บทนําบทน า โครงการจ ดท าแนวทางการสน บสน นมาตรการลดค าครองช พของประชาชน

โครงการการจดทาแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

วทยาลยการบรหารและจดการ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง หนา 1

บทนา

โครงการจดทาแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางเปนความรวมมอระหวางกระทรวงคมนาคม และวทยาลยการบรหารและจดการ

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา เจาคณทหารลาดกระบง ซงเปนโครงการเพอศกษา

ความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทาง และจดทาขอเสนอแนะแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางอยางเปนระบบทสามารถเชอมโยงกบการกาหนดนโยบายภาครฐ

ตอไปในอนาคตได โดยมขอมลเบองตนของโครงการฯ ดงน

1. หลกการและเหตผล

2. วตถประสงค

3. ขอบเขตการดาเนนงาน

4. วธการศกษา และขนตอนการดาเนนงาน

5. แผนการปฏบตงาน และปฏทนการปฏบตงาน

1.หลกการและเหตผล

เนองจากรฐบาลไดดาเนนนโยบายเพอแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนและ

ผประกอบการ เนองจากภาวะเงนเฟอและราคาน ามนเชอเพลงเพอบรรเทาผลกระทบตอสภาพ

ความเปนอยของประชาชนซงถอเปนนโยบายสาคญทไดดาเนนการมาอยางตอเนองโดยลดคา

ครองชพของประชาชนในดานตางๆรวมถงมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทางโดยองคการขนสงมวลชนกรงเทพ(ขสมก.)ใหบรการรถโดยสารธรรมดา 800 คน ใน

85 เสนทาง (75 เสนทางปกต และ 10 เสนทางเพมเตม) และการรถไฟแหงประเทศไทยได

ใหบรการรถไฟชน 3 ครอบคลมทกเสนทาง 172 ขบวน (ขบวนรถเชงสงคม 164 ขบวน และ

ขบวนรถเชงพาณชย 8 ขบวน) ซงไดดาเนนการมาแลวรวมทงสน 13 ระยะเรมตงแต วนท 1

สงหาคม 2551 จนถงปจจบน (ปจจบนคอระยะท 13 เรมตงแต 1 ตลาคม 2556 จนถง 31 มนาคม

2557) โดยมผไดรบประโยชนเมอสนสดระยะท 12 (ณ วนท 30 กนยายน 2556) รวมทงสน

891.61 ลานคน (องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 722.00 ลานคน และการรถไฟแหงประเทศไทย

169.61 ลานคน) เฉลยเดอนละ 14.38 ลานคน (องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 11.65ลานคน และ

การรถไฟแหงประเทศไทย 2.74 ลานคน) ตามตารางท 1.1



ตารางท 1.1 จานวนผไดรบประโยชนจากมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนดาน

การเดนทาง

มาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทาง

ผไดรบประโยชน (ลานคน) รวมทงสน

รถเมลฟร รถไฟฟร (ลานคน)

ระยะแรก (วนท 1 ส.ค.2551 ถง 31 ม.ค.2552) / 6 เดอน 70.99 19.08 90.07

ระยะท 1 (วนท 1 ก.พ.2552 ถง 31 ก.ค.2552) / 6 เดอน 76.34 16.47 92.81

ระยะท 2 (วนท 1 ส.ค.2552 ถง 31 ธ.ค.2552) / 5 เดอน 62.78 14.57 77.35

ระยะท 3 (วนท 1 ม.ค.2553 ถง 31 ม.ค.2553) / 3 เดอน 36.95 8.41 45.36

ระยะท 4 (วนท 1 เม.ย.2553 ถง 30 ม.ย.2553) / 3 เดอน 35.32 8.20 43.52

ระยะท 5 (วนท 1 ก.ค.2553 ถง 31 ธ.ค.2553) / 6 เดอน 78.38 16.96 95.34

ระยะท 6 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 28 ก.พ.2554) / 2 เดอน 23.92 6.04 29.96

ระยะท 7 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 30 ม.ย.2554) / 4 เดอน 49.98 11.73 61.71

ระยะท 8 (วนท 1 ก.ค.2554 ถง 15 ม.ค.2555) / 6.5 เดอน 70.89 17.54 88.43

ระยะท 9 (วนท 16 ม.ค.2555 ถง 30 เม.ย.2555) / 3.5 เดอน 45.46 9.31 54.77

ระยะท 10 (วนท 1 พ.ค.2555 ถง 30 ก.ย.2555) / 5 เดอน 60.20 13.02 73.22

ระยะท 11 (วนท 1 ต.ค.2555 ถง 31 ม.ค.2556) / 6 เดอน 56.12 14.75 70.87

ระยะท 12 (วนท 1 เม.ย.2556 ถง 30 ก.ย.2556) / 6 เดอน 54.67 13.53 68.20

ระยะท 13 (วนท 1 ต.ค.2556 ถง 31 ม.ค.2557) / 6 เดอน N/A N/A N/A

รวมทงสน 722.00 169.61 891.61

เฉลยตอเดอน (62เดอน) 11.65 2.74 14.38

ทมา: องคการขนสงมวลชนกรงเทพและการรถไฟแหงประเทศไทย, 2013

และมการจายงบประมาณจนสนสดระยะท 12 (ณ วนท 30 กนยายน 2556) รวม

ทงสน 18,932.28 ลานบาท (องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 13,980.84 ลานบาท และการรถไฟแหง

ประเทศไทย 4,980.84 ลานบาท) เฉลยเดอนละ 305.36ลานบาท (องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

เฉลยเดอนละ 225.50 ลานบาท และการรถไฟแหงประเทศไทย เฉลยเดอนละ 79.86 ลานบาท)

รายละเอยดตามตารางท 1.2



ตารางท 1.2 งบประมาณสนบสนนของมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทาง

มาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชน


งบประมาณสนบสนน

(ลานบาท) รวมทงสน

(ลานบาท) รถเมลฟร รถไฟฟร

ระยะแรก (วนท 1 ส.ค.2551 ถง 31 ม.ค.2552) / 6 เดอน 1,224.00 482.57 1,706.57

ระยะท 1 (วนท 1 ก.พ.2552 ถง 31 ก.ค.2552) / 6 เดอน 1,224.57 487.70 1,712.27

ระยะท 2 (วนท 1 ส.ค.2552 ถง 31 ธ.ค.2552) / 5 เดอน 1,120.50 423.78 1,544.28

ระยะท 3 (วนท 1 ม.ค.2553 ถง 31 ม.ค.2553) / 3 เดอน 604.99 250.45 855.44

ระยะท 4 (วนท 1 เม.ย.2553 ถง 30 ม.ย.2553) / 3 เดอน 611.43 266.91 878.34

ระยะท 5 (วนท 1 ก.ค.2553 ถง 31 ธ.ค.2553) / 6 เดอน 1,259.36 508.91 1,768.27

ระยะท 6 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 28 ก.พ.2554) / 2 เดอน 419.78 170.86 590.64

ระยะท 7 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 30 ม.ย.2554) / 4 เดอน 884.97 375.08 1,260.05

ระยะท 8 (วนท 1 ก.ค.2554 ถง 15 ม.ค.2555) / 6.5 เดอน 1,336.70 501.84 1,838.54

ระยะท 9 (วนท 16 ม.ค.2555 ถง 30 เม.ย.2555) / 3.5 เดอน 1,062.30 286.86 1,349.16

ระยะท 10 (วนท 1 พ.ค.2555 ถง 30 ก.ย.2555) / 5 เดอน 1,208.24 366.40 1,574.64

ระยะท 11 (วนท 1 ต.ค.2555 ถง 31 ม.ค.2556) / 6 เดอน 1,512.00 434.67 1,946.67

ระยะท 12 (วนท 1 เม.ย.2556 ถง 30 ก.ย.2556) / 6 เดอน 1,512.00 395.41 1,907.41

ระยะท 13 (วนท 1 ต.ค.2556 ถง 31 ม.ค.2557) / 6 เดอน N/A N/A N/A

รวมทงสน 13,980.84 4,951.44 18,932.28

เฉลยตอเดอน (62เดอน) 225.50 79.86 305.33

ทมา: องคการขนสงมวลชนกรงเทพและการรถไฟแหงประเทศไทย, 2013

รวมทงคาใชจายภาครฐเฉลยตอคนเมอสนสดระยะท 12 (ณ วนท 30 กนยายน 2556) จานวน

21.23 บาทตอคน (ขสมก. 19.36 บาทตอคน และการรถไฟฯ 29.19 บาทตอคน)

ขณะเดยวกนการดาเนนมาตรการดงกลาวทผานมายงคงมปญหาอปสรรคหลายดาน

ไดแก การบรหารจดการเดนรถ คณภาพการใหบรการ และความโปรงใสในการดาเนนการ อกทงยงม

ความเหนจากนกวชาการและสอสาธารณะเกยวกบความจาเปนและความเหมาะสมของ

การดาเนนมาตรการในภาวการณปจจบน

กระทรวงคมนาคมมความเหนวา การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางเปนนโยบายสาคญทรฐบาลปจจบนและทผานมาไดดาเนนการมาอยาง

ตอเนอง มผลตอประชาชนจานวนมากและสงเสรมใหเกดการใชบรการขนสงสาธารณะใน

วงกวางโดยจะตองคานงถงความปลอดภยในชวตและทรพยสนของผใชบรการ รวมทงใหเกด



เปนมาตรฐานในการใหบรการท ม ค ณ ภา พ อย า ง ย ง ย น สา ห ร บ ก า รดา เ นน ก า รศ ก ษ า

แนวทางการสนบสนนมาตรการดงกลาวเปนเรองทมความละเอยดออนซบซอน ซงไมไดเกยวของ

เฉพาะเรองการบรหารจดการดานการเดนทางเทานนแตมผลเชอมโยงตอสภาพเศรษฐกจและสงคมโดยรวม

ของประเทศ คณภาพชวต ความปลอดภยของประชาชน รวมถงการกาหนดนโยบายของรฐบาลตอไป

ในอนาคต จงมความจาเปนอยางยงทจะตองใหหนวยงานทมความเหมาะสมเชยวชาญมาดาเนน

การศกษาในเชงลก ดงนนกระทรวงคมนาคมจงเหนควรดาเนนการจดจางทปรกษาเพอศกษา

แนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

2. วตถประสงค

2.1 เพอศกษาปญหา และอปสรรคในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลด คาครอง

ชพของประชาชนดานการเดนทาง

2.2 เพอศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพ

ของประชาชนดานการเดนทางและความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางในปจจบน

2.3 เพอศกษาแนวทางการมสวนรวม และความคดเหนจากทกภาคสวน เพอใชใน การ

กาหนดนโยบายภาครฐในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน


2.4 เพอจดทาขอเสนอแนะแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางอยางเปนระบบ และสามารถเชอมโยงกบการกาหนดนโยบายภาครฐ

ตอไปในอนาคตไดหรอแนวทางการใหความชวยเหลอการเดนทางรปแบบอนนอกเหนอจาก

แนวทางปจจบนโดยคานงถงการใชจายงบประมาณของภาครฐอยางมประสทธภาพ ให

สอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคม เพอนาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป

3. ขอบเขตการดาเนนงาน

3.1 การศกษา สารวจ วเคราะห ปญหา และอปสรรค ผลการดาเนนงานมาตรการลดคา

ครองชพของประชาชนดานการเดนทาง และความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคา

ครองชพของประชาชนดานการเดนทางในปจจบน

3.2 การจดทากจกรรมการมสวนรวม (Focus Group) และจดสมมนาระดมความคดเหน

จากทกภาคสวนทเกยวของ

3.3 การศกษาดงานเกยวกบมาตรการลดคาครองชพของประชาชนหรอมาตรการอนท

เกยวของในตางประเทศ (Best Practice)



3.4 การจดทาขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางในอนาคต ใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคม อยางเปนระบบ และ

เชอมโยงกบการกาหนดนโยบายภาครฐตอไปในอนาคต และขอสรปเพอประกอบการพจารณา

การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางตอไป หรอแนวทางการให

ความชวยเหลอการเดนทางรปแบบอนนอกเหนอจากแนวทางปจจบนหรอยกเลกการดาเนน

มาตรการดงกลาว

4. วธการศกษาและขนตอนการดาเนนงาน

4.1 วธการศกษา

การศกษาในครงนเปนการศกษาวจยผสมผสานระหวางเชงคณภาพ และเชงปรมาณ และ

นามาวเคราะหรวมกน โดยมขอบเขตของพนทดาเนนการขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ

ไดแก รถโดยสารประจาทางทวงรบสงในเขตกรงเทพฯ นนทบร นครปฐม ปทมธาน สมทรสาคร

และสมทรปราการ แบบไมคดคาบรการ ซงรวมกนแลวมรถโดยสารธรรมดา 800 คน ใน 85

เสนทาง สาหรบขอบเขตพนทดาเนนการของการรถไฟแหงประเทศไทย ไดแก กลมขบวนรถ

บรการเชงสงคม 164 ขบวน และกลมขบวนรถเชงพาณชย (รถเรว) ชนสาม 8 ขบวน รวมทงหมด

172 ขบวน แบบไมคดคาบรการ วธการศกษาเรมตนดงตอไปน

4.1.1 การประเมนปญหาและอปสรรคในมาตรการการดาเนนงานปจจบน เปนการ

ทบทวนปญหา และอปสรรค ในมาตรการการดาเนนงานปจจบน เพอวเคราะหจดแขง จดออน

โอกาส และอปสรรค (SWOT Analysis) และผลกระทบของโครงการฯ (Impact Analysis)

4.1.2 กาหนดหวขอประเดนในการดาเนนงาน (Need Analysis) เพอกาหนดเปนแนวทาง

ในการศกษา การศกษาความพงพอใจ แนวทางการมสวนรวมและความคดเหนทกภาคสวนใน

มาตรการปจจบนและผลทไดในครงนจะเปนแนวทางการศกษาในขนตอไป

4.1.3 การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของในมาตรการตางๆทงใน และตางประเทศ

รวมถงดงานในตางประเทศ เพอเปนแนวทางในการศกษาความพงพอใจแนวทางการมสวนรวม

และความคดเหนทกภาคสวนในมาตรการใหม

4.1.4 การวเคราะหโครงการฯ ความเชอมโยงของโครงการฯ และสรางกรอบ

แนวความคดเพอจดทามาตรการขอเสนอแนะแนวทางเบองตน

4.1.5 การจดทาขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางอยางเปนระบบพรอมประเมนความเหมาะสมและความเปนไปไดของมาตรการ

และมขนตอนในการศกษา ดงภาพท 1



ภาพท 1 ขนตอนวธการศกษา

4.2 ขนตอนในการดาเนนงาน

สาหรบขนตอนในการดาเนนงานของโครงการจดทาแนวทางการสนบสนน

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง มดงตอไปน

4.2.1 การประเมนปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานการสนบสนน

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง โดยวธ SWOT Analysis เพอคนหา

จดแขง จดเดน จดดอย หรอสงทเปนปญหาสาคญในการดาเนนงาน และวธ Social Impact

Analysis เพอประเมนผลกระทบทางสงคมทงทางตรง และทางออม โดยการสบคนจากขอมล

ดงน

4.2.1.1 ขอมลทตยภมทงในประเทศและตางประเทศ ไดแก ขอมลจาก

ภาครฐ และขอมลทเกยวของอนๆ

4.2.1.2 ขอมลปฐมภมทไดจากการสารวจดานความพงพอใจตอ

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางในปจจบน



4.2.2 การกาหนดประเดนหวขอในการดาเนนงาน การวเคราะหโดยวธ

(Need Analysis) เปนการวเคราะหวากลมเปาหมาย ทศกษานน ไดตอบสนองตามทองคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพตองการหรอไม ทงโดยชนด ปรมาณงาน และคณภาพของงาน

4.2.3 การศกษาความพงพอใจตอมาตรการการดาเนนงานในปจจบนและ

มาตรการดาเนนงานใหมทนาเสนอ จานวน 4 ครง แบงออกเปน รถเมลฟร 2 ครง และรถไฟฟร

2 ครง มรายละเอยดดงน

4.2.3.1 การศกษาความพงพอใจในมาตรการการดาเนนงานในปจจบน

เปนการศกษาจากขอมลเชงปรมาณ ดงมรายละเอยด ตอไปน

ประชากรทศกษากรณขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดแก

ผใชบรการรถโดยสารประจาทางขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ แบบไมคดคาบรการ ใชวธ

เลอกกลมตวอยางแบบสะดวก (Convenience Sample) จานวนตวอยาง 1,217 ตวอยางตาม

สดสวนของผใชบรการ (Proportional to Size) ในแตละเสนทาง

ประชากรท ศกษากรณของการรถไฟแหงประเทศไทย ไดแ ก

ผใชบรการ ในกลมขบวนรถบรการเชงสงคม และกลมขบวนรถเชงพาณชย (รถเรว) รถไฟชน 3

แบบไมคดคาบรการ ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบสะดวก จานวนตวอยาง 1,217 ตวอยาง

จากสดสวนของผใชบรการในแตละเสนทาง

4.2.3.2 การศกษาความพงพอใจในมาตรการการดาเนนงานใหมท

นาเสนอ เปนการศกษาจากขอมลเชงปรมาณ ดงมรายละเอยด ตอไปน

ประชากรทศกษากรณขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดแก

ผใชบรการรถโดยสารประจาทางขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ แบบไมคดคาบรการ ใชวธ

เลอกกลมตวอยางแบบสะดวก (Convenience Sample) โดยมกลมตวอยาง 1.727 ตวอยาง

ดงรายละเอยดตอไปน

1) ผใชบรการรถเมลฟร จานวน 1,242 คน

2) ผ มสวนในโครงการฯน ไดแก ขาราชการ ผ ก าหนด

นโยบาย ผดาเนนงาน และผใหบรการของโครงการฯ น

จานวน 73 คน

3) ผจาย(เสย)ภาษ แตไมไดใชบรการ จานวน 412 คน

ประชากรทศกษากรณของการรถไฟแหงประเทศไทย

ไดแก ผใชบรการ ในกลมขบวนรถบรการเชงสงคม และ

กลมขบวนรถเชงพาณชย (รถเรว) รถไฟชน 3 แบบไมคด



คาบรการ ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบสะดวก โดยมกลม

ตวอยาง 1,768 ตวอยาง

ดงรายละเอยดตอไปน

1) ผใชบรการรถไฟฟร จานวน 1,262 คน

2) ผ มสวนในโครงการฯ น ไดแก ขาราชการ ผ ก าหนด

นโยบาย ผดาเนนงาน และผใหบรการของโครงการฯ

นจานวน 64 คน

3) ผจาย(เสย)ภาษ แตไมไดใชบรการ จานวน 442 คน

โดยในการวเคราะหขอมลเชงปรมาณใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics)

ไดแก การแจกแจงความถ (Frequencies Distribution) คารอยละ (Percentage) คาเฉลยเลขคณต

(Arithmetic Mean) คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และมขนตอนการศกษา

ดงภาพท 2

ภาพท 2 ขนตอนการวจยศกษาความพงพอใจของผใชบรการ

4.2.4 การศกษาการมสวนรวมโดยวธการสนทนากลม (Focus group) ขอมล

ทเกบรวบรวมไดจากการมสวนรวม (Participation) และการจดสมมนาแสดงความคดเหนใน

มาตรการการดาเนนงานในปจจบน และมาตรการใหม เพอคนหาขอมลในประเดนปญหาท

เฉพาะเจาะจง ใชวธการสรปความหรอการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เพอหาคาตอบ

ใหไดตามวตถประสงคของการวจยศกษาโดยมการจดกจกรรม ดงน



- ในสวนขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ

การจดกจกรรมการมสวนรวม 2 ครง : กลมตวอยาง ไดแก ผทม

สวนไดสวนเสยหรอผ ท เ กยวของท งหมดตอองคการขนสงมวลชนกรงเทพ ภาคสวนละ

อยางนอย 2 คน โดยเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

การจดสมมนาแสดงความคดเหน 2 ครง : กลมตวอยาง ไดแก ผทม

สวนไดสวนเสยหรอผ ท เ กยวของท งหมดตอองคการขนสงมวลชนกรงเทพ ภาคสวนละ

อยางนอย 5 คน โดยเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

- ในสวนของการรถไฟแหงประเทศไทย

การจดกจกรรมการมสวนรวม 2 ครง : กลมตวอยางไดแก ผทมสวนได

สวนเสยหรอผทเกยวของทงหมดตอการรถไฟแหงประเทศไทย ภาคสวนละอยางนอย 2 คน โดย

เลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

การจดสมมนาแสดงความคดเหน 2 ครง : กลมตวอยาง ไดแก ผทม

สวนไดสวนเสยหรอผทเกยวของทงหมดตอการรถไฟแหงประเทศไทย ภาคสวนละอยางนอย

5 คน โดยเลอกตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

4.2.5 การศกษาดงานตางประเทศ จะกาหนดการศกษาดงานในประเทศทม

ความเกยวของกบการใชนโยบายใหบรการรถโดยสารและรถไฟสาธารณะแบบไมคดคาใชจาย

เพอกาหนดเปนแนวทางเพมเตมในการเปรยบเทยบมาตรการทจะกาหนดใชตอไป

4.2.6 การทบทวนวรรณกรรมในมาตรการตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ

เปนการทบทวนขอมลทวเคราะหมาไดทงหมดเพอสรปเปนแนวทางการดาเนนมาตรการใหม

ในการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

4.2.7 การวเคราะหโครงการฯ ใชวธประเมนผลกระทบทางสงคม (Social

Impact Assessment, SIA) การคานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (Social Return On

Investment, SROI) ไปใชในการคาดการณหรอประเมนผลกระทบทางสงคมและความคมคาทาง

สงคมของโครงการฯ รวมถงการวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม (SROI) เพอนาเสนอใน

เชงเปรยบเทยบในความเปนไปไดของมาตรการตางๆ ทจะนาเสนอไดอยางเปนรปธรรม

4.2.8 ขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางเบองตนจะเปนการบรณาการขอมลท งหมดทไดจากการประเมนปญหา

อปสรรค การศกษาความพงพอใจ แนวทางการมสวนรวม การจดสมมนาตอมาตรการปจจบน

การศกษาดงานตางประเทศ การศกษาความพงพอใจและแนวทางการมสวนรวมและ



การจดสมมนาตอมาตรการใหม และการวเคราะหโครงการฯ จดทาเปนขอเสนอแนะแนวทาง

การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางเบองตน

4.2.9 ขอเสนอแนะแนวทางการดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางอยางเปนระบบ ในสวนสดทายนจะสรปขอเสนอแนะแนวทางการดาเนน

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางอยางเปนระบบโดยละเอยด ทสามารถ

เชอมโยงกบการกาหนดนโยบายภาครฐตอไปในอนาคตได หรอแนวทางการใหความชวยเหลอ

การเดนทางรปแบบอนๆ โดยแสดงตวเลขคาใชจายทมประสทธภาพซงสอดคลองกบสภาพ

เศรษฐกจและสงคม

5. แผนการปฏบตงาน และปฏทนการปฏบตงาน

เพอใหบรรลวตถประสงคทตงไว คณะทปรกษาไดกาหนดแผนปฏบตงาน และปฏทน

กา รป ฏบตง านโดยกาหนดก ารศก ษา แลว เส รจภาย ใน 12 0 ว น นบจาก วน เ รมง า น

วนท 27 ธนวาคม 2556 และสนสดสญญาในวนท 25 เมษายน 2557 ดงตารางท 1.3

ตารางท 1.3 แผนปฏบตงาน และปฏทนการปฏบตงานรวม

1-15 76-90

15 วน 15 วน

1. การจดทารายงานเร�มตนการศกษา 27ธ.ค.56-8ม.ค.57

2. การจดทาความกาวหนาของโครงการ คร�งท� 1


4. การจดทารางรายงานฉบบสมบรณ 12ม.ค.-26ม.ค.57

5. การจดทารายงานฉบบสมบรณ

16-45 46-75 91-120

30 วน 30 วน

ระยะเวลาการดาเนนโครงการ (วน)

แผนการปฏบตงาน

9ม.ค.-9ก.พ.57

10ก.พ.-11ม.ค.57

27ม.ค.-25เม.ย.57

30 วน

สาหรบรายละเอยดของแผนปฏบตงาน และปฏทนการปฏบตงาน แสดงดงตารางท 1.4



ตารางท 1.4 แผนปฏบตงาน และปฏทนการปฏบตงานโดยละเอยด

1-15 16-30 31-45 46-60 61-75 76-90 91-105 106-120

1. การจดทารายงานเร�มตนการศกษา

2. การศกษาปญหาและอปสรรค

3. การศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงาน

4. การสารวจความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการ


6. การจดกจกรรมการมสวนรวมในมาตรการปจจบน

6.1 คร�งท� 1 สาหรบองคการขนสงมวลชนกรงเทพ

6.2 คร�งท� 2 สาหรบการรถไฟแหงประเทศไทย

7. การจดสมมนาระดมความคดเหนในมาตรการปจจบน



8. การศกษาดงานเก�ยวกบมาตรการลดคาครองชพ

9. การจดกจกรรมการมสวนรวมในมาตรการใหม



10. การจดสมมนาระดมความคดเหนในมาตรการใหม



11. การวเคราะหโครงการ

12. ขอเสนอแนะแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพเบ�องตน


14. ขอเสนอแนะแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพ

15. บทสรป

16. การจดทารางรายงานฉบบสมบรณ

17. การจดทารายงานฉบบสมบรณ

แผนการปฏบตงานระยะเวลาการดาเนนโครงการ (วน)

โครงการการจดทาแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง (รถเมล)


บทท 1 (A)

การดาเนนงานเพอสนบสนน

มาตรการลดคาครองชพ ของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

การศกษาโครงการการจดทาแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร จะแบงการนาเสนอออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1. แนวทางการบรหารจดการของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

เพอสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

สวนท 2. ปญหา อปสรรค และผลกระทบในการดาเนนงานการสนบสนน

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

สวนท 1 . แนวทางการบรหารจดการขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ เพอสนบสนนมาตรการ

ลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

การดาเนนงานตามมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

ทภาครฐจดใหมโครงการเพอดาเนนการสนบสนนมาตรการดงกลาว คอ “โครงการรถเมลฟร

เพอประชาชน” นนเกดจากการทภาครฐไดเลงเหนถงปญหาทเกดขนในประเทศไทยในขณะนน

ซงเกดจากปญหาการเพมขนของราคานามนเชอเพลง และราคาอาหารทสงผลกระทบในวงกวาง

โดยเฉพาะอย าง ยง ในกลมประชาชนทมร ายไดนอย ภาครฐ จง ไดมนโ ยบายเ ร งดวน

โ ดย มอบ ห ม ายใ หกร ะท ร วง คมน าค มแกไขป ญห าคว ามเ ดอ ดร อ นขอ ง ป ร ะช าช น

และผประกอบการ เนองจากภาวะเงนเฟอและราคาน ามนเชอเพลง เพอเปนการบรรเทา

ผลกระทบทจะเกดข นกบสภาพความเปนอยของประชาชน ซงสอดคลองกบยทธศาสตร

กระทรวงคมนาคม พ.ศ.2554-2558 ในเปาประสงคท 4 ทวาดวยเรอง “การพฒนาการใหบรการ

ร ะบ บขน ส ง เพ อ ยก ร ะดบค ณภ า พ ช วต ” โ ดยบ ร ก าร ท ภ า ครฐ จด ใหก บป ร ะช าช น

ในดานการเดนทาง ตามมาตร การลดภาระคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟร ซงองคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดมแนวทางการบรหารจดการ ดงรายละเอยด

ตอไปน



• วธการบรหารจดการ

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ใหบรการรถเมลฟร ซงเปนรถโดยสารธรรมดา จานวน

800 คน ใน 85 เสนทาง (75 เสนทางปกต และ 10 เสนทางเพมเตม)

โ ด ย บ ร ก า ร ร ถ เ ม ลฟ ร ด ง ก ล า ว ม ผ ไ ด ร บ ป ร ะ โ ย ช น เ ม อ ส น ส ด ร ะ ย ะ ท 1 2

(ณ วนท 30 กนยายน 2556) ครอบคลมพนท กรงเทพ. และปรมณฑล จานวน 722.00 ลานคน

(เฉลยเดอนละ 11.65 ลานคน)

ท งนการดาเนนงานตาม “โครงการรถเมลฟร เพอประชาชน” ของ องคการขนสง

มวลชนกรงเทพมการดาเนนการมาแลวรวมทงสน 13 ระยะ เรมตงแตวนท 1 สงหาคม 2551

จนถงปจจบน (ปจจบน คอ ระยะท 13 เรมตงแต 1 ตลาคม 2556 จนถง 31 มนาคม 2557) โดย

มรายละเอยดของการดาเนนงานตามมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชน และจานวน

ผไดรบประโยชนจากมาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

ดงตารางท 1.1(A)



ตารางท 1.1(A) จานวนผไดรบผลประโยชน และงบประมาณสนบสนนตามมาตรการลด

ภาระคาครองชพของประชาชน โดยรถเมลฟร

มาตรการลดภาระคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทาง โดยรถเมลฟร

ผไดรบ

ประโยชน

(ลานคน)

งบประมาณ

สนบสนน

(ลานบาท)

ระยะแรก (วนท 1 ส.ค.2551 ถง 31 ม.ค.2552) / 6 เดอน 70.99 1,224.00

ระยะท 1 (วนท 1 ก.พ.2552 ถง 31 ก.ค.2552) / 6 เดอน 76.34 1,224.57

ระยะท 2 (วนท 1 ส.ค.2552 ถง 31 ธ.ค.2552) / 5 เดอน 62.78 1,120.50

ระยะท 3 (วนท 1 ม.ค.2553 ถง 31 ม.ค.2553) / 3 เดอน 36.95 604.99

ระยะท 4 (วนท 1 เม.ย.2553 ถง 30 ม.ย.2553) / 3 เดอน 35.32 611.43

ระยะท 5 (วนท 1 ก.ค.2553 ถง 31 ธ.ค.2553) / 6 เดอน 78.38 1,259.36

ระยะท 6 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 28 ก.พ.2554) / 2 เดอน 23.92 419.78

ระยะท 7 (วนท 1 ม.ค.2554 ถง 30 ม.ย.2554) / 4 เดอน 49.98 884.97

ระยะท 8 (วนท 1 ก.ค.2554 ถง 15 ม.ค.2555) / 6.5 เดอน 70.89 1,336.70

ระยะท 9 (วนท 16 ม.ค.2555 ถง 30 เม.ย.2555) / 3.5 เดอน 45.46 1,062.30

ระยะท 10 (วนท 1 พ.ค.2555 ถง 30 ก.ย.2555) / 5 เดอน 60.20 1,208.24

ระยะท 11 (วนท 1 ต.ค.2555 ถง 31 ม.ค.2556) / 6 เดอน 56.12 1,512.00

ระยะท 12 (วนท 1 เม.ย.2556 ถง 30 ก.ย.2556) / 6 เดอน 54.67 1,512.00

ระยะท 13 (วนท 1 ต.ค.2556 ถง 31 ม.ค.2557) / 6 เดอน N/A N/A

รวมทงสน 722.00 13,980.84

เฉลยตอเดอน (62เดอน) 11.65 225.50

หมายเหต ขอมลจากองคการขนสงมวลชนกรงเทพ, 2013



• วธการใหบรการ

การปลอยรถในแตละสาย ปลอยสลบกนระหวางรถโดยสารธรรมดาทใหบรการฟรกบ

รถโดยสารทเกบเงนคาโดยสารปกต หากในสายการเดนรถใด มรถโดยสารปรบอากาศใหบรการ

อยดวย กจะปลอยสลบกน ผโดยสารสามารถใชบรการไดทกคน สาหรบการใหบรการฟร เมอ

ผโดยสารขนรถ พนกงานเกบคาโดยสารจะฉกตวใหผโดยสาร แตถาไมมพนกงานเกบคาโดยสาร

จะใหพนกงานขบรถนบจานวนผโดยสารแทนเพอจดเกบขอมลการใหบรการรถเมลฟร ซงจะ

เสนอกร ะทรวง การคลงเพอตรวจสอบการจดร ถโดยส ารธรร มดาใหบรการ ฟร ท ง น

กระทรวงการคลงมการจดเจาหนาทมาทาการสมตรวจดวย

• วธการคานวณตนทนของการใหบรการ

การคานวณตนทนของการใหบรการในแตละเดอน คานวณตามคาใชจายทเกดขนจรง

ตามงบกาไรขาดทน ซงในงบกาไรขาดทนจะมตนทนทางตรงกบตนทนทางออม

- ตนทนทางตรง คอคาใชจายทเกดขนจรงจากการเดนรถ

- ตนทนทางออม คอคาใชจายสาหรบหนวยงานสนบสนน ซงใชหล กการ

ปนสวน และนาคาใชจายทเกดขนมาเฉลยจากจานวนรถโดยสารธรรมดาทงหมด 1,655 คน

ซงจะนามาคานวณเปนตนทนของรถเมลฟร จานวน 800 คน

เมอจดทาตามหลกเกณฑดงกลาวขางตนแลว จะสงขอมลใหศนยบรการวชาการแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ซงเปนผตรวจสอบอสระดาเนนการตรวจสอบ เมอตรวจสอบเสรจแลว

ศนยบรการวชาการแหงจฬาฯ จะสงรายงานให องคการขนสงมวลชนกรงเทพ เพอนาไปขอรบ

เงนจากสานกงบประมาณตอไป

• วธตงงบประมาณเพอขอเงนชดเชย

วธต งงบประมาณเพอขอเงนชดเชย ทางหนวยงานจะใชประมาณการทคาดวาจะเกดขน

โดยฐานขอมลมาจากคาใชจายทเกดขนปทผานมา ปรบเพมในสวนเงนเดอนประมาณ รอยละ 6.5

และปรบราคาคาน าม นใหสอดคลองกบการจดทางบประมาณ เ นองจากการนาเสนอ

คณะรฐมนตรอนมตมาตรการตองดาเนนการลวงหนากอนเดนรถ



• วธการเบกเงนจากกระทรวงการคลง

วธการเบกเงนจากกระทรวงการคลง ปจจบนทาง องคการขนสงมวลชนกรงเทพจะทา

การเดนรถไปกอนตลอดปงบประมาณ และสานกงบประมาณจะจดสรรงบประมาณชดเชยใหใน

ปถดไป เชน เดนรถตงแต 1 ตลาคม 2555 ถง 30 กนยายน 2556 ซงอยในปงบประมาณ 2556 กจะ

ไดรบเงนงบประมาณเดอน พฤศจกายน 2556 ซงอยในปงบประมาณ 2557

กรณแหลงเงนชดเชยจากเงนก องคการขนสงมวลชนกรงเทพ จะตองนาเสนอกระทรวง

คมนาคม พจารณานาเสนอคณะรฐมนตรอนมตการกเงน ซงเปนไปตามพระราชกฤษฎกาจดตง

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ พ.ศ. 2519 มาตรา 7(7) ซงกาหนดวา การกยมเงนหรอใหกยมเงน

จานวนเกนคราวละหาลานบาทตองไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรกอน

• ทมาของแหลงเงน

ในชวงแรกรฐบาลอนมตใหใชเงนชดเชยจากงบประมาณแผนดน แตตอมาอนมตให

กระทรวงการคลงจดหาแหลงเงนก และคาประกนเงนกของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ แลว

สานกงบประมาณจะจดสรรงบประมาณเพอชาระหนเงนตนพรอมดอกเบ ยทเกดขน อยางไรก

ตาม ในระยะหลงคณะกรรมการพจารณาแผนหนเงนกสาธารณะมมตไมใหใชเงนจากแหลงเงนก

โดยเหนควรใหใชเงนงบประมาณแผนดนแทน

• วธการประเมนผลและตดตามของหนวยงาน

มการจางศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนผแทนตรวจสอบตนทนท

แทจรงในการดาเนนการตามโครงการรถเมลฟรตลอดระยะเวลาของโครงการฯ โดยจดทา

รายงานผลการตรวจสอบตนทนในการดาเนนการตามมาตรการรถเมลฟร



สวนท 2 . ปญหา อปสรรคและผลกระทบในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครอง

ชพของประชาชน ดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

การศกษาผลการดาเนนงานตามมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

ทง 13 ระยะทมการดาเนนโครงการฯ ดงกลาว มปญหา อปสรรค และผลกระทบในการ

ดาเนนงานตามมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร ดงน

รฐบาล

- รฐบาลตองจดสรรงบประมาณแผนดนจายชดเชยให องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

เปนจานวนเงนประมาณ 225.50 ลานบาทตอเดอน โดยคาใชจายทรฐบาลตองจายชดเชยสาหรบ

การดาเนนงานตามโครงการฯ น ต งแต 1 สงหาคม 2551 จนถง 30 กนยายน 2556 ไดชดเชยให

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ทงหมดเปนจานวนเงน 13,980.84 ลานบาท แตประชาชนทเขาถง

บรการครอบคลมเฉพาะเขตพนทกรงเทพฯ และปรมณฑล

- การดาเนนงานของโครงการฯ ทผานมา ในเรองของการตงงบประมาณ เปนการตง

เหลอมป เนองจากเปนมาตรการชวคราว จงทาใหจาเปนตองดาเนนการไปกอนแลวจดสรร

งบประมาณใหภายหลง

- การดาเนนงานของโครงการฯ ทผานมาไมไดมการศกษาผลการดาเนนงานของ

โครงการฯ วาในแตละระยะมผลการดาเนนโครงการฯ เปนอยางไรบาง ขาดการทาวจย และ

พฒนาเพอการตดตามประเมนผลโครงการฯ ทมประสทธภาพ

- การดาเนนงานของโครงการฯ ทผานมาขาดการวเคราะหความเหมาะสมของ

โครงการฯ การประเมนผลกระทบทางสงคม (Social Impact Assessment, SIA) การวเคราะห

ผลตอบแทนการลงทน (Return On Investment, ROI) การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม

(Social Return On Investment, SROI) และการวเคราะหมาตรการในตางประเทศเทยบกบ

ประเทศไทยท งๆ ทโครงการฯ มการขยายระยะเวลาการดาเนนงานมาแลวถง 13 ระยะ

มากกวา 5 ป



- รฐบาลตองจดสรรงบประมาณสาหรบโครงการฯ นไว ทาใหเสยโอกาสในการนาเงน

ไปลงทนในโครงสรางพนฐานอนๆ ทอาจเปนประโยชนตอสวนรวมมากกวา

- งบประมาณภาครฐทสญเสยไปยงไมเปนธรรม ไมท วถง และไมเทาเทยม ตามสทธ

ของประชาชนในประเทศ ทมสทธพงไดรบบรการจากรฐ อยางเปนธรรม ทวถง และ เทาเทยม

เพราะเปนการบรการรถโดยสารสาธารณะทครอบคลมเฉพาะเขตพนทกรงเทพฯ และปรมณฑล

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

- งบประมาณภาครฐทไดรบจดสรรมาคอนขางลาชา จงทาใหองคการขนสงมวลชน

กรงเทพขาดสภาพคลองทางการเงน ซงสงผลใหการชาระหนคานามน และคาเหมาซอมลาชา

ตองเสยคาปรบรอยละ 7-8

- องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ตองเสยงบประมาณในการจางผแทนตรวจสอบตนทน

การดาเนนงานของรถเมลฟร

- คณภาพในการใหบรการรถเมลฟรยงไมเปนไปตามทคาดหวงของผใชบรการ

- ความไมแนนอนของโครงการฯ ทงนเพราะเปนมาตรการระยะส น และในการขยาย

ระยะเวลาการดาเนนงาน แตละคร งตองขนอยกบนโยบายของรฐบาล สงผลใหเกดความลาชา

ของการจดสรรงบประมาณ ทาใหผ ท เกยวของกบการดาเนนโครงการฯ วางแผนในการ

ดาเนนงานยาก

ผโดยสาร

- เสนทางในการใหบรการรถเมลฟรยงไมครอบคลมทกเสนทางตอความตองการของ

ผรบบรการ

- รถเมลฟรมอายการใชงานมานานจงเสยอยบอยคร งทาใหจานวนรถเมลฟรทใหบรการ

ไมเพยงพอตอความตองการของประชาชน



รถเอกชนรวมบรการ

- รถโดยสารสาธารณะ เชน รถเอกชนรวมบรการ ถอเปนผมสวนไดสวนเสยใน

โครงการฯ นโดยตรง เนองจากสญเสยรายไดจากการทรฐบาลจดใหมรถเมลฟร ทาใหมจานวน

ผใชบรการหรอผโดยสาร และรายไดลดลงจากเดม ดงต วอยางขอคดเหนทไดจากการทา

Focus Group ในกลมผใหบรการรถโดยสารสาธารณะ พบวา มาตรการรถเมลฟรสงผลกระทบ

ตอรถเอกชนรวมบรการในแงของปรมาณผโดยสารลดลง ทาใหรายไดของรถโดยสารธรรมดา

รถเอกชนรวมบรการลดลง รอยละ 30 และรายไดรถโดยสารปรบอากาศรถเอกชนรวมบรการ

ลดลง รอยละ 20 (ขอมลของสมาคมผประกอบรถเอกชนรวมบรการ) โดยรายละเอยดอธบายใน

บทท 3 เรองรายงานผลการศกษาเชงคณภาพ “รถเมลฟร”

- เสนทางการเดนรถโดยสารสาธารณะของรถเอกชนรวมบรการบางเสนทางทบซอนกบ

เสนทางทใหบรการรถเมลฟร ซงผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ (2,559 คน) และรถมนบส

(1,070 คน) จะไดรบผลกระทบโดยตรง โดยเฉพาะรถมนบสซงมเสนทางทบซอนกบรถของ

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ บางเสนทาง ถงแมวารถเมลฟรจะมจานวนจากด แตในชวงนอก

เวลาเรงดวน ผ โดยสารจะรอรถเมลฟรมากกวารถเอกชนรวมบรการทเกบคาโดยสาร ทาให

รายไดลดลง สงผลกระทบตอผประกอบการรถเอกชนรวมบรการประสบภาวะทางการเงน

เนองจากไมสามารถปรบอตราคาโดยสารจากตนทนคาเชอเพลงทเพมขน



บทท 2 (A)

รายงานความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการ

ลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง โดยรถเมลฟร

รายงานความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทางโดยรถเมลฟร แบงออกเปน 2 สวน ดงน

สวนท 1. สรปรายงานความพงพอใจของประชาชน ครงท 1



รายงานผลความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดาน

การเดนทางในปจจบนทมตอองคการขนสงมวลชนกรงเทพ มวตถประสงคของการวจย ดงน

1. เพอศกษาระดบความพงพอใจ และพฤตกรรมผใชบรการรถเมลฟรขององคการขนสง

มวลชนกรงเทพ

2. เพอศกษาคณภาพบรการทมอทธพลตอความพงพอใจของผใชบรการรถเมลฟรของ


3. เพอศกษาคณภาพบรการทมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการรถเมลฟรของ


4. เพอศกษาความพงพอใจทมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการรถเมลฟรของ


ประชากรทศกษาในครงน คอ ผใชบรการรถเมลฟร และกลมตวอยาง คอ ผใชบรการ

รถเมลฟร จานวน 1,217 ตวอยาง เลอกโดยวธการสมตวอยางแบบสะดวก สถตทใชในการ

วเคราะหขอมลเชงพรรณนา ไดแก การแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลยเลขคณต และ

คาเบยงเบนมาตรฐาน และสถตเชงอนมาน ไดแก การวเคราะหการถดถอยพหคณ



1. การวเคราะหขอมลเชงพรรณนา

ผลการสารวจขอมลพนฐานของกลมตวอยาง พบวากลมตวอยางทศกษาสวนใหญเปน

เพศหญง มอายระหวาง 20 -24 ป สถานสภาพโสด มการศกษาในระดบปรญญาตร

เปนนกเรยน/นสต/นกศกษา มรายไดนอยกวา 2,500 บาท มบานเปนของตวเอง พกอาศยใน

กรงเทพฯและปรมณฑล มความถในการใชบรการรถเมลฟรนอยกวา 3 ครงตอสปดาห มเหตผล

ในใชบรการรถเมลฟรเพอลดภาระคาครองชพ มความตงใจทจะใชบรการอก มความคดเหนท

ยงคงมาตรการนเหมอนเดมทกอยาง และมคาใชจายในการเดนทางตอเดอนนอยกวา 500 บาท

ตามลาดบ จากการวเคราะหกลมตวอยางเบองตน พบวา ผใชบรการสวนใหญตองการคง

มาตรการนเหมอนเดมทกอยางเพอลดภาระคาครองชพดานการเดนทาง

ผลการสารวจความคดเหนทวไปเกยวกบผลกระทบทางสงคมและนโยบาย พบวา

1. ผใชบรการมความคดเหนเกยวกบผลกระทบทางสงคมและนโยบาย ทเหนดวยใน

ระดบมาก ประกอบดวย

1 . 1 ก า ร นา ภ า ษ ข อ ง ค น ท ง ป ร ะ เ ท ศ ม า อ ด ห น น ม า ต ร ก า ร ร ถ เ ม ล ฟ ร น น

มความเหมาะสม

1.2 มาตรการรถเมลฟรนควรขยายไปในตางจงหวด

1.3 ถาคงมาตรการนควรใหรถเอกชนรวมบรการเขารวมโครงการฯ นดวย

1.4 มาตรการลดคาครองชพตรงกบผใชบรการ

2. ผใชบรการมความคดเหนเกยวกบผลกระทบทางสงคมและนโยบาย ทเหนดวยใน

ระดบปานกลาง ประกอบดวย

2.1 รฐจายเงนสนบสนนเดอนละ 200 ลานบาท

2.2 การดาเนนการรถเมลฟรมความโปรงใส

2.3 ถามมาตรการอนมาทดแทนควรยกเลกมาตรการน

ผลการสารวจความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางในปจจบนทม ตอองคการขนสงมวลชนกรงเทพ พบวา ผ ใชบรการม

ความพงพอใจในระดบปานกลาง ประกอบดวย

- ความพงพอใจในคณภาพของรถเมลฟรทใชบรการ รอยละ 80.05

- ความพงพอใจในการบรการของพนกงานประจารถ รอยละ 80.20

- ความพงพอใจในเสนทางทใหบรการ รอยละ 80.35

- ความพงพอใจในการบรการของโครงการรถเมลฟรโดยรวม รอยละ 80.50



ภาพท 2.1(A) ความพงพอใจของผใชบรการรถเมลฟรในมาตรการปจจบน

2. การวเคราะหการถดถอยพหคณ

เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความพงพอใจของผใชบรการและความคาดหวงของ

ผใชบรการ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 การศกษาคณภาพบรการ ประกอบดวย 1) ความเปนรปธรรมของบรการ

2) ความเชอถอไววางใจได 3) การตอบสนองผรบบรการ 4) การใหความมนใจในการบรการ

และ 5) ความเขาใจและเหนอกเหนใจในผรบบรการ มอทธพลตอความพงพอใจของผใชบรการ

โดยรวม ผลการศกษาพบวา ปจจยคณภาพบรการทมอทธพลตอความพงพอใจของผใชบรการ

โดยรวมเรยงตามความสาคญ ไดแก ความเขาใจและเหนอกเหนใจในผรบบรการ ความเปน

รปธรรมของบรการ ความเชอถอไววางใจได และการตอบสนองผ รบบรการ ตามลาดบ

ขอเสนอแนะเพอการพฒนาปรบปรงในการบรการของมาตรการรถเมลฟรเพอใหเกดความ

พงพอใจทมากขน ไดแก การใหความสนใจผรบบรการอยางเทาเทยมกน การเอาใจใสในการ

บรการ และความพรอมของการบรการ ไดแก รถเมลทใหบรการ การบรการอยางตอเนอง

และครอบคลมพนท เปนตน

2.2 การศกษาคณภาพบรการ ประกอบดวย 1) ความเปนรปธรรมของบรการ

2) ความเชอถอไววางใจได 3)การตอบสนองผรบบรการ 4) การใหความมนใจในการบรการ

และ 5) ความเขาใจและเหนอกเหนใจในผรบบรการมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการ

โดยรวม ผลการศกษาพบวา ปจจยคณภาพบรการทมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการ

โดยรวมเรยงตามความสาคญ ไดแก ความเปนรปธรรมของบรการ การตอบสนองผรบบรการ

ความเชอถอไววางใจได และ ความเขาใจและเหนอกเหนใจในผ รบบรการ ตามลาดบ



ขอเสนอแนะเพอการพฒนาปรบปรงในการบรการของมาตรการรถเมลฟร เพอใหเกดความ

คาดหวงของผใชบรการทดขนไดแก การรกษาสภาพภายในและภายนอกรถเมลฟรใหดด

และมปายบอกเสนทางชดเจน เปนตน

2.3 การศกษาความพงพอใจของผใชบรการ ประกอบดวย 1) การบรการของ

พนกงาน 2) คณภาพของรถทใชบรการ 3) ความพงพอใจในเสนทางทใหบรการ และ 4) ความ

พงพอใจในการบรการโดยรวมมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการโดยรวม ผลการศกษา

พบวา ปจจยความพงพอใจทมอทธพลตอความคาดหวงของผใชบรการโดยรวมเรยงตาม

ความสาคญ ไดแก ความพงพอใจในการบรการโดยรวม ความพงพอใจในเสนทางทใหบรการ

การบรการของพนกงาน และคณภาพของรถทใชบรการ ตามลาดบ ขอเสนอแนะเพอการพฒนา

ปรบปรงในการบรการของมาตรการรถเมลฟร เพอใหเกดความคาดหวงของผใชบรการทดขน

ไดแก มาตรการนควรใหความสาคญกบเสนทางทใหบรการทครอบคลม คณภาพรถเมลท

ใหบรการ การบรการทสะดวกและรวดเรว และทสาคญโครงการฯ นสามารถลดคาครองชพใน

การเดนทางไดจรง




2.1 สาหรบผใชบรการรถเมลฟรทางเลอกทเหมาะสมในมาตรการอนาคต

จากผลสารวจขอคดเหนสาหรบผใชบรการรถเมลฟร จานวน 1,242 คน พบวา ทางเลอก

ทเหมาะสมในมาตรการอนาคต มดงตอไปน

- เหนดวยกบการมมาตรการนตอไปโดยใหฟรทกคนแบบไมมเงอนไข รอยละ 89.19

- เหนดวยกบการมมาตรการนตอไปโดยใหฟรเฉพาะกลม ไดแก ผพการ ผสงอาย เดก

ทหารผานศก และใหสวนลดสาหรบนกเรยน นกศกษา ผมรายไดนอย และผวางงาน

รอยละ 9.91

- เหนดวยกบการยกเลกมาตรการน รอยละ 0.90

ภาพท 2.2(A) สาหรบผใชบรการรถเมลฟรทางเลอกทเหมาะสมในมาตรการอนาคต



2.2 สาหรบผมสวนในโครงการฯ น ไดแก ขาราชการ ผกาหนดนโยบาย ผดาเนนงาน

และผใหบรการของโครงการฯ น

จากผลสารวจขอคดเหนผมสวนในโครงการฯ นเพมเตม จานวน 73 คน ซงใชกลม

ตวอยางเฉพาะทผทเกยวของเทานนทมสวนในการดาเนนนโยบายมาตรการน พบวาทางเลอกท

เหมาะสมในมาตรการอนาคต มดงตอไปน

- เหนดวยกบการมมาตรการนตอไปโดยใหฟรเฉพาะกลม ไดแก ผพการ ผสงอาย เดก

ทหารผานศก และใหสวนลดสาหรบนกเรยน นกศกษา ผมรายไดนอย และผวางงาน

รอยละ 6

- ไมแสดงความคดเหน รอยละ 19.18



ภาพท 2.3(A) สาหรบผมสวนในโครงการฯ น ไดแก ขาราชการ ผกาหนดนโยบาย ผดาเนน

และผใหบรการของโครงการฯ น



2.3 สาหรบผจาย(เสย)ภาษ แตไมไดใชบรการ

จากผลสารวจขอคดเหนสาหรบผทไมใชบรการรถเมลฟรแตเปนผเสยภาษเพมเตม

จานวน 412 คน ซงสอบถามความคดเหนผทเกยวของเพอความเปนธรรมในการใชจายภาษ

พบวา ทางเลอกทเหมาะสมในมาตรการอนาคต มดงตอไปน

- เหนดวยกบการมมาตรการนตอไป แตใหฟรเฉพาะกลมผพการ ผสงอาย เดก ทหาร

ผานศก และใหสวนลดนกเรยน นกศกษา ผมรายไดนอย และผวางงาน รอยละ 48.62



ภาพท 2.4(A) สาหรบผจาย(เสย)ภาษ แตไมไดใชบรการ



บทท 3 (A)

รายงานผลการศกษาเชงคณภาพ “รถเมลฟร”

รายงานผลการศกษาเชงคณภาพ “รถเมลฟร” แบงออกเปน 3 สวน ดงน

สวนท 1. การสนทนากลม (Focus Group)

สวนท 2. การสมภาษณเชงลก (Indepth Interview)

สวนท 3. การจดสมมนา (Seminar)

โดยการศกษาขอมลขางตน มวตถประสงคเพอใหไดความคดเหนในดานปญหา และ

ผลกระทบของมาตรการ จากผทเกยวของ ซงมการนาเสนอรายละเอยดในแตละสวน ดงตอไปน

สวนท 1. การสนทนากลม (Focus Group)

การศกษาการมสวนรวม โดยวธการสนทนากลมเปนขอมลทไดจากการหารอแลกเปลยน

ขอคดเหนรวมกนระหวาง องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ

ประชาชน หนวยงานราชการทเกยวของ โดยไดดาเนนการ จานวน 3 คร ง ดงน

1.1 การสนทนากลม เฉพาะกลมผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ เมอวนท 21 มกราคม

2557 (เวลา 13:00-16:00 น.)

โดยมกลมเปาหมายหลก ประกอบดวย ชมรมรถรวมองคการขนสงมวลชนกรงเทพ

สมาคมพฒนารถรวมเอกชน สมาคมผประกอบการรถโดยสารประจาทางสรปสาระสาค ญ

ประกอบดวย

1.1.1 ประเดนปญหาและผลกระทบตอการประกอบธรกจรถเอกชนรวมบรการ

- ปรมาณผโดยสารลดลง เนองจากมรถเมลฟรใหบรการเสนทางทบซอน

กนในบางชวง สงผลใหประชาชนหนมาใชบรการรถเมลฟรมากกวา




- รายไดคาโดยสารลดลง เนองจากมปรมาณผโดยสารลดลง สงผลให

รายไดของรถเอกชนรวมบรการลดลง (รถโดยสารธรรมดาลดลง

รอยละ 30 รถโดยสารปรบอากาศลดลงรอยละ 20)

- คณภาพและการใหบรการ เนองจากภาครฐกาหนดอตราคาโดยสารตากวา

ตนทนท เกดข นจรง สงผลใหผ ประกอบการรถเอกชนรวมบรการ

ไมสามารถปรบปรงคณภาพการใหบรการได

1.1.2 ประเดนความเหนตอมาตรการรถเมลฟร

ผประกอบการรถเอกชนรวมบรการสวนใหญไมเหนดวยกบการดาเนนมาตรการ

รถเมลฟร เนองจาก รฐบาลมนโยบายปรบอตราคาแรงขนตาเปน 300 บาท/คน /วน ปรบวฒ

การศกษาปรญญาตรเปน 15,000 บาท/คน/เดอน แลวสงผลใหประชาชนมรายไดเพมมากขน

ดงนน มาตรการรถเมลฟรอาจมความจาเปนนอยลง อยางไรกตาม หากภาครฐจะดาเนนมาตรการ

ดงกลาวตอไป มขอเสนอแนะ ดงน

- ควรใหรถเอกชนรวมบรการเขามามสวนรวมในการใหบรการ

รถเมลฟร โดยขอรบเงนชดเชยเพยงรอยละ 50 ของคาดาเนนการ

ท องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดรบจากภาครฐ

- ควรจากดกลมเปาหมายในการใหบรการเชน ผมรายไดนอย ผ พการ

เปนตน

- ควรมการศกษาวจยใหเหนถงผลกระทบของมาตรการ วามขอดหรอ

ขอเสยอยางรอบคอบ กอนดาเนนมาตรการดงกลาวตอไป

1.1.3 ประเดนขอเสนอแนะดานอนๆ เพอความย งยนของมาตรการในอนาคต

- ควรปรบอตราคาโดยสารใหสอดคลองกบราคาพลงงานทมแนวโนม

เพมสงขน

- ควรนารปแบบการใหบรการเดนรถเชงคณภาพ (Performance Base

Contract : PBC) มาใชกบรถเอกชนรวมบรการทงหมด



- ควรขอรบการ จดส รรง บปร ะมาณจากหนวยงานทองถน เชน

ก ร ง เทพ มห านคร เพ อนาม าส นบส นนร ะบบขนส ง มวลช น

ในกรงเทพมหานครและปรมณฑลเพมขน

2. 1 การสนทนากลมคร งท 1 -2 ความคดเหนตอมาตรการรถเมลฟร ในปจจบน

เมอวนท 23 มกราคม 2557 และขอเสนอแนะเกยวกบมาตรการรถเมลฟรในอนาคต

เมอวนท 17 มนาคม 2557

โดยมกลมเปาหมายหลก คอ ประชาชนทวไป องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

ผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ สรปสาระสาคญ ประกอบดวย

2.1.1 ความคดเหนตอมาตรการในปจจบน

1) ประเดนขอคดเหน “เหนดวย แตมขอเสนอแนะเพมเตม” ดงน

- ขอคดเหนของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ : ควรศกษาขอมลทสะทอน

ขอเทจจรงทได ผลประโยชนกนทกฝาย และวตถประสงคของโครงการฯ

ตองชดเจน เสนทางตองครอบคลมทกพนท

- ขอคดเหนของประชาชน : เหนดวยโดยไมมขอแม เพราะรายไดไมเพยงพอ

กบคาครองชพทสงขน

- ขอคดเหนของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ : รถเอกชนรวมบรการ

ตองการเขามามสวนรวมในโครงการฯ นดวย แตควรทาในระยะส น

รวมถงกลมผใชบรการตองชดเจน

2) ประเดนขอคดเหนวา “ไมเหนสมควรใหดาเนนการมาตรการนตอไป”

- ขอคดเหนของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ : ควรยกเลกโครงการฯ

เพราะจะทาใหรฐบาลเสยงบประมาณนอยลง

2.1.2 ความคดเหนตอมาตรการในอนาคต

1) ประเดนขอคดเหนวา “ไมควรม”

- ขอคดเหนของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ : -

- ขอคดเหนของประชาชน : -



- ขอคดเหนของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ : -

2) ประเดนขอคดเหนวา “สมควรใหดาเนนการมาตรการนตอไป”

- ขอคดเหนของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ: เหนดวย แตตองจดทา

ระบบการเกบเงนใหม

- ขอคดเหนของประชาชน : เหนดวย แตขอจานวนรถเพมขนอก

- ขอคดเหนของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ : เหนดวย แตตอง

กาหนดกลมผใชบรการใหชดเจน

สวนท 2. การสมภาษณเชงลก (Indepth Interview)

จากการสมภาษณเชงลก (Indepth Interview) บคคลทเกยวของกบมาตรการ ต งแต

เรมแรกจนถงปจจบน เชน ผ กาหนดนโยบาย ผ บรหารระดบสงของหนวยงาน เปนตน

ทงหมดจานวน 9 ทาน (รายชอผเชยวชาญระบในภาคผนวก) ซงการศกษาขอมลขางตน

มวตถประสงคเพอใหไดความคดเหน ในระดบนโยบาย การขบเคลอนนโยบาย รวมถงการ

บรหารจดการนโยบาย

โดยมรายละเอยดของการสมภาษณเชงลก ในภาพรวมของมาตรการลดคาครองชพ

ท งในสวนของรถเมลฟร และรถไฟฟร ซงแบงขอคดเหนออกเปน 3 กลม ดงน

กลมท 1 : เหนสมควรยกเลกมาตรการน

กลมท 2 : เหนสมควรดาเนนการมาตรการนตอไปแตควรมการปรบปรงการใหบรการ

ใหเหมาะสม

กลมท 3 : เหนสมควรดาเนนการมาตรการน และเพมการใหบรการพนฐานมากขน

จากการรวบรวมแนวคดของผเชยวชาญแตละทานทคลายคลงกนใหไวในกลมเดยวกน

ดงตอไปน



แนวคดของผเชยวชาญ กลมท 1 : เหนสมควรยกเลกมาตรการน

• สรปขอคดเหนของกลมผเชยวชาญกลมท 1 โดยใหเหตผลดงตอไปน

- มาตรการนมลกษณะเปนประชานยมสง

- มาตรการนไมเปนธรรมกบผอนทเสยภาษโดยรวม เพราะตามหลกการผทใช

บรการควรเปนผจาย

- นโยบายรฐสวสดการ ยงไมเหมาะสมกบประเทศไทย เพราะมรายไดจากการ

จดเกบภาษไมเพยงพอ

- คณภาพการใหบรการอาจไมมประสทธภาพเพยงพอ เ นองจากเปนการ

ใหบรการฟร

- คาใชจายในการบรหารจดการสง

- ไมมเกณฑการวดผมรายไดนอยอยางชดเจน

- มปญหาดานการจดหาแหลงเงนทนสนบสนน

แนวคดของผเชยวชาญ กลมท 2 : เหนสมควรดาเนนการมาตรการนตอไปแตควรมการปรบปรง

การใหบรการใหเหมาะสม


- ควรระบกลมเปาหมายทตองการใหชวยเหลออยางชดเจน

- ขอปรบเพมราคาคาโดยสารตามตนทนทแทจรง สาหรบผมฐานะพรอมทจะจาย

ไดและใหฟรเฉพาะกลมตามทกลาวมา

- มาตรการนเปนการเปดกวางมากเกนไป ควรจะมการพจารณา และทบทวนใหม

- สาหรบผไดรบบรการฟรควรจะตองม สงแลกเปลยน เชน การบาเพญ

ประโยชนตอสงคม อนไดแก การออกกาลงกาย การชวยบรรเทาสาธารณภย

ตางๆ เปนตน

- องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ถกจากดในการขอปรบเพมราคาคาโดยสารตาม

ราคา ของการบรการทแทจรง



แนวคดของผเชยวชาญ กลมท 3 : เหนสมควรดาเนนการมาตรการน และเพมการใหบรการ

พนฐานมากขน


- เปดใหใชบรการฟรโดยไมมเงอนไข เพราะประชาชนผมรายไดนอยควรจะม

โอกาสในการเขาถงบรการของภาครฐอยางเทาเทยมกน สวนผมฐานะดพอทจะ

จายไดกจะไมถกจากดสทธ เนองจากสวนใหญคงไมใชบรการ

- เสนอใหเพมบรการทงรถโดยสารธรรมดา และ รถโดยสารปรบอากาศ ใน

สดสวนทเหมาะสม

- ไมเหนดวยกบการมขอจากดเฉพาะกลม เพราะกลมทไมใชบรการจะถกแยก

ออกมาโดยธรรมชาต

- มาตรการนเปนมาตรการทสรางภาพลกษณทดใหกบประเทศ

- รฐบาลจะตองจดหาเงนอดหนนมาตรการดงกลาวอยางตอเนอง เพอชวยเหลอ

ผมรายไดนอย

- ไมควรกงวลวามาตรการนเปนการนาเอาภาษคนทงประเทศ มาสนบสนน

บรการรถเมลฟรในเขตพนทกรงเทพฯ และปรมณฑลเทานน เนองจากรฐบาล

พจารณาอยางรอบคอบวา ประชาชนในตางจงหวดสามารถเขาถงโครงการอนๆ

ทรฐบาลสนบสนน ไดแก กองทนหมบาน ธนาคารคนจน รวมถงคาชดเชย

สนคาเกษตรตางๆ

- รฐควรชวยเหลอผดอยโอกาสทางสงคม เชน ผมรายไดนอย เพอจะไดแกปญหา

ความเหลอมล าทางสงคม

- ปจจบนยงไมเหนศกยภาพของภาครฐในการสรางขดความสามารถ ในการ

แขงขนใหกบกลมผดอยโอกาส

- ปจจบนคนจนเร มม ส ทธ เขาถง โ คร งการ ตาง ๆ ของ ภ าครฐ เ ชน การ

รกษาพยาบาลฟร การเรยนฟร การเยยวยาดานทพกอาศย (การเคหะ) การเขาถง

แหลงเงนทนไดในระดบหนง รวมถงสามารถเดนทางไดตามอตภาพ เปนตน



- ควรมการบรหารจดการโครงการฯ ใหด เชน การจดรถเมลใหวงตรงตามเวลา

ชวงเวลาทเหมาะสมกจะสามารถใหบรการไดมากขน

- ประเทศไทยยงไมเหมาะทจะเปนรฐสวสดการ แตโครงการรถเมล-รถไฟฟรนน

เปนเพยงการสนบสนนคนจนใหมสทธในการเดนทางตามอตภาพเทานนและ

ไมคดวาเปนเรองของรฐสวสดการแตเปนเพยงการบรรเทาความเหลอมล าคน

ในสงคมเทานน

- ไมเหนดวยอยางยงกบแนวคดเรองการแยกเฉพาะกลมผ มรายไดนอย ดวยการ

ขนทะเบยนคนจน

- กรณทตองใชระบบ E-Ticket เพอแก ปญหาเฉพาะโครงการฯ น อาจไม

เหมาะสม เพราะจะทาใหมคาใชจายจานวนมาก ในการสรางระบบการจดการ

ซงไมคมกบการลงทน อยางไรกตาม ถา สานกงานนโยบายและแผนการขนสง

และจราจร มระบบ E-Ticket อยแลว กสามารถเอามาเชอมโยง และประยกตใช

กบโครงการฯ นได

• สรปขอเสนอแนะของกลมผเชยวชาญกลมท 3 ทเหนสมควรกบมาตรการน

- ผเชยวชาญเสนอใหทาการสมภาษณเชงลกเพมเตมใน 2 มมมองดวยกนไดแก

มมมองในมตทางดานเศรษฐกจ และมมมองในมตทางดานสงคม โดยเมอ

สมภาษณเสรจแลว ควรนาทงสองมมมองน มาใหนาหนกวาเหมาะสมอยางไร

โดยมวธการใหนาหนกเพอนาขอมลมาสนบสนน คอ

ข นตอนทหนง การทาแบบสอบถามตามกลมท 1 ผเสยภาษ(ผจาย)โดยในกลมนจะเปน

ชนชนกลางของสงคม ไดแก ผมรถยนตสวนบคคลวายนดแบงภาษสวนหนง เพอไปสนบสนน

การเดนทางของผมรายไดนอย ทควรจะไดรบสทธอนชอบธรรม ตามรฐธรรมนญทกลาววา

ประชาชนทกคนควรมความเสมอภาคในการเขารบบรการขนพนฐานของรฐ

ข นตอนทสอง ทาแบบสอบถามกลมท 2 ผบรหารจดการ(หนวยงานราชการทเกยวของ)

วามขอคดเหนเปนไปในทศทางใดในโครงการฯ น

ข นตอนทสาม ทาแบบสอบถามกลมท 3 ผรบบรการ(ประชาชนทวไป) วามขอคดเหน

อยางไรในโครงการฯ น



- ใหนาขอมลทไดจากการสารวจ มาสนบสนนโครงการฯ น วาควรจะดาเนนการตอ

หรอไม อยางไร โดยมประเดนทสาคญมาพจารณา วาผ ทเปนเจาของภาษ มความยนดทจะจาย

ใหกบผดอยโอกาสทางสงคม และผรบบรการกยนดทจะรบ กควรจะตองนาผลการศกษานมา

สนบสนนโครงการฯ นใหดาเนนการตอไป

สวนท 3. การจดสมมนา (Seminar)

ไดมการดาเนนการจดสมมนาทงหมดแบงออกเปน 2 คร ง โดยมรายละเอยดของ

การจดสมมนาตามวตถประสงคของโครงการฯ ดงตอไปน

1.1 การจดสมมนาครงท 1 เนอหาเกยวกบ “มาตรการปจจบน”

การจดสมมนาในคร งน ผเขารวม จานวน 105 คน ในวนท 4 กมภาพนธ พ.ศ. 2557

ซงสามารถสรปสาระสาคญของการสมมนา ทประกอบดวย การบรรยายสรปโครงการฯ

ในประเดนหลกๆ ไดแก ประเดนปญหาและอปสรรคของโครงการฯ การวเคราะหความ

เหมาะสมของโครงการฯ การวเคราะห SWOT ผลสารวจความพงพอใจตอมาตรการฯ

และการศกษามาตรการทเกยวของทงในและตางประเทศ โดยไดนาขอมลจากการสมมนา

มาวเคราะหเพมเตมในรายงานการศกษา

1.2 การจดสมมนาครงท 2 มาตรการในอนาคต

การจดสมมนาในคร งน ผ เขารวม จานวน 117 คน ในวนท 3 เมษายน พ.ศ. 2557

ซงสามารถสรปสาระสาคญของการสมมนา ทประกอบดวย การบรรยายสรปแนวทางเลอก

ตอมาตรการลดคาครองชพดานการเดนทาง ซงแบงออกเปน แบงเปน 3 ทางเลอก ดงน

- ทางเลอกท 1. ยกเลกมาตรการเดม

- ทางเลอกท 2. คงมาตรการเดม (ใหฟรทกคน) และเพมการบรหารจดการให

เหมาะสม

- ทางเลอกท 3. คงมาตรการเดม ใหฟรเฉพาะกลมแบบมเงอนไข เชน การใหฟร

เฉพาะกลมผพการ ผสงอาย เดก ทหารผานศก และใหสวนลดนกเรยน นกศกษา

ผมรายไดนอย และผวางงาน เปนตน



โดยมวธตดสนใจเลอกแนวทางตอการดาเนนมาตรการลดคาครองชพ สาหรบรถเมลฟร

ทางเศรษฐกจ และสงคม โดยใชเกณฑในการพจารณาดวยกน 8 ดาน ดงน

1. พจารณาจากเสถยรภาพทางการเงนของรฐบาล

2. พจารณาจากสภาวะเศรษฐกจในปจจบน

3. พจารณาจากผลตอบแทนจากการลงทน (Return On Investment , ROI)

4. พจารณาจากผลตอบแทนทางสงคม (Social Return On Investment , SROI)

5. พจารณาจากประสทธภาพในการบรหารจดการของโครงการฯ

6. พจารณาจากชองวางรายไดระหวางคนจนกบคนรวยในสงคม

7. พจารณาจากประสทธภาพในการบรหารจดการชองวางรายไดระหวางคนจน

กบคนรวยของรฐบาล

8. พจารณาจากความเตมใจทจะเสยสละของผเ สยภาษทไมไดใชบรการ

รถเมลฟร

โดยผลสรปจากการสมมนา คอ ใหดาเนนการตามทางเลอกท 3 คอ คงมาตรการเดม

ใหฟรเฉพาะกลมแบบมเงอนไข เชน การใหบรการฟรเฉพาะกลม ผ พการ ผ สงอาย เดก

ทหารผานศก และใหสวนลดนกเรยน นกศกษา ผ มรายไดนอย (ดจากเสนความยากจนแลวให

ใบลงทะเบยน) และผวางงาน ตามความเหมาะสมของสภาพเศรษฐกจและสงคม เปนตน โดยม

การกาหนดมาตรการ ในดานการบรหารจดการ และความเปนธรรมกบผมสวนเกยวของ แตม

เงอนไข คอ ใหดาเนนการตามทางเลอกท 2 ไปกอน 2 ป คอ ใหฟรทกคน เพอเตรยมการสาหรบ

รองรบทางเลอกท 3 คงมาตรการเดม ใหฟรเฉพาะกลมแบบมเงอนไข ซงผ เขารวมสมมนากยง

ไมมขอโตแยง



บทท 4 (A)

รายงานการวเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ

และขอมลการศกษาดงานทประเทศไตหวน

รายงานการวเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ และขอมลการศกษาดงานท

ประเทศไตหวน แบงเนอหาออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1. การทบทวนและวเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ

สวนท 2. ขอมลการศกษาดงานทประเทศไตหวน

โดยแตละสวนมเนอหารายละเอยด ดงตอไปน

สวนท 1 การทบทวนและวเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ

วตถประสงคในการวเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศเพอนากรณศกษาใน

ตางประเทศมาปรบใชกบระบบรถเมลฟรในประเทศไทยตามความเหมาะสม โดยไดทาการ

วเคราะหมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศเปน 2 สวน คอ

• ภาพรวมมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ เพอเปนการอธบายเกยวกบประเภท

การใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ ความแตกตางของเงอนไขในการใหบรการ

รถเมลฟรและหลกการและเหตผลในการใหบรการรถเมลฟรในแตละประเทศ รวมทง

บทวเคราะหเพอนามาปรบใชในประเทศไทย

• การทบทวนมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ ซงจะนาเสนอกรณศกษาระบบ

การใหบรการรถเมลฟรในแตละประเทศทสาคญในเชงลก และวเคราะหเพอนามาปรบ

ใชในประเทศไทย



1. ภาพรวมมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ

จากการทบทวนผลงานวจย เอกสารการตพมพ และขอมลรายละเอยดการใหบรการ

รถเมลฟรในตางประเทศในเวบไซตของหนวยงานราชการของแตละประเทศนน การศกษาน

ครอบคลมเมองและประเทศทมการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศจานวน 33 เมอง ใน

21 ประเทศ ดงแสดงในตารางท 4.1(A) โดยขอมลทไดทาการทบทวนในเชงลกน ไดครอบคลม

การใหบรการรถเมลฟรทงในประเทศทพฒนาแลว และประเทศทกาลงพฒนา

ตารางท 4.1(A) สรปภาพรวมการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

เมอง, ประเทศ รถเมลฟรทกคน

(Free Public Bus)

รถเมลฟรบางเสนทาง

(Free Loop/City

Bus)

เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม (Hasselt, Belgium) ฟรทกคน ป 1997-2013 ปจจบนหยดใหบรการ

แลว -

เมองฉางหนง ประเทศจน (Changning, China) ฟรทกคน เรมป 2008 ถงปจจบน -

เมองทาลน ประเทศอสโตเนย (Tallinn Estonia) ฟรเฉพาะคนเมองทาลน -

เมองโคโลเมยรส ประเทศฝรงเศส (Colomiers, France) ฟรเฉพาะพลเมองโคโลเมยรส -

เมองนอรดวจ ประเทศเนเธอรแลนด

(Noordwijk, Netherlands)

ทดลองใหฟร ป 2004-2005 แตหยดใหบรการ

แลว -

เกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา (Hawaii, USA) ฟรทกคน -

เมองซดนย บรสเบน นวเซาทเวลส เมลเบรน ประเทศ

ออสเตรเลย (Sydney, Brisbane, New South Wales,

Melbourne, Australia)

ฟรเฉพาะผพการและทหารผานศก

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย (Kuala Lumpur,

Malaysia)

เมองแมนเชสเตอร ลดส เชสเตอร คารดฟ ออกซฟอรด

ยอรก เซาทแทมตน ประเทศสหราชอาณาจกร (Greater

Manchester, Leeds, Chester, Cardiff, Oxford,

Southampton, South Yorkshire, UK)

ฟรเฉพาะผพการ ผสงอาย เดกและทหารผานศก

กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ (London, England) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอาย เดก

เมองปารส ประเทศฝรงเศส (Paris, France) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอาย เดก

เมองออกแลนด ไครสเชรช ประเทศนวซแลนด

(Auckland, New Zealand) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอาย เดกและทหารผานศก

เมองมอสโคว ประเทศรซเซย (Moscow, Russia) ไมมขอมล

เมองไทเป ประเทศไตหวน (Taipei, Taiwan) ไมมขอมล



เมอง, ประเทศ รถเมลฟรทกคน

(Free Public Bus)

รถเมลฟรบางเสนทาง

(Free Loop/City

Bus)

เมองโตเกยว ประเทศญปน (Tokyo, Japan) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอายและเดก ไมมขอมล

เมองโซล ประเทศเกาหลใต (Seoul, South Korea) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอายและเดก ไมมขอมล

เมองเอเธนส ประเทศกรซ (Athens, Greece) ฟรเฉพาะผพการ ผสงอายและเดก อาย 0-6 ป ไมมขอมล

เมองออสโล ประเทศนอรเวย (Oslo, Norway) ไมมขอมล

เมองคาการและฮาลแฟกซ ประเทศแคนาดา

(Calgary, Halifax, Canada) ไมมขอมล

เมองฮารเดก โครเลฟ ประเทศเชค

(Hradec Králové, Czech Republic) ไมมขอมล

เมองทรมาลย ประเทศอนเดย (Tirumalai, India) ไมมขอมล

1.1 ประเภทของการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศและขอมลในตารางท 4.1(A)

การใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศสามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ

1.1.1 การใหบรการรถเมลทวไปฟร (Free Public Bus) โดยการใหบรการดงกลาวจะมความ

แตกตางกนไปตามแตละเมองและประเทศ เชน

• เมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม เมองฉางหนง ประเทศจน และเกาะฮาวาย

ประเทศสหรฐอเมรกา ใหบรการรถเมลฟร ทกเสนทาง ทกคน สาหรบทกคน

รวมทงคนในเมองและนกทองเทยว

• เมองทาลน ประเทศอสโตเนย ใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง ทกคน สาหรบ

ทกคนทเปนพลเมองของเมองทาลน สวนคนนอกเมองใหจายคาเดนทางตอ

เทยวแทน

• การใหบรการรถเมลฟรในรปแบบทใหผโดยสารเฉพาะกลมนงฟรเทาน น

โดยเฉพาะ ผพการ ผสงอาย เดก และทหารผานศก เชน เมองตางๆในกลม

ประเทศสหราชอาณาจกร เ มองปารส ประเทศฝรง เศส เ มองเอเธนส

ประเทศกรซ เมองออกแลนด ประเทศนวซแลนด เมองโตเกยว ประเทศญปน

และ เมองโซล ประเทศเกาหลใต



หลกการและเหตผลของการใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางทแตกตางกนออกไปในของ

แตละเมองและแตละประเทศนน มความหลากหลาย เชน การลดความหนาแนนของการจราจร

ในเมองโดยสนบสนนใหพลเมองหนมาใชรถเมลมากขน ดวยมาตรการดงกลาว ทาให

เมองแฮสเซลท ประเทศ เบลเยยม และ เมองทาลน ประเทศอสโตเนยเปนเมองทมการจราจร

คลองตว และลดมลภาวะจากรถยนต

1.1.2 การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะบางเสนทาง (Free Loop Bus/City Bus) รปแบบการ

ใหบรการรถเมลฟรประเภทนเปนทนยมมากทสดในตางประเทศ โดยสวนใหญ เสนทางทใหขน

ฟรจะเปนเสนทางทการจราจรคบคง และเปนยานธรกจ CBD (Central Business District) ทม

ผคนเดนทางเขาออกจานวนมาก ซงการใหบรการรถเมลฟรบางเสนทางมงเนนเพอลดระดบ

ความหนาแนนของจราจรภายใน พนทนนๆ ตวอยางการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะบาง

เสนทางมใหเหนทวไปในหลายเมองใหญ เชน เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย เมองซดนย

บรสเบน นวเซาทเวลลส ประเทศออสเตรเลย เมองปารส ประเทศฝรงเศส เมองออกแลนดและ

ไครสเชรช ประเทศนวซแลนด ดงแสดงในตารางท 4.1(A)

1.2 เงอนไขของการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ แสดงใหเหนวาแตละเมอง

และแตละประเทศมความแตกตางของเงอนไขของการใหบรการรถเมลฟร คอ

• การใหบรการรถเมลฟรแกทกคน ไดแก การใหบรการรถเมลฟรของเมองแฮซเซลท

ประเทศเบลเยยม เกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา, และ เมองฉางหนง ประเทศจน

• การใหบรการรถเมลฟรแกพลเมองทองถน ไดแก เมองโคโลเมยรส ประเทศฝรงเศส

และเมองทาลน ประเทศอสโตเนย

• การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคลดอยโอกาสดานรายได โดยแตละเมองม

เงอนไขและคาจากดความของแตละกลมบคคลแตกตางกนตามนโยบายของรฐ ดงน

o การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะผพการ ไดแก เมองลอนดอน แมนเชสเตอร ลดส

เชสเตอร คารดฟ ออกซฟอรด ยอรก เซาทแทมตน ประเทศสหราชอาณาจกร,

เมองปารส ประเทศฝรงเศส, เมองออกแลนดและไครสเชรช ประเทศ



นวซแลนด, เมองโตเกยว ประเทศญปน, เมองโซล ประเทศเกาหลใต,

เมองเอเธนส ประเทศกรซ, และเมองซดนย บรสเบน นวเซาทเวลส เมลเบรน

ประเทศออสเตรเลย

o การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเดกและผ ส งอาย ไดแก เมองลอนดอน

แมนเชสเตอร ลดส เชสเตอร คารดฟ ออกซฟอรด ยอรก เซาทแทมตน

ประเทศสหราชอาณาจกร, เมองปารส ประเทศฝรงเศส, เมองออกแลนด และ

ไครสเชรช ประเทศนวซแลนด, เมองโตเกยว ประเทศญปน, เมองโซล

ประเทศเกาหลใต, และ เมองเอเธนส ประเทศกรซ

o การใหบรการรถเมลฟรแกทหารผานศก ไดแก เมองแมนเชสเตอร ลดส

เชสเตอร คารดฟ ออกซฟอรด ยอรก เซาทแทมตน ประเทศสหราชอาณาจกร,

เมองออกแลนดและไครสเชรช ประเทศนวซแลนด, และเมองซดนย บรสเบน

นวเซาทเวลส เมลเบรน ประเทศออสเตรเลย

• การลดราคาใหเฉพาะกลมบคคล โดยแตละเมองมเงอนไขในการลดราคาคาโดยสาร

และคาจากดความของแตละกลมบคคลแตกตางกนตามนโยบายของรฐ ดงน

o การลดราคาใหผพการ ไดแก เมองไทเป ประเทศไตหวน, เมองกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย และเมองออสโล ประเทศนอรเวย

o การลดราคาให เดกและผ ส งอาย ไดแก เ มองไทเป ประเทศไตหว น ,

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย, เมองออสโล ประเทศนอรเวย , และ

เมองซดนย บรสเบน นวเซาทเวลส เมลเบรน ประเทศออสเตรเลย

o การลดราคาใหนกเรยน นกศกษา ไดแก เมองไทเป ประเทศไตหว น ,

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย, เมองโตเกยว ประเทศญปน, เมองโซล

ประเทศเกาหลใต, เมองลอนดอน แมนเชสเตอร ลดส เชสเตอร คารดฟ

ออกซฟอรด ยอรก เซาทแทมตน ประเทศสหราชอาณาจกร, เมองเอเธนส

ประเทศกรซ, เมองออสโล ประเทศนอรเวย, และเมองซดนย บรสเบน

นวเซาทเวลส เมลเบรน ประเทศออสเตรเลย



o ก า ร ล ดร า ค า ใ หผ ม รา ย ไ ด นอย แล ะ ผ ว า ง ง า น ไ ดแ ก เ ม อง ล อน ดอ น

ประเทศ สหราชอาณาจกร และเมองซดนย บรสเบน นวเซาทเวลส เมลเบรน

ประเทศออสเตรเลย

ตารางท 4.2(A) สรปภาพรวมของแตละเงอนไขในการใหบรการรถเมลฟรใน

ตางประเทศในรปแบบสถต โดยขอมลดงกลาว สามารถสรปเปนแผนภาพวงกลมเพอความ

สะดวกในการทาความเขาใจดงแสดงในภาพท 4.1(A)

ตารางท 4.2(A) ประเภทเงอนไขของการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

ประเภทของการใหบรการ

รถเมลฟร จานวนเมอง จานวนเมองเมอคดเปนสดสวน

ฟรเฉพาะผพการ 19 23%

ลดราคาใหนกเรยน นกศกษา 18 21%

ฟรเฉพาะเดกและผสงอาย 15 18%

ฟรเฉพาะทหารผานศก 13 15%

ลดราคาใหเดกและผสงอาย 7 8%

ลดราคาใหผมรายไดนอยและ

วางงาน 5 6%

ลดราคาใหผพการ 3 4%

ฟรสาหรบทกคน 3 4%

ฟรเฉพาะพลเมองทองถน 2 2%

หมายเหต แตละเมองอาจมการใหบรการรถเมลฟรหรอลดราคามากกวา 1 ประเภท



ภาพท 4.1(A) จานวนสดสวนรอยละของเมองทมเงอนไขในการใหบรการรถเมลฟร

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศในดานเงอนไขการ

ใหบรการนน แสดงใหเหนวา เมองสวนใหญ (รอยละ 61 ของเมองททาการศกษา) ใหบรการ

รถเมลฟรเฉพาะผพการ ลดราคาใหนกเรยน นกศกษา และใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเดกและ

ผสงอาย ในขณะทการใหบรการรถเมลฟรและลดราคาสาหรบเฉพาะกลมบคคลอนๆ มจานวน

นอยกวา แสดงใหเหนวา ประเทศสวนใหญถอวาบคคลประเภทดงกลาวมความจาเปนตองไดรบ

การลดภาระคาครองชพในการเดนทางมากกวากลมบคคลอน ซงแนวทางนสามารถนามาปรบใช

กบการใหบรการรถเมลฟรในกรงเทพมหานครได

1.3 หลกการและเหตผลของการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

แมวาการใหบรการรถเมลฟรในแตละประเทศจะมเงอนไขทแตกตางกนไปตาม

สภาพแวดลอมและสภาพเศรษฐกจของแตละเมองและแตละประเทศ หลกการและเหตผลใน

การใหบรการรถเมลฟรไมตางกนมากนก โดยเหตผลการใหบรการรถเมลฟรสามารถสรปไดเปน

6 ประเดน คอ

• การเพมสวสดการทางสงคมเปนเหตผลหลกในการใหบรการรถเมลฟร เชน การลด

ภาระคาครองชพในการเดนทางสาหรบประชาชนผมรายไดนอยหรอขาดแคลนรายได

การเพมความสามารถในการเขาถงสถานบรการสาธารณะ เชน โรงพยาบาล โรงเรยน

โดยเมองทนาหลกการและเหตผลขอนมาสนบสนนการใหบรการรถเมลฟร คอ



เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม, เมองฉางหนง ประเทศจน, เมองทาลน

ประเทศอสโตเนย, เมองโคโลเมยรส ประเทศฝรงเศส, เมองซดนย บรสเบน

นวเซาทเวลส เมลเบรน ประเทศออสเตรเลย, เมองลอนดอน แมนเชสเตอร ลดส

เชสเตอร คารดฟ ออกซฟอรด ยอรก เซาทแทมตน ประเทศสหราชอาณาจกร ,

เมองปารส ประเทศฝรงเศส, เมองออกแลนด ไครสเชรช ประเทศนวซแลนด,

เมองโตเกยว ประเทศญปน,เมองโซล ประเทศเกาหลใต, และเมองเอเธนส ประเทศกรซ

โดยในบางประเทศถงแมจะไมมการใหบรการรถเมลฟร แตรฐมการสนบสนนโดย

การลดราคาคาโดยสารเฉพาะกลมบคคลทมความดอยโอกาสทางดานรายได เชน

เมองไทเป ประเทศไตหว น และเมองออสโล ประเทศนอรเวย โดยใหลดราคา

คาโดยสารใหแกเดก นกเรยน ผสงอาย และผพการ

• ลดปญหาการจราจรตดขด โดยการสนบสนนใหประชาชนหนมาใชบรการรถเมลแทน

การขบรถยนตสวนตว ดวยการลดคาใชจายในการเดนทางของประชาชน โดยเมองทใช

เหตผลนในการสนบสนนการใหบรการรถเมลฟร คอ เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม,

เมองฉางหนง ประเทศจน, เมองทาลน ประเทศอสโตเนย, และเมองกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย

• ลดปญหามลพษจากการจราจรและรกษาสงแวดลอม เชน ปญหาควนพษและเสยง

รบกวนจากการใชรถยนตสวนตว เปนตน การลดปญหามลพษจากการจราจรทาได 2 วธ

คอ ลดปรมาณการจราจร และเปลยนประเภทรถเมลเปนรถไฟฟา โดยทงสองวธชวยใน

การประหยดการใชพลงงานของประชาชน เมองทใชเหตผลนในการสนบสนนการ

ใหบรการรถเมลฟร คอ เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม, เมองฉางหนง ประเทศจน,

เมองทาลน ประเทศอสโตเนย, และเมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

• เพอดงดดธรกจและประชาชน หลกการและเหตผลขอนมวตถประสงคเพอนารายไดท

เพมขนจากการเกบภาษจากประชากรและธรกจทเพมขนมาใชจายในการใหบรการ

รถเมลฟ ร เ มอง ทใช เหตผล นในก ารส นบส นนก ารใ หบ รการรถเมลฟ ร ค อ

เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม และเมองทาลน ประเทศอสโตเนย



• การขาดทนทรพยในการขยายถนน หลกการเหตผลขอ น เ ปนเหตผลเฉพาะ

เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม ทใชวธแกปญหาโดยการใหบรการรถเมลฟรเพอลด

การใชถนนทมความตองการทางการลงทนสง

• ความเปนระเบยบของระบบจราจร หลกการเหตผลขอน เปนเหตผลเฉพาะเมองฉางหนง

ประเทศจน ทใชวธแกปญหาโดยการใหบรการรถเมลฟรเพอลดปรมาณการใชรถยนต

สวนตวในทองถนน ซงสงผลใหเกดความสะดวกในการจดการจราจรของเมอง

ตารางท 4.3(A) สรปภาพรวมของหลกการและเหตผลในการใหบรการรถเมลฟรใน

ตางประเทศในรปแบบสถต โดยขอมลดงกลาว สามารถสรปเปนแผนภาพวงกลมเพอความ

สะดวกในการทาความเขาใจดงแสดงในภาพท 4.2(A)

ตารางท 4.3(A) หลกการและเหตผลของการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศ

หลกการและเหตผล

ในการใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง จานวนเมอง

จานวนเมอง

เมอคดเปนสดสวน

เพมสวสดการทางสงคม 24 67%

ลดปญหาการจราจรตดขด 4 11%

ลดปญหามลพษและรกษาสงแวดลอม 4 11%

ดงดดธรกจใหมและประชาชน 2 6%

ขาดทนทรพยในการขยายถนน 1 3%

ความเปนระเบยบของระบบจราจร 1 6%

หมายเหต แตละเมองอาจมหลกการและเหตผลการใหบรการรถเมลฟรมากกวา 1 ประเภท



ภาพท 4.2(A) จานวนสดสวนรอยละของเมองทมหลกการและเหตผลทแตกตางกนในการ

ใหบรการรถเมลฟร

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศในดานหลกการและ

เหตผลในการใหบรการนน แสดงใหเหนวา ประเทศสวนใหญรอยละ 67 ใหบรการรถเมลฟร

เนองจากตองการเพมสวสดการทางสงคมโดยลดภาระคาเดนทางและเพมความสะดวกในการ

เขาถงสถานบรการสาธารณะ ในขณะทเหตผลดานอนมความสาคญนอย

2. การทบทวนมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศ

ในสวนท 2 คอ การทบทวนมาตรการรถเมลฟรในตางประเทศในเชงลก โดยจะเลอก

นาเสนอเฉพาะ 6 เมองซงเปนกรณศกษาจากเมอง 2 ประเภท คอ เมองทมหรอเคยมการใหบรการ

รถเมลฟร และ เมองทมสภาวะเศรษฐกจ คาครองชพ และจานวนประชากรทใกลเคยงกบ

กรงเทพมหานคร

2.1 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟรในเมองทมหรอเคยมการใหบรการรถเมลฟร

ในสวนน ประกอบดวยกรณศกษา 5 กรณ คอ กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร

เมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม, เมองฉางหนง ประเทศจน, เมองทาลน ประเทศอสโตเนย,

เกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา, และเมองลอนดอน ประเทศองกฤษ โดยแตละกรณศกษาจะ



ทาการศกษาครอบคลม 5 ประเดน คอ ขอมลพนฐานของเมอง วตถประสงคในการใหบรการ

รถเมลฟร ลกษณะการใหบรการรถเมลฟร แหลงเงนทนสนบสนน และบทสรป ณ ปจจบนของ

การใหบรการรถเมลฟร

2.1.1 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร เมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม

ขอมลพนฐานเมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม

เ ม อง แฮส เซ ล ท เ ป น เ ม อง หล ว ง ข อ ง จง หวด ล ม เ บ รก ใ น ป ระ เท ศ เบ ล เย ย ม

มขนาดประชากรประมาณ 70,000 คน และจานวนผใชบรการรถเมลท 360,000 เทยวตอป

ในป ค.ศ. 1996 โดยเมองนมขนาด 102.24 ตารางกโลเมตร ซงถอวามขนาดเลกมากเมอเทยบกบ

ขนาดของกรงเทพมหานคร (7,761.6 ตารางกโลเมตร)

วตถประสงคการใหบรการรถเมลฟร

เหตผลหลกทเมองนไดเรมใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง ทกคน สาหรบทกคน คอ

เมองทขาดแคลนเงนทนในการขยายเสนทางเดนรถ จงเรมทดลองสนบสนนใหประชากรใน

เมองหนมานงรถเมลแทนการขบรถยนต เพอลดปรมาณการใชถนน โดยใหบรการรถเมลฟร

ตงแต 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1997

ลกษณะการใหบรการรถเมลฟร

เมองนใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง ทกคน สาหรบทกคนในเมองและผมาเยอน โดย

เมองนใหบรการรถเมลฟรเปนเวลาโดยรวม 16 ป นบตงแต 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1997 จนถง

ป ค.ศ. 2013 ซงในป ค.ศ. 2007 เมองนไดมการเฉลมฉลองครบ 10 ปของการประสบความสาเรจ

ของการใหบรการรถเมลฟรแกทกคน เนองจากการใหบรการดงกลาวบรรลวตถประสงค คอ

• การลดปรมาณผใชรถยนตและเพมปรมาณผใชบรการรถเมล โดยเพม ขนจาก

360,000 เทยวตอป เปน 4,600 ลานเทยวตอป

• การเพมของจานวนรถเมลฟรทใหบรการจาก 8 คน เปน 46 คน

• การเพมเสนทางการเดนรถเมลฟรจาก 2 เสนทางเปน 9 เสนทาง



ภาพท 4.3(A) รถเมลฟรในเมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม

ตารางท 4.4(A) จานวนการใหบรการรถเมลฟรเมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม

ป ค.ศ. 1997-2007

ป ค.ศ. 1997 ป ค.ศ. 2007

จานวนเทยวตอป 360,000 เทยว 4,600,000,000 เทยว

จานวนรถเมล 8 คน 46 คน

จานวนเสนทาง 2 เสนทาง 9 เสนทาง

ตนทน (ยโร) 967,000 ยโร (43.1 ลานบาท) 3,453,000 ยโร (153.9 ลานบาท)

การใหบรการรถเมลฟรในเมองน กอใหเกดประโยชนทตามมา คอ

• การดงดดธรกจใหมเขามาในเมอง

• การเพมความคลองตวของจราจรภายในเมอง

• การเพมขนของประโยชนทางสงคม เชน การเขาถงโรงพยาบาลมความสะดวก

ขน และการใชรถเมลไฟฟาซงปลอดควน มลพษและเสยงรบกวน เปนตน

แหลงเงนทนสนบสนน

ไมมขอมล

บทสรป ณ ปจจบนของการใหบรการรถเมลฟร



ปจจบน ไมมการใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง สาหรบทกคนของเมองน ทาง

ผวาการเมองไดทาการหยดมาตรการใหบรการรถเมลฟรสาหรบทกคนเปนการใหบรการ

รถเมลฟรเฉพาะเดกอายต ากวา 19 ป นอกนนผโดยสารทกคนตองจายคาโดยสารเปนจานวนเงน

0.90 ยโรตอเทยว เนองจากตนทนในการสนบสนนบรการรถเมลฟรเพมสงขน

2.1.2 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร รฐฉางหนง ประเทศจน

ขอมลพนฐานรฐฉางหนง ประเทศจน

รฐฉางหนง ประเทศจน มขนาดประชากรโดยประมาณ 910,000 คน (ขอมลลาสด

ป ค.ศ. 2010) และมขนาดพนทโดยประมาณ 2,052 ตารางกโลเมตร โดยรายไดประจาปของรฐน

ประมาณ 100 ลานหยวน หรอ 500 ลานบาทโดยประมาณ (ตงแตป ค.ศ. 2004-2007)


เหตผลหลกทมการรเรมโครงการรถเมลฟรในรฐน คอ ทางผ วาการรฐฉางหนง

ไดเลงเหนวา รฐฉางหนงมรายไดเพมขนจานวน 100 ลานหยวน หรอ ประมาณ500 ลานบาท

เปนระยะเวลา 3 ป ตงแตป 2004-2007 จงมงบประมาณมาเพมสวสดการทางสงคมของประชากร

ในรฐ โดยหลงจากใหบรการตงแตป ค.ศ. 2008 จนถงปจจบน ผลทไดรบเปนทพงพอใจของรฐ

และประชากรในรฐและบรรลวตถประสงค คอ

• การประหยดพลงงาน เพราะพลเมองลดการใชรถยนตสวนตวหนมาใชรถเมลมากขน

• รกษาสงแวดลอม โดยลดมลภาวะทางอากาศและเสยงจากการใชรถยนตสวนตว

• การเพมมาตรฐานและระบบการจดการจราจร

• การเพมสวสดการทางสงคม


การใหบรการรถเมลฟรในรฐน เปนการใหบรการสาหรบประชากรทกคนในรฐรวมถง

นกทองเทยวและชาวตางชาต โดยใหบรการฟร 3 เสนทาง ทกวน




ทมาของแหลงเงนทนในการสนบสนนมาตรการการใหบรการรถเมลฟรใหย งยนของ

รฐฉางหนงมอย 3 แหลง คอ

(1) งบประมาณสนบสนนจากรฐบาลกลางของจนในสวนของคานามนเชอเพลง

(2) รายไดจากคาโฆษณาบนรถเมลฟร

(3) งบประมาณสนบสนนจากเมองฉางหนงทมรถเมลฟรใหบรการ


ปจจบน ย งมการใหบรการรถเมลฟรสาหรบทกคนของรฐน โดยนบเปนปท 6

ของการใหบรการตงแตป ค.ศ. 2008

2.1.3 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร เมองทาลน ประเทศอสโตเนย

ขอมลพนฐานเมองทาลน ประเทศอสโตเนย

เมองทาลน เปนเมองหลวงของประเทศอสโตเนย มประชากรเปนจานวน 400,000 คน

และมขนาดพนทโดยประมาณ 159.2 ตารางกโลเมตร เมองนนบเปนเมองทอดมไปดวย

วฒนธรรมตงแตสมยศตวรรษท 13 ซงทาใหเปนศนยกลางการทองเทยวในประเทศแถบยโรป

โดยรายไดของเมองสวนใหญมาจาก 3 อตสาหกรรมหลก คอ เทคโนโลย ทองเทยว และ

โลจสตกส


เหตผลหลกทมการใหบรการรถเมลฟรคอ เมองนมจานวนผใชบรการรถเมลนอย

ทางเมองจงอยากสงเสรมใหมการใชรถเมลเพมขน โดยผลทคาดวาจะไดรบ คอ

• การเพมความคลองตวของสภาพการจราจรภายในเมอง

• การเพมสวสดการทางสงคมแกพลเมองทองถน

• การยกระดบความปลอดภยในการเดนทางและความสะอาดของสงแวดลอมในเมอง

• การดงดดพลเมองใหมและธรกจสเมองทาลน




ตงแตวนท 1 มกราคม ค.ศ. 2013 เมองทาลนเปดใหบรการรถเมลฟรทกเสนทาง เฉพาะ

พลเมองของเมองทาลนเทานน นกทองเทยวและชาวตางชาตตองเสยคาโดยสาร โดยในขนตอน

การใชสทธพเศษน พลเมองตองแสดงบตรประชาชนกอนขนรถ โดยระบบการเกบคาโดยสาร

เปนระบบบตรอเลกทรอนกส (E-Ticket)


คาใชจายในการดาเนนการใหบรการรถเมลฟรในเมองทาลน คอ 12 ลานยโร

หรอ 534 ลานบาทโดยประมาณ ซงเมองไดคานวนแลววา คาใชจายทเพมขนนสามารถไปหกลบ

กบรายไดทจะเพมขนจากภาษของพลเมองและธรกจทจะเพมขนจากการใหบรการรถเมลฟร

โดยในปทผานมา เมองทาลนมประชากรเพมขน 9,000 คน สงผลใหรฐเกบภาษไดเพมจาก

ประชากรเปนจานวน 9 ลานยโร หรอ ประมาณ 400 ลานบาท ซงทาใหรฐจาเปนตองเพม

งบประมาณประจาปขนเปนรอยละ 2.5


ปจจบน ยงมการใหบรการรถเมลฟรสาหรบทกคนของเมองน โดยนบเปนปท 2

ของการใหบรการตงแตป ค.ศ. 2013

2.1.4 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร เกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา

ขอมลพนฐานเกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา

เกาะฮาวาย เปนเกาะทใหญทสดในหมเกาะฮาวาย มพนทขนาด 10,430 ตารางกโลเมตร

และมประชากรอาศยอยจานวน 185,079 คน ในป ค.ศ. 2010 โดยรายไดหลกของเกาะฮาวาย

มาจากอตสาหกรรมการทองเทยว






รถ เ ม ล ฟ ร ท ก เ ส น ท า ง ส า ห ร บ ท ก ค น ม ใ ห บ รก า ร ใ น เ ก า ะ ฮ า ว า ย ภ า ย ใ ต ช อ

Hele’O (Let’s go) Bus โดยจะมจดจอดรอบๆเกาะฮาวาย บรการรถเมลฟรนเปนบรการรถทวง

ระหวาง เมองโคนา (Kona) และเมอง ฮโล (Hilo) โดยจะมใหบรการทกวนจนทรถงเสาร

คาบรการสาหรบบคคลทวไปฟร แตถามสมภาระตดตวมาดวย จาเปนตองจายคาสมภาระ

ชนละ 1 เหรยญ (ประมาณ 35 บาท)




ปจจบน ยงมการใหบรการรถเมลฟรสาหรบทกคนของเมองน

2.1.5 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคล เมองลอนดอน

ประเทศองกฤษ

ขอมลพนฐานเมองลอนดอน ประเทศองกฤษ

ลอนดอนเปนเมองหลวงของประเทศองกฤษ และสหราชอาณาจกร และเปนเมองทใหญ

ทสดของสหภาพยโรป ลอนดอนเปนหนงในศนยกลางสาคญทางธรกจ การเงน การเมองและ

วฒนธรรมของโลก GDP ของลอนดอน คดเปนรอยละ 19.5 ของสหราชอาณาจกร พนทของ

นครลอนดอนมขนาด 1,580 ตารางกโลเมตร และมประชากรอาศยอยโดยประมาณ

7,355,400 คนซงนบไดวา ขนาดพนทและประชากรใกลเคยงกบกรงเทพมหานคร (8 ลานคน)


เพอสงเสรมสวสดการทางสงคม




ระเบยบการใหบรการรถเมลในเมองลอนดอนนนม 2 ระดบคอระเบยบทกาหนด

โดยรฐบาลองกฤษเอง และระเบยบทกาหนดโดยหนวยงานทควบคมดแลการเดนทางภายใน

เมองลอนดอน ซงเปนหนวยงานรฐทชอวา Transport for London

ระเบยบการใหบรการรถเมลฟรทกาหนดโดยรฐบาลองกฤษนนมใหเฉพาะกลมคนท

ดอยโอกาสทางดานรายได โดยกาหนดใหผดอยโอกาสทางรายไดมสทธใชบรการรถเมลฟร

ทวประเทศองกฤษ เฉพาะชวงเวลา 9.30 น. – 23.00 น. ในวนจนทรถงศกร และตลอดวน

ในวนเสาร-อาทตยและวนหยดราชการ โดยรายละเอยดของผดอยโอกาสทางรายไดมดงตอไปน

• ผสงอาย ซงผทมสทธใชรถเมลฟรตองเปนผทเคยจายภาษเงนไดแกรฐบาลถงปรมาณ

หนงเทานน โดยจาเปนตองมเลขประจาตวผเสยภาษเพอใชในการคานวณสทธดงกลาว

• ผพการ

สวนระเบยบการใหบรการรถเมลฟรภายในตวเมองลอนดอนเองนน ทางหนวยงาน

Transport for London ไดกาหนดใหผดอยโอกาสทางรายไดดงแสดงในตารางท 4.5(A) โดยมทง

สทธในการใชบรการรถเมลฟรและไดรบสวนลด โดยการใชสทธในการรบบรการรถเมลฟร

หรอสวนลด ผ เดนทางจาเปนตองขนทะเบยนกบหนวยงาน Transport for London

พรอมหลกฐานแสดงสทธและรปถายเพอทาบตรโดยสารอเลกทรอนกสประจาตว (E-Ticket)

ดงแสดงในรปภาพท 4.4(A)



ตารางท 4.5(A) คาโดยสารรถเมลในเมองลอนดอน

วธการจายเงน ประเภทตว คาโดยสาร เงอนไข

บตรเตมเงน

(Oyster Card)

ราคาเตม ราคาเตม ไมมขอมล

ราคาลด

ฟร

- มอาย 60 ปขนไป

- ผพการ

- เดกอาย 0-15 ป

- ทหารผานศก

ลดราคา 50% - นกเรยน นกศกษา

- ผมรายไดนอยหรอวางงาน

ลดราคา 30% - อายเกน 18 ปและเปนผทกาลง

ฝกงาน

เงนสด ราคาเตม ราคาเตม ไมมขอมล

ภาพท 4.4(A) ตวอยางบตรเตมเงน (E-Ticket) ในการรบบรการรถเมลในลอนดอน




รฐบาลกลางของประเทศองกฤษ (Central Government) รบภาระสนบสนนคาใชจายใน

การใหบรการรถเมล 3 สวน คอ

• คาใชจายเพอตรงราคาคาโดยสารตอเทยวของผโดยสารธรรมดา (12-22 pence

ตอเทยว)

• คาใชจายจากการลดราคาหรอการใหบรการรถเมลฟรแกบคคลเฉพาะกลม

(21-37 pence ตอเทยว)

• คาใชจายในการสนบสนนดาเนนงานของระบบการใหบรการรถเมล (7-13 pence

ตอเทยว)

โดยรวมรฐบาลกลางของประเทศองกฤษมภาระสนบสนนคาใชจายในการใหบรการ

รถเมลทงหมดประมาณ 36-70 pence ตอเทยวในป ค.ศ. 2014/2015


ปจจบน ยงมการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคลในเมองลอนดอน

2.2 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟรในเมองทมสภาวะเศรษฐกจ คาครองชพ และจานวน

ประชากรทใกลเคยงกบกรงเทพมหานคร

ในสวนน เ ปน กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟร เ มองกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย ซงเปนเมองทมโครงสรางประชากรและขนาดเศรษฐกจใกลเคยงกบ

กรงเทพมหานคร โดยจะทาการศกษาครอบคลม 5 ประเดน คอ ขอมลพนฐานของเมอง

วตถประสงคในการใหบรการรถเมลฟร ลกษณะการใหบรการรถเมลฟร แหลงเงนทนสนบสนน

และบทสรป ณ ปจจบนของการใหบรการรถเมลฟร



2.2.1 กรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะบางเสนทางและเฉพาะกลมบคคล

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

ขอมลพนฐานเมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

เ มองกวลาลมเปอรเปนเมองหลวงของประเทศมาเลเซย มประชากรอาศยอย

โดยป ระ มา ณ 6 . 6 ลานคน ซ ง ถ อไดวา มค วา มใ ก ลเ คย งกบข นา ดประช าก รภาย ใ น

กรงเทพมหานคร (8 ลานคน) GDP ของประเทศมาเลเซยมขนาด 328 ลานเหรยญ ในขณะท GDP

ประเทศไทยมขนาด 425 ลานเหรยญ ในป ค.ศ. 2013


เพอลดปรมาณการจราจรในยานธรกจและยานทองเทยวทการจราจรคบคง


ระบบการใหบรการรถเมลในเมองกวลาลมเปอรถกกากบโดยหนวยงานของรฐ

ซงมบรษทภายใตการควบคมของรฐ (Rapid KL) และบรษทเอกชนใหบรการ เชน Metro bus,

Triton, Len Sang, Selangor Omnibus, SJ bus เปนตน

การใหบรการรถเมลในเมองกวลาลมเปอรม 2 ประเภท คอ การใหบรการรถเมลทวไป

ซงมการลดราคาใหเฉพาะกลมบคคล และการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะบางเสนทาง (Free Loop

Bus)

(1) การใหบรการรถเมลทวไปแบบลดราคาเฉพาะกลมบคคล (Concession fee for local

buses)

การใหบรการรถเมลทวไปในเมองกวลาลมเปอร มการใหสทธพเศษสวนลดแก

ผดอยโอกาสทางรายไดดงแสดงในตารางท 4.6(A)



ภาพท 4.5(A) ตวอยางรถเมลในเมองกวลาลมเปอร

ตารางท 4.6(A) คาโดยสารรถเมลในเมองกวลาลมเปอร



ราคาเตม ราคาเตม ไมมขอมล

ราคาลด ลดราคา 50% เดก ผสงอาย และผพการทม

เอกสารหรอบตรยนยนสถานะ

เงนสด ราคาเตม ราคาเตม ไมมขอมล

โดยลกษณะของบตรเตมเงนอเลกทรอนกส (E-Ticket) หรอทเรยกวา Touch’n Go

จาเปนตองมรปถายเพอปองกนการสลบเปลยนบตรกนใชดงแสดงในภาพท 4.6(A)



ภาพท 4.6(A) ตวอยางบตรเตมเงนในการเดนทางดวยรถเมลในเมองกวลาลมเปอร

(2) การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะบางเสนทาง (Free Loop Bus) ของกวลาลมเปอร

ตงแตเดอนกนยายน ค.ศ. 2012 รฐบาลมาเลเซย หนวยงาน Land Public Transport

Commission ไดรเรมโครงการรถเมลฟรเฉพาะบางเสนทาง หรอทเรยกยอๆวา Go-KL city bus

ซงเปนการใหบรการรถเมลฟรสาหรบทกคนในยานธรกจและทองเทยว (Central Business

District) เปนจานวน 2 เสนทาง คอสายสมวงและสายสเขยว ดงแสดงในรปภาพท 4.7(A)

และ 4.8(A)

ภาพท 4.7(A) ตวอยางรถเมลฟรในกวลาลมเปอร



ภาพท 4.8(A) เสนทางการเดนรถเมลฟร 2 สายในเมองกวลาลมเปอร

โดยรถเมลฟรดงกลาวใหบรการตลอดทก 5 นาท ในชวงจราจรคบคง (Peak Hours)

และทก 15 นาท ในชวงทการจราจรไมคบคง (Off-Peak Hours) โดยจะใหบรการเดนรถ

ตงแตเวลา 6 โมงเชาถง 5 ทมทกวน จนทรถงอาทตย


รฐบาลกลางของประเทศมาเลเซยใหการสนบสนนคาใชจายสวนการใหบรการรถเมล

ฟร


ปจจบน ยงมการใหบรการรถเมลลดราคาเฉพาะกลมบคคลและรถเมลฟรเฉพาะเสนทาง

ในเมองกวลาลมเปอร



2.3 สรปผลกรณศกษาระบบการใหบรการรถเมลฟรในตางประเทศทง 6 กรณ

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรดวยกรณศกษาในตางประเทศทง 6 กรณ

สามารถนากรณศกษามาวเคราะหเพอนาผลทไดมานาเสนอเพอปรบใชกบระบบการใหบรการ

รถเมลฟรในอนาคตของกรงเทพมหานครได โดยการวเคราะหจะครอบคลม 5 ประเดน คอ

ขอมลพนฐานของเมอง วตถประสงคในการใหบรการรถเมลฟร ลกษณะการใหบรการรถเมลฟร

แหลงเงนทนสนบสนน และบทสรป ณ ปจจบนของการใหบรการรถเมลฟร

2.3.1 ขอมลพนฐานของเมองและวตถประสงคการใหบรการรถเมลฟร

จากการทบทวนขอมลการใหบรการรถเมลฟรดวยกรณศกษาในตางประเทศทง 6 กรณ

สามารถนากรณศกษามาเปรยบเทยบกบกรณของกรงเทพมหานครไดดงสรปในตารางท 4.7(A)

โดยจากตารางท 4.7(A) แสดงใหเหนวา ประเทศสวนใหญทใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางแก

ทกคน มลกษณะเฉพาะตวทแตกตางจากกรงเทพมหานคร ซงทาใหแนวคดการใหบรการ

รถเมลฟรแกทกคนทกเสนทางเปนไปไดยากในกรงเทพมหานคร คอ

• ทกเมองมประชากรจานวนไมมาก (นอยกวา 400,000 คน) เมอเทยบกบ

กรงเทพมหานคร (8,280,925 คน) และทกเมองลวนมความหนาแนนของประชากร

นอยกวา (นอยกวา 2,700 คนตอตารางกโลเมตร) ความหนาแนนของประชากร

ในกรงเทพมหานคร (5,300 คนตอตารางกโลเมตร) สงผลใหจานวนเทยว

การใชบรการรถเมลฟรตอปของประชากรมปรมาณนอยกวากรงเทพมหานคร

ทาใหตนทนทรฐบาลตองสนบสนนในการใหบรการรถเมลฟรมจานวนนอย

เมอเทยบกบกรงเทพมหานคร

• เมองทมขนาดพนทเลก มความเปนไปไดในการใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางแก

ทกคนมากกวากรงเทพมหานคร เนองจากขอบเขตบรเวณในการใหบรการ

รถเมลฟรมขนาดเลกกวา สงผลใหปรมาณรถเมล จานวนเสนทาง และปรมาณเทยว

ก า ร ใ ห บ ร ก า ร ม จา น ว น น อ ย ก ว า เ ช น เ ม อ ง ท า ล น ป ร ะ เ ท ศ อ ส โ ต เ น ย

มขนาดพนท 159.2 ตารางกโลเมตร ในขณะท กรงเทพมหานครมขนาดพนท

1,569 ตารางกโลเมตร ซงแสดงใหเหนวา กรงเทพมหานครมขนาดพนทใหญกวา



ทาใหมความยากลาบากในการใหบรการรถเมลฟร เนองจากมความตองการ

สนบสนนทางดานการเงนมากกวาเมองทมพนทขนาดเลก

ตารางท 4.7(A) ลกษณะของเมองในกรณศกษา 6 กรณของการใหบรการรถเมลฟร

ในตางประเทศ

รถเมลฟรทก

เสนทาง ทกคน

รถเมลฟรเฉพาะกลม

บคคลทกเสนทาง

รถเมลฟรเฉพาะ

เสนทางแกทกคน

เมองแฮซเซลท ประเทศเบลเยยม

(พนท 7,761.6 ตาราง กม.; ประชากร 70,000 คน;

ความหนาแนนประชากร 730 คนตอตาราง กม.)

เมองทาลน ประเทศอสโตเนย

(พนท 159.2 ตาราง กม.; ประชากร 400,000 คน;

ความหนาแนนประชากร 2,700 คนตอตาราง กม.)

เกาะฮาวาย ประเทศสหรฐอเมรกา

(พนท 10,430 ตาราง กม.; ประชากร 185,079 คน;

ความหนาแนนประชากร 119.14 คนตอตาราง กม.)

เมองฉางหนง ประเทศจน

(พนท 2,052 ตาราง กม.; ประชากร 910,000 คน;

ความหนาแนนประชากร 443 คนตอตาราง กม.)

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

(พนท 2,243 ตาราง กม.; ประชากร 6,900,000 คน;


เมองลอนดอน ประเทศองกฤษ

(พนท 1,580 ตาราง กม.; ประชากร 7,355,400 คน;


หมายเหต: กรงเทพมหานครและเขตปรมณฑล มพนท 7,761.6 ตาราง กม.; ประชากร 8,280,925 คน; ความ

หนาแนนประชากร5,300 คนตอตาราง กม.



ตารางท 4.8(A) ลกษณะของเมองทใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเสนทางเทยบกบกรงเทพมหานคร

เมองและประเทศ จานวนประชากร

(คน)

ความหนาแนน

ประชากร

(คนตอ ตร.กม.)

ขนาดพนท

(ตารางกโลเมตร)

กรงเทพมหานคร 8,280,925 5,300 1,569

กวลาลมเปอร 6,900,000 6,581 2,243

ลอนดอน 8,416,535 5,354 1,572

เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย และเมองลอนดอน ประเทศองกฤษ มลกษณะ

คลายคลงกบกรงเทพมหานคร ดงแสดงในตารางท 4.8(A) เหตผลหลกทสอง เมองนไมมบรการ

รถเมลฟรทกเสนทางแกทกคนเนองจากการใหบรการดงกลาวจะเปนภาระตนทนทสงเกน

ทงสองเมองจงเลอกทจะใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเสนทางและเฉพาะกลมบคคลตามลาดบ

โดยมว ตถประสงคในการใหบรการรถเมลฟร ทแตกตางกน คอ เ มองกวลาลมเปอร

ประเทศมาเลเซย ใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเสนทางเพยงเพอลดปรมาณการจราจรในยานธรกจ

และทองเทยว ในขณะทเมองลอนดอนใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคลเพอลดภาระ

คาเดนทางของผดอยโอกาสทางดานรายได จงมความเปนไปไดทจะนาแนวทางนไปปรบใช

กบระบบการใหบรการรถเมลฟรในกรงเทพมหานครในอนาคต โดยเฉพาะแนวทาง

การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคลของประเทศองกฤษ

2.3.2 ลกษณะการใหบรการรถเมลฟร

จากตารางท 4.7(A) แสดงลกษณะการใหบรการรถเมลฟร 3 ประเภท คอ

• ก า ร ใ ห บ ร ก า ร ร ถ เ ม ล ฟ ร ท ก เ ส น ท า ง แ ก ท ก ค น ร ะ บ บ ก า ร เ ก บ ตว โ ด ย ส า ร

ของการใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางแกทกคนไมมการจายตว เนองจากทกคน

สามารถขนไดฟร



• การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะเสนทางสาหรบทกคน ระบบการเกบตวโดยสารของ

การใหบ รการรถเมลฟ ร ทก เ สนทางแก ทกคนไม มการจายตวสาหรบรถเมล

เฉพาะเสนทางทใหบรการฟร เนองจากทกคนสามารถขนไดฟร

• การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคล ระบบการเกบตวโดยสารของการใหบรการ

รถเมลฟรประเภทน มความจาเปนตองจาแนกกลมบคคลแตละกลมออกจากกนเพอเกบ

คาโดยสารทแตกตางกน จงมความจาเปนตองใชเทคโนโลยสารสนเทศและเทคโนโลย

ในการอานขอมลตวโดยสารเขามาชวยเพออานวยความสะดวกและรวดเรวแกผโดยสาร

ระบบตวอเลกทรอนกส (E-Ticket) ในการจาแนกประเภทกลมบคคลทใชบรการรถเมล

เปนทแพรหลายในหลายประเทศและเมอง เชน เมองลอนดอน ประเทศองกฤษ

และเมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย

ในอนาคต ถาการใหบรการของระบบรถเมลในกรงเทพมหานครเปนไปในทศทาง

ทจะใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคล มความจาเปนมากทระบบการใหบรการตองคดแยก

กลมบคคลเพอใหสทธพเศษทแตกตางกน การใชระบบตวอเลกทรอนกส (E-Ticket) เขามาชวย

ในการจดการฐานขอมล จาแนกกลมผโดยสารและจาแนกประเภทการจาหนายตวโดยสาร

เพออานวยความสะดวกและรวดเรวแกผโดยสารเปนสงจาเปนอยางมาก

2.3.3 แหลงเงนทนสนบสนน

แหลงเงนทนหลกของทกเมองและประเทศในการสนบสนนการใหบรการรถเมลฟร

หรอลดราคาคาโดยสาร คอ รฐบาลกลางของประเทศ ซงใหการสนบสนนคาใชจายในสวนท

แตกตางกนคอ

• คาใชจายเพอตรงราคาคาโดยสารตอเทยวของผโดยสารธรรมดา

• คาใชจายจากการลดราคาหรอการใหบรการรถเมลฟรแกบคคลเฉพาะกลม

• คาใชจายในการสนบสนนดาเนนงานของระบบการใหบรการรถเมล



ในขณะททกเมองไดรบเงนทนสนบสนนจากรฐบาลกลางของประเทศเปนหลก

เมองฉางหนง ประเทศจน ไดรบแหลงเงนทนสนบสนนมาจาก 3 แหลง เพอทาใหการใหบรการ

รถเมลฟรมความย งยนมากขน คอ

(1) งบประมาณสนบสนนจากรฐบาลกลางของจนในสวนของคานามนเชอเพลง

(2) รายไดจากคาโฆษณาบนรถเมลฟร

(3) งบประมาณสนบสนนจากเมองฉางหนงทมรถเมลฟรใหบรการ

แนวทางในการหาแหลงทนเพมเตมนอกเนองจากรฐบาลกลางของประเทศจน ถอเปน

แนวคดทสามารถนามาปรบใชไดกบการใหบรการรถเมลฟรในกรงเทพมหานคร เพอลดภาระ

คาใชจายใหรฐบาล

2.3.4 บทสรป ณ ปจจบนของการใหบรการรถเมลฟร

ปจจบน การใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางแกทกคนไดมการยกเลกไป หลงจาก

ใหบรการมา 16 ป ของเมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม เนองจากภาระคาใชจายเพมสงขนเกน

ขอบเขตการสนบสนนของรฐ ในขณะทเมองฉางหนง ประเทศจน หาแหลงทนสนบสนนมาเพม

อก 2 แหลงเพอเพมความย งยนในการใหบรการรถเมลฟร

สวนการใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคล แสดงใหเหนถงความย งยนมากกวาระบบ

การใหบรการรถเมลฟรทกเสนทางแกทกคน เชน การใหบรการรถเมลฟรเฉพาะกลมบคคล

ของเมองลอนดอน ประเทศองกฤษ และ เมองกวลาลมเปอร ประเทศมาเลเซย ซงแนวทางน

สามารถนามาปรบใชกบระบบการใหบรการรถเมลฟรในกรงเทพมหานครไดอยางย งยน



สวนท 2 ขอมลการศกษาดงานทประเทศไตหวน

การศกษาดงานทประเทศไตหวน ระหวางวนท 1-4 มนาคม 2557

วตถประสงคของการไปศกษาดงาน

เพอศกษาดงานเกยวกบมาตรการลดคาครองชพของประชาชน หรอมาตรการอนท

เกยวของ ในประเทศทมลกษณะเศรษฐกจ และโครงสรางประชากรทใกลเคยงกบประเทศไทย

และกรงเทพมหานคร

สาระสาคญทไดจากการศกษาดงาน

1. ขอมลพนฐานของเมองไทเป ประเทศไตหวน

ประเทศไตหวนเปนหมเกาะ มขนาด GDP (489,213 ลานเหรยญ) ใกลเคยงกบ GDP

ของประเทศไทย (387,156 ลานเหรยญ) มเมองไทเปเปนเมองหลวง ซงมขนาดประชากร

ของเมองโดยประมาณ 6.9 ลานคน ถอไดวามความใกลเคยงกบขนาดประชากรภายใน

กรงเทพมหานคร (8 ลานคน) ขนาดพนทของเมองไทเป คอ 271.7997 ตารางกโลเมตร ซงถอวา

มขนาดเลกมากเมอเทยบกบกรงเทพมหานคร (1,569 ตารางกโลเมตร) ระบบการใหบรการ

รถเมลภายในเมองไทเปนน ถกกากบโดยหนวยงานรวมระหวางรฐบาลและเอกชน ชอ Taipei

Joint Bus Service ซงขนตรงกบหนวยงานของรฐคอ Taipei City Traffic Bureau ซงมนโยบาย

เพอใหมการบรการทมคณภาพและขนสงสาธารณะทราคาถกและเพอสงเสรมใหประชาชนใช

ระบบขนสงสาธารณะทมากขน

2. ลกษณะการใหบรการรถเมลในเมองไทเป

การเดนรถเมลภายในเมองไทเปน น มบรษททใหบรการอยเปนจานวน 15 บรษท

โดยในการเดนทางนน ผเดนทางสามารถเลอกทจะใชเงนสดหรอใชบตรเตมเงน (E-Ticket/Easy

Card) ตามทแสดงในรปขางลาง โดยระบบการใหบรการรถเมลในเมองไทเปน น ไมม

การใหบรการรถเมลฟรเลย แตมสวนลดใหบคคลดอยโอกาสทางรายไดในแตละประเภท

เพอลดภาระคาครองชพดงแสดงในตารางท 4.9 (A)



ภาพท 4.9(A) บตรเตมเงน (E-Ticket) สาหรบการเดนทางดวยรถเมลในไทเป

ภาพท 4.10(A) รถเมลรวมบรการในไทเป



ตารางท 4.9(A) คาโดยสารของรถเมลในไทเป



(E-ticket)

ราคาเตม $15 NT

(16.35 บาท) ไมมขอมล

ราคานกเรยน $12 NT

(13 บาท) - ตองลงทะเบยนทโรงเรยนของแตละคน

ราคาลด $8 NT

(8.7 บาท)

- ตองเปนคนไตหวนหรอคนตางชาตทอาย

เกน 65 ปขนไป

- เปนผพการและผดแลผพการ

-เดกอายต ากวา 12 ป

เงนสด ราคาเตม $15 NT

(16.35 บาท)

เงนสดใสในกลองรบเงนขางคนขบรถ และ

ไมมการทอนเงนถาใสเกนคาโดยสาร

ในการทจะไดรบสทธพ เศษสวนลดในการขนรถเมลดงกลาว ผ เดนทางมความ

จาเปนตองลงทะเบยนแสดงหลกฐานพรอมรปถายเพอทาบตรเตมเงนกอนการเดนทางครงแรก

มฉะนนผเดนทางตองจายคาโดยสารเตมจานวนโดยการจายดวยเงนสด

สาหรบรถเมลทใชในไตหวนพยายามทจะปรบใหรถในอนาคตสามารถรองรบผพการท

สามารถชวยเหลอตวเองได ในปจจบนมรถเมลแบบพนตา (Low- floor bus) คดเปน รอยละ 46.4

ของรถบสทงหมด และมแผนทจะปรบเปลยนเปนรถแบบพนตาในป ค.ศ. 2016 ทงหมดเพอ

ความสะดวกใหกบผพการหรอ ผทชวยเหลอตวเองไมไดทกคน

3. แหลงเงนทนสนบสนน

เมองไทเปใหเงนชวยเหลอโดยนาเงนมาอดหนนคาตวโดยสารประมาณ 1.5 TWD หรอ

คดเปน รอยละ 2.66 เพอแบงเบาภาระของประชาชน โดยราคาคาอดหนนของเมองไทเปขนตรง

กบตนทนทใชในการใหบรการรถเมลในแตละป (รายละเอยดการวเคราะหตนทนแสดงในตาราง

ท 4.10(A)



ตารางท 4.10(A) ตารางการวเคราะหตนทน รวมทงหมด 18 รายการ

1 ม.ค.2550 เร�มปฎบต สมาคมรถเมลรายงาน City Government meeting อตราสวนแบงของ(2 ม.ค.2551 รฐสภาตรวจสอบผาน) วนท� 9 ธ.ค.2551 Aprove ผานในป 2554 แตละรายการ

Audit ผานตนทน(หยวน) ตนทน(หยวน) ตนทน(หยวน)

1 เช�อเพลง 10.1727 10.7138 10.7616 20.22%2 Subsidiary fuel 0.1152 0.1590 0.1904 0.36%3 Tire 0.3603 0.3174 0.4439 0.83%4 Vehicle Depreciation 5.6679 8.1017 6.1862 11.62%5 เงนเดอนคนขบ 18.8631 22.1811 21.2764 39.97%6 Driving laws expenditure 0.5329 0.8518 1.2674 2.38%7 อะไหล 1.4974 0.9069 0.9974 1.87%8 เงนเดอนคนซอม 3.0923 3.6362 3.4879 6.55%9 Additional repair expenses 0.1005 0.1541 0.1366 0.26%10 เงนเดอนพนกงาน 3.6933 4.3429 4.1658 7.83%11 คาใชจายในการดาเนนการ 1.1673 1.262 1.2485 2.35%12 equipment depreciation 0.3434 0.4085 0.4569 0.86%13 เงนเดอนผบรหาร 1.4473 1.7019 1.6325 3.07%14 คาใชจายการบรหาร 0.9601 0.8431 0.7963 1.50%15 ภาษ 0.0987 0.0686 0.0732 0.14%16 คาเชาสถาน 1.0834 1.1669 1.1515 2.16%17 คาผานดาน 0 0 0 018 คาใชจายทางการเงน 0.8517 1.3905 0.3697 0.69%

50.0475 58.2064 54.6422 102.66%ลบ เงนอดหนน -1.4984 0 -1.4119 -2.66%

48.5491 58.2064 53.2303 100.00%

operation return=

จานวนกโลเมตรท�รถแตละคนว�งได กบจานวนผโดยสารท�ข�นรถแตละเท�ยวข�นอยกบReferring authority highway departments working on the actual audited annual

เงนเดอน..2554 คนขบ 58,250.3 หยวนคนซอม 53,343.07 หยวนพนกงาน 42967.7 หยวนผบรหาร 51718.05 หยวน

ตนทนรวมท�เหมาะสมตอกโลเมตรตอคน * จานวนกโลเมตรท�ว�งท�งหมด

รายการตนทนลาดบ

18 รายการ รวม

18รายการลบเงนอดหนน

ราคาคาโดยสาร= ตนทนรวมท�เหมาะสมตอกโลเมตรตอคน * (1+operation return) * average mileage per shiftaverage number of passengers per shift

จานวนเงนท�ไดเกบมา * (อตราดอกเบ�ยเงนฝากประจาตอป + จดความเส�ยง)



สงทไดจากการไปศกษาดงาน

สงทไดจากการไปศกษาดงานและสามารถนามาปรบใชในมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางในประเทศไทย มดงน

1. การจาแนกกลมบคคลในการใหบรการรถเมลดวยการลดราคาใหเดก นกเรยน

นกศกษา ผพการ และผสงอาย ซงการใหบรการรถเมลฟรในกรงเทพมหานครสามารถนามาเปน

แนวทางในการจาแนกกลมผโดยสารไดในอนาคต

2. การนาเทคโนโลยและระบบการใชบตรโดยสารอเลกทรอนกส (E-Ticket) เขามาใช

ในการจดเตมเงนและการจาแนกบตรโดยสารของกลมบคคลตางๆ ซงอานวยความสะดวกและ

รวดเรวแกผใหบรการ (พนกงานขบรถ และหนวยงานใหบรการและพนกงานเกบคาโดยสาร)

และผรบบรการ ซงผทตองการขอสทธพเศษสวนลด จาเปนตองลงทะเบยนตอหนวยงานท

รบผดชอบ เพอจดทา เปนฐานขอมลตอไปท ง นสามารถนาระบบการใชบตรโดยสาร

อเลกทรอนกส (E-Ticket) เขามาใชในอนาคตเพอเพมประสทธภาพในการใหบรการรถเมลและ

เพมความสะดวก ถกตอง และแมนยาในการจาแนกประเภทผโดยสารและในการเกบคาโดยสาร

3. การจดการใหบรการรถเมลในเมองไทเปใหบรษทเอกชนเขามาจดการโดยเนน

การแขงขนอยางเปนธรรม ซงสงผลใหการบรการทครอบคลม สะดวก รวดเรว และม

ประสทธภาพ ซงแนวทางนสามารถนามาปรบใชไดกบการใหบรการรถเมลในกรงเทพมหานคร

โดยอาจใหผประกอบการรถเอกชนรวมบรการเขามา มสวนรวมในการใหบรการตอประชาชน

อยางเปนระบบและสามารถตรวจสอบได โดยม องคการขนสงมวลชนกรงเทพ เปนผกากบดแล

การใหบรการ

โครงการการจดทาแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง(รถเมล)


บทท 5 (A)

รายงานการศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนน

มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางของรถเมลฟร

การศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางของรถเมลฟร แบงออกเปน 3 สวน ประกอบดวย

สวนท 1. การวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทางโดยรถเมลฟร

สวนท 2. การวเคราะหโครงการฯ โดยใชเกณฑและตวชวดระดบความสาเรจของ

โครงการประกอบดวย 8 เกณฑ คอ เกณฑประสทธภาพ เกณฑประสทธผล เกณฑ

ความพอเพยง เกณฑความพงพอใจ เกณฑความเปนธรรม เกณฑความกาวหนา

เกณฑความย งยน และเกณฑความเสยหายของโครงการ

สวนท 3. การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม (Social Return On Investment,

SROI)

โดยมรายละเอยดดงตอไปน

สวนท 1 การวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดย

รถเมลฟร

การวเคราะห SWOT เปนเครองมอสาคญในการประเมนสถานการณสาหรบโครงการฯ

ซงจะชวยผบรหารกาหนดจดแขง และจดออนจากสภาพแวดลอมภายใน โอกาสและอปสรรค

จากสภาพแวดลอมภายนอก ตลอดจนผลกระทบทมศกยภาพจากปจจยเหลานตอการดาเนน

โครงการสาหรบการวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟรในครงน สามารถนาไปใชในการประเมนสถานการณสาหรบโครงการได และ

สวนหนงของผลการวเคราะหสามารถใชเปนเกณฑและตวชวดระดบความสาเรจของโครงการ

ได โดยมรายละเอยดดงตารางท 5.1(A)

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3



ตารางท 5.1(A) การวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟร

จดแขง

(Strength)

- รฐบาลสามารถกาหนดกลไกเพอรองรบการดาเนนงานตามมาตรการ เชน การขอรบ

เงนชดเชยจะตองผานการตรวจสอบจากผประเมนอสระ

- หนวยงานของรฐมประสบการณ และความเชยวชาญในการเดนรถ ในเขต

กรงเทพมหานครและปรมณฑล

- มเครอขายในการประสานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของได เนองจากมาตรการ

ดงกลาวตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานตางๆ หลายหนวยงาน เชน กระทรวง

คมนาคม กระทรวงการคลง กระทรวงพลงงาน สานกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต เปนตน

จดออน

(Weakness)

- หนวยงานทรบผดชอบดาเนนงาน ขาดแรงจงใจในการดาเนนงาน ซงอาจเกดจากความ

ไมแนนอนของโครงการฯ ในการขยายระยะเวลาการดาเนนงาน ความลาชาของการ

จดสรรงบประมาณ ทาใหผทเกยวของวางแผนในการดาเนนโครงการยาก

- เสนทางการใหบรการไมครอบคลมตอความตองการของผใชบรการ

- ขาดการตดตามประเมนผลโครงการทมประสทธภาพ โดยในการดาเนนงานของ

โครงการฯ ทผานมาไมไดมการศกษาผลการดาเนนงาน ขาดการทาวจยและพฒนา ขาด

การวเคราะหความเหมาะสมของโครงการ การประเมนผลกระทบทางสงคม (SIA) การ

วเคราะหผลตอบแทนการลงทน (ROI) การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม (SROI)

และการวเคราะหมาตรการในตางประเทศเทยบกบประเทศไทย

- เปนนโยบายทไมเปนธรรมและไมทวถง เนองจากเปนการใหบรการรถโดยสาร

สาธารณะเฉพาะในเขตพนท กทม. และปรมณฑล เทานน

โอกาส

(Opportunity)

- เปนนโยบายสาธารณะทเพมโอกาสทางการเมองใหกบรฐบาล

- เปนนโยบายทประชาชนทกกลมสามารถเขาถงการใชบรการได

- เปนการชวยลดคาครองชพของประชาชน ทาใหประชาชนมกาลงซอมากขน สราง

โอกาสทางเศรษฐกจ รวมทงกอใหเกดการขบเคลอนทางเศรษฐกจของประเทศ

- เปนนโยบายทชวยบรรเทาปญหาการจราจร และปญหาสงแวดลอม เนองจากอาจม

ผใชบรการบางสวนลดการใชรถสวนบคคล

อปสรรค

(Threat)

- งบประมาณของประเทศมจากด ทาใหรฐบาลอาจเสยโอกาสในการพฒนาโครงสราง

พนฐานอนๆ ของประเทศ

- รายไดของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการลดลงระหวางรอยละ 20-30 ทงนเกดจาก

เสนทางการเดนรถบางเสนทางมการทบซอนกนกบเสนทางทใหบรการรถเมลฟร ทา

ใหมการรองเรยนจากผประกอบการ



สวนท 2 การวเคราะหโครงการโดยใชเกณฑและตวชวดระดบความสาเรจของโครงการฯ

การประเมนผลเปนกจกรรมทมความสาคญในการพจารณาความสาเรจของโครงการ

และเปนเครองมอในการวดและตรวจสอบ วางแผน และการบรหารแผนงาน/โครงการ เพอเปน

หลกประกนวาโครงการจะสามารถบรรลประสงคตามทกาหนด และมการใชทรพยากรอยาง

เหมาะสม ในทนจะใชแนวคดในการประเมนผลในระบบเปดในฐานะเครองมอในการประเมน

ความสาเรจหรอความลมเหลวของนโยบาย เปนกลไกในการปฏรประบบราชการ และมองการ

ประเมนในบรบทของกระบวนการทางการเมอง ซงมหลกการพนฐานทสาคญคอเนนการมสวน

รวมของประชาชน ความถกตอง โปรงใส เปนกลาง การตรวจสอบสาธารณะ และความเสมอ

ภาคและความเปนธรรม โดยในการประเมนผลโครงการจาเปนตองมเกณฑ (Criteria) และ

ตวชวด (Indicator) เพอเปนเครองมอและกาหนดกรอบทศทางในการวเคราะหและประเมน

โครงการ สาหรบการวเคราะหความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลด

คาครองชพของประชาชนดานการเดนทางกรณรถเมลฟรในทนจะใชเกณฑและตวชวดระดบ

ความสาเรจของโครงการของ วรเดช จนทรศร และไพโรจน ภทรนรากล (2541) จานวน

8 เกณฑ ดงน

1. เกณฑประสทธภาพ

ก. แนวคด

การวเคราะหผลตอบแทนการลงทน (Return On Investment : ROI) เปนการพจารณา

ผลประโยชนตอบแทนทางการเงนจากการลงทน โดยคานวณจากตนทนและประโยชนทาง

การเงนทเกดขนจากการดาเนนการตามโครงการ/มาตรการ ซงควรจะตองมคา ROI > 1 จงจะถอ

วามความคมคาตอการลงทน

ข. การวเคราะหและผลลพธ

การคานวณผลตอบแทนการลงทนของรถเมลฟรดงแสดงในตารางท 5.2(A)

ประกอบดวยรายละเอยดดงน

1. คาใชจายในการลงทน พจารณาจากคาใชจายทเกดขนจากการสนบสนน

งบประมาณของภาครฐในการดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง ทง

13 ระยะ (ระยะแรก และระยะท 1–12) สาหรบระยะท 13 เนองจากปจจบนอยระหวางดาเนนการ

ทาใหไมสามารถประเมนผลทางดานผลประโยชนจากการลงทนได โดยจากการรวบรวมขอมล



การสนบสนนงบประมาณของภาครฐในการดาเนนการมาตรการฯ พบวา ภาครฐไดจดสรร

งบประมาณเพอดาเนนการมาตรการรถเมลฟร ตามตนทนการใหบรการรถเมลฟรรวมทงสน

13,980.84 ลานบาท

2. ผลประโยชนจากการลงทน พจารณาจากจานวนผโดยสารทใชบรการรถเมลฟร

จานวน 800 คน ทง 13 ระยะ (ระยะแรก และระยะท 1-12) เชนเดยวกนกบการประมาณการ

คาใชจายในการลงทน โดยการประมาณผลประโยชนจากการลงทนจะพจารณาจากผลประโยชน

ทางการเงนของการใชบรการรถโดยสารฟร โดยคานวณจากขอมลปรมาณผโดยสารรถโดยสาร

ฟรของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ (จานวนผ โดยสารในแตละระยะ) คณดวยอตรา

คาโดยสารรถธรรมดาของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ คอ 6.50 บาท ตอเทยว-คน พบวา

การดาเนนมาตรการดงกลาวจะทาใหมผลประโยชนจากการลงทน รวมทงสน 4,693 ลานบาท

ตารางท 5.2(A) การคานวณ ROI จาแนกตามระยะ

ระยะ

ดาเนนการ

งบประมาณ

สนบสนน

(ตนทน: ลานบาท)

จานวนการใช

บรการ

(ลานเทยว-คน)

ประโยชน: ลานบาท

(ราคา 6.50 บาท ตอ

เทยว-คน)

ROI

[(ประโยชน-ตนทน)/

ตนทน]

ระยะแรก 1,224.00 70.99 461.44 -0.6230

ระยะท 1 1,224.57 76.34 496.21 -0.5948

ระยะท 2 1,120.50 62.78 408.07 -0.6358

ระยะท 3 604.99 36.95 240.18 -0.6030

ระยะท 4 611.43 35.32 229.58 -0.6245

ระยะท 5 1,259.36 78.38 509.47 -0.5955

ระยะท 6 419.78 23.92 155.48 -0.6296

ระยะท 7 884.97 49.98 324.87 -0.6329

ระยะท 8 1,336.70 70.89 460.79 -0.6553

ระยะท 9 1,062.30 45.46 295.49 -0.7218

ระยะท 10 1,208.24 60.20 391.30 -0.6761

ระยะท 11 1,512.00 56.12 364.78 -0.7587

ระยะท 12 1,512.00 54.67 355.36 -0.7650

รวม 13,980.84 722.00 4,693.00 -0.6643



สมการคานวณผลตอบแทนการลงทน (ROI) คอ

ROI = ผลไดจากการลงทน – คาใชจายในการลงทน

คาใชจายในการลงทน

ROI = 4,693–13,980.84

= -0.6643 13,980.84

คา ROI ในภาพรวม (ระยะแรก และระยะท 1-12) เทากบ -0.6643 หรอ ROI นอย

กวา 1 และคา ROI เปนชวงเวลา พบวา คา ROI ของทกระยะดาเนนการมคานอยกวา 1 โดยมคา

ระหวาง -0.5948 ถง-0.7650

ค. ผลการวเคราะห

โดยสรป ผลการคานวณผลตอบแทนการลงทน (ROI) ของมาตรการรถเมลฟรใน

ภาพรวม (ระยะแรก และระยะท 1-12) มคาเทากบ -0.6643 และจากการคานวณคา ROI ของทก

ระยะมคานอยกวา 1โดยมคาระหวาง -0.5948 ถง -0.7650 แสดงวาการดาเนนการตามมาตรการ

ดงกลาวในแตละชวงเวลายงไมคมคาในการลงทน

2. เกณฑประสทธผล


- เชงปรมาณ

เปนการคานวณมลคาปจจบนของผลประโยชนทงหมด และมลคาปจจบนของ

การลงทนทงหมด มาคานวณเพอใหไดมลคาปจจบนของผลตอบแทนทางสงคม สตรการคานวณ

SROI คอ

SROI = มลคาปจจบนของผลประโยชนทงหมด

มลคาปจจบนของการลงทนทงหมด

การแปลผลของอตราผลตอบแทนทางสงคมทไดจากมาตรการ คอ SROI > 1

จะแสดงใหเหนวาการดาเนนมาตรการรถเมลฟรใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาเงนลงทนท

รฐบาลสนบสนน



- เชงคณภาพ

เปนการวดความสามารถในการบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายทพง

ปรารถนาหรอเปนไปตามทคาดหวง การบรรลตามเกณฑมาตรฐาน ระดบการมสวนรวม และ

ระดบความเสยงของโครงการ


1. การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟรของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ดาเนนการไดบรรลตามวตถประสงคหรอ

เปาหมายเชงปรมาณคอ สามารถลดภาระคาใชจายของประชาชนได เฉลยคนละ 4,680 บาท ตอป

มผลตอบแทนทางสงคม (SROI) เทากบ 2.013 (ขอมลจากสวนท 3 การวเคราะหผลตอบแทน

ทางสงคม)

2. การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟรของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ในเชงคณภาพ พบวา

2.1 การดาเนนงานของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพเปนไปตามมาตรฐานการ

บรการขององคการ เนองจาก องคการขนสงมวลชนกรงเทพ มประสบการณ และความเชยวชาญ

การเดนรถ ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลมายาวนาน

2.2 การดาเนนมาตรการมการสรางเครอขายและการประสานความรวมมอกบ

หนวยงานทเกยวของหลายหนวยงาน รวมทงการสงเสรมใหประชาชนทกกลมสามารถเขาถง

การใชบรการได

2.3 หนวยงานทรบผดชอบดาเนนงาน ขาดแรงจงใจในการดาเนนงาน เนองจาก

ความไมแนนอนของโครงการฯ ในการขยายระยะเวลาการดาเนนงาน และความลาชาของ

การจดสรรงบประมาณ


โดยสรป องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ดาเนนมาตรการไดบรรลตาม

วตถประสงคหรอเปาหมายไดเปนสวนใหญคอ สามารถลดภาระคาใชจายของประชาชนได

โครงการมความคมคาทางสงคม (SROI > 1) การดาเนนงานเปนไปตามมาตรฐานการบรการของ

องคการ มการสรางเครอขายและความรวมมอกบหลายหนวยงาน และมการสงเสรมให

ประชาชนทกกลมสามารถเขาถงการบรการ แมวาการดาเนนมาตรการอาจมความไมแนนอนของ

โครงการฯ จงทาใหการดาเนนมาตรการมความเหมาะสมตามตวชวดระดบความสาเรจของ

โครงการฯ



3. เกณฑความพอพยง


เกณฑความพอเพยงจะพจารณาจากระดบความพอเพยงของทรพยากรดานตางๆ

ของมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

ข. การวเคราะห และผลลพธ

การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

มการใชทรพยากรตางๆ ประกอบดวย

1. งบประมาณ การดาเนนมาตรการจะใชงบประมาณจากงบประมาณแผนดน

ทงหมด ซงการคานวณตนทนจะคานวณตามคาใชจายทเกดขนจรงของแตละเดอน และตองผาน

การตรวจสอบจากศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย กอนดาเนนการขอรบเงน

ชดเชยจากรฐบาล การตงงบประมาณทางหนวยงานจะใชประมาณการทคาดวาจะเกดขนจาก

ฐานขอมลคาใชจายทเกดขนปทผานมา แลวปรบเพมในสวนเงนเดอนประมาณ รอยละ 6.5 และ

ปรบราคาคาน ามน โดยการดาเนนมาตรการทผานมา 13 ระยะ (ระยะแรก และระยะ1-12)

อง คกา รขนส ง มวล ชนก รง เท พ ไ ดรบ เ งนช ดเช ย เ ป นจา นวน 1 3 , 9 80 . 8 4 ลานบ า ท

เฉลย 225.50 ลานบาทตอเดอน

2. ทรพยากรบคคล องคการขนสงมวลชนกรงเทพมความพรอมดานบคลากรท

มประสบการณ และความเชยวชาญในการเดนรถ ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

โดยองคการขนสงมวลชนกรงเทพ บรหารจดการทรพยากรบคคลดวยการหมนเวยนบคลากร

เทาทมอย เพอสนบสนนมาตรการดงกลาว

3. ทรพยากรอนๆ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ มความพรอมดานจานวนรถ

โดยสาร และระบบการบรหารจดการ โดยองคการขนสงมวลชนกรงเทพ มการหมนเวยน

รถโดยสารเทาทมอยเพอสนบสนนมาตรการดงกลาวอยางเพยงพอ รวมท งใหบรการกบ

ผโดยสารภายใตมาตรฐานเดยวกบรถเมลธรรมดา


โดยสรป องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดรบงบประมาณการดาเนนมาตรการ

ในลกษณะเงนชดเชยจากรฐบาล โดยมการคานวณตนทนตามคาใชจายทเกดขนจรง และมการ

ตรวจสอบจากหนวยงานอสระ นอกจากนนองคการขนสงมวลชนกรงเทพ ยงมระบบการบรหาร



จดการ จานวนรถโดยสาร และบคลากรทมประสบการณ และความเชยวชาญในการเดนรถ

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลมายาวนาน นบไดวา องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

มทรพยากรเพยงพอในการดาเนนการตามมาตรการดงกลาว จงทาใหมาตรการมความเหมาะสม

ตามตวชวดระดบความสาเรจของโครงการฯ

4. เกณฑความพงพอใจ

ก.แนวคด

ความพงพอใจ หมายถง ความชอบและถกใจของประชาชนเกยวกบการบรการ

ของพนกงาน คณภาพของรถเมล และเสนทางทใหบรการ ของมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทาง กรณรถเมลฟร โดยจะพจารณาจากผลการสารวจความพงพอใจของ

ประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร


การสารวจความพงพอใจของผใชบรการตอมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร คณะผวจยสารวจจากกลมตวอยางผใชบรการทใช

บรการรถเมลฟรครอบคลม 85 เสนทาง จานวน 1,217 คน ดวยแบบสอบถาม วเคราะหขอมลดวย

สถตรอยละ

ภาพท 5.1(A) รอยละความพงพอใจของผใชบรการตอการเดนทางโดยรถเมลฟรทอยในระดบ

ปานกลาง



จากภาพท 5.1(A) พบวา ผใชบรการ รอยละ 80.50 มความพงพอใจตอการใหบรการของ

โครงการรถเมลฟรโดยภาพรวม ในระดบปานกลาง สวนผใชบรการ รอยละ 80.20, 80.05 และ

80.35 มความพงพอใจตอการใหบรการของพนกงานประจารถโดยสาร คณภาพของรถเมลทใช

บรการ และเสนทางทใหบรการ ในระดบปานกลาง


โดยสรป ผใชบรการสวนใหญมความพงพอใจตอการใหบรการของโครงการ

รถเมลฟรโดยภาพรวม ระดบปานกลาง เมอพจารณาดานอนๆ เชน ดานการใหบรการของ

พนกงานประจารถ ดานคณภาพของรถเมลทใชบรการ และดานเสนทางทใหบรการ พบวาอยใน

ระดบปานกลาง นบไดวาประชาชนมความพงพอใจตอมาตรการดงกลาวไมมากเทาทควรทงท

เปนนโยบายใหเปลา จงสงผลใหมาตรการไมมความเหมาะสมตามตวชวดระดบความสาเรจของ


5. เกณฑความเปนธรรม


โดยพจารณาถงผลลพธและผลกระทบจากการดาเนนโครงการ โดยยดหลกการ

วาประชากรกลมเปาหมายจะไดรบหลกประกนเรองความเปนธรรม ความเสมอภาค และ

ความทวถงในการรบบรการ การจดสรรคณคา (Values) และการกระจายผลตอบแทนทเสมอภาค

เทาเทยมกน



ของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ รฐบาลกาหนดใหดาเนนการดวยรถโดยสารจานวน 800 คน

ทาใหสามารถดาเนนการไดครอบคลมเพยง 85 เสนทาง (75 เสนทางปกต และ 10 เสนทาง

เพมเตม) ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล จากเสนทางทงหมด 221 เสนทาง (รถเมล

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 116 เสนทาง และรถเมลรวมบรการ 105 เสนทาง) นอกจากนยงม

การเดนรถทบซอนเสนทางกบรถเอกชนรวมบรการสงผลทาใหรายไดของบรษทรถเอกชนรวม

บรการลดลง




โดยสรป องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ดาเนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร ไดครอบคลมเพยง 85 เสนทาง ในเขตกรงเทพมหานคร

และปรมณฑล จากเสนทางทงหมด 221 เสนทางนอกจากนยงมการเดนรถทบซอนเสนทางกบรถ

เอกชนรวมบรการ สงผลทาใหรายไดของบรษทรถเอกชนรวมบรการลดลง นบไดวา การดาเนน

มาตรการของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ยงไมเปนธรรม ทงนเพราะขอจากดดานนโยบายท

กาหนดใหดาเนนการดวยรถโดยสารเพยงจานวน 800 คน จงทาใหการเดนรถโดยสารไมสามารถ

ทาครอบคลมทกเสนทาง

6. เกณฑความกาวหนา


เปนการพจารณาเปรยบเทยบผลของการดาเนนกจกรรม กบวตถประสงคท

กาหนดตามแผน การประเมนความกาวหนามงทจะตอบคาถามวา การดาเนนกจกรรมตาม

โครงการฯสอดคลองกบวตถประสงคทกาหนดหรอไม เปนไปตามกรอบเวลาหรอไม ในทนจะ

พจารณาจากตวชวด 2 ประการ คอ

1. ผลผลตเทยบกบวตถประสงครวมในชวงเวลา เปนการดสดสวนผลผลต

(Output) ของโครงการบรรลวตถประสงคมากนอยเพยงใด เปนไปตามกรอบระยะเวลาหรอไม

และประสบกบปญหาและอปสรรคอยางไร

2. ทรพยากรทใชไปในชวงเวลา เปนตวชวดความกาวหนาของการใชทรพยากร

ในโครงการฯ ซงครอบคลมดานงบประมาณโครงการฯ ไดแก งบประมาณทใชไป งบประมาณท

อยระหวางผกพน เงนงวดและแผนการใชจายงบประมาณโครงการฯ และอตราการใชบคลากร

สมพนธกบเวลาในรปของคน-วน (Man-day) หรอ คน-เดอน (Man-month)



ของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ทดาเนนการมา 13 ระยะ (ระยะแรก และระยะท 1-12)

ในแตละระยะมกรอบเวลาชดเจนระหวาง 2-6 เดอน ประชาชนไดรบประโยชนรวมทงสน

722 ลานคน ใชงบประมาณเฉลย 225.50 ลานบาท/เดอน รวมทงสน 13,980.84 ลานบาท

(การคานวณตนทนจะคานวณตามคาใชจายทเกดขนจรงของแตละเดอน และตองผาน



การตรวจสอบจากศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย) มาตรการสามารถลดภาระ

คาใชจายของประชาชนไดเฉลยคนละ 4,680 บาทตอป แตกมปญหาและอปสรรคบาง คอ

การจดสรรและการตงงบประมาณลาชา และขาดการศกษาวจยถงความเหมาะสมของมาตรการ

อยางไรกตาม การดาเนนการตามมาตรการดงกลาวสอดคลองกบวตถประสงคทกาหนด และ

เปนไปตามกรอบระยะเวลา


โดยสรป องคการขนสงมวลชนกรงเทพ. ดาเนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร มประชาชนไดรบประโยชน722 ลานคน ใช

งบประมาณทงสน 13,980.84ลานบาท สามารถลดภาระคาใชจายของประชาชนไดเฉลยคนละ

4,680 บาทตอป แสดงวาการดาเนนการตามมาตรการดงกลาวสอดคลองกบวตถประสงคท

กาหนด และเปนไปตามกรอบระยะเวลา

7. เกณฑความยงยน


เปนเกณฑการพจารณาทสบเนองจากความสอดคลอง โดยพจารณาระดบ

ความตอเนองของกจกรรมวาสามารถดาเนนตอไปได และมความสามารถในการขยายกจกรรม

ไปยงพนทแหงใหม ประกอบดวยตวชวดทสาคญ 3 ประการ คอ

1. ความอยรอดดานเศรษฐกจ (Economic Viability) เกยวของกบการจดการ

ทรพยากรทางการเงนของโครงการ อาท จานวนงบประมาณของโครงการ แผนการใชจาย

งบประมาณ ภาระผกพน สดสวนคาใชจายเทยบกบผลผลตทได ปรมาณเงนทนสารองแหลง

สนบสนนงบประมาณ ปรมาณงบประมาณหรอเงนทนหมนเวยน จานวนและขนาดกองทน

ดาเนนโครงการ ซงเปนตวบงชถงความอยรอดทางเศรษฐกจของโครงการฯ

2. สมรรถนะดานสถาบน (Institutional Capacity) เปนตวชวดความสามารถ

ของหนวยงานในการบรหารโครงการ การพฒนาองคกรประชาชน การมสวนรวมของหนวยงาน

ทเกยวของ ระดบการมสวนรวมของประชากรกลมเปาหมายในกระบวนการตดสนใจ การ

วางแผนและการบรหารโครงการ และการปรบปรงระเบยบวธการปฏบตทเออตอการดาเนน




3. ความเปนไปไดในการขยายผล เปนตวชว ดความย งยนโดยพจารณา

ความสามารถในการพงตวเอง โอกาสและชองทางในการขยายผลการดาเนนโครงการกรณ

โครงการประสบความสาเรจดวยด ท งการขยายผลตามแนวราบ กลาวคอ การเพมกจกรรม

โครงการ การเพมจานวนประชากรเปาหมาย การขยายกาลงผลตของโครงการเดม และ

การขยายผลในแนวดง ไดแก การขยายพนทโครงการ การขยายเครอขายโครงการออกไป

ทวภมภาค และการยกระดบโครงการเปนระดบชาต หรอระดบนานาชาต


1. ความอยรอดดานเศรษฐกจ (Economic Viability) องคการขนสงมวลชน

กรงเทพ ดาเนนมาตรการตอเนองมาทงหมด 13 ระยะ โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจาก

รฐบาลทงหมด โดยมการคานวณตนทนตามคาใชจายทเกดขนจรงของแตละเดอน และผาน

การตรวจสอบจากศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย กอนดาเนนการขอรบเงน

ชดเชยจากรฐบาล

2. สมรรถนะดานสถาบน (Institutional Capacity) องคการขนสงมวลชน

กรงเทพ มประสบการณและความเชยวชาญ มความสามารถในการบรหารโครงการ โดยม

ความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ แตยงขาดการมสวนรวมจากภาคประชาชนโดยตรง แต

การดาเนนมาตรการดงกลาวถอไดวาเปนทยอมรบของประชาชน เพราะเปนการใหเปลาโดย

ทกคนสามารถเขาถงบรการไดอยางสะดวก อกทงยงเปนมาตรการทมาจากนโยบายของรฐบาล

ซงเปนตวแทนของประชาชน จงนบไดวาภาคประชาชนไดเขามามสวนรวมกบมาตรการใน

ทางออม

3. ความเปนไปไดในการขยายผล การดาเนนโครงการฯ ของ องคการขนสง

มวลชนกรงเทพ ไมสามารถขยายผลการดาเนนงานไดทงจานวนผโดยสาร และเสนทางการ

ใหบรการเพมเตม ทงนเนองจากถกจากดดวยนโยบายรฐบาลทกาหนดใหบรการดวยรถโดยสาร

เพยง 800 คน ดงนน การทจะขยายผลของโครงการฯ จงขนอยกบนโยบายของรฐบาล



ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟรตอเนองมา 13 ระยะ ภายใตการสนบสนนงบประมาณ

จากรฐบาลทงหมด โดย องคการขนสงมวลชนกรงเทพ มประสบการณและความเชยวชาญ



มความสามารถในการบรหารโครงการฯ มการสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ แมวา

การขยายผลของโครงการทงในแงของจานวนผโดยสาร และเสนทางการใหบรการจะขนอยกบ

นโยบายของรฐบาล แตภาคประชาชนกใหการยอมรบมาตรการดงกลาว ดงนน การดาเนน

มาตรการของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ จงถอไดวามความย งยนสงผลใหมาตรการท

มความเหมาะสมตามตวชวดระดบความสาเรจของโครงการฯ

8. เกณฑความเสยหายของโครงการฯ


เปนเกณฑความสาคญในการประเมนโครงการฯ เพอเปนหลกประกนวา

การดาเนนโครงการฯ จะไมกอใหเกดความเสยหาย หรอผลกระทบดานลบตอสงคม หรอชมชน

ประกอบดวยตวชวดทสาคญ 3 ประการ คอ

1. ผลกระทบดานสงแวดลอม เปนตวชวดความเสยหายดานสงแวดลอม ซงเปน

ผลจากการดาเนนโครงการฯ โดยเปนการวดและประเมนเปรยบเทยบผลทเกดขนจรงกบ

การศกษาผลกระทบดานสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment: EIA) ในชวงกอน

ทาโครงการ เพอใหผทเกยวของทกฝายรบผดชอบและมการชดเชยความเสยหายจากผลกระทบ

ในลกษณะทเหมาะสมและเปนธรรมแกผเสยหาย เพอเปนหลกประกนความเสยงใหกบสงคม

และเปนมาตรฐานทางจรยธรรมของผอนมตและผดาเนนโครงการฯ

2. ผลกระทบดานเศรษฐกจ เปนตวชวดผลกระทบหรอความเสยหายทางดาน

เศรษฐกจทเกดจากโครงการพฒนาของรฐ ในลกษณะของผลกระทบภายนอก (Externalities)

ซงสรางภาระใหกบประชนและชมชนโดยรอบ ทตองแบกรบคาใชจายเปนตนทนทางสงคม

(Social Costs) ทตองเสยไป

3. ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม เปนตวชวดความเสยหายทเกดจากการ

ดาเนนโครงการฯ และสงผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรมของชมชน อาท การดาเนนการ

ทกอใหเกดการเปลยนแปลง การสญเสยโครงสราง แบบแผน และวถการดาเนนชวตทด

ความเสอมถอยของขนบธรรมเนยม วฒนธรรม ความเชอ ความเอออาทร ความรวมมอ และ

ความชวยเหลอเกอกลของชมชนดงเดม




1. ผลกระทบดานสงแวดลอมมาตรการนไมไดอยในขายทตองประเมน

ผลกระทบดานสงแวดลอมตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

เรองกาหนดประเภทและขนาดของโครงการฯ หรอกจกรรมซงตองจดทารายงานการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอม

2. ผลกระทบดานเศรษฐกจ มาตรการนไมกอใหเกดผลกระทบดานเศรษฐกจ

เนองจากเปนมาตรการทชวยลดคาครองชพของประชาชนในดานการเดนทาง สงผลทาให

ประชาชนมกาลงซอมากขน สรางโอกาสทางเศรษฐกจ รวมทงกอใหเกดการขบเคลอนทาง

เศรษฐกจของประเทศ

3. ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม โดยภาพมาตรการนกอใหเ กด

ผลกระทบทางดานสงคมและวฒนธรรมคอนขางนอย เนองจากเปนมาตรการทชวยบรรเทา

ปญหาการจราจร และสงแวดลอม รวมทงเปนสงเสรมใหเกดคานยมการเดนทางดวยรถโดยสาร

สาธารณะ แตผลของการดาเนนมาตรการอาจทาใหประชาชนบางสวนยดตดกบนโยบาย

สาธารณะแบบใหเปลา



ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟรแลว มผลกระทบดานลบตอสงคมหรอชมชนคอนขาง

นอย ท งน เนองจากเปนมาตรการทชวยลดคาครองชพทาใหประชาชนมกาลงซอมากขน

กอใหเกดการขบเคลอนทางเศรษฐกจ ชวยบรรเทาปญหาการจราจร และสงแวดลอม

สรางคานยมการเดนทางดวยรถโดยสารสาธารณะ จงนบไดวา การดาเนนมาตรการของ องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพ เปนการดาเนนโครงการฯ ทไมกอใหเกดความเสยหาย หรอผลกระทบ

ดานลบตอสงคมหรอชมชน



ตารางท 5.3(A) สรปการวเคราะหและผลลพธ และสรปความเหมาะสม ในแตละเกณฑของความ

เหมาะสมของมาตรการปจจบนกรณรถเมลฟร

เกณฑ (Criteria) การวเคราะหและผลลพธ สรปความเหมาะสม

1. ประสทธภาพ การวเคราะหจะใชว ธการว เคราะห

ผลตอบแทนการลงทน (Return On

Investment : ROI) ซงเปนการพจารณา

ผลประโยชนตอบแทนทางการเงนจากการ

ล ง ท น โ ด ย ค า น ว ณ จ า ก ต น ท น แ ล ะ

ประโยชนทางการเงนทเกดขนจากการ

ดาเนนการตามโครงการ/มาตรการ ซงควร

จะตองมคา ROI > 1 จงจะถอวามความ

คมคาตอการลงทน

ไมเหมาะสม เนองจากผลการคานวณ

ผ ล ต อ บ แ ท น ก า ร ล ง ท น (ROI) ข อ ง

มาตรการรถเมลฟรในภาพรวม (ระยะแรก

และระยะท 1-12) มคาเทากบ -0.6643 และ

จากการคานวณคา ROI ของทกระยะมคา

นอยกวา 1โดยมคาระหวาง -0.5948 ถง -

0.7650 แ ส ด ง ว า ก า ร ดา เ น น ก า ร ต า ม

มาตรการดงกลาวในแตละชวงเวลายงไม

คมคาในการลงทน

2. ประสทธผล 1. การดาเนนมาตรการลดคาครองชพ

ของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมล

ฟรของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

ดาเนนการไดบรรลตามวตถประสงคหรอ

เปาหมายเชงปรมาณคอ สามารถลดภาระ

คาใชจายของประชาชนไดเฉลยคนละ

4,680 บาทตอป มผลตอบแทนทางสงคม

(SROI) เทากบ 2.013

2. การดาเนนมาตรการลดคาครองชพ

ของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมล

ฟรของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ใน

เชงคณภาพ พบวา

2.1 การดาเนนงานของ องคการ

ข น ส ง ม ว ล ช น ก ร ง เ ท พ เ ป น ไ ป ต า ม

มาตรฐานการบรการขององคการ ท งน

เพราะ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ม

ประสบการณ และความเชยวชาญการเดน

รถ ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

มายาวนาน

2.2 การดาเนนมาตรการมการสราง

เครอขายและการประสานความรวมมอกบ

หนวยงานท เ กยวของหลายหนวยงาน

เหมาะสม เนองจากดาเนนมาตรการได

บรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายได

เ ป น ส ว น ใ ห ญ ค อ ส า ม าร ถ ล ด ภ า ร ะ

คาใชจายของประชาชนไดโครงการม

ความคมคาทางสงคม (SROI > 1) การ

ดา เ นนงานเปนไปตามมาตรฐานการ

บรการขององคการ มการสรางเครอขาย

และความรวมมอกบหลายหนวยงาน และ

ม ก า ร สง เ ส ร ม ใ ห ป ร ะ ชาชน ท ก ก ล ม

สามารถเขาถงการบรการ แมวาการดาเนน

มาตรการอาจมความไมแนนอนของ





รวมท งการสงเสรมใหประชาชนทกกลม

สามารถเขาถงการใชบรการได

2.3 หนวยงานทรบผดชอบดาเนนงาน

ขาดแรงจงใจในการดาเนนงาน เนองจาก

ความไมแนนอนของโครงการฯ ในการ

ขยายระยะเวลาการดาเนนงาน และความ

ลาชาของการจดสรรงบประมาณ

3. ความพอพยง 1. งบประมาณ การดาเนนมาตรการจะ

ใชงบประมาณจากงบประมาณแผนดน

ท งหมด ซงการคานวณตนทนจะคานวณ

ตามคาใชจายทเกดขนจรงของแตละเดอน

และตองผานการตรวจสอบจากศนยบรการ

วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย กอน

ดาเนนการขอรบเงนชดเชยจากรฐบาล

การต งงบประมาณทางหนวยงานจะใช

ป ร ะ ม า ณ ก า ร ท ค า ด ว า จ ะ เ ก ด ข น จ า ก

ฐานขอมลคาใชจายทเกดขนปทผานมา แลว

ปรบเพมในสวนเงนเดอนประมาณรอยละ

6.5 และปรบราคาคาน ามน โดยการดาเนน

มาตรการทผานมา 12 ระยะ องคการขนสง

มวลชนกรงเทพ ไดรบเ งนชดเชยเปน

จ า น ว น 13,980.84 ล า น บ า ท เ ฉ ล ย

225.50 ลานบาท/เดอน

2. ทรพยากรบคคล องคการขนสง

มวลชนกรงเทพ มความพรอมดานบคลากร

ทมประสบการณ และความเชยวชาญใน

การเดนรถ ในเขตกรงเทพมหานครและ

ปรมณฑล โดย องคการขนสงมวลชน

กรงเทพ. บรหารจดการทรพยากรบคคล

ดวยการหมนเวยนบคลากรเทาทมอยเพอ

สนบสนนมาตรการดงกลาว

3 . ท ร พ ย าก ร อ น ๆ อ ง คก า ร ข น ส ง

มวลชนกรงเทพ มความพรอมดานจานวน

เหมาะสม เ นองจาก องคการขนสง

มวลชนกรงเทพ ไดรบงบประมาณการ

ดาเนนมาตรการในลกษณะเงนชดเชยจาก

รฐบาล โดยมการคานวณตนทนตาม

ค า ใ ช จ า ย ท เ ก ด ข น จ ร ง แ ล ะ ม ก า ร

ต ร ว จ ส อ บ จ า ก ห น ว ย ง า น อ ส ร ะ

นอ ก จ ากน น อ ง คก าร ข น สง ม วล ชน

กรงเทพ ยงมระบบการบรหารจดการ

จานวนรถโดยสาร และบคลากร ท ม

ประสบการณ และความเชยวชาญในการ

เ ดนรถ ในเขตกรง เทพมหานครและ

ปรมณฑลมายาวนาน




รถโดยสาร และระบบการบรหารจดการ

โดย องคการขนสงมวลชนกรงเทพ. มการ

ห ม น เ ว ย น ร ถ โ ด ย ส า ร เ ท า ท ม อ ย เ พ อ

สนบสนนมาตรการดงกลาวอยางเพยงพอ

รวมท ง ใหบ รการกบผ โดยสารภายใต

มาตรฐานเดยวกบรถเมลธรรมดา

4. ความพงพอใจ ผ ใชบรการ รอยละ 80.50 มความพง

พอใจตอการใหบรการของโครงการรถเมล

ฟ ร โ ด ย ภ า พ ร วม ใ น ร ะ ดบ ป าน ก ล า ง

สวนผใชบรการ รอยละ 80.20, 80.05 และ

80.35 มความพงพอใจตอการใหบรการของ

พนกงานประจารถ คณภาพของรถเมลทใช

บรการ และเสนทางทใหบรการตามลาดบ

ในระดบปานกลาง

ไมเหมาะสม เ นองจากผ ใชบรการ

ส ว น ใ ห ญ ม ค ว า ม พ ง พ อ ใ จ ต อ ก า ร

ใหบรการของโครงการรถเมลฟรภาพรวม

และรายไดระดบปานกลาง นบไดวา

ประชาชนมความพงพอใจตอมาตรการ

ดงกลาวไมมากเทาทควรทงทเปนนโยบาย

ใหเปลา

5. ความเปนธรรม การดาเนนมาตรการ รฐบาลกาหนดให

ดาเนนการดวยรถโดยสารจานวน 800 คน

ทาใหสามารถดาเนนการไดครอบคลมเพยง

85 เสนทาง (75 เสนทางปกต และ 10

เสนทางเพมเตม) ในเขตกรงเทพมหานคร

และปรมณฑล จากเสนทางท งหมด 221

เสนทาง(รถเมล องคการขนสงมวลชน

กรงเทพ 116 เสนทาง และรถเอกชนรวม

บรการ 105 เสนทาง) นอกจากนยงมการ

เดนรถทบซอนเสนทางกบรถเอกชนรวม

บรการ สงผลทาใหรายไดของบรษทรถ

เอกชนรวมบรการลดลง

ไมเหมาะสม เนองจาก องคการขนสง

มวลชนกรงเทพ ดา เ นนมาตรการได

ครอบคลมเ พยง 85 เสนทาง ในเขต

กรง เทพมหานครและปรมณฑล จาก

เสนทางทงหมด 221 เสนทาง นอกจากน

ยง ม ก าร เ ด น ร ถ ทบ ซอ น เ ส น ท า ง กบ

รถเอกชนรวมบรการ สงผลทาใหรายได

ของบรษทรถเอกชนรวมบรการลดลง นบ

ไดวา การดาเนนมาตรการของ องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพ ยงไมเปนธรรม

ท ง น เ พ ร า ะ ขอ จา กด ดา น น โ ย บ า ย ท

กาหนดใหดาเนนการดวยรถโดยสารเพยง

จานวน 800 คน จงทาใหการเดนรถ

โดยสารไมสามารถทาครอบคลมทก

เสนทาง




6. ความกาวหนา การดาเนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร

ของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ท

ดาเนนการมา 13 ระยะ (ระยะแรก และ

ระยะท 1-12) ในแตละระยะมกรอบเวลา

ชดเจนระหวาง 2-6 เดอน ประชาชนไดรบ

ประโยชนรวมท งสน 722 ลานคน ใช

งบประมาณเฉลย 225.50 ลานบาท/เดอน

ร ว ม ท ง ส น 13,980.84 ลา น บ า ท ( ก า ร

คานวณตนทนจะคานวณตามคาใชจายท

เกดขนจรงของแตละเดอน และตองผาน

การตรวจสอบจากศนยบรการวชาการแหง

จ ฬ า ล ง ก ร ณม ห าวท ย า ลย ) ม าต ร ก า ร

สามารถลดภาระคาใชจายของประชาชนได

เฉลยคนละ 4,680 บาทตอป แสดงวาการ

ดา เ น น การต ามม าต ร การ เ ป นไ ปต า ม

วตถประสงค กรอบระยะเวลาทกาหนด

และมการใชทรพยากรอยางเหมาะสม

เหมาะสม เนองจากการดาเนนมาตรการ

ลดคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทางโดยรถเมลฟร มประชาชนไดรบ

ประโยชน 722 ลานคน ใชงบประมาณ

ท งสน 13,980.84 ลานบาท สามารถลด

ภาระคาใชจายของประชาชนไดเฉลยคน

ละ 4,680 บาทตอป แสดงวาการ

ดา เ นนการตามมาตรการเปนไปตาม

วตถประสงค กรอบระยะเวลาทกาหนด

และมการใชทรพยากรอยางเหมาะสม

7. ความยงยน 1. ความอยรอดดานเศรษฐกจ องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพ ดาเนนมาตรการ

ตอเนองมาท งหมด 13 ระยะ โดยไดรบ

งบประมาณสนบสนนจากรฐบาลท งหมด

โดยมการคานวณตนทนตามคาใชจายท

เกดขนจรงของแตละเดอน และผานการ

ตรวจสอบจากศนยบรการวชาการแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย กอนดาเนนการ

ขอรบเงนชดเชยจากรฐบาล

2. สมรรถนะดานสถาบน องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพมประสบการณและ

ความเ ชยวชาญมความสามารถในการ

บรหารโครงการฯโดยมความรวมมอกบ

หนวยงานทเกยวของ แตยงขาดการมสวน

รวมจากภาคประชาชนโดยตรง แตการ

เ ห ม า ะ ส ม เ น อ ง จ า ก ก า ร ดา เ น น

มาตรการตอเนองมา 13 ระยะ ภายใต

การสนบสนนงบประมาณจากรฐบาล

ท งหมด โดย องคการขนสงมวลชน

ก ร ง เ ท พ ม ป ร ะ ส บ ก า ร ณ แ ล ะ ค ว า ม

เชยวชาญมความสามารถในการบรหาร

โครงการ มการสรางความรวมมอกบ

หนวยงานทเกยวของ แมวาการขยายผล

ของโคร งการฯท ง ในแงข องจานวน

ผโดยสาร และเสนทางการใหบรการจะ

ขนอยกบนโยบายของรฐบาล แตภาค

ประชาชนกใหการยอมรบมาตรการ

ดงกลาว




ดาเนนมาตรการดงกลาวถอไดวาเปนท

ยอมรบของประชาชน เพราะเปนการให

เปลาโดยทกคนสามารถเขาถงบรการได

อยางสะดวก อกทงยงเปนมาตรการทมาจาก

นโยบายของรฐบาลซงเปนตวแทนของ

ประชาชน จงนบไดวาภาคประชาชนไดเขา

มามสวนรวมกบมาตรการในทางออม

3. ความเ ปนไปไดในการขยายผล

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไมสามารถ

ขยายผลก ารดา เ น นงานไดท งจานวน

ผ โดยสาร และเสนทางการใหบ รการ

เพมเตม ทงนเนองจากถกจากดดวยนโยบาย

รฐบาลทกาหนดใหบรการดวยรถโดยสาร

เพยง 800 คน ดงนนการทจะขยายผลของ

โครงการฯ จงขนอยกบนโยบายของรฐบาล

8. ความเสยหาย

ของโครงการ

1. ผลกระทบดานสงแวดลอม มาตรการ

นไมไดอยในขายทตองประเมนผลกระทบ

ดานสงแวดลอมตามประกาศกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง

กาหนดประเภทและขนาดของโครงการฯ

หรอกจกรรมซงตองจดทารายงานการ

วเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

2. ผลกระทบดานเศรษฐกจ มาตรการน

ไมกอใหเกดผลกระทบเชงลบดานเศรษฐกจ

เนองจากเปนมาตรการทชวยลดคาครองชพ

ของประชาชนในดานการเดนทาง สงผลทา

ใหประชาชนมกาลง ซอมากขน สราง

โอกาสทางเศรษฐกจ รวมทงกอใหเกดการ

ขบเคลอนทางเศรษฐกจของประเทศ

3 ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม

โดยภาพมาตรการนกอใหเกดผลกระทบ

ทางดานสงคมและวฒนธรรมคอนขางนอย

เนองจากเปนมาตรการทชวยบรรเทาปญหา

เ ห ม า ะ ส ม เ น อ ง จ า ก ก า ร ดา เ น น

มาตรการมผลกระทบดานลบตอสงคม

หรอชมชนคอนขางนอย ท งนเนองจาก

เปนมาตรการทชวยลดคาครองชพทาให

ประชาชนมกาลงซอมากขน กอใหเกดการ

ขบเคลอนทางเศรษฐกจ ชวยบรรเทา

ปญหาการจราจร และสงแวดลอม สราง

ค า น ย ม ก า ร เ ด น ท าง ดวย ร ถ โ ด ย สา ร

สาธารณะ




การจราจร และสงแวดลอม รวมท งเปน

สงเสรมใหเกดคานยมการเดนทางดวย

รถโดยสารสาธารณะ แตผลของการดาเนน

มาตรการอาจทาใหประชาชนบางสวน

ยดตดกบนโยบายสาธารณะแบบใหเปลา



สวนท 3 การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม (Social Return On Investment)

การวเคราะหโครงการของภาครฐบาล หรอเอกชนกตาม ตางหนมาใหความสนใจกบ

การวเคราะหทางสงคมมากขน โดยเฉพาะการประเมนผลกระทบทางสงคมของโครงการฯ เพอ

นาขอมลทางสงคม (Social Information) เขามาสกระบวนการตดสนใจ เพอใหบรรล

วตถประสงคของการพฒนาประเทศ ดวยการสนบสนนโครงการทมผลตอบแทนตอกลม

ประชากรทมรายไดนอยใหไดรบการพจารณาดาเนนการนอกจากนยงชวยกาหนดความ

เหมาะสมของโครงการฯ ท งนโดยนาขอมลทางสงคมมาปรบปรงการออกแบบวางแผน

โครงการฯ และการดาเนนงาน ซงจะชวยสงผลใหโครงการฯ มโอกาสประสบความสาเรจมาก

ขนรวมทงจะชวยลดผลกระทบทางลบใหเหลอนอยทสดหรอหมดไป ในขณะเดยวกนกขยาย

ผลกระทบทางบวกใหมมากขน

การคานวณผลตอบแทนทางสงคมเปนการนามลคาปจจบนของผลประโยชนทงหมด

และมลคาปจจบนของการลงทนทงหมดมาคานวณเพอใหไดมลคาปจจบนของผลตอบแทนทาง

สงคม สตรการคานวณ SROI คอ



การแปลผลของอตราผลตอบแทนทางสงคมทไดจากมาตรการ คอ SROI > 1 จะแสดง

ใหเหนวาการดาเนนมาตรการรถเมลฟรใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาเงนลงทนทรฐบาล

สนบสนน



การคานวณผลตอบแทนทางสงคม SROI ของมาตรการรถเมลฟร

ขนท 1 การกาหนดขอบเขตและวเคราะหผมสวนไดสวนเสย โดยวเคราะหวาใครคอ

ผไดรบผลจากมาตรการ จนทาใหเกดการเปลยนแปลงขน (เปนผมสวนไดสวนเสย) การกาหนด

ขอบเขตเบองตนใชวธการศกษาจากเอกสารและรายงานของมาตรการทไดทาไปแลวในชวงป

พ.ศ. 2551 และ 2556 และการปรกษากบหนวยงานทเกยวของกบมาตรการ ทงนภายใตระยะเวลา

ศกษาทจากด การกาหนดผมสวนไดสวนเสย พจารณาจากจานวนผใชบรการรถเมลฟรตาม

รายงานของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ 388,333.33 คนตอวน สาหรบการกาหนดสดสวนผม

สวนไดสวนเสยนน พจารณาสดสวนของผตอบแบบสอบถามทไดจากการศกษาความพงพอใจ

ในมาตรการรถเมลฟรครงท 1 จานวน 1,217 คน ตารางท 5.4(A) จากนนรวมผทมลกษณะเปนผม

สวนไดสวนเสยคลายกน จดเปนกลมเดยวกนซงทาใหไดขอมลผมสวนไดสวนเสยดงตารางท

5.5(A)

ตารางท 5.4(A) สดสวนกลมตวอยางผทใชบรการรถเมลฟรแยกตามอาชพ

กลมผตอบแบบสอบถาม สดสวน1 จานวนผใชบรการ (คนตอวน)

นกเรยน/นกศกษา 42.48 164,955.71

รบจาง 9.61 37,330.40

พนกงานบรษท 19.88 77,213.31

คาขาย 5.34 20,739.11

ขาราชการ 7.15 27,758.51

พนกงานรฐวสาหกจ 4.44 17,229.41

ธรกจสวนตว 4.85 18,824.73

วางงาน 2.30 8,933.77

พอบานแมบาน 3.53 13,719.72



กลมผตอบแบบสอบถาม สดสวน1 จานวนผใชบรการ (คนตอวน)

ผพการ 0.41 1,595.32

รวม 100 388,333.332

หมายเหต:

1. สดสวนกลมตวอยางผทใชบรการจากการศกษาความพงพอใจในมาตรการรถเมลฟร

ไดจากการศกษาความพงพอใจในมาตรการรถเมลฟร ครงท 1

2. สมมตฐานการเดนทาง 2.4 เทยว-คน ตอวน ซงขอมลจากองคการขนสงมวลชน

กรงเทพตามตารางท 1.1 พบวาจานวนผไดรบประโยชนเฉลย 11.65 ลานคนตอเดอน

ดงนน คาเฉลยจานวนผไดรบประโยชน (11.65/30= 0.38833 ลานคนตอวน)

= 388,333.33 คนตอวน

ตารางท 5.5(A) วเคราะหผมสวนไดสวนเสย

ผมสวนไดสวนเสย

(Stakeholders)

จานวนผมสวนไดสวนเสย

(คน) ตวชวด

กลมเรยนหนงสอ

ระดบปรญญาตร1

73,075.38 มศกยภาพในการหารายไดดขนและผลตอบแทน

ในอนาคตทผเรยนจะไดรบจากตลาดแรงงาน

รบจาง 37,330.40 เพมโอกาสไดรบจางมากขน จากการทสามารถ

ออกไปหางานไดมากขน

พนกงานบรษท2/

ขาราชการ/รฐวสาหกจ

122,201.23 ลดคาใชจายในการเดนทาง, ลดคาใชจาย

สวสดการเดนทาง

คาขาย/ธรกจสวนตว3 39,563.84 ลดคาใชจายในการเดนทาง ตนทนลดลงทาให

รายไดเพมขน

วางงาน 8,933.77 เพมความสามารถออกไปหางานทานอกถนทอย

อาศย เพมโอกาสไดงานทา

พอบานแมบาน 13,719.72 ประหยดคาใชจายจากการเดนทาง

ผพการ 1,595.32 ประหยดคาใชจายทจากการเดนทาง

รวม 296,419.66



หมายเหต

1. จากตาราง 5.4 (A) กรณจานวนผ ใชบรการกลมนกเรยน/นกศกษา 164,955.71 คนตอวน จะ

พจารณาผ มสวนไดสวนเสยเฉพาะกลมเรยนหนงสอ ระดบปรญญาตร เนองจากเปนกลมทสามารถเขาส

ตลาดแรงงานได และกาหนดตวชวดทางการเงน คอผลตอบแทนของรายไดอยางชดเจน คอ 15,000 บาทตอ

เดอน ทงนกล มนกเรยนมหลายระดบชนเรยนและบางชนเรยนมปจจยดานอายทยงไมสามารถเขาส

ตลาดแรงงาน ทาใหไมสามารถกาหนดตวชวดทางการเงนไดชดเจน และจากผลการศกษาความพงพอใจใน

มาตรการรถเมลฟรครงท 1 จากกลมตวอยางผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามระดบการศกษา ซงระดบ

การศกษาระดบปรญญาตร คอ รอยละ 44.3 (คดจากฐาน 100 % ของกลมนกเรยน/นกศกษา) ระดบการศกษา

ระดบปรญญาตร คอ รอยละ 44.3 จงนามาคดสดสวนผ มสวนไดสวนเสยกลมระดบปรญญาตรเทากบ

164,955.71 x 0.443 = 73,075.38 คน

2. กลมพนกงานบรษท/ขาราชการ/รฐวสาหกจ จานวน 122,201.23 คน ประกอบดวย พนกงานบรษท

จานวน 77,213.31 คน ขาราชการ จานวน 27,758.51 คน และรฐวสาหกจ จานวน 17,229.41 คน ตามตารางท

5.4(A)

3. กลมคาขาย/ธรกจสวนตว จานวน 39,563.84 คน ประกอบดวย คาขาย จานวน 20,739.11 คน

ธรกจสวนตว จานวน 18,824.73 คน ตามตารางท 5.4(A)



ขนท 2 การประเมนตวแทนทางการเงน (Financial Proxy) ดงตารางท 5.6(A)

ตารางท 5.6(A) จานวนผมสวนไดสวนเสย การเปลยนแปลงตวชวด และ ตวแทนทางการเงน

ผมสวนไดสวน

เสย

(Stakeholders)

จานวนผมสวน

ไดสวนเสย

(คน)

การเปลยนแปลงของตวชวด สดสวนการเปลยนแปลง

0utcome

incidence

(คน)

ตวแทนทางการเงน


ระดบปรญญาตร

73,075.38 การเพมขนของศกยภาพในการหา

ร า ย ไ ด เ ม อ จ บ ก า ร ศ ก ษ า

ผลตอบแทนในอนาคตทผเรยน

จะไดรบจากการมงานทามรายได

จากตลาดแรงงาน ขอมลจาก

สานกงานสถตแหงชาต ป 2556

อตราการวางงานระดบการศกษา

ปรญญาตรในกรงเทพฯ 1.5%

ส ด ส ว น ว า ง ง า น ร ะ ด บ

ปรญญาตร 0 .015 ดงน น

สดสวนผจบปรญญาตรได

งานทาเทากบ 0.98

73,075.38 x 0.98

= 71,613.87

โดยคานวณจากรายไดปรญญาตร 15,000 บาทตอ

เดอน(180,000 บาทตอป)ตากวาปรญญาตรคดวนละ

300 บาท300 วน( 90,000 บาท ตอป ) ดงน นจะ

สามารถไดรบรายไดเพมขนเมอไดรบการศกษาสงขน

180,000 - 90,000 = 90,000บาทตอคนตอป

รบจาง 37,330.40 ความแตกตางของรายไดของคน

ไมมงานทากบคนทมงานทา

ขอมลจากสานกงานสถตแหงชาต

อตราการวางงานในกทม. 0.8%

อตราการวางงานในกทม.

0.008 ดงน นสดสวนการม

งานทาเทากบ0.99

37,330.40 x 0.99

= 36,957.10

ความสามารถหางานไดเพมขน โดย 1 งานจะไดรบ

อตราคาจางขนตา 300 บาทตอคนตอวนดงนน300วน

ทางานตอปเทากบ มรายได 90,000 บาทตอคนตอป



ผมสวนได

สวนเสย

(Stakeholders)



(คน)


0utcome

Incidence

(คน)


พนกงานบรษท/

ขาราชการ/

รฐวสาหกจ

122,201.23

คาใชจายสวสดการของนายจาง

และ คาใชจายในการเดนทาง

ลดลง สามารถกลาวไดวามรายได

เ พ ม ข น แ ล ะ น า ไ ป ใ ช ใ น ก า ร

ดารงชวตหรอการเลยงดบคคลใน

ครอบครวใหมความสขเพมขนได

สดสวนของประชาชนกลม

น 100% ทไดรบประโยชน

จากคาใชจายในการเดนทาง

122,201.23 x 1 =

122,201.23

คาใชจายในการเดนทางโดยรถเมลเทยวละ6.50 บาท

จากขอมล สนข.ระบการเดนทาง 2.40 เทยวคนตอวน

และเ ดนทางมาทางาน 300วน ตอป เ ท ากบลด

คาใชจาย 4,680บาทตอคนตอป

คาขาย/ธรกจ

สวนตว

39,563.84

คาใชจายในการเดนทางลดลง

สามารถกลาวไดวามคาตอบแทน

เพมขนจากปกต สามารถนาไป

เลยงดหรอสรางโอกาสใหบคคล

ในครอบครวไดมการศกษา มงาน

ทา เพม ขน หากไมไดใช จายก

สามารถเปนการเพมเงนออมภาค

ครวเรอน




39,563.84 x 1 =

39,563.84

คาใชจายในการเดนทางโดยรถเมลเทยวละ 6.50 บาท


และเดนทางมาทางาน 300 วน ตอป เ ทากบลด

คาใชจาย 4,680 บาทตอคนตอป



ผมสวนได

สวนเสย

(Stakeholders)



(คน)


0utcome

Incidence

(คน)


วางงาน 8,933.77 โอกาสหางานทามากขน และ

ขอมลจากสานกงานสถตแหงชาต

อตราการวางงานใน กทม. 0.8 %

อตราการวางงานในกทม.

0.008 ดงน นสดสวนการม

งานทาเทากบ0.99

8,933.77 x 0.99

= 8,844.43

ความสามารถหางานไดเพมขน โดย 1 งานจะไดรบ

อตราคาจางขนตา 300 บาทตอคนตอวนดงนน 300วน

ทางานตอปเทากบ มรายได 90,000 บาทตอคนตอป

พอบานแมบาน 13,719.72 คาใชจายในการเดนทางลดลง

นาไปใชในการดารงชวตหรอการ

เลยงดบคคลในครอบครวใหม

ความสขเพมขนไดหากไมไดใช

จายกสามารถเปนการเพมเงนออม

ภาคครวเรอน




13,719.72 x 1 =

13,719.72





ผพการ 1,595.32 คาใชจายในการเดนทางลดลง

นาไปใชในการดารงชวตหาก

ไมไดใชจายกสามารถเปนการ

เพมเงนออม




1,595.32 x 1 =

1,595.32







ขนท 3 Deadweight and Attribution และอตราการลดลงของประโยชน ( Drop-off )

1. คา Deadweight คอ การกาหนดสดสวนของผลลพธทเกดขนจากการดาเนนมาตรการ

อนๆของภาครฐทมผลกระทบการเปลยนแปลงตวชวดทางการเงน ตอกลมผมสวนไดสวนเสยใน

แตละกลม

- จากการพจารณาเหนวา การกาหนดตวชวดทางการเงนของผมสวนไดสวนเสยใน

ขนตอนท 2 สวนใหญจะเปนการประเมนจากผลประโยชนโดยตรงจากการมมาตรการเฉพาะ

เรองการประหยดคาใชจายการเดนทางสงผลใหคา Deadweight ใหเปน 0 แตสาหรบกลมเรยน

หนงสอ ระดบปรญญาตรทประเมนผลการประหยดคาใชจายการเดนทาง เปนการประเมนใน

ภาพกวาง จงจาเปนตองพจารณาคา Deadweight เพอใหการประเมนผลประโยชนเปนไปอยาง

รอบคอบ จากการพจารณาพบวา ปจจบนรฐบาลมนโยบายกองทนกยมเพอการศกษาไดกาหนด

ทนคาครองชพ 26,400 บาทตอคนตอปและขอมลจาก สนข.ระบวาประชาชนไดประโยชนจาก

มาตรการรถเมลฟรเฉลย 2.4 เทยวคนตอวน เมอคดมลคาเปนตวเงนจากคาบรการ 6.50 บาทตอ

เทยวคนตอวน และประชาชนจะเดนทาง 300 วนตอคนตอป นามาคานวณไดผลประโยชนเปน

ตวเงนทงหมดเทากบ 2.4 x 6.50 บาท x 300 วน = 4,680 บาทตอคนตอป

จากขอมลดงกลาวคอผลประโยชนตอเทยวคนตอป นามาคดเปนสดสวนคาใชจายจาก

มาตรการรถเมลฟร ( 4,680 บาท) ตอคาครองชพของกองทนกยมเพอการศกษา ( 26,400 บาท)

เทากบ (4,680/26,400)*100 = 17.73 % ดงนนทาใหผลประโยชนจากกองทนกยมเพอการศกษา

ม Deadweight เทากบรอยละ 82.27

- สาหรบผมสวนไดสวนเสยกลมอนไดรบผลประโยชนการเดนทางจากมาตรการรถเมล

ฟรเทานน จงมคา Deadweight เทากบ 0

2. คาAttributionคอการพจารณาผลประโยชนจากมาตรการคาครองชพอนทเกดขน

พรอมกบมาตรการรถเมลฟร พบวาตงแตป พ.ศ. 2551 รฐบาลมมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนทเกยวของคอ มาตรการรถไฟฟร โดยมาตรการรถไฟฟรนนใชงบประมาณทงสน

4,951.44 ลานบาทในขณะทมาตรการรถเมลฟรใชงบประมาณทงสน 13,980.84 ลานบาท รวม

การสนบสนนงบประมาณดานการเดนทางทงสองมาตรการ รวมทงสน 18,932.28 ลานบาท ทงน

กาหนดใหผลประโยชนจากมาตรการเปนสดสวนตามงบประมาณ ดงน นจงคดสดสวน

ประโยชน Attribution จากมาตรการรถเมลฟรเทากบ (13,980.84 /18,932.28)*100 = 73.85 %

และ Attribution จากมาตรการรถไฟฟรเทากบ (4,951.44 /18,932.28)*100 = 26.15 %



3. สาหรบ Drop-off คอ อตราการลดลงของประโยชนเมอไมมมาตรการรถเมลฟร

เนองจากผลประโยชนทประชาชนทไดรบจากมาตรการรถเมลฟรยงคงอยกบประชาชน ไมได

หมดไปเมอไมมมาตรการรถเมลฟรเชน สถานะมงานทา เงนออมทไดรบจากภาระทลดลง เปน

ตน ดงนน Drop-off จงเทากบ 0 และผลประโยชนเปนตวเงนของประชาชนทไดรบ (Total

Annual) จงมคาเทาเดมตงแตปท 1 ถง ปท 5

จากการกาหนดคาตางๆขางตนแลวจงสามารถไดผลประโยชนเปนตวเงนของประชาชน

ทไดทาการวเคราะหผลลพธจากกจกรรมดงตารางท 5.7(A )

ขนท 4 สาหรบการคานวณคา NPV ผลประโยชนเปนตวเงนของประชาชนทไดรบ ตงแต ปท 1

ถงปท 5 กาหนด Cost of Capital เทากบ รอยละ 3 และ NPV ของเงนทไดรบการสนบสนนจาก

รฐบาล ตงแตปท1 ถงปท 5 กาหนด Cost of Capital เทากบ รอยละ 12 (จากความเหนของ

เจาหนาททเกยวของในสวนงานของภาครฐ) ดงตารางท 5.8(A)



ตารางท5.7(A) วเคราะหผลลพธจากกจกรรม(หนวย:บาท)

ผลลพธ

0utcome incidence

(คน)

(a)

ตวแทนทาง

การเงน(บาท)

(b)

Financial Proxy

(a) x (b) = (c)

Deadweight

(d)

Attribution

(e)

Total Annual

= (c) x (1-d) x (e) Drop-off



71,613.87 90,000 6,445,248,604 0.82 0.74

858,507,114 0

รบจาง 36,957.10 90,000 3,326,138,640 0.00 0.74

2,461,342,594 0




122,201.23 4,680 571,901,756 0.00 0.74

423,207,300 0

คาขาย/ธรกจสวนตว 39,563.84 4,680 185,158,771 0.00 0.74

137,017,491 0

วางงาน 8,844.43 90,000 795,998,907 0.00 0.74

589,039,191 0

พอบานแมบาน 13,719.72 4,680 64,208,290 0.00 0.74

47,514,134 0

ผพการ 1,595.32 4,680 7,466,098 0.00 0.74

5,524,912 0



ตารางท 5.8(A) การคานวณผลประโยชนและเงนลงทน

ผมสวนไดสวนเสย

(Stakeholders)

Total

Annual

x

(1+Drop-off)

Value year 1 Value year 2 Value year 3 Value year 4 Value year 5 Total value NPV



858,507,114 858,507,114 858,507,114 858,507,114 858,507,114 858,507,114 4,292,535,570 3,931,711,201

รบจาง 2,461,342,594 2,461,342,594 2,461,342,594 2,461,342,594 2,461,342,594 2,461,342,594 12,306,712,968 11,272,228,366




423,207,300 423,207,300 423,207,300 423,207,300 423,207,300 423,207,300 2,116,036,499 1,938,165,512

คาขาย/ธรกจสวนตว 137,017,491 137,017,491 137,017,491 137,017,491 137,017,491 137,017,491 685,087,453 627,499,987

วางงาน 589,039,191 589,039,191 589,039,191 589,039,191 589,039,191 589,039,191 2,945,195,956 2,697,627,017

พอบานแมบาน 47,514,134 47,514,134 47,514,134 47,514,134 47,514,134 47,514,134 237,570,672 217,600,822

ผพการ 5,524,912 5,524,912 5,524,912 5,524,912 5,524,912 5,524,912 27,624,561 25,302,480

ผลประโยชน 20,710,135,386

การลงทน 2,706,000,000 2,787,100,000 2,870,800,000 2,956,900,000 3,045,600,000 14,366,388,058 10,288,625,735


วทยาลยการบรหารและจดการสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง หนา 100

ขนท 5 สรปความเหมาะสม



= 20,710,135,38610,288,625,735

= 2.01

การแปลผลของอตราผลตอบแทนทางสงคมทไดจากมาตรการเทากบ 2.01 ซง SROI > 1

แสดงใหเหนวาการดาเนนมาตรการรถเมลฟรใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาเงนลงทนท

รฐบาลสนบสนน

การวเคราะหความออนไหว(Sensitivity Analysis)

การวเคราะหความออนไหว เปนการทดสอบความมนคงของขอสรปทไดจากการ

วเคราะหบนขอบเขตของการประมาณคา การใชดลพนจเกยวกบตวเลขตางๆ ตลอดจนขอสมมต

พนฐานทนามาใชในการวเคราะห ทงนโดยการแทนทขอสมมต หรอตวเลขตวใหม ซงแตกตาง

ไปจากเดมในระดบทกาหนดหรอตองการทดสอบ ลงไปแทนขอสมมตหรอตวเลขทใชอยเดมใน

การประมาณการ และทาการคานวณใหมอกครง แลวพจารณาผลลพธของการวเคราะหวา

แตกตางไปจากเดมมากนอยเพยงใด หากผลการวเคราะหไมแตกตางไปจากเดมมากนก หรอ

แตกตางเพยงเลกนอยในระดบทไมมผลในทางปฏบต อาจกลาวไดวา วธการทใชวเคราะหนนม

ความมนคง ไมออนไหว ไดผลการวเคราะหทนาเชอถอและถกตอง แตหากผลลพธทไดแตกตาง

จากเดมมาก จะทาใหเกดความไมมนใจในความนาเชอถอและความถกตองของผลการวเคราะห

ทไดมากอนหนานน

ในการวเคราะหความออนไหวของมาตรการโดยการปรบลดความสาคญของมาตรการ

ลงดวย 2 วธคอ

1. การเพม Deadweightคอเมอมการเปลยนแปลงสดสวนของผลลพธทเกดจากการ

ดาเนนการของมาตรการคาครองชพอนของภาครฐ ทมผลกระทบการเปลยนแปลงตวชวด

ทางการเงนตอกลมผมสวนไดสวนเสยมากขนอก รอยละ10 และรอยละ 20



2. การลด Attribution คอเมอมการเปลยนแปลงสดสวนผลประโยชนจากมาตรการคา

ครองชพอนทเกดขนพรอมกบมาตรการรถเมลฟรโดยลดลงรอยละ 10 และรอยละ 20

สาหรบการปรบอตราคดลด ( Cost of Capital ) คานวณคา NPV ของผลประโยชนเปน

ตวเงนของประชาชนทไดรบนน โดยทคาอตราคดลดเปนปจจยสาคญในการหาคา NPV

คาอตราคดลดยงมคาสงจะยงทาให NPV มคานอยกวาคาอตราคดลดทตา ดงนนจงไดกาหนดคา

อตราคดลดตาขนาด รอยละ 3 เพมเปน รอยละ 4 และกาหนดคาอตราคดลดทสงถง รอยละ 10

จะมผลตอผลประโยชนจากการลงทนอยางไร

ผลการวเคราะหความออนไหวของมาตรการโดยการปรบลดความสาคญของมาตรการ

และปรบอตราคดลด ( Cost of Capital ) คานวณคา NPV ของผลประโยชนเปนตวเงนของ

ประชาชนทไดรบ แสดงในตารางท 5.9(A)

ตารางท 5.9(A)อตราผลตอบแทนทางสงคมจากการทดสอบความออนไหว

สาหรบคา Deadweight ไดปรบเพม รอยละ10 และ รอยละ 20 เชน จากเดมคา

Deadweight คอ 0.82 จะถกเพมเปน 0.90 และ 0.98 ตามลาดบ จากนนทาการคานวณ SROI ณ

อตราคดลด รอยละ 3 รอยละ 4 รอยละ 10 ตามลาดบพบวา SROI ของมาตรการ อยระหวาง

1.39-1.84 ซงยงมคา SROI > 1 ซงแสดงวาแมคา Deadweight จะเพมขน การดาเนนงานของ

มาตรการกยงใหผลตอบแทนตอสงคมมากกวา 1

ในสวนของคา Attribution ไดปรบลดคาลง รอยละ 10 และ รอยละ 20 เชน จากเดมคา

0.74 จะถกลดเปน 0.67 และ 0.59 ตามลาดบจากน นทาการคานวณ SROI ณ อตราคดลด

รอยละ 3 รอยละ 4 และ รอยละ 10 ตามลาดบพบวา SROI ของมาตรการ อย ระหวาง 1.33-1.82

ซงยงมคา SROI >1 ซงแสดงวาแมคา Attribution จะลดลง การดาเนนงานของมาตรการกยงให

ผลตอบแทนตอสงคมมากกวา 1

อตราคดลด

คา NPV ของ

ผลประโยชนเปนตวเงน

SROI เมอปรบเพม Deadweight SROI เมอปรบลด Attribution

10% 20% 10% 20%

3% 1.843 1.637 1.823 1.605

4% 1.792 1.627 1.772 1.560

10% 1.526 1.385 1.509 1.328



การศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางของรถเมลฟร ทง 3 สวน สรปไดวา

1. การวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดย

รถเมลฟร พบวามจดแขงทสาคญคอ มกลไกเพอรองรบการดาเนนงานตามมาตรการ หนวยงาน

ดาเนนการมประสบการณ และความเชยวชาญ และมการสรางเครอขายความรวมมอกบ

หนวยงานทเ กยวของ แตม จดออนคอ หนวยงานทรบผดชอบขาดแรงจงใจเนองจาก

ความไมแนนอนของโครงการฯ เสนทางการใหบรการไมครอบคลม เปนนโยบายทไมเปนธรรม

และขาดการตดตามประเมนผลโครงการทมประสทธภาพ สวนโอกาสคอ เปนนโยบายทเพม

โอกาสทางการเมองใหกบรฐบาล ประชาชนทกกลมสามารถเขาถงการใชบรการ ชวยลดคาครอง

ชพของประชาชน ทาใหประชาชนมกาลงซอมากขน และชวยบรรเทาปญหาการจราจร และ

ปญหาสงแวดลอม และอปสรรคคอ งบประมาณมจากด รฐบาลอาจเสยโอกาสในการพฒนา

โครงสรางพนฐานอนๆ ของประเทศ และรายไดของผประกอบการรถเอกชนรวมบรการลดลง

โดยผลจากการวเคราะหในสวนน จะนาไปใชในการวเคราะหความเหมาะสมของมาตรการฯ

ตามเกณฑ 8 เกณฑ

2. การวเคราะหความเหมาะสมในการดาเนนงานการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพ

ของประชาชนดานการเดนทางกรณรถเมลฟร โดยใชเกณฑ 8 เกณฑ พบวา การดาเนนมาตรการ

มความเหมาะสมตามเกณฑ จานวน 5 เกณฑ ประกอบดวย เกณฑประสทธผล เกณฑความ

พอเพยง เกณฑความกาวหนา เกณฑความย งยน และเกณฑความเสยหายของโครงการจงสามารถ

สรปไดวาการดาเนนมาตรการดงกลาวโดยภาพรวมมความเหมาะสม

3. การวเคราะหผลตอบแทนของมาตรการประกอบดวย การวเคราะหผลตอบแทนทาง

สงคม (SROI) โดยเปนการคานวณมลคาปจจบนของผลประโยชนทงหมด และมลคาปจจบน

ของการลงทนทงหมด พบวา มคาเทากบ 2.01 (SROI > 1) แสดงใหเหนวา การดาเนนมาตรการ

ใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาเงนลงทนทรฐบาลสนบสนน



บทท 6 (A)

การนาเสนอแนวทางมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง

โดยรถเมลฟร ในอนาคต

ในสวนของการนาเสนอแนวทางมาตรการรถเมลฟร ไดแบงออกเปน 4 สวน ดงตอไปน

สวนท 1 สรปการวเคราะหขอมล และสงเคราะห จากการศกษาตามขอบเขตทกาหนด

สวนท 2 การเปรยบเทยบผลการศกษาของการยกเลกมาตรการกบการคงมาตรการเดม

สวนท 3 แนวทางการดาเนนการ ตามมาตรการใหม

สวนท 4 ขอเสนอของมาตรการใหมตามแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพ

ของประชาชนดานการเดนทางอยางเปนระบบ

โดยมรายละเอยดดงตอไปน

สวนท 1 สรปการวเคราะหขอมล และสงเคราะห จากการศกษาตามขอบเขตทกาหนด

จากการวเคราะหขอมล และสงเคราะหขอมลของมาตรการลดคาครองชพของประชาชน

ดานการเดนทางโดยรถเมลฟรในอนาคต ประกอบดวย การดาเนนงานเพอสนบสนนมาตรการ

ลดคาครองชพ รายงานความพงพอใจของประชาชนตอมาตรการลดคาครองชพ รายงานผล

การศกษาเชงคณภาพ รายงานการวเคราะหมาตรการในตางประเทศ รายงานการศกษาดงานท

ประเทศไตหวน รายงานการศกษาความเหมาะสมในการดาเนนงาน และสรปขอมลทเปนผลของ

การศกษา โดยมรายละเอยด ดงน

1. การดาเนนงานเพอสนบสนนมาตรการลดคาครองชพ ซงประกอบดวยแนวทาง

การบรหารจดการของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ทเปนหนวยงานรบบรหารจดการ

ตามนโยบายของภาครฐ โดยการดาเนนงานน นมท ง ปญหา อปสรรค และผลกระทบตอ

การดาเนนงานการสนบสนนมาตรการตามทกลาวมาในบทท 1 จะเหนไดวา วธการบรหาร

จดการ วธการใหบรการ วธการคานวณตนทนของการใหบรการ วธตงงบประมาณเพอขอเงน

ชดเชย วธการเบกเงนจากกระทรวงการคลง ทมาของแหลงเงน วธการประเมนผลและตดตาม



ของหนวยงาน ถอไดวามกระบวนการในการดาเนนงานเพอบรรลผลสาเรจไดตามเปาหมาย

โดยรวม

ในสวนของผลกระทบตอการดาเนนงานรฐบาล องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

ผโดยสาร และรถเอกชนรวมบรการนน หนวยงานของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ และ

ผ รบบรการ ถอไดวาผลการดาเนนการของผ ใหบรการและผ รบบรการ ไดเปนไปตาม

วตถประสงคของมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดยรถเมลฟร แตม

ผลกระทบตอรถเอกชนรวมบรการมาก โดยสงผลใหธรกจของรถเอกชนรวมบรการตองลมเลก

กจการไปจานวนมาก อนมสาเหตมาจากรายไดลดลงประมาณรอยละ 30 ของรถโดยสารธรรมดา

และ รอยละ 20 ของรถโดยสารปรบอากาศ ตามลาดบ ดวยเหตนภาครฐควรจะพจารณาให

ผประกอบการรถเอกชนรวมบรการ เขารวมโครงการฯ ดวยเพอลดปญหาผลกระทบของ


2. รายงานความพงพอใจของประชาชนและความคาดหวงของผใชบรการตอมาตรการ

ลดคาครองชพ พบวาขอคดเหนทวไปเกยวกบคณภาพการบรการ ความคาดหวงของผใชบรการ

ผลกระทบทางสงคมและนโยบายอยในระดบปานกลาง ซงถอวาโดยภาพรวมเปนไปตาม

วตถประสงคของโครงการทตงไว

3. รายงานผลการศกษาเชงคณภาพ ดวยวธการสนทนากลม (Focus Group) การ

สมภาษณเชงลก (In-depth Interview) และการจดสมมนา (Seminar) ทประกอบดวยประเดน

ปญหา ผลกระทบตอการมมาตรการ ขอคดเหนท งเหนดวยและไมเหนดวยของโครงการฯ

ขอคดเหนของกลมผเชยวชาญในการสมภาษณเชงลก และขอเสนอแนะดานอนๆ เพอความย งยน

ของมาตรการในอนาคต โดยการศกษาครงนไดศกษาครอบคลมทงหมดตามหลกวชาการ และ

พบวามาตรการนยงมความจาเปนสาหรบผมรายไดนอยของสงคมในปจจบนแตควรจะหา

มาตรการเพอตอบสนองใหตรงตามกลมเปาหมายทเหมาะสม

4. รายงานการวเคราะหมาตรการในตางประเทศ ทประกอบดวยขอมลทตยภม

(Secondary Data) งานวจยทเกยวของ (Review Literature) และการศกษาดงานทประเทศไตหวน

พบวา มาตรการตางๆในตางประเทศมความเหมาะสมในแตละบรบททตางกน ตามรายละเอยด

ของการศกษาทกลาวมาในบทท 4 สวนประเดนทสาคญทนามาสรป คอ การสนบสนนของ



ภาครฐในแตละประเทศนนจะถกกาหนดเปนมาตรการถาวรโดยการใหสวนลด หรอการใหฟร

เฉพาะกลม ดวยการจาแนกกลมตามเงอนไขทตางกน และสวนใหญประเทศเหลาน มการนาเอา

เทคโนโลยมาชวยในการบรหารจดการ อนไดแก ระบบการใชบตรโดยสารอเลกทรอนกส

(E-Ticket) มาใชในอนาคตเพอเพมประสทธภาพ ความสะดวก แมนยา และถกตอง ในการ

จาแนกประเภทผโดยสารไดอยางสมบรณแบบ

5. รายงานการศกษาความเหมาะสมในการดาเนนการ ดานการวเคราะหปจจย

องคประกอบ (SWOT) ทงปจจยภายในและปจจยภายนอกของมาตรการ การวเคราะหโครงการฯ

โดยใชเกณฑและตวชวดระดบความสาเรจของโครงการฯ การวเคราะหผลตอบแทนการลงทน

(Return On Investment : ROI) และ การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม (Social Return On

Investment, SROI) ตามรายละเอยดของการศกษาในบทท 5 สวนประเดนทสาคญสามารถ

นามาสรป คอ การวเคราะห SWOT มาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทางโดย

รถเมลฟร พบวามจดแขง (Strength) ทสาคญคอ มกลไกเพอรองรบการดาเนนงานตามมาตรการ

หนวยงานดาเนนการมประสบการณ และความเชยวชาญ และมการสรางเครอขายความรวมมอ

กบหนวยงานทเกยวของ แตมจดออน (Weakness) คอ หนวยงานทรบผดชอบขาดแรงจงใจ

เนองจากความไมแนนอนของโครงการฯ เสนทางการใหบรการไมครอบคลม เปนนโยบายทไม

เปนธรรม และขาดการตดตามประเมนผลโครงการทมประสทธภาพ สวนโอกาส (Opportunity)

คอ เปนนโยบายทเพมโอกาสทางการเมองใหกบรฐบาล ประชาชนทกกลมสามารถเขาถงการใช

บรการ ชวยลดคาครองชพของประชาชน ทาใหประชาชนมกาลงซอมากขน และชวยบรรเทา

ปญหาการจราจร และปญหาสงแวดลอม และอปสรรค (Threat) คอ งบประมาณมจากด รฐบาล

อาจเสยโอกาสในการพฒนาโครงสรางพนฐานอนๆ ของประเทศ และรายไดของผประกอบการ

รถเอกชนรวมบรการลดลง โดยผลจากการวเคราะหในสวนน จะนาไปใชในการวเคราะห

ความเหมาะสมของมาตรการฯ ตามเกณฑ 8 เกณฑ

การวเคราะหตามเกณฑตามความเหมาะสมทง 8 เกณฑ อนไดแก 1) เกณฑประสทธภาพ

2) ประสทธผล 3) ความพอเพยง 4) ความเปนธรรม 5) ความพงพอใจ 6) ความกาวหนา 7) ความ

ย งยน 8) ความเสยหายของโครงการฯ (พบวาผาน 5 เกณฑ คอ เกณฑของประสทธผล ความ

พอเพยง ความกาวหนา ความย งยน และความเสยหายของโครงการ) และการวเคราะหโครงการฯ



โดยใชเกณฑและตวชวดระดบความสาเรจของโครงการฯ คาการวเคราะหผลตอบแทน

การลงทน (ROI) เทากบ -0.66 (ROI < 1) แสดงวา การดาเนนการมาตรการดงกลาวในภาพรวม

ไมคมคาในการลงทน แตในสวนของอตราผลตอบแทนทางสงคมทไดจากมาตรการเทากบ 2.01

(SROI > 1) แสดงใหเหนวา การดาเนนมาตรการรถเมลฟรใหผลประโยชนตอสงคมมากกวาเงน

ลงทนทรฐบาลสนบสนน

สวนท 2 การเปรยบเทยบผลการศกษาของการยกเลกมาตรการกบคงมาตรการเดม

จากการศกษาขอมล ผลการสารวจ เกบขอมล วเคราะหขอมลและสงเคราะหทงเชง

ปรมาณและคณภาพ เพอตอบวตถประสงค ไดแก ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานการ

สนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการเดนทาง ความเหมาะสมในการ

ดาเนนงานและความพงพอใจของประชาชน แนวทางการมสวนรวมและความคดเหนจาก

ทกภาคสวน โดยนาผลการศกษามาเปรยบเทยบผลการวเคราะหใน 2 รปแบบ คอ “ยกเลก

มาตรการ” และ “คงมาตรการเดม” โดยมเหตผลประกอบในการเปรยบเทยบตามตารางขางลางน

ตารางท 6.1 (A) การเปรยบเทยบเหตผลของการยกเลกมาตรการและคงมาตรการเดม

ยกเลกมาตรการ คงมาตรการเดม

1. เพราะไมตอบวตถประสงคของการอนมต

โครงการ ป 2551 โดยประเดนหลกในการ

อนมตโครงการครงนน ไดแก การเกด

วกฤตการทสาคญ 2 ประการ คอ ประการ

แรก อตราเงนเฟอ ป 2551 สงถง

รอยละ 6.5 แตในปจจบน ป 2557

รอยละ 2.9 ประการท 2 ราคาน ามน

เชอเพลงสงขนอยางรวดเรว จากราคา

70 USD/Barrel สงขนเปน 147USD/Barrel

(28 มนาคม 2557 เทากบ

107.83USD/Barrel ทตลาด เบรนท)

1. การวเคราะหมาตรการน ตามเกณฑ

ความเปนธรรม โดยพจารณาจาก

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ. 2550 หมวด 3 เรองสทธและ

เสรภาพของชนชาวไทย มาตรา 30

(ความเสมอภาค)นนหมายถง

ประชาชนทกคนรวมถงผมรายไดนอย

ควรเขาถงการบรการสาธารณะตาม

อตภาพอยางเทาเทยมกน




2. มาตรการเพอลดคาครองชพของประชาชน

อนๆ ท งหมด 6 มาตรการ ปจจบนได

ยกเ ลก ไปแ ลวบา งสวน ในสวน ขอ ง

มาตรการรถเมลฟร และรถไฟฟรกควรจะ

ยกเลกมาตรการไปดวย เพราะสถานะ

ความเดอดรอนของประชาชนลดลง ซง

สภาพความเปนอยของประชาชนทดขน

เมอเทยบกบ ป 2551

3. วเคราะหตามเกณฑตามความเหมาะสมทง

8 เกณฑ อนไดแก 1) เกณฑประสทธภาพ

2 ) ป ร ะ ส ท ธ ผ ล 3 ) ค ว า ม พ อ เ พ ย ง

4) ความเปนธรรม 5) ความพงพอใจ

6 ) ค ว า ม ก า ว ห น า 7 ) ค ว า ม ย ง ย น

8) ความเสยหายของโครงการฯ (พบวา

ผาน 5 เกณฑ คอ เกณฑของประสทธผล

ความพอเพยง ความกาวหนา ความยงยน

และความเสยหายของมาตรการ) แสดงถง

ยงไมสามารถระบความเหมาะสมของ

มาตรการ ไดอยางเปนรปธรรม

4. การวเคราะหมาตรการ ในตางประเทศ

มากกวา รอยละ 80 ของผลสารวจ พบวา

ไดยกเลกมาตรการเหลานไปแลว เชน

เมองแฮสเซลท ประเทศเบลเยยม ทได

ดาเนนการมาแลว 16 ป และไดยกเลกในป

2556 เนองจากตนทนการใชเงนสนบสนน

สงขนมาก เ มอไมมรายไดมากพอทจะ

สนบสนนโครงการฯ ได

5. รฐบาลไดมนโยบายเพมคาแรงขนตาวนละ

300 บาท และผจบการศกษาระดบปรญญา

ตร ได เดอนละ15,000 บาท มนโยบาย

เรยนฟร ประกนรายไดเกษตรกร เบยยงชพ

ผ สงอาย เ บ ยอาสาสมครสาธารณสข

ห ม บ า น ( อ ส ม . ) ซ ง เ ห ต ผ ล เ ห ล า น

2. มาตรการน ชวยแกปญหาชองวางของผ

มรายไดนอย (คนจน) กบคนชนกลาง

และคนรวย เนองจาก ผมรายไดนอยใน

ส ง ค ม ไ ท ย ยง ม อ ย ม า ก ม จ า น ว น

8,766,500 คน สดสวนอยท รอยละ

13.15 ตามเกณฑการชว ดเสนความ

ยากจน 2,422 บาทตอคนตอเดอน

(สนง.สถตแหงชาต, 2556) ถารฐไม

สามารถแกปญหาเหลานได กจะทาให

สงคมอยอยางไมสงบสขเกดปญหา

สงคมตามมาหลายดาน เชน มผราย ฉก

ชงวงราว หรอการตดยาเสพตด เปนตน

3. ตนทนคาครองชพปจจบนยงคอนขาง

ส ง ถ ง แ มว า ป จ จ บน ร า ค า น า มน

ประมาณ 107.83 USD./Barrel (28

มนาคม 2557 ทตลาดเบรนท) เมอเทยบ

กบชวงเ รมมาตรการราคาประมาณ

147 USD./Barrel (ป 2551 ) แตกไมได

ลดลงไปในระดบเดมกอนมมาตรการ

เ ฉ ล ย ท ร า ค า อ ย ใ น ช ว ง 70-89.99

USD./Barrel (ป 2550) แสดงถง ตนทน

คาครองชพปจจบนยงสงกวาเดมมาก

4. ความไมเทาเทยมกนของผมรายไดนอย

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

เมอเทยบกบโครงการสนบสนนของ

คนตางจงหวด เชน กองทนหมบาน

ธนาคารประชาชน และการสนบสนน

สนคาการเกษตรหลายรายการ เปนตน

ซงผมรายไดนอยในกรงเทพฯ กไดรบ

ประโยชนการสนบสนนจากกองทน

บางไมมากนก เชน เฉพาะชมชนแออด

เทานน ดงนนคนเมอง และคนชนบท

จะมบรบททแตกตางกน รฐก




สนบสนนการเพมรายไดของผ มรายได

นอยอยางชดเจน

6. การวเคราะหผลตอบแทนการลงทน (ROI)

แลว ไมคมคากบการลงทน โดยม คา ROI

< 1 แสดงถง ความไมเหมาะสมกบเงน

ลงทน

7. มาตรการนไมเปนธรรมกบผอนทเสยภาษ

แตไมไดใชบรการ โดยม เหตผลทวา

ผใชบรการตองจายคาใชบรการเองจงจะ

ยตธรรมในสงคม

8. มาตรการนไมเปนธรรมกบผประกอบการ

รถเอกชนรวมบรการฯในการดาเนนธรกจ

ซงจาเ ปนตองพฒนาระบบการบรการ

รวมกน

9. เสยงบประมาณตงแตเรมตนจนถง ปจจบน

ท งหมดเปนเงนจานวน 13,980.84 ลาน

บาท ถารฐยกเลกมาตรการนจะประหยด

งบประมาณไดถง 225.50 ลานบาทตอ

เดอน

จาเปนตองใหการชดเชยทเหมาะสม

เมอเทยบกบโครงการสนบสนนของ

คนตางจงหวดดวย

5. รฐบาลควรมหนาทนอกเหนอจากการ

สงเสรมเรองเศรษฐกจแลวภารกจหนง

ทจะดแลชวตความเปนอยของคนใน

สงคม เชน การสนบสนนมาตรการลด

คาครองชพ จะชวยสรางความรสกให

สงคมสงบสข ดวยสวสดการพนฐานท

ผดอยโอกาสทควรจะไดรบ

6. รายงานความเหลอมลาของฐานะทาง

สงคม ระหวางคนจนกบคนรวย ม

แนวโนมสงขนเรอยๆ ซงการมชองวาง

(Gap) ระหวางกนมากขณะน ถอวาเปน

ความดอยประสทธภาพ ในการบรหาร

จดการของรฐ ทไมสามารถแกไข

ปญหา หรอยกระดบผมรายไดนอย ให

มโอกาส เทาเทยมกนในสงคม ดงนน

รฐควรจะใหการสนบสนผดอยโอกาส

จนกวาประชาชนทวไปจะมฐานะ

ใกลเคยงกนมากขน ตวอยางเชนกลม

ประเทศสหภาพยโรป เปนตน

7. จากรายงานผลตอบแทนทคานวณได

จากการลงทนทางสงคม (Social Return

On Investment , SROI) พบวา การ

ลงทนของภาครฐกบมาตรการนจะทา

ใหไดผลประโยชนทางสงคมมากโดย

การทรฐลงทน 1 หนวย จะได

ผลตอบแทน 2.01 (1 : 2.01) แสดงให

เหนวาผลตอบแทนทางสงคมทไดจาก

การดาเนนมาตรการของรฐบาลมมลคา

สงกวาการลงทน



สรปไดวา เหตผลของการ “ยกเลกมาตรการ” ประกอบดวย ไมตรงวตถประสงค มการ

ยกเลกมาตรการลดคาครองชพไปบางสวนแลว เกณฑความเหมาะสม ผาน 5 จาก 8 เกณฑ

มาตรการในตางประเทศ มากกวา รอยละ 80 ยกเลกไปแลว รฐบาลมมาตรการอนๆ ชวยอยแลว

คา ROI < 1 มาตรการนไมเปนธรรมกบผอนทเสยภาษทไมไดใชบรการและผประกอบการรถ

เอกชนรวมบรการ เสยงบประมาณจานวนมาก สวนเหตผลในการ “คงมาตรการเดม” ในดาน

เกณฑความเปนธรรมน น ซงประชาชนทกคนรวมถงผมรายไดนอยควรเขาถงการบรการ

สาธารณะตามอตภาพอยางเทาเทยมกน ชวยแกปญหาชองวางของผมรายไดนอยกบคนชนกลาง

และคนรวย ตนทนคาครองชพปจจบนยงสงกวาเดมมากเมอเทยบกบอดต และมผลประโยชน

ทางสงคมมมลคาสงกวาการลงทน ประกอบกบเหตผลอนๆ ทกลาวมาแลวขางตน

อยางไรกตาม จากผลการวเคราะหทางเลอก “ยกเลกมาตรการ” และ “คงมาตรการเดม”

นน ไมสามารถแกปญหาในบรบทของสงคมในปจจบนได อนไดแก ความเปนธรรม ความคม

ทนของโครงการฯ และการแกปญหาความเหลอมล าของสงคม เปนตน ดงนนการกาหนด

มาตรการใหมเพอยกระดบผมรายไดนอยใหมโอกาสเทาเทยมกนในสงคมนน จงเสนอใหมการ

ดาเนนการใหม ตามสวนท 3 ตอไป

สวนท 3 แนวทางการดาเนนการ ตามมาตรการใหม มดงตอไปน

จากการวเคราะหและสงเคราะหแนวทางการดาเนนงานตามมาตรการใหม สามารถแบง

ออกเปน 2 ขอหลกๆ ประกอบดวย การใหฟรเฉพาะกลม โดยอางองจากผลการศกษาใน

ตางประเทศ รอยละ 80 พบวา การใหฟรเฉพาะผพการ ผสงอาย เดก ทหารผานศกมจานวนเมอง

สวนใหญถง 13-19 เมอง คดเปน รอยละ 15-23 และใหสวนลดสาหรบนกเรยน นกศกษาสวน

ใหญถง 18 เมองคดเปน รอยละ 21 และกาหนดมาตรการ ดานการบรหารจดการ โดยอางองจาก

ผลการศกษาจากประเทศไตหวนและผลการสารวจเชงคณภาพ ดงนนจงสามารถสรปรายละเอยด

ทง 2 ขอดงตอไปน คอ

1) ควรแยกใหชดเจน โดยการใหฟรเฉพาะกลม ไดแก ใหฟรเฉพาะกลมผพการ ผสงอาย

เดก ทหารผานศก พระภกษ สามเณร และแมช การใหสวนลดสาหรบนกเรยน นกศกษา ผม

รายไดนอย (พจารณาจากเสนความยากจนแลวนาไปขนทะเบยนเพอขอรบบตร) และผวางงาน

ตามความเหมาะสมของสภาพเศรษฐกจและสงคม เปนตน ดงตารางท 6.2(A)



ตารางท 6.2(A) การใหบรการฟรเฉพาะกลม

กลม การใหบรการ

ฟร ลดราคา

ผพการ

ผสงอาย

เดก

ทหารผานศก พระภกษ สามเณร และแมช

นกเรยน นกศกษา

ผมรายไดนอย

ผวางงาน


นยามศพทเฉพาะและเกณฑของกลมเปาหมายทมสทธไดรบบรการฟร / ลดราคา

** กลมเปาหมายทงหมด จากดเฉพาะ ประชาชนชาวไทย

- ผพการ หมายถง บคคลทเปนผพการทมบตรประจาตวผพการ

- ผสงอาย หมายถง ประชากรทงเพศชาย และเพศหญงซงมอาย 60 ปขนไป

- เดก หมายถง บคคลทมอายต ากวา 14 ป

- ทหารผานศก หมายถง บคคลทมบตรประจาตวทหารผานศก

- นกเรยน นกศกษา หมายถง บคคลทเปนนกเรยน นกศกษา และมบตรประจาตวนกเรยน

นกศกษา

- ผมรายไดนอย หมายถง บคคลทมรายไดต ากวาเสนความยากจน (ป 2554 คอ 2,422 บาท

ตอคนตอเดอน)

- ผวางงาน หมายถง บคคลทมบตรผวางงาน



การจาแนกกลมผใชบรการ

จากการศกษาสามารถจาแนกกลมผใชบรการแบงออกเปน 8 กลม และไดจดกลมทได

สวนลดออกเปน 2 สวนคอ สวนแรกทไดรบบรการฟร ประกอบดวย กลมผพการ ผสงอาย เดก

และทหารผานศก พระภกษ สามเณร และแมช สวนทสอง ทไดสวนลด รอยละ 50 ประกอบดวย

นกเรยน นกศกษา ผมรายไดนอย และผวางงาน ดงตารางท 6.3(A)

ตารางท 6.3(A) สดสวนของกลมผใชบรการ

ลาดบ รายละเอยด สดสวน

ผใชบรการ* ใหสวนลด

1 ผพการ 1.5% 100%

2 ผสงอาย 2.5% 100%

3 เดก 6% 100%

4 ทหารผานศก พระภกษ สามเณร และแมช 1% 100%

5 นกเรยน นกศกษา 23% 50%

6 ผมรายไดนอย 18% 50%

7 ผวางงาน 7% 50%

8 ผมงานทาและมรายไดมากกวาคาแรงขนตาทรฐบาลกาหนด 41% 0%

หมายเหต: สดสวนกลมตวอยางผทใชบรการจากการศกษาความพงพอใจในมาตรการรถเมลฟร ไดจาก

คาเฉลยสดสวนการศกษาความพงพอใจในมาตรการรถเมลฟร ครงท 1 และครงท 2

จากตารางท 6.3(A) นามาคานวณงบประมาณทรฐบาลสนบสนน แสดงในตารางท

6.4(A) จากมาตรการใหมสามารถคานวณงบประมาณ พจารณาจากการประมาณการจานวน

ผโดยสาร ตามเอกสารโครงการศกษาพฒนาปรบปรงบารงรกษาระบบฐานขอมล ขอสนเทศและ

แบบจาลองเพอบรณาการพฒนาการขนสงและจราจร การขนสงตอเนองหลายรปแบบและ

ระบบโลจสตกสของ สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร ไดประมาณการจานวน



ผโดยสารรถโดยสารสาธารณะเฉพาะรถโดยสารธรรมดา ป 2560 เทากบ 1,052,032 เทยว-คนตอ

วน และขอมลจาก องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดประมาณจานวนผใชบรการรถ องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพ และรถเอกชนรวมบรการ ในสดสวนเทากน

ตารางท 6.4(A) การคานวณกลมผใชบรการแบงออกเปน 2 กลม

ลาดบ ประเภทกลม สดสวน ให

สวนลด

เงนทรฐบาล

สนบสนน(ลาน

บาท/เดอน)1

1

กลมทใหฟร ไดแก ผพการ ผสงอาย เดก

ทหารผานศก พระภกษ สามเณร และ

แมช

11% 50%2 11.28

2 กลมผใหสวนลด ไดแก ผมรายไดนอย

ผวางงาน3 25% 50% 25.64

รวม 36.92


1. เงนทรฐบาลตองสนบสนนเทากบ จานวนผใชบรการทงหมด x สดสวนกลมคน x ราคาตว

x สวนลด x จานวนวนตอเดอน จานวนผใชบรการรถเมลทงหมด 1,052,032 เทยว-คนตอวน (ขอมลจาก

สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร ประมาณการจานวนผโดยสารรถโดยสารสาธารณะเฉพาะรถ

โดยสารธรรมดาของ ป 2560 ) ราคาตว 6.50 บาท (ราคาตวรถเมลธรรมดาของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ)

เงนทรฐสนบสนน /เดอนสาหรบกลมทใหฟร เทากบ 1,052,032 x 11% x 6.50 x 50% x 30 = 11,283,043.20

บาท สาหรบกลมทใหสวนลด เทากบ 1,052,032 x 25% x 6.50 x 50% x 30 = 25,643,280.00 บาท

2. การใหสวนลด รอยละ 50 สาหรบกลมทใหฟรไดแก ผพการ ผสงอาย เดก ทหารผานศก พระภกษ

สามเณร และแมช เนองจากวา กลมน องคการขนสงมวลชนกรงเทพ จาย รอยละ 50 อยแลวในปจจบน ดงนน

รฐสนบสนนแค รอยละ 50 รวมทงหมด เปน รอยละ 100

3. ในสวนนไมไดระบ นกเรยน/นกศกษา เนองจากวา ปจจบน องคการขนสงมวลชนกรงเทพให

สวนลด นกเรยน/นกศกษา รอยละ 50 อยแลวจงไมใชภาระของรฐทตองสนบสนนงบประมาณ



2) กาหนดมาตรการ ในดานการบรหารจดการ และความเปนธรรมกบผมสวนเกยวของ

ดงตารางท 6.5(A)

ตารางท 6.5(A) แนวทางการปรบปรงในการบรหารจดการใหมประสทธภาพมากยงขน

หวขอในการ

ปรบปรง

รายละเอยด

1. การบรหาร

จดการ

1.1 ศกษาแนวทางการใชระบบ E-Ticket ใหสอดคลองกบโครงการดาเนนงานบรหาร

จดการตวรวม ของ สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจรทศกษาอย.หรอ

การใหคปองสวนลด และแผนการลงทน

1.2 จดหาเจาหนาท เพอรองรบการใหสทธพเศษในแตละกลมผรบบรการ

1.3 สรางระบบวธคดราคาคาโดยสาร

1.4 ศกษาแนวทางใหรถเอกชนรวมบรการฯ กบ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ใหม

มาตรฐานเดยวกน เชน การบรหารดวย ISO การคานวณตนทน การเบกจาย

งบประมาณ เปนตน

1.5 ศกษาการเลอกใชมาตรฐานรถเมล ทเหมาะสมเพอความปลอดภย และประหยด

พลงงานเชนเปลยนรถใหมเปน NGV เปนตน

1.6 เสนอใหภาครฐจายเงนสนบสนนใหเรวขนจากเดมการรบเงนใชเวลา 12 เดอน ควร

ปรบเปลยนใหมระยะเวลาทสนลง เปนไมเกน 3 เดอน

1.7 เสนอใหรถเมล องคการขนสงมวลชนกรงเทพ และรถเอกชนรวมการบรการ เขา

รวมโครงการฯ โดยการเปดใหมการประมลแขงขนทม Operation Cost ตาสด ซงจะทา

ใหมการบรหารตนทนไดอยางมประสทธภาพ

1.8 ขอเสนอแนะเพอประชาชน โดยการเพมประสทธภาพดวยการปรบเพมเสนทาง

หรอจานวนรถ ใหเหมาะสมกบประชาชนทกคน

2. แหลงเงนทน

สนบสนน

2.1 หาแหลงเงนทนทไดจากการเกบภาษทองถน (จากคนรวยมาอดหนนคนจน) อน

ไดแก ภาษสรรพสามต หรอภาษจากน ามนเชอเพลง การเกบภาษจากการขายปาย

โฆษณาเปนตน

2.2 จดทาเปนมาตรการถาวรโดยใหงบประมาณกบหนวยงานทเ กยวของ เชน

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

2.3 จดต งบรษทกลาง เพอมาบรหารจดการโครงการฯ ระหวางผใหบรการ กบ

ผรบบรการ

2.4 มการกากบโดยหนวยงานรวมระหวางรฐบาลและเอกชน (เอกชนเขามารวม

ประมลเพอใหบรการ)



หวขอในการ

ปรบปรง

รายละเอยด

3. การใหบรการ 3.1 การบรหารจดการเวลาเดนรถทเหมาะสม

3.2 การเพมเสนทางการเดนรถใหครอบคลมทกพนท

3.3 การฝกอบรมพนกงานขบรถ เพอความปลอดภย (ตามรายงานผลการสารวจความ

พงพอใจ)

จากการเสนอใหยกเลกมาตรการเดม และดาเนนมาตรการใหม ใหฟรเฉพาะกลมแบบ

มเงอนไขนน ยงไมสามารถดาเนนการและรองรบการดาเนนมาตรการใหมไดทนท เนองจาก

ขอจากดของรฐบาล เชน การใชระบบบตรโดยสารอเลกทรอนกส E-Ticket การจดทาบตรให

สทธพเศษ เปนตน อาจจะตองใชระยะเวลาในการดาเนนการอยางนอย 1 ปครงถง 2 ป ดงนน

ในชวงระยะเวลาเตรยมความพรอมเพอรองรบดงกลาว ใหภาครฐดาเนนการมาตรการเดมไป

กอน และศกษาแนวทางการใชระบบ E-Ticket โดยกาหนดกลมเปาหมายใหชดเจนและนาไป

เชอมโยง เพอใหสอดคลองกบโครงการดาเนนงานบรหารจดการตวรวม ของ สานกงานนโยบาย

และแผนการขนสงและจราจรทศกษาอย จนกวาระบบตางๆ จะมความพรอมเพอนามาตรการ

ใหมนไปใชในอนาคต



สวนท 4 ขอเสนอของมาตรการใหมตามแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของ

ประชาชนดานการเดนทางอยางเปนระบบ

จากการวเคราะหผลการศกษาตามวตถประสงคทง 4 ขอ รวมถงเหตผลการเปรยบเทยบ

ในสวนท 2 ทงการยกเลกมาตรการและการคงมาตรการเดมนน สามารถสรปผลจากการวจยเพอ

จดทาขอเสนอแนะแนวทางการสนบสนนมาตรการลดคาครองชพของประชาชนดานการ

เดนทางอยางเปนระบบ และสามารถเชอมโยงกบการกาหนดนโยบายภาครฐตอไปในอนาคตได

หรอแนวทางการใหความชวยเหลอการเดนทางรปแบบอนนอกเหนอจากแนวทางปจจบน โดย

คานงถงการใชจายงบประมาณของภาครฐอยางมประสทธภาพใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ

และสงคม โดยสรปวา รฐควรยกเลกมาตรการเดมทไดดาเนนการมาตงแตป 2551-2557 โดยให

กาหนดมาตรการใหมเพอยกระดบผมรายไดนอย ใหมโอกาสเทาเทยมกนในสงคม กาหนด

มาตรการทสอดคลองกบสภาพปจจบน ในดานการบรหารจดการใหเหมาะสม และเปนธรรมกบ

ผมสวนเกยวของ กาหนดใหเดนทางรถเมลทกเสนทางรวมทงรถขององคการขนสงมวลชน

กรงเทพและรถเอกชนรวมบรการดวยการเบกจายเงนงบประมาณประจาปตามแผนงาน

งบประมาณสนบสนนระยะยาว ในสวนของการเบกจายเงนสนบสนนโครงการฯ นน ให

หนวยงานทเกยวของนาเสนอเปนโครงการฯ เพอการเบกจายจากเงนงบประมาณประจาป ตาม

แผนงานงบประมาณสนบสนนในทกๆ ป และในสวนการเบกจายเงนของรถเอกชนรวมบรการ

นน ควรกาหนดกระบวนการจายเงนตามระเบยบของคณะกรรมการกากบดแลโครงการฯ ท

จดตงขนใหม เพอพจารณาวธการอนมตเบกจายใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงตอไป และ

จากการสารวจความคดเหนของผมสวนรวมในมาตรการน รอยละ 60.27 เหนดวยกบการม

มาตรการนตอไป แตใหฟรเฉพาะกลม ประกอบกบการศกษามาตรการเกยวกบรถเมลฟรของ

ตางประเทศทมลกษณะคลายกบประเทศไทยพบวา มาตรการรถเมลฟรใหเฉพาะกลมแบบม

เงอนไข โดยใหทกเสนทางสาหรบประชาชน ดงนนจงสรปไดวา มาตรการทมคนเหนดวยมาก

ทสด และเหมาะสมทสดในบรบทของประเทศไทย คอ มาตรการใหม ใหฟรเฉพาะกลมแบบม

เงอนไข ซงสามารถสรปเปนขอดและขอเสยของมาตรการใหมได ดงตารางท 6.6(A)



ตารางท 6.6(A) ขอดและขอเสยของมาตรการใหมฟรเฉพาะกลมแบบมเงอนไข

ขอด ขอเสย

1. เปนมาตรการทเหมาะสมกบสถานการณ


2. เปนมาตรการทชวยลดภาระคาครองชพของ

ป ร ะ ชาชน ดา น ก า ร เ ด น ท าง อ ยา ง เ ป น

รปธรรม

3. เ มอวเคราะหเกณฑความเหมาะสมแลว

สามารถผานเกณฑไดมากกวาเดม เ ชน

เกณฑความพงพอใจ เกณฑความเปนธรรม

เปนตน

4. สามารถลดชองวางความเหลอมลาระหวางผ

มรายไดนอยกบกลมชนชนกลางได

5. การใชจายงบประมาณของภาครฐ อยางม

ประสทธภาพและสอดคลองกบสถานภาพ


6. ประหยดงบประมาณได รอยละ 84 เมอ

เทยบกบมาตรการเดม (มาตรการใหม 36.92

ลานบาทตอเดอน มาตรการเดม 225.50 ลาน

บาทตอเดอน)

7. ชวยแกปญหาของผประกอบการรถเอกชน

รวมบรการ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ

และผรบบรการไดทงหมด

8. ผ มรายไดนอยสามารถเขาถงการบรการ

สาธารณะตามอตภาพอยางเทาเทยมกน

9. จากผลตอบแทนทางสงคมของมาตรการ

ใหม (SROI = 4.39) เหนวา การดาเนน

มาตรการใหมมมลคาสงกวาการลงทน

1. จะตองมการลงทนในระบบ E-Ticket



ผลประโยชนทจะไดรบกบมาตรการใหมน

จากตารางท 1.2 พบวา คาเฉลยทรฐบาลใหการสนบสนนรถเมลฟรตอเดอนประมาณ

225.50 ลานบาท จากตารางท 5.2(A) ประชาชนไดประโยชน 4,693/62 เทากบ 75.69 ลานบาทตอ

เดอน และจากตารางท 6.4(A) หลงจากการมมาตรการใหมน พบวา คาเฉลยทรฐบาลใหการ

สนบสนนรถเมลฟรตอเดอนประมาณ 36.92 ลานบาทตอเดอน (ประหยดงบประมาณ รอยละ 84

เมอเทยบกบมาตรการเดม) และจากตารางท 6.7(A) ประชาชนจะไดรบประโยชน 2,669,531.20

x 30 เทากบ 80.09 ลานบาทตอเดอน และยงมรถเอกชนรวมบรการเขามาใหบรการดวย การ

คานวณผลตอบแทนของมาตรการใหม พบวา คา ROI โดยรวม เทากบ – 0.45 ซงคาของ ROI จะ

มากกวาการดาเนนการตามมาตรการเดม (ROI = -0.66) จากตารางท 6.8(A) การคานวณ

ผลตอบแทนของมาตรการใหม พบวา คา SROI เทากบ 4.39 สงกวาเดมถง 2 เทา เมอเทยบกบ

การดาเนนการมาตรการเดม (SROI = 2.01)



การคานวณ ROI สาหรบมาตรการใหม

การคานวณ ROI แสดงดงตารางท 6.7(A) สาหรบรายละเอยดและทมาของขอมลทใชใน

การคานวณมดงน

1. จากขอมลกลมผใชบรการ 8 กลมจากตารางท 6.3(A)นามาจดกลมทไดสวนลด

ออกเปน 3 สวนคอ กลมทไดรบบรการฟร ประกอบดวย ผพการ ผสงอาย เดก และทหารผานศก

พระภกษ สามเณรและแมช สวนกลมทใหสวนลด รอยละ 50 ประกอบดวย นกเรยน/นกศกษา

ผมรายไดนอย และผวางงาน และกลมผมงานทาและมรายไดมากกวาคาแรงขนตาทรฐบาล

กาหนด ซงไมไดรบสวนลด

2. ขอมลของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพพบวาตนทนตอเทยว-คนของ องคการ

ขนสงมวลชนกรงเทพเทากบ 6.50 บาทและรฐใหการสนบสนนอก 2 บาท รวมเปน 8.50 บาทตอ

เทยว-คนและจากการสมภาษณเชงลกพบวาตนทนตอเทยว-คนของรถเอกชนรวมบรการ 7 บาท

สาหรบคาโดยสารรถประจาทางของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ เทากบ 6.50 บาทตอเทยว-

คน และคาโดยสารรถเอกชนรวมบรการ เทากบ 8 บาทตอเทยว-คน

3. ตามเอกสารโครงการศกษาพฒนาปรบปรงบารงรกษาระบบฐานขอมล ขอสนเทศ

และแบบจาลองเพอบรณาการพฒนาการขนสงและจราจร การขนสงตอเนองหลายรปแบบและ

ระบบโลจสตกสของ สานกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจรป 2557 ไดประมาณการ

จานวนผโดยสารรถโดยสารประจาทาง ป 2560 เทากบ 1,052,032 เทยว-คนตอวน และจากการ

สมภาษณเชงลกเจาหนาททเกยวของขององคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดประมาณการจานวน

ผใชบรการรถ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ และรถเอกชนรวมบรการในสดสวนเทากน ดงนน

จานวนผใชบรการรถ องคการขนสงมวลชนกรงเทพเทากบ 526,016 เทยว-คนตอวนและจานวน

ผใชบรการรถเอกชนรวมบรการ เทากบ 526,016 เทยว-คนตอวน

สมการคานวณผลตอบแทนการลงทน (ROI) คอ

ROI = ผลไดจากการลงทน – คาใชจายในการลงทน

คาใชจายในการลงทน

ROI = 2,669,531.20 - 4,810,416.32

= -0.45 4,810,416.32

จากผลการคานวณพบวาคา ROI สาหรบมาตรการใหม เทากบ – 0.45



ตารางท 6.7(A) คานวณ ROI ของมาตรการใหม

กลม ลกษณะของผใชบรการ สดสวน ผใชบรการ

เทยว-คนตอวน

ผใชบรการ ขสมก.


คาโดยสาร ขสมก

ทผใชบรการไดลดราคา

ผลประโยชนทประชาชนไดขององคการขนสง

มวลชนกรงเทพ(บาท)

กลมใหฟร ผพการ 0.015 15,780.48 7,890.24 6.5 51,286.56

ผสงอาย 0.025 26,300.80 13,150.40 6.5 85,477.60

เดก 0.06 63,121.92 31,561.96 6.5 205,146.24

ทหารผานศก พระภกษ สามเณร แมช 0.01 10,520.32 5,260.16 6.5 34,191.04

รวม 0.11 115,723.52 57,862.76 376,101.44

กลมผไดสวนลด50%

นกเรยน/นกศกษา 0.23 241,967.36 120,983.68 3.25 393,196.96

ผมรายไดนอย 0.18 189,365.76 94,682.88 3.25 307,719.36

ผวางงาน 0.07 73,642.24 36,821.12 3.25 119,668.64

รวม 0.48 504,975.36 252,487.68 820,584.96

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวาคาแรงขนตาทรฐบาล

กาหนด

0.41 431,333.12 215,666.56 0 0

รวม 1.00 1,052,032.00 526,017.00 1,196,686.40



ตาราง 6.7 (A) ) คานวณ ROI ของมาตรการใหม (ตอ)

กลม

ลกษณะของผใชบรการ สดสวน ผใชบรการ


ผใชบรการรถเอกชนรวม

บรการ


คาโดยสารรถเอกชนรวมบรการท

ผใชบรการไดลดราคา ผลประโยชนทประชาชนไดของรถเอกชนรวม

บรการ(บาท)

กลมใหฟร ผพการ 0.015 15,780.48 7,890.24 8 63,121.92

ผสงอาย 0.025 26,300.80 13,150.40 8 105,203.20

เดก 0.06 63,121.92 31,561.96 8 252,487.68

ทหารผานศก พระภกษ

สามเณร แมช

0.01 10,520.32 5,260.16 8 42,081.28

รวม 0.11 115,723.52 57,862.76 462,894.08


นกเรยน/นกศกษา 0.23 241,967.36 120,983.68 4 483,934.72

ผมรายไดนอย 0.18 189,365.76 94,682.88 4 378,731.52

ผวางงาน 0.07 73,642.24 36,821.12 4 147,284.48

รวม 0.48 504,975.36 252,487.68 1,009,950.72

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวาคาแรงขนตา

ทรฐบาลกาหนด

0.41 431,333.12 215,666.56 0 0

รวม 1.00 1,052,032.00 526,017.00 1,472,844.80



ตาราง 6.7 (A) ) คานวณ ROI ของมาตรการใหม (ตอ)

กลม1

ลกษณะของผใชบรการ สดสวน ผลประโยชนท

ประชาชนไดของรถ

ขสมก. และ รถเอกชน

รวมบรการ(บาท)

ผใชบรการ


ตนทน ROI

รถ ขสมก. รถเอกชนรวม

บรการ

ขสมก 8.50บาทตอ

เทยว-คน


7 บาทตอเทยว-คน

รวม

(ประโยชน-ตนทน)/

ตนทน]

กลมใหฟร ผพการ 0.015 114,408.48 7,890 7,890 67,067.04 55,231.68 122,298.72 -0.06

ผสงอาย 0.025 190,680.80 13,150 13,150 111,778.40 92,052.80 203,831.20 -0.06

เดก 0.06 457,633.92 31,561 31,561 268,268.16 220,926.72 489,194.88 -0.06

ทหารผานศก พระภกษ สามเณร แมช 0.01 76,272.32 5,260 5,260 44,711.36 36,821.12 81,532.48 -0.06

รวม 0.11 838,995.52 57,862 57,862 491,824.96 405,032.32 896,857.28 -0.06


นกเรยน//นกศกษา 0.23 877131.68 120,984 120,984 1,028,361.28 846,885.76 1,875,247.04 -0.53

ผมรายไดนอย 0.18 686,450.88 94,683 94,683 804,804.48 662,780.16 1,467,584.64 -0.53

ผวางงาน 0.07 266,953.12 36,821 36,821 312,979.52 257,747.84 570,727.36 -0.53

รวม 0.48 1,830,535.68 252,488 252,488 2,146,145.28 1,767,413.76 3,913,559.04 -0.53

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวาคาแรงขนตาท

รฐบาลกาหนด

0.41 0 215,667 215,667 0 0 0 0

รวม 1.00 2,669,531.20 526,016 526,016 2,637,970.24 2,172,446.08 4,810,416.32 -0.45



การคานวณผลตอบแทนทางสงคม SROI สาหรบมาตรการใหม

สาหรบรายละเอยดและทมาของขอมลทใชในการคานวณมดงน

1. การกาหนดขอบเขตและวเคราะหผมสวนไดสวนเสย จากเอกสารโครงการศกษาพฒนา

ปรบปรงบารงรกษาระบบฐานขอมล ขอสนเทศและแบบจาลองเพอบรณาการพฒนาการขนสง

และจราจร การขนสงตอเนองหลายรปแบบและระบบโลจสตกสของสานกงานนโยบายและ

แผนการขนสงและจราจร ป 2557 ไดประมาณการจานวนผโดยสารรถโดยสารประจาทาง

ป 2560 เทากบ 1,052,032 เทยว-คนตอวน และจากการสมภาษณเชงลกเจาหนาททเกยวของของ

องคการขนสงมวลชนกรงเทพ ไดประมาณการจานวนผใชบรการรถ องคการขนสงมวลชน

กรงเทพ และรถเอกชนรวมบรการในสดสวนเทากน ดงนน จานวนผใชบรการรถ องคการขนสง

มวลชนกรงเทพเทากบ 526,016 เทยว-คนตอวนและจานวนผใชบรการรถเอกชนรวมบรการ

เทากบ 526,016 เทยว-คนตอวนสาหรบการกาหนดสดสวนผมสวนไดสวนเสยนน จากขอมล

กลมผใชบรการ 8 กลมจากตารางท 6.3(A) นามาจดกลมทไดสวนลดออกเปน 3 สวนคอ กลมท

ไดรบบรการฟร ประกอบดวย ผพการ ผสงอาย เดก และทหารผานศก พระภกษ สามเณรและแม

ช สวนกลมทใหสวนลด รอยละ 50 ประกอบดวย นกเรยน/นกศกษา ผมรายไดนอย และคน

วางงาน และกลมผมงานทาและมรายไดมากกวาคาแรงขนตาทรฐบาลกาหนดซงไมไดรบ

สวนลดดงตารางท6.8(A)และกรณจานวนผใชบรการกลมนกเรยน/นกศกษา 241,967.36 คนตอ

วน จะพจารณาผมสวนไดสวนเสยเฉพาะกลมเรยนหนงสอ ระดบปรญญาตร เนองจากเปนกลมท

สามารถเขาสตลาดแรงงานได และกาหนดตวชวดทางการเงน คอผลตอบแทนของรายไดอยาง

ชดเจน คอ 15,000 บาทตอเดอน ทงนกลมนกเรยนมหลายระดบชนเรยนและบางชนเรยนมปจจย

ดานอายทยงไมสามารถเขาสตลาดแรงงาน ทาใหไมสามารถกาหนดตวชวดทางการเงนไดชดเจน

และจากผลการศกษาความพงพอใจในมาตรการรถเมลฟรครงท 1และครงท2 จากกลมตวอยาง

ผตอบแบบสอบถาม จาแนกตามระดบการศกษา ซงระดบการศกษาระดบปรญญาตรเฉลยของ

ทง 2 ครง คอ รอยละ 25.8 จงนามาคดสดสวนผมสวนไดสวนเสยกลมระดบปรญญาตรเทากบ

241,967.36 x 0.258 = 62,427.58 คน

2. สดสวนการเปลยนแปลงของผมสวนไดสวนเสย ยงคงใชขอมลการเปลยนแปลงของ

ตวชวดและสดสวนการเปลยนแปลงจากตารางท 5.6(A)



3. ขอมลของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพพบวาตนทนตอเทยว-คนของ องคการขนสง

มวลชนกรงเทพเทากบ 6.50 บาทและรฐใหการสนบสนนอก2 บาท รวมเปน 8.50 บาทตอเทยว-

คน และจากการสมภาษณเชงลกพบวาตนทนตอเทยว-คนของรถเอกชนรวมบรการ 7 บาท

สาหรบคาโดยสารรถประจาทางของ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ เทากบ 6.50 บาทตอเทยว-

คน และคาโดยสารรถเอกชนรวมบรการ เทากบ 8 บาทตอเทยว-คน

4. การคานวณตวแทนทางการเงนยงคงใชตารางท 5.6(A)

ผลการคานวณแสดงในตารางท6.8(A)



ตารางท 6.8(A) คานวณ SROI ของมาตรการใหม

กลม ลกษณะผใชบรการ สดสวน ผใชบรการ

(เทยว-คน)

ผใชบรการ(เทยว-คน) สดสวนการ

เปลยนแปลง

0utcome incidence(คน)

ขสมก รถเอกชนรวมบรการ ขสมก รถเอกชนรวมบรการ

กลมใหฟร ผพการ 0.015 15,780.48 7,890.24 7,890.24 1.00 7,890.24 7,890.24

ผสงอาย 0.025 26,300.80 13,150.40 13,150.40 1.00 13,150.40 13,150.40

เดก 0.06 63,121.92 31,560.96 31,560.96 1.00 31,560.96 31,560.96

ทหารผานศก พระภกษ


0.01 10,520.32 5,260.16 5,260.16 1.00 5,260.16 5,260.16

กลมผได

สวนลด 50%

นกเรยน/นกศกษา 0.23 241,967.36 31,213.79 31,213.79 0.98 30,589.51 30,589.51

ผมรายไดนอย 0.18 189,365.76 94,682.88 94,682.88 1.00 94,682.88 94,682.88

ผวางงาน 0.07 73,642.24 36,821.12 36,821.12 0.99 36,452.91 36,452.91

กลมไมม

สวนลด

ผมรายไดมากกวาคาแรงขน

ตาทรฐบาลกาหนด

0.41 431,333.12 215,666.56 215,666.56 0 0 0

รวม 1 1,052,032.00



ตารางท 6.8(A) คานวณ SROI ของมาตรการใหม (ตอ)

กลม ลกษณะผใชบรการ ตวชวดทไดรบจาก

ขสมก


ขสมก

Financial Proxy

ขสมก

ตวชวดทไดรบจาก



รถรวม

Financial Proxy


กลมใหฟร ผพการ ประหยด 6.50 4,680 36,926,323 ประหยด 8 5,760 45,447,782

ผสงอาย ประหยด 6.50 4,680 61,543,872 ประหยด 8 5,760 75,746,304

เดก ประหยด 6.50 4,680 147,705,293 ประหยด 8 5,760 181,791,130

ทหารผานศกพระภกษ


ประหยด 6.50 4,680 24,617,549 ประหยด 8 5,760 30,298,522

กลมผไดสวนลด

50%

นกเรยน/นกศกษา โอกาสไดงาน 90,000 2,753,056,229 โอกาสไดงาน 90,000 2,753,056,229

ผมรายไดนอย ประหยด 3.25 2,340 221,557,939 ประหยด 4 2,880 272,686,694

ผวางงาน โอกาสไดงาน 90,000 3,280,761,792 โอกาสไดงาน 90,000 3,280,761,792

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวาคาแรงขน

ตาทรฐบาลกาหนด

0 0 0 0 0 0




กลม ลกษณะผใชบรการ Financial Proxy

รถ องคการขนสงมวลชน

กรงเทพและรถเอกชนรวม

บรการ

Deadweight

Attribution

Total Annual Drop-off Total Annual

x

(1+Drop-off)

กลมใหฟร ผพการ 82,374,106 0.00 0.74 60,956,838.14 0 60,956,838

ผสงอาย 137,290,176 0.00 0.74 101,594,730.24 0 101,594,730

เดก 329,496,422 0.00 0.74 243,827,352.58 0 243,827,353

ทหารผานศกพระภกษ


54,916,070 0.00 0.74 40,637,892.10 0 40,637,892

กลมผไดสวนลด50% นกเรยน/นกศกษา 5,506,112,457 0.82

0.74 733,414,179.30 0 733,414,179

ผมรายไดนอย 494,244,634 0.00 0.74 365,741,028.86 0 365,741,029

ผวางงาน 6,561,523,584 0.00 0.74 4,855,527,452.16 0 4,855,527,452

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวา

คาแรงขนตาทรฐบาล

กาหนด 0 0 0 0 0 0




กลม ลกษณะผใชบรการ year 1 year 2 year 3 year 4 year 5 total NPV

กลมใหฟร ผพการ 60,956,838 60,956,838 60,956,838 60,956,838 60,956,838 304,784,191 279,164,470

ผสงอาย 101,594,730 101,594,730 101,594,730 101,594,730 101,594,730 507,973,651 465,274,116

เดก 243,827,353 243,827,353 243,827,353 243,827,353 243,827,353 1,219,136,763 1,116,657,879

ทหารผานศก พระภกษ สามเณร แม

ช

40,637,892 40,637,892 40,637,892 40,637,892 40,637,892 203,189,460 186,109,647

กลมผไดสวนลด

50%

นกเรยน/นกศกษา 733,414,179 733,414,179 733,414,179 733,414,179 733,414,179 3,667,070,897 3,358,822,188

ผมรายไดนอย 365,741,029 365,741,029 365,741,029 365,741,029 365,741,029 1,828,705,144 1,674,986,819

ผวางงาน 4,855,527,452 4,855,527,452 4,855,527,452 4,855,527,452 4,855,527,452 24,277,637,261 22,236,893,970

กลมไมมสวนลด ผมรายไดมากกวาคาแรงขนตาท

รฐบาลกาหนด 0 0 0 0 0 0 0

รวม B 29,317,909,089

C 1,755,801,957 1,808,476,016 1,862,730,296 1,918,612,205 1,976,170,571 9,321,791,044 6,675,885,953

ผลของการคานวณ SROI

4.392



Documents

บทนําบทน า โครงการจ ดท าแนวทางการสน บสน นมาตรการลดค าครองช พของประชาชน