สารบญ

บทน�ำ: หองทดลองทใหญทสดในโลก

I ยทธศำสตรขยบประเทศ

1) ตลาดเสรฝงหานบนและเสอกระโดด

2) ควรใชหลกการใดเขยนยทธศาสตรชาต

3) ตองพฒนาแบบไหนจงจะยงยนและทวถง

II เสนทำงทนนยมโลก

4) โลกทหนงกบสองอยตรงไหน

5) ทนนยมมแบบเดยวหรอไม

6) ยโรปสรางรฐสวสดการไดอยางไร

7) เสอเอเชยกระโดดไวแคไหน

8) รฐน�าตลาดคอสตรส�าเรจจรงหรอ

9) รวยแลวจะเปนประชาธปไตยเองใชไหม

10)ท�าไมเราจงเปนอยางสงคโปรไมได

III อนำคตทนนยมไทย

11)จากครรภมารดาถงเชงตะกอน4.0

12)ประเทศไทยมาถงจดนไดอยางไร

13)ไทยตางจากเสอเอเชยตรงไหน

10

16

18

28

44

56

58

64

74

84

90

98

104

112

114

122

130

14)มองเศรษฐกจไทยอยางไรด

15)อะไรคอปญหาใหญของทนนยมไทย

IV โมเดลเศรษฐกจใหม

16) ผาโซการผลตหนวยคดเศรษฐกจใหม

17) ท�าไมโนเกยกบอรคสนจงยงไมตาย

18) ยโรปรบมอเทคเฟรมยกษใหญอยางไร

19)GreenGrowthนโยบายอตสาหกรรมในกระแสโลกาภวตน

20) SilverEconomyไมใชสงคมสงวยแตคอฐานเศรษฐกจใหม

21)GoldenAgeofCapitalismระเบยบโลกปลายเปด

บทสรป: เศรษฐกจทมชวตและสสน

อำงองและอำนเพมเตม

ประวตผเขยน

136

144

156

158

172

182

192

204

210

224

230

238

6 เศรษฐกจสามส

ค�าน�า

กำรอำนหนงสอหนงเลมเปรยบเสมอนกำรออกเดนทำงหนงครง

แตเปนการเดนทางทไรขอจ�ากดดานเวลาและสถานทถาอยากยอนเวลา

กลบไปอดต หนงสอประวตศาสตรดๆ สกเลมสามารถพาคณทองไปยง

จดหมายตางกาลตางสมยไดทนทถาอยากเขาใจความซบซอนของมนษย

นยายสกเลมกพาคณไปดมด�ากบความรสกนกคดและเลอดเนอภายใน

ของผคนได

ส�าหรบหนงสอเลมน ผมอยากชวนผอานออกเดนทางไปส�ารวจ

“เสนทางทนนยมโลก” เรมตนดวยการบกตะลยเสนทางสมบกสมบน

ในโลกฝงตะวนตกกอนจะลดเลาะเขาสทางลดทวาแสนลกลบคดโคงของ

ดนแดนฝงตะวนออก จากนนกชวนมาปกหลกตงแคมปมองววฒนาการ

ทนนยมไทยกนใหถวนถขนวามทางลาดชนและจดอนตรายชวนพลดหลง

อยตรงไหนบาง

ปดทายดวยการพนจเขมทศเพอมองไปยงอนาคตผานขอเสนอ

ใหมๆทแวดวงเศรษฐกจการเมองระหวางประเทศก�าลงถกเถยงกนอยาง

เขมขนเพอตอบโจทยใหญของเศรษฐกจโลกปจจบนคอPlanet,People

และPlatformวาเราจะจดการกบวกฤตภมอากาศไปพรอมๆกบสภาวะ

สงคมสงวยและการพลกผนของเทคโนโลยอยางไรโดยไมไปซ�าเตมปญหา

รากฐานอยางความเหลอมล�าทรนแรงและฝงลกขนทกขณะ

ถงทสดแลว เศรษฐกจประเทศใดจะรดหนาหรอถดถอยกอยท

องคประกอบพนฐานสามอยางคอคนเทคโนโลยและระเบยบโลกไมตาง

วระยทธ กาญจนชฉตร 7

จากเมอครงสนสดสงครามโลกครงทสอง แตดวยเงอนไขทเปลยนไป

โมเดลเดมๆทเคยประสบความส�าเรจอยางรฐพฒนาหรอตลาดเสรยอม

ใชไมไดผลดงในอดต

หนงสอเลมนเสนอใหปรบทศทางการจดการคนเทคโนโลยและ

ระเบยบโลกดวยกรอบคดทตางจากเดมการผลตและอตสาหกรรมยงคง

เปนหวใจของการพฒนาแตตองมองผานหวงโซการผลตขามชาตและขยบ

เขาสโหมดGreenGrowthอยางจรงจงสงคมสงวยควรถกมองเปนโอกาส

ทางเศรษฐกจบนฐานคดSilverEconomyซงสามารถยกระดบเทคโนโลย

และสรางงานคณภาพไปพรอมกน ในขณะเดยวกน กตองรวมผลกดน

ฉนทมตใหมในการจดระเบยบโลกใหเออตอการเตบโตของประเทศตางๆ

มากกวาน เหมอนทเราเคยมในยคGoldenAgeofCapitalism–รวม

ความแลวจงเปน“เศรษฐกจสามส”Green,SilverและGoldenทมาของ

ชอหนงสอ

ผมไดปรบปรงบทความสวนหนงทเคยเขยนลงในเวบไซต

The101.world ใหทนสมยและคมชดขน นอกจากน ยงเขยนเพมเตม

อกหลายชนเพอใหการตามรอยเศรษฐกจไทยและทนนยมโลกของผอาน

ราบรนตอเนอง ขอขอบคณอาจารยปกปอง จนวทย อาจารยวรพจน

วงศกจรงเรองศรชญศรณศรประสทธและทมงานbookscapeส�าหรบ

ค�าแนะน�าในการจดท�าตนฉบบอยางมออาชพ

ผมขออทศหนงสอเลมนใหกฟอาภากญรตนวชยคชวตผรวม

เดนทางผานรอนผานหนาวมาดวยกนตงแตบนเกาะบรเตนมาจนเกาะ

ฮอนชทกเสยงหวเราะยามโลกอยขางเราและรอยยมยามสงตางๆไมเปนใจ

ของกฟแนบแนนเปนสวนหนงในความทรงจ�าของชวตผม

วระยทธ กำญจนชฉตร

วระยทธ กาญจนชฉตร

เศรษฐกจสามสเศรษฐกจแหงอนาคต

บทน�า

หองทดลองทใหญทสดในโลก

วระยทธ กาญจนชฉตร 11

พอกบแมของผมเกดในยคทญปนเพงแพสงครำม ผคนปำกกดตนถบ

ไมมใครอยากใชสนคาญปน

ผมเกดในยคทเกาหลใตผลตไดเพยงของราคาถกเพลงจากเกาหล

ไมเปนทรจกและไมเคยไดยนวามใครเกบเงนเพอไปเทยวเกาหล

คนรนพอรนแมของผมไดเหนกบตาวาญปนฟนจากสงครามจน

กลายเปนประเทศชนน�าไดอยางไร

สวนคนรนผมกไดสมผสความรสกของการถกประเทศทออกสตารต

ใกลๆกบเราอยางเกาหลใตวงน�าหนาไปไมเหนฝน

ในขณะทยคลกสาวของผมเตมไปดวยขาวเรองเวยดนามก�าลงจะ

แซงหนาเรา

“ไทยเปนประเทศก�าลงพฒนา” เปนประโยครวมสมยทเราทกคน

ไดยนมาตงแตเกด

ประโยคนเปนแรงผลกดนใหผมเลอกเสนทางวชาการเพราะอยาก

หาค�าตอบอยากรจกโลกกวาง

12 เศรษฐกจสามส

Everyonewasoncealatecomer.

บทเรยนแรกทผมไดเรยนรคอทกประเทศลวนเคยเปน“ผมาทหลง”

กนทงนนสหรฐอเมรกาเคยไลตามองกฤษญปนเคยไลตามสหรฐอเมรกา

เกาหลใตเคยไลตามญปน

การมาทหลงไมใชเรองแปลก

ทแปลกคอมประเทศเพยงหยบมอเทานนทประสบความส�าเรจ

ในการไลกวดผน�าจนกลายเปนประเทศร�ารวยได

และทแปลกกวานนจนกลายเปนปรากฏการณคอ ระยะเวลาท

ประเทศ“เสอเอเชย”อยางเกาหลใตไตหวนและสงคโปรใชในการไลกวด

หากประเทศยากจนประเทศหนงเตบโตปละ2-3เปอรเซนตตอเนอง

เปนเวลา100ปกจะกลายเปนประเทศร�ารวยในทสดประเทศตะวนตกอยาง

องกฤษสหรฐฯและออสเตรเลยกใชเวลาราวหนงศตวรรษในการพฒนา

นคอเสนทางปกตกอนการผงาดของเสอเอเชย

ทวาหลงสงครามโลกครงทสองสงคโปรใชเวลาเพยง38ปในการ

“ขยบ” จากประเทศรายไดปานกลางเปนประเทศรายไดสง ในขณะท

เกาหลใตและไตหวนใชเวลาเพยง26ปเทานน

“เวลา”กลายเปนสงทยดหดไดเพราะหนงศตวรรษในโลกตะวนตก

กลบมคาเพยงสามสบปในดนแดนเอเชยตะวนออก

บทเรยนจากเสอเอเชยจงเปนสงแรกๆทเราตองศกษาหากอยาก

เขาใจปรากฏการณไลกวด

อยางไรกด เสนทางทนนยมไมไดจบลงเมอกลายเปนประเทศ

รายไดสง

แมวามาตรฐานการครองชพของประชากรสวนใหญจะดขนแลว

แต “ชวตหลงความรวย” กยงตองเผชญความทาทายอกหลายดาน

ประชาธปไตยไมไดเกดขนหรอยกระดบตามสถานะทางเศรษฐกจโดย

อตโนมตในขณะทความเหลอมล�ากไมไดลดลงตามรายไดเฉลยทเพมขน

เสมอไป

วระยทธ กาญจนชฉตร 13

ยงกวานนทนนยมของประเทศร�ารวยกไมไดววฒนาการไปสรปแบบ

เดยวกนดงทผสนบสนนอเมรกนโมเดลอยากใหเปน

ความหลากหลายของโมเดลทนนยมยงคงด�ารงอยในศตวรรษท21

แมวาประเทศตางๆ ในโลกจะตดตอเชอมโยงกนมากขนภายใตกระแส

โลกาภวตน

ทนนยมของสหรฐอเมรกายงคงมกลไกขบเคลอนคนละกลไกกบ

ทนนยมของเยอรมนและประเทศแถบสแกนดเนเวยเกาหลใตกบไตหวน

กลายเปนประเทศร�ารวยในเวลาไลเลยกน แตพฒนาการประชาธปไตย

กลบแตกตางกนสงคโปรโมเดลทดเหมอนงายๆจนหลายประเทศใฝฝน

จะท�าตามกลบไมมใครสามารถเดนซ�ารอยได

ความซบซอนของเสนทางทนนยมทวามาน อาจเปนเรองชวน

หงดหงดส�าหรบคนทอยากเหนทกอยางในโลกเดนเขาสกรอบมาตรฐาน

เดยวกน ทวานกลบเปนเรองนาตนเตนชวนฉงนทสดส�าหรบผเฝามอง

ปรากฏการณทนนยมและผลสบเนองทางการเมองสงคมและชวตของผคน

ประเทศผมาทหลงไมไดเสยเปรยบเสมอไป

หากดจากประวตศาสตรทผานมา ประเทศทประสบความส�าเรจ

ในการไลกวดลวนเปนประเทศทรจกถอดบทเรยนจากผเดนน�าหนาท�าให

สามารถหลกเลยงขนตอนลองผดลองถก หรอชวงเวลาลมลกคลกคลาน

ทผน�าหนาเคยเผชญมากอน

เรยกวาถงมาชาแตกใชความชาใหคมคาทสดดงทอเลกซานเดอร

เกอรเชนโครน (Alexander Gerschenkron) เรยกวา “ประโยชนของ

ความลาหลง”(advantageofbackwardness)

หากประเทศก�าลงพฒนาเขาใจความหลากหลายของโมเดลทนนยม

รเทาทนทกเสนทางแหงความเปนไปได รเทาทนผลกระทบทอาจเกดขน

ระหวางทางและผลขางเคยงทอาจตามมาทปลายทางยอมสามารถเลอก

เสนทางของตนเองไดอยางรอบคอบและใชประโยชนจากการมาทหลง

อยางเตมท

14 เศรษฐกจสามส

แนนอนวาไมม“สตรส�าเรจ”ทเพยงประเทศก�าลงพฒนาดาวนโหลด

ไปใชกจะเตบโตรดหนาถาการพฒนาเปนเรองงายดายขนาดนนคงไมม

ประเทศยากจนเหลออยในโลกนอกแลว

เพราะการพฒนาเศรษฐกจไมใชหองแลบทางวทยาศาสตรท

สามารถควบคมปจจยตางๆได

จะรายหรอดมนษยตางมเจตจ�านงเสร มไดเปนเพยงอะตอมหรอ

โมเลกล

ส�าหรบโลกเศรษฐกจ ประวตศาสตรจงเปนเพยง “หองทดลอง”

อยางเดยวทเราม ดงค�ากลาวของเจมส บคานน (James Buchanan)

นกเศรษฐศาสตรรางวลโนเบล

แลวโจทยของทศวรรษ2020คออะไร?

ศตวรรษใหมเตมไปดวยความโกลาหลเปดฉากดวยเหตการณ9/11

คลนสนามในมหาสมทรอนเดยวกฤตเศรษฐกจโลกตามมาดวยการถอนตว

ออกจากสหภาพยโรปของสหราชอาณาจกรสงครามการคาระหวางจนกบ

สหรฐอเมรกาและโรคอบตใหม–ความปนปวนยงเกดขนไมหยดหยอน

แตยงโลกปนปวนมากเทาไรเรายงตองกลบมายดหลกการพนฐาน

ใหหนกแนนขนเทานน

คนเทคโนโลยและระเบยบโลกยงคงเปนสามองคประกอบรากฐาน

ทชขาดความเจรญรงเรองและความถดถอยของแตละประเทศแตวธการ

จดการและทศทางทควรมงหนาไปยอมไมเหมอนเดม เพราะเงอนไข

รอบดานเปลยนแปลงไปมหาศาล

Planet–การพฒนาอตสาหกรรมแบบเดมมแตจะยงซ�าท�าลายโลก

เพราะมนษยใชทรพยากรธรรมชาตเกนขดจ�ากดความยงยนไปแลว

People–ก�าลงแรงงานไมลนเหลอดงเคยเพราะโครงสรางประชากร

ก�าลงเปลยนสสงคมสงวยอยางรวดเรว

Platform–การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยกมความถสงขนพลกผน

รปแบบความสมพนธของผคนรวมถงสนคาและบรการ

วระยทธ กาญจนชฉตร 15

ถงกระนนกตามการพดถงแตตวแปรใหมๆโดยไมสนใจปญหาเกา

ทฝงรากลกอยางความเหลอมล�าหรอมองหาแตค�าศพทใหมๆเพอดงดด

ความสนใจโดยไมเขาใจโครงสรางทเปนอยและววฒนาการของแตละสงคม

ยอมไมตางอะไรกบการกาวเดนไปขางหนาโดยปดตาขางหนง ทงยงไม

เหลยวมองดานหลงและผคนรอบขาง

เทคโนโลยสเขยว + ตลำดสเงน + ระเบยบโลกสทองคอขอเสนอ

ปลายทางของหนงสอเลมนเพอรบมอกบปมปญหาเกาและเงอนไขใหมๆ

ของศตวรรษท21

ทวากอนจะไปถงจดนน ผมอยากชวนผอานออกเดนทางส�ารวจ

“เสนทางทนนยมโลก”กนกอน

เรมจากบกตะลยฝงตะวนตกทวากนวาสมบกสมบนจนนาขยาด

แลวขามมาฝงตะวนออกทดเหมอนคนเคยแตกลบยอกยอนไมใชเลน

กอนมาพกตงแคมปสงเกตการณภมศาสตรทนนยมไทยแบบพาโนรามา

เกบบทเรยนระหวางทางจากตรงนนตรงนทละเลกละนอย

สะสมภมปญญาเพอมองไปขางหนาดวยความหวงและความ

ระมดระวง

แมจะไมมสตรส�าเรจ แตการเขาใจประสบการณของโลกตะวนตก

รจกเสนทางของโลกตะวนออก และอานสถานการณการคาการผลต

ในปจจบนใหออก ยอมเปรยบเสมอนการเดนทางทมแผนทและเขมทศ

น�าทางในปาทนนยมอนกวางใหญ

เพราะโลกทงใบของเรานเองคอหองทดลองทางเศรษฐกจ

พรอมออกไปทองเสนทางทนนยมโลกกนหรอยงครบ

Iยทธศาสตรขยบประเทศ

“วงเดยวเพอครองพภพ

วงเดยวเพอคนพบจบหลา

วงเดยวเพอสาปสนทกวญญาณ

พนธนาไวในความมดมน”

จะวาไปแลว ภารกจส�าหรบผคนในแวดวงการพฒนาเศรษฐกจ

กมความใกลเคยงกบเหลานกรบในวรรณกรรมคลาสสกเรอง

The Lord of the Ringsของเจ.อาร.อาร.โทลคน(J.R.R.Tolkien)

เพราะเขาและเธอตางทมเทสรรพก�าลงเพอเดนทางคนหา“แหวน

เอกธ�ามรงค”เชนเดยวกน

ในโลกวรรณกรรมแหวนเอกธ�ามรงคคอศนยกลางแหงอ�านาจ

ศกดสทธผใดครอบครองแหวนยอมสามารถครองพภพสวนใน

โลกการพฒนา แหวนเอกธ�ารงคเปรยบไดกบ “กลจกรแหงการ

เตบโต”(GrowthEngine)ทสามารถขบเคลอนเศรษฐกจประเทศ

ยากจนใหยกระดบขนมาทดเทยมกบประเทศมหาอ�านาจได

เนอหาสวนแรกจะชวนผอานมองภาพใหญของยทธศาสตร

ขยบประเทศ คนหาแหวนเอกธ�ามรงคทชวยใหประเทศก�าลง

พฒนาเพยง1ใน10ของโลกสามารถเตบโตกลายเปนประเทศ

ร�ารวยได จากนนกมาฟงววาทะระดบโลกวาดวยการก�าหนด

เสนทางการพฒนาประเทศท�าความเขาใจความแตกตางระหวาง

การเตบโตกบการพฒนาและเศรษฐกจแบบไหนทเรยกวายงยน

และทวถง

1

ตลาดเสร ฝงหานบน และเสอกระโดด

วระยทธ กาญจนชฉตร 19

ในป 1960 ซงธนำคำรโลกเรมเกบขอมลรำยไดแตละประเทศอยำง

เปนระบบในปนนมประเทศ“รายไดปานกลาง”อยจ�านวน101ประเทศ

เมอเวลาผานไป50ปคณคดวามกประเทศครบทสามารถหลดพนสถานะ

รายไดปานกลางขนมาเปนประเทศร�ารวยได

...

ค�าตอบคอ13ประเทศ

พดอกอยางกคอในบรรดารอยประเทศทออกวงในเวลาไลเลยกน

มเพยงสบกวาประเทศเทานนทสามารถวงเขาเสนชยไดส�าเรจหลงแขงกน

มาครงศตวรรษ!

หวขอศกษาเรอง “กบดกรายไดปานกลาง” ไดรบความสนใจ

แพรหลายกเพราะสดสวนความส�าเรจในกำรไลกวด (catch-up) ทนอย

จนนาตกใจนละครบ

แลวพอมาดรายละเอยดวามประเทศใดบางทประสบความส�าเรจ

กจะยงนาตกใจเขาไปใหญ

20 เศรษฐกจสามส

ปรากฏวาจาก13ประเทศดงกลาวเปนประเทศทอยในยโรปและ

ไดรบประโยชนจากการเปนสวนหนงของสหภาพยโรปไปแลว4ประเทศ

(กรซ ไอรแลนด โปรตเกส และสเปน) เปนเกาะขนาดเลก 2 ประเทศ

(มอรเชยสและเปอรโตรโก) และเปนประเทศทร�ารวยเพราะโชคดขดเจอ

น�ามน1ประเทศ(อเควทอเรยลกน)

เหลอเพยงหกประเทศเทานนทพอจะมลกษณะใกลเคยงกบ

ประเทศก�าลงพฒนาอนๆ มากหนอย ชวนใหศกษาโมเดลการพฒนา

เพมเตมคออสราเอลฮองกงสงคโปรญปนเกาหลใตและไตหวน

การขยบสถานะอนแสนยากเยนนท�าใหเกดววาทะในแวดวง

เศรษฐศาสตรการพฒนามายาวนานวาอะไรคอ“กลจกรแหงการเตบโต”

ทประเทศเพยงหยบมอใชขบเคลอนจนกาวจากโลกทสามสโลกทหนงได

คนสวนใหญ(เคย)เชอวา“กลไกตลาด”คอกลจกรมหศจรรยท

หากประเทศก�าลงพฒนาน�าเขามาใชใหถกทถกทางกจะสรางความเจรญ

รงเรอง แตพอผานสงครามโลกมาไดสองสามทศวรรษ การเตบโตแบบ

“ไฮสปด”ของเอเชยตะวนออกกลบสรางชอเสยงใหกบ“ทฤษฎฝงหานบน”

ทมญปนเปนหานจาฝง

อยางไรกด เมอโลกยค 4.0 หนมาสนใจการพฒนานวตกรรม

เปนหลกคนจ�านวนมากกพากนแกะรอย “เสนทางเสอกระโดด”ทท�าให

บรษทจากเกาหลใตและไตหวนเตบโตล�าหนาญปน

ยทธศำสตรตลำดเสร

ผเชอมนในแนวทางตลาดเสรมองวา ปญหาทส�าคญทสดของประเทศ

ยากจนคอตลำดถกบดเบอน เพราะรฐเขามากาวกายเศรษฐกจ ไมวา

จะดวยมาตรการโจงแจง อยางการอดหนนผผลตบางราย ประกนราคา

สนคาหรอผานเครองมออนๆเชนตงอตราภาษศลกากรระดบสงกดกน

การลงทนจากตางชาต

วระยทธ กาญจนชฉตร 21

ทงหมดนท�าใหการจดสรรทรพยากรไมมประสทธภาพการแขงขน

ไมสมบรณผบรโภคจงไมสามารถซอสนคาในราคาตามกลไกตลาดสวน

เกษตรกรและผผลตกไมมแรงจงใจใหพฒนาเทคโนโลยเพราะรวามรฐบาล

คอยชวยเหลออย

ทางแกปญหากคอท�าตรงขามกบทวามาขางตนเพอใหกลไกราคา

ท�างานไดสมบรณดงสโลแกนวา“Getting the prices right ”โดยเลกประกน

ราคาปลอยใหนกลงทนตางชาตเขามาอยางเสรไมมก�าแพงภาษแปรรป

รฐวสาหกจใหเปนของเอกชนเสย

เชนเดยวกบกลมอนในหมผสนบสนนแนวทางตลาดเสรกมหลาย

เฉดสภายในมตงแตส�านกทเชอในตลาดเสรสดขวรฐไมควรท�าอะไรเลย

นอกจากปองกนประเทศจากการรกรานทางทหารถดมาหนอยกมกลมท

เหนวารฐควรมบทบาทจดการสงทตลาดท�าเองไมได เชนสรางถนนและ

โครงสรางพนฐานดแลสงแวดลอมหรอบางกลมทใหเปรยบเทยบตนทน

ผลได-ผลเสยระหวางใหรฐท�ากบใหตลาดท�า

อทธพลของตลาดเสรแปรผนขนลงตลอดพฒนาการทนนยมโลก

โดยมอทธพลสงในยคลาอาณานคมและชวงตนศตวรรษท20เสยเครดต

ไปในมหาวกฤตเศรษฐกจ(TheGreatDepression)เมอป1929และกลบมา

ผงาดอกครงในทศวรรษ 1980 กอนจะถกวจารณหนกหนวงอกคราในป

2007-2008

ขอวจารณทางทฤษฎทส�าคญคอ ตลาดเสรอาจมพลงในการ

จดสรรทรพยากรณเวลาหนงๆใหมประสทธภาพ(staticefficiency)แต

ไมไดการนตวาประเทศก�าลงพฒนาจะสามารถยกระดบควำมสำมำรถ

ทำงเทคโนโลย(technologicalcapabilities)ซงเปนหวใจของการพฒนา

เศรษฐกจระยะยาวได

ตวอยางเชนหากประเทศหนงยกเลกภาษศลกากรลงชวขามคน

ประชาชนยอมสามารถซอสนคาน�าเขาไดในราคาถกลงแนนอนแตผผลต

ในประเทศยอมยากทจะเตบโตโดยเฉพาะในอตสาหกรรมทไมไดมพนฐาน

มากอน

22 เศรษฐกจสามส

ยทธศำสตรฝงหำนบน

โลกทฤษฎขยบตามโลกแหงความจรง เมอญปนและบรรดาเสอเอเชย

อยางเกาหลใตไตหวนและสงคโปรเรมเตบโตเรวผดคาดในทศวรรษ1980

โลกจงหนมามองเอเชยและหาค�าอธบายทมาจากฝงเอเชยเองมากขน

อนทจรงศาสตราจารยคานาเมะอะคามตส(KanameAkamatsu)

เสนอทฤษฎฝงหำนบน(flyinggeesemodel)ไวตงแตทศวรรษ1930แลว

แตแนวคดนเพงถกกลาวถงอยางกวางขวางกเมอโลกเรมมองเหนฝงหาน

เอเชยบนดวยตาของตวเอง

แนวคดนมองกำรผลต (production) เปนกลจกรขบเคลอน

เศรษฐกจประเทศก�าลงพฒนายอมไมมทนและเทคโนโลยทจะผลตสนคา

เองในชวงแรกจงตองอาศยการลงทนจากประเทศเจาของเทคโนโลยซงก

จะไดประโยชนจากคาแรงทถกลงเมอยายฐานการผลตออกจากประเทศ

ตนเองสมประโยชนวน-วนกนทงสองฝาย

การพฒนาเศรษฐกจตามวธคดนจงมกรอบคดเปนระดบ“ภมภาค”

โดยเปรยบเปรย“หานจาฝง”เปนประเทศเจาของเทคโนโลยและมองการ

พฒนาเปนเรองของการไตระดบการผลตสนคา

ประเทศก�าลงพฒนาควรคอยๆขยบบนตามหานจาฝง โดยเรม

ไตระดบจากการผลตสนคาทใชแรงงานเขมขน(เชนสงทอรองเทา)แลว

จงคอยพฒนามาผลตสนคาเทคโนโลย (เชน อเลกทรอนกส ยานยนต)

เมอเวลาผานไป

แนนอนวาตามแนวคดนญปนคอ“หานจาฝง”ของการพฒนาใน

เอเชยหลงจากทเศรษฐกจญปนกลบมาทะยานอกครงกน�ามาสการโยกยาย

ฐานการลงทนครงใหญเนองจากคาแรงภายในประเทศทปรบตวสงขน

ระลอกแรกหานญปนบนไปชวนหานเกาหลใตหานไตหวนและ

หานสงคโปรฉดเศรษฐกจของประเทศกลมนใหออกบนตามขนมา

พอทศวรรษ1980กเกดการเปลยนทศทางสระลอกทสองทงญปน

และหานตวรองอยางเกาหลใตและไตหวน ออกบนมาตงฐานการผลต

วระยทธ กาญจนชฉตร 23

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะไทย มาเลเซย อนโดนเซย และ

ฟลปปนส

กระทงปจจบนหลายคนยงมองวาการเตบโตของประเทศCLMV

(กมพชาลาวพมาและเวยดนาม)กสามารถอธบายไดดวยแนวคดฝงหานบน

เพราะหานญปนและบรรดาหานตวรองกอนหนากถงคราวออกบนอกครง

เพอหาฐานทมนแหงใหมเปนไปตามวฏจกรเดมแมหนาตาของสนคาและ

หานจะเปลยนไปกตาม

ยทธศำสตรเสอกระโดด

หลงจากหานญปนเรมบนชาลงและถกเกาหลใตกบไตหวนแซงหนาไป

ในหลายอตสาหกรรมงานวจยกหนมาสนใจสองประเทศนมากขน

งานวจยของคนล(KeunLee)ศาสตราจารยดานเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยแหงชาตโซล เสนอวาเราสามารถแบงเสนทางการไลกวด

ไดเปนสามรปแบบหลก ผมแปลเปนไทยวา ไลตามเขา เราท�าเอง และ

เขยงกาวกระโดด

Path-following หรอ ไลตำมเขำ เปนเสนทางปกตทพบเหน

ทวไป โดยประเทศก�าลงพฒนาเลอกเดนตามประเทศเจาของเทคโนโลย

ไลไปทละขนเรยกวาเดนตามกนผน�าไมตองแบกรบความเสยงมากเกนไป

เสนทางนเปนวธทเกาหลใตใชพฒนาอตสาหกรรมอเลกทรอนกสระยะแรก

(ทยงเปนระบบอนาลอก)คอมพวเตอรสวนบคคลและเครองจกรกล

Path-creating หรอ เรำท�ำเองเปนการตดสนใจเลอกเดนเสนทาง

ใหมทยงไมมผน�าชดเจนตองแบกรบความเสยงแตถาประสบความส�าเรจ

กจะกลายเปนผน�าตลาดทนทเกาหลใตเลอกเดนเสนทางนในอตสาหกรรม

โทรศพทระบบCDMAและโทรทศนระบบดจทล

เสนทางทนาสนใจยงแตมกถกมองขามคอStage-skipping หรอ

เขยงกำวกระโดดเพราะเปนเสนทางทประเทศก�าลงพฒนาไมตองเสยง

เลอกเสนทางใหมทยงรกรางแตในขณะเดยวกนกไมตองเดนตามกนผน�า

24 เศรษฐกจสามส

โดยสามารถเลอก“กาวกระโดด”ขามขนตอนทผน�าเคยท�าพลาดมากอน

อาศยประโยชนของการมาทหลงเพอเดนลดไปยงกระบวนการลาสดเพอให

เขาใกลผน�าไดมากทสด

สำมแนวทำงกำรพฒนำอตสำหกรรม

ใชครบความยากของเสนทางเขยงกาวกระโดดอยทความสามารถ

ในการอานเกมและการจบกระแสแตละอตสาหกรรมไดอยางแมนย�าดงท

เหนตวอยางจากกรณซมซงในอตสาหกรรมอเลกทรอนกส

ซมซงเขาสอตสาหกรรมผลตหนวยความจ�า D-RAM ชากวา

สหรฐฯและญปนซงเปนชวงทเทคโนโลยก�าลงเปลยนผานจากชปส16-Kbit

ไปส64-Kbit

ณจดนนซมซงสามารถเลอกจะเรมตนเดนตามทางปกตดวยการ

เรมผลตชปสแบบ1-ไลไปจนถง16-Kbitกได

ทวาซมซงตองการเขยงกาวกระโดดแซงผน�าใหไดจงตดสนใจซอ

เทคโนโลยดานการออกแบบและการผลตจากบรษทสหรฐฯและญปนเพอ

จะไดเขาสธรกจดวยการผลตชปส64-Kbitพรอมกบบรษทผน�าตลาดเลย

วระยทธ กาญจนชฉตร 25

ซงท�าใหซมซงรนเวลาในการไลกวดไปหลายทศวรรษ จนสามารถกลาย

มาเปนผน�าตลาดไดในทศวรรษ2000

กำรเลอกยทธศำสตรกบควำมเสยง

แนนอนครบ high return ยอมแลกมาดวย high risk หากตลาดโลก

ไมไดหนมาสนใจโทรทศนระบบดจทลการลงทนมหาศาลของซมซงกอาจ

สญเปลาเกาหลใตและไตหวนเองกลมเหลวในหลายอตสาหกรรมเชนกน

ตลอดการไลกวดทางเศรษฐกจ

จะเลอกยทธศาสตรใดยอมขนกบธรรมชาตของอตสาหกรรม

นนดวยเชนแนวทาง“เขยงกาวกระโดด”เหมาะกบอตสาหกรรมทมการ

เปลยนเทคโนโลยคอนขางบอย และมการพฒนาทพอจะคาดเดาทศทาง

ไดอยางอตสาหกรรมD-RAM

ในอตสาหกรรมประเภทนชองวางทางเทคโนโลยจากรนสรนจะ

ไมกวางเทาไรนกและเทคโนโลยส�าคญมกเปนเชงกระบวนการ(process

technology)จงท�าใหบรษททสามารถผลตไดคราวละมากๆอยางซมซง

มโอกาสสงทจะไลทนบรษทผน�าตลาด

นอกจากนบรษททเขาอตสาหกรรมประเภทนกอน(firstmover)

กมกจะมปญหาในการขยบตวมากกวาบรษททมาทหลงดวยซ�าเพราะเหต

วาตวเองลงทนกบเทคโนโลยปจจบนไปแลวมหาศาล(เชนชปส16-Kbit)

จงอยากท�าก�าไรจากการขายใหไดมากและนานทสด กอนจะขยบไปส

เทคโนโลยขนถดไป

กลายเปนการเปดชองวางใหบรษททมาชากวาแตกลาเสยง

กระโจนเขาหาโอกาสชวงเปลยนผานทางเทคโนโลยไปโดยปรยาย

แตไมวาจะเลอกยทธศาสตรใดๆตางมความเสยงในตวเองทงนน

เพราะการม“ยทธศาสตร”หมายถงความกลาในการจดล�ำดบควำมส�ำคญ

(priority) ของเปาหมาย ภายใตการประเมนสถานการณโลกวาจะขยบ

26 เศรษฐกจสามส

ไปในทศทางไหน และการเลอกดงกลาวมตนทนอะไรทตองแลกมาบาง

(trade-off)

นคอธรรมชาตของการวางยทธศาสตรการพฒนา

หากไมมองคประกอบพนฐานเหลาน กโปรดอยาเรยกการเรยง

ตวอกษรใดๆวา“ยทธศาสตร”เลยครบเพราะจะเปนการเพม“ค�าตาย”

ในความหมายวาmeaninglessใหกบประเทศไทยอกหนงค�าถดจากค�า

จ�าพวกบรณาการองครวมและปฏรป