ที่ท ำให้กำรขับเคลื่อนกลไก ศป ...roadsafetythai.org/edoc/doc_20181208142952.pdfมาร วมแลกเปล ยนเร

ทท ำใหกำรขบเคลอนกลไก ศปถ. ไปสผลลพธ

ประมวลสถำนกำรณอบตเหตในพนท

ตงเปำหมำย (ผลลพธ) ตวชวดผลลพธ

ออกแบบกจกรรมทสอดคลองกบเปำหมำย

ประเมนผลและสะทอนผลลพธ

ด ำเนนงำน

...กำวไปสผลลพธทละกำวอยำงตอเนองเพอมงสระบบกำรบรหำรจดกำรควำมปลอดภยทำงถนน

ทมนคงและยงยน...“

“

สำนพลงคนท ำงำน ศปถ.

มารวมแลกเปลยนเรยนรการขบเคลอนกลไก ศปถ.กบเราทางเฟสบคไดท...

(สแกนเพอเชอมตอ)

(คนหาเพอเชอมตอ)

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนมลนธนโยบายถนนปลอดภย เลขท 407-408ชน 4 อาคารพรอมพนธ 2 ซอยลาดพราว 3ถนนลาดพราว แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900โทร. 02-938-8490 โทรสาร. 02-938-8827Website : www.roadsafetythai.org

|| สรำงสรรคโดย

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ|| สนบสนนโดย

ทท ำใหกำรขบเคลอนกลไก ศปถ. ไปสผลลพธ

พนฐานแนวคดทเกยวของ

แนวคดปจจยก าหนดสขภาพ(Determinants of Health)

แนวคดการสรางภาคสพนธกจสงคม (Community Coalition Action Theory)

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนมลนธนโยบายถนนปลอดภยwww.roadsafetythai.org Page 1

แนวคดปจจยก าหนดสขภาพ

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนนมลนธนโยบายถนนปลอดภยwww.roadsafetythai.orgPage 2

แนวคดกำรสรำงภำคสพนธกจสงคม

แนวคดสรางภาคสพนธกจสงคม (Community Coalition

Action Theory: CCAT model)

ถ อ เ ป น ก ร อบค ดท ช ว ยพฒนากลไก ศปถ. ในฐานะทเปนฐานรากของระบบใหสามารถขบเคลอนงานไดตอเนองและยงยน แบงออกไดเปน 3 ขนบนได ดงน

ระยะกอตวFormation stage1

23

ระยะกำรท ำอยำงตอเนองMaintenance stage

ระยะฝงตวเขำระบบ Institutionalization stage


สำมเหลยมปจจยก ำหนดสขภำพ

ปญหำอบตเหต

ระบบทเกยวของ สภำวะแวดลอม

ปจเจก (บคคล)- ดมแลวขบรถ 73 %- จยย. ไมสวมหมวกนรภย 80 %- ขบรถเรวเกนกวากฎหมายก าหนด 60 %- อายต ากวา 15 ป ข จยย. 19 ราย- ข จยย. ยอนศรบรเวณหนาโรงงาน

- ลกษณะถนน เปนหลมเปนบอ- มวว ควายรวมใชถนน-โรงงานอตสาหกรรมน าตาลขนาดใหญ- ชมชนไมมมาตรการจดการปญหาอบตเหตทางถนน- ไมมดานครอบครว/ชมชน- เปนเมองทองเทยว

- การบรหารจดการยงไมมประสทธภาพ- กลไก ศปถ.อ าเภอยงท างานแค 7 วนระวงอนตรายของ 2 เทศกาลเปนหลก (ไมตอเนอง)- การท างานยงขาดการบรณาการระหวางหนวยงาน (แยกสวนการท างาน)- ขาดการวเคราะหขอมลอบตเหตของอ าเภอ- ยงไมสามารถเชอมประสานไปยง อปท. ได

- อบตเหตมแนวโนมสงขน - ป 61 เสยชวต 395 ราย(27.8 ตอแสนประชากร) เฉลยวนละ 1 คน- 67% เปนผขบขทเสยชวต ณ จดเกดเหต สวนใหญอยในวยรน วยท างาน



สภำพแวดลอม ระบบทเกยวของปจเจก (บคคล)ขอม ลด านพฤตกรรมเส ยง วถช วต ค านยม ความร ความเช อของป จ เ จ ก ท ท า ใ ห เ ก ดอบต เหตทางถนน เชน พฤตกรรมเสยงขบรถเรว เมาแลวขบ ไมสวมหมวกกนนอค ขบขยอนศร รวมไปถงขอมลการใชรถ การมใบอนญาตขบข เปนตน

ประมวลสถานการณอบตเหตทางถนนภาพรวมในพนท โดยใชขอมลทงเชงปรมาณและคณภาพทรวบรวมไวแลวมาจดหมวดหมตาม “ปจจยก ำหนดสขภำพ” ไดแก ปจเจก (บคคล) สภาพแวดลอม และระบบทเกยวของ

ขอมลดานสภาพแวดลอมทเออใหเกดอบตเหตทางถนน แบงเปน 2 สวนส าคญ คอ ดานสงคม เชน ขาดมาตรการในชมชน มง า นบญ -ง าน เ ล ย ง ใ นชมชน และดานกายภาพ เชน พนผวจราจรไมเรยบ มทาง โค งอนตราย จดกลบรถ (U-turn) อยไกลมรถบรรทกจอดรมทางชวงกลางคน เปนตน

ข อ ม ล ด า น ร ะ บ บ ทเกยวของทมสวนท าใหเกดอบต เหตทางถนน เชน การจดการขอมลเพ อท า แผนป อ งก น ฯ ร ะ ด บ อ า เ ภ อ ย ง ข าดป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ก า รขบเคลอน ศปถ. อ าเภอย ง ค ง จ า ก ด แ ค ช ว งเทศกาล (7 วนอนตราย)ทมท างานยงขาดการบรณาการ เป าหมายและแผนงานรวม เปนตน


02step

04step

01step

05step

03step


ทมงานระดมสมองเพอประมวลสถานการณอบตเหตทางถนนในพนท เปนตนวา จ านวนการบาดเจบ เสยชวต อตราตอประชากรแสนคน ชวงวย ประเภทรถ ทเกดเหตมากทสด การใชอปกรณนรภย ใหเปนสารสนเทศเพอสะทอนปญหา

อนเครองการรวบรวมขอมลโดยใชเทคนค “Free writing” โดยอาจเรมจากมมพฤตกรรมของปจเจก แลวชวนคยเชอมโยงความสอดคลองไปยง มมสภาพแวดลอม และระบบทเกยวของ

จากนนทมงานลองชวยกนพจารณาวา เงอนไข/ปจจยแตละขอนน ควรมต าแหนงอยในหมวดหมใด ภายใตกรอบคด “สามเหล ยมปจจยก าหนดสขภาพ ” ทมท ง ปจ เจก สภาพแวดลอม และระบบทเกยวของ

จดวางลงในแตละหมวดหม แลวชวนกนคยอกท วาเงอนไข/ปจจยทเออใหเกดอบตเหตทเขยนมาน เกดขนในพนท หรอหากมขอมลจดไหนทยงไมสมบรณ อาจตองส ารวจเพมเตม

จากนนลอง “คย ขย เขย” จากขอมลดวามเงอนไข/ปจจยอะไรบางท เออใหเกดอบตเหตทางถนนในพนท ใหครบองคประกอบทง พฤตกรรมของปจเจก สภาพแวดลอม และระบบทเกยวของ



การใช ‘สามเหลยมปจจยก าหนดสขภาพ’ จะชวยท าใหทมงานไดทบทวนสถานการณปญหาอบตเหตทางถนนอยางเปนองครวม นอกจากน ยงท าใหทมท างานเขาใจวา อบตเหตทางถนนแมจะมสาเหตหลกจากพฤตกรรมของปจเจกแลว ยงมเงอนไข/ปจจยอน ๆ ทเออใหเกดอบตเหตทางถนน ทงดานสภาวะแวดลอม และระบบทเกยวของ

การเตรยมขอมลสถานการณอบตเหตในพนทมาอยางรอบดาน (ปรมาณ+คณภาพ) ในหวงเวลา 3-5 ปจะชวยใหการวเคราะหมความครบถวน บงชแนวโนมสถานการณปญหาทแทจรง ทงยงจะชวยใหทมงานหยบเลอกปญหาเพอแกไขไดอยางตรงจด และมประสทธภาพอกดวย

จะเหนไดวา สถานการณปญหาในพนท มความสลบซบซอนซอนเงอนไวมากมาย ซงในทางปฏบตแลว ทมไมสามารถแกไขปญหาทงหมดไดในเวลาเดยวกน ภายใตขอจ ากดดานบคลากร เวลา งบประมาณ ดงนน จงจ าเปนตอง ‘จดล าดบ’ ความส าคญของปญหา และ ‘หยบเลอก’ ปญหามาจดการตามล าดบ ทวาโจทยททาทายมกจะเปนโจทยดานพฤตกรรมปจเจก

“

“

““

Tips & Tricks


แผนภมตนไมปญหำ

ปจเจก (บคคล) สภำพแวดลอมระบบทเกยวของ

คานยม/ความเชอกำยภำพ สงคม

ศปถ.อ าเภอท างานไมตอเนอง

ถนนเปนหลม/บอไฟสองสวางไมพอ

ขาดมาตรการสงคมงานบญ/งานเลยงในหมบาน

ขาดการบรณาการแผนงานรวม

รถจอดรมทาง

ขาดความรไมมใบขบขฯ

พฤตกรรมเสยงส ำคญ

สขภำพ

ครอบครว

สงคม

เศรษฐกจ

ผลกระทบ

บาดเจบ 299 ราย

คนพการรายใหม 58 คน เกดคดความ

ความขดแยงในครอบครว

เบยยงชพคนพการ

คาใชจายชดเชย

วยแรงงานลดลงเสยชวต 19 ราย

ยานพาหนะเสยหาย



เปนเครองมอทชวยทมในในการมองปญหาแบบเชอมโยงปญหาอบตเหตทางถนนอยาง “เปนเหตเปนผล” ทงยงชวนใหทมงานวเคราะหลกไปถงสาเหตของปญหา และผลกระทบทเกดขน เพอเขาใจสถานการณปญหาทแทจรงในพนท

รำกสาเหตดานพฤตกรรม สภาพ แ ว ดล อ มท า ง ส ง ค ม แ ล ะกายภาพ และระบบทเกยวของ

ล ำตน

กง/กำน/ใบ

สถานการณพฤตกรรมเสยงส าคญในพนท

ผ ล ก ร ะ ท บ ท า ง ส ข ภ า พเศรษฐกจ และสงคมอนเปนผลมาจากอบตเหตทางถนน


02step

04step

01step

05step

03step


ทมงานหยบเลอก “สถานการณปญหา” จากสามเหลยมปจจยก าหนดสขภาพทท าไวมา 1 ประเดนปญหา โดยพจารณาจากองคประกอบดานความพรอมและศกยภาพของทมงานและทรพยากรทมรวมดวย

ขยบไปทรากของตนไม ชวยกนถก วเคราะหสาเหตทเกดจากพฤตกรรมปจเจก สภาพแวดลอม (สงคม + กายภาพ) และระบบทเกยวของ แลวเขยนไวทรากของตนไม จดหมวดหมของสาเหตตามกรอบสามเหลยมปจจยก าหนดสขภาพ

ยายไปทกง/กาน/ใบ ชวนกนวเคราะหผลกระทบทเกดขนจากปญหาททมงานเขยนไวกลางล าตน อาจจดหมวดหม เปนผลกระทบทางสขภาพ สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม

เสรจแลวทมงานมาชวยกนสอบทาน “ความเปนเหตเปนผล” กนหนอย โดยชวนกนคยอกท วา รากของปญหาทเขยนไว มนสงผลใหเกดปญหานน ๆ หรอไม แลวปญหานนยงผลใหเกดผลกระทบอยางนนหรอไม

จากนนลอง ระบพฤตกรรมเสยงส าคญ ควรใชขอมลเพอชลงไปทกลมเสยงส าคญ จะท าใหการวเคราะหปญหามความเฉพาะเจาะจงมากขน โดยวางไวทกลางล าตนของตนไม เชน “การดมแลวขบ” “เยาวชนกบไมสวมหมวกกนนอค” เปนตน



การวเคราะหรากตนไม ตองครอบคลมปจจยก าหนดสขภาพ โดยตองสอดคลองกบปญหาททมงานเลอกมาเขยนกลางล าตน ทส าคญ คอควรหลกเลยงการ “มโนขอมล” ทไมตรงกบความจรง เพราะนอกจากจะท าใหไมเขาใจสาเหตปญหาทแทจรง ยงจะท าใหกระบวนการท างานตอเนองหลดลอยไปจากปญหาทแทจรงอกดวย

อบตเหตจำกกำรดมแลวขบใน

รถจกรยำนยนต

พฤตกรรม สภำวะแวดลอม ระบบ-เชอวาดมเปนยาชก าลง-เมาแลวคดวาขบรถไดปลอดภยเมาแลวขบไมมคนขบสง 153 คน-ตงวงกนเหลาเลกงาน 53 คน-กลวเสยเพอน หากไมดม

-ฉลองความส าเรจ-ไมไดตระหนกถงอนตรายทจะเกดขน-ดมหลงเลกเรยน

-ไมมไฟสองสวาง-รถการเกษตรจอดเสยบนไหลทาง-รถเสยบนไหลทางไมมสญญาณ

-เทศกาล/งานบญ-ฉลองกลบมาจากตางจงหวด-นายจางใหรางวล-ไมมกตกาชมชน-งานกฬาใหเหลาเปนรางวล

กำยภำพ สงคม-การบงคบใชกฎหมายยงไมเขมขน/การจบปรบดมแอลกอฮอล-ตางคนตางท า ขาดประสบการณการท างานรวมกน-ขาดการบรณาการแผนรวมกน-ขาดความรวมมอของหนวยงานอยางตอเนอง-ขาดการตดตามประเมนผล

อบตเหต จยย. 848 ครงบาดเจบ 1,087ไมสวมหมวก 809 ดม Alc. 271 ดม+ไมสวมหมวก 262

ผลกระทบสขภำพ

จตใจ

ครอบครว

เศรษฐกจ

สงคม

-พการกาย 1 คน-พการสมอง 1 คน(เรยนไมได)

-เสยชวต 6 คนณ ทเกดเหต

-สงตอ รพ.111 คนบาดเจบสาหส 7 คน

-บาดเจบทางศรษะ 128 ราย

-หมาย 2 คน-ครอบครวขาดรายไดหลก-มหนสนจากการรกษา/เยยวยาเหยอ

-เกดภาวะเครยด/ซมเศรา

-เปนภาระรพ.สต.ดแล

-อปท. แบกรบเบยคนพการ 2 คน

-เกดคดความ

-เกดความขดแยงระหวางชมชน

Tips & Tricks


ตวชวดผลลพธขนท 2


ตวชวดผลลพธขนสดทาย

บนไดผลลพธ

ผลลพธขนท 3

ผลลพธขนสดทำย

ผลลพธขนท 2

ผลลพธขนท 1ผลลพธตวชวด

ผลลพธขนท 1ระยะเวลา

ต ว ช ว ด

อยำกแกอะไร วดผลไดอยำงไรอยำกลดอะไรร ะบ ผลลพธ ข นส ดท า ย (ultimate goal) จากการด าเนนโครงการ ตองการลดผลกระทบ (จากรากปญหา) ทงผลกระทบทางสขภาพ เศรษฐกจ และสงคม

ผลลพธรายทาง (interim outcome) จากการตดราก เชน ลดพฤตกรรมเสยง เชน ด ม ไม ข บ ไม ส วมหมวกฯ สภาพแวดลอมทเออใหเกดความปลอดภย จด เส ยงได รบการแก ไ ข หร อ เก ดระบบ/กลไกสงคม เชน กลไก ศปถ.อ าเภอ/ทองถน

แ น ว ท า ง ใ น ก า ร ว ด ผ ล ประเมนผลจากการก าหนดผลลพธนน ๆ วาสามารถต อ บ โ จ ท ย ต า ม ท ไ ดคาดหมายไวหรอไม อยางไร



การวางผลลพธจะเปนตวชวยในการก าหนดเปำหมำยการด าเนนงานชดเจนยงขน ทงยงชวยชวาจะเดนไปสเปาหมายนนอยางไร อนง ผลลพธแตละขนบนได จะสอดรบกบ รากตนไมปญหาทครอบคลมปจจยก าหนดสขภาพ ทตองเรมจากการพฒนาระบบ เพอปรบเปลยนสภาพแวดลอมทเออใหปรบเปลยนพฤตกรรม

เกดกลไก ศปถ./คณะอนกรรมกำรทมศกยภำพ

เกดนโยบำย/มำตรกำรสงคม/กำยภำพ

กลมเปำหมำยปรบพฤตกรรมฯ

ลดอบตเหต/จ ำนวนเจบ-ตำย

ปท 1 ปท 2 ปท 3


ตวชวดเปาหมายผลลพธ




02step

04step

01step

05step

03step


ทมงานหยบเลอกผลลพธทตองการใหเกดการเปลยนแปลงโดย น าขอมลมาจากรากตนไมของปญหามาก าหนดเปนผลลพธ โดยตะแคงตนไมมาทางขวา

ถดมา ทมงานตองชวนกนถอยหลงกลบมายงผลลพธขนถดลงมา (มาจากรากแขนง) วามผลลพธอะไรทตองเกดกอนผลลพธสดทาย เชน กรณดมแลวขบ คอ กตกาทางสงคม หรอ การบงคบใชกฎหมาย สภาพแวดลอมทเออตอการดม เปนตน เขยนบนขนบนได

จากนนชวนคดถอยหลงกลบมายงผลลพธขนถดลงมา (มาจากรากฝอย) วามผลลพธอะไรกอน จงจะเกดผลลพธขนทผาน เชนเดยวกรณดมแลวขบ คอ การเกดระบบ/กลไกขบเคลอนเพอใหเกดนโยบายสาธารณะ เปนตน แลวเขยนบนขนบนได

ทายสด ในแตละขนบนได ตองก าหนดตวชวดผลลพธ เพอใหมแนวทางวดผลการเปลยนแปลงแตละขนได เขยนไวใตบนไดโดยตวชวดทดควรวดไดเปนรปธรรม เปนทยอมรบรวมกน และก าหนดระยะเวลาวดผลดวย

จากนนตองวางผลลพธขนสดทายไวบนขนบนไดขนสงสดกอน สวนใหญจะเปนผลลพธทตองการให เปลยนแปลง เชน พฤตกรรมการขบข การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทางสงคม หรอทางกายภาพ เปนตน



เกดกลไก ศปถ.อ าเภอทมประสทธภาพ

เกดกลไกอนกรรมการทมศกยภาพ

เกดกลไก ศปถ. อปท.(เจาภาพ)

ประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมดมแลวขบ

ปท 1 ปท 2 ปท 3

-มค าสง ศปถ.อ าเภอทชดเจน

-คณะกรรมการมบทบาท การท างานชดเจน

-มการขบเคลอนนโยบายในพนททสอดคลองกบปญหาในพนทตลอดทงป

-มการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง

-มความรความเขาใจการท างานเชงกลไก

-สามารถประเมนสถานการณ ปญหาอบตเหตในพนทได

-สามารถเชอมประสานระดบอ าเภอ-อปท.ได

-สามารถเปนพเลยงทางวชาการให ศปถ.อปท.ได

-มค าสง ศปถ. อปท. ทชดเจน

-เกดการจดการขอมลอยางเปนระบบ

-มแผนปฏบตการสอดคลองกบปญหาพนทตลอดทงป

-มขอบญญตงบประมาณทเกยวของ

-มการตดตามประเมนผล และปรบปรงพฒนางาน

กฎหมาย-เกดการตงดานตรวจจบทมประสทธภาพตลอดทงป

สงคม-เกดการบรณาการดานครอบครว ดานชมชน เพอควบคมคนเมาแลวขบตลอดทงป-เกดมาตรการชมชนจดการปญหาดมแลวขบ

กายภาพ-เกดการปรบปรงสงแวดลอมทางกายภาพ

-ลดอบตเหตจากการดมแลวขบลดลง 80 %

-ลดอตราการบาดเจบจากการดมแลวขบลดลง 70 %

-ลดอตราการเสยชวตจากการดมแลวขบลดลง 40 %

ลดความสญเสยจากการดมแลวขบ


เกดการปรบเปลยนสภาพแวดลอม -เกดการรบรมาตรการ

ชมชนในการจดการปญหาดมแลวขบ

-เกดความตระหนกผลกระทบจากการดมแลวขบ

- ลดการดมแลวขบ


เพอใหเกดความเขาใจรวมกนของทมงานการก าหนด “ผลลพธ” ควรเขยนค าเหลานประกอบ เชน เกด.... / ม..../ ....ม/เกด... จะท าใหทมงานไมหลงประเดนวา ผลลพธทก าลงเขยนอย “ไมใชกจกรรมทจะท า”

จะเหนไดวาตวช วดผลลพธทกระดบ ใหความส าคญกบกำรเปลยนแปลง การจะรวาผลจากการท างานเปลยนแปลงไปแคไหน จ าเปนตองมขอมลตงตน (baseline data) ทชดเจน และเปนตวชวดททกคนในทมใหการยอมรบเปนส าคญ

ระดบผลลพธแตละขนบนไดควรมความสอดคลองเชอมโยงกบรากตนไม จากแผนภมตนไมปญหา

ทมงานตองชวนกนคยเพอแยก “ผลผลต” และ “ผลลพธ”ออกจากกน เพราะผลผลต คอ ผลทเกดขนทนทหลงกจกรรม วดไดเมอสนสดการกระท า แตผลลพธ คอผลทไดจากผลผลตซงตองทอดระยะเวลาไวชวงหนง เชน กรณการอบรม workshop ผลผลตคอ มจ านวนผเขารวม 112 คน ผลลพธคอ ผเขารวมมการน าความรทไดรบไปใชขบเคลอนงาน เปนตน

Tips & Tricks


กำรวเครำะหแรงเสรม-แรงตำน

แรงเสรม ||

แรงตำน ||

• มระเบยบส านกนายก พ.ศ. 2554 มขอสงการ ศปถ. จงหวด

• ศปถ. จงหวดพรอมใหการสนบสนนการท างานระดบอ าเภอ

• มทมท างาน ไดแก ปภ. สธ. ตร. บ.กลาง แขวงฯ ขนสง เครอขายภาคประชาสงคมอน ๆ

• ผบรหาร อปท. พรอมขบเคลอนงาน และสนบสนนงบประมาณ

• ทมท างาน (บางสวน) ยงมองวางานอบตเหตไมใชภาระงาน

• ทมท างาน (บางสวน) ยงขาดความรเรองการขบเคลอนกลไก ศปถ.อ าเภอ

• ยงขาดการบรณาการเปาหมายและแผนงานรวมกน

• ขาดการเชอมประสานในระดบแนวราบทขบเคลอนงานตอเนอง

|| กจกรรมเพมแรงเสรม

|| กจกรรมลดแรงตำน

• จดท า/ทบทวนค าสงแตงตงคณะกรรมการ/คณะอนกรรมการฯ

• น าขอสงการ ศปถ. จงหวดมาเปนแนวทางขบเคลอน

• ชงขอมลเพอชเปาความเสยงลงไปหนนใหเกด ศปถ. อปท. เพอใหเกดเจาภาพ

• ตงวงประชมท าความเขาใจเรองการขบเคลอนกลไก ศปถ.อ าเภอ

• ทบทวนบรณาการเปาหมาย และแผนงานรวมระหวางหนวยงาน

• ตงวงแนวราบพดคยอยางไมเปนทางการ



การออกแบบกจกรรมทจะแกปญหาตองสอดคลองกบผลลพธทตงไว โดยใชวธการวเคราะหแรงเสรมแรงตานจะชวยท าใหทมงานทราบถง “ตนทนและขอจ ำกด” ในพนท รวมทงชวนใหก าหนด “กจกรรม” เพมแรงเสรมและลดแรงตาน เพอไปสผลลพธหรอเปาหมายทคาดหวงไวได

“อะไรทเปนแรงเสรมหรอแรงผลกดนไปสผลลพธ”

“อะไรทเปนแรงตำนหรออปสรรคในกำรด ำเนนงำน”

“ตองท ำอะไรบำง เพอลดแรงตำนใหเหลอนอยทสดและเพมแรงเสรมใหมพลงมำกยงขน”


02step

04step

01step

03step


การวเคราะหแรงเสรม-แรงตาน ทมงานจะตองคลผลลพธจากบนไดผลลพธ (1 ขนบนไดผลลพธจะถกวเคราะหแรงเสรม-แรงตาน 1 ครง) ท าทละบนได โดยเรมจากบนไดขนซายไปทางขวา (ท าจากบนไดลางขนบน)

ค าถามส าคญทตามมาททมงานตองคยกนตอ คอ “ตองท าอะไรบาง เพอลดแรงตานใหเหลอนอยทสด และเพมแรงเสรมใหมพลงมากยงขน” เขยนกจกรรมทตองท าจากฐานแรงเสรม-แรงตานแตละขอ พรอมทงระบวา กลมเปาหมายทจะท าดวยคอใคร โดยภาคทจะรวมขบเคลอนในกจกรรมนนคอใคร

ชวนทมงานคยเรอง “แรงเสรม” หรอแรงสนบสนนในพนท ทจะท าใหการด าเนนงานของทมงานไปสความส าเรจ เชน นโยบายทมอยแลว ตนทนทางทรพยากร สงคม วฒนธรรม ความเชอทเปนประโยชน กระแสความตนตว รวมทงศกยภาพของทมงาน เปนตน

จากนนลองชวนคยในมมกลบเรอง “แรงตาน” หรออปสรรค ขวากหนามทจะท าใหการท างานไมไปสผลลพธ เชน ไมมนโยบาย/แนวปฏบตทชดเจน ผบรหารไมใหความส าคญ ทมงานบางสวนยงขาดศกยภาพ เปนตน


การวเคราะหแรงเสรม-แรงตาน


เกดกลไก ศปถ.อ าเภอทมประสทธภาพ

เกดกลไกอนกรรมการทมศกยภาพ

เกดกลไก ศปถ. อปท.(เจาภาพ)

ประชาชนเปลยนแปลงพฤตกรรมดมแลวขบ

ลดความสญเสยจากการดมแลวขบ

เกดการปรบเปลยนสภาพแวดลอม


ทมงานตองชวนกนคยเรองโจทยในการวเคราะหแรงเสรม-แรงตานโดยตองวเคราะหใหครอบคลมปจจยก าหนดสขภาพ และยดหลกการระบขอมลจรง เพอใหเหนปญหาอปสรรค ทงยงจะชวนใหเหนหนทางทจะไปสเปาหมายเชงผลลพธอยางเปนขนเปนตอน

การออกแบบกจกรรมกเชนกนทมงานตองค านงถงปจจยก าหนดสขภาพทง 3 องคประกอบ จะท าใหทมงานออกแบบกจกรรมเพอพฒนาระบบจดการ ปรบเปลยนสภาวะแวดลอมทงทางสงคมและกายภาพ เพอไปปรบพฤตกรรมของปจเจกในทายทสด ทน ทมงานกจะมกจกรรมทไปไกลกวาการอบรม รณรงค ประชาสมพนธใหความร

ขนตอนการวเคราะหแรงเสรม-แรงตานและออกแบบกจกรรม ทมงานอาจตองยอนกลบไปด “บนไดผลลพธ” และ “ตนไมปญหา” เปนระยะ ๆ เพอใหทมงานวเคราะหไดตรงกบสถานการณปญหามากสด

การระบภาคชวยขบเคลอนงาน อาจตองค านงถงภารกจของภาคนน ๆ ดวยวาสอดคลองกบกจกรรมททมงานออกแบบไวหรอไม รวมทงตองมกระบวนการพดคยอยางไมเปนทางการเพอชวนภาคนน ๆ เขาใจและรวมขบเคลอนงานได

Tips & Tricks


การรวบรวมขอมลสะทอนผลลพธ

บนไดผลลพธขนท 2เกดกลไกอนกรรมการทมศกยภาพ

ตวชวด ขอมล แหลงผใหขอมล เครองมอทใช ชวงเวลาเกบขอมล

• มความรความเขาใจการด าเนน งานเชงกลไก

• สามารถประ เมนสถานการณปญหาอบตเหตในพนทได

• สามารถเชอมประสานระดบอ าเภอ-ทองถนได

• สามารถเปนพเลยงให ศปถ.อปท.ได

• แบบประเมนผลกอนหลงเขารวมกจกรรม

• สรปการประชมคณะอนฯ ศปถ.

• แผนงานบรณาการการท างานรวมกน

• คณะอนฯ ศปถ. อ าเภอ

• ทมท างาน ศปถ. อปท.

• ทมท างาน ปภ. สธ. ตร. บ.กลาง แขวงฯ ขนสง เครอขายภาคประชาสงคมอน ๆ

• เอกสารสรปรายงานการประชม

• ตงวงประชมแลกเปลยนเรยน รบทเรยน ปญหา อปสรรคการท างาน กอนและหลงด าเนนงาน

• สถานการณการท างานของทมท างาน กอนและหลงด าเนน งาน

• การเปลยน แปลงเชงผลลพธทเกดขนหลงด าเนนงาน

ตวชวดผลลพธ ใชขอมลอะไรตอบตวชวด เกบขอมลจากแหลงใด จะรวบรวมขอมลชวงไหนวธไดมาซงขอมลศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน

มลนธนโยบายถนนปลอดภยwww.roadsafetythai.orgPage 22

กำรรวบรวมขอมลสะทอนผลลพธ

หลงจากทมงานขบเคลอนงานตามแผนแลว ขนตอนตอไปคอก า ร ต ดต ามป ร ะ เ ม น ผล ซ ง จ ะ ช ว ย ใ ห ท ม ง าน เห น “ควำมกำวหนำและกำรเปลยนแปลง”ทเกดขนตามบนไดผลลพธทวางไวทละกาว ทงยงชวยใหเหนถงความเสยงทอาจเกดขนระหวางทางทจะท าใหไปไมถงผลลพธ เปรยบเหมอนการท าวงจรเดมมง (PDCA)

กอนด ำเนนกำร

ระหวำงด ำเนนกำร

หลงด ำเนนกำร

P

D

C

A

ขอมลสะทอนผลลพธ

P

D

C

A

P

D

C

A

P

D

C

A

ขอมลตงตน

ขอมลสะทอนผลลพธ

ผลลพธ


02step

04step

01step

05step

03step


ระบวา ขอมลทใชตอบตวชวดนนไดมาจากผใหขอมลแหลงใด เชน ไดขอมลจากคณะกรรมการ กลมเปาหมาย หรอเอกสารทเกยวของ เชน รายงานการประชม เปนตน

คล “ตวชวด” ตามบนไดผลลพธออกมาในแตละขน แลวระบวาตองใชขอมลอะไรตอบตวชวดแตละตว เปนไปไดทงขอมลเชงปรมาณและคณภาพ เปนตนวา จ านวนครงการเกดอบตเหต บาดเจบ เสยชวต หรอ แผนงาน โครงสรางหนาททมงาน สรปการประชม ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ก าหนดเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลทก าหนดไว เชน การสงเกต สมภาษณผเกยวของ ตงวงคยแลกเปลยนกบทมงาน เปนตน

ทายสดทมชวยกนก าหนดชวงเวลาในการรวบรวมขอมลแตละชวงของตวชวด วาควรเปนชวงใดในระยะกอน ระหวาง และหลงด าเนนงาน

หลงการรวบรวมขอมลสะทอนผลลพธ ทมงานควรตงวงเพอทบทวนบน ไดผลลพธ และตวช วดผลลพธ กจกรรมทด าเนนงาน และทบทวนแผนการเกบขอมลตามตวชวด ตรวจสอบความเหมาะสมของระยะเวลาท างาน รวมถงไดแลกเปลยนเรยนรปญหาดวยกน



ทมงานควรเกบขอมลผลลพธทละตวชวดผลลพธใหครบทกผลลพธจะท าใหเหนภาพขอมลทงหมดและทกตวชวดทตองเปรยบเทยบควรมการจดท าขอมลต งตนใหชดเจนทกตว โดยตองก าหนดค านยามศพท (definitions) ใหเขาใจตรงกน

การสะทอนผลลพธควรท าเปนระยะ ๆ สอดคลองกบกจกรรมตามบนไดผลลพธ จะชวยท าใหเหนพฒนาการของการเปลยนแปลงผลลพธทเกดขน และควรใหผมสวนเกยวของทกภาคเขามามสวนรวมในการสะทอนผล และทส าคญในการสะทอนผลทกครง ควรมการสรปขอมลตามตวชวดเปรยบเทยบ กอน/หลง หรอเปรยบเทยบกบเปาหมายทคาดหวง ใหชดเจน

การรวบรวมขอมลทจะวดผลลพธ ควรชวนคยตงแตกอนเรมด าเนนงานเพอเกบขอมลตงตน (baseline data) ใหครอบคลมตามปจจยก าหนดสขภาพทวเคราะหผาน ตนไมปญหา บนไดผลลพธ และแรงเสรม-แรงตาน เพอใชเปรยบกอนหลงด าเนนงาน

Tips & Tricks


Documents

ที่ท ำให้กำรขับเคลื่อนกลไก ศป ...roadsafetythai.org/edoc/doc_20181208142952.pdfมาร วมแลกเปล ยนเร