นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

ยทธศาสตรการปองกนประเทศของไทย

บรรพท ๓

ยทธศาสตรทางเรอของเจาฟาทหารเรอพลเรอโท ทววฒ พงศพพฒน

พลเรอสมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนก

หรอ เจาฟาทหารเรอ ของเหลาทหารเรอไทย ทรงประสต เมอวนท ๑ มกราคม พ.ศ.๒๔๓๔ ในพระบรมมหาราชวง ทรงเปนพระองคท ๖๙ ในจำนวนพระราชโอรสและพระราชธดา ๗๗ พระองค ของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา เจาอยหว และประสตในสมเดจพระนางเจาสวางวฒนา พระบรมราชเทว เนองจากพระมารดาทรงเปนพระองคเจาหรอลกหลวง พระองคจงทรงเปนเจาฟาชนหนง ซงมพระนามวา สมเดจเจาฟามหดล หรอทเรยกกนภายในวา “ทลหมอม ฯ”

ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ประเทศสยามไดรบภยคกคามจากมหาอำนาจชาตตะวนตก คอ องกฤษ และฝรงเศส สำหรบฝร งเศสดจะหนกขอกวาองกฤษเสยอก โดยสยามประเทศตองเสยดนแดนใหกบองกฤษและฝรงเศสหลายครง จงทำใหพระพทธเจาหลวง ตองดำเนนกศโลบายหลายประการ ทงการทต การพฒนาประเทศ และการศกษา โดยเฉพาะอยางยง การศกษา ทรงตงพระทยแนวแนในการพฒนาการศกษาของประเทศสยามใหเจรญกาวหนา โดยทรงตงโรงเรยนทงภายในประเทศและสงพระราชโอรส รวมทงสามญชนทมความสามารถไปศกษาเลาเรยน ณ ตางประเทศ เพอทจะไดเอาวชาทศกษากลบมาพฒนาประเทศใหเจรญรงเรองทดเทยมนานาประเทศ และเปนการสงเสรมหาพนธมตรทางการทต เพอคานอำนาจกบมหาอำนาจตะวนตกจอมวายรายตอไป หนงในพระราชโอรสททรงไปศกษา ในตางประเทศกคอ “เจาฟาทหารเรอ” นนเอง

การศกษาของพระองคทาน ทรงเรมการศกษาท โรงเรยนราชกมารใน พระบรมมหาราชวง ตอมาในป พ.ศ.๒๔๔๘* ลนเกลารชกาลท ๕ มพระราชดำรใหทลหมอม ฯ เสดจไปศกษา ณ ประเทศองกฤษ พรอมกบสมเดจเจาฟาจฑาธชธราดลก ฯ (ทลกระหมอม จฑาธช ฯ) และไดเสดจไปศกษาตอ ท โรงเรยนนายรอยชนตน เมองปอตสดม จกรวรรดเยอรมน เปนเวลา ๒ ป

บทความ

จอม 

*กอน พ.ศ ๒๔๘๓ เดอนมนาคม คอเดอนสดทายของป

๐12

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

และไดรบพระราชทานยศเปนนายรอยตร จากสมเดจ พระราชบดาและโรงเรยนนายรอยชนสง โกรสลซเตอรเฟลเด (Gross-Lichterfelde) อก ๒ ป รวมเปน ๔ ป เมอทรงจบการศกษาวชาทหารบกในป พ.ศ.๒๔๕๔* นน มพระชนษา ๒๐ พรรษา ทรงสอบไดคะแนนระดบดมาก ในจำนวนนกเรยนเยอรมนกวา ๔๐๐ คน มผทำคะแนนเสมอพระองคเพยงคนเดยวเทานน มผลทำใหพระองคทรงไดรบคำชมเชยเปนอยางมาก ในปสดทายมพระประสงคจะเปลยนไปศกษาทางศลปะแทนวชาทหาร แตหลงจากเสดจกลบไปถวายพระเพลงพระบรมศพพระบาทสมเดจพระ จลจอมเกลาเจาอยหวแลว ในทสดกมไดปฏบตตาม พระประสงค ไดทรงเปลยนไปศกษาวชาการทหารเรอ แทนทจะทรงศกษาวชาการทหารบกตอไป พระเจาไกเซอรวลเฮลมท ๒ ทรงอนญาตในเดอนพฤศจกายน พ.ศ.๒๔๕๔* ใหสมเดจเจาฟากรมขนสงขลานครนทร เขาเปนนกเรยนนายเรอ โดยม เ ง อนไขว าจะต องทรงสอบเปน เฟนรช (Fahnrich) หรอนกเรยนทำการจากโรงเรยนนายรอยชนสงกอน ดงนนหลงจากทรงสำเรจวชาการทหารบกในป พ.ศ.๒๔๕๔* แลวจงทรงสอบเขาศกษาวชาการทหารเรอทมรวก โดยในวนท ๒ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๕* ทรงเขาเปนนกเรยนนายเรอเยอรมน รน ๒๔๕๕ (CREW 1912) พรอมพระสหายรวม ๒๔๕ นาย ชวตทหารเรอ  ของสมเดจเจาฟามหดลอดลยเดช กรมขนสงขลานครนทร  จงเรมขน  ในปลายป พ.ศ.๒๔๕๔*  เมอทรงสอบไดเปนเฟนรชจากโรงเรยนนายรอยทหารบกชนสงแลว ทรงเขาสอบและไดรบการพจารณาให เขารบการศกษาในจกรพรรดนาวเยอรมน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเปนนายเรอตรแหงราชนาวไทย เมอวนท ๒๖ มกราคม พ.ศ.๒๔๕๔* สำหรบพระเจาไกเซอรวลเฮลมท ๒ ซงทรงคนเคยกบพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนอยางด ไดทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ในเดอนมนาคม พ.ศ.๒๔๕๔* ใหเปนนายเรอตรเชนกน

สมเดจเจาฟามหดลอดลยเดช กรมขนสงขลานครนทร ทรงเครองแบบนายทหารเรอเยอรมน

แตม ใชนายทหารประจำการในจกรพรรดนาวเยอรมน ในเวลาเรยนและฝกตองทรงเครองแบบนกเรยนนายเรอแตใชอนทรธน ตราหนาหมวก และใชมดเหนบมพอยางนายทหารตามแบบธรรมเนยมเจานายเยอรมน ทรงไดรบการฝกทหารทงภาคทฤษฎและภาคสนามรวมกบนกเรยนนายเรอเยอรมนทโรงเรยนนายเรอ เฟลนสบรก มรวก รวม ๖ สปดาห เมอจบการฝกทางบก “ทลหมอม ฯ” กเรมฝกภาคทะเล ตงแตวนท ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๕๕* โดยทรงเรมวชาการทหารเรอจากการฝกภาคทะเลกบเรอหลวงวคตอเรย หลยส ซงเปนเรอลาดตระเวนหมเกราะขนาดใหญ ระวางขบนำ ๕,๖๖๐ ตน แวะเยยมประเทศยโรปตะวนตก อเมรกาเหนอ อเมรกากลาง อเมรกาใต แถบหมเกาะอนดสตะวนตก เกาะอนดสตะวนตก และกลบถงยโรป เมอวนท ๑๐

*กอน พ.ศ ๒๔๘๓ เดอนมนาคม คอเดอนสดทายของป

๐13

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

และกลบถงยโรป เมอวนท ๑๐ มนาคม พ.ศ.๒๔๕๕* รวมระยะเวลา ๑๐ เดอน ทรงสอบผานวชาเดนเรอและวชาระดบนกเรยนทำการนายเรอไดในเดอนมนาคม พ.ศ.๒๔๕๕* ตอจากน นจ ง เข ารบการศกษาวชาทหารเร อ ในโรงเรยนนายเรอ เฟลนบรก มรวก ตอไป โดยทำการศกษาวชาการทหารเรอ ทโรงเรยนนายเรอเฟลนสบรก มรวก (Marineschule Flensburg Murwik) เมองเฟลนสบรก ระหวาง ๑๐ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๕ ถง ๑๖ มนาคม พ.ศ.๒๔๕๖* ประมาณ ๑๑ เดอน เมอสำเรจการศกษาแลวจงฝกกบกองพนนาวกโยธนท ๒ (II. Seebataillon) ทรงฝกหดวธอยางทหารราบตามหลกสตรของนกเรยนทำการระหวาง ๑๗ มนาคม พ.ศ.๒๔๕๖ ถง ๑๘ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๖ ประมาณ ๑ เดอน ทกองพนนาวกโยธนท ๒ เมองวลเฮลมฮาเฟน ผลการศกษาภาคสนามไดผลด ทรงมานะอดทน และสนพระทยในการฝก แมจะมอปสรรคในดานพระวรกาย ทรงตดสนพระทยไดอยางรวดเรว และแนวแนในวาระจำเปน แลวทรงศกษาหลกสตรตอรปโด สำหรบนกเรยนทำการบนเรอหลวงวรเตมแบรก (S.M.S.WURTTEMBERG) ซ งใช เปนโรงเรยนตอรป โดท เมองเฟลนสบรก ระหวาง ๑๙ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๗ - ๒๗ มถนายน พ.ศ.๒๔๕๗ ทรงสอบความรไดดทงภาคทฤษฏและปฏบต สำหรบหลกสตรสดทายของพระองคทาน คอ หลกสตรปนใหญเรอสำหรบนกเรยนทำการนายเรอ ระหวาง ๒๘ มถนายน พ.ศ.๒๔๕๗ - กรกฎาคม

พ.ศ.๒๔๕๗* ทโรงเรยนปนใหญทหารเรอ เมองซอนเดอรบรก เสดจนวตพระนคร(กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๗ ถง มนาคม พ.ศ.๒๔๕๗*) หลงจากทรงศกษาตามหลกสตรของนกเรยนนายเรอเยอรมน และทรงสอบไดครบถวน ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ.๒๔๕๗*แลว คณะกรรมการการศกษาแหงจกรพรรดนาวเยอรมน และผบญชาการกองเรอรบเสนอใหพระองคทานดำเนนการฝกตอในเรอรบอก ๑ หรอ ๒ ป เพอใหภาคปฏบตและประสบการณสมบรณ แตสงครามโลกครงท ๑ อบตขนในยโรป ดงนนเพอความเปนกลางของประเทศ จงทรงลาออกจากจกรพรรดนาวเยอรมนในเดอนสงหาคม พ.ศ.๒๔๕๗* และเสดจไปยงเดนมารก เมอวนท ๑๒ พฤศจกายน พ.ศ.๒๔๕๗*แลวเสดจกลบโดยทางเรอ เมอเสดจกลบถงประเทศไทยในวนท ๙ มนาคม พ.ศ.๒๔๕๗* กระทรวงทหารเรอไดจดเรอพฆาตหลวงเสอคำรณสนธ คอยรบเสดจ ฯ

การรบราชการทหารเรอ เมอเสดจกลบถงประเทศไทยได ๖ วน พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว จะทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหเปนนายเรอเอกเหมอนกบพระบรมวงศานวงศทงหลาย แตพระองค มพระประสงคใหเลอนยศ ตามระเบยบเดยวกบนายทหารทวไป ดงนนจงไดรบพระราชทานยศเปน นายเรอโท และทรงเขารบราชการในกระทรวงทหารเรอ ตงแตวนท ๒ เมษายน พ.ศ.๒๔๕๘* พระองคมพระประสงคทจะอยเรอเพอปฏบตหนาทในเรอตอรปโดและออกทะเล  ตามทไดทรงรำเรยนมา  แตกระทรวงทหารเรอเหนวาไมสมควรทสมเดจเจาฟาจะทรงปฏบตเชนนน จงไดจดใหพระองคไปรบราชการในตำแหนงสำรองราชการ กรมเสนาธการทหารเรอ เพอทรงศกษาระเบยบราชการทหารเรอ และวธบรหารราชการจากกรมเสนาธการทหารเรอททรงรบราชการอยประมาณ ๔ เดอน หลงจากนนจงทรงยายไปรบตำแหนงในกองอาจารย

ทลหมอมอดลยเดชบนเรอหลวงวคตอเรย หลยส

*กอน พ.ศ ๒๔๘๓ เดอนมนาคม คอเดอนสดทายของป

๐14

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

นายเรอ แผนกแตงตำรา กรมยทธศกษาทหารเรอ ตงแตวนท ๙ สงหาคม พ.ศ.๒๔๕๘* เพอไดทรงมเวลาศกษาเกยวกบหลกสตรของวชา และวธการสอนในโรงเรยนนายเรอตอไป ขณะททรงรบราชการทกรมเสนาธการทหารเรอไดประมาณ ๒ เดอนเศษ ทรงถวายบนทกรายงานความเหนเรอง เรอ “ส” (หมายถง เรอดำนำ “ส” คอ Submarine) ตอเสนาธการทหารเรอ (นายพลโท พระเจานองยาเธอกรมหมนสงหวกรมเกรยงไกร) เมอวนท ๑๕ มถนายน พ.ศ.๒๔๕๘* มความยาวถง ๙๔ หนา มรายละเอยดเกยวกบการนำเรอดำนำมาใชปฏบต งาน ประโยชนท ไดรบ ขนาด และคณลกษณะของเรอดำนำ การนำเครองยนตดเซลมาใชกบเรอดำนำ ฐานปฏบตการพรอมสงอำนวยความสะดวก วธการจดหา การศกษาและสวสดการของพลประจำเรอ การปกครองบงคบบญชาตลอดจน งบประมาณทจะใช นอกจากความเหนเรอง เรอ “ส” แลว ยงทรงบนทกโครงการสรางกองเรอรบ (Flottenbauplan) หรอโครงการสรางกำลงทางเรอ เปนภาษาเยอรมนรวม ๒๖ หนา ดวยตอมาปรากฏวามเรองนอยพระทย ไดทรงกราบถวายบงคมลาออกจากราชการทหารเรอ ตงแตวนท ๒๐ มกราคม พ.ศ.๒๔๕๙* รวมระยะเวลาททรงรบราชการในกระทรวงทหารเรอ

เพยง ๙ เดอน ๑๘ วน และเสดจเขาวงการแพทย การสาธารณสขและการศกษาตงแตบดนน นบตงแตบดนนราชนาวไทยไดสญเสยเพชรเมดงาม อนลำคา อกเมดหนงทจะชวยพฒนากองทพเรอใหเจรญรดหนาไปอยางนาเสยดาย อยางไรกตาม บนทกการรายงานความเหน เรอง เรอ “ส” และโครงสรางกองเรอรบททรงเขยนไวเมอ พ.ศ.๒๔๕๘* นบเปนยทธศาสตรทางเรอ ซงเปนเอกสารททรงคณคาและแสดงใหเหนถงวสยทศนและความรอบรของพระองคทานไดเปนอยางด ซงจะกลาวตอไป

ยทธศาสตรทางเรอของเจาฟาทหารเรอบนทกความเหนเรอง เรอ “ส”  โครงการนมรายละเอยดทสมบรณทสดเกยวกบขนาดและคณสมบตของเรอดำนำทกองทพเรอควรจะม เรอพเลยง อ และโรงงานทตองการ กำลงพลประจำเรอ การฝก และการสวสดการของคนประจำเรอ การปกครองบงคบบญชา ฐานทพ และสงอำนวยความสะดวกตาง ๆ ตลอดจนงบประมาณตองใชในการนทงหมดพระองคไดทรงแบงโครงการนออกเปน ๒ ตอน แตละตอนแบงออกเปน ๒ ขนดงน ตอนท ๑ ขนท ๑ สำหรบปองกนบรเวณปากแมนำทง ๔ คอเจาพระยา ทาจน แมกลอง และบางปะกง และปองกน เกาะสชง ใชเรอดำนำ ๒ ลำ ขนาดระวางขบนำเหนอนำ ๑๙๐ ตน ใตนำ ๒๓๐ ตน ความเรวเหนอนำ ๑๕ นอต ใตนำ ๙.๕ นอต รศมทำการเหนอนำ ๔๕๐ ไมล มตอรปโด ขนาด ๔๕ เซนตเมตร ๒ ทอ (หว-ทาย) คนประจำเรอ ๒๐ คน ตอนท ๑ ขนท ๒ ขยายเขตปองกนออกไปถงแนวเกาะจวง เกาะสตกด สามรอยยอด เพมเรอ ดำนำขนาดเดยวกบขนท ๑ อก ๒ ลำ รวมเปน ๔ ลำ ตอนท ๒ ขนแรก ขยายการปฏบตออกไปถงเกาะสมย เพมเรอดำนำอก ๓ ลำ และใหมขนาดโตขนมาก ตอนท ๒ ขนใหญ ขยายเขตปฏบตการไปถงสงคโปร เพมเรอดำนำขนาดใหญอก ๒ ลำ ระวางขบนำเหนอนำ ๘๐๐ ตน ใตนำ ๑,๐๐๐ ตน

การรบราชการในกองทพเรอ

*กอน พ.ศ ๒๔๘๓ เดอนมนาคม คอเดอนสดทายของป

๐15

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

ความเรวเหนอนำ ๑๘.๕ นอต ใตนำ ๑๐ นอต รศมทำการเหนอนำ ๒,๕๐๐ ไมล ตอรปโด ๔ ทอ (หว ๒ ทาย ๒) ปนใหญ ๗๖ มลลเมตร ๒ กระบอก สรปรายละเอยด บนทก เรอ “ส”    คณสมบตของเรอดำนำ  เครองยนต พระองคทานทรงกลาวถงวาเรอดำนำในยคนน มทงเรอดำนำทเปน ไอนำ เครองเบนซน และเครองดเซล ทรงวเคราะหวาตอไป ควรจะใชเรอดำนำเครองดเซล ซงจะทำใหกำลงพลไมรอน และไมระเบดงายเหมอนเครองเบนซน ทตดไฟงาย เมอเดนทางผวนำจะบรรจไฟฟาในแบตเตอรไปในตว และใชแบตเตอร เมอเดนทางใตนำ เพอใหเกดมแกสเสย ขนาดของเรอดำนำในยคนน เยอรมนไดเรมใชตงแตแรก ซงเรอดำนำในยคนน มขนาดตงแต ๒๐๐ ตน จนกระทง ถงมากกวา ๑,๐๐๐ ตน ทงนอยทประเทศนนจะเลอกใช การสอสารในสมยนนใชวทยโทรเลข เมอขนมาเหนอนำ โดยมสายอากาศและพบเกบเมออยใตนำ แตสำหรบเยอรมนนนใชสงวทยโทรเลขจากเสาทตดกบเสา Telescope แลวดงเกบไว มกลองตาเรอ ๑ - ๒ กลอง อาวธใชทอตอรปโด ทงหวทายอยางตำ ๔ ทอ ขนอยกบขนาดของเรอ การเดนเรอใชเขมทศไยโร (เขมทศทใชไฟฟา) เพราะมความแนนอนกวาเขมทศแมเหลก การใชเรอดำนำหรอ เรอ “ส” ใชได ๓ ประเภท  สำหรบปองกนทาเรอ (Harbour Defence) ปองกนฝงทสำคญ ซงขาศกอาจขนบกหรอยงทำลายปอมหรอสถานวทย โทรเลขเกา (Coast Defence) ออกไปเขาชวยรบในกระบวนทพเรอ คกบเรอพฆาต หรอมหนาทอสระเขาโจมตกองทพเรอขาศก ใชเขาไปสบขาวทฝงของขาศก หรอพยายามเขาไปทำลายเรอรบทจอดอยในทาเรอ หรอปดการเดนเรอและการคาของขาศก (Commercial

of Military Blockade)     การจดกองเรอ ขนอยกบแตละประเทศ จำนวนเรอ จะมากนอยแลวแตจะพจารณา แตควรจะมเรอ พเลยง และฐานทพประจำท รวมทงทฐานทพ ควรมเรอเกาดดแปลงใหกำลงพลเรอดำนำอยเมอไมออกทะเล และมเรอโรงงานอยดวย     การบำรงรกษาเรอและการชวยชวตเรอดำนำ  ควรมอลอยในการยกเรอและตรวจสอบการรวของเปลอกเรออยางตอเนอง การชวยเหลอชวตลกเรอ ตองรบดำเนนการโดยเรว โดยควรมทนลอย ตดโทรศพทเพอตดตอกบเรอดำนำหากจม รวมทงจะตองมนกดำนำ โดยจดเปนกองดำนำชวยชวตประจำเรอพเลยงของเรอ “ส” การเปรยบเทยบ เรอ “ส” และเรอพฆาต 

เรอพฆาต เรอ  “ ส” 

๐16

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

อาวธทเรอ “ส” น เปนความตกใจของขาศก (Moral Effect) เปนแน ถาถกเขาโจมตแลว ไมอาจรไดวาเปนเรอ “ส” หรอทนระเบด เพราะฉะนนเรอ “ส” อาจกระทำการโจมต (to make an attack) ไดตง สามหน อยางเรอ U9     การมเรอ “ส” ในเมองไทย  ทรงพจารณาวาการมเรอ “ส” ในประเทศไทย มไดแน และจะไดประโยชน ดงน ถาเรามเรอ “ส” แลว ขาศกจะตองนกถงเรอ “ส” ของเราดวยในเวลาทเขาจะจดกองทพเขามาตกรงสยาม สงครามคราวนไดแสดงใหเหนความสำคญของเรอ “ส” เพราะฉะนนเพอจะหนอนตราย เรองเรอ “ส” ขาศกคงไมสงเรอใหญเขามาเพอใหเปนเปาแกเรอ “ส” ได แลคงจะไมสงเรอทแลนชามาเปนแน เพราะเรอชาจะเปนอนตรายไดงายกวาเรอเรว ตามเหตสองขอนขาศกคงจะสง เรอเลกแลเรว เพราะฉะนนจะตองสงหลายลำ ทำใหการจบจายใชสอยแพงเงนขน การขนทหารดวยเรอเลกจะลำบากกวาเรอใหญ การสงเสบยงอาหารจะเปนการลำบากมากเพราะจะตองมเรอรบคมเสมอ ถาเรอทสงเขามาเปนเรอเลกแลว จะตองมชองใหเรอพฆาตแลเรอปนของเราตอสโดยไมเสยเปรยบนกเพราะเรากมแตเรอเลกเหมอนกน การสบขาวในทะเลใหญจะใชเรอ “ส” ได แตถาใชเรอพฆาตแลวจะเหนไดไกลกวา แตเรอ “ส” ดกวา เพราะดำนำหนไดดวย การสบขาวในทะเลใหญจะใชเรอ “ส” ไดด (เพราะวาขาศกคงจะมาจบจองทแหงใด แหงหนง เพอไวเปนฐานทพของเขา) (หมายเหต เรอ เยอรมนไดไปรอบเกาะองกฤษหลายหนแลว แลไดสงขาวไดอยางละเอยดมาตงแตเดอนตลาคม) ถาเรามเรอ “ส” แลว ในเขตทองทะเลจะเปนเขตทมอนตรายไดจากเรอ “ส” ของเราได (Sphere of Submarine Danger) เพราะฉะนนเวลาขาศกเขามาถงในเขตนแลว จะตองระวงตวอยเสมอไมใหเรอ “ส” เขาโจมตในเมอไมรตวได การระวงอนนแลทำใหคน

ประจำเรอไดรบความลำบากมาก (หมายเหต เรอ B 11 ขององกฤษไดลอดแถวระเบดเขาไปใน Dardanelles ถงสองแถว แลไดยงตอรปโดทำลายเรอรบ “Uessnelife” ของตรก) ถาขาศกจะขนบกทไหนแลว จะตองตงกองรกษาการดวยเรอพฆาตใหแขงแรง เพอไมใหเรอ “ส” ดำเขาไปทำลายเรอบรรทกของไดในเวลาทขนทหารขนบกเรอลำเลยงกจะตองมเรอควบคม (Convoy) เสมอ ถาจะมายงปอมปากนำหรอทใด ๆ กด จะมา ทอดสมอยงตามสบายไมได เพราะอาจจะเปนเปาใหเรอ “ส” ได เพราะฉะนนจะตองแลนไปมาอยเสมอ เหตฉะนนมผล คอ การยงจะแนนอนไดนอยลงกวาอยกบท เราอาจวางทนระเบดตามหนทางไดเพอใหแลนเขาไปโดน กลางวนจะตองระวงเรอ “ส” กลางคนจะตองระวงเรอตอรปโด (หมายเหต ถาขาศกจะมายงอะไรแลวตองมา กลางวน เพราะการตรวจกระสนปนกลางคนนนลำบากมาก และจะถกเรอตอรปโดเขาโจมต เพราะฉะนนกลางคนคงตองถอยออกไปไกล ในระหวางนนเราจะวางทนระเบดได ถาเรอวางทนระเบดขามสนดอนไดเสมอทก ๆ เวลา) ถาขาศกจะปดปากนำเจาพระยาแลว ถาเรอ “ส” อยจะทำใหขาศกตองคดวาทเราไมมเรอ “ส” คอ ตองระวงตวเองมาก เราอาจลอดแนวเรอรบของขาศกออกไปได โดยเวลาทเราผานสนดอนเราแลนดำนำเสยแตเพยงครงตว (Awash) เวลาเหนขาศกเรากดำลงเสยเลย เพราะฉะนนขาศกจะตองมเรอพฆาตเรว ๆ เพอสำหรบจบเราดวยอก ถาเรามกองทพ “ส” ใหญพอทจะออกทะเลไดนาน ๆ อาจไปปด (ฐานทพ) เบสของขาศกได หรอมฉะนนคอยดกจบเรอสนคาขาศก เปนตนวาทชองมะละกาซงเรอผานมาก แลมกำบงตวอยางด ในสดทายถาเรารกษาทะเลไมไดแลวจรง กตองใชเรอ “ส” เปน Submarine Torpedo Battery

๐17

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

สำหรบปองกนปากนำ ซงเปนการลดประโยชนการทเรอ “ส” เดนไดมาก แตกวาเราจะสนอำนาจในทะเลเรอ “ส” กคงไมเหลอกลำ ความมงหมายของเรอ “ส” ในเวลาสงครามนน จะรกษาทะเลใหญไวนานทสดทจะนานได แลถาเหนเรอขาศกแลว จะเขาตโดยไมคดเสยดายลกตอรปโดหรอลำเรอเอง เพราะแมถงเรอ จะเสย แตถาขาศกเสยเรอดวยกพอคมกน ความตกใจของขาศกนนสำคญมาก ถาทำอยางนนไดแลวขาศกจะตองระวงตวอยเสมอ เมอเรารกษาทะเลไมไดแลว เราจงจะถอยเขามาปองกนปากนำ แตถาลงถงกาวนแลวกนบวา เรอ “ส” เสยทครงหนงแลว ถาเรอ “ส” ยงเหลออยแมแตลำเดยวกจะตองพยายามเขาชวยรบ เพอไมใหขาศกเขาแมนำจงได ในเรองกำลงพลทรงมความเหนวา  ขอสำคญนนอยทคน เราจะรบความลำบากสงอนชนะหรอไมนนอยทตวคน แลการรบดวยเรอ “ส” นความสำเรจพงอยทคนเปนทสด แตคนไทยนนมความมนคง (Energetic) ไมถงกงของชาวยโรป แลจะทำอะไรกเบองาย จรงอยไทยเปนคนไหวพรบมาก แลเขาใจใชเครองกลตาง ๆ ดทสด แตเมอใชไปแลวไดความลำบากกเบอทงความลำบาก สวนการอยนนพอทนได แตการรบประทานนนเปนของยากทสด นายทหารมบตรภรรยาแตเดก ๆ เพราะฉะนนตองกงวลการเลยงชพเปนทตง ราชการจงเปนสงทสอง แลยงไมมความรพอทจะทำการได แตวาจะเรยนเตมขนได ไมคอยมความยนดในการรบผดชอบ เพราะจะทำใหไมเปนอสระแกตนเลย ชอบคอยฟงแตคำสงเทานน คอตองมคนรบผดชอบแทน เหตนเพราะโดยมากตองเลยงชพดวยเงนเดอน จงไมอยากทำผดใหขาดผลประโยชนทได จงไมคอยยนดทำราชการ ทำเพอเปนเครองเลยงชวตเทานน นายทหารเราไมใครไดออกทะเล เพราะฉะนนโดยมากกลวนำเคม แลไมชอบอยเรอ เพราะการอยเรอในเมองรอนไมสบายจรง ๆ เราไมใครรจกรกษาของใหดพอเพราะสงของเปนของหลวง เรอ “ส” ตองรกษามาก เพราะฉะนนสงนตองเรยน

สวนพนกงานชางกลนนกมลกษณะคลาย นายทหาร แตเขาชอบการชางกลมากกวานายทหารชอบการเรอ เพราะอย ในธรรมชาตของคนไทย แตยงขาดความร (Theory) มแตความชำนาญ ซงเขาหาใสตนเองไดดมาก แลวยงขาดเครองมอ ตาง ๆ มาก สวนพลทหารนนเขาเวรแตสองปนน เพราะฉะนนยงไมไดมความชำนาญตอทะเลเลย และโดยทเลยงตวไมดมาแตเดกรางกายแลนำใจจงไมแขงแรงพอ สำหรบรบราชการอนหนก สวนนายทหารชนกลางคอ จาและพนจานน ยงไมมความรสกดกวาพลทหารนก พลทหารจงไมใครจะเชอถอตามทควร เพราะฉะนนนายทหารจงตองทำหนาทพนจาแลจาดวย (หมายเหต คนยงไมเขาใจกฎหมายเกณฑทหารนกอยมากกวาจะมาเปนเลขใชการหนก เพราะฉะนนความเชอขาดเสยแตตนมอ) ถงอยางไรกด เรายงควรจะหวงอย เสมอวา คนจะดขนได ถาการทหารเรอของเราทวไปดขนสมความคาดหมาย การสงกำลงบำรง ทรงมพระวนจฉย ดงน  อกขอหน งตองกลาวเปนพ เศษ คอ เรองโรงงาน โรงงานนนมแตในกรงเทพ ฯ เทานน แลถงกระนนกเลกเตมท ทหวเมองจะหาโรงแกไขเครองหรอหาของอะไหลไมไดเลย แลถงแมจะมเครองมอกไมมคนทจะใช การทจะทำเรอโรงงานนนกได แตเราจะตองใชเรอทมอยแลวหรอซอเรอเกา หรอตอใหมทเดยว ทงสามอยางจะตองเสยเงนไมมากกนอย แตถามขนไดแลวจะมประโยชนมาก เพอทจะไดเรยกไปทำทไหนกได การเรองนำมนตดไฟนนยงหาในประเทศสยามไมได จำจะตองซอมาจากตางประเทศทงนน คอมาจากบอรเนโอ (Borneo) หรอสมาตรา หรอยโรป สวนทตามหวเมองหายาก นำมนหยอดเครองนนตองสงยโรปเหมอนกน เพราะฉะนนจะไปไหนกตองบรรทกนำมนไปจากฐานใหญกรงเทพ ฯ ทงนน เปนการเพมนำหนกขนมาก

๐18

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

หรอมฉะนนตองจดเรอลำเลยงสงอยเสมอ สวนเครองอะไหลนนตองซอจากยโรป ยงทำเองไมใครได แตในเรองนยงมหวงอยมากกวาตอไปจะทำไดถงฉะนนกคงจะไมดเทา แตกดกวาทำไมไดเสยเลย ความลำบากอนสำคญนนกคอการตอเรอ “ส” เอง เราจำเปนจะตองสงตอเรอ “ส” แลซอเครองอะไหลทตางประเทศทกสงเพราะฉะนน เวลาเกดสงครามขนจะสงเรอหรอของเตมไมไดเลย จะตองมชาตตางประเทศชาตหนง รจกเรอเราด แลเขาคงหากำไรแลคงไมทำใหดเทาเขาทำใหบานเมองของเขาเอง การเลอกชนดของเรอแลเครองอาวธ จะตองตามใจชางตอเรอบาง แลจะโตเลกเทาใดจะตองแลวแตเงนของเราทจะใหได ไมใชตามความจำเปนของทหาร การเลอกอตอเรอควรจะเลอกเอาอทมชอเสยงวาด แตควรจะหาอทเปนของชาตทจะไมมชองทจะมารบกบเรา คอไมใชองกฤษ ฝรงเศส หรอญปน นอกจากนนเราควรจะเลอกอทเคยตอใหชาต ทอยในเมองรอนเหมอนกน การตอจะตองมผมความรในเรองเรอ “ส” ไปกำกบจะตองเสยเงนแลเวลาออกไปเรยน แลการเรยนจะเปนการยาก เพราะตางประเทศกคดจะปดการเรอ “ส” ของคน แตถาไดความรของหลาย ๆ เมองยงด แลคนทเรยนนนจะตองรภาษาดดวย เมอตอแลวจะเปนการลำบากทจะสงเรอเขามาถงกรงสยาม คงจะเพมราคาขนกวาธรรมดาแล การขนแลตอเรอ “ส” นจะเกบเปนความลบไดยากแล ความลบเปนขอสำคญอนหนง ซงใหกำลงแกเรอ “ส” เปนอนมาก กลาวถงขอทสดแลขอสำคญกวาขออนทงหมดนน คอ เราไมมเงนพอแกความตองการของทหาร ขอนแกยากทสดเพราะฉะนนจะตองตรองใหด ถาทำแลวมาใชไมไดตามความตองการของทหาร มไวสำหรบประดบเกยรตยศแลว จะเสยเงนคารกษามากเปลา แลทำใหคนประจำเรอทอใจอก

ฐานทพเรอดำนำ  ควรจะมฐานใหญ เพยงแหงเดยวและฐานยอยสำหรบฝกหดดวย ตองมการปองกนฐานทพใหด หากถกโจมตจะทำใหสญเสยมาก ฐานทพควรจะตองมเสบยงอาหาร และเปลงแสงอยเสมอ ฐานใหญสำรอง ในกรงเทพ ฯ เพราะลงทนนอย (เนองจากสมยกอนความเจรญยงมนอย ยงไมมฐานทพเรอสตหบ : ผเขยน) ควรจะมฐานอก นอกจากกรงเทพ ฯ อยางตำ ๒ ฐาน คอทสตหบและสงขลา การใชเรอ “ส” จะตองคำนงถงเครองชวยตาง ๆ และการบำรงรกษาใหละเอยด และตองมการฝกกำลงพลใหหนกและชำนาญ โดยทเรอ “ส” เปนเรอทมอนตรายและงานหนก ดงนน กำลงพลควรจะมเงนเพมพเศษมากกวาหนวยอน งบประมาณ พระองคทานไดคดงบไวเปน ๒ ขนตอน

เงนนจะตองจายใน ๕ ป เปนปละ ๗๕๔,๐๐๐ บาท แตไมไดคดคาจายการเรยนของนายทหารแลคาเดนทาง และ คาใชสอยเบดเตลด

ตอน ๑ รวม ๖,๓๗๐,๐๐๐ บาท ฯลฯ

บนทกโครงสรางกองเรอรบ โครงการสรางเรอนาจะมการแบงออกเปนโครงสรางเรอขนาดใหญ และขนาดเลก โครงการขนแรกทนาจะดำเนนการไดคอ โครงการสรางเรอขนาดเลก โดยดำเนนการควบค กบการสร างกองเรอรบ

๐19

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

แลวตามดวยโครงการสรางเรอขนาดใหญ เสรจแลวจงจะเปนเวลาของการสรางเรอชวยรบ เชน เรอฝก และเรอตรวจการณ ฯลฯ สำหรบเรอทนระเบด และเรอพระทน ง (YACHT) เหนควรตดออกไป เนองจากเรอทนระเบดนาจะเอาเรอปนรนเกามาดดแปลงใชได สวนเรอพระทนงกมการใชงานนอย ตองเสยคาใชจายเปนเงนจำนวนมากเพอบำรงรกษา การใหการสนบสนนกองเรอรบตามโครงการสรางเรอดงกลาว จำเปนตองมการจดตงสถานทหารเรอขน ๔ แหงดวยกน ดงน ปากนำ - กรงเทพ เกาะสชง สงขลา ภเกต นอกจากนจะตองมสถานยามฝงตามตำบลทสำคญทางยทธศาสตร สถานฝกหดศกษา และโรงงานสำหรบซอมบำรงใหกบเรอรบ กองเรอรบจะตองจดแบงกำลงทางเรอไปประจำตามสถานทหารเรอดงกลาว ดงตอไปน ปากนำ - กรงเทพ เรอปนหมเกราะ ๔ ลำ เรอตอรปโดเลก ๑๒ ลำ ในสถานการณฉกเฉนจะจดแบงเรอตอรปโดเลกไปประจำการตามปากนำตาง ๆ สวนเรอปนหมเกราะ จะนำมาปฏบตการระหวาง เกาะสชง กบปากนำ เกาะสชง เรอดำนำ ๔ ลำ เรอทนระเบด เรอลาดตระเวนตอรปโด ๒ ลำ ในสถานการณฉกเฉนจะใชเรอลาดตระเวนทง ๒ ลำ ออกไปลาดตระเวนในอาวไทย โดยมเกาะสชงเปนทาเรอประจำ ทงทเกาะสชง และกรงเทพ ฯ สวนใหญจะเปนเรอรบรนเกา สงขลา เรอตอรปโดใหญ ๓ ลำ เรอปนรนเกา ๑ ลำ สำหรบใชเปนเรอ

ตรวจการณ (เรอยาม) ภเกต เรอตอรปโดใหญ ๓ ลำ เรอลาดตระเวนตอรปโด ๑ ลำ เรอปนรนเกา ๒ ลำ สำหรบใชเปนเรอธงใหกบนายพลเรอผบ งคบบญชาสถานทหารเรอดานมหาสมทรอนเดย และใชเปนเรอทนระเบด สำหร บ เ ร อ ร น เก าท น ำมา ใช เป น เ ร อฝ ก เรอทดสอบ หรอเรอสำรวจ จะแยกยายไปประจำการตามสถานเรอเหลานดวย โดยจดกำลงพลไปใหเทาทจำเปนเทานน เรอพระทนงจะใหจอดอยทกรงเทพ ฯ หรอเกาะสชง เมอออกเดนทางจะใชเรอลาดตระเวนตอรปโดทประจำอยทเกาะสชงคอยคมกน ควบคไปกบการสรางกำลงทางเรอ จำเปนตองมอสำหรบใหการสนบสนนการซอมทำเรอใหพรอมใชงาน อยางนอยตองม อลอยนำจำนวน ๒ อ อหนงจะตองมขนาดใหญพอสำหรบรบเรอปนหมเกราะ อลอยนำนถาจะใหดแลวควรมประจำอยกบสถานทหารเรอ ทกแหงทม เรอรบจอดอย คอ กรงเทพ ฯ ปากนำ เกาะสชง สงขลา ภเกต อตอและซอมทำเรอ จำเปนตองจดตงขนทกรงเทพ ฯ สวนอซอมเรออยางนอยตองมประจำอยทเกาะสชงและภเกต ควรจะมการจดตงโรงงานอยางยอยขนทปากนำ สงขลา จนทบร เกาะกง เกาะคราม และตรง ควรจดตงสถานสอสารสำหรบรวบรวมและรายงานขาวทางทหารเรอ ขนทกรงเทพ ฯ ปากนำ เกาะสชง บางพระ เกาะคราม เกาะกง จนทบร ระยอง เพชรบร นครศรธรรมราช สงขลา ตรง ภเกต และระนอง วเคราะหบนทกความเหนเรอง เรอ “ส” และบนทกโครงสรางกองเรอรบ บนทกทง ๒ ฉบบ ทพระองคทานจดทำขนไมนาจะเปนแคบนทก ซงถาตรวจสอบรายละเอยด

๐20

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

แลวจะมการพจารณาตรวจสอบและเสนอแนะในทกขนตอน ซงกคอ ยทธศาสตรทางเรอ ของพระองคทานไดมการพจารณาและใหขอเสนอแนะทางยทธศาสตรและยทธวธหลายเรอง ไมเฉพาะเรอ ดำนำเทานน สรปดงน ขวญและกำลงใจของกำลงพล พระองคพจารณาเหนวา กำลงพลของเรอดำนำ จะตองมขวญและกำลงใจด มคาตอบแทนทสง เนองจากเปนเรองทเสยงอนตรายในการปฏบตในเรอดำนำ นอกจากนนคนไทยไมใชชาวทะเล ดงนนควรจะตองมการฝกหดใหมาก ทรงคดถงการมกำลงบำรงไวอยางครบครน ทงเรอผวนำและเรอดำนำ คอ ควรมฐานทพ หรอสถานทหารเรอ ๔ แหง คอ ปากนำ - กรงเทพ ฯ เกาะสชง สงขลา ภเกต ซงในปจจบน ทร. กไดดำเนนการสรางฐานทพทงฝงอนดามนและอาวไทย ใกลเคยงกบททรงมพระวนจฉยทกประการ การจดกำลง มการวางกำลงทงเรอดำนำ และเรอรบ เปนขนอยางถกหลกการ การใชเรอผวนำและการใชเรอดำนำ มการใชอยางสอดคลองกบสภาวะแวดลอม ภมประเทศ และยทธวธ อยางด เชน เรอดำนำ ถาอยในอาวหรอแคแหลมกามา จะใชเรอดำนำขนาดเลก ไมถง ๑,๐๐๐ ตน ๔ ลำ ถาไกลออกไปกมระวางขบนำเกน ๑,๐๐๐ ตน รวมทงการใชเรอผวนำกมการวางกำลงเปนขนตอน ตามสถานทหารเรอและเปนขน ๆ ดวย การซอมบำรง มพระวนจฉยถงการมอลอย และการซอมบำรงอยางด และมขนตอน การปฏบตการรวมระหวางเรอดำนำ - เรอผวนำ เรอผวนำ - เรอสถาน เรอผวนำ - เรอดำนำ ไดมการคดอยางรอบคอบ และเปนยทธวธทนสมยจนปจจบน ทรงวเคราะหเปรยบเทยบ ระหวางเรอดำนำและเรอผวนำไว โดยละเอยดและถกตอง ทรงคดถงงบประมาณในการใชและความเปนไปได ความคมคาเปนอยางด ทรงคดถงยทธวธการใช ขอด ขอเสย ของ

เรอผวนำและเรอดำนำไดอยางถกตองและครบถวน ในดานการตอเรอดำนำ ทรงวเคราะหวาไมควรตอกบชาตท เปนภยคกคาม เชน ฝรงเศส องกฤษ ญปน เพราะในเวลานน ชาตตาง ๆ เหลานน เปนชาตทไมประสงคดตอเรา และเปนนกลาอาณานคม หากตอจากประเทศเหลานนกจะตกเปนทาสทางดานความคดและมผลทางยทธศาสตร ยทธวธเปนอยางยง อาจกลาวไดวา บนทกรายงานความเหนเรอง เรอ “ส” และบนทกโครงสรางกองเรอรบ ของเจาฟาทหารเรอ นบวาเปนยทธศาสตรทางเรอและยทธวธของกองทพเรอไทยทมรายละเอยดครบถวนทสามารถนำมาใชไดจนถงปจจบน ซงเปนไปตามหลกยทธศาสตรและตำราพไชยสงคราม ดงน เรองกำลงพล การใหบำเหนจ รางวล บำรงขวญ การจโจมขาศก โดยใชเรอ “ส” และขอดขอเสย เมอเปรยบเทยบกบกำลงรบขาศก การสงกำลงบำรงมอยางครบถวน การจดกำลงเปนไปตามหลกการของซนว มการปฏบตการรวม การเลอกจดออนจดแขง ของฝายเราและขาศก รยทธภมและพนทปฏบตการ การบำรงขวญและกำลงใจเปนไปอยางสอดคลองกบยทธศาสตรและยทธวธของ ซนว การใชงบประมาณ หรอทรพยากรเปนไปอยางคมคาและสอดคลองหลกยทธศาสตรและ ตำรา พไชยสงคราม การวเคราะหขาศก มการวเคราะหขาศกไดอยางถกตอง จากการวเคราะหขางตนจะเหนไดวาเอกสาร ดงกลาวนบเปนเอกสารทมคณคา แสดงใหเปนถงความมงมนและอจฉรยะภาพของพระองคทานอยางแทจรง จงนบเปนมรดกลำคาของราชนาวไทยและของไทยอกฉบบหนงจาก “เจาฟาทหารเรอ” ของพวกเรา “ในทสดน  จะขอกลาวอกทหนง  วาเราควรจะวนจฉยเสยใหเดดขาด  วาควรจะมเรอ  “ส”  หรอไม 

สรป

๐21

นาวกศาสตร  ปท ๙๕ เลมท ๔ เมษายน ๒๕๕๕

   เอกสารอางองhttp://www.navy.mi.th/navedu/submarine_web/http://www.navy.mi.th/navedu/submarine_web/

406_nav_plan.htm, ๒๒ มนาคม ๒๕๕๔

ความเหนเรอง เรอ “ส” นายเรอโท

กรมขนสงขลานครนทร, ๒๔๕๘

ทระลกงานพระราชทานเพลงศพ พล.ร.อ.ประพฒน จนทวรช ทระลกงานพระราชทานเพลงศพ พล.ร.อ.ประพฒน จนทวรช

มรดกในฉลองพระองค เจาฟาทหารเรอ ; ๒๕๔๘ มรดกในฉลองพระองค เจาฟาทหารเรอ ; ๒๕๔๘

เรอดำนำ : การขยายสมททานภาพในเอเชย-แปซฟก, เรอดำนำ : การขยายสมททานภาพในเอเชย-แปซฟก,

สรชาต บำรงสข ; โครงการจดพมพคบไป พ.ศ.๒๕๓๙

เพราะถาจะมแลวเขาใจวา กองเรอ “ส” จะเปนสวนสำคญของกองทพเรอไทยอยางหนง  เพราะฉะนนถาจะมแลวควรจะมใหใชไดจรง  ๆ  ไมใชมสำหรบประดบพระเกยรตยศ  หรอเหนวา  “ควรจะมไวบาง” อยางมเสยเลยดกวา ไมเสยเงน” 

ฯลฯ “แลการทจะมกองเรอเพมขนใหคนเราคนกบนำทะเล  แลลดการอยบก  หรอกองทหารฝายบกลงนน จะทำใหกองทหารทเรามเดยวนใกลทหารเรอเขาไปอก” 

ฯลฯ จากบนทกความเหนเรอง เรอ “ส”

ของนายเรอโท กรมขนสงขลานครนทร พระพทธศกราช ๒๔๕๘

ทำไมมนษยผชาญฉลาดจงไมแบงปนเวลา

ใหเสมอนหนงการแบงปนกองเงน

ตามคำสงสอนของพระพทธเจาบางเลา...

ไมตองแบงเวลาใหเปนสกองเทา ๆ กนหรอกเพยงแต

แบงปนเวลาในแตละสวนใหเหมาะสมเทานน

๘  ชวโมง สำหรบการทำงาน เพอความกาวหนา

มนคงในชวต

๘ ชวโมง สำหรบการพกผอน เกบเรยวแรงไวตอส

กบหนาทการงาน และอปสรรคในวนพรงน

๕  ชวโมง  สำหรบการเดนทางเพอประกอบกจการตาง ๆ

๒  ชวโมง สำหรบโลกสวนตวของตนเอง

๕๙ นาท สำหรบดแลและรกษาความสะอาดของทอยอาศย

และชวยเหลอสงคม

และ ๑ นาทของคณ ทมอบใหกบคนทรก และหวงใย

คณ โดยไมนำเวลาอนเขามาเกยวของเพราะเพยง ๑ นาทน

มนมคามากเกนกวาคณานบไดในความรสกของเขาคนนน

จงอยากลาววา “ไมมเวลา...”

เพราะเวลาเปนสงทยตธรรมทสดในโลกนทมใหแกมนษย

มนษยทกคนมเวลาวนละ ๒๔ ชวโมงเทา ๆ กน

ไมมใครมเวลามาก

และไมมใครมเวลานอยไปกวาน

คำคมนาคด

ทมา: M2F วนท ๕ มกราคม พ.ศ.๒๕๕๕

เกบตก

๐22