแยกกาซ โดยมการออกกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลงเพอใหผผลตดาเนนการผลตนามนตามมาตรฐานทกาหนด และเมอมการขนสงนามนเชอเพลงมายงคลงนามน สถานบรการ และรานคานามน กจะมการควบคมผขนสง คลงนามน สถานบรการ และรานคา ใหมการจาหนายนามนทมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายกาหนด

ระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง มขนตอนดาเนนการ ดงน ๑. การกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง ๒. การจดเกบตวอยางนามน ๓. การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง

๒๑

๑. กำรกำหนดมำตรฐำนคณภำพนำมนเชอเพลง วตถประสงคการกาหนดคณภาพนามนเชอเพลง เพอใหคมครองใหผบรโภคไดใชนามนเชอเพลงทมคณภาพเหมาะสมสาหรบการใชงาน

กบเทคโนโลยเครองยนตภายในประเทศ เพอปองกนหรอแกไขปญหามลพษ เพอใหมความปลอดภยในการเกบรกษา ขนสง และใชงาน

นอกจากน การกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลงยงตองคานงถงสภาพเศรษฐกจ และขดความสามารถของโรงกลนอกดวย

ปจจยในกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง

มาตรฐานนามนเชอเพลงในประเทศไทย กาหนดขนโดยอาศยอานาจตามพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ซงใหอานาจสานกคณภาพนามนเชอเพลง กรมธรกจพลงงานในการออกประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง เปนมาตรฐานแบบบงคบ ดงนน นามนเชอเพลงทจาหนายภายในประเทศจะตองมลกษณะและคณภาพเปนไปตามทประกาศกาหนด โดยในประกาศกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนจะมตารางแนบทายประกาศกาหนดขอกาหนดคณภาพ อตราสงตา และวธทดสอบไวดวย

นอกจากนามนเชอเพลงทผลตจากปโตรเลยมแลว ปจจบนยงมการสงเสรมการใชนามนเชอเพลงชวภาพทผลตจากพชเกษตร เชน ออย และปาลมนามน ผลตเปนเอทานอล และไบโอดเซล ซง เอทานอลและไบโอดเซลไมใชผลตภณฑปโตรเลยม แตเมอตองการใหใชเปนนามนเชอเพลง จงมการออกประกาศกระทรวงพลงงาน เรอง ใหเอทานอล และไบโอดเซล เปนนามนเชอเพลงตามพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยกาหนดใหเอทานอล และไบโอดเซลประเภทแอลคลเอสเตอร

๒๒

ของกรดไขมน ซงใชเปนเชอเพลงสาหรบเครองยนต โดยจะใชเปนเชอเพลงโดยตรง หรอใชผสมกบนามนเชอเพลงกได ใหเปนนามนเชอเพลงตามพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓

การออกประกาศกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง อาศยอานาจตามความในมาตรา ๒๕ ของพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ทกาหนดใหอธบดมอานาจกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง หรอกาหนดใหผคานามนเชอเพลงชนดหนงชนดใดตองแจงลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเพอขอความเหนชอบ ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดกาหนด และจะกาหนดเงอนไขใหผไดรบความเหนชอบตองปฏบตกได

ประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงตองประกาศในราชกจจานเบกษา และกาหนดวนเรมมผลใชบงคบไวดวย ปจจบนมการออกประกาศกรมธรกจพลงงาน กาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลงไปแลว รวมทงสน ๑๒ ฉบบ ดงน

ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของกาซธรรมชาตสาหรบยานยนต

ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของกาซปโตรเลยมเหลว ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเบนซน ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเบนซนพนฐาน ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของเอทานอลแปลงสภาพ ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนแกสโซฮอล ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนกาด ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนดเซล ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของไบโอดเซลประเภท

เมทลเอสเตอรของกรดไขมน ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของไบโอดเซลสาหรบ

เครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเตา ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนหลอลน (สามารถดาวน โหลดประกาศก าหนดลกษณะและคณภาพน ามน เช อ เพล ง ได ท

www.doeb.go.th)

๒. กำรจดเกบตวอยำง ในระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง การจดเกบนามนเชอเพลงจากผคานามนตาม

มาตรา ๗ (โรงกลน คลงนามน) มาตรา ๑๐ (ผคาสง) มาตรา ๑๑ (สถานบรการ) และผขนสงนามนมาตรา ๑๒ เพอมาตรวจสอบคณภาพถอเปนขนตอนทสาคญขนตอนหนง ทจะตองดาเนนการใหถกตองเหมาะสม เกดความโปรงใส เปนธรรมกบเจาของนามนเชอเพลง โดยการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงของสานกคณภาพเปนไปตามคาสงกรมธรกจพลงงานท ๑๙๐/๒๕๔๖ เรอง ระเบยบปฏบตเกยวกบการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง โดยผจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงจะตองเปนพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ซงกรมธรกจพลงงานมอบหมายใหปฏบตหนาทจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง

๒๓

๒.๑ ลกษณะกำรจดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลง

แบงเปน ๒ ลกษณะ ไดแก

๒.๑.๑ การจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงตามแผนงานประจาป ทสานกคณภาพนามน เชอเพลงขอความรวมมอใหจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงจากโรงกลน คลงนามน หรอสถานบรการตามรายละเอยดทสานกคณภาพนามนเชอเพลงระบ เชน ชนดนามนเชอเพลง จานวนตวอยาง ฯลฯ

๒.๑.๒ การจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงตามคารองเรยน ใหจดเกบเฉพาะชนดนามนเชอเพลง หรอหวจายเชอเพลงของสถานบรการหรอสถานประกอบการทถกรองเรยน

๒.๒ กำรจดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลงมำเพอทำกำรตรวจสอบคณภำพทหองปฏบตกำรสวนกลำง สวนตรวจวเครำะหคณภำพนำมนเชอเพลง สวนตรวจวเครำะหนำมนหลอลน และสวนตรวจสอบ สำนกคณภำพนำมนเชอเพลง

ใหพนกงานเจาหนาทปฏบต ดงน

๒.๒.๑ จดเกบตวอยางนามนเชอเพลงโดยการสมจากหวจายนามนเชอเพลง หรอวาลวลนปด-เปด ทตดอยกบทอสงนามนไปยงจดจาหนายนามน ยกเวนกรณนามนหลอลนทไดบรรจเปนผลตภณฑแลว ใหเกบจากบรเวณทจาหนายหรอสถานทเกบรกษา ในปรมาณชนดละไมเกน ๕ ลตร (ภายใตกาหนดในขอ๒.๔) สาหรบกรณทเปนนามนหลอลนทบรรจในบรรจภณฑแลว ใหเกบภาชนะทเปนบรรจภณฑมาดวย

๒.๒.๒ บรรจตวอยางนามนเชอเพลงทจดเกบตาม ๒.๒.๑ ลงในภาชนะทสะอาดและแหงจานวน ๒ ใบ โดยแบงใหมปรมาณเทาๆ กน

๒.๒.๓ จดทากระดาษกาวขนาดประมาณ ๕ ซม. X ๘ ซม. สาหรบตวอยางนามนเชอเพลงชนดละ ๒ ฉบบ ใชผนกถงละ ๑ ฉบบ โดยพนกงานเจาหนาทลงชอรวมกบเจาของหรอผแทนของนามนเชอเพลงทจดเกบ ลงบนกระดาษกาว

๒๔

๒.๒.๔ จดทาบตรหลกฐานการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง สาหรบตวอยางนามนเชอเพลง ชนดละ ๒ ฉบบ ใชผนกถงละ ๑ ฉบบ

๒.๒.๕ ปดผนกภาชนะทบรรจนามนเชอเพลงทจดเกบตาม ๒.๒.๑ และ ๒.๒.๒ ดวยลวด

พรอมทงรอยกระดาษกาว บตรหลกฐานการเกบตวอยางนามนเชอเพลง ตะกวเหลยม ใหแนนหนา บบตราตะกวเหลยมและใชกระดาษกาวปดหมตะกวเหลยม ซงจะไมสามารถนาตวอยางนามนเชอเพลงออกมาได ยกเวนตองทาลายแผนผนกกอน

๒๕

๒..๒.๖ จดทาใบรบตวอยางนามนเชอเพลงทจดเกบ โดยตนฉบบใหจดสงใหสานกคณภาพ

นามนเชอเพลงเกบไวเปนหลกฐาน ในการนใหจดทาสาเนาใบรบตวอยางนามนเชอเพลงดงกลาวใหพนกงานเจาหนาทผทาการจดเกบนามนเชอเพลง และเจาของ/ผแทนของนามนเชอเพลง เกบไวเปนหลกฐานดวย

๒.๒.๗ กรณทสานกงานพลงงานภมภาคเปนผจดเกบ ใหจดสงตวอยางนามนเชอเพลง ชนดละ ๑ ถง พรอมตนฉบบใบรบตวอยางนามนเชอเพล ไปใหสานกคณภาพนามนเชอเพลงโดยเรว สวน คตวอยางนามนเชอเพลง และสาเนาใบรบตวอยางนามนเชอเพลง ใหจดเกบไว ณ สานกงานพลงงานภมภาคทจดเกบ ยกเวน กรณทสานกงานพลงงานภมภาคไมมสถานทจดเกบคตวอยาง ใหจดสงคตวอยางไปใหสานกคณภาพนามนเชอเพลงดวย

๒..๒.๘ กรณทเจาของหรอผแทนนามนเชอเพลงทจดเกบมความประสงคจะจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงไวดวย ใหพนกงานเจาหนาทดาเนนการจดเกบและผนกภาชนะดวยวธดงกลาวขางตนโดยอนโลม ทงน ใหเจาของหรอผแทนของนามนเชอเพลงทจดเกบเปนผจดหาภาชนะเอง

๒๖

๒.๓ กำรจดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลงเพอตรวจสอบ ณ สถำนบรกำร โดยหนวยตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงเคลอนท

ใหพนกงานเจาหนาทปฏบต ดงน

๒.๓.๑ เกบตวอยางนามนเชอเพลงจากหวจายนามนเชอเพลง หรอวาลวลนปด -เปด ทตดอยกบทอสงนามนไปยงจดจาหนายนามน ในปรมาณชนดละไมเกน ๑ ลตร

๒.๓.๒ ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ณ สถานทจดเกบตาม ๒.๓.๑ ๒.๓.๓ กรณทตองมการตรวจสอบเพมเตมใหจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงมาเพอทาการ

ตรวจสอบคณภาพ ณ สานกคณภาพนามนเชอเพลง หรอกรณตรวจสอบแลวคณภาพไมถกตองใหทาการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง ตามทกาหนดในขอ ๒.๒

๒.๔ ปรมำณนำมนเชอเพลงทจดเกบ การจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงของโรงกลน คลงนามน หรอการจดเกบกรณรองเรยน

หรอการจดเกบตามขอ ๒.๓.๓ ใหจดเกบชนดละไมเกน ๔ ลตร ยกเวน นามนหลอลนไมเกน ๓ ลตร หรอกรณทสานกคณภาพนามนเชอเพลงขอใหดาเนนการจดเกบตามแผนการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงของสถานบรการ ใหจดเกบชนดละไมเกน ๒ ลตร

๒๗

๒.๕ คตวอยำงนำมนเชอเพลง

๒.๕.๑ กรณผลการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงถกตอง ใหนาคตวอยางนามนเชอเพลงออกจาหนายเปนรายไดแผนดน หรอนาไปใชก บ

รถยนตของราชการ หรอคนใหแกสถานบรการทจดเกบตวอยางมา โดยจดทาบญชควบคม การนาไปใชหรอจายคน ใหเรยบรอยแลวแตกรณ

๒.๕.๒ กรณผลการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงไมถกตอง

ใหจดเกบคตวอยางนามนเชอเพลงไวสาหรบดาเนนการตามกฎหมาย จนกวาคดถงทสดแลว ใหผอานวยการสานกคณภาพนามนเชอเพลง หรอผอานวยการสานกงานพลงงานภมภาค แลวแตกรณ เปนผอนมตทาลายคตวอยางนามนเชอเพลงตอไป

๓. กำรตรวจสอบคณภำพนำมน สวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลงและสวนตรวจวเคราะหนามนหลอลนจะทาการตรวจสอบ

คณภาพนามนของคลงนามน ผผลต และทสวนราชการอนสงมาใหตรวจวเคราะห สวนตรวจสอบจะทาการตรวจสอบคณภาพนามนของสถานบรการทสวนภมภาคจดเกบมาให การปฏบตงานดงกลาวขางตนน หนวยงานทตรวจสอบคณภาพนามนไมไดจดเกบตวอยางนามนมาตรวจสอบเอง (ยกเวน ในกรณทตองไปทาการทดสอบ ณ สถานทของผผลต คลงนามน และสถานบรการ เชน การตรวจสอบคณภาพกาซธรรมชาต การตรวจสอบโดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท ) แตจะใหสวนตรวจสอบ พลงงานจงหวดเปนผจดเกบตวอยางนามนให ทงน หลกการทสาคญของการตรวจสอบคณภาพ คอ เจาหนาทผทาการตรวจสอบคณภาพนามน เมอไดรบตวอยางนามนเพอทาการตรวจสอบจะไมทราบวาตวอยางนนเปนของ ผประกอบธรกจพลงงานรายใด จะทราบไดตอเมอไดดาเนนการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเ พลงเสรจเรยบรอยแลวเทานน ทงน เพอใหเจาหนาทปฏบตงานดวยความเปนธรรม ปราศจากอคต ปองกนการทจรตทงจากเจาหนาทและผประกอบการ นอกจากน ยงใชเปนเกราะปองกนตนเองจากการรองเรยนวาเจาหนาทกลนแกลงผประกอบการ

๓.๑ ขนตอนกำรรบตวอยำงนำมน

เจาหนาททะเบยนเทคนคคณภาพ/ผทไดมอบหมาย เปนผรบตวอยางนามน จดทาหลกฐานการตรวจรบตวอยาง (ตองมการลงลายมอชอผสงมอบและผรบตวอยาง) ในหนงสอนาสงและมอบสาเนาใหผสงเกบไวเปนหลกฐาน จดทาทะเบยน และออกเลขรหส

๓.๑.๑ ตวอยำงนำมนทจดเกบตำมแผนปฏบตงำนประจำป

เจาหนาททะเบยนเทคนคคณภาพ/ผทไดรบมอบหมายทรบตวอยางจะตองตรวจสอบวามความถกตองครบถวนตามทระบไวในคาสงกรมธรกจพลงงานท ๑๙๐/๒๕๔๖ เรอง ระเบยบปฏบตเกยวกบการจดเกบนามนเชอเพลงหรอไม ดงน

๑) ใบรบตวอยางนามนสถานประกอบการแหงละ ๑ ใบ โดยใบรบตวอยาง ๑ ใบ จะระบตวอยางนามนทจดเกบหลายตวอยางกได

๒) จานวนตวอยางนามน ๒ กระปอง/ชนดตวอยาง ตรวจวามชนด และจานวนตวอยางตรงตามทระบไวในใบรบตวอยางนามนหรอไม โดยดจากบตรหลกฐานทแขวนตดมากบภาชนะนามน ตรวจพนจ

๒๘

สภาพภาชนะบรรจตวอยางนามนวามการชารด ฉกขาดของซล และผนก หรอมการรวซมหรอไม มปรมาณตวอยางนามนเพยงพอสาหรบการตรวจสอบหรอไม

๓) หากเปนนามนหลอลน จะตองมภาชนะบรรจนามนหลอลนมาดวย

หากพบความไมถกตองครบถวน หรอขอบกพรองใดๆใหแจงผบงคบบญชา หรอเจาหนาท ผไดรบมอบหมายทราบ เพอพจารณาวาจะรบตวอยางนามนนนไวเพอตรวจสอบคณภาพ หรอไมรบตวอยางนนไว แลวแจงใหผจดเกบตวอยางนามนทราบ เพอดา เนนการจดเกบใหม ซงในกรณนตองมการบนทกรายละเอยดและลงมอชอรวมกนระหวางผจดเกบและผรบนามน

กรณตวอยางนามนถกสงมาทาง ร .ส.พ. เจาหนาททะเบยนเทคนคคณภาพ/ผทไดรบมอบหมายตองตรวจสอบจานวนใหครบถวนกอนลงลายมอชอรบของ

๓.๑.๒ ตวอยำงนำมนทสวนตรวจสอบสงมำใหตรวจวเครำะห

เจาหนาททะเบยนเทคนคคณภาพ/ผทไดรบมอบหมายตรวจตวอยางนามนวามรายละเอยดตรงกบใบนาสงตวอยางนามนหรอไม (กรณนไมมใบรบตวอยาง ตวอยางนามนมาเพยงกระปองเดยว ไมมบตรหลกฐาน มแตรหสนามนทออกโดยสวนตรวจสอบ) ตรวจสภาพการรวซม และความชารดเสยหายของภาชนะบรรจ หากพบความผดปกตดงกลาว ไมตองรบนามน ใหผสงนามนไปดาเนนการแกไขใหถกตอง

๓.๑.๓ ตวอยำงนำมนรองเรยนทสวนตรวจสอบสงมำใหตรวจวเครำะห

เจาหนาทเทคนคทะเบยนคณภาพ/ผทไดรบมอบหมาย ตรวจตวอยางนามนวามรายละเอยดตรงกบใบนาสงตวอยางนามนหรอไม (กรณนไมมใบรบตวอยาง ตวอยางนามนมาเพยงกระปองเดยว พรอมบตรหลกฐานและรหสนามนทออกโดยสวนตรวจสอบ) ตรวจสภาพการรวซม และความชารดเสยหายของภาชนะบรรจ หากพบความผดปกตดงกลาว ไมตองรบนามน ใหผสงนามนไปดาเนนการแกไขใหถกตอง

๓.๑.๔ ตวอยำงทสวนรำชกำรอนสงมำใหตรวจสอบ

ใหตรวจสอบภาพการรวซม และความชารดเสยหายของภาชนะบรรจ ตรวจวามหนงสอนาสงตวอยางนามนจากหนวยราชการหรอไม หากพบขอบกพรอง หรอไมมหนงสอนาสง ใหแจงผบงคบบญชา/ผทไดรบมอบหมายทราบเพอพจารณาดาเนนการตอไป

๓.๒ ขนตอนกำรกำหนดรหสตวอยำงนำมน

เจาหนาททะเบยนเทคนคคณภาพ/ผทไดรบมอบหมายจดทาทะเบยนการรบตวอยางนามนโดยบนทกรายละเอยด เชน ชอ ทอย ของผประกอบการ ชนดนามน พรอมกบกาหนดรหสตวอยางนามน ประกอบดวยเลขทตวอยางนามน/ปงบประมาณทจดเกบตวอยาง โดยรหสนามนดงกลาวจะบนทกลงในใบรบตวอยางนามน บตรหลกฐานการจดเกบตวอยางนามนของตวอยางนามนดงกลาว

ทงน เพอไมใหผตรวจสอบทราบวาเปนนามนของผใด จงจดทาซองทบใสปดทบบตรหลกฐาน โดยมการระบเลขหสนามนใหตรงกบบตรหลกฐาน แขวนบตรขาวระบเลขรหสนามน ชนดนามน และประเภทของสถานประกอบการ เชน คลงนามน สถานบรการ หนวยราชการอน ฯลฯ ทภาชนะบรรจนามน

๓.๒.๑ ตวอยางนามนทสวนตรวจสอบจดเกบตามแผนประจาป ซงจะม ๒ กระปองตอตวอยางนามน ใหเจาหนาททะเบยนเทคนคพลงงาน/ผทไดรบมอบหมายดาเนนการบนทกเลขรหสนามน และใสซองทบปดทบบตรหลกฐานดงกลาวขางตนโดยระบรหสไวดวย แลวแยกเกบเปนคตวอยางนามน ๑ กระปอง

๒๙

ใหเจาหนาททะเบยนเทคนคพลงงาน/ผทไดรบมอบหมายจดเกบทะเบยนการรบตวอยางนามน และใบรบตวอยางนามนไว และนาใบรบตวอยางเสนอผอานวยการสวนหรอหวหนาผรบผดชอบเพอมอบหมายงานใหเจาหนาทผปฏบตงานทาการตรวจสอบคณภาพนามนฯ ตอไป

๓.๒.๒ ตวอยางนามนทสวนตรวจสอบสงมาใหตรวจวเคราะห เปนนามนทสวนตรวจสอบไดดาเนนการตรวจมาบางขอกาหนดแลว ซงมการแขวนบตรขาวระบรหสนามนของสวนตรวจสอบ และชนดนามน เจาหนาทเทคนคทะเบยนคณภาพ/ผทไดรบมอบหมาย ดาเนนการบนทกรายละเอยด เชน รหสนามน ชนดนามน พรอมกบกาหนดรหสนามนทออกโดยสวนตรวจวเคราะหและแขวนบตรขาวอกใบไวทภาชนะบรรจตวอยาง

๓๐

๓.๒.๓ ตวอยางนามนรองเรยนหรอหนวยราชการอนสงมาใหตรวจ เจาหนาทเทคนคทะเบยนคณภาพ/ผทไดรบมอบหมาย ดาเนนการบนทก รหสนามน ชนดนามน และใสซองทบปดทบบตรหลกฐานดงกลาวขางตนโดยระบรหสไวดวย พรอมทงแขวนบตรขาวระบรหสนามนไวทตวอยาง

กรณเรงดวน หรอมเหตการณฉกเฉน หากชกชาอาจทาใหเกดความเสยหายได กสามารถดาเนนการโดยไมตองปฏบตตามขนตอนนได

๓.๓ กำรตรวจสอบคณภำพนำมน

ผบงคบบญชามอบหมายตวอยางนามนใหแกเจาหนาทเพอทาการตรวจสอบ โดยตวอยางนามนทไดรบในกรณจดเกบตามแผน จะมซองทบปดทบบตรหลกฐานระบรหสนามน และบตรขาวแขวนรหสนามน ระบชนดนามน ใหเจาหนาทตรวจสอบเลขรหสนามนทซองทบ และบตรขาวทแขวนอยตรงกนหรอไม หากไมตรงกนใหทกทวงทนท สาหรบภาชนะบรรจนามน ถาซลมการชารดเสยหายใหบนทกไว สาหรบภาชนะทมการรวซมใหมการบนทกไวเชนกน แลวใชดลยพนจวาจะทาการตรวจสอบคณภาพนามนตอไป หรอ ไมสมควรดาเนนการตรวจสอบ แลวรายงานใหผบงคบบญชาทราบ

เมอดาเนนไดตรวจสอบความถกตองดงกลาวขางตนเสรจเรยบรอยแลว ใหตดซลเปดภาชนะตวอยางนามนเพอทาการตรวจสอบ โดยใหบนทกวนทเปดตวอยางนามนเพอทาการตรวจสอบไวทซองทบ

สาหรบการตรวจสอบคณภาพจะดาเนนการตรวจสอบตามขอกาหนด และวธการทระบไวในประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง โดยหากผลการตรวจสอบพบวาตวอยางนามนมคณภาพไม เปนไปตามมาตรฐานกาหนดไว ผตรวจสอบจะดา เนนการตรวจสอบซ า อกคร งหน ง (Repeatability) และใหเจาหนาทอกคนดาเนนการตรวจสอบตวอยางนามนนน (Reproducibility) ซงเปนการปฏบตตามหลกสากลทวไป เพอใหผลการตรวจสอบเกดความถกตองแมนยา

เมอตรวจสอบคณภาพนามนเสรจเรยบรอยแลว ใหจดทาใบรายงานผลการตรวจสอบเสนอผบงคบบญชา

๓.๔ .กำรดำเนนกำรหลงกำรตรวจสอบคณภำพ

เมอผบงคบบญชาพจารณาใหความเหนชอบผลการตรวจสอบแลว จะมอบใบรบตวอยางนามน หรอหนงสอนาสงตวอยางใหแกผตรวจสอบ แลวจงเปดซองผนกบตรหลกฐานออก เพอตรวจสอบใบรบตวอยาง รหสนามน และบตรหลกฐานวามรายละเอยดตรงกนหรอไม กอนดาเนนการแจงผลการตรวจสอบใหแกเจาของนามนทราบตอไป โดยการเปดผนกซองตองมเจาหนาทตงแต ๒ คนขนไปลงนาม พรอมวนทเปดซองบนซองปดผนก

ผบงคบบญชามอบใบรายงานผลการตรวจสอบใหเจาหนาททะเบยนเทคนคพลงงาน/ผทไดรบมอบหมายดาเนนการบนทกขอมลผลการตรวจสอบลงในทะเบยน

๓๑

๓.๕ รำยงำนผลกำรตรวจสอบ

๓.๕.๑ กรณนำมนเชอเพลงทจดเกบตำมแผนประจำป

ใหเจาหนาทผตรวจสอบจดทารายงานเสนอผอานวยการสานกนามนเชอเพลงเพอทราบ โดย

๑) กรณผลการตรวจสอบถกตอง จดทาหนงสอแจงผลการตรวจสอบใหเจาของนามนทราบ ๒) กรณผลการตรวจสอบไมถกตอง จดทาหนงสอแจงผลการตรวจสอบใหเจาของนามนทราบ และขออนมตกรมธรกจพลงงาน เพอดาเนนการตกเตอน เปรยบเทยบปรบ หรอสงดาเนนคด (โดยพจารณาตามหลกเกณฑทกรมธรกจพลงงานไดใหความเหนชอบไวแลว) โดยถาผกระทาความผดมสถานทตงอยในเขตกรงเทพฯและปรมณฑลทางสานกคณภาพนามนเชอเพลงจะเปนผดาเนนคดเอง แตถาผกระทาความผดมสถานทตงอยตางจงหวด สานกฯ ทาหนงสอแจงผวาราชการจงหวด พรอมทงสงหลกฐานตางๆ เพอใหพลงงานจงหวดในเขตพนทรบผดชอบเปนผดาเนนการคดตอไป

๓.๕.๒ กรณนามนเชอเพลงรองเรยน /นามนทสวนตรวจสอบสงมาใหตรวจ

ใหเจาหนาทผตรวจสอบจดทาบนทกแจงสวนตรวจสอบ กรณนามนมคณภาพไมเปนตามประกาศกาหนดใหแนบใบสรปผลการตรวจสอบดวย

๓.๕.๓ กรณหนวยราชการอนสงมาใหตรวจสอบ

ใหเจาหนาทผตรวจสอบจดทารายงานเสนอผอานวยการสานกนามนเชอเพลงเพอทราบ และลงนามในหนงสอแจงผลการตรวจสอบใหหนวยราชการทราบ กรณนามนมคณภาพไมเปนตามประกาศกาหนดใหแนบใบสรปผลการตรวจสอบดวย

กำรทดสอบรวมระหวำงหองปฏบตกำร นอกเหนอจากตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงในหองปฏบตงานสวนกลางแลว ยงมกจกรรม

ความรวมมอกบผคานามนทมหองปฏบตการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเหมอนกน ไดแก กจกรรมการทดสอบรวมระหวางหองปฏบตการ ซงจดขนเพอใหการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงในหองปฏบตการทงของภาครฐ และเอกชน มมาตรฐานการตรวจสอบเดยวกน ทงในดานของประสทธภาพของเครองมอทใชในการทดสอบ และความสามารถของบคลากร ทงน เพอลดปญหาขอโตแยงทอาจเกดขนจากผลการตรวจสอบคณภาพนามนในหองปฏบตการทตางกน นอกจากน ยงเปนเวทสาหรบการแลกเปลยนความร ความชานาญ เทคนควธการในการดาเนนการทดสอบระหวางหองปฏบตการ และยงเปนการสรางความรวมมอทางดานวชาการระหวางหองปฏบตการทดสอบ ซงจะเปนการยกระดบและพฒนามาตรฐานหองปฏบตการทดสอบดานนามนเชอเพลงของประเทศใหสงยงขน และเปนทยอมรบในระดบสากล รวมทงสรางความสามคคและความรวมมอทางดานวชาการระหวางหองปฏบตการทดสอบ

สาหรบสมาชกทเขารวมจะตองมศกยภาพการทดสอบไมนอยกวารอยละ ๕๐ ของจานวนรายการทดสอบทงหมด และจะตองเปนทยอมรบของเสยงสวนใหญในทประชมกอนจงจะสามารถเขารวมเปนสมาชกได ในแตละครงจะตองมเจาภาพในการดาเนนการ โดยจะหมนเวยนกนเปนเจาภาพตามลาดบรายชอสมาชก

๓๒

ปจจบนสานกคณภาพนามนเชอเพลง เขารวมการทดสอบรวมระหวางหองปฏบตการ จานวน ๔ คณะ ดงน

๑. การทดสอบรวมระหวางหองปฏบตการ โดยสวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง

๑.๑ Thai Petroleum Laboratories Correlation Program เปนกลม Correlate Petroleum ซงประกอบดวย นามนเบนซน นามนแกสโซฮอล นามนดเซลหมนเรว นามนเตา โดยมสมาชกเขารวมทงหมด ๒๐ หองปฏบตการ โดยทาการทดสอบรวมปละ ๔ ครง ตามชนดนามน

๑.๒ Laboratories Correlation Program B๑๐๐ เปนกลม Correlate B๑๐๐ โดยมสมาชกเขารวมทงหมด ๑๔ หองปฏบตการ โดยทาการทดสอบรวมปละ ๔ ครง

๑.๓ Laboratories Correlation Program Ethanol เปนกลม Correlate Ethanol โดยมสมาชกเขารวมทงหมด ๒๓ หองปฏบตการ โดยทาการทดสอบรวมปละ ๑ ครง

๒. การทดสอบรวมระหวางหองปฏบตการ โดยสวนตรวจวเคราะหนามนหลอลน

๒.๑ Interlaboratory Comparison for Lubricants เปนกลม Correlate Lubricants โดยมสมาฃกเขารวมทงหมด ๑๗ หองปฏบตการ โดยทาการทดสอบรวมปละ ๒ ครง

การมอบใบประกาศนยบตรใหสมาชกทผานเกณฑการทดสอบประจ าป

ใบประกาศนยบตรหองปฏบตการทผานเกณฑการทดสอบประจ าป

สมาชก Thai Petroleum Laboratories Correlation

Program

๓๓

บทท ๔ กำรกำหนดมำตรฐำนคณภำพนำมนเชอเพลง โดย กลมพฒนำมำตรฐำนนำมนเชอเพลง

กลมพฒนามาตรฐานนามนเชอเพลงมหนาทในการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง และพลงงานทดแทน นอกจากนยงพจารณาใหความเหนชอบการเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลง การใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเฉพาะสวนทไมเปนไปตามทกรมธรกจพลงงานกาหนด และการใหความเหนชอบการจาหนายหรอมไวเพอการจาหนายนามนไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน และไบดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน)

๑. กำรกำหนดลกษณะและคณภำพของนำมนเชอเพลง สวนพฒนามาตรฐานนามนเชอเพลงไดมการออกประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพนามน

เชอเพลงไปแลว รวม ๑๑ ฉบบ ไดแก กาซธรรมชาตสาหรบยานยนต กาซปโตรเลยมเหลว นามนเบนซน นามนเบนซนพนฐาน เอทานอลแปลงสภาพ นามนแกสโซฮอล นามนกาด นามนดเซล ไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร และนามนเตา โดยในประกาศแตละฉบบจะกาหนด เรองการยกเวนใหผคานามนจาหนายนามนเชอเพลงทมคณภาพไมเปนไปตามประกาศกาหนดไว การเตมสารเตมแตงไวดวย ลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงมสาระสาคญ ดงน

๑.๑ กำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต (NGV)

กาซธรรมชาต เปนกาซไฮโดรคารบอนทไมมส ไมมกลน เบากวาอากาศ ตดไฟได ความเขมขนของชวงการตดไฟ ๕ - ๑๕ สวนใน ๑๐๐ สวน ของสวนผสมกาซกบอากาศ ของปรมาตรอากาศ อณหภมทสามารถตดไฟไดเอง ๕๓๗ - ๕๔๐ องศาเซลเซยส องคประกอบหลก คอ กาซมเทน (methane, CH4) ประมาณรอยละ ๗๐ ขนไปแลวแตแหลงกาเนด นอกจากนยงมองคประกอบกาซปโตรเลยมอนๆ เชน อเทน โพรเพน บวเทน และสงเจอปน เชน คารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจนซลไฟด เปนตน กาซธรรมชาตทประกอบดวยมเทนเกอบทงหมดเรยกวา “กาซแหง” (dry gas) แตถามโพรเพน บวเทน และพวกไฮโดรคารบอนเหลว เชน เพนเทน เฮกเทน ฯลฯ ปนอยในอตราคอนขางสง จะเรยกวา “กาซชน” (wet gas)

กาซธรรมชาตมการใชงานอยใน ๒ รปแบบ คอ กาซธรรมชาตอด (compress natural gas : CNG) ซงอดเขาสทอ และถงดวยความดน

สงการนาไปใชงานอยในรปของกาซ กาซธรรมชาตเหลว (liquefied natural gas : LNG) ตองอดในอณหภมทตา – ๑๖๐

องศาเซลเซยส อยในสถานะของเหลวปรมาณลดลงจากสถานะกาซ ๖๐๐ เทา ทาใหสามารถขนสงไดในปรมาณทมากขน แตถงทจดเกบตองออกแบบมาเปนพเศษ

ปจจบนการใชกาซธรรมชาตสาหรบประเทศไทยสวนใหญจะอยในรปของกาซธรรมชาตอด (compress natural gas : CNG) และเรมมการนาเขากาซธรรมชาตเหลวจากตางประเทศ แตการใชงานยงตองมเปลยนสถานะจาก LNG เปน CNG กอน เนองจากระบบตางยงไมไดรองรบการใช LNG

๓๔

การใชกาซธรรมชาตสามารถนาไปใชประโยชนไดโดยตรงดวยการเผาไหมเปนเชอเพลงทดแทนนามนเตา หรอแอลพจ สาหรบการผลตกระแสไฟฟา หรอใชในโรงงานอตสาหกรรม เชน อตสาหกรรมการ ทากระจก อตสาหกรรมเซรามค และยงสามารถนามาใชเปนเชอเพลงในรถยนตไดทงเครองยนตเบนซน และเครองยนตดเซล โดยจะนามาอดใสถงดวยความดนสง ๓,๖๐๐ ปอนดตอตารางนว เรยกวา กาซธรรมชาตสาหรบรถยนต (Natural Gas for Vehicles : NGV)

รปแบบเครองยนตทใช NGV

เครองยนตทใช NGV เปนเชอเพลงเพยงอยางเดยว (Dedicated NGV) เปนเครองยนตทออกแบบใหใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงโดยเฉพาะ โดยมระบบเผาไหมเชอเพลงแบบทตองใชหวเทยนในการจดระเบด จะมทงรถทผลตออกมาจากโรงงานโดยตรง (OEM) และททาการดดแปลงเครองยนตภายหลง

เครองยนตทใชเชอเพลงไดสองประเภท ม ๒ ระบบ ดงน o เครองยนตระบบเชอเพลงสองระบบ (Bi-Fuel System) เปนเครองยนตเบนซนท

สามารถเลอกใชเชอเพลงไดทงนามนเบนซนและกาซ NGV โดยมการตดตงอปกรณ ถงกาซ NGV เพมเตม เพยงแตปรบสวทชเลอกใชเชอเพลงเทานน มทงทผลตจากโรงงานโดยตรง หรอดดแปลงภายหลง

o เครองยนตระบบเชอเพลงรวม (Dual Fuel System) เปนระบบทใชกาซ NGV รวมกบนามนดเซล อตราสวนกาซ NGV ตอนามนดเซลจะขนอยกบเครองยนตนนๆ ประสทธภาพของอปกรณกาซ และคณภาพของกาซทใช

๑.๑.๑ ประโยชนของกำรใชกำซธรรมชำตเปนเชอเพลงในยำนยนต

๑) ลดการพงพาการนาเขานามนดบจากตางประเทศ นองจากกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงทผลตไดภายในประเทศ จงชวยสรางความมนคงทางดานพลงงานใหกบประเทศ

๒) เปนเชอเพลงทมราคาถกกวานามนเชอเพลงชนดอน เชน นามนเบนซน นามนดเซล แอลพจ

๓) เผาไหมสะอาด ปลอยมลพษนอยกวานามนเชอเพลง

๑.๑.๒ ขอกำหนดคณภำพของกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต

ตามทกลาวมาแลววาประเทศไทยใชกาซธรรมชาตจากหลากหลายแหลงซงมคณสมบตแตกตางกน ดงนน การกาหนดมาตรฐานคณภาพ NGV จงตองครอบคลมถงคณสมบตกาซธรรมชาตทใชอยในประเทศ ทงน เพอใหรถยนตสามารถใชกาซ NGV ไดจากทกแหลง ซงจะตองไมมผลกระทบตอการใชงานของรถยนตดวย ขอกาหนดลกษณะและคณภาพของ NGV ทสาคญ คอ

๑) คามเทน (Methane Number : MN) เปนการวดคณสมบตในการตานทานการนอคของ NGV โดย NGV ทมคา MN สงจะมประสทธภาพในการตานทานการนอคดกวา NGV ทมคา MN ตา

๒) ดชนวอบบ (Wobbe Index : WI) เปนการวดคณสมบตของ NGV ในเรองคาพลงงานความรอน โดยคา WI จะตองกาหนดใหเหมาะสมกบการใชงานกบเครองยนต เพอใหการเผาไหมเปนไปอยางสมาเสมอ ทงน คา WI ทสงเกนไปจะทาใหเครองยนตเกด overheating รวมถงจะทาใหปรมาณมลพษ (NOx) ในไอเสยเพมขน ถาตาเกนไปกจะทาใหเครองยนตไมมกาลง เกดการนอคได

๓๕

๓) จดนาคาง (Water Dew Point) เปนการวดปรมาณนาใน NGV กาหนดขนเพอปองกนมใหนาเกดการควบแนนเปนของเหลวในขณะทอด NGV ลงในถงบรรจ ซงจะไปขดขวางการไหลของกาซ เมอมการใชงานเปนผลใหการขบขมปญหา เกดการอดตน หรอเกดนาแขงในทอสงกาซ ลน หวฉด ฯลฯ นอกจากน ยงทาปฏกรยากบไฮโดรเจนซลไฟด ออกซเจน หรอคารบอนไดออกไซด เกดกรดกดกรอนอปกรณชนสวนทอทางเดนของเครองยนต และถงบรรจกาซ

๔) จดนาคางไฮโดรคารบอน (Hydrocarbon dew point) เพอควบคมการควบแนนเปนของเหลวของไฮโดรคารบอนหนกใน NGV ไดแก โพรเพน บวเทน และโพรเพน ซงจะไปขดขวางทางเดนของกาซ

๕) ปรมาณออกซเจน (Oxygen content) จะตองมปรมาณทพอเหมาะ ถงแมวาออกซเจนจะชวยใหการเผาไหมดขน แตหากมปรมาณมากเกนไปจะทาปฏกรยากบนาเกดการกดกรอน นอกจากนยงทาใหปรมาณมลพษ NOx ทเกดจากการเผาไหม NGV สงขน

๖) ปรมาณไฮโดรเจน (Hydrogen content) เปนการวดปรมาณกาซไฮโดรเจนใน NGV ซงมผลกระทบตอคาความรอน

๗) ปรมาณไฮโดรเจนซลไฟด (Hydrogen Sulfide content) กาหนดเพอปองกนการกดกรอนอปกรณ ชนสวนทอทางเดนของเครองยนต และถงบรรจกาซ

๘) ปรมาณคารบอนไดออกไซด (Carbon Dioxide content) กาหนดไวเพอปองกนการทาปฏกรยากบนาเกดเปนกรดกดกรอนอปกรณ ชนสวนทอทางเดนของเครองยนต และถงบรรจกาซ นอกจากนเพอควบคมคาความรอน

๙) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) เปนการวดปรมาณรวมของสารประกอบกามะถนชนดตางๆ ทกชนดใน NGV เพอปองกนการกดกรอนอปกรณ ชนสวนทอทางเดนของเครองยนต และถงบรรจกาซ รวมถงเพอควบคมปรมาณมลพษทปลอยจากทอไอเสย

๑.๒ กำซปโตรเลยมเหลว (LPG)

กาซปโตรเลยมเหลว (Liquefied Petroleum Gas : LPG) หรอกาซหงตม องคประกอบหลก คอ กาซโพรเพน (propane, C๓H๘) และบวเทน (butane, C๔H๑๐) มสภาพเปนกาซทอณหภมและความดนบรรยากาศ โดยมนาหนกประมาณ ๑.๕-๒ เทาของอากาศ กาซจะถกอดใหอยในสภาพของเหลวภายใต ความดนเพอสะดวกตอการเกบและการขนสง เมอลดความดนกาซเหลวนจะกลายเปนไอสามารถนาไปใชงานได กาซปโตรเลยมเหลวเปนเชอเพลงทมความสาคญใชกนอยางแพรหลายทงในครวเรอน รานอาหาร ภตตาคาร พาณชยกรรม อตสาหกรรม และในรถยนต

๑.๒.๑ แหลงทมำของกำซปโตรเลยมเหลว

๑) จากกระบวนการกลนนามนดบในโรงกลนนามน จะไดกาซโพรเพน และบวเทน ประมาณ ๑ - ๒%

๒) จากกระบวนการแยกกาซธรรมชาต จะไดกาซโพรเพนและบวเทนประมาณ ๖-๑๐%

สาหรบในประเทศไทยกาซปโตรเลยมเหลวสวนใหญไดจากโรงแยกกาซธรรมชาต โดยใชอตราสวนผสมของโพรเพนและบวเทนประมาณ ๗๐ : ๓๐

๓๖

๑.๒.๒ ขอควรระวงในกำรใชกำซปโตรเลยมเหลว

๑) เบากวานาเมอมสภาพเปนของเหลว ดงนน กาซเหลวจะลอยอยเหนอนา เมอรวลงในคนา หรอแมนาลาคลอง หนกกวาอากาศเกอบ ๒ เทาเมอมสภาพเปนกาซ ดงนน เมอกาซรวกจะเคลอนไหลไปรวมตวในทตา ซงกรณทงสองน ถามประกายไฟจะทาใหเกดการลกไหมกระจายเปนวงกวางได

๒) จดเดอดตา ดงนน เมอกาซถกเพมความดนปลอยออกมาจากภาชนะบรรจกเปลยนสภาพจากของเหลวกลายเปนไอทนท โดยดดความรอนจากอากาศโดยรอบมาใชในการระเหย และทาใหไอนาทอยรอบๆมอณหภมตาลงจนเปลยนสถานะเปนนาแขงเกาะอยในทอกระทงอดตนได ถาผวหนงสมผสกบความเยนนนอาจทาใหผวหนงไหมได

๓) การขยายตวจากกาซเหลวเปนไอกาซประมาณ ๒๕๐ เทา ดงนน การเตมกาซลงในภาชนะจงควรมชองวางสาหรบการขยายตวเมอกาซไดรบความรอน

๔) ชวงการตดไฟกวาง ประมาณ ๑.๕-๑๐ สวนใน ๑๐๐ สวนของสวนผสมกาซกบอากาศ ทาใหลกตดไฟไดงาย

๑.๒.๓ ขอกำหนดคณภำพกำซปโตรเลยมเหลว

๑) อณหภมการกลน (๙๕% Distillation temperature) กาหนดไวเพอปองกนการปลอมปนกาซแอลพจดวยไฮโดรคารบอนทเปนของเหลว หรอของเหลวอนๆ ทไมสามารถเปลยนสถานะเปนกาซไดเมอลดความดนขณะใชงาน ซงมผลกระทบตอคาความรอนและความสมบรณของการเผาไหม นอกจากนยงเปนดชนชวดอตราสวนผสมของกาซโพรเพนและบวเทนซงเปนองคประกอบหลกของแอลพจดวย

๒) ความดนไอ (Vapor Pressure) เปนการควบคมดานความปลอดภย และยงเปนดชนชวดอตราสวนผสมของกาซโพรเพนและบวเทนซงเปนองคประกอบหลกของแอลพจดวย

๓) ปรมาณเพนเทนและสารอนทมนาหนกโมเลกลสงกวา (Pentane and higher molecular weight) เปนการควบคมปรมาณไฮโดรคารบอนทของเหลวทผสมอยในแอลพจ ซงในการใชงานจะไมระเหยออกมาแตจะอยทกนถง ทาใหประสทธภาพในการเผาไหมลดลง การกดกรอน (Corrosion) เปนการปองกนความเสยหายของถงเกบ เครองจกร เครองยนต

๔) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) เปนการควบคมปรมาณมลพษทเกดจากการ เผาไหม

๕) ปรมาณนา (Water content) เปนการควบคมคาความรอนและการกดกรอน

๖) สารใหกลน (Odorant) เปนมาตรการดานความปลอดภย เนองจากแอลพจเปนกาซทไมมส ไมมกลน ทาใหไมสามารถมองเหนเมอมการรวซม จงตองเตมสารทมกลนฉนลงไป เพอเปนการเตอนเมอกาซรว สารทเตมนนสวนใหญจะเปนสารประกอบเมอรแคปเทน (mercaptan)

๓๗

๑.๓ นำมนเบนซน

นามนเบนซนหรอกาซโซลน (Gasoline) เปนสารประกอบไฮโดรคารบอนทมคารบอนประมาณ ๕ - ๑๑ อะตอม มลกษณะเปนของเหลวใส กลนฉน ระเหยงาย และไวไฟ นามนเบนซนไดมาจากขบวนการกลนนามนดบ โดยคดเอาสวนทเบา เชน แนฟทา (Naphtha) ไอโซเมอเรต (Isomerate) รฟอรเมต (Reformate) เปนตน มาผสมกนและปรบปรงคณภาพดวยสารเพมคณภาพตางๆ เพอใหไดนามนทมคณสมบตเหมาะกบการใชงานกบเครองยนตเบนซนชนดสนดาปภายในจดระเบดดวยประกายไฟ (Spark Ignition Internal Combustion Engine) โดยนามนจะถกฉดพนเขาไปผสมกบอากาศในกระบอกสบทมความดนขณะอณหภมสง แลวจดระเบดดวยประกายไฟจากหวเทยนและใหพลงงานออกมาขบเคลอนเครองยนตตอไป

ปจจบนนามนเบนซนทจาหนายในประเทศไทยม ๒ ชนด แบงตามคาออกเทน โดยเปนนามนเบนซนชนดไรสารตะกวทงหมด ดงน

นำมนเบนซนออกเทน ๙๑ (Gasoline RON ๙๑) มคาออกเทนเทากบ ๙๑ มสเหลอง เหมาะสมสาหรบการใชงานกบเครองยนตเบนซนทมอตราสวนกาลงอดตากวา ๘ : ๑

นำมนเบนซนออกเทน ๙๕ (Gasoline RON ๙๕) มคาออกเทนเทากบ ๙๕ มสนาเงน เหมาะสมสาหรบการใชงานกบเครองยนตเบนซนทมอตราสวนกาลงอดสงกวา ๘ : ๑ ขนไป

การเลอกใชนามนเบนซนใหเหมาะสมกบเครองยนต ผใชควรตรวจสอบจากคมอการใชรถยนต เนองจากเครองยนตแตละรนมความตองการใชนามนทมคาออกเทนแตกตางกน ดงนน การเลอกใชนามนทมคาออกเทนเหมาะสมกบเครองยนต จะทาใหเครองยนตทางานไดอยางมประสทธภาพสงสด การใชนามนทมคาออกเทนตากวาความตองการของเครองยนตจะมผลทาใหเครองยนตเกดการนอค และสมรรถนะการทางานลดลง ในทางตรงขามหากใชนามนทมคาออกเทนสงกวาความตองการของเครองยนต นอกจากจะไมมผลทาใหประสทธภาพของเครองยนตทางานดขน ยงทาใหผบรโภคตองเสยเงนเพมขนโดยเปลาประโยชน

๑.๓.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนเบนซน

๑) คาออกเทน (Octane Number) เปนตวเลขทแสดงคณสมบตตานทานการนอคของนามนเบนซน กลาวไดวา นามนเบนซนทมคาออกเทนตาจะทาใหเครองยนตเกดการนอคไดงาย เนองจากความรอนและความดนในกระบอกสบทาใหนามนชงจดระเบดขนเอง (Self Ignition) กอนทลกสบจะเคลอนขนถงศนยตายบน (Top dead center) ทาใหเกดแรงกระแทกลกสบอยางแรง เรยกวาเครองยนตเกดการนอค สามารถไดยนเสยงอยางชดเจน การนอคทาใหเครองยนตสญเสยกาลง และทาใหชนสวนตางๆ แตกราวได

๒) คาการกลน (Distillation) กาหนดเพอใหนามนเบนซนมการระเหยทเหมาะสมกบการเผาไหมของเครองยนตในชวงการใชงานตางๆ ดงน

อณหภมการระเหยในอตรารอยละ ๑๐ (๑๐% Evaporation) แสดงคณสมบตของนามนเบนซนในสวนทระเหยงายในขณะสตารทเครองยนต เพราะหากนามนเบนซนมอณหภมการระเหยทจดเรมเดอด และจดเดอดท ๑๐% สงเกนไปจะทาใหเครองยนตสตารทตดยาก

อณหภมการระเหยในอตรารอยละ ๕๐ (๕๐% Evaporation) จะแสดงคณสมบตของนามนเบนซนสวนทระเหยปานกลางในขณะอนเครอง (Warm Up) และเรงเครอง วาสามารถปอนสวนผสมของนามนกบอากาศในอตราสวนพอเหมาะสาหรบการเรงแซง

๓๘

อณหภมการระเหยในอตรารอยละ ๙๐ (๙๐% Evaporation) จะแสดงคณสมบตของนามนเบนซนในสวนทระเหยชา ซงเปนสวนทใหกาลงกบเครองยนตและชวยใหรถประหยดนามน

จดเดอดสดทาย (Final Boiling Point) แสดงคณสมบตของนามนเบนซนในสวนทระเหยสดทาย เพอใหมการเผาไหมสมบรณ ไมเกดเขมาเกาะตดเครองยนต

๓) คาเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation Stability) เปนการวดคาความคงตวของนามนทมตอการทาปฏกรยากบออกซเจน ซงนามนทเกดปฏกรยาออกซเดชนจะทาใหเกดยางเหนยว อดตนหวฉด และจะทาใหระยะเวลาการเกบรกษานามนนอยลง

๔) คาความดนไอ (Vapor Pressure) กาหนดไวเพอไมใหนามนเบนซนระเหยกลายเปนไอไดงายเกนไป จนเกดความดน (Vapor lock) ในทอทางเดนนามน และไปขดขวางการไหลของนามน ทาใหเครองยนตกระตกหรอดบ

๕) ปรมาณกามะถน ตะกว ฟอสฟอรส (Sulfur, Lead, Phosphorus) กาหนดเพอควบคมปรมาณการปลอยมลพษจากไอเสยรถยนต และเพอปองกนความเสยหายของตวกรองไอเสย (Catalytic converter)

๖) ปรมาณอะโรมาตก เบนซน โอเลฟน (Aromatic, Benzene and Olefin contents) จดเปนกลมสารอนทรยระเหย หรอ สารอนทรยระเหยงาย (VOCs = Volatile Organic Compounds) ซงเปนสารกอมะเรง และเมอเผาไหมจะกอใหเกดสารพษทเปนตวกระตนใหเกดโอโซนซงเปนผลตอสงแวดลอม

๗) ยางเหนยว (Gum) กาหนดไวเพอปองกนการเกดคราบสกปรกสะสมเกาะตดตามทอไอด และหวฉดในเครองยนต

๘) ปรมาณสารออกซเจนเนต (Oxygenate content) กาหนดเพอใหนามนเบนซนมสวนผสมออกซเจนเพอชวยใหเผาไหมสมบรณ

๙) สารเตมแตง (Detergent Additive) เพอชวยปรบปรงประสทธภาพของเครองยนต โดยสาหรบนามนเบนซน มาตรฐานกาหนดใหเตมสารเตมแตงประเภทชะลางทาความสะอาด (Detergent Additive) เพอใหเครองยนตสะอาดไมมตะกอนอดตนทหวฉด และลนไอด

๑๐) ส (Color) กาหนดเพอใหผบรโภคสามารถทราบถงประเภทของนามน และเพอประโยชนในการควบคมคณภาพ ทงน นามนเบนซนออกเทน ๙๑ จะตองมสเหลอง และนามนเบนซนออกเทน ๙๕ จะตองมสนาเงน

๓๙

๑.๔ นำมนเบนซนพนฐำน

นามนเบนซนพนฐาน คอ นามนเบนซนสาหรบใชผสมกบเอทานอลแปลงสภาพเพอผลตเปนนามนแกสโซฮอล การกาหนดนามนเบนซนพนฐานเพอสรางความเชอมนใหแกผบรโภควานามนแกสโซฮอลทผลตจาหนายจะมคณภาพเปนไปตามทมาตรฐานกาหนด ดงนน ในการผลตนามนแกสโซฮอลจงตองใชนามนเบนซนฐานและเอทานอลแปลงสภาพทมคณภาพตามทกรมธรกจพลงงานกาหนด

กรมธรกจพลงงานไดออกมาตรฐานนามนเบนซนพนฐาน โดยแบงเปน ๒ ชนด ไดแก

นำมนเบนซนพนฐำนชนดท ๑ มคาออกเทน (RON) ไมตากวา ๘๗ ใชผสมเปนนามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๑ นามนแกสโซฮอลอ ๒๐ และนามนแกสโซฮอลอ ๘๕

นำมนเบนซนพนฐำนชนดท ๒ มคาออกเทน (RON) ไมตากวา ๘๙ จะใชผสมเปนนามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๕ นามนแกสโซฮอลอ ๒๐ และนามนแกสโซฮอลอ ๘๕

๑.๔.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนเบนซนพนฐำน

นามนเบนซนพนฐานมขอกาหนดคณภาพเหมอนกบนามนเบนซน แตจะตางกนทอตราสงตา ในขอกาหนด เรอง คาออกเทน คาการกลน และคาความดนไอ ทงน เพอใหมความเหมาะสมในการนาไปผลตเปนนามนแกสโซฮอล ซงจะกลาวเฉพาะขอกาหนดทสาคญ ดงน

๑) คาการกลน และคาออกเทน (Distillation and Octane Number) กาหนดเพอใหมนใจวาเมอนาไปผสมกบเอทานอลแปลงสภาพแลวจะสามารถผลตนามนแกสโซฮอลทมคณภาพเปนไปตามทประกาศกาหนด และเหมาะสมสาหรบการใชงานกบเครองยนต

๒) คาปรมาณสารเบนซน อะโรมาตก และโอเลฟน (Benzene, Aromatic and Olefin contents) กาหนดเพอจากดปรมาณมลพษทออกจากไอเสยรถยนต

๓) คาปรมาณกามะถน และฟอสฟอรส (Sulfur and Phosphorus contents) กาหนดเพอปองกนความเสยหายทอาจเกดตอตวกรองไอเสย (Catalytic converter)

๔) คาความดนไอ (Vapor Pressure) กาหนดเพอความปลอดภยในการใชงาน

๑.๕ เอทำนอลแปลงสภำพ

เอทานอล หรอเอทลแอลกอฮอล เปนแอลกอฮอลชนดหนง มสตรโครงสรางทางเคม คอ C๒H๕OH สามารถนาใชทดแทนสารเอมทบอ (Methyl Tertiary Buthyl Ether : MTBE) ซงเปนสารออกซเจนเนตในนามนเบนซนได เพอชวยเพมปรมาณออกซเจนในนามนทาใหมการเผาไหมทสมบรณ นอกจากน ยงทาใหประเทศประหยดเงนมลคาหลายพนลานบาทตอป อนเนองมาจากไมตองมการนาเขาสารเอมทบอจากตางประเทศ

เอทานอลทนามาผสมในนามนแกสโซฮอลมความบรสทธ ๙๙.๕% แตจะตองมการแปลงสภาพตามสตรทกรมสรรพสามตกาหนดกอน จงจะสามารถนามาผสมเปนนามนแกสโซฮอลได ดงนน เอทานอลแปลงสภาพ จงหมายถง เอทานอลทไดผสมกบนามนเชอเพลงตามสตรการแปลงสภาพทกรมสรรพสามตกาหนด สาหรบใชผสมกบนามนเบนซนพนฐานเพอผลตเปนนามนแกสโซฮอล

๔๐

วตถประสงคในการกาหนดมาตรฐานเอทานอลแปลงสภาพ คอ เพอใหวตถดบทนาไปผสมกบนามนเบนซนพนฐานเพอผลตเปนนามนแกสโซฮอลมคณภาพไดมาตรฐาน ทงน เพอใหผบรโภคเกดความเชอมนในคณภาพของนามนแกสโซฮอล และยงเปนการสงเสรมใหมการนาเอทานอลซงเปนผลตภณฑทผลตไดภายในประเทศมาใชในเชงพาณชย

๑.๕.๑ ขอกำหนดคณภำพของเอทำนอลแปลงสภำพ

๑) คาปรมาณเอทานอลและแอลกอฮอลชนดอมตวทมจานวนคารบอนอะตอมสงกวาเอทานอล (Ethanol and higher saturated alcohols content) กาหนดไวเพอเปนดชนชวดความบรสทธของ เอทานอล

๒) คาปรมาณโมโนแอลกอฮอลชนดอมตวทมจานวนคารบอนอะตอมตงแต ๓ ถง ๕ อะตอม (Higher saturated C๓-C๕ mono-alcohols content) กาหนดไวเพอปองกนการปนเปอนของแอลกอฮอลทมโมเลกลใหญ

๓) คาปรมาณเมทานอล (Methanol content) กาหนดเพอปองกนการกดกรอน

๔) คาปรมาณนา (Water content) กาหนดไวเพอใหเอทานอลมความบรสทธ และปองกนการแยกชนเมอนาไปผลตเปนนามนแกสโซฮอล

๕) คาปรมาณคลอไรดอนนทรย (Inorganic chloride ) กาหนดไวเพอปองกนการเกดตะกอนอดตนทไสกรอง และหวฉด

๖) คาความเปนกรด-ดาง (pH) ถาตาเกนไปจะทาใหปมนามนทางานผดปกต และเกดการกดกรอนหวฉด ถาสงเกนไปจะทาใหชนสวนพลาสตกเสยหาย

๗) ความเปนกรดคานวณเปนกรดอะซตก (Acidity as acetic acid) กาหนดไวเพอปองกนการกดกรอน เนองจากกรดอะซตกเปนกรดทมการกดกรอนสง

๘) ทองแดง (Copper) กาหนดไวเพอปองกนการเกดปฏกรยาออกซเดชน ซงเปนสาเหต ทาใหเกดคราบยางเหนยว

๙) สภาพตวนาไฟฟา (Electric conductivity) กาหนดไวเพอปองกนการกดกรอนชนสวนอปกรณทเปนโลหะ เชน อลมเนยม อนเนองมาจากการเกดปฏกรยาไฟฟาเคม

๑.๖ นำมนแกสโซฮอล

“แกสโซฮอล” มาจากคาผสมระหวาง Gasoline และ Alcohol รวมกนเปน Gasohol นามน แกสโซฮอลเกดจากนามนเชอเพลงท ไดจากการผสมนามนเบนซนพนฐานกบเอทานอลแปลงสภาพ โดย เอทานอลแปลงสภาพทใชมความบรสทธ ๙๙.๕%

สบเนองมาจากราคานามนเชอเพลงในตลาดโลกมราคาสงขนอยางตอเนอง ทาใหประเทศไทยตองสญเสยเงนตราตางประเทศเปนจานวนมหาศาล จงจาเปนจะตองหาแหลงพลงงานภายในประเทศเพอเปนการสงวนเงนตราตางประเทศ ลดการขาดดลทางดานการคา ตลอดจนสามารถพงพาตนเองได โครงการสวนพระองคสวนจตรลดาอนเนองมาจากพระราชดารจงไดรเรมศกษาถงการนาออยมาแปรรปเปนแอลกอฮอล (เอทานอล) ใชผสมกบนามนเบนซนผลตเปนนามนแกสโซฮอล และไดทดลองใชกบรถยนตในโครงการสวนพระองคตงแตป ๒๕๓๗ โดยทดสอบกบเครองยนตทงขนาดเลกและขนาดใหญไดผลดทงในหองปฏบตการและ

๔๑

ทองถนน ตอมา ในป พ.ศ. ๒๕๔๗ รฐบาลไดตระหนกถงความสาคญของการนาพชผลทางการเกษตรมาใชเปนเชอเพลง จงไดกาหนดเปนวาระแหงชาตสงเสรมการใชนามนแกสโซฮอล โดยปจจบนไดมการใชนามน แกสโซฮอลมาใชในเชงพาณชยอยางแพรหลาย โดยประโยชนทไดรบจากการใชนามนแกสโซฮอล คอ ชวยลดการนาเขานามนเชอเพลงจากตางประเทศ และชวยเหลอเกษตรกรใหมรายไดเพมขน

กรมธรกจพลงงานไดมการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนแกสโซฮอลเปน ๓ กลม ดงน

กลมนำมนแกสโซฮอลอ ๑๐ (นามนเบนซนพนฐานทมเอทานอลแปลงสภาพผสมอย ๑๐%) กาหนดมาตรฐานครงแรกในป ๒๕๔๕ โดยกาหนดมาตรฐานนามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๕ ตอมาในป ๒๕๔๗ กาหนดมาตรฐานนามนแกสโซฮอลอ ๑๐ เปน ๒ ประเภท โดยจาแนกตามคาออกแทน คอ นามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๑ และนามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๕

กลมนำมนแกสโซฮอลอ ๒๐ (นามนเบนซนพนฐานทมเอทานอลแปลงสภาพผสมอย ๒๐%) กาหนดมาตรฐานในป ๒๕๕๐

กลมนำมนแกสโซฮอลอ ๘๕ (นามนเบนซนพนฐานทมเอทานอลแปลงสภาพผสมอย ๘๕%) กาหนดมาตรฐานในป ๒๕๕๑

๑.๖.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนแกสโซฮอลอ๑๐ และนำมนแกสโซฮอลอ ๒๐

สาหรบนามนแกสโซฮอลอ๑๐จะมคณภาพเชนเดยวกบนามนเบนซน ยกเวนปรมาณเอทานอล สวนนามนแกสโซฮอลอ๒๐ จะมคาการกลนทอณหภมการระเหยทรอยละ ๕๐ ตากวานามนเบนซน และคาความดนไอสงกวานามนเบนซน ขอกาหนดทสาคญ ไดแก

๑) คาออกเทน (Octane Number) ๒) คาการกลน (Distillation) ๓) เสถยรภาพในการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation Stability) ๔) คาการกดกรอน (Corrosion) ๕) ปรมาณยางเหนยว (Gum) ๖) คาความดนไอ (Vapor Pressure) ๗) คาปรมาณตะกว กามะถน ฟอสฟอรส โอเลฟน เบนซน และ อะโรมาตก (Lead, Sulfur,

Phosphorus, Olefin, Benzene and Aromatic contents) ๘) สารเตมแตงประเภททมคณสมบตชะลางทาความสะอาด (Detergent Additive) ๙) สารออกซเจนเนตชนดอน (Oxygenates) ๑๐) ส (Color) กาหนดให นามนแกสโซฮอลอ ๑๐ ออกเทน ๙๑ สเขยว นามนแกสโซฮอล

อ๑๐ ออกเทน ๙๕ สสม นามนแกสโซฮอลอ ๒๐ และนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ไมไดกาหนดส

๔๒

๑.๖.๒ ขอกำหนดคณภำพของนำมนแกสโซฮอลอ๘๕

จะมขอกาหนดทคลายคลงกบนามนเบนซน และเอทานอลแปลงสภาพ แตอาจมคาแตกตางกน ในเรองความดนไอ คาการกลนกาหนดเพยงจดเดอดสดทาย ดงน

๑) ขอกาหนดทคลายคลงนามนเบนซน คอ คาออกเทน ตะกว กามะถน ฟอสฟอรส การกดกรอนแผนเงน เสถยรภาพตอการเกดออกซเดชน ยางเหนยว การกลน ความดนไอ เบนซน อะโรมาตก โอเลฟน นา และสารเตมแตงประเภทชะลางทาความสะอาด

๒) ขอกาหนดทคลายคลงกบเอทานอลแปลงสภาพ คอ นา เมทานอล แอลกอฮอล ความเปนกรด-ดาง คลอไรดอนนทรย และทองแดง

๑.๗ นำมนกำด

นามนกาดเปนของผสมของไฮโดรคารบอนทมจดเดอดตงแต ๑๕๐-๓๐๐ องศาเซลเซยส ซงมทงพาราฟน แนฟธา และอะโรมาตกผสมในอตราสวนตางๆกนแลวแตทมาของนามนดบ ในประเทศเมองหนาว นามนกาดถกใชเปนเชอเพลง ทาความรอน ใหความอนในอาคารบานเรอน ตมนา สวนในเขตเมองรอน เชน ประเทศไทย ยงมการใชนามนกาดจดตะเกยงตามชนบททอยหางไกลและไฟฟายงไปไมถง นอกจากน ยงนยมใชเปนตวทาละลายในอตสาหกรรมส ทนเนอร และยอมผา

๑.๗.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนกำด

๑) จดควนหรอจดใหควน (Smoke Point) คอ ระดบสงสดของเปลวไฟในตะเกยงทยงไมเกดควน นามนกาดทมคณภาพควรมจดใหควนสง

๒) จดวาบไฟ (Flash Point) กาหนดไวเพอความปลอดภยแกผใชและการเกบรกษา

๓) อณหภมการกลน (Distillation) กาหนดไวเพอใหนามนระเหยในอตราทเหมาะสมกบการใชงาน

• อณหภมการระเหยในอตรารอยละ ๑๐ (๑๐% Evaporation) แสดงคณสมบตของนามนกาดในสวนทระเหยไดไวไปตามไสตะเกยง ทาใหจดตดไฟไดงาย

• จดเดอดสดทาย (Final Boiling Point) แสดงคณสมบตของนามนกาดในสวนทระเหยสดทายไมใหสงเกนไป เพอใหมการเผาไหมสมบรณ ปองกนการเกดเขมาซงจะทาใหไสตะเกยงแขง

๔) การกดกรอนแผนทองแดง (Corrosion) กาหนดไวเพอปองกนการกดกรอนอปกรณ

๕) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) กาหนดไวเพอปองกนการเกดกาซซลเฟอร ไดออกไซด และฝนละอองขนาดเลก ทเกดการเผาไหม ซงเปนสารพษ และเมอทาปฏกรยากบไอนาจะเกดเปนกรดกดกรอนอปกรณ

๔๓

๑.๘ นำมนดเซล

นามนดเซล เปนนามนเชอเพลงใชสาหรบเครองยนตดเซลซงใชการสนดาปภายในแบบอดระเบด เปนสวนหนงทไดจากการกลนนามนดบจากโรงกลนเชนเดยวกบนามนเบนซน มชวงจดเดอดประมาณ ๑๘๐ - ๓๗๐ องศาเซลเซยส เครองยนตดเซลเปนเครองยนตแรงอดสง (High Compression) และจดระเบดเอง (Self Ignition Engine) ซงการจดระเบดของเชอเพลงเกดขนจากความรอนทมาจากแรงอดสงของอากาศในกระบอกสบโดยไมตองมหวเทยนจดประกายไฟกอน

นามนดเซลแบงเปน ๒ ประภท คอ

นามนดเซลหมนเรว (Automotive Diesel Oil หรอ Gas Oil) ใชกบเครองยนตดเซล ทมความเรวรอบของเครองยนตสงเกน ๑,๐๐๐ รอบตอนาท เชน รถยนต รถบรรทก เรอประมง เรอโดยสาร รถแทรกเตอร และเครองจกรกลหนกทกชนด

ปจจบนประเทศไทยมการจาหนายนามนดเซลหมนเรวซงมไบโอดเซลผสมอยไมเกน ๕% นามนดเซลทผสมดวยไบโอดเซลนมคณสมบตเชนเดยวกบนามนดเซล จงสามารถใชเปนเชอเพลงในรถยนตดเซลทวไปได โดยผผลตรถยนตใหการยอมรบวาสามารถใชไดโดยไมตองมการดดแปลงเครองยนต และ ไมกอใหเกดผลกระทบตอสมรรถนะการใชงานของเครองยนต

นามนดเซลหมนชา (Industrial Diesel Oil) ใชกบเครองยนตดเซลทมความเรวรอบของเครองยนตปานกลางหรอรอบตา ๓๐๐-๑,๐๐๐ รอบตอนาท เชน เครองยนตดเซลขบสงกาลงตดตงอยกบทตามโรงงานตางๆ เครองยนตประเภทนไมตองการนามนดเซลทมคาซเทนสงมากนก นามนดเซลประเภทนเรยกวา นามนดเซลหมนชา (LSD; Low Speed Diesel Oil) หรอทรจกกนทวไปวา นามนขโล และถาใชกบเรอเดนสมทรมกเรยกวา Marine Oil ซงเปนนามนผสมระหวางนามนดเซลหมนเรว (Distillate Fuel) และนามนเตา (Fuel Oil, FO หรอ Heavy Fuel Oil, HFO)

๑.๘.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนดเซลหมนเรว

๑) ความถวงจาเพาะ (Specific Gravity) เปนการวดความหนกเบาของนามน ถานามนหนกมากคาความรอนของนามนตอหนวยนาหนกจะสง

๒) คาซเทน หรอ ดชนซเทน (Cetane Number or Cetane Index) แสดงคณสมบตการจดระเบดของนามนดเซล นามนทมคาซเทนสงพอเหมาะจะชวยใหเครองยนตสตารทตดงาย เดนเรยบ มควนและเขมานอย และประหยดเชอเพลง ถาคาซเทนตาการเผาไหมไมสมบรณจะเกดคราบเขมาคารบอนสะสมมาก

๓) การกลน (Distillation) อณหภมสวนทกลนไดโดยปรมาตรในอตรารอยละ ๙๐ (๙๐% recovered) ตองไมสงเกนไป เพอปองกนการเผาไหมทไมสมบรณ มสวนหนกหรอเขมาออกมากบไอเสยรถยนต

๔) ความหนด (Viscosity) ตองมความหนดทเหมาะสมเพอใหระบบหวฉดเชอเพลงสามารถฉดนามนเปนละอองฝอยละเอยด เพอใหการเผาไหมสมบรณ ในขณะเดยวกนกชวยหลอลนปมหวฉดดวย

๕) จดวาบไฟ (Flash Point) เพอความปลอดภยในการเกบรกษาและในการขนสง

๔๔

๖) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) เพอลดมลพษจากการเผาไหม เนองจากกามะถน เผาไหมจะกลายเปนกาซซลเฟอรไดออกไซด (SO๒) ซลเฟอรไตรออกไซด (SO๓) และฝนละอองขนาดเลก ซงจะทาปฏกรยากบความชนกลายเปนกรดกามะถน กดกรอนชนสวนตางๆ ของเครองยนต

๗) คณสมบตการหลอลน (Lubricity, Wear Scar) เพอใหมการหลอลนระหวางชนสวนของโลหะทเสยดสกน ปองกนการสกหรอ เนองจากปจจบนขบวนการผลตนามนดเซลกามะถนตาสวนใหญจะทาใหนามนสญเสยคณสมบตในการหลอลน ดงนน จงจาเปนตองมการเตมสารเตมแตงเพมคณสมบตในการ หลอลนในนามนเพอชวยหลอลนและปองกนการสกหรอของปมหวฉดเชอเพลง

๘) การกดกรอนแผนทองแดง (Copper Strip Corrosion) เพอเปนดชนชวดคณสมบตการกดกรอนของนามน

๙) จดไหลเท (Pour Point) เพอปองกนการแขงตวของนามนเมออณหภมตา ซงจะไปขดขวางทางเดนของนามน

๑.๙ ไบโอดเซล

ไบโอดเซล เปนผลตภณฑทไดจากการนานามนพช หรอนามนสตว (นามนใหม หรอนามนใชแลว) เชน เมลดเรฟ (rapeseed เปนพชนามนมมากแถวยโรปและอเมรกา) ทานตะวน งา ฝาย ถวลสง ถวเหลอง ละหง สบดา มะพราว ปาลมนามน และนามนทเหลอใชหลงการปรงอาหารจากภตตาคารและรานอาหารประเภท Fast-food เชน McDonald's, Burger King และ KFC มาทาปฏกรยาเคมกบแอลกอฮอล โดยทวไปใชเมทานอล ภายใตสภาวะทมอณหภมสง โดยมตวเรงปฏกรยา เพอเปลยนโครงสรางทางเคมของนามนใหเปน Methyl Ester ของกรดไขมน ซงมคณสมบตใกลเคยงกบนามนดเซล จงเรยกชอวา ไบโอดเซล สามารถนาไปใชผสมกบนามนดเซลเปนเชอเพลงได ประโยชนทไดรบจากการใชนามนดเซลผสมไบโอดเซล เชน สามารถผลตพลงงานขนใชภายในประเทศ ลดการพงพาพลงงานจากตางประเทศ ลดการสญเสยเงนตราออกนอกประเทศ เพมมลคาผลผลตทางการเกษตร ลดปรมาณกาซเรอนกระจกและฝนละออง ชวยลดภาวะโลกรอน และชวยเพมคณสมบตในดานการหลอลนของนามนดเซลหมนเรว

บรษทผผลตรถยนตในประเทศไทยใหการยอมรบสดสวนของไบโอดเซลทผสมในนามนดเซลไดไมเกนรอยละ ๕ สามารถใชกบรถยนตโดยไมตองดดแปลงเครองยนต ไมกอเกดผลกระทบตอระบบตางๆของเครองยนต แมจะใชเปนระยะเวลายาวนาน การใชไบโอดเซลเปนเชอเพลงเกดมลพษทางอากาศนอยกวานามนดเซล เพราะมสวนผสมของออกซเจนทชวยในการเผาไหม

สาหรบนามนปาลม หรอนามนมะพราวทไมผานกระบวนการเปลยนแปลงทางเคมดงกลาวขางตน นามาใชโดยตรงหรอผสมกบนามนดเซล ไมถอวาเปนนามนไบโอดเซล

การกาหนดมาตรฐานไบโอดเซลในประเทศไทย แบงเปน ๒ ประเภท คอ

ไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเทอรของกรดไขมน ใชสาหรบนาไปผสมกบนามนดเซลหมนเรว ไมเกนรอยละ ๕

ไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) สาหรบใชกบเครองยนตการเกษตร เครองยนตสบเดยว ๔ จงหวะ สบนอน ซงระบายความรอนดวยนา

๔๕

ผทประสงคจะผลตจาหนายไบโอดเซลทงประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน และประเภทไบโอดเซลชมชนจะตองขอรบความเหนชอบการจาหนายหรอไวเพอจาหนายจากกรมธรกจพลงงานกอนจงจะผลตจาหนายได

๑.๙.๑ ขอกำหนดคณภำพของไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน

ไบโอดเซลทผลตในประเทศไทยสวนใหญผลตจากนามนปาลมดบ (crude palm oil :CPO) นามนปาลมกลน (Refined Bleached Deodorised Palm Oil :RBD Palm oil คอ นามนปาลมทผานการกลน ฟอกส และกาจดกลน) และปาลมสเตยรน (stearin คอ สวนทเหลอจากการกลนนามนปาลมดบซงแยกสวนโอเลอนไปทานามนพชแลว) ซงมสวนนอยผลตจากนามนพชใชแลว ไบโอดเซลทผลตจากปาลมจะมขอด คอ มการเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชนสง คอ ทนตอความรอนไดสง ในขณะทมคณสมบตดานการทนทานตอความเยนตา (cold flow property ตา) นนคอ มจดไหลเทสง เมออณหภมเยนลง ไบโอดเซลจะเกดการแขงตวจบเปนกอน ทาใหการใชงานทอณหภมตาไมด อยางไรกตาม ในการกาหนดมาตรฐาน ไบโอดเซลทประชซงประกอบดวยผคานามน และผผลตไบโอดเซลมความเหนรวมกนวาไมควรกาหนดคณสมบตในดาน cold flow property ในมาตรฐานไบโอดเซลใหเปนขอตกลงระหวางผซอกบผขาย ดงนน จงไมมการกาหนดคณสมบตดาน cold flow property เชน จดไหลเท จดขน ขอกาหนดคณภาพไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ทสาคญไดแก

๑) เมทลเอสเตอร (Methyl Ester) กาหนดไวเพอแสดงวาไบโอดเซลมการเกดปฏกรยาสมบรณ โดยหากมปรมาณเอสเตอรตาเมอใชงานจะเกดตะกอนอดตนหวฉดและปม

๒) เมทานอล (Methanol) กาหนดไวเพอปองกนการกดกรอน

๓) โมโนกลเซอไรด ไดกลเซอไรด ไตรกลเซอไรด ( Monoglyceride, Diglyceride, Triglyceride ) กาหนดไวเพอปองกนการเกดตะกอนอดตนหวฉดและปม

๔) กลเซอรนอสระ (Free glycerin) กาหนดไวเพอปองกนการตกตะกอนแยกชน ทาใหหวฉดอดตน

๕) กลเซอรนทงหมด (Total glycerin) กาหนดไวเพอปองกนการเกดตกตะกอน และ สงสกปรกอดตนหวฉดเมอใชงานทอณหภมตา

๖ กรดลโนเลนกเมทลเอสเตอร (Linolenic Acid Methyl Ester) กาหนดไวเพอปองกนการเกดคราบอดตน เนองจากการปฏกรยาโพลเมอรไรเซชน

๗) สงเจอปนทงหมด (Total Contaminate) กาหนดไวเพอปองกนนามนเสอมสภาพ ตกตะกอนอดตนหวฉดเมอมการใชงานทอณหภมตา

๘) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) กาหนดไวเพอปองกนการเกดกาซซลเฟอร ไดออกไซด และฝนละอองขนาดเลก ทเกดการเผาไหม ซงเปนสารพษ และเมอทาปฏกรยากบไอนาจะเกดเปนกรดกดกรอนอปกรณ

๙) ปรมาณฟอสฟอรส (Phosphorus content) กาหนดไวเพอปองกนการทาปฏกรยากบสารเรงปฏกรยาทอยในทอไอเสย ทาใหอายการใชงานของ Catalytic converter สนลง

๔๖

๑๐) โลหะหม ๑ และหม ๒ (Group I metals (Sodium & Potassium) Group II metals (Calcium& Magnesium)) กาหนดไวเพอปองกนเถาตกคางในเครองยนต อดตนไสกรอง

๑๑) เถาซลเฟต (Sulfated Ash) กาหนดไวเพอปองกนการเกดรอยสกทหวฉด ปม ลกสบ และแหวน

๑๒) กากถาน (๑๐% Carbon Residue) กาหนดไวเพอปองกนเขมาตดปลายหวฉด ทาใหเกดรอยสก และฝนละอองในไอเสย

๑๓) คาไอโอดน (Iodine Value) กาหนดไวเพอปองกนการเกดคราบยางเหนยว กดกรอนโลหะ และทาใหนามนเครองมอายการใชงานสนลง

๑๔) ปรมาณนา (Water content) กาหนดไวเพอปองกนไมใหไบโอดเซลเกดปฏกรยายอนกลบ

๑๕) คาความหนาแนน (Density) เปนการวดความหนกเบาของนามน ถานามนหนกมากคาความรอนของนามนตอหนวยนาหนกจะสง

๑๖) คาซเทน (Cetane Number) แสดงคณสมบตจดระเบดของไบโอดเซล ปองกนเครองยนตเกดการนอค

๑๗) ความหนด (Viscosity) ตองมความหนดทเหมาะสมเพอใหระบบหวฉดเชอเพลงสามารถฉดนามนเปนละอองฝอยละเอยด ในขณะเดยวกนกชวยหลอลนปมหวฉดดวย

๑๘) จดวาบไฟ (Flash Point) เพอความปลอดภยในการเกบรกษาและในการขนสง

๑๙) การกดกรอนแผนทองแดง (Copper Strip Corrosion) เพอเปนดชนชวดคณสมบตการกดกรอนของนามน

๒๐) คาเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation Stability) กาหนดไวเพอไมให ไบโอดเซลเกดการเสอมสภาพอนเนองมาจากการทาปฏกรยากบออกซเจน เกดเปนโคลนตม และกรด ซงจะทาใหเกดการกดกรอน

๒๑) คาความเปนกรด (Acid Value) กาหนดไวเพอปองกนการกดกรอนชนสวนอปกรณ

๑.๙.๒ ไบโอดเซลสำหรบเครองยนตกำรเกษตร (ไบโอดเซลชมชน)

จะมคณภาพไมเขมงวดเทาไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน เนองจากนาไปใชงานกบเครองยนตสบเดยวซงมกลไกไมซบซอน วตถประสงคของการกาหนดมาตรฐานไบโอดเซลประเภทน กเพอสงเสรมใหมการผลตใชเองในชมชน เกษตรกรสามารถใชไบโอดเซลชมชนกบเครองยนตการเกษตรได โดยไมตองผสมกบนามนดเซลหมนเรว ขอกาหนดคณภาพทสาคญ ไดแก

๑) ความหนาแนน ๒) ความหนด ๓) จดวาบไฟ ๔) กามะถน ๕) จานวนซเทน ๖) เถาซลเฟต

๔๗

๗) นาและตะกอน ๘) การกดกรอนแผนทองแดง ๙) คาความเปนกรด ๑๐) กลเซอรนอสระ ๑๑) กลเซอรนทงหมด ๑๒) ส เปนสมวง เพอใหสามารถสงเกตเหนไดชดเจน และแตกตางจากไบโอดเซลประเภท

เมทลเอสเตอรของกรดไขมน ๑๓) สารเตมแตง (ถาม)

๑.๙.๓ กำรขอรบควำมเหนชอบกำรจำหนำยหรอมไวเพอกำรจำหนำยไบโอดเซล

สาหรบผผลตไบโอดเซลทงประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน และไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร ใหผคานามนทประสงคจะจาหนายหรอมไวเพอจาหนายไบโอดเซล ยนแบบแจงขอรบความเหนชอบการจานายหรอมไวเพอจาหนายไบโอดเซล ทงน เพอใหสามารถควบคมผผลตใหมการผลต ไบโอดเซลทมคณภาพเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด ซงหากไมมการขอความเหนชอบการจาหนาย กจะไมทราบวามผผลตอยทไหนบาง จะกระทบตอการควบคมคณภาพ เนองจากการผลตไบโอดเซลมขนตอนการผลตไมยงยาก และมผผลตใหความสนใจในการผลตมาก แตการจะผลตใหไดคณภาพตามาตรฐานทกาหนดนน เปนเรองยากมาก และไมมการควบคมโดยหนวยงานอน จงตองมการขอรบความเหนชอบการจาหนาย ตางจากกบเอทานอลแปลงสภาพ ซงจะตองมการขออนญาตจดตงจากกรมสรรพสามตกอน และมเจาหนาทกรมสรรพสามตประจาอยทโรงงาน ดงนน กรมธรกจพลงงานจงไมไดกาหนดใหผผลตเอทานอลแปลงสภาพเพอใชเปนเชอเพลงตองมาขอรบความเหนชอบการจาหนาย

๑) กำรขอรบควำมเหนชอบกำรจำหนำยไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน

ผคานามนตองยนแบบแจงเพอขอรบความเหนชอบ โดยผผลตจะตองกอสรางโรงงาน และตดตงอปกรณเสรจเรยบรอยแลว พรอมเปดดาเนนการ และไบโอดเซลทผลตไดตองมคณภาพเปนไปตามประกาศกาหนด เมอไดมการตรวจสอบแลววาผผลตไดมการดาเนนการเปนไปตามทกาหนด อธบดจะออกหนงสอรบการจาหนายหรอมไวเพอจาหนายไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ให มกาหนดระยะเวลาไมเกนสามป นบแตวนทออก และผคาจะตองปฏบตตามเงอนไข ดงน

(ก) ผลตหรอจาหนายไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ณ สถานท ทกาหนดไวในหนงสอรบรอง

(ข) สงบญชเกยวกบปรมาณของไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมนทนาเขามาในราชอาณาจกร ซอ กลน ผลต ไดมา จาหนายไปแลว และทเหลออยในแตละเดอน ตอกรมธรกจพลงงาน ภายในวนทสบหา ของเดอนถดไป

(ค) ผคานามนทประสงคจะทาการเปลยนแปลงหรอเพมเตม ชอ สถานทตงสานกงานแหงใหญ สถานทผลต สถานทจาหนาย หรอรายละเอยดใดๆ ทไดแจงหรอระบไวในแบบแจงซงไดรบความเหนชอบแลว ใหทาหนงสอแจงตอกรมธรกจพลงงาน ลวงหนาไมนอยกวาสบหาวน กอนวนทประสงคจะเปลยนแปลงหรอเพมเตม แลวแตกรณ

๔๘

(ง) ผคานามนทประสงคจะเลกการผลต การจาหนายไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ใหทาหนงสอแจงตอกรมธรกจพลงงาน ภายในสามสบวนนบแตวนทเลกการผลต การจาหนาย แลวแตกรณ

๒) กำรขอรบควำมเหนชอบกำรจำหนำยไบโอดเซลสำหรบเครองยนตกำรเกษตร (ไบโอดเซลชมชน)

ผคานามนตองยนแบบแจงเพอขอรบความเหนชอบ โดยจะตองแสดงสถานททาการผลต สถานทจาหนายไบโอดเซล เมอไดมการตรวจสอบแลววาผผลตไดมการดาเนนการเปนไปตามทกาหนด อธบดจะออกหนงสอรบการจาหนายหรอมไวเพอจาหนายไบโอดเซลชมชนให มกาหนดระยะเวลาไมเกนสามป นบแตวนทออก และผคาจะตองปฏบตตามเงอนไข ดงน

(ก) ตดปายแสดงชอ . ไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) สบเดยว ๔ จงหวะ สบนอน ระบายความรอนดวยนา. ขนาดตวอกษรไมตากวา ๕ เซนตเมตร ณ จดจาหนาย ใหเหนไดอยางชดเจน

(ข) ผลตหรอจาหนายไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) ณ สถานททกาหนดไวในหนงสอรบรอง

(ค) จดเกบตวอยางโบไอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) เพอสงมอบใหแกพนกงานเจาหนาททาการตรวจสอบลกษณะและคณภาพตามความจาเปน เปนครงคราวตามคาสงของพนกงานเจาหนาท

(ง) รายงานขอมลการจดหา การจาหนาย และยอดคงเหลอของไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) ตามแบบ ตอกรมธรกจพลงงาน ภายในวนทสบหาของเดอนถดไป

(จ) ผคานามนทประสงคจะทาการเปลยนแปลงหรอเพมเตม ชอ สถานทตงสานกงานใหญ สถานทผลต สถานทจาหนาย หรอรายละเอยดใดๆ ทไดแจงหรอระบไวในแบบแจงซงไดรบความเหนชอบแลว ใหทาหนงสอแจงตอกรมธรกจพลงงาน ลวงหนาไมนอยกวา ๑๕ วน กอนวนทประสงคจะเปลยนแปลงหรอเพมเตม แลวแตกรณ

(ฉ) ผคานามนประสงคเลกการผลต การจาหนาย ไบโอดเซลสาหรบเครองยนตการเกษตร (ไบโอดเซลชมชน) ใหทาหนงสอแจงตอกรมธรกจพลงงาน ภายในสามสบวนนบแตวนทเลกการผลตการจาหนายแลวแตกรณ

๑.๑๐ นำมนเตำ

นามนเตา (Fuel Oils, FO or Heavy Fuel Oil, HFO or Residual Fuel) เปนผลตภณฑ ทไดจากกนหอกลนนามน อนเปนสวนทตกคางอยหลงจากสวนเบาๆ และมมลคาสง เชน Distillate Fuels ซงไดแก นามนกาดและนามนดเซลไดกลนตวออกไปจนหมดแลว ดวยเหตนนามนเตาจงมชอวา Residual Fuel (กากกลน) หรอ Heavy Fuel Oils ซงเปนสวนทหนกและขนเหนยวมาก มอณหภมจดเดอดตงแต ๓๗๑ - ๔๘๒ องศาเซลเซยส แตกอาจมสวนทมจดเดอดตาปนอยบาง นามนเตาทจาหนายในประเทศไทยมหลายชนดความหนด ตงแตใสถงขนมาก ถงแมวานามนเตาจะเปนพวกกากนามน (Residuals) ทเหลอจากการกลนนามนดบ มสดา มสงตกคางตางๆ ปนอย และมราคาถกทสดกตาม แตนามนเตากยงเปนประโยชนมหาศาลตออตสาหกรรมตางๆ การคมนาคมขนสงทางเรอเดนสมทร และการผลตไฟฟา

๔๙

ลกษณะการใชงานนามนเตา จดไดเปน ๓ ประเภท คอ

ใชเปนเชอเพลงหมอนาเพอผลตไอนา

o หมอนาขนาดใหญ ผลตไอนาความดนสง อณหภมสง ขบเครองกงหนไอนาเพอผลตไฟฟาในโรงไฟฟา โรงงานนาตาล และในระบบ Co-generation เปนตน

o หมอนาขนาดเลก ผลตไอนาความดนตา ทเรยกวา Process Steam ใชถายเทความรอนในกระบวนการผลตตางๆ ในโรงงานอตสาหกรรม เชน การอบผา ยอมผา อบกระดาษ เปนตน

ใชเปนเชอเพลงในเตาเผาในงานอตสาหกรรมตางๆ เชน การถลงแร (Ore Smelting)การหลอม/เผาโลหะเพอการรดเปนเสน ตขนรป และชบแขง การผลตเซรามค/อฐ ปนซเมนต ปนขาว การหลอมแกว เปนตน

ใชเปนเชอเพลงเดนเครองยนตดเซลขนาดใหญรอบชา (Slow Speed Diesel Engines) เชน เรอเดนสมทร และเครองยนตดเซลรอบปานกลาง (Medium Speed Diesel Engines) ขบเครองกาเนดไฟฟาทตดตงอยกบทในโรงงานอตสาหกรรม ทงน นามนเตาทใชในเรอเดนสมทรมกเรยกกนวา Bunker Oil

นามนเตาทผลตจาหนายภายในประเทศแบงตามความหนดออกไดเปน ๕ ชนด ไดแก

ชนดท ๑ ความหนด ณ อณหภม ๕๐oซ. อยในชวง ๗ - ๘๐ เซนตสโตกส

ชนดท ๒ ความหนด ณ อณหภม ๕๐oซ. อยในชวง ๘๑ - ๑๘๐ เซนตสโตกส

ชนดท ๓ ความหนด ณ อณหภม ๕๐oซ. อยในชวง ๑๘๑ - ๒๓๐ เซนตสโตกส

ชนดท ๔ ความหนด ณ อณหภม ๕๐oซ. อยในชวง ๒๓๑ - ๒๘๐ เซนตสโตกส

ชนดท ๕ ความหนด ณ อณหภม ๑๐๐oซ. อยในชวง ๓ - ๓๐ เซนตสโตกส

๑.๑๐.๑ ขอกำหนดคณภำพของนำมนเตำ

๑) ความหนด (Viscosity) เปนคาการตานทานการไหลของนามน ความหนดเปนคณสมบตทสาคญทสดของนามนเตา การเลอกใชนามนเตาจะตองคานงถงลกษณะงานและอปกรณทใช กลาวคอ นามนเตาจะตองมความหนดทเหมาะสมกบหวฉดของเตาเผา เพราะกอนการเผาไหมจะตองมการพนนามนเตาเปนฝอยละเอยดเพอผสมกบอากาศในอตราสวนทเหมาะสม จงจะทาใหสามารถตดไฟไดงายและ เผาไหมสมบรณ ไมเกดควนและเขมาในบรเวณเตาหรอปลอง ไมเกดโคกหรอคารบอนเกาะตามผนง

๒) ปรมาณกามะถน (Sulfur content) กาหนดไวเพอปองกนการเกดกาซซลเฟอร ไดออกไซด และฝนละอองขนาดเลก ทเกดการเผาไหม ซงเปนสารพษ และเมอทาปฏกรยากบไอนาจะเกดเปนกรดกดกรอนอปกรณ

๓) จดวาบไฟ (Flash Point) กาหนดไวเพอความปลอดภยในการเกบรกษาและการขนสง

๔) ปรมาณความรอน (Gross Heat of Combustion) กาหนดไวเพอใหนามนเตามคาพลงงานความรอนทเหมาะสมกบการใชงาน

๕) จดไหลเท (Pour Point) เพอปองกนการแขงตวของนามน เมอมการใชงานทอณหภมตา

๕๐

๖) ปรมาณนาและตะกอน (Water and Sediment) เพอปองกนสงปนเปอนทจะทาใหเกดการอดตนหวฉด และการกดกรอนอปกรณ

๗) ปรมาณเถา (Ash content) กาหนดไวเพอปองกนการเกดรอยสกทหวฉด

๘) ความถวงจาเพาะ (Specific Gravity) เปนการวดความหนกเบาของนามน ถานามนหนกมากคาความรอนของนามนตอหนวยนาหนกจะสง

๒. กำรใหควำมเหนชอบสำรเตมแตงในนำมนเชอเพลง สารเตมแตง หมายความวา สงทใชเตมในนามนเชอเพลง เพอปรบปรงหรอปองกนการ

เปลยนแปลงทางเคมหรอฟสกสของนามนเชอเพลง หรอเพอปกปองเครองยนตทจะไดรบความเสยหายจาก สงทเกดขนจากการใชเชอเพลง

กรมธรกจพลงงานไดกาหนดใหผคานามนทประสงคจะเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลง ตองยนแบบแจงเพอขอรบความเหนชอบการเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลงตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข ทกาหนดไวในประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขอความเหนชอบการเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลงและลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเฉพาะสวนทไมเปนไปตามทกรมธรกจพลงงานกาหนด เมออธบดไดใหความเหนชอบการเตมสารเตมแตงทผคานามนแจงแลว จะออกหนงสอรบรองการใหความเหนชอบการเตมสารเตมแตงใหแกผคานามน

การทตองใหผคานามนยนแบบแจงเพอขอความเหนการเตมสารเตมแตง เพอควบคมมใหผคานามนเตมสารเตมแตงทอาจกอผลกระทบตอเครองยนต โดยสารเตมแตงตองไมมโลหะหนก ธาตฟอสฟอรส และเถาทเปนโลหะหนก สารเตมแตงตองไมทาปฏกรยากน กรณทมการเตมสารแตงในนามนเชอเพลงมากกวา ๑ ชนด ตองมผลการทดสอบประสทธภาพของสารเตมแตง การทดสอบประสทธภาพทางเครองยนต มการระบประเภทของสารเตมแตง ชอทางการคา และเคม คณสมบตทางเคมและฟสกส แสดงแผนภมระบหมฟงกชนแนล ขอมลดานความปลอดภย ปรมาณทใชเตม

ปจจบนประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง มการบงคบใหเตมสารเตมแตงประเภทชะลางทาความสะอาด (Detergent Additive) ในนามนเบนซน และนามนแกสโซฮอลเทานน สวนสารเตมแตงอนๆทเตมลงในนามนเชอเพลงเปนภาคสมครใจของผคานามน

ในเรองของการควบคมการเตมสารเตมแตง จะใชวธวเคราะหหาปรมาณสารเตมแตงในกรณทไมมเครองมอทดสอบสมรรถนะของสารเตมแตง เชน สารเตมแตงประเภทชะลางทาความสะอาด ซงจะตองใชการทดสอบทางเครองยนต แตสาหรบสารเตมแตงทเตมลงในนามนซงสามารถทดสอบสมรรถนะทางดานเคม และฟสกสได กจะทาการทดสอบโดยตรง เชน สารเตมแตงประเภทเพมประสทธภาพการหลอลน กจะทดสอบโดยใชเครอง HFRR วดคารอยขดขวน สารเตมแตงประเภทปองกนการเกดปฏกรยา ออกซเดชน กจะวดการเกดปฏกรยาออกซเดชน เพอหาคาความเสถยร เปนตน

๕๑

๓. กำรใหควำมเหนชอบลกษณะและคณภำพเฉพำะสวนทมคณภำพไมเปนไปตำมทกฎหมำยกำหนด

เมอกรมธรกจพลงงานไดมการออกประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพนามนเชอเพลงแลว หามมใหผคานามนจาหนายหรอมไวเพอจาหนายซงนามนเชอเพลงทมลกษณะหรอคณภาพแตกตางจากทอธบดประกาศกาหนดหรอใหความเหนชอบ หรอทยงมไดรบความเหนชอบจากอธบด ซงตามขอเทจจรงของการประกอบธรกจการคานามนมบางกรณทไมจาเปนตองใชนามนเชอเพลงทมคณภาพตามทประกาศกาหนด ดงนน ประกาศกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลงจงมการกาหนดสาหรบผคานามนทประสงคจะจาหนายหรอมไวเพอจาหนายนามนเชอเพลงทมคณภาพไมเปนไปตามมาตรฐานทกรมธรกจพลงงานกาหนด กได ในกรณ ดงน

๓.๑ นำมนเบนซน นำมนแกสโซฮอล และนำมนดเซล

๑) สาหรบการสงออกไปนอกราชอาณาจกร นอกจาการขนสงทางทะเล รวมถงนามน ทนาเขามาในราชอาณาจกรเพอวตถประสงคนดวย

๒) สาหรบการนาไปใชในยานพาหนะทสงออกไปนอกราชอาณาจกร

๓) สาหรบการนาไปใชในการอน นอกเหนอจากการใชกบเครองยนต รวมถงนามนทนาเขามาในราชอาณาจกรเพอวตถประสงคนดวย

๔) สาหรบการนาไปใชตามโครงการหรอนโยบายของรฐบาล หรองานวจย ทงน รวมถงนามนทนาเขามาในราชอาณาจกรเพอวตถประสงคนดวย

กรณนามนดเซลหมนเรวตามโครงการจาหนายนามนดเซลสาหรบชาวประมงในเขตตอเนองของราชอาณาจกร และโครงการชวยเหลอนามนใหชาวประมง ในขอกาหนด ปรมาณไบโอดเซลเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ปรมาณกามะถน ไมสงกวารอยละ ๐.๗ โดยนาหนก และอณหภมสวนทกลนไดโดยปรมาตรในอตรารอยละ ๙๐ แตไมสงกวา ๓๗๐ องศาเซลเซยส และส โดยนามนดเซลหมนเรวตามโครงการจาหนายนามนดเซลสาหรบชาวประมงในเขตตอเนองของราชอาณาจกร ตองเปนสเขยว และโครงการชวยเหลอนามนใหชาวประมงตองเปนสมวง

๕) สาหรบเตรยมไวเพอผลตจาหนายใหแกประชาชน เฉพาะขอกาหนด เรอง สารเตมแตง (นามนเบนซน และนามนแกสโซฮอล) คณสมบตการหลอลน ปรมาณไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (นามนดเซลหมนเรว)

๖) สาหรบนามนทผคานามนตามมาตรา ๗ นาเขามาในราชอาณาจกร สาหรบใชเปนวตถดบในการผลตนามนเชอเพลง หรอเพอจาหนายใหแกผคานามนตามมาตรา ๗ ตามวตถประสงคน

๗) สาหรบจาหนายใหแกผคาตามมาตรา ๗ เพอใชเปนวตถดบในการผลตนามน

๘) นามนทจาหนายใหแกผคาตามขอ ๑) ขอ ๒) ขอ ๓) และขอ ๔)

๓.๒ นำมนเชอเพลงอนๆ

มขอยกเวนทมหลกการเชนเดยวกบนามนเบนซน นามนดเซล แตอาจมขอปลกยอยทแตกตางกนไปบางตามการใชงานของนามนเชอเพลงนน โดยสามารถศกษารายละเอยดไดจากประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงทไดมการออกประกาศไปแลว

๕๒

สาหรบการจาหนายนามนเชอเพลงทมลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามทกรมธรกจประกาศกาหนด ผคานามนตองปฏบตตาม ประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขอความเหนชอบการเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลงและลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเฉพาะสวนทไมเปนไปตามทกรมธรกจพลงงานกาหนด พ.ศ.๒๕๕๓ โดยตองยนแบบแจงเพอขอรบความเหนชอบ ยระบลกษณะและคณภาพของนามนในขอกาหนดทไมเปนไปตามมาตรฐานทกรมธรกจพลงงานกาหนด และวตถประสงคของการขอจาหนายนามนดงกลาว เมออธบดพจารณาเหนชอบแลว จะออกหนงสอรบรองการใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง ซงมกาหนดระยะเวลาไมเกน ๑ ป

ผคานามนทไดรบหนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯไปแลวตองปฏบตตามเงอนไข ในการจดหา การเกบ และขนสงนามนเชอเพลงตามรายละเอยดทระบไวในแบบแจง และตองรายงานขอมลการจดหา การจาหนาย และยอดคงเหลอนามนเชอเพลงตามแบบทกาหนด ภายในวนทสบหาของเดอนถดไป

๕๓

บทท ๕ กำรกำหนดมำตรฐำนคณภำพนำมนหลอลน

โดย กลมพฒนำมำตรฐำนนำมนหลอลน กลมพฒนามาตรฐานนามนหลอลนมหนาทในการกาหนดมาตรฐานนามนหลอลน และ

พจารณาใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพดานการใชงานของนามนหลอลน

๑. ควำมรพนฐำนเรองนำมนหลอลน นามนหลอลน เปนผลตภณฑทไดจากการผสมนามนหลอลนพนฐาน (Base oil) กบสารเตม

แตง (Additive) เพอเสรมประสทธภาพของนามนหลอลนในการชวยกระจายและชะลางสงสกปรกในเครองยนต กาจดกรดทเกดจากการเผาไหมนามนเชอเพลง และชวยปองกนการสกหรอของเครองยนต

๑.๑ หนำท และองคประกอบ

นามนหลอลน หรอนามนเครอง มหนาทหลอลนชนสวนของเครองยนต และลดการเสยดส ชวยในดานการรกษาความสะอาด ปองกนสนมและการกดกรอน ระบายความรอน และปองกนการรวซม ประกอบดวยองคประกอบ 2 สวนทสาคญ ไดแกนามนหลอลนพนฐาน (Base Oil) และสารเพมคณภาพ (Additive)

นามนหลอลนพนฐานจะใหคณสมบตในดานการหลอลน และความขนใส ม 2 ประเภท ไดแกนามนหลอลนพนฐานทไดจากกลนนามนปโตรเลยม หรอทเรยกวา นามนแร (Mineral Oil) และนามนหลอลนพนฐานทไดจากการสงเคราะห (Synthetic Base Oil) เชน PAO (Polyalphaolefin) หรอการนาผลตภณฑปโตรเลยมมาผานกระบวนการทางเคม (Hydroprocessing Base Oil)

สารเพมคณภาพจะใหคณสมบตในการปกปองรกษาเครองยนตตามดานการใชงาน ไดแก สารปองกนการสกหรอ สารชะลางทาความสะอาด สารกระจายสงสกปรก สารตานการรวมตวกบออกซเจน สารปองกนการกดกรอน และการเกดสนม สารเพมคาดชนความหนด สารลดจดไหลเท สารปองกนการ เกดฟอง เปนตน

๑.๒ ประเภทของนำมนเครอง

๑.๒.๑ แบงตามชนดของนามนหลอลน พนฐานทนามาผลต ไดแก นามนเครองแบบธรรมดาทวไปทผลตจากนามนแร (Mineral Oil) นามนเครองสงเคราะห (Fully Synthetic) ผลตจากนามนพนฐานสงเคราะห และนามนเครองกงสงเคราะห (Semi-Synthetic) ผลตจากนามนแร และนามนพนฐานสงเคราะหในอตราสวนตางๆ กน

๕๔

๑.๒.๒ แบงตามชนดความหนด (SAE) ไดแก

นามนเครองเกรดเดยว (Monograde) จาแนกโดยสมาคมวศวกรรมยานยนตแหงสหรฐอเมรกา (Society of Automotive Engineers) ม 11 เกรด ไดแก SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W, 20, 30, 40, 50 และ 60 อกษร W (Winter) เพอแสดงใหรวาเปนนามนเครองทใชในเขตหนาว

นามนเครองเกรดรวม (Multigrade) เปนการพฒนานามนเครองใหสามารถใชงานไดทงสภาพอากาศรอน และเยน นามนเครองเกรดรวมจะมคาดชนความหนดสง สามารถทนตอการเปลยนแปลงสภาพอากาศไดดกวานามนเครองเกรดเดยว ตวอยางนามนเครองเกรดรวม เชน SAE 5W-40, 10W-30, 15W-40, 20W-50 เปนตน

๑.๒.๓ แบงตามชนคณภาพดานการใชงาน ไดแก ๑) มาตรฐาน API หมายถง มาตรฐานสถาบนปโตรเลยมแหงสหรฐอเมรกา (American

Petroleum Institute) เปนมาตรฐานทรจกและแพรหลายทสด โดยแบงประเภทการใชงานออกเปนชนคณภาพสาหรบเครองยนตเบนซน และดเซล ใหเหมาะสมกบเครองยนตในแตละรนป สาหรบเครองยนตเบนซน ไดแก API SA, SB SC, SD, SE, SF, SG, SH, SJ, SL, SM และสงสดในปจจบน คอ SN สาหรบเครองยนตดเซล ไดแก API CA, CB CC, CD, CD-II , CE, CF-4, CF, CF-2, CG-4, CH-4, CI-4, CI-4 PLUS และสงสดในปจจบน คอ CJ-4 ทงนบางชนคณภาพกเลกใชแลว เนองจากไมเหมาะสมกบเครองยนต

๒) มาตรฐาน ACEA หมายถง มาตรฐานสมาคมผผลตยานยนตในทวปยโรป (Association of European Automotive Manufacturers) โดยแบงประเภทการใชงานเปนนามนหลอลนสาหรบเครองยนตเบนซน หรอ เครองยนตดเซลขนาดเลก (Light duty) ไดแก A1 / B1 , ถง A5 / B5 นามนหลอลนสาหรบเครองยนตดเซลขนาดเลกทตดตงอปกรณกรองไอเสย ไดแก C1 ถง C4 และประเภทสดทายสาหรบเครองยนตดเซลขนาดใหญ (Heavy duty) ไดแก E4 , E5 , E7 และ E 9

๓) มาตรฐาน JASO หมายถง มาตรฐานทองคกรรถยนตประเทศญปน (Japan Automobile Standard Organization) กาหนดขนสาหรบรถจกรยานยนต 4 จงหวะ ไดแก JASO MA , MB และ นามนหลอลนสาหรบเครองยนตดเซล ไดแก JASO DH-1

๔) มาตรฐาน GLOBAL หมายถง มาตรฐานกลางทจดทาขนโดยกลมอตสาหกรรม ยานยนตของสหรฐอเมรกา EMA (Engine Manufacturers Association) สมาคม ACEA และอตสาหกรรม ยานยนตญปน JAMA (Japan Automobile Manufacturers Association) โดยกาหนดสาหรบเครองยนตดเซลขนาดใหญ ไดแก DHD-1 และสาหรบเครองยนตดเซลขนาดเลก ไดแก DLD-1 , DLD-1, DLD-3

๕) มาตรฐาน OEM (Original Equipment Manufacturers) หมายถง มาตรฐานเฉพาะของผผลตเครองยนตแตละชนด เชน Volvo , Mercedes Benz, Volkswagen, BMW, Cummins, Mazda เปนตน

การพฒนาชนคณภาพของนามนเครองเปนไปอยางตอเนอง ปจจยสาคญทมสวนผลกดน ไดแก มาตรฐานดานสงแวดลอมทเขมงวดขน สงผลตอการพฒนาเทคโนโลยยานยนต นอกจากนการตอบสนองตอความตองการของผบรโภค อาท การประหยดนามนเชอเพลง กมสวนสาคญตอการพฒนาคณสมบตของนามนเครองใหไปในทศทางเดยวกนดวย

๕๕

๒. กำรกำหนดลกษณะและคณภำพของนำมนหลอลน นามนหลอลนทจาหนายภายในประเทศจะตองมลกษณะและคณภาพเปนไปตามทกรมธรกจ

พลงงานกาหนด คอ นามนหลอลนสาหรบใชงานกบเครองยนตเบนซน ๔ จงหวะ และเครองยนตดเซล โดยมการกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนหลอลนไว ๒ ดาน คอ

๒.๑ ลกษณะและคณภาพดานเคมและฟสกส ซงกรมธรกจพลงงานกาหนดใชบงคบสาหรบสาหรบนามนหลอลนทกชนด

๒.๒ ลกษณะและคณภาพดานการใชงาน ใหเปนไปตามลกษณะคณภาพทผคานามนแจงเพอขอรบความเหนชอบ และไดรบความเหนชอบจากอธบด

๒.๑ ลกษณะและคณภำพดำนเคมและฟสกส

เปนการกาหนดคณสมบตทวไปของนามนเครอง แบงตามชนดความหนดเด ยว ปจจบนแบงเปน ๑๑ เกรด ไดแก SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W, 20, 30, 40, 50 และ 60 สาหรบนามนหลอลนชนดความหนดรวมจะตองมลกษณะและคณภาพครอบคลมถงความหนดเดยวทอางองดวย

๒.๑.๑ ขอกำหนดลกษณะและคณภำพของนำมนหลอลน

๑) ความหนด (Viscosity) เปนคณสมบตทสาคญ กาหนดไวเพอความเหมาะสมในการหลอลนเครองยนต นามนหลอลนควรมความหนดเหมาะสมททาใหสามารถไหลผานไปยงจดตางๆได แตไมควรใสเกนไปเพราะจะทาใหโลหะเสยดสกนจนสกหรออยางรวดเรว แตถาหนดกนไปจนไมสามารถไหลไปตามชนสวนตางๆ ได กจะทาใหชนสวนนนขาดการหลอลนและเสยดสกนจนสกหรอเชนกน

๒) ดชนความหนด (Viscosity Index) กาหนดไวเพอปองกนมใหนามนหลอลนมการเปลยนแปลงความหนดมากเกนไป เมอมการใชงานทอณหภมแตกตางกน นามนหลอลนทมคาดชนความหนดสงจะทนตอการเปลยนแปลงอณหภมไดดกวา

๓) จดไหลเท (Pour Point) คอ อณหภมตาสดทนามนยงสามารถไหลได กาหนดไวเพอไมใหนามนแขงตวเมออณหภมตา

๔) จดวาบไฟ (Flash Point) คอ อณหภมตาสดของนามนททาใหเกดไอนามนเปนปรมาณมากพอทจะตดไฟได กาหนดไวเพอความปลอดภยในการเกบรกษาและในการขนสง

๕) ปรมาณนา (Water content) กาหนดไวเพอปองกนการเสอมสภาพของนามนหลอลน

๖) ปรมาณตะกอน (Sediment content) กาหนดไวเพอปองกนสงปนเปอน การตกตะกอนของสารเตมแตง ซงจะมผลตอคณสมบตการหลอลน ทาใหนามนหลอลนสกปรกและอายการใชงานสนลง

๗) ปรมาณฟองอากาศ (Foaming Characteristics) กาหนดไวเพอปองกนการเกดฟองขณะใชงาน ทาใหไมสามารถทาหนาทการหลอลนไดอยางเตมประสทธภาพ

๘) การกดกรอนแผนทองแดง (Copper Strip Corrosion) เพอเปนดชนชวดคณสมบตการกดกรอนของนามน นามนทมคาการกดกรอนสง จะทาใหเกดผลเสยตออปกรณและชนสวน

๕๖

๒.๒ ลกษณะและคณภำพดำนกำรใชงำน

ดานการใชงาน เปนคณสมบตดานสมรรถนะ โดยกาหนดใหผคานามนหลอลน ไดแก ผผลต ผ นาเขามาจาหนายในราชอาณาจกร และผทซอนามนเครองจากผผลตมาจาหนายภายใตชอทางการคา หรอเครองหมายการคาเปนของตนเอง (rebrand) ตองยนเอกสารดานการใชงานตามมาตรฐานและชนคณภาพของนามนหลอลนนนๆ ใหกรมธรกจพลงงานใหความเหนชอบ และออกหนงสอรบรองลกษณะและคณภาพดานการใชงาน พรอมกาหนดเลขทะเบยนนามนเครองแตละผลตภณฑใหผคานามนทไดรบความเหนชอบนาไปแสดงบนฉลากกอนการออกจาหนาย เพอใหผบรโภคไดสงเกต เกดความมนใจในคณภาพ อกทงกรมธรกจพลงงานสามารถตดตามเกบตวอยางเพอตรวจสอบคณภาพ ปองกนการปลอมนามนหลอลนได โดยตรวจสอบปรมาณดาง ปรมาณธาต เนองจากมความสมพนธกบสตรการผลตและปรมาณสารเตมแตงทผคานามนแจงไวเพอ ขอความเหนชอบ

๓. เอกสำรกำรขอควำมเหนชอบประกอบดวย ๓.๑ การแจ งปร มาณด าง ปรมาณธาต เน อ งจากความ เปน ด า งม ความส าคญ

ตอนามนหลอลน เพราะเปนองคประกอบของสารทาความสะอาด และทาลายกรดทเกดขนจากการใชงาน สวนปรมาณธาตจะสมพนธกบปรมาณสารเตมแตงทเตมในนามนเครอง

๓.๒ สตรการผลต พรอมเอกสารสารเตมแตง และนามนหลอลนพนฐาน ๓.๓ ผลการทดสอบทางเครองยนต หรอหนงสอยนยอมใหอางองคณภาพจากผผลต ตาม

มาตรฐาน และชนคณภาพทขอความเหน

๔. เลขทะเบยนนำมนเครอง หนงสอรบรองลกษณะและคณภาพดานการใชงานของนามนหลอลน และเลขทะเบยนมอาย

๓ ป ยกเวนผคานามนทขอความเหนชอบโดยอางองลกษณะและคณภาพของผผลตทไดรบความเหนชอบแลว ใหมวนหมดอายตามผผลตทอางอง และเมอหมดอายผคานามนสามารถยนขอตออายได ภายใน ๖๐ วน กอนวนหมดอาย

เลขทะเบยนนามนหลอลนทกรมธรกจพลงงานกาหนด ประกอบดวยสญลกษณ ธพ และ เลขทะเบยนในกรอบสเหลยม ดงน

รหสตวเลข/ป พ.ศ.

๕๗

๕. ขอควรระวงในกำรใชนำมนเครอง นามนเครองทจาหนายในประเทศ ไมวาจะเปนการผลตในประเทศ หรอนาเขาเพอจาหนาย ตอง

ไดรบความเหนชอบลกษณะและคณภาพจากกรมธรกจพลงงานกอน ดงนน ในเบองตนใหสงเกตเลขทะเบ ยนนามนหลอลนทระบอยบนฉลาก ทงนสามารถตรวจสอบความถกตองไดโดยตรวจคนรายชอผคานามน และ เลขทะเบยนทไดรบความเหนชอบ จาก www. doeb.go.th

นอกจากการจาหนายนามนเครองทไมไดรบความเหนชอบ หรอมคณภาพไมเปนไปตามทไดรบความเหนชอบไวแลว ยงพบนามนเครองปลอมในลกษณะอนๆ อก อาท ปลอมคณภาพ เปนการนานามนเครองใชแลว มากรอง และฟอกสโดยกรด หรอการนานามนหลอลนพนฐาน (Base Oil) มาบรรจขายโดยไมเตมสารเตมแตง ฉลากมกจะไมมการแสดงวตถประสงค มาตรฐานการใชงาน แตจะใชสอรปภาพ เชน รปรถยนต ยานพาหนะตางๆ หรอรป เครองยนต หรอใชชอ ยหอ ทใกลเคยงกบยหอดงซงเปนการสอใหผบรโภคเขาใจผด และอาจมการจงใจในดานราคา ทคอนขางถกกวาสนคาทวไป และทสงเกตไดยากคอการนาภาชนะเกามาบรรจ หรอผลตภาชนะใหมแตเลยนแบบยหอดง ในทางปฏบต ผประกอบการทเปนเจาของยหอกไดมความพยายามทจะนามาตรการตางๆ มาใช เชน การผลตฟอยล ฝา หรอ ซลปดผนกทมลกษณะพเศษ การใสรหสตางๆ เพอใหการปลอมแปลงหรอเลยนแบบทาไดยากขน

ในการเลอกซอนามนเครอง ผบรโภคอาจมปจจยในการเลอกซอทแตกตางกนไป แตสวนใหญจะพจารณาในเรองของยหอทเปนทรจก รองลงมากอาจเปนเรองราคา แตอยางไรกตามในเบองตน ผบรโภคควรสงเกตฉลากเปนสงแรกกอนตดสนใจซอ ซงนอกจากจะสงเกตเลขทะเบยนนามนเครองแลว ควรพจา รณารายละเอยดอนๆ ประกอบอาท รายละเอยดของมาตรฐาน ชนคณภาพการใชงาน เชน API และชนดความหนด SAE ตองชดเจน ตองแสดงชอ และสถานทตงของผคานามนทไดรบความเหนชอบ ซงจะเปนประโยชนกบผบรโภคในการตรวจสอบ และ ควรเลอกซอจากแหลงทเปดเผยเชอถอได

๕๘

บทท ๖ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง โดยสวนตรวจวเครำะหนำมนเชอเพลง

สวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลงมหนาทในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงของผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามนมาตรา ๑๐ ทงทเปนโรงกลน และคลงนามน ผผลตเอทานอล ผผลตไบโอดเซล ตามขอกาหนด และวธการทดสอบทกาหนดไวในประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง นอกจากน ยงใหความรวมมอในการตรวจวเคราะหคณภาพนามนเชอเพลงทหนวยงานราชการอนสงมาใหตรวจ และตรวจสอบคณภาพตามคารองเรยนของผบรโภค

กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงในหองปฏบตกำร

๑. กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงของผคำนำมนตำมมำตรำ ๗ มำตรำ ๑๐ ผผลต เอทำนอล ผผลตไบโอดเซล มขนตอนการดาเนนการ ดงน

๑.๑ จดทำแผนกำรจดเกบประจำป

การจดทาแผนการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง จะตองทราบขอมล/การขนทะเบยนของผผลตและจาหนายนามนเชอเพลง สถานทตง สถานทจดเกบ แผนท ชนดนามนทจาหนาย จะดาเนนการจดเกบทกชนดตามประกาศกรมธรกจพลงงาน เพอนามาตรวจสอบคณภาพ โดยดาเนนการจดเกบอยางนอยปละ ๒ ครง/ราย สาหรบผผลตเอทานอล และผผลตไบโอดเซล จดเกบอยางนอยปละ ๑ ครง/ราย หนวยงานทจดเกบตวอยางให คอ สวนตรวจสอบ(ตส.) และพลงงานจงหวด

๑.๒ รบตวอยำงและกำรกำหนดรหสตวอยำง

๑.๓ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเปนการตรวจสอบคณภาพตามขอกาหนดและวธการทดสอบ ตามประกาศของกรมธรกจพลงงาน โดยขอกาหนดในการตรวจสอบจะขนอยกบนามนแตละชนด ดงน

๑.๓.๑ กรณจดเกบตำมแผนงำนประจำป

(๑) นำมนเบนซน และนำมนแกสโซฮอล

ตรวจตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน คอ - ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) ส ( Colour) โดยการตรวจพนจดวยสายตา - การกลน ( Distillation ) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๘๖ โดยรายงานผลทอณหภม

การระเหยในอตรารอยละ ๑๐ ๕๐ ๙๐ โดยปรมาตร จดเดอดสดทาย และปรมาณกากนามน

๕๙

- คาออกเทน (Octane Number) โดยวธวจย (Research Octane Number ; RON)

ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๖๙๙ และคาออกเทน โดยวธมอเตอร(Motor Octane Number ; MON) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๗๐๐

-คาความดนไอ ณ อณหภม ๓๗.๘ oซ (Vapour Pressure@ ๓๗.๘ oc ) ตรวจสอบตาม

มาตรฐาน ASTM D ๔๙๕๓

เครองกลนน ามนแบบอตโนมต

เครองหาคาออกเทน โดยวธวจย (RON) เครองหาคาออกเทน โดยวธมอเตอร (MON)

เครองหาคาความดนไอ

๖๐

- สารออกซเจนเนต (MTBE) และเอทานอลแปลงสภาพ (Denatured Ethanol) ในนามน

แกสโซฮอล ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๘๑๕ - สวนนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ตรวจเอทานอลแปลงสภาพ และเมทานอล (Methanol) ตาม

มาตรฐาน ASTM D ๕๕๐๑ - เบนซน (Benzene) อะโรมาตก (Aromatics) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๕๕๘๐ - โอเลฟน (Olefins) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๖๘๓๙

เครองหาปรมาณสารออกซเจนเนตเอทานอล เบนซน และอะโรมาตก

เครองหาปรมาณโอเลฟน

๖๑

- นา (Water) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM E ๒๐๓

- กามะถน (Sulphur) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๖๒๒ โดยใชเครอง X-rays - ตะกว (Lead) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๕๐๕๙ โดยใชเครอง X-rays

เครองหาปรมาณน า

เครองหาปรมาณก ามะถนและตะกว

๖๒

- เสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation Stability) ตรวจสอบตามมาตรฐาน

ASTM D ๕๒๕

- ยางเหนยว (Solvent Washed Gum) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๓๘๑

- ไฮโดรคารบอน/อลฟาตก อเทอร (Hydrocarbon/aliphatic ether) ตรวจสอบเฉพาะนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ โดยการหาปรมาณแอลกอฮอลอนๆ เอมทบอ และอเทอร ตามมาตรฐาน ASTM D ๔๘๑๕ และหาปรมาณนา ตามมาตรฐาน ASTM E ๒๐๓ แลวนาคาทไดจากทงสองวธมาคานวณตามสตร (๑๐๐-(water+alcohol))

- แอลกอฮอลทมจานวนคารบอนอะตอมตงแต ๓-๕ อะตอม (Higher(C3-C5) alcohols) ตรวจสอบเฉพาะนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ตามมาตรฐาน ASTM D ๔๘๑๕

เครองหาคาเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน

เครองหาโอเลฟน

เครองหาคายางเหนยว

๖๓

- ความเปนกรด คานวณเปนกรดอะซตก (Acidity , as acetic acid) ตรวจสอบเฉพาะนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ตามมาตรฐาน ASTM D ๑๖๑๓

- คลอไรดอนนทรย (Inorganic chloride) ตรวจสอบเฉพาะนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ตามมาตรฐาน ISO ๖๒๒๗

- ความเปนกรด-ดาง (pHe) ตรวจสอบเฉพาะนามนแกสโซฮอลอ ๘๕ ตามมาตรฐาน ASTM D ๑๖๘๘

(๒) นำมนดเซลหมนเรว และนำมนดเซลหมนชำ

ตรวจลกษณะทวไปของนามนและตรวจตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน คอ - ส ( Colour) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๕๐๐

- คาความถวงจาเพาะ ณ อณหภม ๑๕.๖/๑๕.๖ องศาเซลเซยส ( Specific Gravity at ๑๕.๖/๑๕.๖ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๒๙๘ โดยใชไฮโดรมเตอร

เครองวดส

อปกรณวดคาความถวงจ าเพาะ

๖๔

- การกลน ( Distillation ) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน ASTM D ๘๖ โดยรายงานผลทอณหภมของสวนทกลนไดโดยปรมาตรในอตรารอยละ ๙๐

- กามะถน (Sulphur) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๖๒๒

- กากถาน (Carbon Residue) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน ASTM D ๑๘๙

- นาและตะกอน (Water and Sediment) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๗๐๙

- เถา (Ash) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๘๒

- จานวนซเทน (Cetane Number) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๖๑๓ โดยใชเครองหาคาจานวนซเทน หรอดชนซเทน (Calculated Cetane Index) ตามมาตรฐาน ASTM D ๙๗๖ โดยวธเปดตารางระหวาคาการกลนทอณหภมการระเหยรอยละ ๕๐ โดยปรมาตร กบคาเอพไอทอณหภม ๑๕.๖/๑๕.๖ องศาเซลเซยส

- ความหนด ณ อณหภม ๔๐ องศาเซลเซยส (Viscosity at ๔๐ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๔๕ ในกรณนามนดเซลหมนชาตรวจสอบท อณหภม ๕๐ องศาเซลเซยส

เครองหาคาจ านวนซเทน

เครองหาคาความหนด

๖๕

- จดไหลเท (Pour Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๗

- จดวาบไฟ (Flash Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๓

เครองหาคาจดวาบไฟ

เครองหาคาจดไหลเท

๖๖

- โพลไซคลก อะโรมาตก ไฮโดรคารบอน (Polycyclic Aromatic Hydrocarbon) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน ASTM D ๒๔๒๕

- ไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (Methyl Ester of fatty Acid) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน EN ๑๔๐๗๘ โดยใชเครอง FTIR

- การกดกรอนแผนทองแดง (Copper Strip Corrosion) ตรวจสอบเฉพาะนามน

ดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน ASTM D ๑๓๐

เครองหาคาไบโอดเซลประเภท

เมทลเอสเตอรของกรดไขมน

เครองหาคาการกดกรอน

เครองหาปรมาณไบโอดเซล

เครองหาคาโพลไซคลก อะโรมาตก ไฮโดรคารบอน

๖๗

- เสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation Stability) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน ASTM D ๒๒๗๔

- คณสมบตการหลอลน รอยขดขวน (Lubricity , Wear Scar) ตรวจสอบเฉพาะนามนดเซลหมนเรว ตามมาตรฐาน CEC F-๐๖-๙๖

เครองหาคาเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน

เครองหาคาคณสมบตการหลอลนรอยขดขวน

๖๘

(๓) นำมนกำด

ตรวจลกษณะทวไป ส (Colour) ของนามนกอนตรวจสอบตามขอกาหนดในประกาศของ กรมธรกจพลงงาน คอ

- คาความถวงจาเพาะ ณ อณหภม ๑๕.๖/๑๕.๖ องศาเซลเซยส ( Specific Gravity at ๑๕.๖/๑๕.๖ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๒๙๘ โดยใชไฮโดรมเตอร

- การกลน ( Distillation ) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๘๖ รายงานผลการกลนทอณหภมการระเหยในอตรารอยละ ๑๐ โดยปรมาตร และทจดเดอดสดทาย

- กามะถน (Sulphur) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๒๙๔ - การกดกรอน (Corrosion) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๓๐ - จดวาบไฟ (Flash Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๕๖ - จดใหควน (Smoke Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๓๒๒

(๔) นำมนเตำ

ตรวจลกษณะทวไป ส ( Colour) ของนามนกอนตรวจสอบตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน คอ

- คาความถวงจาเพาะ ณ อณหภม ๑๕.๖/๑๕.๖ องศาเซลเซยส ( Specific Gravity at ๑๕.๖/๑๕.๖ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๒๙๘

- ความหนด (Viscosity) ณ อณหภม ๕๐ องศาเซลเซยส หรอ ๑๐๐ องศาเซลเซยส ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๔๕

เครองหาจดใหควน

๖๙

- จดไหลเท (Pour Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๗ - จดวาบไฟ (Flash Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๓ - เถา (Ash Content) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๘๒ - กามะถน (Sulphur) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๒๙๔

- นาและตะกอน (Water and Sediment) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๗๙๖

เครองหาความหนด

เครองหาปรมาณก ามะถน

เครองหาปรมาณน าและตะกอน

๗๐

- ปรมาณความรอน (Heat of Combustion) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๔๐

(๕) เอทำนอลแปลงสภำพ ตรวจตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน คอ

- ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) เปนการตรวจพนจดวยสายตา

- ปรมาณเอทานอลและแอลกอฮอลชนดอมตวทมจานวนคารบอนอะตอมสงกวา เอทานอล (Ethanol plus higher saturated alcohols) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๒๘๗๐ Appendix ๒ Method B

เครองหาปรมาณเอทานอลและแอลกอฮอลชนด

อมตวทมจ านวนคารบอนอะตอมสงกวาเอทานอล

เครองหาปรมาณความรอน

๗๑

- โมโนแอลกอฮอลชนดอมตวทมจานวนคารบอนอะตอมตงแต ๓-๕ อะตอม (Higher saturated (C3-C5) mono alcohols) และเมทานอล (Methanol) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๒๘๗๐ Method III

- ยางเหนยว (Solvent Washed Gum) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๓๘๑

- นา (Water) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM E ๒๐๓

- คลอไรดอนนทรย (Inorganic chloride) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๕๑๒

- ความเปนกรดคานวณเปนกรดอะซตก (Acidity as acetic acid) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๖๑๓

เครองหาโมโนแอลกอฮอลชนดอมตวทมจ านวนคารบอน

อะตอมต งแต ๓-๕ อะตอม และเมทานอล

เครองหาคาความเปนกรดอะซตก

๗๒

- ความเปนกรด-ดาง (pHe) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๖๔๒๓

- สภาพตวนาไฟฟา (Electrical conductivity) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๑๒๕

(๖) ไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (บ๑๐๐) ตรวจลกษณะทวไปของนามน กอนตรวจตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน

- ความหนาแนน ณ อณหภม ๑๕ องศาเซลเซยส ( Density at ๑๕ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๒๙๘

- เมทลเอสเตอร (Methyl Ester) และ กรดลโนเลนกเมทลเอสเตอร (Linolenic Acid Methyl Ester) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๐๓

เครองหาคาสภาพตวน าไฟฟา

เครองหาคาความเปนกรด-ดาง

๗๓

- จานวนซเทน (Cetane Number) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๖๑๓ - ความหนด ณ อณหภม ๔๐ องศาเซลเซยส (Viscosity at ๔๐ oc ) ตรวจสอบตามมาตรฐาน

ASTM D ๔๔๕ - จดวาบไฟ (Flash Point) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๓ - กามะถน (Sulphur) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๖๒๒ -กากถาน (รอยละ ๑๐ ของกากทเหลอจากการกลน) (Carbon Residue, on ๑๐%

distillation residue) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๕๓๐ โดยนารอยละ ๑๐ ของกากทเหลอจากการกลนดวยเครองกลนสญญากาศ มาหาปรมาณกากถานดวยเครอง MCRT

เครองหาปรมาณเมทลเอสเตอรและกรดลโนเลนกเมทลเอสเตอร

เครองกลนน ามนแบบสญญากาศ เครองหาปรมาณกากถาน

(MCRT)

๗๔

- เถาซลเฟต (Sulphated Ash) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๘๗๔ - นา (Water) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ISO ๑๒๙๓๗ - สงปนเปอนทงหมด (Total Contaminate) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๒๖๖๒

- กดกรอนแผนทองแดง (Copper Strip Corrosion) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๓๐ - คาไอโอดน (Iodine Value) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๑๑ โดยวธการไตเตรด - เสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน ณ อณหภม ๑๑๐ องศาเซลเซยส (Oxidation

Stability at ๑๑๐ oc) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๑๒

เครองหาคาเสถยรภาพตอการเกดปฏกรยาออกซเดชน

เครองหาปรมาณสงปนเปอน

๗๕

- คาความเปนกรด (Acid Value) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๖๖๔

- เมทานอล (Methanol) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๑๐

- โมโนกลเซอไรด (Monoglyceride) ไดกลเซอไรด (Diglyceride) ไตรกลเซอไรด

(Triglyceride) กลเซอรนอสระ (Free glycerin) กลเซอรนทงหมด (Total glycerin) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๐๕

เครองหาคาความเปนกรด

เครองหาปรมาณเมทานอล

๗๖

- โลหะกลม ๑ (โซเดยม และโปแตสเซยม) (Group I metals (Na+K)) ตรวจสอบตามมาตรฐาน EN ๑๔๑๐๘ และ EN ๑๔๑๐๙

- โลหะกลม ๒ (แคลเซยมและแมกนเซยม) (Group II metals (Ca+Mg)) ตรวจสอบตามมาตรฐาน pr EN ๑๔๕๓๘

(๗) กำซปโตรเลยมเหลว (LPG)

ตรวจตามขอกาหนดในประกาศของกรมธรกจพลงงาน คอ - คาความดนไอ ณ อณหภม ๓๗.๘ oซ (Vapour Pressure@ ๓๗.๘ oc ) ตรวจสอบตาม

มาตรฐาน ASTM D ๑๒๖๗

ชดอปกรณส าหรบหาคาความดนไอ

เครองหาปรมาณโมโน –ได - ไตรกลเซอไรด กลเซอรนอสระ และกลเซอรนท งหมด

๗๗

- การกลน ( Distillation ) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๘๓๗ รายงานผลการกลนทอณหภมของจดเดอด เมอกาซปโตรเลยมเหลวระเหยไปในอตราสวนรอยละ ๙๕ โดยปรมาตร (๙๕% Evaporated)

- ปรมาณกากหลงการระเหยของกาซปโตรเลยมเหลว ๑๐๐ มลลลตร ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๑๕๘

- ปรมาณเพนเทนและสารอนทมนาหนกโมเลกลมากกวาเพนเทนตอกาซปโตรเลยมเหลวโดย

ปรมาตร (Pentane and Composition Content) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๑๖๓

- การกดกรอน (Corrosion) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๘๓๘ - ปรมาณกามะถน (Sulphur Content) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๗๘๔ - ปรมาณนา (Water Content) เปนการตรวจพนจดวยสายตา - สารทใหกลนซงไวตอความรสก (Odorant) เปนการตรวจดวยวธดมกลน

ชดอปกรณการกลน และปรมาณกาก

เครองหาปรมาณเพนเทน

๗๘

๑.๓.๒ กรณตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงหนวยงำนอนๆ ทขอควำมรวมมอ

การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงทหนวยงานอนสงมา เปนการใหความรวมมอกบหนวยงานราชการอนในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ซงมทงหนวยงานภายใน ไดแก สวนตรวจสอบ สานกการคาและการสารองนามนเชอเพลง และหนวยงานภายนอก ไดแก ตารวจ กรมศลกากร การรถไฟ เปนตน จะตรวจสอบไมครบทกขอกาหนดเหมอนกบการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงทจดเกบตามแผนงานประจาป โดยตรวจสอบเฉพาะขอกาหนดทเปนคณสมบตเบองตนทสาคญและสามารถบงชการปลอมปนในนามนเชอเพลงได

๗๙

บทท ๗ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนหลอลนและกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต

โดยสวนตรวจวเครำะหนำมนหลอลน สวนตรวจวเคราะหนามนหลอลนมหนาทในการตรวจสอบคณภาพนามนหลอลนทมการผลต

และนาเขามาจาหนายในประเทศ โดยจะทาการตรวจสอบตามคณสมบตทางดานเคม และฟสกส และดานการใชงานตามทผคานามนไดรบความเหนชอบ และตรวจสอบภาชนะบรรจนามนหลอลน เพอตรวจรายละเอยดขอความทระบบนภาชนะตรงตามทกาหนดไวในเงอนไขหรอไม นอกจากน ยงตรวจสอบคณภาพกาซธรรมชาตสาหรบยานยนต โดยสวนตรวจวเคราะหคณภาพนามนหลอลนจะเปนผไปตรวจสอบทสถานบรการ เพอวดคาจดนาคาง และเกบตวอยางมาตรวจสอบในหองปฏบตการในขอกาหนดอนๆ

๑. กำรตรวจสอบคณภำพนำมนหลอลน ๑.๑ กำหนดแผนกำรจดเกบตวอยำงนำมนหลอลนประจำปงบประมำณ

กาหนดแผนการจดเกบตวอยางนามนหลอลนจากขอมลผคานามนหลอลนทข นทะเบยนกบกรมธรกจพลงงาน จานวน ๑๖๗ ราย ๓,๗๒๙ เลขทะเบยน แบงเปนพนท ดงน

๑) เขตกรงเทพฯ และปรมณฑล ( ปทมธาน สมทรปราการ นนทบร และสมทรสาคร) โดยจดเกบทกรายอยางนอย ๑ ครง/ป

๒) สวนภมภาค จดเกบตามพนทแผนการปฏบตงานของสวนตรวจสอบคณภาพ

๑.๒ รบตวอยำงนำมนฯ และกำหนดรหสตวอยำง

ตองตรวจสอบความถกตองของใบรบตวอยาง และบตรหลกฐานการจดเกบตวอยางวาม ชอ ชนดความหนด (SAE) ชนคณภาพ (API) และเลขทะเบยน ธพ. ถกตองตรงกบฉลากบนภาชนะบรรจของผคานามน (การรบตวอยางนามนหลอลนตองมภาชนะบรรจมาดวยทกครง สาหรบนามนหลอลนทมภาชนะความจไมเกน ๒๑๐ ลตร)

๑.๓ ตรวจสอบคณภำพนำมนหลอลน

ดาเนนการตรวจสอบคณภาพตามประกาศกรมธรกจพลงงาน เรอง กาหนดลกษณะและคณภาพนามนหลอลน พ.ศ.๒๕๕๔ โดยตรวจสอบทงลกษณะและคณภาพของนามนหลอลน และเงอนไข ดงน

๑.๓.๑ ตรวจสอบลกษณะและคณภำพของนำมนหลอลน ๒ ดาน คอ

๑) ดานเคมและฟสกส

- ขอกาหนดลกษณะทปรากฏ และส โดยตรวจดวยตาเปลาถงลกษณะทางกายภาพของนามน และสงเจอปนในนามน

๘๐

- ความถวง เอ พ ไอ ตรวจวดโดยอปกรณทเรยกวา ไฮโดรมเตอร

ไฮโดรมเตอร

- ความหนด ณ อณหภม ๔๐ และ ๑๐๐ องศาเซลเซยส ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๔๕

เครองหาคาความหนด ณ อณหภม ๔๐ และ ๑๐๐ องศาเซลเซยส

- ดชนความหนด โดยนาคาความหนด ณ อณหภม ๔๐ และ ๑๐๐ องศาเซลเซยสมาคานวณตามมาตรฐาน ASTM D ๒๒๗๐ หรอเปดตาราง VISCOSITY INDEX TABLES FOR CELSIUS TEMPERATURES (DS ๓๙ B) - ความหนด ณ อณหภมตา (ตรวจเฉพาะตวอยางทเปนความหนดเกรดรวม) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๕๒๙๓

๘๑

เครองหาคาความหนด ณ อณหภมตา

- จดวาบไฟ ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๒

เครองหาจดวาบไฟ

- จดไหลเท (ตรวจเฉพาะตวอยางทเปนความหนดเกรดเดยว) ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๙๗

เครองหาจดไหลเท

๘๒

๒) ดานการใชงาน ตรวจตามขอกาหนด ดงน

- ปรมาณดาง ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๒๘๙๖

เครองหาปรมาณดาง

- ปรมาณธาต แคลเซยม แมกนเซยม ฟอสฟอรส และสงกะส ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๔๙๕๑ สาหรบปรมาณกามะถน ตรวจสอบตามมาตรฐานมาตรฐาน ASTM D ๖๔๔๓

เครองหาปรมาณธาต แคลเซยม แมกนเซยม ฟอสฟอรส และสงกะส

๑.๔ ตรวจสอบเง อนไขตามทก าหนดไว ในประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพนามนหลอลน โดยตรวจสอบฉลากบนภาชนะบรรจ ไดแก ชอ ความหนด ชนคณภาพ เลขทะเบยน ธพ . วน เดอน ป ทผลตหรอบรรจ ชอและทตงสถานประกอบการของผผลต หรอผนาเขานามนหลอลน หร อผคานามนหลอลนทเปนเจาของชอในทางการคา หรอเครองหมายการคาทใชหรอจะใชกบนามนหลอลนนนๆ ตามทแจงไวในแบบแจงขอความเหนชอบกาจาหนายนามนหลอลน

๑.๕ ดาเนนการหลงการตรวจสอบคณภาพ แจงผทเกยวขอทราบ

๘๓

๒. กำรตรวจสอบคณภำพกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต (NGV)

๒.๑ ขนตอนกำรตรวจสอบคณภำพกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต

๑) กำหนดแผนกำรจดเกบตวอยำงกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนตประจำปงบประมำณ และดาเนนการจบเกบตามประเภทสถานบรการกาซฯ โดยกาหนดใหครอบคลมตามปรมาณสถานบรการและกาลงเจาหนาท ดงน

สถานบรการหลก (Mother Station) เปนสถานบรการทอยตามแนวทอสงกาซ ซงจะตองมการตอเชอมระบบทอเพอนาเอากาซจากแนวทอสงขนมาใชโดยตรง โดยจะตอผานระบบมเตอรเพอวดปรมาณกาซทนาขนมาใชงาน จากนนจะผานเครองอดความดน (Compressor) ขนาดใหญ เนองจากตองอดกาซใหกบรถยนตทเขามารบบรการแลวยงตองอดกาซใหกบรถขนสงกาซเพอนาไปสงใหกบสถานบรการลก โดยจะจดเกบทกสถานบรการในเขตกรงเทพฯ ปรมณฑล และสวนภมภาค ปละ ๑ ครง

สถานบรการหลก (Mother Station)

สถานบรการแนวทอ (Conventional Station) เปนสถานบรการทตงอยในบรเวณทมแนวทอสงกาซ เชนเดยวกบสถานบรการหลก โดยจะตอผานระบบมเตอรเพอวดปรมาณกาซทนาขนมาใชงาน จากนนจะผานเครองอดความดน (Compressor) เพอเพมความดนใหกบกาซจนมความดนประมาณ ๒๐๐ บารหรอประมาณ ๓,๐๐๐ ปอนดตอตารางนวและจะถกจดเกบในถงบรรจกาซ (Ground Storaged) กอนจะถกนาไปเตมใหกบรถยนตทเขามารบบรการ โดยจะจดเกบ ๔๐% ของจานวนสถานบรการในเขตกรงเทพฯ ปรมณฑล และสวนภมภาค

สถานบรการแนวทอ (Conventional Station)

๘๔

สถานบรการลก (Daughter Station) เปนสถานบรการทไมไดตงอยในบรเวณทมทอสงกาซ ดงนนจาเปนตองมรถขนสงกาซโดยรบกาซจากสถานบรการหลก เพอมาจายใหกบรถยนตทมาใชบรการ ซงการเตมนนกาซบางสวนทมแรงดนสงจากรถขนสงกาซสามารถจายผานตจายกาซ (Dispenser) เพอใหบรการกบรถยนตไดเลย เมอแรงดนของกาซในรถขนสงกาซตาลงกจาเปนตองเพมแรงดนใหสงขน โดยผานเครองอดความดน (Compressor) กอนจะผานไปยงตจายกาซ โดยจะจดเกบ ๑๐% ของจานวนสถานบรการทมทงในเขตกรงเทพฯ ปรมณฑล และสวนภมภาค

สถานบรการลก (Daughter Station)

การจดเกบตวอยาง NGV ดาเนนการโดยสวนตรวจวเคราะหคณภาพนามนหลอลน จดเกบดวย Sample Cylinder ปรมาตรขนาดความจ ๕๐๐ ลกบาศกเซนตเมตร สามารถทนแรงดนได ๓๔๔ bar (๕,๐๐๐ psig) ผาน Pressure Reducing Unit โดยสถานบรการหลก เกบทจด TRAILER BAYสวนสถานบรการแนวทอ และสถานบรการลก เกบทตจาย

Sample Cylinder

๘๕

Pressure Reducing Unit

๒) การจดเกบตวอยางกาซธรรมชาต ๓) กาหนดรหสตวอยางเชนเดยวกบทระบไวแลวในบทท ๓ ๔) การตรวจสอบคณภาพ

๒.๒ ดำเนนกำรตรวจสอบคณภำพตำมประกำศกรมธรกจพลงงำน เรอง กำหนดลกษณะและคณภำพของกำซธรรมชำตสำหรบยำนยนต พ.ศ.๒๕๕๒ ดงน

- จดนาคาง ทความดน ๒๐,๐๐๐ กโลปาสคาล (ตรวจเฉพาะสถานบรการหลก) ตรวจวเคราะหดวยเครองหาจดนาคาง ตามมาตรฐาน ASTM D ๑๑๔๒

๘๖

การตรวจวดหาจดนาคาง ณ สถานบรการหลก

- จดนาคางไฮโดรคารบอน ทความดน ๔๕,๐๐๐ กโลปาสคาล ตรวจวเคราะหดวยเครอง แกสโครมาโทกราฟ เพอหาคาองคประกอบของกาซตามมาตรฐาน ASTM D ๑๙๔๕ แลวนาไปคานวณดวยสมการ equation of state

เครองหาองคประกอบของกาซธรรมชาตสาหรบยานยนต

- ดชนวอบบ นาคาองคประกอบของกาซตามมาตรฐาน ASTM D ๑๙๔๕คานวณหาคาดชนวอบบ ตามมาตรฐาน ASTM D ๓๕๘๘

- คามเทน ตรวจวเคราะหดวยเครองแกสโครมาโทกราฟ เพอหาคาองคประกอบของกาซตามมาตรฐาน ASTM D๑๙๔๕ แลวนาไปคานวณดวยวธ GRI method (Annex D ISO ๑๕๔๐๓-๑)

- ไฮโดรเจน คารบอนไดออกไซด และออกซเจน ตรวจสอบตามมาตรฐาน ASTM D ๑๙๔๕

- ไฮโดรเจนซลไฟด และกามะถน ตรวจวเคราะหดวยเครองแกสโครมาโทกราฟ ตามมาตรฐาน ASTM D๕๕๐๔

๘๗

เครองหาไฮโดรเจนซลไฟด และกามะถน

๒.๔. การดาเนนการหลงการตรวจสอบคณภาพ รายงานผลการตรวจสอบใหผเกยวของทราบ

๘๘

บทท ๘ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

โดยสวนตรวจสอบ สวนตรวจสอบมหนาทในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนาย ณ สถานบร การ

รวมถง นามนเชอเพลงทอยในรถขนสง โดยการตรวจสอบจะมหนวยตรวจสอบเคลอนทออกไปปฏบตงาน ณ สถานทจาหนายนามน หรอจดเกบมาตรวจสอบในหองปฏบตการ นอกจากน ยงดาเนนการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงใหแกสวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง และสวนตรวจวเคราะหนามนหลอลน จดเกบนามนตามคารองเรยน และสบหาเบาะแสแหลงปลอมปน โดยมหนาท ดงน

๑. กำรกำกบดแลควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง โดยการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ของสถานบรการ รานคานามน (ปมหลอดแกว) และรถขนสงนามน ดงน

๑.๑ ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง โดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab) สวนกลาง

๑.๒ ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง โดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab) สวนภมภาค

๑.๓ ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง โดยมอบใหพลงงานจงหวดเปนผจดเกบตวอยาง ๑.๔ ตรวจสอบตามคารองเรยนของผบรโภค ๑.๕ สบเบาะแสแหลงปลอมปนนามนเชอเพลง ๑.๖ ปฏบตงานตรวจจบ รวมกบงานปองกนและปราบปรามการกระทาผดเกยวกบนามน

เชอเพลง (ปนม.ตร.) ๑.๗ การปฏบตงานดานอนๆ

๒. กำรสงเสรมใหผคำนำมนมสวนรวมในกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง โดยการจดทาโครงการ ฯ ดงน

๒.๑ โครงการรบรองระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ๒.๒ โครงการ ปมคณภาพ ปลอดภย นาใชบรการ

๘๙

๑. กำรกำกบดแลควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง ๑.๑ ตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง โดยหนวยตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

เคลอนท(Mobile Lab) สวนกลำง

การควบคมคณภาพนามนเชอเพลงโดยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ณ สถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงทวประเทศ (ผคานามน มาตรา ๑๑) รวมทงตรวจสอบรานคานามนเชอเพลง (ปมหลอดแกว) และรถขนสงนามนตามมาตรา ๑๒ ดวย เปนการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ณ สถานทจาหนายซงเปนจดหมายปลายทางกอนถงมอผบรโภค เพอควบคมใหมการจาหนายนามนทมคณภาพถกตอง โดยจดทาแผนงานตรวจสอบใหครอบคลมทวถงในทกภมภาคของประเทศ โดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab ) มลกษณะเปนรถยนตตทตดตงอปกรณพรอมเครองมอตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงภาคสนาม มเจาหนาทซงเปนนกวทยาศาสตร ทมความรความชานาญดานนามนเชอเพลง จานวน ๒ คน ปฏบตงานตรวจสอบคณภาพนามนทกชนดทจาหนาย ณ สถานบรการ ตามแผนงานประจาป

๙๐

การตรวจสอบคณภาพนามนโดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคล อนท (Mobile Lab ) สวนกลาง มขนตอนการดาเนนงาน ดงน

๑.๑.๑ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

จดเกบตวอยางนามนเชอเพลงทกชนดทจาหนายในสถานบรการ เพอตรวจสอบคณภาพ ตามขอกาหนดตาง ๆ ตามประกาศของกรมธรกจพลงงาน โดยใชเครองมอตรวจสอบภาคสนามตดตงในรถยนต ซงทาการตรวจสอบไดบางขอกาหนด และวธการทดสอบอาจไมเปนไปตามทกาหนดไวในประกาศกาหนดมาตรฐานกได เนองจากพนทในรถยนตตรวจสอบมจากด และเครองมอทดสอบบางรายการมขนาดใหญ และวธการทดสอบทยงยาก ดงนน จงไดมการจดหาเครองมอททาการทดสอบไดสะดวก และรวดเรว ขนตอนไมยงยากมาใชในรถยนตตรวจสอบ เพอเปนการตรวจหาความผดปกตเบองตน ซงหากพบวานามน มความผดปกต กจะจดเกบนามนนนมาตรวจสอบในหองปฏบตการสวนกลาง ตามวธทดสอบทกาหนดไวในมาตรฐานนามนตอไป โดยการตรวจสอบในรถยนตตรวจสอบเคลอนทจะเลอกตรวจสอบเฉพาะขอกาหนด ทเปนคณสมบตทสาคญและสามารถบงชการปลอมปนในนามนเชอเพลงได โดยทาการตรวจสอบคณภาพนามนแตละชนด ดงน

๙๑

(๑) นำมนเบนซน และนำมนแกสโซฮอล

ตรวจสอบในขอกาหนด ดงน

๑) ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) โดยทวไปจะใชวธตรวจพนจดวยสายตาวามลกษณะขนหรอผดปกตหรอไม ปกตนามนเบนซน

และนามนแกสโซฮอล จะมลกษณะปรากฏเปนของเหลวใส ไมขน ไมแยกชน และไมมสารแขวนลอย

๒) ส ( Colour) สของนามนใชวธตรวจพนจดวยสายตา ตองมสเปนไปตามขอกาหนดคณภาพในประกาศกรม

ธรกจพลงงาน นามนชนดใดมสไมเปนไปตามขอกาหนดถอวาเปนนามนทมคณภาพไมถกตอง

๓) คาความถวง เอพไอ ( API Gravity) ถงแมมาตรฐานนามนเบนซน และนามนแกสโซฮอลจะไมไดกาหนดคาความถวง เอพไอ ไว

แตคณสมบตขอนของนามนกสามารถบงบอกถงความผดปกตวามสงปลอมปนหรอไม เนองจากนามนเชอเพลงเปนของผสม จงมคณสมบตหนงทแตกตางกน คอความหนก-เบา ขององคประกอบนามนทนามาผลต สามารถวดไดโดยใชเครองมอทเรยกวา ไฮโดรมเตอร ( Hydrometer) วดคาความหนก - เบา ของนามนเบนซนและนามนแกสโซฮอล เปนคาความถวง เอพไอ ซงกาหนดขนโดยสถาบนปโตรเลยมแหงสหรฐอเมรกา (American Petroleum Institute)

๔) การกลน ( Distillation ) เปนการตรวจหาอณหภมจดเดอดหรออณหภมของการระเหยทปรมาตรตาง ๆ ของนามนฯ

ตามขอกาหนดคณภาพตามประกาศกรมธรกจพลงงาน (อตราการระเหยรอยละ ๑๐ รอยละ ๕๐ รอยละ ๙๐ โดยปรมาตร และอณหภมจดเดอดสดทาย) โดยใชวธทดสอบตามมาตรฐานของ ASTM D ๘๖ เปนแบบชนด Manual ซงเปนวธทกาหนดไวในประกาศกาหนดคณภาพนามนเบนซน และนามนแกสโซฮอล ซงสามารถตดสนการพบผดทสถานบรการได

๕) คาออกเทน/เอทานอล/ออกซเจนเนต/เบนซน/อะโรมาตก/โอเลฟน ตรวจสอบโดยใช เครอง Mid – IR Spectrometric Analyzer ซงเปนการตรวจสอบ

screening test เบองตน เพอสงเกตความผดปกต หากพบวานามนมความผดปกตจะเกบตวอยางนามนสงใหสวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลงตรวจสอบในหองปฏบตการกลางตามวธการทกฎหมายกาหนดอกครง

หมำยเหต สาหรบนามนเบนซน เอทานอลเปนสารออกซเจนเนตทยงไมไดรบความเหนชอบจากกรมธรกจพลงงาน หากตรวจพบเอทานอลในนามนเบนซนถอวาคณภาพไมถกตอง

(๒) นำมนดเซลหมนเรว

มขอกาหนดทสามารถตรวจสอบได ดงน

๑) ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) โดยทวไปจะใชวธตรวจพนจดวยสายตาวามลกษณะขนหรอผดปกตหรอไม ปกตนามนดเซล

หมนเรว จะมลกษณะปรากฏเปนของเหลวใส ไมขน ไมแยกชน และไมมสารแขวนลอย

๒) ส ( Colour) สของนามนดเซลเปนสธรรมชาต ตงแตสเหลองออน จนถงสนาตาล ความเขมของสตงแต

0.5 – 4 ในการปฏบตการภาคสนามจะตรวจสดวยการพนจดวยสายตา

๙๒

๓) คาความถวงจาเพาะท ๑๕.๖/๑๕.๖ ๐ ° C (Specific Gravity) ในการตรวจสอบคาความถวงของนามนดเซลหมนเรวจะวดเปนคาความถวง เอพไอ แลว

แปลงคาไปท ๖๐ ° F จากนนนาคาทไดไปเปดตารางหาคาความถวงจาเพาะท ๑๕.๖/๑๕.๖ ๐ ° C

๔) ปรมาณนาและตะกอน (Water and Sediment) โดยปกตทวไปจะใชวธตรวจพนจดวยสายตาวามลกษณะขนหรอมตะกอนปนอยหรอไม หาก

ตรวจพบความผดปกต จะเกบตวอยางนามนสงใหสวนตรวจวเคราะหคณภาพตรวจสอบในหองปฏบตการกลางตามวธการทกฎหมายกาหนดอกครงหนง

๕) การกลน ( Distillation ) เปนการตรวจหาอณหภมจดเดอดหรออณหภมของการระเหยทปรมาตรตาง ๆ ของนามนฯ

ตามขอกาหนดคณภาพตามประกาศกรมธรกจพลงงาน (อณหภมของสวนทกลนไดโดยปรมาตรในอตรารอยละ ๙๐ โดยปรมาตร) ใชวธทดสอบตามมาตรฐานของ ASTM D ๘๖ เปนแบบชนด Manual ซงสามารถตดสนการพบผดทสถานบรการได

๖) จานวนซเทน/ดชนซเทน จานวนซเทน คอ คณสมบตของนามนดเซลทบงบอกถงความสามารถในการลกตดไดเอง ใน

การทางานของเครองยนตดเซล นามนจะเกดการลกตดไฟเองโดยอาศยความรอนทเกดจากการอดตวของอากาศลวนๆ ในขณะทหวฉดทาการฉดนามนใหเปนฝอยละอองเขาไปในกระบอกสบความรอนจากอากาศท ถกอดในกระบอกสบจะทาใหละอองนามนเปลยนสภาพกลายเปนไอ และเกดการลกไหมพรอม ๆ กนหลาย ๆ จดทาใหความดนเพมขนอยางรวดเรวและเกดการระเบดใหพลงงานในการผกดนลกสบใหเคลอนลงมา ชวงระยะเวลาทนามนถกฉดเขาไปจนกระทงเรมเกดการลกไหม เรยกวาความลาชาในการเผาไหม ( Ignition delay) ซงชวงระยะเวลานจะมากหรอนอยขนอยกบคณสมบตการเผาไหม ( Ignition delay) ของนามนนน

คณสมบตในการลกไหมของนามนดเซลแสดงออกมาในรปของจานวนซเทน ซงบงบอกใหทราบถงความลาชาในการเผาไหมของนามนในเครองยนต นามนทมจานวนซเทนสงแสดงวามความลาชาในการเผาไหมนอย และนามนทมจานวนซเทนตาแสดงวามความลาชาในการเผาไหมมาก

การตรวจสอบจานวนซเทนของนามนดเซลตองใชเครองยนตมาตรฐานทมราคาแพงและคาใชจายในการวดสง จงไดมการคดคนหาวธทสามารถประมาณคาซเทนใหใกลเคยงกบจานวนซเทนทมการทดสอบจากเครองยนตจรง ปจจบนวธการทไดรบความนยมแพรหลาย คอ การคานวณคาโดยประมาณของจานวนซเทน โดยอาศยความสมพนธระหวางคาความหนาแนนกบอณหภมการกลน คาทไดเรยกวาคาดชน ซเทน (Calculated Cetane Index) ถาตรวจพบวาดชนซเทนตากวาทประกาศกาหนด จะเกบตวอยางนามนสงใหสวนตรวจวเคราะหหาคาซเทนในหองปฏบตการกลางตามวธการทกฎหมายกาหนดอกครงหนง

๗) จดวาบไฟ ( Flash Point) จดวาบไฟของนามนดเซลหมนเรว คอ อณหภมตาสดของนามนเมอมประกายไฟเขาไปรบกวน

จะทาใหไอของนามนลกตดไฟไดเอง เครองวดจดวาบไฟเปนแบบ Mini FLash ซงไมใชวธการทดสอบตามทกฎหมายกาหนด ดงนน หากพบความผดปกต จะเกบตวอยางนามนสงใหสวนตรวจวเคราะหคณภาพตรวจสอบในหองปฏบตการกลางตามวธการทกฎหมายกาหนดอกครงหนง

๙๓

๘) ปรมาณกามะถน ปรมาณธาตกามะถนทควบคมไมใหมคาสงเกนกวาทกาหนดไว เพอปองกนการกดกรอนของ

อปกรณทใชกบนามนเชอเพลง รวมทงปองกนมลพษทเปนอนตรายตอชวตและสงแวดลอม ซงไมใชวธการทดสอบตามทกฎหมายกาหนด ดงนน หากพบความผดปกต จะเกบตวอยางนามนสงใหสวนตรวจวเคราะหคณภาพตรวจสอบในหองปฏบตการกลางตามวธการทกฎหมายกาหนดอกครงหนง

๙) ปรมาณไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (FAME) เปนการตรวจสอบปรมาณของไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน ทผสมอยใน

นามนดเซลหมนเรว วามปรมาณตรงตามทกาหนดไวในประกาศกรมธรกจพลงงานหรอไม ใชวธทดสอบตามมาตรฐานตามทกฎหมายกาหนด สามารถตดสนการพบผดทสถานบรการได

๑.๑.๒ กำรดำเนนกำรหลงกำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

(๑) นำมนคณภำพถกตอง

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพเปนไปตามประกาศกรมธรกจพลงงานกาหนด เจาหนาทจะตดสตกเกอรทตจายนามน พรอมมอบหนงสอรบรองคณภาพใหสถานบรการ

สตกเกอร

หนงสอรบรอง

๙๔

(๒) นำมนคณภำพไมเปนไปตำมมำตรฐำนกำหนด

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามประกาศ กรมธรกจพลงงานกาหนด จะจดทารายงานเสนอกรมธรกจพลงงานดาเนนการตามหลกเกณฑทไดรบความเหนชอบ (ตกเตอน เปรยบเทยบปรบ ดาเนนคด แลวแตกรณ)

(๓) นำมนรอผลกำรตรวจสอบ

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบผดในขอกาหนดทตองใชวธทดสอบใหเปนตามประกาศกรมธรกจพลงงาน ซงเปนเครองมอทไมไดตดตงในรถยนตตรวจสอบ เจาหนาทจะจดเกบตวอยาง มาตรวจสอบรบรองผลทหองปฏบตการสวนกลาง

หมำยเหต สาหรบขอกาหนดทตองตรวจสอบทหองปฏบตการฯ คอ - นามนเบนซน/แกสโซฮฮล – ตรวจสอบคาออกเทน เอทานอล ออกซเจนเนต เบนซน

อะโรมาตก/โอเลฟน - นามนดเซล – ตรวจสอบปรมาณกามะถน คาซเทน นาและตะกอน และจดวาบไฟ

๑.๒ ตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง โดยหนวยตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab) สวนภมภำค

กรมธรกจพลงงาน โดยสานกคณภาพนามนเชอเพลงไดจดทาโครงการขยายขดความสามารถ ในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง เพอเปนการเพมขดความสามารถในการกากบดแลคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนาย ณ สถานบรการใหมากยงขน และสงเสรมใหสานกวชาการพลงงานทมความพรอม ไดมสวนรวมในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงของสถานบรการทอยในเขตพนทจงหวดทรบผดชอบ ซงไดแก สานกวชาการพลงงานเขต ๒ (นครราชสมา) สานกวชาการพลงงานเขต ๓ (นครสวรรค) และ สานกวชาการพลงงานเขต ๔ (สงขลา) โดยสานกคณภาพนามนเชอเพลงจดหารถยนต คอ หนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab ) พรอมตดตงเครองมอตรวจสอบซงเหมอนกบทตดตงในรถยนตตรวจสอบเคลอนทสวนกลาง ยกเวนเครองกลนนามนเชอเพลง มอบใหสานกวชาการพลงงาน เพอใชในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงในเขตพนทรบผดชอบ โดยผปฏบตงานประกอบดวยเจาหนาทซงเปนนกวทยาศาสตรทผานการฝกอบรมการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงจากสานกคณภาพนามนเชอเพลง ๑ คน และพนกงานเจาหนาทของสานกวชาการพลงงาน ๑ คน ปฏบตงานตรวจสอบคณภาพนามน ณ สถานบรการตามแผนงานประจาป

๙๕

การตรวจสอบคณภาพนามนโดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile

Lab ) สวนภมภาค มขนตอนการดาเนนงาน ดงน

๑.๒.๑ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

โดยการจดเกบตวอยางนามนฯ ทกชนดทจาหนายในสถานบรการ เพอนามาตรวจสอบคณภาพตามขอกาหนดตาง ๆ ตามประกาศของกรมธรกจพลงงาน โดยใชเครองมอตรวจสอบภาคสนาม ทตดตงในรถยนต โดยทาการตรวจสอบคณภาพนามนแตละชนด ดงน

(๑) นำมนเบนซน และนำมนแกสโซฮอล

มขอกาหนดทสามารถตรวจสอบได ดงน ๑) ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) ๒) ส ( Colour) ๓) คาความถวง เอพไอ ( API Gravity) ๔) ออกเทน/เอทานอล/ออกซเจนเนต/เบนซน/อะโรมาตก/โอเลฟน

(๒) นำมนดเซลหมนเรว

มขอกาหนดทสามารถตรวจสอบได ดงน ๑) ลกษณะทวไปทปรากฏ (Appearance) ๒) ส ( Colour) ๓) คาความถวงจาเพาะท ๑๕.๖/๑๕.๖ ๐ ° C (Specific Gravity) ๔) ปรมาณนาและตะกอน (Water and Sediment)

๙๖

๕) จดวาบไฟ ( Flash Point) ๖) ปรมาณกามะถน ๗) ปรมาณไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (FAME)

๑.๒.๒ กำรดำเนนกำรหลงกำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

(๑) นำมนคณภำพถกตอง

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพเปนไปตามประกาศกรม ธรกจพลงงานกาหนด เจาหนาทจะตดสตกเกอรทตจายนามนพรอมมอบหนงสอรบรองคณภาพใหสถานบรการ

สตกเกอร

หนงสอรบรอง

(๒) นำมนคณภำพไมเปนไปตำมมำตรฐำนกำหนด

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามประกาศกรมธรกจพลงงานกาหนด หรอมขอสงสยในคณภาพนามน ใหจดเกบตวอยางสงสวนตรวจสอบ สานกคณภาพนามนเชอเพลงตรวจสอบคณภาพ หากพบผดสานกคณภาพนามนเชอเพลงจะเปนผดาเนนการตามกฎหมายตอไป

๑.๓ ตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง โดยมอบใหพลงงำนจงหวดเปนผจดเกบตวอยำง

เปนการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง โดยมอบใหพลงงานจงหวดดาเนนการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงจากสถานบรการทอยในเขตความรบผดชอบของสานกงานฯ ตามแผนงานประจาป สงให สวนตรวจสอบ สานกคณภาพนามนเชอเพลงเพอตรวจสอบคณภาพ ซงมขนตอนการดาเนนการ ดงน

๙๗

๑.๓.๑ กำรจดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลง

สานกคณภาพนามนเชอเพลง โดยสวนตรวจสอบ จดทาแผนงานจดเกบตวอยางนามนฯ ประจาปโดยมอบใหพลงงานจงหวดจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง จากสถานบรการทอยในเขตพนทความรบผดชอบ ซงใหจดเกบตวอยางภายในระยะเวลา ๑ เดอนตามแผนทกาหนด และนาสงมายงสวนตรวจสอบ เพอตรวจสอบคณภาพ สาหรบสถานบรการทจดเกบจะไมซากบสถานบรการทตรวจสอบโดยหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท ( Mobile Lab ) ทงน ไดจดสงภาชนะ วสดอปกรณทใชในการเกบตวอยาง ฯ และสตกเกอร ไปพรอมดวย

อนง การจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงเพอตรวจสอบคณภาพ ใหปฏบตตามคาสงกรมธรกจพลงงาน ท ๑๙๐/๒๕๔๖ เรอง ระเบยบปฏบตเกยวกบการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลง

๑.๓.๒ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

สานกคณภาพนามนเชอเพลง โดยสวนตรวจสอบ จะรบตวอยางนามนเชอเพลงทจดเกบโดยพลงงานจงหวด โดยมการกาหนดเลขรหสนามนและดาเนนการตามขนตอนทกาหนดไวในบทท ๓ และดาเนนการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ดงน

(๑) นำมนเบนซน และนำมนแกสโซฮอล

ตรวจสอบในขอกาหนดเรอง ลกษณะทวไปทปรากฏ ส คาความถวง เอพไอ คาออกเทน เบนซน อะโรมาตก เอทานอล และโอเลฟน หากตรวจพบวาตวอยางนามนเชอเพลงมลกษณะและคณภาพเบองตนผดปกต จะทาการตรวจสอบคณภาพ ในเรองอณหภมการกลน ทอตราการระเหยรอยละ ๑๐ รอยละ ๕๐ รอยละ ๙๐ โดยปรมาตร และทอณหภมจดเดอดสดทายตอไป

(๒) นำมนดเซลหมนเรว

ตรวจสอบในขอกาหนดเรอง ลกษณะทวไปทปรากฏ ส ปรมาณนาและตะกอน คาความถวงเอพไอ คาความถวงจาเพาะ ปรมาณกามะถน จดวาบไฟ และ ปรมาณไบโอดเซลประเภทเมทลเอสเตอรของกรดไขมน (FAME) หากตรวจพบวาตวอยางนามนเชอเพลงมลกษณะและคณภาพผดเบองตนผดปกตจะทาการตรวจสอบคณภาพ ในเรองอณหภมของสวนทกลนไดโดยปรมาตรในอตรารอยละ ๙๐ ตอไป

๑.๓.๓ กำรดำเนนกำรหลงกำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

เมอดาเนนการตรวจสอบคณภาพเชอเพลงเสรจสนแลว จะดาเนนการ ดงน

(๑) นำมนคณภำพถกตอง

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพเปนไปตามประกาศ กรมธรกจพลงงานกาหนด ใหพลงงานจงหวดแจงผลการตรวจสอบใหสถานบรการทราบ และตดสตกเกอร ทตจายนามนเชอเพลงทตรวจสอบแลวถกตอง

สตกเกอร

๙๘

(๒) นำมนคณภำพไมเปนไปตำมมำตรฐำนกำหนด

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามประกาศกรมธรกจพลงงานกาหนด สานกคณภาพนามนเชอเพลงจะดาเนนคดตามกฎหมายกบสถานบรการทตรวจพบผดตอไป

๑.๔ ตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงตำมคำรองเรยนของผบรโภค

การควบคมคณภาพนามนเชอเพลงโดยการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ตาม คารองเรยนของผบรโภคอนเนองมาจากไดรบความเสยหายจากการใชนามนเชอเพลงทมคณภาพตา มขนตอนการดาเนนงาน ดงน

๑.๔.๑ กำรรบเรองรองเรยน

ผบรโภคสามารถรองเรยนดานคณภาพนามนเชอเพลง โดยรบเรองรองเรยนจากประชาชนหรอจากหนวยงานตางๆ ซงผรองเรยนสามารถรองเรยนโดยทาเปนหนงสอสงทางไปรษณย โทรสาร หรอโทรศพท ดงน

(๑) กรงเทพฯ และนนทบร รองเรยนโดยตรงทสานกคณภาพนามนเชอเพลง กรมธรกจพลงงาน โทรศพทหมายเลข .๐ ๒๕๔๗ ๔๓๒๔-๒๕, ๐ ๒๗๙๔ ๔๒๐๔ โทรสารหมายเลข ๐ ๒๕๔๗ ๔๓๒๓, ๐ ๒๗๙๔ ๔๒๐๐ หรอทาเปนหนงสอสงทางไปรษณยมาท สานกคณภาพนามนเชอเพลง กรมธรกจพลงงาน อาคารบ ชน ๑๙ ศนยเอนเนอรย คอมเพลกซ เลขท ๕๕๕/๒ ถนนวภาวดรงสต เขตจตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐ หรอ

(๒) สวนภมภาครองเรยนไดทสานกงานพลงงานจงหวด (๓) รองเรยนผานหนวยงานตาง ๆ เชน สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.)

ศนยบรการขอมลภาครฐเพอประชาชน (GCC๑๑๑) หรอศนยดารงธรรม หมำยเหต การรบเรองรองเรยนผานทางโทรศพท เจาหนาทผรบเรองรองเรยนตอง

บนทกขอมลรายละเอยดลงในแบบบนทกรบเรองรองเรยน

๑.๔.๒ กำรจดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลง

(๑) กรณสถานบรการตงอยในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล (นนทบร สมทรปราการ ปทมธาน) เจาหนาทสวนตรวจสอบเปนผดาเนนการตรวจสอบขอเทจจรงและจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงตามคารองเรยนเพอตรวจสอบคณภาพ ซงจะดาเนนการในทนททไดรบเรอง

(๒) กรณสถานบรการตงอยในสวนภมภาค พลงงานจงหวดในเขตพนทรบผดชอบเปนผดาเนนการตรวจสอบขอเทจจรงและจดเกบตวอยาง ฯ ตามคารองเรยน สงใหสานกคณภาพนามนเชอเพลงเพอตรวจสอบคณภาพตอไป

๑.๔.๓ กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

(๑) ลงทะเบยนรบ - สง ตวอยางนามนเชอเพลง ลงทะเบยนรบตวอยางนามนเชอเพลงทจดเกบตามคารองเรยน โดยตรวจสอบใบรบตวอยางฯ

บตรหลกฐาน ชนดนามนฯและชอ/ทอยสถานบรการใหถกตองตรงกน ออกรหสเลขรบตวอยางนามน (๒) สงตวอยางนามนใหสวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง (วช.) หรอสวนตรวจวเคราะห

นามนหลอลน (วล.) เพอตรวจสอบคณภาพตอไป

๙๙

๑.๔.๔ กำรดำเนนกำรหลงกำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลง

เมอ วช./วล. ตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวแจงผลการตรวจสอบให ตส. ดาเนนการเพอดาเนนการ ดงน

(๑) นำมนคณภำพถกตอง กรณรองเรยนโดยตรงทสานกคณภาพนามนเชอเพลง แจง - ผรองเรยน (หรอสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ) ศนยบรการขอมลภาครฐ

เพอประชาชน (GCC๑๑๑) หรอศนยดารงธรรม - สถานบรการ กรณรองเรยนทพลงงานจงหวด ใหแจงพลงงานจงหวด เพอแจงผเกยวของตอไป

(๒) นำมนคณภำพไมเปนไปตำมมำตรฐำนทกฎหมำยกำหนด

กรณตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงแลวพบวามลกษณะและคณภาพไมเปนไปตามประกาศกรมธรกจพลงงานกาหนด สานกคณภาพนามนเชอเพลงเปนผดาเนนการตามกฎหมายกบสถานบรการทตรวจพบผดตอไป

๑.๕ สบเบำะแสแหลงปลอมปนนำมนเชอเพลง

สวนตรวจสอบมภารหนาทอกดานหนง คอ การสบเบาะแสแหลงปลอมปนนามนโดยเปนศนยกลางในการแจงขอมลของผทตองสงสยวาจาหนายนามนคณภาพตา หรอมพฤตกรรมการปลอมปนนามน ซงสามารถแจงไดโดยตรง หรอแจงทางกระดานถามตอบ เวปไซตกรมธรกจพลงงาน (www.doeb.go.th) รวมทงรบเรองรองเรยนจากหนวยงานราชการอนๆ เชน ศนยบรการขอมลภาครฐเ พอประชาชน (Government Contact Center GCC: ๑๑๑๑) สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ฯลฯ ซงเมอไดรบขอมลดงกลาวแลวจะดาเนนการตรวจสอบทนท

ทงน ยงแจงขอมลการลกลอบ/เบาะแสแหลงปลอมปนใหกบหนวยงานทเกยวของ ไดแก สานกงานตารวจแหงชาต กรมสรรพสามต และสานกงานนโยบายและแผนพลงงานเพอวเคราะหสถานการณการกระทาผด และตดตามขยายผลตอไป รวมทงยงไดเพมมาตรการเขมตรวจสอบแหลงทตองสงสยวาจาหนายนามนลกลอบหรอพนทเสยงตอการปลอมปนดวยการสงหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงลงพนทดงกลาวโดยประสานกบสานกงานตารวจแหงชาตและกรมสรรพสามตเพอรวมกนตรวจสอบและปราบปรามผกระทาผดอกดวย

๑.๖ กำรปฏบตงำนตรวจจบ รวมกบ ปนม.ตร.

ตามประกาศกระทรวงพลงงานแตงตงผดารงตาแหนงขาราชการตารวจในสงกดสานกงานตารวจแหงชาตระดบหวหนาหนวย และ ปนม.ตร. เปนพนกงานเจาหนาทตาม พรบ.การคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ ปฏบตงานดานการปองกนและปราบปรามการกระทาผดเกยวกบนามนเชอเพลง ไดแก การตรวจสอบสถานประกอบการ ตรวจสอบการลกลอบนาเขา - สงออก ตรวจแหลงปลอมปน การขนสงทมพฤตกรรมผดปกต นามนเถอน การเฝาระวงแหลงนามนเถอน การลกลอบถายเท ซงในการปฏบตดงกลาวในบางกรณจะขอความรวมมอจากสวนตรวจสอบ สานกคณภาพนามนเชอเพลง รวมปฏบตงานในการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงดงกลาวดวย

๑๐๐

๑.๗ กำรปฏบตงำนดำนอน ๆ

นอกเหนอจากการปฏบตงานตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงของสถานบรการตามแผนงานแลว สวนตรวจสอบ ยงปฏบตงานอน ๆ อกดวยดงน

๑.๗.๑ จดเกบตวอยำงนำมนเชอเพลง

ทาการจดเกบตวอยางนามนเชอเพลงจากคลงผคานามนตามมาตรา ๗ ผคานามน ตามมาตรา ๑๐ ผผลตไบโอดเซล (บ ๑๐๐) ผผลตเอทานอลแปลงสภาพ และผคานามนหลอลน ตามแผนงานของสวนตรวจวเคราะหนามนเชอเพลง และสวนตรวจวเคราะหนามนหลอลน

๑.๗.๒ ตรวจสอบกำรจดทะเบยนเปนผคำนำมน

ตรวจสอบการจดทะเบยนเปนผคานามนตามมาตรา ๑๑ ของสถานบรการ และใบแจงเปน ผขนสงนามนเชอเพลงตามมาตรา ๑๒ หากพบสถานบรการทไมไดขอจดทะเบยนเปนผคานามนตามมาตรา ๑๑ หรอพบผขนสงไมแจงเปนผขนสงนามนเชอเพลงตามมาตรา ๑๒ เจาหนาทจะทาหนงสอแจงเตอน ใหปฏบตตามกฎหมายตอไป

๑.๗.๓ กำหนดพกดตำแหนงทตงสถำนบรกำร

สานกบรการธรกจและการสารองนามนเชอเพลงไดขอความรวมมอจากสานกคณภาพนามนเชอเพลงใหหนวยตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงเคลอนท (Mobile Lab ) กาหนดบนทกพกดดาวเทยมของตาแหนงทตงสถานบรการลงบนเครอง GPS ในพนททปฏบตงานดวย

๒. กำรสงเสรมใหผคำนำมนมสวนรวมในกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง ๒.๑ โครงกำรรบรองระบบกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง

โครงการรบรองระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงจดทาขนเพอใหผคานามนเขามา

มสวนรวมในการดแลคณภาพนามนของสถานบรการทเปนตวแทนของตนเองทจาหนายใหแกผบรโภค ใหมการปฏบตถกตองตามทกฎหมายกาหนด และเพอเปนหลกประกนใหผบรโภคเกดความเชอมนในคณภาพของนามนทจาหนาย ณ สถานบรการ

๑๐๑

โครงการนครอบคลมถงระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ตงแตระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ณ คลงสนคาของผคา ระบบการขนสง และระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ณ สถานบรการ ตรวจตดตามระบบการควบคมคณภาพ มาตรการแกไขปญหาทเกดขน ตลอดจนการบรหารองคกร

โดยมขนตอนการดาเนนการ ดงน

๒.๑.๑ เงอนไขของผคำนำมนทจะเขำรวมโครงกำร

เปนผคานามนตามมาตรา ๗ แหงพระราชบญญตการคานามนเชอเพลง พ.ศ. ๒๕๔๓ และ มการดาเนนกจการคานามน โดยจดตงสถานบรการทบรหารงานดวยตนเอง เพอจาหนายนามนเชอเพลงใหกบผบรโภค หรอจาหนายนามนเชอเพลงใหกบสถานบรการอนทไดรบอนญาตใหใชเครองหมายการคาของผคานามนตามมาตรา ๗ นน

๒.๑.๒ หลกกำรของระบบกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง

ผคานามนตามมาตรา ๗ ทประสงคจะขอรบเครองหมายรบรองระบบควบคมคณภาพนามนเชอเพลง จะตองจดทาคมอปฏบตการระบบการควบคมคณภาพฯ

คมอปฏบตการระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ควรใหผลในทางทจะสรางความมนใจวาเปนระบบทเขาใจไดงายและมประสทธผล เนนการปองกนปญหามากกวาการตรวจสอบหาสาเหต ผลตภณฑมคณภาพเปนไปตามทกฎหมายกาหนด ซงเปนความพอใจสงสดของผบรโภค กาหนดหนาทองคกรทบรหารงานแตละสวนอยางชดเจน

คมอปฏบตการระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ตองประกอบเนอหาสาระสาคญดงตอไปน

(๑) การควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ณ คลงนามน

ผคานามนจะตองมระบบการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลง ทรบเขาและจายออกจากคลงนามน โดยนามนทรบเขามาในคลงจะตองจดทารายงานตรวจวเคราะหคณภาพนามนเชอเพลง นามนทจะจายออกจากคลง จะตองมเอกสารรบรองคณภาพนามนเชอเพลง

(๒) ระบบการขนสง

ผคานามนจะตองมระบบการควบคม ดงน ๑) กาหนดคณสมบตในการคดเลอกผรบจางขนสงนามนเชอเพลง ๒) กาหนดมาตรการในการควบคมดแลพนกงานขบรถยนตใหปฏบตตามกฎระเบยบ ๓) กาหนดมาตรการใหผรบจางขนสงนามนตรวจสอบรถขนสงใหอยในสภาพความ

ปลอดภย โดยเฉพาะอปกรณทตดตงอยบนรถขนสง เชน ถงบรรทกนามน ทอทางเดนนามน ลนปดเปดนามน ฯลฯ

๔) กาหนดวธการในการควบคมคณภาพระหวางการขนสง ดงน - ผคานามนจะตองมการออกใบกากบการขนสง - รถขนสงจะตองมการผนกซลทฝา หรอลนปดเปดทอนามนเชอเพลง

๑๐๒

- ผคานามนตองกาหนดมาตรการทควบคมมใหพนกงานขบรถยนตนายานพาหนะ ออกนอกเสนทางทระบไวในใบกากบการขนสง และ/หรอสบถายนามนเชอเพลง ออกจากยานพาหนะในระหวางทาง

- ผคานามนตองจดใหพนกงานควบคมยานพาหนะนาใบกากบการขนสงตดไปกบรถขนสง เพอสงมอบใหผรบปลายทางตามทระบไวในใบกากบการขนสง

(๓) ระบบการควบคมคณภาพ ณ สถานบรการ

ผคานามนตองใหสถานบรการ มระบบการตรวจรบนามนเชอเพลงจากรถขนสงนามนโดยจะตองกาหนดขนตอน วธการ ใหสถานบรการถอปฏบต เชน การตรวจสอบหมายเลขซล การตรวจวดคา เอ.พ.ไอ หรอ คาความหนาแนนของนามนเชอเพลง การตรวจวดปรมาณนา การตรวจวดปรมาณนามนเชอเพลง ลาดบการสบถายนามนเชอเพลง เปนตน

(๔) การตรวจตดตามระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง

ผคานามนจะตองจดใหมการตรวจตดตามระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง ซงจะสามารถตรวจสอบไดวา มการปฏบตตามขนตอน วธการ ทกาหนดตาม 1-3 หรอไม โดยจดใหมการจดทาเอกสารการปฏบตงาน ซงสามารถตรวจสอบไดตลอดเวลา กาหนดความถในการสมตวอยางนามนเชอเพลงมาตรวจสอบคณภาพ

(๕) มาตรการการแกไขปญหาทเกดขนจากระบบการควบคมคณภาพ

ผคานามนจะตองจดใหมวธการแกไขปญหาทเกดขน เนองจากการไมปฏบตตามขนตอน วธการทกาหนด จนเปนเหตใหนามนเชอเพลงมคณภาพไมเปนไปตามทกฎหมายกาหนด

(๖) การบรหารองคกร

ผคานามนจะตองมการจดองคกรการบรหารงาน โดยกาหนดหนาทความรบผดชอบ ของหนวยงานทเกยวของใหชดเจน จดหาทรพยากรใหเพยงพอ และเหมาะสมตอการบรหารระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง และจดใหมการฝกอบรมทจาเปน เพอใหมนใจในขดความสามารถของบคลากร เชน การฝกอบรมพนกงานขบรถยนต ผบรหารสถานบรการ พนกงานบรการหนาลาน เปนตน

๒.๑.๓ กำรขอรบเครองหมำยรบรองระบบกำรควบคมคณภำพ

๑) ผคานามนแจงรายชอสถานบรการทผคานามนบรหารงานดวยตนเอง หรอสถานบรการทดาเนนกจการโดยไดรบอนญาตใหใชเครองหมายการคาของผคานามนนน ทประสงคจะเขารวมโครงการ

๒) ผคานามนจดสงเอกสารคมอปฏบตการระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง

๒.๑.๔ กำรพจำรณำใหเครองหมำยรบรองระบบกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง

กรมธรกจพลงงานจะพจารณาจากเอกสารคมอปฏบตการระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงทผคานามนจดทาขน วามรายละเอยดควบคมทกขนตอนทกรมธรกจพลงงานกาหนด หรอ ไม ขนตอนการดาเนนงานมความนาเชอถอและและสามารถปฏบตไดอยางมประสทธภาพ

ผคานามนรายใด ไดรบอนญาตใหใชเครองหมายรบรอง สามารถนาเครองหมายรบรอง ไปแสดง ณ สถานบรการทกรมธรกจพลงงาน อนญาตเทานน

๑๐๓

๒.๑.๕ กำรพจำรณำเพกถอนเครองหมำยรบรองระบบกำรควบคมคณภำพนำมนเชอเพลง

เมอกรมธรกจพลงงาน ตรวจพบวาผคานามนมไดปฏบตตามขนตอน วธการ ทไดระบไวในคมอปฏบตการระบบควบคมคณภาพนามนเชอเพลง จนเปนเหตใหนามนเชอเพลงมคณภาพไมเปนไปตามทกฎหมายกาหนด การพจารณาเพกถอน จะดาเนนการ ดงน

(๑) กรณตรวจพบสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงคณภาพตา จะเพกถอนการใชเครองหมายรบรองเฉพาะสถานบรการรายทพบผดเทานน

(๒) กรณตรวจพบสถานบรการจาหนายนามนเชอเพลงคณภาพตา ไมวาจะตรวจพบในคราวเดยวกนหรอระยะเวลาตางกน หากตรวจพบสถานบรการกระทาความผดเกนกวารอยละ ๕๐ ของสถานบรการทไดรบอนญาตใหใชเครองหมายรบรอง จะเพกถอนการใชเครองหมายรบรองของผคานามนรายนน ทนท

ปจจบน มผคำนำมนเขำรวมโครงกำรฯ จำนวน ๙ รำย รวม ๓,๐๗๒ สถำนบรกำร ดงน

ผคำนำมน จำนวนสถำนบรกำรทเขำรวมโครงกำรฯ (รำย)

๑. บจ.เชลลแหงประเทศไทย ๔๔๔ ๒. บมจ.พ ท จ เอนเนอย จากด ๕๑

๓. บมจ.บางจากปโตรเลยม ๖๐๒ ๔. บจ.ปตท.บรหารธรกจคาปลก ๑๔๔ ๕. บจ.นามนคาลเทกซ (ไทย) ๒๖๔ ๖. บมจ.ปตท. ๙๕๙ ๗. บมจ.เอสโซ (ประเทศไทย) ๓๘๑ ๘. บมจ.สยามสหบรการ ๑๒๑ ๙. บจ.ปโตรนาส รเทล (ประเทศไทย) ๑๐๖

รวม ๓,๐๗๒

๑๐๔

๒.๒ โครงกำร ปมคณภำพ ปลอดภย นำใชบรกำร

กรมธรกจพลงงาน ในฐานะหนวยงานภาครฐทมภารกจเก ยวกบการกากบควบคมกจการพลงงานในดานคณภาพ ความปลอดภย และผลกระทบตอสงแวดลอมและความมนคง โดยการกากบดแลตามกฎหมายและพฒนามาตรฐานเพอการคมครองผบรโภค และประชาชนไดวางกลยทธเพอยกระดบมาตรฐานในการใหบรการของสถานบรการนามนเชอเพลงใหมมาตรฐานสงขนทงทางดานความปลอดภย คณภาพ และการใหบรการ เพอ มงสมาตรฐาน ดวยบรการจากภาครฐ

ในปจจบน สถานบรการนามนเชอเพลงไดมการขยายการบรการในดานตางๆ ทมผล เชง ปฏสมพนธ และสรางความใกลชดกบชมชนมากมาย หลายมตซงสงผลตอวถชวตชมชนใกลเคยงทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม อาท รานคาปลก รานอาหาร หองสขา ตลาดสนคาชมชน ตลอดจนเปนสถานทนดพบ และพกผอนระหวางการเดนทาง

เพอใหเจตนารมณในการยกระดบมาตรฐานของสถานบรการนามนและการปลกจตสานกประชาชนดงกลาว สามารถสงผลในการปฏบต ไดอยางเปนรปธรรม กรมธรกจพลงงานจงจดใหมการรบรองมาตรฐาน “ปมคณภาพ ปลอดภย นาใชบรการ” ขน เพอเปนมาตรการในการสรางแรงจงใจใหสถานบรการฯ ปรบปรงมาตรฐานและระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงและการใหบรการของตนและม สวนรวม ในการปลกจตสานกดานความปลอดภยใหกบประชาชน ซงจะมผลโดยตรงตอภาพพจนของธรกจคาปลกนามน สรางเสรมความเชอมนใหแกผใชบรการ ตลอดจนนาสการสรางสรรคสภาพแวดลอมทดแกชมชนรอบสถานประกอบการอกดวย

๒.๒.๑ วตถประสงคของโครงกำร

(๑) เพอสรางแรงจงใจใหสถานบรการนามนเชอเพลงปรบปรงพฒนาและยกระดบคณภาพการใหบรการของสถานบรการนามนเชอเพลงและการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงและเหนความสาคญ ทจะรกษาระดบมาตรฐานคณภาพ ความปลอดภย และบรการทดอยางตอเนอง

(๒) เพอยกระดบมาตรฐานดานคณภาพ ความปลอดภย ความสะอาด สะดวก ของสถานบรการนามนเชอเพลงใหสงกวาเกณฑมาตรฐาน

(๓) เพอสรางความเชอมนใหกบประชาชนในการเขาใชบรการสถานบรการนามนเชอเพลงวาจะไดรบนามนเชอเพลงทมคณภาพ บรการ ทสะอาด สะดวกและมความปลอดภย

(๔) เพอสงเสรมใหสถานบรการนามนเชอเพลงตระหนกและมสวนรวมในการสรางสรรค และรบผดชอบตอสงคม

๒.๒.๒ หลกเกณฑในกำรพจำรณำ

๑๐๕

สถานบรการนามนเชอเพลง (๑) ระบบควบคมคณภาพนามนเชอเพลง - นามนเชอเพลงทจาหนายจะตองมมาตรฐานตามทกรมธรกจพลงงานประกาศกาหนด (๒) ระบบควบคมความปลอดภย

- ระบบควบคมความปลอดภยของการจราจรในสถานบรการฯ - การเตรยมความพรอมสาหรบภาวะฉกเฉน - การตรวจตดตามระบบควบคมความปลอดภย

(๓) ระบบควบคมความสะอาด สขอนามยและมาตรฐานการบรการ

๒.๒.๓ ประเภทของสถำนบรกำรทประกวด

เปนการประกวดเฉพาะสถานบรการนามนประเภท ก และประเภท ข ทวประเทศ โดยแบงเปน๓ ประเภทรางวล คอ เหรยญทอง เหรยญเงน และ เหรยญทองแดง

โครงการปมคณภาพ ปลอดภย นาใชบรการ ป ๓ ( ปงบประมาณ ๒๕๕๔) ไดมอบใบรบรองมาตรฐานใหแกสถานบรการนามนทผานการประเมนตามหลกเกณฑ จานวน ๗๔๔ แหง แบงเปนปม เหรยญทอง ๓๑๕ แหง เหรยญเงน ๒๕๖ แหง เหรยญทองแดง ๑๗๓ แหง และเหรยญพเศษสาหรบสถานบรการนามนทสามารถรกษาคณภาพมาตรฐานระดบเหรยญทองตอเนอง ๓ ป ซงมจานวนทงสน ๖๙ แหง และตงเปาทจะพฒนาสถานบรการมาตรฐานระดบเหรยญทอง ๑,๐๐๐ แหง ภายในป พ.ศ. ๒๕๕๖ และ ๒,๐๐๐ แหงในป พ.ศ. ๒๕๕๘

๑๐๖

บทสรป

สานกคณภาพนามนเชอเพลง มหนาทในการคมครองผบรโภคใหใชนามนเชอเพลงทได

มาตรฐาน เหมาะสมกบการใชงานของเครองยนต และไมกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม ในการทจะสงเสรมใหมการใชนามนเชอเพลงในเชงพาณชย สงหนงทมความสาคญ คอ การสรางความเชอมนใหผใชนามนในดานคณภาพของนามนเชอเพลง โดยการออกประกาศกาหนดมาตรฐานนามนเชอเพลงชนดตางๆ และการตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงทจาหนาย ณ สถานบรการอยางสมาเสมอ เพอใหมนใจวานามนทจาหนายใหแกผบรโภคมคณภาพถกตองเปนไปตามมาตรฐานทกรมธรกจพลงงานประกาศกาหนด โดยระบบการควบคมคณภาพจะควบคมตงแตผผลตตนทาง ระหวางการขนสง ไปจนถงสถานบรการ รานคานามน ซงเปนปลายทางกอนถงผใช นอกจากนยงมการสบหาเบาะแส และรวมมอกบหนายงานอนๆในการตรวจจบแหลงปลอมปน ซงหนงสอฉบบน จะเปนแหลงรวบรวมองคความรดานการปฏบตงานควบคมคณภาพนามนเชอเพลงของสานกคณภาพนามนเชอเพลงทงระบบ ซงจะทาใหเจาหนาทมความเขาใจในระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลงอยางถองแทชดเจน ซงจะเปนประโยชนตอการปฏบตงานของเจาหนาท และชวยใหเจาหนาทสามารถปฏบตงานไดอยางมออาชพ

๑๐๗

คณะผจดทำ

๑. นางสาวพรพฒน อนทรชบ หวหนากลมพฒนามาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง ๒. นางสาวพรพรรณ อารจต นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ ๓. นางนนทน โอภาสกตต นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ ๔. นางสาวปยนช ศรสมพงษ นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ ๕. นางนภา ศรแกว นกวทยาศาสตรชานาญการ ๖. นางสาวประภาศร สนทโรดม นกวทยาศาสตรชานาญการ

๑๐๘

เอกสำรอำงอง

๑. บทควำมจำกวกพเดย เรอง ปโตรเลยม และ กำรกลนนำมน ๒. บทควำมจำก Petroleum Engineers เรอง กำเนดปโตรเลยม

http:/forpetroleum.blogspot.com ๓. บทควำมจำก คลงปญญำไทย เรอง ปโตรเลยม

www.panyathai.or.th/wiki/index.php/ปโตรเลยม ๔. บทควำมจำกวทยำลยเทคนคจนทบร เรอง กำรกลนนำมนดบและผลตภณฑ ๕. บทควำมของกรมเชอเพลงธรรมชำต เรอง ควำมรเรองปโตรเลยม

http:/www.dmf.go.th

๑๐๙

ภำคผนวก

๑. คาสงกรมธรกจพลงงานท ๘๖ / ๒๕๕๕ เรอง แตงตงคณะทางานการจดการความร กรมธรกจพลงงาน ๒. คาสงสานกคณภาพนามนเชอเพลงท ๖ /๒๕๕๕ เรอง แตงตงคณะทางานจดการความรสานกคณภาพ

นามนเชอเพลง ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ ๓. แผนผงการปฏบตงาน

๑.๑ การกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลง ๑.๒ การใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพดานการใชงานนามนหลอลน ๑.๓ การใหความเหนชอบลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงเฉพาะสวนทไมเปนไปตามท

กรมธรกจพลงงานกาหนด ๑.๔ การใหความเหนชอบการเตมสารเตมแตงในนามนเชอเพลง ๑.๕ การใหความเหนชอบการจาหนายหรอมไวเพอจาหนายไบโอดเซล ๑.๖ การตรวจสอบคณภาพนามนเชอเพลงและนามนหลอลน ณ หองปฏบตการ

๑๑๐

คาสงกรมธรกจพลงงาน ท ๘๖ / ๒๕๕๕

เรอง แตงตงคณะทางานการจดการความร กรมธรกจพลงงาน …………………………………………………….

ตามท ก รมธ ร ก จพล ง ง าน ได ม ค า ส งท ๒๘ /๒๕๕๔ ลงว นท ๗ ก มภา พนธ ๒๕๕๔ แตงตงคณะทางานการจดการความร กรมธรกจพลงงาน เพอเปนกลไกการดาเนนงานจดการความรภายในองคกร และใหสอดคลองกบภารกจ และบรบทตางๆ ทเปลยนแปลงจากการจดโครงสรางแบงสวนราชการภายใน กรมธรกจพลงงาน นน

เนองจาก กรมธรกจพลงงาน ไดปรบระบบการปฏบตราชการโดยใชเกณฑการพฒนาคณภาพ การบรหารจดการภาครฐ (PMQA) รวมทงการจดโครงสรางแบงสวนราชการ การโอนยาย และการเกษยณอายราชการ ดงนน เพอใหการจดการความรในกรมธรกจพลงงานมความเหมาะสม เกดประสทธผลในการผลกดน การปฏบตราชการไดบรรลสาเรจ อธบดกรมธรกจพลงงาน จงมคาสง ดงตอไปน

๑. ยกเลกคาสงกรมธรกจพลงงานท ๒๘/๒๕๕๔ ลงวนท ๗ กมภาพนธ ๒๕๕๔ ๒. แตงตงคณะทางานการจดการความร โดยมองคประกอบและอานาจหนาทดงน องคประกอบ

(๑)

รองอธบดกรมธรกจพลงงาน ตาแหนงเลขท ๓ ผบรหารการจดการองคความร ประธานคณะทางาน

(๒) นายชญานนนท สทธไกรวงษ ผอานวยการสานกความปลอดภยธรกจกาซปโตรเลยมเหลว

รองประธานคณะทางาน

(๓) นายศภโชค ประคองศลป วศวกรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๔) นายสวช ภารตนาวงศ วศวกรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๕) นางสาวพรพฒน อนทรชบ นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๖) นางสาวลกขณา สมาบต นกวเคราะหนโยบายและแผน

ชานาญการพเศษ คณะทางาน

(๗) นายสมชาต โอภาสพนา วศวกรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๘) นายนรศ หงษฉลาด นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๙) นายสกตต เจดยวฒ นกวเคราะหนโยบายและแผน

ชานาญการ คณะทางาน

(๑๐) นายอภชาต ปานเผาะ หวหนากลมพฒนาระบบบรหาร คณะทางาน (๑๑) นายรชพงศ ขวญเพชร นกทรพยากรบคคลปฏบตการ คณะทางาน (๑๒) นายจรนทร บญปญญารกษ นกวชาการคอมพวเตอร

ชานาญการพเศษ คณะทางานและเลขานการ

(๑๓) นางสาวจารวรรณ ปรชาเดช นกวชาการตรวจสอบภายในชานาญการพเศษปฏบตราชการนกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพเศษ

คณะทางานและผชวยเลขานการ

/อานาจหนาท...

๑๑๑

-๒- อำนำจหนำท

๑. ผบรหารการจดการองคความร มหนาท (๑) บรหารจดการความรภายในองคกร (๒) ใหคาปรกษา คาแนะนา และรวมประชมเพอการตดสนใจแกคณะทางาน (๓) กากบ ดแล ตดตามความคบหนาการดาเนนงานการจดการความร และรายงานตออธบดกรมธรกจพลงงาน

๒. คณะทางานการจดการความร มหนาท (๑) จาแนกองคความรทจาเปนตอการผลกดนความสาเรจตามภารกจของกรมธรกจพลงงาน (๒) จดทาแผนการจดการความรในองคกรเพอเสนอผบรหารใหความเหนชอบ (๓) ประสานงานหนวยงานทเกยวของดาเนนการตามแผนและพฒนาแผนการดาเนนงานการจดการความร (๔) ผลกดน ตดตามความกาวหนา และประเมนผลการดาเนนการตามแผนการจดการความรเพอปรบปรงแกไข (๕) ประสานงานเพอรายงานผลความคบหนาการดาเนนงานตอประธานและทปรกษาคณะทางาน (๖) มอบหมายหรอแตงตงคณะทางานดานตางๆ ตามความเหมาะสม

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท ๒๑ เดอน มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๕

(นายวระพล จรประดษฐกล) อธบดกรมธรกจพลงงาน

๑๑๒

คาสงสานกคณภาพนามนเชอเพลง ท ๖ /๒๕๕๕

เรอง แตงตงคณะทางานจดการความรสานกคณภาพนามนเชอเพลง ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕

-------------------------------------------

ตามทคณะทางานจดการความรกรมธรกจพลงงาน ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ ไดดาเนนการคดเลอกองคความรทจาเปนตอการปฏบตราชการของกรมธรกจพลงงาน ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ โดยในสวนของสานกคณภาพนามนเชอเพลงไดรบมอบหมายใหจดการความร เรอง ระบบการควบคมคณภาพนามนเชอเพลง นน

เพอใหการดาเนนการจดการองคความรของสานกคณภาพนามนเชอเพลง ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ เปนไปอยางมประสทธผล จงเหนควรแตงตงคณะทางานจดการความรสานกคณภาพนามนเชอเพลง ประจาปงบประมาณ ๒๕๕๕ โดยมองคประกอบ และอานาจหนาท ดงตอไปน

๑. องคประกอบ (๑) นางสาวพรพฒน อนทรชบ หวหนากลมพฒนามาตรฐาน ประธานคณะทางาน คณภาพนามนเชอเพลง (๒) นางสาวพรพรรณ อารจต นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๓) นางสาวปยนช ศรสมพงษ นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ คณะทางาน (๔) นางนภา ศรแกว นกวทยาศาสตรชานาญการ คณะทางาน (๕) นางสาวประภาศร สนทโรดม นกวทยาศาสตรชานาญการ คณะทางาน (๖) นางนนทน โอภาสกตต นกวทยาศาสตรชานาญการพเศษ คณะทางาน และ เลขานการ

๒. อานาจหนาท (๑) ดาเนนกจกรรมใหเปนไปตามแผนจดการความรของสานกคณภาพนามนเชอเพลงประจาป

งบประมาณ ๒๕๕๕ (๒) ปฏบตหนาท อนใด เพอใหการจดการความรของสานกคณภาพนามน เชอเพลงบรรล

วตถประสงคตามเปาหมายทกาหนด

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท ๑๘ พฤษภาคม ๒๕๕๕

(นายปราโมทย ญาณทกษะ)

ผอานวยการสานกคณภาพนามนเชอเพลง

๑๑๓

กำรกำหนดมำตรฐำนคณภำพนำมนเชอเพลง

ผรบผดชอบ กจกรรม ผทเกยวของ เอกสารเกยวของ

นกวทยาศาสตร ผอ.สคน. - มาตรฐานสากล มาตรฐานของประเทศตางๆหน.พช. - มาตรฐานดานมลพษหน.พล.

นกวทยาศาสตร ผอ.สคน. - ตารางชวยวเคราะหการกาหนดคณภาพนามนเชอเพลงหน.พช. - รางประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนหน.พล.

นกวทยาศาสตร อธพ. - แบบสารวจ/แบบสอบถามหน.พช. รธพ. - เอกสารตางๆ ทใชในการจดประชมหน.พล. ผอ.สคน.

ผคา/ผผลตนามนผขนสงนามนหนวยงานอนทเกยวของ

นกวทยาศาสตร ผอ.สคน. - รายงานการประชมหน.พช. - รางประกาศกาหนดคณภาพนามนหน.พล.

นกวทยาศาสตร ปพน. - บนทกเสนอพจารณาใหความเหนชอบหน.พช. อธพ. - รางประกาศกาหนดคณภาพนามนหน.พล. รธพ. - หนงสอรายงานให ปพน. ทราบ

ผอ.สคน.

นกวทยาศาสตร เลขาธการ ครม . - หนงสอนาสงประกาศฯ ถงเลขาธการคณะรฐมนตรหน.พช. อธพ. - ประกาศกาหนดคณภาพนามนหน.พล. รธพ.

อธพ. - หนงสอขอใหนาประกาศฯ ลงในเวบไซตนกวทยาศาสตร รธพ. - หนงสอแจงเวยนการเรมบงคบใชประกาศฯหน.พช. ผอ.สคน. - หนงสอผอนผนคณภาพถงผทเกยวของหน.พล. ผอ. สบย.

สถานบรการ

1. ขนตอนการกาหนดมาตรฐานคณภาพนามนเชอเพลงจนถงการออกประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลง

2. ขนตอนหลงประกาศกาหนดลกษณะและคณภาพของนามนเชอเพลงลงประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

ศกษา รวมรวบ และวเคราะหขอมลในดานตางๆ

จดทารางขอกาหนดมาตรฐานนามนเชอเพลง

จดประชมรบฟงความคดเหนจากผ มสวนไดเสย (Focus group)

จดทารายงานการประชมและจดทารางประกาศ

นาเสนอ อธพ. เพอพจารณาใหความเหนชอบรางประกาศ

น าประกาศก าหนดคณภาพเผยแพรในเว บไซต

ท าหนงสอแจงเวยนประกาศ ใหผ ทเกยวของทราบ

จดท าหนงสอผอนผนขอก าหนดคณภาพและแจง

เวยนผ ทเกยวของทราบ

สงประกาศ ไปลงในราชกจจานเบก า

เห นชอบ

ไมเห นชอบ

๑๑๔

กำรใหควำมเหนชอบลกษณะและคณภำพดำนกำรใชงำนนำมนหลอลน

๑๑๕

๑๑๖

กำรใหควำมเหนชอบลกษณะและคณภำพของนำมนเชอเพลง เฉพำะสวนทไมเปนไปตำมทกรมธรกจพลงงำนกำหนด

ผรบผดชอบ กจกรรม ผทเกยวของ เอกสารทเกยวของ

ศนยบรการธรกจพลงงาน ผคานามน - หนงสอนาสง

สวนทเกยวของ - แบบ ธพ.ค 411 พรอมเอกสาร

ประกอบ

ศนยบรการธรกจพลงงาน สวนทเกยวของ - หนงสอนาสง

ฝายบรหารงานทวไป สคน . - แบบ ธพ.ค 411 พรอมเอกสาร

ธรการ พช. ประกอบ

นกวทยาศาสตร ผคานามน - เอกสารทผคาสงเพอประกอบการ

ประกอบการพจารณา

นกวทยาศาสตร หน.พช. - บนทกใหความเหนชอบพรอม

ผอ.สคน. รายการเอกสารทผคาสง

รธพ. - หนงสอแจงผคา

- หนงสอรบรองการใหความ

เหนชอบฯ แบบ ธพ.ค 412

หน.พช. หน.พช. - บนทกใหความเหนชอบ

ผอ.สคน. ผอ.สคน. - หนงสอแจงผคา

รธพ. รธพ. - หนงสอรบรองการใหความ เหนชอบฯ

นกวทยาศาสตร ผคานามน - หนงสอแจงผคา

- หนงสอรบรองการใหความ เหนชอบฯ

นกวทยาศาสตร หน.พช. - แบบ ธพ.ค 413

- ขอมลรายงานปรมาณการ

จาหนายนามนเชอเพลง

รบแบบ ธพ ค 11 พรอมเอกสารประกอบและหนงสอน าสง

ลงเลขรบ ธพ ลงเลขรบ สคน

ลงเลขรบกลม

ตรวจสอบเอกสารตามรายการในแบบ

ธพ ค

จดท าเรองใหความเห นชอบ- บนท กใหความเห นชอบ

- หนงสอแจงผคา- หนงสอรบรองการใหความเห นชอบ

แบบธพ ค

ลงนามใหความเห นชอบ

ลงวนทก าหนดใชในหนงสอรบรอง และแจง ผคารบเรอง

รวบรวมขอมลรายงานปรมาณการจ าหนายน ามนเช อเพลงทไมเปนไปตามประกาศ ประจ าเดอน

แจงใหผคาแกไขเอกสาร

ถกตอง

ไมถกตอง

๑๑๗

กำรใหควำมเหนชอบกำรเตมสำรเตมแตงในนำมนเชอเพลง

ผรบผดชอบ กจกรรม ผทเกยวของ เอกสารทเกยวของ

ศนยบรการธรกจพลงงาน ผคานามน - หนงสอนาสงสวนทเกยวของ - แบบ ธพ.ค 409 พรอมเอกสาร

ประกอบ

ศนยบรการธรกจพลงงาน สวนทเกยวของ - หนงสอนาสงฝายบรหารงานทวไป สคน . - แบบ ธพ.ค 409 พรอมเอกสารธรการ พช. ประกอบ

นกวทยาศาสตร ผคานามน - เอกสารทผคาสงเพอประกอบการ พจารณา

นกวทยาศาสตร ผคานามน - รายงานผลการตรวจหาปรมาณ สารเตมแตง- รายงานผลการทดสอบประสทธภาพ สารเตมแตง

นกวทยาศาสตร หน.พช. - บนทกใหความเหนชอบพรอมรายการผอ.สคน. เอกสารทผคาสง

รธพ. - หนงสอแจงผคา- หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

หน.พช. หน.พช. -บนทกใหความเหนชอบผอ.สคน. ผอ.สคน. - หนงสอแจงผคารธพ. รธพ. - หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

นกวทยาศาสตร ผคานามน - หนงสอแจงผคา- หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

นกวทยาศาสตร สวนตรวจวเคราะหนามน - บนทกแจงขอมลสารเตมแตงพรอมเชอเพลง (วช.) รายละเอยดทเกยวของ

รบแบบ ธพ ค พรอมเอกสารประกอบและหนงสอน าสง

ลงเลขรบ ธพ ลงเลขรบ สคน

ตรวจสอบเอกสารตามรายการในแบบ

ธพ ค

ตรวจหาปรมาณสารเตมแตงตามวธทผคาแจง

หรอทดสอบประสทธภาพ

จดท าเรองใหความเห นชอบ- บนท กใหความเห นชอบ

- หนงสอแจงผคา- หนงสอรบรองการใหความเห นชอบ

ลงนามใหความเห นชอบ

ลงวนทก าหนดใชในหนงสอรบรอง และแจงผคารบเรอง

แจงขอมลสารเตมแตงทผคาไดรบความเห นชอบ

แจงใหผคาแกไข

ไมถกตอง

ถกตอง

แจงใหผคาแกไขวธทดสอบ

ไมได

ได

๑๑๘

กำรใหควำมเหนชอบกำรจำหนำยหรอมไวเพอจำหนำยไบโอดเซล

ผรบผดชอบ กจกรรม ผทเกยวของ เอกสารทเกยวของ

ศนยบรการธรกจพลงงาน ผคานามน - หนงสอขอความเหนชอบฯ

สวนทเกยวของ - แบบ ธพ.ค 406 / นพ.425 พรอม

เอกสารประกอบ

ศนยบรการธรกจพลงงาน สวนทเกยวของ - หนงสอขอความเหนชอบฯ

ฝายบรหารงานทวไป สคน . - แบบ ธพ.ค 406 / นพ.425 พรอม

ธรการ พช. เอกสารประกอบ

นกวทยาศาสตร ผคานามน - เอกสารประกอบทผคาสงใหพจารณา

นกวทยาศาสตร ผคานามน - รายงานผลการตรวจสอบความพรอมของ

การผลต

- รายงานผลการตรวจสอบคณภาพ

ตวอยางไบโอดเซลทจดเกบ

หมายเหต สาหรบไบโอดเซลชมชน

ไมตองดาเนนการขนตอนน

นกวทยาศาสตร หน.พช. - บนทกใหความเหนชอบพรอมรายการ

ผอ.สคน. เอกสารทผคาสง

รธพ. - หนงสอแจงผคา

- หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

หน.พช. หน.พช. - บนทกใหความเหนชอบ

ผอ.สคน. ผอ.สคน. - หนงสอแจงผคา

รธพ. รธพ. - หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

นกวทยาศาสตร

ผคานามน - หนงสอแจงผคา

- หนงสอรบรองการใหความเหนชอบฯ

(แบบ ธพ.ค 407 / นพ.426)

นกวทยาศาสตร ผอ.สคน. - บนทกแจงขอมลโรงงานไบโอดเซล

หน.พช. ผอ. สบย. พรอมรายละเอยดทเกยวของถง พนจ ./ วช./ตส

สวนตรวจวเคราะหนามน

เชอเพลง

- หนงสอขอใหนารายชอผผลตไบโอดเซล

(วช.) ลงในเวบไซตถง สบย.

- แบบ ธพ. ธ 213 / ธพ. ค 408 / นพ. 427

- ขอมลรายงานปรมาณการผลต จาหนาย

ไบโอดเซล (บ100) และไบโอดเซลชมชน

- หนงสอขอใหนาขอมลการจาหนาย

ไบโอดเซล (บ100) ลงในเวบไซต ถง สบย.

และแจงกรมการคาภายใน และกรมพฒนาพลงงาน

ทดแทน และอนรกษพลงงาน

รบหนงสอขอความเห นชอบ การผลตจ าหนายไบโอดเซล บ และไบโอดเซล

ชมชน และแบบ ธพ ค บ นพ ชมชน พรอมเอกสารประกอบ

ลงเลขรบ ธพ ลงเลขรบ สคน

ลงเลขรบกลม

ตรวจสอบเอกสารตามรายการในแบบ ธพ ค

นพ

ตรวจความพรอมในการผลตไดแก การกอสรางโรงงาน

การตดต งอปกรณ และจดเก บตวอยางไบโอดเซลเพอ

ตรวจสอบคณภาพ

จดท าเรองใหความเห นชอบ - บนท กใหความเห นชอบ

- หนงสอแจง ผคา - หนงสอรบรองการใหความเห นชอบ

ลงนามใหความเห นชอบ

ก าหนดวนเรมบงคบใชในหนงสอรบรอง และแจงผคารบเรอง

แจงขอมลของโรงงานผลตไบโอดเซลท

ไดรบความเห นชอบ

จดท าสถตปรมาณการจ าหนายไบโอดเซล

ประจ าเดอน และเผยแพรปรมาณการจ าหนายไบโอ

ดเซล บ ในเว บไซต และแจงกรมการคาภายใน และ

กรมพ นาพลงงานทดแทน และอนรก พลงงาน

น ารายชอผผลตไบโอดเซลทไดรบความ

เห นชอบ ผยแพรในเว บไซต

แจงใหผคาแกไขเอกสาร

ไมถกตอง

ถกตอง

จดท าเรองใหไมความเห นชอบ - บนท กไมใหความเห นชอบ

- หนงสอแจง ผคา

ลงนามใหความเห นชอบ

แจงผคารบเรอง

คณภาพไมไดมาตร าน

คณภาพไดมาตร าน

๑๑๙

กำรตรวจสอบคณภำพนำมนเชอเพลงและนำมนหลอลน ณ หองปฏบตกำร

ผรบผดชอบ กจกรรม ระยะเวลา ผทเกยวของ เอกสารทเกยวของ หมายเหต

หน.พล./เจาหนาท ต.ค.-วช./วล.

- ขอมลผคานามนเชอเพลง (สถานทตง

สถานทเกบ แผนท เลขทะเบยนทไดรบความ

เหนชอบ และชอผลตภณฑ)ผส.วล.

หวหนางานวช.ต.ค.

- อธพ. รธพ.

-ผอ.สคน.

-ผอ.สคน.

- บนทกการจดทาแผนเกบตวอยางประจาป

งบประมาณ

ผส.ตส. พ.ย.-ก.ย.

-หวหนางานตส.

-พนจ.

-นกวทยาศาสตรตส.

-บนทกขอความรวมมอจดเกบตวอยางตาม

แผน

- อนๆ เชน แผนท สถานท และชอผลตภณฑ

พนกงานธรการ

วช./วล.

0.5 วน - บท.

- หนวยราชการอน

- รองเรยน

- ใบรบตวอยาง

- สมดทะเบยนบนทกการรบตวอยาง

- หนงสอ/บนทกนาสงตวอยาง

ผส.วล.

หวหนางานวช.

0.5 วน -นกวทยาศาสตร วช./วล. - แบบมอบหมายใหทาการตรวจสอบตวอยาง

นกวทยาศาสตร

วช./วล.

4-15 วน -นกวทยาศาสตร วช./วล.

-พนกงานเทคนค

วทยาศาสตร วช./วล.

- วธการทดสอบตามประกาศกรมธรกจ

พลงงาน

- ตรวจสอบฉลากตามเงอนไขทกาหนด

-ผคาเชอเพลง 12 วน

-ผคาหลอลน 15 วน

-หนวยราชการอน/

รองเรยน 4 วน

(เชอเพลง/หลอลน)

นกวทยาศาสตร

วช./วล.

1 วน

1 วน

- ผส.วช./วล.

-อธพ.(ผอ.สคน.)

กรณถก

- ใบรายงานผลการตรวจสอบ

- ตารางสรปผลการตรวจสอบคณภาพ

- หนงสอแจงผลการตรวจสอบคณภาพ

-อธพ.

-รธพ.

-ผอ.สคน.

-ผส.วช./วล.

-นตกร พน.

กรณผด

(1) ฉลาก

- ใบรายงานผลการตรวจสอบ

- ตารางสรปผลการตรวจสอบคณภาพ

- บนทกและหนงสอแจงเตอนผลการ

ตรวจสอบฉลาก

(2) จาหนายนามนคณภาพตา

- ใบรายงานผลการตรวจสอบ

- ตารางสรปผลการตรวจสอบคณภาพ

- หนงสอแจงเปรยบเทยบปรบ

- หนงสอแจงดาเนนคดตามกฎหมาย

. ขอมล ทะเบยน

. วางแผนจดเก บตวอยาง

. จดเก บตวอยาง

. รบตวอยางและก าหนดรหสตวอยาง

. มอบหมายตรวจสอบ

ตามรหสตวอยาง

. ด าเนนการตรวจสอบตวอยาง เงอนไข

. สรปผลการตรวจสอบ

. เสนอผ มอ านาจลงนาม

. ขออนมตด าเนนคด

1 . เสนอผ มอ านาจลงนาม

ถก ผด

1 . อนมต

1 . เปรยบเทยบปรบ 14.ด าเนนคด