1

บทท 2 วทยาศาสตรกบสงจ าเปนตอการด ารงชพ

วรรตน ขยนการ, จนดา ศรตา, คณนา อาจสงเนน

กฤษฎพงศ ภาษตวไลธรรม, ปยดา ยศสนทร และ วลพรรณ รกตกล

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมความเกยวของกบชวตประจ าวนของมนษยตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงความรพนฐานของเทคโนโลยในการสรางและพฒนาปจจยพนฐานสประการ ในการด ารงชวตอนไดแก อาหาร เครองนมหม ทอยอาศยและยารกษาโรค ในขณะเดยวกนความรทางวทยาศาสตรกเปนเครองมอทชวยใหเรารเทาทนการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวของวทยาการทเกยวของกบปจจยพนฐานเหลานเชนกน

2.1 วทยาศาสตรกบอาหาร

สงมชวตทกฃนดด ารงชวตอยไดดวยพลงงานจากอาหาร พชสรางอาหารไดเองโดยกระบวน การสงเคราะหแสง สวนคนและสตวสรางอาหารเองไมไดแตไดรบสารอาหารตางๆ จากการกนพช และสตว การกนอาหารทมสารอาหารครบถวน ไดสดสวน เหมาะกบเพศ วย และสภาพรางกาย ทส าคญคอกนอาหารทสะอาด ปลอดภย ปราศจากสารตกคางอนตราย และการปนเปอนของจลนทรย จะท าใหระบบตางๆ ของรางกายท างานไดอยางปกตสงผลใหสขภาพแขงแรง

2.1.1 สารอาหาร (Nutrients)

สารอาหาร คอ สารเคมทเปนสวนประกอบของอาหาร แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก (1) สารอาหารทไมใหพลงงาน ประกอบดวย

(1.1) น า น าเปนสารประกอบทมอยในอาหารธรรมชาต โดยทวไปผกและผลไมมน าเปน

องคประกอบมากกวารอยละ 90 โดยน าหนก เนอสตวมน าประมาณรอยละ 60 ซงรวมในรางกายมนษย หากรางกายของมนษยและสตวไมไดรบน าเกน 3 วน อาจจะท าใหเสยชวตได

(1.2) แรธาต แรธาต (Mineral) เปนสารอนนทรยทพบในอาหาร แตมปรมาณนอยกวาสารอาหาร

ชนดอนๆ มาก แรธาตเปนสารทรางกายจ าเปนตองไดรบเนองจากเปนองคประกอบส าคญของ สารทเสรมสรางการท างานของกระบวนการเมทาบอลซมของรางกาย หากแบงแรธาตตามปรมาณทรางกายตองการจะสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ แรธาตทรางกายตองการในปรมาณมาก (Macro minerals) เชน แคลเซยม โซเดยม ฟอสฟอรส คลอรน โพแทสเซยม แมกนเซยม และก ามะถน และแรธาตทรางกายตองการในปรมาณนอย (Micro minerals) เชน เหลก ไอโอดน แมงกานส ทองแดง สงกะส โคบอลต และฟลออรน

2

อาหารแตละชนดมปรมาณแรธาตแตกตางกนตามสภาพแวดลอมทางธรรมชาต เชน สภาพดน น า การบ ารงดวยการใชปย ยาฆาแมลง แหลงแรธาตทมมากและส าคญทสด คอ น า เนองจากน ามคณสมบตละลายแรธาตตางๆ ไดดตามสภาพและแหลงทเกด เชน น าจากทะเลจะมไอโอดน โซเดยม และคลอไรด น าจากบางทองถนมฟลออรนมาก เปนตน

หากรางกายไดรบแรธาตไมเพยงพอจะมผลท าใหรางกายเกดอาการผดปกต เชน การขาดแคลเซยมจะท าใหการเจรญเตบโตของเดกชาลง ฟนไมแขงแรง มโรคเกยวกบกระดกและไขขอผดปกต ถาขาดเหลกจะท าใหเปนโรคโลหตจาง ขาดฟลออรนจะฟนผและกระดกไมแขงแรง ถาขาดไอโอดนจะเปนโรคคอพอก เปนตน ขณะเดยวกนหากไดรบแรธาตมากเกนความตองการของรางกายจะเกดผลเสยและเปนพษตอรางกายได เชน ถาไดรบเหลกมากเกนไปจะเกดความผดปกต ของเลอด ซงในปจบนพบวาผทบรโภคเกลอในปรมาณสงเปนระยะเวลานานจะมโอกาสเกดโรค ความดนโลหตสงไดมากขน

(1.3) วตามน วตามน (Vitamin) เปนสารประกอบอนทรยทจ าเปนตอการเจรญเตบโตและ

การด ารงชวตของมนษยและสตวซงไมสามารถสงเคราะหสารเหลานได แมรางกายตองการในปรมาณนอยแตกขาดไมไดเพราะจะใหการท างานของรางกายผดปกต ท าใหเกดโรคหรออาการขาดวตามน

วตามน แบงออกเปน 2 กลม คอ วตามนทละลายในน า ไดแก วตามนบตางๆ และวตามนซ วตามนทละลายน าเปนสารประกอบทรางกายตองการจ านวนไมมากนกและขบออกงายทางปสสาวะจงตองรบประทานอาหารทมวตามนพวกนใหเพยงพอในแตละวน วตามนอกกลมคอวตามนทละลายไขมน ไดแก วตามนเอ วตามนด วตามนอ วตามนเค วตามนกลมนถกดดซมไปพรอมไขมนจงสะสมอยในรางกายในปรมาณมากพอสมควร แตถามากเกนไปจะเปนพษได และวธหงตมโดยทวไปไมท าลายวตามนกลมน

(2) สารอาหารทใหพลงงาน ประกอบดวย (2.1) คารโบโอเดรต

คารโบไฮเดรต (Carbohydrate) เปนสารอาหารทพบในอาหารเกอบทกชนด โดยเฉพาะพชทมคาร โบไฮเดรตเปนองคประกอบหลก เชน ขาว เมลดถว พชหว ผกและผลไมตางๆ สวนอาหารทไดจากสตวทมองคประกอบเปนพวกคารโบไฮเดรต ไดแก น านม เลอดและเนอเยอตางๆ

(2.2) โปรตน โปรตน คอ โครงสรางพนฐานส าคญทสรางเซลลแตละเซลลขนมา รางกายเราจะม

การผลดเซลลเกาและสรางเซลลใหมขนมาทดแทนเพอซอมแซมตวเองอยตลอดเวลา โปรตนจงเปนสารอาหารทจ าเปนอยางมากส าหรบเซลลในรางกาย หากรางกายขาดโปรตนจะกอใหเกดผลเสยมากมายอยางเหนไดชดเจน โครงสรางของโปรตนมประกอบขนจากโครงสรางเลกๆ ทเรยกวา กรดอะมโน (Amino acids) ซงมอยดวยกน 22 ชนด แบงเปน 2 ประเภท ไดแก กรดอะมโนจ าเปน (Essential amino acids) 9 ชนด เปนกรดอะมโนทรางกายไมสามารถผลตเองได จ าเปนตองไดจากการรบประทานอาหารเทานน และกรดอะมโนไมจ าเปน (Non – essential amino acids) 13 ชนด เปนกรดอะมโนทรางกายสามารถสรางเองได

3

(2.3) ไขมน ไขมน เปนสารประกอบทไมละลายน าแตละลายในตวท าละลายอนทรย พบในอาหาร

แทบทกชนด ไขมนใหพลงงานมากกวาโปรตนและคารโบไฮเดรตประมาณ 2.25 เทา ในปรมาณน าหนกแหงทเทากน ไขมนชวยใหรสกอม ท าใหอาหารมกลนรสและมเนอสมผสทด เชน หมปงทมไขมนแทรกในชนเนอจะมกลนหอม เนอนม ไมแขงกระดาง ไขมนประกอบขนจากโครงสรางเลกๆ ทเรยกวา กรดไขมน (Fatty acids) กรดไขมนมความจ าเปนส าหรบรางกาย ชวยปองกนโรคผวหนง เชน การเปนแผลตกสะเกดในทารก ชวยในการเจรญเตบโตของเนอเยอ ชวยใหบาดแผลหาย เปนปกตเรวขน

2.1.2 ประโยชนของอาหารและผลตภณฑอาหาร

อาหารทไดจากทงพชและสตวลวนมประโยชนตอรางกาย คอ ชวยใหรางกายเจรญเต บโต แขงแรง สารอาหารทไดรบจากพชและสตวอาจจะมความแตกตางกนออกไป การบรโภคอาหารจากสตวอยางเดยวหรอจากพชอยางเดยวอาจจะท าใหรางกายไดรบสารอาหารไมครบถวนหรอไมเพยงพอ

2.1.2.1 ประโยชนและความส าคญของอาหารประเภทพช

พชผกมสารอาหารทใหประโยชนทงทางดานโภชนาการและทางดานสขภาพ กลาวคอ (1) ประโยชนทางดานโภชนาการ อาหารประเภทพชโดยเฉพาะพชผกใหคณคาทางอาหาร

ตางๆ ทจ าเปนตอรางกายทอาหารชนดอนๆ ไมม หรออาจมแตไมเพยงพอ พชผกใหคณคาทางโภชนาการสง เปนแหลงส าคญของพลงงาน ใหธาตอาหารทจ าเปนตอรางกายของมนษย ไดแก เยอใย วตามน คารโบไฮเดรต ไขมน โปรตน แรธาตและกรดอะมโนตางๆ เนองจากพชผกแตละชนดมคณคาทางโภชนาการแตกตางกน ผรบประทานมงสวรตหรอรบประทานอาหารเจจงควรรบประทานพชผกและธญพชหลากหลายเพอใหไดรบสารอาหารทจ าเปนตอรางกายอยางครบถวน

(2) ประโยชนทางดานสขภาพ อาหารพวกพชผกมคณสมบตชวยในระบบยอยอาหารของรางกาย เยอใยของพชผกชวยใหระบบขบถายเปนปกต ชวยลดความอวน การบรโภคผกนอกจากจะไดคณคาทางอาหารแลวยงชวยใหรางกายแขงแรง สรางภมคมกนใหแกรางกาย อาหารทถกปรงจากผกพนบานหรอผกพนเมอง นอกจากจะมประโยชนทางดานโภชนาการแลว ยงมประโยชนทางสมนไพรชวยในการรกษาโรคดวย

2.1.2.2 ประโยชนและความส าคญของอาหารประเภทสตว

สตวทถกน ามาใชเปนอาหารมอยหลายชนด เชน สกร โค ไก เปด กง หอย ป ปลา รวมทงแมลงบางชนด สารอาหารส าคญทไดจากสตว ไดแก โปรตนและไขมน ในเนอสตวจะประกอบไปดวยสารอาหารพวกโปรตนชนดสมบรณ (Complete protein) โดยประกอบดวยกรดอะมโนทรางกายตองการครบทกชนด และยงมวตามนทส าคญ ไดแก วตามนบ 12 ซงพบวามมากทสดในสกร

นอกจากจะใชเนอสตวปรงเปนอาหารโดยตรงแลว เรายงใชผลตภณฑทไดจากสตวเพอประโยชนในดานอนๆ เชน การใชน ามนเลยงผารกษาบาดแผล การใชขผงในการปรงยา เปนตน

4

กจกรรม 2.1 ใหนกศกษาแบงกลม กลมละ 6 คน ระดมความคดเรองพชและสตวทใชเปนอาหารในชมชน แลวน าเสนอหนาชนเรยนเพอแลกเปลยนเรยนรรวมกน

2.1.3 เทคโนโลยทางการเกษตรกบระบบผลตอาหาร

ในป ค.ศ. 2014 ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศไทยระบวา ภายในป ค.ศ. 2050 ประชากรโลกจะเพมขนถง 9,000 ลานคน จากประชากรทมอยในปจจบน 7,000 ลานคน ซงในจ านวนน ประชากรโลกกวารอยละ 70 อาศยอยในเขตเมอง การเตบโตของประชากรโลกดงกลาวมแนวโนมใหเกดแรงกดดนตอทรพยากรธรรมชาตทเปนแหลงอาหารและพลงงานทมอยในปจจบนอยางมาก องคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization) หรอ เอฟเอโอ (FAO) ประเมนวาโลกมความจ าเปนทจะตองผลตอาหารใหเพมขนจากในปจจบนถงรอยละ 60 จงจะเพยงพอตอความตองการอาหารทเพมขนของ ประชากรโลก ซงถอวาเปนเรองททาทายตอขอจ ากดในปจจบนทพนททเหมาะสมตอการเกษตร ลดลง เทคโนโลยการเกษตรทมอยในปจจบนจะสามารถเพมผลผลตอาหารจากเดมไดอยางไรเมอถง ป ค.ศ. 2050

จากแนวโนมของการเกษตรของประเทศไทยในอนาคตอนใกล จะเหนไดวาประเทศไทยคงหนไมพนการเปนประเทศหนงทจะตองผลตอาหารปอนประชากรมนษยในโลก แตภายใตขอจ ากดตางๆ ไมวาจะเปนพนทปลกทลดลงจากพนทเมองทเพมขน สภาพแวดลอมทแปรปรวนทสงผลใหเกด ความไมแนนอนของผลผลต ดงนนการใชเทคโนโลยและการจดการการใชเทคโนโลยทางการเกษตรใหเหมาะสมจะมสวนชวยเหลอเกษตรกรและจะมบทบาทตอภาคการเกษตรของประเทศไทยในอนาคตอยางมาก

เทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology) คอ เทคโนโลยซงน าเอาความรทางดานวทยาศาสตรประยกตใชกบสงมชวต หรอชนสวนของสงมชวต หรอผลตผลของสงมชวต เพอเป นประโยชนตอมนษยไมวาจะเปนการผลตหรอกระบวนการของสนคาหรอบรการ เพอใชประโยชนเฉพาะดานตามทเราตองการ โดยสามารถใชประโยชนทางดานตางๆ เชน ดานการเกษตร ดานอาหาร ดานสงแวดลอม และดานทางการแพทย เปนตน เทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร (Agricultural Biotechnology) ท าใหผขยายพนธสามารถสรางพชและสตวพนธใหมๆ ไดรวดเรวกวากรรมวธการขยายพนธแบบเดม เปนเครองมอแบบใหมทใหโอกาสทางการเกษตร และชวยก าจดอปสรรคทมอย เทคโนโลยชวภาพทางการเกษตร นาจะเปนประโยชนตอสขอนามยของมนษย สงแวดลอม และการพฒนาทางเศรษฐกจเทคโนโลย ชวภาพมศกยภาพ ทจะชวยอนรกษสงแวดลอม โดยการลดความจ าเปนใน การท าลายทอยทางธรรมชาตของพช และสตว และกรรมวธทางการเกษตรทสรางความเสยหาย อาท การไถพรวน และ การใชสารเคมและยาในการปลกพชเลยงสตว นอกจากน เทคโนโลยชวภาพ ยงชวยใหนกพฒนาพนธพช และเกษตรกรไดรบผลก าไรเพมขน เพราะผลผลตใหมๆ จะท าใหเกดตลาดใหมๆ ชวยลดตนทน ชวยเปดโอกาสพเศษทางการเกษตรในการเพมปรมาณ เพมความปลอดภย นาเชอถอ

5

เพมคณคาทางโภชนาการของทรพยากรอาหารของโลก ชวยแกปญหาทางสขภาพท เกดจากการเกษตร (การทเกษตรกรตองสมผสกบสารเคม) และปญหาทเกดกบสงแวดลอมเทคโนโลยชวภาพ เพอการขยายพนธสตว

(1) เทคโนโลยชวภาพในดานพช

เทคโนโลยชวภาพในดานพชมประโยชนหลายประการ ดงน

(1.1) การคดเลอกพนธและผสมพนธเพอใหไดพชทมลกษณะตามตองการ เชน การผสมละอองเรณของทเรยนหมอนทองกบเกสรตวเมยของทเรยนพนธชะน จะไดทเรยนพนธผสมระหวางตน แมพนธชะนและตนพอพนธหมอนทองทตดผลดกทกงลาง มลกษณะรปทรงผลสวย พเตมเกอบทกพ ผลใหญ และมน าหนกผลมากกวาผลทเกดจากการผสมเกสรตามธรรมชาต ดงรปท 2.1

รปท 2.1 ทเรยนลกผสมแมพนธชะนและพอพนธหมอนทอง (กรมวชาการเกษตร, ม.ป.ป.)

รปท 2.2 มะเขอเทศจเอมโอ (เทคโนโลยชวภาพ แหลงรวมความรทางเทคโนโลยชวภาพ, ม.ป.ป.)

6

(1.2) การเพาะเลยงเนอเยอ คอการน าเอาสวนใดสวนหนงของพชมาเลยงดวยอาหารวทยาศาสตรในสภาพปลอดเชอจลนทรย และอยในภาวะควบคม อณหภม แสง ความชน สวนของพชเหลานจะสามารถเจรญเตบโตเกดเปนตนใหมได การเพาะเลยงเนอเยอนยมใชกบพชทมปญหาในเรองของการขยายพนธ หรอพชทมปญหาเรองโรค เชน ขง กลวยไม หรอพชเศรษฐกจ เชน กหลาบ ดาวเรอง ขาว แครอท คารเนชน เยอรบรา เปนตน

(1.3) พนธวศวกรรมหรอการตดแตงยน พนธวศวกรรมเปนกระบวนการเปลยนแปลง สารพนธกรรมดวยการตดตอยน และเปลยนแปลงยนในเซลลเพอใหไดสงมชวตใหมทมสมบตตามทตองการ ซงสงมชวตดงกลาวมชอเรยกวาสงมชวตตดแตงพนธกรรม (Genetically Modified Organisms) หรอ จเอมโอ (GMOs) เชน มะเขอเทศตดแตงพนธกรรม (รปท 2.2) เนอมะเขอเทศมความแขงมากขน จงลดความเสยหายหรอบอบช าขณะท าการขนสง และมะเขอเทศเนาชาลงหลงการเกบเกยว

กจกรรม 2.2 เทคโนโลยชวภาพเพอการขยายพนธพชทพบในชวตประจ าวนมอะไรบาง มขอดและขอเสยอยางไร จงอภปราย

(2) เทคโนโลยชวภาพเพอการขยายพนธสตว

เทคโนโลยชวภาพเพอการขยายพนธสตวมความส าคญตอการเพมประสทธภาพใน

การปรบปรงพนธ ไดแก (2.1) การผสมเทยม คอ การท าใหเกดการปฏสนธในสตวโดยไมตองมการร วมเพศตาม

ธรรมชาต การผสมเทยมสามารถท าไดทงในสตวทมการปฏสนธภายใน เชน โค กระบอ สกร และสตวทมการปฏสนธภายนอก เชน ปลาตะเพยนขาว ปลาสวาย ปลานล ปลายสก ปลาดก ปลาบก เปนตน

(2.2) การยายฝากตวออน คอ การน าตวออนทเกดจากการปฏสนธออกมาจากมดลกของ แมพนธ แลวน าไปฝากไวในทองของตวเมยตวอนทเตรยมไวใหตงทองแทนแมพนธ ท าใหสามารถ ใชประโยชนจากแมพนธไดอยางคมคา เพราะแมพนธมหนาทเพยงผลตตวออนโดยไมตองตงทอง

(2.3) การปฏสนธในหลอดแกว เปนการน าเอาไขมาผสมกบอสจนอกรางกายสตว เชน ในหลอดทดลองหรอจานส าหรบเพาะเลยง เมอตวออนทไดรบการปฏสนธพฒนาจนถงระยะทเหมาะสมจงน าไปฝากในมดลกของแมทเตรยมไว เพอใหตงทองจนครบก าหนดคลอด

(2.4) โคลนนง เปนการเพมจ านวนสตวทมพนธกรรมคลายคลงกน มวธการ เชน การตดแบงเซลลจากตวออน ออกเปนสองสวนหรอสสวนเทาๆ กน แลวน าไปฝากในแมตวรบ (แมอมบญ) เพอใหไดลกสตวจ านวนสองหรอสตว ทมองคประกอบทางพนธกรรมเหมอนกนเพราะมาจากไขใบเดยวกน และการยายฝากนวเคลยสของเซลลรางกาย ดงรปท 2.3

(2.5) การเลอกเพศ เปนวธการก าหนดเพศในปศสตว โดยแยกตวอสจทมโครโมโซม X ออกจากตวอสจทมโครโมโซม Y ในน าเชอ แลวน าอสจไปผสมเทยมกบสตวเพศเมยเพอใหลกสตวตามเพศทตองการ

7

(2.6) เทคโนโลยชวภาพอนๆ ทน ามาใชในการปรบปรงพนธสตว ไดแก การใชโมเลกลเครองหมายเพอการคดเลอกซงจะชวยเพมประสทธภาพการปรบปรงพนธ และการถายฝากยนซง เปนการถายยนทควบคมลกษณะอนพงประสงคจากสตวในประชากรหนงไปไวในหนวยพนธกรรมของสตวในอกประชากรหนง ท าใหสตวในประชากรทสองมลกษณะตามตองการ เปนตน

รปท 2.3 การโคลนนงแกะดอลล (Takanoex, 2008)

กจกรรม 2.3 เทคโนโลยชวภาพน ามาใชในการปรบปรงพนธสตวไดอยางไรบาง จงยกตวอยางประกอบ

8

2.2 วทยาศาสตรกบเครองนงหม

เครองนงหมเปนสงทมนษยสวมใสเพอปกปองรางกายจากสภาวะอากาศ สภาพแวดลอม สวมใสเพอความปลอดภย ความสะดวกสบาย ความสภาพ และเพอสะทอนถงสงคม ศาสนา วฒนธรรม รวมถงรสนยมเฉพาะตวบคคล พฒนาการของเครองนงหม เรมจากการน าใบไม เยอไม และหนงสตวมาหอหมรางกาย จนกระทงในปจจบนมการน าเอาเสนใยชนดตางๆ มาท าใหเปนเสนดาย และผนผาหรอสงทอ ตามล าดบ

2.2.1 การจ าแนกเสนใย เสนใยทน ามาท าเครองนงหมแบงออกเปน 2 กลมใหญตามทมา ดงน

(1) เสนใยธรรมชาต (Natural fiber) เปนเสนใยทไดจากวตถดบในธรรมชาต เชน - เสนใยเซลลโลสจากเมลดฝาย เมลดนน ล าตนลนน ล าตนปาน ล าตนปอ ใบสบปะรด

ใบปานศรนารายณ - เสนใยโปรตนจากขนสตว เชน ขนแกะ ขนอลปากา ขนกระตาย - เสนใยโปรตนจากรงไหม - เสนใยแร เชน ใยหน (Asbestos) - เสนใยจากยางธรรมชาต (Natural rubber fiber)

(2) เสนใยประดษฐ (Man-made fiber) เปนเสนใยทสงเคราะหดวยกระบวนการตางๆ เชน - เสนใยสงเคราะหจากเซลลโลส เชน เรยอน (Rayon) อาซเตต (Acetate) ไตรอาซเตด

(Triacetate) - เสนใยสงเคราะหจากโปรตน เชน แอสลอน (Aslon) - เสนใยสงเคราะหจากสารเคม เชน ไนลอน (Nylon) โพลเอสเตอร (Polyester) อนเดกซ

(Anidex) เปนตน

2.2.2 คณสมบตของผนผาหรอสงทอ

ชนดของเสนใยทใชในการผลตผนผา หรอสงทอเปนปจจยส าคญทก าหนดลกษณะและคณสมบตผนผาหรอสงทอนนๆ ในชวตประจ าวนเราอาจคนเคยกบสงทอชนดตางๆ ดงตวอยาง เชน

(1) ผาฝาย เปนผาทใชกนมากทสดในบรรดาเสอผาเครองแตงกายส าเรจรป เหมาะกบประเทศทภมอากาศรอนขน หรอ ใชสวมใสในฤดรอนเพราะผาฝายสามารถซบเหงอและระบายออก ไดงาย ผาฝายมเนอคอนขางเหนยว ยดหยนนอย ยบงาย หดงาย แตดดซมน าไดด ระบายอากาศและความรอนไดด ซกรดท าความสะอาดงายและทนความรอน

(2) ผาลนน คณสมบตของผาลนนสวนใหญจะคลายคลงกบผาฝาย มขอแตกตางกนเลกนอย คอ ผาลนนเหนยวทนกวาผาฝาย แตยดหดไดนอยกวา เสนใยหกและยบงาย ดดซมน าไดดกวา สวมใสสบายและใหความรสกเยนกวา เนอมนกวาผาฝาย เนอผาลนนจะแขงเมอลงแปง ยงซกยงมนและดใหมเสมอ ผาลนนมหลายชนดตงแตเนอละเอยดบางจนถงเนอหยาบหนา เหมาะทจะน ามาใชเปน ผาปโตะ ผาเชดหนา ผาเชดมอ ผาเชดปาก ผาเชดตว ผากนเปอน ผาตดเสอหนารอน ผามาน ฯลฯ แตราคาคอนขางสง

9

(3) ผาไหม มเนอมนวาว สวยงาม และเหนยว ผาไหมยอมสตดงาย พมพลวดลายไดสวยงาม นยมน ามาตดเปนเสอผาหรอเครองใชทใหความงามหรหราและใชเปนครงคราว ไมนยมตดเปนเสอผาทตองใสอยประจ า เพราะผาไหมมราคาคอนขางสง ซกรดยาก โดยเฉพาะผาไหมทฟอกไขมนแลวจะมน าหนกจะเบาและคอนขางยบงาย ผาไหมจะเกาเรวถาซกรดบอย ไมทนตอสารซกฟอกทมสวนผสมของดางเขมขนและไมทนตอแสงแดด ผาไหมทนตอเชอราและแบคทเรยไดคอนขางด แตไมมความตานทานตอพวกมอดและแมลงตางๆ

(4) ผาทอจากขนสตว โดยทวไปผาทอจากขนสตวจะใหความรสกออนนมและอบอนในขณะทสวมใส แตมขอเสยคอมกไมทนทานตอการซกลางดวยสารซกฟอกทวไป เนองจากเสนใยเสอมคณภาพงาย

(5) ผาเรยอนหรอเรยกวาผาไหมเทยม มลกษณะมนและออนนมคลายไหม สวมใสสบายเพราะดดความชนและระบายความรอนไดด ไมทนตอแสงแดดและเชอรา แตทนตอมอดและแมลง มความเหนยวปานกลาง ยบงาย ปจจบนนยมผลตเพอน า ไปผสมกบเสนใยชนดอนๆ เชน โพลเอสเตอร อะครลคและไนลอน เปนตน

(6) ผาอาซเตด เปนผาทมความสวยงาม มลกษณะเปนมนคลายไหม สามารถผลตไดทงผาหนาและบาง นมนวลและคอนขางแขง ท าความสะอาดไดทงวธซกน าและซกแหง แตไมควรบดแรงๆ เพราะอาจจะท าใหเสนใยเปอย ขาดเรวกวาก าหนด และจะใหเกดรอยยบทหายยาก ดดความชน ไดนอย เกดไฟฟาสถตได มความเหนยวคอนขางต า ทนตอมอดและแมลง และเชอรา เสนใยอาซเตดนยมน าไปผสมกบเสนใยชนดอนๆ เชน ไนลอน โพลเอสเตอร ผาอาซเตดใชตดเสอผาสตรและบรษ ใชในงานประดษฐ เชน เครองใชในบาน เปนตน

(7) ผาไนลอน มคณสมบตทดส าหรบใชท าเสอผาเครองใชหลายชนด ทนทานไมขาดงาย มกใชผสมกบเสนใยชนดอนๆ เพอใหเกดคณสมบตทดมากยงขน ทงในดานคงขนาดและรปราง ทนตอ การขดส และซกลาง ไนลอนมคณสมบตดดความชนไดด ถาใชตดเสอผาควรเลอกเนอผาททอถก เนอหลวมไมแนนมากนก เพอใหมการระบายอากาศเเละความชนจากรางกายไดสะดวก เมอสวมใสแลวจะไดไมรสกอบและรอนมากนก

(8) ผาโพลเอสเตอร ถอวาไดรบความนยมมากทสดในกลมเสนใยสงเคราะหอนๆ คณสมบตทดของโพลเอสเตอรคอไมยบงาย สวมใสสบาย ดแลรกษางาย ทนตอมอดและแมลง และเชอรา ปจจบนนยมผสมเสนใยโพลเอสเตอรกบเสนใยชนดอน เชน เรยอน ไหม ฝาย ลนน ขนสตว เพอใหผาทไดมคณสมบตดขนทงในดานความสวยงาม ความคงทนและความเหมาะสมตอประโยชนในการใชสอย สามารถผลตไดทงผาเนอบางเบาจนถงผาเนอหนาๆ ท าความสะอาดไดทงวธซกน าและซกแหง ใชกบผงซกฟอก สบ สารฟอกขาวทกชนด

(9) สแปนเดกซ เปนเสนใยยางสงเคราะหทมความยดหยนสง เสนใยในกลมนทนตอเหงอไคลและไขมนจากรางกายไดดกวายางธรรมชาต ทนตอสารเคมไดด ยกเวนดางเขมขนจะท าให ความเหนยวและการยดหยนตวลดลง ไมทนตอสารฟอกขาวจ าพวกคลอรน ใยสแปนเดกซสามารถยอมสได นยมใชท าเปนสวนหนงของชดชนในสตร ชดอาบน า ขอบถงเทา ผลตภณฑทางการแพทยทตองการใหมการยดกระชบ เชน ผาพนขอเทาและหวเขา ผาพนกลามเนอ เปนตน

10

(10) อนเดกซ เปนยางสงเคราะหชนดใหมทมคณภาพดกวายางธรรมชาตและสแปนเดกซ ยดหดกลบเขารปเดมไดดเยยม ยอมสและพมพลายหลายวธ ตกแตงใหทนยบอยางถาวรและทน สงสกปรกไดด เสนใยยางเดยวหมดวยเสนใยชนดอนใชท าอลาสตกไดด ท าความสะอาดไดทงซกน าและซกแหง ฟอกขาวกบสารคลอรนได ทนทานตอการซกและการเปอนสงสกปรกและไขมนไดด สามารถน าไปผสมกบเสนใยธรรมชาต และเสนใยยางสงเคราะหชนดอนๆ ได

กจกรรม 2.4 ใหนกษาพจารณาเลอกเสนใยมาเปนสวนผสมของเสนดาย 2 แบบ เพอใหไดผาทเหมาะสมกบการสวมใสในสภาพอากาศตอไปน คอ แบบท 1 สภาพอากาศรอนขน และแบบท 2 สภาพอากาศหนาวเยน โดยก าหนดใหผาทงสองแบบนตองสวมใสสบาย ราคาไมแพง ดแลรกษางาย

2.2.3 นวตกรรมสงทอยคใหม

จากการตอยอดและพฒนาความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเกยวกบเสนใยและสงทออยางตอเนอง ปจจบนจงไดมการคดคนและประดษฐสงทอทมลกษณะและคณสมบตพเศษตอบสนองตอวตถประสงคตางๆ ของผบรโภคเพมขน เชน คณสมบตการทนความรอนสง ปองกนไฟไหม คณสมบตในการไลยง การปองกนกลนอบชน เปนตน และดวยปญหาการเปลยนแปลงสภาพอากาศโลก ท าใหอตสาหกรรมสงทอมความตนตว น ามาซงการปรบปรงกระบวนการผลตและสรางนวตกรรม สงทอทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน

2.2.3.1 นวตกรรมสงทอสเขยว (Eco-innovative textiles) คอ การพฒนาผลตภณฑ และกระบวนการผลตในอตสาหกรรมสงทอใหเปนมตรตอสงแวดลอม โดยลดผลกระทบต อสงแวดลอมดวยความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงมงพฒนาอตสาหกรรมสงทอส การพฒนาทยงยน การพฒนานวตกรรมสงทอสเขยวมการด าเนนการอยางตอเนองโดยยดหลกการส าคญหลายประการ (อานนท เศรษฐเกรยงไกร, ม.ป.ป.) เชน

(1) การน าวสดทใชแลวมาใชใหม หลกการนเปนทสนใจจากผบรโภคมากขน ในการวจยตลาดพบวาผบรโภคสวนมากเหนชอบทจะซอสนคาทมวสดทใชแลว เชน การน าขวดพลาสตกทใชแลวมาหลอมและถกทอใหกลายเปนผนผาทสามารถน าไปตดเยบเปนเสอผาได รปท 2.4 เปนตวอยาง เสอฟตบอลทท าจากขวดพลาสตก โดยเสอ 1 ตวใชขวดพลาสตก 8 ขวด

(2) การออกแบบผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนการออกแบบสงทอทพจารณาถงผลกระทบของสนคาตอสงแวดลอมตงแตเรมผลตจนถงหลงการใชงาน เชน เสนใยพอลแลคตกแอซด (Polylactic acid; PLA) ซงเปนเสนใยประดษฐทใชวตถดบจากขาวโพด จงสามารถยอยสลายไดตามธรรมชาต เปนตน

(3) การใชวตถดบทสามารถผลตใหมได เปนการใชวตถดบธรรมชาตทผลตไดอยางตอเนอง มาทดแทนวตถดบสงเคราะหและสารเคม นบเปนการพฒนาทยงยนเนองจากสามารถผลตไดตอเนองในอตราทเรวกวาการใชงาน เชน เสนใยปาน ปอ กญชง เปนตน

11

รปท 2.4 เสอกฬาทผลตจากขวดพลาสตกใชแลว (กรงเทพธรกจออนไลน, 2553)

(4) การจดการกบของเสย โดยมงเนนจดการของเสยจากการผลตใหเปลยนเปนสนคาอน

และมการบ าบดของเสยกอนปลอยออกสสงแวดลอม เชน บรษท Lenzing จ ากด ประเทศออสเตรย ทผลตเสนใยเซลลโลสประดษฐ สามารถน าสารขางเคยงจากการผลต เชน ไซลทอล (Xylitol) ออกมาท าเปนสารใหความหวาน และยงมการบ าบดของเสยไดอยางดเยยม จนท าใหไดรบตราสญลกษณแสดงการเปนผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอมตดบนฉลากสนคา เปนตน

(5) การใชเทคโนโลยใหมในการผลต เทคโนโลยเหลานสามารถท าใหการผลตใชพลงงานนอยลง และลดของเสย เชน เทคโนโลยพลาสมาทสามารถตกแตงสงทอโดยไมใชน าและสารเคม การใชกาวไหมในการตกแตงฝายโดยทดแทนสารเคม เปนตน

2.2.3.2 นวตกรรมสงทอนาโน (Nano textile) เปนการประยกตใชนาโนเทคโนโลยกบสงทอ ซงมอย 2 ลกษณะ ไดแก

(1) การผลตเปนเสนใยนาโน (Nanofiber) เปนการผลตเสนใยทมขนาดเสนผานศนยกลาง อยในชวง 1 – 100 นาโนเมตร สงทอจากเสนใยนาโนจะบางมาก มสมผสนม สามารถดดซบน าและความชนไดดขน ท าใหรสกเบาสบายเมอสวมใส

(2) การตกแตงผาใหดวยอนภาคนาโน (Nano particles) เพอใหมคณสมบตตางๆ เชน เสอนาโนกนรงสยวทงรงสยวเอและยวบ โดยใชอนภาคนาโนซงคออกไซคหรออนภาคนาโน ไทเทเนยมไดออกไซตตกแตงผา เปนตน

12

2.3 วทยาศาสตรกบยารกษาโรค เครองส าอาง และเวชส าอาง

ดวยความรทางวทยาศาสตรการแพทยทกาวหนาและมการพฒนาอยอยางตอเนองท าใหเราไดคนพบวารางกายท างานอยางไร เมอเกดความผดปกตขนกบรางกาย นอกจากจะคนหาลกษณะและรปแบบของความผดปกตเพอท าการรกษาแกไขแลว ยงมความพยายามทจะหาสาเหตทท าใหเกด ความผดปกตนน เพอประโยชนในการปองกนการเกดความผดปกตซ าใหมหรอเพอลดอบตการณ การเกดความผดปกตนนในอนาคต อยางไรกตาม ยงคงมความผดปกตตอรางกายอกหลายประการทมความยงยากและซบซอนจนความรทางวทยาศาสตรในปจจบนยงไมสามารถอธบายได และยงคงท าการศกษาคนควาจนกวาจะไดค าตอบ

ยา (Pharmaceuticals) เปนวตถทใชส าหรบการวนจฉย บ าบด บรรเทา หรอปองกนโรค หรอเรยกไดวายาเปนวตถทใชเพอใหเกดผลแกสขภาพ ยาจงเปนสวนส าคญอยางหนงในวทยาศาสตรการแพทย ในขณะทเครองส าอาง (Cosmetics) ทเปนวตถทใชเพอความสะอาดและความสวยงามเปนหลก ปจจบนมผลตภณฑอกประเภทหนงทอยระหวางยาและเครองส าอาง เปนการรวมสมบตของยาและเครองส าอางไวดวยกน กลาวคอ เปนเครองส าอางทออกฤทธหรอท าใหมการเปลยนแปลงโครงสรางของเซลลผวหนง มผลตอการท างานของผวหนง ชวยในการแกไขขอบกพรองใหดขน แตไมจดเปนยา ผลตภณฑดงกลาวเรยกวา “เวชส าอาง (Cosmeceuticals)”

2.3.1 ยารกษาโรค

พระราชบญญตยา ป พ.ศ. 2510 ก าหนดความหมายของยา ดงน (1) วตถทรบรองไวในต ารายาทรฐมนตรประกาศ (2) วตถทมงหมายส าหรบใชในการวนจฉย บ าบด บรรเทา รกษา หรอปองกนโรค หรอ

ความเจบปวยของมนษยหรอสตว (3) วตถทเปนเภสชเคมภณฑ หรอเภสชเคมภณฑกงส าเรจ หรอ (4) วตถทมงหมายส าหรบใหเกดผลแกสขภาพโครงสรางหรอการกระท าหนาทใดๆ ของ

รางกายของมนษยหรอสตว ทงนวตถตามขอ (1) (2) หรอ (4) ไมหมายความรวมถง

(ก) วตถทมงหมายส าหรบใชในการเกษตรหรอการอตสาหกรรมตามทรฐมนตรประกาศ (ข) วตถทมงหมายส าหรบใชเปนอาหารส าหรบมนษย เครองกฬา เครองมอ เครองใช

ในการสงเสรมสขภาพ เครองส าอาง หรอเครองมอและสวนประกอบของเครองมอทใชในการประกอบโรคศลปะหรอวชาชพเวชกรรม

(ค) วตถทมงหมายส าหรบใชในหองวทยาศาสตรส าหรบการวจยการวเคราะหหรอ การชนสตรโรคซงมไดกระท าโดยตรงตอรางกายของมนษย

13

2.3.1.1 การจ าแนกประเภทของยา

การจ าแนกประเภทของยาใชเกณฑพจาณาทหลากหลาย เชน จ าแนกตามรปแบบของยา แผนการรกษาทางการแพทย ทมาของสารส าคญในยา การออกฤทธตอระบบตางๆ ในรางกาย หรอกลมอาการทใชรกษา เปนตน เกณฑการจ าแนกยาทมความเกยวของกบการด ารงชวตประจ าวนมากทสดคอการพจารณาจากความเขมงวดของการจ าหนายยา ซงจะแบงยาออกเปน 5 ประเภท ดงน

(1) ยาสามญประจ าบาน คอ ยาทกระทรวงสาธารณสขคดเลอกไวใหประชาชนสามารถเลอกใชและซอไดเองโดยไมตองผานการควบคมดแลจากเจาหนาทสาธารณสข ยาสามญประจ าบานจะตองระบค าวา “ยาสามญประจ าบาน” ไวบนฉลากใหชดเจนดวย เชน ยาเมดพาราเซตามอล 500 มลลกรม ขนาดบรรจ 10 เมด ยาแกไอน าด า ขนาดบรรจ 60 ซซ เปนตน

(2) ยาอนตราย เปนยาแผนปจจบนทมอนตรายสงกวายาสามญประจ าบาน การใชยานจงตองผานการดแลจากเจาหนาทสาธารณสข เ ชน แพทย หรอเภสชกร ยาในกลมนจะมค าวา “ยาอนตราย” ระบไวบนฉลากขางภาชนะบรรจ และจ าหนายไดเฉพาะในรานขายยาแผนปจจบนทมเภสชกรแผนปจจบนท าหนาทควบคมดแล หรอจ าหนายไดในโรงพยาบาล สถานอนามยหรอคลนคทมแพทยแผนปจจบนประจ าการอย เชน ยาลดความดนโลหต ยาขบปสสาวะ ยาตานจลชพตางๆ เปนตน

(3) ยาควบคมพเศษ คอ ยาแผนปจจบนทกอใหเกดอนตรายไดงาย แมจะใชอยางถกตอง ยานจงตองผานการควบคมดแลในการใชจากแพทยแผนปจจบนโดยใกลชด แพทยแผนปจจบนเทานน ทมอ านาจสงจายยาควบคมพเศษ เชน ยาเพรดนโซโลน ยาเดกชาเมทาโซน เปนตน

(4) วตถออกฤทธตอจตประสาทและยาเสพตด คอ ยาแผนปจจบนทกอใหเกดการเสพตดไดงาย และมผลเปลยนแปลงสภาพทางจตประสาทของผใช และมกจะมผลกระทบโดยตรงตอสงคมรอบขาง เชนเดยวกบยาควบคมพเศษทแพทยแผนปจจบนเทานนทมอ านาจสงจายยาในกล มน เชน ยานอนหลบชนดตางๆ มอรฟนระงบปวด เปนตน

(5) ยาบรรจเสรจทมใชยาอนตราย คอ ยาแผนปจจบนทกระทรวงสาธารณสขมไดจดใหเปนยาสามญประจ าบาน ยาควบคมพเศษ วตถออกฤทธตอจตประสาทหรอยาเสพตด เนองจากเหนวาเปนยาทคอนขางมความปลอดภย แตขณะเดยวกนกยงมความไมเหมาะสมบางประการทจะจดเขาเปนยาสามญประจ าบาน เชน ยาแกไขหวดสตรผสม และยาใชภายนอกบางชนด เปนตน

2.3.1.2 การคดคนพฒนายาส าหรบมนษย

ในการพฒนายาใหมเพยงหนงชนดส าหรบมนษยอาจตองลงทนดวยคาใชจายมหาศาล มผรวมโครงการวจยมากมาย และใชเวลาการคดคนพฒนาทยาวนาน มหลายกรณทพบวาไมประสบความส าเรจในการน าไปใชใหเกดประสทธผลหรอมความปลอดภยไมเพยงพอ การคดคนพฒนายาแตละชนดมล าดบขนตอนโดยสรปดงน

(1) การคนหาสารทมฤทธในการรกษาโรค ซงอาจมาจากธรรมชาต หรอสงเคราะหขนมาดวย วธทางเคม หรอออกแบบโมเลกลดวยแบบจ าลองทางคอมพวเตอร

(2) การทดสอบในสตวทดลองเพอตรวจสอบความปลอดภยและประสทธผล

14

(3) กระบวนการวจยในมนษย ม 3 ระยะ ระยะแรกจะทดสอบในอาสาสมครสขภาพด ระยะทสองในผปวยอาสาสมครจ านวนหนง และระยะทสามทดสอบในผปวยอาสาสมครจ านวนมาก เพอใหไดขอมลวายามประสทธภาพจรง

(4) การอนมตและไดรบการรบรองใหขนทะเบยนต ารบยาจากองคการอาหารและยา (Food and drug administration)

(5) เมอยาถกวางขายในตลาด ผผลตยาจะเกบขอมลการเฝาระวงและตดตามความปลอดภย เพอใหไดความรทลกซงยงขนเกยวกบความปลอดภยและประสทธภาพของยา

(6) การใหความรหรอขอมลยาใหมใหแกผทเกยวของกบการใชยาใหมนทกฝาย ทงในรปแบบการจดสมมนาวชาการ หรอผานผแทนเวชภณฑ เปนตน

2.3.2 เครองส าอาง

พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. 2535 ระบวาเครองส าอาง หมายถง (1) วตถทมงหมายส าหรบใชทา ถ นวด โรย พน หยอด ใส อบ หรอกระท าดวยวธอนใดตอ

สวนหนงสวนใดของรางกายเพอความสะอาด ความสวยงาม หรอสงเสรมใหเกดความสวยและรวมตลอดทงเครองประทนผวตางๆ ดวย แตไมรวมถง เครองประดบและเครองแตตวซงเปนอปกรณภายนอกรางกาย

(2) วตถทมงหมายส าหรบใชเปนสวนผสมในการผลตเครองส าอางโดยเฉพาะหรอ (3) วตถอนทก าหนดโดยกฏกระทรวงใหเปนเครองส าอาง

2.3.2.1 การจ าแนกประเภทของเครองส าอาง

เครองส าอางจ าแนกได 5 ประเภทตามวตถประสงคของการใช ไดแก (1) เครองส าอางส าหรบบ ารงรกษาผวหนงและแกขอบกพรองของผวหนง เชน เครองส าอาง

ชะลอความแก ผลตภณฑขจดสว ผลตภณฑขจดสผว ขจดฝาและท าใหผวขาว ผลตภณฑระงบเหงอและขจดกลนตว และครมหลอลนหรอประอรผว

(2) เครองส าอางส าหรบเสนผม เชน ผลตภณฑแชมพ นวดเสนผม และปรบสภาพผม ผลตภณฑตกแตงทรงผม ดดผม ยอมสผม เครองส าอางก าจดขน เครองส าอางส าหรบโกนหนวด

(3) เครองส าอางส าหรบปกปองผวหนง เชน ผลตภณฑปองกนแสงแดด ครมทาผว ครมทาปองกนแมลงกดตอย

(4) เครองส าอางส าหรบท าความสะอาด เชน ผลตภณฑทใชในหองน า และท าความสะอาดรางกาย ยาสฟน และน ายาบวนปาก ผลตภณฑท าความสะอาดใบหนา

(5) เครองส าอางใหสส าหรบเสรมแตงความงามของผวหนง เชน เครองส าอางตกแตงตา แกม ปาก เลบ

15

2.3.2.2 ขอเทจจรงบางประการเกยวกบเครองส าอาง

ในปจจบนยงมความรความเขาใจทคลาดเคลอนอยมากเกยวกบเครองส าอางในทองตลาด โดยเฉพาะอยางยงการใชสารเคมออกฤทธทผดวตถประสงคตามหลกวชาการ ดงตวอยางเชน

(1) กลตาไธโอน โดยทวไปสารกลตาไธโอนใชรกษาผปวยทมปญหาตบอกเสบ การใชตองอยภายใตการควบคมของผเชยวชาญ และใชยาเปนชวงๆ ไมใชตดตอกน กรณของการน ากลตาไธโอนไปฉดเพอใหผวขาวนน ถอวาเปนการประยกตใชขนมาเอง เนองจากคณสมบตรองของกลตาไธโอน สามารถยบยงการสรางเมดสผวหรอทเรยกวาเมลานน (Melanin) เมอมการน าสารชนดนฉดเขาสรางกายจะท าใหเมดสผวลดลง จากเดมเมดสผวในผวหนงมประโยชนเหมอนแผนกรองแสง ท าหนาทจบอนมลอสระ หากใชกลตาไธโอนปรมาณสงและใชตดตอกนเปนเวลานาน ภมตานทานของผวจะลดลง เกดการระคายเคองแพแสงแดดไดงายขน และเสยงตอการเปนมะเรงผวหนงได นอกจากนยงอาจเกดผลกระทบตอจอตาโดยท าใหจอประสาทตาอกเสบจนถงขนตาบอดได

(2) คอลลาเจน คอลลาเจนเปนโปรตนทมการเรยงตวของกรดอะมโนหลายชนดตอๆ กน คอลลาเจนเปนสวนประกอบของผวหนง กระดก ขอตอ ขน และเสนผม รวมถงเนอเยอทงห มด ในรางกาย คอลลาเจนเปนสวนส าคญทท าใหเซลลยดเกาะกน เมอรางกายมปรมาณคอลาเจนลดลง เซลลของรางกายกจะเรยงตวกนไมเปนระเบยบ ท าใหเกดความผดปกต และท าใหผวหนงขาดความกระชบ เกดรวรอยหยอนคลอย หมองคล า ตลอดจนอตราการเผาผลาญในรางกายลดลงดวย โดยปกตรางกายสามารถสงเคราะหคอลลาเจนเองได แตความสามารถในการสงเคราะหคอลลาเจนจะลดลงเมออายเพมขน นอกจากนปจจยอนๆ เชน การสมผสรงสอลตราไวโอเลต พฤตกรรมการบรโภคทไมถกตอง กเปนสาเหตทท าใหความสามารถในการสงเคราะหคอลลาเจนลดลงเชนกน ปจจบนมการน าคอลลาเจนผสมลงในผลตภณฑทาผวหรอแมแตในผลตภณฑอาหารเสรมเพอลดเลอนรวรอย ท าใหผวเตงตง แตดวยธรรมชาตของคอลลาเจนทมโมเลกลขนาดใหญเกนไปจงไมสามารถซมผานผวหนง หรอดดซมไปใชประโยชนได การกนผลตภณฑอาหารเสรมคอลลาเจนจงไมมประโยชนตามค าโฆษณา

(3) โบทอกซ เปนทอกซนทไดจากเชอแบคทเรย ใชฉดรกษารวรอยทเกดจากการหดเกรงของกลามเนอ เนองจากออกฤทธคลายกลามเนอในบรเวณทฉดไดผลดและปลอดภย แตหามฉดในสตร มครรภ ผใหนมบตร เพราะยงไมมรายงานความปลอดภย และยงไมควรฉดในผปวยทเปนโรคกลามเนอออนแรง หรอแพโปรตนอลบมน

(4) สเตมเซลล เปนเซลลตนก าเนดของสงมชวตทมอยในพชและสตว ความอศจรรยของ สเตมเซลลคอความสามารถในการเตบโต แบงตว และแปรเปลยนสรางเปนเซลลชนดอนๆ เปนเนอเยอของอวยวะอนๆ ทมหนาทเฉพาะเจาะจงไดหลากหลาย การใชสเตมเซลลเปนสวนผสมของเครองส าอางเพอมงหวงทจะเปลยนเซลลผวหนงใหมใหคลายผวทารกนนยงเปนไปไมได การเลยง สเตมเซลลตองใชอาหารเพาะเลยงชนดพเศษ ควบคมอณหภม ความเปนกรดดางอย างด ดงนน สเตมเซลลทอยในเครองส าอางจงไมสามารถมชวตและเตบโตแบงตวได โดยเฉพาะอยางยง สเตมเซลลจากรก แกะ วว หรอทารก จะยงเสยงตอการตดเชอโรคทปนเปอน กอใหเกดการแพระคาย

16

เคองและเปนอนตรายได อยางไรกตามการสกดสารส าคญทมประโยชนจากสเตมเซลลทเลยงในหองทดลอง แลวน ามาใชเปนสวนผสมในเครองส าอางทดแทนการใสสเตมเซลลโดยตรง นบวาจะใหผลดและมความปลอดภยกวา

2.3.3 เวชส าอาง

เวชส าอางเปนผลตภณฑเครองส าอางทประกอบดวยสารส าคญทใหฤทธเ ชงรกษา เปนผลตภณฑทมจดมงหมายในการใชอยางเฉพาะเจาะจง มผลตอรางกายเลกนอย แตไมใชใน การวนจฉย รกษาหรอปองกนโรค ผลตภณฑเวชส าอางสามารถหาซอไดตามรานคาทวไป ไมจ าเปนตองมใบสงแพทยหรอจายโดยเภสชกร ในปจจบนผลตภณฑเวชส าอางยงไมเปนทยอมรบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาของประเทศไทย แตประเทศทเปนตลาดส าคญของผลตภณฑเวชส าอาง คอ ประเทศสหรฐอเมรกา ญปน และกลมประเทศสหภาพยโรป

รปแบบผลตภณฑเวชส าอางทมการพฒนามาก และมแนวโนมทจะไดรบความนยมอยางตอเนองคอ ผลตภณฑรปแบบการใหสารผานทางผวหนง เนองจากไมเกดปญหาการดดซมทลดลงจากผลของอาหารในทางเดนอาหาร รวมทงหลกเลยงการถกเปลยนเปนสารทไมมฤทธเชงรกษาทตบ ผลตภณฑรปแบบการใหสารผานทางผวหนงชวยใหสารออกฤทธนานขน จงไมจ าเปนตองใหบอย เปนการเพมการยอมรบของผใช สามารถใชแทนการฉดหรอรบประทานได

ผลตภณฑเวชส าอางทไดรบความนยมสงในปจจบน คอ ผลตภณฑทเกยวกบการดแลผวหนง ซงใชเพอวตถประสงคตางๆ ไดแก

(1) ผลตภณฑปองกนกนแดด (Sunscreen products) (2) ผลตภณฑชะลอความแก (Anti-aging products) (3) ผลตภณฑทท าใหผวขาว (Skin whitening products) (4) ผลตภณฑรกษาสว (Anti-acne products) (5) ผลตภณฑรกษาแผลเปน (Scar healing products)

นอกจากนยงมผลตภณฑเวชส าอางทมแนวโนมไดรบความนยมเพมมากขนเชนเดยวกน ไดแก ผลตภณฑเวชส าอางส าหรบฟน เชน ยาสฟนผสมฟลออไรด และผลตภณฑฟอกสฟน ผลตภณฑเวชส าอางระงบกลนกาย ผลตภณฑส าหรบเสนผมและหนงศรษะ เชน ผลตภณฑขจดรงแค ผลตภณฑปองกนผมรวงและกระตนการงอกของเสนผม และผลตภณฑเพอเปลยนแปลงรปรางของเสนผม (ดดผม ยดผม ฟอกสผม และยอมสผม) เปนตน (อรญญา มโนสรอย และคณะ, ม.ป.ป.)

กจกรรม 2.5 แบงกลม ก มละ 4 - 5 ค ศกษาเกยวกบผลตภณฑตวอยางทไดรบ แลวสรปวาผลตภณฑนนเปนยา เครองส าอาง หรอเวชส าอาง พรอมทงอภปรายเหตผลประกอบ

17

2.4 วทยาศาสตรกบทอยอาศย

2.4.1 วทยาการดานทอยอาศย

ทอยอาศยในทนมไดหมายความถงเพยงแคอาคาร บานเรอน ตก โรง และแพทมนษยจดสรางขน เพอใชเปนทอยอาศย แตยงนบรวมไปถงสงอ านวยความสะดวกสบาย อปกรณและสงใชสอยทจ าเปนตามความตองการทางดานรางกาย จตใจ และความเปนอย ตลอดจนผลตภณฑ วสด และอปกรณท ใ ช ในการสร าง ตกแตง บ าร งรกษา และท าความสะอาด ท อย อา ศยดวย ในชวตประจ าวนวทยาการดานทอยอาศยเจรญรดหนาไปมาก มการศกษาพฒนาวสดตางๆ ขนมาใชทดแทนวสดเดมเพอตอบสนองวตถประสงคเฉพาะบางประการ เชน การยดอายการใชงาน การเพมความปลอดภย การเพมความแขงแรงทนทาน การประหยดพลงงาน เปนตน เพอใหงายตอการท าความเขาใจ เราอาจสามารถแบงกลมของผลตภณฑ วสด และอปกรณทเกยวของกบวทยาการดานทอยอาศยออกเปน 3 สวน ไดแก สวนทเปนโครงสราง สวนทเปนงานตกแตงสถาปตยกรรม และสวนอนๆ ดงน

(1) สวนทเปนโครงสรางของทอยอาศย ไดแก โครงสรางเสา โครงสรางคาน โครงสรางพน และโครงสรางหลงคา แตเดมโครงสรางเหลานมกใชวสดหลก 3 ประเภท คอ เหลก ไม และคอนกรต แตในปจจบนไดมการศกษาและพฒนาวสดชนดอนๆ มาใชทดแทน เชน

- การใชโครงหลงคาส าเรจรป (Roof truss) แทนโครงหลงคาเหลกรปพรรณแบบเดม โครงหลงคาส าเรจรปท าจากเหลกเคลอบกลปวาไนซทมก าลงดงสงตดเปนชนๆ แลวน ามาตอเขาเปนโครงถก ยดตดกนดวยตะปเกลยวเคลอบกลวาไนซ ไมกอใหเกดสนม น าหนกโดยรวมจะเบากวา โครงหลงคาเหลกแบบเดมและทนตอการเกดสนมมากกวา (รปท 2.5)

รปท 2.5 โครงหลงคาส าเรจรป (หางหนสวนจ ากด กจเพมพลคาวสดกอสราง, ม.ป.ป.)

18

- การใชวสดหลงคาเมทลชท (Metal sheet) ซงเปนแผนเหลกผานกรรมวธการชบรอนเคลอบสวนผสมของอลมเนยมและสงกะส และเคลอบสตางๆ มคณสมบตปองกนการเกดสนมและสะทอนความรอน เปนตน (รปท 2.6)

รปท 2.6 วสดหลงคาเมทลชท (ว-สตล เมทล ดไซน จ ากด, ม.ป.ป.)

(2) สวนทเปนงานตกแตงสถาปตยกรรม ไดแก วสดตกแตงผวพนและวสดตกแตงผวผนง เชน สทา สเคลอบเงา ในอดตอาจใชวสดตกแตงเพยงเพอวตถประสงคดานความสวยงาม แตปจจบนจะค านงถงความทนทานและความปลอดภยในการใชงานดวย เชน

- การใชสทาบานชนดปลอดสารตะกวทดแทนสทาแบบเดม ซงสารตะกว ถอเปนสารใหสทส าคญมาตงแตอดต โดยใหสในโทนสด เชน สแดง สสม สเหลอง ไปจนถงสขาว จงไดรบความนยม ในการเตมลงในผลตภณฑสทาอาคารมานาน แตเมอสเหลานนเสอมสภาพลงกจะปลอยฝนทมพษภยเขาสรางกาย โดยทเราไมรสก เพราะขนาดทเลกจนมองไมเหน

- การใชวสดไมเทยมท าจากไฟเบอรซเมนตปลอดใยหนทดแทนไม ในการตกแตงพนและผนง เปนตน

(3) สวนอนๆ สวนทมใชโครงสรางหรองานตกแตงสถาปตยกรรม เชน ผลตภณฑท าความสะอาด ผลตภณฑไลมด แมลง หรอสตวกดแทะ น าหอมปรบอากาศ เปนตน

กจกรรม 2.6 จงยกตวอยางนวตกรรมใหมทใชในการกอสรางอาคารหรอทอยอาศยในปจจบน

19

2.4.2 การประยกตใชความรทางวทยาศาสตรในการสรางบานเพอรบภยพบตธรรมชาต

ในปจจบนโลกเกดการเปลยนแปลงทงทางภมศาสตร และสภาวะแวดลอมกอใหเกดภยพบตธรรมชาต เชน แผนดนไหว น าทวม และลมพาย ทนบวนจะมอบตการณสงและทวความรนแรงมากกวาอดต ดงนนในการสรางทอยอาศยนอกจากจะออกแบบเพอใหมความแขงแรงทนทานตอสภาวะปกตของสภาพแวดลอมแลว เราควรค านงถงการหลกเลยงหรอลดความรนแรงของภยพบตธรรมชาตทอาจเกดขนลวงหนาดวย รปท 2.7 เปนตวอยางบานทรงกลมรบมอภยพบตแผนดนไหวและสนาม

หลกการออกแบบและเลอกใชวสดในการสรางทอยอาศยเพอรบภยพบต มดงน (1) พนดน เมอเกดแผนดนไหวหรอน าปาไหลหลาก สภาพของชนดนทแขงแรงจะชวยยดบาน

ของเราใหปลอดภย ควรหลกเลยงการปลกบานบนพนททเปนหนกรวด ทราย หรอดนเหลว ควรเลอกพนททเปนชนหนแขงแรง หรอชนดนทมความหนาแนน ควรหลกเลยงการปลกบานบนหรอภายใตเนนหนทมโอกาสถลมลงมาได รวมถงตนไมใหญทสามารถลมทบบานเมอเกดลมพาย

(2) สวนยอดและสวนต าสดเปนทอนตราย ตามหลกการทางวทยาศาสตรลมพายจะมก าลงแรงทสดเมอพดผานบรเวณยอดเขา ยอดเนน หรอทราบทเปนหบเขาต าลงไป ดงนนจงไมควรปลกบานในบรเวณน

(3) หลงคาตองเบา บานทมหลงคาหรอสวนบนของบานหนกเกนไป ไมวาจะดวยวสดทใชท า หรอการมสงของบรรทกอยมาก เมอเกดแผนดนไหวหลงคามโครงจะถลมลงมาไดงายกวาอาคารทมหลงคาน าหนกเบา รวมไปถงการใชวสดทมความยดหยนได เชน ไม หรอเหลก กจะชวยเพม ความแขงแรงมากขนดวย

(4) ผนงของบานหรออาคารไมควรประกอบดวยวสดทหลากหลายมากเกนไป เพราะจะท าใหมรอยตอมากและกลายเปนจดทออนแอทสดของบาน มโอกาสเสยงทจะเสยหายไดกอนสวนอนๆ ควรเลอกใชวสดท าผนงเพยงชนดเดยวและตองมความยดหยนสง

(5) หากทราบวาหนาดนของพนททจะสรางบานมการสไลดควรออกแบบเสาเขมใหม ความยาวมากกวาปกต เพอปองกนการเสยหายของหนาดนทจะสงผลตอความแขงแรงของโครงสราง

(6) การส ารวจระดบน าเมอทราบถงระดบน าทเคยทวมถงแลว ควรออกแบบหรอสรางบานใหยกสง ขนจากระดบน านนพอสมควรโดยตวบานตองตงอยบนเสาเขมหรอก าแพงกนดนทม ความแขงแรง อาจเสรมโครงสรางทแยงเพอรดโครงสรางของบานใหแขงแรงขน

(7) ควรแยกอาคารเพอลดอตราเสยงรปทรงอาคารทปลอดภยทสดเมอเกดลมพายคอ รปทรงสเหลยมขนาดเลกอาคารทมขนาดใหญหรอทอดตวยาวเปนรปตวแอลโดยไมไดแยกอาคารออกจากกนมความเสยงทจะเกดความเสยหายมากกวา

(8) เลอกใชทรงหลงคาทลลม หลงคาทมความลาดเอยงทงสดาน หรอทเรยกวา “ปนหยา” เปนทรงหลงคาทปลอดภยจากลมพายมากกวาทรงจว ทรงหมาแหงน และหลงคาแบนราบ ควรระวงชองเปดเหนอผนง ไมควรท าชองเปดทลมสามารถพดผานไดทบรเวณระหวางเหนอผนงกบใตหลงคา เพราะลมจะสามารถพดผานและพดเอาหลงคาหลดลอยไปได หากตองการชองเปดควรพจารณาต าแหนงทต าลงมาประมาณ 1 เมตร

20

(9) ควรหลกเลยงการใชกระจกเปนประตและหนาตาง อาจเลอกใชไม อะลมเนยม เหลก หรอพลาสตกแทน แตหากตองการใชกระจกกควรเปนกระจกนรภย เพราะเมอแตกแลวจะแตกละเอยดเปนเมดเลกๆ หรอเลอกกระจกลามเนตทมฟลมสอดอยตรงกลาง เพราะแมกระจกแตกกจะไมหลนลงมา และหากเปนประตบานเปดออกสภายนอกควรจะใชวสดทมความแขงแรงทนทานตอแรงลมมากกวาบานประตทเปดเขาภายในบาน

(10) แยกกนสาดจากหลงคา ไมควรใหมสวนใดสวนหนงของกนสาดเชอมตอกบหลงคา เพราะหากเกดความเสยหายกบกนสาดกจะไมสงผลไปถงหลงคา นอกจากนไมควรออกแบบชายคาทยนยาวเกนไป เพราะจะเพมพนทในการปะทะของลมใหมากขน และกจะเกดความเสยหายมากขน

รปท 2.7 บานทรงกลมและผนงบานนาโนรบมอภยพบตแผนดนไหวและสนาม (หยาดน าคาง, 2556)

2.4.3 ภยใกลตวในทอยอาศย

การเอาใจใสและใหความส าคญกบผลตภณฑทน ามาใชในบาน ทตองค านงถงคณภาพแลว ควรใหความส าคญกบอนตรายจากวสด สารเคม ทสงผลกระทบตอผอยอาศยและสงแวดลอมดวย ในบานพกอาศย อาจมภยเงยบจากสารเคมนานาชนดตกคางอย ไมวาจะเปนอาหาร ผลตภณฑเครองใชตางๆ ฝนละออง ฯลฯ องคการอนามยโลกไดออกมาประเมนวา มลพษจากอากาศภายในอาคารและบานเรอนรมถนน เปนตนเหตส าคญของโรคทางเดนหายใจ โรคปอด และโรคมะเรง โดยตวอยางของความเสยงตอการเกดโรคตางๆ เชน

(1) น ายาท าความสะอาดและสารก าจดแมลงตางๆ น ายาท าความสะอาดเครองครวบางชนดมฤทธกดกรอนเนอเยอ เปนพษตอรางกาย สารเคมทใชในการขจดสงอดตนในทอน าทงมกเปน สารอนตรายทมฤทธกดกรอนรนแรง นอกจากน น ายาท าความสะอาดพนบานหากทาน สดดม หรอสมผสในปรมาณความเขมขนสง จะท าใหเกดการระคายเคองเยอบทางเดนหายใจ ทางเดนอาหาร ตา และผวหนงอยางรนแรง

21

(2) สารฟอรมาลดไฮด เปนสารตกคางทแฝงตวอยในตวอาคาร อปกรณตกแตง เครองใชส านกงาน โดยเฉพาะเฟอรนเจอรทท าจากไม โดยเฉพาะบานหรอเฟอรนเจอรทเพงทาสใหมๆ ไอระเหยของฟอรมาลดไฮดจะกอใหเกดอาการแสบจมก ปวดศรษะ วงเวยน หรองวงซม

(3) อนตรายจากเทคโนโลย โทรทศน คอมพวเตอร ไมโครเวฟ โทรศพทมอถอ ฯลฯ นบเปนเทคโนโลยทมสารอนตรายปะปนอยดวยเสมอ ไดแก ตะกว ปรอท แคดเมยม ฯลฯ สารพษนานาชนดเหลานจะถกปลอยออกมาปะปนในอากาศ โดยทวสดสงเคราะหและเครองใชไฟฟาจะปลอยสารเคมหรอไอระเหยทเปนพษสอากาศ ซงเปนตนเหตของโรคภยไขเจบตางๆ ตามมา เชน โรคภมแพ หอบหด ระคายเคอง ไซนส ออนเพลยโดยไมทราบสาเหต ปวดตนคอ ปวดศรษะ เปนตน กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข ไดจ าแนกสารอนตรายทอยในผลตภณฑอลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาตางๆ เอาไว เชน ตะกว เปนสวนประกอบในการบดกรแผนวงจรพมพ หลอดภาพรงสแคโทด (CRT) เปนตน ผลกระทบจะท าลายระบบประสาทสวนกลาง ระบบโลหต โดยเฉพาะเดกจะมผล กระทบตอพฒนาการสมองเนองจากเดกสามารถดดซมตะกวไดมากกวาผใหญ 5 เทา แคดเมยม มกพบในแผนวงจรพมพ ตวตานทาน แบตเตอรแบบชารจได ซงสารเหลานจะสะสมในรางกาย สงผลกระทบโดยตรงตอไตและกระดก ท าลายระบบประสาท สงผลตอพฒนาการและการมบตร สวน ปรอท มกพบในตวตดความรอน สวตช และอปกรณใหแสงสวางในจอภาพแบบแบน หากปนเปอนสแหลงน าจะสะสมตอไปในหวงโซอาหาร สงผลตอสมอง ไต และอวยวะตางๆ และเปนพษตอระบบประสาทสวนกลาง

นอกจากน ยงมอนตรายจากสารพษอนๆ ทแฝงอยในบาน จ าเปนทเราตองระมดระวง โดยหนมาใชผลตภณฑจากธรรมชาตใหมากขน เพราะภยอนตรายจากสารพษเหลาน ไมไดเกด เพยงชวขามคน ทส าคญยงมองไมเหน การปองกนจงนาจะเปนทางออกทดทสด

ค าถามทายบท

1. เทคโนโลยทางการเกษตรทมบทบาทเกยวของกบการผลตอาหารในปจจบนและอนาคต อยางไรบาง จงอธบาย

2. จงเปรยบเทยบขอด – ขอเสยของเทคโนโลยชวภาพทางเกษตร 3. “อาหารปลอดภย” หมายความวาอยางไร จงอธบายและยกตวอยางประกอบ 4. จงยกตวอยางนวตกรรมสงทอทนาสนใจ 1 ชนด พรอมทงระบขอดหรอคณสมบตพเศษของ

นวตกรรมนนๆ 5. ยา เครองส าอาง และเวชส าอางมความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร จงอธบายโดยสงเขป 6. ปจจยพนฐานของมนษยดานทอยอาศยมความสมพนธกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางไร 7. จงยกตวอยางวสดทดแทนในปจจบนทใชในการสรางทอยอาศย พรอมอธบาย 8. ปจจยส าคญอะไรบางทสงผลตอการออกแบบและเลอกใชวสดในการสรางทอยอาศยในอนาคต