78
กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2559 คู ่มือ การติดตั้ง การใช ้งาน การตรวจสอบและการบารุงรักษา และการปฏิบัติเพื อความปลอดภัยของ เครื องเล่นรถไฟเหาะ คู ่มือการติดตั้ง การใช ้งาน การตรวจสอบ การบารุงรักษา และการปฏิบัติเพื อความปลอดภัยของเครื องเล่นรถไฟเหาะ กรมโยธาธิการและผังเมือง

คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

พ.ศ. 2559

คมอ การตดตง การใชงาน การตรวจสอบและการบ ารงรกษา

และการปฏบตเพอความปลอดภยของ เครองเลนรถไฟเหาะ

คมอการต

ดตง การใชงาน การต

รวจสอบ การบ ารงรกษา และการปฏบต

เพอค

วามปลอดภยของเค

รองเลนรถไฟเหาะ กรมโยธาธการและผ

งเมอง

Page 2: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·
Page 3: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอ การตดตง การใชงาน การตรวจสอบและการบ ารงรกษา

และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ

กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย

Page 4: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

กรมโยธาธการและผงเมอง คมอการตดตง การใชงาน การตรวจสอบและการบ ารงรกษา และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ ISBN 978-974-458-536-3 สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2558 โดย ส านกควบคมและตรวจสอบอาคาร กรมโยธาธการและผงเมอง ถ.พระราม 6 แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400 โทร. 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-432 พมพท: บรษท ดจตอล ออฟเซท เอเซย แปซฟค จ ากด 37/1 ซอยอรามดวงอทศ ถนนสาธประดษฐ แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120 พมพครงท 1 พ.ศ. 2558 จ านวน 500 เลม

Page 5: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท i

ค าน า

ในอดตทผานมาพบวามอบตเหตหรอเหตการณความเสยหายทเกดขนกบเครองเลนในสวนสนกทม

การเปดใชมาเปนเวลานานและขาดการตรวจสอบ ดแล บ ารงรกษา รวมถงการตดตงทไมมความมนคงแขงแรงเพยงพอ จงจ าเปนอยางยงทจะตองมคมอของเครองเลนแตละชนดในการเพมความปลอดภยของเครองเลนในสวนสนก

เครองเลนรถไฟเหาะเปนเครองเลนชนดหนงทไดรบความนยม และมการเปดใหบรการประชาชนอยางแพรหลาย กรมโยธาธการและผงเมอง จงไดจดท า “คมอการตดตง การรอถอน การใชงานการตรวจสอบและการบ ารงรกษา และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ” ส าหรบใชเปนแนวทางในการปฏบตเพอใหเกดความปลอดภยตอการใชงาน รวมถงแนวทางปฏบตเมอเกดสถานการณฉกเฉนกบเครองเลนรถไฟเหาะ

(นายมณฑล สดประเสรฐ) อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง

Page 6: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท ii คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

คณะท างานจดท าคมอการตดตง การรอถอน การใชงาน การตรวจสอบและการบ ารงรกษา และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ

หวหนาคณะท างาน รศ.เอนก ศรพานชกร คณะท างานหลก

1. รศ.ดร.สทศน ลลาทววฒน 2. ผศ.ดร.ชชย สจวรกล 3. ดร.เชดชย ประภานวรตน 4. นายอภชาต โคตรทศน 5. นางสาวแพนวล เรองอย

คณะท างานสนบสนน

1. ผศ.ดร ชยณรงค อธสกล 2. นายอรรคพล เถาวทพย 3. นายวงศา วรารกษสจจะ 4. นางสาวณฐกานต นยนา 5. นางตวงพร ชนณะราศ 6. นายกษตธร ข าประณต 7. นางสาวจราพร โสมแกว

ทปรกษาคณะท างาน

1. รศ.ดร.ชด เหลาวฒนา 2. นางสาวบษกร แสนสข 3. รศ.ดร.สทธศกด ศรลมพ 4. ดร.สมศกด เลศบรรณพงษ 5. ผศ.ดร.วรรณวทย แตมทอง

Page 7: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท iii

คณะกรรมการก ากบดแลการปฏบตงานของทปรกษา เรอง คมอการตดตง การใชงาน การตรวจสอบและการบ ารงรกษา

และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ

ประธานกรรมการ นายสนทธ บญสทธ ผอ านวยการส านกควบคมและตรวจสอบอาคาร

คณะกรรมการ นายอนวช บรพาชน วศวกรโยธาเชยวชาญ

นายวบลย ลพฒนากจ รกษาการในต าแหนงวศวกรโยธาเชยวชาญ

นางสาวสรย ประเสรฐสด วศวกรโยธาช านาญการพเศษ

นายพรชย สงขศร วศวกรโยธาช านาญการพเศษ

นางสาวรตนา ส าโรงทอง นกจดการงานทวไปช านาญการ

กรรมการและเลขานการ กรรมการและผชวยเลขานการ นายทยากร จนทรางศ วศวกรโยธาช านาญการ

นายธรภทร สนทรชน วศวกรโยธาปฏบตการ

นายศภกจ จนทรปาน วศวกรโยธาปฏบตการ

Page 8: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท iv คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ผทรงคณวฒ ในการจดท า ค มอการตดต ง การใชงาน การตรวจสอบและบ า รง รกษา และการปฏบตเพอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะ

1. รองศาสตราจารย ดร. การญ จนทรางศ 2. รองศาสตราจารย ดร. ธญวฒน โพธศร 3. นายธระพนธ ทองประวต 4. นายวลลภ สวรรณสนทร 5. นายพพฒน ลลาวรพร 6. นายสธ ปนไพสฐ

Page 9: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท v

สารบญ

หนา ค าน า i บทน า 1 สวนท 1 คมอการตดตง 5

1.1 สวนประกอบของเครองเลนรถไฟ 6 1.2 รายละเอยดการตดตง 10 1.3 ระบบไฟฟาและระบบไฟฟาส ารอง 14 1.4 ระบบปองกนไฟฟาชอค 15 1.5 ระบบเบรก 16 1.6 ระบบปองกนฟาผา 19

สวนท 2 คมอการใชงาน 21 2.1 คณสมบตของผเลน 22 2.2 การด าเนนงานเครองเลนรถไฟเหาะ 23 2.3 ระบบควบคม 28 2.4 การด าเนนงานเครองเลน 30 2.5 ขอจ ากดดานสภาพอากาศ 31

สวนท 3 คมอการตรวจสอบและการบ ารงรกษา 33 3.1 การตรวจสอบเครองเลน 34 3.2 การบ ารงรกษาเครองเลน 35 3.3 การตรวจสอบเปนประจ าสปดาหหรอทกครงท SET-UP 37 3.4 การตรวจสอบประจ าป 39 3.5 การบ าบงรกษาเครองเลน 43 3.6 การตรวจสอบแบบไมท าลาย (NDT) 55

สวนท 4 คมอการปฏบตเพอความปลอดภย 57 4.1 ระบบความปลอดภยทเกยวของกบการด าเนนงาน 58 4.2 การปฏบตในสถานการณฉกเฉน 6

บรรณานกรม 62 ภาคผนวก ก รายการตรวจสอบ 64

Page 10: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·
Page 11: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 1

บทน า

รถไฟเหาะ (Roller Coaster) เปนเครองเลนทเคลอนทตามหลกการทางฟสกส คอ มวลเคลอนทไปตามความเรงทไดออกแบบและเกดแรงหนศนยกลาง ในสวนสนกขนาดใหญเกอบทกแหง ลวนแตมรถไฟเหาะอยท งสน ทางวงของรถไฟจะเปนรางโดยมจดเรมตนเปนเนนสงซงชวยเกบสะสมพลงงานศกยโนมถวง และเปลยนกลบไปเปนพลงงานจลนเมอลงจากเนนสง

รถไฟเหาะในปจจบนนน ถาแบงตามรปแบบการนงของผเลน จะสามารถแบงออกเปน 7 ลกษณะดวยกน ดงตอไปน

1. แบบทนงอยบนราง (Sit-down Coaster) 2. แบบทนงอยใตราง (Inverted Coaster) ทนงจะคงทเหมอนกบแบบนงบนราง

3. แบบทนงแขวนอยใตราง (Suspended Coaster) มความแตกตางจากแบบทนงอยใตราง คอทนงสามารถแกวงได และมโชคอปตดกบขบวน เชนรถไฟเหาะ Sky Coaster ทสวนสนกดรมเวลด และรถไฟเหาะ Vortex ทสวนสยาม เปนตน

4. แบบทนงยนอยบนราง (Stand-up Coaster) ทนงออกแบบใหผเลนนงบนขบวนในทายน

Sit-down Coaster [1] Inverted Coaster [2]

Suspended Coaster [3] Stand-up Coaster [4]

Page 12: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 2 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

5. แบบทนงอยดานขางราง (Wing Coaster) ตวทนงจะอยดานขางในแนวระดบเดยวกบราง ลกษณะเหมอนนงบนปกเครองบน

6. แบบผเลนนอนเลน (Flying Coaster) ผเลนจะนอนเลนขนานไปกบราง โดยขบวนสามารถพลกใหขบวนวงอยบนราง หรอวงอยใตรางได

7. แบบ 4 มต (4 Dimensions Coaster) ทนงจะอยดานขางของรางเชนเดยวกบแบบ Wing Coaster

แตทนงสามารถหมนรอบแกนแนวนอนได 360 องศา โดยสามารถหมนไดทงแบบอสระ และ ระบบ Rack and Pinion จากการเคลอนทขนลงของรางรอง ทอยดานขางของรางหลก

Wing Coaster [5] Flying Coaster [6]

4 Dimensions Coaster [7]

Page 13: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 3

รถไฟเหาะเปนเครองเลนทเปนทนยมอยางสง เนองจากเปนเครองเลนทสรางความตนเตน หวาดเสยว และสนกสนาน ท าใหมผเลนทเขาใชเครองเลนรถไฟเหาะเปนจ านวนมาก ซงในอดตพบวามอบตเหตทเกดขนแกผทเกยวของกบเครองเลน ดงในป พ.ศ. 2547 เจาหนาทประจ าสวนสนก “ซก แฟลกส แมจก เมาเทน” เดนเขาไปตรวจดความปลอดภยบรเวณรางรถไฟเหาะ แตโชครายทตวไปตดอยในรางขณะมการแลนทดสอบรถไฟเหาะ ท าใหรถพงเขาชนตวอยางแรงจนไดรบบาดเจบสาหส และเสยชวตทโรงพยาบาล จากเหตการณนจงมความจ าเปนทจะตองมคมอแสดงรายละเอยดตางๆ ของเครองเลนรถไฟเหาะเพอใหการด าเนนการเครองเลนของสวนสนก และสถานประกอบการทกแหงเปนไปในทศทางทถกตอง และกอใหเกดความปลอดภย

คมอนมวตถประสงคเพอแสดงรายละเอยดตางๆ ทเกยวของกบการตดตง การใชงาน การบ ารงรกษา การปฏบตเพอใหเกดความปลอดภย และการปฏบตในสถานการณฉกเฉน เชน กรณเกดเหตเพลงไหม และไฟฟาดบ เปนตน ผประกอบการอาจน ารายละเอยดดงกลาวไปใชในการจดท าคมอความปลอดภยของเครองเลนรถไฟเหาะส าหรบสถานประกอบการ เพอเปนเอกสารประกอบการยนขอรบใบรบรองการใชเครองเลนในสวนสนก

Page 14: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 4 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 15: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 5

คมอการตดตงของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 16: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 6 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

สวนท 1 คมอการตดตง

สวนประกอบของเครองเลนรถไฟเหาะ

โครงสรางหลกของรถไฟเหาะแยกออกเปน 2 ประเภทคอ ประเภททท าดวยไม และประเภททท าดวยเหลก ในยคแรกเครองเลนรถไฟเหาะจะใชโครงสรางหลกทท าดวยไม และใชแผนเหลกขนาด 10 ถง 15 เซนตเมตรท าเปนรางขนาน ซงโครงสรางไมจะท าหนาทรองรบน าหนก แตเนองจากไมดดและขนเปนรปตางๆ ไดยาก โครงสรางทท าดวยไมจงดดแปลงใหมรปทรงทสลบซบซอนไดยาก และเสยงทเกดบนโครงสรางไมเมอไดยนแลวเกด ความตนเตน และนากลวมาก จากนนจงไดเปลยนโครงสรางจากไมเปนเหลก นบเปนการปฏวตรถไฟเหาะซงเหลกถกท าใหเปนทอขนาดใหญ สวนรางยดตดกบทอท าใหมความมนคงแขงแรง น าหนกโดยรวมจะเบากวาไม การขนรปท าไดงายกวาไม ผออกแบบและผเลนจงมความมนใจในโครงสรางเหลกมากขน และเสยงทเกดจากโครงสรางเหลกนอยกวา เพราะเหลกเลอนและยบตวไดนอยกวาไม

รถไฟเหาะไมไดมมอเตอรอยบนตวรถไฟ ดงนนการเคลอนทของมนจงตองอาศยแรงโนมถวงของ

โลก และโมเมนตมทเกดจากมวลของรถไฟ เพอจะสรางโมเมนตมใหมคามากขน รถไฟเหาะจะตองถกยกขนไปบนเนนสงแรกกอน การเลอนรถไฟเหาะขนไปบนเนนสงมอยหลายระบบ แตในทนจะยกตวอยางระบบสงก าลง 3 ระบบ ดงตอไปน

รปท 1.1 โครงสรางหลกของรถไฟเหาะประเภททท าดวยไม [8]

รปท 1.2 โครงสรางหลกของรถไฟเหาะประเภททท าดวยเหลก [9]

Page 17: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 7

1. ใชระบบสงก าลงดวยโซ (Chains) ขบดวยมอเตอรไฟฟา เชนเครองเลน Vortex

2. ใชระบบสงก าลงดวยลวดเกลยวโลหะและรอกขนาดใหญ ขบเคลอนดวยระบบรอกมอเตอรไฮดรอลก (Hydraulic Motor) เชนเครองเลน Boomerang

3. ใชระบบสงก าลงดวยลอและยาง ขบเคลอนดวยระบบ มอเตอรไฮดรอลก (Hydraulic Motor) หรอมอเตอรไฟฟา เชน เครองเลน Speedy Mouse

รปท 1.3 ระบบสงก าลงดวยโซ

รปท 1.4 ระบบสงก าลงดวยลวดเกลยวโลหะและรอกขนาดใหญ

รปท 1.5 ระบบสงก าลงดวยลอและยาง

Page 18: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 8 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

เมอถงต าแหนงสงสด รถจะเลอนและไหลลงออกจากเนนสง นอกจากนยงมรถไฟเหาะบางประเภททใชแรงสงจากมอเตอรแนวตรง (Linear induction motors) ซงจะชวยสงแรงใหกบรถไฟเหาะเปนชวงๆ ตลอดแนว ซงนกออกแบบอาจใชลอขบดวยมอเตอรชวยสงแรงเปนชวงๆได

สวนลอทยดและเคลอนทอยกบรางจะมอยสามลกษณะการท างาน ไกแกลอ Road Wheel จะเปนลอขนาดใหญรบน าหนกของตวรถไฟและผเลน สวนลอ Guide Wheel จะมขนาดจะเลกลงมาท าหนาทรบน าหนกในขณะเกดการเหวยงตวหรอเขาโคง และท าใหรถถกลอคใหวงอยบนรางได สวนลอทสาม ลอ Up Stop Wheel จะเปนลอทอยดานลาง ท าหนาทรบแรงในขณะรถไฟตลงกาอยบนรางดวยความเรวสง

ระบบเบรกเปนกามปหนบผาเบรกและมหมอลมเบรก หรออาจใชกระบอกสบระบบนวแมตกสเปนอปกรณท างานเพอสรางแรงเสยดทานขนตามแนวทางวงซงจะชวยชะลอความเรวของรถไฟเหาะใหชาและหยดลงในขณะเขาสถาน รวมถงระบบเบรกแมเหลกทตดตงแมเหลกไวเปนระยะตงแตชวงกอนถงสถาน จนถงบรเวณสถาน ซงแมเหลกนนเปนแมเหลกตางขวกบแมเหลกทตดตงอยบนตวรถ เมอรถวงมาเขาสสถาน แมเหลกจะถกดดเขาหากนจนท าใหตวรถชะลอความเรวลงจนกระทงหยดนง

รปท 1.6 ลอทงสามลกษณะของรถไฟเหาะ

Guide Wheel

Road Wheel

Up Stop Wheel

รปท 1.7 ระบบเบรกของรถไฟเหาะแบบกระบอกสบไฮดรอลก

Page 19: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 9

เมอรถไฟเหาะเรงความเรวขน ผเลนจะรสกวามแรงจากพนกพงดนทหลง แตถารถไฟเหาะลดความเรว

ลง หรอเบรกอยางกะทนหน ตวผเลนจะพงไปขางหนา แตเนองจากผเลนจะถกยดอยกบทนงจงท าใหไมหลดออกจากทนง ดงนนความปลอดภยในพนกพงของเครองเลนเปนสงส าคญทท าหนาทเหนยวรงหรอการลอคผ เลนใหปลอดภย ดงนนควรมการตรวจสอบสภาพการท างานของอปกรณตางๆ ของเครองเลนเพอใหเกดความปลอดภยแกผเลน ทงนเพอเปนการปองกนอบตเหตและความเสยหายทเกดขนตอผเลนและเพอความคงทนของเครองเลน

รปท 1.8 ระบบเบรกของรถไฟเหาะแบบแมเหลก [10]

แมเหลกทตดตงบรเวณสถาน

รปท 1.9 ระบบยดรงตวผเลนของรถไฟเหาะ

Page 20: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 10 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

รายละเอยดการตดตง

การผลตชนสวนของรถไฟเหาะสามารถท าไดทงผลตในโรงงาน และผลตขนในสวนสนกขนอยกบชนดและขนาดของรถไฟเหาะ โดยทวไปแลวชนสวนของรถไฟเหาะทท าจากเหลกจะถกผลตขนในโรงงานแลวจงขนยายมายงบรเวณทกอสรางเพอท าการตดตง ในขณะทชนสวนของรถไฟเหาะทท าจากไมจะถกผลตขนในบรเวณสถานทกอสราง การตดตงเครองเลนรถไฟเหาะตองกระท าโดยผทไดรบใบประกอบวชาชพวศวกรรมควบคมตามพระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 [21]

ขนตอนโดยทวไปของการด าเนนการผลตชนสวนและตดตงรถไฟเหาะ ทงทท าจากเหลกและรถไฟทท าจากไม มดงตอไปน

1. การเตรยมพนทส าหรบการกอสรางรถไฟเหาะ ควรด าเนนการในชวงทสวนสนกปดใหบรการ หรอเปนชวงฤดหนาวและฤดรอน และมการกนรวเพอปองกนปองกนผทไมเกยวของเขาไปในบรเวณทจะกอสราง

2. ส ารวจพนทแลวขดหรอเจาะดนเพอท าฐานรากของจดรองรบโครงสรางเครองเลน และใชไมตขนรปเพอท าแบบหลอคอนกรตฐานรากในบรเวณหลมทขดเจาะไว ในกรณทเปนดนออนรองรบน าหนกไดนอย จะตองมการเจาะหรอตอกเสาเขมเพอชวยในการรบน าหนกของโครงสราง และเทคอนกรตเขาในแบบ ดงรปท 1-10

3. เมอตดตงฐานรากเสรจแลว จงท าการตดตงโครงสรางอนของรถไฟเหาะ โดยปกตโครงสรางเหลกจะผลตทโรงงานโดยมเครองจกรทควบคมโดยคอมพวเตอรในการผลตดวยการตด ขนรป และประกอบชนสวนทมความซบซอน การประกอบแตละชนสวนเขาดวยกนจะใชสลกเกลยวโลหะในการเชอมยด

4. ขนสงชนสวนของโครงสรางเหลกเขามายงบรเวณกอสราง ชนสวนโครงสรางแตละชนจะถกประกอบใหเปนรปรางตามทไดออกแบบไว ในกรณทเปนโครงสรางไมจะท าการตดและประกอบโครงสรางในบรเวณกอสราง โดยทการประกอบจะใชตะปและสลกเกลยวยดชนสวนเขาดวยกน

รปท 1.10 ฐานรากคอนกรตของรถไฟเหาะ [11]

Page 21: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 11

เมอประกอบโครงสรางรองรบเสรจแลวกจะยกและน าโครงสรางไปเชอมตอกบคอนกรตฐานรากทหลอไวเรยบรอยแลว

5. อาจใชชนสวนค ายนเพอยดรงโครงสรางใหมความมนคงในขณะทชนสวนโครงสรางรองรบหลกยงตดตงไมแลวเสรจทงหมด

รปท 1.11 การขนสงชนสวนเครองเลน [5]

รปท 1.12 การใชสลกเกลยวและตะปในการยดชนสวนโครงสราง [5]

รปท 1.13 การตดตงโครงสรางเครองเลนเขากบฐานราก [5]

รปท 1.14 การใชชนสวนค ายน [5]

Page 22: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 12 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

6. เมอตดตงโครงสรางหลกเสรจแลวจงตดตงรางของรถไฟเหาะ ชนสวนของรางรถไฟทท าจากเหลก เสาค ายนราง ทอราง รวมถงการเชอมชนสวนตางๆเขาดวยกนจะถกท าขนในโรงงาน และขนสงมาประกอบเขากบโครงสรางรองรบในบรเวณสถานทกอสราง

ในกรณทเปนไมจะตองมคานไมยดดานบนสดของโครงสรางรองรบตลอดแนวความยาวของราง

รถไฟเหาะ น าแผนไมซอนกน 6-8 ชนวางบนสวนบนสดของโครงสรางรองรบเพอเปนรางของรถไฟ และตอกตะปเพอยดแผนไมเขาไวดวยกน

รปท 1.16 การตดตงรางรถไฟแบบเหลก [5]

รปท 1.17 การตดตงรางรถไฟแบบไม [5]

รปท 1.15 ชนสวนตางๆของรางรถไฟ

รางรถไฟ

ทอราง

เสาค ายนราง

Page 23: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 13

7. ตดตงราวจบบรเวณขอบขางของรางเพอสะดวกตอการบ ารงรกษา รวมถงใชในการอพยพคนออกจากเครองเลนในกรณเกดเหตฉกเฉน

8. ตดตงโซลากและอปกรณปองกนการไหลกลบของรถไฟเหาะบนยอดสงสดของรางเครองเลน และตดตงระบบเบรกทสถานจดสนสดของรางเครองเลน

9. ในทกขนตอนทตองมการตดตงสลกเกลยว ตองมการวดแรงบดของสลกเกลยวเพอใหการขนสลกเกลยวในการตดตงชนสวนของอปกรณตางๆ ดวยแรงบดตามทก าหนดไวท าใหชนสวนเหลานนตดตงอยางถาวรทสด ในขณะทสลกเกลยวหรอแปนเกลยวกรบ แรงกด-แรงดงไดเตมทโดยไมเปนอนตรายตอตวเกลยวเอง

10. ตวรถไฟเหาะจะถกผลตและประกอบในโรงงาน ตวถงรถอาจขนรปดวยอลมเนยมหรอท าจากวสด

โพลเมอรเสรมเสนใยแกว (Glass fiber Reinforced Polymer) เบาะทนงท าจากโฟมและบดวยผาหรอหนงเทยม ลอ Road Wheel และลอ Guide Wheel จะถกยดเขาดวยกน จากนนท าการตดตงครบเบรก อปกรณปองกนการไหลกลบ และอปกรณเพอความปลอดภยอนๆ

รปท 2-10 ระบบเบรกแมเหลก [5]

รปท 1.19 เบาะทนง [12]

รปท 1.18 การวดแรงบดสลกเกลยว [5]

Page 24: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 14 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

11. ท าการตดต งระบบไฟฟา (หวขอท 1.3) ทมระบบตดไฟในกรณทมไฟฟารว และมสายดนท

เหมาะสมตามค าแนะน าดานความปลอดภยของผผลตเครองเลนรถไฟเหาะตลงกา รายละเอยดของระบบปองกนไฟฟาชอคอยในหวขอ 1.4 นอกจากน ควรมการตดตงระบบไฟฟาส ารอง (หวขอท 1.3) เพอปองกนไฟฟาดบในขณะทรถไฟถกลากขนเนนดวยระบบไฟฟา ระบบเบรก (หวขอท 1.5) และตองมระบบปองกนฟาผา (หวขอท 1.6) เพอใหเกดความปลอดภยในการใชงานในทโลงแจง

ระบบไฟฟาส ารอง [14]

ระบบไฟฟาส ารองของเครองเลนรถไฟเหาะมความส าคญอยางยง เนองจากมอเตอรทใชในการลากรถไฟขนเนนในตอนเรมตนของการเลนตองใชไฟฟาในการท างาน หากไฟฟาขดของจนมอเตอรหยดท างานอาจท าใหรถไฟตดคางอยบนรางทมความสง ซงเปนอนตรายแกผเลนทอยบนรถไฟ ดงนนทกเครองเลนจงตองมระบบไฟฟาส ารองในกรณทไฟฟาเกดการขดของเพอปองกนอบตเหตทอาจเกดขน

ระบบไฟฟาส ารองโดยทวไปจะม 2 ประเภท คอ เครองส ารองไฟ (UPS) และ เครองก าเนดไฟฟา (Generator)

1. เครองส ารองไฟ (Uninterruptable Power Supply : UPS) เปนอปกรณทใชเพอจายไฟฟาส ารองจากแบตเตอรใหกบอปกรณไฟฟาในระหวางทเกดเหตการณไฟฟาดบ ซงมกจะใชส ารองไฟ เพอรอให Generator ท างานจนสามารถจายไฟใหกบระบบไดกอน โดยท UPS จะมอย 3 ประเภท คอ

- Off Line UPS มคณสมบตส ารองกระแสไฟฟา (ปองกนไฟฟาดบ)ไดเพยงอยางเดยว มราคาถก

Road Wheel

รปท 1.20 ลอของรถไฟ [13]

Guide Wheel

Page 25: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 15

- Line Interactive UPS with Stabilizer มคณสมบตส ารองกระแสไฟฟา (ปองกนไฟฟาดบ) และควบคมแรงดนไฟฟา ในกรณทเกดปญหาไฟฟาดบ ไฟฟาตก พฒนามาจากแบบแรก นยมใชงานมากทสดในปจจบน ราคาปานกลาง

- On Line UPS มคณสมบตส ารองกระแสไฟฟา (ปองกนไฟฟาดบ) ควบคมรปคลนแรงดนไฟฟาในกรณทเกดปญหาไฟฟาตกหรอไฟฟาเกน ถอวาเปน UPS ทมคณภาพสงกวาชนดอน มการจายกระแสไฟตลอดเวลา มความเชอถอไดสง ปองกนสญญาณรบกวนตาง ๆ มการออกแบบปองกนการใชงานเกนก าลงอยางสมบรณ มราคาสงกวาแบบอน ๆ

2. เครองก าเนดไฟฟา (Generator) คอ อปกรณทท าหนาทเปลยนแปลงพลงงานกลใหเปนพลงงานไฟฟา โดยอาศยการเหนยวน าของแมเหลก คอ การเคลอนทของขดลวดตวน าผานสนามแมเหลก หรอการเคลอนทแมเหลกผานขดลวดตวน า จะท าใหเกดแรงดนไฟฟาเหนยวน าขนในขดลวดตวน านน ซง เครองก าเนดไฟฟาม 2 ชนด คอชนดกระแสตรงเรยกวา ไดนาโม (Dynamo) และชนดกระแสสลบเรยกวา อลเตอรเนเตอร (Alternator) ส าหรบเครองก าเนดไฟฟาทใชงานในเชงอตสาหกรรมนน จะเปนเครองก าเนดไฟฟาชนดกระแสสลบ ชนด 3 เฟส

ระบบปองกนไฟฟาชอค [15]

ระบบปองกนไฟฟาชอคมหนาทตดกระแสไฟฟาทนททตรวจพบวามการลดวงจรหรอรวไหลของกระแสไฟฟา ซงสามารถเกดขนไดกบเครองเลนรถไฟเหาะ เนองจากเปนเครองเลนทตองใชไฟฟาในระบบเบรก และการลากจงรถไฟขนไปบนเนน หากเกดไฟฟาชอคอาจกอใหเกดอนตรายแกผเลนได ระบบปองกนไฟฟาชอคแบงเปนสองประเภท ดงน

1. Residual Current Breaker With Overload Protection : RCBO เปนเบรกเกอรส าหรบปองกนไฟรว ไฟดดจากไฟฟา กระแสลดวงจรรวมถงกระแสเกนพกด มหนาทตดวงจรไฟฟาอตโนมตเมอเกดไฟรวและไฟฟาชอคตามพกดทตงไว ซงท าใหปลอดภยกบผใชงาน

2. Earth Leakage Circuit Breaker : ELCB เปนเบรกเกอรทท าหนาทตดหรอปลดวงจรไฟฟาลงอตโนมตเมอมกระแสไฟฟารวลงดนจนถงคาทตรวจจบได และยงสามารถปลดวงจรไฟฟาเมอเกดไฟฟาลดวงจรไดอกดวย แตเบรกเกอร ELCB จะไมสามารถปลดวงจรไฟฟาออกไดเองในกรณทใชกระแสไฟฟาเกนกวาพกดทระบไว การเลอกใชระบบปองกนไฟฟาชอคตองเลอกใหเหมาะสมแกการใชงานและประเภทของระบบ

ไฟฟาของเครองเลนนนๆ ดงนนจงตองใหผเชยวชาญเปนผตรวจสอบและตดตง เพอความปลอดภยในการใชงาน

Page 26: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 16 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ระบบเบรก

ระบบเบรกทใชในเครองเลนรถไฟเหาะมอย 2 ประเภทคอ ระบบเบรกลม (นวแมตกส) และระบบกระแสไฟฟาไหลวน (Eddy current break หรอ Magnetic break)

1. ระบบเบรกลม (นวแมตกส) ท างานโดยใชแรงดนลมดนแผนไดอะแฟรมในกระบอกเบรกเพอใหกลไกเบรกเกดการท างานโดยการบบตวของชดผาเบรก ผลจากการทกลไกเบรกบบตวจะท าให แผนผาเบรกถกบบตวเขาหากน เพอตานการเคลอนทของรถไฟเหาะ ระบบเบรกจะใชครบยาวแนวตงทตดตงอยใตทองรถ กวางประมาณ 1 นว และถกจบโดยคาลปเปอรเบรกซงจะถกตดตงอยตรงกลางของโครงสรางรางรถไฟ บรเวณสถาน ซงระบบจะท างานกอนทรถไฟทมความเรวจะเคลอนทเขาสถานจอด ซงหลกการท างานของเบรกลมอธบายไดดงน

เมอเรมการท างานของระบบเครองเลนรถไฟเหาะ ปมลมทถกขบดวยมอเตอรไฟฟาจะสรางแรงดนลม ลมทถกอดขนโดยปมลมจะไหลผานชดควบคมแรงดนลมใหอยระหวาง 7.0 - 9.5 กโลกรม/ตารางเซนตเมตร จากนนลมจงจะไหลผานกรองดกความชนและเขาไปบรรจอยในถงลม

เมอเจาหนาทกดสวตซควบคมการเบรกหรอระบบอาจถกโปรแกรมการท างานไวเปนแบบอตโนมต โดยม Sensors เชน พรอกซมตสวตซ หรอลมตสวตช และ Actuators ซงท าหนาทสงและรบสญญาณจากสถานฐานหรอหนวยควบคมอเลกทรอนกส กอนทขบวนรถไฟเหาะจะเขาสสถานเพอจอด ท าใหลนอากาศระบบเบรกเปดการท างานสงผลใหลมจากถงลมไหลผานลนควบคมการเบรกไปดนแผนไดอะแฟรมในกระบอกเบรกหรอกระบอกสบเบรก ท าใหกานยนเบรกเลอนตวไปขางหนา ผลจากการทแผนไดอะแฟรมถกดนใหเลอนไปขางหนาท าใหชดกลไกเบรกหรอคาลปเปอรเบรกท างานโดยคาลปเปอรเบรกจะบบตวผาเบรกใหสมผสกบจานเบรกขณะรถไฟเขาสถานจอด โดยจะปรบตงใหระบบท างานสรางความฝดหรอแรงเสยดทานทเกดขนระหวางจานเบรกกบผาเบรก ซงความฝดจะเพมมากขนเรอยๆ ตามแรงดนทกระท ากบแผนไดอะแฟรม ท าใหรถไฟเหาะเกดการชะลอความเรวและหยดในทสด

และเมอปลอยสวทชควบคมการเบรก ลนควบคมทศทางลมจะปดเพอตดไมใหลมจายไปดนแผนไดอะแฟรมในกระบอกเบรก ต าแหนงนสปรงของกระบอกเบรกจะดนแผนไดอะแฟรมกลบสต าแหนงเดมและท าใหกลไกเบรกหรอคาลปเปอรเบรกคนตวกลบ ชดผาเบรกกจะคนตวกลบโดยสปรงดงกลบ ท าใหเกดระยะหางระหวางผาเบรกและจานเบรก ลอรถไฟเหาะจงกลบมาหมนตอไดเปนปกตอกครง

Page 27: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 17

2. เบรกแบบกระแสไฟฟาไหลวน (Eddy current break หรอ Magnetic break)เปนระบบ

เบรกทท าใหตวทนงหรอขบวนรถไฟเกดการชะลอความเรวและหยดอยางนมนวลตามล าดบ ในจงหวะทมการชะลอความเรว ระบบเบรกท างานดวยกระแสไฟฟาไหลวน (Eddy current brake) น จะท างานโดยอาศยแรงผลกกนของสนามแมเหลกทมทศตรงขามกน

ระบบเบรกดวยกระแสไฟฟาไหลวนเปนระบบเบรกทน ามาใชกบรถไฟเหาะตลงการนใหมๆ ซงระบบเบรกจะมสวนประกอบหลกสองสวนดวยกนคอ สวนแรกเปนแผนโลหะกลมทยดตดอยกบ

รปท 1.22 เซนเซอรควบคมการเบรก [16]

Photo electric switch

Photo-eye

IR Sensor

รปท 1.21 ระบบเบรกลม

Page 28: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 18 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

โครงรถ แผนโลหะนจะหมนตามการหมนของลอ สวนทสองเปนรางทมแมเหลกถาวรตดอย เมอขบวนรถไฟเหาะวงผานรางทมแมเหลกอย แผนโลหะจะเคลอนทตดสนามแมเหลกท าใหเกดกระแสไฟฟาไหลวน ไหลบนแผนโลหะซงจะเหนยวน าใหแผนโลหะเกดสนามแมเหลกทมทศทางตรงขามกบสนามแมเหลกของรางรถไฟ สงผลใหเกดเปนแรงผลกกนท าใหขบวนรถไฟเคลอนทชาลงไดโดยทแผนโลหะและรางแมเหลกจะไมมการสมผสกนเลย

สนามแมเหลกของกอนแมเหลกทรางรถไฟเหาะเปนสนามแมเหลกคงทแตสนามแมเหลกทเกดบนแผนโลหะสามารถเปลยนแปลงได เพราะขนอยกบความเรวในการหมนของลอ เมอแผนโลหะหมนดวยความเรวสง มนจะตดผานสนามแมเหลกบนรางอยางรวดเรวท าใหแผนโลหะเกดสนามแมเหลกมากสงผลใหเกดแรงเบรกมากแตเมอลอหมนชาลงสนามแมเหลกบนแผนโลหะจะเกดนอยลงท าใหแรงเบรกนอยลงดวย นนหมายความวาในการใชงานจรง ระบบเบรกแบบนจะไมสามารถหยดขบวนรถไฟเหาะใหนงสนทได ท าใหจ าเปนตองใชเบรกธรรมดารวมท างานดวย

ระบบเบรกดวยกระแสไฟฟาไหลวนจะมจดเดนคอ สามารถท างานไดโดยทชนสวนตาง ๆ ไมมการสมผสกน ดงนนมนจะไมมปญหาผาเบรกลนเบรกแตกเหมอนระบบเบรกทวไปทใชแรงเสยดทาน ดงนนหากสามารถน าระบบเบรกดวยกระแสไฟฟาไหลวนมาใชงานรวมกบระบบเบรกทวไป จะชวยลดภาระของระบบเบรกปกตไดและเปนการยดอายการใชงานผาเบรกธรรมดาดวย หรอหากใชเปนระบบเบรกฉกเฉนกจะชวยลดความเรวกอนชนไดมาก ท าใหความสญเสยนอยลง

รปท 1.23 และ 1.24 ระบบเบรกแบบกระแสไฟฟาไหลวน [17] และ [18]

Page 29: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 19

ระบบปองกนฟาผา [19]

ระบบปองกนฟาผามความจ าเปนอยางยงตอเครองเลนรถไฟเหาะ เนองจากเปนเครองเลนกลางแจง และมความสง จงมความเสยงทจะถกฟาผาและเกดอนตรายแกผเลน ระบบปองกนฟาผาประกอบไปดวย 3 สวนหลกๆ คอ

หวลอฟา (Lightning Air-terminal) มลกษณะเปนหวปลายแหลม ตดตงอยในต าแหนงสงสดของอาคารหรอเครองเลน หวลอฟาควรผลตจากวสดททนตอการหลอมละลายไดด และจะตองมเสนผานศนยกลางไมนอยกวา 3/8 นว

ตวน าลงดน (Down Conductor/Down Lead) จะตองใชวสดทมคณสมบตในการน าไฟฟาไดด และความยาวของตวน าลงดนระหวางหวลอฟาและแทงกราวนดจะตองสนทสดและตรงทสด เพอใหเกดการถายเทประจไฟฟาไดดโดยจะตองพจารณาจากสภาพแวดลอมในบรเวณนนๆดวย

แทงกราวนด (Ground Rod) สามารถท าไดโดยใชแทงทองแดงปกลงไปในดน จะท าหนาทถายเทประจไฟฟาทผาลงมาใหระบายกระแสไฟลงยงพนดนไดอยางรวดเรว ความตานทานของแทงกราวนดกบดน ควรมคาต าทสดเทาทจะท าได

การตดตงระบบปองกนฟาผาน จะตองเชอมตอ 3 สวนขางตนเขาดวยกนโดยการหลอมละลาย (Welding) เพอใหความตานทานไฟฟาของระบบมคาต าทสด เพอลดผลกระทบตอตวอาคารและระบบไฟฟา

การตดตงระบบปองกนฟาผาจะตองตดตงโดยผเชยวชาญเทานน

Page 30: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 20 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 31: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 21

คมอการใชงานของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 32: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 22 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

สวนท 2 คมอการใชงาน

การควบคมและการใชเครองเลนรถไฟเหาะเพอใหเกดความปลอดภยเปนหนาทความรบผดชอบ

รวมกนของผผลตเครองเลนรถไฟเหาะ และ เจาของ หรอ ผประกอบการ พนกงานทเกยวของกบเครองเลนรถไฟเหาะไดแก ผควบคม และพนกงานดแลผเลน ตองท าความ

เขาใจกบเนอหาในสวนนเปนอยางด กอนเขาท าหนาทควบคมเครองเลนหรอดแลผเลน ซงขอมลเหลานจะท าใหเกดความพรอมกอนการด าเนนการ

คณสมบตของผเลน

ผเลนทจะเขาใชเครองเลนรถไฟเหาะควรมคณสมบตเปนไปตามตารางท 2.1

ตารางท 2.1 คณสมบตของผเลน

รายละเอยดการปฏบต เหตผล

1. ผเลนตองมความสงและอายไมนอยกวาทผผลตเครองเลนก าหนด

ผเลนทมอายนอยจะมความแขงแรงของอวยวะคอนขางนอย จงเสยงตออาการบาดเจบทเกดจากการกระแทก และบดตวได

2. ผเลนตองไมอยในอาการมนเมาแอลกอฮอลหรอยา และไมอย ในขณะต งครรภห รอมความบกพรองทางรางกายเชน มอาการผดปกตของหวใจ คอ หลง เปนตน

เนองจากจะท าใหประสทธภาพในการควบคมรางกายลดลง และท าใหเกดอนตรายแกตวเองและผเลนคนอน

3. ผเลนตองสวมเครองแตงกายรดกม สวมรองเทาหมสน ไมหลวมจนเกนไป ไมสวมหมวก หากผ เลนมผมยาว ควรรวบผมกอนการเขาใชเครองเลน

เนองจากเครองแตงกาย รองเทา หรอหมวก อาจหลดจากรางกายและกออนตรายแกผ เลนหรอเครองเลน รวมถงผมของผเลนอาจจะไปพนกบตวเครองเลน

4. ผเลนทเปนโรคหวใจ โรคกลวความสง โรคทเกยวกบระบบการสบฉดโลหต ไมควรไดรบอนญาตใหเลนเครองเลน

เครองเลนรถไฟเหาะเปนเครองเลนทมความสง และความเรวมาก

Page 33: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 23

การด าเนนงานเครองเลนรถไฟเหาะ

2.2.1 การปฏบตของผเลนในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะ

ผเลนทเขาใชเครองเลนรถไฟเหาะควรปฏบตตามตารางท 2.2

ตารางท 2.2 รายละเอยดการปฏบตของผเลนในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะ

รายละเอยดการปฏบต เหตผล

1. หามผ เ ลนน าอาหาร เครองดม สตวเ ลยง รวมถงวตถทไมไดรบอนญาต ซงรวมไปถงกระเปาถอ, กลอง, โทรศพท หรอสงของเขาไปในบรเวณเครองเลน หมายเหต ดจากปายทแสดงจรง

อาหาร เครองดม และสตวเลยง อาจหลดจากมอผ เลนและเครองเลน และเปนอนตรายแกผเลนคนอน และเครองเลน รวมถงสงของตางๆทน ามา ควรเกบไวในททสถานประกอบการจดเตรยมให เพราะอาจจะตกหลนขณะใชบรการเครองเลน

2. ผเลนควรรอใหเครองเลนหยดนง และไดรบอนญาตจากผควบคมกอน จงเขาใชเครองเลน

อาจเกดอบต เหตจากการชนของเค รองเลน เนองจากเครองเลนยงไมหยดสนท

3. เมอเขาใชเครองเลน ผ เลนตองคาดเขมขดนรภย บารลอค ใชมอจบบรเวณราวจบ หรออปกรณความปลอดภยอนๆ ตามค าแนะน าของผควบคมเครองเลน

ปองกนผเลนหลดออกจากทนง จนเกดอาการบาดเจบหรอเสยชวต

4. หามลกขนยนขณะเครองเลนก าลงท างาน อาจเปนอนตรายจากการทอว ยวะของผ เ ลนกระแทกกบตวเครองเลนสวนอน

5. หามผ เลนยนอวยวะออกจากตวเครองเลน รวมถงการยกมอและแขน

Page 34: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 24 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

2.2.2 การปฏบตของผควบคมเครองเลนในการควบคมเครองเลนรถไฟเหาะ

1. คณสมบตของผควบคมเครองเลนรถไฟเหาะและการอบรม (1) ผควบคมตองมสญชาตไทย และควรเลอกผทมความรความสามารถในการควบคม

เครองเลน มความเปนผน าและมความสามารถในการท าความเขาใจกบฟงกชนการใชงานของเครองเลนไดเปนอยางด และสามารถควบคมเครองเลนรถไฟเหาะได

(2) ไมอนญาตใหด าเนนการควบคมเครองเลนในขณะทผทจะควบคมเครองเลนอยภายใตการใชยาหรอการดมแอลกอฮอล

(3) ควรจดใหผควบคมเครองเลนด าเนนการฝกซอมการควบคมเครองเลน ซงรวมถงการดแล และการใชฟงกชนตางๆของการควบคมเครองเลนใหเกดความช านาญ ไดแก

ก) การควบคมตางๆ และขนตอนการด าเนนงานในสภาวะปกตและสภาวะฉกเฉน

ข) ปฏบตตามขอก าหนดทผผลตแนะน าในการใหโหลดสงสดกบเครองเลน ค) สามารถทจะหยดการท างานของเครองเลนจากการใชงานผดวตถประสงค

ของการควบคมตามทผผลตก าหนด หรอเงอนไขพเศษอนๆ เชน สภาพอากาศทผดปกต

ง) ผควบคมเครองเลนทไดรบมอบหมายหนาทแตละคนจะตองศกษาการใชงานจากคมอการปฏบตงานทจดท าขนโดยผผลตใหเขาใจ กอนทจะเขาควบคมเครองเลนนนๆ

(4) ผควบคมเครองเลนจะตองอยในการควบคมอยางเตมรปแบบ เพอยนยนวาการควบคมและการด าเนนงานกบเครองเลนนนจะเปนไปอยางปลอดภย และผควบคมเครองเลนจะตองใหความสนใจตลอดเวลาทผโดยสารอยในเครองเลนทก าลงท างาน

(5) ผควบคมเครองเลนตองเปนผทไดผานการฝกอบรมในการด าเนนการควบคมเครองเลนน นมาแลวเทาน น หากผ ควบคมเครองเลนมวฒการศกษาไมตรงตามทกฎกระทรวงก าหนด ใหสถานประกอบการสงผควบคมเครองเลนนนเขาอบรมในหลกสตรทคณะกรรมการควบคมอาคารรบรอง ซงเปนไปตามกฎกระทรวงวาดวยการควบคมเครองเลน พ.ศ. 2558 [22] ใหสถานประกอบการเกบหลกฐานการอบรมไวดวย การอบรมผควบคมเครองเลนควรมรายละเอยดดงตอไปน

ก) อบรมใหผควบคมเครองเลนและพนกงานประจ าเครองเลนทราบเกยวกบวธการทเหมาะสมในการเขาใชเครองเลนของผเลน โดยอางองจากคมอ

Page 35: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 25

ประจ าเครอง ซงจะไมอนญาตใหผเลนบนเครองเลนสามารถนงแบบไมถกตองตามวธการปฏบตได

ข) อบรมใหผควบคมใหค าแนะน ากบผเลนกอนทจะเรมตนการใชงานเครองเลน ควรแนะน าบคคลอน (ผชมหรอลกจาง) ไมใหอยในต าแหนงทเปนอนตรายหรอไมปลอดภย

ค) ใหการอบรมผควบคมเครองเลน ถงอปกรณความปลอดภยทตดตงมาจากโรงงานซงจะตองไมถกดดแปลงหรอถอดออก

ง) การอบรมผควบคมเครองเลนใหปฏบตตามขนตอนจากคมอ ในการใหความชวยเหลอผโดยสารทไมสบายหรอผทไดรบบาดเจบ

จ) ใหการอบรมผควบคมเครองเลนท าการทดสอบหรอทดลองการท างานของเครองเลนกอนทจะใหบรการในแตละวน และควรด าเนนการตามค าแนะน าในคมอประจ าเครอง โดยเครองเลนควรผานการทดสอบโดยไมมผ โดยสารอยางนอยสามรอบกอนการใชงานจรง เพอท าการสงเกตประสทธภาพโดยรวมของการท างานและความสมพนธกบผลการด าเนนงานทผานมาวาสอดคลองกบขอก าหนดในคมอของผผลตหรอไม

ฉ) ผควบคมเครองเลนตองท าความเขาใจกบการควบคมทงหมด โดยเฉพาะการยกเลกการท างานของเครองเลนเชน การใชแผงควบคมและปมหยดฉกเฉน

(6) ผควบคมเครองเลนตองมการฝกอบรมขนพนฐานในขนตอนและกฎความปลอดภยโดยทวไป

(7) ผควบคมเครองเลนจะตองทราบต าแหนงของสวตชไฟฟาหลก เพอตดการเชอมตอการท างานและควรมความคนเคยกบการใชงานเปนอยางด

Page 36: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 26 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

2. รายละเอยดการปฏบตของผควบคมในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะ ผควบคมทควบคมเครองเลนรถไฟเหาะควรปฏบตตามตารางท 2.3

ตารางท 2.3 รายละเอยดการปฏบตของผควบคมในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะ

รายละเอยดการปฏบต เหตผล

1. พนกงานดแลเครองเลนทกคนตองมรางกายและจตใจทพรอมจะปฏบตหนาทของตนเอง ซงพนกงานทกคนจะตองไมตาบอดส ไมเปนผตดหรอผเสพยาเสพตด และเครองดมแอลกอฮอลทกชนด

ผ ล ก ร ะ ท บ ข อ ง ย า ใ ด ๆ น น อ า จ ส ง ผ ล ใ หความสามารถในการปฏบตหนาทลดลงไดเพราะผ ควบคมเครองเลนจะตองอยทแผงการควบคมในระหวางการด าเนนการกบเครองเลนนนตลอดเวลา

2. ผควบคมเครองเลนจะตองปฏบตตามคมออยางเครงครด ไมควรปฏบตตามความตองการของผ เลน หากผเลนมพฤตกรรมและสภาพรางกายไมเหมาะสมตอการเลนเครองเลน ผควบคมเครองเลนอาจปฏเสธการใหบรการได

เพอความปลอดภยของผเขามาใชบรการ เนองจากเปนเครองเลนทผาดโผน นอกจากมอปกรณทชวยเรองความปลอดภยแลว ผ เขามาใชบรการตองสามารถชวยเหลอตวเองได ในกรณหากเกดเหตฉกเฉน

3. ผควบคมเครองเลนจะตองมความคนเคยกบเงอนไขของการควบคมโหลดสงสดของเครองเลน ซงจะตองสามารถทจะรกษาความสมดลเพอปองกนไมใหน าหนกรวมของการเขาใชบรการมากจนเกนความปลอดภย

เพอการเขาใชบรการเครองเลนอยางปลอดภย

4. ผควบคมเครองเลนจะตองมความคนเคยกบทกองคประกอบของการควบคมและการใชงานทเหมาะสม รวมถงจะตองตระหนกถงสภาพของสถานท

มความจ า เปนทผ ควบคมเค รองเลนน นควรมความคนเคยกบวธการตางๆ ในการควบคมรวมถงการหยดการท างานของเครองเลนในกรณฉกเฉน

5. ผควบคมเครองเลนจะเปนผรบผดชอบในการตรวจสอบวามผใดอยในพนทหรอในบรเวณรวกนกอนทจะเรมควบคมการท างานเครองเลน ซงทกคนจะตองไมไปยนอยบรเวณจดควบคมความปลอดภย ไมวาจะเปนพนกงานหรอลกคา จะตองอยนอกพนทการท างานของเครองเลนเพอความปลอดภย

ขณะเปดการใชงาน สวนประกอบของเครองเลนจะมการเหวยง หรอหมนไปเปนวงกวาง อาจสงผลใหผทอยในรศมการเหวยง หรอหมนนไดรบอนตราย จงตองออกมาอยในพนททก าหนด กอนการเปดด าเนนการใชเครองเลน

Page 37: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 27

ตารางท 2.3 รายละเอยดการปฏบตของผควบคมในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะ (ตอ)

รายละเอยดการปฏบต เหตผล

6. ผควบคมเครองเลนจะตองใหความสนใจและมความพรอมทจะควบคมเครองเลนอยตลอดเวลา ขณะเครองเลนก าลงเคลอนท โดยไมตองกงวลกบสถานการณใดๆ ทไมเกยวของโดยตรง

เพ อ ทผ ควบคมจะ มสมา ธอยกบการควบคมตลอดเวลา หากเกดเหตการณท เ สยงตอความปลอดภย ผควบคมจะสามารถแกไขสถานการณไดทนท

7. ผควบคมเครองเลนจะตองคนเคยกบขนตอนการปฏบตงานเมอเกดเหตฉกเฉนและขนตอนการควบคมการอพยพ มความเขาใจตวแปรตางๆ รวมทงทเกยวของกบสภาพแวดลอม และสภาพอากาศ

เพอการใชบรการเครองเลนอยางปลอดภย

8. ผควบคมเครองเลนจะตองเขาใจการท างานทเหมาะสมของเครองเลนและสามารถรบรถงเสยงทผดปกตในขณะทเครองเลนก าลงท างานได ซงตองปดการใหบรการเครองเลนทนท หากพบสงผดปกต

เพอความปลอดภยของผเขามาใชบรการ และลดความเสยหายทจะเกดขนกบเครองเลน และอปกรณทเกยวของ

9. ผควบคมเครองเลนจะตองมความคนเคยกบทกขนตอนของการตรวจสอบทจ าเปน ซงจะตองด าเนนการตรวจสอบอยางละเอยดในทกวนกอนการใชงานเครองเลน

เพอความปลอดภยในการใชงานเครองเลน และปองกนความเสยหายทอาจเกดขนกบเครองเลน และอปกรณทเกยวของ

10. ผควบคมเครองเลนจะตองตรวจสอบคณสมบตของผเลนทก าลงรอทจะเขาใชบรการเครองเลน และใหอยนอกประตทางเขาในขณะทรอเขาใชบรการ

เพอไมใหเกดอบตเหตจากความบกพรองของผเลน และปองกนไมใหผเลนเขามารบกวนการตรวจสอบเครองเลนกอนใชบรการ และเพอความเปนระเบยบ

Page 38: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 28 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ระบบควบคม

การควบคมเครองเลนรถไฟเหาะควรมระบบควบคมทมมาตรฐานเพอใหเกดความปลอดภยสง มหองควบคมทสามารถสงเกตการท างานของเครองเลน และผเลนไดอยางชดเจน โดยแผงควบคมควรมสวนประกอบดงรปท 2.1 และรายละเอยดแสดงในตารางท 2.4

รปท 2.1 สวนประกอบของแผงควบคม และสญลกษณ

ตารางท 2.4 รายละเอยดสวนประกอบของแผงควบคม สวนประกอบ หนาท

Emergency Stop - Push Button Switch

สวตชปมหยดฉกเฉน การกดปมนจะท าใหเกดการหยดของเครองเลนทนท สวนระบบไฟฟาจะยงคงท างานไดตามปกต

Main Breaker Off - Push Button Switch

สวตชปมปดเปดวงจรกระแสไฟฟา เบรกเกอรหลก การกดปมนเบรกเกอรหลกจะตดการท างานทงหมดของทกสวนประกอบของเครองเลน ในการเรมตนใชงานใหมจะตองท าการสงใหเบรกเกอรอยในสภาพ “ON” ดวยมอ

Main Breaker OFF

Emergency Stop

Circuit Breaker Tripped

Drive OFF ON Lap Bars Locked

Strobe Lights

ARM/CAR Lights

Compressor Motor

Perimeter Lights

Border / Running Lights

Car Pinspot Lights

Lap Bars Release

Gate Locks

Page 39: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 29

ตารางท 2.4 รายละเอยดสวนประกอบของแผงควบคม (ตอ) สวนประกอบ หนาท

Circuit Breaker Tripped - Indicator Light

หลอดไฟแสดงวาเบรกเกอรทรป หลอดไฟแสดงวาเบรกเกอรทรปจะแสดงใหเหนวาวงจรการจายไฟฟาทไดถกตดแลว และจะตองท าการรเซตดวยมอ

Compressor Motor - Push Button Switch

สวตชปม มอเตอรคอมเพรสเซอร กดปมนมอเตอรอดอากาศจะใหพลงงานแกระบบการเบรครถไฟเหาะ

ARM/CAR Lights - Push Button Switch

สวตชปม ARM / CAR โคมไฟ กดเปดโคมไฟตกแตงในเครองเลน

Strobe Lights - Momentary Push Button Switch

สวตชปมไฟวบวาบชวขณะ กดปมนจะเปดตวเลอกไฟวบวาบทตดตงบรเวณรอบนอก และไฟวบวาบควรจะใชเฉพาะในระหวางการรอใชเครองเลนในรอบตอไป

Lap Bars Locked - Indicator Light

ไฟแสดงสถานะการยดรง หลอดไฟนจะแสดงใหผควบคมเหนถงการท างานของระบบยดรงอยางถกตองและความพรอมส าหรบการท างานของเครองเลน

Drive Controls Enable Key - Key Switch

สวตชกญแจควบคมการขบเคลอน เมอตองการใหเครองเลนท างานใหเสยบลกกญแจ แลวบดสวตชนไปทต าแหนง 'ON' ซงต าแหนงนจะท าใหระบบขบเคลอนท างาน

Perimeter Lights - Push Button Switch

สวตชโคมไฟสองสวางบรเวณรอบ กดสวตชนเพอเปดใชงานโคมไฟสองสวางบรเวณรอบๆ ของเครองเลน

Border / Running Lights - Push Button Switch

สวตชปม ไฟบรเวณขอบรว/ไฟท างาน กดสวตชนจะเปดใชงานโคมไฟบรเวณทตงอยรอบรว

Car Pinspot Lights - Push Button Switch

สวตชปมโคมไฟตกแตง กดสวตชนเพอเปดใชงานไฟตกแตงตามอปกรณตางๆ บนเครองเลน

Page 40: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 30 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ตารางท 2.4 รายละเอยดสวนประกอบของแผงควบคม (ตอ) สวนประกอบ หนาท

Lap Bar Release - Push Button Switch

สวตชปมปลอยการยดรง กดปมนเพอเปดใชงานระบบอดอากาศทจะใชในการปลดการยดรงตวผโดยสาร

Gate Locks - Push Button Switch

สวตชปมลอคประต กดสวตชนเพอเปดใชงานลอคแมเหลกบนประตทางเขาและทางออก

Drive - Push Button Switch

สวตชปมเปดใชงานการขบเคลอน การเปดใชงานระบบขบเคลอนส าหรบการใชงานเครองเลน ถาการหมนไมท างานภายในระยะเวลาทก าหนดโดยผผลต การขบเคลอนจะกลายเปนค าสงปดการท างานและตองมการเปดใชงานใหม

การด าเนนงานเครองเลน (Ride Operation)

การด าเนนงานเครองเลน มขนตอนดงน (1) ทดสอบการใชงานเครองเลนแบบไมมผโดยสาร หรอมพนกงานประจ าเครองเลน กอน

เปดใหด าเนนการทกครง เพอใหเกดความมนใจวาเครองเลนท างานไดอยางปลอดภย (2) เมอเปดใชงานเครองเลน ใหผเลนตอแถวในบรเวณทจดไวซงอยดานนอกของเครองเลน

จากนนท าการตรวจสอบคณสมบตของผเลนดงแสดงรายละเอยดในขอ 2.1 และอธบายกฎกตกาการเลนเครองเลนแกผเลนใหเขาใจ

(3) ท าการโหลดผเลนเขาเครองเลน โดยจดต าแหนงของผเลนใหมความสมดลขณะทเครองเลนท างาน

(4) ท าการตรวจสอบการนงของผเลนแตละคนและตรวจสอบการท างานของอปกรณยดรงผ เลนทกคน โดยไมตองรอใหผเลนตรวจสอบการยดรงดวยตวเอง

(5) ตรวจสอบใหเกดวามแนใจในอกครงกอนทจะเรมใหเครองเลนท างาน หรอสงเกตไดจากไฟแสดงสถานะการยดรง (ถาม) ซงจะท าใหผโดยสารมความปลอดภยยงขน

(6) ตรวจสอบการปดและลอคประตทางเขาออกบรเวณเครองเลน และใหมนใจวาไมมผทไมเกยวของอยในบรเวณเครองเลน

(7) ท าการเสยบลกกญแจเขาทชองสวตชของแผงควบคมแลวหมนสวตชไปทต าแหนง "ON" (ถาม)

(8) กดสวตช DRIVE เพอเปดใชงานระบบขบเคลอนของเครองเลน

Page 41: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 31

(9) หากพบความผดปกตกอนทขบวนรถไฟจะขนสจดสงสดของราง สามารถหยดการท างานไดโดยการกดปม Emergency Stop

(10) เมอเครองเลนเลอนกลบมาหยดอยในต าแหนงสถานแลว ใหกดปม Lap Bars Release เพอปลดการยดรงตวผโดยสาร

(11) ในเวลาทมแสงสวางไมเพยงพอ ตองเปดระบบไฟฟาสองสวาง เพอใหเกดความปลอดภยในการใชงานเครองเลน และไมควรใชงานในสภาพอากาศทไมเหมาะสม ดงแสดงรายละเอยดในหวขอ 2.5

ขอจ ากดดานสภาพอากาศ

(1) อยาใชงานเครองเลน ถามความเรวลมทระดบพนดนเกนกวาทผผลตก าหนด (2) ถามฝนตก ฟารองหรอฟาผาเกดขนใกลบรเวณพนท ใหหยดการใชงานเครองเลนทนท

Page 42: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 32 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 43: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 33

คมอการตรวจสอบและการบ ารงรกษา ของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 44: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 34 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

สวนท 3 คมอการตรวจสอบและการบ ารงรกษา

รายละเอยดการตรวจสอบและการบ ารงรกษานใชเปนแนวทางในการตรวจสอบสภาพของเครองเลน

เพอใหเกดความปลอดภยแกผเลน และเพอความคงทนของเครองเลน ขนตอนจะแบงออกเปนการตรวจสอบประจ าวนและรายสปดาห ทจะด าเนนการโดยเจาของกจการ

รวมถงการตรวจสอบประจ าปจากผเชยวชาญดานความปลอดภย และการตรวจสอบโดยไมท าลาย การตรวจสอบประจ าปจะตองด าเนนการโดยบคคลทไดรบการแตงตงเปนอสระและไดรบการรบรอง

ความรบผดชอบของผประกอบการ / ผควบคมเครองเลน

ผประกอบการเครองเลน รวมถงผควบคมเครองเลนตองด าเนนการตรวจสอบและบ ารงรกษาเครองเลน เพอความปลอดภยของผเลน ซงมรายละเอยดความรบผดชอบดงแสดงในตารางท 3.1

ตารางท 3.1 ความรบผดชอบของผประกอบการ / ผควบคมเครองเลน

รายละเอยด เหตผล

1. การตรวจสอบและการบ ารงรกษาท งหมดน นจะตองด า เนนการโดยผ มความรและทกษะเกยวกบการท างานของเครองเลน หรอควรเปนผมประสบการณในการตดต ง หรอถอดประกอบชนสวนตางๆ ของเครองเลนนนได

เพอใหการตรวจสอบและบ ารงรกษาส าเรจลลวง และสามารถใหเครองเลน และอปกรณทเกยวของกลบมาท างานไดอยางมประสทธภาพดงเดม

2. พนทโดยรอบของเครองเลนตองมแผงกนอยางเพยงพอ และมเครองหมายแสดงขอบเขตการท างานของเครองเลนทชดเจน

เพอใหการด าเนนการใชเครองเลนเปนไปอยางราบรน ไมมผ ทไม เ กยวของเขาไปในบรเวณเครองเลนซงเสยงตอการเกดอบตเหต

3. ตองตรวจสอบกอนทจะด าเนนการเครองเลนในแตละวน เพอตรวจสอบวาความสมบรณและความพรอมของเครองเลนหรออปกรณทเกยวของกบการท างานตางๆ มความปลอดภย

เพอไมใหเกดเหตขดของขณะใชงานเครองเลน และเพอความปลอดภยในการใชงานเครองเลน

Page 45: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 35

ตารางท 3.1 ความรบผดชอบของผประกอบการ / ผควบคมเครองเลน (ตอ)

รายละเอยด เหตผล

4. ตองด าเนนการตามขนตอนในการตรวจสอบและบ ารงรกษาทไดแนะน าไวจากผผลต ตามชวงเวลาตางๆ ทไดก าหนดและอธบายไวในคมอฉบบน

เพอชวยยดอายการใชงานใหกบเครองเลน และอปกรณทเ กยวของสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ

5. ศกษาและวเคราะหแตละระบบงานอยางรอบคอบเพอการตดสนใจตอความเสยงท งหมดทอาจเกดขน

เพอความปลอดภยของผเลน และปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบเครองเลน

6. จดเตรยมอปกรณความปลอดภยตางๆ รวมถงอปกรณชวยเหลอฉกเฉน (บนได ถงดบเพลง และอนๆ ) กอนทจะเปดใชงานเครองเลน

เพอเตรยมความพรอมในการชวยเหลอในกรณทเกดเหตการณฉกเฉน

การตรวจสอบประจ าวน

ผควบคมเครองเลนหรอชางซอมบ ารงตองด าเนนการตรวจสอบเครองเลนเปนประจ าทกวนกอนเปดใชงานซงมรายละเอยดความรบผดชอบดงแสดงในตารางท 3.2

ตารางท 3.2 การตรวจสอบประจ าวน

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

1. พนผวบรเวณทเกยวของกบการใชเครองเลนควรมความมนคง และไมเปยกชน หรอลน

ปองกนความเสยงจากการลนไถลขณะใชงานเครองเลน

2. แผงกนบรเวณเครองเลนและประตทางเขา-ออกท งหมด ควรมการตดต งอยาง ถกตองโดยค านงถงพนททเสยงตออนตรายจากการท างานของเครองเลนและอยในสภาพแขงแรง และสามารถใชงานไดด

ปองกนการเกดอนตรายจากผทไมเกยวของ และเพอความเปนระเบยบเรยบรอย

3. ปายเตอน และปายแนะน าการเขาใชบรการควรอยในสภาพทสมบรณ อานงายและตดต งในสถานททมองเหนไดอยางชดเจน

เพอใหค าแนะน า และเตอนผเลน กอนเขาใชบรการเครองเลน

Page 46: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 36 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ตารางท 3.2 การตรวจสอบประจ าวน (ตอ)

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

4. โครงสรางหลกของเครองเลนตองไมเสยรปไปจากเดมตอนตดต ง ไดแก ไมบดงอ มระดบทเทากนและมความมนคงปลอดภย

เพอความแขงแรงของโครงสรางเครองเลน

5. ตรวจสอบสลกเกลยวระหวางขบวนรถไฟกบชดลอวาอยในต าแหนงทถกตองและตรวจสอบค าแรง บดของสลก เก ลยวให เ ปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด และตรวจสอบความเสยหายของสลกเกลยว ไดแก ความเปนสนม การแตกราว

เพอความแขงแรงของตวรถไฟและชดลอในขณะใชงานเครองเลน

6. อปกรณยดรงตวผเลนควรอยในสภาพทใชงานไดอยางถกตอง และสามารถปรบเปลยนไดอยางอสระตามขนาดของรางกายผเลน

เกดความกระชบกบตวผ เลน ไมหลวมไมแนนจนเกนไป เพอความปลอดภยกบผเลน และจะตองสามารถปรบใหเขากบขนาดรางกายของผเลนได

7. ตรวจสอบคณภาพลอยางวามความคลองตว ไมมการสกหรอ หรอหลดรอน

ปองกนการเสยดสกนระหวางลอเหลกกบรางรถไฟจนเกดการสกหรอ และเปนอนตรายในการใชงาน

8. ชดทนงไฟเบอรกลาสควรอยในสภาพทสมบรณ ไมมรอยแตกราวหรอมขอบคม

ปองกนการเกดอนตรายกบผเลนขณะนงโดยสาร

9. อปกรณตกแตงเครองเลนควรอยในสภาพทดภายใตการรองรบและการจบยดจากโครงสรางหลกของเครองเลน

เพอความปลอดภยของผเลนขณะใชบรการเครองเลน

10. ประตของตควบคมวงจรไฟฟาจะตองถกปดตลอดเวลา และอยในสภาพทสมบรณ

เพอปองกนความชน สตวหรอแมลง เขาไปท าความเสยหายตอแผงควบคมวงจรไฟฟา

11. สายไฟทงหมดจะตองอยในสภาพทสมบรณ ไมเสยหาย ฉนวนไมฉกขาดหรอช ารด

เพอปองกนการเกดอนตรายจากไฟฟาลดวงจร

12. ตรวจสอบแรงดนไฟฟารวทโครงสรางเหลกของ เค รอง เ ลนดวย เค รองตรวจไฟฟา ร วอเลกทรอนกสแบบพกพา หรอไขควงวดไฟ

เพอความปลอดภยของผเลน

13. ตรวจสอบระดบน ามนหลอ ลนและระดบแรงดนลมในเครองอดลม

เพอใหการท างานของระบบนวเมตกสเปนปกต

Page 47: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 37

ตารางท 3.2 การตรวจสอบประจ าวน (ตอ)

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

14. ตรวจสอบการระบายน าทงและความสะอาดไสกรองของอปกรณกรองลมอดและอปกรณกรองอากาศ

เพอใหอปกรณกรองลมอดและอปกรณกรองอากาศท างานไดอยางมประสทธภาพ

15. ตรวจสอบการท างานของทกระบบของเครองเลนวามการท างานเปนปกต โดยการทดสอบใชงานเครองเลนจรง

เพอสงเกตสงผดปกตขณะทดสอบการใชงานเครองเลน และปองกนอบตเหตทอาจเกดขน

16. ตรวจสอบระบบการหยดฉกเฉนเปนประจ ากอนการเปดใชงาน

เพอใหสามารถหยดเครองเลนไดทนทหากเกดเหตการณฉกเฉน

การตรวจสอบประจ าสปดาหหรอทกครงท SET–UP

หนวยงานซอมบ ารง หรอชางซอมบ ารงตองด าเนนการตรวจสอบและบ ารงรกษาเครองเลนเปนประจ าทกสปดาหหรอทกครงทมการ SET-UP ซงมรายละเอยดความรบผดชอบดงแสดงในตารางท 3.3

ตารางท 3.3 การตรวจสอบเปนประจ าสปดาหหรอทกครงท SET–UP

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

1. ตรวจสอบรอย เ ชอมของ อปกรณบารลอกผโดยสาร

เพอความปลอดภยของผเลน ขณะใชงานเครองเลน โดยจดเชอมตออาจเกดรอยแตกหรอเกดการสกหรอมากเ กนไป ซงบา รลอกผ โดยสารอาจสามารถซอมแซมไดโดยไมตองไดรบการอนญาตจากผผลต

2. ตรวจสอบรอยแตก ร า ว และรอย เ ช อมในโครงสรางของขบวนรถไฟ

ปองกนการเกดอนตรายกบผเลนขณะใชงานเครองเลน ซงโครงสรางของขบวนรถไฟอาจไดรบความเสยหาย เมอเกดแรงกระท าซ า

3. ตรวจสอบรอยแตกและรอยเชอมของโครงสรางเครองเลน ไดแก จดเชอมตอตางๆ และจดตอระหวางโครงสรางกบฐานราก

ปองกนการเกดอบตเหตจากการวบตของโครงสรางเครองเลน

Page 48: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 38 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ตารางท 3.3 การตรวจสอบเปนประจ าสปดาหหรอทกครงท SET–UP (ตอ)

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

4. ตรวจสอบคาแรงบดของสลกเกลยวใหเปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด และตรวจสอบความเสยหายของสลกเกลยวในโครงสรางเครองเลน ไดแก ความเปนสนม การแตกราว

ป อ งกนก า ร เ ก ด อบ ต เห ต จ า กก ารว บ ต ขอ งโครงสรางเครองเลน ความถในการตรวจสอบใหเปนไปตามคมอของบรษทผผลตเครองเลน

5. สวตซควบคมและเบรกเกอรตองอยในพนททเหมาะสม มดชด และไมมการเกบวสดไวไฟไวในหองไฟฟา

ปองกนสตว และแมลง เขาไปท าความเสยหายตอแผงควบคม รวมถงการปองกนการเกดอคคภยจากสารเคมและวสดตดไฟในหองควบคม

6. การท างานของเมนเบรกเกอรจะตองไดรบการทดสอบเปนประจ า

เพอใหเมนเบรกเกอรสามารถท างานไดทนทหากเกดเหตขดของทางไฟฟา

7. หากเครองเลนมการตดต ง ELCB ควรกดปมทดสอบ (Test) เพอตรวจสอบการท างาน

เพอตรวจสอบการท างานของระบบปองกนไฟรว

8. ตรวจสอบจ านวนหยดน ามนหลอลนและระดบน ามนหลอ ลนในหลอดแกวของอปกรณควบคมคณภาพลมอดใหเปนไปตามคาทผผลตก าหนด

เพอใหลมอดมคณภาพทเปนไปตามทก าหนด และเบรกท างานไดอยางมประสทธภาพ

9. ตรวจสอบความเรวของลกสบวาลวควบคมความเรวใหเปนไปตามคาทออกแบบไว

ใหลกสบมความเรวตามทออกแบบไวเพอใหเบรกท างานไดอยางมประสทธภาพ

10. ตรวจสอบการรวซมทกานสบและทหวเสยบสายเขากระบอกสบ

เพอใหกระบอกสบท างานไดอยางมประสทธภาพ ปราศจากรอย รว และเบรกท างานไดอยาง มประสทธภาพ

11. ตรวจสอบความหนาของผาเบรกและแผนเบรก เพ อ ปองกนการเ กดอบต เห ตจากการท างานบกพรองของเบรก

12. ตรวจสอบระบบหลอลนของลอในขบวนรถไฟ ไดแก การท างานของลกปน ปรมาณของจาระบ

เพอใหขบวนรถไฟเคลอนทดวยความเรวตามทออกแบบไว

13. ตรวจสอบความสมบรณของโซหรอลวดเกลยวโลหะส าหรบใชในการลากจงขบวนรถไฟขนสจดสงสด

ปองกนอบตเหตทเกดจากการขาดของโซหรอลวดเกลยวโลหะขณะทก าลงลากขบวนรถไฟขนสจดสงสด

Page 49: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 39

การตรวจสอบประจ าป

การตรวจสอบประจ าปจะตองถกตรวจสอบโดยวศวกรทมความเชยวชาญเฉพาะดานและเปนวศวกรควบคมตามพระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 [21] ซงการตรวจสอบอาจเปนการตรวจสอบโดยการพนจ การตรวจสอบโดยใชเครองมอทดสอบ และการทดสอบแบบไมท าลาย รายละเอยดมดงตอไปน

3.4.1 ระบบโครงสราง (Structural System)

การตรวจสอบระบบโครงสรางมรายละเอยดดงแสดงในตารางท 3.4 ตารางท 3.4 การตรวจสอบประจ าปของระบบโครงสราง

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

1. ตรวจสอบลกษณะโดยรวมของโครงสรางวามสภาพสมมาตร แขงแรง ตงตรง ไมเอยงหรอโย

ปองกนการ เ กดอนตรายแ กผ เ ล นในกรณ ทโครงสรางเอยง หรอไมสมมาตร

2. ตรวจสอบสภาพของโครงสรางฐานราก หรอโครงสรางทรองรบเครองเลน วาไมมการทรดตว คอนกรตไมมรอยแตกราว และเหลกเสรมไมเกดสนม

ปองกน อบต เหตอน เ กดจากโครงส รางท รดเนองจากฐานรากไมแขงแรง อกทงตรวจสอบการเสอมสภาพของโครงสรางคอนกรต ซงสามารถบ ารงรกษาได

3. ตรวจสอบจดตอระหวางฐานรากและโครงสรางเครองเลน

เพอใหมการถายแรงของเครองเลนสฐานรากทด และปองกนการลมของเครองเลน

4. ตรวจสอบสภาพจดตอตางๆ ทใชสลกเกลยว หากตรวจพบความผดปกต เชน รอยแตกราว การช ารด หรอเสยรปตองด าเนนการเปลยน

เพอความปลอดภยในการด าเนนการใชเครองเลน

5. ตรวจสอบคาแรงบดของสลกเกลยวทงหมด ทใชจบยดชนสวนหรออปกรณ โดยการวดคาแรงบดใหเปนไปตามทผผลตก าหนด

ปองกนชนสวนหรออปกรณของเครองเลนหลดออกจากกน ขณะด าเนนการใชงาน

6. ตรวจสอบการเคลอบผวของวสดเหลกในโครงสรางวาไมมการหลดรอน และโครงสรางเหลกปราศจากสนม

ปองกนการเกดสนมและผกรอนของโครงสรางเหลก โดยการเคลอบดวยสเคลอบโลหะส าหรบอตสาหกรรมเมอพบการหลดรอนของส หรอท าการซอมบ ารงทนทเมอโครงสรางเปนสนม

7. ตรวจสอบก าลงอดของคอนก รต ท ใชในโครงสรางคอนกรตเสรมเหลก โดยวธการทดสอบแบบไมท าลาย

เปนการตรวจสอบการเสอมสภาพของคอนกรต

Page 50: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 40 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

3.4.2 ระบบเชงกล (Mechanical System)

การตรวจสอบระบบเชงกลมรายละเอยดดงแสดงในตารางท 3.5

ตารางท 3.5 การตรวจสอบประจ าปของระบบเชงกล

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

1. ตองด าเนนการตรวจสอบแบบไมท าลายทงหมด ตามค าแนะน าของผผลตเครองเลน

เพอความปลอดภยในการใชเครองเลน และไมท าให เค รองเลนเกดความเสยหายเ นองจากการตรวจสอบ

2. ตรวจสอบบนทกการตรวจสอบและการบ ารงรกษาระบบกลไกของหนวยซอมบ ารงของสถานประกอบการ ไดแก การเปลยนถายน ามนหลอลนตางๆ การเปลยนผาเบรก การเปลยนลอยาง และการเปลยนอปกรณตางๆทไดท าในรอบป

เพ อ ปองกนการเ กด อบต เหตจากการท า งานบกพรองของเบรก

3. ตรวจสอบการท างานและสภาพของตลบลกปนทลอของขบวนรถไฟ ไดแก ปรมาณจาระบ และ สภาพของลกปน

เพอใหการด าเนนการใชงานเครองเลนเปนไปอยางราบรน

4. ตรวจสอบการท างานและสภาพของมอเตอรขบเคลอนและฟนเฟอง ไดแก การหลอลนทเพยงพอ และปราศจากการกดกรอน

ปองกนการเกดสนม หรอการกดกรอน ทอาจจะสงผลตอการท างานของมอเตอร

5. ตรวจสอบการท างานและสภาพชดแบรง และเพลา ไดแก มการหลอลนทเพยงพอ ไมมการสกหรอ และไมมการหลวมคลอน

เพอใหเกดการถายแรงไปสระบบลากจงทสมบรณ

6. ตรวจสอบเพลาขบท งหมด วาปราศจากรอยแตกราว การเสยรป และการกดกรอน

เพอใหเพลาขบของเครองเลนท างานไดอยางมประสทธภาพ

7. ตรวจสอบความสมบรณของโซหรอลวดเกลยวโลหะส าหรบใชในการลากจงขบวนรถไฟขนสจดสงสด

ปองกนอบตเหตทเกดจากการขาดของโซหรอลวดเกลยวโลหะขณะทก าลงลากขบวนรถไฟขนสจดสงสด

Page 51: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 41

ตารางท 3.5 การตรวจสอบประจ าปของระบบเชงกล (ตอ) รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล

8. ตรวจสอบสภาพและการท างานของอปกรณยดรงตวผเลน ไดแก สายนรภยไมมรอยฉกขาด ไมมการสกหรอหรอรอยฉกขาดของอปกรณ และมการหลอลนทเหมาะสม และมการท างานตามทบรษทผผลตก าหนด

เพอความปลอดภยของผเลน ขณะใชบรการเครองเลน

3.4.3 ระบบไฟฟา (Electrical System)

การตรวจสอบระบบไฟฟามรายละเอยดดงแสดงในตารางท 3.6 ตารางท 3.6 การตรวจสอบประจ าปของระบบไฟฟา

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล 1. ตรวจสอบการบนทกการตรวจสอบและการ

บ ารงรกษาของอปกรณไฟฟาตางๆ เพอตรวจสอบการซอมบ ารงทผานมา ใหเปนไปตามมาตรฐาน

2. ตรวจสอบ เบรก เกอ รตรวจจบกระแส รว (กระแสทหามเกนกวามนษยรบได) ถกตดตงอยางถกตองตามมาตรฐาน

ปองกนการเกดอนตรายจากไฟฟาชอค

3. ตรวจสอบความแนนของขวตอสายทกขวของเครองก าเนดไฟฟาทงหมด และกลองตอสายตองมการปดอยางมดชด

ปองกนการเกดปฏกรยาทขวของเครองก าเนดไฟฟา

4. ตรวจสอบดวาสายนวตรอลมการตอลงดนทขวสายดน

เพอใหมนใจวาระบบไฟฟาท างานอยางถกตอง

5. ตรวจสอบสวตชไมไดอยกบสายตวน าปองกน และ สวตชขวเดยวไมอยในตวน าทเปนกลาง (Neutral)

เพอใหเกดความปลอดภยในการใชไฟฟา

6. ตรวจสอบพกดการตดกระแสของเบรกเกอรวามคาทเหมาะสมกบกระแสในสายไฟฟาทเบรกเกอรนนปองกน

เพอใหเบรกเกอรตดกระแสไฟฟาไดทนท หากกระแสไฟฟาเกน

Page 52: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 42 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ตารางท 3.6 การตรวจสอบประจ าปของระบบไฟฟา (ตอ)

รายละเอยดการตรวจสอบ เหตผล 7. ตรวจสอบโครงโลหะของเครองเลนทเชอมตอ

กบอปกรณไฟฟา ตองท าการตอลงดน ปองกนการเกดอนตรายจากไฟฟาชอค

8. ตรวจสอบมอเตอรสตารทเตอรทงหมดวา มการปรบตงคาในสภาวะภาระเกนอยางเหมาะสมกบมอเตอรทท าหนาทควบคม

ปองกนการเสยหายของมอเตอรไฟฟาจากการใชงานเกนก าลง

9. ตรวจสอบความตอเนองของตวน าปองกนวา ไมควรมคาความตานทานเกนกวาคาทก าหนดโดยผผลต

ปองกนการเกดอนตรายจากไฟฟาชอค

10. ตรวจสอบคาความตานทานฉนวน ทดสอบทแรงดนสงสด 500 โวลตกระแสตรง วดคาความตานทานไมนอยกวา 1 เมกกะโอหม ขณะตรวจสอบตองแนใจวา แรงดนทดสอบจะไมถกจายใหแกภาระไฟฟา

ปองกนความเสยหายทอาจจะเกดขนกบอปกรณไฟฟา

11. ตรวจสอบการควบคมการอนเตอรลอคหรอการเชอมตอดวยไดอะแกรมของวงจรสายไฟ เพอใหแนใจวาระบบมความสมบรณหลงจากการซอมบ ารง หรอหลงจากการแกไขดดแปลงอปกรณ

เพอปองกนการเกดอนตรายจากไฟฟาชอค

Page 53: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 43

3.4.4 ระบบนวเมตกส

การตรวจสอบระบบนวเมตกสประจ าปด าเนนการโดยใหวศวกรผเชยวชาญและเปนวศวกรควบคมตามพระราชบญญตวศวกร พ.ศ. 2542 [21] ท าการตรวจสอบบนทกการบ ารงรกษาประจ าวนและประจ าสปดาห เพอรบทราบปญหาการซอมบ ารง รวมถงการปรบเปลยนชนสวนของระบบนวเมตกสทผานมา นอกจากนวศวกรผเชยวชาญตองท าการตรวจสอบชนสวนอนๆ ทส าคญ ไดแก ตรวจสอบการรวซมของโซลนอยดวาลวและจดตออนๆ ตรวจสอบการสกหรอของชนสวนกระบอกสบ และเบรก รวมถงสอบเทยบและปรบความถกตองของระบบตางๆ ใหเปนไปตามคาทผผลตก าหนด

การบ ารงรกษาเครองเลน

3.5.1 โครงสรางคอนกรตเสรมเหลก

แมวาคอนกรตจะมความคงทนแขงแรง และมความคงทนถาวรสงแตยอมเสอมสภาพตามระยะเวลาการใชงานในสภาพแวดลอมตางๆ จงจ าเปนทจะตองหาสาเหต และแนวทางการซอมแซมเพอใหเกดความปลอดภยในการใชงาน เมอโครงสรางคอนกรตถกใชงานเปนระยะเวลานาน คอนกรตอาจมความสามารถในการรบก าลงอดไดนอยลง ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองทดสอบก าลงรบแรงอดของคอนกรตแบบไมท าลายไดแก วธการทดสอบโดยใช Rebound Hammer

การทดสอบก าลงอดของคอนกรตดวยวธ Rebound Hammer เปนการทดสอบแบบไมท าลายเพอประเมนคาก าลงอดของคอนกรตในโครงสราง ตาม

มาตรฐาน ASTM C805 [24] โดยประเมนคาก าลงอดประลย หรอคา f’c ของคอนกรต โดยอาศยหลกการวดคาดชนสะทอนกลบ (Rebound Number) ทเกดจากการกดแกนทดสอบ (Plunger) และกระบอกทดสอบ (Housing) ใหตงฉากกบผวคอนกรต แรงกระแทกจากสปรงภายในจะท าใหแกนทดสอบเกดการสะทอนกลบมคา ดชนตงแต 10 ถง 100 ขนอยกบความสามารถในการดดซบพลงงานของผวคอนกรต ผวคอนกรตทมความแขงมากกวา จะมคาดชนสะทอนกลบสงกวา และน าคานมาใชในการประเมนความแขงแรงและความสามารถในการรบน าหนกของโครงสราง เพอเปนแนวทางในการซอมแซมและดแลรกษาตอไป

การซอมแซมรอยแตกราวของคอนกรตขนาดตางๆ [20] เมอตรวจพบรอยแตกราวของโครงสรางคอนกรตทมขนาดไมใหญมากซงสาเหตสวนใหญจะ

เกดมาจากการหดตว หรอขยายตวของคอนกรต ควรด าเนนการซอมแซมอยางเรงดวน วธการ

Page 54: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 44 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ซอมแซมรอยแตกราวโดยทวไปมหลายวธ ไดแก การฉดอด (Injection) การเกราท (Grouting) การฉาบปะ (Patching) การเท (Placing) และการซอมแซมวธอนๆ

(1) การฉดอด (Injection) วสดส าหรบการฉดในงานคอนกรตเสรมเหลกนนจะนยมใชประเภททสามารถประสานรอยแตกราวไดและมก าลงสงพอเพยงในการรบแรงได แลวฉดเขาสรอยแตกราวดวยความดนสงทสามารถแทรกซมเขาไปในรอยแตกราวเลกๆ ได

(2) การเกราท (Grouting) เมอขนาดรอยแตกราวกวางพอทจะใหของเหลวเขาอดระหวางซอกได จงเหมาะทจะใชวสดส าหรบการเกราทในการซอมแซม โดยทวไปวสดเกราทมพนฐานเปนซเมนต แตเมอตองการคณสมบตเพอเพมก าลงใหสงขนและลดการหดตว จะตองเตมสารผสมเพม เชน ผงโลหะ ผงทรายละเอยด ใยหน ไฟเบอร หรอซเมนตขยายตวในสวนผสมเพอเสรมใหการยดเกาะระหวางอนภาคสงขน อนจะน าไปสการเพมก าลงโดยอตโนมต อนง การลดปรมาณน าในสวนผสมจะลดการหดตวของวสดลงได อกทงถาตองการเพมความไหลลนในการเกราทอาจจะใชสารเคมผสมเพมชวยอกทางหนง เชน สารลดน าหรอสารลดน าพเศษ เปนตน

(3) การฉาบปะ (Patching) การซอมโครงสรางทหลดรอนหรอเปนรอยแยกขนาดใหญ การใชวสดประเภทเกราทอาจจะสนเปลองมากจนเกนไป อกทงการยดเกาะจะเปนปญหาและอาจมรอยแตกราวในลกษณะเชนนนจงเหมาะสมทจะใชวสดฉาบปะมากกวา วสดส าหรบการฉาบปะมอย 3 กลมหลก คอกลมทมซเมนตเปนพนจะใชมวลผสมทควบคมขนาดคละอยางด กลมอพอกซ (Epoxy) มยางอพอกซเปนตวเชอมประสานแตมทรายหรอมวลผสมเปนสวนรบน าหนก และกลมสารโพลเมอร (Polymer) ซงมโมโนเมอร(Monomer) เปนวสดหลกเตมดวยสารแตกอณ (Catalyst) ใหแปรสภาพเปนโมเลกลใหญกลายเปนพลาสตกยดประสานมวลรวมหรอทรายใหเกาะกน

(4) การเท (Placing) ในกรณของแผลใหญทสามารถเทเขาทไดโดยงายดวยวสดซอม จงเปนการงายและประหยดทใชวสดในท านองเดยวกบคอนกรตแตจะตองมคณสมบตพเศษคอจะตองไมเปลยนรปรางหรอขนาดมากหลงจากการเทในระหวางการกอตวและการบม วสดทใชจะมทงทเปนซเมนตเปนหลก ลาเทกซเปนหลก และโพลเมอรเปนหลก วสดทง 4 ประเภทจะประกอบดวยมวลรวมและสารยดเกาะ ซงจะเปนน าปน อพอกซ ลาเทกซ และโพลเมอรตามล าดบ มวลรวมจะตองมขนาดคละทดมากเพอใหไดก าลงสงและมความสามารถเทไดสงรวมทงจะลดการหดตว สวนการยดเกาะจะตองมความสามารถในการยดเกาะระหวางมวลไดดใหก าลงสงและมการหดตวนอยมาก

(5) วธการอนๆ ขนอยกบลกษณะความเสยหาย โดยเลอกวธการซอมแซมทเหมาะสม เชน การเสรมก าลงโครงสรางดวยเหลกรปพรรณ การตดตงระบบกนซม การซอมแซมปนฉาบเสอมสภาพ ฯลฯ

Page 55: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 45

การซอมแซมการแตกราวของคอนกรตอนเนองมาจากเหลกเสรมเกดสนม กรณทมการตรวจพบรอยแตกของคอนกรตเนองจากการทเหลกเสรมดานในเปนสนม สามารถ

ซอมบ ารงรกษาโครงสรางคอนกรตเสรมเหลก ดงตอไปน (1) ท าการรอคอนกรตทเสอมสภาพ โดยไมใหกระทบตอโครงสรางเดม ซงควรรอคอนกรตท

เสอมคณภาพต ากวาเหลกเสรมอยางนอย ½ นว ส าหรบโครงสรางพน หรอ ¾ นว ส าหรบโครงสรางคาน เพอใหเกดการยดเกาะระหวางคอนกรตใหมและเหลกเสรม หากเหลกเสรมเกดสนมเพยงเลกนอยใหท าการพอกคอนกรตใหมไดทนท แตหากเหลกเสรมเกดสนมจนสญเสยพนทหนาตดไปมาก ตองใหใชวธการทาบเหลกเสรมใหมแลวท าการเชอมเพอทดแทนหนาตดทเสยไป

(2) เตรยมบรเวณขอบของพนทจะซอมแซมอยาใหขอบเปนขย รปรางของพนทควรจะเปนไปในลกษณะทขรขระเพอใหเกดแรงยดเหนยว

(3) ท าความสะอาดคอนกรตและเหลกเสรมทตองสมผสกบวสดซอมแซม การท าความสะอาดมความส าคญมากตอการทจะไดแรงยดเหนยวทดระหวางวสดซอมแซมและวสดเดม อาจใชวธการฉดลางผวคอนกรตทตองการซอมดวยเครองฉดน าแรงดนสงหรอวธการอนๆ เพอขจดคราบสกปรก คอนกรตทหลดรอนและเสยหายออก

(4) ท าการซอมแซมพนผวบรเวณทคอนกรตหลดรอนออกดวยซเมนตพเศษส าหรบงานซอมใหไดตามแนวของโครงสรางเดม ส าหรบวสดซอมแซมทน ามาใชควรใหก าลงอดทสงกวาและใหมคาการหดตวทนอยมาก วสดซอมแซมตองมความขนเหลวเพยงพอใหสามารถแทรกซมเขาไปในรพรนของคอนกรตได

(5) ในกรณทโครงสรางมระยะคอนกรตทหมเหลกเสรมนอย ซงสงผลใหเหลกเสรมเปนสนมไดงาย ใหเพมความหนาของระยะหมเหลกเสรม โดยใหท าการฉาบหนา 2 ซม. ส าหรบโครงสรางคาน หรอ 1.5 ซม. ส าหรบโครงสรางพน ทวทงบรเวณนน ดวยซเมนตพเศษส าหรบงานฉาบซอม

3.5.2 โครงสรางเหลก

ปญหาทพบในโครงสรางเหลกคอการเกดสนมเมอสมผสกบความชน และออกซเจนในอากาศ ดงนนโครงสรางทประกอบขนจากเหลกจงตองท าการปองกน หรอชะลอการเกดสนมดวยวธตางๆ

สนมเหลกมหลายประเภท ไดแก สนมทวไป สนม Galvanic สนมหลม และสนมตามรอยแยก โดยปกตแลวโครงสรางเหลกจะเกดสนมทพบบอยๆ คอ สนมทวไป สนมหลม และสนมตามรอยแยก การปองกนการเกดสนมนนจ าเปนตองทาสารเคลอบบนผวเหลก เพอปองกนไมใหเหลกสมผสกบความชนและอากาศ โดยสารเคลอบนนจะเปนสประเภทสน ามน และสกนสนม อกทงการใชวตถดบทเปนเหลกกนสนมยงเปนการลดโอกาสเกดสนมบนโครงสรางไดอกดวย ซงกอนการทาสจ าเปนตองเตรยมพนผวของเหลกใหสะอาด มความหยาบ ขรขระสม าเสมอ เพอเพมการยดเกาะของสกบผวเหลก

Page 56: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 46 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

การซอมแซมโครงสรางเหลกทเกดสนมนน ในกรณทเปนสนมทวไปบรเวณผวของเหลก ตองท าการขดเอาสนมออกจนถงชนเนอเหลกแลวจงทาสน ามนหรอสกนสนมทบ แตหากสนมทเกดเปนสนมหลม หรอสนมตามรอยแยกทมผลตอความแขงแรงของโครงสราง จ าเปนตองตดชนสวนเดมออกและใสชนสวนใหมเขาไป เพอเปนการเพมความแขงแรงใหแกโครงสรางของเครองเลน

3.5.3 โครงสรางไม

เนองจากไมเปนวสดธรรมชาต ดงนนยอมช ารดเสยหายไปตามธรรมชาต สภาพแวดลอม แสงแดด ความชน การกดกนของแมลง ดงนนการดแลรกษาทถกตองจงมความจ าเปนเพอยดอายการใชงานของโครงสรางใหมความแขงแรงและปลอดภย

การบ ารงรกษาโครงสรางไมมดงตอไปน 1. ทาสเคลอบผวไมเพอปองกนเนอไมจากแสงแดดและความชน โดยใชสยอมไม

ส าหรบภายนอก (Exterior Wood Stain) หากผวไมเดมมสทหลดลอกรอน ใหขดผวไมเดมใหสะอาดจนถงเนอไม รอพนผวแหง แลวทาสทบไดทนท

2. ทาน ายาก าจดปลวกเพอปองกนแมลง ควรทาลงบนเนอไมกอนทจะทาสเคลอบ 3. หากโครงสรางมการผพง โกง บด ใหตดโครงสรางสวนนนออก โดยใชนงรานค ายน

เพอรบน าหนกชวคราว แลวน าชนสวนใหมมาประกอบเขาแทน โดยมแผนเหลกประกบเพอเชอมชนสวนใหมเขากบชนสวนเดมเพอความแขงแรง

3.5.4 อปกรณจบยด

1. นอตหรอสกร - นอตหรอสกรทจะเลอกใช ควรมการพจารณาทเกรด ขนาด และจ านวนทเหมาะสม โดยให

มขดความสามารถในการรบน าหนกรวมกนไมนอยกวาทระบจากบรษทผผลต 2. ขอก าหนดของแรงบด

- นอตหรอสกรจะตองท าใหแนนตามคาแรงบดทระบไวตามบรษทผผลต - ไมควรขนนอตหรอสกรมากเกนกวาทแนะน าในคาแรงบด ซงอาจจะสรางความเสยหาย

กบนอตหรอสกร เพอใหมนใจวานอตหรอสกรถกขนดวยแรงบดทถกตองควรใชประแจวดแรงบดในการขน

3. การถอดเปลยนนอตหรอสกร - หากนอตหรอสกรมอายการใชงานมากกวา 5 ป ควรด าเนนการถอดเปลยนใหม

Page 57: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 47

- หากพบมการผกรอนของโลหะหรอความเสยหายอนๆ ไดแก สนมขม หรอหากพบวาจากการทดสอบการบด มคารบแรงบดสงสดนอยกวามาตรฐาน หรอตองใชแรงบดทสงมากในการขนหรอการคลาย ควรด าเนนการถอดเปลยนใหม

- นอตหรอสกรทมการถอดชนสวนในจดทพบปญหาบอยจะตองมการส ารองพรอมทจะถกเปลยนแทนทการใชงานตลอดเวลา โดยทนอตและสกรส ารองตองมคณสมบตเดยวกบของเดม

3.5.5 การหลอลน

1. การหลอลนของแบรงหรอตลบลกปน

- รางลกปนควรจะหลอลนดวยจาระบทมความทนทานส าหรบการใชงานหนกภายใตแรงกดดนสง

- ระเวลาขนต าทตองเตมจาระบ คอเมอแบรงถกใชงานในสภาพอากาศทไมเหมาะ หรอทกหกเดอน

- อปกรณทใชเปนระยะๆ ควรไดรบการหลอลนอกครงอยางนอยทก 100 ชวโมงการท างาน - อปกรณทมการเปลยนมาอยางตอเนอง หรอวามการท างานอยในสภาพแวดลอมทไมพง

ประสงค ควรไดรบการหลอลนอกครงหลงจากใชงานทกๆ 8 ชวโมงการใชงาน หรอบอยขนหากมความจ าเปน

- ในขณะท าการเตมจาระบลงในแบรง ควรจะหมนเพอใหจาระบกระจายตลอดแบรงอยางทวถง

2. การหลอลนเฟอง - ถาเปนเฟองเกยรแบบเปด ผวหนาสมผสเฟองตองใชสารหลอลนตามทผผลตก าหนด ซงอาจ

เปนแบบใชปมน ามนหยดทผวเฟอง หรอใชการเคลอบดวยจารบทเหมาะสม จารบทใชตองเปนชนดทใชกบเฟองแบบเปด

- ถาเปนเฟองเกยรแบบปด (ยกเวนกระปกเกยรลอมรอบ) ใหใชจารบชนดเดยวกนกบแบรงหรอตลบลกปน

3. การบ ารงรกษาทวไป - ระยะด าเนนการตรวจพนจทต าสดคอทกหกเดอน ควรตรวจสอบการตดตงซลหรออปกรณ

กนรวเพอใหแนใจวาผปฏบตงานไดใสมนลงไปในรองไดอยางถกตองหรอไม ถงแมวาจะใสไดอยางถกตองแลวกตาม มนยงคงถกยดอยกบตวเครองและยงคงปองกนการปนเปอนเขาสชดแบรงไดอกดวย

Page 58: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 48 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

- สลกเกลยวควรตรวจสอบอยเปนระยะๆ เพอใหแนใจวามความเหมาะสมกอนทจะน าไปใชงาน ซงสลกเกลยวทไมผานการรบรองมาตรฐานทถกตองอาจกอใหเกดความเสยหายตออปกรณ หรอเปนอนตรายตอชวตกบผใชบรการได

- เนองจากการท างานทสอดคลองของฟนเฟองขบและเฟองตามมแนวโนมทจะผลกดนจาระบออกจากเฟองเกยร จงท าใหตองไดรบการหลอลนบอยขนกวาชดแบรงหรอลกปน

- เกยรทหมนชาและใชงานอยางไมตอเนองควรตรวจเตมจาระบ ทกๆ แปดชวโมง และตรวจเตมจาระบถขนส าหรบการหมนความเรวปานกลางหรอความเรวสงและใชงานอยางตอเนอง

3.5.6 ระบบไฟฟา

หากพบวาตองมการเปลยนอปกรณไฟฟาในตควบคมตางๆ อปกรณทน ามาเปลยนควรเปนอปกรณยหอและรนเดมทตรงตามแบบของเครองเลน ทงนเพอใหแบบทางไฟฟามรายละเอยดตรงตามทผผลตไดก าหนดไว หากจ าเปนตองใชอะไหลยหอหรอรนอนทไมตรงตามแบบ ตองแกแบบไฟฟาของเครองเลนใหมรายละเอยดตรงตามความเปนจรงอยเสมอ

การตดตงอปกรณทมการเปลยนแปลง ใหท าตามค าแนะน าของผผลตอปกรณนน

3.5.7 ระบบนวเเมตกส

ขอควรระวงเพอความปลอดภยในระบบนวเเมตกส (1) ตองมนใจวาไดปดระบบและปลอยลมออกจากระบบจนหมดแลว กอนทจะถอดทอ

ลมอดหรอขอตอตางๆ (2) ตองมนใจวาอปกรณท างานทกชนด เชน ลกสบอยในต าแหนงทปลอดภยกอนทจะ

เปดลมอดเขา สระบบเพอปองกนอนตรายตอผ ปฏบตงานหรอชนสวนของเครองจกรกลไดรบความเสยหาย

(3) ตองมนใจวาอปกรณ ขอตอและทอลมอยในสภาพพรอมใชงานกอนทจะเปดลมอดเขาสระบบ

(4) ลกสบอาจเคลอนทไดดวยมวลของชนงานหรอมการถอดสายลมสญญาณออกแลว (5) ลกสบอาจหยดท างานชวขณะเนองจากการสญเสยแรงดนของลมอด

หมายเหต ขอควรระวงเกยวกบความปลอดภยจะขนอยกบการออกแบบระบบความปลอดภย ซงอาจจะก าหนดเงอนไข โดยการควบคมแรงดนลมทผปฏบตงานหรอชางซอมบ ารงควรมความรและประสบการณเกยวกบลกษณะของการออกแบบระบบความปลอดภยของเครองเลนชนดตางๆ เปนอยางด เพอปองกนอนตรายตอผปฏบตงานหรอชนสวนของเครองเลนเสยหาย

Page 59: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 49

1. อปกรณตนก าลง (1) ปมลม (Air Compressor)

วธการบ ารงรกษา ก) ควรจดสถานทส าหรบวางปมลมใหเหมาะสม มพนทวางส าหรบ

- ผปฏบตงานหรอชางซอมบ ารงสามารถปฏบตงานไดอยางสะดวกและปลอดภย

- ถายเทความรอนไดดในขณะทปมลมท างาน ข) ไมควรวางไวในหองทมดชดและควรท าใหภายในหองมการระบายอากาศ

ไดดเพอใหการท างานของปมลมมประสทธภาพสงสด และลดการเกดน าภายในระบบเนองจากการกลนตวเปนของเหลวของอากาศ

ค) ตองมอปกรณปองกนอนตรายทอาจเกดไอน าท างานของสายพานและพลเลย

ง) ควรตรวจสอบความสะอาดของไสกรองอากาศททอทางอากาศเขาปมลมใหสะอาด สม าเสมอตามชวงเวลาทเหมาะสม

จ) ควรเปลยนถายน ามนหลอลนปมและเปลยนกรองน ามนตามชวโมงการใชงาน

ฉ) ควรตรวจเชคสงสกปรกตางๆทตกคางอยในอปกรณระบายความรอนลมอด (After Cooler) และตดตงอปกรณระบายน าทงอตโนมต (Automatic Drain) ในบรเวณทสะดวกส าหรบการบ ารงรกษา

(2) ถงลม (Air Tank) วธการบ ารงรกษา

ก) ควรวางถงลม โดยหนดานตะเขบรอยเชอมเขาหาก าแพงเพอลดความรนแรงทอาจเกดขนจากการทถงระเบดเนองจากการท างานของปมลมท างานผดพลาด

ข) หมนตรวจสอบแรงดนจากเกจวดไมควรเกนมาตรฐานของถงลมหรอการใชงาน (โดยทวไปประมาณ 7-10 บาร)

ค) หมนตรวจสอบวาลวนรภย (Safety Valve) ดวยการดงเพอใหมนใจวาวาลวท างานไดตามปกต

ง) หมนตรวจสอบวาลวระบายน าอตโนมต (Auto drain) ซงตองมการระบายน าออกจากถวยอยางสม าเสมอ โดยทระดบน าในถวยตองไมเกนลกลอยปองกนน าเขาสระบบลม

Page 60: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 50 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

หมายเหต โดยทวไปเมออายการใชงานของถงประมาณ 10 ป จะมการตรวจสอบตะเขบหรอรอยเชอมตอของถงลม ถาพบปญหาควรเปลยนถงใหมเพอความปลอดภย

(3) อปกรณกรองลมหลก (Main Line Filter) วธการบ ารงรกษา

ก) ตรวจสอบการอดตนของไสกรองโดยเปรยบเทยบความแตกตางของแรงดนระหวางชองทางเขาและออกหรอแรงดนตกครอม ปกตประมาณ 0.5-1 บาร หรออายการใชงานประมาณ 2 ป ควรมการเปลยน เพอลดการสญเสยแรงดน ปจจบนสามารถตรวจสอบไดงายขน โดยการตดตงอปกรณแสดงเปนสใหเหนไดชดเจนและรวดเรว

ข) ตรวจสอบการท างานของวาลวปด/เปดระบายน าอยางสม าเสมอ (4) อปกรณก าจดความชน (Air Dryer)

ก) ตรวจสอบระบบท าความเยน ตรวจสอบจดกลนตวเปนหยดน า (Drew Point) โดยใชเกจวดอณหภม (Compound Gauge) ซงปกตจะอยระหวาง 5-15 องศาเซลเซยส ถาสงกวาคามาตรฐาน อาจเกดการควบแนนของอากาศกลายเปนหยดน า ในระบบทอลมได

ข) ตรวจการท างานของเกจวดแรงดนลม ซงอาจเกดการอดตนจากสงสกปรกเนองจากสนมของทอกลวาไนท

ค) หมนท าความสะอาดแผงคอยลระบายความรอน โดยการเปาหรอลางดวยน ายาเพอขจดฝ นหรอน ามนทท าใหเกดการอดตน

ง) ตรวจสอบวาลวระบายน าอตโนมตซงอาจมน าลนเขาสระบบลมได จ) ตรวจสอบชองระบายอากาศอยางสม าเสมอ

2. ชดปรบปรงคณภาพลมอด (Air Preparation Unit) (1) อปกรณกรองลมอด (Air Filters)

วธการบ ารงรกษา ก) ตดตงในสถานทเหมาะสมมพนทวางโดยรอบเพอความสะดวกส าหรบการ

บ ารงรกษาซอมแซมหรอเปลยน ข) ตรวจสอบ ท าความสะอาดไสกรองตามก าหนดเวลาทเหมาะสมรวมถง

ปลอยน าทงอยางสม าเสมอ ค) ไสกรองทงในทสามารถถอดเปลยนไดตองเปลยนตามอายการใชงานหรอ

อยางนอยทสดควรเปลยนปละครง

Page 61: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 51

ง) ไสกรองชนดทท าจากโลหะผสมระหวางทองแดงและดบกอดขนรป ควรท าความสะอาดโดยใชน าอนซงอาจผสมน าสบหรอผงซกฟอกแลวลางออกดวยน าสะอาดอกครงกอนเปาดวยลมใหแหง แตถาไสกรองสกปรกมากเกนไป จนไมสามารถลางท าความสะอาดไดหมด ควรเปลยนใหมจะเหมาะสมกวา

จ) ถวยของอปกรณกรอง (Filter Bowl) ควรท าความสะอาดดวยน าอนซงอาจผสมน าสบหรอผงซกฟอกแลวลางออกดวยน าสะอาดอกครง

ฉ) อปกรณระบายน าทงอตโนมต (Automatic Drain) ควรตรวจสอบอยางนอยสปดาหละครงหรอทกวนเพอใหมนใจวาอยในสภาพปกต พรอมทจะใชงานและเมอมการตอทอระบายน าทงควรใชทอลมขนาดเสนผานศนยกลางอยางนอย 8 มลลเมตร และยาวไมนอยกวา 5 เมตร เพอปองกนการอดตนในทอ

(2) อปกรณควบคมความดนลม (Pressure Regulator) วธการบ ารงรกษา

ก) ควรอบรมหรอแนะน าวธการใชงานทถกตองใหกบบคคลทเกยวของและเมอปรบความดนไดคาทตองการแลว (ปกตประมาณ 0.5 MPa) ควรลอกมอหมนปรบทกครง

ข) ตดตงใหมอหมนปรบความดนอยดานลางเพอใหน าหรอสงสกปรกทตดมากบลมอดสามารถระบายออกได ไมท าใหชนสวนภายในอปกรณช ารดเสยหายสงผลใหอายการใชงานของอปกรณยาวนานขนและควรตดตงอยในต าแหนงทสะดวกกบการใชงาน

(3) อปกรณผสมน ามนหลอลนระบบลม (Air Lubricator) วธการบ ารงรกษา

ก) ควรหลกเลยงการใชอปกรณผสมน ามนหลอลนทมถวยน ามน ผลตจากพลาสตกประเภทโพลคารบอนเนตทอาจจะช ารดเสยหายไดเมอสมผสกบสารตางๆ ตอไปน

- Synthetic Oil - Thinner Solvent - Trichloroethylene’s - Kerosene - สารอนๆทจดอยในประเภท Aromatic Hydrocarbons

Page 62: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 52 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ในกรณทไมสามารถหลกเลยงไดควรเลอกใชถวยน ามนทท าจากโลหะจะเหมาะสมกวา

ข) ควรเลอกใชน ามนหลอลนทมคาความหนดเหมาะสมไมสงเกนไปจนไมสามารถดดเขาไปผสมกบลมอดได เชน

- Esso/Exxon Tersso 32, Spinesso 10, - Mobil DTE Light - Shell Turbo 32, Tellus Oil 10 - Castrol Perfect T32

หมายเหต หามใชน ามนสงเคราะห (Synthetic) หรอ น ามนใชแลวกบระบบนวแมตก

ค) ควรตดตงในต าแหนงทเหมะสมและระดบไมสงเกนไปเพอความสะดวกในการบ ารงรกษาหรอตรวจซอม และทอทตอออกจากอปกรณไมควรตอของอทนทและยกขนสงเกนไป เพราะจะท าใหประสทธภาพในการสงน ามนไมดเทาทควร ถาจ าเปนไมควรสงเกน 2 เมตร และใชของอไมควรเกน 5 ตว

(4) ระบบทอลม วธการบ ารงรกษา

ก) ตองลางท าความสะอาดผนงทอดานในโดยการเปดลมไลระบบ (Flushing) เมอมการตดตงหรอตอเตมทอลมหลก (Main Line) เพอใหมนใจไดวา ไมมเศษวสดหรอสงแปลกปลอมตางๆ ไหลผานเขามนระบบและสรางความเสยหายกบอปกรณได

ข) ควรตดตงวาลวระบายน าทงอตโนมต (Automatic Drain)ในจดทต าแหนงต าสดของทอลมหลก เพอระบายน าทงออกจากระบบ

ค) การตอทอแยกจากทอลมหลกตองตอตอทดานบนของตวทอหลก และจดสดทายกอนแยกไปใชงาน ตองตอหองเกบน า (Drip Leg) ไวทดานลางของทอกอนเขาอปกรณลม เพอดกน าไมใหไหลผานเขาไปในระบบ ซงตอง มวาลวเปดปดหรอตดตงอปกรณถายน ามนอตโนมตไว

ง) ถาจ าเปนตองตอทอลมเขากบอปกรณนวแมตกควรใชทอทไมท าใหเกดสนมโดยเลอกขนาดความโตทมความสมพนธกบปรมาณของลมทตองการใชงาน และระวงไมใหเทปหรอเศษเทปพนทอตกคางอยภายใน

Page 63: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 53

จ) ตรวจสอบการรวทเกดจากอปกรณท างานเสยหายท าใหสญเสยลมโดยเปลาประโยชน เชน อปกรณตางๆ ทเคลอนท หรอรอยตอของของทอ เปนตน

3. อปกรณท างาน (Actuator) วธการบ ารงรกษา

(1) กอนการถอด – ประกอบกลไกของเครองจกรตองมนใจวา ชนสวนทสามารถเคลอนท ไดถกจบยดไวอยางดแลว

(2) การตดต งอปกรณท างาน ควรพจารณาถงความสะดวกและงายส าหรบการถอดประกอบและบ ารงรกษา ไมควรมชนสวนเครองจกรอนประกอบ รวมอยดวย รวมถงการเลอกลกษณะของการจบยดกระบอกสบใหเหมาะกบทศทางการเคลอนทของภาระ (Load)

(3) ตองมการตดตงอปกรณปองกนอนตราย ทอาจเกดจากการเคลอนทของอปกรณท างานกบผปฏบต

(4) ทอลมทตออยกบอปกรณท างานตองไมสมผสหรอเสยดสกบชนสวนอนทเคลอนทเพราะจะท าใหทอลมหรออปกรณท างานสกหรอหรอช ารดได

(5) การถอด-ประกอบกระบอกสบ ตองขนนตยดดวยแรงทเหมาะสม มฉะนนอาจท าชนสวนตางๆ ของกระบอกสบเกดการเสยหายหรอบดงอได

(6) กระบอกสบชนดทไมตองใชน ามนหลอลน เมอใชงานกบเครองจกรทจ าเปนตองใชงานรวมกบอปกรณหลอลน จ าเปนตองใชงานรวมกนตอไปเพราะน ามนจากอปกรณหลอลนไดชะลางสารหลอลนของกระบอกสบออกไปในขณะทเครองจกรท างาน

(7) กระบอกสบชนดทมเบาะลมกนกระแทก (Air Cushion) ควรมการปรบสกรตงใหเหมาะสมกบภาระการใชงานและขนลอคดวยนตใหแนนกรณลกสบเคลอนทไมเตมระยะชก อปกรณกนกระแทกไมสามารถท างานไดอาจใชอปกรณกนกระแทก (Shock Absorber) ตดตงไวกบเครองจกรเพอชวยลดแรงกระแทกได

4. วาลวควบคมทศทาง (Directional Control Valve) วธการบ ารงรกษา

(1) การตดตงวาลวควบคมทศทางควรมพนทพอเหมาะส าหรบการปฏบตงานหรอการซอมบ ารงและการเพมจ านวนของวาลวทอาจเกดขนในอนาคต

(2) ควรรกษาสภาพของปายแสดงรนและคณสมบตของวาลวควบคมทศทางใหสามารถตรวจสอบรายละเอยดไดเพอประกอบการพจารณาซอมบ ารงหรอปรบเปลยนในอนาคต และควรจดท าเปนเอกสารแสดงรายละเอยดรวมถงต าแหนงของการตดตงเกบไวเพอใหงายตอการคนหา

Page 64: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 54 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

(3) ควรแยกแหลงจายพลงงานไฟฟากบชดควบคมคอยสของวาลวควบคมทศทางออกจากสวนอนของเครองจกรกลเพอใหงายและสะดวกส าหรบการซอมบ ารงหรอปรบเปลยน

(4) ควรตดต งอปกรณเกบเสยง (Silencer)ทบรเวณชองระบายลมของวาลวควบคมทศทาง เพอปองกนเศษวสดหรอสงแปลกปลอมตางๆไหลผานเขาไปในระบบ

(5) เมอตรวจพบวาอปกรณเกบเสยง (Silencer) ทตดตงอยทบรเวณชองระบายลมของวาลวควบคมทศทางสกปรกมาก ใหลางท าความสะอาดหรอเปลยนใหม เพราะท าใหความเรวในการเคลอนทของลกสบชาลงกวาปกตโดยทไมมการปรบวาลวควบคมความเรว

(6) การประกอบขอตอลม (Fitting)เขากบวาลวควบคมทศทางตองมนใจวาไมมเศษวสดหรอสงแปลกปลอมตางๆตกคางอยภายในและควรเลอกใชแรงในการขนใหถกตองและเหมาะสมกบขนาดของเกลยว

(7) ควรตดตงวาลวควบคมทศทางใหหางจากบรเวณทตองสมผสกบละอองน า หรอบรเวณทตองมการใชสารละลาย (Solvent) ในการท าความสะอาด เพราะจะท าใหวาลวไดรบความเสยหาย โดยเฉพาะวาลวควบคมทศทางชนดท างานดวยขดลวดแมเหลกไฟฟาหรอโซลนอยดวาลว (Solenoid Valve)

5. การบ ารงรกษาระบบทางเดนลมอด (Air Line Maintenance) การบ ารงรกษาระบบทางเดนลมอด (Air Line Maintenance) ไดแก

(1) การบ ารงรกษาการไหลของลมอด (Flow Maintenance) ผบ ารงรกษาจ าเปนตองทราบสถานะของอตราการไหลของลมอดทใชจรงในระบบเพอการปรบแกใหถกตองและกอใหเกดการประหยดพลงงาน ซงสามารถท าไดโดยการตดตงอปกรณวดคาแสดงผลอตราการไหลของลมในระบบดงน

- การวดคาอตราการไหลของทางเดนลมหลก และทางเดนสาขาโดยการใชสวตชอตราการไหลระบบดจทล (Digital Flow Switch)

- อตราการรวไหลและเปาทงของลมอดควรใชเครองวดอตราการรวไหลของลมอด (Air Leakage Tester) และการวดอตราการเปาทงของลมอดดวยเครองวด ความดน (Compact Manometer)

(2) การบ ารงรกษาความดนลมอด (Pressure Maintenance) ผบ ารงรกษาจ าเปนตองทราบสถานะของความดนลมอดทใชงานจรง หากความดนตกครอมทอปกรณกรองลมอดในระบบเพมสงผดปกตมคามากเกนควรจะเปนการเพมภาระอยางมากใหกบเครองอดลมหรอปมลมในการผลตลมอด การ

Page 65: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 55

สญเสยความดนเกดจากการอดตนของไสกรอง และมความดนตกครอมเกดขนในระบบลมอด การตดตงอปกรณตรวจวดและแสดงผลความดนในทางเดนลมสาขา ท าได มดงน

- การตรวจวดการอดตนของไสกรองทอปกรณกรองลมอดโดยใชเกจวดความดนตกครอม (Differential Pressure Gauge) และดวยสายตาโดยใชอปกรณชวดทมสวนแสดงผลเปนสแดง (Element Service Indicator)

- การตรวจวดความดนทสญเสย โดยใชสวตชความดนทมความละเอยดสง (High Precision Digital Pressure Switch)

3.5.8 ระบบเบรก

การบ ารงรกษาระบบเบรก ควรด าเนนการดงน 1. ผาเบรก การบ ารงรกษาผาเบรก ท าไดโดยการวดความหนาของผาเบรก ซงคาความหนาและ

คาความหนาต าสดของผาเบรกนนตองเปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด หากผาเบรกมความหนาเทากบหรอนอยกวาคาต าสดทก าหนด หรอเกดการสกหรอใหเปลยนผาเบรกท งหมด เพอใหประสทธภาพการท างานของเบรกเทากนทงชดเครองเลน

2. หนาสมผสของผาเบรกกบแผนเบรก ตรวจสอบสภาพของหนาสมผสแผนเบรกไดโดยการทาชอลคทดานหนาสมผสของแผนเบรก จากนนน าไปสมผสบนผาเบรก หากหนาสมผสไมเตม ใหบ ารงรกษาโดยการขดดวยกระดาษทราย หรอเปลยนผาเบรก

3. แผนยดผาเบรกและความลกของหวหมดย ายดผาเบรก แผนยดผาเบรกจะตองมการคนกลบไดขณะเสยรป ท าความสะอาดแผนยดผาเบรกใหสะอาดอยเสมอ หากพบการแตก สกหรอ หรอการกดกรอนตองเปลยนแผนยดผาเบรกทนท

ตรวจสอบความลกของหวหมดย ายดผาเบรกใหเปนไปตามคาทผผลตก าหนด โดยใชเวอรเนยรคาลปเปอรวดความลกของหวหมดย า หากความลกของหวหมดย าทวดไดมคามากกวาคาสงสดททางผผลตก าหนดไว ใหท าการเปลยนแผนเบรก

4. ความหนาของแผนเบรก การบ ารงรกษาแผนเบรก ท าไดโดยการวดความหนาของแผนเบรกดวยไมโครมเตอร ซงคาความหนาและคาความหนาต าสดของแผนเบรกนนตองเปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด หากแผนเบรกมความหนาเทากบหรอนอยกวาคาต าสดทก าหนด หรอเกดการสกหรอมากเกนควร ใหเปลยนแผนเบรกทนท

5. กลไกเบรก ชดคาลปเปอรเบรก และสปรงดงเบรก ทาจาระบทบชและเพลาขาเบรกเพอปองกนการเกดสนมและปองกนการสกหรอของชนสวนเนองจากการเสยดส และทาจาระบทนความรอนสงทแผนรองจดทสมผสกบโครงเบรก เพอลดความฝดขณะกลไกเบรกท างาน

Page 66: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 56 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

การตรวจสอบแบบไมท าลาย (NDT)

ทกๆ ป เครองเลนตองถกทดสอบแบบไมท าลาย (NDT) ของสวนประกอบของโครงสรางเหลก เพอตรวจสอบความสมบรณของวสดเหลก ควรด าเนนการโดยบคคลทไดรบการแตงตงตองเปนผตรวจสอบอสระ และควรไดรบการรบรอง NDT จากหนวยงานทเชอถอได

การทดสอบแบบไมท าลายมวธดงตอไปน (1) DPT ทดสอบดวยปากกาสยอมแทรกซมเพอหารอยแตกของพนผว (2) MT ทดสอบอนภาคแมเหลกเพอหารอยแตกของพนผว (3) UT ทดสอบอลตราโซนกเพอหาขอบกพรองและตรวจสอบความหนา

3.6.1 DPT และ MT

เปนการตรวจสอบหารอยแตกของพนผวโลหะบรเวณรอยเชอม ตามจดทวไปของบรเวณใกลเคยงจดทเกดความเคนของโลหะจากแรงภายนอกทมากระท า ตรวจหารอยแตกราวบรเวณพนผวขององคประกอบชนสวนนนๆ เพราะสงเหลานจะปรากฏอยตามบรเวณรอยเชอม ตรวจหารอยแตกของเพลาขบบรเวณใกลเคยงและจดทส าคญ โพรง ร หรอการเปลยนแปลงในขนาดเสนผานศนยกลาง หรอการไมเปนรปทรงตอเนองกน

3.6.2 UT

เปนตรวจสอบการลดลงของความหนาของผนง ในสวนกลวงเปนโพรงทเกดจากการกดกรอนจากภายใน นอกจากนยงตองตรวจสอบการกดกรอนทเกดจากภายนอกทรนแรง เพราะเปนสงส าคญเนองจากความบางของผวโลหะในบรเวณใกลเคยงรอยเชอมและบรเวณพนททมความความเคนสง

3.6.3 พนททควรไดรบการตรวจสอบ

(1) ตรวจสอบรอยเชอมของโครงสรางเหลก (2) ตรวจสอบโครงสรางเหลกบรเวณทมความเสยหายทมองเหนได (3) ตรวจสอบโครงสรางของขบวนรถไฟบรเวณรอยเชอมและบรเวณทไดรบความเสยหายท

มองเหนได (4) ตรวจสอบจดตอระหวางโครงสรางเหลกกบฐานราก

หมายเหต: บรเวณเหลานเปนพนททเกดความเครยดคอนขางสง พนทอนๆ ทมการตรวจสอบเปนดลยพนจของวศวกรทจะท าการตรวจสอบ

Page 67: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 57

คมอการปฏบตเพอความปลอดภย ของเครองเลนรถไฟเหาะ

Page 68: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 58 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

สวนท 4 คมอการปฏบตเพอความปลอดภย

รายละเอยดการปฏบตเพอความปลอดภยนใชเปนแนวทางในการด าเนนการของสถานประกอบการ

เกยวกบความปลอดภยในการใหบรการเครองเลนรถไฟเหาะ มการแนะน าเกยวกบการควบคมความเสยงตางๆ ทเกดจากการด าเนนงานของสถานประกอบการ รวมถงการปฏบตเมอเกดสถานการณฉกเฉน

ระบบความปลอดภยทเกยวของกบการด าเนนงาน

สถานประกอบการจะตองจดเตรยมระบบความปลอดภยตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานเครองเลนรถไฟเหาะ โดยมรายละเอยดอยางสงเขป ดงแสดงในตารางท 4.1 ตารางท 4.1 ระบบความปลอดภยทเกยวของกบการด าเนนงาน

รายการ รายละเอยดการปฏบต เหตผล

ปายเตอน

ปายเตอนมรายละเอยดทชดเจนและใชสญลกษณประกอบส าห รบผ ท ใ ชภาษาตางประเทศ ขนาดของปายเตอนร ว ม ถ ง ข น า ด ข อ ง ต ว อ ก ษ ร แ ล ะสญลกษณ จะตองมขนาดใหอานไดชดเมอยนหางจากปายเตอนเปนระยะ 90 – 110 เซนตเมตร และมรายละเอยดอยางนอยควรประกอบไปดวย การจ ากดอายและความสงของผเลน กตกาในการเลน ขอปฏบตในการใชเครองเลน เชน หามพกพาวตถทอาจหลดจากรางกายไดขณะใชเครองเลน ผ เ ลนตองไมเปนโรคหว ใ จ โ รค ท เ ก ย วกบ กระ ด ก ตงครรภ หรอมสภาพรางกายไมพรอมส าหรบการใชเครองเลน เปนตน

เพอประกาศกฎกตกาการใชเครองเลนใหชดเจนและเปนลายลกษณอกษร และงายตอการสงเกตของผ เลน (อางองตามกฎกระทรวงวาดวยการควบคมเครองลน พ.ศ. 2558 [22])

Page 69: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 59

ตารางท 4.1 ระบบความปลอดภยทเกยวของกบการด าเนนงาน (ตอ)

รายการ รายละเอยดการปฏบต เหตผล

ทางเขาออก ทางเขาออก และจดยนรอควของผเลนตองมความปลอดภยไมมสงกดขวาง

เพอความเปนระเบยบเรยบรอยงายแ ก ก า ร ค วบ ค ม แ ล ะ ไ ม เ ก ดอบตเหตจากการหกลมขณะยนรอคว

ทางขน ทางขนเปนพนทยกระดบควรมบนไดทมลกตงลกนอนมขนาดเหมาะสม

เพอปองกนผ เลนหกลมจากการกาวขนบนไดพลาด หรอสะดด

แผงกนบรเวณเครองเลน แผงกนตองมความแขงแรง และมความส ง ท เ พ ย ง พอ เ พ อ ท จ ะ ก น ผ ท ไ มเกยวของออกจากบรเวณเครองเลน

ปองกนผ ท ไม เ กยวของเขาไปบรเวณเครองเลน เนองจากอาจเกดอนตรายจากเครองเลนทก าลงใชงาน

การเปดใหบรการเวลากลางคน

ควรมระบบไฟฟาสองสวางเพยงพอตอการดแลความปลอดภย

เพอใหงายแกการเฝาระวงอนตราย

ระบบการตรวจสอบผเลน

ผควบคมควรตรวจสอบสขภาพของผเลนวาไมอยในสภาพมนเมาแอลกอฮอลหรอยา และไมมสภาพรางกายหรอเปนโรคทไมสามารถใชเครองเลนได

ลดความเสยงการเกดอนตรายจากความบกพรองของผเลน

ระบบตรวจสอบสภาพเครองเลนและอปกรณ

ตางๆ

ผ ประกอบการควรจดท าตารางการตรวจสอบคณภาพเค รอง เ ลนและอปกรณตางๆใหมความปลอดภยตอการใชงาน

เพอทจะท าการตรวจสอบไดอยางสะดวก และถกตองครบถวน

การอบรมผควบคมเครองเลนและพนกงานประจ า

เครองเลน

ผควบคมเครองเลนและพนกงานประจ าเครองเลนจะตองผานการอบรมดานค ว า ม ป ล อ ด ภ ย ท จ ด โ ด ย ส ถ า นประกอบการอยางนอยปละ 1 ครง โดยเฉพาะพนกงานทเพงเขาท างาน

เพอใหผควบคมเครองเลนมความพรอมและประสทธภาพเตมทในการดแลและควบคมเครองเลนอ ย า ง ป ล อดภย ( อ า ง อ ง ต า มกฎกระทรวงวาดวยการควบคมเครองลน พ.ศ. 2558 [22])

Page 70: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 60 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ตารางท 4.1 ระบบความปลอดภยทเกยวของกบการด าเนนงาน (ตอ)

รายการ รายละเอยดการปฏบต เหตผล

การปฐมพยาบาล

ตองมชดปฐมพยาบาลเบองตนทเกยวของกบอบตเหตอนเนองมาจากการเลนเครองเลนอยในบรเวณเครองเลน และมหนวยพยาบาลประจ าอยในบรเวณเครองเลนตลอดเวลาการเปดใชงาน อกทงจะตองมการอบรมหลกสตรการปฐมพยาบาลเบองตนแกพนกงานประจ าเครองเลนและผควบคมเครองเลนทกคน

เพอเตรยมพรอมในกรณทเกดเหตฉ ก เ ฉนทางก ารแพทย จ ะ ไดชวยเหลอและปฐมพยาบาลไดอยางทนทวงท

การบนทก ตองมการบนทกการใชงานและการเกดอบตเหต รวมถงบนทกการซอมบ ารงตางๆ

เพอท าใหทราบถงจ านวนรอบของก า ร ใ ช ง าน แ ล ะ ส า เ ห ต ข อ งอบตเหต

คมอ

ตองมคมอการปฏบตงานของพนกงานในแตละสวน ไดแก คมอการควบคมเครองเลน คมอการใชงาน และคมอการซอมบ ารง

ท าใหพนกงานทกคนปฏบตงานในทศทางเดยวกน และกอใหเกดความปลอดภย

การประกนภย

จะตองมการประกนภยกรณเสยชวตไมต ากวาหนงแสนบาทตอคน คารกษาพยาบาลไมต ากวาหนงแสนบาทตอคน รวมกนแลวไมต ากว าห นงลานบาทตอค รง และคมครองทรพยสนบคคลภายนอกไมต ากวาสองแสนบาทตอครง

เปนการรบรองคาใชจายหากเกดก า ร ส ญ เ ส ย เ ป น ไ ป ต า มกฎกระทรวงวาดวยการควบคมเครองลน พ.ศ. 2558 [22])

เจาหนาทความปลอดภย

ในกรณทสถานประกอบการมขนาดใหญมพนกงานเกน 20 คนตองมเจาหนาทความปลอดภยประจ าอยในสถานประกอบการ ห ร อ ต า ม แ ต เ ห นสมควรห า กสถ านประกอบการมขนาดเลกกวาทก าหนด

ระดบและจ านวนของเจาหนาทความปลอดภย ให เปนไปตามกฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ.ศ. 2549 [23]

Page 71: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 61

แนวทางการปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉน

เมอเกดสถานการณทมการแจงเตอนสภาพอากาศทรนแรง เชน ฝนฟาคะนอง กระแสไฟฟาขดของ เกดอบตเหต หรอเหตฉกเฉนทางการแพทย ใหผควบคมเครองเลนปฏบตตามตารางท 4.2

ตารางท 4.2 เหตการณฉกเฉน และแนวทางการปฏบต

เหตการณ แนวทางการปฏบต

ไฟฟาดบ / มอเตอรหรอเครองยนตสงก าลงขดของ ท าใหขบวนรถไฟตดคางอยบนราง

หากเครองเลนเกดการขดของและหยดท างานในทสง ใหท าการอพยพผเลนโดยใชบนไดสง รถยกหรอรถกระเชาชวยเหลอผเลนทตดอยทสง

ท าการอพยพผเลนออกจากเครองเลนอยางเปนระเบยบ และเปนไปอยางระมดระวง

ตรวจสอบและนบจ านวนผเลนใหแนใจวาทกคนออกจากบรเวณเครองเลนแลว

ผควบคมตองรายงานตอผประกอบการทนท

มฝนตกหรอฟาผาในบรเวณทใกลกบเครองเลน

ผควบคมตองหยดการใชเครองเลนทนทหลงจากทรถไฟเขาสสถาน

เคลอนยายผเลนออกจากเครองเลนอยางมระเบยบและระมดระวง

เกดเหตฉกเฉนทางการแพทย

ผควบคมตองรบน าผปวยออกจากรถโดยสาร และน าไปยงหองปฐมพยาบาลทนท

หากอาการของผ ปวยไม ด ขน ให รบน า ส งโรงพยาบาลหรอโทรหากภยฉกเฉนในกรณทจ าเปน

เกดเหตเพลงไหม หมายเหต ตนเพลงจะเกดจากไฟฟาลดวงจรทมอเตอรไฟฟา หรอแผงควบคม

ผควบคมตองหยดการใชเครองเลนทนทหลงจากรถไฟเขาสสถานแลว

พยายามดบเพลงโดยใชถงดบเพลงเคมทไดเตรยมไวในสถานประกอบการ

เคลอนยายผเลนออกจากเครองเลนทนทและตองเปนไปอยางระมดระวง

ในกรณทเพลงไหมลกลามและไมสามารถดบไดเอง ใหเรยกหนวยดบเพลง

Page 72: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 62 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

บรรณานกรม

[1] Tigress, 2008, How Roller Coasters Work [Online], Available: http://american-

tigress.blog.sohu. com /90339827.html [22/9/2015].

[2] Joel Rogers, 2010, Goliath inverted coaster by B&M [Online], Available: http://weheartit.com

/entry/ group/3349264 [22/9/2015].

[3] n.d., n.d., Suspended Family Coaster Granalund Sweden [Online], Available:

http://www.blooloop.com/showcases/vekoma-rides-manufacturing-b-v/48#.VvNLo-KLTIU

[22/9/2015].

[4] Kings Dominion, 2007, Ariel Rides the Shockwave (Stand-up) Roller Coaster [Online],

Available: http://www.casabrian.com/ariel/ariel102807.shtml [22/9/2015].

[5] Bolliger & Mabillard Inc., n.d., Wing Coaster [Online], Available: http://www.bolligermabillard

.com/ product/wing-coaster [22/9/2015].

[6] Bolliger & Mabillard Inc., n.d., Flying Coaster [Online], Available: http://www.bolliger-

mabillard .com/product/flying-coaster [22/9/2015].

[7] Theme Park Review, 2012, Dinoconda POV S&S 4th Dimension Roller Coaster Dinosaurs

Park China [Online], Available: https://www.youtube.com/watch?v=pdWhDMbGYS0

[22/9/2015].

[8] n.d., 2014, Everland [Online], Available: https://thetwogirlsdiary.wordpress.com/tag/everland/

[22/9/2015].

[9] bearington_8, 2010, Fuji Q Highland [Online], Available: http://www.bloggang.com/viewdiary

[22/9/2015].

[10] Bocha Producciones., 2014, [Extreme Engineering] Build It Bigger: Coaster Build off

(S02E01) [Online], Available: https://www.youtube.com/watch?v=sKSV9tnRnkM [22/9/2015].

[11] Kc Griz, 2011, Hershey Park Skyrush Site and first drop track installation [Online],

Available: https://www.youtube.com/watch?v=6DcVTiO2pCc [22/9/2015].

Page 73: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 63

[12] Jill Drury, 2014, Kings Island job fair to hire for 2014 season [Online], Available:

http://wdtn.com/ 2014/02/24/kings-island-job-fair-to-hire-for-2014-season/ [22/9/2015].

[13] n.d., 2015, Rollercoaster [Online], Available: http://www.sciencechannel.com/video-topics/

engineering -construction/machines-rollercoaster/ [22/9/2015].

[14] n.d., 2011, ระบบส ารองไฟในโรงพยาบาล [ Online], Available: http://www.engineerfriend.com

/2011/articles/ [22/9/2015].

[15] n.d., 2008, เค รองตดไฟท าได 100% จรงหรอ [Online], Available: http://www.bloggang.com/

viewdiary. [22/9/20].

[16] Jeff Allison, 2011, Background Suppression Sensing at the Threshold of Perception [Online],

Available:http://www.designworldonline.com/background-suppression-sensing-at-the-threshold-

of-perception/ [22/9/2015].

[17] Matteocrepaldi, 2009, My Awesome Coaster Adventure! [Online], Available:

http://www.themeparkreview.com/forum/viewtopic [22/9/2015].

[18] Chris Woodford, 2014, Eddy current brakes [Online], Available

http://www.explainthatstuff.com /eddy-current-brakes.html [22/9/2015].

[19] P.K.Technic, n.d., ระบบปองกนฟา ผ า [Online], Available: http://www.pktechnic.com/index.

[22/9/2015].

[20] Siam-Engineer, n.d., การซอมแซมและบ ารงรกษาโครงสรางเหนอดน [Online], Available:

http://www.siam-engineer.com/index. [22/8/2015].

[21] กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย, “พระราชบญญตวศวกร พ .ศ . 2542”, 2542

[22] กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย, “กฎกระทรวงวาดวยการควบคมเครองลน พ .ศ .

2558”, 2558.

[23] กรมโยธาธการและผงเมอง กระทรวงมหาดไทย, “กฎกระทรวงก าหนดมาตรฐานในการบรหาร

และการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการท างาน พ .ศ . 2549”,

2549.

[24] American Society for Testing and Materials, “ASTM C805/ C805M-13a: Standard Test Method

for Rebound Number of Hardened Concrete”, in 2011 Annual Book of ASTM Standard.

Page 74: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 64 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

รายการตรวจสอบ

รายการตอไปนเปนการตรวจสอบทด าเนนการโดยเจาของ ผเชา หรอผทมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการใชงานเครองเลนรถไฟเหาะตลงกา การไมปฏบตตามกฎเหลานอาจสงผลใหเกดการบาดเจบหรอเสยชวต วนท _______________________________Serial Number______________________________________ ผเชา____________________________ ผปฏบตงาน/ควบคม ____________________________________

รายการ ผาน ขอเสนอแนะ/แนวทางปรบปรง

1. ระบบความปลอดภย

สภาพอากาศมความปลอดภยส าหรบการเปดใหบรการ

ปายเตอนมรายละเอยดทชดเจนและมขนาดใหญเพยงพอสามารถมองเหนได มรายละเอยดของปายครอบคลม

ทางเขาออก และจดยนรอควของผเลนตองมความปลอดภยไมมสงกดขวาง

มบนได หรอทางลาด หากเครองเลนมการยกระดบความสง

มการจ ากดพนทเลน เชน รวกนบรเวณเครองเลนกบบรเวณดานนอก เปนตน

ผควบคมเครองเลนและพนกงานประจ าเครองเลนผานการอบรมดานความปลอดภย และปฏบตหนาทตลอดเวลาขณะมผเลน

มระบบไฟฟาสองสวางเพยงพอตอการดแลความปลอดภย ในเวลากลางคน

มชดปฐมพยาบาลเบองตนทเกยวของกบการเลนเครองเลนอยในบรเวณเครองเลน และในกรณทเปนเครองเลนแบบถาวร สถานประกอบการตองมหองปฐมพยาบาล

มการบนทกการตรวจสอบและการเกดอบตเหต

มคมอการปฏบตงานของพนกงานในแตละสวน

มการประกนภยกรณเสยชวต และคมครองทรพยสนบคคลภายนอก

Page 75: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 65

รายการ ผาน ขอเสนอแนะ/แนวทางปรบปรง

มแผนการปฏบตในกรณฉกเฉน เชน ไฟฟาดบ เกดอบตเหต สภาพอากาศรนแรง เกดเหตเพลงไหม หรอเครองเลนขดของหยดหมนอยางกระทนหน เปนตน

2. เครองเลนรถไฟเหาะตลงกา

โครงสรางหลกของเครองเลนไมเสยรปไปจากเดมตอนตดตง ไดแก ไมบดงอ มระดบทเทากนและมความมนคงปลอดภย

ชดทนงไฟเบอรกลาสอยในสภาพทสมบรณ ไมมรอยแตกราวหรอมขอบคม

อปกรณตกแตงเครองเลนอยในสภาพทดภายใตการรองรบและการจบยดจากโครงสรางหลกของเครองเลน

อปกรณยดรงตวผเลนอยในสภาพทใชงานไดอยางถกตอง และสามารถปรบเปลยนไดอยางอสระตามขนาดของรางกายผเลน

รอยเชอมของอปกรณยดรงตวผเลนมสภาพสมบรณ ไมแตกราว

รอยเชอมในโครงสรางของขบวนรถไฟมสภาพสมบรณ ไมแตกราว

รอยเชอมของโครงสรางเครองเลน ไดแก จดเชอมตอตางๆ และจดตอระหวางโครงสรางกบฐานรากมสภาพสมบรณ ไมแตกราว

คาแรงบดของสลกเกลยวเปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด และไม มความเ สยหายของสลก เก ลยวในโครงสรางเครองเลน ไดแก ความเปนสนม การแตกราว

สลกเกลยวระหวางขบวนรถไฟกบชดลออยในต าแหนงทถกตองและคาแรงบดของสลกเกลยวเปนไปตามมาตรฐานทผผลตก าหนด และไมมความเสยหายของสลกเกลยว ไดแก ความเปนสนม การแตกราว

Page 76: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 66 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

โซหรอลวดเกลยวโลหะส าหรบใชในการลากจงขบวนรถไฟขนสจดสงสด มความสมบรณ ไมเสยหาย

3. ระบบไฟฟา

สวตซควบคมและเบรกเกอรอยในพนททเหมาะสม มดชด ปราศจากวสดตดไฟ

การท างานของเมนเบรกเกอรไดรบการทดสอบเปนประจ า

มการกดปมทดสอบเครอง ELCB (หากมการตดตง)

ประตของตควบคมวงจรไฟฟาปดตลอดเวลา และอยในสภาพทสมบรณ

ไมมแรงดนไฟฟารวทโครงสรางเหลกของเครองเลน

สายไฟของอปกรณตกแตง และหลอดไฟสองสวางตองตดตงอยางเปนระบบ ไมมรอยรวหรอสกกรอน มทอรอยสายไฟ พรอมตดตงอปกรณปองกนไฟฟาชอค

4. ระบบขบเคลอน

ความสมบรณของลวดสลง ลวดเกลยวโลหะ หรอโซเหลก เปนไปตามค าแนะน าของบรษทผผลต

ความสมบรณของดอกยาง และลมยาง เปน ไปตามค าแนะน าของบรษทผผลต

ความเรวของเครองเลนอยภายใตขอก าหนดตามค าแนะน าของบรษทผผลต

ระดบน ามนหลอลนและระดบแรงดนลมในเครองอดลมเปนปกต

ความเรวของลกสบวาลวควบคมความเรวเปนไปตามคาทออกแบบไว

กานสบและทหวเสยบสายเขากระบอกสบไมมการรวซม

ผาเบรกและแผนเบรกมความหนาตามคาทก าหนดไว

ลอยางไมมการสกหรอจนถงขดจ ากด หรอหลดรอน

Page 77: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ หนาท 67

ระบบหลอลนของลอในขบวนรถไฟ ไดแก การท างานของลกปน ปรมาณของจาระบ ท างานเปนปกต

การระบายน าทงเปนปกตและไสกรองของอปกรณกรองลมอดและอปกรณกรองอากาศมความสะอาด

การท างานของทกระบบของเครองเลนมการท างานเปนปกต โดยการทดสอบใชงานเครองเลนจรง

ตรวจสอบระบบการหยดฉกเฉนเปนประจ ากอนการเปดใชงาน

มอปกรณเพอชวยเหลอผเลนจากทสงในกรณเครองเลนเกดความขดของหยดหมน เชน บนไดยาว เชอก เขมขดนรภย รถยกหรอรถกระเชา

ระบบเบรกท างานเปนปกต

การท างานของลกปนเพลาหมนเปนไปตามค าแนะน าของบรษทผผลต

5. ความรบผดชอบผควบคม

มการตรวจสอบสภาพความพรอมของผเลนวาไมอยในสภาพมนเมาหรอไมมโรคประจ าตวทไมพรอมในการเลนเครองเลน

มการดแลและควบคมใหผ เลนเขาใชเครองเลนอยางมระเบยบและเปนไปตามค าแนะน าของบรษทผผลต

มการควบคมไมใหผเลนน าสงของทอาจหลดจากรางกายไดเขาสเครองเลน

Page 78: คู่มือ การติดตั้ง การใช้งาน การตรวจสอบและการบ ารุงรักษา ...office.dpt.go.th/service_6/office/j_bcb/images/stories/workgroup/inspection-and... ·

หนาท 68 คมอของเครองเลนรถไฟเหาะ

ส านกควบคมและตรวจสอบอาคาร

กรมโยธาธการและผงเมอง ถนนพระรามท 6 แขวงสามเสนใน

เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400

โทร. 0-2299-4321 โทรสาร 0-2299-4321