ชดกจกรรมการเรยนร

เรอง ของแขง ของเหลว แกส รายวชาปรมาณสมพนธ และสถานะของสาร รหสวชา ว 30231

ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4

นางดวงนภา สมพงษ

ครช านาญการ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

โรงเรยนจฬาภรณราชวทยาลย พษณโลก

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 39

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ชอ...........................................................

สกล.........................................................

ชน...............................เลขท....................

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส

รายวชาปรมาณสมพนธ และสถานะของสาร รหสวชา ว30231 ชนมธยมศกษาปท 4

ชดท 3 สมบตของของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid

ชดกจกรรมการเรยนรเรอง ของแขง ของเหลว แกส ฉบบน จดท าขนเพอใช

ประกอบการเรยนรในหนวยการเรยนรท 2 เรอง ของแขง ของเหลว แกส รายวชา

ปรมาณสมพนธและสถานะของสาร ชนมธยมศกษาปท 4 รหสวชา 30231 ใชเทคนค

การจดการเรยนการสอนทเนนการเรยนเชงรก (Active learning) เนนใหผเรยนม

ปฏสมพนธกบการเรยนการสอน กระตนใหผเรยนเกดกระบวนการคดขนสง (Higher-

order thinking) ผเรยนจะไมเปนเพยงผฟงฝายเดยว แตผเรยนจะไดอาน เขยน ถามค าถาม

อภปรายรวมกน และลงมอปฏบตจรง

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส รายวชาปรมาณสมพนธ

และสถานะของสารน ประกอบดวยชดกจกรรมการเรยนรทงหมด 5 ชด ดงน

ชดท 1 พลงงานกบการเปลยนสถานะของสาร จ านวน 2 ชวโมง

ชดท 2 การจดเรยงอนภาคของของแขง จ านวน 4 ชวโมง

ชดท 3 สมบตของของเหลว จ านวน 3 ชวโมง

ชดท 4 สมบตของแกสและกฎของแกส จ านวน 9 ชวโมง

ชดท 5 เทคโนโลยของแขง ของเหลว แกส จ านวน 1 ชวโมง

ชดกจกรรมการเรยนรฉบบน คอชดท 3 เรองสมบตของของเหลว นกเรยนจะได

เรยนรเกยวกบสมบตตางๆ ของของเหลว ไมวาจะเปนความตงผว ความหนด การระเหย

ความดนไอของของเหลวและความสมพนธกบจดเดอดของของเหลว

ผจดท าหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมนจะเปนประโยชนตอการเรยนรของ

นกเรยน ทงความร ทกษะกระบวนการ และคณลกษณะอนพงประสงค ท าใหนกเรยนม

ผลสมฤทธทางการเรยนสงขน

ดวงนภา สมพงษ

ก

ค าน า

Solid Liquid Gas

Liquid

ข

หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

ผงมโนทศน 1

ค าชแจงประกอบการใชชดกจกรรมส าหรบนกเรยน 2

ขนตอนการท ากจกรรม 5

แบบทดสอบกอนเรยน 6

ใบความรท 3.1 เรอง สมบตของของเหลว 8

ใบกจกรรมท 3.1 เรอง สมบตของของเหลว 21

แบบฝกหดท 3.1 เรอง ความตงผวและความหนด 23

แบบฝกหดท 3.2 เรอง การระเหยของของเหลว 25

ใบความรท 3.2 เรอง ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว 27

ใบกจกรรมท 3.2 เรอง การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว 32

แบบฝกหดท 3.3 เรอง ความดนไอของของเหลว 38

กจกรรมพเศษ 41

แบบทดสอบหลงเรยน 42

เครองมอทใชในการวดผลและประเมนผล 44

บรรณานกรม 56

สารบญ

1

สมบตของของเหลว

ความตงผว

ความดนไอของของเหลว

การระเหย

จดเดอด

Solid Liquid Gas

Liquid

ความหนด

ผงมโนทศน

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท 3 สมบตของของเหลว

ของแขง ของเหลว แกส

ของเหลว

2

Line ID : duangnapa_s

:Duangnapa_s@yahoo.com 080-3400877

Solid Liquid Gas

Liquid

1. การเรยนรจากชดกจกรรมการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส รายวชาปรมาณ

สมพนธ และสถานะของสาร รหสวชา ว30231 ชนมธยมศกษาปท 4 ชดท 3 สมบตของ

ของเหลว ใชเวลา 3 ชวโมง ประกอบดวยกจกรรมและแบบฝกหด ดงน

1. กจกรรมท 3.1 เรอง สมบตของของเหลว

2. กจกรรมท 3.2 เรอง การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

3. แบบฝกหดท 3.1 เรอง ความตงผวและความหนด

4. แบบฝกหดท 3.2 เรอง การระเหยของของเหลว

5. แบบฝกหดท 3.3 เรอง ความดนไอของของเหลว

2. นกเรยนจดกลม กลมละ 3 คน คละชาย-หญง และใหแตละคนมบทบาทหนาท ดงน

คนท 1 หวหนากลม ท าหนาทประสานงาน ตรวจสอบขอมลและตงประเดนค าถามส

การอภปรายในกลม

คนท 2 ท าหนาทเปนผบนทกขอมล/บนทกผลการทดลอง

คนท 3 ท าหนาทเปนผจดการวสดอปกรณ ยม-คน จดเกบใหเรยบรอย

3. หลงจากทนกเรยนแบงกลมเรยบรอยแลว ใหสงตวแทนไปรบวสดอปกรณจากคร และท า

กจกรรมตามทครมอบหมาย

4. นกเรยนทกคนท าแบบทดสอบกอนเรยน จากนนตวแทนนกเรยนแตละกลมมารบชด

กจกรรมการเรยนร ชด 3 สมบตของของเหลว และท ากจกรรมตามขนตอนในหนาขนตอน

การท ากจกรรมถดไป

5. การประเมนผลการเรยน ครผสอนจะประเมนจากแบบทดสอบ ตรวจผลงาน แบบฝกหด

การปฏบตการทดลอง กระบวนการกลมและพฤตกรรมการเรยนร

6. นกเรยนควรมความรบผดชอบในการปฏบตกจกรรมทไดรบมอบหมายใหครบถวนสมบรณ

หากมขอสงสยใหถามครผสอน หรอ สอบถามนอกเวลาไดทาง

: Duangnapa Sompong

ค าชแจงประกอบการใชชดกจกรรมส าหรบนกเรยน

อธบายสมบตและปจจยตางๆทมผลตอการระเหย ความดนไอ จดเดอด แรงดงผว

ของของเหลวได

สาระส าคญ

ผลการเรยนร

Solid Liquid Gas

Liquid

- ของเหลว เปนสารทมอนภาคเคลอนทอยใกลกนอยางชา ๆ อนภาคอยไมคอยเปน

ระเบยบและมชองวางระหวางอนภาค เนองจากอนภาคมแรงยดเหนยวระหวางกนนอยกวา

ของแขง ของเหลวทพบในชวตประจ าวนมหลายประเภทอาจพบในรปของสารบรสทธ สารละลาย

มคณสมบตทแตกตางกน ไดแก ความตงผว การระเหย ความดนไอ และจดเดอด

- ความตงผว (Surface tension) หมายถง งานทใชเพอเพมพนทผวของของเหลว ตอ

1 หนวยพนท มหนวยเปน จลตอตารางเมตร (J/m2) หรอนวตนตอเมตร (N/m)

- ความหนด (Viscosity) คอ ความตานทานการไหลของของเหลว ถาของเหลวมแรงดงดด

ระหวางโมเลกลมากกจะมความหนดมากดวย และความหนดยงขนอยกบโครงสราง ขนาดและ

รปรางของโมเลกลดวย

- แรงดงผว (Surface tension force) คอ แรงทดงผวของของเหลวเขามาภายใน

เพอใหพนทผวของของเหลวเหลอนอยทสด เชน ของเหลว 1 หยด จะมรปรางคอนขางเปน

ทรงกลม(เพอใหมพนทนอยทสด) ท าใหผวของของเหลวถกดงจนตงเหมอนแผนยางยด แมลง

บางชนดจงสามารถเดนบนผวของเหลว (น า) ได

- เมอของเหลวไดรบความรอนจะระเหยกลายเปนไอ การระเหยของของเหลว เกดขน

ตลอดเวลา ถาบรรจของเหลวในภาชนะปดโมเลกลของไอเหนอผวหนาของเหลว จะเกดการชน

กนเองหรอชนกบผนงภาชนะท าใหเกดความดนของไอเหนอของเหลว

- จดเดอดของของเหลว คอ อณหภมขณะทความดนไอของของเหลวเทากบความดน

บรรยากาศ และจดเดอดทความดน 1 บรรยากาศ เรยกวา จดเดอดปกต

3

จดประสงคการเรยนร

Solid Liquid Gas

Liquid

4

1. ดานความร (K) 1.1 อธบายสมบตบางประการของของเหลวได

1.2 อธบายปรากฏการณเกยวกบความตงผว ความหนดและการระเหย

ของของเหลวได

1.3 อธบายความสมพนธระหวางความดนไอกบจดเดอดของของเหลวได

1.4 อธบายผลของอณหภมตอความดนไอของของเหลวได

2. ดานทกษะ/กระบวนการเรยนร (P)

2.1 ทดลองเพอเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวบางชนดได

1.2 เปรยบเทยบความดนไอของของเหลวบางชนดได

3. ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A)

3.1 สนใจใฝร และกระตอรอรนในการเรยนร

3.2 รบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

3.3 รวมแสดงและรบฟงความคดเหน

3.4 รจกแสวงหาความร

3.5 มความคดรเรมสรางสรรค

Solid Liquid Gas

Liquid

5

ขนตอนการท ากจกรรม

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน

2. ปฏบตกจกรรมท 3.1 เรอง สมบตของของเหลว

3. ศกษาใบความรท 3.1 เรอง สมบตของของเหลว

4. บนทกผลการปฏบตกจกรรมลงกระดาษปรฟ แปะน าเสนอไวขางหอง

ใหเพอนๆ ชนชมผลงาน (Gallery Walk)

5. ท าแบบฝกหดท 3.1 เรอง ความตงผวและความหนด

แบบฝกหดท 3.2 เรอง การระเหยของของเหลว

6. ปฏบตกจกรรมท 3.2 การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวและ

บนทกผลของกจกรรม

7. ศกษาใบความรท 3.2 เรอง ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

8. ท าแบบฝกหดท 3.3 เรอง ความดนไอของของเหลว ในรปของเกมตอบค าถาม

พรอมชวยกนเฉลยค าตอบ

9. นกเรยนและครรวมอภปราย พดคยเกยวกบแบบฝกหดท 3.1 และ 3.2

10. ท าแบบทดสอบหลงเรยน

Solid Liquid Gas

Liquid

6

ค าชแจง แบบทดสอบนมทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน ใหนกเรยนเตมค าตอบลงในกระดาษค าตอบท

ก าหนดให (ใชเวลาในการท า 10 นาท)

1. จากขอความทก าหนดใหตอไปน จงท าเครองหมาย √ หนาขอความทเหนวาถกตอง และท า

เครองหมาย x หนาขอความทเหนวาผด (5 คะแนน)

…………..ก. กระดาษทชชซบน าไดเพราะมแรงเชอมแนน (cohesive force) มากกวาแรงยดตด

(adhesive force)

…………..ข. ของเหลวทระเหยยากจะมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก ความดนไอจะสง

…………..ค. ณ อณหภมทตางกน ความดนไอของสารจะมคาคงทเสมอ

…………..ง. อตราการระเหยของของเหลวจะมากหรอนอย ไมขนอยกบปรมาณของของเหลว

…………..จ. หากเรยงล าดบแรงดงผวของของเหลวจากมากไปหานอยจะไดวา

ปรอท > น า > เอธลแอลกอฮอล

2. ในการทดลองวดความดนไอของของเหลว 3 ชนด

น าผลทไดมาพลอตกราฟไดดงภาพ

ก. สารใดมความดนไอต าทสด ……..…………….....

ข. สารใดมความตงผวมากทสด …….…......………

ค. ท 0.5 atm สาร B มจดเดอดเทาใด ……………

ง. จงเรยงล าดบความหนดของสารจาก

มากไปนอย …..............................………….

จ. สารชนดใดมความรอนแฝงของการกลายเปน

http://www.atom.rmutphysics.com/charud/oldnews/0/286/15/25/ ไอนอยทสด …………………………………………… chemistry/Solid-Liquid-Gas/Solid/Solid_files/frame.htm

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดท 3 สมบตของของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid

7

ชอ..................................................นามสกล....................................................ชน...........เลขท............

คะแนนเตม คะแนนทได สรปผล

10 O ผาน O ไมผาน

ขอ ขอยอย ค าตอบ คะแนน

ทได

1 ก.

ข.

ค.

ง.

จ.

2 ก.

ข.

ค.

ง.

จ.

รวมคะแนน

กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรชดท 3 สมบตของของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid ใบความรท 3.1

เรอง สมบตของของเหลว

8

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายสมบตบางประการของของเหลวได

2. อธบายปรากฎการณเกยวกบความตงผว

ความหนดและการระเหยของของเหลวได

ของเหลว (Liquid) หมายถง สารทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยกวาของแขง

โดยอนภาคเคลอนทอยใกลกนอยางชาๆ มการจดเรยงอนภาคทไมเปนระเบยบ และมชองวางระหวาง

อนภาคเลกนอย ท าใหอนภาคของของเหลวมอสระในการเคลอนทไดมากกวาของแขงแตไมแยกจากกน

ของเหลวจงไหลได เชน น า นมสด แอลกอฮอล เปนตน

สมบตทวไปของของเหลว

1. ของเหลวมอนภาคอยใกลกน มพลงงานจลนและการเคลอนทอยางชา ๆ ตลอดเวลา

2. มรปรางไมแนนอน เปลยนแปลงไปตามรปรางของภาชนะ และในกรณทของเหลวบรรจไม

เตมภาชนะจะมรปรางเหมอนสวนลางของภาชนะ

3. มปรมาตรคงท ไมวาจะอยในภาชนะรปรางหรอขนาดใดจะมปรมาตรเทาเดม และแรงโนม

ถวงท าใหของเหลวไหลลงสทต าเสมอ

4. มความหนาแนนนอยกวาเมออยในสถานะของแขง

5. ไมสามารถบบอดใหเลกลงได แสดงวาโมเลกลของของเหลวอยใกลกนแลว แตของเหลว

อาจขยายตวหรอหดตวไดเลกนอยเมออณหภมเปลยนแปลง เนองจากมชองวางระหวางโมเลกลนอย

6. อนภาคหรอโมเลกลของของเหลวมการแพรกระจายอยางชา ๆ เนองจากโมเลกลมการ

เคลอนท เมอน าของเหลว 2 ชนดทไมท าปฏกรยาเคมตอกนมาผสมกน อนภาคของของเหลวทง 2 ชนด

จะแพรกระจายปนเปนเนอเดยวกน

7. ของเหลวมสมบตในการระเหยและมความดนไอทมคาเฉพาะตว

Solid Liquid Gas

Liquid

9

สมบตทเกยวของกบแรงยดเหนยวของของเหลว

ความตงผว (Surface tension) หมายถง งานทใชเพอเพมพนทผวของของเหลว

1 หนวยพนท มหนวยเปน จลตอตารางเมตร (J/m2) หรอนวตนตอเมตร (N/m) แรงดงผว (Surface tension force) คอ แรงทดงผวของของเหลวเขามาภายใน เพอใหพนทผวของของเหลวเหลอนอยทสด

รปท 1 แรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลว

ทมา : http://www.metafysica.nl/ontology/general_ontology_29m1b.html

เนองจากโมเลกลของของเหลวมแรงดงดดซงกนและกน การเคลอนทของแตละ

โมเลกลจงอยภายใตอทธพลของโมเลกลอนทอยใกลเคยง โมเลกลทอยตรงกลางไดรบแรงดงดด

จากโมเลกลอนทอยลอมรอบเทากนทกทศทาง สวนโมเลกลทผวหนาจะไดรบแรงดงดดจากโมเลกล

ทอยดานลางและดานขางเทานน (รปท 1) โมเลกลทผวหนาจงถกดงเขาภายในของเหลวท าใหพนท

ผวของของเหลวลดลงเหลอนอยทสด ของเหลวพยายามจดตวเองใหมพนทผวนอยทสด เนองจาก

โมเลกลทผวไมมแรงดงขนจากดานบน จงมเสถยรภาพนอยกวาโมเลกลทอยตรงกลาง การลดพนท

ผวเทากบเปนการลดจ านวนโมเลกลทผวหนา จงท าใหของเหลวเสถยรมากขน

Solid Liquid Gas

Liquid

10

แรงดงผวของของเหลวท าใหของเหลวทมปรมาณนอย ๆ มรปรางเปนทรงกลมหรอ

คอนขางกลม (รปท 2 และ 3) เนองจากรปทรงกลมเปนรปทรงทมพนทผวนอยทสดในปรมาตร

ทเทากน และแรงดงผวของของเหลวท าใหผวของของเหลวถกดงจนตง เปรยบเสมอนแผนยาง

ยดบางๆ ปกคลมของเหลวไว ดงนนในบางครงจะเหนแมลงบางชนดเดนบนผวน าได (รปท 4)

รปท 2 : หยดนาบนใบไม ทมา : http://www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas/images/

surface_tension.jpg

รปท 3 : ปรอท รกษารปทรงเปนทรงกลม ทมา : http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=403427

http://www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas/ images/surface_tension.jpg

Solid Liquid Gas

Liquid

11

รปท 4 : วสดและสงมชวตอยบนผวน าไดเนองจากแรงดงผวของของเหลว

ทมา : http://www.oocities.org/drv_greng_chemical_liquid/surface2.jpg

https://sites.google.com/site/thermophysic/khxnghil/surface-tension

ลกษณะหยดของเหลว (รปท 5)นอกจากจะเปนผลจากแรงดงผวแลวยงมแรงโนมถวง

ซงมผลท าใหหยดของเหลวบนผววสดแผกระจายออกหรอแบนลง ของเหลวทมแรงยดเหนยว

ระหวางอนภาคแขงแรงจะมแรงดงผวมาก สามารถรกษารปทรงในลกษณะคอนขางกลมได

มากกวาของเหลวทมแรงดงผวนอย ในทางตรงขามของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวาง

อนภาคนอยจะมแรงดงผวนอยกวาแรงโนมถวง จงไมสามารถรกษารปทรงไดและมลกษณะ

แผกระจายบนผววสดหรอแบนลง อกทงของเหลวตางชนดกนกมแรงดงผวทแตกตางกน

เมออยบนวสดชนดเดยวกน จงรกษารปทรงหยดของเหลวไดแตกตางกน

รปท 5 : ของเหลวในสภาพแผกระจาย ทมา : http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/RAIN_DROP_TREES.jpg

12

ความตงผวของของเหลวจะมคามากหรอนอยขนอยกบแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกลในของเหลว ถาของเหลวใดมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลสง ความตงผวกจะมคาสงดวย

ความตงผวของของเหลวบางชนด สามารถแสดงไดดงขอมลในตาราง 1

ตาราง 1 : ความตงผวของของเหลวบางชนดทอณหภม 25 องศาเซลเซยส

ของเหลว สตร ความตงผว

(N/m) ของเหลว สตร

ความตงผว

(N/m)

ปรอท Hg 0.4855 เอทานอล C2H5OH 0.0220

น า H2O 0.0720 เฮกเซน C6H14 0.0179

เบนซน C6H6 0.0282 ไดเอทลอเทอร C2H5OC2H5 0.0167

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, 2551, หนา 142

จากขอมล ความตงผวของของเหลวแตละชนดมคาไมเทากน ของเหลวทมแรงยดเหนยว

ระหวางอนภาคแขงแรง จะมแรงดงผวมากและท าใหมความตงผวมากดวย ปรอท มแรงยดเหนยว

ระหวางอนภาคเปนพนธะโลหะซงมความแขงแรงมาก ความตงผวของปรอทจงมคาสง สวนไดเอทล

อเทอรมแรงลอนดอนเปนแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลซงมความแขงแรงนอยความตงผวจงมคานอย

กรณของน าซงเปนของเหลวทมคาความตงผวมาก เนองจากโมเลกลของน ายดเหนยวกนดวยพนธะ

ไฮโดรเจน จงสงเกตไดวา น าสามารถอยในลกษณะเปนหยดบนผวหนาของวสดบางชนดไดคอนขาง

มากกวาของเหลวชนดอน นอกจากความตงผวจะขนอยกบแรงยดเหนยวระหวางอนภาคแลว ยง

ขนอยกบปจจยอนอก เชน อณหภม ดงแสดงในตาราง 2 จะพบวา เมออณหภมเปลยน ความตงผวของ

ของเหลวนนกจะเปลยนไป

ตาราง 2 : ความตงผวของน าทอณหภมตาง ๆ กน

อณหภม (oC) ความตงผว (N/m) อณหภม (oC) ความตงผว (N/m)

0 0.0756 50 0.0679

20 0.0728 100 0.0589

ทมา : http://km.pccpl.ac.th/files/1205091010404798_1205100995337.ppt

นอกจากน การเตมสารลดแรงตงผวบางชนด เชนน าสบ หรอผงซกฟอก จะท าใหความตงผว

ของน าเปลยนแปลงไปดวย

Solid Liquid Gas

Liquid

Solid Liquid Gas

Liquid

สวนทชอบน า

13

สารลดแรงดงผว (surfactant)

โดยปกตแลวเรามกจะใชนาในการท าความสะอาดทวไป จากโครงสรางของนาพบวา แตละ

โมเลกลของนาจะเกาะรวมกนเปนนาโมเลกลใหญ แตทพนผวหนาของนา จะพบวาโมเลกลของนา

ถกลอมรอบอยดานเดยว สวนอกดานจะไมม ดงนนความตงผวจงเกดจากแรงระหวางนากบนาและ

นากบพนผวทนาเกาะอย

สารลดแรงดงผว (surfactant) หรอ surface active agent หรอ amphiphile คอ สารทละลายน า

แลวชวยลดแรงตงผวของน า โดยสารนจะประกอบดวย 2 สวน คอ

สวนทมขวหรอสวนทชอบน า (hydrophilic) และสวนทไมมขวหรอสวนทไมชอบน า (hydrophobic)

ซงทง 2 สวนนตองสมดลกน ท าใหถกดดซบทพนผวหรอระหวางพนผวของของเหลว ท าใหความ

เขนขนทพนผวสงกวาความเขมขนภายในของของเหลว จงไปลดแรงดงผวลง

รปท 6 การท างานของสารลดแรงดงผว

ทมา : http://slideplayer.com/slide/6248531/

หลกการท างานของสารลดแรงตงผวในการก าจดสงสกปรก (รปท 6) คอสวนทชอบนาจะจบ

กบนา และสวนทไมชอบน า (ชอบนามน) จะจบสงสกปรกพวกไขมนทไมสามารถละลายนาได

ท าใหสงสกปรกหลดออกไปแลวแขวนลอยอยในนา

สารทเปน surfactant ไดแก สารซกฟอก (detergent), สารชวยเคลอบผว (wetting agent),

อมลซไฟเออร (emulsifier), สารชวยกระจายตว (dispenrant)

สวนทไมชอบน า

14

Solid Liquid Gas

Liquid ความหนด (Viscosity) เปนความตานทานการไหลของของไหล ในชวตประจ าวนหากเราน า

ชอนไปคนนมขนหวานกบน า เราจะพบวา การคนนมขนหวานจะตองใชแรงคนมากกวา ทงนเปน

เพราะวา นมขนหวานมความหนดมากกวาน า จงท าใหนมขนหวานมแรงตานการเคลอนทมากกวาน า

ขอนาสนใจเกยวกบความหนดของของเหลว

1. ของเหลวทมความหนดนอย จะไหลไดเรวกวาของเหลวทมความหนดมาก

2. ของเหลวทมความหนดมาก จะมแรงตานการคนมากกวาของเหลวทมความหนดนอย

3. หากน าวตถเลกๆ หยอนลงในของเหลว ของเหลวทมความหนดมากกวาวตถจะเคลอนท

ไดชากวา

4. ความหนดของของเหลวมความสมพนธกบแรงดงดดระหวางโมเลกลของของเหลว คอ

ถาของเหลวมแรงดงดดระหวางโมเลกลสง จะท าใหความหนดของของเหลวมคามาก

ดวย

ตาราง 3 แสดงความหนดของของเหลวทอณหภม 20 องศาเซลเซยส

ของเหลว สตร ความหนด (N.s.m2)

ปรอท Hg 1.55x10-3

กลเซอรอล CH2OHCHOHCH2OH 1.49x10-3

น า H2O 1.005x10-3

เบนซน C6H6 0.652x10-3

ทมา : เกษม พลายแกว, 2553, หนา 481

2. ปกตแลวเมออณหภมสง ความหนดของของเหลวจะลดลง เพราะการเพมอณหภมเปน

การเพมพลงงานจลนใหโมเลกลของของเหลว จงท าใหแรงดงดดระหวางโมเลกลของ

ของเหลวลดลง สงผลใหของเหลวมความหนดลดลง

ดงนนเราสามารถท าใหของเหลวไหลไดงายขน เชน ในชวตประจ าวนถาเราเอา

น าเชอมไปอนใหรอน น าเชอมจะมความหนดลดลง

Solid Liquid Gas

Liquid

15

เมอของเหลวสมผสกบวสดหรอบรรจในภาชนะ จะท าใหเกดแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกล 2 ประเภท คอ

1) แรงเชอมแนน (cohesive force) คอ แรงยดเหนยวระหวางอนภาคหรอโมเลกล

ของสารชนดเดยวกน เชน แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของน ากบน า

2) แรงยดตด (adhesive force) คอ แรงยดเหนยวระหวางอนภาคหรอโมเลกล

ของสารตางชนดกน เชน แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของน ากบสารทใชท าภาชนะ

ถาพจารณาน าในหลอดทดลองหรอในกระบอกตวง จะสงเกตเหนวาผวแกวเปยกน า

และบรเวณผวน าทตดกบขางแกวมระดบสงกวาบรเวณตรงกลาง หรอถาจมหลอดคะปลลาร

ปลายเปดทงสองขางลงในน าทบรรจอยในบกเกอร(รปท 7)ในทสดจะพบวา ระดบน าในหลอด

คะปลลารสงกวาระดบน าในบกเกอรและบรเวณตรงกลางของผวน ามลกษณะเวา

รปท 7 : ลกษณะผวหนาและระดบน าในหลอดคะปลลาร

ทมา : http://www.whenifallinlove.net/diary/diary_folder/36235/36235_uploaded/ddd.jpg

Solid Liquid Gas

Liquid

16

การเปลยนแปลงเชนนอธบายไดวา เนองจากองคประกอบของแกวสวนใหญเปน

ซลคอนไดออกไซด (SiO2) โมเลกลของน าจงมแรงยดเหนยวกบออกซเจนทผนงดานใน

ของหลอดแกวได แรงยดตดระหวางโมเลกลของแกวกบน าแขงแรงมากกวาแรงเชอมแนน

ระหวางโมเลกลของน ากบน า โมเลกลของน าจงยดตดกบผนงหลอดแกวในลกษณะแผนฟลม

บาง ๆ ความตงผวของน าซงมคาสงจะท าใหหยดน าหดตวไดและดงโมเลกลอน ๆ ของน าตามขนไป

ดวย เปนผลใหระดบน าในหลอดคะปลลารสงกวาระดบน าในบกเกอร

ในกรณของของเหลวบางชนด เชน ปรอท (รปท 8) จะมลกษณะตรงขามกบน า ทงน

เนองจากปรอทมแรงเชอมแนนระหวางโมเลกลของปรอทกบปรอทมากกวาแรงยดตดระหวาง

โมเลกลของปรอทกบแกว ดงนนโมเลกลของปรอททอยบรเวณผวและอยตดกบผนงหลอดคะปลลาร

จะถกดงเขาสภายในหรอใหหางจากผนงจงท าใหไมเปยกแกว รวมทงท าใหระดบปรอทในคะปลลาร

ต ากวาระดบปรอทในบกเกอรและผวหนามลกษณะโคงนน

รปท 8 : ลกษณะผวหนาและระดบปรอทในหลอดคะปลลาร

ทมา : http://www.whenifallinlove.net/diary/diary.php?light_liquid:16:7:2008

Solid Liquid Gas

Liquid

17

ดงนน เมอหยดน าลงบนแผนไมหรอกระดาษ แลวสงเกตไดวาแผนไมหรอกระดาษนน

เปยก จงอธบายไดวา เพราะแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของน ามคานอยกวาแรงยดเหนยว

ระหวางโมเลกลของน ากบไมหรอกระดาษ (รปท 9) ท าใหน าไมสามารถรวมตวอยในลกษณะเปนหยด

ไดจงแผกระจายออกไป แตถาหยดน าลงบนพนผวทเรยบมน เชน แผนพลาสตกหรอวสดทเคลอบเงา

บางชนด หยดน าจะมลกษณะเปนรปทรงกลมเกาะทผววสดนน ทงนเพราะวา แรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกลของน ามคามากกวาแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของน ากบวสด

รปท 9 : แสดงภาพจ าลองลกษณะของเหลวบนแผนไม (ซาย) และของเหลวบนใบไม (ขวา)

ทมา : www.doodfree.blogspot.com/photoshop_8404.html

และ www.oknation.net/blog/print.php?id

โมเลกลทระเหย จากของเหลว

ของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid

18

การระเหย เปนกระบวนการทของเหลวเปลยนสถานะเปนแกสหรอไอไดทกสภาวะ

เปนปรากฏการณทางธรรมชาตของของเหลว

รปท 10 : การระเหยของของเหลว

ทมา : www.oatleyvigmond.com/the-truth-about-the-hot-coffee-case-2/

www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas/vapour_pressure.htm

สารในสถานะของเหลวมการจดเรยงอนภาคไมเปนระเบยบ และมชองวางอยทวไป

โมเลกลของของเหลวจงเคลอนทไดเลกนอย ท าใหเกดการชนกนเองหรอชนกบผนงภาชนะ แลว

มการถายโอนพลงงานใหแกกน ท าใหบางโมเลกลของของเหลวมพลงงานจลนเพมขน และบาง

โมเลกลมพลงงานจลนลดลง ถาโมเลกลทมพลงงานจลนเพมขนอยบรเวณผวหนาของของเหลว

หรอสามารถเคลอนทมาอยผวหนาของของเหลวได และมพลงงานสงมากกวาแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกล โมเลกลเหลานนจะหลดออกจากผวหนาของของเหลวกลายเปนไอไปเรอย ๆ (รปท 10)

การทของเหลวเปลยนสถานะไปเปนไอ เรยกวา การระเหย ขณะทของเหลวเกดการ

ระเหยจะดงพลงงานสวนหนงไปใชในการเปลยนสถานะ ท าใหอณหภมของของเหลวลดลง ของเหลว

จงดดพลงงานจากสงแวดลอมเขามาแทนทพลงงานสวนทเสยไป

Solid Liquid Gas

Liquid

ปจจยทมผลตอการระเหย

19

1. อณหภม เมออณหภมสงการระเหยจะเกดไดเรวขน เชน ตากผาไวในทมแดดจด

ผาจะแหงไดเรวกวาผาทตากไวในรม เนองจากความรอนหรออณหภมทเพมขนมผลใหพลงงานจลน

เฉลยของโมเลกลของน าเพมขน ท าใหโมเลกลของน าทมพลงงานจลนสงพอทจะเอาชนะแรงยด

เหนยวระหวางโมเลกลมมากขน การระเหยของน าจงเกดไดเรวขน

2. พนทผว การเพมพนทผวหนาของของเหลวท าใหเกดการระเหยไดเรวขน

เพราะวาเปนการเพมจ านวนโมเลกลของของเหลวทมโอกาสหลดออกจากผวหนาของของเหลว

ไดมากขน เชน ถาใสของเหลวลงในภาชนะปากกวางจะระเหยไดเรวกวาในภาชนะปากแคบ (รปท 11)

รปท 11 : เมอพนทผวของของเหลวตางกน อตราการระเหยจะตางกน

ทมา : www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas/vapour_pressure.htm

3. การถายเทอากาศ การทอยในททมการถายเทอากาศไดดหรอมลมพดผานจะชวย

ใหเกดการระเหยไดด เชน เหงอบนรางกาย เพราะการเคลอนทของอากาศท าใหโมเลกลของไอ

บรเวณเหนอของเหลวเกดการเคลอนท และลดจ านวนโมเลกลของไอบรเวณผวหนาของของเหลว

เปนผลใหโมเลกลของของเหลวบรเวณผวหนากลายเปนไอไดมากขนหรอ ระเหยไดเรวขน ขณะท

เหงอระเหยจะดงความรอนจากผวหนงจงท าใหรสกเยน

Solid Liquid Gas

Liquid

20

สรปขอความส าคญทเกยวกบการระเหย

1. การระเหย คอ การทของเหลวเปลยนสถานะเปนไออยางชาๆ

2. การระเหยเกดขน เฉพาะบรเวณผวหนาของของเหลวเทานน

3. การระเหยเกดขนไดทก ๆ อณหภมทยงมของเหลวนนอย

4. เมอเกดการระเหย พลงงานและอณหภมของของเหลวทเหลอจะลดลง เพราะ

โมเลกลทกลายเปนไอเปนโมเลกลทมพลงงานสง สวนโมเลกลทเหลอในของเหลวสวนใหญม

พลงงานต ากวา

5. ระหวางทเกดการระเหยเมอพลงงานและอณหภมของของเหลวลดลง กจะมการ

ถายเทพลงงานจากสงแวดลอมเขาสของเหลวนน (ระบบดดความรอน)

จากหลกการทวาเมอของเหลวระเหยท าใหอณหภมของของเหลวลดลง เราได

น ามาใชในการประดษฐเครองท าความเยน ไดแก ตเยน เครองปรบอากาศ เปนตน ซงภายใน

เครองท าความเยนจะบรรจของเหลวทมคณสมบตระเหยงาย และไอควบแนนเปนของเหลวได

งายดวย สวนใหญจะใช ฟรออน (CCl2F2) ซงมขนตอนการท างานดงน

1. ภายในเครองท าความเยนจะบรรจของเหลวทเรยกวา ฟรออน (CCl2F2) โดย ฟร

ออนจะไหลไปตามทอภายในเครองท าความเยน และดดความรอนจากภายในเครองท าความ

เยน ท าใหอณหภมในเครองท าความเยนลดลง และฟรออนกลายเปนไอ

2. ไอของฟรออนจะไหลไปตามทอ จนถงเครองอดความดนภายนอก ไอจะถกอด

ดวยความดนสง และมอณหภมสงขน

3. ไอของฟรออนจะไหลผานทอทเปนแผงระบายความรอน ซงอยบรเวณหลงเครอง

ท าความเยน โดยจะคายความรอนท าใหเยนลง และควบแนนเปนของเหลวไหลไปตามทอ

ภายในเครองท าความเยนอกและเกดวนเวยนอยเชนนตลอดไป จนกวาจะไดความเยนตามท

ตองการ

ประโยชนของหลกการระเหย

Solid Liquid Gas

Liquid

21

ค าชแจง ใหนกเรยนแตละกลมปฏบตดงน

1. ศกษาใบความรท 3.1 เรองสมบตของของเหลว แลวชวยกน

สรปความรทไดลงบนกระดาษปรฟ (ท าแผนผงมโนทศน, Concept map)

ทงนนกเรยนสามารถใชสตกแตงเพมเตมตามความเหมาะสมใหสวยงาม

โดยใชเวลาในการท ากจกรรมน 30 นาท

2. หลงจากนนใหน าผลงานแปะไวขางหอง เพอใหเพอนๆ เดนแลกเปลยนเรยนร

ใชเวลา 10 นาท (Gallery Walk)

หมายเหต ขณะทนกเรยนแตละกลมเดนแลกเปลยนเรยนรผลงานของกลมอนๆ ใหนกเรยน

เขยนขอเสนอแนะหรอค าตชมลงในกระดาษผลงานเพอนๆ อยางสรางสรรค

ใบกจกรรมท 3.1

เรอง สมบตของของเหลว

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายสมบตบางประการของของเหลวได

2. อธบายปรากฏการณเกยวกบความตงผว

ความหนดและการระเหยของของเหลวได

แบบบนทกกจกรรมท 3.1

เรอง สมบตของของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid

22

กลมท .............. ชน .................วนท...........เดอน..............................พ.ศ. ................

สมาชก 1. .................................................................................................เลขท.........................

2. .................................................................................................เลขท.........................

3. .................................................................................................เลขท..........................

Solid Liquid Gas

Liquid

23

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายสมบตบางประการของของเหลวได

2. อธบายปรากฏการณเกยวกบความตงผว

ความหนดและการระเหยของของเหลวได

ชอ.................................................................................ชน ม. .............. เลขท.................

ค าชแจง : แบบฝกหดมทงหมด 2 ตอน ใหเขยนค าตอบทง 2 ตอนลงในชองวางทก าหนดให

คะแนนเตม 10 คะแนน (ใชเวลา 15 นาท)

ตอนท 1 ก าหนดแรงยดเหนยวของสารดงตอไปน พนธะไฮโดรเจน พนธะโลหะ และแรงลอนดอน

จงน าไปเตมลงในชองวางใหเหมาะสม (5 คะแนน)

ของเหลว สตร ชนดของแรงยดเหนยว ความตงผว (N/m)

ปรอท Hg ……………………………………………… 0.4855

น า H2O ……………………………………………… 0.0720

เบนซน C6H6 ……………………………………………… 0.0282

เอทานอล C2H5OH ……………………………………………… 0.0220

เฮกเซน C6H14 ……………………………………………… 0.0179

ตอนท 2 จงตอบค าถามตอไปนใหถกตองสมบรณ (5 คะแนน) โดยใชขอมลจากตอนท 1 ตอบค าถาม

ขอ 1-3

1. จงเรยงล าดบสารทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคจากนอยไปมาก (1 คะแนน)

……………………………………..............……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………..............……………………………………………………………………………………

2. แรงยดเหนยวระหวางอนภาคของสารมความสมพนธกบความตงผวอยางไร (1 คะแนน)

………………………….………………………………………….............……………………………………………………………………

………………………….……………………………………………………….............………………………………………………………

แบบฝกหดท 3.1

เรอง ความตงผวและความหนด

Solid Liquid Gas

Liquid

24

3. ของเหลวทก าหนดให ของเหลวใดนาจะมความหนดมากทสด เพราะเหตใด (1 คะแนน)

……………………………………………………………...........……………………………………….............………………………

……………………………………………………………...........……………………………………….............………………………

4. น าและเฮกเซน มคาความตงผวเทากบ 0.0720 และ 0.0179 ตามล าดบ ของเหลวใด

เมอน าไปหยดบนวสดผวเรยบชนดเดยวกนจะรกษารปทรงไดคอนขางกลมมากทสด

เพราะเหตใด (1 คะแนน)

……………………………………………………………...........……………………………………….............………………………

......………………………………………………………………………………………………………….............………………………

5. ก าหนดความตงผวของน าทอณหภมตาง ๆ เปนดงน

อณหภม (oC) 0 25 50 75

ความตงผว (N/m) 0.088 0.072 0.067 0.063

จงสรปความสมพนธระหวางความตงผวของน ากบอณหภม (1 คะแนน)

………………………………………………………………………………………………………………………………………...........…

………………………………………………………………………………………………………………………………………...........…

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทได..................คะแนน

ลงชอ............................................ผตรวจ

(................................................)

25

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายสมบตบางประการของของเหลวได

2. อธบายปรากฏการณเกยวกบความตงผว

ความหนดและการระเหยของของเหลวได

ชอ.................................................................................ชน ม. .............. เลขท.................

ค าชแจง : แบบฝกหดมทงหมด 2 ตอน ใหเขยนค าตอบทง 2 ตอนลงในชองวางทก าหนดให

คะแนนเตม 10 คะแนน (ใชเวลา 15 นาท)

ตอนท 1 จากสถานการณทก าหนดให จงตอบค าถามพรอมแสดงเหตผลลงในชองวางใหถกตอง

เหตการณ ค าตอบ เหตผล

1. เสอทตากไวในบรเวณทมแสงแดด

กบเสอทตากไวในทรม เสอบรเวณทใด

จะแหงเรวกวา

…………………………………

…………………………………

…………………………………

…………….………………………………

…………………….………………………

……………………………………………

2. น าทใสไวในแกวกบน าในถาด ตงทงไว

ในทเดยวกน เมอเวลาผานไปน าในทใด

จะระเหยหมดกอน

…………………………………

…………………………………

…………………………………

…………….………………………………

…………………….………………………

……………………………………………

3. กระดาษทเปยกน า เมอน ามาพดไปมา

จะแหงชาหรอเรวกวากระดาษเปยกน า

ทวางไวบนโตะ

…………………………………

…………………………………

…………………………………

…………….………………………………

…………………….………………………

……………………………………………

(ขอ 1-3 ใหขอละ 1 คะแนน ตอบถก 1 ชอง ให 0.5 คะแนน ตอบถก 2 ชอง ให 1 คะแนน)

4. จงสรปเกยวกบการระเหย (1 คะแนน)

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

Solid Liquid Gas

Liquid แบบฝกหดท 3.2

เรอง การระเหยของของเหลว

26

5. จากสถานการณทก าหนดใหในขอ 1-3 ปจจยใดบางทมผลตอการระเหย (1 คะแนน)

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

ตอนท 2 จงใชขอมลตอไปนตอบค าถามขอ 6 - 10

ทความดน 1 บรรยากาศ ของเหลวตาง ๆ มจดเดอด ดงน

ของเหลว มวลโมเลกล จดเดอด (oC)

เมทานอล 32 64.96

เอทานอล 46 78.50

เบนซน 78 80.10

น า 18 100.00

6. ทอณหภม 25 องศาเซลเซยส ของเหลวชนดใดระเหยไดดทสด (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................

7. เพราะเหตใด ของเหลวตางชนดกนจงมจดเดอดตางกน (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................

8. ของเหลวชนดใด มแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลสงทสด (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................

9. ทอณหภม 25 องศาเซลเซยส ของเหลวชนดใดมความดนไอสงทสด (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................

10. ถารนเอทานอลลงบนฝามอจะรสกเยนเนองจากการระเหยของเอทานอล ขณะทของเหลว

ระเหยพลงงานจลนเฉลยของเอทานอลทเหลออยเปลยนแปลงอยางไร (1 คะแนน)

...............................................................................................................................................

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทได..................คะแนน

ลงชอ............................................ผตรวจ

(................................................)

Solid Liquid Gas

Liquid

27

Solid Liquid Gas

Liquid ใบความรท 3.2

เรอง ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

เมอบรรจของเหลวในภาชนะเปดและตงทงไวระยะเวลาหนง (รปท 12 ก) ของเหลวจะ

ระเหยกลายเปนไอไปไดเรอยๆ แตถาบรรจของเหลวในภาชนะปด ณ อณหภมเดยวกน (รปท 12 ข)

โมเลกลของของเหลวทระเหยกลายเปนไอจะคงอยในทวางเหนอของเหลว โมเลกลทอยในรปของ

ไอจะเกดการชนกนเองหรอชนผนงภาชนะ การทโมเลกลของไอจ านวนมากชนกบผนงภาชนะตลอด

เวลาท าใหเกดแรงกระท าตอภาชนะหรอมความดนเกดขนในภาชนะ ในขณะทของเหลกลายเปนไอ

ปรมาตรของของเหลวจะลดลง แตปรมาตรของไอจะเพมขนเรอย ๆ ท าใหความดนของไอเหนอ

ของเหลวเพมขนเรอย ๆ ในขณะเดยวกนไอบางสวน กจะเปลยนกลบเปนของเหลวไดอก

ก. การระเหยในระบบเปด ข. การระเหยในระบบปด

รปท 12 : การระเหยในระบบเปด (ก) และระบบปด (ข)

ทมา : https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTeZH-

6IwqUUZM29otgaswPGJWN4UH6i1tC_G9tpLJrs22dSp-eXQ

จดประสงคการเรยนร

1. เปรยบเทยบความดนไอของของเหลวบางชนดได

2. อธบายผลของอณหภมตอความดนไอของของเหลวได

3. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางความดนไอ

กบจดเดอดของของเหลวได

Solid Liquid Gas

Liquid

28

ในตอนเรมตนอตราการเปลยนจากไอเปนของเหลวจะชา แตจะมอตราเพมขนเรอย ๆ

เมอจ านวนโมเลกลของไอเพมขนมากขน การเปลยนสถานะกลบไปมาระหวางของเหลวกบไอ

เกดขนอยางตอเนอง จนกระทงอตราการเปลยนจากของเหลวเปนไอเทากบอตราการเปลยนจาก

ไอเปนของเหลว ซงเปนผลท าใหจ านวนโมเลกลทกลายเปนไอเทากบจ านวนโมเลกลทควบแนน

เปนของเหลว ซงขณะนปรมาตรและความดนไอของของเหลวจะคงท ความดนของไอเหนอ

ของเหลวขณะทมอตราการระเหยเทากบอตราการควบแนนนเรยกวา ความดนไอของของเหลว

(Vapour pressure)

การเดอด (Boiling) หมายถง การเกดฟองของไอขนภายในของเหลวเมอไดรบความ

รอน เปนปรากฏการณทโมเลกลไดรบพลงงานสงมาก จนกลายเปนไออยางรวดเรว และโมเลกล

ของของเหลวทวทกบรเวณไมเฉพาะทผวหนาของของเหลวในภาชนะนนสามารถทจะหลดหนแรง

ดงดดระหวางโมเลกลไดอยางรวดเรว (เกดฟองพลาน)

เมอใหความรอนแกของเหลว โมเลกลของของเหลวจะมพลงงานเพมขนจนสามารถ

เอาชนะแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลได ของเหลวจะกลายเปนไอ เมอใหความรอนตอไป จะ

สงเกตเหนฟองปดออกจากของเหลวเปนสายตอเนองกน และ ในทสดของเหลวจะเดอด อณหภม

ขณะทของเหลวมความดนไอเทากบความดนบรรยากาศเรยกวา จดเดอด (Boiling point)

การทเราจะบอกจดเดอดของของเหลวนนจะตองบอกความดนบรรยากาศดวย โดย

นกวทยาศาสตรก าหนดใหจดเดอดของของเหลววดทความดนปกตคอ ความดน 1 บรรยากาศ จะ

เรยกวา “จดเดอดปกต”(Normal boiling point) ซงจดเดอดของของเหลวทความดนคาอน ๆ

จะมคาแตกตางกน

29

Solid Liquid Gas

Liquid ปจจยทมผลตอจดเดอด

1. ความดนบรรยากาศ ถาความดนบรรยากาศต า จดเดอดจะต า

ถาความดนบรรยากาศสง จดเดอดจะสง

2. ธรรมชาตของสาร ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก จดเดอดจะสง

ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอย จดเดอดจะต า

ปจจยทมผลตอความดนไอของของเหลว

1. อณหภม ความดนไอของของเหลวขนอยกบอณหภม

เมอของเหลวมอณหภมสงขนความดนไอของของเหลวจะสงขนดวย

และการท าใหของเหลวมความดนไอเทากนนนจะตองใชอณหภมไมเทากน

จดเดอดของของเหลว คอ อณหภมทของเหลวมความดนไอเทากบ

ความดนบรรยากาศ

รปท 13 : ความสมพนธระหวางความดนไอกบอณหภมของของเหลวชนดตาง ๆ

ทมา : http://wiki.stjohn.ac.th/groups/poly_science6/wiki/4cf25/images/a1ace.png

ดงนน จากรป จดเดอดของอเทอร แอซโตน แอลกอฮอล และน า คอ 34.6

56.5, 78.4 และ 100 องศาเซลเซยส ตามล าดบ

30

Solid Liquid Gas

Liquid

ความดนไอของของเหลวมความสมพนธกบจดเดอด นอกจากน ณ อณหภมตางกน

ความดนไอของของเหลวชนดหนงจะมคาแตกตางกน นนคอ ทอณหภมสง ความดนไอของ

ของเหลวจะมคาสงกวาทอณหภมต า เนองจากโมเลกลมพลงงานจลนเพมขน โมเลกลจงมโอกาส

เปนไอไดมากขน

2. แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของของเหลว

เนองจากแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลในของเหลวมหลายชนด และมความแขงแรง

แตกตางกน เชน แรงลอนดอน แรงดงดดระหวางขว พนธะไฮโดรเจน ของเหลวทมแรงยดเหนยว

ระหวาง อนภาคแขงแรงนอยจะกลายเปนไอไดงาย มความดนไอสง และมจดเดอดต า เชน

อเทอร แอซโตน สวนของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคแขงแรงมากจะกลายเปนไอได

ยาก มความดนไอต า และจดเดอดสง เชน น า

สรปความสมพนธระหวางจดเดอด แรงยดเหนยว และ

ความดนไอ ไดดงน

สารทมจดเดอดต า ความดนไอสง ระเหยงาย

เพราะแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลนอย

สารทมจดเดอดสง ความดนไอต า ระเหยยาก

เพราะแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก

ในการประกอบอาหารใหเปอยเรวควรใชหมออดความดน เมอเพมความดนของอากาศ

ภายในหมออดความดนจะตองใชความรอนแกของเหลวมากขน เพอใหของเหลว มความดนไอ

สงเทากบความดนของอากาศภายในหมอจงจะเกดการเดอด จดเดอดจงสงกวาจดเดอดปกต

ท าใหอาหารเปอยเรว

ความดนไอในชวตประจ าวน

ปจจยทมผลตอความดนไอ

ของของเหลว

1. อณหภม

เมอของเหลวมอณหภมสงขน ความดนไอของ

ของเหลวจะสงขนดวย

2. แรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของของเหลว

* ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค

แขงแรงนอยจะกลายเปนไอไดงาย

* ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวางอนภาค

แขงแรงมากจะกลายเปนไอไดยาก

Solid Liquid Gas

Liquid

31

สรป...ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

สารทมจดเดอดต า ความดนไอสง ระเหยงาย เพราะแรงยดเหนยวระหวางโมเลกล

นอยสารทมจดเดอดสง ความดนไอต า ระเหยยาก เพราะแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกลมาก

ปจจยทมผลตอจดเดอด

1. ความดนบรรยากาศ

ถาความดนบรรยากาศต า จดเดอดจะต า

ถาความดนบรรยากาศสง จดเดอดจะสง

2. ธรรมชาตของสาร

ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกลมาก จดเดอดจะสง

ของเหลวทมแรงยดเหนยวระหวาง

โมเลกลนอย จดเดอดจะต า

การเดอด (Boiling) เปนปรากฏการณ

ทโมเลกลไดรบพลงงานสงมาก จนกลาย

เปนไออยางรวดเรว และโมเลกลของ

ของเหลวทวทกบรเวณในภาชนะนน

สามารถทจะหลดหนแรงดงดดระหวาง

โมเลกลไดอยางรวดเรว

จดเดอด (Boiling point)

คอ อณหภมทของเหลวมความดนไอ

เทากบความดนบรรยากาศ

32

ค าชแจง ใหนกเรยนแตละกลมปฏบต ดงน

1. อานวธท ากจกรรมการทดลองใหเขาใจ

2. แบงหนาทเพอชวยกนท ากจกรรม

3. ตอบค าถามกอนท ากจกรรม

4. ท ากจกรรมและบนทกผล

5. ตอบค าถามหลงท ากจกรรม

สารเคมและอปกรณ

ล าดบท รายการ จ านวน/ 1 กลม

1 น า 3 cm3

2 เอทานอลเขมขนรอยละ 95 3 cm3

3 หลอดทดลองขนาดกลาง 2 หลอด

4 จกยางส าหรบปดหลอดทดลองขนาด

กลางทมหลอดน าแกสยาว 30 cm เสยบ

อย

2 ชด

5 เทอรมอมเตอร 0 – 100 องศาเซลเซยส 1 อน

6 บกเกอรขนาด 250 cm3 2 ใบ

7 ตะเกยงแอลกอฮอลพรอมทกนลม 1 ชด

Solid Liquid Gas

Liquid ใบกจกรรมท 3.2

เรอง การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

จดประสงคการเรยนร

1. ทดลองเพอเปรยบเทยบความดนไอของของเหลวได

2. เปรยบเทยบความดนไอของของเหลวบางชนดได

3. อธบายผลของอณหภมตอความดนไอของของเหลวได

4. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางความดนไอ

กบจดเดอดของของเหลวได

33

วธการทดลอง

1. ใสเอทานอล 3 cm3 ลงในหลอดทดลองขนาดกลาง

2. ปดหลอดทดลองดวยจกยางทมหลอดน าแกสเสยบอย ใหปลายหลอดน าแกสจมอยใน

ของเหลว ปรบระดบของเหลวในหลอดน าแกสใหเทากบระดบของเหลวในหลอดทดลอง

3. น าหลอดทดลองจากขอ 2 แชในบกเกอรน ารอนทมอณหภมประมาณ 40 องศาเซลเซยส

สงเกตระดบของเหลวในหลอดน าแกสตงแตเรมตนจนกระทงของเหลวมระดบคงท

4. ปรบอณหภมของน าในบกเกอรในขอ 3 ใหไดประมาณ 60 องศาเซลเซยส

สงเกตระดบของเหลวในหลอดน าแกสอกครง

5. ท าการทดลองซ าตงแตขอ 1 –4 แตเปลยนชนดของเหลวจากเอทานอลเปนน า

รปท 14 : ชดการทดลองเพอศกษาความดนไอของของเหลว

ทมา : ดวงนภา สมพงษ, 2558

Solid Liquid Gas

Liquid

หลอดน าแกส

ระดบของเหลวเรมตน

เอทานอล

น ารอน

34

Solid Liquid Gas

Liquid

อภปรายกอนการทดลอง

1. เอทานอลเปนสารทไวไฟและระเหยงาย จงไมควรน าเขาใกลเปลวไฟ

และเมอใชแลวตองปดขวดสารทนท

2. เมอปดหลอดทดลองดวยจกยาง ความดนภายในหลอดทดลองจะสงกวาความดน

ภายนอกจงดนของเหลวใหเขาไปในหลอดน าแกส ท าใหระดบของเหลว

ในหลอดน าแกสสงกวาระดบของเหลวในหลอดทดลอง กอนท าการทดลองตองปรบ

ความดนภายในหลอดทดลองใหเทากบความดนภายนอก ซงอาจท าไดโดยเอยง

หลอดทดลองใหปลายหลอดน าแกสพนระดบของเหลวแลวเขยาหลอดเบา ๆ

เพอใหของเหลวไหลออกจากหลอดน าแกส ท าเชนนจนระดบของเหลว

ในหลอดน าแกสสงเทากบของเหลวในหลอดทดลอง

3. การจมหลอดทดลองในน ารอนตองใหระดบของเหลวในหลอดทดลองอยต ากวาหรอ

เทากบระดบของน ารอนในบกเกอร เพอใหของเหลวในหลอดทดลองไดรบความรอน

ทวถง

ถาเขาใจแลว

ลงมอท าไดเลยเพอนๆ

35

กลมท .............. ชน .................วนท...........เดอน..............................พ.ศ. ................

สมาชก 1. .................................................................................................เลขท.........................

2. .................................................................................................เลขท.........................

3. .................................................................................................เลขท..........................

ค าถามกอนท ากจกรรม

1. ความดนไอของสารตางชนดกน จะมคาเทากนหรอไม เพราะเหตใด

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………………..……………………………………..

2. นกเรยนคดวาอณหภมมผลตอความดนไอของสารหรอไม อยางไร

…………………………………………………………………………………..……………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..……………………………………………..

จดประสงคการทดลอง (2 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………………………..……………..

สมมตฐานการทดลอง (2 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

Solid Liquid Gas

Liquid แบบบนทกกจกรรมท 3.2

เรอง การเปรยบเทยบความดนไอของของเหลว

36

การออกแบบการทดลอง (4 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

บนทกผลการทดลอง (4 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

อภปรายและสรปผลการทดลอง (4 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

…………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

Solid Liquid Gas

Liquid

37

ค าถามหลงท ากจกรรม

1. เมอแชหลอดทดลองลงในบกเกอรน ารอนทอณหภม 40 องศาเซลเซยส ระดบของเหลว

ในหลอดน าแกสสงขน เพราะเหตใด (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..……………………………..

2. ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระดบของเหลวในหลอดน าแกสของเอทานอลสงกวาน า

อธบายไดวาอยางไร (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

3. ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส ระดบของเหลวในหลอดน าแกสของเอทานอลและน า

สงกวาทอณหภม 40 องศาเซลเซยส อธบายไดวาอยางไร (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

4. ถาน าหลอดทดลองทบรรจเอทานอลไปจมลงในบกเกอรน าทอณหภม 70 องศาเซลเซยส

จะเกดการเปลยนแปลงอยางไร (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………

คะแนนเตม 20 คะแนน คะแนนทได..................คะแนน

ลงชอ............................................ผตรวจ

(................................................)

Solid Liquid Gas

Liquid

38

ชอ.................................................................................ชน ม. .............. เลขท.................

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน คะแนนเตม 10 คะแนน (ใชเวลา 10 นาท)

1. ก าหนดกราฟแสดงความสมพนธระหวางความดนไอกบอณหภมของสารดงน

จากกราฟจงตอบค าถามตอไปน

1.1 ทอณหภม 80 องศาเซลเซยส สารใดมความดนไอต าทสด (1 คะแนน)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.2 สารใดมจดเดอดปกตสงทสด (1 คะแนน)

………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………

1.3 จงเรยงล าดบแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลของของเหลวทงสามชนด และอธบายพรอม

ใหเหตผลประกอบ (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……

Solid Liquid Gas

Liquid

จดประสงคการเรยนร

1. เปรยบเทยบความดนไอของของเหลวบางชนดได

2. อธบายผลของอณหภมตอความดนไอของของเหลวได

3. วเคราะหและอธบายความสมพนธระหวางความดนไอ

กบจดเดอดของของเหลวได

แบบฝกหดท 3.3

เรอง ความดนไอของของเหลว

39

2. สาร A B และ C มจดเดอด 77 องศาเซลเซยส 80 องศาเซลเซยส และ 118 องศาเซลเซยส

ตามล าดบ

2.1 จงเรยงล าดบสารทมความดนไอจากสงไปต า (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

2.2 จงเรยงล าดบสารทมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลจากสงไปต า (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

2.3 สารทระเหยไดงายทสด และสารทระเหยไดชาทสดคอสารใด เพราะเหตใด (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

3. ทอณหภมเดยวกน ของเหลว ก ข ค ง และ จ มความดนไอเปน 0.11 0.03 0.014 0.07 และ

0.16 บรรยากาศ ตามล าดบ จงเรยงล าดบจดเดอดของของเหลวเหลานจากสงไปต า (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

4. นกเรยนคดวาถาตมน าบนยอดเขาสงกบตมน าบนระดบพนดนปกต บรเวณใดน าจะเดอด

เรวกวากน เพราะเหตใด (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

5. จงอธบายวาความดนไอของของเหลวมความสมพนธกบแรงยดเหนยวระหวางโมเลกล และอณหภม

อยางไร (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

Solid Liquid Gas

Liquid

40

6. จงอธบายวาจดเดอดของของเหลวมความสมพนธกบความดนบรรยากาศอยางไร (1 คะแนน)

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………

คะแนนเตม 10 คะแนน คะแนนทได..................คะแนน

ลงชอ............................................ผตรวจ

(................................................)

Solid Liquid Gas

Liquid

Solid Liquid Gas

Liquid

41

นกเรยนสามารถศกษาคนควาเพมเตมไดท...

https://www.youtube.com/watch?v=LwPNNuEBjkk

สมบตของของเหลว

https://www.youtube.com/watch?v=j4YoC0YW5is

สรปเรองของเหลว

https://www.youtube.com/watch?v=4PuEI_idX_s

ความดนไอกบจดเดอดของของเหลว

...มาลองท าเลนกน...

...เตรยม... ขนแรก...น าลวดขนาดเลกมาดดเปนรปทรงตางๆ

1. น าสบ เชน รปดาว รปหวใจ สามเหลยม สเหลยม วงกลม

2. ลวดขนาดเลกทดดเปนรปทรงตางๆ และใชลวดท าดามจบส าหรบถอ

3. ภาชนะใสน าสบ ขนทสอง...ผสมน าสบลงในภาชนะใสน าสบ

ขนท สาม...จมโครงลวดทดดไดลงในน าสบจนมด

แลวยกขนมา คอยๆ เปาฟองสบ สงเกตรปราง

ฟองทได

แหลงเรยนรออนไลน

ถานกเรยนลองท าดแลว จะพบวา ฟองสบทไดจะเปนรปทรงกลมทกฟอง ...

เหตทเปนเชนนเพราะอะไร? ลองคดดสจะ

ใชแลวจะ...เพราะในน าสบมแรงดงดดระหวางกน และมแรงตงผวทดงโมเลกล

ของฟองสบใหเปนรปทรงกลม สภาพทฟองสบเปนทรงกลมจะใชพลงงานนอยทสด

เมอเทยบกบฟองสบรปรางอนๆ เนองจากทรงกลมมพนทผวนอยทสด

42

Solid Liquid Gas

Liquid

ค าชแจง แบบทดสอบนมทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน ใหนกเรยนเตมค าตอบลงในกระดาษค าตอบท

ก าหนดให (ใชเวลาในการท า 10 นาท)

1. จากขอความทก าหนดใหตอไปน จงท าเครองหมาย √ หนาขอความทเหนวาถกตอง และท า

เครองหมาย x หนาขอความทเหนวาผด (5 คะแนน)

…………..ก. อตราการระเหยของของเหลวจะมากหรอนอย ไมขนอยกบปรมาณของของเหลว

…………..ข. กระดาษทชชซบน าไดเพราะมแรงเชอมแนน (cohesive force) มากกวาแรงยดตด

(adhesive force)

…………..ค. ณ อณหภมทตางกน ความดนไอของสารจะมคาคงทเสมอ

…………..ง. ของเหลวทระเหยยากจะมแรงยดเหนยวระหวางโมเลกลมาก ความดนไอจะสง

…………..จ. หากเรยงล าดบแรงดงผวของของเหลวจากมากไปหานอยจะไดวา

ปรอท > น า > เอธลแอลกอฮอล

2. ในการทดลองวดความดนไอของของเหลว 3 ชนด น าผลทไดมาพลอตกราฟไดดงภาพ

(5 คะแนน)

ก. ท 0.5 atm สาร B มจดเดอดเทาใด ……………

ข. สารใดมความตงผวมากทสด …….…......………

ค. สารใดมความดนไอต าทสด ……..…………….....

ง. จงเรยงล าดบความหนดของสารจาก

มากไปนอย …..............................………….

จ. สารชนดใดมความรอนแฝงของการกลายเปน

http://www.atom.rmutphysics.com/charud/oldnews/0/286/15/25/ ไอนอยทสด ……………………………………………

chemistry/Solid-Liquid-Gas/Solid/Solid_files/frame.htm

แบบทดสอบหลงเรยน

ชดท 3 สมบตของของเหลว

Solid Liquid Gas

Liquid

43

ชอ......................................................นามสกล..............................................ชน...........เลขท............

คะแนนเตม คะแนนทได สรปผล

10 O ผาน O ไมผาน

ขอ ขอยอย ค าตอบ คะแนน

ทได

1 ก.

ข.

ค.

ง.

จ.

2 ก.

ข.

ค.

ง.

จ.

รวมคะแนน

กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน

ชดกจกรรมการเรยนรชดท 3 สมบตของของเหลว

44

เครองมอทใชในการวดผลและประเมนผล

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง ของแขง ของเหลว แกส

รายวชา ปรมาณสมพนธและสถานะของสาร รหสวชา ว30231

ชนมธยมศกษาปท 4 ชดท 3 สมบตของของเหลว

45

แบบประเมนผลงาน (แผนผงมโนทศน)

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท.......กจกรรมท...........เรอง...............................................................

ผประเมน O ครผสอน O นกเรยน

ค าชแจง : ใหผประเมนประเมนผลงาน การท างานกลมของนกเรยนแตละกลม และบนทกคะแนน

ลงในชองผลการประเมน ใหตรงกบสภาพจรงเพอน าผลการประเมนไปใชพฒนานกเรยนตอไป

รายการประเมน คะแนน

เตม

ผลการประเมนกลมท

1 2 3 4 5 6 7 8

1.การคดวเคราะห 3

2.การเขยนสอความ 3

3.ความคดสรางสรรค 3

4.ความตรงตอเวลา 3

รวม 12

ระดบคณภาพและเกณฑการประเมน

คะแนนเตม

12 คะแนน ระดบคณภาพ

เกณฑ

การประเมน

9 – 12 ด ผาน

(ผ) 5 – 8 พอใช

0 – 4 ปรบปรง ไมผาน

(มผ)

ลงชอ............................ ผประเมน

ลงชอ.................................. (นางดวงนภา สมพงษ) ครประจาวชา ........./.................../...........

46

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนผลงาน (แผนผงมโนทศน)

รายการประเมน ระดบคะแนน

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

1.การคดวเคราะห มการจบประเดน

ส าคญ ขยายความ

ยกตวอยาง

เปรยบเทยบและสรป

ความคดรวบยอดไดด

มการจบประเดน

ส าคญได แตขยาย

ความหรอยกตวอยาง

ไมได

มการจบประเดน

ส าคญไดนอย

2.การเขยนสอความ เขยนสอความได

ถกตองตามอกขรวธ

ตรงประเดนและเขาใจ

งาย

เขยนสอความไม

ถกตองตามอกขรวธ

2-3 แหง แตตรง

ประเดน

เขยนสอความไดนอย

ไมตรงประเดน

3.มความคดสรางสรรค ผลงานมรปแบบ

นาสนใจ ม

ความสมพนธกบหวขอ

ทก าหนด ระบายส

สวยงาม

ผลงานมความสมพนธ

กบหวขอทก าหนด แต

ไมดงดดความสนใจ

ผลงานมความสมพนธ

กบหวขอทก าหนดนอย

4.ความตรงตอเวลา สามารถท าผลงานได

เสรจตรงตามเวลาท

ก าหนดและมความ

เรยบรอยของงาน

ท าผลงานไดเสรจตาม

เวลาทก าหนดแตขาด

ความเรยบรอยของ

งาน

ท าผลงานไมเสรจตาม

เวลาทก าหนด

47

แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท.......กจกรรมท...........เรอง.....................................................................

กลมท............ ชน ม. .................... มสมาชกจ านวน..............คน ดงน

1. .......................................................เลขท…..… 2. ........................................................เลขท…..…

3. .......................................................เลขท…..… 4. ........................................................เลขท…..…

ผประเมน O ครผสอน O นกเรยน

ค าชแจง : ใหผประเมนสงเกตพฤตกรรมการท างานกลมของนกเรยนแตละคน และบนทกคะแนน

ลงในชองผลการประเมน ใหตรงกบสภาพจรงเพอน าผลการประเมนไปใชพฒนานกเรยนตอไป

รายการประเมน คะแนน

เตม

ผลการประเมนนกเรยน

ในกลม/คนท

1 2 3 4

1. สนใจกระตอรอรนในการเรยน 4

2. รบผดชอบ มงมนในการท างาน 4

3. แสดงและรบฟงความคดเหน 4

4. รจกสบเสาะแสวงหาความร 4

5. มความคดรเรมสรางสรรค 4

คะแนนรวม 20

สรปผลการประเมน

ระดบคณภาพและเกณฑการประเมน

คะแนนเตม

20 คะแนน ระดบคณภาพ

เกณฑ

การประเมน

17 – 20 ดมาก ผาน

(ผ)

13 – 16 ด

9 – 12 พอใช

5 - 8 ควรปรบปรง ไมผาน

(มผ) 1 – 4 ควรปรบปรงอยางยง

ลงชอ............................

ผประเมน

ลงชอ..................................

(นางดวงนภา สมพงษ)

ครประจ าวชา

........./.................../...........

48

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม

รายการประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

1. สนใจ

กระตอรอรนใน

การเรยน

กระตอรอรนใน

การท างานทกครง

ทมการท างานเปน

กลม มความคดท

ดแปลกใหมอย

เสมอ

กระตอรอรนใน

การท างานทกครง

ทมการท างานเปน

กลม

กระตอรอรนใน

การท างานเปน

บางครง

ไมกระตอรอรน

ในการท างาน

เลย

2. รบผดชอบ

มงมนในการ

ท างาน

มความรบผดชอบ

ในการปฏบตงาน

ทไดรบมอบหมาย

จากกลมดมาก

และปฏบตอยาง

สม าเสมอ

มความรบผดชอบ

ในการปฏบตงาน

ทไดรบมอบหมาย

จากกลมบางแต

ไมทกครง

มความรบผดชอบ

ในการปฏบตงาน

ทไดรบมอบหมาย

จากกลมนอยมาก

และบางครงไม

ปฏบตเลย

ไมมความ

รบผดชอบใน

การปฏบตงานท

ไดรบมอบหมาย

จากกลมเลย

3. แสดงและ

รบฟงความ

คดเหน

แสดงความคดเหน

และยอมรบฟง

ความคดเหน

ตลอดจนท างาน

รวมกบผอนได

อยางสรางสรรค

มเหตผลและ

นาเชอถอจนเพอน

ในกลมเหนดวย

ทกครง

แสดงความ

คดเหนและ

ยอมรบฟงความ

คดเหน ตลอดจน

ท างานรวมกบ

ผอนไดอยาง

สรางสรรคเปน

บางครง มเหตผล

และนาเชอถอจน

เพอนในกลมเหน

ดวยเปนบางครง

แสดงความ

คดเหนและ

ยอมรบฟงความ

คดเหน ตลอดจน

ท างานรวมกบ

ผอนไดบาง แต

ยงใหความคดเหน

ของตนเองเปน

ใหญมากกวา

แสดงความ

คดเหนแตไม

ยอมรบฟงความ

คดเหน และไม

สามารถท างาน

รวมกบผอนได

49

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม(ตอ)

รายการประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

4. รจกสบเสาะ

แสวงหาความร

สนใจในเรองท

ศกษา คนควาหา

ความรดวยตนเอง

อธบาย

ยกตวอยาง และ

สรปผลไดดมาก

สนใจในเรองท

ศกษา ตอง

ชวยเหลอการ

คนควาหาความร

อธบายและ สรป

ผลไดด

สนใจในเรองท

ศกษา ตอง

ชวยเหลอการ

คนควาหาความร

อธบายและ

สรปผลไดบาง

สนใจในเรองท

ศกษานอยมาก

อธบายและ

สรปผลไมได

5. มความคดรเรม

สรางสรรค

มความคดรเรม

สรางสรรคในการ

ท างานทกครงทม

การท างานเปน

กลม มความคดท

ด แปลกใหมอย

เสมอจนเพอนๆใน

กลมยอมรบ

มความคดรเรม

สรางสรรคในการ

ท างานทกครงทม

การท างานเปน

กลม

มความคดรเรม

สรางสรรคในการ

ท างานเปน

บางครง

มความคดรเรม

สรางสรรคนอย

มาก

50

แบบประเมนการเขยนรายงานการทดลอง

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท.........กจกรรมท...........เรอง...................................................................

กลมท.............. ชน ม. .................... มสมาชกจ านวน..............คน ดงน

1. .......................................................เลขท…..… 2. ........................................................เลขท…..…

3. .......................................................เลขท…..… 4. .........................................................เลขท…..…

ผประเมน O ครผสอน O นกเรยน

ค าชแจง : ใหผประเมนตรวจการเขยนรายงานการทดลองของนกเรยนแตละคน และบนทกคะแนน

ลงในชองผลการประเมน ใหตรงกบสภาพจรงเพอน าผลการประเมนไปใชพฒนานกเรยนตอไป

รายการประเมน คะแนน

เตม

ผลการประเมนนกเรยน

ในกลม/คนท

1 2 3 4

1. การก าหนดปญหาและตงสมมตฐาน 4

2. การวางแผนออกแบบการทดลอง 4

3. การบนทกผล 4

4. การอภปรายและสรปผลการทดลอง 4

5. การตอบค าถามกอนและหลงการทดลอง 4

คะแนนรวม 20

สรปผลการประเมน

ระดบคณภาพและเกณฑการประเมน

คะแนนเตม

20 คะแนน ระดบคณภาพ

เกณฑ

การประเมน

17 – 20 ดมาก ผาน

(ผ)

13 – 16 ด

9 – 12 พอใช

5 - 8 ควรปรบปรง ไมผาน

(มผ) 1 – 4 ควรปรบปรงอยางยง

ลงชอ..........................

ผประเมน

ลงชอ..................................

(นางดวงนภา สมพงษ)

ครประจ าวชา

........./.................../...........

51

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนการเขยนรายงานการทดลอง

รายการ

ประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

1. การก าหนด

ปญหาและ

ตงสมมตฐาน

ก าหนดปญหา

และตง

สมมตฐาน

สอดคลองกบ

จดประสงค

กจกรรมการ

ทดลองชดเจน

ก าหนดปญหา

และตง

สมมตฐาน

สอดคลองกบ

จดประสงค

กจกรรมการ

ทดลองชดเจน

บางสวน

ก าหนดปญหา

และตง

สมมตฐาน

สอดคลองกบ

จดประสงค

กจกรรมการ

ทดลองไม

ชดเจน

ก าหนดปญหา

และตง

สมมตฐานไม

สอดคลองกบ

จดประสงค

กจกรรมการ

ทดลอง

2.การวางแผน

ออกแบบการ

ทดลอง

วางแผนการ

ทดลองและ

แสดงขนตอน

การทดลองใหม

ไดถกตองชดเจน

เปนระบบ

สามารถปฏบต

ตามได

วางแผนการ

ทดลองและ

แสดงขนตอน

การทดลองใหม

ไดถกตองชดเจน

บางสวน เปน

ระบบ สามารถ

ปฏบตตามได

ไมวางแผนการ

ทดลองแต

แสดงขนตอน

การทดลอง

ใหมถกตอง

บางสวน

ไมวางแผนการ

ทดลองและไม

แสดงขนตอน

การทดลอง

ใหม

3. การบนทกผล

มการจดกระท า

ขอมล น าเสนอ

ไดเขาใจงายและ

มความถกตอง

ของขอมลผล

การทดลอง

มการจดกระท า

ขอมล น าเสนอ

ไดเขาใจงายแตม

ความถกตอง

ของขอมลผล

การทดลอง

บางสวน

ไมมการจด

กระท าขอมล

แต น าเสนอได

เขาใจและ

ขอมลผลการ

ทดลองถกตอง

ไมมการจด

กระท าขอมล

และขอมลผล

การทดลองไม

ถกตอง

52

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนการเขยนรายงานการทดลอง(ตอ)

รายการประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

4.การอภปราย

และสรปผล

มการเชอมโยง

ความรกบผลการ

ทดลองไดด น ามา

สการสรปผลการ

ทดลองไดถกตอง

สอดคลอง กบ

จดประสงค

และสมมตฐาน

การทดลอง อก

ทงเขาใจงาย และ

ชดเจน

มการเชอมโยง

ความร ผลการ

ทดลอง และ

สรปผลการ

ทดลองไดถกตอง

สอดคลองกบ

จดประสงค และ

สมมตฐานการ

ทดลอง

ไมมการเชอมโยง

ความรกบผลการ

ทดลอง แต

สรปผล

การทดลองได

สอดคลองกบ

จดประสงคการ

ทดลองและ

สมมตฐานการ

ทดลอง

ไมมการเชอมโยง

ความรกบผลการ

ทดลอง และ

สรปผลการ

ทดลองไม

สอดคลองกบ

จดประสงคการ

ทดลองและ

สมมตฐาน

1. การตอบ

ค าถามหลง

การทดลอง

ตอบค าถามได

ถกตองครบถวน

ทกขอ

ตอบค าถามผด

1 ขอ

ตอบค าถาม

ผด 2 ขอ

ตอบค าถามผด

3 ขอขนไป

53

แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง

ชดกจกรรมการเรยนร ชดท.........กจกรรมท...........เรอง..................................................................

กลมท.............. ชน ม. .................... มสมาชกจ านวน..............คน ดงน

1. .......................................................เลขท…..… 2. ..........................................................เลขท…..…

3. .......................................................เลขท…..… 4. ..........................................................เลขท…..…

ผประเมน O ครผสอน O นกเรยน

ค าชแจง : ใหผประเมนสงเกตพฤตกรรมการปฏบตการทดลองของนกเรยนแตละคน และบนทก

คะแนนลงในชองผลการประเมน ใหตรงกบสภาพจรงเพอน าผลการประเมนไปใชพฒนานกเรยน

ตอไป

รายการประเมน คะแนน

เตม

ผลการประเมนนกเรยน

ในกลม/คนท

1 2 3 4

1. การวางแผนการทดลองมระบบ มขนตอน 4

2. การออกแบบการทดลองมความสอดคลองกน 4

3. การด าเนนการทดลองเปนไปตามแผนทวางไว 4

4. การบนทกผลและสรปผลการทดลอง 4

5. การน าเสนอผลการทดลองหนาชนเรยน 4

คะแนนรวม 20

สรปผลการประเมน

ระดบคณภาพและเกณฑการประเมน

คะแนนเตม

20 คะแนน ระดบคณภาพ

เกณฑ

การประเมน

17 – 20 ดมาก ผาน

(ผ)

13 – 16 ด

9 – 12 พอใช

5 - 8 ควรปรบปรง ไมผาน

(มผ) 1 – 4 ควรปรบปรงอยางยง

ลงชอ............................

ผประเมน

ลงชอ..................................

(นางดวงนภา สมพงษ)

ครประจ าวชา

........./.................../...........

54

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง

รายการประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

1. การวางแผน การ

ทดลองมระบบ

มขนตอน

มการรวมกน

วางแผน

การทดลอง

อยางมระบบ ม

ขนตอน

ครบถวน

ถกตอง

สมบรณ

มการรวมกน

วางแผน

การทดลอง

อยางมระบบ ม

ขนตอน

ครบถวน

แตไมถกตอง

มการรวมกน

วางแผน

การทดลอง

อยางมระบบ

แตมขนตอน

สลบกน และไม

ครบถวน

มการรวมกน

วางแผน

การทดลอง

แตไมเปน

ระบบ และม

ขอผดพลาด

มาก

2. การออกแบบการ

ทดลองมความ

สอดคลองกน

มการออกแบบ

การทดลองทม

ความสอดคลอง

กบเนอหา ม

กาตงสมมตฐาน

ไดถกตองทก

ครง

มการออกแบบ

การทดลองทม

ความสอดคลอง

กบเนอหา ม

กาตงสมมตฐาน

ไดถกตอง

บางครง

มการออกแบบ

การทดลองทม

ความสอดคลอง

กบเนอหา

แตตงสมมตฐาน

ไมถกตอง

มการออกแบบ

การทดลอง

แตไมมความ

สอดคลองกบ

เนอหา และ

ตงสมมตฐาน

ไมถกตองเลย

3. การด าเนนการ

ทดลองเปนไปตาม

แผนทวางไว

มการด าเนน

การทดลอง

เปนไปตามแผน

ทวางไว

ทกขนตอน

และใชอปกรณ

ถกวธทกครง

มการด าเนน

การทดลอง

เปนไปตามแผน

ทวางไว

ทกขนตอน

และใชอปกรณ

ผดบางบางครง

มการด าเนน

การทดลอง

เปนไปตามแผน

ทวางไว

ทกขนตอน

แตใชอปกรณ

ผด

มการด าเนน

การทดลอง

เปนไปตาม

แผน แตผด

ล าดบขนตอน

บาง และใช

อปกรณผด

55

เกณฑการใหคะแนนแบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตการทดลอง(ตอ)

รายการประเมน

ระดบคะแนน

ดมาก

(4)

ด

(3)

พอใช

(2)

ปรบปรง

(1)

4. การบนทกผล

และสรปผล

การทดลอง

มการบนทกผล

และสรปผล

การทดลอง

ไดถกตอง

สอดคลองกบ

จดประสงค

และสมมตฐาน

การทดลอง

อกทงเขาใจงาย

และชดเจน

มการบนทกผล

และสรปผล

การทดลอง

ไดถกตอง

สอดคลอง

กบจดประสงค

และสมมตฐาน

การทดลอง

มการบนทกผล

ถกตองแต

สรปผล

การทดลอง

ไมถกตอง

และ

ไมสอดคลอง

กบจดประสงค

การทดลอง

มการบนทกผล

และสรปผล

การทดลอง

แตไมถกตอง

และ

ไมสอดคลอง

กบจดประสงค

การทดลอง

เลย

5. การน าเสนอ

ผลการทดลอง

หนาชนเรยน

มการน าเสนอ

ผลการทดลอง

หนาชนเรยน

โดยใชวธการ

น าเสนอทเขาใจ

งาย ครบถวน

สมบรณ และ

ตอบค าถามของ

เพอน ไดอยาง

ถกตองและ

ชดเจน

มไหวพรบ

ปฏภาณด

มการน าเสนอ

ผลการทดลอง

หนาชนเรยน

โดยใชวธการ

น าเสนอทเขาใจ

งาย ครบถวน

สมบรณ แต

ตอบค าถามของ

เพอน ไมได

มการน าเสนอ

ผลการทดลอง

หนาชนเรยน

โดยใชวธการ

น าเสนอเขาใจ

งาย

แตไมครบถวน

ไมสมบรณ

และตอบค าถาม

ของเพอนไมได

มการน าเสนอ

ผลการทดลอง

หนาชนเรยน

โดยใชวธการ

น าเสนอท

เขาใจยาก

ไมครบถวน

และตอบ

ค าถามของ

เพอนไมไดเลย

56

บรรณานกรม

เกษม พลายแกว. (2553). เคมทวไป 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

คณตา ตงคณานรกษ. (2549). ของแขง ของเหลว แกส แมค ม.ปลาย.

กรงเทพฯ : ส านกพมพแมค จ ากด.

พรหมานสรณจงหวดเพชรบร, โรงเรยน. (ม.ป.ป.). แรงดนไอ. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม

2558, จาก www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas

/vapour_pressure.htm.

พรหมานสรณจงหวดเพชรบร, โรงเรยน. (ม.ป.ป.). แรงตงผว. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม

2558, จาก http://www.promma.ac.th/main/chemistry/solid_liquid_gas /images

/surface_tension.jpg.

พมพเพญ พรเฉลมพงศ. (ม.ป.ป.) สารลดแรงตงผว. สบคนเมอวนท 25 พฤษภาคม 2558,

จาก http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/0516/surfactan.

นกเรยน ก.ท. (ม.ป.ป.). ความตงผว. สบคนเมอวนท 20 เมษายน พ.ศ.2558, จาก

https://sites.google.com/site/thermophysic/khxnghil/surface-tension.

ศรลกษณ ผลวฒนะ และประดบ นาคแกว. (2553). หนงสอเรยน เคม ชนมธยมศกษาปท 5

ภาคเรยนท 1. กรงเทพฯ : ส านกพมพแมค จ ากด.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2548). คมอครสาระการเรยนร

พนฐานและเพมเตมเคม เลม2 ชนมธยมศกษาปท 4. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา

ลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2551). หนงสอเรยนสาระการเรยนร

พนฐานและเพมเตม เคม เลม2 ชนมธยมศกษาปท 4. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.

ลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2554). หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม

เคม เลม2 ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว.

สหวชา ดอท คอม. (2552). ส านกเทคโนโลยเพอการเรยนการสอน, ส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2558, จาก

http://www.whenifallinlove.net/diary/diary_folder/36235/36235_ uploaded/ddd.jpg.

สหวชา ดอท คอม. (2552). ส านกเทคโนโลยเพอการเรยนการสอน, ส านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2558, จาก

http://www.whenifallinlove.net/diary/diary.php?light_liquid:16:7:2008.

57

บรรณานกรม

อมพร บญญาสถตสถาพร. (ม.ป.ป.). แรงตงผว. โรงเรยนมหดลวทยานสรณ. สบคนเมอวนท

20 พฤษภาคม 2558, จาก http://km.pccpl.ac.th/files/1205091010404798_

1205100995337.ppt.

ANSHS Physics Classroom. (2009). Surface Tension. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม

2558, จาก http://www.oocities.org/drv_greng_chemical_liquid /surface2.jpg.

Cosmos and Nomos. (2495). Solutions, Colloids and Surface Tension. สบคนเมอวนท

20 เมษายน 2558, จาก http://www.metafysica.nl/ontology/general_ontology

_29m1b.html

Diaryis.com. (2548). Rain. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2558, จาก http://upload.

wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/RAIN_DROP_TREES.jpg.

Enchemcom2g.wordpress.com. (ม.ป.ป.). ของเหลว. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2558,

จาก https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9 GcTeZH-

6IwqUUZM29otgaswPGJWN4UH6i1tC_G9tpLJrs22dSp-eXQ.

MyFirstBrain.com. (ม.ป.ป.). แรงตงผว. สบคนเมอวนท 20 พฤษภาคม 2558, จาก

http://www.myfirstbrain.com/thaidata/image.asp?ID=403427.

Oknation. (ม.ป.ป.). ของเหลว. สบคนเมอวนท 22 เมษายน พ.ศ.2558 , จาก

https:www.oknation.net/blog/print.php?id.

Adam R. Little. (2555). The Truth about the “Hot Coffee” case.

สบคนเมอวนท 25 เมษายน พ.ศ.2558, จาก https://oatleyvigmond.com/the-

truth-about-the-hot-coffee-case-2/