บทท 1 ทฤษฎทางการเมอง (Political theory)

บรรยายโดย อาจารยภมรรตน ชมภประวโร

อาจารยประจ าหลกสตรรฐศาสตรบณฑต วทยาลยสงฆปตตาน

สาระการเรยน

1 ความหมายและลกษณะของทฤษฎการเมอง

2 นยามทฤษฎการเมอง

3 คณคาของทฤษฎการเมอง

4 วตถประสงคและจดมงหมายปลายทางของทฤษฎ

ความน า ทฤษฎการเมองมตนก าเนดมาจากการทมนษยเปนสตวโลกทมความคด รจกแกไขเปลยนแปลงสงแวดลอม เพอใหการด ารงชวตของตนมความสข และสะดวกสบาย ซ งสถาบนทางสงคม ไดแก ครอบครว รฐ กฎหมาย ศาสนา ฯลฯ ทก าเนดขนมา ดวยสญชาตญาณของมนษยและผานการพฒนาเปนเวลาหลายสบศตวรรษ จนเปนสถาบนทยนยงตราบเทาทกวนน สถาบนทางสงคมเหลานลวนแตมสวนชวยในการคาจนชวต และเผาพนธคน ตลอดจนเสรมสรางความสขและความสะดวกสบายในการด ารงชวต แตคนเปนผ ทมความคด ดงนนกระบวนการพฒนาแหงความคดมนษยจงเปนสงหลกเลยงไมไดทมนษยจะตองตงขอสงเกต คนควา สอบสวน สถาบนทางสงคม พยามยามคนหาจดก าเนด ตงปญหาโตแยงหรอสนบสนนกลไกตางๆของสงคม รวมทง เสนอความคดปฏรปหรอสรางสรรคเพอทจะใหตนและเพอนรวมสงคมประสบความสขแหงชวต สงเหลานคอ จดเรมตน และน าไปสวชาทฤษฎการเมอง

ความหมายและลกษณะของทฤษฎการเมอง

ทฤษฎการเมอง (Political Theories) เปนสาขาหนงของ รฐศาสตร และถอเปนสาขาหนงของวชาปรชญาดวย ในการศกษาทฤษฎการเมองนนมศพทเฉพาะหลายค าท เกยวของ ไดแก ความคดทางการเมอง ปรชญาทางการเมอง อดมการณทางเมอง สงกปทางการเมองและสทธ ทางการเมอง

ทฤษฎการเมอง (Political Theories)

ทฤษฎการเมอง (Political Theories) หมายถง ทฤษฎการเมองทมงอธบายปรากฏการณหรอหลกการบางประการ

ทฤษฎการเมองอาจไมพจารณาหลกจรยธรรม

ทฤษฎการเมองเปนเพยงการศกษาสงกปกลมหนงๆวามความเกยวพนเปนปจจยการอยางไร เนนเฉพาะเรองปรชญาทางการเมอง

ปรชญาการเมอง (Political Philosophy)

ปรชญาการเมอง (Political Philosophy) หมายถง การศกษาการเมองในระดบลกซงและเกยวโยงกบสาขาวชาอนดวย เพอใหรแจง ปรชญาการเมองมกเนนหลกจรยธรรมซงเปนเสมอนหลกการหรอเหตผล ทถกตองและมคณธรรม ถอเปนรากฐานการเมองแตละแบบ ปรชญาทางการเมองนนมขอบเขตกวางขวางกวาทฤษฎปรชญาทางการเมอง มกมงอธบายปรากฏการณทงหลายทงปวงทางการเมอง หลกการทางปรชญาเนนทางดานจรยธรรม การศกษาในลกษณะปรชญาจะลกซงและเกยวโยงกบศาสตรอนๆ ดวย

ความแตกตางระหวางทฤษฎการเมอง กบปรชญาทางการเมอง

ความแตกตางระหวางทฤษฎการเมองกบปรชญาทางการเมอง ไมคอยจะเดนชดนกเพราะทฤษฎกบปรชญามลกษณะใกลเคยงกนมาก ขอแตกตางอยตรงทปรชญามขอบเขตกวางขวางกวาทฤษฎ “ปรชญาทางการเมองมกจะมงอธบายปรากฎการณทงหลายทงปวงทางการเมอง

ซงตางกบทฤษฎการเมองซงมงอธบาย ปรากฎการณ หรอ หลกการบางประการ” และหลกการของปรชญาเนนทางจรยธรรมในขณะททฤษฎอาจไมพจารณาหลกจรยธรรมเลยกได นอกจากนการศกษาในลกษณะปรชญาจะลกซงและ เกยวโยงกบศาสตรอนๆ ดวย ผดกบทฤษฎทเปนเพยง การศกษาสงกปกลมหนงๆ วามความเกยวพนเปนปจจยการอยางไรคอเนนเฉพาะเรอง ตวอยางคอ

ตวอยางความแตกตางระหวางทฤษฎการเมอง กบปรชญาทางการเมอง

- ในระดบทฤษฎรฐศาสตร อาจกลาวไดวาพรรคการเมองในระบบพหพรรคหรอระบบหลายพรรคมแนวโนมทจะคอยววฒนาการกลายมาเปนระบบสองพรรค

- ในระดบปรชญา อาจกลาววา หลงจากพจารณาศาสตรหลายๆ สาขาแลวปรากฏวามแนวโนมทของทกอยางจะเขาสระบบสอง เชน ในระบบครอบครว ก มสาม,ภรรยา, ในระบบการศกษา กมครกบศษย, ใน ระบบศาสนาหรอจรยธรรมกมความดกบความชว ในภาวะทางภมศาสตรกมรอนกบหนาว หรอกลางวนกบกลางคน เปนตน

ความคดทางเมอง (Political Thought)

ความคดทางเมอง (Political Thought) หมายถง ความคดทเกยวกบเรองการเมองอยางกวางๆ ความคดทางการเมองมแนวโนมหนกไปในทางดาน พรรณนา (descriptive) และมกเนนหนกดานความคด เชงประวตศาสตร คอเรยงล าดบวาใครคดอยางใด เมอใด ปกตไมคอยมการแยกเปนหวขอการวเคราะห

อดมการณทางการเมอง (Political Ideology)

อดมการณทางการเมอง (Political Ideology) ใชในรป ของความเชอและระดบความคดทไมลกซงนก เนนความเชอศรทธามากกวาหลกเหตผล แตอดมการณทางการเมอง มกมผลในการยดถอและมกเปนพลงผลกดนใหเกดการกระท า หรอความเคลอนไหวทางการเมอง อดมการณไมจ าเปนตองเปนสงทถกตอง หรอยดหลกศลธรรมและคณธรรม แตเปนความเชอ หรอความคดทปลกฝงเพอใหเกดผลทางการเมอง

สงกปทางการเมอง (Political Concept)

สงกปทางการเมอง (Political Concept) หมายถง ความคดหรอทรรศนะเกยวกบศพทเชงนามธรรมทางการเมอง เชน ความยตธรรม จดมงหมายแหงรฐ ผปกครองทด สทธ เสรภาพ ความมนคงแหงรฐ ทฤษฎการเมองเปนการพยายามหาความเกยวโยง ระหวางสงกปตางๆ ดงกลาวโดยตองใหเหตผลและความเหมาะสม

ลทธการเมอง (Political Ism)

ลทธการเมอง (Political Ism) ไดแกหลกการทางการเมองซงมลกษณะผสมผสานจากความคดหรอทฤษฎของหลายทานประกอบกนเปนแนวคดเกยวกบระบบการเมอง ซงจะชแนะการจดวางอ านาจ โครงสรางทางการเมอง ความเกยวพนระหวางองคการทใชอ านาจกบบคคล

นยามทฤษฎการเมอง ยอรช แคทเทบ (George Kateb) ใหความหมายวา ทฤษฎการเมองคอขอเขยนซงเสนอทรรศนะหรอแนวความคด ทคดวาดและถกตองเกยวกบการจด โครงสรางทางการเมอง

นยามทฤษฎการเมอง

รอเบอรต อ.เมอรฟ (Robert E.Murphy) ใหทรรศนะ วาทฤษฎการเมองเปนเรองทเกยวของกบการวเคราะหความคดหรอปรชญาเกยวกบการเมองการปกครอง

นยามทฤษฎการเมอง เอดเวอรด ซ.สมธ. (Edward C.Smith) และอารโนลด เจ.เซอรเชอร (Arnold J.Zurecher) เสนอค าจ ากดความทดจะครอบคลมลกษณะและขอบเขตของทฤษฎการเมองไวไดทงหมด โดยใหไววาทฤษฎการเมองคอ “สวนทงหมดของค าสอน (doctrine) ทเกยวของกบการก าเนดรปแบบพฤตกรรม และจดมงหมายของรฐ

ค าสอน (doctrine) แบงลกษณะ ออกเปน ดงน

ค าสอน (doctrine) ของเอดเวอรด ซ.สมธ. (Edward C.Smith) และอารโนลด เจ.เซอรเชอร (Arnold J.Zurecher)

ลกษณะแบบจรยธรรม (Ethical) ไดแกสวนของทฤษฎการเมองท เ กยว ของกบส ง ใดควรท า ไมควรท า ลกษณะแบบจนตนาการ (Speculative) คอสวนทเปนความคดฝนหรอมโนภาพทยงไมปรากฏขนมา เชนการใฝฝนรฐในอดมคต

ลกษณะเชงสงคมวทยา (Sociological) เปนสวนหนงของทฤษฎการเมองทเกยวของกบการวเคราะหหรอทดลองเปรยบเทยบเพอแสวงหาความสมพนธระหวางรฐกบสวนอนๆของสงคม

ค าสอน (doctrine) ของเอดเวอรด ซ.สมธ. (Edward C.Smith) และอารโนลด เจ.เซอรเชอร (Arnold J.Zurecher)

ลกษณะแบบกฎหมาย (Legal) ไดแก สวนทศกษาเกยวกบธรรมชาตของกฎหมาย สงกปของกฎหมาย และสถานะทางกฎหมาย ซงเกดขนมาจากสถาบน ตางๆ และเปนเสมอนเครองมอทจะกระจายและควบคมการใชอ านาจทางการเมอง

ลกษณะแบบวทยาศาสตร (Scientific) ทฤษฎทเกดจากการสงเกตการณ การทดลอง การเปรยบเทยบพฤตกรรมการเมองเพอจะคนหาแนวโนมและความนาจะเปน

อดมการณการณทางการเมอง

อดมการณการณทางการเมอง หมายถง ความเชอและความศรทธาโดยไมใชเหตผลประกอบอาจเรยกไดวาเปน “ทฤษฎแบบชาวบาน”

ลทธทางการเมอง

ลทธทางการเมอง หมายถง การผสมผสานทฤษฎการเมองหลายทฤษฎโดยนาบางสวนมาผสมผสานกลมกลนกน ประยกตใหสอดคลองกบความตองการทจะใช

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

ประโยชนจากการศกษาทฤษฎการเมองโดยเฉพาะทฤษฎการเมองสมยโบราณ แอนดรว แฮคเกอร (Andrew Hacker) เขยนไววา “บรรดานกปรชญาการเมองมความสนใจในสงทเขาเหลานนควรจะประพฤต”

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

บางคนจงใหทรรศนะวา ทฤษฎการเมอง เปนเชนเดยวกบความเพอฝนตางๆ ทไมยอมรบสภาพความเปนจรงและไมสามารถทจะน ามาใชประโยชน ในทางปฏบต เบอรก (Burke) เชอวาความเสอมทราม ของรฐจะบงเกดขน ถาประชาชนพยายามจะฟนฟ ทฤษฎตางๆ มาเปนหลกในการปกครอง

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

ลอเรนซ ซ. แวนลาสส (Lawrence C. Wanlass) ไดชใหเหนคณคาของทฤษฎการเมองวามหลายประการ ไดแก

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

1. ทฤษฎการเมองชวยใหค าจ ากดความทถกตองแกศพททางการเมอง เชน ค าวาเสรภาพ, ประชาธปไตย, ฯลฯ ค าจ าพวกนนยมใชกนโดยทวไปไมเฉพาะแตนกศกษารฐศาสตรเทานน ทฤษฎการเมองสอนใหรซงถงความหมายทแทจรงของศพทเฉพาะเหลาน ซงจะมสวนชวยเปนอยาง มากในการแสดงโวหารทางการเมองโนมนาว

ความคดเหนของผ อน

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

2. ทฤษฎการเมองมสวนชวยอยางมากในการท าใหเขาใจ ประวตศาสตร เพราะน าผ ทศกษาใหเขาสบรรยากาศความคดในสมยกอน ชวยใหเขาใจถงพลงผลกดนทกอใหเกดการเคลอนไหว หรอเปลยนแปลงทางการเมองทส าคญๆ เพราะเหตทวาปรากฎการณในอดตเปนผลมาจากการกระท าของมนษยจงเปนการจ าเปนทจะตองทราบถงความคดทชกจงใหเกดการกระท านน เชน การทจะเขาใจถองแทถงประวตศาสตรโลกสมยกลาง (Middle Ages) นน จ าเปนตองทราบถงการพพาทแยงความ เหนอกวาในการปกครองคนระหวางจกรพรรดกบสนตะปาปา เปนตน

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

3. ความรในความคดทางการเมองแหงอดตนนมสวนชวยใหเขาใจถงการเมองในสมยปจจบน เพราะปญหาทางการเมองในปจจบนลวนเกดขนจากสถานการณในอดต หรอ อาจเทยบเคยงไดกบปรากฏการณในอดต และหลกการเมองตางๆ ทน ามาใชเปนผลมาจากววฒนาการของ ความคดทางการเมองสมยกอน เชน ทฤษฎการแบงแยกอ านาจในระบบการปกครองของสหรฐอเมรกา มรากฐานมาจากความคดของเมธการเมองสมยกลาง เปนตน

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

4 ทฤษฎการเมองสอนใหมความเขาใจในนโยบายและการ ปรบปรงโครงรางทางการปกครอง เพราะประเทศทกประเทศตองมหลกการอนเกดจากปรชญาการเมองใดปรชญาหนงเปนสงน ารฐบรษและประชาชน ในการวางนโยบายหรอปฏรปการปกครอง ความกาวหนาหรอประสบ ความส าเรจของระบบการเมองในประเทศ เปนผลมาจากการวางโครงรางการปกครองอยบนทฤษฎการเมองทเหมาะสมกบสภาพการณ และความตองการของประเทศ นน

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

5. คณคานอกเหนอไปจากทกลาวมาแลว ไดแก การททฤษฎการเมองเปนเสมอนตวแทนแสดงใหเหนถงความรงโรจนแหงอาณาจกรทางปญญาในสมยตางๆ รฐในอดมคตหรอเลศนครแหงจนตนาการลวนแตเปนสงทสะทอนใหเหนถงความคดสรางสรรคของมนษย และความพยายามทจะใชความรความเฉลยวฉลาด เสนอแนะรปแบบทดทสดแหงการปกครอง

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

ปจจบนนทฤษฎการเมองววฒนาการมาสรปแบบทมลกษณะการใชหลกเกณฑการพสจนทฤษฎหรอสมมตฐานทตงขน โดยวธการแบบ วทยาศาสตร ใชวธการวจยจากขอมลทรวบรวมตามหลกสตร ท าใหผลลพธหรอขอสรปมความแมนย ามากยงขน แมจะไมแนนอนเหมอนกบทฤษฎทางวทยาศาสตรธรรมชาต (Natural Science) แตกนบวามระดบความถกตองสงกวาวธการแบบเดม ทใชเพยงการสงเกตการณและเปรยบเทยบ เพราะฉะนนจงอาจกลาวไดวา ทฤษฎการเมองมคณคาทส าคญอกประการหนงคอ “ชวยใหวชาการ ปกครองหรอวชารฐศาสตรมลกษณะเปนปกแผน มกฎเกณฑและแนนอนมากขน”

คณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง

ยอรช แคทเทบ กลาวถงประโยชนทฤษฎทางการเมองในชวตประจ าวนไว ความวา ปจจบนคนโดยทวไปมความตองการ 3 ประการ ในเรองทเกยวกบการเมองหรอเปนการเมองในลกษณะ เปนทหวงกนวานกรฐศาสตรผแตกฉานในการศกษาทฤษฎ การเมองจะสนองความตองการทง 3 ประการของคนทวไปได ความตองการทวาน คอ

ประโยชนทฤษฎทางการเมอง (ยอรช แคทเทบ)

1. ตองการค าแนะน า ซงอาจจะเปนเรองเกยวกบโครงสราง เชน ควรวางความสมพนธระหวางหนวยงาน หรอ ควรกระจายอ านาจหนาท หรอควรก าหนดความรบผดชอบอยางไร

2. ตองการความถกตองเพอตดสนเมอเกดปญหา หรอ ความไมเขาใจระหวางบคคล

3. ตองการทกษะ (skill) ในการท านายเหตการณในอนาคตไดถกตองหรอใกลเคยง

ประโยชนทฤษฎทางการเมอง (ยอรช แคทเทบ)

(ยอรช แคทเทบ) เชอวา นกรฐศาสตรจะสามารถสนองความ ตองการทงสามประการน ไดเพราะเหตทวา นกรฐศาสตรเปนผ ทใหความสนใจกบปจจบนและอนาคต เปนผ ทค นเคยกบทฤษฎการเมอง รซงถงบรรยากาศการเมองในอดต ซงอาจเทยบเคยงไดละมายกบปจจบนและอนาคต และเปนผ ทมนสยโนมเอยงไปในทางชอบตงขอสงเกต หรอ สงสยในการเคลอนไหวหรอเปลยนแปลงของเหตการณ ตางๆ

ดงนนเขาจงควรจะสามารถใหค าปรกษา ความถกตอง และพยากรณเหตการณขางหนาไดดกวาใคร

ประโยชนทฤษฎทางการเมอง

ประโยชนทส าคญอกประการหนง คอ การศกษาทฤษฎการเมองอาจจะท าใหเปนบคคลทมมนษยสมพนธ (human relations) ด เพราะเหตวาทฤษฎการเมองสอนใหรจกความหลากหลายของธรรมชาต หรอ ลกษณะนสยใจคอคน

ดงนนผ ทศกษาทฤษฎการเมอง จงควรรจกแนวทางในการสรางความชนชอบใหกบผแวดลอม

วตถประสงคและจดมงหมายปลายทางของทฤษฎ

หมายถง การใฝหาสมมนารวม (Common Good) ซงสรางสรรคสงคมใหมสข สมมนารวมนไมจ าเปนตองมาจากการด าเนนชวต ในทางทดมศลธรรม แตเปนผลมาจากการด าเนนการทางการเมอง ทถกตองมประสทธภาพสามารถบนดาลความสขใหเกดขนแกสงคมโดยสวนรวม ความแตกตางของทฤษฎการเมองของแตละเมธการเมอง อยทมรรควธ (Mean) ทจะน าไปสจดหมายปลายทาง ดงกลาว ในขณะทนกทฤษฎการเมองบางทาน เชน เพลโต เชอวา คนเทาน นท จะสามารถน าคนไปสความสขได อรสโตเตล เชอวา กฎหมายเปนเครองมอปกครองทสามารถน าไปสสมมนารวม

แบบฝกหดทบทวนทายบท ชนท 2

1. ใหนสตยกผ นยามทฤษฎการเมอง พรอมความหมาย มา 3 บคคล

2. จงบอกคณคาและประโยชนของทฤษฎการเมอง มา 3 ขอ และใครเปนผกลาวไว วาอยางไร

3. จงกลาววตถประสงคและจดมงหมายปลายทางของทฤษฎมาพอเขาใจ

แหลงอางองขอมล

อาจารยอรญญา โชคสวสด เอกสารประกอบการสอน รายวชา ทฤษฎ การเมอง (Political Theories) จากเวปไซด https://www.slideshare.net/ssuser0a12a2/ political-theory-48530884