1

บทท 7

หางหนสวน – การจดตง ลกษณะทวไปของหางหนสวน กจการทดาเนนธรกจอาจจดตงขนได 3 รปแบบ คอ กจการเจาของคนเดยว หางหนสวน และบรษทจากด หางหนสวนเปนรปแบบหนงของการดาเนนธรกจทนยมกนมากในประเทศไทย เนองจากหางหนสวนมวธการจดตงงาย ใชเงนทนไมมากนก และอาจมขอไดเปรยบทางภาษถงแมวามาตรฐานการบญชทนามาใชกบกจการเจาของคนเดยว หรอบรษทจากดสามารถนามาใชกบหางหนสวนได แตลกษณะเฉพาะของหางหนสวนในการจดตง การดาเนนงาน และการเลกกจการเปนเรองทนาศกษา หางหนสวนจะตองดาเนนงานตามสญญาหรอขอตกลงและกฎหมายทเกยวของ ซงในแตละประเทศจะแตกตางกน สญญาหรอขอตกลงททาระหวางผ เปนหนสวนดวยกนและกฎหมายทเกยวของกบหางหนสวนสาหรบประเทศไทย คอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จะมผลกระทบตอการบญชหางหนสวน ความหมายของหางหนสวน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1012 ไดบญญตไววา “อนวาสญญาจดตงหางหนสวนหรอบรษทนน คอสญญาซงบคคลตงแต 2 คนขนไป ตกลงเขากนเพอกระทากจการรวมกน ดวยประสงคจะแบงผลกาไรอนพงจะไดแกกจการททานน” จากบทบญญตของกฎหมายจะเหนไดวา ลกษณะสาคญของหางหนสวนจะตองประกอบดวยหลกเกณฑ 4 ประการ คอ 1. เปนสญญา หรอขอตกลงของบคคลตงแต 2 คนขนไป วงอาจจะเปนบคคลธรรมดา หรอนตบคคลกได 2. มการตกลงเขากน คอมการลงทนรวมกน สงทนามาลงทนอาจเปน

ก. เงนสด ข. สนทรพยอนทมใชเงนสด เชน ทดน อาคาร อปกรณ หรอสนคา ค. แรงงาน อาจจะเปนแรงกาย ความคด ชอเสยง ความสามรถ หรอความเชยวชาญ

3. ตองกระทากจการรวมกน คอตองมเจตนารวมกนในการประกอบกจการ 4. มวตถประสงคเพอแสวงหากาไรมาแบงปนกน คอ กจการทจะเปนหนสวนจะตองเปน

กจการทเมอทาไปแลวมทางไดกาไร หากการลงทนรวมกนมวตถประสงคอนทไมตองการหากาไร กไมถอเปนการจดตงหางหนสวน

2

ประเภทของหางหนสวน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1013 ไดแบงหางหนสวนออกเปน 2 ประเภท คอ

1. หางหนสวนสามญ ( Ordinary or Unlimited Partnership)

หางหนสวนสามญ คอ หางหนสวนทผ เปนหนสวนทกคนตองรบผดชอบในหนสนของหางหนสวนโดยไมจากดจานวน ดงนนคณสมบตของผ เปนหนสวนจงมความสาคญ การเขาหนสวนกนตองอาศยความซอสตย และความเชอใจทงนเนองจากเจาหนของหางหนสวนสามารถยดสนทรพยสวนตวของผ เปนหนสวนมาชาระหนสนแทนได และผ เปนหนสวนทกคนมสทธเขามาบรหารงานในหางหนสวนได หางหนสวนประเภทนจะจดทะเบยน หรอไมจดทะเบยนเปนนตบคคลกได ถาไมจดทะเบยนกเปนบคคลธรรมดา แตถาจดทะเบยนกจะเปนนตบคคลแยกตางหากจากผ เปนหนสวน โดยหางหนสวนสามญสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1.1. หางหนสวนสามญไมจดทะเบยน (Unregistered Ordinary Partnership) มฐานะเปนบคคลธรรมดาคานาหนาชอหางหนสวนจะตองใชคาวา “หางหนสวนสามญ” ถาไมไดตกลงไวในสญญาหางหนสวน กฎหมายใหถอวาผ เปนหนสวนทกคนมสทธเขาจดการงานของหางหนสวน

1.2. หางหนสวนสามญจดทะเบยน (Registered Ordinary Partnership) มฐานะเปนนตบคคลแยกตางหากจากผ เปนหนสวน คานาหนาชอหางหนสวนจะตองใชคาวา “หางหนสวนสามญนตบคคล” และจะตองระบชอผ เปนหนสวนผจดการไวอยางชดเจนทกรมพฒนาธรกจการคากระทรวงพาณชย ผ เปนหนสวนผจดการเทานนทมสทธเขาจดการงานของหางหนสวนและทานตกรรมในนามหางหนสวนได

2. หางหนสวนจากด (Limited Partnership) กฎหมายบงคบใหจดทะเบยนเปนนตบคคลเสมอ คานาหนาชอหางหนสวนจะตองใชคาวา

“หางหนสวนจากด” โดยหางหนสวนจากดจะแบงผ เปนหนสวนออกเปน 2 ประเภท คอ 2.1. หนสวนประเภทไมจากดความรบผดชอบ กฎหมายกาหนดวาตองมผ เปนหนสวน

ประเภทนอยางนอย 1 คนในหางหนสวนจากดทจะเปนผ รบผดชอบในบรรดาหนสนของหางหนสวนโดยไมจากดจานวนและมสทธเขาจดการงานของหางหนสวน ผ เปนหนสวนประเภทน สามารถนาเงนสด สนทรพยอนทมใชเงนสด หรอแรงงานมาลงทนกได

2.2. หนสวนประเภทจากดความรบผดชอบ ผ เปนหนสวนจะตองรบผดชอบในหนสนของหางหนสวนไมเกนจานวนเงนทตนรบวาจะลงทนในหางหนสวน ผ เปนหนสวนประเภทนไมมสทธ

3

เขาจดการงานของหางหนสวนและจะนาแรงงานมาลงทนไมได รวมทงจะถอนเงนไมวาในลกษณะใดทอาจทาใหทนของตนลดลงไปจากจานวนเดมทตนจากดความรบผดอยไมได ชนดของผเปนหนสวน แบงออกเปน 3 ชนด คอ

1.ผ เปนหนสวนดาเนนงาน เปนหนสวนทลงทนเปนเงนสด สนทรพยอนๆ แลวยงลงทนเปนแรงงานดวย คอ ทาหนาทบรหารงานในหางหนสวนตามปกต ไดรบเงนเดอนเปนคาตอบแทนนอกเหนอจากสวนแบงกาไรหรอขาดทนทตกลงกนไวใหกบผ เปนหนสวนทกคน

2.ผ เปนหนสวนไมดาเนนงาน คอ หนสวนทนาเงนสด หรอสนทรพยอนๆ มาลงทนอยางเดยวไมชวยในการบรหารงานหางหนสวน จะรบผลประโยชนจากสวนแบงกาไรขาดทนเปนคาตอบแทนเทานน

3.ผ เปนหนสวนสมมต คอ หนสวนทลาออกจากหางหนสวนแลว แตยงคงทงเงนทนไวในรปอนเปนการแปลงสภาพจากเจาของเปนเจาหนของธรกจ เชน ทนจากผ เปนหนสวน ก ไปเปนหนสนจากนาย ก ดงตวอยางเงนก ซงไดผลตอบแทนเปนดอกเบยจายของหางหนสวน การจดตงและการดาเนนงานของหางหนสวน

1. การจดตงหางหนสวน การจดตงหางหนสวนจะตองมสญญากนระหวางบคคลตงแต 2 คนขนไป และในกรณท

เปนหางหนสวนสามญนตบคคลและหางหนสวนจากดจะตองมการจดทะเบยนเปนนตบคคลดวย สวนสญญาจดตงหางหนสวนกนนนอาจจะทาดวยวาจา หรอเปนลายลกษณอกษรกได แตในทางปฏบตเพอปองกนขอขดแยงตางๆ ทอาจเกดขนในภายหลงจงควรทาสญญากนเปนลายลกษณอกษรไวเปนหลกฐานในเรองทเกยวกบชอหางหนสวน วตถประสงคของหางหนสวน ทตงสานกงานใหญและสาขา ชอ ทอยและอาชพของผ เปนหนสวน ชอผ เปนหนสวนผจดการ ขอจากดอานาจของผ เปนหนสวนผจดการ ตราทใชเปนสาคญของหางหนสวน กาหนดเวลาดาเนนกจการ จานวนเงนลงทนและสนทรพยทผ เปนหนสวนนามาลง การบรหารงานของหางหนสวน การแบงกาไรขาดทน การชาระบญชและการเลกหางหนสวน

2.การจดการ ในสญญาจดตงหางหนสวนหากไมไดตกลงกนไววาจะใหใครเปนผจดการ ผ เปนหนสวน

ทกคนยอมจดการหางหนสวนได โดยถอวาเปนหนสวนผจดการทกคน 3.การแบงกาไรและขาดทน เมอหางหนสวนดาเนนกจการแลวมผลกาไรหรอขาดทน ผ เปนหนสวนทกคนยอมมสทธทจะไดรบสวนแบงกาไรหรอขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนไว แตถาไมไดมการตกลงกนไว กฎหมายบญญตวาใหแบงกาไรหรอขาดทนตามอตราสวนทผ เปนหนสวนแตละคนนาทนมาลงในหางหนสวนนน

4

ลกษณะเฉพาะของหางหนสวน หางหนสวนมลกษณะทแตกตางไปจากกจการทดาเนนธรกจในรปอนๆ (กจการเจาของคนเดยวและบรษทจากด) ดงน

1. อายทจากด (Limited Life)

อายการดาเนนงานของหางหนสวนเปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย ซงกาหนดไววา หางหนสวนจะเลกกจการไปโดยปรยาย เมอมเหตการณใดเหตการณหนงดงตอไปนเกดขน 1.การรบรเปนหนสวนใหม 2.การลาออกของผ เปนหนสวน 3.การตายของผ เปนหนสวน 4.ผ เปนหนสวนคนใดคนหนงลมละลายหรอตกเปนผ ไรความสามารถ

นอกจากนในสญญาจดตงหางหนสวนอาจจะระบถงเหตการณอนๆ ทเปนเหตใหอายการดาเนนงานของหางหนสวนตามกฎหมายตองสนสดลง เชน ตกลงกนไววา ถาหางหนสวนดาเนนกจการขาดทนอยางเดยวและไมมหวงฟนกลบตวไดอกกใหเลกกจการ หรอหางหนสวนบรรลวตถประสงคแลวกใหเลกกจการ

2. การเปนตวแทนซงกนและกน (Mutual Agency)

โดยทวไปผ เปนหนสวนทกคนเปนตวแทนของหางหนสวนและเปนตวแทนของผ เปนหนสวนคนอนๆ ดงนนหากผ เปนหนสวนคนใดคนหนงกระทาการในนามของหางหนสวน ผ เปนหนสวนคนอนและหางหนสวนจะตองรบผดชอบในผลของการกระทานน

3. ความรบผดในหนสนทไมจากดจานวน (Unlimited Liability)

ผ เปนหนสวนทกคนในหางหนสวนสามญและผ เปนหนสวนจาพวกไมจากดความรบผดชอบในหางหนสวนจากดจะตองรบผดในหนสนของหางหนสวนไมจากดเฉพาะจานวนเงนทตนรบวาจะลงทนในหางหนสวนเทานน ในกรณทมการชาระบญชเนองจากหางหนสวนลมละลาย เจาหนของหางหนสวนมสทธเรยกรองใหผ เปนหนสวนทมฐานะการเงนดนาสนทรพยสวนตวมาชาระหนสนแทนหางหนสวนได

4. การเปนเจาของรวมกนในสนทรพยและกาไร (Co-ownership of Partnership’s Assets and Income)

5

เมอผ เปนหนสวนนาสนทรพยมาลงทนในหางหนสวน สนทรพยนนยอมตกเปนกรรมสทธของหางหนสวน ไมมการแยกวาสนทรพยแตละชนเปนของผ เปนหนสวนคนใด แตผ เปนหนสวนเปนเจาของสนทรพยรวมกน กลาวคอ ผ เปนหนสวนแตละคนจะมสทธสวนไดเสยตามสดสวนทนทนามาลงทน และกาไรของหางหนสวนกจะเปนของผ เปนหนสวนทกคนตามอตราสวนแบงกาไรขาดทนทกาหนดไวในสญญาการจดตงหางหนสวน แตถาไมไดตกลงกนไวกจะแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนทนามาลง ขอดและขอเสยของการจดตงหางหนสวน ผลงทนควรจะพจารณาถงขอดและขอเสยของการลงทนในกจการแตละรปแบบกอนการตดสนใจวาจะดาเนนธรกจในรปแบบใด ซงไดแก กจการเจาของคนเดยว หางหนสวน และบรษทจากด สาหรบการดาเนนธรกจประเภทหางหนสวนมขอดและขอเสยดงน

ขอดของการจดตงหางหนสวน 1.การจดตงกระทาไดงายและเสยคาใชจายนอยกวาการจดตงบรษทจากด 2.การดาเนนงานของหางหนสวนจดทาไดงายกวาบรษทจากด การตดสนใจในการดาเนนงานกระทาไดงายและรวดเรวกวา และกฎหมายควบคมการดาเนนงานของหางหนสวนเขมงวดนอยกวาบรษทจากด 3.หางหนสวนเปนการรวมทนและความรความสามารถของผ เปนหนสวนไดมากกวากจการเจาของคนเดยว ขอเสยของการจดตงหางหนสวน

1.อายทจากดของหางหนสวน 2.ความรบผดในหนสนของหางหนสวนโดยไมจากดจานวน 3.การดาเนนงานของหางหนสวนตองไดรบความเหนชอบจากผ เปนหนสวนทกคน ในกรณทเกดความขดแยงกนอาจเปนอปสรรคตอการดาเนนงานของหางหนสวนได เนองจากการเปนตวแทนซงกนและกน

4.เงนลงทนจากด เนองจากคณสมบตของผ เปนหนสวนมความสาคญมาก การจะเพมทนโดยการรบหนสวนเขามาใหมตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนเกาทกคน ดงนนหางหนสวนจงไมสามารถเพมเงนลงทนไดอยางมากมายเหมอนกบบรษทจากดทสามารถระดมเงนทนจากผ ถอหนจานวนมาก สญญาในการจดตงหางหนสวน การจดตงหางหนสวนผ เปนหนสวนสวนใหญมกจะทาความตกลงดวยวาจาวาจะดาเนนงานอยางไรแตเพอเปนหลกฐานการดาเนนงานตอไปในอนาคต จงควรเขยนเปนลายลกษณอกษร เพอใหผ เปนหนสวนไดทราบสทธและหนาทความรบผดชอบทตนจะไดรบจากการเปน

6

หนสวน ซงประกอบดวยหวขอในสญญาการจดตงกจการหางหนสวน ดงน 1.ชอของหางหนสวน และชอของหนสวนแตละราย 2.วนทจดตงหางหนสวน และเวลาสนสดหางหนสวน (ถาม) 3.วตถประสงคในการจดตงหางหนสวน และทตงของสานกงาน 4.จานวนทนทผลงทนแตละรายนามาลงทน ไมวาจะเปนเงนสด สนทรพยอนๆ หรอแรงงานอยางใดอยางหนงหรอหลายๆอยางรวมกนกได 5.อานาจหนาทของผ เปนหนสวนแตละราย เชน ผ เปนหนสวน ผ เปนหนสวนผจดการ 6.สมดบญชและงวดเวลาทางบญชของหางหนสวน สวนมากหางหนสวนจะใชงวดบญช 12 เดอน สนสด ณ วนท 31 ธนวาคมของทกป หรอตามทตกลงกนไวในสญญา 7.ตราสาคญของหางหนสวน 8.วธการแบงผลกาไรขาดทนใหกบผ เปนหนสวนแตละราย 9.ดอกเบยเงนทน เงนเดอนผ เปนหนสวน และผลตอบแทนอน 10.การพนสภาพการเปนหนสวน 11.การเพมทน หรอถอนทนจากการเปนหนสวน 12.การชาระบญชหรกการเลกกจการหางหนสวน 13.รายงานอนๆ ทเหนสมควรจะใหประชาชนทราบ และการควบหางหนสวน (ถาม) การเปดบญชหางหนสวน

การจดตงหางหนสวน ผ เปนหนสวนอาจจะนาเงนสด หรอสนทรพยอนทมใชเงนสดมาลงทนนอกจากสนทรพยแลวผ เปนหนสวนอาจโอนหนสนมาลงทนดวยกได สนทรพยและหนสนทมใชเงนสดจะตองบนทกดวยมลคายตธรรม (Fair Value) ณ วนทนามาลงทน การบนทกการลงทนเปนดงน

- ผ เปนหนสวนนาเงนสดหรอสนทรพยอนมาลงทน

Dr เงนสดหรอสนทรพยอน xx Cr บญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน xx

กรณทหนสวนลงทนเปนสนทรพยอนทมใชเงนสด ตองบนทกมลคาของสนทรพยอนในราคาตลาด ณ วนทนาสนทรพยอนมาลงทนและถอเอามลคานเปนจานวนเงนลงทนของผ เปนหนสวนรายนนๆ สวนผ เปนหนสวนทนาแรงงานมาลงทน (แรงงาน หมายถง ชอเสยง ความสามารถ สตปญญา) ตองระบใหชดเจนวาจะตราคามลคาของแรงงานเปนเทาใด การบนทกบญชการลงทนจะเปนดงน

7

- ผ เปนหนสวนนาแรงงาน หรอชอเสยงมาลงทน

Dr คาความนยม xx Cr บญชทนของผ เปนหนสวนแตละคน xx

กรณผ เปนหนสวนนาแรงงานมาลงทน ทางเลอกในการบนทกการเปดบญชหางหนสวน ทาได 2 วธ คอ

1.ใชสมดบญชเดมของผ เปนหนสวนคนใดคนหนงเปนสมดบญชหางหนสวน และมขนตอนในการบนทบญชใน 2 สวน ดงน คอ บนทกรายการปรบปรงบญชตางๆ ของผ เปนหนสวนทกคนจากราคาตามบญชไปเปนราคาตลาด แลวจงบนทกการลงทนของผ เปนหนสวนคนอนในสมดของผ เปนหนสวนทใชสมดบญชเดมมาเปนสมดบญชของหางหนสวน

- บนทกรายการปรบปรงบญชตางๆ จากราคาตามบญชเปนราคาตลาด - บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน (ไมใชสมดบญชของตน)

2.เปดสมดบญชเลมใหม เปนสมดบญชของหางหนสวน และมขนตอนในการบนทกบญชใน 3 สวน ดงน ปรบปรงรายการบญชของผ เปนหนสวนทกคนจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด (เหมอนกรณแรก) ตอมากบนทกการโอนปดบญชทงหมดของผ เปนหนสวนไปยงหางหนสวน และบนทกรายการลงในสมดบญชของหางหนสวนใหม

- ปรบปรงรายการบญชของผ เปนหนสวนทกคนจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด - บนทกการโอนปดบญชทงหมดของผ เปนหนสวนไปยงหางหนสวน - บนทกรายการลงในสมดบญชของหางหนสวนใหม

ตวอยางท 1 วนท 1 มกราคม 25x1 นาย ก และนาย ข ตกลงกนเปนหนสวน ก เปนเจาของรานคาแหงหนงซงจะโอนใหแกหางหนสวน สวน ข ลงทนเปนเงนสด 40,000 บาท ก มสนทรพย และหนสนทจะนามาลงทน ดงน

ราคาตามบญช ราคาตลาด เงนสด 10,000 10,000 ลกหน 5,400 5,400 คาเผอหนสงสยจะสญ 400 300 สนคาคงเหลอ 21,000 19,000 อปกรณสานกงาน 16,000 14,000

8

คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 4,000 - ตวเงนจาย 8,000 8,000

1. ใชสมดบญชเดมของรานเปนสมดบญชหางหนสวนมขนตอนในการบนทกดงน

- บนทกรายการปรบปรงสนทรพยจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด Dr คาเผอหนสงสยจะสญ 100 คาเสอมราคาสะสม – อปกรณ 4,000 Cr อปกรณ 2,000 สนคาคงเหลอ 2,000 ทน – นาย ก 100

ทนนาย ก หมายถง สวนตางของการปรบปรงบญชจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด ซงเทากบ 100 + 4,000 -2,000 – 2,000 = 100 บาท

- บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน (ไมใชสมดบญชของตน) Dr เงนสด 40,000 Cr ทน – นาย ข 40,000

การแสดงรายการในงบการเงน (งบดล) ดงน

หางหนสวน กข งบดล

ณวนท 31 ธนวาคม 25x1

สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ เงนสด 50,000 ตวเงนจาย 8,000 ลกหนการคา 5,400 ทน - นาย ก 40,100 หก คาเผอ 300 5,100 ทน - นาย ข 40,000 สนคาคงเหลอ 19,000 อปกรณ 14,000 สนทรพยรวม 88,100 หนสนและสวนของเจาของรวม 88,100

9

2. ใชสมดบญชใหม เปนสมดบญชของหางหนสวน มขนตอนในการบนทกดงน

- ปรบปรงรายการบญชของผ เปนหนสวนทกคนจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด Dr คาเผอหนสงสยจะสญ 100 คาเสอราคาสะสม – อปกรณ 4,000 Cr อปกรณ 2,000 สนคาคงเหลอ 2,000 ทน – นาย ก 100

- บนทกการโอนปดบญชทงหมดของผ เปนหนสวนไปยงหางหนสวน (ตามราคาตลาด)

Dr คาเผอหนสงสยจะสญ 300 ตวเงนจาย 8,000 ทน 40,100 Cr เงนสด 10,000 ลกหน 5,400 สนคาคงเหลอ 19,000 อปกรณ 14,000

- บนทกรายการลงในสมดบญชของหางหนสวนใหม โดย นาย ก จะลงทนตามทปดบญชไวสวนนาย ข ลงทนเปนเงนสด จานวน 40,000 บาท

Dr เงนสด 50,000 ลกหน 5,400 สนคาคงเหลอ 19,000 อปกรณ 14,000 Cr คาเผอหนสงสยจะสญ 300 ตวเงนจาย 8,000

10

ทน – นาย ก 40,100 ทน – นาย ข 40,000

การแสดงรายการในงบการเงน (งบดล) ดงน หางหนสวน กข

งบดล ณวนท 1 มกราคม 25x1

สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ เงนสด 50,000 ตวเงนจาย 8,000 ลกหนการคา 5,400 ทน - นาย ก 40,100 หก คาเผอ 300 5,100 ทน - นาย ข 40,000 สนคาคงเหลอ 19,000 อปกรณ 14,000 สนทรพยรวม 88,100 หนสนและสวนของเจาของรวม 88,100

ในกรณทผ เปนหนลงทนเปนแรงงาน เนองจากผ เปนหนสวนอาจเปนผ มชอเสยงหรอเปนผมความรความสามารถในการบรหารกจการหางหนสวน ดงนนผ เปนหนสวนตองมการตกลงตราคาคาแรงงานตามความเหมาะสม

ตวอยางท 2 ในวนท 1 มกราคม 25x1 นายคม นายสน และนายเชด เขารวมกนจดตงหางหนสวนสามญไทยมง นายคมลงทนเปนเงนสด 500,000 บาท นายสน ลงทนดวยอาคารซงมมลคายตธรรม 400,000 บาท นายเชดลงทนดวยแรงงาน เนองจากเปนบคคลทมความรความสามารถตราคาเปนมลคา 300,000 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ม.ค. 1 Dr เงนสด 500,000

Cr ทน - นายคม 500,000 นายคมนาเงนสดมาลงทน

25x1

11

ม.ค. 1 Dr อาคาร 400,000 Cr ทน – นายสน 400,000 นายสนลงทนดวยอาคาร

ม.ค. 1 Dr คาความนยม 300,000 Cr ทน – นายเชด 300,000 นายเชดลงทนดวยแรงงาน

ในกรณทไมมการตราคาคาแรงวามมลคาเทาใด ตามกฎหมายใหคานวณจากสวนถวเฉลยของผ เปนหนสวนทไดตกลงดวยเงนสด หรอสนทรพยทไมใชเงนสด ดงน

คาแรงงาน = เงนสด และสนทรพยทมใชเงนสด จานวนผ เปนหนสวนทลงทนดวยเงนสด และสนทรพยทมใชเงนสดจากตวอยางท 2 หากไมมการตราคาคาแรงงานของนายเชดจะคานวณ ดงน

คาแรงงาน = 500,000 + 400,000 2 คาแรงงาน = 450,000 บาท ดงนนคาแรงงานของนายเชดคอ 450,000 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ม.ค. 1 Dr คาความนยม 450,000

Cr ทน – นายเชด 450,000 นายเชดลงทนดวยแรงงาน บญชทเกยวของกบผเปนหนสวน ในการบนทกสทธสวนไดเสยในหางหนสวนของผ เปนหนสวนแตละคนจะมบญชทเกยวของอย 4บญช คอ

1. บญชทน (Capital Accounts)

บญชทน หมายถง บญชทใชบนทกการลงทนเรมแรก การเพมทนและการลดทนของผ เปนหนสวนแตละคน

- การบนทกบญชเมอหนสวนแตละคนนาทนมาลงในกจการ Dr บญชเงนสดหรอสนทรพย xx Cr บญชทน – นาย... xx บญชทน – นาย... xx

12

- การบนทกบญชเมอมการเพมทนของผ เปนหนสวน

Dr บญชเงนสดหรอสนทรพย xx Cr บญชทน – นาย... xx บญชทน – นาย... xx

- การบนทกบญชเมอมการถอนทนของผ เปนหนสวน

Dr บญชทน – นาย... xx บญชทน – นาย... xx

Cr บญชเงนสดหรอสนทรพย xx 2. บญชกระแสทน หรอบญชเงนถอน (Current or Drawing Accounts)

บญชกระแสทน หรอบญชเงนถอน หมายถง บญชทใชบนทกการแบงกาไรขาดทน การถอนใชสวนตวของผ เปนหนสวนแตละคน

3. บญชเงนทดรอง (Receivable Accounts)

ในบางกรณหางหนสวนอาจจายเงนทดรองลวงหนาใหแกผ เปนหนสวนในรปของการใหก ยมเงนมากกวาจะเปนการลดทน โดยผ เปนหนสวนออกตวสญญาใชเงนใหแกหางหนสวนหรอไมกได หางหนสวนจะบนทกบญชโดนการเดบตบญชเงนทดรองหรอตวเงนรบจากผ เปนหนสวน (Notes Receivable from Partners) ถอเปนสนทรพยของหาวหนสวน อยางไรกตามในมาตรฐานงบการเงนตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคาใชชอบญชวา “เงนใหก ยมระยะสนแกบคคลหรอกจการทเกยวของกน” (Short-term Loans to Related Parties) ซงหมายถง เงนใหก ยมระยะสนแกบคคลหรอกจการทเกยวของกน รวมทงลกหนในลกษณะอนใดซงจดเปนสนทรพยหมนเวยน นอกจากลกหนทเกดจากการซอสนคาหรอบรการซงกาหนดใหแสดงไวในบญช “ลกหนการคา” สวนรายการทเปนสนทรพยไมหมนเวยนจะแสดงไวในบณช “เงนใหก ยมระยะยาวแกบคคลหรอกจการทเกยวของกน” การบนทกบญชเปนดงน Dr เงนทดรอง – ชอผ เปนหนสวน xx Cr เงนสด xx

4. บญชเงนก (Payable Accounts)

ในบางกรณหางหนสวนอาจก ยมเงนจากผ เปนหนสวนแทนทจะเปนการเพมทน โดยหางหนสวนออกตวสญญาใชเงนใหแกผ เปนหนสวนหรอไมกได หางหนสวนจะบนทกบญชโดยการ

13

เครดตบญชเงนกหรอตวเงนจายผ เปนหนสวน (Notes Payable to Partners) ถอเปนหนสนของหางหนสวน อยางไรกตามในมาตรฐานงบการเงนตามประกาศกรมพฒนาธรกจการคาใชชอบญชวา “เงนก ยมระยะสนจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน” (Short-term Loans from Related Parties) ซงหมายถง เงนก ยมระยะสนและเงนทดรองจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน รวมทงหนสนในลกษณะอนในซงจดเปนหนสนหมนเวยน นอกจากหนสนทเกดจากการซอสนคาหรอบรการซงกาหนดใหแสดงไวในบญช “เจาหนการคา” สวนรายการทเปนหนสนไมหมนเวยนจะแสดงไวในบญช “เงนกยมระยะยาวจากบคคลหรอกจการทเกยวของกน” การบนทกบญชเปนดงน Dr เงนสด xx Cr เงนก –ชอผ เปนหนสวน xx

เมอหางหนสวนเลกกจการมการชาระบญช ในการหาสทธสวนเสยทงหมดของผ เปนหนสวนแตละคนจะตองนาบญชเงนทดรองและบญชเงนก ไปปรบปรงกบบญชทนและบญชกระแสทนดวย โดยทเงนทดรองจะทาใหสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนลดลง สวนเงนกจะทาใหวสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเพมขน

นอกจากนตามมาตรฐานงบการเงนกาหนดวาในกรณทหางหนสวนยงไมไดแบงกาไรสทธกจะมบญช “กาไร (ขาดทน)สะสมยงไมไดแบง” (Unappropriated Retained Earnings) แสดงไวในสวนของผ เปนหนสวน โดยแสดงยอดรวมกบเงนทนของผ เปนหนสวนแตละคน ในกรณขาดทนใหแสดงจานวนเงนในเครองหมายวงเลบและเรยกเปน “ขาดทนสะสม”

สรปบญชทเกยวของกบผ เปนหนสวนในงบดล

หางหนสวน............. งบดล (บางสวน)

ณ วนท 31 ธนวาคม 25xx

สนทรพย หนสน เงนทดรอง xxx เงนก xxx

สวนของผ เปนหนสวน ทน xxx กระแสทน xxx เงนถอน xxx

14

วธการบนทกบญชสวนของผเปนหนสวนของหางหนสวน วธการบนทกบญชสวนของผ เปนหนสวนของหางหนสวนม 2 วธ คอ

1. วธทนเปลยนแปลง (Alternative Capital Method)

การเปลยนแปลงในสวนของผ เปนหนสวนทงหมด ไดแก การลงทนเรมแรก การเพมทน การลดทนและการแบงกาไรขาดทนจะบนทกในบญชทนบญชเดยว ยอดคงเหลอในบญชทนของผเปนหนสวนแตละคนจงเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ยอดคงเหลอของบญชทน ณ วนสนงวดบญช จะนาไปแสดงในงบดล และเปนยอดคงเหลอยกมาในงวดบญชถดมา

2. วธทนคงท (Fixed Capital Method)

การเปลยนแปลงทนทมลกษณะถาวร ไดแก การลงทนเรมแรก การเพมทนและการลดทนจะบนทกในบญชทน สวนการเปลยนแปลงทนอนๆ ทมลกษณะไมถาวรจะบนทกในบญชกระแสทนยอดคงเหลอของบญชทนและบญชกระแสทน ณ วนสนงวดบญชจะนาไปแสดงในงบดล และเปฯยอดคงเหลอยกมาในงวดบญชถดมา

ในทางปฏบตหางหนสวนนยมใชวธทนคงทในการบนทกบญชของผ เปนหนสวน (วธท 2) ณ สนงวดบญชหลงจากหางหนสวนปดบญชกาไรขาดทนเขาบญชกระแสทนแลว หางหนสวนกจะปดบญชกระแสทนเขาบญชทนซงเปนการใชวธทนเปลยนแปลง (วธท 1) เพอจะไดทราบถงสทธสวนไดเสยสทธของผ เปนหนสวนแตละคน รายการททาใหสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนเพมขน คอ

1.ผ เปนผนสวนลงทนเพมดวยเงนสด หรอสนทรพยอนทมใชเงนสด 2.ผ เปนหนสวนชาระหนสนของหางหนสวนแทนหางหนสวน 3.หางหนสวนรบชาระหนสนจากลกหนสวนตวของผ เปนหนสวน 4.สวนแบงกาไรจากการดาเนนงานของหางหนสวน การบนทกบญชเปนดงน

- เงนเดอนหนสวนหรอคาตอบแทนใดๆ ทหนสวนไดรบจากหางหนสวน

15

Dr บญชกาไรขาดทน (เงนเดอนหรอคาตอบแทน) xx Cr บญชกระแสทน – นาย... xx

- สวนแบงกาไรตามอตราทตกลงกน

Dr บญชกาไรขาดทน xx Cr บญชกระแสะทน – นาย... xx บญชกระแสะทน – นาย... xx

- รายการทหนสวนจายจากเงนสวนตวไปใชหนแทนกจการ

Dr บญชเจาหน xx Cr บญชกระแสทน – นาย... xx

- ดอกเบยเงนกจากหางหนสวน

Dr ดอกเบยเงนใหก ยม xx Cr บญชกระแสทน – นาย... xx

รายการททาใหสทธสวนไดเสยของผ เปนหนสวนลดลง คอ 1.ผ เปนหนสวนนาเงนสดหรอสนทรพยอนทมใชเงนสดของหางหนสวนไปใชสวนตว 2.ผ เปนหนสวนรบชาระหนสนจากลกหนของหางหนสวน 3.หางหนสวนชาระหนสนสวนตวของผ เปนหนสวนแทนผ เปนหนสวน 4.สวนแบงผลขาดทนจากการดาเนนงานของหางหนสวน การบนทกบญชเปนดงน

- การเบกใชสวนตวของหนสวน

Dr บญชกระแสทน – นาย... xx Cr บญชเงนสด xx

- เบกสนคาใชสวนตว

Dr บญชกระแสทน – นาย... xx Cr บญชสนคา xx

16

- หางหนสวนจายชาระหนแทนผ เปนหนสวน

Dr บญชกระแสทน-นาย... xx Cr บญชเงนสด xx

- สวนแบงขาดทนใหผ เปนหนสวน

Dr บญชกระแสทน – นาย... xx บญชกระแสทน – นาย... xx Cr บญชกาไรขาดทน xx

- หนสวนนาเงนทเกบแทนหางหนสวนไปใช

Dr บญชกระแสทน – นาย... xx Cr บญชลกหน xx

- ดอกเบยเงนเบกหรอเงนกจากหางหนสวน

Dr บญชกระแสทน – นาย... xx Cr ดอกเบยเงนใหก ยม xx

โดยทวไปแลวการบนทกบญชเกยวกบการหาผลกาไรขาดทนจากการดาเนนงานของหางหนสวนใชมาตรฐานการบญชเชนเดยวกบบรษทจากด ยกเวน

1.หางหนสวนสามญไมจดทะเบยน ถอเสมอนเปนบคคลธรรมดาไมตองเสยภาษเงนไดนตบคคล

2.ดอกเบยเงนทนและเงนเดอนทใหแกผ เปนหนสวนนนนยมถอเปนการแบงกาไรขาดทนแทนทจะเปนคาใชจายของหางหนสวน กลาวคอรายการเปลยนแปลงทเกดขนระหวางหางหนสวนกบผ เปนหนสวนไมควรบนทกเปนรายไดหรอคาใชจาย

ตวอยางท 3 ในวนท 1 มกราคม 25x1 นาย ก และ นาย ข ตกลงกนเปนหางหนสวน ก และ ข โดยนาย ก และ นาย ข นาเงนสดมาลงทนคนละ 75,000 บาท และมรายการปรากฎภายหลงวนทกอตงหางหนสวน ดงน

1 มนาคม 25x1 นาย ข นาเงนสดมาลงทนเพม จานวน 15,000 บาท 1 เมษายน 25x1 นาย ก ถอนทนออกจากหางหนสวน จานวน 5,000 บาท

17

31 ธนวาคม 25x1 วนสนงวดบญชมกาไรเกดขน 30,000 บาท แบงกาไรเทาๆกน 31 ธนวาคม 25x1 นาย ก และ นาย ข ถอนเงนไปใชสวนตวคนละ 5,000 บาท ใหบนทกรายการลงในสมดรายวนทวไป และทางบดล (บางสวน)

- เมอนาย ก และ นาย ข นาเงนสดมาลงทนกนคนละ 75,000 บาท

Dr เงนสด 150,000 Cr ทน – นาย ก 75,000 ทน – นาย ข 75,000

- นาย ข นาเงนสดมาลงทนเพม 15,000 บาท

Dr เงนสด 15,000 Cr ทน – นาย ข 15,000

- นาย ก ถอนทนเปนจานวนเงน 5,000 บาท

Dr ทน นาย ก 5,000 Cr เงนสด 5,000

- วนสนงวดหางหนสวนไดกาไรเกดขน 30,000 บาท แบงกาไรเทาๆกน

Dr กาไรขาดทน 30,000 Cr กระแสทน – นาย ก 15,000 กระแสทน – นาย ข 15,000

- นาย ก และ นาย ข ถอนเงนไปใชสวนตวคนละ 5,000 บาท

Dr กระแสทน –นาย ก 5,000 กระแสทน – นาย ข 5,000 Cr เงนสด 10,000

หางหนสวน ก ข จากด

งบดล ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1

สนทรพย

18

เงนสด 180,000 สนทรพยรวม 180,000 หนสนและสวนของเจาของ กระแสทน – นาย ก 10,000กระแสทน – นาย ข 10,000 ทน – นาย ก 70,000 ทน – นาย ข 90,000 หนสนและสวนของเจาของรวม 180,000

การจดสรรกาไรขาดทนของหางหนสวน วตถประสงคของการจดตงหางหนสวนคอ การแบงปนกาไรทไดจากการดาเนนงานกจการ

หางห นสวน ดงนนเมอมการกอตงหางห นสวนผ เปนห นสวนควรจะระบอตราการแบงผลกาไรขาดทนระหวางกนไวในสญญาจดตงหางหนสวน หากไมระบจะถอวาเปนหนสวนทกคนจะแบงกาไรขาดโดยใชอตราสวนทน วธการแบงผลกาไรขาดทน โดยทวไปมดงน

1. แบงตามอตราสวนทตกลงกน 2. แบงเทากน 3. แบงตามอตราสวนทน 4. คดดอกเบยเงนทน และแบงผลกาไรทเหลอตามขอตกลง 5. คดเงนเดอนหรอโบนสใหแกผ เปนหนสวนทดาเนนงาน กาไรทเหลอแบงตามขอตกลง ตวอยางท 4 ในวนท 1 มกราคม 25x1 นายจรงกบนายจง จดตงหางหนสวนสามญ นาย

จรงนายจงรวมกน โดยนายจรงลงทน 150,000 บาท นายจงลงทน 200,000 บาท ในระหวางป 25x1 มการเปลยนแปลงในบญชทนดงน

บญชทน – นายจรง

25x1 25x1 ก.พ. 1 ถอนทน 5,000 ม.ค. 1 ลงทน 150,000 ธ.ค. 31 ถอนใชสวนตว 5,000 ธ.ค. 31 เพมทน 10,000

19

บญชทน – นายจง

25x1 25x1 ธ.ค. 1 ถอนทน 10,000 ม.ค. 1 ลงทน 200,000 ธ.ค. 31 ถอนใชสวนตว 2,000 ม.ค. 1 เพมทน 15,000 หางหนสวนสามญนายจรงนายจง มกาไรสทธประจาป 25x1 จานวน 100,000 บาท

1. การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกน การแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทตกลงกนโดยสวนใหญใชในกรณทผ เปนหนสวนม

เงนทนหรอความสามารถไมเทากน ดงนนการกาหนดอตราสวนแบงกาไรขาดทนตองไดรบความยนยอมจากผ เปนหนสวนทกคนวาเปนอตราทยตธรรมและเหมาะสม ซงปกตจะกาหนดในรปรอยละหรอสดสวน

จากตวอยางขางตน นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรขาดทนในอตรา 2 : 3 ตามลาดบ การแบงกาไรสทธ 100,000 บาท จะเปนดงน

หนสวน อตราสวนแบงกาไร กาไรสทธ สวนแบงกาไร นายจรง 2/5 100,000 = 40,000 นายจง 3/5 100,000 = 60,000

100,000 จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบ

สวนแบง 40,000 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 60,000 บาท บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000

Cr ทน – นายจรง 40,000 ทน – นายจง 60,000 บนทกการแบงกาไรขาดทนในอตรา 2 ตอ 3

2. การแบงผลกาไรขาดทนโดยแบงเทากน

20

การแบงผลกาไรขาดทนวธนใชในกรณทผ เปนหนสวนทกคนยนยอมทจะไดรบผลกาไรจากการดาเนนกจการหางหนเทากน ดงนนไมวาจะมกาไรหรอขาดทนจากกจการหางหนสวนเทาใดใหนาจานวนผ เปนหนสวนไปหาร จะไดสวนแบงกาไรขาดทนททกคนจะไดรบ

จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรขาดทนเทากน การแบงกาไรสทธ 100,000 บาท จะเปนดงน

หนสวน อตราสวนแบงกาไร กาไรสทธ สวนแบงกาไร นายจรง 1/2 100,000 = 50,000 นายจง 1/2 100,000 = 50,000 100,000

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบสวนแบง 50,000 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 50,000 บาท

บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000

Cr ทน – นายจรง 50,000 ทน – นายจง 50,000 บนทกการแบงกาไรขาดทนในอตราสวนทเทากน

3. การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทน เนองจากทนเปนสงทสาคญในการดาเนนงาน ดงนนผ เปนหนสวนคนใดมบญชทนมาก

ควรไดรบสวนแบงกาไรมากกวาผ เปนหนสวนทมบญชทนนอยกวา การแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนควรมการระบวาทนหมายถงทนเมอวนใดเนองจาก

บญชทนของผ เปนหนสวนมการเปลยนแปลงเนองจากการเพมทน ถอนทน เปนตน โดยปกตจะกาหนดดงน

1. การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทนตนงวดบญช 2. การแบงผลกาไร 3. การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย

- การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทนตนงวดบญช จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนวนตนงวด

บญชการแบงกาไรสทธ 100,000 บาท จะเปนดงน

21

หนสวน

ทนวนตนงวด

อตราสวนแบงกาไร

กาไรสทธ

สวนแบงกาไร

นายจรง 150,000.00 150,000/350,000 100,000 = 42,857.14 นายจง 200,000.00 200,000/350,000 100,000 = 57,142.86 350,000.00 100,000.00

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรง จะไดรบ

สวนแบง 42,857.14 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 57,142.86 บาท บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000

Cr ทน – นายจรง 42,857.14 ทน – นายจง 57,142.86 บนทกการแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนตนงวด

- การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนวนสนงวดบญช จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนวนสนงวดบญช หนสวน ทนวนสนงวด อตราสวนแบงกาไร กาไรสทธ สวนแบงกาไร นายจรง 150,000.00 150,000/353,000 100,000 = 42,492.92 นายจง 203,000.00 200,003/353,000 100,000 = 57,507.08 353,000.00 100,000.00

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบ

สวนแบง 42,492.92 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 57,507.08 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 4 2 , 492.92 ทน – นายจง 5 7 , 507.08 บนทกการแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนสนงวด

22

- การแบงผลกาไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย

ขนตอนการแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนถวเฉลย

1. หาทนถวเฉลยของผ เปนหนสวน

2. นาทนถวเฉลยของผ เปนหนสวนทคานวณไดในขอ 1 มาคดเปนอตราสวนในกรแบงผล

กาไรขาดทนระหวางผ เปนหนสวน

การหาทนถวเฉลยของผเปนหนสวน

นายจรง วนท ทน ระยะเวลาทนคงท ทน x ระยะเวลาทนคงท ม.ค. 1 150,000 1 150,000 ธ.ค. 1 205,000 11 1,595,000 12 1,745,000

ดงนน นายจรงมทนถวเฉลยเทากบ 1,745,000/12 = 145,416.67 บาท นายจง

วนท ทน ระยะเวลาทนคงท ทน x ระยะเวลาทนคงท ม.ค. 1 200,000 2 400,000 ม.ค. 1 215,000 9 1,935,000 ธ.ค. 1 205,000 1 205,000 12 2,540,000

ดงนน นายจงมทนถวเฉลยเทากบ 2,540,000/12 = 211,666.67 บาท การแบงกาไรขาดทนโดยใชอตราสวนทนถวเฉลย หนสวน ทนถวเฉลย อตราสวนแบงกาไร กาไรสทธ สวนแบงกาไร นายจรง 115,416.67 145,416.67/357,083.34 100,000 = 40,723.45 นายจง 211,666.67 211,666.67/357,083.34 100,000 = 59,276.55 357,083.34 100,000.00

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบสวนแบง 40,723.45 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 59,276.55 บาท

บนทกบญชโดย 25x1

23

ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 40,723.45 ทน – นายจง 59,276.55 บนทกการแบงกาไรขาดทนตามอตราสวนทนถวเฉลย

4. คดดอกเบยเงนทน และแบงผลกาไรทเหลอตามขอตกลง

กรณทผ เปนหนสวนนาเงนมาลงทนไมเทากน อาจจะมการตกลงใหผลตอบแทนเงนทนแกผ เปนห นสวนกอนโดยการใหดอกเบยเงนทน การคดดอกเบยตองมการกาหนดอตราการคดใหแนนอน ปกตจะกาหนดเปนรปรอยละของบญชทน สวนจะเปนบญชทน ณ วนใดควรระบใหชดเจน จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจงตกลงแบงกาไรโดย 1. คดดอกเบยทน 10% ของทนวนตนป 2. กาไรทเหลอแบงเทากน

การแบงกาไรขาดทน รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000 1. คดดอกเบย 10% ของทนตนป - นายจรง (150,000 x 10%) (150,000) 150,000 - นายจง (200,000 x 10%) (20,000) 20,000 คงเหลอ 65,000 2. กาไรทเหลอแบงเทากน (65,000/2) (65,000) 32,500 32,500 47,500 52,500

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบสวนแบง 47,500 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 52,500 บาท

บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 47,500 ทน – นายจง 52,500 บนทกการแบงกาไรขาดทน

24

5. คดเงนเดอนหรอโบนสใหแกผเปนหนสวนทดาเนนงาน กาไรทเหลอแบงตามขอตกลง

- การคดเงนเดอนใหแกผเปนหนสวน เงนเดอนถอเปนคาตอบแทนการบรการ หากผ เปนห นสวนคนใดอทศเวลาในการ

ดาเนนงานในกจการหางห นสวนกควรจะไดรบผลตอบแทน ในกรณทผ เปนห นสวนมความรความสามารถหรอใหเวลาเขามาดาเนนงานหางหนสวนไมเทากน ควรจะมการระบอตราเงนเดอนของผ เปนหนสวนแตละคนใหชดเจน โดยปกตการใหคาตอบแทนเงนเดอนแกผ เปนหนสวนจะไมถอเปนคาใชจาย เนองจากผ เปนหนสวนเปนเจาของกจการมใชพนกงาน ดงนนเงนเดอนจงถอเปนสวนหนงในการแบงผลกาไรขาดทนระหวางกน จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจง แบงกาไรขาดทน โดย

1. ใหเงนเดอนนายจรงเดอนละ 1,000 บาท ในฐานะเปนผจดการหางหนสวน 2. กาไรทเหลอแบงเทากน

การแบงกาไรขาดทน

รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000 1. ใหเงนเดอนนายจรง (1,000 x 12) (12,000) 12,000 คงเหลอ 88,000 2. กาไรทเหลอแบงเทากน (88,000/2) (88,000) 44,000 44,000 56,000 44,000

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบ

สวนแบง 56,000 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 44,000 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 56,500 ทน – นายจง 44,000 บนทกการแบงกาไรขาดทน

- การคดโบนสใหแกผเปนหนสวน

25

โบนสเปนคาตอบแทนนอกเหนอจากเงนเดอน โดยปกตจะใหแกห นสวนผ จดการหรอหนสวนทไดชวยบรหารกจการหางหนสวน ซงคดเปนรอยละของกาไรสทธ ดงนนหากหางหนสวนขาดทนจะไมมการคดโบนสให

กจการควรระบขอตกลงในการคานวณโบนสวาจะคดจากกาไรสทธในยอดใดโดยสามารถแบงไดดงน

1. กาไรสทธกอนหกดอกเบย เงนเดอนและโบนส 2. กาไรสทธหลงหกดอกเบย แตกอนหกเงนเดอนและโบนส 3. กาไรสทธหลงหกดอกเบยและเงนเดอน แตกอนหกโบนส 4. กาไรสทธหลงหกดอกเบย เงนเดอนและโบนส

จากตวอยางท 4 นายจรงและนายจง แบงกาไรขาดทน โดย 1. คดเงนเดอนใหนายจรงเดอนละ 1,000 บาท ในฐานะเปนผจดการหางหนสวน 2. คดดอกเบยทนใหผ เปนหนสวน 10% ของทนถวเฉลย 3. คดโบนสใหนายจรง 10% ของกาไรสทธ 4. กาไรทเหลอแบงเทากน

วธการคานวณ - คดเงนเดอนใหนายจรงเดอนละ 1,000 บาท

ดงนนนายจรงไดเงนเดอนตลอดป 25x1 เปนเงน (12 1,000) 12,000 บาท - คดดอกเบยทนใหผ เปนหนสวน 10% ของทนถวเฉลย

จากการคานวณทนถวเฉลยมดงน นายจรง มทนถวเฉลย 145,416.67 บาท

นายจง มทนถวเฉลย 216,666.67 บาท ดงนน การคดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย จะคานวณดงน

นายจรง (145,416.67 10%) = 14,541.67 นายจง (216,666.67 10%) = 21,666.67 รวม = 36,208.34

- กาหนดให B = โบนส 1. คานวณโบนส 10% ของกาไรสทธกอนหกดอกเบย เงนเดอนและโบนส

การคานวณโบนส B = 0.10 (100,000)

ดงนน โบนส = 10,000 บาท

26

การแบงกาไรขาดทน

รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000.00 1. คดเงนเดอนใหนายจรง (1,000 x 12) (12,000.00) 12,000.00 คงเหลอ 88,000.00 2. คดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย - นายจรง (145,416.67 10%) (14,541.67) 14,541.67 - นายจง (216,666.67 10%) (21,666.67) 21,666.67 คงเหลอ 51,791.66 3. คดโบนสใหนายจรง (10,000.00) 10,000.00 คงเหลอ 41,791.66) 4. กาไรทเหลอแบงเทากน (417,791.66/2) (41,791.66) 20,895.83 20,895.83 57,437.50 42,562.50

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบ

สวนแบง 57,437.50 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 42,562.50 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 57,437.50 ทน – นายจง 42,562.50 บนทกการแบงกาไรขาดทน 2. คานวณโบนส 10% ของกาไรสทธหลงหกดอกเบย แตกอนหกเงนเดอนและโบนส

การคานวณโบนส B = 0.10 (100,000 – 36,208.34) B = 0.10 (63,791.66) ดงนน โบนส = 6,379.17 บาท

การแบงกาไรขาดทน รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000.00

27

1. คดเงนเดอนใหนายจรง (1,000 x 12) (12,000.00) 12,000.00 คงเหลอ 88,000.00 2. คดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย - นายจรง (145,416.67 10%) (14,541.67) 14,541.67 - นายจง (216,666.67 10%) (21,666.67) 21,666.67 51,791.66 3. คดโบนสใหนายจรง (6,379.17) 6,379.17 คงเหลอ 45,412.49 4. กาไรทเหลอแบงเทากน (45,412.49/2) (45,412.49) 22,706.24 22,706.25 55,627.08 44,372.92

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบสวนแบง 55,627.08 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 44,372.92 บาท

บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 55,627.08 ทน – นายจง 44,372.92 บนทกการแบงกาไรขาดทน 3. คานวณโบนส 10% ของกาไรสทธหลงหกดอกเบยและเงนเดอน แตกอนหกโบนส

การคานวณโบนส B = 0.10 (100,000 – 36,208.34 – 12,000) B = 0.10 (51,791.66) ดงนน โบนส = 5,179.17 บาท

การแบงกาไรขาดทน

รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000.00 1. คดเงนเดอนใหนายจรง (1,000 x 12) (12,000.00) 12,000.00 คงเหลอ 88,000.00 2. คดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย - นายจรง (145,416.67 10%) (14,541.67) 14,541.67

28

- นายจง (216,666.67 10%) (21,666.67) 21,666.67 51,791.66 3. คดโบนสใหนายจรง (5,179.17) 5,179.17 คงเหลอ 46,612.49 4. กาไรทเหลอแบงเทากน (45,412.49/2) (46,612.49) 23,306.24 23,306.25 55,027.08 44,972.92

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบ

สวนแบง 55,027.08 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 44,972.92 บาท บนทกบญชโดย

25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 55,627.08 ทน – นายจง 44,372.92 บนทกการแบงกาไรขาดทน 4. คานวณโบนส 10% ของกาไรสทธหลงหกดอกเบย เงนเดอนและโบนส

การคานวณโบนส B = 0.10 (100,000 – 36,208.34 – 12,000 - B) B = 0.10 (51,791.66 - B) B = 5,179.17 – 0.1B 1.1 B = 5,179.17 B = 5,179.17/1.1 ดงนน โบนส = 4,708.34 บาท

การแบงกาไรขาดทน รวม นายจรง นายจง กาไรสทธ 100,000.00 1. คดเงนเดอนใหนายจรง (1,000 12) (12,000.00) 12,000.00 คงเหลอ 88,000.00

29

2. คดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย - นายจรง (145,416.67 10%) (14,541.67) 14,541.67 - นายจง (216,666.67 10%) (21,666.67) 21,666.67 51,791.66 3. คดโบนสใหนายจรง (4,708.34) 4,708.34 คงเหลอ 47,083.32 4. กาไรทเหลอแบงเทากน (45,412.49/2) (47,083.32) 23,541.66 23,541.66 54,791.67 45,208.33

จากการคานวณการแบงกาไรขาดทน กาไรสทธจานวน 100,000 บาท นายจรงจะไดรบสวนแบง 54,791.67 บาท นายจงจะไดรบสวนแบง 45,208.33 บาท

บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 100,000 Cr ทน – นายจรง 54,791.67 ทน – นายจง 45,208.33 บนทกการแบงกาไรขาดทน

จากการคานวณขางตนแสดงวาหางหนสวนถอวา เงนเดอน โบนส และดอกเบย เงนทนของผ เปนหนสวนเปนสวนหนงของการแบงผลกาไรขาดทน ไมใชคาใชจายของหางหนสวน หากหนสวนจะถอวา เงนเดอน โบนส และดอกเบยเงนทนของผ เปนห นสวนเปนคาใชจายของหางหนสวน ดงนนเมอวนสนงวดบญชจะทาการบนทกเปนคาใชจายตามขอตกลงและโอนรายการดงกลาวไปบญชกาไรขาดทนเชนเดยวกบคาใชจายอนๆ ดงน จากตวอยางขางตน หางหนสวนนายจรงและนายจง แบงกาไรขาดทน ดงน

1. คดเงนเดอนใหนายจรงเดอนละ 1,000 บาท ในฐานะเปนผจดการหางหนสวน 2. คดดอกเบยทนใหผ เปนหนสวน 10% ของทนถวเฉลย 3. คดโบนสใหนายจรง 10% ของกาไรสทธหลงหกดอกเบย เงนเดอนและโบนส 4. กาไรทเหลอแบงเทากน

การบนทกบญชในกรณทถอเงนเดอน ดอกเบยทน และโบนส เปนคาใชจาย บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 เงนเดอน (1,000 12) 12,000.00 ทน – นายจรง 12,000.00

30

บนทกใหเงนเดอนนายจรง ธ.ค. 31 ดอกเบยจาย 36,208.34 ทน – นายจรง (145,416.67 10%) 14,541.67 ทน – นายจง (216,667.67 10%) 21,666.67 บนทกคดดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย ธ.ค. 31 โบนส 4,708.34 ทน – นายจรง 4,708.34 บนทกใหโบนสนายจรง กาไรกอนหกเงนเดอน ดอกเบยทน และโบนสของหางหนสวนคอ 100,000 บาท ดงนน

กาไรสทธของหางหนสวนนายจรงนายจง คานวณดงน กาไรกอนหกเงนเดอน ดอกเบยทน และโบนส 100,000.00 บาท หก เงนเดอน 12,000.00 ดอกเบยทน 36,208.34 โบนส 4,708.34 52,916.68 บาท กาไรสทธ 47,083.32 บาท

ดงนนกาไรสทธ 47,083.32 บาท ผ เปนหนสวนตกลงแบงกาไรขาดทนเทากน ดงนนนายจรงและนายจง จะไดรบสวนแบงคนละ 23,541.66 บาท

บนทกบญชโดย 25x1 ธ.ค. 31 Dr กาไรขาดทน 47,083.32 Cr ทน – นายจรง 23,541.66 ทน – นายจง 23,541.66 บนทกการแบงกาไรขาดทน จากการบนทกรายการขางตน จะทาใหบญชทนของผ เปนหนสวนเพมขนดงน นายจรง นายจง เงนเดอน 12,000.00 ดอกเบยทน 14,541.67 21,666.67 โบนส 4,708.34 กาไรขาดทนทเหลอแบงเทากน 23,541.66 23,541.66 สวนแบงผลกาไรขาดทน 54,791.67 45,208.33

31

จะเหนไดวาในกรณทถอวาเงนเดอน ดอกเบยทน และโบนส เปนคาใชจาย บญชทนของผเปนหนสวนจะเทากบกรณทถอเปนการแบงผลกาไรขาดทน ดงนนหางหนสวนจะถอวาเงนเดอน ดอกเบยทน และโบนส เปนคาใชจายหรอไมขนอยกบนโยบายการบญชของกจการ งบการเงนของหางหนสวน

การจดทางบการเงนของหางหนสวนตองจดทาบญชตามมาตรฐานการบญชทรบรองทวไป โดยมรปแบบและวธการคลายกบกจการของคนเดยว แตเนองจากมสวนของเจาของมากกวา 1 คน ทาใหตองแยกบญชของผ เปนหนสวนแตละคนใหชดเจน งบกาไรขาดทน

งบกาไรขาดทนจดทาขนเพอแสดงการดาเนนงานของหางหนสวน นอกจากนนหางหนสวนจะจดทางบแสดงวธการแบงกาไรขาดทนตอทายงบกาไรขาดทนของหางหนสวนเพอแสดงใหเหนรายละเอยดในการจดสรรกาไรใหแกผ เปนหนสวนตามขอตกลงของหางหนสวน ดงน จากตวอยางท 3 – 6 หางหนสวนนายจรงและนายจงแบงกาไรขาดทน ดงน

1. ใหเงนเดอนนายจรงเดอนละ 1,000 บาท ในฐานะทเปนผจดการหางหนสวน 2. ใหดอกเบยทน 10% ของทนถวเฉลย 3. ใหโบนสนายจรง 10% ของกาไรสทธหลงหกดอกเบย เงนเดอน และโบนส 4. กาไรทเหลอแบงเทากน

งบกาไรขาดทนและงบแสดงการแบงกาไรขาดทนของหางหนสวนสามญนายจรง นายจง มดงน

หางหนสวนสามญนายจรงนายจง งบกาไรขาดทน

สาหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

(หนวย : บาท) ขาย 750,000 ตนทนขาย สนคาคงเหลอตนป 500,000 ซอ 230,000 หก สงคนและสวนลด 30,000 200,000 สนคาทมไวเพอขาย 700,000 หก สนคาปลายป 120,000 580,000

32

กาไรขนตน 170,000 คาใชจายในการขายและบรหาร เงนเดอน 60,000 คาเชา 10,000 70,000 กาไรสทธ 100,000

งบแสดงการแบงกาไรขาดทน (หนวย : บาท)

นายจรง นายจง รวม เงนเดอน 12,000.00 12,000.00 ดอกเบยทน 14,541.67 21,666.67 36,208.34 โบนส 4,708.34 4,708.34 กาไรขาดทนทเหลอแบงเทากน 23,541.66 23,541.66 47,083.32 สวนแบงผลกาไรขาดทน 54,791.67 45,208.33 100,000.00 งบดล

งบดลเปนงบแสดงฐานะการเงนของกจการหางหนสวน นอกจากนนหางหนสวนจะตองแสดงการเปลยนแปลงในสวนของผ เปนหนสวน โดยอาจจดทางบเงนทนของผ เปนหนสวนแยกออกมาตางหากตอจากงบดล ดงน

หางหนสวนสามญนายจรงนายจง งบดล

ณ วนท 31 มกราคม 25x1 หนวย:บาท สนทรพย

สนทรพยหมนเวยน เงนสด 331,000.00 สนคาคงเหลอ 120,000.00 ทดน อาคารและอปกรณ เครองใชสานกงาน 55,000.00

33

หก คาเสอมราคาสะสม 3,000.00 52,000.00 รวมสนทรพยทงสน 503,000.00

หนสนและสวนของผเปนหนสวน หนสน เจาหน 50,000.00 สวนของผ เปนหนสวน ทน – นายจรง 204,791.67 ทน – นายจง 248,208.33 453,000.00 รวมหนสนและสวนของผ เปนหนสวน 503,000.00

หางหนสวนสามญนายจรงนายจง งบเงนทนของผเปนหนสวน

สาหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 (หนวย : บาท)

สนทรพย ทนตนป 150,000.00 200,000.00 350,000.00 บวก ลงทนเพม 10,000.00 15,000.00 25,000.00 สวนแบงกาไร 54,791.67 45,208.33 100,000.00 214,791.67 260,208.33 475,000.00 หก ถอนทน (5,000.00) (10,000.00) (15,000.00) ถอนใชสวนตว (5,000.00) (2,000.00) (7,000.00) ทนปลายป 204,791.67 248,208.33 453,000.00 การเปลยนแปลงอตราสวนแบงกาไรขาดทน

ถาผ เปนหนสวนตองการเปลยนแปลงอตราสวนแบงกาไร – ขาดทน ควรปรบปรงบญชสนทรพย หนสน ใหมราคาเทากบมลคาสทธทคาดวาจะขายได หรอราคาทดแทน ณ วนทมการเปลยนแปลง อตราสวนแบงกาไร ขาดทน ผลตางของราคาสนทรพยทตราคาใหมกบราคาตามบญช จะนาไปปรบปรงกบบญชทนของผ เปนหนสวนตามอตราสวนเดม

ตวอยางท 5 ป กกบปกเปนห นสวนกน แบงกาไร – ขาดทนเทากน ในวนท 1 มกราคม

25P1 ป กกบปกตกลงกนแบงกาไร – ขาดทนในอตราสวน 2 : 3 สมมตในวนน สนทรพยตางๆ ของหางหนสวนมราคาตลาดเทากบราคาตามบญช ยกเวนทดนราคาตามบญช เทากบ 20,000 บาท มราคาตลาดเทากบราคาตามบญช ยกเวนทดนราคาตามบญช เทากบ 20,000 บาท มราคาตลาด

34

เทากบ 350,000 บาท ตอมาวนท 1 กรกฎาคม 25P1 ขายทดนในราคา 450,000 บาท ถา ณ วนทเปลยนแปลงอตราสวนกาไร – ขาดทน ไมมการปรบสนทรพย (กาไรจากขายทดน เทากบ 250,000 บาท) จะแบงกาไร – ขาดทนใหผ เปนหนสวน ดงน

กาไรทเกดขนจากการขายทดน เทากบ ราคาขายทดน – ราคาทนทซอมา 450,000 – 200,000 = 250,000 บาท

ป ก ไดสวนแบงของกาไร เทากบ 2/5 * 250,000 = 100,000 บาท ปก สวนแบงของกาไร เทากบ 3/5 * 250,000 = 150,000 บาท การแสดงการปรบปรงสนทรพยกอนกาไรจากการขายทดน 250,000 แบงดงน

หางหนสวน ปก ปก รวม สวนแบงกาไรกอนการเปลยนแปลงอตราสวนในการตราคาทดนเพมขน 350,000 – 200,000

750,000 75,000 150,000

สวนแบงกาไรหลงปรบปรงแบง 2 : 3 กาไร จากการขายทดน

40,000 60,000 100,000

สวนแบงกาไรจากการขายทดน 115,000 135,000 250,000

งบเงนทนเปนงบการเงนทจดทาขนเพอแสดงการเปลยนแปลงเงนทนของผ เปนหนสวนตลอดงวดบญช เพอใหผใชงบการเงนทราบรายการทเปลยนแปลงในบญชทนทเกดขน

หางหนสวนมสข จากด

งบเงนทน สาหรบป สนสด ณ วนท 31 ธนวาคม 25PP

นาย ก นาย ข รวม

เงนทน ณ วนท 1 มกราคม 25PP 40,000 80,000 120,000 บวก ลงทนเพม (หกการถอนทน) 10,000 (5,000) 5,000 50,000 75,000 125,000 บวก กาไรสทธ (แบงในอตรา 60 : 40) 18,000 12,000 30,000 68,000 87,000 155,000 หก ถอนเงนไปใชสวนตว 6,000 6,000 12,000

35

เงนทน ณ วนท 31 ธนวาคม 25PP 62,000 81,000 143,000

หมายเหต เงนทน หมายถง ทนทผ ถอหนนามาลงทน (หกถอนทน) รวมกบกระแสทนทเกดขนในรอบระยะเวลาบญชนนๆ (บญชทน + บญชกระแสทน)

การดาเนนการจดตงหางหนสวน

เมอมบคคลตงแตสองคนขนไป ตกลงใจทจะเขารวมลงทนประกอบกจการเปนหางหนสวนนตบคคลประเภทใด ประเภทหนงดงกลาวขางตนแลว ผ เปนหนสวนผจดการ ซงไดรบการแตงตงจากบรรดาผ เปนหนสวนทกคนจะตองเปนผ มหนาท ดาเนนการขอจดทะเบยนจดตงหางหนสวนนนตอพนกงานเจาหนาท ณ สานกงานทะเบยนหนสวนบรษททหางนนมสานกงานแหงใหญตงอย กรณทเปนหางหนสวนจากด กฎหมายกาหนดใหผ เปนหนสวนผจดการ จะเปนไดเฉพาะแตผ เปนหนสวนจาพวกไมจากดความรบผดเทานน

การดาเนนการจดทะเบยนแกไขเพมเตมหรอเลกและชาระบญชหางหนสวน

ในกรณทหางหนสวนจดทะเบยนนนไดตกลงทจะแกไขเพมเตมรายการใด ๆ ทไดจดทะเบยนไว เปนอยางอน หรอผ เปนหนสวนประสงคจะเลกกจการ กจะตองไปดาเนนการขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมรายการนน ๆ หรอจดทะเบยนเลกและเสรจการชาระบญช ณ สานกงานทะเบยนหนสวนบรษททหางนนมสานกงานแหงใหญตงอย การจดทะเบยนจดตงและแกไขเพมเตมจะตองดาเนนการตามวธและหลกเกณฑทกฎหมายและระเบยบของทางราชการไดกาหนดไว

รายการจดทะเบยนทหางหนสวนจะตองจดทะเบยนแกไขเพมเตม

(1) ชอหางหนสวน (2) ทตงสานกงานแหงใหญและ/หรอสานกงานสาขา (3) วตถประสงคของหางหนสวน (4) ผ เปนหนสวน

36

(5) หนสวนผจดการ (6) ขอจากดอานาจหนสวนผจดการ (7) ตราสาคญของหางหนสวน (8) รายการอน ๆ ทเหนสมควรจะใหประชาชนทราบ (9) ควบหางหนสวน

วธการจดทะเบยน มขนตอนดงน

(1) ในกรณจดทะเบยนจดตงหางหนสวนหรอแกไขเปลยนแปลงชอหาง ใหผ เปนหนสวนหรอหนสวนผจดการ ขอตรวจและจองชอหางหนสวนเสยกอนวา ชอทจะใชนนจะซาหรอคลายกบคนอนทจดทะเบยนไวกอนหรอไม เมอจองชอไดแลวจะตองขอจดทะเบยนภายใน 30 วน (2) ซอคาขอและแบบพมพจากกรมพฒนาธรกจการคา หรอสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจทง 7 แหง หรอสานกงานพฒนาธรกจการคาจงหวด (3) จดทาคาขอจดทะเบยนและเอกสารประกอบคาขอยนตอนายทะเบยนเพอตรวจพจารณา (4) ชาระคาธรรมเนยมตามใบสงของเจาหนาท (5) ถาประสงคจะไดหนงสอรบรองรายการในทะเบยน ใหยนคาขอและชาระคาธรรมเนยมตอเจาหนาท (6) รบใบสาคญแสดงการจดทะเบยนและหนงสอรบรองรายการในทะเบยนได

การลงลายมอชอของผเปนหนสวนและหนสวนผจดการ

(1) ผ เปนหนสวนและหนสวนผจดการจะตองลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนและ เอกสารประกอบคาขอดวยตนเอง จะมอบหมายบคคลอนลงลายมอชอแทนไมได (2) หนสวนผจดการผขอจดทะเบยนซงตองลงชอในคาขอจดทะเบยน จะตองลงลายมอชอตอหนานายทะเบยนพรอมแสดงตนฉบบบตรประจาตว หรอ (3) ในกรณทหนสวนผจดการไมสามารถลงลายมอชอตอหนานายทะเบยนตาม ( 2) ใหหนสวนผจดการลงลายมอชอตอหนาสมาชกเนตบณฑตยสภา หรอทนายความกได

สถานทรบจดทะเบยน 1. สานกงานแหงใหญตงอยในกรงเทพมหานคร สามารถยนจดทะเบยนไดทสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจ 1-7 และสวนจดทะเบยนกลาง กรมพฒนาธรกจการคา ถนนนนทบร 1 จงหวดนนทบร หรอทางอนเตอรเนตเวบไซต www.dbd.go.th

37

2. สานกงานแหงใหญตงอยในเขตภมกาค สามารถยนจดทะเบยนไดทสานกงานพฒนาธรกจการคาจงหวดนนๆ ยกเวน จงหวดนนทบร สมทรปราการ และปทมธาน สามารถขอจดทะเบยนไดทางอนเตอรเนตเวบไซต www.dbd.go.th อกทางหนง

หนาทของหางหนสวน

หางหนสวนจากด หางหนสวนสามญนตบคคล ทจดทะเบยนตามประมวลกฎหมายแพงและ พาณชย มหนาท ตองจดทางบการเงนประจาป ยนตอสานกบรหารขอมลธรกจ กรมพฒนาธรกจการคา หรอสานกงานทะเบยนการคาจงหวด แลวแตกรณ ภายใน 5 เดอน นบแตวนปดรอบปบญช แมวาจะยงมไดประกอบกจการกตาม มฉะนนมความผดตองระวางโทษ ปรบไมเกนหาหมนบาท

กจการทกฎหมายกาหนดระยะเวลาในการยนจดทะเบยน

(1) คาขอจดทะเบยนเลกหางหนสวน ตองยนขอจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนทเลกกน (2) คาขอจดทะเบยนเปลยนตวผ ชาระบญช ตองยนขอจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแต วนทไดเปลยนตว (3) คาขอจดทะเบยนแกไขเพมเตมอานาจผ ชาระบญช ตองยนขอจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนททประชมไดมการลงมต หรอวนททศาลไดมคาพพากษา (4) คาขอจดทะเบยนเสรจการชาระบญชของหางหนสวน ตองยนขอจดทะเบยนภายใน 14 วน นบแตวนททประชมไดมการลงมต (5) การยนรายงานการชาระบญชของหางหนสวน ตองยนทกระยะ 3 เดอนครงหนงนน ผชาระบญชจะตองยนรายงานการชาระบญช ภายใน 14 วน นบแตวนครบกาหนด 3 เดอน

การจดทะเบยน

หางหนสวนสามญนตบคคล/หางหนสวนจากด

ยนแบบขอจองชอหางหนสวนเพอตรวจสอบไมใหซากบหางหนสวนบรษทอน กรอกรายละเอยดเกยวกบชอของหางหนสวน กจการทจะทา สานทตงหาง ชอ ทอย อาย

สญชาต สงทนามาลงทน ลายมอชอของผ เปนหนสวนทกคน ชอหนสวนผจดการ ขอจากดอานาจหน สวนผจดการ (ถาม) พรอมกบ ประทบตราสาคญของหางในแบบพมพคาขอจดทะเบยนจดตง และให หนสวนผจดการเปนผ ยนขอจดทะเบยน ( ปกตการยนขอจดทะเบยนจดตงหางหนสวนสามญนตบคคล /หางหนสวนจากด ผ เปนหนสวนผจดการจะตองลงลายมอชอในคาขอจดทะเบยนตอหนานาย ทะเบยน หนสวนบรษท ในกรณ

38

หนสวนผจดการไมประสงคจะไปลงลายมอชอตอหนานายทะเบยนกสา มาร จะลงลายมอชอตอหนาสามญหรอวสามญสมาชกแหงเนตบณฑตยสภา เพอเปนการรบรองลายมอชอ ของตนไดในอกทางหนง) หรอหนสวนผจดการจะมอบอานาจใหผ อนไปยนจดทะเบยนแทนกได

เสยคาธรรมเนยมโดยนบจานวนผ เปนหนสวนกลาวคอ ผ เปนหนสวนไมเกน 3 คน เสย คาธรรมเนยม 1,000 บาท กรณเกน 3 คน จะเสยคาธรรมเนยมหนสวนทเกนเพมอกคนละ 200 บาท

เมอจดทะเบยนจดตงแลวจะไดรบหนงสอรบรองและใบสาคญเปนหลกฐาน

ประเภทการจดทะเบยน * ทานสามารถ Download แบบพมพไปใชในการจดทะเบยนได หรอขอรบแบบพมพไดทสานกงานบรการจดทะเบยนธรกจหรอสานกงานพฒนา ธรกจ การคาจงหวดทกแหง

ตงหางหนสวนสามญนตบคคล o คาขอ : แบบ หส. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ หส. 1) o รายการ : แบบ หส. 2 ( ใชเฉพาะหนา 1 และ 3) o เอกสารประกอบรายการ : แบบ ว. o เอกสารประกอบ

แบบจองชอนตบคคล สาเนาบตรประจาตวของผจดการทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) แบบ สสช. 1 จานวน 2 ฉบบ (ภมภาคใช 3 ฉบบ) หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

ตงหางหนสวนจากด o คาขอ : แบบ หส. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ หส. 1) o รายการ : แบบ หส. 2 ( ใชทง 3 หนา) o เอกสารประกอบรายการ : แบบ ว.

39

o เอกสารประกอบ : เชนเดยวกบตงหางหนสวนสามญนตบคคล แกไขเพมเตมหางหนสวน ไดแก ชอของหางหนสวน , ทตงสานกงานแหงใหญและ/หรอ

สานกงานสาขา , ผ เปนหนสวน , หนสวนผจดการ , , ขอจากดอานาจหนสวนผจดการ , ตราของหางหนสวน , รายการอน ๆ ทเหนสมควรจะใหประชาชนทราบ

o คาขอ : แบบ หส. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอยดานหลงของหนาแบบ หส. 1)

o รายการ : แบบ หส. 2 ( ใชเฉพาะหนาทมการแกไขรายการและกรณแกไขเพมเตม ผ เปนหนสวนใหระบรายการผ เปนหนสวนทงหมด หลงจากทมการแกไข)

o เอกสารประกอบรายการ : o เอกสารประกอบ

แบบจองชอนตบคคล (ใชเฉพาะกรณแกไขเพมเตมชอหางหนสวน) สาเนาบตรประจาตวของผจดการทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) หนงสอมอบอานาจ (ถาม) สญญาหนสวนแกไขเพมเตมและสาเนาใบมรณบตร ( ใชเฉพาะกรณท

หนสวนผจดการเดม มไดลงลายมอชอในคาขอจดทะะเบยน โดยเหตทหนสวนผจดการคนเดมถงแกกรรม)

แกไขเพมเตมวตถประสงคของหางหนสวน o คาขอ : แบบ หส. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ หส. 1) o รายการ : แบบ หส. 2 ( ใชเฉพาะหนา 1) o เอกสารประกอบรายการ : แบบ ว. o เอกสารประกอบ

สาเนาบตรประจาตวของผจดการทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

ควบหางหนสวน o คาขอ : แบบ หส. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ หส. 1)

40

o รายการ : แบบ หส. 2 ( หางหนสวนสามญนตบคคลใชเฉพาะหนา 1 และหนา 3 หางหนสวนจากดใช ทง 3 หนา)

o เอกสารประกอบรายการ : แบบ ว. o เอกสารประกอบ

แบบจองชอนตบคคล สาเนาบตรประจาตวของผจดการทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) แบบ สสช. 1 จานวน 2 ฉบบ (ภมภาคใช 3 ฉบบ) หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

เลกหางหนสวน o คาขอ : แบบ ลช. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ ลช. 1) o รายการ : แบบ ลช. 2 o เอกสารประกอบรายการ : - o เอกสารประกอบ

คาสงศาลใหเลกหางหนสวน (ใชเฉพาะกรณเลกตามคาสงศาล) สญญาเลกหางหนสวนของผ เปนหนสวนทกคน ( เฉพาะกรณทผ ชาระ

บญชมใชหนสวน ผจดการคนใดคนหนงในจานวนหนสวนผจดการ ตามทจดทะเบยนไวกอนเลกหางหนสวน)

สาเนาบตรประจาตวของผ ชาระบญชทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

แกไขเพมเตมการเลกและชาระบญชของหางหนสวน o คาขอ : แบบ ลช. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ ลช. 1) o รายการ : แบบ ลช. 2 o เอกสารประกอบรายการ : - o เอกสารประกอบ

41

คาสงศาลใหเปลยนตวผ ชาระบญช หรอกาหนดอานาจผ ชาระบญช (ถาม)

สาเนาบตรประจาตวของผ ชาระบญชทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

เสรจการชาระบญชหางหนสวน o คาขอ : แบบ ลช. 1 , หนาหนงสอรบรอง ( ในการ Print-out หนงสอรบรองใหอย

ดานหลงของหนาแบบ ลช. 1) o รายการ : แบบ ลช. 5 o เอกสารประกอบรายการ

แบบ ลช. 3 พรอมเอกสารประกอบ แบบ ลช. 6

o เอกสารประกอบ สาเนาบตรประจาตวของผ ชาระบญชทลงชอในคาขอจดทะเบยน สาเนาบตรทนายความหรอหลกฐานการเปนสมาชกเนตบณฑตยสภา

ของผ รบรองลายมอชอ ( ถาม) แบบรบรองการตรวจสอบบญชของกรมสรรพากร หนงสอมอบอานาจ (ถาม)

42

แบบฝกหดบทท 3

1.) เมอวนท 1 มกราคม 25x1 เอกและองไดตกลงกนเขาเปนหนสวนโดยลงทนคนละครง หากทนทเอกและองนามาลงทนไมพอใหลงทนดวยเงนสดเพม เอก นาเงนสดจานวน 60,000 บาท และสนคาคงเหลอซงมราคาทน 25,000 บาท ราคาตลาดในวนนนเทากบ 20,000 บาท สวนองไดนารายการในงบดล ณ วนนนมารวมลงทน ดงน

ราคาตามบญช ราคาตลาด ลกหนการคา 10,000 10,000 คาเผอหนสงสยจะสญ (1,200) (2,000) สนคาคงเหลอ 35,000 31,500 อปกรณสานกงาน 24,000 19,000 คาเสอมราคาสะสม (8,000) - เจาหนการคา 18,000 18,000 ใหทา 1.1.) ลงรายการเปดบญชในสมดรายในทวไป 1.2.) งบดลของหางหนสวน ก และ ข จากด ณ วนท 1 มกราคม 25x1

2.) เคและโอตกลงกนตงหางหนสวนจากด เมอวนท 1 มกราคม 25x1 และตกลงแบงกาไร

ขาดทนอตราสวนทนถวเฉลย โดยรอบระยะเวลาบญชแรกใหสนสดในวนท 31 ธนวาคม 25x1 รายการทนเพมและถอนทนของผ เปนหนสวนในระหวางวด มดงน

เค โอ

43

1 มนาคม x1 ลงทน 32,000 48,000 1 พษภาคม x1 เค ถอนทน (16,000) - 1 สงหาคม x1 เค ลงทนเพม 24,000 - 1กนยายน x1 โอ ถอนทน - (8,000) กาไรสทธของหางหนสวนจากดป 25x1 มจานวน 100,000 บาท ใหทา 2.1.) คานวณอตราสวนทนถวเฉลย 2.2.) คานวณกาไรทผ เปนหนสวนจะไดรบ

3.) ในวนท 1 มกราคม 25x1 บญสง บญเสรม และบญนา ตกลงเปนหนสวนกน โดยแบงกาไรขาดทนเทากน ผ เปนหนสวนลงทนเปนเงนสดจานวน 170,000 บาท 220,000 บาท และ 150,000 บาท ตามลาดบ ผ เปนหนสวนตกลงทจะมทนเรมแรกคนละเทาๆกน ใหทา บนทกรายการในสมดรายวนทวไปการเปดบญชของหางหนสวน โดยวธ

3.1.) วธโบนส 3.2.) วธคาความนยม 4.) ในวนท 1 มกราคม 25x1 นาย ก ข และ ค ตกลงกนเปนหางหนสวนโดยลงทนเทากน

ทกคนและแบงสวนกาไรขาดทนเทากนดวย หาก ก ข หรอ ค นาสนทรพยมาลงทนไมพอใหลงทนดวยเงนสดเพมโดย ก นาเงนสดมาลงทน 50,000 บาท อาคารสานกงาน 80,000 บาท ราคาตลาดตอนนเทากบ 100,000 บาทนาย ค นารายการในงบดลมาลงทน ดงน คอ

ราคาตามบญช ราคาตลาด เงนสด 100,000 100,000

ลกหน 20,000 10,000 คาเผอหนสงสยจะสญ (5,000) - เจาหนการคา 20,000 25,000

โดยหนสวนทกคนตกลงกนเปดสมดรายวนทวไปใหม ไมไปใชของใครในการทาบญชในวนท 31 ธนวาคม 25x1 กจการมกาไรสทธ 202,000 บาท มการแบงกาไรขาดทน ดงน

1. แบงเงนเดอนให ก และ ข เดอนละ 5,000 บาท

44

2. คดโบนสให ข 10% ของกาไรสทธกอนหกโบนส 3. คดดอกเบยจากเงนทนถวเฉลย 8% ใหเฉพาะ ก และ ข เทานน

ใหทา 4.1.) บนทกรายการลงในสมดรายวนทวไปทกรายการทเกดขน 4.2.) ทางบดล ณ วนท 1มกราคม 25x1 4.3.) แสดงการคานวณการแบงกาไรขาดทนของหนสวนและบนทกบญชดวย

5.) รายการเกยวกบหางหนสวน ก ข ค ในป 2548เปนดงน

2548 ม.ค. 1 ก ข ค ตกลงเขาเปนหนสวนกน ไดนาเงนสดมาลงทน จานวน 10,000 บาท 20,000 บาท และจานวน 30,000 บาท ตามลาดบโดยตกลงแบงผลกาไรขาดทน เทากน ม.ค. 10 ก นาเงนมาลงทนเพมอก 20,000 บาท พ.ค. 15 หนสวนทงหมดไดถอนเงนไปใชสวนตว ดงน ก จานวน 3,000 บาท

ข จานวน 2,000 บาท และ ค จานวน 5,000 บาท ก.ค. 2 ค ขอถอนทนจากทไดลงทนไว จานวน 5,000 บาท ธ.ค. 31 หางหนสวนมกาไรสทธจานวน 15,000 บาท ผ เปนหนสวนไดตกลงแบงกาไร

เทากน ใหทา : บนทกรายการลงในสมดรายวนทวไป

6.) ก ข ค เปนหนสวนกน ตกลงใหคดดอกเบยเงนทนในอตรา 6% ตอปจากทนตนงวดจานวน 40,000 บาท 30,000 บาท และ 50,000 บาท ตามลาดบ กาไรทเหลอแบงเทากน กาไรสทธจากการดาเนนงานมจานวน 52,200 บาท ใหทา : 1.) แสดงการคานวณการคดดอกเบยใหผ เปนหนสวนทกคน

2.) แสดงการคานวณการแบงกาไรขาดทนของหางหนสวนและบนทกบญชดวย

45

7.) ก ข ค เปนหนสวนกน ตางตกลงใหมการคดเงนเดอนใหแกหนสวนทกคนเดอนละ 1,000 บาท 1,500 บาท และ 2,000 บาท ตามลาดบ กาไรขาดทนทเหลอแบงในอตราสวน 1: 2 : 3 หางหนสวนมกาไรสทธจากการดาเนนงานจานวน 90,000 บาท ใหทา : 1.) แสดงการคานวณการคดเงนเดอนใหผ เปนหนสวนทกคน

2.) แสดงการคานวณการแบงกาไรขาดทนของหางหนสวนและบนทกบญชดวย

เฉลยแบบฝกหด ขอ 1.) 1.1.) ลงรายการเปดบญชในสมดรายวนทวไป

25x1 ม.ค. 1 Dr คาเผอหนสงสยจะสญ 800 คาเสอมราคาสะสม 8,000 Cr สนคาคงเหลอ 3,500 อปกรณสานกงาน 5,000 ทน – อง 300 บนทกการปรบปรงรายการสนทรพยจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด Dr เงนสด 60,000 สนคาคงเหลอ 20,000 Cr ทน – เอก 80,000 บนทกการลงทนของผ เปนหนสวนเอก

1.2.) งบดลของหางหนสวน เอก และ องจากด ณ วนท 1 มกราคม 25x1

หางหนสวน เอก และ อง

งบดล ณ วนท 1 มกราคม 25x1

46

สนทรพย หนสนและสวนของเจาของ

เงนสด 80,000 เจาหนการคา 18,000 ลกหนการคา 10,000 ทน – เอก 40,500 หก คาเผอหนสงสยจะสญ 2,000 8,000 ทน – อง 80,000 สนคาคงเหลอ 31,500 อปกรณสานกงาน 19,000 สนทรพยรวม 138,500 รวมหนสนและสวนของเจาของ 138,500 ขอ 2.) 2.1.) คานวณอตราสวนทนถวเฉลย

(1) (2) (3) (2) × (3) ทน – เค วนท เงนลงทน ระยะเวลาทคงท รวม 1 ม.ค. – 1 พ.ค. 32,000 2/12 5,333 1 พ.ค. – 1 ส.ค. 16,000 3/12 4,000 1 ส.ค. – 31 ธ.ค. 40,000 5/12 16,667 26,000 ทน – โอ 1 ม.ค. – 1 ก.ย. 48,000 6/12 24,000 1 ก.ย. – 31 ธ.ค. 40,000 4/12 13,000 37,333 รวมเงนทนถวเฉลยของ เค ละโอ 63,333

2.2.) คานวณกาไรทผ เปนหนสวนจะไดรบ เคจะไดรบสวนแบงผลกาไร = 100,000 × 26,000 = 41,053

63,333 โอจะไดรบสวนแบงผลกาไร = 100,000 × 37,333 = 58,947 63,333 ขอ 3.) 3.1.) วธโบนส

25x1 ม.ค. 1 Dr เงนสด 170,000

47

Cr ทน – บญสง 170,000 บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน

Dr เงนสด 220,000 Cr ทน – บญเสรม 220,000

บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน Dr เงนสด 150,000

Cr ทน – บญนา 150,000 บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน

Dr ทน – บญเสรม 40,000 Cr ทน – บญสง 10,000

ทน – บญนา 30,000 บนทกการคดโบนสจากบญเสรมใหบญสงและบญนา 3.2.) วธคาความนยม 25x1 ม.ค. 1 Dr เงนสด 170,000

Cr ทน – บญสง 170,000 บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน

Dr เงนสด 220,000 Cr ทน – บญเสรม 220,000

บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน Dr เงนสด 150,000

Cr ทน - บญนา 150,000 บนทกการลงทนของผ เปนหนสวน

Dr คาความนยม 50,000 Cr ทน – บญสง 50,000 บนทกคดคาความนยมใหบญเสรม

Dr คาความนยม 70,000 Cr ทน – บญนา 70,000

บนทกคดคาความนยมใหบญเสรม ขอ 4.)

48

4.1.) บนทกรายการลงในสมดรายวนทวไปทกรายการทเกดขน 25x1 ม.ค. 1 Dr คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000 เจาหนการคา 5,000 Cr ลกหน 10,000 บนทกปรบปรงสนทรพยจากราคาตามบญชเปนราคาตลาด Dr เจาหนการคา 25,000 ทน – ค 85,000 Cr เงนสด 100,000 ลกหน 10,000 บนทกการโอนปดบญชทงหมดของผ เปนหนสวนไปยงหางหนสวนตามราคาตลาด 25x1 ม.ค. 1 Dr เงนสด 150,000 ลกหน 10,000 สนคาคงเหลอ 110,000 อาคารสานกงาน 100,000 Cr เจาหนการคา 25,000 ทน – ก 150,000 ทน – ข 110,000 ทน – ค 85,000 บนทกการลงรายการในสมดบญชของหางหนสวนใหม 4.2.) ทางบดล ณ วนท 1มกราคม 25x1

หางหนสวน ก ข ค จากด งบดล

ณ วนท 1 มกราคม 25x1 สนทรพย หนสน

เงนสด 150,000 เจาหนการคา 25,000 ลกหน 10,000 สวนของผ ถอหน สนคาคงเหลอ 110,000 ทน – ก 150,000

49

อาคารสานกงาน 100,000 ทน – ข 110,000 ทน – ค 85,000 สนทรพยรวม 370,000 รวมหนสน 370,000

4.3.) แสดงการคานวณการแบงกาไรขาดทนของหนสวนและบนทกบญชดวย 1.คานวณสวนแบงกาไรสทธ 202,000 บาท ก ข ค รวม เงนเดอน 5,000 5,000 - 10,000 กาไรทเหลอ 64,000 64,000 64,000 192,000 รวมสวนแบงกาไร 69,000 69,000 64,000 202,000

Dr กาไรขาดทน 202,000 Cr กระแสทน – ก 69,000

กระแสทน – ข 69,000 กระแสทน – ค 64,000

บนทกการคดเงนเดอนให ก และ ข 2.คดโบนส 10% ให ข กาไรสทธกอนหกโบนส 202,000 อตราโบนส 10% โบนส 20,200 ดงนน สวนแบงกาไรท ข จะไดรบ = 20,200 + 60,600 = 80,800

Dr กาไรขาดทน 202,000 Cr กระแสทน – ก 60,600 กระแสทน – ข 80,800 กระแสทน – ค 60,600 บนทกการคดโบนสใหหนสวน ข

50

3.คดดอกเบยเงนทนถวเฉลย 15% ใหเฉพาะ ก และ ข กาไรสทธ 202,000 บาท ก ข ค รวม ก 8% 150,000 × 12/12 12,000 - - 12,000 ข 8% 110,000 × 12/12 - 8,800 - 8,800

รวม 20,800 กาไรทเหลอแบงเทากน 60,400 60,400 60,400 181,200 รวมสวนแบงกาไรขาดทน 72,400 69,200 60,400 202,000 บนทกรายการ

Dr งบกาไรขาดทน 202,000 Cr กระแสทน – ก 72,400 กระแสทน – ข 69,200 กระแสทน – ค 60,400 บนทกการคดดอกเบยใหผ เปนหนสวน ก และ ข

ขอ 5.) 25x1 ม.ค.1 เงนสด 60,000 ทน – ก 10,000 ทน – ข 20,000 ทน - ค 30,000 ก ข ค นาเงนสดมาลงทนในหางหนสวน ม.ค. 10 เงนสด 20,000 ทน - ก 20,000 ก นาเงนสดมาลงทนเพม พ.ค. 15 เงนถอน – ก/กระแสทน – ก 3,000 เงนถอน – ข/กระแสทน – ข 2,000

51

เงนถอน – ค/กระแสทน – ค 5,000 เงนสด 10,000 ก ข ค ไดถอนเงนสดไปใชสวนตว

ก.ค. 2 ทน – ค 5,000 เงนสด 5,000 ค ถอนทนออกไปจานวน 5,000 บาท ธ.ค. 31 กาไรขาดทน

กระแสทน – ก กระแสทน – ข กระแสทน – ค แบงผลกาไรใหแกผ เปนหนสวนเทาๆกน ทน – ก เงนถอน – ก ปดบญชเงนถอน นาย ก เขาบญชทน นาย ก ทน – ข

15,000

3,000

5,000 5,000 5,000

3,000

เงนถอน – ข 2,000 ปดบญชเงนถอน นาย ข เขาบญชทน นาย ข 2,000 ทน – ค 5,000 เงนถอน – ค 5,000 ปดบญชเงนถอน นาย ค เขาบญชทน นาย ค

ขอ 6.)

การคานวณการคดดอกเบย ดอกเบยทน ก = 40,000 6/100 = 24,000 บาท ข = 30,000 6/100 = 1,800 บาท ค = 50,000 6/100 = 3,000 บาท รวม = 7,200 บาท กาไรทเหลอ = 52,200 – 7,200 = 45,000 บาท ก ข ค ไดรบสวนแบงกาไรทเหลอคนละ = 45,000/3 = 15,000

52

กาไรขาดทน 7,200 ทน – ก 2,400 ทน – ข 1,800 ทน – ค 3,000 คดดอกเบยทนจากตนงวดใหหนสวน กาไรขาดทน 45,000 ทน – ก 15,000 ทน – ข 15,000 ทน – ค 15,000 แบงกาไรทเหลอใหแกหนสวนคนละเทาๆ กน

ขอ 7.)

การคานวณการคดเงนเดอน เงนเดอน - ก 1,000 12 = 12,000 เงนเดอน - ข 1,500 12 = 18,000 เงนเดอน - ค 2,000 12 = 24,000 รวม = 54,000 กาไรทเหลอ 90,000 – 54,000 = 36,000 ก ไดรบสวนแบงกาไร = 36,000 1/6 = 6,000 ข ไดรบสวนแบงกาไร = 36,000 2/6 = 12,000 ค ไดรบสวนแบงกาไร = 36,000 3/6 = 18,000 รวม = 36,000

การบนทกบญชเปนดงน กาไรขาดทน 54,000 ทน – ก 12,000 ทน – ข 18,000 ทน – ค 24,000 คดเงนเดอนใหแกหนสวนตามขอตกลง กาไรขาดทน 36,000

53

ทน – ก 6,000 ทน – ข 12,000 ทน – ค 18,000 แบงกาไรทเหลอใหแก ก ข ค ตามอตราสวน 1 : 2 : 3