1

บทนำ

หนงสอเลมนเปนหนงสอเกยวกบการเขาไปในสมองของคณเองเพอสราง

ความสข ความรก และปญญา ใหมมากยง ๆ ขน เปนการเขาไปศกษาอยางไมเคย

มใครทำมากอนในจดทศาสตร 3 ศาสตรมาบรรจบกน ไดแก จตวทยา ประสาท-

วทยา และฝกฝนจตตปญญา (การปฏบตพฒนาจตวญญาณ) โดยมจดมงหมาย

เพอตอบคำถามสองคำถามน

สภาวะของสมองลกษณะใดทเปนรากฐานของสภาวะจตใจทมความสข

ความรก และปญญา

เราจะใชใจกระตนและเสรมสรางความแขงแกรงใหกบสภาวะของสมอง

ในดานบวกดงกลาวนไดอยางไร

ผลทไดออกมาคอคมอการปฏบตสำหรบสมอง ซงเตมไปดวยเครองมอ

หรอวธการทคณจะใชเพอเปลยนแปลงสมองของคณใหคอย ๆ ดยง ๆ ขนไป

รชารดเปนแพทยผเชยวชาญดานประสาทวทยา1 สวนผมเปนนกจตวทยา

ผเชยวชาญดานประสาทวทยา แมผมจะเปนคนเขยนเนอเรองเปนสวนใหญ

รชารดกเปนผทผมไดรวมงานและรวมสอนดวยมาเปนเวลานาน ความรอนลกซง

ดานสมองจากประสบการณกวาสามสบปในฐานะแพทยผเชยวชาญของเขาไดบรรจ

อยในหนงสอเลมนดวย

ผมกบรชารดไดกอตง Wellspring Institute of Neuroscience and

Contemplative Wisdom ซงมเวบไซตดวยคอ www.wisebrain.org ในเวบไซต

ดงกลาวเรามบทความตาง ๆ การบรรยาย และแหลงขอมลตาง ๆ อกมากมาย

1 ระบบประสาทของมนษยประกอบไปดวย 1) ระบบประสาทสวนกลาง คอ สมอง และไขสนหลง 2) ระบบประสาทนอกสวนกลาง คอ เสนประสาทและปมประสาท (กลม ของเซลลประสาท) - ผแปล

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

2

ในหนงสอเลมนคณจะไดเรยนรวธทมประสทธภาพตาง ๆ ในการบรหาร

จดการสภาวะทยากลำบากของจตใจ ความเครยด อาการจตตก อาการไมม

สมาธ ปญหาความสมพนธ ความกงวลกระวนกระวาย ความโศกเศรา และ

ความโกรธ แตประเดนหลกท เราจะเนนในเลมน จะเปนประเดนในแงบวก

ไดแก สขภาวะหรอสภาวะความอยเยนเปนสข (well-being) การพฒนาเตบโต

ทางจตวทยา และการฝกปฏบตทางจตวญญาณ

เปนเวลาหลายพนปมาแลวทผเจรญภาวนาหรอนกกฬาโอลมปกดานการ

ฝกพฒนาจตไดศกษาการทำงานของใจ ในหนงสอเลมนจะนำเอาแนววธปฏบต

ทางการภาวนาทเรารจกคนเคยดทสด คอแนวของพระพทธศาสนา มาประยกต

ใชกบสมองเพอจะเผยใหเหนถงเสนทางในระบบประสาททจะนำไปสความสข

ความรก และปญญา

ไมมใครทราบถงลกษณะทงหมดของสมองของพระพทธองคหรอของใคร

กตาม แตสงทพวกเราทราบมากยงขนทกวนนกคอ วธกระตนและเสรมสรางพนฐาน

ทางประสาทของสภาวะจตทมความสข มความหวงใยผอน และมความหยงร

อยางลกซงใหแขงแกรงยงขน

วธใชหนงสอเลมน

คณไมจำเปนตองมพนฐานทางประสาทวทยา จตวทยา หรอการเจรญ

ภาวนาใด ๆ เลย เพอจะใชหนงสอเลมน หนงสอเลมนรวบรวมขอมลและวธการ

ตาง ๆ เอาไวดวยกนพรอมแลว เหมอนกบคมอการใชสำหรบสมองทมาพรอมกบกลอง

เครองมอ และคณจะพบเครองมอทเหมาะทสดสำหรบคณ

เนองจากสมองเปนสงทนาทงมาก เราจงนำเสนอขอมลลาสดทางวทยาศาสตร

เกยวกบสมองเอาไวในหนงสอเลมนพรอมดวยแหลงขอมลอางองในกรณทคณ

อยากจะไปคนควาเพมเตมดวยตวคณเอง (แตเพอไมใหหนงสอเลมนกลายเปน

ตำราเรยน เราไดอธบายการทำงานของระบบประสาทไวแตเพยงงาย ๆ โดยจะเนน

ไปทลกษณะทสำคญหลก ๆ เทานน)

ในทางตรงกนขาม ถาคณมความสนใจในเรองของวธการปฏบตมากกวา

คณกสามารถอานผาน ๆ ไปในสวนทเปนวทยาศาสตรได

แนนอนวาทงจตวทยาและประสาทวทยาตางกเปนวทยาศาสตรสาขาท

คอนขางใหม ซงมเรองราวอกมากมายทยงไมเปนทเขาใจกน ดงนนเราจงไมได

พยายามทจะกลาวอยางครอบคลมไปทก ๆ เรอง ทจรงแลวเราคอนขางจะพดถง

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

3

เฉพาะวธปฏบตทมคำอธบายทางวทยาศาสตรทนาเชอถอไดวา วธเหลานกระตน

เครอขายประสาทแหงความพงพอใจ ความมเมตตา และความสงบสขภายใน

ไดอยางไร

วธเหลานมการนำการเจรญภาวนาอยดวย

สำหรบขนตอนการปฏบตเราไดจงใจกลาวไวอยางหลวม ๆ จะใชภาษาท

สนทรยและทำใหนกภาพตามได มากกวาจะเปนภาษาแคบ ๆ และเฉพาะเจาะจง

คณสามารถนำมนไปใชไดหลายวธ เชน คณอาจเพยงอานแลวกครนคดถงมน

หรอคณอาจนำบางสวนของวธปฏบตเหลานนไปใชในการฝกเจรญภาวนาทคณกำลง

ทำอยแลว คณอาจฝกมนไปทงหมดกบเพอน หรอคณอาจอดเสยงคำแนะนำนน

แลวลองฝกปฏบตดวยตวคณเองกได

ขนตอนการปฏบตเหลานเปนเพยงคำเสนอแนะเทานน คณสามารถหยดพก

ไดนานเทาทตองการระหวางการฝกแตละอยาง

ไมมวธใดทผดในการเจรญภาวนา วธทถกคอวธทคณรสกวาเหมาะสำหรบ

คณ

ผมมคำเตอนนดหนอย

หนงสอเลมนไมสามารถทดแทนการดแลโดยผเชยวชาญมออาชพ และ

ไมใชวธบำบดรกษาสภาพทางกายหรอทางใจใด ๆ แตละคนมสงทเหมาะสมกบตน

ไมเหมอนกน บางอยางกใชไดดกบเฉพาะบางคนเทานน

บางวธการปฏบตในทนอาจไปกระตนความรสกทไมคอยนาสบายใจนก

โดยเฉพาะอยางยงถาคณเคยมประวตการบอบชำทางใจมากอน คณสามารถขามวธ

ปฏบตวธใดวธหนงไปไดเลย หรอนำมนไปคยกบเพอน (หรอนกบำบดผใหคำปรกษา)

คณอาจปรบเปลยนมนหรอทงมนไปเลยกได ขอใหมเมตตาตอตวคณเอง

ทายทสดคอถามสงใดสงหนงทผมทราบอยางแนนอน สงนนกคอคณสามารถ

ทำสงเลก ๆ นอย ๆ ภายในใจ ซงจะนำไปสการเปลยนแปลงอยางมหาศาลภายใน

สมองและในประสบการณการใชชวตของคณได ผมเหนสงนเกดขนครงแลวครงเลา

กบคนทผมไดรจกในฐานะนกจตวทยาหรอในฐานะครผสอนการเจรญภาวนา

และผมไดเหนมนในความคดและความรสกของตวผมเองดวย คณคอย ๆ พลกผน

ผลกดนตวคณใหไปในทศทางทดขนไดทก ๆ วน

เมอคณเปลยนสมอง คณกเปลยนชวตของคณดวย

4

บทท 1สมองทเปลยนตวเองได

กจกรรมหลก ๆ ของสมอง คอการเปลยนแปลงตวมนเอง

- มารวน แอล. มนสก

เมอใจของคณเปลยนแปลง สมองของคณกเปลยนไปดวย

นกจตวทยาชอโดนลด เฮบบ กลาวไวในงานวจยของเขาวา “เมอเซลล

ประสาทสงกระแสสญญาณออกไปทำงานพรอม ๆ กน มนกจะเชอมโยงเขาดวยกน

กลาวอกนยหนงคอ กจกรรมทางใจสรางสรรคโครงสรางประสาทของเราใหมนนเอง”

(Hebb 1949; LeDoux 2003)

ดงนน แมแตความคดหรอความรสกเลก ๆ นอย ๆ ทผานเขามากสามารถ

ทงรองรอยทถาวรไวบนสมองของคณได เหมอนกบสายฝนในฤดใบไมผลททง

รองรอยไวทรมเนนเขานนเอง

ตวอยางเชน งานของคนขบแทกซในกรงลอนดอนทำใหเขาตองจำถนน

หนทางทคดเคยวหลายเสนทาง ปรากฏวาสมองในสวนฮปโปแคมปส (hippocampus

คอบรเวณสำคญของสมองซงทำหนาทจำภาพและคาดคะเนขนาดของพนท) ของ

พวกเขาไดพฒนาจนมขนาดทหนาขน เพราะสมองสวนนนถกใชงานมากเปนพเศษ

(Maguire et al. 2000)

นอกจากน เมอคณไดกลายมาเปนคนทมความสขมากยงขน สมองใน

สวนซายดานหนากจะมชวตชวามากยงขนดวย (Davidson 2004)

สงใดทไหลผานเขาไปยงใจ สงนนมสวนเสกสรรปนแตงสมองของคณ

ดงนน คณสามารถใชใจเปลยนแปลงสมองใหดยงขนได ซงจะเปนประโยชนทงกบ

ตวคณเองในองครวมและกบทก ๆ คนทไดเขามาสมผสกบคณดวย

หนงสอเลมนมเปาหมายทจะแสดงใหคณเหนวาเราจะทำสงนนไดอยางไร

คณจะไดเรยนรวาสมองทำอะไรบางเมอใจมความสข เปยมไปดวยความรกและ

ปญญา นอกจากนคณยงจะไดเรยนรวธตาง ๆ มากมายทจะไปกระตนสภาวะ

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

5

ของสมองในลกษณะดงกลาว ซงจะไปเสรมสรางความแขงแกรงใหกบสมองทกครง

ทคณกระตนมน

การฝกปฏบตเชนนจะชวยใหคณมความสามารถจดระเบยบวงจรของสมอง

ของคณใหม - จากภายในออกสภายนอก

เพอสภาวะความอยเยนเปนสขทดยง ๆ ขน

เพอความเตมเตมในความสมพนธตาง ๆ ของคณ และ

เพอความสขสงบภายใน

ขอมลเบองตนเกยวกบสมองของคณ

สมองเปนเนอเยอทคลายเตาห มนำหนกประมาณ 3 ปอนด

(ประมาณ 1.36 กโลกรม) ประกอบไปดวยเซลลตาง ๆจำนวน 1.1 ลาน

ลานเซลล ซงในจำนวนนนม เซลลประสาท ประมาณแสนลานเซลล

โดยเฉลยแลวเซลลประสาทแตละเซลลรบการเชอมตอจากจดประสาน

ประสาททเรยกวา ไซแนปส (synapses) ประมาณหาพนสายจาก

เซลลประสาทอน ๆ (Linden 2007)

ทสวนปลายดานรบสญญาณของไซแนปส เซลลประสาท

จะไดรบสญญาณตาง ๆ จากเซลลประสาทอน ๆ ซงโดยมากแลวจะมา

ในลกษณะของการระเบดพงตวออกมาของสารเคมทเรยกวา สาร

สงผานประสาทหรอสารสอนำประสาท (neurotransmitter) สญญาณ

ตาง ๆ ดงกลาวจะบอกกบเซลลประสาทวามนควรจะสงกระแสสญญาณ

ออกไปดวยหรอไม

การจะสงกระแสสญญาณออกไปดวยหรอไมนน สวนใหญ

แลวขนอยกบรหสทเกดจากการผสมผสานกนของสญญาณตาง ๆ

ทมนไดรบในแตละขณะ ลำดบถดมา เมอเซลลประสาทสงกระแส

สญญาณออกไปแลว กจะเปนการสงสญญาณไปยงเซลลประสาท

อน ๆ ผานทางไซแนปสททำหนาทสอนำประสาทเพอบอกเซลลตาง ๆ

ทเปนฝายรบสญญาณวามนควรจะสงกระแสสญญาณออกไปดวย

หรอไม

โดยปกตแลวเซลลประสาทจะสงสญญาณออกไป 5 - 50

ครงตอวนาท ในระหวางชวงเวลาทคณอานประเดนตาง ๆ ในกรอบน

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

6

จะมจำนวนสญญาณจากเซลลประสาทสงถงพนลานลานสญญาณ

ทเดยวทเดนทางไปมาอยในหวของคณ

สญญาณประสาทแตละสญญาณคอหนวยขอมลจำนวน

หนง ระบบประสาทของคณยายขอมลไปมาเหมอนหวใจของคณยาย

เลอดไปมา ขอมลทงหมดเหลานนคอสงทเราใหคำนยามกวาง ๆ วา ใจ

(mind) นนเอง ซงขอมลเหลานนสวนใหญแลวจะอยนอกขอบขาย

ของการตระหนกรของคณตลอดไป

การใชคำวา “ใจ” ในทน ครอบคลมถงสญญาณซงทำหนาท

ควบคมกลไกการตอบโตความเครยด ความรเรองวธขจกรยาน

แนวโนมทางบคลกภาพ ความหวงและความฝน และความหมายของ

คำตาง ๆ ทคณกำลงอานอยน

สมองเปนอวยวะหลกในการขบเคลอนและสรรคสรางใจ

สมองทำงานหนกมากถงขนาดทวา แมจะมนำหนกเพยง 2 เปอรเซนต

ของนำหนกตว แตจำเปนตองใชออกซเจนและกลโคสมากถง 20 - 25

เปอรเซนตจากจำนวนทรางกายไดรบทเดยว (Lammert 2008) มน

สงเสยงหง ๆ คลาย ๆ ตเยน ทำหนาทตาง ๆ ของมนอยตลอดเวลา

ดงนนสมองจงใชพลงงานปรมาณเทา ๆ กนไมวาคณจะกำลงนอน

หลบลกอยหรอวากำลงขบคดอะไรอยางหนกอย (Raichle and

Gusnard 2002)

จำนวนความเปนไปไดของลกษณะการทำงานของสมอง

ในรปแบบตาง ๆ ซงหมายถงการทเซลลประสาทเซลลใดจากจำนวน

แสนลานเซลลจะสงกระแสสญญาณออกไปทำงานบางหรอไมนน

มคาประมาณ 10 ยกกำลงลาน หรอเลข 1 ตามดวยเลขศนยจำนวน

ลานตว

ดงนนตามหลกการแลว เลขจำนวนนคอจำนวนความเปน

ไปไดของสมองในลกษณะตาง ๆ กน ถาจะเปรยบเทยบปรมาณ

ของเลขจำนวนนใหเขาใจชดขนกคงเทยบไดวาจำนวนของอะตอม

ในจกรวาล คาดวาม “เพยงแค” 10 ยกกำลง 80 เทานนเอง

สภาวะทางจตใจทคณรตวมพนฐานมาจากการเขามารวม

กนชวคราวของการเชอมตอระหวางเซลลประสาททเรยกวาไซแนปส

7

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

โอกาสอนไมเคยมมากอน

ไมกทศวรรษทผานมานมเครองมอ

สำหรบทำวจยมากมาย เชน เครอง MRIs

ทนำไปสความรท เพมขนมาอยางมหาศาล

เกยวกบใจและสมอง เหมอนกบทกลอง

จลทรรศนไดปฏวตวงการชววทยานนเอง

ผลทตามมาคอ ขณะนเรามวธอกมากมาย

ทจะเปนผมความสขและมประสทธภาพยงขน

ในชวตประจำวน

ทมารวมตวกนแลวกสลายตวไปภายในเวลาไมกวนาท เหมอนกบ

กระแสนำทไหลเวยนมาแลวกไหลไปในลำธาร (Rabinovich, Huerta,

and Laurent 2008) นอกจากนเซลลประสาทยงสรางวงจรทถาวร

ไดดวยการเสรมสรางการเชอมตอระหวางกนใหเขมแขงขน ซงสงน

เปนผลมาจากกจกรรมทางใจ (เชน การฝกเจรญสตภาวนา - ผแปล)

สมองทำงานเปนระบบโดยองครวม ดงนนการอธบายแบบ

แยกหนาท เชน การมสมาธตงใจจดจอ หรออารมณความรสกไปท

สวนใดสวนหนงของสมองโดยมากแลวมกจะเปนการอธบายแบบ

งาย ๆ

สมองมปฏสมพนธกบระบบอน ๆ ในรางกาย ซงระบบตาง ๆ

เหลานกมปฏสมพนธกบโลกตอไปตามลำดบ นอกจากนน สมอง

ถกจดรปรางโดยใจเชนกน ดงนนในความหมายทกวางทสด ใจ

ถกสรางขนมาจากสมอง จากรางกาย จากสงแวดลอมรอบตวคณ

จากวฒนธรรมของมนษย และสรางตวใจเองดวย (Thompson

and Varela 2001) ในทนเราพยายามอธบายอยางงาย ๆ เมอเรา

พดวาสมองเปนพนฐานของจตใจ

ใจและสมองมปฏสมพนธกนอยางลกซงมาก ชนดทวาจะ

เปนการดทสดทจะทำความเขาใจวา ใจ / สมอง เปนหนวยเดยวกน

และตองพงพาซงกนและกน

ภายในยสบปทผานมาน เปนไปไดวาเราไดเรยนร เกยวกบสมองมากขน มากกวาทประวตศาสตร ไดเคยจารกมาทงหมดทเดยว - อลน เลชเนอร

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

8

ขณะนมความสนใจเพมมากขนในเรองการพฒนาจตวญญาณ ซงเปนการ

สำรวจตรวจสอบจตใจทสบทอดมานานหลายพนปและหมายรวมถงสมองดวย การ

พฒนาจตวญญาณนทำใหใจ / สมองเงยบสงบพอทจะจบเอาเสยงกระซบทเบาทสด

ในนนได อกทงยงสามารถพฒนาวธการทซบซอนลกซงทจะเปลยนแปลงใจ /

สมองขนมาไดอกดวย

ถาคณอยากเกงในเรองใด ๆ กตาม หากไดเรยนรจากผทไดฝกฝนจนชำนาญ

ในทกษะดงกลาวแลวมนจะชวยไดมากทเดยว เหมอนกบการดรายการสอนทำอาหาร

โดยเชฟระดบแนวหนาทางโทรทศน ถาคณชอบทำอาหารนนเอง

ดงนน ถาคณอยากมความสข มความเขมแขงภายใน มความชดเจน และ

มความสงบสขมากขน กเปนเหตเปนผลทดทจะเรยนรจากบรรดาผทไดฝกพฒนา

จตวญญาณเหลานน ทงจากฆราวาสผทมเทจรงจงและนกบวช พวกเขาเหลานน

ลวนเปนผทฝกฝนพฒนาคณสมบตดงกลาวทงสน

แมคำวาการ “พฒนาจตวญญาณ”

จะฟงดแปลกใหม แตคณกเคยไดฝกมาบาง

แลว ถาคณเคยเจรญภาวนา สวดมนต หรอ

เพยงแคมองดวงดาวบนทองฟาดวยความรสก

สงสยใครร

โลกเรามแบบแผนทางการพฒนา

จตวญญาณหลายรปแบบดวยกน สวนใหญ

แลวจะเกยวของโดยตรงกบศาสนาหลก ๆ

เชน ศาสนาครสต ศาสนายว ศาสนาอสลาม

ศาสนาฮนด และศาสนาพทธ ในบรรดาศาสนาเหลาน วทยาศาสตรไดเขาไปศกษา

พระพทธศาสนามากทสด

พระพทธศาสนานนเหมอนกบวทยาศาสตรตรงทสงเสรมไมใหคนมศรทธา

เพยงอยางเดยว (ตองประกอบไปดวยปญญาอยางสมดลดวย - ผแปล) และไมได

ขอใหเชอในพระผเปนเจา นอกจากนพระพทธศาสนายงมแบบจำลองในเรองการ

ทำงานของใจทละเอยดมาก จงสามารถเปรยบเทยบไดกบจตวทยาและประสาท-

วทยาไดเปนอยางด

ดงนน เราจะศกษามมมองและวธการปฏบตพฒนาจตตามแนวพระพทธ-

ศาสนาเปนพเศษ ทงนจะเปนไปดวยความเคารพอยางสงตอแบบแผนทางการพฒนา

จตวญญาณในรปแบบอน ๆ ดวย

สมมตใหแตละสาขาวชาเหลาน คอ จตวทยา ประสาทวทยา และการ

มมมองชวตใด ๆ ทนอยกวา การมองอยางพนจพจารณา ใครครวญดวยจตวญญาณ ทพฒนามาแลวนนยอมนำไปส ความทกขอยางแนนอน - บาทหลวงโธมส คธง

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

9

พฒนาจตวญญาณ อยในวงกลมแตละวง (ภาพ 1)

การคนพบใหม ๆ ณ จดทวงกลมทงสามมาตดกนนนเพงจะเรมแสดงใหเหนวา

เรายงคนควาไปไดอกมากเพยงใด แตกระนนกตาม บรรดานกวทยาศาสตร

แพทยผรกษา ตลอดจนผฝกพฒนาจตวญญาณ ตางกไดเรยนรไปแลวมากมาย

เกยวกบสภาวะตาง ๆ ของสมองทรองรบสภาวะของจตทดงามเหลานน ตลอดจน

วธทจะไปกระตนสภาวะตาง ๆ ดงกลาวของสมองใหเกดขน

การคนพบทสำคญเหลานมอบศกยภาพจำนวนมหาศาลทจะใหคณมอทธพล

เหนอใจของคณได คณจะใชความสามารถดงกลาวเพอลดความทกขหรอสภาวะ

ผดปกตใด ๆ ได เพมสภาวะความอยเยนเปนสข ตลอดจนสงเสรมการฝกปฏบต

ทางจตวญญาณไดดวย

นคอกจกรรมหลก ๆ ทเราอาจเรยกได

วาเปนเสนทางสความตนร

วตถประสงคของเรา คอการใชวทยา-

ศาสตรดานสมองมาชวยใหคณเดนไปบน

เสนทางนนอยางมนคงและไปไดไกล

ไมมหนงสอเลมใดทจะมอบสมอง

แหงพทธะใหคณได แตคณสามารถจะพฒนา

ความเบกบาน ความกรณา และความเปนหวง

เปนใย ตลอดจนปญญาภายในใจและสมอง

ไดโดยอาศยความเขาใจเกยวกบการทำงาน

ของใจและสมองของบรรดาผทไดเดนผาน

เสนทางสายนมายาวไกลแลว

จตวทยา

การพฒนาจตวญญาณ

ประสาทวทยา

ประวตศาสตรของวทยาศาสตร เตมไปดวยตวอยางของผลสำเรจ จากการนำเทคนคสองชด ความคดสองชด ซงตางกไดรบการพฒนาขนมา เพอไขวควาหาความจรงใหม ๆ ในบรบททตางกน ใหไดมาสมผสซงกนและกน - เจ. โรเบรต ออพเพนไฮเมอร

ภาพ 1 จดตดกนของสาขาวชาทงสาม

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

10

สมองทตนร

ทงรชารดและผมตางกเชอวามบางสงบางอยางทเหนอธรรมชาต เกยวของ

กบใจ ความตระหนกร และเสนทางสความตนร คณจะเรยกสงนนวาพระเจา

จตวญญาณ ความเปนพทธะ แหลงกำเนด หรอจะไมเรยกชออะไรกได

ไมวาจะเปนสงใดกตาม ในคำนยามแลวมนเปนสงทอยไกลออกไปจากโลก

ทางกายภาพ และเนองจากมนไมสามารถพสจนไดไมทางใดกทางหนง มนจงเปน

สงสำคญและสอดคลองกนกบจตวญญาณของวทยาศาสตร ทจะคำนงถงมนในแง

ของความเปนไปได

ดวยพนฐานความเขาใจเชนน เราจงมงานวจยจำนวนมากขนเรอย ๆ ทแสดง

ใหเหนวาใจขนอยกบสมองอยางไร ตวอยางเชน ในขณะทสมองกำลงพฒนา

ในวยเดก ใจกพฒนาดวย ถาสมองไดรบความเสยหายใด ๆ ใจกจะไดรบความ

เสยหายไปดวย

การเปลยนของสวนประกอบทางเคมในสมองแมเพยงเลกนอย กจะเปลยน

อารมณ ความสามารถในการมสมาธ และความจำ (Meyer and Quenzer 2004)

การใชคลนแมเหลกทมกำลงสงมาก ๆ ไปกดระบบลมบก (limbic system)

ซงทำหนาทประมวลผลอารมณนน จะเปลยนวธทคนเราตดสนใจในเรองทเกยวกบ

ศลธรรมจรรยา (Knoch et al. 2006) แมกระทงประสบการณเชงจตวญญาณ

บางอยางกยงมความสมพนธกบสงทเกดขนในระบบประสาทดวย (Vaitl et al. 2005)

แงมมใดกตามของใจทไมไดอยเหนอธรรมชาตจะตองพงกระบวนการทาง

กายภาพของสมอง

การทำงานทางใจทเกดขนไมวาจะโดยรตวหรอไมกตาม จะแสดงใหเหนถง

การทำงานของระบบประสาท ซงกเหมอนกบภาพพระอาทตยตกบนจอคอมพวเตอร

ของคณ ทแสดงใหเหนถงแผนผงของการทำงานทางคลนแมเหลกบนฮารดไดรฟ

นนเอง

นอกเหนอจากปจจยทเหนอธรรมชาตทเปนไปไดแลว สมองกยงเปนเงอนไข

จำเปนและเกอบจะพอเพยงสำหรบใจ ทกลาววา เกอบจะ พอเพยงกเพราะสมอง

อยในระบบทใหญขนไปอกทางชววทยา และอยในเหตและเงอนไขตาง ๆ ทาง

วฒนธรรม นอกจากนแลวใจยงสงผลกระทบถงตวใจเองอกดวย

แนนอนวา ยงไมมใครทราบอยางแนชดวาสมองสรางใจได อยางไร หรอ

เหมอนทแดน ซเกล กลาววาใจใชสมองมาสรางใจไดอยางไร

บางครงมผกลาววาคำถามทยงใหญทสดทางวทยาศาสตรทยงเหลออยคอ

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

11

อะไรกอใหเกดบกแบง (Big Bang) ทฤษฎหลกทจะหลอมรวมทฤษฎกลศาสตร

ควอนตมและทฤษฎสมพทธภาพเขาดวยกนไดคออะไร และความสมพนธระหวางใจ

และสมองคออะไร โดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวกบประสบการณทเกดขนดวย

ความรตว

คำถามสดทายไดรบการยกขนไปเทยบกบสองคำถามแรกดวย เพราะตอบยาก

และมความสำคญพอ ๆ กน

เพอจะเปรยบเทยบใหเหน

หลงจากยคของโคเปอรนคส ผคนทมการศกษาสวนใหญจะยอมรบวาโลก

หมนรอบดวงอาทตย แตไมมใครทราบวามนเกดขนไดอยางไร ประมาณ 150 ป

ใหหลง ไอแซก นวตน ไดคดคนทฤษฎแรงโนมถวง ซงไดเรมอธบายวาโลก

หมนไปรอบดวงอาทตยอยางไร

หลงจากนนอกประมาณ 200 ป ไอนสไตนไดอธบายทฤษฎของนวตน

ใหละเอยดขนไปอก ดวยทฤษฎสมพทธภาพ ดงนนคงตองใชเวลาอยางนอย

อก 350 ป หรออาจนานกวานน กอนทเราจะเขาใจไดอยางถองแทถงความสมพนธ

ระหวางสมองกบใจ

แตระหวางนน เรามสมมตฐานทเปนเหตเปนผลพอจะยอมรบไดแลววา

ใจคอสงทสมองปฏบตออกมา นนเอง

ดงนน ใจทตนรจงหมายถงสมองทตนร

ในประวตศาสตรทผานมา มผคนทงชายและหญง รวมทงบรมครอกจำนวน

มากไดพฒนาสภาพของจตทโดดเดน ดวยการสรางสภาวะของสมองทโดดเดน

ตวอยางเชน เมอผฝกเจรญภาวนาทเชยวชาญชาวทเบตไดภาวนาลงไปในสมาธ

ระดบลกนน พวกเขาไดผลต คลนสมอง แกมมาซงเปนคลนแมเหลกไฟฟาทม

พลงมหาศาลและแผกระจายไปทวอยางไมปกตทเดยว

ปรากฏการณนสงผลใหพนทของระบบประสาทขนาดใหญเกนปกตมาก

มการเตนอยางสอดคลองกนในระหวาง 30 - 80 ครงตอนาท (Lutz et al. 2004)

และเปนการรวบรวมการทำงานของพนทของใจพนทใหญมากเขาดวยกน

ดงนน ดวยความเคารพอยางสดซงตอสงทอยเหนอธรรมชาต เราจะอย

ภายใตกรอบของวทยาศาสตรจากโลกตะวนตกและดวาจตวทยาทเนนทางประสาท-

วทยา ซงไดรบขอมลพนฐานมาจากหลกการปฏบตพฒนาจตวญญาณนน จะให

อะไรเราไดบางในแงของวธทมประสทธภาพทจะนำเราไปสความสข ความรก และ

ปญญาทมากขน

แนนอนวาวธเหลานไมสามารถทดแทนการฝกปฏบตพฒนาจตวญญาณ

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

12

แบบดงเดมได และคณไมจำเปนตองใชการตรวจคลนไฟฟาสมอง (EEG) หรอม

ปรญญาเอกในดานประสาทวทยา เพอทจะคอยสงเกตประสบการณของคณเอง

และความเปนไปของโลก รวมทงเพอทจะไดเปนคนทมความสขขนและจตใจ

เมตตากรณาขน

แตการเขาใจวาคณจะสรางผลกระทบตอสมองของคณเองไดอยางไรนน

เปนสงทมประโยชนมากทเดยว โดยเฉพาะอยางยงสำหรบผทไมมเวลาฝกปฏบต

อยางเขมขน อยางเชนการฝกขดเกลาอยากหนกหนาสาหสตลอดเวลายสบสชวโมง

ทก ๆ วน อยางททำกนในวดวาอารามทสอนการปฏบตพฒนาจตวญญาณ

เหตแหงทกข

ถงแมชวตจะมความเพลดเพลนและความนายนดมากมาย

แตกมความอดอดและความโศกเศรามากอยดวย

บางครงอาจเปนเหตการณทสรางความเจบปวดใหกบกายหรอใจอยางมาก

ซงเรยกไดวาเปนผลขางเคยงของกลยทธการเอาตวรอดสามอยาง ทววฒนาการ

มาเพอชวยใหบรรดาสตวทงหลายรวมทงพวกเราไดมชวตรอดมาเพอสงตอยน

จากรนสรน

กลยทธเหลานใชไดดสำหรบการเอาตวรอด แตกนำไปสความทกขเชนกน

(เราจะศกษามนอยางละเอยดในทงสองบทถดไป)

ถาจะกลาวโดยสรปกคอ เมอใดกตามทกลยทธใดกลยทธหนงประสบกบ

ปญหาหรอสถานการณทนาอดอดใจ สญญาณเตอนภยจะสนขนในระบบประสาท

เพอชวยใหสตวนนเอาตวรอดได

แตประเดนอยทปญหามนเกดขนอยตลอดเวลา เพราะวาแตละกลยทธนน

มความขดแยงกนอยในตวมนเองในขณะทสตวนนพยายามทจะ

แยกสงทในความเปนจรงเชอมโยงกนอยออกมา เพอทจะสรางเขตแดน

แบงแยกระหวางตวมนเองและโลกภายนอก

พยายามทำสงทเปลยนแปลงอยเสมอใหคงท เพอทจะรกษาระบบตาง ๆ

ภายในตวมนเองใหอยในขอบเขตทจำกด

ยดตดอยกบความเพลดเพลนทเกดขนชวครงชวคราวและพยายาม

หลบหลกจากความเจบปวดทหลกเลยงไมไดเพอทจะเขาหาโอกาสและหลกเลยง

สงทคกคาม2

สตวสวนใหญไมมระบบประสาททซบซอนมากพอทจะปลอยใหสญญาณ

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

13

เตอนภยในกลยทธเหลานเพมดกรขนจนกลายเปนความทกขหนก แตสมองทไดรบ

การพฒนามาสงกวามากของพวกเราเปรยบเสมอนพนดนอนอดมสมบรณทมไว

เพาะปลกและเกบเกยวความทกข

มแตมนษยเราเทานนทเปนกงวลเกยวกบอนาคต รสกเสยใจในอดตทผานมา

และโทษตวเองสำหรบสงทเกดขนในปจจบน

เรารสกขนเคองใจเมอไมสามารถครอบครองสงทอยากจะได และรสก

ผดหวงเมอสงทเราชอบนนจบลง

เรามความทกขทเรามความทกข

เรารสกหงดหงดเวลาทรสกเจบปวดทางรางกาย โกรธเมอนกถงความตาย

และโศกเศราเมอพบวาตนขนมาพรอมกบความโศกเศราอกวนหนง

ความทกขประเภทนซงครอบคลมอาการปราศจากความสขและความรสก

ไมพอใจเกอบจะทกอยางของเราถกสรางขนมาโดยสมอง

นเปนสงทนาเจบใจ ปวดราว และในขณะเดยวกนกทำใหเรารสกมหวง

ขนมา

เพราะวาถาสมองเปนเหตแหงทกขมนกสามารถเปนเหตแหงการดบทกข

ไดดวย

ความดงาม การพฒนาจตและปญญา

เมอกวาสองพนปทแลว

เจาชายหนมพระนามวาสทธตถะ ยงไมไดตรสรและยงไมมผเรยกพระองค

วาสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ไดทรงใชเวลาหลายปฝกพฒนาพระทยของพระองค

จงเทากบวาทรงฝกพฒนาสมองของพระองคไปดวย

ในคนทจะตรสร ไดทรงพจารณาลกเขาไปในพระทย (ซงสะทอนและแสดง

ใหเหนถงการทำงานของสมองของพระองค) และทรงเหนแจงทงเหตแหงทกขและ

ทางสความเปนอสระจากทกข หลงจากนนสสบหาป พระองคกไดเสดจไปทว

บรเวณภาคเหนอของประเทศอนเดยในปจจบน เพอเทศนาสงสอนผทตองการ

ฟงถงวธทจะ:

2 ใน 3 ขอนผเขยนไดอางองกฎพระไตรลกษณโดยเรยงเปน อนตตา (ความไมม ตวตน บคคล เรา เขา / ความบงคบบญชาไมได) อนจจง (ความไมเทยง) และทกขง (ความทนอยไดยาก) ตามลำดบ - ผแปล

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

14

ดบไฟแหงความโลภและความโกรธ เพอทจะมชวตอยอยางมคณธรรม

ทำใจใหนงและมสมาธ เพอทจะมองทะลความสบสนภายในใจออกไปได

พฒนาญาณหยงร อนจะนำไปสความหลดพน

กลาวโดยยอคอ พระองคทรงสอนเรองความดงาม การพฒนาจต และ

ปญญา 3 นนเอง ทงสามประการน เปนเสาหลกของการฝกพฒนาตนเองตาม

วถพทธ และขณะเดยวกนกเปนแหลงตานำของความอยเยนเปนสข การเตบโต

ทางจตวทยา และการเขาถงตวตนในระดบจตวญญาณในชวตประจำวนนนเอง

ความดงาม มความหมายงาย ๆถงการมวนยตอการกระทำทางกาย วาจา และ

ใจ เพอทจะสรางประโยชนสขแกตวคณเองและผอน แทนทจะไปเบยดเบยน

ตวคณเองและผอน

ในสมองของคณนน ความดงามรบคำสงจาก “เบองบน” คอจากสมองสวน

prefrontal cortex (PFC) คำวา “prefrontal” หมายถง สมองสวนหนาสด

จะอยดานหลงหนาผากเยองขนไปขางบนนดหนอย สวน “cortex” คอสมองสวน

ชนนอก (รากศพทภาษาละตนหมายความวา “เปลอกไม” ) นอกจากน ความดงาม

ยงตองพง “เบองลาง” ดวย นนคอตองพงกลไกการทำใหรสกสงบจากระบบประสาท

พาราซมพาเทตก (parasympathetic nervous system หรอ PNS) และพง

ความรสกในดานบวกจากระบบลมบก คณจะไดเรยนรวธการทำงานกบวงจร

ในระบบตาง ๆ เหลานในบทท 5

จากนนเราจะไปศกษาเรองความดงามในความสมพนธระหวางบคคลตาง ๆ

เพราะเรองนมกจะเปนสงทถกทาทายเสมอ เราจะใชการศกษาเรองความสมพนธน

มาวางรากฐานทจะบำรงหลอเลยงสภาวะของสมองทเตมไปดวยความเขาใจความรสก

ผอน ความมนำใจ และความรก (ดบทท 8, 9 และ 10 ประกอบ)

การพฒนาจต ในทนหมายถง การใชสมาธอยางเชยวชาญและมประโยชน

ทงในโลกภายในของคณและโลกภายนอก เนองจากสวนใหญแลวสมองจะเรยนร

จากสงทคณใหความสนใจ ใหความใสใจ ดงนนการพฒนาจตจงเปนประตไปสการ

รบเอาประสบการณด ๆ เขามา และนำมนมาเปนสวนหนงของตวคณเอง (เราจะพด

ถงวธฝกดงกลาวนในบทท 4)

นอกจากนเรายงจะศกษาวธกระตนสภาวะของสมองทชวยสงเสรมการ

เจรญสต ซงรวมไปถงขนทจะเขาฌานระดบลกในบทท 11 และ 12

ปญญา ในทนหมายถง สามญสำนกทไดรบการนำมาประยกตใช คณจะไดรบ

3 ในทนเขาใจวาผเขยนอางถงหลกศล สมาธ และปญญา - ผแปล

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

15

มนมาในสองขนตอนดวยกน ขนแรก คอคณจะเรมเขาใจกอนวาอะไรทำใหคณรสก

เจบปวดและอะไรคอสงทมประโยชนกบคณ อกนยหนงคอ อะไรเปนเหตแหงทกข

และอะไรคอเสนทางทนำไปสการดบทกข (หวใจของบทท 2 และ 3) จากนน

ดวยความเขาใจน คณจะปลอยวางสงททำใหคณเจบปวดและเสรมสรางสงทม

ประโยชนตอคณใหแขงแกรงยงขน (บทท 6 และ 7) ผลทตามมาคอ หลงจาก

ระยะเวลาหนงผานไป คณจะรสกเชอมโยงเปนสวนหนงกบทก ๆ สรรพสง มความ

สงบนงเยอกเยนกบทกสงทเปลยนแปลงและดบไป และสามารถเผชญหนากบ

ความสนกสนานเพลดเพลนและความเจบปวดไดโดยไมไปยดตดหรอวาผลกไสมน

ทายทสด บทท 13 จะกลาวถงสงทอาจเปนทนายวยวนใจและทาทายตอ

ปญญาทสด นนคอ ความรสกของการเปนตวตนทแยกออกมาจากโลกและเปราะบาง

ตอความเปนไปตาง ๆ ของโลก

การควบคมตนเอง การเรยนร และการตดสนใจเลอก

ความดงาม การพฒนาจต และปญญานน ไดรบการสนบสนนจากหนาท

พนฐานสามอยางของสมอง นนคอการควบคมตนเอง การเรยนร และการตดสนใจ

เลอก

สมองของคณควบคมตวมนเอง และควบคมระบบรางกายอน ๆ ผานการ

ผสมผสานกนของการทำงานทไปกระตนบางหรอไปยบยงบาง หรออกนยหนงกคอ

เหมอนไฟเขยวและไฟแดงนนเอง

สมองจะเรยนรผานการสรางวงจรใหม ๆ และผานการเสรมสรางวงจรทมอย

ใหแขงแกรงขนหรอทำใหมนออนแอลง และสมองจะตดสนใจเลอกสงใดกตามท

ประสบการณไดสอนเรองคณคาใหมน เชน แมแตไสเดอนกยงสามารถรบการฝกฝน

ใหมนเลอกทางเดนทางใดทางหนง เพอหลกเลยงการโดนชอรตดวยกระแสไฟฟาได

หนาททงสามอยาง คอ การควบคมตนเอง การเรยนร และการตดสนใจ

เลอก ทำงานอยในทกระดบของระบบประสาท ตงแตในระดบการเตนของโมเลกล

อนซบซอนทปลายของไซแนปส ไปจนถงกระบวนการควบคม ความสามารถ และ

การตดสนใจเลอกในระดบบรณาการของสมองทงหมดรวมกนทเดยว

หนาททงสามมสวนเกยวของกบการทำงานทางใจครงสำคญทก ๆ ครง

อยางไรกตาม แตละเสาหลกของการฝกปฏบต4 มสวนสมพนธอยางใกลชด

4 อนไดแก ศล สมาธ ปญญา

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

16

กบหนาทพนฐานของระบบประสาททงสาม

ความดงาม ตองพงการควบคมตนเองอยางมาก ทงเพอไปกระตนแนวโนม

ในดานบวกและเพอไปยบยงแนวโนมในดานลบ5

การพฒนาจต นำไปสการเรยนรใหม ๆ เนองจากการมสมาธไปสรางรปราง

ของวงจรประสาท6และยงไปดงเอาความรเกามาพฒนาความรสกรตวทจดจอยงขน

และมนคงยงขนดวย

สวนปญญา เปนเรองของการตดสนใจเลอก7 เชน การปลอยวางความ

สนกสนานเพลดเพลนเลก ๆ นอย ๆ เพอใหไดมาซงสงทยงใหญกวา

ดงนน การพฒนาความดงาม การพฒนาจต และปญญาขนมาในใจของ

คณจงขนอยกบการพฒนาความสามารถในการควบคมตนเอง การเรยนร และ

การตดสนใจเลอกในสมองของคณ

การทำใหระบบประสาททงสามนแขงแรงขน จะชวยสนบสนนการฝกปฏบต

เสาหลกทงสามนของคณ ซงคณจะไดเรยนวธทำในหนาตอ ๆ ไป

การตงเจตนาใหกบใจ

การออกเดนบนเสนทางสความตนรนน คณจะเรมตนจากตรงไหนทคณอย

กได

จากนน ความดงาม การพฒนาจต และปญญาของคณกจะคอย ๆ เขมแขง

ขน คณจะมความสขมากขนและเตมเปยมไปดวยความรกมากขนโดยอาศยระยะ

เวลา ความเพยร และวธการปฏบตทเชยวชาญ

บางคตนยมจะอธบายกระบวนการนวา เปนการเปดเผยธรรมชาตอนจรงแท

5 ตรงกบหลกสมมปปธาน 4 หรอบางทเรยกวา ปธาน 4 ในพระพทธศาสนา ทมเนอหาหลกใหเพยรสรางและรกษากศลกรรม เพยรละและปดกนอกศลกรรม - ผแปล

6 ทผเขยนกลาววาการพฒนาจตจนเปนสมาธนำไปสการเรยนรใหม ๆ ได ตรงกบ หลกยคล 6 ในพระพทธศาสนา กลาวคอ จตทมสมาธจะมลกษณะสงบ รำงบ เบา ออนโยน ควรแกการงาน คลองแคลว และตรง เปนลกษณะจตทพรอมจะนำไปเจรญ วปสสนาซงเปนกระบวนการททำใหเกดปญญา เพราะสภาวะจตดงกลาวจะเกอหนนใหเกด ปญญาไดงาย - ผแปล

7 ปญญาทจะใชในการตดสนใจเลอกในทนนาจะหมายถง สต เพราะทานพทธทาส ไดอธบายไววา สตคอปญญาทเกดขนเฉพาะหนา - ผแปล

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

17

ทมอยแลวเสมอมา8 บางคตนยมกจะกลาววา เปนการเปลยนแปลงใจและกายของ

คณ9 แนนอนวาแงมมเรองเสนทางสความตนรทงสองนตางกสนบสนนซงกนและกน

ในดานหนงนน ธรรมชาตทแทจรงของคณเปนทงทพงทางใจและแหลงทมา

ของความรอบร ซงคณตองใชเปนตวชวยสำหรบงานดานการพฒนาการเตบโต

ทางจตวทยาและจตวญญาณ ทบางครงกเปนงานยาก

นาสนใจมากทบรรดาผทไดเขาถงการฝกใจขนลกทสด เชน นกปราชญและ

นกบญของทก ๆ ศาสนา ตางกพดเปนเสยงเดยวกนวา ธรรมชาตเดมแทของคณนน

บรสทธ ตนร สงบ แจมใส เปยมไปดวยรกและปญญา และธรรมชาตเดมแทน

กไดผนกเปนหนงเดยวอยางเรนลบกบความจรงอนสงสด ไมวาเราจะเรยกสงนน

วาอะไร10

แมวาธรรมชาตเดมแทของคณจะถกซอนอยชวคราว ดวยความเครยด

ความกงวล ความโกรธ และความโหยหาอนไมไดรบการเตมเตมกตาม แตธรรมชาต

เดมแทกยงคงมอย การไดรเชนนนบวานำความอนใจมาใหไดมากทเดยว

ในอกทางหนง การฝกกายใจเพอสงเสรมการพฒนาสงทดงามเปนประโยชน

และการขดรากถอนโคนสงทไมเปนประโยชนนน กเปนหวใจของเสนทางการพฒนา

ตนทางจตวทยาและจตวญญาณทก ๆ สาย

แมวาการฝกปฏบตจะเปนเรองของการ “เอาสงทมาบดบงธรรมชาตทแทจรง

ออกไป” กตาม (คำพดนผมยมมาจากพทธศาสนาแบบทเบต) แตการขจดสง

ทมาบดบงดงกลาวกเปนกระบวนการทตองฝกทำกนไปเปนขนเปนตอน ทงการทำ

จตใจใหบรสทธผองใส และการเปลยนแปลงกายใจ (ซงเปนกระบวนการแบบ

เถรวาท - ผแปล)

อาจฟงดขดแยงกนเองอยสกหนอย แตวามนยอมตองใชเวลาทจะกลายมาเปน

สงทเราเปนอยแลว11

ไมวาจะเปนในกรณใด การเปลยนแปลงภายในใจ อนไดแกการนำความ

บรสทธทมอยภายในอยแลวออกมาและการพฒนาคณสมบตทดงาม ลวนสะทอน

ใหเหนการเปลยนแปลงภายในสมอง

ถาคณมความเขาใจทดขนวาสมองของคณทำงานและมการเปลยนแปลง

8 ตามคตของทางมหายาน - ผแปล 9 ตามคตของทางเถรวาท - ผแปล 10 เชน สภาวะนพพาน พระเจา ฯลฯ - ผแปล 11 ในจตเดมแท - ผแปล

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

18

อยางไร เชน สมองเกดปฏกรยาตอบโตทางอารมณอยางรนแรงไดอยางไรหรอ

สงบลงไดอยางไร หรอสมองตดสนใจเลอกสงทเปนอนตรายหรอเลอกอยางชาญฉลาด

ไดอยางไร คณจะควบคมสมองไดดขน และจะควบคมใจไดดขนดวย

เมอทำไดเชนน คณจะสามารถพฒนาความอยเยนเปนสขทมากยงขน มใจ

ทเปยมไปดวยความรกมากยงขน เกดปญญาไดงายยงขน และมประสทธภาพมากขน

และการทคณสามารถควบคมใจของคณไดน จะชวยใหคณไปไดไกลทสดเทาท

คณจะไปได บนเสนทางสความตนรของคณ

ยนหยดอยขางตวคณเอง

เปนหลกศลธรรมขนพนฐานทวา ยงคณมอำนาจเหนอคนอนเทาไร กยงม

หนาทความรบผดชอบทจะตองใชอำนาจดวยความเมตตามากขนเทานน

ทนถาคณจะมอำนาจเหนอใครคนหนงมากทสดในโลก คนนนจะเปนใครกน

คำตอบ คอตวคณเองในอนาคต

คณประคองชวตของคนนนไวในมอ และชวตนนจะเปนอยางไรกขนอยกบ

วาคณจะดแลมนอยางไร

หนงในประสบการณสำคญในชวตของผมเกดขนในเยนวนหนง ประมาณ

ชวงวนขอบคณพระเจาตอนผมอายประมาณ 6 ขวบ ผมจำไดวายนอยบนถนน

ฝงตรงขามบาน ตรงรมทงขาวโพดในรฐอลลนอยส มองดรองดนในพนดนสเขม

ทเตมไปดวยนำจากฝนทเพงจะตกไป บนเนนเขาทไกลออกไป มแสงไฟเลก ๆ วบวบ

อย ผมรสกถงความเงยบสงบและความชดเจนภายในตวเอง และรสกเศราเพราะ

ทบานในคนนนไมมความสขเลย

ทนใดนน ภายในใจผมกเกดความเขาใจอยางหนงสวางขนมาอยางมพลงวา

มนไมไดขนอยกบคนอนเลย แตขนอยกบตว ผม ทจะพยายามหาทางไปใหถง

แสงสวางทอยไกลโพนนนใหได และเปนไปไดวาผมจะไปถงความสขทสงผานมา

จากแสงไฟนน แมจะตองใชเวลาสกระยะหนงกตาม

ชวงเวลาเชนนนประทบอยในความทรงจำของผม เพราะมนไดสอนวาสงใด

บางทอยในความควบคมของเราและสงใดทเราควบคมไมได เปนไปไมไดทจะ

เปลยนแปลงอดตหรอปจจบน คณทำไดเพยงยอมรบทกสงอยางทมนเปน แตคณ

สามารถ สรางเหตเพอใหไดอนาคตทดยงขน

วธสวนใหญทคณทำไดมกจะเปนสงเลก ๆ นอย ๆ และเรยบงาย ผมจะ

ลองยกตวอยางสกสองถงสามตวอยางจากบทหลง ๆ ของหนงสอเลมน เชน คณ

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

19

สามารถหายใจเขาลก ๆ ใหเตมปอดในระหวางการประชมทเครงเครยดเพอให

ลมหายใจออกของคณยาว ซงจะไปกระตนระบบประสาทพาราซมพาเทตก (PNS)

ททำหนาทกลอมคณใหสงบ สขม

หรอเมอคณเกดคดถงประสบการณททำใหคณหงดหงดผดหวง กใหนกถง

ความรสกของการไดอยกบใครสกคนทรกคณ ความรสกดงกลาวจะคอย ๆ ซมซาบ

เขาไปในความทรงจำอนนาผดหวงนน แลวเปลยนมนใหกลายเปนความรสกด ๆ

ขนมาแทน

หรอการทำใหใจคณนงเปนสมาธ ใหลองตงใจยดความรสกเปนสขใหนาน

ออกไป เพราะมนจะไปเพมระดบของสารสงผานประสาททชอโดพามน (dopamine)

ซงสารนจะชวยใหคณมสมาธจดจอไดด

กจกรรมเลก ๆ นอย ๆ เหลานจะสงผลดขนมาไดเมอทำสะสมไปเรอย ๆ

กจกรรมธรรมดาทคณทำอยแลวในทก ๆ วนลวนมโอกาสอยหลายสบครงท

จะเปลยนสมองของคณอยางทวถง เพราะการฝกปฏบตใด ๆ กตามทเปนไปเพอการ

เตบโตทางรางกายหรอทางจตวญญาณของคณกใหโอกาสเปลยนสมองเหมอนกน

คณมพลงทจะทำเชนนนไดจรง ๆ ซงมนวเศษมากทเดยวในโลกทเตมไปดวยพลง

ตาง ๆ ทเราควบคมไมได

หยาดฝนเพยงหยดเดยวอาจสงผลอะไรไมไดมากนก

แตถาคณมฝนตกมากพอและเปนเวลานานพอ

คณจะมพลงไปกดเซาะภผาอยางแกรนดแคนยอนไดเลย

แตการทจะลกขนมาทำอะไรดงกลาวไดนน คณตองยนหยดอยขางตวคณเอง

กอน

ตอนแรกมนอาจไมงายนก เพราะผคนสวนใหญมกไมคอยเมตตาตวเองเทากบ

เมตตาผอน การทจะยนหยดอยขางตวคณเองนน บางทคณอาจตองทำใหตวเอง

เชอกอนวา มนเปนสงทสมควรทำ เพอทคณจะไดไปสรางเหตทจะเปลยนสมอง

ของคณใหดยงขนได ตวอยางเชน ลองพจารณาดความจรงตาง ๆ เหลาน

ครงหนงคณเคยเปนเดกนอยทมคาควรแกการทะนถนอมเหมอนเดก

คนอน ๆ ทวไป คณมองเหนตวคณเองในตอนทเปนเดกไดไหม คณจะไมอยากให

เดกตวนอยคนนนไดรบสงทดทสดหรอ ทกวนนหลกการนกยงเหมอนเดม คณ

กเปนมนษยคนหนงเหมอนกบคนอน ๆ และคณกมคาคควรทจะไดรบความสข

ความรก และปญญาเชนเดยวกน

การไดเตบโตกาวหนาไปบนเสนทางสความตนร จะทำใหคณมประสทธภาพ

มากขนในการทำงานและในความสมพนธตาง ๆ ของคณ ลองคดดสวาคนอน ๆ

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

20

จะไดรบประโยชนจากการทคณมอารมณดขน มจตใจทอบอนขน และมปญญาท

เฉลยวฉลาดขนไดมากมายอยางไรบาง

การหลอเลยงบำรงพฒนาการของตวคณเองไมไดเปนเรองเหนแกตวเลย

ความจรงมนเปนของขวญชนสำคญทคณจะใหกบผอนดวยซำไป

โลกทตงอยบนคมดาบ

ลองคดถงคลนทกระเพอมเปนวงกวางออกไปจากการเตบโตของคณ มนอาจ

ดเลกนอยมากจนมองเกอบไมเหน แตบางทสงทสำคญทสดอาจเปนการทคณไดม

สวนชวยโลกทเตมไปดวยความโลภ ความโกรธ ความหลง และความหวาดกลว

โลกเราเหมอนกบตงอยบนคมดาบ และมนอาจเอยงลงไปทางไหนกได

ทกวนนในโลกของเรานน เราไดเหนความเปนประชาธปไตยทเพมมากขน

เหนการเตบโตขององคกรระดบรากหญาจำนวนมากขน และมความเขาใจมากขน

ถงความสมพนธเชอมโยงอนเปราะบางระหวางสรรพสงทงหมด ทงหมดนแมจะเปน

ไปอยางชา ๆ แตกมนคง

แตมองอกดานหนง โลกเรากรอนขนทกวน เทคโนโลยทางการทหารกรายแรง

มากขนทกวน และคนเปนจำนวนพนลานกตองเขานอนทง ๆ ทยงหวโหยอยทกคน

โศกนาฏกรรมและโอกาสทมอยในชวงเวลาขณะนของประวตศาสตรกเหมอน

กน แหลงความรทงทางธรรมชาตและทางวชาการทจะดงเราออกมาจากขอบเหวนน

มอยแลว

ประเดนไมไดอยทวาเราขาดแหลงความร แตอยทวาเราขาดความตงใจและ

การควบคมตนเอง ขาดความใสใจวาแททจรงสงทกำลงเกดขนอยคออะไร และ

อะไรคอประโยชนสขทเปยมไปดวยปญญา

ถาจะพดอกอยางหนงกคอ เราขาดความดงาม ขาดความใสใจทจะพฒนาจต

และขาดปญญานนเอง

เมอคณและคนอน ๆมทกษะในการพฒนาจตมากยงขน คณจะไดชวยผลกดน

โลกของเราใหหมนไปในทศทางทดยงขนและไดพฒนาสมองมากยงขนดวย

ดร.รค แฮนสน และ นพ.รชารด เมนดอส

21

บทท 1: ประเดนหลก

สงใดกตามทเกดขนในใจคณเปลยนแปลงสมองของคณ

ทงเปลยนโดยชวคราวและเปนโดยถาวร เนองจากเซลลประสาทท

สงกระแสสญญาณออกไปทำงานพรอมกนนน จะเชอมโยงเครอขาย

เขาดวยกน และสงใดกตามทเกดขนในสมองคณ กจะเปลยนจตใจ

ของคณดวย เนองจากสมองและจตใจเปนระบบการทำงานทรวมตว

เขาเปนระบบเดยวกน

ดงนน คณจงสามารถใชใจเปลยนแปลงสมอง เพอสราง

ประโยชนใหกบใจของคณ และใจของทก ๆ คนทคณไดไปสมผสชวต

ของพวกเขา

บรรดาผคนทฝกการพฒนาจตอยางลกซง เปรยบเสมอน

เปน “นกกฬาโอลมปก” ทางใจ การเรยนรวาพวกเขาไดฝกใจอยางไร

(ซงเปนการฝกสมองของพวกเขาไปดวย) นน ไดเผยใหเหนวธตาง ๆ

ททรงพลงอยางยง อนจะทำใหเรามความสข ความรก และปญญา

มากขน

สมองมววฒนาการมาเพอชวยใหคณเอาตวรอดได แต

กลยทธการเอาตวรอดพนฐานสามอยางของสมองกทำใหคณตองม

ความทกขดวย

ความดงาม การใสใจพฒนาจต และปญญา เปนเสาหลก

เพอใหทก ๆ วนของชวตอยเยนเปนสข เพอความเตบโตของแตละ

บคคล และเพอการปฏบตเพอความเตบโตทางจตวญญาณ เสาหลก

ทงสามขนอยกบหนาทขนพนฐานของระบบประสาทสามหนาทดวยกน

ไดแก การควบคมตนเอง การเรยนร และการตดสนใจเลอก

เสนทางไปสการตนร มทงการเปลยนแปลงกาย / ใจ และ

การขดคนลงไปเพอเผยใหเหนถงธรรมชาตอนจรงแททแสนวเศษ

ทอยในใจตลอดเวลาอยแลว

การลงมอทำสงด ๆ ในแงบวกเลก ๆ นอย ๆ ทกวน จะรวมกน

เปนการเปลยนแปลงครงใหญเมอเวลาผานไป ทเปนเชนนเพราะ

คณไดคอย ๆ สรางโครงสรางของระบบประสาทใหมขนมาใหมนนเอง

การทคณจะตงหลกทำเชนนนได คณตองยนหยดอยขางตนเอง

สมองแหงพทธะ (Buddha’s Brain)

22

การเปลยนแปลงไปในทางทดงามภายในสมองของคนจำนวน

มากสามารถหมนโลกไปในทศทางทดขนได