๑

บทท ๑ ขอมลจงหวดยโสธร

๑.๑ ทตง อาณาเขตและสภาพทวไป1 จงหวดยโสธร เปนจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางของประเทศไทย จดตง

โดยคณะปฏวตของจอมพลถนอม กตตขจร ตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๗๐ ลงวนท ๖ กมภาพนธ ๒๕๑๕ อนใหแยกอ าเภอยโสธร อ าเภอกดชม อ าเภอเลงนกทา อ าเภอค าเขอนแกว อ าเภอมหาชนะชย และอ าเภอปาตว ออกจากจงหวดอบลราชธาน แลวรวมกนตงเปนจงหวดยโสธร และมผลใชบงคบตงแตวนท ๑ มนาคม ๒๕๑๕ สบไป โดยมนายชยทต สนทรพพธ รองผวาราชการจงหวดอบลราชธาน เปนผวาราชการจงหวดยโสธรคนแรก

จงหวดยโสธรเดมเปนหมบานเรยกวา บานสงหทา ตอมาใน พ.ศ. ๒๓๕๗ พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยทรงยกฐานะเปนเมองยโสธร มฐานะเปนเมองประเทศราช ขนตรงตอกรงเทพมหานครถง พ.ศ. ๒๔๔๓ รวมเขาอยในบรเวณอบลราชธานจนถง พ.ศ. ๒๔๕๐ เมอยบบรเวณอบลราชธาน จดตงเปนจงหวดอบลราชธาน จงเปนอ าเภอในจงหวดอบลราชธาน กระทงมประกาศของคณะปฏวตดงกลาว

ลกษณะภมประเทศและภมอากาศ ตงอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยระหวางเสนแวงท ๑๐๔ และ ๑๐๕ องศาตะวนออก และเสนรงท ๑๕ และ ๑๖ องศาเหนอมรปรางคลายพระจนทรเสยว หางจากกรงเทพมหานครโดยทางรถยนตประมาณ ๕๓๑ กโลเมตร (ทางหลวงแผนดน หมายเลข ๑, ๒, ๒๐๒) อยในกลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ๒ (อบลราชธาน ศรสะเกษ ยโสธร และอ านาจเจรญ) มพนท ๔,๑๖๑.๔๔๔ ตารางกโลเมตรหรอ ๒,๖๐๐,๙๐๒.๕ ไร คดเปนรอยละ ๐.๘๑ ของพนททวประเทศ (๓๒๑ ลานไร)และคดเปนรอยละ ๑๒.๘๙ ของพนทกลมจงหวดลกษณะภมประเทศและภมอากาศของจงหวดยโสธร พนทมลกษณะลาดเอยงจากทศตะวนตกลงไปทางทศตะวนออก พนททางตอนเหนอสวนใหญเปนทราบสงสลบกบพนทแบบลกคลนมสภาพเปนปาและมแหลงน าขนาดกลาง ไดแก หวยลงโจน หวยสะแบก ล าโพง ล าเซบาย สวนพนททางตอนกลางและตอนใต เปนทราบลมต าสลบกบสนดนรมน า มแหลงน าขนาดใหญ ไดแก แมน าช และขนาดกลาง ไดแก ล าน ายงล าทวน ไหลผาน มหนอง บง ล าหวย และแหลงน าขนาดเลกอยทวไปลกษณะดนสวนมากเปนดนทรายและดนเคม ส าหรบภมอากาศ จงหวดยโสธร ม ๓ ฤด คอ ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาวความชนสมพทธ เฉลยเทากบ ๗๑.๑% อณหภมสงสด ๔๓ องศาเซลเซยส อณหภมต าสด ๑๑ องศาเซลเซยส ปรมาณน าฝนเฉลยในรอบ ๕ ป (๒๕๕๒ – ๒๕๕๖) เฉลย ๑,๖๐๐ ม.ม. ตอป

1

ทมา : เวบไซตส านกงานจงหวดยโสธร http://www.yasothon.go.th

๒

ภาพแสดงทตงและขอบเขตของจงหวดยโสธร

ท อ าเภอ พนท

ระยะทาง (กม.) ไร ตร.กม.

๑ เมองยโสธร ๓๖๑,๓๗๕ ๕๗๘.๒๐๐ -

๒ เลงนกทา ๕๘๙,๒๕๐ ๙๔๒.๘๐๐ ๖๙

๓ ค าเขอนแกว ๓๙๙,๐๐๐ ๖๓๘.๔๐๐ ๒๓

๔ มหาชนะชย ๒๘๔,๕๔๒.๕ ๔๕๕.๒๖๘ ๔๑

๕ กดชม ๓๔๐,๐๐๐ ๕๔๔.๐๐๐ ๓๗

๖ ปาตว ๑๙๒,๕๐๐ ๓๐๘.๐๐๐ ๒๘

๗ คอวง ๙๓,๗๕๐ ๑๕๐.๐๐๐ ๗๐

๘ ทรายมล ๑๗๐,๔๘๕ ๒๗๒.๗๗๖ ๑๘

๙ ไทยเจรญ ๑๗๐,๐๐๐ ๒๗๒.๐๐๐ ๕๐

รวม ๒,๖๐๐,๙๐๒.๕ ๔,๑๖๑.๔๔๔

ทมา : ทท าการปกครองจงหวดยโสธร

๓

๑.๒ ขอมลการปกครอง และประชากร ๑) อาณาเขต จงหวดยโสธรมอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดรอยเอดและมกดาหาร ทศตะวนออก ตดตอกบจงหวดอ านาจเจรญและอบลราชธาน ทศใต ตดตอกบจงหวดศรสะเกษ ทศตะวนตก ตดตอกบจงหวดรอยเอด

๒) การปกครองทองท และการปกครองสวนทองถน

ท อ าเภอ จ านวน

ต าบล หมบาน อบจ. เทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลต าบล อบต.

๑ เมองยโสธร ๑๗ ๑๙๐ ๑ - ๑ ๕ ๑๒

๒ เลงนกทา ๑๐ ๑๔๕ - - - ๙ ๓

๓ ค าเขอนแกว ๑๓ ๑๑๕ - - - ๒ ๑๒

๔ มหาชนะชย ๑๐ ๑๐๓ - - - ๑ ๑๐

๕ กดชม ๙ ๑๒๘ - - - ๑ ๙

๖ ปาตว ๕ ๕๗ - - - ๑ ๕

๗ คอวง ๔ ๔๕ - - - ๑ ๔

๘ ทรายมล ๕ ๕๔ - - - ๒ ๔

๙ ไทยเจรญ ๕ ๔๘ - - - ๑ ๔

รวม ๗๘ ๘๘๕ ๑ - ๑ ๒๓ ๖๓

ทมา : ทท าการปกครองจงหวดยโสธร

๒.๑) จงหวดยโสธร แบงการปกครองออกเปน ๙ อ าเภอ ๗๘ ต าบล ๘๘๕ หมบานประกอบดวย อ าเภอเมองยโสธร อ าเภอเลงนกทา อ าเภอไทยเจรญ อ าเภอกดชม อ าเภอทรายมล อ าเภอปาตวอ าเภอค าเขอนแกว อ าเภอมหาชนะชย และอ าเภอคอวง

๒.๒) การบรหารราชการส วนทองถนจ งหวดยโสธรมองคกรปกครองสวนทองถน ๓ รปแบบ จ านวน ๘๘ แหง แยกเปนองคการบรหารสวนจงหวด ๑ แหง เทศบาลเมอง ๑ แหง เทศบาลต าบล ๒๓ แหง และองคการบรหารสวนต าบล ๖๓ แหง

๒.๓) จงหวดยโสธรมสวนราชการสวนภมภาคประจ าจงหวดจ านวน ๓๒ แหงสวนราชการสวนกลางทมทตงท าการอยในจงหวดจ านวน ๓๖ แหง รฐวสาหกจ จ านวน ๗ แหง

๒.๔) องคกรพฒนาเอกชนในจงหวดจงหวดยโสธร มองคกรเอกชนในหลายลกษณะเพอพฒนาสงคมคณภาพชวต และสงเสรมอาชพ ไดแก มลนธ สมาคม สโมสร ชมรม และกลมอาชพตาง ๆ ซงองคกรทเดนชด และมบทบาท เชน หอการคาจงหวดยโสธร สภาอตสาหกรรมจงหวด สมาคมสตร นกธรกจ และวชาชพจงหวด

๔

สมาคมธรกจทองเทยวจงหวด เหลากาชาดจงหวด มลนธรวมสามคค และ กลมอาชพในพนททเปนองคกรพฒนาอาชพสรางรายไดทมกจกรรมตอเนอง อาท กลมเกษตรกรท านานาโส อ าเภอกดชม กลมเกษตรกรท านาบากเรออ าเภอมหาชนะชย กลมเกษตรกรรมธรรมชาตยงยน อ าเภอคอวง ซงจะผลตขาวหอมมะลปลอดภย และอนทรยสงตางประเทศ และมกลมวสาหกจแปรรปตาง ๆ

ขอมลดานประชากร ณ วนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙ จงหวดยโสธรมประชากร จ านวน ๕๓๙,๙๙๑ คน (ป ๒๕๕๘ มจ านวน ๕๔๐,๑๘๒ คน) เปนชาย ๒๗๐,๘๙๑ คน และหญง ๒๖๙,๑๐๐ คน มจ านวนครวเรอนทงสน ๑๖๓,๗๐๑ ครวเรอน มอตราการเพมธรรมชาตเฉลยรอยละ ๐.๔๕ ความหนาแนนของประชากรเฉลย ๑๓๐ คนตอตารางกโลเมตร

๑) ขอมลประชากรแยกตามเพศ ตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๕๙

ท พ.ศ. เพศชาย (คน) หญง (คน) รวม (คน) หมายเหต

๑ ๒๕๕๔ ๒๗๐,๓๐๖ ๒๖๘,๕๔๗ ๕๓๘,๘๕๓

๒ ๒๕๕๕ ๒๗๐,๙๗๓ ๒๖๙,๒๙๔ ๕๔๐,๒๖๗

๓ ๒๕๕๖ ๒๗๑,๐๘๒ ๒๖๙,๓๐๑ ๕๔๐,๓๘๓

๔ ๒๕๕๗ ๒๗๑,๑๖๓ ๒๖๙,๐๔๘ ๕๔๐,๒๑๑

๕ ๒๕๕๘ ๒๗๑,๑๐๙ ๒๖๙,๐๗๓ ๕๔๐,๑๘๒

๖ ๒๕๕๙ ๒๗๐,๘๙๑ ๒๖๙,๑๐๐ ๕๓๙,๙๙๑ (๓๑ พ.ค. ๕๙)

ทมา : ทท าการปกครองจงหวดยโสธร

๒) ขอมลประชากรและจ านวนครวเรอนแยกตามอ าเภอ

ท อ าเภอ ต าบล หมบาน ครวเรอน จ านวนประชากร

ชาย หญง รวม

๑ เมองยโสธร ๑๗ ๑๙๐ ๔๔,๓๓๑ ๖๕,๕๗๒ ๖๔,๖๔๘ ๑๓๐,๒๒๐

๒ เลงนกทา ๑๐ ๑๔๕ ๒๙,๑๔๔ ๔๘,๑๖๒ ๔๘,๓๕๘ ๙๖,๕๒๐

๓ ค าเขอนแกว ๑๓ ๑๑๕ ๑๙,๕๕๖ ๓๓,๖๖๘ ๓๓,๓๘๕ ๖๗,๐๕๓

๔ มหาชนะชย ๑๐ ๑๐๓ ๑๕,๑๘๗ ๒๘,๘๑๐ ๒๘,๕๔๙ ๕๗,๓๕๙

๕ กดชม ๙ ๑๒๘ ๒๐,๔๔๔ ๓๓,๔๖๖ ๓๒,๙๖๗ ๖๖,๔๓๓

๖ ปาตว ๕ ๕๗ ๑๐,๕๕๒ ๑๗,๗๐๔ ๑๗,๖๐๒ ๓๕,๓๐๖

๗ ทรายมล ๕ ๕๔ ๘,๙๘๐ ๑๕,๕๒๗ ๑๕,๕๓๗ ๓๑,๐๖๔

๘ คอวง ๔ ๔๕ ๖,๖๐๗ ๑๒,๖๘๐ ๑๒,๘๖๘ ๒๕,๕๔๘

๕

๙ ไทยเจรญ ๕ ๔๘ ๘,๙๐๐ ๑๕,๓๐๒ ๑๕,๑๘๖ ๓๐,๔๘๘

รวม ๗๘ ๘๘๕ ๑๖๓,๗๐๑ ๒๗๐,๘๙๑ ๒๖๙,๑๐๐ ๕๓๙,๙๙๑

ทมา : ทท าการปกครองจงหวดยโสธร (ขอมล ณ วนท ๓๑ พฤษภาคม ๒๕๕๙)

๑.๓ ขอมลเศรษฐกจ ดานการคา มการจดทะเบยนประกอบธรกจ ณ วนท ๓๐ กนยายน ๒๕๕๘ มผจดทะเบยน

นตบคคล ๙๔๖ รายการคาของจงหวดยโสธร โดยเฉพาะการคาขาวมหนาแนนทชมชนเทศบาลเมองยโสธรเทศบาลต าบลกดชมพฒนา เทศบาลต าบลเลงนกทา เทศบาลต าบลค าเขอนแกว สนคาทมชอเสยงไดแก ขาวหอมมะล หมอนขวานผาขดผาไหมลายลกหวาย ผาไทยทองถนปลาสม ถวลสง กองขาว โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๘ จงหวดสามารถจ าหนายผลตภณฑชมชนได ๑,๐๘๑,๔๓๓,๒๕๖ บาท

ดานการบรการ มธนาคารพาณชย ๒๐ แหง ป ๒๕๕๙ (ณ วนท ๓๐ เมษายน ๒๕๕๙) เงนฝากกระแสรายวน ฝากประจ า ฝากออมทรพย ๑๒,๔๖๒ ลานบาท เงนใหสนเชอ ๑๘,๔๙๔ ลานบาท

ดานสาธารณปโภค มบรการไฟฟาและประปาทด ไปรษณยภณฑขนสงทางบก และ ในอนาคตระยะตอไปจงหวดจะมทางรถไฟผานพนทอ าเภอเลงนกทา และการพฒนา/ผลกดนใหสนามบน เลงนกทาเปนสนามบนพาณชย

ดานการทองเทยว ม โรงแรม ๙๗ แห ง จ านวน ๑,๗๗๓ หองพกสวนรายไดจาก การทองเทยวพบวาจ านวนนกทองเทยวระหวางป ๒๕๕๔ - ๒๕๕๘ มจ านวนเพมขน โดยในป ๒๕๕๔ มจ านวน๔๓๓,๖๕๒ คน เพมขนเปน ๕๑๓,๒๔๔ คน ในป ๒๕๕๘ และรายไดจากการทองเทยวมจ านวนเพมขนดวยเชนกน โดยในป ๒๕๕๔ มรายได ๔๙๒.๙๕ ลานบาท และในป ๒๕๕๘ เพมขนเปน ๖๐๙.๑๘ ลานบาท

ดานการประกอบอาชพ ประชากรในจงหวดยโสธรสวนใหญประกอบอาชพในภาคเกษตรกรรม (เกษตรกรรม การปาไม และการประมง) มจ านวน ๑๕๒,๘๒๔ คน คดเปนรอยละ ๖๒.๔๖ ของผมงานทงในภาคเกษตรกรรมและนอกภาคเกษตรกรรม ขณะทนอกภาคเกษตรกรรมมจ านวน ๙๑,๘๔๙ คน คดเปนรอยละ ๓๗.๕๔ โดยดานการขายสงและการขายปลกมจ านวนมากทสดรองลงมาคอดานการกอสราง และดานกจกรรมโรงแรม และอาหาร ตามล าดบ (ขอมล ณ วนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๙)

จงหวดยโสธรมสนคาผลตภณฑชมชนทมชอเสยงเปนทรจกกนอยางกวางขวาง คอ หมอนขด ผลตภณฑจกสาน และผายอมสธรรมชาต สวนประเภทอาหาร ไดแกขาวหอมมะลอนทรย ขาวหอมมะลคณภาพด และปลาสมยโสธรอนเปนทยอมรบของผบรโภค โดยมผลตภณฑชมชนทไดรบการรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) จ านวน ๙๐๗ ผลตภณฑ (ขอมล ณ ป ๒๕๕๙)และผลตภณฑชมชนทไดรบ ความนยมและสรางรายไดใหกบกลมสมาชกและจงหวดยโสธรโดยเฉพาะหมอนขวานผาขด ทบานศรฐาน อ าเภอปาตว จ านวน ๗๑ ราย มการสงไปจ าหนายทงในประเทศและตางประเทศสวนผลตภณฑอนๆ ทมจ าหนายในทองถนและภายในประเทศซงมก าลงผลตไมมากนกและสรางรายได ใหกบกลมสมาชกในชมชน ไดแกผลตภณฑจกสาน ไมไผผลตภณฑผาไหม ผลตภณฑผาฝาย เครองทองเหลอง แกะสลกไม ปลาสม ไกยางบานแคน ลอดชอง เนอโคขน ไขไกอนทรย และผลตภณฑจากถวลสง เปนตน โดยผลตภณฑชมชนทไดรบ การรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) มแนวโนมเพมจ านวนสงขนอยางตอเนอง

๖

๑.๔ ยทธศาสตรการพฒนาจงหวดยโสธร2 จงหวดยโสธรไดน าผลการวเคราะหขอมลสภาพทวไป ปญหาและความตองการของประชาชน ตลอดจนการประเมนสถานภาพการพฒนาในปจจบนและโอกาสในการพฒนาในอนาคตของจงหวดโดยน ามาวเคราะหจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค (ขอจ ากด /ภยคกคาม) แลวประเมนศกยภาพการพฒนารวมกบประเดนการพฒนาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.๒๕๕๐ หมวด ๕ แนวนโยบายพนฐานแหงรฐนโยบายของรฐบาล / แผนบรหารราชการแผนดน ยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ ยทธศาสตรรายสาขา ยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณรายจายของประเทศ และยทธศาสตรของภาค/ยทธศาสตรกลมจงหวด แลวสามารถสรปผลวเคราะหเปนยทธศาสตรการพฒนาจงหวด (พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๖๔) และคณะกรรมการบรหารงานแบบบรณาการจงหวดยโสธร (ก.บ.จ.ยส.) ไดประชมพจารณาใหความเหนชอบ รวมทง ไดน าแผนพฒนาจงหวดยโสธร ๔ ป (พ.ศ. ๒๕๖๑ - ๒๕๖๔) เขาประชมกบทกภาคสวน เพอหารอรบฟงความคดเหน ตามมาตรา ๑๙ แหงพระราชกฤษฎกาวาดวยการบรหารงานจงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการ พ.ศ. ๒๕๕๑ สรปไดดงน

วสยทศน คอ “ยโสธรเมองเกษตรอนทรย เมองแหงวถอสาน”

พนธกจ เปนสงททกภาคสวนจะตองรวมกนด าเนนการแกไขปญหาสนองความตองการและพฒนาจงหวดยโสธรใหบรรลวสยทศนได ๓ พนธกจ ดงน

(๑) สงเสรมและพฒนาศกยภาพการบรหารทรพยากรการเกษตรเปนเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยไมกระทบสงแวดลอมและใหมมลคาเพมสงขน

(๒) สนบสนนและผลกดนใหจงหวดมความโดดเดน และชดเจนในฐานะจงหวดทด ารงความเปนชมชนอสาน โดยเนนการรณรงคให ความส าคญกบวฒนธรรมคานยม และประเพณอสาน ซงมการผสมผสานกบการเปลยนแปลงของสงคมสมยใหมอยางกลมกลนขยายโอกาสดานอดมศกษาในจงหวด

(๓) ผลกดนใหภาคประชาสงคมมการด าเนนชวตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงเพอท าใหเกดความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจอยางยงยนและเพอสรางภมคมกนใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงอยางมประสทธภาพ

ประเดนยทธศาสตร สรปไดดงน ประเดนยทธศาสตรท ๑ สงเสรมการเกษตรอนทรยครบวงจรและไดมาตรฐาน ประเดนยทธศาสตรท ๒ สงเสรมภมปญญาทองถน วฒนธรรมประเพณ และการคาการทองเทยว ประเดนยทธศาสตรท ๓ ยกระดบคณภาพชวต เสรมสรางความเขมแขงและความมนคง

ของครอบครวชมชนและสงคม ประเดนยทธศาสตรท ๔ อนรกษ ฟนฟ พฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2 ทมา : เวบไซตส านกงานจงหวดยโสธร http://www.yasothon.go.th

๗

เปาประสงค ตวชวดและคาเปาหมาย และกลยทธของแตละประเดนยทธศาสตรและโครงการหลกภายใตกลยทธ

ประเดนยทธศาสตรท ๑ : สงเสรมการเกษตรอนทรยครบวงจร และไดมาตรฐาน ๑. เปาประสงค “ผลผลตและสนคาเกษตรอนทรยไดมาตรฐานและเพมมลคา” ๒. ตวชวดและคาเปาหมาย

๑) พนทเกษตรอนทรยทไดมาตรฐานเพมขน (๒๕,๐๐๐ ไร/ป) ๒) จ านวนสนคาและผลตภณฑเกษตรอนทรยทไดมาตรฐานเพมขน (๔ ชนด) ๓) รอยละทเพมขนของมลคาการจ าหนายสนคาเกษตรอนทรย (รอยละ ๓.๕/ป)

๓. กลยทธ ๑) สรางกระแสการรบรและการมสวนรวมในการขบเคลอนเกษตรอนทรย และ

เศรษฐกจพอเพยง ๒) ขยายพนทเกษตรอนทรยและการใชประโยชนในพนทเตมศกยภาพ ๓) เพมความสามารถในการรบซอและสงเสรมการแปรรปเพมมลคาการผลต

สนคาเกษตรอนทรย ๔) เพมตลาดและชองทางการจ าหนายทงในและตางประเทศ

ประเดนยทธศาสตรท ๒ : สงเสรมภมปญญาทองถน วฒนธรรมประเพณ และการคาการทองเทยว

๑. เปาประสงค “ประชาชนมอาชพและมรายไดเพมขน” ๒. ตวชวดและคาเปาหมาย

๑) รอยละทเพมขนของรายไดจากการทองเทยว (รอยละ ๕/ป) ๒) รอยละทเพมขนของมลคาการจ าหนายผลตภณฑ OTOP (รอยละ ๔/ป)

๓. กลยทธ ๑) สงเสรมและพฒนาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมประเพณวถอสาน ๒) สงเสรมและพฒนาภมปญญาทองถนสเศรษฐกจสรางสรรค ๓) ยกระดบและพฒนาศกยภาพโครงสรางพนฐานการทองเทยวและการบรการ

ประเดนยทธศาสตรท ๓ : ยกระดบคณภาพชวต เสรมสรางความเขมแขงและ ความมนคงของครอบครว ชมชนและสงคม

๑. เปาประสงค “ประชาชนมคณภาพชวตทด ความมนคงและสงคมมความสงบเรยบรอย”

๘

๒. ตวชวดและคาเปาหมาย ๑) รอยละของเดกและเยาวชนไดรบการเรยนรพฒนาทกษะชวตความตามเกณฑ

มาตรฐานขนพนฐาน (รอยละ ๙๕ ตอป) ๒) จ านวนหมบาน/ชมชนมแหลงเรยนร/ชมชนตนแบบยโสธรโมเดล (เพมขน

ปละ ๓๖ หมบาน/ป) ๓) รอยละของครวเรอนยากจนทมรายไดผานเกณฑ จปฐ. ๓๐,๐๐๐ บาท/คน/ป

(รอยละ ๙๕ ตอป) ๔) จ านวน อปท. ทไดจดตงกองทนสวสดการชมชน(ดแลสวสดการผดอยโอกาส)

(เพมขน ๑๐ แหง) ๕) รอยละทเพมขนของสถานพยาบาลทไดรบการรบรองคณภาพ HA ๖) รอยละทเพมขนของคาเฉลย O-Net ม.๓ (รอยละ ๓.๕/ป) ๗) รอยละของจ านวนหมบาน/ชมชนทไมมปญหายาเสพตด (เพมขนรอยละ ๒.๕/ป) ๘) จ านวนรอยละทลดลงของการเกดอบตเหตทางทองถนน/ประชากร ๑๐๐,๐๐๐ คน

(ลดลงรอยละ ๓/ป) ๓. กลยทธ

๑) ยกระดบคณภาพชวตและเสรมสรางชมชนสความเขมแขง ๒) เพมศกยภาพในการรกษาความมนคงภายในและความปลอดภยในชวตและทรพยสน ๓) ยกระดบมาตรฐานการศกษาสความเปนเลศ ๔) เพมประสทธภาพการบรหารจดการภาครฐ

ประเดนยทธศาสตรท ๔ : อนรกษ ฟนฟพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๑. เปาประสงค“ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมไดรบการอนรกษฟนฟเพมขน” ๒. ตวชวดและคาเปาหมาย

๑) จ านวนพนทปาไมและทดนของรฐไดรบการปกปองบ ารงรกษาและปลกตนไมฟนฟสภาพปา (๑๓,๐๐๐ ไร/ป)

๒) จ านวนพนททไดรบประโยชนจากการบรหารจดการน าอยางบรณาการ (๑๐,๐๐๐ ไร/ป)

๓) จ านวนพนทแหลงน าไดรบการพฒนาและมผลผลตสตวน าเพมขน (๕,๐๐๐ ไร/ป) ๔) รอยละทเพมขนของการใชพลงงานทดแทน (รอยละ ๐.๕/ป)

๓. กลยทธ ๑) เพมประสทธภาพการบรหารจดการน าอยางบรณาการ ๒) เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๓) ยกระดบเมองเกษตรอนทรย ดวยวถพลงงานทดแทน

๙

บทท ๒ ขอมลการศกษา

๒.๑ บานกดแขดอน

ขอมลทวไป บานกดแขดอน ตงอย ณ ต าบลกดเชยงหม3 อยในเขตการปกครองของอ าเภอเลงนกทา

จงหวดยโสธร ไปทางทศเหนอระยะทางประมาณ ๑๒ กโลเมตร มจ านวนพนทประมาณ ๑๑๒ ตารางกโลเมตร หรอประมาณ ๕๙,๙๙๕ ไร มอาณาเขต ดงน

ทศเหนอ จดต าบลโชคชย ต าบลรมเกลาอ าเภอนคมค าสรอย ทศไต จดต าบลสามคค อ าเภอเลงนกทา ทศตะวนออก จดต าบลกดแห อ าเภอเลงนกทา ทศตะวนตก จดต าบลหองแซง อ าเภอเลงนกทา และต าบลหนองสงใต อ าเภอหนองสง

จงหวดมกดาหาร จ านวนหมบานในเขตองคการบรหารสวนต าบลกดเชยงหม มทงหมด ๑๒ หมบาน ไดแก หมท ๑ บานกดเชยงหม หมท ๒ บานหวยยาง หมท ๓ บานสวาสด หมท ๔ บานกดขน หมท ๕ บานกดแขดอน หมท ๖ บานกดเชยงหม หมท ๗ บานหนองบว หมท ๘ บานแกงนาค า หมท ๙ บานกดแขดอนเหนอ หมท ๑๐ บานกดเชยงหม หมท ๑๑ บานแดนสวรรค หมท ๑๒ บานกดแขดอน จ านวนประชากร มทงสน ๗,๑๖๙ คนแยกเปนชาย ๓,๘๖๑ คน ผหญง ๓,๙๐๘ คน จ านวนครวเรอน ๑,๗๗๐ ครวเรอน มความหนาแนนเฉลย ๓๐ คนตอตารางเมตร สาธารณปโภค จ านวนครวเรอนทมไฟฟาใชในเขต อบต. ๑,๕๕๘ ครวเรอน คดเปนรอยละ

๑๐๐ จ านวนบานทมโทรศพท ๕๐๐ ครวเรอน คดเปนรอยละ ๓๑.๗๙ ของจ านวนครวเรอน ผลตภณฑ จกสานไมไผดอกหญา (ของตะกราไมกวาด)

3 ทมา : เวบไซตองคการบรหารสวนต าบลกดเชยงหม http://kcmlocal.ueuo.com/

๑๐

๒.๒ วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ขอมลทวไป วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ตงอย ณ บานเลขท ๑๐๘ หมท ๑๒

บานกดแขดอน ต าบลกดเชยงหม อ าเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร มสมาชกเกษตรกรขาวอนทรย จ านวน ๕๒ คน โดยมพนทนาขาว จ านวนประมาณ ๓๔๔ ไร

ประวตการกอตงกลม พ.ศ. ๒๕๕๖ จดทะเบยนกลมหนงต าบลหนงผลตภณฑ (One Tumbon One Product,

OTOP) พ.ศ. ๒๕๕๘ จดทะเบยนวสาหกจชมชน พ.ศ. ๒๕๕๘ ภาครฐสนบสนนใหไดรบงบประมาณกอสรางอาคารรวบรวมผลผลตและ

บรรจภณฑขาวอนทรย เปนเงนประมาณ ๒๐๐,๐๐๐ บาท พ.ศ. ๒๕๕๘ ไดรบเครองบรรจแบบสญญากาศจากส านกงานเกษตรจงหวดยโสธร

จ านวน ๑ เครอง และโรงสขาวกลองขนาดเลก จ านวน ๑ เครอง พ.ศ. ๒๕๕๙ กรมการขาวสนบสนนเครองบรรจแบบสญญากาศ จ านวน ๑ เครอง

และถงบรรจขาวขนาด 1 กโลกรม พ.ศ. ๒๕๕๙ กรมพฒนาชมชนท าบรรจภณฑกลองสเขยวบรรจขาวได จ านวน ๒ กโลกรม

เปนเงนงบประมาณ ๔๐,๐๐๐ บาท พ.ศ. ๒๕๕๙ ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรอนมตสนเชอ เปนเงน

จ านวน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท พ.ศ. ๒๕๕๙ ส านกงานอตสาหกรรมจงหวดยโสธร สนบสนนบรรจภณฑเปนกลองสแดง

พรอมสตกเกอรขาวเหนยวแดง พ.ศ. ๒๕๖๐ ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรอนมตสนเชอ เปนเงน

๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ดอกเบยรอยละ ๔ ตอป

การด าเนนงานดานการตลาด วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) มการจ าหนายผลตภณฑ

ในชมชนและจงหวด อาท รานคาประชารฐทสถานบรการน ามน ปตท. อ าเภอเมอง จงหวดยโสธร รานจ าหนายสนคา OTOP องคการบรหารสวนจงหวดยโสธร สวนตางจงหวดมจ าหนายในสถานทตาง ๆ อาท รานคาขาว ณ จงหวดอดรธาน จ านวน ๓ ราน ไดแก รานเพชรรงเรอง ราน ป.พาณชย และรานสนองคณการเกษตร

นอกจากน ไดมการออกรานจ าหนายในงานแสดงสนคา OTOP ณ เมองทองธาน (ปละ ๓ ครง) โดยวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ไดรบการคดสรรเปนสนคาระดบ ๔ ดาว และยงไดมการออกงานรวมกบส านกงานพาณชยจงหวดยโสธร เชน ตลาดเกษตรอนทรยตามวถไท ณ ตลาด อ.ต.ก. และงานอนๆ ตามทหนวยงานภาครฐและเอกชนไดขอความรวมมอไปยงกลมฯ

๑๑

กจกรรมสาธารณะประโยชน วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ไดเขารวมกจกรรมทางสงคมในชมชม

เปนประจ าทกป อาท งานบญประจ าปของหมบาน ไดรวมบรจาคเงนสรางหองน า เปนเงน ๔,๐๐๐ บาท วนคลายวนเกดหลวงปสงห ปภากโร รวมโรงทาน ท าน าขาวกลองงอก ขาวตม ๘ สายพนธ ไขตม น าดมสะอาด เปนตน

ลกษณะการด าเนนงาน วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) จะรบซอขาวเปลอกอนทรยจากสมาชก

และจะน าไปสขายประเภทตาง ๆ ดงน - ขาวขาวหอมมะลพนธ ๑๐๕ - ขาวหอมมะลแดง - ขาวไรซเบอรร - ขาว ๘ สายพนธ - ขาวเหนยวขาว พนธ กข ๖ - ขาวเหนยวด า - ขาวเหนยวแดง

ซงปทผานมา (พ.ศ.๒๕๕๙) เกษตรกรในกลมน าขาวเปลอกอนทรยมาขายใหรวมทงสน ๑๐๙,๒๐๐ กโลกรม เมอด าเนนการผานการสขาวแลวสามารถน าขาวไปขายสทองตลาดไดในจ านวนประมาณ ๕๕,๐๐๐ กโลกรม

สภาพปญหา ๑. ปญหาดานงบประมาณ

ขาดแหลงเงนทนทสนบสนนอยางเพยงพอตอการเพมประสทธภาพของการผลต - ตะแกรงคดขนาดเมลดขาว - เครองเปาสงปลอมปนจากขาว - โรงสขาวกลองทมมาตรฐานเกษตรอนทรย - หองบรรจขาวทเปนมาตรฐานเกษตรอนทรย - โรงเกบขาวทมผนงกน - ลานตาก - เครองวดความชน

๒. ปญหาดานกระบวนการแปรรป ๒.๑ ชา ไมมประสทธภาพ ท าใหปรมาณผลผลตไมทนตอความตองการ (๒ วน

ผลตได ๕๐๐ กโลกรม) ๒.๒ การสขาว และการบรรจยงไมเปนไปตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ๒.๓ การแปรรปจากผลตภณฑขาวยงมนอย ไมหลากหลาย ๒.๔ ขาดคนทมความร ความช านาญและประสบการณเกยวกบกระบวนการแปรรปขาว ๒.๕ ขาดการถายทอดองคความรภายในกลมอยางเปนระบบ

๑๒

๓. ปญหาดานการตลาด ๓.๑ ยงไมมชองทางการตลาดรปแบบอน นอกจากการขายตรง ๓.๒ ยงไมสามารถระบในบรรจภณฑไดวาเปนเกษตรอนทรย (ORGANIC) ๓.๓ สนคาไมมความหลากหลาย

๔. ปญหาดานความรวมมอของชมชน ๔.๑ ยงไมไดรบความรวมมอจากชมชนเปลยนมาเปนเกษตรอนทรย ปจจบนม ๕๒

ครวเรอน จาก ๗๐๐ กวาครวเรอน ทเปนสมาชกวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) มพนทเกษตรอนทรย รวม ๓๔๔ ไร

๔.๒ ชมชนยงไมเหนประโยชน หรอความส าคญของการเขามารวมกลม

๕. ปญหาดานการใหความสนบสนนของภาครฐ ๕.๑ ยงไมมหวหนาสวนราชการ และผแทนสวนราชการทเกยวของกบการสงเสรม

หรอพฒนาดานการเกษตรเขาไปในพนท ๕.๒ ขอเรยกรองจากชมชนเกยวกบปญหาดานการเกษตร เชน การตรวจสอบคณภาพดน

การพฒนาแหลงน า ยงไมไดรบการแกไข ๖. ปญหาอน ๆ

๖.๑ ขาดแหลงน า ไมมการส ารวจแหลงน าบาดาล ตองอาศยน าฝนในการท าการเกษตร ๖.๒ ปญหาอยทกระบวนการแปรรปขาว และชมชนไมเขารวมกลมเกษตรอนทรย

ท าใหผลตขาวไมทนตามตองการของตลาด ๖.๓ ใหความส าคญกบการมรายไดเพอความอยรอดมากกวาเหนความส าคญของ

การปลกขาวอนทรยเพอสงแวดลอม

๒.๓ การวเคราะห SWOT ๑. จดแขง (Strength)

๑.๑ ผน าวสาหกจชมชนฯ มความเขมแขง มความนาเชอถอและเปนผมความร สามารถชกจงสมาชกใหเพมขนไดอยางตอเนอง

๑.๒ ผน าวสาหกจชมชนฯ เปนคนในพนท อกทงมบรรพบรษทเปนคนดงเดมทเคยเปนผน าชมชน จงท าใหเกดความนาเชอถอกบสมาชกและผทจะเขามาเปนสมาชกวสาหกจ

๑.๓ ผน าจบการศกษาในระดบปรญญาตร ซงสรางความนาเชอถอใหกบคนในชมชนและสรางความมนใจในการน าพากลมวสาหกจสความส าเรจ

๑.๔ ผน ามความมงมน จรงจง มอดมการณ และวสยทศนทชดเจนในการน าพากลม วสาหกจใหบรรลเปาหมายได

๑.๕ ผน าสามารถสรางชองทางการตลาดดวยตนเองอยางตอเนอง และยงยน ๑.๖ วสาหกจชมชนฯ มเงนทนหมนเวยนเพยงพอกบสมาชก ๑.๗ สมาชกในวสาหกจชมชนฯ มเครอขายทท างานดานเกษตรอนทรย เชน ชาหญาหวาน

การแปรรปขาวเปนโจกอนทรย เปนตน ซงจะท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรขอมลระหวางกน รวมทงสงเสรมงานเกษตรอนทรยของชมชนใหขยายขอบเขตครอบคลมมากยงขน

๑๓

๒. จดออน (Weakness) ๒.๑ กระบวนการแปรรปการผลตยงคงพงพาแรงงานคน พงพาประสบการณความเชยวชาญ

ของแรงงานคนอยางมาก ซงมผลตอคณภาพผลตภณฑ ท าใหอาจเกดความไมเปนมาตรฐานของผลตภณฑ ๒.๒ กระบวนการผลตยงไมมการวางมาตรฐานอยางเปนระบบ เชน การจดการลานตาก

การสขาว การบรรจขาว ของเหลอจากการสขาว ๒.๓ การแปรรปผลตภณฑยงไมมความหลากหลาย หรอแปลกใหมกวาผลตภณฑทมอยเดม

ในปจจบน ๒.๔ ก าลงการผลตในปจจบนไมเพยงพอตอยอดสงซอ ๒.๕ สมาชกวสาหกจขาดความรเกยวกบนวตกรรมและเทคโนโลยการแปรรป

๓. โอกาส (Opportunity) ๓.๑ การด าเนนงานของกลมวสาหกจฯ มความสอดคลองกบยทธศาสตรจงหวดยโสธร

เรองเกษตรอนทรย ในเรอง “กลางน า” ซงเกยวของกบการรวบรวมผลผลต/เพมคณภาพ และการสรางเกษตรกรรนใหม “เครอขายคนกลาคนถน”

๓.๒ กลมวสาหกจฯ ยงมโอกาสขยายชองทางการตลาดออนไลนอกมาก ๓.๓ บานกดแขดอน มประชากรอยมากกวา ๗๐๐ ครวเรอน ปจจบนเปนกลมวสาหกจ

ชมชนฯ เพยง ๕๒ ครวเรอน สามารถเขามาเปนสมาชกกลมไดมากขน ๓.๔ คนในชมชนเปนเจาของทดนโดยเฉลยรายละ ๒๖ ไร โดยเปนเจาของเอง

๔. ขอจ ากด (Threat) ๔.๑ ประชาชนในพนทขาดทศนคตเชงบวกขาดการยอมรบการด าเนนงานในรปแบบ

วสาหกจชมชน ๔.๒ หนวยงานภาครฐทเกยวของทงในระดบพนท และระดบจงหวด ยงไมสนบสนน

การด าเนนงานของวสาหกจชมชนฯ เทาทควร ๔.๓ ผน าชมชน เชน ผใหญบาน ไมสนบสนนการด าเนนงานของวสาหกจชมชนฯ

เทาทควร ๔.๔ ขาดแหลงน าเพอท าการอปโภค บรโภค และท าการเกษตรอยางเพยงพอ

๒.๔ การลงพนทวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) การลงพนท วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรย โป งเจรญ (กดแขดอน) เพอศกษา

การด าเนนการท าเกษตรอนทรย ตงแตการผลตจนถงการแปรรปนน ท าใหทราบถงสาเหตของความตงใจความมงมนของกลมวสาหกจชมชน ซงเปนกลมคนจ านวนนอยในสงคมบานกดแขดอน ทไดรเรมการท าเกษตรอนทรยนน เปนผลมาจากความตองการใหคนในครอบครวและสงคมมสขภาพทด จากเดมทมการใชสารเคม ในการผลตขาว ซ งไมว าจะเปนการฉดปยเคม การใชยาฆาหญา ลวนกอให เกดปญหาตอสขภาพ ไมวาจะเปนการเกดโรคหนงเนา เกดความเหนอยลาออนเพลยจากการสดดมสารเคมเขาไป กลมเกษตรอนทรยจงมความมงหมายทจะเลกใชสารเคมในการผลตโดยสนเชง เพอใหเกดสงแวดลอมทด ผบรโภคลดการบรโภคอาหารทผลตจากกระบวนการทปนเปอนสารเคม กจะมสขภาพด ลดงบประมาณในดานการรกษาพยาบาล เกดเปนจดเรมของการพฒนาเกดขนเปนชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (บานกดแขดอน) ซงในตอนแรกเปนเพยงการเรมตนในกลมเครอญาตเดยวกนเทานน กอนทจะขยายจ านวนขนในระยะตอมา

๑๔

๒.๔.๑ ประสบการณเมอไดรเรมการท าเกษตรอนทรยของเกษตรกร การพดคยกบเกษตรกรในกลมเกษตรอนทรยท าใหทราบวา ผลผลตทไดจากการท าเกษตร

อนทรยอาจใหผลชากวาการท าเกษตรแบบใชสารเคม เกษตรกรจะตองมความอดทนอยางมากในชวงตน โดยผลผลตทไดจะมากหรอนอยขนกบปรมาณน าทมในแตละป ซงในพนทจะใชน าจากน าฝนเปนหลก การท าเกษตรอนทรยนน นอกจากจะเพมความปลอดภยของชาวนาและผบรโภคแลว ยงท าใหขาวมราคาสง โดยกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญจะรบซอขาวเปลอกจากเกษตรกรในราคาทส งกวาราคาทตลาดรบซอ ประมาณ ๑ – ๒ บาทตอกโลกรม

๒.๔.๒ ศกยภาพของการผลตและแปรรปขาวอนทรย ชาวนาบานกดแขดอนรวมตวกนเปนกลมมาเปนเวลากวา 4 ปแลว โดยเกษตรกรรวมกลมประมาณ 2 ป แลวจงจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนกบส านกงานเกษตรอ าเภอเลงนกทาเมอป พ.ศ. 2558 ใชชอวา “วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน)” โดยปจจบนมสมาชกรวม ๕๒ ครวเรอน มพนทนารวม ๓๔๔ ไร มผลผลตขาวเปลอกปละ ๔๐๐ กโลกรมตอไร เดมเกษตรกรกลมนมการผลตและขายขาวในรปแบบขาวเปลอกเทานน โดยภายหลงการเขารวมกลมกไดเรมมการแปรรปขาวเป นขาวสาร กอนสงออกสตลาด กลมเกษตรกรจงเรมมผลตภณฑขาวสารออกขาย โดยบรรจใสถงๆละ ๐.๕ – ๑ กโลกรม โดยผลตภณฑทมชอเสยงของกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ คอ ผลตภณฑขาวเหนยวแดง ขาวหอมมะลพนธ ๑๐๕ และขาวไรซเบอรร ซงกลมฯจะน าขาวสาวทผลตไดนไปขายตอลกคากลมคนรกสขภาพทองคการตลาดเพอเกษตรกร (อ.ต.ก.) กรงเทพมหานคร โดยขายไดถงกโลกรมละ ๗๐ บาท และทเจเจมอลล ขายไดถงกโลกรม ๘๐ บาท อยางไรกตาม เนองจากกระบวนการในการแปรรปขาว โดยการสขาว และการบรรจขาวใสถงนน ยงไมเปนไปตามมาตรฐาน Good Manufacturing Practice (GMP) ผลตภณฑทไดยงไมสามารถตดฉลากแสดงความเปนผลตภณฑอนทรยได และการตลาดยงจ ากดอยจากการขายทหนารานทตลาดเทานน ยงเขาไมถงชองทางการตลาดในรปแบบออนไลน นอกจากน แมการแปรรปผลตขาวเปลอกเปนขาวสารจะท าใหผลตภณฑมมลคาสงขน แตรายไดของเกษตรกรในกลมกยงไมไดสงขนอยางเดนชด อนเนองมาจากศกยภาพการแปรรปขาวยงต า กลาวคอ สามารถแปรรปขาวไดในอตรา ๕๐๐ กโลกรม ตอ ๒ วน การสงซอขาวจงตองสงลวงหนาอยางนอย ๒ วน ซงการมก าลงการแปรรปขาวทต าน ท าใหแปรรปขาวไดไมทนตามความตองการ และยงสงผลใหมปรมาณขาวเปลอกจ านวนมากคงเหลออยในคลงขาว เกดเปนปญหาตองหาทจดเกบขาวเปลอกอกดวย ซงปจจบนทางกลมไดสรางโรงเกบขาวเปลอก แตยงเปนโรงเกบขาวเปลอกทไมสมบรณ คอเปนพนปนทมเสาและหลงคาเทานน ไมไดปองกนฝน หรอลม ขาวเปลอกจงยงคงเกบในกระสอบทบรรจมาจากเกษตรกรตามทไดรบซอมา ไมมการควบคมความชนแตอยางใด อยางไรกตาม จากการลงพนทไดพบวา ทางกลมฯ มเครองสขาวขนาดกลาง (แบบหนตง) แตยงไมไดมการใชงาน เนองจากยงขาดองคความรในการสขาวดวยเครองดงกลาว

๑๕

๒.๔.๓ ปญหาและอปสรรคของการท าเกษตรอนทรย การพฒนาของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ยงไมเปน

ทกวางขวาง ปจจยส าคญอาจเนองมาจากยงขาดการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหารในทองถน การขาดองคความรและเครองมอในการแปรรป และการขาดงบประมาณสนบสนน นอกจากน เกษตรกรทจะเขารวมกลมฯ อาจไดรบเงนจากการขายขาวลาชา ท าใหขาดสภาพคลอง ซงแตกตางจากการขายในรปแบบเดมๆ ใหผรบซอโดยตรง อยางไรกตาม ในป พ.ศ. ๒๕๖๐ น กลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ ไดรบอนมตเงนก จากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เปนจ านวนเงน ๒ ลานบาท เพอเพมสภาพคลอง ในกลมฯ

การทเปนชมชนเกษตรทมทงแบบใชเคมและอนทรยปะปนกนในพนทน มผลในเชงลบตอการพฒนาเกษตรอนทรย โดยเฉพาะการทมสารเคมปะปนมากบน าทใชในการเกษตรอนทรย ท าใหเกด การปนเปอนของสารเคมในนาขาวเกษตรอนทรยได

อยางไรกตาม มเกษตรกรจ านวนหนงทรอดความส าเรจของกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ กอนตดสนใจเขารวมกลมในอนาคต

๒.๔.๔ ขอเสนอแนะเพอการพฒนา จากการลงพนทท าใหมความเขาใจในพนทอยางแทจรงท าใหทราบจดแขงจดออนหรอขอจ ากด

ทเปนอปสรรคท าใหการด าเนนงานยงไมเปนผลเทาทควร เหนไดชดวาแตละพนทนนมสภาวะความเปนจรงแตกตางกน มความพรอมไมเทาเทยมกน และตองการการสนบสนนทแตกตางกนในระดบทไมเทากน จงควรทจะพจารณาการใหความชวยเหลอในแตละพนทอยางเฉพาะเจาะจงและสอดคลองกบความตองการในแตละพนท มงเนนพฒนาในดานทยงขาดหรอดอยพฒนา เพอใหเกดการพฒนาอยางแทจรง

ดงนนเพอใหมการพฒนาทยงยน จงจ าเปนตองมโครงการพฒนากระบวนการแปรรปเกษตรอนทรยของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ซงจะเสนอในบทตอไป

๑๖

บทท ๓ โครงการพฒนาเกษตรอนทรย

ของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ(กดแขดอน) ๓.๑ หลกการและเหตผล

วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ต าบลกดเชยงหม อ าเภอ เลงนกทา จงหวดยโสธร จดตงเมอป พ.ศ. ๒๕๕๘ เปนกลมเกษตรกรทค านงถงสขภาพทดของผบรโภค และใหความส าคญกบการไมท าลายสงแวดลอม ปจจบนมสมาชกวสาหกจชมชนฯ จ านวน ๕๒ ครวเรอน จากจ านวนทงหมดประมาณ ๗๐๐ ครวเรอนมพนทนารวมประมาณ ๓๔๔ ไร โดยปทผานมา (พ.ศ.๒๕๕๙) เกษตรกรในกลมไดน าขาวเปลอกอนทรยมาขายรวมทงสน ๑๐๙,๒๐๐ กโลกรม และสามารถน าขาวไปขายสทองตลาดไดประมาณ ๕๕,๐๐๐ กโลกรม

อยางไรกตามทผานมาวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ยงประสบปญหาดานตาง ๆ อาท ปญหาดานงบประมาณขาดแหลงเงนทนทสนบสนนอยางเพยงพอตอการเพมประสทธภาพของการผลต ปญหาดานกระบวนการแปรรปทยงไมมประสทธภาพตามมาตรฐานเกษตรอนทรย ขาดคนทมความร ความช านาญและประสบการณเกยวกบกระบวนการแปรรปขาว และขาดการถายทอดองคความรภายในกลมอยางเปนระบบ นอกจากน ยงขาดความรวมมอของเกษตรกรในพนทและปญหา ดานสภาพภมประเทศทมแหลงน าไมเพยงพอ ตองอาศยเพยงน าฝนในการท าการเกษตรเทานน รวมทง การแปรรปขาวของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ใชเครองสขาวขนาดเลก เปนเครองสขาวแบบกะเทาะเปลอก มประสทธภาพต า มก าลงการผลตนอย ผลตไมทนกบความตองการของตลาด

จากสภาพปญหาตาง ๆ ขางตน ท าใหเกดแนวความคดในการพฒนาคณภาพในดาน ทจ าเปน และส าคญตอเกษตรกรในโอกาสแรกกอน จงเหนควรจดท าโครงการพฒนาเกษตรอนทรยของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ขนเพอเปนการพฒนาคณภาพขาวใหได ตามมาตรฐาน และสงผลใหมเกษตรกรหนมาปลกขาวอนทรยมากยงขนตอไป

๓.๒ วตถประสงค ๓.๒.๑ เพอใหกระบวนการแปรรปขาวอนทรยในกลมฯ เปนมาตรฐานเกษตรอนทรย

๓.๒.๒ เพอใหมโรงสขาวอนทรยเปนมาตรฐาน ๓.๒.๓ เพอใหชมชนเขารวมเปนสมาชกกลมฯ เพมขน ๓.๒.๔ เพอใหชมชนมรายไดเพมขน

๓.๓ ตวชวดความส าเรจ ๓.๓.๑ วสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ไดรบรองมาตรฐาน

เกษตรอนทรย ๓.๓.๒ โรงสขาวอนทรยของกลมฯ ไดรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย

๓.๓.๓ จ านวนเกษตรกรทเขารวมกลมมากขน ๓.๓.๔ รอยละของเกษตรกรทมรายไดมากขน

๑๗

๓.๔ กลมเปาหมาย เกษตรกรผปลกขาวอนทรย สมาชกกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ต าบล กดเชยงหม อ าเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร

๓.๕ พนทด าเนนการ พนทเพาะปลกของสมาชกวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) อ าเภอ

เลงนกทา จงหวดยโสธร (ภมประเทศ : อยเหนอสดของจงหวดยโสธร เปนตนน าของแมน าช มอางเกบน า ๒ แหลง)

๓.๖ วธด าเนนการ จากการศกษาสภาพปญหาของกลมเกษตรกรขาวอนทรยบานกดแขดอน ต าบลกดเชยงหม

อ าเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร ท าใหสามารถก าหนดกลยทธไดดงน กลยทธท ๑ : สงเสรมพฒนามาตรฐานโรงสขาวเกษตรอนทรย กลยทธท ๒ : พฒนาตราผลตภณฑ (Brand) ไปสตราผลตภณฑกลางเกษตรอนทรย กลยทธท ๓ : สงเสรมการแปรรปผลผลตจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน

กลยทธท ๑ : สงเสรมพฒนามาตรฐานโรงสขาวเกษตรอนทรย สงทคาดหวงวาจะได (Z)

โรงสทไดมาตรฐานตามเกษตรอนทรย สงทมอยแลว (X)

๑. โรงสขาวกลองขนาดเลก ๒. โรงสขาวแบบหนตงขนาดกลาง (ยงไมเดนเครอง)

สงทตองท าเพม (Y) ๑. ประชมแลกเปลยนความคดเหนระหวางสวนราชการและสมาชกในกลมฯ เพอหาแนวทาง

การด าเนนงานรวมกน ๒. สรปแนวทางการพฒนาโรงสขาว ใหสอดคลองกบเกณฑมาตรฐานของเกษตรอนทรย ๓. บรณาการทรพยากรของสวนราชการทมภารกจในสวนทเกยวของ เพอใหความชวยเหลอ

กบกลมฯ ๔. พฒนาทกษะการบรหารจดการโรงสขาว และพฒนาทกษะดานการซอมบ ารงโรงส ๕. ปรบปรงโรงสขาวใหเปนไปตามมาตรฐานสนคาเกษตร โดยครอบคลมสขลกษณะของ

สถานทผลตและกระบวนการผลตของโรงสขาว ตงแตการตรวจรบ การลดความชน การท าความสะอาด การกะเทาะเปลอก การขดส การคดแยกคณภาพ การบรรจ การเกบรกษาและการขนสง เพอใหไดผลตภณฑ ทปลอดภย คณภาพเหมาะส าหรบการบรโภค หรอใชเปนวตถดบเพอท าเปนผลตภณฑอนๆ จากขาว

๖. ประเมนวดระดบมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด และพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง ๗. หนวยงานทเกยวของใหการรบรองโรงสขาวเกษตรอนทรย ๘. การบรหารจดการกลมเพอค านวณตนทนตางๆ ไดแก คาไฟส าหรบโรงสขนาดเลก

คาไฟฟาส าหรบโรงสขาวขนาดกลาง

๑๘

๙. การตรวจสอบยอนกลบ โดยมปายระบชอสมาชกทมาสงขาว ชนดพนธขาว จ านวน และวนทมาสงขาวเปลอก เพอจะไดรวาขาวทสมาจากสมาชกรายใด มคณภาพขาวอยางไร เพอจะไดแนะน าสมาชกวาควรปรบปรงการเกบเกยว การตากขาวเปลอก การบรรจอยางไร

๑๐. การใชพลงงานแสงอาทตยเพอผลตไฟฟาส าหรบโรงสขนาดเลก

กลยทธท ๒ : พฒนาผลตภณฑของกลมฯ ไปสมาตรฐานเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร สงทคาดหวงวาจะได (Z)

ผลตภณฑของกลมฯ ไดรบมาตรฐานและตราเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร และพฒนา สมาตรฐานเกษตรอนทรย สามารถพมพค าวา “เกษตรอนทรย” ลงบนบรรจภณฑเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร

สงทมอยแลว (X) มตราผลตภณฑ (Brand) เปนของตนเอง (ตราแขดอน)

สงทตองท าเพม (Y) ๑. ศกษาขอมลเกยวกบเกณฑการคดเลอก และขนตอนการรบรองมาตรฐานผลตภณฑ

เกษตรอนทรยของจงหวดยโสธร ๒. รวบรวมขอมลกระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑของกลมตามเกณฑ หรอ

ขนตอนการรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรย ๓. ขอยนรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรยตามมาตรฐาน Yaso BOS ๔. จงหวดยโสธรใหการรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรยตามมาตรฐาน Yaso BOS ๕. ใชตรามาตรฐานเกษตรอนทรยของจงหวดยโสธรบนบรรจภณฑ ๖. พฒนา ปรบปรง กระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑใหเปนไปตามเกณฑ

หรอ ขอก าหนดของเกษตรอนทรย ๗. พฒนา ปรบปรง และรกษามาตรฐานกระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑ

ใหเปนไปตามเกณฑ หรอ ขอก าหนดของเกษตรอนทรย ๘. ยนขอรบรองมาตรฐานผลตภณฑเกษตรอนทรยจากส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย

(มกท.) เพอใหไดมาตรฐานเกษตรอนทรยของกระทรวงเกษตรและสหกรณ หรอ มาตรฐานระบบเกษตรอนทรย (IFOAM)

๙. น าตรามาตรฐานเกษตรอนทรยและค าวาเกษตรอนทรยพมพลงบรรจภณฑ ๑๐ น าเรองราวชาวภไทและวฒนธรรมมาเรยงรอยกบวถชาวนา การปลกขาวโดยอาศย

น าฝนเพยงอยางเดยว ท าใหปลกขาวไดปละครง รวมถงความตงใจปลกขาวอนทรย มาเพมเปนเรองราวขางกลองบรรจภณฑ เปนการถายทอดเพอจะท าใหผบรโภครบร สนใจ และเพมแรงจงใจในการซอขาวอนทรยของจงหวดยโสธร

๑๙

กลยทธท ๓ : สงเสรมการแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน

สงทคาดหวงวาจะได (Z) มการแปรรปผลผลตจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน และไดรบการรบรองมาตรฐาน

สงทมอยแลว (X) ผลตภณฑขาวประเภทตาง ๆ ไดแก ขาวอนทรย ขาวเหนยวแดง ขาวเหนยวขาว ขาวหอมมะล

ขาวไรซเบอรร ขาวฮางงอก

สงทตองท าเพม (Y) ๑. ศกษาขอมลผลงานการวจยทเกยวของกบการแปรรปผลตภณฑทางการเกษตร หรอ

เกษตรอนทรย ๒. คดเลอกผลงานการวจยทมความสอดคลองกบผลตภณฑทางการเกษตรของพนท ๓. น าผลงานวจยมาทดลองแปรรปเปนผลตภณฑอนทรยทหลากหลายหลาย เพอเพม

มลคาของสนคา เชน โจก ขาวผงพรอมดม น าจมกขาว เสนกวยเตยว เสนมกกะโรน สวนผสมของเครองส าอาง เปนตน โดยท าเปนขนมส าหรบเดกลกษณะเปนแทง ท าจากขาวกลองหอมมะล ขาวไรซเบอรรและธญพชซงลวนแตเปนผลผลตเกษตรอนทรย โดยมชนดน าตาลนอยและไมมน าตาล เพอสขภาพของเดกๆ ขนมส าหรบเดกนอาจมชนโยเกรตเพมเพอประโยชนทมากขนและชวยระบบการยอยอาหาร และการประสานงานกบโรงพยาบาลเพอน าขาวหอมมะลอนทรย ขาวกลองหอมมะลอนทรย ขาวเหนยวแดงอนทรย ซงม ความหวานนอยกวาขาวเหนยวขาว (ขาวขาวมดชนน าตาล หรอ Glycemic index (GI) ๘๗ ขาวซอมมอหรอขาวกลองมดชนน าตาลนอยกวา ขาวเหนยวขาวดชนน าตาล ๙๘ ขาวเหนยวแดงมดชนน าตาลนอยกวา) ไปหงเปนขาวสวยใหบรการผปวยใน รวมถงใหแพทยแนะน าผปวยโรคเบาหวานเปลยนพฤตกรรม การบรโภคขาวเหนยว โดยใหกนขาวเหนยวแดงแทนขาวเหนยวขาว และจากขอมลการลงพนทวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) มความสนใจการแปรรปโดยการท าโจกขาวหอมอนทรยส าเรจรปเปนล าดบแรก

๔. พฒนาและปรบปรงรปแบบผลตภณฑ เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค ๕. น าผลตภณฑทแปรรปไปขอรบรองมาตรฐาน เชน อย. มาตรฐานผลตภณฑเกษตร

อนทรย ๖. พฒนารปแบบหบหอ และบรรจภณฑใหมรปแบบนาสนใจ เพอสรางความแตกตาง

ใหกบผลตภณฑ ๗. เพมชองทางการตลาดใหหลากหลายยงขน เชน ตลาดในทองถน ตางทองถน

ตางอ าเภอ ตางจงหวด ตลาดนดสนคาเกษตรอนทรย ตลาด อ.ต.ก. หางสรรพสนคา และชองทางผานตลาดออนไลน เพอเพมฐานลกคาใหมความหลากหลายยงขน

๒๐

๓.๗ ขอเสนอแนะเพมเตม ๓.๗.๑ การบรหารจดการน า

สงทคาดหวงวาจะได (Z) บรหารจดการน าอยางคมคาใหเกดประโยชนสงสด

สงทมอยแลว (X) ๑. การบรหารจดการน า ๑.๑ ใชน าฝนส าหรบปลกขาวนาป ๑.๒ ไมมระบบชลประทาน

๑.๓ ไมมแหลงกกเกบน าขนาดใหญ

สงทตองท าเพม (Y) ๑. สรางแหลงกกเกบน าในชมชน ๑.๑ “ธนาคารน า” บอลก ๗ เมตร กวาง ๒๐ เมตร ยาว ๔๐ เมตร เพอเกบน าไวใช

ตลอดป ๑.๒ แบงสดสวนพนทการเกษตรเปนแหลงน าขนาดเลก/กลาง

๑.๓ ท าระบบกาลกน า เพอจดสรรน าไปยงพนทการเกษตรในทสง ๒. บรหารจดการน าเพอใหชมชนไดใชน าส าหรบการเกษตรอยางทวถง ๓. การมแหลงน าในไรนาของสมาชกตามหลกเกษตรทฤษฎใหม ท าใหเกษตรกรผปลกขาว

อนทรยมน าใชส าหรบเพาะปลกโดยปราศจากการปนเปอนสารเคม เนองจากน าตามธรรมชาตหรอจากชลประทาน หากมการไหลผานแปลงนาทใชสารเคม เมอมาถงแปลงขาวอนทรย กจะท าใหแปลงขาวไดรบสารเคม ยาปราบศตรพช ไปโดยปรยาย ในการขดสระควรตองมการตรวจสภาพดนวาเหมาะสมกบการกกเกบแหลงน าหรอไม หรอใชพลาสตกหรอแผนยางพารารองกนสระ จากขอมลการลงพนทวสาหกจชมชน กลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) สมาชกเพงขดสระน าในไรนาเสรจ ตองรอน าฝนของปเพาะปลก ๒๕๖๐ สระอยบนพนททสงกวาแปลงนา เขาใจวาเปนพนททไมไดท าการเกษตร และหากพจารณาตามเกณฑเกษตรอนทรย สระทสมาชกขดและอยสงกวาแปลงนาไดเปรยบในดานทไมมน าปนเปอนสารเคม จากแปลงอนไหลเขามา

๔. เกษตรกรควรมการขดสระน าในไรนาของตน เพอเกบกกน าฝนไวใชนอกฤด ๕. ตดตงเครองกรองน าผลตน าสะอาดส าหรบบรโภคในชมชน ๖. สงเสรมการปลกพชใชน านอยหลงฤดท านาสงเสรมการปลกพชดวยระบบน าหยด

๓.๗.๒ การสรางอาชพเสรมเพอเพมรายได สงทคาดหวงวาจะได (Z)

อาชพเสรมหลงฤดกาลเพาะปลกเพอเพมรายได สงทมอยแลว (X)

รายไดมาจากการท านา

๒๑

สงทตองท าเพม (Y) ๑. การปลกพชเพอปรบปรงดน ไดแก พชตระกลถว และปอเทอง แลวไถกลบ เพอเพมธาต

ไนโตรเจนใหแกดนเปนการปรบปรงดน ในระยะแรกควรสงเสรมใหเกษตรกรปลกปอเทองเพอเกบเมลดไว ท าพนธดวย เนองจากกรมพฒนาทดนผลตเมลดปอเทองไดจ านวนจ ากด ไมเพยงพอตอการแจกจาย ใหเกษตรกร หากเกษตรกรสนใจปลกพชตระกลถว ควรใหมแปลงส าหรบเกบเมลดพนธดวยเชนกน เพอเปนการลดตนทนการผลต การเกบเมลดพนธไว เกษตรกรสามารถขายใหเกษตรกรรายอนในกลมและนอกกลมไดเปนการเพมรายได โดยขอมลจากกรมวชาการเกษตรระบวา การปลกถวเหลองหลงนา สามารถทจะชวยปรบโครงสรางดนใหสมบรณขนได ถาไถกลบตนถวเหลองลงดนจะมปรมาณธาตไนโตรเจนทไดจากการสลายตวของถวเหลอง 7 กก.ไนโตรเจน / ไร คดเปนปรมาณไนโตรเจนในปยยเรย (46-0-0) 15 กก. / ไร หรอไนโตรเจนในปยแอมโมเนยมไนเตรท (21-0-0) 34 กก./ไร เมอกลบไปปลกขาว เกษตรกรไมจ าเปนตองใสปยไนโตรเจนอกเลย คาดวาจะสามารถจะชวยลดตนทน คาปยไนโตรเจนในนาขาวทงประเทศไดปละกวา 4,000 ลานบาท ขณะเดยวกนยงจะมรายไดเพมขนจากการจ าหนายผลผลตถวเหลอง และม รายไดเพมขนจากผลผลตขาว คดเปนมลคารวมกวา 12,032 ลานบาท นอกจากถวเหลองแลว อาจปลกถวเขยวหรอ ถวลสง ซงเกษตรกรจะไดรบผลตอบแทนใกลเคยงกน และทส าคญยงไดปรบปรงโครงสรางดนในแปลงนา ไปในตวดวย

๒. การปลกพชหมนเวยนเมอวางเวนจากฤดกาลเพาะปลก เชน การปลกดอกดาวเรอง การปลกฟกทอง การปลกแตงโม ทงน เมอเกษตรกรมแหลงน าส าหรบเพาะปลกนอกฤดการท านา

๓. การปลกพชใชน านอยและพชทนแลง ไดแก งาด า มะละกอ พชตระกลถว ขาวฟางหวาน ฟกทอง ฟกเขยว แกวมงกร

๔. สงเสรมการปลกพชดวยระบบน าหยดในพนททปลกพชไรพชสวน ๕. สงเสรมการรวมกลมอาชพในชมชน เพอผลตสนคาและบรการทสอดคลองกบวถชวต

วฒนธรรมและประเพณในทองถน ๖. สงเสรมการจดท าบญชรายรบ-รายจายของกลมฯ ใหถกตอง ๗. ปลกฝงจตวญญาณเกษตรอนทรยสวถความยงยน ๘. เปนแหลงเรยนรเกษตรอนทรยในชมชน

๓.๗.๓ การบรหารจดการกลม สงทคาดหวงวาจะได (Z)

กลมเขมแขง เขาใจการบรหารจดการกลม สามารถท าการตลาดไดอยางมประสทธภาพ

สงทมอยแลว (X) ๑. กลมมการจดทะเบยนเปนวสาหกจชมชนกบกรมสงเสรมการเกษตร ๒. มคณะกรรมการกลม

๒๒

๓. มเงนทนของกลมทมาจากสมาชก และจากการกเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

๔. มการท าบญชของกลมแตไมเปนปจจบน ๕. การตลาด มกลมลกคาทสงขาวอนทรยโดยตรงจากกลม และมการออกงานเพอขายขาว

อนทรยกบส านกงานพาณชยจงหวดยโสธร

สงทตองท าเพม (Y) ๑. ตองท าบญชกลมใหเปนปจจบน หรอใหส านกตรวจบญชสหกรณยโสธรสอนการท าบญช

ประเภทตางๆ ใหกบกลม เพอสรางความโปรงใส ตรวจสอบได ๒. ตองแยกคนท าหนาทเหรญญกคอคนเกบเงน กบคนท าบญช ใหเปนคนละคน

เพอตรวจทานการเงนซงกนและกน ๓. ตองเรยนรการบรหารจดการกลมจากกลมทเขมแขง ๔. ตองสรางความรความเขาใจประโยชนจากการรวมกลมใหกบเกษตรกร ประโยชนของ

การปลกขาวอนทรย เพอสรางแรงจงใจสมครเขามาเปนสมาชกกลมและผลตขาวอนทรย ๕. ตองหาตลาดของกลมทยงยน มการซอขาวอนทรยซ าจากกลมอยางตอเนอง

๓.๘ งบประมาณ ใชงบประมาณการสนบสนนของภาคสวนราชการจงหวด และใชเงนทนของกลม

๓.๙ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๓.๙.๑ มกระบวนการแปรรปขาวอนทรยทเปนมาตรฐานเกษตรอนทรย

๓.๙.๒ โรงสขาวอนทรยของกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) มมาตรฐาน ๓.๙.๓ มการแปรรปเพอเพมมลคาขาวอนทรย

๓.๙.๔ เกษตรกรในพนทเขาใจประโยชนของการปลกขาวอนทรยแลวเขารวมเปนสมาชกวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) มากขน และมรายไดมากขน

๓.๙.๕ ประชาชนในประเทศไดรบประทานขาวอนทรยทไดมาตรฐาน

๒๓

บทท ๔ แนวทางด าเนนการพฒนาเกษตรอนทรย

ของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน)

จากผลการศกษา วเคราะหขอมลในสวนทเกยวของกบกระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑของกลมฯ ในชวงระยะเวลาทผานมา พบวา ทางกลมฯ จะตองมการพฒนา ปรบปรงเกษตรอนทรยใหไดมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด ดงนน เพอใหผลตภณฑของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ไดรบการรบรองเปนผลตภณฑเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร จงขอเสนอแนวทางด าเนนการพฒนาเกษตรอนทรยของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ตามกลยทธ ดงน

กลยทธท ๑ : สงเสรมพฒนามาตรฐานโรงสขาวเกษตรอนทรย เปาหมาย : พฒนาโรงสขาวใหเขาสเกณฑมาตรฐานของเกษตรอนทรย

แนวทางการด าเนนงาน ระยะเวลา

ป ๒๕๖๐ ป ๒๕๖๑ ป ๒๕๖๒ ป ๒๕๖๓ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

๑. ประชมแลกเปลยนความคดเหนระหวาง สวนราชการและสมาชกในกลมฯ เพอหา แนวทางการด าเนนงานรวมกน

๒. สรปแนวทางการพฒนาโรงสขาว ใหสอดคลองกบเกณฑมาตรฐานของ เกษตรอนทรย

๓. บรณาการทรพยากรของสวนราชการ ทมภารกจในสวนทเกยวของ เพอให ความชวยเหลอกบกลมฯ

๔. พฒนาทกษะการบรหารจดการโรงสขาว และพฒนาทกษะดานการซอมบ ารงโรงส

๕. ปรบปรงกระบวนการสขาวของโรงส การจดเกบวตถดบ การจดเกบผลผลตใหเปนระบบสอดคลองกบมาตรฐานเกษตรอนทรย

๖. ประเมนวดระดบมาตรฐานตามเกณฑ ทก าหนด และพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง

๗. หนวยงานทเกยวของใหการรบรอง โรงสขาวเกษตรอนทรย

๒๔

กลยทธท ๒ : พฒนาผลตภณฑของกลมฯ ไปสมาตรฐานเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร เปาหมาย : สรางความเชอมนในผลตภณฑเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร

แนวทางการด าเนนงาน ระยะเวลา

ป ๒๕๖๐ ป ๒๕๖๑ ป ๒๕๖๒ ป ๒๕๖๓ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

๑. ศกษาขอมลเกยวกบเกณฑการคดเลอก และขนตอนการรบรองมาตรฐานผลตภณฑเกษตรอนทรยของจงหวดยโสธร

๒. รวบรวมขอมลกระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑของกลมตามเกณฑ หรอ ขนตอนการรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรย

๓. ขอยนรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรยตามมาตรฐาน Yaso BOS

๔. พฒนาปรบปรงกระบวนการผลต และขนตอนการแปรรปผลตภณฑ ตามมาตรฐานผลตภณฑเกษตรอนทรยของจงหวดยโสธร

๕. จงหวดยโสธรใหการรบรองผลตภณฑเกษตรอนทรยตามมาตรฐาน Yaso BOS

๖. ยนขอรบรองมาตรฐานผลตภณฑเกษตรอนทรย

๗. พฒนา ปรบปรง กระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑใหเปนไปตามเกณฑ หรอ ขอก าหนดของเกษตรอนทรย

๘. พฒนา ปรบปรง และรกษามาตรฐานกระบวนการผลต ขนตอนการแปรรปผลตภณฑใหเปนไปตามเกณฑ หรอ ขอก าหนดของเกษตรอนทรย

๒๕

กลยทธท ๓ : สงเสรมการแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน เปาหมาย : มการแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน ทมรปแบบหลากหลาย

แนวทางการด าเนนงาน ระยะเวลา

ป ๒๕๖๐ ป ๒๕๖๑ ป ๒๕๖๒ ป ๒๕๖๓ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

๑. ศกษาขอมลผลงานการวจยทเกยวของกบการแปรรปผลตภณฑทางการเกษตร หรอ เกษตรอนทรย

๒. คดเลอกผลงานการวจยทม ความสอดคลองกบผลตภณฑทางการเกษตรของพนท

๓. น าผลงานวจยมาทดลองแปรรปเปนผลตภณฑอนทรยทหลากหลาย เพอเพม มลคาของสนคา เชน โจก ขาวผงพรอมดม น าจมกขาว เสนกวยเตยว เสนมกกะโรน สวนผสมของเครองส าอาง เปนตน

๔. พฒนาและปรบปรงรปแบบผลตภณฑ เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค

๕. น าผลตภณฑทแปรรปไปขอรบรองมาตรฐาน เชน อย. มาตรฐานผลตภณฑเกษตรอนทรย

๖. พฒนารปแบบหบหอ และบรรจภณฑ ใหมรปแบบนาสนใจ เพอสรางความแตกตางใหกบผลตภณฑ

๗. เพมชองทางการตลาดใหหลากหลายยงขน เชน ตลาดในทองถน ตางทองถน ตางอ าเภอ ตางจงหวด ตลาดนดสนคาเกษตรอนทรย ตลาด อตก. หางสรรพสนคา และชองทาง ผานตลาดออนไลน เพอเพมฐานลกคาใหมความหลากหลายยงขน

๒๖

บทท ๕ สรปผลการศกษา และขอเสนอแนะ

การลงพนทวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) เพอศกษา

การด าเนนการท าเกษตรอนทรย ตงแตการผลตจนถงการแปรรปนน ท าใหทราบถงสาเหตของความตงใจความมงมนของกลมวสาหกจชมชน ซงเปนกลมคนจ านวนนอยในสงคมบานกดแขดอน ทไดรเรมการท าเกษตรอนทรยนน เปนผลมาจากความตองการใหคนในครอบครวและสงคมมสขภาพทด จากเดมทมการใชสารเคม ในการผลตขาว ซงไมวาจะเปนการฉดปยเคม การใชยาฆาหญา ลวนกอใหเกดปญหาตอสขภาพ ไมวาจะเปนการเกดโรคหนงเนา เกดความเหนอยลาออนเพลยจากการสดดมสารเคมเขาไป กลมเกษตรอนทรย จงมความมงหมายทจะเลกใชสารเคมในการผลตโดยสนเชง เพอใหเกดสงแวดลอมทด ผบรโภคลดการบรโภคอาหารทผลตจากกระบวนการทปนเปอนสารเคม กจะมสขภาพด ลดงบประมาณในดานการรกษาพยาบาล เกดเปนจดเรมของการพฒนาเกดขนเปนชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (บานกดแขดอน)

๕.๑ แนวทางด าเนนการ การพฒนาการแปรรปขาวอนทรยและมาตรฐานโรงสของวสาหกจชมชนกลมเกษตร

อนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ยงขาดการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหารในทองถน การขาดองคความร เครองมอในการแปรรป และการขาดงบประมาณสนบสนน นอกจากนเกษตรกรทจะเขารวมกลมฯ อาจไดรบเงนจากการขายขาวลาชา ท าใหขาดสภาพคลอง การทเปนชมชนเกษตรทมทงแบบใชเคมและอนทรยปะปนกน ในพนทน มผลในเชงลบตอการพฒนาเกษตรอนทรย โดยเฉพาะการทมสารเคมปะปนมากบน าทใชในการเกษตรอนทรย ท าใหเกดการปนเปอนของสารเคมในนาขาวเกษตรอนทรยได อกทงวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรยโปงเจรญ (กดแขดอน) ยงไมเปนทรจกอยางกวางขวาง เนองจากเปนกลมใหมทปลกขาวอนทรย

ดงนน แนวทางด าเนนการพฒนาเกษตรอนทรยของวสาหกจชมชนกลมเกษตรอนทรย โปงเจรญ (กดแขดอน) ต าบลกดเชยงหม อ าเภอเลงนกทา จงหวดยโสธร ซงจ าเปนตองไดรบการสนบสนนการพฒนาองคความรดานตาง ๆ โดยมกลยทธทส าคญเพอบรรลเปาหมาย ดงน

กลยทธท ๑ : สงเสรมพฒนามาตรฐานโรงสขาวเกษตรอนทรย เปาหมาย: พฒนาโรงสขาวใหเขาสเกณฑมาตรฐานของเกษตรอนทรย

กลยทธท ๒ : พฒนาผลตภณฑของกลมฯ ไปสมาตรฐานเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร เปาหมาย: สรางความเชอมนในผลตภณฑเกษตรอนทรยจงหวดยโสธร

กลยทธท ๓ : สงเสรมการแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน เปาหมาย: มการแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรยไปสผลตภณฑอน ทมรปแบบหลากหลาย

๒๗

๕.๒ ขอเสนอแนะ การผลกดนใหการท าเกษตรอนทรยของจงหวดยโสธรเปนทยอมรบของผบรโภค จะตองมการบรณาการของทกภาคสวน เพอสรางความมนคง มงคง ยงยน ตอบสนองตามนโยบายภาครฐ เหนควรด าเนนการทงระบบ ดงน

๕.๒.๑ การบรณาการตนน า - การบรหารจดการแหลงน าอยางมประสทธภาพเพอใหมน าใชในการเกษตรกรรม

อยางเพยงพอ - การคดเลอกเมลดพนธด เพอใหมเปอรเซนตการงอกสง ผลผลตสง - การเตรยมดน เพอใชในการเพาะปลกใหไดผลผลตทมคณภาพ

๕.๒.๒ การบรณาการกลางน า - การพฒนาโรงสขาวใหเขาสเกณฑมาตรฐานของเกษตรอนทรย เพอเปนการรบรอง

คณภาพของขาว - สรางความเชอมนในผลตภณฑ เกษตรอนทรยจงหวดยโสธร เ พอสราง

ความเชอมนใหกบผบรโภค - การแปรรปผลตภณฑจากเกษตรอนทรย ไปสผลตภณฑ อน ทมรปแบบ

หลากหลาย เพอเพมมลคาของสนคาเกษตรอนทรย

๕.๒.๓ การบรณาการปลายน า - การเพมชองทางในการจดจ าหนาย เชน การท าตลาดนดสนคาเกษตรอนทรย

เพอเพมยอดขายและขยายกลมลกคาเพมเตม - การเพมชองทางตลาดผานระบบออนไลน เพอเพมชองทางและอ านวยความสะดวก

ของผบรโภคในการสงสนคา - การสรางเครอขายของเกษตรอนทรย เพอมอ านาจในการก าหนดราคาสนคา

และสรางความเขมแขงของเครอขายของเกษตรอนทรย