สารบญ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบทหก

(พ.ศ. 2530-2534) หนา

ภาคท 1 บทท 1 สรปสาระส าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 1 บทท 2 สรปผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 20

ภาคท 2 การปรบปรงประสทธภาพการพฒนา

แผนงานท 1 แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม

บทท 1 บทน า 28 บทท 2 ทศทางเศรษฐกจสวนรวมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 30 บทท 3 การฟนฟฐานะทางการเงนการคลงของประเทศ 37 บทท 4 การระดมเงนออมและบทบาทของภาคเอกชนในการพฒนา 41 บทท 5 การคลงภาครฐบาล 51

แผนงานท 2 แผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม บทท 1 บทน า 68 บทท 2 ขนาดและการกระจายตวของประชากร 72 บทท 3 แผนพฒนาคณภาพคนและแรงงาน 78 บทท 4 แผนเสรมสรางความสงบสขในสงคม 99 บทท 5 แผนปรบปรงกลไกการพฒนาสงคม 104

แผนงานท 3 แผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บทท 1 บทน า 107 บทท 2 สภาพปญหา 113 บทท 3 ประเดนการพฒนา 128 บทท 4 แนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 131

หนา

แผนงานท 4 แผนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย บทท 1 บทน า 145 บทท 2 สภาพปญหา 147 บทท 3 วตถประสงค เปาหมาย แนวทาง และแผนงานการพฒนา 156

แผนงานท 5 แผนปรบปรงการบรหารและทบทวนบทบาทของรฐในการพฒนาประเทศ บทท 1 บทน า 166 บทท 2 การปรบปรงระบบบรหารของรฐใหเขาสระบบแผนงาน 168 บทท 3 การปรบปรงเครองมอสนบสนนของรฐในการบรหารการพฒนา 174 บทท 4 แนวทางการปรบปรงกลไกการใหบรการของรฐ 180 บทท 5 การประสานความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชน 182

แผนงานท 6 แผนพฒนารฐวสาหกจ บทท 1 บทน า 186 บทท 2 ผลการด าเนนงานและประเดนการพฒนา 188 บทท 3 แนวทางการพฒนารฐวสาหกจ 193

ภาคท 3 การปรบปรงโครงสรางการผลตและบรการ

แผนงานท 7 แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

บทท 1 บทน า 199 บทท 2 วตถประสงคและเปาหมาย 201 บทท 3 การผลตเพอขาย 210 บทท 4 การกระจายการผลตและการบรการ 214 บทท 5 การพฒนาการตลาด 231 บทท 6 การปรบปรงระบบบรหารการผลตและการตลาด 236 บทท 7 บทบาทของภาครฐบาลในการพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน 242

หนา

แผนงานท 8 แผนพฒนาระบบบรการพนฐาน บทท 1 บทน า 249 บทท 2 สภาพปญหา 252 บทท 3 แผนพฒนาดานสาธารณปโภค สาธารณปการ 255 บทท 4 แผนพฒนาดานพลงงาน 262 บทท 5 แผนพฒนาดานการขนสง 270 บทท 6 แผนพฒนาดานการสอสาร 278

ภาคท 4 การกระจายความเจรญและสรางความเปนธรรม

แผนงานท 9 แผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ

บทท 1 บทน า 282 บทท 2 แผนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล 284 บทท 3 แผนพฒนาเมองศนยกลางความเจรญในภมภาค 300 บทท 4 แผนพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก 310 บทท 5 การเตรยมการพฒนาพนทเศรษฐกจใหมบรเวณอน ๆ 317 บทท 6 ระบบบรหารงานพฒนาเมองและพนทเฉพาะ 320

แผนงานท 10 แผนพฒนาชนบท บทท 1 บทน า 322 บทท 2 ผลการด าเนนงานและประเดนการพฒนา 325 บทท 3 วตถประสงค กลยทธ เปาหมายและแนวทางการพฒนา 330 บทท 4 การพฒนาปจจยขนพนฐานทางดานการผลตและการตลาดในชนบท 333 บทท 5 การเพมประสทธภาพ และความสามารถของรฐในการแกปญหา ของชาวชนบท 337 บทท 6 การปรบปรงกลไกการบรหารงานพฒนาชนบทใหมการผนกก าลงทก ๆ ฝาย เปนระบบครบวงจร 343 บทท 7 การเพมการมสวนรวมขององคกรประชาชนภาคเอกชนในการพฒนาชนบท 352 บทท 8 แผนงานและงบประมาณพฒนาชนบท 358

บทท 1 สรปสาระส าคญแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6

ค าน า

1. แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มจดมงหมายหลกจะยกระดบการพฒนาประเทศใหเจรญกาวหนาตอไปในอนาคต ควบคไปกบการแกไขปญหาทางเศรษฐกจและสงคมทสะสมมาตงแตอดต ทงน เพอใหประชาชนชาวไทยมรายได คณภาพชวตความเปนอยและสภาพจตใจทดข น ดงนนประเดนหลกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 กคอ ท าอยางไรจงจะสามารถยกระดบการพฒนาประเทศเพอใหเศรษฐกจไทยขยายตวสงกวาในชวงระยะเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทผานมา โดยค านงถงทงอตราและลกษณะการขยายตวทางเศรษฐกจทจะไมกอใหเกดการบนทอนความมนคงและเสถยรภาพทางเศรษฐกจการเงนการคลง ตลอดทงใหมการเพมการจางงาน และการกระจายรายไดทเหมาะสม นอกจากนนจะตองค านงถงการแกปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดจนการเสรมสรางความเปนธรรมและพฒนาคณภาพชวตของประชาชนชาวไทยใหทวถงอกดวย

ผลการพฒนาประเทศทผานมา

2. การพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทง 5 แผน ในระยะเวลา 25 ปทผานมา ไดชวยยกระดบฐานะทางเศรษฐกจของประเทศและความเปนอยของประชาชนใหสงขนอยางเหนไดชด กลาวคอ ในแงรายไดประชาชาตสวนรวมไดเพมขนถง 18 เทา จากประมาณ 58,900 ลานบาทในป 2504 เปน 1,041,920 ลานบาทในป 2528 ในขณะทรายไดเฉลยตอบคคลเพมขนประมาณ 10 เทา จาก 2,150 บาทตอคนในป 2504 เปน 20,420 บาทตอคนในป 2528 สวนดานการพฒนาสงคมนน กไดมการยกระดบและกระจายบรการสงคมออกไปอยางกวางขวาง ทงทางดานการศกษา สาธารณสข เปนผลใหคณภาพชวตของประชาชนชาวไทยดขนเ ป น สวนใหญ เชน ทางดานการศกษาสามารถขยายโรงเรยนระดบมธยมไดครบทกอ าเภอ ทางดาน สาธารณสขมโรงพยาบาลอ าเภอทเปดบรการแลวถงรอยละ 92 ของจ านวนอ าเภอทงหมด และสถานอนามยรอยละ 98 ของจ านวนต าบลทงหมด รวมทงการใหบรการสาธารณสขมลฐานไดถงระดบ หมบาน ไมต ากวารอยละ 90 ของจ านวนหมบานในเขตชนบททวประเทศ

3. แมวาการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยทวไปจะบงเกดผลดพอสมควร แตกมปญหาและอปสรรคตางๆ เกดขนเปนระยะๆ โดยเฉพาะอยางยงเรมตงแตในชวงระยะเวลาของ

2

แผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เรอยมาจนถงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จากการประเมนผลปรากฏวาอตราการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ขยายเฉลยไดเพยงรอยละ 4.4 ตอปเทานน เทยบกบทเคยขยายตวไดเกนรอยละ 7 ของแผนพฒนาฯ ทผานๆ มา จะเหนไดวา ต าลงไปมาก และต ากวาเปาหมายรอยละ 6.6 ทก าหนดไวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 อกดวย เหตทเปนเชนนเปนเพราะไดเกดภาวะเศรษฐกจตกต าขนทวโลก มการแขงขนและกดกนทางการคาระหวางประเทศอยางรนแรงขน จงท าใหอตราการขยายตวของเศรษฐกจโลกไดเพยงรอยละ 2.5 เทานน นบวาอตราการขยายตวของประเทศไทยดงกลาวกยงสงกวาอตราการขยายตวของโลกเกอบหนงเทา

4. ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ประเทศไทยตองเผชญกบปญหาทางเศรษฐกจหลายดานทงปญหาทสะสมเปนเวลานาน เชน ปญหาการกระจายรายไดและปญหาความยากจน ฯลฯ และปญหาทเกดขนอนเนองมาจากความผนผวนของระบบเศรษฐกจของโลกทกลาวมาขางตน ในภาวะการณดงกลาว ประเทศไทยจ าเปนตองใชมาตรการทางเศรษฐกจหลายดานเพอคลคลายปญหา ในขณะทโอกาสทประเทศไทยจะขยายการสงออกมขอจ ากดอยางยง การแกปญหาหลายอยางจงเปนไปไดดวยความยากล าบาก อยางไรกดในชวงหลงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ผลจากการแกปญหาอยางจรงจง ประกอบกบภาวะเศรษฐกจระหวางประเทศทเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะราคาน ามนและอตราดอกเบยในตลาดโลกทลดลง ท าใหประเทศไทยสามารถคลคลายปญหาทางเศรษฐกจทส าคญๆ ไปไดหลายประการ เชน ภาวะเงนเฟอและการขาดดลการคา ซงในป 2529 คาดวาจะขาดดลการคาเพยง 22,500 ลานบาท เทยบกบทขาดดล 61,600 ลานบาทในป 2528

5. แมประเทศไทยจะสามารถคลคลายปญหาไปไดหลายดานทงๆ ทสถานการณทางเศรษฐกจระหวางประเทศไมสจะอ านวยมากนก แตปญหาทางเศรษฐกจทส าคญอกหลายประการ ยงคงมอยโดยเฉพาะการขาดดลการคลง ความยากจนและการวางงาน ตลอดจนภาระหนของประเทศทสะสมมากขน ซงจ าเปนทจะตองไดรบการแกไขตอไป อยางไรกตามในชวงของแผน พฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวาสถานการณทางเศรษฐกจระหวางประเทศจะเปดโอกาสใหประเทศไทยสามารถแกปญหาเหลานไดอยางมประสทธภาพมากขนพรอมๆ กบจะตองพยายามผลกดนใหระบบเศรษฐกจมอตราการขยายตวสงขนกวาในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

6. โอกาสส าคญทจะเปดชองทางใหแกเศรษฐกจของประเทศในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดแก โอกาสในการสงออกซงเกดขนจากการด ารงนโยบายคาเงนตราทเหมาะสม ประกอบกบประเทศทเปนตลาดส าคญในระบบการคาของโลกเรมทจะมมาตรการจ ากดการสงออกจากญปนและประเทศอตสาหกรรมใหมอยางจรงจงมากขน สถานการณเชนนยอมจะเอออ านวยเปดโอกาสใหแกประเทศไทยในการแขงขนในตลาดโลกไดดขนกวาในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 อยางไรกตามการแขงขนในตลาดโลกดงกลาวไมใชสงทจะท าไดโดยงาย ดงนนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จง จ าเปนตองเนนการเพมประสทธภาพและคณภาพในการพฒนาเปนพเศษเพอทจะเพมฐานะการ แขงขนของไทยในตลาดตางประเทศเปนเปาหมายส าคญ

3

วตถประสงคและเปาหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

7. เมอพจารณาถงสภาพปญหาและขอจ ากดส าคญๆ ประกอบกบโอกาสของการพฒนาทคาดวาประเทศไทยจะไดรบในอนาคตอนใกล แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดก าหนด วตถประสงคและเปาหมายทส าคญไว 2 ประการ คอ

ทางดานเศรษฐกจ จะตองรกษาระดบการขยายตวใหไดไมต ากวารอยละ 5 เพอรองรบก าลงแรงงานใหมทจะเขาสตลาดแรงงานไมนอยกวา 3.9 ลานคน ทงนโดยเนนลกษณะการขยายตวทจะชวยเสรมสรางความมนคงทางเศรษฐกจและชวยแกปญหาทางเศรษฐกจหลายดานทเกดขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

ทางดานสงคม แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะมงพฒนาคณภาพคนเพอใหสามารถพฒนาสงคมใหกาวหนา มความสงบสขเกดความเปนธรรม สอดคลองและสนบสนนการพฒนาประเทศสวนรวม พรอมๆ กบการธ ารงไวซงเอกลกษณของชาต วฒนธรรมและคานยมอนด และ ยกระดบมาตรฐานคณภาพชวตของคนในชนบทและในเมองใหไดตามเกณฑความจ าเปนพนฐาน

แนวทางการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

8. เพอใหบรรลถงวตถประสงคหลกและเปาหมายทงดานเศรษฐกจและสงคมดงกลาวขางตน จ าเปนอยางยงทจะตองก าหนดแนวทางการพฒนาใหชดเจน อนจะน าไปสการจดท า แผนงานและแผนปฏบตการทเหมาะสมตอไป ประเดนส าคญททกฝายจะตองตระหนก กคอ แมวาสถานการณตางๆ จะคลคลายไปบาง และโอกาสในการพฒนาจะมมากขนกตาม แตกไมใชเรองงายๆ นกทจะใชโอกาสดงกลาวใหเกดประโยชนไดอยางสงสด ดงนนจงจ าเปนอยางยงทจะตอง ทมเทเอาใจใส ตลอดจนรวมมอประสานงานเพอการท างานอยางหนกตอไปอกตามแนวทางส าคญๆ ดงน คอ

(1) เพมประสทธภาพในการพฒนาประเทศ ทงในดานทรพยากรมนษย วทยาศาสตรและเทคโนโลย และทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนปรบปรงระบบการบรหารและการ จดการ โดยยดหลกการท างานอยางเปนระบบและครบวงจร โดยเฉพาะอยางยงการทบทวนบทบาทของรฐ ใหอยในกรอบทเปนหนาทอนชอบธรรมของรฐ และค านงถงความเหมาะสมกบขดความสามารถและฐานะการเงนการคลงเปนส าคญ โดยหนมาเพมบทบาทของภาคเอกชนใหมากขนในการพฒนาประเทศ ไมเฉพาะแตทางดานการผลตเทานน แตใหรวมถงการใหบรการพนฐานบางประการ ซงเคยเปนหนาทของรฐอกดวย

(2) ปรบปรงระบบการผลต การตลาด และยกระดบคณภาพปจจย พนฐานทางเศรษฐกจ เพอใหตนทนสนคาลดลง กระจายชนดสนคาใหมากขนควบคไปกบการ

4

ขยายตลาด ซงจะท าใหสนคาไทยสามารถแขงขนในตลาดโลกไดดยงขน ขณะเดยวกนกจะเนนการพฒนาระบบตลาดในประเทศไปพรอมๆ กน

(3) มงกระจายรายไดและความเจรญไปสภมภาคและชนบทมากขน โดยใหยดกลมผมรายไดนอย ทงในภมภาคและชนบท เปนกลมเปาหมายหลกทควรไดรบผลจากการพฒนาประเทศ

แผนงานหลก

9. จากวตถประสงคและแนวทางการพฒนาดงกลาว แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดก าหนดแผนงานเพอเปนกรอบในการปฏบตงานของภาครฐและเอกชน รวมทงสน 10 แผนงาน ซงแบงออกเปน 3 กลมใหญ ตามแนวทางขางตนดงน

การปรบปรงประสทธภาพการพฒนา

แผนงานในกลมน สวนใหญจะเปนการเพมประสทธภาพ เครองมอและกลไกตางๆ ทอยในขบวนการพฒนา เชน การปรบปรงคณภาพคน การใชวทยาศาสตร เทคโนโลย การเพมประสทธ-ภาพการบรหารการจดการในภาคของรฐและรฐวสาหกจ ทงนเพราะสงตางๆ เหลานสามารถทจะด าเนนการไดทนทแมจะมขอจ ากดในดานการเงนและทรพยากร อยางไรกด โดยทปญหาเรองการเงนและทรพยากรกมความจ าเปนทจะตองดแลเอาใจใส ตลอดจนจะตองมการก าหนดนโยบายและมาตรการในเรองนใหแจงชด จงไดรวมแผนงานเศรษฐกจสวนรวมไวในกลมนดวย คอ

(1) แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม

(2) แผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม

(3) แผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(4) แผนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(5) แผนปรบปรงการบรหารและทบทวนบทบาทของรฐในการพฒนาประเทศ

(6) แผนพฒนารฐวสาหกจ

การปรบปรงโครงสรางการผลตและบรการคณภาพบรการพนฐาน

แผนงานในกลมนมจดมงหมายในการทจะปรบปรงโครงสรางการผลตและบรการพนฐานของประเทศใหเหมาะสมมากขน โดยใหมการกระจายโครงสรางการผลตเพอลดความเสยง การลดตนทนการผลตใหต าควบคไปกบการปรบคณภาพสนคาและบรการใหดขนเพอใหสามารถแขงขนกบ

5

ตางประเทศได ซงผลจากการปรบโครงสรางการผลต การคากบตางประเทศและบรการพนฐานตามแผนงานในกลมน จะสามารถสรางงานเพอรองรบแรงงานไดมากขน ในกลมนจะมอย 2 แผนงาน คอ

(7) แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

(8) แผนพฒนาระบบบรการพนฐาน

การกระจายความเจรญและสรางความเปนธรรม

การเพมประสทธภาพการพฒนาประเทศตามกลมแผนงานกลมแรกกด การมงปรบปรง โครงสรางการผลตและบรการพนฐานเพอชวยเสรมสรางการจางงานในกลมสองกดจะมผลใหประเทศสามารถยกระดบการพฒนาไดเปนสวนรวม แตจดมงหมายทส าคญอกประการหนงของการพฒนาประเทศคอ การกระจายความเจรญไปสสวนภมภาคและสรางความเปนธรรมในสงคม จง จ าเปนทจะตองมแผนงานทางดานการพฒนาระบบเมองในเขตมหานครและสวนภมภาค ตลอดจนการพฒนาชนบทและพนทเฉพาะขนมารองรบ ซงเปนแผนงานในกลมหลงสดน การทไดก าหนดแผนพฒนาชนบทในกลมสดทายนมไดหมายความวาแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะใหความสนใจตอการพฒนาชนบทนอยลง ในทางตรงกนขามการพฒนาชนบทไทยยงคงเปนหวใจและเปนเปาหมายหลกของการพฒนาประเทศอย นอกจากนนจะเหนไดวาการด าเนนงานของแผนงานตางๆ ทอยในสองกลมแรกทง 8 แผนงาน ลวนมจดมงมาสการสงผลใหแกประชาชนในชนบทเกอบทงสน ดงนน ในกลมนจงก าหนดแผนงานไว 2 แผนงาน คอ

(9) แผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ

(10) แผนพฒนาพฒนาชนบท

สาระส าคญของแผนงานหลก

10. ส าหรบแผนงานหลกทง 10 แผนงานใน 3 กลมขางตน มประเดนทเปนสาระ ส าคญๆ ในแตละแผนงานดงตอไปน คอ

(1) แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม

เพอใหการขยายตวทางเศรษฐกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพมขน รอยละ 5 ตอป และใหมการจางงานใหมเพมขน 3.9 ลานคน และเพอบรรเทาปญหาการวางงานในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะอยางยงการวางงานตามฤดกาล และการท างานต าระดบ รวมทงบรรเทาปญหาความยากจน ปญหาการขาดดลการคา ดลบญชเดนสะพด ตลอดจนปญหาการขาดดล การคลง แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม จงมสาระส าคญดงน

6

- ปรบปรงระบบการผลตดานตางๆ ใหสามารถเพมอตราความเจรญเตบโตไดโดยเฉลยรอยละ 5 ตอป เพอรองรบแรงงานทคาดวาจะเพมขน พรอมทงรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ

- เรงระดมเงนออมใหสงขนโดยเฉพาะอยางยงในภาครฐบาล และในขณะทยงเพมการออมไมไดมากนก และยงคงมปญหาดานการสงออกจะตองก าหนดการใชจายภาครฐบาลใหเปนไปอยางประหยดและมประสทธภาพ เพอรกษาอตราการขยายตวและเสถยรภาพทางเศรษฐกจ โดยใหการลงทนภาครฐบาลเพมเฉลยรอยละ 1.0 ตอป สวนการด าเนนงานดานอนๆ ของภาครฐบาล รวมทงการพฒนาประสทธภาพในการบรหารสาธารณะใหเพมเฉลยรอยละ 5.3 ตอป (ในราคาคงท)

- สนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทในการพฒนาเพมขน โดย ลดภาระของภาครฐบาลลง คอ ใหการลงทนภาคเอกชนเพมเฉลยรอยละ 8.1 ตอป การบรโภคเพมเฉลยรอยละ 3.7 ตอป (ในราคาคงท) และใหภาครฐบาลท าหนาทดานการประสานแนะน าและชวยเหลอภาคเอกชนในดานตางๆ เพมขน

- พจารณาใชมาตรการทางดานการเงน การคลง และดานอนๆ เพอใหมสวนสนบสนนการพฒนาในสาขาและกจกรรมทจ าเปนมล าดบความส าคญสง เชน การผลตเพอการสงออก การทองเทยว ฯลฯ

- ปรบปรงโครงสรางภาษอากรใหเขาใจงาย อตราเหมาะสม มฐานภาษกวาง เพอใหรฐบาลมรายไดเพมขน เสรมสรางความเปนธรรมและเพอสนบสนนการลงทนใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได

- พจารณาจดสรรงบพฒนา โดยใหความส าคญแกกจกรรมท สอดคลองกบแนวทางของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ในสวนทจะชวยแกปญหาการวางงาน การขาดดลการคา ดลบญชเดนสะพด เชน การพฒนาชนบท การเกษตร อตสาหกรรมการเกษตร อตสาหกรรมในชนบท การตลาด และการบรการตางๆ เปนตน

(2) แผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม

ในระยะเวลาทผานมา แผนพฒนาฯ ฉบบตางๆ มกใหความส าคญแกการพฒนาสงคมโดยเนนการขยายบรการพนฐานทางดานสงคม เชน การศกษา สาธารณสข ฯลฯ ซงแมจะไดด าเนนการไปมากแลวกตาม แตปญหาทางดานสงคมบางเรองกลบรนแรงและมความสลบ ซบซอนเพมขน ดงนนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงเหนสมควรปรบแนวทางการพฒนาสงคมสวนรวม อนไดแก บรการพนฐานทางสงคมดงกลาวมาเนนความส าคญแกการพฒนาสงคมในระดบพนฐาน คอ ตงแตระดบคน ครอบครว และชมชน อนเปนสวนยอยของสงคมใหมากขน โดยสนบสนนใหม

7

ขนาดและโครงสรางของประชากรทเหมาะสม และมงพฒนาคนใหเปนคนด มความสามารถ และมบทบาททเหมาะสมตอการพฒนาประเทศ โดยมแนวทางดงตอไปน

- ด าเนนมาตรการตางๆ เพอใหประเทศมประชากรในขนาดและโครงสรางทเหมาะสมในระยะยาว โดยใหอตราการเพมประชากรในป 2543 เหลอรอยละ 1.3 ขณะเดยวกนกใหมแผนการกระจายตวของประชากรทเหมาะสม โดยใหความส าคญตอการพฒนาเมอง ศนยกลางความเจรญในภมภาค พนทเฉพาะ ควบคไปกบการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล และการเรงรดพฒนาชนบทเพอเปนฐานเศรษฐกจและการจางงานเพมขน รวมทงเพมคณภาพชวตของผมรายไดนอย ซงอาศยอยในเขตชมชนแออดภายในเมอง

- พฒนาคณภาพคน โดยสนบสนนการใหการศกษาและฝกอบรมเพอปลกฝงทศนคต คานยมและความสามารถในการท างานเพอประกอบอาชพโดยวธการตางๆ เชน การพฒนาระบบแนะแนวอาชพในสถาบนการศกษา การจดการศกษาในระบบโรงเรยน -โรงงาน ใหกวางขวางมากยงขน เนนการมสวนรวมของประชาชนในการรกษาสขภาพของตนเอง อยางไรกดการเพมคณภาพคนนจะเนนการน าหลกเศรษฐศาสตรมาใชในการปรบปรงประสทธภาพและความเปนธรรมในการจดบรการสงคมของรฐ โดยทบทวนนโยบายจดเกบคาบรการทางสงคมในดาน สาธารณสขและการศกษาเพอใหมทรพยากรพอเพยงมาใชในการพฒนาคณภาพของบรการมาก ยงขน

- เสรมสรางความสงบสขในสงคม และปองกนอาชญากรรมอบตภย โดยการขยายงานดานชมชนสมพนธ เพอใหประชาชน ครอบครว และชมชน มบทบาทและสวนรวมใหการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม การปองกนยาเสพตดหรอสารเสพตด ตลอดจนจดใหมระบบความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนในการปองกนอบตภยดงกลาว

- มงบรรเทาปญหาการวางงาน โดยเรงรดพฒนาระบบขอมลขาวสารทรพยากรมนษยและการมงานท า เพอประโยชนในการวางแผนดานก าลงคน การพฒนาระบบขาวสารแรงงานและศนยแรงงานภมภาค และการพฒนาตลาดแรงงานทงในประเทศและตางประเทศ และจดระบบการศกษาใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

- ใหความเอาใจใสตอปญหาแรงงาน โดยเฉพาะการคมครองแรงงานเดกดวยวธการสงเสรมใหเดกในเกณฑการศกษาภาคบงคบไดรบการศกษาจนจบ ป .6 อยางทวถง ควบคกนไปกบการสนบสนนใหมการเพมสวสดการและปรบปรงสภาพการท างานของแรงงานเดก ตลอดจนขจดการเลอกปฏบตส าหรบแรงงานหญงทงในเรองคาจาง สภาพการท างาน การฝกอบรมพฒนาฝมอแรงงาน เปนตน

- สนบสนนใหองคกรภาคเอกชน ชมชน และครอบครว เขามาม สวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาสงคมมากยงขน โดยวธการสงเสรมการรวมตวขององคกร

8

เอกชนเพอประสานงานกบภาครฐ การรณรงคประชาสมพนธเรองหนาท และบทบาทความรบผดชอบของครอบครวในสงคม ตลอดจนการสงเสรมการจดองคกรชมชนเพอผนกก าลงรวมกนในการปองกนและแกไขปญหาสงคมของแตละชมชน และเปนแกนในการประสานงานกบฝายรฐ

(3) แผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การใชทรพยากรธรรมชาตทแลวมาเปนไปอยางขาดระบบ ท าใหเกดความเสอมโทรมเปนอนมาก บางครงกมการขดแยงอยางรนแรงระหวางการใชทรพยากรตางๆ กบปญหาทางดานสงแวดลอม ดงนน เพอใหการใชทรพยากรธรรมชาตซงเสอมโทรมและลดนอยลงเปนไปอยางมประสทธภาพ ประสานสอดคลองกบสงแวดลอม ขณะเดยวกนเพอเปนการแสวงหาทรพยากรธรรมชาตเพมเตม ซงจะน ามาใชในการพฒนาประเทศในอนาคตตอไปได การพฒนาตามแผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จงมแนวทางด าเนนงานทส าคญดงตอไปน

- ปรบปรงการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตใหไดผลมากขนเพอการจางงาน โดยเฉพาะอยางยงการสนบสนนใหเอกชนใชทดนในการปลกไมยนตนเพอผลทางเศรษฐกจ การอนรกษทรพยากรในนานน าไทยเพอใหสามารถใชประโยชนในทางเศรษฐกจไดอยางตอเนอง สม าเสมอ และการใชประโยชนจากทรพยากรแหลงน าทมอยใหมประสทธภาพมากขน

- ด าเนนการเพอจดใหมกรรมสทธทด นประเภทตางๆ อยางเหมาะสม ภายในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นอกจากนนจะปรบปรงระบบการผลตทางการเกษตรใหสอดคลองกบสมรรถนะทดน ตลอดจนบรรเทาและแกไขปญหาอนเกดขนจากความเสอมโทรมของดน และดนทมปญหาประเภทตางๆ

- จดใหมการแสวงหาและพฒนาทรพยากรธรรมชาตเพมขนอยาง ตอเนอง โดยเฉพาะการส ารวจธรณฟสกสทางอากาศทวประเทศใหเสรจและเรมท าการเจาะส ารวจภาคพนดนในกรณทมขอมลบงวาพนทใดมศกยภาพในการผลตทรพยากรพลงงานและแรทมคณคาทางเศรษฐกจ ในดานทรพยากรแหลงน าจะสนบสนนใหเพมการใชประโยชนแหลงน าใตดนในระดบไรนาในพนททสามารถท าได สวนพนทนอกเหนอจากนน จะสนบสนนใหมการสรางแหลงน าขนาดเลกในระดบไรนากระจายไปในพนทตางๆ อยางทวถง เพอประโยชนในการใชสอยและการผลตทางการเกษตรของครวเรอน

- จดใหมเครองมอในรปของแผนแมบทและแผนท เพอประโยชนในการวางแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เชน การท าแผนททดนใหมมาตรฐานเดยวกนเพอใหหนวยราชการสามารถใชประโยชนรวมกน การท าแผนแมบทของเขตอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา การท าแผนแมบทของการใชประโยชนทางเศรษฐกจของทรพยากรธรรมชาต ชายฝ งทะเล รวมทงการศกษาเพอแกปญหาสารพษ

9

- ปรบปรงการจดระบบการบรหารและจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความสมบรณ และอยในมาตรฐานเดยวกน โดยจะสนบสนนใหองคกรในระดบทองถนทอย ใกลชดกบทรพยากรธรรมชาตเขามามสวนรวมในการบรหารและการจดทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมากยงขน

(4) แผนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

การพฒนาประเทศในระยะทผานมา ยงใหความส าคญตอบทบาทของ วทยาศาสตรและเทคโนโลยคอนขางนอย เพงจะมาเนนในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยไดเรมด าเนนการมาบางแลวบางสวน อยางไรกด เนองจากวทยาศาสตรและเทคโนโลยนบวนจะมความจ าเปนตอการพฒนาประเทศมากยงขน ดงนน ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงใหความส าคญแกเรองนในอนดบสง ทงนเพอการวางรากฐานในการพฒนาขดความสามารถทางการผลตและแปรรปเพอยกฐานะของประเทศใหเขาระดบเดยวกนหรอสงกวาประเทศกลมอตสาหกรรมใหม ซงจะเปนการชวยใ ห ประชาชนในประเทศโดยสวนรวมมระดบความเปนอยทสงขน และเพอใหประเทศสามารถแขงขนอยางมประสทธภาพมากยงขนในตลาดโลก อนจะเปนการชวยเพมการจางงานแลประสทธภาพของแรงงานในกจกรรมทเกยวของกบการสงออกควบคกบการฟนฟภาวะเศรษฐกจภายในประเทศ แผนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะด าเนนการดงตอไปน

- สนบสนนการจดระบบวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหมบทบาทในการพฒนาประเทศมากยงขน โดยพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในสาขาหลกทเปนรากฐานในการพฒนาประเทศในอนาคตและพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหสอดคลองกบโครงสรางทางเศรษฐกจในอนาคต

- พฒนาโครงสรางพนฐานของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซง รวมถงการพฒนาองคกร และการแกไขปรบปรงกฎหมายและระเบยบขอบงคบตางๆ ทเคยเปนปญหาและอปสรรคใหหนมาสนบสนนการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขน

- พฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหมประสทธภาพยงขน โดยเนนหนกในเรองการปรบปรงคณภาพและการใชงานใหเกดประโยชนสงสด รวมทงสนบสนนการผลตก าลงคนทางดานน ในสวนทยงขาดแคลนและมความตองการสง

- สงเสรมการวจยและพฒนาของชาต ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยจดใหมนโยบายทเหมาะสม และพยายามจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนงานวจยตามความ จ าเปน ในสาขาทควรสนบสนนอยางเรงดวน เชน พนธวศวกรรม เทคโนโลยชวภาพ โลหะกรรมและวสด อเลกทรอนคส ฯลฯ

10

- เพมประสทธภาพการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ ทงนเพอใหเกดผลดตอการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาเทคโนโลยในประเทศอยางแทจรง

- พฒนาระบบขอมลและขอสนเทศ ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยเฉพาะในดานการจดตงเครอขายขอสนเทศ ตลอดจนดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอประโยชนในการก าหนดนโยบายและแผนวทยาศาสตรทเหมาะสม

- สงเสรมบทบาทของภาคเอกชน ในการพฒนาและใชเทคโนโลยใหมากขน โดยเฉพาะอยางยงการใหสงจงใจทางดานภาษอากรแกภาคเอกชนทมการลงทนดานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(5) แผนปรบปรงการบรหารและทบทวนบทบาทของรฐในการพฒนาประเทศ

ระบบการบรหารนบวามความส าคญอยางยงตอการพฒนาประเทศ โดยเฉพาะในภาวะการณททรพยากรของชาตหลายๆ ประการตองเผชญกบขอจ ากดเชนปจจบนน ยงจ าเปนจะตองเนนการบรหารงานใหมประสทธภาพมากยงขนไปอก ดงนน ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงมวตถประสงคส าคญทจะใหการพฒนาประเทศเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายสวนรวมทก าหนดไว และเพอใหภาครฐบาลสามารถด าเนนการไดอยางเปนระบบครบวงจร จงไดก าหนดแผนปรบปรงการบราหรอนมแนวทางหลกๆ ในการด าเนนงานทจะแกไขปญหาความ ซ าซอน การขาดการประสานงานภายในภาครฐบาล ปรบปรงเครองมอการพฒนาทมอยใหม ประสทธภาพมากขน ปรบปรงคณภาพบรการของรฐ และพฒนาความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนดงตอไปนคอ

- พฒนาระบบการบรหารของรฐใหสามารถเอออ านวยประโยชนตอการพฒนาดานตางๆ เพมขน อนไดแก ระบบแผนงาน แผนปฏบตการ การประสานแผน และการปรบปรงแผนก าลงคนเพอสนบสนนระบบแผนงาน

- ปรบปรงเครองมอสนบสนนการพฒนา 2 ประเภท ไดแก การประชาสมพนธเพอสรางการมสวนรวมและสงเสรมการผนกก าลงและการปรบระเบยบขอบงคบ ตลอดจนค าสงของทางราชการเพอใหเกดความคลองตวและผอนคลายอปสรรคของภาคเอกชน

- ใหประชาชนไดรบบรการของรฐทมคณภาพมากขน อนจะเปนการอ านวยความสะดวกซงจะชวยลดคาใชจายของประชาชน ตลอดจนลดตนทนการผลตในเชงธรกจของภาคเอกชน

- ปรบปรงกลไกการประสานความรวมมอระหวางภาครฐบาลและ เอกชนใหเขมแขงขน โดยเนนความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนเปนส าคญ

11

(6) แผนพฒนารฐวสาหกจ

การด าเนนงานของภาครฐวสาหกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงไดก าหนดนโยบายหลกใหรฐวสาหกจพงตนเองมากขน โดยใหมการลดเงนอดหนนจากรฐบาล และปรบราคาสนคาคาบรการ เพอใหมผลตอบแทนในการลงทนอยางนอยเทากบดอกเบยพนธบตร รฐบาล ตลอดทงใหมการแปรสภาพการบรหารเขาสเชงธรกจนน ผลปรากฏวา การด าเนนงานของ รฐวสาหกจโดยสวนรวมมแนวโนมดขน ทงในดานการจดการและฐานะการเงน กลาวคอ ในจ านวนรฐวสาหกจ 59 แหง ทตองปฏบตงานตามระเบยบงบลงทนของรฐบาล พ.ศ. 2522 ไดด าเนนงานมผลก าไรถง 57,717 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงคดเทยบเปนอตราผลตอบแทนการลงทนไดประมาณรอยละ 4.2 ของสนทรพยรวมของรฐวสาหกจดงกลาว นอกจากนนรฐวสาหกจทด าเนนงาน “ขาดทน” มจ านวนลดลงเหลอเพยง 11 แหง จากเดมซงเคยขาดทนเกอบ 20 แหง ในตอนตนของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวาขนาดและอตราการขยายการลงทนของ รฐวสาหกจ โดยเฉพาะในสาขาพลงงานและกจการคมนาคมขนสง ไดเพมขนเกอบ 1 เทา ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 หรอมขนาดงบลงทนทงหมดถง 169,889 ลานบาท เทยบกบชวงแผน พฒนาฯ ฉบบท 4 ทไดลงทนไปเพยง 89,000 ลานบาท จงท าใหรฐวสาหกจตองพงแหลงทมาของทนจากการกอหนกบตางประเทศและการกภายในประเทศในสดสวนสงถงรอยละ 60 ของงบลงทน โดยไมไดมการเพมทนมากนก สวนการลงทนจากแหลงรายไดของตนเองกยงอยในระดบคอนขางต า ตลอดทงยงมปญหาหนคางช าระทสะสมมากขนระหวางรฐวสาหกจกนเองซงท าใหรฐวสาหกจประสบปญหาสภาพคลองตวทางการเงนเปนลกโซ ทงหมดนหากปลอยไวจะสงผลกระทบตอการรกษาความมนคงทางการคลงของภาครฐบาล และการบรหารหนกบตางประเทศอยางแนนอน

สวนทางดานการบรหารก าลงคนของรฐวสาหกจนน กเปนอกประเดนหนงทจะตองมการปรบปรงตอไป กลาวคอ ปจจบนก าลงคนของรฐวสาหกจทงหมดมประมาณ 250,000 คน และมอตราการขยายตวเพมขนถงรอยละ 3 ตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เมอเทยบกบภาคราชการขยายตวทแทจรงประมาณรอยละ 2.5 นอกจากนนอตราเงนเดอนและคาตอบแทนของรฐวสาหกจอยในเกณฑสงมากเมอเทยบกบขาราชการหรอภาคเอกชน โดยเฉลยสงกวาขาราชการประมาณรอยละ 55 ในแงของก าลงคนระดบกลางและระดบต า จงท าใหคาใชจายบคคลเพมเปน สดสวนสงขนกวาคาใชจายอนๆ ซงไดเปนปญหาหลกประการหนงในการบรหารตนทนของ รฐวสาหกจ

ฉะนน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดวางแนวทางการพฒนา รฐวสาหกจไว ดงน

12

- มงการเพมประสทธภาพการด าเนนงานของรฐวสาหกจไปสเชงธรกจใหมากขน โดยพจารณายกระดบคณภาพบรการใหไดมาตรฐานปกตสากลในราคาทเหมาะสม และใหหาลทางเพมรายไดและลดตนทนการผลต เพอใหมผลตอบแทนการลงทนตอมลคาทรพยสนรวมใหสงขนไดระดบเทยบเทากบอตราดอกเบยพนธบตรรฐบาล คอ จะตองลงทนเฉพาะโครงการทมผลตอบแทนทด ขณะเดยวกนกมความจ าเปนทจะตองจ ากดขนาดการลงทนของภาครฐวสาหกจโดยสวนรวม ใหอยในระดบทเหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศเปนปๆ ไป ทงน โดยลดการลงทนหรอการรวมทนในกจการตอเนองหลายอยางทธรกจเอกชนด าเนนการไดดกวา เพอเปนการแบงเบาภาระการเงนของภาครฐบาล โดยเฉพาะการลดการกอหนกบตางประเทศลง และจะตองก าหนดใหมการเพมสดสวนการลงทนจากรายไดของรฐวสาหกจเองมากขน และสนบสนนใหรฐวสาหกจเพมสวนทนของตนเองโดยขายหนใหเอกชนดวย

- ก าหนดนโยบายราคาสนคา และคาบรการของรฐวสาหกจใหคม ตนทนเพอพงตนเองใหได โดยเลกการใหเงนอดหนนทางตรงและทางออม ยกเวนในกรณทรฐบาลไดก าหนดใหปฏบตตามนโยบายของรฐบางเรองเทานน ขณะเดยวกนจะตองคอยประเมนสอดสองการก าหนดราคาของรฐวสาหกจทเปนธรกจลกษณะผกขาดบางประเภทไมใหสงเกนกวาปกตสากลดวย โดยเฉพาะดานราคาพลงงาน และบรการสอสารโทรคมนาคมระหวางประเทศ เปนตน

- ก าหนดแนวนโยบายบรหารบคคล โดยใหมการจดท าแผนอตราก าลงรวมอยในแผนรฐวสาหกจ เปาหมายอตราก าลงคนควรใหไดสดสวนกบผลผลตทชดเจน และก าหนดเพดานรายจายคาลวงเวลา และคาใชจายสวสดการทกรปแบบไมใหเกนรอยละ 15 และ รอยละ 10 ของเงนเดอน ตามล าดบ ตลอดทงสนบสนนใหมการวาจางใชบรการเอกชน และสงเสรมใหเอกชนเขารวมบรหารงานดวย

- ก าหนดแนวนโยบายใหมการแปรสภาพรฐวสาหกจ ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทจะพจารณาใหมการรวมทนกบภาคเอกชน ด าเนนการจ าหนายจายโอนหรอยบเลกกจการทด าเนนการไมไดผลตดตอกนมาโดยไมมสาเหตอนสมควร

- ทบทวนบทบาทและปรบปรงระบบการก ากบดแลรฐวสาหกจ ทงระดบชาต ระดบกระทรวง ใหเขาเปาทก าหนดไวในแผนรฐวสาหกจแตละแหง ตลอดทงปรบปรง สดสวนองคประกอบของคณะกรรมการรฐวสาหกจ เพอใหมการบรหารงานทมประสทธภาพ และจะตองจดใหมการปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ใหร ฐวสาหกจสามารถบรหารงานไดคลองตวเชงธรกจไดมากขน

(7) แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน เปนแผนทจดท าขนเพอน าไปสการปรบโครงสรางการผลตและการตลาดของประเทศไทย ใหสามารถรองรบและปรบตว

13

ตอการเปลยนแปลงสถานการณ เศรษฐกจ และการคาของโลกทเกดขนแลวในปจจบนและอาจจะเกดขนในอนาคต ซงคาดวาจะมผลท าใหปรมาณการผลตสนคาเกษตรหลกดงเดมมอตราเพมลดต าลง เกดผลกระทบตอรายไดเงนตราตางประเทศ และรายไดของเกษตรกร นอกจากนทางดานสนคาอตสาหกรรม ภาวะการคาของโลกซงเตมไปดวยการคมครองผผลตภายในประเทศของป ร ะ เ ท ศ อตสาหกรรม จะท าใหการขยายตวของสนคาออกของไทยในตลาดหลกเปนไปไดยากยงขน นอกจากนแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงานยงมจดมงหมายทจะชวยบรรเทาปญหาหลกทางเศรษฐกจของประเทศในเรองของการมงานท าและการเพมรายไดเพอบรรเทาปญหาความยากจนของประชาชนในชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ดงแนวทางการด าเนนงานหลกๆ ตอไปนคอ

- บรรเทาปญหาการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพด ดวยการเพมรายไดจากการสงออกสนคาและบรการในอตราเฉลยรอยละ 9.9 ตอป เพมรายไดจากบรการทองเทยวเฉลยรอยละ 7.4 ตอป

- สรางงานใหคนมงานท า จ านวน 3.9 ลานคน และบรรเทาปญหาการวางงานของคนในเมองและชนบท ลดสดสวนการจางงานในภาคเกษตรลงจากรอยละ 70 เหลอรอยละ 65 ในปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยการเปลยนระบบการผลตและสนบสนนการกระจายอตสาหกรรมและบรการใหสามารถรองรบแรงงานทเพมขน ตลอดจนเพมผลผลตและรายไดใหแกเกษตรกรและแกไขปญหาความยากจนในชนบท

- การเพมการสงออกจะด าเนนการโดยการใหมการกระจายการผลตสนคา และอตสาหกรรมแปรรปการเกษตร ตลอดจนสนคาอตสาหกรรมเพอการสงออก โดยการ ปรบปรงการใหบรการและสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนของรฐ เพอลดตนทนและเสรมสราง ขดความสามารถใหแกผสงออก สนบสนนคาใชจายดานการตลาด ระบบขอมลขาวสารใหผสงออกขนาดกลางและขนาดเลก

- การเพมการหารายไดเงนตราตางประเทศ และเพมโอกาสการ จางงานใหผมการศกษาในเมอง จะกระท าโดยการกระจายบรการสนบสนนการทองเทยวดวยการเพมการประชาสมพนธประเทศไทยในตลาดตางประเทศ อนรกษและพฒนาแหลงทองเทยวใน ภมภาค พฒนาสงอ านวยความสะดวกส าหรบนกทองเทยว ปรบปรงรปแบบของสนคาหตถกรรม พนฐานและของทระลกในแหลงทองเทยว

- การสรางงานและเพมรายไดใหแกเกษตร จะกระท าโดยการกระจายการผลตทางการเกษตรและอตสาหกรรม ในดานเกษตรจะสรางโอกาสในการเพมรายไดของ

14

ครวเรอน โดยการปลกพชใหมากชนดขน เพอขายในตลาดทองถน การปลกพชรวมกบการเลยงสตว และปลกสวนปาและไมโตเรว

- กระจายการผลตทางอตสาหกรรม โดยการพฒนาอตสาหกรรมเกษตร อตสาหกรรมขนาดยอม และอตสาหกรรมในภมภาค อตสาหกรรมวศวกรรม เพอเพมรายไดและสรางงานใหแกประชาชนทงในเมองและชนบท

(8) แผนพฒนาระบบบรการพนฐาน

การพฒนาระบบบรการพนฐานของประเทศ อนไดแก บรการดานสาธารณปโภค สาธารณปการ การขนสง การสอสาร และกจการพลงงานตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 จนถงปจจบน รฐไดทมเททรพยากรก าลงเงนประมาณ 2 ใน 3 ของงบพฒนาภาครฐบาลทงหมดเพอน าไปปรบปรงขยายบรการพนฐานทวประเทศ ซงไดมสวนส าคญตอการพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสงออกของประเทศ ตลอดทงมบทบาทส าคญตอการกระจายความเจรญไปสสวนภมภาคและชนบท นอกจากนนไดมสวนในการเพมรายไดและการสรางงานในหลายสาขาเศรษฐกจของประเทศดวย

โดยสรป การพฒนาระบบบรการพนฐานหลายดานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดประสบผลส าเรจพอสมควร โดยเฉพาะในสาขาพลงงาน การใหบรการสาธารณปโภคหลายประเภท ระบบโครงขายถนน กจการดานการบน แตการใหบรการทางดานกจการขนสง ทางบกและการขนสงทางทะเล ตลอดทงบรการโทรศพทของประเทศยงมคณภาพต าและขาดแคลนอยมาก ซงไดกลายเปนอปสรรคส าคญตอการด าเนนธรกจภายในและกบตางประเทศ ซงมประเดนปญหาทจะตองแกไขตอในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเฉพาะอยางยง คอ

- ดานคณภาพของบรการพนฐานหลายอยางทยงต ากวามาตรฐานปกตสากลอยมาก และใหบรการไมเพยงพอสนองความตองการ

- ระบบเครอขายบรการพนฐานยงมชวงขาดตอน และการใชประโยชนจากบรการทมอยไมเตมท

- โครงสรางราคาบรการพนฐานหลายอยางยงบดเบอนและไมคมทน จงไมสามารถเลยงตวเองได และตองพงเงนอดหนนจากรฐอยมาก ขณะเดยวกนกมราคาบรการ พนฐานทรฐผกขาดหลายอยางอยในระดบสงกวาปกตสากล ซงสงผลกระทบตอตนทนของกจการ ตอเนองและฐานะการแขงขนของประเทศดวย

- การขยายการลงทนอยในอตราสงมากจนก าลงผลตตดตงของบรการเหลอเกนความตองการในบางสาขา ในขณะทการลงทนจะตองพงแหลงเงนจากตางประเทศ

15

ในรปการกอหนสงมากอยางนาเปนหวง โดยทสดสวนการลงทนจากรายไดของตนเองต า และไมไดมการเพมทนเทาทควร

- กลไกการบรหารบรการพนฐานหลายอยางขาดประสทธภาพและไมไดปรบใหสเชงธรกจ มลกษณะผกขาดโดยรฐมากเกนไป ขาดการแขงขนซงท าใหคณภาพบรการต ากวาระดบปกตสากล การบรหารงานถกจ ากดโดยระเบยบขอบงคบทลาสมย ก าหนดขอบเขตอ านาจไวไมชดเจน ตลอดทงขาดการประสานงานรวมมอกบภาคเอกชน

แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดวางแนวนโยบายในการพฒนาระบบบรการ พนฐานดานกจการสาธารณปโภค สาธารณปการ การพลงงาน และกจการขนสงและสอสารของประเทศ เพอเขาไปเสรมประสทธภาพในการพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสงออกของประเทศใหสามารถชวยฐานะการแขงขนไดดขน และเพอเปนการเสรมสรางฐานเศรษฐกจของเมอง ตลอดทงการกระจายการพฒนาไปสชนบทและสวนภมภาคไวดงน

- พฒนายกระดบคณภาพบรการพนฐานใหเขามาตรฐานสากลทด มความรวดเรว และใหบรการทแนนอนสม าเสมอ เพอใหสามารถสนองตอการปรบโครงสรางเศรษฐกจ การคา การทองเทยว และการขยายตวของชมชนทงในเขตเมองและชนบท ตลอดทงพนทเขตเศรษฐกจใหมๆ ทมความส าคญทางเศรษฐกจสง โดยเนนการเพมมาตรฐานการใหบรการ การบ ารงรกษาและวางโครงขายบรการใหเชอมโยงกน ใหสอดคลองกบมาตรฐานทางผงเมอง และเปนตวกระตนใหมการกระจายกจกรรมเศรษฐกจและความเจรญไปสสวนภมภาคและชนบทเปนหลกส าคญ

- ปรบโครงสรางราคาและอตราคาบรการของบรการพนฐานบนหลกการคมทน และใหกจการเลยงตวเองได โดยยดหลกความเปนธรรมทใหผไดรบประโยชนโ ด ย ต ร ง จากบรการเปนผรบภาระคาใชจายในการลงทน และคาใชจายด าเนนการใหมากทสด รฐจะหลกเลยงการใหการอดหนนโดยตรงตอบรการสาธารณปโภค สาธารณปการ โดยเฉพาะในเขตเมอง ยกเวนในเขตชนบททเปนนโยบายของรฐบาลเทานน การปรบโครงสรางบรการราคาพนฐานและพลงงานจะตองมสวนสงเสรมใหมการใชทมประสทธภาพและประหลด ตลอดทงมความสอดคลองกบการจดหา นอกจากนนจะพจารณาน าระบบการเกบคาผานทางกบผใชถนนสายประธานตางๆ ใหมากขนกวาทผานมา

- แนวนโยบายการลงทนขยายบรการพนฐานนนจะตองมการแบงภาระการลงทนระหวางรฐบาล รฐวสาหกจ ราชการสวนทองถน และภาคเอกชนเสยใหม โดยลดภาระรฐบาลลงและเพมบทบาทของทองถน รฐวสาหกจ และภาคเอกชนใหมากขน อนจะเปนการสอดคลองกบการแปรสภาพการบรหารบรการพนฐานใหเขาส “เชงธรกจ” มากขน และสนบสนนให

16

เอกชนเขามามบทบาทในการลงทน การรวมทนในกจการบรการพนฐานใหมากขน เพอแบงเบาภาระของรฐบาลทมขอจ ากดทางการคลงของภาครฐบาล และสงเสรมใหมการแขงขน การใหบรการทด ซงมความจ าเปนทจะตองมการปรบปรงดานกฎหมาย เงอนไข และขนตอนตางๆ เพอเอออ านวยใหเอกชนเขามามบทบาทไดอยางจรงจง

- ปรบปรงองคกรการบรหารงานบรการพนฐานใหม “เอกภาพ” โดยมการประสานนโยบาย แผนงาน และการด าเนนงานอยางมประสทธภาพ ลดการขดแยงในการใหบรการ จดใหมการรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนในการทจะมการรวมทนและพฒนาระบบบรการพนฐานหลายดาน

(9) แผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ

การพฒนาฐานเศรษฐกจ ในเขตชมชนระดบมหานครของประเทศและเมองใหญๆ ในสวนภมภาค ตลอดทงการรเรมพฒนาสรางพนทเขตเศรษฐกจใหมๆ ขนนน ถอวาเ ปน กลยทธการพฒนาทส าคญของประเทศในอนาคตทจะตองรองรบการขยายตวของประชากรและการจางงานในเขตเมอง อนเปนผลสบเนองมาจากการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศทก าลงยางเขาสประเทศอตสาหกรรมใหม ซงจะมฐานเศรษฐกจในภาคอตสาหกรรมและบรการเปนสาขาหลกมากขน มฉะนนแลว กจกรรมเศรษฐกจดงกลาวจะรวมกระจกตวกนสงขนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลเพยงแหงเดยว และจะสรางความแออดคบคงและความสญเสยทางเศรษฐกจใหแกประเทศอยางมหาศาล

แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงก าหนดแนวทางกระจายการพฒนาระบบเมองและสรางพนทเศรษฐกจใหมๆ ขน ในสวนตางๆ ของประเทศ และขณะเดยวกนกจะแกปญหาความคบคงและมงบรหารกรงเทพมหานครและปรมณฑลใหเกดความเรยบรอยมากขน เพราะเราไมสามารถชะลอการเตบโตของมหานครไดทนท ทงนคาดวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 กรงเทพมหานครและปรมณฑลจะมประชากรเพมขนอก 1 ลานคน รวมเปนประชากรทงสนประมาณ 9.3 ลานคนในป 2534 ซงจะกลายเปนมหานครใหญตดอนดบ 1 ใน 15 ของโลกแลว

ฉะนน ในการพฒนาเมองและพนทเฉพาะจงมแนวทางการด าเนนงานโดยสรปดงนคอ

- ก าหนดพนทเปาหมายเพอพฒนาไว 3 บรเวณ คอ การพฒนา “กรงเทพมหานครและปรมณฑล” ใหเปนเขตมหานครเชอมโยงโดยระบบโครงขายบรการพนฐาน และการใชทดนใหมการขยายตวทเปนระเบยบเรยบรอยยงขน การพฒนา “ระบบเมองศนยกลางความเจรญไปภมภาค” ตอเนองจากทไดด าเนนการพฒนาเมองหลกมา 5 เมอง และจะเรมการพฒนาเมองหลกใหม และศนยกลางความเจรญอนๆ อก 19 เมอง และการพฒนา “พนทบรเวณ

17

ชายฝ งทะเลตะวนออก” และพนท เศรษฐกจใหมอ นๆ ใหสามารถใชเ ปนทางเลอกของกรงเทพมหานครไดตอไป

- จดใหมการประสานแผนการลงทนขยายโครงขายบรการพนฐานกบมาตรการทางผงเมอง ใหมอทธพลตอทศทางการเตบโตของเมอง และกระตนใหเกดการใชทดนอยางเตมทและมประสทธภาพ เพอลดความแออดคบคง และสรางความเปนระเบยบเรยบรอยในมหานคร เมองหลก และชมชนใหมตางๆ ใหมากขน การลงทนปรบปรงโครงขายบรการพนฐานหลกทส าคญ อนไดแก บรการขนสงและการแกปญหาจราจร การปองกนน าทวมและขยายโครงขายการประปาและสงสาธารณปโภคอนๆ ตลอดทงโครงการดานการจดสรางทอยอาศยและปรบปรง ชมชนแออด

- ก าหนดแนวนโยบายการลงทนพฒนาขยายโครงขายบรการพนฐานของเมอง โดยแบงภาระระหวางรฐบาล องคการบรหารสวนทองถน ร ฐวสาหกจ และภาคเอกชนใหเหมาะสมยงขน เพมบทบาทของทองถนและภาคเอกชนมากขน ซงรวมถงการพ จ า ร ณ า จ ด เ ก บ คาบรการสาธารณะในเขตเมองใหคมทน และยดหลกผไดรบประโยชนเปนผรบภาระ ตลอดทงก าหนดแนวนโยบายและแผนงานพฒนาส าหรบกลมผมรายไดนอยในเขตเมองและชมชนแออดใหชดเจนยงขน

- ก าหนดมาตรการจงใจและสงเสรมการลงทนของภาคเอกชนในเขตพนทเศรษฐกจใหม โดยเฉพาะอตสาหกรรมขนาดใหญ เพอใหการจดระบบบรการพนฐาน และการควบคมดานสงแวดลอมของรฐเปนไปไดอยางมประสทธภาพ พรอมทงเรงสงเสรมการลงทน อตสาหกรรม การทองเทยว และระบบการตลาดของเมองใหเปนแหลงจางงานทสามารถรองรบ แรงงานจากภาคเกษตรในชนบท

- ปรบปรงการคลงสวนทองถน โดยเรงรดการจดท าและใชแผนทภาษ ปรบปรงวธการประเมนคารายปและปรบราคาปานกลางทดนใหทนสมย จดเกบภาษจากทอยอาศย และปรบโครงสรางอตราคาทะเบยนรถยนตเพอเพมแหลงรายไดใหมใหแกทองถน

(10) แผนพฒนาชนบท

แผนพฒนาชนบทนบเปนแผนงานส าคญทจะตองด าเนนการอยางตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงปรากฏผลวา การทมเทเอาใจใสอยางจรงจงของรฐบาลและองคกร เอกชน ท าใหปญหาความยากจนในชนบทคลคลายลงไปมาก แตกยงไมหมดสนเสยทเดยว ดงนน จงยงมความจ าเปนทจะตองด าเนนการพฒนาชนบทอยางเขมแขงตอไปอก เพอใหประชาชนในชนบทมรายไดสงขน ไดรบบรการสงคม และการปรบปรงคณภาพชวตอยางกวางขวาง ดงนน

18

แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดก าหนดแนวนโยบายและเปาหมายในการพฒนาชนบททส าคญๆ ดงน คอ

- ด าเนนการพฒนาโดยยดปญหาในแตละพนทเปนหลก โดยมง แกปญหาทางดานเศรษฐกจสงคม และความมนคงใหสอดคลองกบสภาพขอเทจจรงและความตองการของประชาชน โดยกระจายอ านาจใหจงหวดก าหนดพนทเปาหมายของตนเอง

- มงยกระดบความเปนอยของประชาชนในทกพนท คอ พนทลาหลงในการพฒนา (5,787 หมบาน) พนทพฒนาในระดบปานกลาง ( 35,514 หมบาน) แลพนททมความกาวหนาในการพฒนา (11,621 หมบาน) ใหขยบขนสระดบดขน โดยรฐจะทมเททรพยากรในเ ข ต พนทลาหลง และปานกลางเปนหลก จะสนบสนนภาคเอกชนมาลงทนในเขตกาวหนาใหมากขน

- เนนการผนกก าลงระหวางหนวยงานของรฐเองและระหวางรฐกบเอกชนและประชาชน เพอรวมกนมงแกปญหาขนพนฐานของชมชนในชนบทควบคไปกบการสนบสนนทางดานการผลต การเพมรายไดและการมงานท า โดยเนนการใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบทองถน

- สนบสนนบทบาทองคกรประชาชนและประชาชน ในการตดสนใจแกปญหาของตนเองและชมชน เพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขน

- ทางดานเปาหมายของการพฒนาชนบทน น ไดแยกออกเปน เปาหมาย ดานเศรษฐกจ ซงจะแกปญหาความยากจนของประชาชนในชนบทตอเนองจากทด าเนนการไวแลวในแผนฯ 5 โดยเฉพาะการเพมประสทธภาพการผลตดานเกษตรในเขตลาหลงใหเพยงพอตอการบรโภค มรายไดเพมขน รวมทงใหการวางงานตามฤดกาลในชนบทลดนอยลง

- ส าหรบเปาหมายทางดานสงคม จะใหประชาชนในชนบทเขาถงบรการสงคมขนพนฐานทจ าเปนแกการด ารงชวต และการประกอบอาชพ มความปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมทงใหมความสามารถพงตนเองไดในทสด และมสวนรวมในการพฒนาความเปนอยและก าหนดวถชวตของตนเองตามหลกเกณฑทก าหนดไวในความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) ของประชาชนในชาต

- สวนเปาหมายทางดานความมนคงนน แผนพฒนาชนบทจะมงขจดเงอนไขท กอใหเกดปญหาทางดานความมนคงในพนทชนบท โดยการน าเอาระบบและกระบวนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมเขาผสมผสาน และสนบสนนตอนโยบายดานความมนคงของประเทศ

19

แนวทางการใชแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

11. เพอใหการใชแผนฯ เปนไปอยางมประสทธภาพสงสด สามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายของแผนฯ ทก าหนดไว จ าเปนอยางยงทจะตองก าหนดขอบเขตและวธการใชแผนฯ ใหชดเจน ดงนน ในแผนพฒนาฯ ไวดงตอไปน

(1) เรองทเกยวกบนโยบายระยะสน เชน นโยบายราคา นโยบายงบประมาณประจ าป ไมอยในขอบเขตของแผนพฒนาฯ ฉบบน เพราะเปนเรองทจ าเปนตองปรบตาม สถานการณทกป ไมอาจก าหนดไวใหชดเจนลวงหนาได และเปนเรองของหนวยราชการ หรอ คณะกรรมการทเกยวของ ซงมอ านาจหนาทในการเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตดสนอยแลว

(2) ส าหรบในเรองนโยบายระยะปานกลางและระยะยาว ภายใตกรอบของแผนพฒนาฯ ฉบบน จะเนนใหความส าคญแกการจดท าแผนประจ าป และแผนปฏบตการประจ าป

(3) ในการจดท าแผนปฏบตการจะเนนบทบาทของกระทรวงทเกยวของเปนหลก โดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต จะรวมมอกบกระทรวงในฐานะผสนบสนนและประสานใหเปนไปตามกรอบของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

บทท 2 สรปผลการด าเนนงาน

ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5

1. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ภาวะเศรษฐกจโลกซบเซากวาทคาดไวมาก ไมวาจะเปนทางดานการขยายตวของเศรษฐกจโลก การคาระหวางประเทศ การกดกนทางการคา อตรา ดอกเบยทแทจรงทสงมาก หรอราคาสนคาเกษตรตกต าไดท าใหการขยายตวของการสงออกและผลตภณฑมวลรวมต ากวาเปาหมาย การขยายตวของเศรษฐกจโดยเฉลยคาดวาจะอยในระดบรอยละ 4.4 ตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (เทยบกบเปาหมายทก าหนดไวรอยละ 6.6 ตอป) โดยทการขยายตวในป 2525, 2528 และ 2529 อยในระดบประมาณรอยละ 3.6 สวนอก 2 ป อตราการ ขยายตวอยในระดบรอยละ 5.7 สวนใหญเปนผลมาจากการขยายตวของความตองการรวมภายในประเทศในอตราทสงผดปกต การขยายตวนเองไดท าใหการขาดดลการคาเพมสงขนอยางมาก

2. ส าหรบภาคเกษตรกรรมคาดวาจะขยายตวรอยละ 2.1 ตอป เทยบกบเปาหมาย รอยละ 4.4 ตอป ในขณะทการขยายตวของภาคอตสาหกรรมคาดวาจะอยในระดบทต ากวาเปาหมาย คอ ขยายตวเพยงรอยละ 5.1 ตอป เทยบกบเปาหมายรอยละ 7.6 ซงสวนใหญเปนผลมาจากภาวะตกต าของสนคาอตสาหกรรมสงออกซงในแผนฯ 5 ไดตงเปาหมายไวใหขยายตวถงรอยละ 25 ตอป

ตารางท 1 เครองชภาวะเศรษฐกจ

เฉลย แผนฯ 4

2525-2524

2525

2526

2527

2528

2529

แนวโนม แผนฯ 5 เฉลย

เปาหมาย แผนฯ 5 (เฉลย)

1. อตราการขยายตวของ เศรษฐกจ (% ตอป)

7.1 4.1 5.8 5.6 3.2 3.5 4.4 6.6

- ภาคเกษตร 3.5 1.0 3.8 3.3 3.2 -0.7 2.1 4.4 - ภาคนอกเกษตร 8.5 5.2 6.5 6.3 3.2 4.7 5.2 - - อตสาหกรรม 8.7 4.4 7.3 6.3 0.8 6.7 5.1 7.6 - เหมองแร 10.1 -4.2 -0.4 22.7 10.8 1.4 6.1 16.5 - กาซธรรมชาตและน ามนดบ - 328.8 45.1 56.4 53.7 2.6 97.3 - - ไฟฟาและประปา 11.7 6.7 8.8 10.1 10.2 6.9 8.5 - - กอสราง 9.5 -2.6 5.5 11.0 0.6 0.7 3.0 - - บรการ 8.2 6.5 6.3 5.3 4.0 4.3 5.3 -

21

เฉลย

แผนฯ 4 2525-2524

2525

2526

2527

2528

2529

แนวโนม แผนฯ 5 เฉลย

เปาหมาย แผนฯ 5 (เฉลย)

2. อตราการขยายตว (% ตอป) - การบรโภค 6.3 2.6 7.2 5.0 3.2 2.4 4.1 5.3

- ภาคเอกชน 5.5 2.5 8.3 5.0 2.9 2.6 4.3 4.8 - ภาครฐบาล 10.2 3.1 2.2 4.8 4.8 1.5 3.3 7.9

- การลงทน 10.0 -10.8 10.7 7.4 -3.8 -3.2 0.1 6.4 - ภาคเอกชน 8.6 -11.1 12.8 6.0 -9.6 -2.0 -0.8 6.9 - ภาครฐบาล 12.9 -10.1 6.6 10.1 7.4 -5.2 1.8 4.9

3. อตราเงนเฟอ (% ตอป) ดชนราคาผบรโภค 10.6 5.3 3.7 0.9 2.4 2.1 2.9 10.6

4. ดลการคา - มลคา (พนลานบาท) -45.0 -36.1 -89.2 -68.8 -61.6 -22.5 -55.6 78.4 - ดลการคา/ผลผลตรวม (%) -7.7 -4.3 -9.7 -6.9 -5.9 -2.0 -5.8 5.9

5. ดลบญชเดนสะพด - มลคา (พนลานบาท) -37.4 -23.1 -66.1 -49.5 -41.9 -0.7 -36.0 53.0 - ดลการคา/ผลผลตรวม (%) -6.4 -2.7 -7.2 -5.0 -4.0 0.1 3.8 -4.1

6. สนคาสงออก - อตราเพมของมลคา (%) 20.0 4.7 -7.7 19.6 10.5 14.8 8.4 22.3 - อตราเพมของปรมาณ (%) 10.3 12.7 -8.9 20.6 7.8 9.3 8.3 11.3 - มลคา (พนลานบาท) 108.4 157.2 145.1 173.5 191.7 220.0 177.5 309.4

7. สนคาน าเขา - อตราเพมของมลคา (%) 24.8 -10.5 21.2 3.4 4.5 -4.3 2.9 18.1 - อตราเพมของปรมาณ (%) 12.6 -12.7 28.4 2.7 -4.6 0.8 2.9 7.3 - มลคา (พนลานบาท) 153.4 193.3 234.3 242.3 253.3 242.5 233.1 387.8

8. การคลงภาครฐบาล (ปงบประมาณ, พนลานบาท) - รายไดภาครฐบาล 78.3 114.0 137.7 149.2 163.0 166.2 146.0 - - รายจายภาครฐบาล 93.6 152.2 165.1 177.4 197.5 204.2 179.4 - - ดลงบประมาณ -15.3 -38.2 -27.4 -28.2 -34.5 -38.4 -33.3 - - ดลเงนสด -12.6 -42.4 -25.4 -33.5 -30.5 -44.7 -35.3 - - รายได/ผลผลตรวม (%) 14.2 13.5 14.9 15.0 15.6 15.1 14.8 -

อตราแลกเปลยน (บาท/เหรยญ สรอ.) - 22.9 22.99 23.60 27.12 26.5 24.62 - ผลตภณฑมวลรวม ณ ราคาปจจบน (ลานบาท) - 846,136.0 924,254.0 991,559.0 1,041,920 1,100,215.0 980,816.8 -

ภาวะเงนเฟอ

3. ถงแมวาการขยายตวของเศรษฐกจจะต ากวาเปาหมายมากและการขาดดลบญชเดนสะพดจะสงกวาเปาหมายเลกนอย แตอตราเงนเฟอกไดลดลงมาอยในระดบทต าเปนทนาพอใจ ในระยะของแผนฯ 5 อตราเงนเฟออยในระดบรอยละ 2.9 ตอป โดยเฉลยเทยบกบอตราเพมรอยละ 10.6 ตามเปาหมาย

22

4. เหตผลส าคญทท าใหภาวะเงนเฟอลดลงมากกไดแกการชะลอของอตราเงนเฟอของโลก โดยเฉพาะในประเทศคคาทส าคญของไทย นอกนนราคาสนคาเกษตรและวตถดบตางๆ เชน น ามนกไดลดลงมากท าใหอตราเงนเฟอในประเทศลดต าลงไปอก

ฐานะการคลงของรฐบาล

5. แมรฐบาลจะยดนโยบายประหยดและการใชวนยทางการคลงอยางเครงครด แตการจดเกบภาษทต ากวาเปาหมายและรายจายของรฐซงไมไดชะลอตวลงเพยงพอ ไดท าใหการขาดดลการคลงของรฐเพมขนมากตงแตปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เปนตนมา กลาวคอ ในป 2525 รฐบาลขาดดลเงนสดถง 42,400 ลานบาท หลงจากนนไดมการพยายามลดรายจายและปรบภาษ โดยเฉพาะรายจายเงนนอกงบประมาณทงหลาย การขาดดลการคลงจงเรมลดลงแตกยงอยในระดบทสงถง 35,000 ลานบาท โดยเฉลยตอป แมวาการขาดดลการคลงทสงมากนจะไดชวยบรรเทา ผลกระทบของภาวะเศรษฐกจโลกตอการขยายตวของเศรษฐกจไทย แตกเปนสาเหตส าคญทท าใหการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพดเพมสงขนกวาเปาหมายในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทางดานรายไดของรฐยงต ากวาเปาหมายทก าหนดไว (ตามแผนเดมก าหนดใหการจดเกบภาษอากรและ รายไดอนในป 2529 ใหไดรอยละ 18 ของผลผลตรวม ตอมาปรบเหลอรอยละ 16 ของผลผลตรวม แตในป 2529 จดเกบไดเพยงรอยละ 15.1 ของผลผลตรวมเทานน)

6. หากพจารณาจากชองวางระหวางการออมและการลงทนของรฐบาล จะเหนได ชดเจนวาชองวางระหวางการออมและการลงทนของรฐบาลทไดเพมขนมาก คอ สาเหตส าคญท ท าใหการขาดดลบญชเดนสะพดเพมขนมากในระยะทผานมา แมวาจะมการลดเพดานเงนก ตางประเทศของภาครฐบาล แตการขาดดลการคลงและการกยมจากตลาดการเงนภายในประเทศของรฐบาลทสงขนมากนเอง ไดท าใหภาคเอกชนตองหนไปอาศยแหลงเงนทนจากภายนอกประเทศมากขน หนสนตางประเทศของภาคเอกชนจงเพมขนอยางรวดเรวจาก 880 ลานเหรยญในป 2520 เปน 4,014 ลานเหรยญ และ 5,646 ลานเหรยญในป 2525 และ 2529 ตามล าดบ

ชองวางระหวางการออมและการลงทน1/

หนวย : ลานบาท 2520 2522 2524 2525 2526 2527 2528

รฐบาล -18.0 -34.4 -61.7 -70.2 -60.8 -71.0 -76.3 เอกชน -4.1 -7.3 6.8 48.3 -4.9 23.8 33.1 ดลบญชเดนสะพด -22.1 -41.7 -54.9 -21.9 -65.7 -47.2 -43.2 1/ เปนตวเลขประมาณการ

23

การจางงาน

7. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ก าลงแรงงานเพมขนโดยเฉลยรอยละ 3.0 ตอป โดยทก าลงแรงงานในระดบการศกษาชนสงเพมขนมาก

ก าลงแรงงานแยกตามระดบการศกษา1/

หนวย : พนคน 2524 2529 อตราเพม (% ตอป)

< ประถม 22,272 23,906 1.4 มธยม 1,192 1,778 8.3 อาชวะ 470 993 16.1 คร 419 586 6.9 มหาวทยาลย 224 359 9.9

รวม 24,577 27,622 3.0 1/ < ประถมรวม “อนๆ” ดวย 8. ในระยะเวลาเดยวกนการขยายตวของเศรษฐกจไดชะลอตวลงมาจากในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ฉะนนการจางงานตาดวาจะเพมขนเพยงรอยละ 2.2 ตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยทการจางงานของผมการศกษาระดบประถมหรอต ากวาจะเพมขนรอยละ 1.3 ตอป และการจางงานของผมการศกษาระดบมธยมขนไปจะเพมขนรอยละ 9.6 ซงกยงคงต ากวาอตราเพมของก าลงแรงงาน ฉะนนการวางงานเปดเผยจงเพมขนมากจาก 273,000 คนในป 2524 (รอยละ 1.1 ของก าลงแรงงาน เปน 572,000 คนในป 2529 (รอยละ 2.1)

24

การจางงานและการวางงานแยกตามระดบการศกษา

หนวย : พนคน 2524 2529 อตราเพม (% ตอป)

การจางงาน 24,304 27,050 2.2 < ประถม 22,108 23,579 1.3 มธยม+ 2,196 3,471 9.6 การวางงาน1/ 273 572 - < ประถม 164 327 - มธยม+ 109 245 - อตราการวางงาน (%)1/ 1.1 2.1 - < ประถม 0.7 1.4 - มธยม+ 4.7 6.6 - 1/ < ไมรวมผทไมหางานแตพรอมทจะท างาน

ดลการคาและดลการช าระเงน

9. จากภาวะซบเซาของเศรษฐกจโลก คาของเงนดอลลารสหรฐฯ ทไดแขงตวขนมาก การกดกนทางการคาและราคาสนคาเกษตรตกต าไดท าใหการสงออกชะลอตวลงมาก คาดวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การสงออกจะเพมขนโดยเฉลยเพยงรอยละ 8.4 ตอป โดยทเปนการเพมขนของปรมาณรอยละ 8.3 ตอป (เทยบกบเปาหมายในแผนทก าหนดอตราเพมของมลคารอยละ 22.3 ตอป และเปาหมายของปรมาณเพมรอยละ 11.3 ตอป) โดยในป 2529 คาดวามลคาการสงออกของสนคาจะอยในระดบ 220,000 ลานบาท เทยบกบเปาหมายในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จ านวน 309,400 ลานบาท

10. สวนทางดานการน าเขากไดชะลอตวลงมากเชนเดยวกน โดยทมลคาการน าเขาคาดวาจะเพมขนเพยงรอยละ 2.9 ตอป ทงนเนองจากราคาน าเขาของสนคาหลายๆ ชนดไดลดลงโดยเฉพาะน ามนเชอเพลง

11. ในเมอทงการสงออกและการน าเขาลดลงการขาดดลบญชเดนสะพดและการขาดดลการคาจงไมเลวลงมากจากเปาหมาย โดยเฉลยคาดวาจะขาดดลการคา 55,600 ลานบาทตอป หรอรอยละ 5.8 ของผลผลตรวม ซงเทากบเปาหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 สวนดลบญชเดนสะพดคาดวาจะขาดดล 36,000 ลานบาทตอป หรอรอยละ 3.8 ของผลผลตรวมต ากวาเปาหมายในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงก าหนดไวรอยละ 4.1 ทงนเพราะในป 2529 ดลการคาและดลบญชเดนสะพดของไทยดขนอยางมาก

25

หนตางประเทศ

12. การสงออกตกต าและอตราดอกเบยทแทจรงในตลาดการเงนระหวางประเทศทสงขนมากโดยเฉพาะในชวง 4 ปแรกของแผนฯ 5 ไดท าใหภาระหนตางประเทศของประเทศไทยเมอเทยบกบรายไดจากการสงออกเพมขนมาก โดยทสวนใหญเปนการเพมขนของภาระหนตางประเทศของภาคเอกชน (เพราะในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐบาลมการกยมจากภายในประเทศมากและอตราดอกเบยภายในประเทศสง ท าใหภาคเอกชนหนไปกยมเงนจากตางประเทศมากขน ) สวน ยอดหนตางประเทศภาครฐบาลไดเพมขนเพยงเลกนอย เนองจากไดมการพยายามตดทอนเงนก ตางประเทศของรฐบาลอยางมากเพอตรงมใหภาระหนเกนเพดานทก าหนดไว

ผลการพฒนาทส าคญในดานตางๆ

ดานระบบบรการพนฐาน

13. ในดานบรการพนฐานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐไดท ากรปรบปรงขยายบรการพนฐานของประเทศในอตราสวนทสงมากถงจ านวน 2 ใน 3 ของการลงทนภาครฐ และม สดสวนการกอหนตางประเทศถงประมาณกวาครงหนงของหนภาครฐบาล

(1) ดานพลงงาน นบวาเปนดานหนงทประสบความส าเรจพอสมควร การผลตพลงงานเชงพาณชยไดเพมขนถง 1,440 ลานลตรน ามนดบ/ป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงเปนผลมาจากการผลตกาซธรรมชาต น ามนดบ และถานหนลกไนตทเพมขนมาก การน าเขาน ามนจง ลดลงโดยเฉลยรอยละ 1.6 ตอป เทยบกบเปาหมายรอยละ 3.0 ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การพงการน าเขาพลงงานจากตางประเทศจงลดลงจากรอยละ 90 ในป 2524 เหลอเพยงรอยละ 58 ในป 2529

(2) ในดานการจดการบรการสาธารณปโภค โดยเฉพาะระบบประปา ปรากฏวาสามารถใหบรการน าประปาครอบคลมถงรอยละ 67 ของประชากรในเขตพนทจายน าเขตนครหลวง และรอยละ 52 ของประชากรในเขตพนทจายน าเขตเมองและชนบทในสวนภมภาค สวนการขยายบรการไฟฟาชนบทปรากฏวาสามารถขยายจ านวนหมบานทมไฟฟาใชไดถงรอยละ 76 ของจ านวนหมบานทวประเทศ

อยางไรกตาม ส าหรบบรการพนฐานอนๆ การด าเนนการยงคงมปญหาอยบาง โดยในดานทอยอาศยและการปรบปรงชมชนแออด ซงจากผลของการพฒนาและการขยายตวของเมอง ปรากฏวาประชากรรอยละ 25 ไดอาศยอยในเขตเมอง อยางไรกตาม ในสวนนรฐบาลสามารถบรรเทาปญหาไปไดสวนหนง โดยเฉพาะส าหรบผมรายไดนอยและปานกลาง ในขณะทการปรบ โครงสรางทางดานคมนาคมจากการใชถนนมาเปนทางน าและทางรถไฟยงไมไดผล เนองจากการ ขนสงดานอนยงไมสามารถทดแทนการขนสงทางถนนได และในดานการสอสารมบรการโทรศพท

26

ประมาณ 1.4 เลขหมายตอประชากร 100 คนในป 2529 เทยบกบประมาณ 0.29 เลขหมายตอประชากร 100 คนในป 2524

(3) การพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก ปรากฏวาไดท าการกอสรางโครงสรางพนฐานหลกเสรจแลว 2 โครงการ คอ โครงการทอสงน าดอกกราย-มาบตาพด และทางรถไฟสายฉะเชงเทรา-สตหบ พรอมทงไดกอสรางโรงแยกกาซธรรมชาตแลวเสรจ สวนโครงการอนก าลงด าเนนการตามแผนโดยเฉพาะในบรเวณแหลมฉบงในขนตอไป

การพฒนาสงคมและสวสดการ

14. ในดานการพฒนาสงคมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การด าเนนการในหลายดานไดผลนาพอใจ แมวาบางสวนจะมปญหาซงจะตองด าเนนการแกไขตอไป

(1) ดานประชากร การขยายบรการวางแผนครอบครวไปสประชาชนเพมขนประมาณปละลานคน ไดชวยลดอตราเพมของประชากรลงจากรอยละ 2.1 ในปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เหลอเพยงรอยละ 1.7 ในปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(2) ดานการศกษา จากความส าเรจในดานการลดอตราเพมประชากรดงกลาว ไดสงผลกระทบใหจ านวนประชากรวยเรยนมแนวโนมลดลงในระดบทท าใหรฐบาลสามารถกระจายบรการการศกษาภาคบงคบครอบคลมประชากรวยเรยนไดประมาณรอยละ 96 นอกจากนนการด าเนนการในโครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาตยงไดชวยใหประชาชนประมาณรอยละ 56 จากจ านวนประชากรทเขารวมโครงการนกวาหาแสนคนพนสภาพไมรหนงสอในปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(3) ดานสาธารณสข ผลจากการเรงรดด าเนนการงานพฒนาสาธารณสข ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ปรากฏวาไดมการขยายโรงพยาบาล และสถานอนามยเพมขนอยางรวดเรว จนสามารถใหบรการครอบคลมประชากรในพนทตางๆ ไดถงประมาณรอยละ 92 และ 98 ของอ าเภอ/กงอ าเภอ และต าบลทวประเทศ ในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รวมทงยงไดมการฝกอบรมประชาชนในหมบานใหท าหนาทเปน อสม. และ ผสส. เพอชวยเสรมบรการสาธารณสขของรฐใหครบวงจร ไดถงประมาณรอยละ 91 ของจ านวนหมบานในเขตชนบททงหมดในปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 นอกจากนน รฐยงไดใหบรการรกษาพยาบาลโดยไมคดมลคาแกผมรายไดนอยเฉลยเพมขนประมาณรอยละ 9 ตอป และชวยลดจ านวนเดกขาดสารอาหารระดบ 23 ใหเหลอเพยงประมาณรอยละ 0.7 ในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(4) ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนและสวสดการสงคม ไดใหการสงเคราะหแกบคคลผมปญหาหรอประสบภยพบตชวยตนเองไมไดเฉลยมากกวาปละหนงลานคน โดยเฉพาะในป 2525 มจ านวนถง 3.42 ลานคน และลดลงเหลอ 2.31 ลานคนในป 2527 สวนใน

27

ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนนนสามารถลดคดความผดเกยวกบชวต รางกาย เพศ และเสรภาพ ลงเหลอประมาณ 55.8 ตอประชากรแสนคน และอตราตายเนองจากอบตเหตเหลอประมาณ 31.8 ตอประชากรแสนคนในป 2527

การพฒนาชนบท

1.5 ในดานการแกปญหาความยากจนของประชาชนในชนบทตามแผนพฒนาชนบทยากจน ซงเปนแผนงานหลกแผนหนงในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 นน ปรากฏวา เฉพาะในชวง 4 ปแรก รฐไดทมเทงบประมาณไปแลวจ านวน 4,458 ลานบาท เพอด าเนนงานโครงการตามแผนพฒนาชนบทยากจนจ านวน 32 โครงการ ครอบคลมพนทไดถง 12,562 หมบาน โดยรฐสามารถจด โครงการตางๆ ลงในพนทไดรวมทงสน 102,584 จดด าเนนการ หรอคดโดยเฉลยแลวในหนง หมบานยากจนจะไดรบโครงการจ านวน 8 โครงการ สวนใหญประมาณรอยละ 45 ของจดด าเนนงานโครงการทงหมด เปนโครงการทเนนการแกปญหาทางดานการผลตและดานความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต รองลงมาประมาณรอยละ 40 มงทางดานแกปญหาสขภาพอนามยโดยตรง และอกรอยละ 10 เปนโครงการชวยแกปญหาการขาดแคลนบรการขนพนฐาน สงเสรมการผลตและการพฒนาอาชพ สวนทเหลอประมาณรอยละ 5 ชวยสงเสรมดานการศกษาและเพมพนความรของประชาชนในชนบทยากจนเปนส าคญ นอกจากนนแลวแผนพฒนาชนบทยากจนยงสงผลใหเกดการมงานท าในฤดแลงเพมมากขน โดยในป 2527 มจ านวนประมาณ 4.7 แสนคน ในป 2528 เพมขนเปน 6.0 แสนคน และในป 2529 คาดวาจะเพมสงขนอกเปน 8.6 แสนคน ในขณะเดยวกนสภาพหมบานยากจน โดยสวนใหญมการเปลยนแปลงในทางทดข นอยางเหนไดชดเจนในทกๆ ดาน จากการวเคราะหขอมลพนฐานระดบหมบาน (กชช. 2 ค.) ในป 2526 เปรยบเทยบกบป 2524 พบวา ถาพจารณาจากดานโครงสรางพนฐานจะมหมบานทมสภาพดขนประมาณรอยละ 32.2 ของหมบาน ตวอยางทวเคราะห สวนดานการประกอบอาชพและการผลตพบวามสภาพดขนในอตรารอยละ 31.6 ดานการศกษาและความรมสภาพดขนในอตราสงสด คอ รอยละ 45.6 อตราดงกลาวสงกวาอตราการเปลยนแปลงในทางทดข นของหมบานนอกเขตยากจน ซงมอตราดขนเพยงรอยละ 15.4, 28.6 และ 27.5 ตามล าดบ

(รายละเอยดผลการพฒนาปรากฏอยในแผนตางๆ)

แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม

บทท 1 บทน า

1. ตงแตป 2504 รฐบาลไดก าหนดใหมแผนพฒนา เพอเปนกรอบและแนวทางส าหรบพฒนาประเทศ อนรวมถงการจดสรรและการจดการการใชทรพยากรเศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาต ก าลงคน ก าลงเงน ระบบการบรหารของรฐ เพอประโยชนในการปรบปรงคณภาพชวต สงคม และความเปนอยของประชาชน การพฒนาเศรษฐกจของประเทศไดกระจายและขยายครอบคลมไปในสาขาการพฒนาตางๆ สงผลใหเกดการเพมก าลงการผลต การสรางงาน การเพมรายไดเขาสประเทศ และการขยายตวของระบบเศรษฐกจ อยางไรกตาม การพฒนาประเทศยงตอง เผชญกบปญหาการเปลยนแปลงของสถานการณซงเกดขนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดแก ความ ผนผวนในภาวะเศรษฐกจโลก นบตงแตการเกดความซบเซาอยางหนกอนเนองมาจากวกฤตการณน ามน ตลอดจนการเปลยนโครงสรางทางเศรษฐกจระหวางประเทศอนเนองจากการซบเซาทางเศรษฐกจในประเทศพฒนาแลว ซงปญหาดงกลาวจ าเปนตองท าการแกไขควบคไปกบการปรบ แนวทางการพฒนาประเทศใหเหมาะสมกบสถานการณ

2. จากการประเมนสถานการณและผลการพฒนาประเทศในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 แสดงใหเหนวาการขยายตวของเศรษฐกจมแนวโนมลดลงต ากวาในอดต ในขณะทเศรษฐกจโลกตกต า ราคาสนคาขนปฐมลดลง และมการใชนโยบายกดกนทางการคารนแรงขน ท าใหดลการคาและดลบญชเดนสะพดขาดดลอยในระดบสง ภาระหนตางประเทศเพมขนอยางรวดเรว พรอมๆ กบการขาดดลการคลงของภาครฐบาล ปญหาการลมละลายของสถาบนการเงน เงนนอกระบบ และธรกจเอกชน เนองจากทงภาครฐบาลและเอกชนไมสามารถปรบตวใหสอดคลองกบสภาพการณ ตางๆ ทเปลยนแปลงไปไดดเทาทควร ซงสามารถสรปปญหาทจะตองแกไข และขอจ ากดในการพฒนาประเทศในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดดงน

2.1 ความมนคงทางเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศอยในสภาวะทนาเปนหวงทงในระดบระหวางประเทศและระดบรฐบาล

2.2 การออมลดลงทงในภาครฐบาลและเอกชน เปนสาเหตหลกของการขาดดลการคาและการขาดดลบญชเดนสะพด

29

2.3 ความออนแอของโครงสรางการผลตทไมยดหยนพอทจะปรบตวทงในดานการกระจายประเภทผลผลตและคณภาพของผลผลตใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของตลาด ตางประเทศ ซงมแนวโนมของการแขงขนทรนแรงยงขน

2.4 ความเสอมโทรมของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดทงภาวะแวดลอมทจะทวความรนแรงขน

2.5 มผเขาสตลาดแรงงานมากขน ในขณะทการจางงานภาคราชการชะลอตวลง การจางงานในภาคเกษตรมขดจ ากด และการจางงานนอกภาคเกษตรเพมขนชา ท าใหเกดปญหาการวางงาน

3. ดงนน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เศรษฐกจไทยจ าเปนตองขยายตวใหไดไม ต ากวารอยละ 5 ซงเปนอตราการขยายตวทเพยงพอทจะรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการ จางงาน โดยด าเนนการปรบปรงโครงสรางทางเศรษฐกจตอเนองจากแผนฯ 5 เฉพาะอยางยงการลดการพงพาการน าเขา สนบสนนการผลตเพอสงออก และการทองเทยว ทงนตองปรบบทบาทของรฐใหเปนผสงเสรมกจกรรมพฒนามากกวาเปนผลงทนเองลดความบดเบอนทางเศรษฐกจ พรอมทงการแบงภาระระหวางรฐบาลกลาง ทองถน รฐวสาหกจ และภาคเอกชนอยางเหมาะสม

4. แผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวมไดอาศยสถานการณและแนวทางดงกลาวขางตน ก าหนดแนวทางและเปาหมายทส าคญทางเศรษฐกจ ตลอดจนแนวทางการด าเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคทส าคญคอ การรกษาอตราความเจรญเตบโตควบคไปกบความมนคงทางเศรษฐกจ ส าหรบรายละเอยดตางๆ จะปรากฏอยในบทตอๆ ไปของแผนน

บทท 2 ทศทางเศรษฐกจสวนรวมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

ขอจ ากดการพฒนา

1. จากการประเมนสถานการณและผลการพฒนาประเทศในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ทผานมา พอจะสรปขอจ ากดทประเทศเผชญอยทงในปจจบนและอนาคตไดดงตอไปน คอ

1.1 ความมนคงทางเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศอยในสภาวะทนาเปนหวง ทงในระดบระหวางประเทศและระดบรฐบาล โดยเฉพาะการขาดดลการคาและการขาดดลงบประมาณยงคงอยในระดบทสงเกอบตลอดระยะของแผนฯ 5 ในขณะทภาวะหน ตางประเทศไดเพมขนอยางรวดเรว

(1) ระดบระหวางประเทศ การใชจายเกนกวารายไดของประเทศเหนไดชดเจนจากการขาดดลการคาและการขาดดลบญชเดนสะพด ซงเพมขนจาก 45,000 ลานบาท และ 37,400 ลานบาทตอป โดยเฉลยในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เปน 55,600 ลานบาท และ 36,000 ลานบาทตอป โดยเฉลยในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(2) ระดบรฐบาล แมวาในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการตงเปาหมายใหรายไดของรฐ เมอเทยบกบผลผลตรวมเพมขนจากรอยละ 14 เปนรอยละ 18 ในป สดทายของแผนฯ 5 แตกปรากฏวาการเกบภาษของรฐอยในระดบทต ากวาเปาหมาย อนเปนผลท าใหการขาดดลการคาของรฐบาลเพมขนอยางมากในชวงแผนฯ จาก 15,300 ลานบาทตอปโดยเฉลยในชวงแผนฯ 4 เปน 33,300 ลานบาทตอปโดยเฉลยในชวงแผนฯ 5 โดยรายไดของรฐตอผลผลตรวมอยในระดบเพยงรอยละ 15.1 ในปสดทายของแผนฯ 5 (เทยบกบเปาหมายในแผนทปรบปรงใหมทก าหนดไวรอยละ 16.0 ของผลผลตรวม)

(3) อยางไรกตาม ในป 2529 เศรษฐกจของประเทศไทยมแนวโนมดขน และสามารถแขงขนกบตางประเทศได ทงน เปนเพราะภาวะเศรษฐกจโลกเรมฟนตวและม เสถยรภาพขน ประกอบกบในระยะทผานมารฐบาลไดพยายามทจะแกไขปญหาและฟนฟเศรษฐกจและการลงทนหลายประการ เชน การลดคาไฟฟา ลดราคาน ามน ลดอตราดอกเบย ฯลฯ ท าใหในป 2529 อตสาหกรรมขยายตวถงรอยละ 6.7 การกอสรางเพมรอยละ 0.7 การลงทนภาคเอกชนลดลงรอยละ 2.0 (ป 2528 ลดลงรอยละ 9.6) สวนการสงออกกเพมรอยละ 14.8 ขณะทมลคาการน าเขา

31

ลดลงรอยละ 4.3 ซงสงผลท าใหดลการคาของไทยขาดดลเพยง 22,500 ลานบาท และดลบญช เดนสะพดเกนดล 700 ลานบาท (ป 2528 ขาดดลการคา 61,600 ลานบาท และขาดดลบญชเดนสะพด 41,900 ลานบาท)

ตารางท 1.1

เครองชเสถยรภาพทางเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศ ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4-5

2520 2524 เฉลย

แผนฯ 4 2525 2527 2529 เฉลย

แผนฯ 5 1. ดลการคา -25.6 -65.8 -45.0 -36.1 -68.8 -22.5 -57.3

(พนลานบาท) - อตราเพมของ 16.7 13.8 20.0 4.7 19.6 14.8 7.6 การสงออก (%) - อตราเพมของ 34.5 13.7 24.8 -10.5 3.4 -4.3 2.9 การน าเขา (%)

2. ดลบญชเดนสะพด -22.1 -54.9 -37.4 -23.1 -49.5 +0.7 -36.0 (พนลานบาท)

3. ดลเงนสดใน -11.3 -19.5 -15.3 -38.2 -28.2 -38.4 -33.3 งบประมาณ (พนลานบาท)

4. ดลเงนสดในงบประมาณ/ -2.9 -2.5 -2.7 -4.5 -2.8 -3.5 -3.4 ผลผลต (%)

1.2 การออมลดลงทงในภาครฐบาลและเอกชน อตราการออมของประชาชนและรฐบาลมแนวโนมลดลงมาเปนล าดบ โดยเฉพาะในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 และในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 สดสวนของการออมตอผลผลตรวมทไดลดลงอยางรวดเรว เปนสาเหตส าคญทท าใหเกดภาวะการขาดดลการคลงและดลบญชเดนสะพดดงกลาวขางตน

32

ตารางท 1.2 ชองวางระหวางการออมและการลงทน1/

หนวย : พนลานบาท

2520 2522 2524 2525 2526 2527 2528 รฐบาล -18.0 -34.4 -61.7 -70.2 -60.8 -71.0 -76.3 เอกชน -4.1 -7.3 6.8 48.3 -4.9 23.8 33.1 ดลบญชเดนสะพด -22.1 -41.7 -54.9 -21.9 -65.7 -47.2 -43.2 1/ เปนตวเลขประมาณการ

1.3 ความออนแอของโครงสรางการผลต เปนทคาดหมายวาราคาสนคาเกษตรและสนคาชนปฐมอนๆ ในตลาดโลกจะยงคงตกต าตอไป เนองจากนโยบายเศรษฐกจของประเทศตางๆ ตลอดจนการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย โครงสรางการบรโภคและรสนยมของ ผบรโภค ภายใตสภาวะการณดงกลาวน โครงสรางการผลตของประเทศทงในภาคเกษตรและ อตสาหกรรมยงไมยดหยนพอทจะปรบตวทงในดานการกระจายประเภทผลผลตและคณภาพของ ผลผลตเพอใหเขากบสภาพการเปลยนแปลงของตลาดภายนอกประเทศ ซงมแนวโนมทจะแขงขนกนอยางรนแรงมากยงขน นอกจากนน โครงสรางการผลตของอตสาหกรรมในปจจบนยงคงพงพาการน าเขาทงในรปของสนคาทน และวตถดบคอนขางมาก

1.4 ความเสอมโทรมของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดทงภาวะแวดลอมทวความรนแรงขน การขยายตวอยางรวดเรวของพนทท ากนในภาคตางๆ มผลท าใหเหลอพนทปาไมไมถงรอยละ 30 ของพนทประเทศ และเปนการใชทดนทมผลผลตตอไรต าจนท าใหการผลตในภาคเกษตรเรมมอตราการขยายตวลดลงมาเปนล าดบ ดงนน ในระยะ 5 ปขางหนาการขยายพนทเพาะปลกจะกระท าไดมากยงขนจ าเปนตองมการปรบโครงสรางการผลตดานการเกษตรและการใชทดนใหเกดประสทธภาพและมผลตอบแทนสง มฉะนนแลวผลผลตเกษตรในระยะ 5-10 ปขางหนา จะมอตราเพมลดลงอยางนาเปนหวง ซงจะบอนท าลายเสถยรภาพสงคมคนชนบทของไทยเพมขนอกหลายดาน

1.5 มผเขาสตลาดแรงงานมากขน โดยเฉลยประมาณ 0.8 ลานคนตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ในขณะทการจางงานภาคราชการชะลอตวลง การจางงานในภาคเกษตรมขดจ ากด และการจางงานนอกภาคเกษตรเพมขนชา เปนเหตใหมการวางงานมากจากจ านวน 389,700 คน หรอรอยละ 1.5 ของก าลงแรงงานในป 2527 จะเพมขนเปนประมาณ 800,000 คน หรอรอยละ 2.5 ในระยะปลายแผนฯ 6 โดยเฉพาะอยางยงการวางงานของผมการศกษาจะมแนวโนมรนแรงขน จากจ านวน 117,400 คน ในป 2527 เปนประมาณ 240,000 ในป 2534

33

โอกาสของการพฒนาในชวงแผนฯ 6

2. แมวาในปจจบนประเทศไทยยงคงประสบปญหาเศรษฐกจหลายดานดงทไดอธบายไปแลว และการพฒนาประเทศในอนาคตยงคงประสบขดจ ากดอยตอไป แตการเปลยนแปลงของเศรษฐกจโลกในชวงปลายแผนฯ 5 โดยเฉพาะการลดลงของราคาน ามน จะท าใหการพฒนาประเทศและการปรบโครงสรางเศรษฐกจในชวงแผนฯ 6 เปนไปไดงายยงขน ในระยะของแผนฯ 6 สภาพ แวดลอมทงภายในและภายนอกประเทศ ตลอดจนการเปลยนแปลงทส าคญๆ มดงน

2.1 ภาวะเศรษฐกจโลกคาดวาจะกระเตองขนกวาทแลวมา ในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ราคาน ามนไดลดลงและมแนวโนมจะออนตวตอไปในระยะ 3-4 ปขางหนา ราคาน ามนทลดลงน ในระยะสนจะมผลใหการบรรเทาปญหาดลการช าระเงนไดมาก นอกจากนจะเปนแรงกระตนส าคญตอการขยายตวของเศรษฐกจโลก แมวาประเทศไทยจะเสยตลาดบางสวนไปบาง เนองจากรายไดของประเทศผสงออกน ามนลดลง แตกยงนบวาเปนสวนนอย และการขยายตวของเศรษฐกจโลกทกระเตองขนนอาจจะท าใหการกดกนทางการคาในประเทศอตสาหกรรมไมรนแรงกวาในปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 มากนก ฉะนนโดยสวนรวมแลวคาดวาการขยายตวของตลาดตางประเทศจะสงกวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เพอทจะใชโอกาสนในการเพมการสงออกใหไดมากทสด จ าเปนจะตองปรบปรงกฎเกณฑ ระเบยบ และระบบภาษตางๆ ของรฐทเปนอปสรรคตอการสงออก ตลอดจนการลงทนในการปรบระบบการผลต การตลาด และคณภาพของบรการพนฐานทจะลดตนทนการสงออก และปรบปรงคณภาพสนคาไทยใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได

2.2 โอกาสของการกระจายการผลตยงมอกมาก ในระยะทผานมาโครงสรางการผลตและการสงออกของประเทศไดกระจายไปอยางรวดเรวทงในภาคเกษตรและภาคอตสาห -กรรม แมวาในปจจบนสนคาหลกๆ ของไทยหลายชนดก าลงประสบปญหาราคาตกต า การกดกนทางการคาจากตางประเทศและขดจ ากดของตลาด แตโอกาสทจะกระจายการผลตไปสสนคาชนดใหมๆ ยงมอกมาก ทงทเปนสนคาเพอทดแทนการน าเขา สนคาเพอการสงออกและสนคาเพอ ตอบสนองความตองการภายในประเทศทคาดวาจะเปลยนไปมากในระยะ 10 ปขางหนา นอกจากน สถานการณดานการคาระหวางประเทศในระยะทผานมายงแสดงใหเหนวาประเทศทพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา ประชาคมยโรป มแนวโนมทจะกดกนสนคาจากประเทศญปนและประเทศอตสาห-กรรมใหมมากขน ดงนนหากจะมการปรบปรงโครงสรางการผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาดตางประเทศ โดยการกระจายการผลตและเนนคณภาพผลผลต กนาจะมโอกาสทจะขยายการผลตและการสงออก โดยเฉพาะสนคาอตสาหกรรมเขาไปในตลาดเหลานมากขน

2.3 ตลาดสนคาอตสาหกรรมและบรการทนสมยในประเทศจะขยายขนมาก แมวาอตราการขยายตวของประชากรจะลดลง แตการขยายตวของประชากรในเมองจะอยในระดบทสงกวาประชากรในชนบท ประกอบกบก าลงแรงงานจะเพมขนมากในอตรากวา 800,000 คนตอป การขยายตวของประชากรและก าลงคนในลกษณะดงกลาว จะท าใหโครงสรางการบรโภคสนคา

34

ในประเทศเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยการบรโภคสนคาอตสาหกรรมและบรการทนสมยตลอดจนอาหารส าเรจรปจะเพมขนมาก ฉะนนโอกาสการขยายตวของตลาดสนคาในประเทศจะมมาก และโอกาสทจะน าเทคโนโลยสมยใหม หรอเทคโนโลยทเหมาะสมมาใชจะมมากขนเรอยๆ

2.4 โอกาสในการพฒนาทรพยากรมนษยและเทคโนโลย แมว าทรพยากรธรรมชาต เชน ทดน ปาไม เหมองแรจะรอยหรอลงไป แตโอกาสทประเทศไทยจะสามารถพฒนาและใชประโยชนจากทรพยากรทมอยโดยเฉพาะทรพยากรมนษย และการใชประโยชนจากวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการผลตและการตลาดยงมอยอกมา นอกจากนยงมโอกาสทจะพฒนาแหลงทรพยากรธรณโดยเฉพาะทรพยากรพลงงานในประเทศ เชน กาซธรรมชาต ลกไนต และน ามน ซงหากมการส ารวจเพมเตมแลว คาดวายงสามารถคนพบแหลงทรพยากรเพมขนอก

แนวทางการพฒนา

3. จากผลการพฒนาและขอจ ากดทไดวเคราะหไวขางตนประกอบกบการพจารณาถงโอกาสและความเปนไปไดของการพฒนาในอนาคต แนวทางการพฒนาเศรษฐกจสวนรวมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงจ าเปนจะตองเนนการขยายตวทางเศรษฐกจในอตราทสงขนกวาในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยมลกษณะของการขยายตวทจะสนบสนนการสรางงาน การกระจายรายได การแกไขปญหาความยากจนในชนบท และการรกษาดลยภาพทางเศรษฐกจของประเทศใหมโอกาสในการพฒนาตอเนองไปในอนาคตอยางมนคง

เปาหมายการพฒนาสวนรวม

4. เพอใหเปนไปตามแนวทางดงกลาวขางตน เหนสมควรก าหนดเปาหมายส าคญๆ ในการพฒนาเศรษฐกจสวนรวม ดงตอไปน

4.1 เปาหมายขยายการมงานท า ใหไดเพมขน 3.9 ลานคน โดยให

- การขยายตวทางเศรษฐกจสวนรวมเพมขนเฉลยไมต ากวารอยละ 5.0 ตอป

- การผลตภาคเกษตรเพมเฉลย รอยละ 2.9 ตอป

- การผลตดานอตสาหกรรมเพมเฉลย รอยละ 6.6 ตอป

- การผลตดานเหมองแรเพมเฉลย รอยละ 6.4 ตอป

- การผลตกาซธรรมชาตไมต ากวา 720 ลานลกบาศกฟตตอวน ในป 2534

35

รายละเอยดเรองการมงานท าอยในแผนพฒนาระบบการผลต

4.2 เปาหมายรกษาความมนคงทางการเงนการคลงของประเทศ

- ก าหนดเปาหมายการขาดดลการคาตางประเทศโดยเฉลยไมใหเกนปละ 35,900 ลานบาท หรอรอยละ 2.7 ของผลผลตรวมของประเทศ

- เปาหมายการขาดดลบญชเดนสะพดโดยเฉลยไมใหเกนปละ 11,800 ลานบาท

- เปาหมายลดการขาดดลงบประมาณของรฐบาลไมใหขาดดลเกนกวา 36,200 ลานบาท โดยเฉลยตอป หรอคดเปนรอยละ 2.6 ของผลผลตรวมของประเทศ โดยใหรายไดเพมขนประมาณรอยละ 8.7 ตอป งบประมาณรายจายเพมขนรอยละ 6.0 ตอป

ตารางท 1.3 เปาหมายเศรษฐกจสวนรวมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534)

รายการ แนวโนมจรงของ

แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (2525-2529)

เปาหมายแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(2530-2534) 1. การขาดดลการคา (ราคาแตละป)

1.1 มลคาเฉลยตอป (ลานบาท) 55,600 35,900 1.2 ดลการคา/ผลผลตรวม (%) 5.8 2.7

2. การขาดดลบญชเดนสะพด (ราคาแตละป) 2.1 มลคาเฉลยตอป 36,000 11,800 2.2 ดลบญชเดนสะพด/ผลผลตรวม (%) 3.8 0.9

3. การสงออกของสนคาและบรการ 3.1 อตราเพมของมลคา (%) 9.8 9.9 3.2 อตราเพมของปรมาณ (%) 8.4 7.4

4. การสงออกของสนคา 4.1 อตราเพมของมลคา (%) 8.4 10.7 4.2 อตราเพมของปรมาณ (%) 8.3 8.1 4.3 มลคาเฉลยตอป (ลานบาท) 177,500 290,700

36

รายการ

แนวโนมจรงของ แผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(2525-2529)

เปาหมายแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(2530-2534) 5. รายไดจากการทองเทยว (ราคาแตละป)

5.1 อตราเพมของมลคา (%) 12.2 7.4 6. การน าเขาของสนคาและบรการ

6.1 อตราเพมของมลคา (%) 3.7 9.3 6.2 อตราเพมของปรมาณ (%) 2.0 4.5

7. การน าเขาของสนคา 7.1 อตราเพมของมลคา (%) 2.9 9.5 7.2 อตราเพมของปรมาณ (%) 2.9 4.6 7.3 มลคาเฉลยตอป (ลานบาท) 233,100 326,700

8. การขยายตวของเศรษฐกจ (% ตอปในราคาคงท)

8.1 การเกษตร 2.1 2.9 8.2 อตสาหกรรม 5.1 6.6 8.3 เหมองแร 6.1 6.4 8.4 กาซธรรมชาต (ลน ลบฟ./วน) 3201/ 7202/ 8.5 ผลผลตรวม 4.4 5.0

9. อตราเพมรายจาย (% ตอปในราคาคงท) 9.1 ภาคเอกชน

- การบรโภค 4.3 3.7 - การลงทน 0.8 8.1

9.2 ภาครฐบาล - การบรโภค 3.3 5.3 - การลงทน 1.8 1.0

10. รายไดจากภาษอากรและรายไดอนๆ ตอผลผลตรวม (%) 14.8 15.8

11. อตราเพมของประชากร (%) 1.71/ 1.32/ - เขตเทศบาล (2.7) (2.5) - เขตสขาภบาล (2.1) (2.4) - หมบาน (1.4) (0.8)

12. อตราเงนเฟอ (%) 2.9 2.3 13. รายไดตอหว (บาท 21,3951/ 27,7832/ 1/ ในป 2529 2/ ในป 2534

บทท 3 การฟนฟฐานะทางการเงนการคลงของประเทศ

เพอใหบรรลถงวตถประสงคและเปาหมายสวนรวมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงจ าเปนทจะตองมการก าหนดวตถประสงค เปาหมาย กลยทธ ตลอดจนแนวทางและมาตรการทางดานการเงนการคลง เพอใหมสวนชวยสนบสนนการฟนฟเสถยรภาพทางเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศ ซงเปนปญหาส าคญของระบบเศรษฐกจในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ดงน

หลกการของแผน

1. วตถประสงค

1.1 เพอปรบโครงสรางระบบการเงนของประเทศ ทงภาครฐบาลและเอกชน ในดานการระดมเงนออมระยะยาว ใหเอออ านวยตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

1.2 เพอเรงฟนฟความมนคงทางเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงปญหาเกยวกบการออม-การลงทน ดลการคลงของภาครฐบาล ดลการคา และ ดลบญชเดนสะพด

1.3 เพอปรบบทบาทของภาครฐบาลในการพฒนาประเทศ โดยสนบสนนใหภาคเอกชนและสวนทองถนมบทบาทมากยงขน และลดภาระของภาครฐบาลกลางและรฐวสาหกจลง

2. เปาหมาย

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เหนควรก าหนดเปาหมายส าคญทางดานการเงน การคลงไวดงน

2.1 การออมเบองตนของประเทศ จ านวนเฉลยรอยละ 23.7 ของผลผลตรวมหรอ 1,627,437 ลานบาท เปนการออมภาคเอกชน 1,471,670 ลานบาท (รอยละ 21.4 ของผลผลตรวม) และภาครฐบาล 155,767 ลานบาท (รอยละ 2.3 ของผลผลตรวม)

2.2 การลงทนรวมของประเทศ จ านวนเฉลยรอยละ 24.9 ของผลผลตรวม หรอ 1,706,784 ลานบาท โดยแยกเปนการลงทนภาคเอกชน 1,202,058 ลานบาท (เฉลยรอยละ 17.5 ของผลผลตรวม) และภาครฐบาล 504,726 ลานบาท (เฉลยรอยละ 7.4 ของผลผลตรวม)

38

2.3 ชองวางระหวางการออม-การลงทน เฉลยรอยละ 1.2 ของผลผลตรวม หรอ 79,347 ลานบาท โดยเฉพาะอยางยงชองวางดงกลาวของภาครฐบาลจะลดลงจากเฉลยรอยละ 7.9 ของผลผลตรวม ในชวงแผนฯ 5 เหลอเฉลยรอยละ 5.1 ของผลผลตรวม ในแผนฯ 6

2.4 รายจายเพอการบรโภคของประเทศเพมเฉลยรอยละ 4.0 ตอป โดยภาค เอกชนเพมเฉลยรอยละ 3.7 ตอป และภาครฐบาลเพมเฉลยรอยละ 5.3 ตอป (ราคาคงท)

2.5 รายจายเพอการลงทนของประเทศเพมเฉลยรอยละ 5.8 ตอป โดยภาค เอกชนเพมเฉลยรอยละ 8.1 ตอป และภาครฐบาลเพมเฉลยรอยละ 1.0 ตอป (ราคาคงท)

แนวทาง

3. เพอใหเปนไปตามเปาหมายดงกลาวขางตน จ าเปนจะตองด าเนนนโยบายดานการเงนการคลงมงหนกไปในแนวทาง 3 ดานดวยกน คอ

3.1 เนนการระดมเงนออมระยะยาวในประเทศใหสงขน โดยเฉพาะอยางยง เงนออมภาครฐบาล (รฐบาลกลางสวนทองถน และรฐวสาหกจ) สวนภาคเอกชนเนนการพฒนา ตลาดทนและสถาบนการเงนเพอระดมและจดสรรเงนทนจากแหลงภายในประเทศเปนล าดบแรก (แทนการใชเงนกจากตางประเทศ) รวมทงก าหนดกรอบวงเงนและนโยบายการกเง นจาก ตางประเทศใหเหมาะสมกบรายไดจากการสงออกและบรการ

3.2 เนนการใชจายภาครฐบาลใหเปนไปอยางประหยดและมประสทธภาพ โดยใหมสวนชวยสนบสนนการพฒนาและการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ รวมทงใชนโยบายและมาตรการทางการเงนการคลง เพอสนบสนนการสงออกและการผลตเพอการสงออก

3.3 เนนการสนบสนนภาคเอกชนใหเขามามบทบาทในงานพฒนาดานตางๆ เพมขน เพอลดภาระของภาครฐบาล โดยก าหนดใหภาครฐบาลท าหนาทดานการก าหนดนโยบาย การประสานงานแนะน าชวยเหลอ และอ านวยความสะดวกแกภาคเอกชน กบเรมและ /หรอเลอกด าเนนงานเฉพาะโครงการหรองานทมความส าคญ หรอทมความจ าเปนอยางแทจรงเทานน

มาตรการ

4. มาตรการทส าคญๆ ดานการเงนการคลงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

4.1 พฒนาสถาบนเงนออมระยะยาวใหมความมนคง และมบทบาทเพมขนในการจดสรรเงนออมเพอลงทนในกจการส าคญๆ ทสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ

39

4.2 เรงการด าเนนงานของกองทนเพอพฒนาการลงทน เพอใหมสวนชวยแกไขปญหาการขาดแคลนเงนทน และเพอกระตนภาวะเศรษฐกจการลงทนและการจางงาน

4.3 พจารณาใชมาตรการทางดานการเงน การคลง สนบสนนการลงทนในสาขาทมความจ าเปน และมล าดบความส าคญสง เชน การผลตเพอการสงออก

4.4 สนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทในการพฒนาเพมขนทงทางดานการ ลงทนในกจกรรมตางๆ ทสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ รวมทงสนบสนนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทในกจการของรฐบาลและรฐวสาหกจเพมขน

4.5 เ นนการระดมเงนทนจากภาคเอกชน ทงจากภายในประเทศและตางประเทศ ในรปของการเพมทน (เพมสนทรพยทางการเงน) แทนการกยม

4.6 จดท าบญชรวมแสดงฐานะการเงนการคลงของภาครฐบาลใหครบถวน ชดเจน เพอใหทราบถงสถานภาพทแทจรง และเพอใชเปนเครองมอในการวางแผนก าหนดภาระ รบผดชอบระหวางภาครฐบาลกลาง รฐวสาหกจ และสวนทองถน

4.7 เนนบทบาทของหนวยงานทท าหนาทวางแผนและประสานงานดานการ จดเกบภาษอากร ปรบปรงประสทธภาพการจดเกบ และหาทางเพมรายไดจากบรการและทรพยสนของรฐ

4.8 เนนการจดเกบภาษการคา ภาษเงนไดนตบคคล และการสงรายไดใหรฐจากรฐวสาหกจ เพอเพมรายไดของรฐบาล เสรมสรางความเปนธรรมในการแขงขนและท าใหการใชทรพยากรมประสทธภาพยงขน

4.9 เนนการใชนโยบายการคลงแบบประหยดตอไป และพยายามลดบทบาท ภาครฐบาลและรฐวสาหกจ ตลอดจนก าหนดนโยบายในการยกเลก ชะลอ และตดทอนงบประมาณประจ าป

4.10 พจารณาหาทางผอนคลาย/ชะลองบประมาณช าระหนในแตละปใหอยในระดบเหมาะสม เพอใหไมกระทบตองบลงทนและงบพฒนามากนก

4.11 ก าหนดวงเงนงบประมาณส าหรบโครงการใหมทจะเรมขนในแตละป โดยในป 2530 และป 2531 ไมต ากวาปละ 900 ลานบาท

4.12 ใหความส าคญส าหรบการพฒนาชนบท การเกษตร อตสาหกรรมการเกษตร และอตสาหกรรมในชนบท โดยเนนการกระจายการผลตสสนคาทมแววการผลตเพอ

40

สงออก (มากกวาการเพมผลผลตในสนคาทมปญหาดานการสงออก) เพอลดปญหาเรองดลการคา ปญหาการวางงาน และเพอเพมรายไดแกเกษตรกร

สวนอตสาหกรรมขนาดใหญและทนสมยนน จะเนนเฉพาะโครงการทม ผลตอบแทนทางเศรษฐกจ และมผลตอการปรบโครงสรางการผลตทมสวนลดการน าเขา เพมการ สงออก และเพมการจางงานทงระบบ

4.13 จดใหมการประสานงานในการจดสรรงบประมาณปองกนประเทศใหอยในระดบทเหมาะสม สอดคลองกบปญหาภยคกคามและขดความสามารถทางเศรษฐกจในแตละป

4.14 เนองจากภาวะเศรษฐกจเปลยนแปลงอยางรวดเรว และสงผลกระทบถง รายได-รายจายของภาครฐบาล ดงนน จงเหนควรใหมการจดท าแผนพฒนาและแผนการคลงรายปและราย 3 ป

ส าหรบรายละเอยดเกยวกบวตถประสงค เปาหมาย แนวทางและมาตรการเกยวกบเรองการระดมเงนออม บทบาทภาคเอกชนในการพฒนา และการเงนการคลงของภาค รฐบาลปรากฏในบทท 4 และบทท 5

บทท 4 การระดมเงนออมและบทบาทของภาคเอกชนในการพฒนา

การระดมเงนออม

1. ขอเทจจรง

1.1 ในชวงทผานมา ปรากฏวาการออมของประเทศอยในระดบทต า และม แนวโนมลดลงเรอยๆ โดยเฉพาะอยางยงในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงมการใชจายเกนตวทงภาครฐบาลและภาคเอกชน กลาวคอ ในป 2523 การออมเบองตนของประเทศมประมาณ 157,223 ลานบาท หรอรอยละ 23.0 ของผลผลตรวม และสดสวนดงกลาวลดลงเรอยๆ คอ เหลอรอยละ 20.6 ในป 2524 และรอยละ 18.0 ในป 2526 และในป 2528 การออมลดลงเหลอเพยงรอยละ 17.9 ของผลผลตรวมเทานน

1.2 การทการออมของประเทศต าสบเนองมาจากภาครฐบาลเปนสวนใหญ กลาวคอ ในป 2524 การออมภาครฐบาลคดเปนเพยงรอยละ 0.9 ของผลผลตรวม ในป 2525 การออมของรฐบาลตดลบ คอ รอยละ –0.4 ของผลผลตรวม และในป 2528 อยในระดบรอยละ 0.8 ของผลผลตรวม โดยเฉพาะอยางยงในภาครฐบาลกลางและรฐบาลสวนทองถน ระดบของการออมยงต ามาก และมบางปตดลบ เชน ป 2525 และ 2528 เปนตน

ตารางท 1.4

การออมของประเทศ1/ หนวย : ลานบาท

2523 2524 2525 2526 2527 2528 1. การออมสทธ 106,583 102,753 93,912 92,954 97,409 97,427

- ภาคเอกชน 101,359 95,846 97,592 80,875 86,888 88,857 - ภาครฐบาล 5,224 6,907 -3,680 12,079 10,521 8,570

2. คาเสอมราคา 50,640 59,259 65,649 73,386 81,773 89,679 3. การออมเบองตน 157,223 162,012 159,561 166,340 179,182 187,106 4. สดสวนการออมตอ ผลผลตรวม (%) 23.0 20.6 18.9 18.0 18.1 17.9

1/ เปนตวเลขประมาณการ รวมสถตคลาดเคลอนไวดวยแลว

42

1.3 ชองวางระหวางการออม-การลงทน

เนองจากประเทศไทยมความจ าเปนจะตองใชจายทงดานการลงทนในขณะทการออมอยในระดบทต า เปนเหตใหประเทศตองประสบปญหาชองวางระหวางการออมกบก า ร ลงทนมาโดยตลอด คอ ในป 2525 ชองวางการออม-การลงทนเทากบ 21,900 ลานบาท ป 2526 เทากบ 65,700 ลานบาท ป 2527 เทากบ 47,200 ลานบาท และป 2528 เทากบ 43,200 ลานบาท ซงน าไปสปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด โดยเฉพาะอยางยงป 2526 ขาดดลบญชเดนสะพดสงถงรอยละ 7.2 ของผลผลตรวม และจากการทอตราดอกเบยในประเทศในชวงแผนฯ 5 สงกวาใน ตางประเทศมาก ท าใหภาคเอกชนหนไปกเงนจากตางประเทศแทน (โดยเฉพาะอยางยงเปนเงนกระยะสนซงมอตราดอกเบยสง) เปนเหตท าใหภาระหนตางประเทศของภาคเอกชนเพมอยางรวดเรว และสงผลกระทบตอฐานะการเงนของประเทศโดยสวนรวม

2. การออมของภาครฐบาล

2.1 ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ปรากฏวาภาครฐบาลมเงนออมเพยง 21,821 ลานบาท ในขณะทตองลงทนในกจกรรมตางๆ ถง 392,533 ลานบาท ดงนน ชองวางระหวางการออม-การลงทนของภาครฐบาล จงสงถง 370,732 ลานบาท หรอรอยละ 7.5 ของผลผลตรวม โดยเฉพาะอยางยงภาครฐบาลกลางและสวนทองถน ซงมชองวางระหวางการออม-การลงทนถง 255,640 ลานบาท หรอรอยละ 5.19 ของผลผลตรวม เปนสวนส าคญทท าใหประเทศประสบปญหาดานดลการคา ดลบญชเดนสะพด และปญหาเรองภาระหนเปนอยางมาก

2.2 สาเหตส าคญทท าใหการออมภาครฐบาลกลางต า เกดจากการทรฐบาลไมสามารถจดเกบรายไดจากภาษอากรในแตละปเพมขนมากนก (สบเนองมาจากภาวะเศรษฐกจตกต า ท าใหประชาชนมรายไดเพมขนนอย ฐานภาษแคบ ความยดหยนของภาษตอผลผลตรวมต า มขอ ยกเวนมาก ฯลฯ) ในขณะทรฐบาลมความจ าเปนตองใชจายเพมขนตามขอผกพนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะทางดานงบประจ าและงบช าระหน ซงจะเหนไดจาก

- ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดเปาหมายทจะจดเกบรายไดจากภาษอากรและรายไดอน ในป 2529 ใหไดรอยละ 18 ของผลผลตรวม ตอมาปรบเปาหมายเปนรอยละ 16 ของผลผลตรวม ซงหากเปนไปตามเปาหมายดงกลาวในป 2529 จะตองจดเกบรายไดไดประมาณ 179,000 ลานบาท แตในทางปฏบตจดเกบไดเพยง 166,169 ลานบาท/หรอรอยละ 15.1 ของผลผลตรวมเทานน และตลอดชวงของแผนฯ รฐบาลสามารถจดเกบรายไดเฉลยรอยละ 14.8 ของผลผลตรวม เทานน

- นอกจากการจดเกบภาษอากรจะไมเปนไปตามเปาหมายของแผนแลว ยงปรากฏวาตลอดชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐบาลสามารถจดเกบภาษและรายไดอนไดต า

43

กวาเปาหมายทไดประมาณการไวในการจดท างบประมาณในแตละปอกดวย โดยในชวงแผนฯ 5 ไดประมาณการรายไดไวรวม 814,000 ลานบาท แตจดเกบไดเพยง 730,700 ลานบาทต ากวา เปาหมายรวมกนถง 83,930 ลานบาท (หรอต ากวารอยละ 10.3) เปนเหตท าใหการขาดดล งบประมาณสงกวาเปาหมายทก าหนดไว และสงผลกระทบตอการออมของภาครฐบาลดวย

ตารางท 1.5

เปรยบเทยบรายไดตามประมาณการกบรายไดจรง

หนวย : ลานบาท 2525 2526 2527 2528 2529 รวม

ประมาณการรายได 140,000 151,000 160,000 178,000 185,000 814,000 รายไดจรง 114,037 137,685 149,173 163,006 166,169 730,070 ต ากวาประมาณการ 25,963 13,315 10,827 14,994 18,831 83,930

จากขอเทจจรงดงกลาว จงมความจ าเปนทจะตองเรงระดมเงนออมของภาครฐบาล โดยเฉพาะอยางยงจากรายไดภาษอากรและรายไดอน รายละเอยดปรากฏในบทท 5 : การคลงของภาครฐบาล

3. การออมของภาคเอกชน

3.1 ขอเทจจรง

การทการออมของภาคเอกชนโดยเฉพาะอยางยงภาคครวเรอนคอนขางต า และมแนวโนมลดลงในชวงทผานมา มสาเหตมาจากปญหาทางดานเศรษฐกจและสงคม เชน

3.1.1 รายไดของครวเรอนเพมขนในอตราทลดลง คอ ในชวงป 2510-2519 รายไดภาคครวเรอนเพมเฉลยรอยละ 7.2 ตอป แตในชวงป 2525-2529 เพมเฉลยเพยงรอยละ 5 ตอป

3.1.2 รายจายของภาคควเรอนเพมขนสง ท าใหเงนออมลดลงเพราะ

(1) จ านวนครวเรอนทเพมขน ท าใหมรายจายเพอการบรโภคเพมขน

(2) การเพมขนของครอบครวทมรายไดปานกลาง ท าใหการ ใชจายเพอการบรโภคเพมขน

44

(3) โครงสรางอายของประชากรเปลยนไป โดยเฉพาะอยางยงประชากรในวยการศกษาเพมขน ท าใหคาใชจายดานการศกษาเพมขน

(4) การขยายตวของเมองท าใหรายจายเพอการบรโภคเปลยนไป โดยเฉพาะอยางยงดานคมนาคมขนสง ไฟฟา สาธารณสข และดานนนทนาการเพมขน

3.2 เพอทจะไมใหเงนออมของภาคเอกชนลดลงอก โดยเฉพาะอยางยงภาค ครวเรอน เพราะจะสงผลกระทบถงเรองการลงทนและกอใหเกดปญหาชองวางการออม-การลงทน และปญหาหนสน จงเหนควรก าหนดแนวทางในการแกปญหา ทงทางดานการเพมรายไดและการรกษาระดบรายจายเพอการบรโภคของภาคเอกชนไมใหเพมเกนรอยละ 3.7 ตอป (แผนฯ 5 เพม รอยละ 4.6 ตอป) และเรงการระดมเงนออมภาคเอกชน ซงรายละเอยดในเรองนปรากฏอย ในเรองการพฒนาสถาบนการเงนและสถาบนเงนออม

บทบาทของภาคเอกชนในการพฒนา

4. แนวทาง

นโยบายทส าคญประการหนงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คอ การปรบบทบาทของภาครฐบาล (ทงภาครฐบาลกลาง สวนทองถน และรฐวสาหกจ) ใหท าหนาทดานการวางแผน ประสานงาน ชวยเหลอและอ านวยความสะดวกแกภาคเอกชน และพยายามถอนตวจากกจกรรมทภาคเอกชนสามารถท าไดด หรอมประสทธภาพมากกวารฐบาล ตลอดจนเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการด าเนนการของภาครฐบาล เพอใหสอดคลองกบนโยบายดงกลาว จงก าหนดบทบาทของภาคเอกชนในชวงแผนฯ 6 ดงน

4.1 สนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทในดานเศรษฐกจเพมขน โดยเฉพาะ อยางยงดานการลงทน คอ ใหภาคเอกชนลงทนเพมเฉลยรอยละ 8.1 ตอป เทยบกบแผนฯ 5 ซง ลดลงรอยละ 0.8 ตอป สวนการลงทนภาครฐบาลใหเพมเฉลยรอยละ 1.0 ตอป (แผนฯ 5 เพมรอยละ 1.8 ตอป)

4.2 สนบสนนใหภาคเอกชนเพมการลงทนในสาขาตางๆ ในสดสวนทสงขน (เพอลดภาระของภาครฐบาล) เชน ดานการคมนาคมขนสง การเกษตร การพฒนาแหลงน า พลงงาน การศกษาและสาธารณสข โดยใชนโยบายราคาเปนเครองจงใจ และรฐใหความชวยเหลอ /อดหนนเฉพาะเทาทจ าเปน

4.3 สนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทเพมขนในกจกรรมของรฐบาล และ รฐวสาหกจ โดย

45

4.3.1 ใหรฐวสาหกจเนนการระดมเงนทนจากภาคเอกชนทงภายในและตางประเทศในรปการรวมทนเพมขน แทนการกยมเชนทผานมาในอดต

4.3.2 ใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมลงทน/บรหารงานในกจกรรมของ รฐบาลและรฐวสาหกจตางๆ เพมขน

5. มาตรการทส าคญๆ

5.1 สนบสนนใหภาคเอกชนลงทนในสาขา /กจกรรม ทจะมสวนชวยฟนฟ เสถยรภาพทางเศรษฐกจ เชน ดานการผลตเพอสงออก การสงออก อตสาหกรรมการเกษตร การทองเทยว ฯลฯ โดยเนนการกระจายการผลตในสนคาใหมๆ ทมแววมากกวาการเพมผลผลตใน สนคาหลก (ตามรายละเอยดในแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน)

5.2 สนบสนนใหมการรวมกลมผผลต และประสานงานระหวางการผลต การตลาด โดยใกลชด เพอใหการผลตและการจ าหนายเปนไปอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบความตองการของตลาด

5.3 ปรบปรงระบบโครงสรางและอตราภาษเงนไดนตบคคล ภาษการคา ภาษศลกากร ภาษสรรพสามต เพอสนบสนนการผลตเพอสงออก และการสงออก เพอใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได และกอใหเกดความเปนธรรมในระหวางผผลต ผสงออก ตลอดจนเพอใหการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ

5.4 พฒนากลไกและเครองมอใหมๆ ทางดานการเงน เพอสนบสนนการผลตเพอสงออก และการสงออกอยางมประสทธภาพ เชน สนบสนนใหธนาคารพาณชยชวยท าหนาทในการสงเสรมการสงออกแบบครบวงจร การซอลดตราสาร สนเชอ และการผลตเพอสงออก ฯลฯ

5.5 พจารณาปรบปรงอตราดอกเบยในประเทศใหอยในระดบทเหมาะสม โดยค านงถงอตราดอกเบยในตลาดโลก ทงน เพอใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได

5.6 เนนการระดมเงนทนจากเอกชนทงภายในประเทศและตางประเทศมาลงทนในรปของการเพมทน โดยการซอขายหนแทนการกเงนเพอการลงทนตามทเคยปฏบต

5.7 เนนการปรบปรงมาตรการและกลไกทางดานการเงน การคลง รวมทงนโยบายราคา เพอจงใจใหเอกชนเพมการลงทน

46

6. เปาหมายการลงทนของภาคเอกชน

6.1 เพอใหสอดคลองกบแนวทางของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ทจะใหภาคเอกชนมบทบาทในกจกรรมทางเศรษฐกจเพมขน จงเหนสมควรก าหนดขนาดของการลงทนภาคเอกชนไวประมาณ 1,202,058 ลานบาท หรอประมาณรอยละ 70.43 ของการลงทนรวม

6.2 แหลงทมาของเงนลงทน

หนวย : ลานบาท

จ านวน สดสวน (%) 6.2.1 นตบคคลและเอกชนภายในประเทศ 713,570 59.36 6.2.2 ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย 15,000 1.75 6.2.3 แหลงตางประเทศ 160,000 13.31 (เงนก, การรวมทน) 6.2.4 สถาบนการเงน 313,488 26.08

- ธนาคารพาณชยและอนๆ 280,488 23.33 - ธกส. 14,000 1.16 - ธนาคารอาคารสงเคราะห 8,000 0.67 - บรรษทเงนทนอตสาหกรรม 8,000 0.67 - กจการประกนชวต ประกนภย 3,000 0.25

รวม 1,202,058 100.00

การพฒนาสถาบนการเงนและสถาบนเงนออม

7. เพอทจะใหสถาบนการเงนตางๆ สามารถระดมเงนออมในประเทศทอยนอกระบบใหเขาสระบบการเงนมากขน และจดสรรเงนออมดงกลาวไปลงทนในสาขา /กจกรรมทจะกอใหเกดประโยชนสงสดตอประเทศ จงเหนควรก าหนดแนวทางและมาตรการในการด าเนนงานเกยวกบการพฒนาสถาบนการเงนตางๆ ไว ดงน

7.1 ธนาคารพาณชย

7.1.1 อตราดอกเบยเงนกของธนาคารพาณชยควรอยในระดบทเหมาะสมโดยค านงถงอตราดอกเบยในตลาดโลก ทงนเพอสนบสนนใหมการใชเงนจากภายในประเทศมากขน

47

7.1.2 ใหธนาคารพาณชยขยายบทบาทเกยวกบการสนบสนนการผลตเพอสงออก และการสงออกใหมากขน เชน ใหธนาคารพาณชยชวยท าหนาทสนบสนนดานการตลาด อ านวยความสะดวกดานการเงนและการสงออก เปนตน

7.1.3 สนบสนนใหธนาคารพาณชยใหสนเชอระยะปานกลางและระยะยาวมากขน เพอลดความเสยงใหแกกจการทมโครงการดแตมระยะเวลาผลตอบแทนยาวนาน

7.2 บรษทเงนทน

7.2.1 ขยายขอบเขตการด าเนนธรกจของบรษทเงนทนใหกวางขวางขนโดยเฉพาะธรกจทไดคาธรรมเนยมเปนผลตอบแทน

7.2.2 ขยายบทบาทบรษทเงนทนในการใหกยมระยะปานกลางและระยะยาวเพมขน

7.2.3 พฒนารปแบบและวธการด าเนนงานของบรษทใหมความมนคงและมประสทธภาพยงขน

7.3 ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

7.3.1 ขยายการใหบรการสนเชอทกรปแบบโดยเฉพาะสนเชอระยะสนแกเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร โดยมเปาหมายจ านวนเกษตรกรและสมาชกสถาบนเกษตรกรผรบบรการรวมทงสน 2.75 ลานครวเรอน ในป 2532 (ป 2527 จ านวน 2.214 ลานครวเรอน) และจ านวนสนเชอทจะใหบรการแกเกษตรกรประมาณ 32,000 ลานบาท (ป 2527 จ านวน 14,944 ลานบาท)

7.3.2 พฒนาและก าหนดรปแบบการด าเนนสนเชอการเกษตรใหเหมาะสม เพอเสรมกบนโยบายหรอมาตรการของรฐบาลในการชวยเหลอเกษตรกรและการปรบโครงสรางการผลตการเกษตรเพอการสงออก ทงในดานการเพมผลผลต การตลาด ตลอดจนเสถยรภาพของราคาผลผลตทางการเกษตร โดยเนนถงการรวมกลมของเกษตรกรเปนส าคญ

7.3.3 ขยายขอบเขตการด าเนนงานสนเชอในรปโครงการพฒนาการเกษตรสมบรณแบบใหมากขน โดยประสานความรวมมอกบสวนราชการ ธนาคารพาณชย และภาคเอกชน ในดานการสงเสรมและน าเทคโนโลยทางการเกษตรททนสมยควบคกบการใหสนเชอการเกษตร ทงน จะเนนใหบรการทจ าเปนเหลานกระจายไปสเกษตรกรขนาดเลกมากทสด และอยาง ทวถง

48

7.3.4 ด าเนนมาตรการเรงระดมเงนออมจากภาคชนบท เพอสนบสนนและเพมแหลงเงนทนการด าเนนงานของธนาคาร รวมทงสงเสรมใหเกษตรกรรจกประหยดและ รกการออมทรพย

7.3.5 เพมประสทธภาพการบรหารงานของธนาคาร โดยเฉพาะการ ตดตามเงนกคางช าระ และดแลการใชเงนกของเกษตรกรใหถกตองตามวตถประสงค

7.3.6 สนบสนนและสงเสรมกจการของสถาบนเกษตรเพมขน โดยเนนการใหสนเชอและสนบสนนการรวมกลมของผผลต และการเชอมโยงระหวางกลมผผลตกบผซอ มากขน เพอใหเกดการประสานงานกนระหวางการผลตและการจ าหนายอยางครบวงจร

7.4 ธนาคารอาคารสงเคราะห

7.4.1 ใหธนาคารอาคารสงเคราะหท าหนาทเปนองคกรหลกของรฐในการใหบรการเงนทนระยะยาวเพอพฒนาทอยอาศยแกการเคหะแหงชาตและภาคเอกชน

7.4.2 จดสรรเงนกระยะยาวเพอใหประชาชนทมอยอาศยเปนของตนเอง และเนนใหแกผซอทดนและทอยอาศยตามโครงการของการเคหะแหงชาต

7.4.3 สงเสรมและขอความรวมมอจากสถาบนการเงนตางๆ รวมถงบรษทประกนชวต และกองทนส ารองเลยงชพในการสนบสนนทางการเงนแกธนาคารอาคารสงเคราะห เชน การลงทนใหพนธบตรธนาคารอาคารสงเคราะห และฝากประจ า เปนตน

7.4.4 ใหธนาคารอาคารสงเคราะหพยายามรกษาดอกเบยใหกยมแกประชาชนในอตราต าทสด ทงน จะตองสอดคลองกบดอกเบยในตลาด

7.4.5 จดใหมการประชาสมพนธและจงใจใหประชาชนออมทรพย หรอ ลงทนกบธนาคารเปนการระดมเงนทนระยะยาวทม นคงอกวธหนง

7.5 บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

ขยายฐานเงนทนและขอบเขตการด าเนนธรกจของบรรษทเงนทนอตสาห -กรรมใหกวางขวางขน เพอใหสามารถใหบรการทางการเงนแกภาคอตสาหกรรมไดมากขน

7.6 สถาบนประกนชวตและประกนวนาศภย

7.6.1 พฒนาบรษทประกนชวตและบรษทประกนวนาศภยใหมความ มนคง เพอเสรมสรางเสถยรภาพทางการเงน ท าใหประชาชนเกดความเชอถอและเพอใหระดม เงนออมระยะยาวไดมากยงขน

49

7.6.2 เพมมาตรการในการควบคมโดยใหการประกนรบเสยงภยเปนไปตามฐานะการเงนของบรษท

7.6.3 พจารณาก าหนดหลกเกณฑขอบงคบเพอใหบรษทประกนภยน าเบยประกนไปประกนตอกบบรษทภายในประเทศตามจ านวน /สดสวนทก าหนดไว เพอปองกน เงนออมไหลออกนอกประเทศ

7.7 กองทนส ารองเลยงชพ

7.7.1 เรงรดใหมการขยายขอบเขตการด าเนนงานดานกองทนส ารองเลยงชพ โดยใหครอบคลมถงกจการตางๆ นอกเหนอจากบรษทจ ากดและหางหนสวนสามญนตบคคลตามทระบไวในกฎกระทรวง

7.7.2 ใหกระทรวงการคลงพจารณาถงความเหมาะสมทจะใหมการ ยกเวนภาษเงนไดในสวนทเปนดอกผลของเงนสมทบ รวมทงพจารณาความเหมาะสมในการให สทธพเศษทางดานภาษอากรแกนายจาง ลกจางทเขารวมจดตงกองทน โดยมระยะเวลาจ ากด

7.8 ตลาดเงน

พฒนาตลาดเงนใหมความคลองตวมากขน มเครองมอและตราสารทางการเงนชนดใหมเพมขน โดยพจารณาปรบปรงระบบภาษใหเอออ านวยตอการพฒนาเครองมอตลาดเงนเหลาน

7.9 ตลาดทน

7.9.1 ปรบปรงโครงสรางของตลาดหลกทรพย โดยแยกอ านาจหนาทการก ากบดแลออกจากการบรหารกจการปกต

7.9.2 ใหมหนวยงานในกระทรวงการคลงท าหนาทพฒนาตลาดทนอยางตอเนองและสมบรณแบบ

7.9.3 สรางความมนใจในการลงทนในตลาดหนสามญใหแกผลงทนโดย

- จดใหมมาตรการเพอปองกนการสรางราคาหลกทรพยอนเปนการเอาเปรยบผลงทนโดยไมเปนธรรม

- ปรบปรงระเบยบขอบงคบเกยวกบการเปดเผยขอมลใหผลงทนไดทราบขอมลทจ าเปนมากขนและรวดเรวขนดวย

50

- รณรงคใหเกดความเขาใจทถกตองในเรองเกยวกบตลาดหลกทรพย และบรษทนายหนาซอขายหลกทรพย

- สรางพนฐานการศกษาเรองตลาดหนใหแกเยาวชนและประชาชนทวไป

7.9.4 ปรบปรงกฎหมายทเกยวของซงเปนอปสรรคตอการระดมเงนออมระยะปานกลางและระยะยาว

7.9.5 สงเสรมและพฒนากจการตลาดหลกทรพยเพอใหเปนแหลงระดมเงนออมทส าคญ โดยใหสทธประโยชนทางภาษอากรแกกจการทจะจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยและผลงทนในกจการดงกลาวในจ านวนทเหมาะสม

7.9.6 สงเสรมใหมผลงทนประเภทสถาบนมากขน และผลงทนประเภทสถาบนทมอยแลวกควรสงเสรมใหเขามาลงทนในตลาดหลกทรพยเพมขน

7.9.7 สงเสรมใหกจการรฐวสาหกจตางๆ ทมฐานะและการด าเนนงานดออกหนก และน าหนกดงกลาวเขามาจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย

7.9.8 สงเสรมใหบรษทนายหนาซอขายหลกทรพยปฏบตงานตามจรรยาบรรณและมาตรฐานการปฏบตงานทด

บทท 5 การคลงภาครฐบาล

เพอลดปญหาดลการคาและปญหาชองวางระหวางการออม-การลงทน ซงเปนปญหาเรอรงมานาน ตลอดจนเพอกระตนภาวะเศรษฐกจและการลงทนของประเทศใหเปนไปตามทศทางทตองการ จงเหนควรก าหนดนโยบาย เปาหมาย แนวทาง และมาตรการดานการเงนการคลงของภาครฐบาลไว ดงน

1. แนวทาง

1.1 เรงระดมรายไดภาครฐบาลใหสงขน โดยเฉพาะอยางยงรายไดจากภาษอากร

1.2 ด าเนนนโยบายการคลงแบบประหยดตอไปอยางนอยในระยะตนของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 และก าหนดแนวทางการจดสรรทรพยากรภาครฐบาลอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบทศทางของแผน

1.3 ใชนโยบาย มาตรการ และกลไกทางดานการเงนการคลง เพอสนบสนนการผลตเพอสงออก การสงออก และเพอแกไขปญหาของประเทศ ไดแก ปญหาเรองดลการคลง ปญหาการออม-การลงทน ปญหาดลการคา และดลบญชเดนสะพด

1.4 ลดบทบาทของภาครฐบาล (ทงในสวนรฐบาลกลาง สวนทองถน และรฐวสาหกจ) โดยใหภาครฐบาลท าหนาทดานการก าหนดนโยบาย ประสานงานแนะน าชวยเหลอและอ านวยความสะดวกแกภาคเอกชน รวมทงรเรมหรอเลอกด าเนนการเฉพาะเรองทส าคญๆ และมความจ าเปนอยางแทจรงเทานน

2. เปาหมาย

2.1 การออม-การลงทนภาครฐบาล

(1) ใหการออมภาครฐบาลชวงแผนฯ 6 เทากบ 155,767 ลานบาท (เฉลยรอยละ 2.3 ของผลผลตรวม)

(2) การลงทน เทากบ 504,726 ลานบาท (เฉลยรอยละ 7.4 ของ ผลผลตรวม)

52

(3) ชองวางระหวางการออม-การลงทนภาครฐบาล เฉลยรอยละ 5.09 ของผลผลตรวม (แผนฯ 5 เฉลยรอยละ 7.9) โดยป 2534 ขาดดลรอยละ 4.3 ของผลผลตรวม

2.2 รายจายภาครฐบาล

(1) รายจายเพอการบรโภคเพมเฉลยรอยละ 5.3 ตอป (ราคาคงท)

(2) รายจายเพอการลงทนเพมเฉลยรอยละ 1.0 ตอป (ราคาคงท)

2.3 ใหจดเกบรายไดจากภาษอากรและรายไดอนอยางต ารอยละ 15.8 ของ ผลผลตรวมโดยเฉลย ทงนในป 2534 ควรเกบไดอยางต ารอยละ 16.1 ของผลผลตรวม

2.4 ใหการขาดดลงบประมาณชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประมาณ 181,000 ลานบาท เฉลยปละประมาณ 36,200 ลานบาท (หรอรอยละ 2.6 ของผลลตรวม)

3. มาตรการ

3.1 การระดมรายไดภาครฐบาล

วตถประสงค

- เพอแกปญหาการขาดดลการคลงและปญหาชองวางระหวางการออมและการลงทน

- เพอลดผลบดเบอนของภาษตอการจดสรรทรพยากรและการด าเนนธรกจ

- เพ อลดภาระภาษของการสงออกและเพ อพฒนาก ารผลตภายในประเทศ

- เพอเสรมสรางความเปนธรรม

- เพอลดคาใชจายในการจดเกบและในการปฏบตตามกฎหมายภาษ

จงเหนควรก าหนดแนวทางและมาตรการไว ดงน

3.1.1 รายไดภาครฐบาลกลาง

(1) ดานภาษอากร

53

ก. ภาษทเกบจากเงนได

ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

- พจารณาปรบปรงโครงสรางอตราภาษใหเหมาะสม โดยค านงถงรายไดทรฐจะไดรบ ผลของภาษตอแรงจงใจในการท างาน และผลของอตราภาษตอการหลกเลยงภาษ

- พ จ า รณ า ข ย า ย ฐ า น ภ า ษ อ า ก ร ใ หกวางขวาง โดยลดรายการรายไดทไดรบ ยกเวนภาษใหเหลอนอยทสด และโดยการปรบปรงระบบการจดเกบ และระบบการตรวจสอบภาษ

- พจารณาลดผลบดเบอนของภาษตอการจดสรรทรพยากร โดยการจดระบบภาษใหเปนกลางทสดเทาทจะท าได ทงนรวมถงความเปนกลางระหวางอตสาหกรรม ระหวางรปแบบธรกจและระหวางตราสารทางการเงนตางๆ

- ปรบปรงกฎหมายภาษและระเบยบปฏบตในการเสยภาษ รวมทงวธการ กระบวนการ และขนตอนในการเสยภาษ ใหเขาใจงาย ปฏบตตามและตรวจสอบการปฏบตไดงาย เพอลดคาใชจายของรฐในการจดเกบภาษ และคาใชจายของสงคมในการปฏบตตามกฎหมายภาษ

ภาษเงนไดนตบคคล

- พจารณาปรบปรงอตราภาษเงนไดนต-บคคลใหเอออ านวยตอการผลตและการลงทนภายในประเทศ ทงนโดยค านงถงผลของภาษตอตนทนของทน และระบบภาษของประเทศไทย เทยบกบของประเทศเพอนบาน ประเทศคแขงขน และประเทศคคาของไทย

- ทบทวนการใหสทธประโยชนทางดานภาษอากรส าหรบกจการทไดรบการสงเสรมการลงทน โดยค านงถงตนทนทางการคลง ประโยชนของกจกรรมทไดรบการสงเสรมตอเศรษฐกจโดยสวนรวม ความจ าเปนของการใหสทธประโยชน และการใหสทธประโยชนของประเทศคแขงขน

- พจารณาขยายฐานภาษโดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวของกบรฐวสาหกจ

54

ข. ภาษทเกบจากทรพยากร

- พจารณาจดเกบภาษทรพยสน ภาษมรดก และภาษการให ทงนโดยค านงถงรายไดของรฐ ความเปนธรรมในสงคม และผลกระทบตอแรงจงใจในการท างาน การออม และการลงทนภาคเอกชน

ค. ภาษทเกบจากสนคาและบรการทผลตหรอบรโภคภายในประเทศ

ภาษการคาและภาษมลคาเพม

- เพอลดอปสรรคในการพฒนาการผลตภายในประเทศอนเกดจากการซ าซอนของภาษการคา เพอลดการบดเบอนทางเศรษฐกจอนเกดจากการมภาษการคาหลายอตรา เพอขจดอปสรรคในการสงออกอนเกดจากการคนภาษการคาใหสนคาสงออกไมครบถวน และเพอขจดความยงยากในการปฏบตตามกฎหมายภาษการคาทสลบซบซอน สมควรจะไดพจารณายกภาษการคาและน าเอาภาษมลคาเพมาใชแทนภาษมลคาเพมดงกลาวควรมอตราเดยวทใชกบสนคาและบรการทกชนด และก าหนดอตราศนยส าหรบสนคาสงออก ส าหรบสนคาใดทมเหตผลทางเศรษฐกจทจะเกบภาษสงกวาอตราภาษมลคาเพมใหเกบภาษสรรพสามตเสรมเตมจากภาษมลคาเพม

ภาษสรรพสามตร

- พจารณายกเลกภาษสรรพสามตทเกบอยในปจจบนบางรายการทใหรายไดไมคมคาใชจายในการจดเกบ

- พจารณาจดเกบภาษสรรพสามตจากสนคาบางรายการทปจจบนไมไดเกบภาษสรรพสามต แตในการน าเอาภาษมลคาเพมมาใชแทนภาษการคาไดพจารณาเหนสมควรใหสนคารายการนนๆ เสยภาษสงกวาภาษมลคาเพม (ดเรองภาษการคาและภาษมลคาเพม)

- พจ า รณ าป รบป ร ง โ ค ร ง ส ร า งภ าษสรรพสามตใหสอดคลองกบสภาวะเศรษฐกจ โดยค านงถงรายไดของรฐและผลกระทบตอการผลตและการบรโภคภายในประเทศ

55

ง. ภาษเกบจากการคาระหวางประเทศ

ภาษการน าเขาและภาษการสงออก

- ปรบปรงอตราและโครงสรางภาษศลกากรใหเหมาะสมยงขน โดยค านงถงอตราการคมครองทมประสทธภาพ การผลตและการบรโภคภายในประเทศ ในระยะสน ภาษศลกากรควรใชเพอเปนเครองมอในการหารายไดและเครองมอในการคมครอง สวนในระยะยาวควรใชภาษศลกากรเพอการคมครองเปนหลก

- ปรบปรงระบบพกดใหมความแนนอนและสะดวกในการใชมากขน รวมทงเพอใหสามารถสรางระบบขอมลทเออตอการวเคราะหเชงเศรษฐกจ โดยเพมรหสจ าแนกพกดจาก 4 หนวย เปน 6 หนวย และโดยน าเอาระบบการจ าแนกประเภทพกดตามระบบใหม (ระบบ Harmonized) เขามาใชแทนระบบซงใชอยในปจจบน (ระบบ CCCN)

- ปรบปรงระบบชดเชยภาษอากรเพอใหสามารถชดเชยไดใกลเคยงกบจ านวนภาษทแฝงอยในมลคาสนคาสงออกทสด ทงนโดยการจดท าสมประสทธปจจยการผลตขน เพอทจะน ามาใชในการค านวณสตรอตราชดเชยภาษอากร

- เพมบรการดานคลงสนคาทณฑบนและการน าเขาตามมาตรา 19 ทว แหงพระราชบญญตศลกากร พ.ศ. 2469 เพอสนบสนนการผลตเพอสงออก โดยการลดตนทนการผลตทไมจ าเปน

- ปรบปรงขนตอนและวธการทางดานศลกากร โดยเนนความสะดวกรวดเรวทงการน าเขาและการสงออก

- พจารณายกเลก ภาษการสงออกบางรายการทเปนอปสรรคตอการสงออก และพจารณาปรบปรงระบบภาษการสงออกทเหลออยใหปรบตวไดกบราคาและภาวะตลาดโลก

(2) รายไดอนๆ

- คาบรการทเกบจากผใชบรการของรฐ เชน คาผานทางและคาธรรมเนยมการออกโฉนดทดน ควรเกบในอตราทคมกบคาใชจายในการผลตบรการนนๆ

- คาเชาทดนและคาเชาทรพยสนทรฐบาลเกบจากผเชาทรพยสนของรฐ ควรพจารณาจดเกบในอตราทใกลเคยงกบอตราตลาดเปนหลก หากมผเดอดรอนจากการจดเกบในอตราดงกลาว และรฐบาลเหนสมควรใหการสงเคราะห ควรด าเนนการ

56

สงเคราะหโดยจายเปนเงนชวยเหลอหรอเงนอดหนน ทงน เพอประโยชนในการวเคราะหนโยบายการคลงและเพอความเปนธรรมตอผมไดใชประโยชนจากทรพยสนของรฐ

- พจารณาด าเนนการใหรฐวสาหกจน ารายไดสงรฐเพมขนส าหรบรฐวสาหกจทมไดเสยภาษเงนไดนตบคคล (รายละเอยดการจดเกบภาษจากรฐวสาหกจและการน ารายไดสงรฐอยในแผนพฒนารฐวสาหกจ)

(3) ประมาณการงบประมาณรายได -รายจ าย ในช ว งแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(3.1) จากแนวนโยบายและเปาหมายดงกลาวขางตน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 รฐบาลจะมรายไดจากภาษอากรและรายไดอนประมาณ 1,085,000 ลานบาท หรอเพมขนเฉลยรอยละ 8.7 ตอป (แผนฯ 5 รายได 730,070 ลานบาท เพมเฉลยรอยละ 8.7 ตอป) โดยรายไดป 2534 ประมาณรอยละ 16.1 ของผลผลตรวม (เทยบกบป 2529 ซงคดเปนรอยละ 14.7 ของผลผลตรวม)

สวนงบประมาณรายจายในชวงแผนฯ 6 คาดวาจะประมาณ 1,266,000 ลานบาท เพมเฉลยรอยละ 6.0 ตอป (แผนฯ 5 งบประมาณรายจาย 950,650 ลานบาท เพมเฉลยรอยละ 8.6 ตอป) และการขาดดลงบประมาณในชวงแผนฯ 6 จะประมาณ 181,000 ลานบาท หรอเฉลยปละประมาณ 36,200 ลานบาท เทยบกบแผนฯ 5 ซงขาดดลถง 222,049 ลานบาท หรอเฉลยปละ 44,410 ลานบาท โดยในป 2534 การขาดดลงบประมาณจะลดลงเหลอประมาณรอยละ 2.0 ของผลผลตรวม (ป 2529 รอยละ 4.8 ของผลผลตรวม) การทจ ากดขนาดของการขาดดลงบประมาณใหนอยลง นอกจากจะเปนการแกไขภาระหนในระยะยาว และสนบสนนนโยบายการคลงแบบประหยดแลวยงจะชวยใหภาคเอกชนและรฐวสาหกจมแหลงเงนทนในประเทศเพมอกดวย

ตารางท 1.6

ประมาณการงบประมาณรายได-รายจาย

หนวย : ลานบาท แผนฯ 5 แผนฯ 6

รายการ จ านวน % เพมเฉลย ตอป

จ านวน % เพมเฉลย ตอป

ประมาณการรายได 730,070 +8.7 1,085,000 +8.9 ดลงบประมาณ -220,580 - -181,000 - ประมาณการรายจาย 950,50 +8.6 1,266,000 +6.0

57

(3.2) จากงบประมาณรายจายจ านวน 1,266,000 ลานบาทดงกลาว เหนควรจดสรรใหงบรายจายบรหารประมาณ 815,000 ลานบาท คดเปนรอยละ 64.4 (แผนฯ 5 คดเปนรอยละ 62.8) และเปนรายจายพฒนา 451,000 ลานบาท คดเปนรอยละ 35.6 (แผนฯ 5 เทากบรอยละ 37.2) หรอแบงออกเปนงบประจ าประมาณ 1,074,300 ลานบาท และงบ ลงทนประมาณ 191,700 ลานบาท โดยคดเปนรอยละ 84.9 และ 15.2 ของงบประมาณรายจายตามล าดบ

(3.3) เนองจากรฐบาลมภาระทจะตองใชจายตามขอผกพนเปนจ านวนมาก ทงในสวนทเปนงบประจ าและงบพฒนา ดงนน เพอใหสอดคลองกบแนวนโยบายทจะใหการใชจายของภาครฐบาลเปนไปอยางประหยดและมประสทธภาพ และเพอใหงาน/โครงการทจ าเปน และมล าดบความส าคญสงไดรบงบประมาณอยางเพยงพอ จงเหนควรใหด าเนนการดงน

- ควบคมงบบรหารไมใหเพมมากนก โดยมเปาหมายทจะรกษาอตราเพมของการบรโภคภาครฐบาลเฉลยไมเกนรอยละ 5.3 ตอป

- พจารณาหาทางผอนคลาย/ชะลองบช าระหนในแตละปใหอยในขนาดทเหมาะสม สอดคลองกบงบประมาณรายจายและความสามารถในการหารายไดเงนตราตางประเทศในแตละป ทงน เพอไมใหกระทบถงงบลงทนและงบพฒนามากนก

- ก าหนดว ง เ งน งบปร ะมาณส าห รบโครงการใหมทจะเรมด าเนนการในแตละป โดยในป 2530 และป 2531 ก าหนดไวไมต ากวาปละ 900 ลานบาท

- ใหมการพจารณายกเลก ชะลอ และตดทอนงบประมาณส าหรบงาน/โครงการตางๆ ทไมจ าเปน ด าเนนการไมไดผล และไมสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ

- เพอใหเกดดลยภาพทางดานการพฒนา และการรกษาความมนคงของชาต จงควรพจารณาจดใหมระบบการประสานงานโครงการ จดสรร งบประมาณ เพอการปองกนประเทศใหอยในระดบทเหมาะสมสอดคลชองกบปญหาภยคกคามและขดความสามารถทางเศรษฐกจในแตละป

- เนองจากสถานการณทางดานเศรษฐกจเปลยนแปลงอยางรวดเรว ซงจะมผลกระทบกระเทอนตอรายได-รายจายของภาครฐบาล ดงนนจงเหนควรก าหนดใหมการจดท าแผนการคลงของภาครฐบาลรายปและราย 3 ป

58

3.1.2 รายไดของราชการการบรหารสวนทองถน

(1) สงเสรม สนบสนน และรวมในการก าหนดใหราชการบรหารสวนทองถนมรายไดของตนเองใหมากขน โดยพจารณาขยายฐานและปรบปรงอตราภาษ ทองถน

(รายละเอยดเรองรายไดของราชการการบรหารสวนทองถนปรากฏในแผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ)

(2) เปาหมายรายได-รายจาย

(2.1) ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดก าหนดให ราชการบรหารสวนทองถนมรายไดประมาณ 99,000 ลานบาท หรอเพมขนเฉลยรอยละ 12 ตอป (แผนฯ 5 รายได 49,532.8 ลานบาท เพมขนเฉลยรอยละ 11.5 ตอป) เปนรายไดจากภาษอากร 85,000 ลานบาท รายไดอนๆ 14,000 ลานบาท และรายไดพเศษ 21,000 ลานบาท ซงเปนเงนอดหนนจากรฐบาล (แผนฯ 5 รฐบาลอดหนน 14,424.8 ลานบาท) รวมเปนยอดรายรบประมาณ 120,000 ลานบาท ซงสงกวาชวงแผนฯ 5 ประมาณหนงเทา

ส าหรบรายจายของราชการบรหารสวนทองถนในชวงแผนฯ 6 ไดก าหนดไวประมาณ 113,000 ลานบาท หรอเพมเฉลยรอยละ 10.4 ตอป (แผนฯ 5 เพมเฉลยรอยละ 11.3 ตอป) โดยเปนรายจายบรหาร 73,000 ลานบาท และรายจายลงทน 40,000 ลานบาท ซงมาจากรายไดสวนทองถนเอง 26,000 ลานบาท หรอรอยละ 65.0 (แผนฯ 5 รอยละ 52.7) และจากเงนอดหนน 14,000 ลานบาท หรอรอยละ 35.0 (แผนฯ 5 ไดจากเงนอดหนนและ เงนกรอยละ 47.3)

(2.2) จากตวเลขประมาณการรายได-รายจายขางตน แสดงใหเหนวาในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 สวนทองถนจะพงตวเองในดานการพฒนาเพมขน คอ สามารถน ารายไดมาใชเพอการลงทนถง 26,000 ลานบาท หรอรอยละ 26.3 ของรายจาย ทงหมด (แผนฯ 5 รอยละ 24.5) โดยไดรบเงนอดหนนจากรฐบาลในสดสวนทนอยลงซงสอดคลองกบนโยบายและทศทางของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

59

ตารางท 1.7 ขนาดการคลงสวนทองถนทกรปแบบในชวงแผนฯ 5 และแผนฯ 6

หนวย : ลานบาท

แผนฯ 5 แผนฯ 6 จ านวน อตราเพม จ านวน อตราเพม

1. รายไดประจ า 49,532.8 11.5 99,000 12.0 1.1 ภาษอากร 41,697.0 85,000

- ทองถนเกบเอง (8,244.8) (16,000) - รฐเกบให (21,515.9) (50,000) - รฐแบงให (11,936.3) (19,000)

1.2 รายไดอน 7,835.8 14,000 2. รายไดพเศษ 17,599.9 21,000

2.2 เงนอดหนน 14,424.8 21,000 2.3 เงนสะสม/เงนก 3,175.1 -

3. รวมรายรบ 67,132.7 120,000 4. รายจาย 60,448.6 11.3 113,000 10.4

4.1 รายจายบรการ 37,385.2 73,000 4.2 รายจายลงทน 23,063.4 40,000

5. ความสามารถทางการเงนของสวนทองถน

รายไดประจ า 49,532.8 99,000 หกรายจายบรการ 37,385.2 73,000 รายไดประจ าเพอการลงทน 12,147.6 26,000

3.1.3 รายไดรฐวสาหกจ

ก. แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มแนวทางทจะปรบปรงประสทธภาพ การด าเนนงานของรฐวสาหกจ และก าหนดนโยบายและผลตอบแทนในการลงทนใหเหมาะสม ทงน เพอเปนการเพมรายไดและท าใหรฐวสาหกจพงตนเองไดมากขน รวมทงสนบสนนใหภ า ค เอกชนมสวนรวมลงทนและ/หรอบรหารงานในรฐวสาหกจตางๆ เพม โดยการแปรรปรฐวสาหกจเพอลดภาระของภาครฐบาล

(รายละเอยดเกยวกบแนวทางการพฒนารฐวสาหกจและแนวทางการแปรรปรฐวสาหกจ ปรากฏในแผนพฒนารฐวสาหกจ)

60

ข. เปาหมายรายได-รายจาย

(1) ส าหรบ ร ายไดขอ งรฐ วส าหกจ ในช ว งขอ งแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวาจะประมาณ 1,446,808 ลานบาท (แผนฯ 5 ประมาณ 561,328 ลานบาท) สวนรายจายประจ าจะมประมาณ 1,343,454 ลานบาท แผนฯ 5 ประมาณ 515,691 ลานบาท) และมก าไรสทธจากการด าเนนงานประมาณ 103,354 ลานบาท เพมขนจากแผนฯ 5 ประมาณ 2 เทา ทงน เนองจากไดก าหนดนโยบายทจะใหรฐวสาหกจปรบปรงอตราคาบรการ และลดราจายทไมจ าเปนลงซงจะท าใหภาครฐวสาหกจมก าไรสงขน

(2) สวนงบลงทนของรฐวสาหกจในชวงแผนฯ 6 คาดวาจะมประมาณ 242,767 ลานบาท (เพมจากชวงแผนฯ 5 ประมาณ 72,882 ลานบาท) โดยจะลงทนจากเงนรายไดเพมขนเปนประมาณรอยละ 31.3 ของงบลงทนทงหมด และใชจากงบประมาณอดหนนและเงนกตางประเทศในสดสวนทต ากวาชวงแผนฯ 5 ซงสอดคลองกบนโยบายทจะลดการกยมจากตางประเทศลง

(3) เพอใหสอดคลองกบนโยบายทจะใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมลงทนในรฐวสาหกจตางๆ เพมขน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงเหนควรก าหนดงบลงทน แหลงทมาของเงนลงทนไวดงน

ตารางท 1.8

งบลงทนของรฐวสาหกจและแหลงทมาของงบลงทน

หนวย : ลานบาท แผนฯ 5 แผนฯ 6 วงเงน รอยละ วงเงน รอยละ

งบลงทนรวม 169,885 100.0 242,767 100.0 แหลงทมา

เงนรายไดรฐวสาหกจ 54,793 32.3 76,031 31.3 เงนอดหนนจากรฐบาล 11,470 6.7 3,791 1.6 - งบประมาณแผนดน (3,810) (1,195) เงนกและอนๆ 103,620 61.1 162,945 67.1 - ในตางประเทศ (27,426) (16.1) (62,977) (25.9) - ตางประเทศ (76,194) (44.9) (99,968) (41.2)

ในสวนทเปนเงนกและอนๆ จ านวน 162,945 ลานบาทนน สวนหนงเหนควรใหมาจากการรวมลงทน/การเพมทน จากภาคเอกชนทงจากภายในประเทศและจากตางประเทศ

61

โดยในขนตนก าหนดไวประมาณ 10,000 ลานบาท หรอรอยละ 6 ของเงนกและอนๆ ทงน เพอใหสอดคลองกบแนวนโยบายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ทจะระดมทนจากภาคเอกชนเพมขน

3.2 การระดมเงนจากตางประเทศภาครฐบาล

3.2.1 เงนกตางประเทศ

(1) คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 29 ตลาคม 2528 ก าหนดขนาดวงเงนกตางประเทศภาครฐบาลไวไมเกนปละ 1,000 ลานเหรยญสหรฐฯ (ตามผลการพจารณาและขอเสนอของคณะกรรมการนโยบายหนของประเทศ) ทงน เพอใหสอดคลองกบเปาหมายการรกษาระดบเพดานของภาระหนตางประเทศทก าหนดไวไมใหเกนรอยละ 9 ของรายไดเงนตรา ตางประเทศ (แตทงนเมอมความจ าเปนกสามารถขยายเพมขนอกรอยละ 2 ในชวง พ.ศ. 2529 -2531) และวงเงนกดงกลาวสามารถเปลยนแปลงไดตามความสามารถในการหารายไดเงนตรา ตางประเทศจากการสงออกและบรการแตละป

(2) ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เหนควรก าหนดวงเงนก ผกพนใหมประมาณ 5,600 ลานเหรยญสหรฐฯ ทงน โดยรวมเงนกทหารปละประมาณ 100 ลานเหรยญสหรฐฯ ไวดวย ดงนน จงเปนเงนกผกพนส าหรบโครงการใหมและสถาบนการเงนประมาณ 5,100 ลานเหรยญสหรฐฯ ซงในจ านวนดงกลาวคาดวาจะเบกจายในแผนฯ 6 ประมาณ 91,000 ลานบาท

(3) เพอทจะใหการกเง นตางประเทศและการบรหารเงนกเปนไปดวยดและเปนประโยชนตอระบบเศรษฐกจสวนรวมมากทสด จงเหนควรก าหนดแนวทางและมาตรการในการด าเนนการ ดงน

- พจารณาจดท าแผนเงนกประจ าปและราย 3 ป โดยในป 2529-2530 ก าหนดไวปละ 1,000 ลานเหรยญสหรฐฯ โครงการทจะใชเงนกตางประเทศจะตองสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ และพจารณาจดหาแหลงเงนกตางประเทศทมเง อนไขผอนปรนและเหมาะสมกบลกษณะของโครงการและหนวยงาน

- พจารณาการบรหารหนตางประเทศโดยวธปรบโครงสรางเงนกตางประเทศ ตามพระราชบญญตการปรบโครงสรางเงนกตางประเทศป 2528 เพอเปนการขยายระยะเวลาช าระหนหรอลดภาระหน รวมทงวธการทจะลดตนทนการกเงน และจะท าใหการก าหนดและบรหารโครงสรางหนของประเทศใหอยในระดบทสม าเสมอ โดยไมเปนภาระตอ งบประมาณในปใดปหนงเกนสมควร และเปนการสอดคลองกบระบบการก าหนดอตราแลกเปลยนเงนตราทลอยตวดวย

62

- พจารณาบรหารหนตางประเทศเพอกระจายภาระหนโดยไมใหอยในรปเงนตราสกลใดสกลหนงมากเกนไป ซงจะชวยใหเกดการกระจายความเสยง เนองจากการเปลยนแปลงอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ และอตราแลกเปลยนเงนตราสกลทเปนหนอย รวมทงการเปลยนแปลงในอตราดอกเบย และเปนการสอดคลองกบแนวนโยบายของ รฐบาลทจะปรบโครงสรางหนตางประเทศของภาครฐบาลทงหมดใหสอดคลองกบตะกราเงนของประเทศทกองทนรกษาระดบเงนตราตางประเทศถอปฏบตอย

- พจารณาก าหนดคาธรรมเนยมในการค าประกนเงนกใหแกรฐวสาหกจ (ทงทกจากภายในประเทศและจากตางประเทศ) เพอท าใหตนทนการผลตสนคาและบรการของรฐวสาหกจเปนไปตามสภาพทเปนจรงและเปนการลดภาระของรฐบาลดวย

3.2.2 เงนชวยเหลอตางประเทศ

(1) เนองจากเงนชวยเหลอจากตางประเทศเทาทผานมายงมลกษณะเนนสนบสนนกจกรรมยอมกระจายอยในกระทรวง ทบวง กรม และสาขาตางๆ มากมาย ขาดการประสานงาน และขาดการจดล าดบควาามส าคญในลกษณะภาพรวมทเชอมโยงและสมพนธกบการจดสรรงบประมาณและการกเงนจากตางประเทศเทาทควร จงจ าเปนทจะตองวางแนวทางและมาตรการเพอทจะใหเกดประโยชนตอระบบเศรษฐกจสวนรวมมากยงขน

(2) ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวาจะสามารถระดมความชวยเหลอจากตางประเทศไดประมาณ 743 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณ 20,060 ลานบาท ซงใกลเคยงกบชวงแผนฯ 5 ซงไดรบความชวยเหลอประมาณ 745.4 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณ 18,335 ลานบาท โดยสวนใหญจะไดจากประเทศในกลมโคลมโบ ประชาคมยโรป องคกรเอกชน สหประชาชาต และสหรฐอเมรกา

(3) เพอทจะใหความชวยเหลอตางประเทศ เปนไปอยางม ประสทธภาพสอดคลองกบทศทางของแผนพฒนาฯ และสอดคลองกบแนวทางจดสรรงบประมาณ และแผนเงนกตางประเทศ จงเหนควรใหมการด าเนนการดงน

- ใหมการพจารณาปรบปรงกลไกการวางแผน ดแลและตดตามเกยวกบเรองความชวยเหลอจากตางประเทศ

- จดท าแผนความชวยเหลอจากตางประเทศเปนรายป และราย 3 ป ใหสอดคลองกบแผนเงนกตางประเทศและแผนงบประมาณรายจายประจ าป

- สนบสนนโครงการทจะน าไปสการปฏบตจรง สวนการขอความชวยเหลอเพอศกษาถงความเปนไปไดควรจ ากดเฉพาะในเรองทส าคญ ซงสอดคลองกบแผนชน าของชาต และความจ าเปนเรงดวนเทานน

63

- สนบสนนโครงการทระบไวในแผนงานตางๆ ในแผนพฒนาเปนล าดบแรก สวนโครงการในแผนของกระทรวงจะมความส าคญอนดบรองลงไป

- พจารณาปรบแนวทางความรวมมอทมล กษณะเปนขอผกพนทางการคาของผใหโดยเนนโครงการทมล กษณะทจะชวยสงเสรมการถายทอดเทคโนโลยและการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมเพอใหสามารถพงตนเองไดในระยะยาวมากขนอยางแทจรง

4. วงเงนงบพฒนาและแหลงทมา

4.1 ขนาดวงเงนงบพฒนา

เพอทจะใหบรรลถงเ ปาหมายสวนรวมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเฉพาะอยางยงในดานการขยายตวทางเศรษฐกจและการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและการเงนของประเทศ ซงไดแกการลดปญหาดลการคลง ปญหาการออม-การลงทน ปญหาดลการคา แ ล ะ ดลบญชเดนสะพด รวมทงปญหาภาระหน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดก าหนดวงเงนงบพฒนาเศรษฐกจและสงคมไว 664,090 ลานบาท คอเพมจากแผนฯ 5 (ปรบปรง) ประมาณ 91,462 ลานบาท หรอเพมขนรอยละ 13.8

วงเงนงบพฒนาจ านวน 664,090 ลานบาทน สวนใหญจะไดมาจากแหลงภายในประเทศ คอประมาณ 553,030 ลานบาท หรอรอยละ 83.28 ของวงเงนพฒนาฯ (แผนฯ 5 เดมก าหนดไวรอยละ 80.23 แตจากตวเลขเบองตนไดใชจากแหลงภายในประเทศรอยละ 78.26) และจากแหลงตางประเทศ 111,060 ลานบาท หรอรอยละ 16.72

64

ตารางท 1.9 ประมาณการวงเงนงบพฒนาฯ ในชวงแผนฯ 6 และแหลงทมา

หนวย : ลานบาท

แผนฯ 5 แผนฯ 6 ปรบปรง สดสวน (%) ปรบปรง สดสวน (%)

งบพฒนา 572,628 100.00 664,090 100.00 1. แหลงภายในประเทศ 448,143 78.26 553,030 83.28

- รายไดจากภาษอากรและอนๆ 221,875 38.74 270,000 40.66

- เงนก 162,104 28.31 181,000 27.26

- ธปท. (37,219) (6.50) 36,200 5.45 - ธ.ออมสน (37,993) (6.63) 54,300 8.18 - ธ.พาณชย/เอกชน (86,891) (15.71) 90,500 13.63

- เงนคงคลง 2,000 0.35 - - - รายไดองคการบรหารฯ 12,482 2.18 26,000 3.92 - รายไดรฐวสาหกจ 49,682 8.68 76,030 11.45

2. แหลงตางประเทศ 124,485 21.74 111,060 16.72 - เงนก 106,150 18.54 91,000 13.70 - เงนชวยเหลอ 18,335 3.20 20,600 3.02

3. การรวมทนจากภาคเอกชน* (ในประเทศและตางประเทศ)

4. การพงตนเองของรฐบาลใน การพฒนา

284,039

49.60

372,030

56.02

* หมายเหต ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เหนสมควรก าหนดเปาหมายรวมลงทนจากภาคเอกชน (ทงภายในประเทศและตางประเทศ) ในรฐวสาหกจตางๆ ในขนตน ประมาณ 10,000 ลานบาท

4.2 การพงตนเองดานการพฒนาของภาครฐบาล

ในชวงของแผนฯ 6 ไดเนนนโยบายทจะใหภาครฐบาลพงตนเองในการพฒนามากยงขน ซงนอกจากจะเปนการลดปญหาเรองภาระหนของภาครฐบาล (ทงภายในและหนตางประเทศ) ในอนาคต และเพอใหภาคเอกชนมแหลงเงนทนในประเทศมากยงขนแลวยงเปนการชวยลดปญหาชองวางการออม-การลงทน ตลอดจนลดการน าเขาจากตางประเทศ ดงนน ในชวง แผนฯ 6 จงก าหนดใหภาครฐบาลน ารายไดจากภาษอากรและรายไดอนมาใชจายในการพฒนา เพมขน คอประมาณ 372,030 ลานบาท หรอรอยละ 56.02 ของงบพฒนา (แผนฯ 5 เดมก าหนดไวรอยละ 69.33 แตจากขอมลเบองตนปรากฏวาภาครฐบาลใชรายไดเพอการพฒนาเพยงรอยละ 49.60 เทานน)

65

4.3 แหลงทมาของวงเงนพฒนาและแนวทางการจดสรร

ส าหรบวงเงนพฒนาจ านวน 664,090 ลานบาท มแหลงทมาดงน

4.3.1 จากงบประมาณแผนดน จ านวน 451,000 ลานบาท แยกเปน

(1) จากรายไดภาษอากรและรายไดอน 270,000 ลานบาท หรอรอยละ 40.66 ของงบพฒนาฯ (แผนฯ 5 รอยละ 38.75) ทงน โดยก าหนดใหสดสวนงบพฒนา ไมต ากวารอยละ 35 ของงบประมาณรายจาย

(2) จากเงนกภายในประเทศ 181,000 ลานบาท หรอรอยละ 27.26 ของงบพฒนาฯ (แผนฯ 5 รอยละ 28.31)

แนวทางการจดสรร

เนองจากในชวง 2 ปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประเทศไทยยงคงประสบปญหาดานการคลง ปญหาการสงออกและปญหาการวางงาน ดงนน การจดสรร งบประมาณจงควรมแนวทางดงน

(1) ใหความส าคญแกงานดานการพฒนาชนบท การเกษตร โดยเนนการกระจายการผลตสนคาทมแววการผลตเพอสงออกมากกวาการเพมผผลตสนคาทมปญหาดานการสงออก

(2) เนนโครงการทใหผลตอบแทนเรว และมผลตอการสรางงานสง

(3) เนนการปรบปรงคณภาพชวต โดยเฉพาะอยางยงแกผ ยากจน ทงในเมองและชนบท

4.3.2 จากเงนรายไดองคการบรหารสวนทองถน จ านวน 26,000 ลานบาท หรอรอยละ 3.92 ของงบพฒนาฯ (แผนฯ 5 รอยละ 2.18) โดยเนนใหสวนทองถนเรงรดการจดเกบภาษและจดเกบเงนคนทนจากบรการตางๆ เพมขน รวมทงเรงพจารณาปรบปรงหลกเกณฑเกยวกบเงนอดหนนจากรฐบาลกลาง เพอลดภาระของภาครฐบาลในระยะยาว

แนวทางการจดสรร เนนการจดบรการดานสาธารณปโภคและสาธารณปการตางๆ โดยเฉพาะอยางยงในกรงเทพมหานครและเมองหลกตางๆ โดยเนนการประสานงานกบภาครฐบาลกลางและรฐวสาหกจ

66

4.3.3 จากเงนรายไดรฐวสาหกจ ประมาณ 76,030 ลานบาท หรอ รอยละ 11.45 ของงบพฒนาฯ (แผนฯ 5 รอยละ 8.67) ทงน โดยเนนนโยบายการใหรฐวสาหกจ พงตนเองมากขน และเรงรดการปรบปรงนโยบายราคาและลดรายจายทไมจ าเปนลง รวมทง ปรบปรงประสทธภาพในการบรหารและการจดการ ตลอดจนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทมาก ยงขน

แนวทางการจดสรร

(1) ใหความส าคญแ กงานด านการพฒนาส อ สารและโทรคมนาคม การขนสงทางอากาศ และบรการพนฐานดานสาธารณปการทจ าเปน

(2) ชะลอการลงทนดานพลงงานลง

(3) สนบสนนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทในรฐวสาหกจเพมขน โดยใหคณะกรรมการรฐวสาหกจแหงชาตและคณะกรรมการกองทนเพอพฒนาการลงทนเรงพจารณาก าหนดหลกเกณฑ ขนตอน และรายละเอยดเกยวกบเรองน

4.3.4 เงนกจากตางประเทศ ประมาณ 91,000 ลานบาท หรอรอยละ 13.07 ของงบพฒนาฯ (แผนฯ 5 รอยละ 18.5) ซงเปนไปตามนโยบายทจะลดปญหาภาระหนของภาครฐบาล อยางไรกตาม เนองจากมความจ าเปนทจะตองรกษาศกยภาพของการพฒนาในระยะยาวจงเหนควรก าหนดใหวงเงนกชวง 2 ปแรกของแผนปละ 1,000 ลานเหรยญฯ สวนชวง 3 ปหลง เพมเปนปละ 1,200 ลานเหรยญฯ

แนวทางการจดสรร

(1) เนนการจดสรรในสดสวนทเพมขนส าหรบแผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ และแผนพฒนาระบบบรการพนฐาน (เพอลดบทบาทและภาระภาครฐบาลกลาง)

(2) เนนการจดสรรเงนกส าหรบการพฒนาดานการสอสาร โทรคมนาคม การขนสงทางอากาศเพอเปนพนฐานในการสนบสนนการลงทนดานตางๆ ของภาค เอกชน และชวยใหสามารถแขงขนกบตางประเทศได

(3) เนนการจดสรรส าหรบโครงการทจะไดผลตอบแทนสงและกอใหเกกดการประหยดหรอกอใหเกดรายไดเงนตราตางประเทศสง ตลอดจนเปนพนฐานในการ แขงขนกบตางประเทศไดอยางมประสทธภาพยงขน

(4) เนนการจดสรรเฉพาะโครงการทจ าเปนตองซอสนคาและ/หรอบรการจากตางประเทศเทานน

67

4.3.5 เงนชวยเหลอตางประเทศ ประมาณ 20,000 ลานบาท หรอ รอยละ 3.02 ของงบพฒนาซงใกลเคยงกบแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยสวนใหญจะมาจากประเทศในกลมโคลมโบ กลมประชาคมยโรป และองคการเอกชน

แนวทางการจดสรร

เหนควรใหความส าคญแผนงานซงจะมสวนชวยแกไขปญหา พนฐานทางเศรษฐกจและสงคม ซงไดแกการพฒนาสงคม และพฒนาคณภาพคน การพฒนาชนบท การพฒนาทรพยากรธรณ และการพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การวจย และการบรหารการพฒนา

การจดท าแผนประจ าป

เนองจากความตองการในการพฒนาในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะสงกวาวงเงนงบพฒนาเบองตนมาก ประกอบกบสถานการณทางดานเศรษฐกจทงภายในและภายนอกประเทศเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงนน เพอทจะใหการจดสรรงบพฒนาจากแหลงตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบสภาพเปนจรง จงมความจ าเปนทจะตองมการจดท าแผนประจ าป และแผน 3 ป โดยยดแนวทางหลกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เปนกรอบในการพจารณาเรองดงกลาว

บทท 1 บทน า

1. ในระยะทผานมา ความขาดแคลนทรพยากรและขอจ ากดดานการเงนไดทวปญหาเพมมากขนเปนล าดบ และกอใหเกดผลกระทบตอการพฒนาทงทางดานสงคมและเศรษฐกจเปนอยางมาก และกอใหเกดผลกระทบตอการพฒนาทงทางดานสงคมและเศรษฐกจเปนอยางมาก ภายใตสถานการณทเกดขนนจ าเปนทจะตองเรงรดและผลกดนการพฒนาในดานตางๆ ใหมประสทธภาพเพมมากขน ดงนนในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดเนนใหความส าคญกบการเพมประสทธภาพ โดยอาศยการใชเทคโนโลย และการสงเสรมการพฒนาคณภาพ รวมทงการปรบปรงระบบการบรหารใหเอออ านวยตอการพฒนามากยงขน

2. แมวาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-5 ทผานมาไดใหความส าคญกบการพฒนาสงคม โดยเนนการใหบรการพนฐานตางๆ เปนส าคญกตาม แตเมอไดพจารณาในรายละเอยดแลวจะเหนไดวาแนวทางการพฒนาสงคมในระยะทผานมานน ยงมลกษณะไมประสานและสอดคลองไปใน ทศทางเดยวกบการพฒนาเศรษฐกจและขาดความสมพนธเชอมโยงในการด าเนนการเพอใหบรรลเปาหมายรวมกนระหวางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมในแนวดงกลาวอยางเตมท แตปญหาทางดานสงคมบางเรองกลบรนแรงและมความสลบซบซอนเพมขน จงจ าเปนทจะตองมการพจารณา ปรบปรงแนวทางการพฒนาสงคมเสยใหม

3. แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงเหนควรปรบแนวทางการพฒนาสงคมจากแนวทางการพฒนาสงคมสวนรวมมาใหความส าคญแกการพฒนาสงคมในระดบพนฐาน คอระดบคน ครอบครวและชมชน อนเปนสวนยอยของสงคมใหมากขน ทงนเปนทยอมรบกนโดยทวไปแลววาคนเปนทรพยากรอนมคาทส าคญยงของประเทศ และเปนทเชอไดอยางแนนอนวาหากไดมการพฒนาคนใหมคณภาพสงขนแลวกยอมจะสงผลใหชมชนและสงคมโดยสวนรวมมคณภาพดขนตามไปดวย แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดเนนใหความส าคญกบการพฒนาคนมากขนกวาแผนฯ ทผานมา และแนวทางพฒนาคณภาพของคนในแนวทางนกจะสอดคลองกบแนวทางการพฒนาเศรษฐกจของประเทศโดยสวนรวมไดเปนอยางดยงขนอกดวย

แผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรมนจะประกอบดวยแผนเกยวกบขนาดและการกระจายตวประชากร แผนพฒนาคณภาพคนและแรงงาน แผนเสรมสรางความสงบสขในสงคม และแผน ปรบปรงกลไกการพฒนาสงคม

69

4. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดก าหนดวตถประสงค เปาหมาย นโยบาย และกลวธในการพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม ไวดงน

4.1 วตถประสงค

เพอใหคนสามารถพฒนาคณภาพชวตและมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางมประสทธภาพ พรอมทงสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป

4.2 เปาหมาย

พฒนาคณภาพคนใหเปนคนดมความสามารถและใหมบทบาททเหมาะสม เพอใหสามารถพฒนาสงคมใหกาวหนา มความสงบสข เกดความเปนธรรมสอดคลองและสนบสนนการพฒนาประเทศสวนรวม พรอมๆ กบการธ ารงไวซงเอกลกษณของชาต คานยมอนดงามและ ยกระดบมาตรฐานคณภาพชวตของคนในชนบท และในเมองใหไดตามเกณฑความจ าเปน

4.3 แนวทาง

(1) สงเสรมการพฒนาคณภาพของคนใหมความรความสามารถทเออตอการพฒนาชวต อาชพ และสงคมทมงเนนการพงตนเองและการมสวนรวมในการพฒนาเปนหลก

(2) พฒนาสงคมใหควบคประสานสมพนธกนไปกบอาชพและการพฒนาเศรษฐกจ

(3) เสรมสรางความมระเงคมบนยองกลบรนมาย พฒนาจตใจใหมคณธรรม จรยธรรมและวฒนธรรม

(4) สนบสนนการรวมกลมเพอชวยเหลอซงกนและกน ทงนเพอรวม รบผดชอบในการปองกนและแกไขปญหาสงคมและสงเสรมการประหยดและการออม

4.4 กลวธ

เพอใหก าหนดการด าเนนงานพฒนาสงคมสอดคลองกบแนวทางการพฒนาและสามารถบรรลเปาหมายทก าหนดไว ไดก าหนดวธการพฒนาไว ดงน

(1) พฒนาคณภาพคนและแรงงาน โดยรกษาขนาดและการกระจายตวประชากรใหเหมาะสม เพอเปดโอกาสการพฒนาคณภาพ การสงเสรมสขภาพ การปรบปรง การศกษาและฝกอบรม ทมงเนนเพอการอาชพ ตลอดจนการพฒนาจตใจและพฒนาแรงงานใหม คณภาพยงขน

70

(2) เสรมสรางความสงบสข โดยปองกนอาชญากรรม อบตภย และเพมประสทธภาพในการด าเนนงานกระบวนการยตธรรม ตลอดจนปรบปรงการจดสวสดการสงคมใหมประสทธภาพ

(3) ปรบปรงกลไกการพฒนาสงคม โดยปรบบทบาทองคกรการบรหารของรฐ สนบสนนใหเอกชน ชมชน และครอบครวมสวนรวมในการพฒนาใหมากยงขน ตลอดจนใหมการใชแผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรมเปนเครองมอในการประสานงานใหมเปาหมาย และ ทศทางเดยวกน

4.5 แผนงานหลก

จากกลวธการพฒนาสงคมดงกลาวขางตน แผนพฒนาคน สงคม และวฒน-ธรรม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย 4 กลมแผนงาน และ 10 แผนงานหลก ดงน

(1) กลมแผนงานเกยวกบขนาดและการกระจายตวประชากร ประกอบดวย 2 แผนงานหลก ไดแก

(1.1) แผนงานลดอตราเพมประชากร

(1.2) แผนงานกระจายตวประชากร

(2) กลมแผนงานพฒนาคณภาพคน และแรงงาน ประกอบดวย 4 แผนงานหลก ไดแก

(2.1) แผนงานพฒนาการศกษาและฝกอบรม

(2.2) แผนงานสงเสรมสขภาพ

(2.3) แผนงานพฒนาจตใจ และวฒนธรรม

(2.4) แผนงานบรหารและพฒนาแรงงาน

(3) กลมแผนงานเสรมสรางความสงบสขในสงคม ประกอบดวย 2 แผนงานหลก ไดแก

(3.1) แผนงานความปลอดภยในชวตและทรพยสน

(3.2) แผนงานสวสดการสงคม

71

(4) กลมแผนงานปรบปรงกลไกการพฒนาสงคม ประกอบดวย 2 แผนงานหลก ไดแก

(4.1) แผนงานปรบบทบาทของรฐ

(4.2) แผนงานสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

บทท 2 ขนาดและการกระจายตวของประชากร

หลกการและเหตผล

1. การพฒนาคณภาพคนเปนเรองทละเอยดออนและมความเกยวพนกบสงตางๆ อยหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงภายใตเงอนไขและขอจ ากดดานการเงนท าใหมความจ าเปนทจะตองพจารณาขนาดหรอจ านวนของคน ตลอดจนการกระจายตวของประชากรควบคไปกบแนวทางการพฒนาคณภาพของคนดวย การรกษาขนาดของประชากรและการกระจายตวใหเหมาะสมเปนเรองทมความส าคญและจะตองตระหนกถงเปนอยางมากในภาวการณเชนในปจจบนน ดงนน เพอใหการพฒนาคณภาพคนเปนไปอยางมประสทธภาพ จงจ าเปนตองมการก าหนดแผนการลดขนาดและการกระจายตวของประชากรใหเหมาะสมควบคไปดวย

แผนงานลดอตราเพมประชากร

2. แผนงานลดอตราเพมประชากร มรายละเอยดดงน

2.1 วตถประสงค

แผนงานลดอตราเพมประชากรมวตถประสงคโดยทวไปทจะลดภาวะเจรญพนธ และอตราเพมประชากรใหต าลง เพอจะเอออ านวยตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ตลอดจนเปดโอกาสใหครอบครวสามารถปรบปรงคณภาพชวตสมาชกครอบครวใหดขน

2.2 เปาหมาย

ลดอตราเพมประชากรใหเหลอรอยละ 1.3 ในป 2534 โดยคาดวาจะมจ านวนประชากรประมาณ 57 ลานคน อตราเกดประมาณ 19.1 ตอประชากร 1,000 คน และอตราตายประมาณ 5.7 ตอประชากร 1,000 คน

2.3 แนวทาง

สงเสรมและเรงรดงานวางแผนครอบครว โดยเนนกลมเปาหมายทยงมอตราเกดและอตราเพมอยในเกณฑสง ทงทอาศยอยในเขตชนบทและเขตเมองพรอมๆ กบการน าวธการนอกเหนอจากการวางแผนครอบครวมาใชใหมากยงขน เพอใหสามารถบรรลเปาหมายการ ลดอตราเพมประชากรทก าหนดไว

73

2.4 มาตรการ

เพอใหสามารถบรรลวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางดงกลาวไดก าหนดมาตรการไวดงตอไปน คอ

(1) สงเสรมและเรงรดงานวางแผนครอบครว

(1.1) เพ มประสทธภาพและขยายการใหบรการวางแผนครอบครวใหทวถง โดยเนนพนททมปญหาทางเศรษฐกจและสงคมและมอตราการคมก าเนดต า ทงในชนบทและในเมอง รวมทงกลมเปาหมายพเศษ เชน ชาวเขา วยรน ประชาชนในชมชนแออด คนงานในโรงงานอตสาหกรรม โดยไมเนนเฉพาะสตรดวยวธการ

- สงเสรมใหอาสาสมครของรฐและองคการเอกชน เชน ผสส. อสม. ผดงครรภโบราณ เปนตน สามารถใหบรการยาเมด และถงยางอนามยได

- ปรบปรงคณภาพของการใหบรการวางแผนครอบครวใหดขน รวมทงการใหบรการตรวจหามะเรงปากมดลกแกผรบบรการวางแผนครอบครว

- ผสมผสานการใหบรการวางแผนครอบครวเขากบอนามยแมและเดก โดยเฉพาะในพนทชายแดนภาคใต พนทชาวเขา และชมชนแออดในเมอง และใหมสวนสนบสนนกจกรรมดานการพฒนาสาธารณสขและกจกรรมอนๆ มากขน

- จดใหมหนวยบรการใหค าแนะน าแกกลมวยรนเกยวกบชวต ครอบครว ศกษา และการวางแผนครอบครว ตลอดจนการใหบรการวางแผนครอบครว

- สนบสนนใหหนวยงานทเกยวของก าหนดนโยบายสงเสรมงานวางแผนครอบครวและบทบาทหนาทของผรบผดชอบทกระดบอยางชดเจน เพอสามารถหาแนวทางปฏบตงานรวมกนได

- สนบสนนใหชมชน มสวนรวมในงานวางแผน ครอบครวมากขน พรอมทงสงเสรมองคการนายจางและองคการลกจางใหจดบรการวางแผนครอบครวและปรบปรงคณภาพชวตของคนงานและครอบครว

74

(1.2) ปรบปรงการผลตและการพฒนาสมรรถภาพบคลากร

- ปรบปรงมาตรฐานการศกษาและพฒนาหลกสตรการศกษาและการฝกอบรม เพอเพมขดความสามารถของเจาหนาทสาธารณสขทกประเภท ใหสามารถท างานในชมชนไดอยางมประสทธภาพ

- อบรมบคลากร ทงจากสงกดกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงอนๆ ทเกยวของใหสามารถใหบรการในวธทเหมาะสมไดมากยงขน

(1.3) เพมการเผยแพรและประชาสมพนธ โดยจะเนนการรณรงคในพนททมปญหาทางเศรษฐกจและสงคม และมอตราการคมก าเนดต า รวมทงกลมประชากร เปาหมายพเศษ ดงน

- ขยายและปรบปรงวธการเผยแพรขาวสารดวยการใชสอรปแบบตางๆ โดยมงเนนการเผยแพรขาวสารและชกจงใหใชวธคมก าเนดทมประสทธภาพสง

- ใหมการรวมมอกนระหวางกระทรวงสาธารณสขกบกระทรวงตางๆ จดการรณรงคในระดบจงหวดลงไปถงระดบหมบาน

- สนบสนนใหองคกรเอกชน ชมชน และทองถนมสวนรวมในการเผยแพรขาวสารมากขน รวมถงการสงเสรมใหผน าทางศาสนา ผน าชมชนและกลมตางๆ ในชนบท รเรมกจกรรมในชมชนเพอเรงรดการยอมรบการวางแผนครอบครว และการปรบปรงคณภาพชวตของประชาชน

(1.4) การศกษาวจยและประเมนผล

- สนบสนนใหมการศกษาวจยวธการคมก าเนดทเหมาะสม

- ศกษารปแบบการใหบรการและการเผยแพรทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

- ศกษารปแบบการใหสงจงใจและการผสมผสานงานวางแผนครอบครวกบงานพฒนาดานสาธารณสขและดานอนๆ

- ประเมนผลงานและการบรหารงานวางแผนครอบครว รวมทงประเมนเปาหมายนโยบายประชากร เพอประโยชนในการปรบปรงแกไขการปฏบตงานและการก าหนดนโยบายในแผนตอไป

75

(2) สงเสรมและใชมาตรการนอกเหนอจากวธการวางแผนครอบครว เพอเปนการชวยสนบสนนใหมการวางแผนครอบครวมากขนอกทางหนง ดงตอไปนคอ

(2.1) การสงเสรมประชากรศกษา

- สงเสรมใหประชาชนมความรความเขาใจและเหนความส าคญภาวะการเปลยนแปลงประชากร ซงจะมสวนเกยวของกบการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครว สงคม และประเทศชาต โดยด าเนนการสงเสรมดงตอไปน คอ

- สงเสรมใหผบรหารและบคลากรของรฐตระหนกถงความส าคญ และประโยชนของประชากรศกษา เพอการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน ตลอดจนเขาใจถงความหมายหลกและแนวทางการด าเนนงานประชากรศกษา

- สนบสนนใหมการจดท าสอการเรยน การสอน การเผยแพรประชากรศกษาใหถงกลมเปาหมายอยางเพยงพอและมประสทธภาพ ตลอดจนการแลกเปลยนสอของแตละหนวยงาน

- ปรบปรงเนอหาสาระ กลวธ การสอน และการ สอดแทรกประชากรศกษาใหเหมาะสมและสอดคลองกบประชากรกลมเปาหมายตางๆ

- สอดแทรกความรเกยวกบชวตครอบครวศกษา (เพศศกษา) เขาไปในการสงเสรมประชากรศกษา ทงในและนอกระบบโรงเรยน

- ใหหนวยงานของรฐ เอกชน และชมชนมบทบาทและรวมมอเผยแพรงานประชากรศกษา โดยใชสอมวลชน สอพนบานและอนๆ

- ใหมการประสานงานในการจดท าแผนปฏบตการของหนวยงานทเกยวของ ทงของภาครฐและเอกชนอยางใกลชด

- สนบสนนใหมการวจ ยทเปนประโยชนตอการด าเนนงานประชากรศกษา และการประเมนผลการด าเนนงานประชากรศกษาอยางเปนระบบและ ตอเนอง

(2.2) ปรบปรงและแกกฎหมายระเบยบขอบงคบตางๆ ใหสอดคลองและสนบสนนนโยบายประชากรของประเทศ ดงตอไปน

- ปรบปรงระเบยบการลาของลกจางเอกชนตามกฎหมายแรงงาน โดยใหสามารถลางานเพอท าหมนไดโดยไมถอเปนวนลา และสามารถลาพกหลงจากการท าหมนตามทจ าเปน โดยไดรบคาจางตามปกตส าหรบวนลานนดวย

76

- ปรบปรงการหดลดหยอนภาษเงนได การใหเงนชวยเหลอบตรและการใหสวสดการตางๆ โดยจ ากดเฉพาะบตร 2 คนแรกทมชวตเทานน

- ปรบปรงระเบยบสวสดการเพอสนบสนนใหมการจดตงสถานเลยงเดกกอนวยเรยนขนในหนวยงานราชการและเอกชน เพอเปนการสงเสรมการพฒนาคณภาพประชากรและเพมประสทธภาพในการท างาน

- ลดหยอนการหกช าระภาษเงนไดส าหรบการบรจาคในกจกรรมเกยวกบการสงเสรมนโยบายประชากร เชน การใหบรการวางแผนครอบครวแกลกจาง การจดอาหารส าหรบเดกในวยเรยนทยากจน และการจดตงสถานเลยงเดกกอนวยเรยน

(2.3) ใหส งจงใจเพอ ใหภาคเอกชนมบทบาทในกจกรรมประชากร และใหมการวางแผนครอบครวมากขน

- ใหสงจงใจแกผชกจงและผร บบรการวางแผนครอบครวดวยวธคมก าเนดชนดถาวร

- ใหสงจงใจแกชมชนในการจดตงสถานเลยงเดกกอนวยเรยน

แผนงานกระจายตวประชากร

3. แผนงานกระจายตวประชากร มรายละเอยดดงน

3.1 วตถประสงค

เพอสงเสรมใหการกระจายตวของประชากรไดเปนไปโดยสอดคลองกบฐานเศรษฐกจและการวาจางงานตามสภาพขอเทจจรงทผานมา ซงมแนวโนมแสดงใหเหนวามการเปลยนแปลงจากสภาพชนบทเปนเมองมากยงขน

3.2 แนวทาง

(1) ใหความส าคญตอการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงยงคงจะเปนฐานเศรษฐกจและฐานการจางงานทใหญทสดของประเทศอกตอไป โดยเนนการเพม คณภาพชวตของผมรายไดนอยซงอาศยอยในเขตชมชนแออด

(2) พฒนาระบบเมองศนยกลางความเจรญในสวนภมภาคใหเปนฐานเศรษฐกจและสงคมของแตละภาคทสามารถรองรบการกระจายกจกรรมจากกรงเทพมหานคร

77

และปรมณฑล และรองรบการเคลอนยายประชากรจากชนบท และเปนศนยบรหารราชการของสวน ภมภาคในอนาคต

(3) พฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลดานตะวนออก และเตรยมการพฒนาพนทในบรเวณอนๆ เชน พนทภาคใตตอนบนและลมแมน าสงขลา เปนตน ใหเปนพนทเศรษฐกจใหมเพอการกระจายตวของประชากรในอนาคต

(4) เรงรดพฒนาชนบทเพอปรบปรงคณภาพชวตและการกระจายความเจรญออกไปสชนบท รวมทงพฒนาและเสรมสรางเอกลกษณประจ าถนเพอใหเกดความภมใจและรกถนฐานอนจะเปนแรงจงใจทจะผลกดนในการน าความเจรญมาสทองถน

3.3 มาตรการ

ส าหรบมาตรการทจะใหบรรลแนวทางการกระจายตวประชากรในรายละเอยดนน มปรากฏอยในบททวาดวยแผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะ และแผนพฒนาชนบท

บทท 3 แผนพฒนาคณภาพคนและแรงงาน

หลกการและเหตผล

1. การพฒนาคณภาพคนท ง ในดานร า งกาย สตปญญา ความร ความคด ความสามารถ คณธรรม และวฒนธรรม โดยเฉพาะในดานการอาชพและจตใจเปนสงส าคญ เพอใหสามารถพฒนาคณภาพชวตทดข น และใหมสวนรวมในการพฒนาประเทศไดอยางมประสทธภาพภายใตสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคมทก าลงเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

2. นอกจากนการพฒนาคณภาพคนจะตองสอดคลองกบปญหาและความตองการของคนในกลมอายตางๆ เชน วยเดก วยเยาวชน วยท างาน และวยสงอาย โดย

กลมอาย 0-5 ป - เนนการพฒนาทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา โดยเฉพาะการใหภมคมกนโรค การลดอตราทพโภชนาการ และสงเสรมการพฒนาทางสงคมและสตปญญา

กลมอาย 6-14 ป - เนนการปรบปรงคณภาพการศกษาในระบบโรงเรยน การใหภมคมกนโรค การรกษาสขภาพอนามย และสนบสนนใหไดร บสารอาหารครบถวนตามความตองการของรางกาย

- สงเสรมเดกทมสตปญญาและความสามารถเปนพเศษใหไดรบการศกษาและฝกอบรมทเหมาะสมเพอพฒนาศกยภาพใหเตมท

- เดกทจบการศกษาภาคบงคบแลวไมไดศกษาตอ ควรไดรบการสนบสนนใหศกษาตอใหมากทสดในระดบมธยมศกษา หรอในรปแบบตางๆ ทสงกวาระดบประถมศกษา

- แรงงานเดกทกคนจะไดรบการดแลคมครองใหเปนไปตามพระราชบญญตแรงงาน

79

กลมอาย 15-25 ป - เนนการปรบปรงคณภาพการศกษาทงในและนอกระบบโรงเรยน การแกไขปญหาการไมมงานท าและท างานต าระดบของเยาวชน ทมไดอยในระบบ โรงเรยนทงเยาวชนในชนบท และเยาวชนในเมอง

กลมอาย 26-59 ป - เนนการมงานท าเตมทและสนบสนนการสรางงานดวยการประกอบอาชพสวนตวใหมากขน

- เพมพนทกษะความสามารถของแรงงานใหสอดคลองกบพฒนาการทางเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป

กลมอาย 60 ปขนไป - เนนบทบาทของรฐในการสรางความเขาใจถงปญหาของผส งอาย สนบสนนใหประชาชนวางแผนเตรยมการเพอการพงตนเองในยามสงอาย

แผนพฒนาคณภาพคนและแรงงาน

3. เพอใหสอดคลองกบหลกการและแนวทางการพฒนาดงกลาวขางตน การพฒนา คณภาพคนและแรงงาน ประกอบดวยแผนงาน 4 แผนงานหลกดวยกน แยกเปนแผนงานพฒนาการศกษาและฝกอบรม แผนงานสงเสรมสขภาพ แผนงานพฒนาจตใจและวฒนธรรม และแผนงานบรหารและพฒนาแรงงาน ส าหรบวตถประสงคและกจกรรมหลกของแผนงานทง 4 แผนงาน ม ดงตอไปน

3.1 แผนงานพฒนาการศกษาและฝกอบรม

(1) วตถประสงค

เพอพฒนาคนใหมความร มสตปญญา มเหตผล มคณธรรม และวฒนธรรม มพลานามยทสมบรณ มทกษะในการประกอบอาชพ พงตนเองได เปนสมาชกทดของสงคม มความรความสามารถในเทคโนโลยทเหมาะสม และเปนก าลงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

(2) เปาหมาย

(2.1) จดการศกษาและฝกอบรมทงในและนอกระบบโรงเรยนใหแกนกเรยน นกศกษา และคนทวไป ใหเปนคนด มความรบผดชอบ มระเบยบวนย ซอสตย ขยน พงตนเอง ตลอดจนมพนฐานความรวชาชพ และเจตคตทมงมนในการพฒนาเพยงพอในการด าเนนชวตประจ าวน การอาชพ และมสวนรวมในสงคม

80

(2.2) ปรบปรงคณภาพการศกษาในทกระดบการศกษาเพอพฒนาเยาวชนและประชาชนทวไปใหสามารถพฒนาชวต ครอบครว และชมชนใหเกดคณภาพในการด ารงชวตทดข น และจดการศกษาใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงานทงในประเทศและตางประเทศ สามารถประกอบอาชพสวนตวหรอสรางงานดวยตนเองไดมากยงขน

(3) แนวทาง

ปรบปรงประสทธภาพการใชงบพฒนาการศกษาและฝกอบรม โดยมงเนนการใชทรพยากรรวมกนและประสานการใชทรพยากรรวมกน เพอใหเกดการประหยดและมประสทธภาพในการพฒนาดานคณภาพและแกไขการขยายตวดานปรมาณ

(4) มาตรการ

เพอใหเปนไปตามวตถประสงค เปาหมาย และแนวนโยบาย ดงกลาวขางตน โดยก าหนดมาตรการ เพอด าเนนการตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไวดงน

(4.1) ปรบปรงประสทธภาพการใชงบพฒนาการศกษาและฝกอบรม โดยมงเนนการใชทรพยากรรวมกน โดย

(4.1.1) การกระจายทรพยากรการศกษาในระดบและสาขาทใกลถงจดอมตวมาใชขยายโอกาสทางการศกษาในระดบและสาขาอน ดวยวธการ

(ก) ใ ช ท รพ ย า ก ร ท เ ห ล อ ใ น โ ร ง เ ร ย นประถมศกษาในชนบทมาใชจดการศกษาขนกอนประถมศกษาในชนบท และมธยมศกษาตอนตนเพมขน

(ข) ใหวทยาลยครผลตบคลากรสาขาวชาชพอนทสามารถประกอบอาชพอสระไดอยางสอดคลองกบสภาพของทองถนมากขน โดยจดใหมการบรหารการศกษาในรปแบบวทยาลยชมชนเพมมากขน

(ค) จดกล มสถานศกษาในระดบส งกว ามธยมศกษาตอนปลายตามสาขาวชาทแตละแหงมความถนดและมความพรอม และจดใหมการประสานสมพนธกนเพอรวมกนจดการศกษาในแตละพนทใหเกดการใชทรพยากรรวมกน และลดค ว า ม ซ าซอนในการใชทรพยากร

(4.1.2) การขยายและขอจดตงมหาวทยาลย คณะภาควชา สาขาวชา และหนวยงานใหม จะตองพจารณาถงความเหมาะสม ทงในดานการพฒนาวชาการ ความ

81

ตองการในการพฒนาประเทศ และความพรอมตางๆ รวมทงสถานทและขอจ ากดดานงบประมาณและก าลงคน

(ก) การขยายและจดตงมหาวทยาลยใหม เพอขยายโอกาสการศกษาตอและกระจายความเปนธรรมในสวนภมภาค จะตองมลกษณะดงตอไปนคอ

- เปนการรวมสถาบนการศกษาทม อยแลวเปนฐานในการจดตงหรอยกฐานะวทยาเขตของมหาวทยาลยทมความพรอมทางดานวชาการ บคลากร อปกรณการศกษา อาคารและสถานท และเปดโอกาสใหสถาบนอดมศกษาเอกชนทมความพรอมและศกยภาพสงยกฐานะขนเปนมหาวทยาลยได

- เปนการระดมสรรพก าลงและ รายไดจากแหลงตางๆ ในการจดตงและใหมแผนการเงนระยะยาวทแสดงใหเหนถงขดความสามารถในการพงตนเองอยางชดเจน ตลอดจนการจดเกบคาเลาเรยนและคาบ ารงการศกษาจะตองอยในระดบคมทน และเพยงพอทจะน าเงนมาใชจายและปรบปรงมหาวทยาลยของตนเอง

(ข) การขยายและจดต งคณะ ภาควชา สาขาวชา และหนวยงานใหมจะตองมลกษณะดงตอไปน คอ

- ตองไม ใชสาขาวชาทประสบปญหาการวางงานรนแรงและสถานศกษาจะตองมความพรอม มความตองการจรง หรอแกปญหา เรงดวนของประเทศโดยสวนรวม

- ใหมการศกษาความเปนไปไดอยางละเอยดในการลงทนจดตงโดยพจารณาถงความคมทน มรปแบบประหยด มการประสานการใชทรพยากรทมอยแลวใหเกดประโยชนสงสดและลดความซ าซอน

- สนบส นนสถาบน อดมศกษาเอกชนทมความถนดและความพรอม จดตงแทนภาครฐ เพอแบงเบาภาระการจดการศกษาในระดบ อดมศกษา

(4.1.3) สนบสนนการพงตนเองของสถาบนการศกษาโดยปรบปรงคาธรรมเนยมการศกษาใหเปนธรรมมากยงขน ควบคไปกบการจดทนการศกษาใหผยากจน ตลอดจนใหสถาบนการศกษาหารายไดจากทรพยสนและกจกรรมตางๆ ดงน

(ก) เรงรดการด าเนนงานพฒนานโยบาย คาเลาเรยนและคาบ ารงการศกษา โดยเนนการพฒนานโยบายคาเลาเรยนและคาบ ารงการศกษาใน

82

สถาบนอดมศกษาของรฐเปนอนดบแรก เพอเปดโอกาสใหสามารถด าเนนการปรบคาเลาเรยนในระดบต ากวาอดมศกษาไดสะดวกมากยงขน

(ข) ปรบบทบาทของคณะอนกรรมการพฒนา นโยบายคาเลาเรยนและคาบ ารงการศกษาของสถาบนการศกษาของรฐ ในสงกดทบวงมหาวทยาลยใหมหนาทครอบคลมไปถงการศกษา สภาพและสดสวนการพงตนเองของมหาวทยาลยในปจจบน

(ค) ในสถานศกษามอ านาจหนาทในการ จดท า รบจาง รบบรการ และผลตเพอจ าหนายเฉพาะงานทสามารถด าเนน การได ในขดความสามารถของสถานศกษา โดยการปรบปรงกฎและระเบยบตางๆ เพอสนบสนนใหสถาบนการศกษาใชประโยชนและหารายไดจากทรพยสนของตนเอง

(ง) จดตงกองทนมลนธเพอการศกษาและรณรงคหารายไดจากการบรจาคเพอการศกษา

(จ) สน บ ส น น ใ ห ส ถ าบน ก า ร ศ ก ษ า ใ นระดบอดมศกษาเปดการสอนหลกสตรระบบนอกโรงเรยนเพอพฒนาอาชพและคณภาพชวต โดยใหผเรยนรบภาระคาใชจายเอง เพอการพงตนเองของสถาบนการศกษามากยงขน

(4.1.4) สนบสนนการฝกอาชพระยะสน โดยพฒนาระบบการประสานงานการจดการศกษานอกโรงเรยน เพอใหหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชนได รวมกนใหบรการการศกษานอกโรงเรยนแกเยาวชน และคนทวไปอยางมประสทธภาพและทวถง โดย

(ก) มงเนนประชากรกลมเปาหมายทวางงาน ไมมฝมอ และผวางงาน ซงมฝมอไมตรงกบความตองการของตลาด รวมทงผท างานต าระดบและผทตองการยกระดบฝมอ

(ข) สงเสรม สนบสนน ใหหนวยงานของรฐและเอกชนจดหลกสตรทมลกษณะยดหยน สามารถเปลยนแปลงและปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

(ค) ใหมการประสานงานระดบชาตวาดวยการฝกอาชพระยะสน เพอก าหนดนโยบายและประสานงานการจดฝกอบรมระยะสนของหนวยงาน ตางๆ ใหมการใชทรพยากรรวมกน และเกดประโยชนสงสด

83

(ง) สนบสนนการจดการศกษาวชาชพและ ฝกอบรมวชาชพระยะสน เนนการประกอบอาชพสวนตว โดยรวมกบหนวยงานอนๆ รวมทงสถานประกอบการตางๆ ทเกยวของอยางครบวงจร

(4.1.5) ปรบปรงนโยบาย ระเบยบวธการ และมาตรการในการสนบสนน สงเสรม และรบรองการจดการศกษาของเอกชนใหมความคลองตวในการบรหารและการด าเนนการจดการศกษามากยงขน ตลอดจนพจารณาทบทวนกฎระเบยบทเปนอปสรรคตอการปรบปรงคณภาพการศกษาของเอกชน เชน ในเรองการก าหนดเพดานคาเลาเรยน เปนตน

(4.1.6) ปรบปรงระบบบรหาร การวางแผน งบประมาณ การตดตามประเมนผล ตลอดจนนเทศการศกษาใหมการกระจายอ านาจไปสสวนภมภาคในลกษณะทเอออ านวยตอการปรบปรงประสทธภาพของการจดการศกษาระดบตางๆ ใหมากขน และสนบสนนแนวทางการจดพนทบรการการศกษาในเขตเมอง เพอใหนกเรยนเขาเรยนในโรงเรยนใกลบานและในทองถนทมภมล าเนา

(4.2) ประสานการใชทรพยากรรวมกน เพอใหเกดการประหยดและมประสทธภาพในการพฒนาคณภาพและแกไขการขยายตวดานปรมาณ โดย

(4.2.1) เตรยมความพรอมของเดกกอนวยเรยนในดาน รางกาย สตปญญา อารมณ จตใจ สงคม โดยการพฒนารปแบบการจดบรการทเหมาะสมกบสภาพของทองถน และใหมการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของ

(4.2.2) ปรบปรงคณภาพการศกษาของเดกทอย ในการศกษาภาคบงคบ โดยการพฒนาบคลากร พฒนาหลกสตร และจดหาอปกรณการเรยน การสอนท จ าเปนเพอใหการเรยนการสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ และมคณภาพมากยงขน

(4.2.3) มงพฒนาสงเสรมใหเดกในชนบทไดรบการศกษาสงกวาภาคบงคบ โดยเฉพาะเดกในพนททมการเรยนตอในอตราต า โดยศกษาหาความเปนไปไดและวธการขยายการมธยมศกษาในจงหวดทมอตราการเรยนต า

(4.2.4) พฒนาก าลงระดบกลาง ระดบสง ในสาขาทขาดแคลนและตลาดมความตองการ เชน ไฟฟา อเลกทรอนกส อตสาหกรรมงานโลหะ ธรกจบรการทนสมย เปนตน รวมทงเนนใหมความรวมมอและประสานงานระหวางหนวยงานหลกและสมาคมวชาชพในการจดท าแผนการผลตบคลากรระยะกลางและระยะยาวระหวางผผลตกบผใชก าลงคนในสาขาวชาชพตางๆ เชน การแพทย วศวกรรม เกษตร

84

(4.2.5) พฒนาบคลากรดานการฝกหดครใหมคณภาพและคณธรรมเพอเปนตวอยางทดของผเรยนและสงคม

(4.2.6) จดการศกษาและฝกอบรม ทเนนใหเกดทกษะและมการทดสอบมาตรฐานฝมอแรงงาน โดย

(ก) เรงรดพจารณาก าหนดเกณฑมาตรฐานและวธทดสอบฝมอแรงงาน

(ข) สนบสนนใหนกศกษาสามารถรบจางท างานในสถาบนการศกษาระหวางการศกษาใหมากยงขน เพอเพมทกษะในการประกอบอาชพไปพรอมกนดวย

(ค) พจารณารปแบบ และก าหนดวธการด าเนนงานรวมกนระหวางกระทรวงศกษาธการ ทบวงมหาวทยาลย กรมแรงงาน และภาคเอกชนเพอเสนอแนะควบคมและก าหนดมาตรฐานคณภาพฝมอแรงงานในแตละสาขาวชาชพ

(4.2.7) สนบสนนใหเกดความรวมมอระหวางรฐและ เอกชนในการฝกอาชพ โดยเนนรปแบบการจดการศกษาระบบโรงเรยน-โรงงาน หรอการจดระบบชางฝกหด รวมทงพฒนาหวหนาชางทมฝมอระดบสง โดยเรงรดการพจารณาพระราชบญญต สงเสรมการฝกอาชพแหงชาตใหมผลในทางปฏบตโดยเรว

(4.2.8) จดการศกษาฝกอบรมแบบครบวงจร ทงในดานวชาการอาชพ การตลาด การจดการ การลงทน การเงน และการบญช เพอสงเสรมการสรางงาน การประกอบอาชพสวนตว และการรวมกลมกนประกอบธรกจการอาชพขนาดเลก รวมทงการประกอบธรกจทองเทยว

(4.2.9) สนบสนนการแนะแนวอาชพ การตดตามผส าเรจการศกษาและบรการจดหางานในสถาบนการศกษามากขน โดย

(ก) เนนความรวมมอและการประสานงานระหวางสถานศกษากบสถานประกอบการอยางใกลชดและตอเนอง

(ข) ป ร บ ป ร ง ร ะ บ บ ข อ ม ล ข า ว ส า รตลาดแรงงาน และการเผยแพรใหทนตอการใชประโยชน

(ค) จดตงหนวยบรการจดหางานในสถาบนศกษา และใหมการตดตามผลการมงานท าของผส าเรจการศกษาอยางมระบบและตอเนอง

85

(4.2.10) เรงรดการเรยนการสอน และการจดกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยในทกระดบการศกษา โดย

(ก) ประสานการจดท าหลกสตร ต ารา วธการสอน ฝกอบรมคร อาจารย ผสอน และวธการวดผลในสาขาวชาวทยาศาสตร คณตศาสตรและเทคโนโลยใหสอดคลองกบแผนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในทกระดบการศกษา

(ข) ส ง เ ส รม กจก ร รมทาง วช าการด า นวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน การอภปราย การจดนทรรศการแสดงนวตกรรมเทคโนโลยทเกยวของกบการเรยนการสอน

(ค) จดหลกสตรการศกษาใหมความคลองตวในการปรบตวใหทนตอความเปลยนแปลงทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(4.2.11) สนบสนนใหองคกรตางๆ ในชมชนทงภาครฐและเอกชน เชน สมาคม มลนธ วด และครอบครว ไดมสวนสนบสนนสถาบนการศกษาและฝกอบรมมากยงขน

3.2 แผนงานสงเสรมสขภาพ

(1) วตถประสงค

เพอสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนทงในชนบทและในเมองม สขภาพดทงดานรางกายและจตใจ เปนทรพยากรก าลงคนทมคณภาพ เพอชวยพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไดอยางมประสทธภาพตอไป

(2) เปาหมาย

(2.1) ใหประชาชนมสขภาพดถวนหนาในระยะยาวเปนไปตามเปาหมายและเกณฑความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) ไดแก

- ประชาชนไดกนอาหารถกสขลกษณะและเพยงพอกบความตองการของรางกายโดยไมเปนโรคขาดสารอาหารและโรคทองรวงอยางแรง

- ประชาชนมทอยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม โดยมบานสะอาด มน าสะอาด และมสวมถกสขลกษณะ

86

- ประชาชนมโอกาสเขาถงบรการสงคมขนพนฐานทจ าเปนแกการควบคมโรคและรกษาพยาบาล โดยเฉพาะอยางยงเดกวยตางๆ และหญงมครรภจะไดรบภมคมกน และการดแลจากเจาหนาทของรฐ หรอผดงครรภโบราณทอบรมแลว

(2.2) ลดอตราการตายของเดกและทารก อตราปวยและตายดวยโรคตางๆ ทเปนปญหาส าคญใหต าลง

(3) แนวทาง

(3.1) สงเสรมการด าเนนงานดานการสาธารณสขมลฐาน การ สงเสรมสขภาพ การควบคมและปองกนโรคตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(3.2) เนนการปรบปรงคณภาพและประสทธภาพของการจดบรการสาธารณสขมากกวามงการกอสรางหรอขยายสถานบรการสาธารณสข

(3.3) สงเสรมการจดการศกษาเพอพฒนาสขภาพพลานามยและนนทนาการ

(3.4) สนบสนนการปรบปรงระบบและกลไกบรหารการพฒนาใหเอออ านวยตอการสงเสรมสขภาพ

(4) มาตรการ

เพอใหเปนไปตามวตถประสงค เปาหมายและแนวนโยบาย ดงกลาว มาตรการทจะด าเนนการมดงน

(4.1) ด าเนนมาตรการตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยเนนในเรองตอไปน

(4.1.1) การสาธารณสขมลฐาน

(ก) ผสมผส านก า ร ด า เ น น ง า น เ ข า กบขบวนการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน โดยพยายามน าเอาเปาหมายและเกณฑความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) มาใชใหเปนประโยชนตอการเตรยมชมชนและการประสานงานระหวางสาขา

(ข) พฒนาคณภาพงานสาธารณสขมลฐานในชนบทและขยายการด าเนนงานในเขตเมองควบคไปดวย โดยเฉพาะการเพมขดความสามารถของประชาชนในการพงตนเองทงดานการก าหนดปญหา การตดสนใจแกไขปญหา และการบรหาร จดการทรพยากรทระดมมาได

87

(ค) พฒนากองทนตางๆ ทมอยใหเปนกองทนเอนกประสงคหรอกองทนพฒนาหมบานเพอใหสามารถสนบสนนการด าเนนงานตามโครงการตางๆ ทเกยวของกบการสาธารณสขมลฐาน และกะสพฒนาคณภาพชวตมากยงขน

(ง) ชกจงใหภาคเอกชนทงทด าเนนงานเพอสาธารณประโยชนและทด าเนนงานในเชงธรกจไดเขามามสวนรวม และมบทบาทในองคกรการพฒนาทต งขนในชมชนมากยงขน

(4.1.2) การสงเสรมสขภาพและการควบคมปองกนโรค เปนการแกปญหาการเจบปวยของประชาชนทตนเหต และเสยคาใชจายหรอตนทนถกกวาการรกษาพยาบาลเปนอนมาก ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะใหความส าคญและด าเนนงานตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ตอไป โดย

(ก) สนบสนนการจดบรการดานสง เสรมสขภาพอยางตอเนองทงดานการโภชนาการ การอนามยแมและเดก การสขาภบาลสงแวดลอมและการจดหาน าสะอาด การอาชวอนามย การทนตสาธารณสข และการสงเสรมสขภาพจต

(ข) สนบสนนใหประชาชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชนเลนกฬาและออกก าลงกายอยางถกตอง สม าเสมอ โดยการประชาสมพนธเผยแพรความรการผลตและพฒนาบคลากร รวมทงการจดสรางและบ ารงรกษาสถานทและอปกรณกฬา และใหกระจายไปยงสวนภมภาคมากยงขน

(ค) สงเสรมการควบคมและปองกนโรค ทงโรคตดตอและไมตดตอ รวมทงโรคผสงอาย โดยด าเนนการเฝาระวง ตดตามการระบาดและความ ชกชมของโรค การคนควาวจยและถายทอดเทคโนโลยในการควบคมและปองกนโรค

(ง) ด าเนนการประชาสมพนธ เผยแพรความรใหแกประชาชนใหกวางขวางและอยางตอเนอง เพอปรบเปลยนทศนคตและคานยมของประชาชน โดยเฉพาะเดกและเยาวชนใหเหนความส าคญของการสงเสรมสขภาพและการควบคมปองกนโรค แทนทจะมงแสวงหาบรการรกษาพยาบาลซงเปนการแกปญหาทปลายเหตและสนเปลอง

(4.1.3) การพฒนาการประยกตใชและการถายทอดเทคโนโลย เพอสนบสนนการด าเนนงานดานการสงเสรมสขภาพ และการควบคมปองกนโรค รวมทงการรกษาพยาบาลใหมคณภาพและประสทธภาพยงขน ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะใหความส าคญแกงานวจย งานพฒนาและถายทอดเทคโนโลย ซงมความจ าเปนตอการแกปญหาสาธารณสขทงในทองถนชนบท และในชมชนทเปนเมอง โดยใหด าเนนงานตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ตอไป ดงน

88

(ก) สนบส นนการวจย การพฒนา การประยกตใช และถายทอดเทคโนโลยทเหมาะสมทงในดานการสงเสรมสขภาพ การควบคมปองกนโรคตดตอและไมตดตอ รวมทงดานการรกษาพยาบาล

(ข) สนบสนนการวจยและพฒนาการผลตยา การจดหายา การกระจายยาและการใชยาใหเปนไปตามบญชยาหลกแหงชาต โดยเฉพาะการวจยและพฒนาสมนไพรเพอใชในการสาธารณสขมลฐาน อตสาหกรรมยาแผนโบราณและแผนปจจบน ตลอดจนเพอการสงออก

(ค) ใหความคมครองผบรโภคในดานอาหาร ยา เครองส าอาง วตถมพษ และผลตภณฑเคม โดยการเฝาระวงอนตรายจากการใชและการบรโภค รวมทงการเผยแพรประชาสมพนธใหความรแกประชาชนอยางทวถงและตอเนอง

(4.2) ปรบปรงคณภาพและประสทธภาพของการจดบรการ สาธารณสข ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการขยายและกระจายสถานบรการสาธารณสขออกไปอยางกวางขวางและทวถง โดยมโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลสาขา คดเปนรอยละ 92 ของอ าเภอและกงอ าเภอทงหมด และมสถานอนามยครอบคลมทกต าบลของประเทศแลว ดงนนสงทจะตองเนนมากในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดแก เรองของการปรบปรงคณภาพและ ประสทธภาพของการจดบรการสาธารณสขเปนส าคญ โดยมมาตรการทจะด าเนนการดงน

(4.2.1) พฒนาระบบรบและส ง ต อผ ป ว ย ใหมก า รกลนกรองผปวยตามล าดบ ตงแตสถานบรการระดบลาง คอ สถานอนามย และโรงพยาบาลชมชน จนถงสถานบรการระดบบน คอ โรงพยาบาลขนาดใหญในเขตเมอง โดยผปวยเลกนอยกรกษาพยาบาลยงสถานอนามยและโรงพยาบาลชมชน สวนผปวยหนกหรอตองใชเทคโนโลยระดบสงในการรกษากจะไดรบการสงตอไปยงโรงพยาบาลหรอสถาบนทางการแพทยขนาดใหญในเมองตอไป

(4.2.2) ขยายงานบตรสขภาพในชนบท และรเรมงานในเขตเมอง เพอน าไปสการประกนสขภาพในอนาคตทจะอยบนพนฐานของการพงตนเอง และการรบบรการรกษาพยาบาลใหเปนไปตามล าดบขนตอนของระบบรบและสงตอผปวย

(4.2.3) ป รบ ป ร ง ค ณ ภ าพ แล ะป ร ะ ส ท ธภ า พข อ งโรงพยาบาลชมชนและสถานอนามยในดานการรกษาพยาบาล ใหเปนทเชอถอและศรทธาแกประชาชนโดยใหการสนบสนนทงดานก าลงคน เครองมอ อปกรณทจ าเปน และการพฒนาก าลงคนมากยงขน

89

(4.2.4) เพมขดความสามารถของโรงพยาบาลในการพงตนเอง โดยการทบทวนนโยบายการจดเกบคาบรการดานสาธารณสขในโรงพยาบาลของรฐ ใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบตนทนหรอคาใชจายทเพมขน

(4.2.5) การสรางและขยายบรการสาธารณสขเพอบรการแกประชาชนในชนบทใหทวถงยงขน โดยเฉพาะการสรางโรงพยาบาลชมชนและด าเนนการตามความจ าเปนและในรปแบบทประหยด เชน การจดตงในรปของโรงพยาบาลสาขา เปนตน

(4.2.6) การใหบรการสงเคราะหผมรายไดนอยดานการรกษาพยาบาล รฐจะด าเนนการตอไปแตจะปรบปรงวธการด าเนนงานใหมประสทธภาพยงขน โดยยดหลกการวา รฐจะใหการสงเคราะหเฉพาะผทไมอยในฐานะทจะชวยตนเองไดเทานน ทงนเพอความเปนธรรมในสงคม

(4.2.7) ใหมการก าหนดหลกเกณฑในการสรรหาและคดเลอกผทสมควรด ารงต าแหนงทางการบรหาร พรอมทงจดใหมการฝกอบรมดานการบรหาร การ จดการแกผบรหารงานสาธารณสข และผบรหารงานโรงพยาบาล โดยเฉพาะผบรหารโรงพยาบาลนนจะไดรบการพฒนาทงในดานขดความสามารถสวนบคคลและทมงาน

(4.2.8) สนบส นนใหธ รกจ เ อกชนมบทบาทในการใหบรการดานสาธารณสข โดยเฉพาะการผลตบคลากรสาธารณสขบางประเภทมากยงขน โดยทบทวนระเบยบขอบงคบตางๆ ทเปนอปสรรคส าคญ ท าใหเอกชนไมสามารถเขามามสวนรวมไดเทาทควร

(4.3) ปรบปรงระบบและกลไกบรหารการพฒนาใหเอออ านวยตอการสงเสรมสขภาพ โดย

(4.3.1) จดใหมองคกรกลางหรอคณะกรรมการระดบชาตดานการสาธารณสข เพอท าหนาทในการประสานการด าเนนงานระหวางงานของรฐและระหวางหนวยงานของรฐกบเอกชนใหเปนไปในทศทางเดยวกน

(4.3.2) ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบดานการพฒนาสาธารณสขทงทอยในความรบผดชอบของกระทรวงสาธารณสขโดยตรง และทกระทรวง สาธารณสขรบผดชอบรวมกบกระทรวงอนๆ ใหสอดคลองกบแนวนโยบายและมาตรการสงเสรม สขภาพในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เชน กฎหมายและระเบยบขอบงคบเกยวกบการอาชว อนามยและสงแวดลอม เปนตน

(4.3.3) ใหมการจดท าแผนแมบทและแผนปฏบตการ ประจ าป ส าหรบงานทมลกษณะของการด าเนนงานทมหลายหนวยงานด าเนนการอย เพอก าหนด

90

บทบาทหนาทของหนวยงานตางๆ ทเกยวของใหชดเจน ขจดการท างานทซ าซอนกน เชน การพฒนาอาชวอนามย การพฒนาสมนไพร การจดหาน าอปโภคบรโภค การสขาภบาลและการจดระบบบรการทางการแพทยในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล เปนตน

(4.3.4) จดใหมศนยรวมและเครอขายการฝกอบรมเพอพฒนาคณภาพคนทงในระดบบรหารและผปฏบตงาน โดยเนนการพฒนาคณภาพคนในระดบอ าเภอและต าบล

(4.3.5) พฒนาระบบและเทคโนโลยการเกบขอมล การวเคราะห การแปรผลและการใชประโยชนของขอมลขาวสารดานสาธารณสขและดานยาเพอการ วางแผนการบรหารจดการและการตดตามประเมนผล

3.3 แผนงานพฒนาจตใจและวฒนธรรม

(1) วตถประสงค

เพอสงเสรมการมสวนรวมของทกฝายในสงคมในการพฒนาจตใจใหเกดส านกรบผดชอบตอสวนรวม ขยนขนแขง พงตนเองไดอยางมศกดศร รวมมอรวมใจกนในการท างาน ตลอดจนท านบ ารงและธ ารงไวซงเอกลกษณและศลปวฒนธรรมแหงชาตเพอเปนฐานอนส าคญทรกษาไวซงความมเอกภาพ ความรก ความหวงแหนประเทศ ความสามคค ความสงบสข และความเจรญกาวหนาของคน สงคม และประเทศชาต

(2) เปาหมาย

(2.1) ใชศาสนธรรมเปนหลกในการพฒนาจตใจ โดยเนน คณธรรม 4 ประการตามพระบรมราโชวาทฯ คานยมพนฐาน 5 ประการ และการลดละอบายมขเพอเปนแนวทางในการด าเนนชวต และการปฏบตหนาทการงานอยางมประสทธภาพ เพอใหมคณภาพชวตทดข น

(2.2) ใหมหมบานทปลอดจากอบายมข มความสงบสข เจรญ รงเรองกาวหนาทงทางโลกและทางธรรม ใหแพรกระจายออกไปครอบคลมทกพนทท งในเมองและชนบท

(2.3) ใหมการด ารงรกษา ฟนฟ และพฒนาซงโบราณสถานทส าคญ ขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรมอนดงาม ตลอดจนเอกลกษณทแสดงถงความเปนไทยทงในระดบชาต และระดบทองถน

(3) แนวทาง

91

(3.1) สงเสรมปลกฝงศลธรรมและจรยธรรม คานยมอนดงามของไทย ทเอออ านวยตอการพฒนาประเทศ

(3.2) สงเสรมการเรยนร การเผยแพรและการปฏบตตามหลกธรรมทางศาสนา

(3.3.) ฟนฟ อนรกษ พฒนาขนบธรรมเนยมประเพณ และศลปวฒนธรรมของชาตเพอธ ารงไวซงวถชวตทดงามของไทย

(4) มาตรการ

เพอใหเปนไปตามเปาหมาย และนโยบายดงกลาวขางตน ไดก าหนดมาตรการไวดงน

(4.1) ฝกอบรมเชงปฏบตและสอดแทรกเรองการพฒนาจตใจดานคณธรรมและคานยมไวในหลกสตรการศกษา อบรม ทงในและนอกระบบ รวมทงผบรหารการศกษา โดยเนนการประหยด อดออม และนยมไทย การพงตนเอง ขยนหมนเพยร และมความ รบผดชอบ มระเบยบวนยและเคารพกฎหมาย ปฏบตหนาทอนพงมตอชาต ศาสน กษตรย

(4.2) ใหหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของใหบรการดานการพฒนาจตใจในระดบครอบครว รวมทงผสงอาย เพอใหเกดความอบอนและความมนคงภายใน ครอบครว

(4.3) ใหหนวยงานของรฐ สถาบนทางสงคมตางๆ รวมทงหนวยงานทเกยวของและผน ากลมตางๆ รวมมอกนด าเนนการประชาสมพนธ โดยการใชสอทกประเภทเรองการพฒนาจตใจและศลปวฒนธรรมของชาตทกสาขา

(4.4) สงเสรมบทบาทของศาสนสถานใหเปนศนยกลางของการพฒนาจตใจ และศลปวฒนธรรมของชมชน โดยเนนบทบาทของพระภกษ นกบวชในศาสนาอนๆ ตลอดจนผน าศาสนาใหเปนผน าในการฝกอบรม พรอมทงใหมการปรบปรงและกระจายอ านาจการบรหารงานของคณะสงฆใหมความคลองตวและเอออ านวยตอการศกษา เผยแพร และใหคณะสงฆไดด ารงมนคงในพระธรรมวนย สงเสรมศาสนศกษาทกระดบชนส าหรบพระภกษสามเณร และขยายการด าเนนงานของพระธรรมทต ตลอดจนสงเสรมการประสานงานอยางใกลชดระหวางบาน ศาสน -สถาน และโรงเรยน

(4.5) ใหหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงศกษาธการ ส านกงาน ก.พ. สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย สภาสตรแหงชาต ขยายการผลตวทยากรและ พระภกษ วทยากรทางดานการพฒนาจตใจหรอจรยธรรม

92

(4.6) ใหกระทรวง ทบวง กรม และรฐวสาหกจด าเนนการฝก อบรมการพฒนาจตใจแกขาราชการ พนกงานทกระดบ เนนระดบผบรหาร และระดบผปฏบตท เกยวของกบการใหบรการแกประชาชน โดยประสานงานกบสวนราชการทเกยวของในดานการจดหลกสตร วธการและวทยาการฝกอบรม พรอมทงหาทางยกยองสงเสรมสถาบนและตวบคคลทด าเนนการหรอประพฤตปฏบตดานการพฒนาจตใจตามครรลองค าสอนทางศาสนา

(4.7) ใหมการปรบปรงการประสานงานและการรวมรบภาระระหวางหนวยภาครฐ เอกชน ชมชน และครอบครวในการสงเสรมการพฒนาจตใจ การปลกฝง ศาสนธรรม การอนรกษและการพฒนาวฒนธรรมทางวตถ

(4.8) ปรบปรงการศกษาศลปวฒนธรรมของชาตในสวนภมภาคใหกวางขวางขน และสงเสรมใหประชาชนนอกระบบการศกษาไดมโอกาสรบการฝกอบรม

(4.9) ใหมการอนรกษ ท านบ ารงศลปวตถ โบราณสถานและโบราณวตถ

(4.10) ใ ห ห น ว ย ง า น ท เ ก ย ว ข อ ง ส ถ า บ น ก า ร ศ ก ษ าระดบอดมศกษาจดกจกรรมการแลกเปลยนวฒนธรรมทางขนบธรรมเนยมประเพณไทยระหวางภาคในประเทศ และระหวางประเทศ เพอใหประชาชนแตละภาค แตละทองถนไดมความรความเขาใจซงกนและกน

(4.11) ใหมการวางแผนการพฒนาจตใจและแผนวฒนธรรม ทงเปนแผนระยะยาว แผนระยะสน แผนระดบชาต แผนระดบทองถน เชอมโยงกนอยางเปนระบบ โดยเนนการกระจายการบรหารงาน การพฒนาจตใจและวฒนธรรมออกสภมภาค และใหมการระดมสรรพก าลงคนและทรพยากรดานอนๆ ระหวางหนวยงานของรฐและระหวางประเทศ

(4.12) รณรงคเสรมสรางและปลกฝงคานยมในการเคารพยกยองเหนคณคาของความร และประสบการณของผสงอาย ทสามารถจะถายทอดใหเกดประโยชนแกสงคมและครอบครว

3.4 แผนงานบรหารและพฒนาแรงงาน

(1) วตถประสงค

(1.1) เพอบรรเทาปญหาการวางงาน และก าลงแรงงานทไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

93

(1.2) เพอใหแรงงานมฝมอตามความตองการของตลาดม ประสทธภาพในการผลตสง และมความกาวหนาในชวตการท างาน

(1.3) เสรมสรางความมนคงในระบบการจางงานและความมนคงในดานสภาพการท างาน ตลอดจนความปลอดภยและสขภาพของแรงงาน ปรบปรงพฒนากลไกและการบรหารแรงงานใหมประสทธภาพยงขน รวมทงการสงเสรมและพฒนาการด าเนนงานของกลมวชาชพ

(2) เปาหมาย

(2.1) ใหก าลงแรงงานทตองการท างาน หรอเปลยนงาน สามารถหางานท าไดตามความร ความสามารถและความสนใจของตน

(2.2) ใหแรงงานไทยไปท างานในตางประเทศอยในระดบสงและในขณะเดยวกนกใหไดรบการคมครองอยางทวถงและปองกนการขาดแคลนก าลงคนระดบมนสมอง

(2.3) ใหแรงงานไดรบการฝกใหมความรและฝมอตามความตองการของตลาดและมประสทธภาพในการผลตสง

(2.4) ใหเกดความมนคงในระบบการจางงาน สภาพการท างาน ความปลอดภย และสขภาพแรงงาน มความเขาใจและรวมมออนดซงกนและกนระหวางนายจางและลกจาง ในทกสาขาเศรษฐกจ

(2.5) ใหมการพจารณาปรบคาจางขนต าตามกฎหมายเปนครงคราวตามภาวะเศรษฐกจสงคมและคาครองชพทเปลยนแปลงไป

(3) แนวทาง

(3.1) สงเสรมการประกอบอาชพสวนตว ปรบปรงประสทธภาพตลาดแรงงานภายในประเทศและวชาชพตางประเทศใหกวางขวางยงขน

(3.2) พฒนาฝมอแรงงานใหสอดคลองกบความตองการของตลาดและมประสทธภาพในการผลตสง

(3.3) พฒนาระบบการจางงานใหมความมนคง มความปลอดภยในการท างานมสวนสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม และเอออ านวยตอการมงานท าใหมากขน ใหมการปรบปรงสภาพการท างาน ตลอดจนสขภาพอนามยของแรงงาน พรอมทงนโยบายเงนเดอน

94

คาจาง และคาตอบแทนใหสอดคลองกบการปรบปรงผลตภาพแรงงาน ภาวะเศรษฐกจ และคา ครองชพ

(3.4) สงเสรมและพฒนาการด าเนนงานของกลมอาชพ สมาคมวชาชพ ใหรวมกนเผยแพรเทคนคเกยวกบการประกอบอาชพใหกวางขวางยงขน รวมทงสงเสรมสมรรถภาพของบรการวชาชพภายในประเทศ ใหมมาตรฐานเปนทเชอถอเทยบเทากบบรษท ตางประเทศ

(4) มาตรการ

(4.1) สงเสรมการประกอบอาชพสวนตวแบบครบวงจร โดย

ใหการศกษา/ฝกอบรมในวชาชพทตลาดแรงงาน และระบบเศรษฐกจมความตองการ โดยเนนทกษะใหสามารถปฏบตงานไดจรง วชาประกอบทจ าเปนและขอความรวมมอกบสถาบนการเงนในดานเงนทน ตลอดจนการสงเสรมดานการตลาด

- รณรงคเปลยนทศนคต คานยมทกๆ ฝายใหเหนถงความจ าเปนและความส าคญของการประกอบอาชพสวนตว

- ขจดปญหาอปสรรคและปรบปรงตวบทกฎหมาย มาตรการ แนวด าเนนการทจะสนบสนนเพอใหเอออ านวยตอการประกอบอาชพสวนตวใหมากขน

- สงเสรมระบบการรบชวงงานใหกระจายออกไปสแรงงานทอยในเมองตางๆ และในชนบท

(4.2) สงเสรมแรงงานไทยไปท างานในตางประเทศ โดย

- ด า เ น น ก า รน โ ยบายท า งก า รท ต ก ร ะชบความสมพนธ และมความเขาใจอนด และมความรวมมอดานตางๆ กบประเทศทเปนหรอมศกยภาพเปนตลาดแรงงานไทย

- ปรบปร ง ร ะบบการบรหารแรงงานไทยไปตางประเทศ เพอใหสามารถด าเนนการใหความชวยเหลอแกแรงงานไทยในตางประเทศ และแกไขปญหาตางๆ ไดโดยฉบพลน ตลอดจนใหสามารถใหขอมลขาวสารและการศกษาวเคราะห การเปลยนแปลงตลาดแรงงานไดอยางมประสทธภาพ

- สงเสรมและพฒนาใหมการขยายตลาดแรงงานในภมภาคอนๆ นอกเหนอจากในตะวนออกกลาง เชน ในยโรป อเมรกา และเอเซย เปนตน

95

- พฒนาทกษะแรงงานรวมทงภาษาทจ าเปนตอการท างานเพอตอบสนองตลาดแรงงานทไดเปลยนแปลงไป

- ทดสอบฝมอ ออกใบรบรองและลงทะเบยนแรงงานฝมอ เพออ านวยความสะดวกตอการจดสงแรงงานฝมอไปท างานในตางประเทศ

- อ านวยความสะดวกในการจดสง รวมทงขจดอปสรรคขอขดของตางๆ ใหหมดไปหรอเหลอนอยทสด

- ลดตนทนการสงแรงงานไปท างานตางประเทศและคาใชจายทแรงงานตองรบภาระ เชน ลดการเรยกเกบคานายหนาเกนกวาทกฎหมายก าหนด และการใหมแหลงเงนกในระบบแทนนอกระบบ เปนตน

- ตรวจตราจบกมและลงโทษผกระท าผดกฎหมายจดหางานและคมครองคนหางาน

- เผยแพรขาวสารตลาดแรงงานตางประเทศกลวธหลอกลวง รายชอบรษททจดหางานทถกตองตามกฎหมาย ฯลฯ ใหถงระดบหมบานทมแรงงานไปท างานในตางประเทศ

- ใหมการวางแผนรองรบแรงงานไทยทจะเดนทางกลบจากท างานในตางประเทศ เนองจากตลาดลดความตองการแรงงาน

(4.3) พฒนาและปรบปรงระบบขอมลขาวสารแรงงาน และระบบการจดหางานใหมประสทธภาพยงขน โดย

- ปรบปรงประสทธภาพการจดหางานท ง ในสวนกลางและภมภาค

- ปรบปรงระบบและเผยแพรขอมลตลาดแรงงาน เชน แหลงงาน ต าแหนงงาน วฒ ทกษะ เงนเดอน และคาจางอยางกวางขวาง ดวยวธการทม ประสทธภาพ

- ขยายการฝกอาชพ การทดสอบ และก าหนด มาตรฐานฝมอและการจดท าทะเบยนแรงงาน

(4.4) ปองกนคนตางดาวแยงอาชพคนไทย โดย

96

- ปองกนและขจดการเขามาท างานของคนตางชาตทไมจ าเปน ทงทผานและไมผานการสงเสรมการลงทน

- เพมการตรวจตรา จบกมและลงโทษคนตางชาตทท างานในประเทศไทยโดยไมไดรบอนญาต

- ก าหนดและก ากบใหบรษทตางประเทศทเขามาด าเนนการในประเทศไทยไดมการถายทอดเทคโนโลยแกแรงงานไทยอยางมประสทธภาพ

(4.5) สงเสรมระบบแรงงานสมพนธ โดย

- ด าเนนการปรบปรงกฎหมายแรงงานใหเหมาะสม สอดคลองกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไป รวมทงการปรบปรงขอตกลงรวมกนวาดวยแนวปฏบตในการสงเสรมแรงงานสมพนธใหเหมาะสมยงขน

- สงเสรมใหมการพฒนาระบบแรงงานสมพนธแบบทวภาคภายในสถานประกอบการ โดยเนนใหเหนถงความส าคญของการอยรวมกนอยางสนตสขมความมนคง มความเขาใจและรวมมอทดตอกน และมความยอมรบใหเกยรตซงกนและกน

- สนบสนนใหมการจดตงองคกรทงฝายนายจางและลกจางทมจดมงหมายในการเสรมสรางระบบแรงงานสมพนธทด

- สงเสรมใหองคกรฝายนายจางและฝายลกจางด าเนนการใหมนกแรงงานสมพนธอาชพทมความรและประสบการณเพอใหค าปรกษา และในกรณทมปญหาการขดแยงและการเรยกรองระหวางนายจางและลกจางเกดขน แตละฝายกมอบหมายให นกแรงงานสมพนธอาชพไดพบเจรจาตอรองกนแทน

- ขยายงานของศาลแรงงานไปสสวนภมภาค โดยจดตงศาลแรงงานภาคขนในภาคเหนอและภาคใต

- ฝกอบรม ประชาสมพนธ และเผยแพรขาวสารความร เพอเสรมสรางใหองคกรมความเขมแขง มทศนคตทด มความสรางสรรค มคณภาพ ประสทธภาพในการบรหารงาน รถงกฎหมายทเกยวของและปฏบตตามกฎหมายนนๆ และมความเขาใจในสถานการณเศรษฐกจสงคมและความมนคงของประเทศ

97

- การรณรงคเผยแพรโดยผานสอมวลชนตางๆ เกยวกบความรเรองแรงงานสมพนธ และผลเสยหายทเกดขนจากการมระบบแรงงานสมพนธทไม เอออ านวย

(4.6) สงเสรมการคมครองแรงงานใหมประสทธภาพ โดย

- เพมการใหการคมครองแรงงาน โดยการพจารณา ทบทวน ปรบปรง แกไข กฎหมาย ระเบยบ การใชและการคมครองแรงงานทวไป แรงงานเดก แรงงานสตร และความปลอดภยในการท างานใหเหมาะสมกบสภาพทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

- ปรบปรงระบบและประสทธภาพการตรวจในการใหความคมครองดานตางๆ ใหมความคลองตว และสามารถครอบคลมไดกวางขวางยงขน พรอมทงใหมการลงโทษแกผละเมดอยางจรงจง

- ประยกตความรทางการแพทยและสรรพวชาความร ตลอดจนประสบการณตางๆ มาใชในการคมครองสขภาพคนงานและปรบปรงสงแวดลอมในการท างาน พรอมทงรณรงคประชาสมพนธใหทกๆ ฝายเกดจตส านกความรบผดชอบ ทราบถงผลเสยหายและแนวทางปองกนแกไข ตลอดจนตวบทกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบความปลอดภยในการท างาน

(4.7) ด าเนนการแกไขการใชแรงงานเดกและแรงงานหญง โดย

- ใหเดกทอยในเกณฑการศกษาภาคบงคบไดรบการศกษาภาคบงคบจนจบชนประถมปท 6 อยางทวถง จะยกระดบอายแรงงานเดก เพมประเภทงานทหามใชเดกท า เพมสวสดการปรบปรงสภาพการท างาน/ทอยอาศย ชวโมงการท างานและการ อบรม การศกษาหาความรของแรงงานเดก

- ขจดความเหลอมล าในโอกาส ปญหาและอปสรรคการมงานท า และขจดการเลอกปฏบตส าหรบแรงงานหญงในเรองคาจาง สภาพการท างาน การฝกอบรม และการพฒนาฝมอแรงงาน รวมทงการปรบปรงการใหความชวยเหลอแกแรงงานหญงทเกดจากการหลอกลวงหรอบงคบท างานทฝนความตองการ

(4.8) สงเสรมและพฒนาความรและมาตรฐานในการประกอบอาชพ โดย

98

- ใหมการเรงรด พฒนาความร และเทคนคดานการประกอบอาชพ หรอการถายทอดเทคโนโลยโดยกลมอาชพ สมาคมวชาชพดานตางๆ และสถาบนการศกษา เพอปรบปรงประสทธภาพในการประกอบอาชพและการสรางงานดวยตนเอง

- ใหคณะกรรมการวชาชพ และสมาคมวชาชพ รวมกนเผยแพร เพมผลตภาพการประกอบอาชพ และก าหนดมาตรฐานในการประกอบอาชพในแตละกลมอาชพ รวมทงเสรมสรางจรรยาบรรณตางๆ ใหมากกวาเดม ตลอดจนก าหนดใหมระบบการรบรองมาตรฐานการอาชพและใบรบรองการประกอบอาชพประเภทและระดบตางๆ ตามความเหมาะสม

(4.9) ขยายขอบเขตการบงคบใชกองทนเงนทดแทนใหกวางขวางยงขน ทงในเรองทองทสถานประกอบการและขอบเขตของการใหความชวยเหลอ

(4.10) ใหมการพฒนาระบบขอมลและขาวสารทรพยากรมนษยและการมงานท า เพอใชในการวางแผนก าหนดนโยบายพฒนาทรพยากรมนษยและแรงงานทงในระยะสนและระยะยาว ตลอดจนเพอการรวมมอและประสานงานระหวางประเทศในเรองน ในการน จ าเปนตองมหนวยประสานขอมลกลางขนในหนวยงานทเหมาะสม

บทท 4 แผนเสรมสรางความสงบสขในสงคม

หลกการและเหตผล

1. ความสงบสขในสงคมเปนปจจยทมผลกระทบกระเทอนตอการพฒนาประเทศเปนสวนรวม เพราะสงคมทไมมความมนคง ปราศจากความปลอดภยในชวตและทรพยสน ตลอดจนบคคลในสงคมน นขาดจตส านกทจะชวยเหลอเก อกลกนแลว ในทสดยอมบนทอนความเจรญกาวหนาของประเทศชาต

2. สงคมไทยในปจจบนไดเปลยนแปลงไปในทางวตถนยมมากขน การกระจายรายไดระหวางคนกลมตางๆ มความแตกตางกนคอนขางมาก สภาพชนบทไดเปลยนแปลงเปนสงคมเมองตลอดเวลา มผลท าใหโครงสรางความผกพนของคนในชมชนลดนอยลง และโครงสรางของสถาบนครอบครวกเปลยนไปอยางเหนไดชด อยางไรกด ทกฝายดนรนขวนขวายเพอความเปนอยทดกวา มการอพยพเขามาอยในเขตเมองของประชาชนจากชนบท ท าใหเกดปญหาสงคมอนๆ ตดตามมาอกมากมาย เชน ปญหาชมชนแออด ยาเสพตด ปญหาอาชญากรรมทการกระท าผดไดทวความอกอาจและโหดรายยงขน นอกจากนปญหาการตายและบาดเจบจากอบตภยกมจ านวนมาก และมความ รนแรงตามพฒนาการของเทคโนโลย รวมทงปญหาผดอยโอกาสมรายไดไมพอกบคาครองชพ คนพการทพพลภาพ และผประสบสาธารณภยตางๆ ททกฝายจะตองรวมมอชวยเหลออกมาก

3. ปญหาความสงบสขในสงคมทกลาวมาน มสาเหตมาจากสถาบนในสงคมและ วถชวตทเปลยนแปลงไป เพราะฉะนนแนวความคดการเสรมสรางใหเกดความสงบสขในสงคมจงตองเสรมสรางใหสงคมมความมนคง เนนความปลอดภยในชวตและทรพยสน การจดระบบการ ปองกนดานอบตภยใหสอดคลองกบพฒนาการดานตางๆ เพมประสทธภาพการด าเนนงานในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนปรบปรงวธการจดสวสดการสงคมใหเหมาะสม

แผนเสรมสรางความสงบสขในสงคม

4. เพอแกไขปญหาดงกลาวขางตนใหสอดคลองกบแนวความตองการเสรมสรางความสงบสขในสงคม จงไดก าหนดใหมแผนงานสองแผนงานดวยกน ไดแก แผนงานความปลอดภยในชวตและทรพยสน และแผนงานสวสดการสงคม

100

4.1 แผนงานความปลอดภยในชวตและทรพยสน

(1) วตถประสงค

เพอเสรมสรางความปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยเนนการปองกนอาชญากรรมและการปองกนอบตภย ตลอดจนเพมประสทธภาพการด าเนนงานในกระบวนการยตธรรม

(2) เปาหมาย

(2.1) ลดปญหาอาชญากรรมใหต าลงกวาเดม

(2.2) ลดระยะเวลาการด าเนนคดทกขนตอนในกระบวนการ ยตธรรม

(2.3) ลดอตราการกระท าผดซ าของผกระท าผดและผตองขง

(2.4) ลดอตราการตายและบาดเจบเน องมาจากอบตภยในการจราจรทางบก ทางน า และอบตภยในเคหะสถาน ในสาธารณสถาน และการท างาน จนไมเปนปญหาส าคญของประเทศและไมเปนอปสรรคตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

(3) แนวทาง

เพมประสทธภาพในการลดปญหาอาชญากรรม การปองกนอบตภยและการด าเนนงานในกระบวนการยตธรรม โดยเนนการปองกนอาชญากรรมควบคไปกบการปราบปรามใหมากขน และจดระบบการปองกนอบตภยใหเกดการประสานงานจากทกฝาย ตลอดจนการปรบปรงระบบบรหารงานยตธรรม

(4) มาตรการ

(4.1) ใชชมชนสมพนธในการปองกนอาชญากรรมเพอการตดตอสมพนธระหวางต ารวจกบประชาชน ในลกษณะความสมพนธสองทางใหทราบและเขาใจปญหาในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ทงน เพอกระตนใหมการรวมมอกนปฏบตงานแกไขปญหาอาชญากรรมรวมกน โดยมการปรบปรงคณภาพบคลากรใหเอออ านวยตอมาตรการนดวย

(4.2) แสวงหาความรวมมอจากชมชนและภาคเอกชนในการรณรงคใหความรแกประชาชน เพอใหประชาชนเขาใจและใหความรวมมอในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมและการปองกนตนเอง รวมทงการรณรงคตอตานอาชญากรรมทางเพศ การคาบรการทางเพศ และการตอตานยาหรอสารเสพตด โดยเฉพาะในชมชนแออด สถานศกษา

101

แ ล ะ สถานทราชการ ตลอดจนใหชมชนและครอบครวมสวนรวมในการฟนฟสมรรถภาพผตดยาหรอสารเสพตด

(4.3) รณรงคใหสงคมยอมรบผกระท าผดหรอผตองขงใหสามารถกลบมาด าเนนชวตปกตในสงคม เพอแกไขปญหาการกระท าผดซ า

(4.4) ใหการสนบสนนการศกษาแกประชาชนทงในและนอกระบบโรงเรยนใหมความรเรองอบตภยและใหเกดจตส านกของความปลอดภย สามารถปองกนตนเองและชวยเหลอผอนได ทงน ควรกระตนใหสวนราชการตางๆ เขามามสวนรวมดวย

(4.5) ใหมการประสานงานระหวางหนวยงานของรฐ เพอการปองกนอบตภยอยางมประสทธภาพและตดตามผลปฏบตอยางตอเนอง รวมทงสงเสรมใหมการรวมมอและประสานงานอยางใกลชดระหวางภาครฐบาลและภาคเอกชนในการปองกนอบตภย

(4.6) ปรบปรงระบบบรหารงานกระบวนการยตธรรมใหม ประสทธภาพ โดยการประสานการด าเนนงานทกขนตอนในกระบวนการยตธรรม และเนนความ รวมมอในการศกษาวเคราะหการด าเนนงานเพอแกไขใหเกดความรวดเรว สอดคลอง และเปนธรรมยงขน

(4.7) ใหใชวธการคมประพฤตผกระท าผดทกระทรวงยตธรรมและกรมราชทณฑด าเนนการอย เพอระบายความแออดในสถานทควบคมและลดภาระของรฐบาลในการควบคมผกระท าผดและผตองขง โดยใหชมชนและครอบครวมสวนรวมในการฟนฟจตใจและพฤตกรรมของผกระท าผดและผตองขง

(4.8) ใหขยายงานของศาลคดเดกและเยาวชนไปสสวนภมภาค เพอแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทหลงกระท าผดใหกลบตนเปนพลเมองด และใหพฒนางานของ ศาลคดเดกและเยาวชนใหรวมถงคดครอบครวดวย

4.2 แผนงานสวสดการสงคม

(1) วตถประสงค

สงเสรมใหผดอยโอกาสหรอประสบทกขยากในสงคมสามารถชวยตวเองเพอปองกนและแกไขปญหาสงคม โดยค านงถงขอจ ากดทางดานการเงนการคลงของประเทศ

(2) เปาหมาย

102

เพมขดความสามารถในการพงตนเองของผดอยโอกาส หรอ ประสบปญหาทกขยากใหมมากยงขน

(3) แนวทาง

(3.1) เรงด าเนนการปรบปรงวธการจดสวสดการสงคม โดยเนนการมสวนรวมของทกฝาย รวมทงสถาบนครอบครว ชมชนและองคกรภาคเอกชน

(3.2) จดระบบประสานงานดานสวสดการสงคมระหวางภาครฐและองคกรภาคเอกชนใหมประสทธภาพ

(4) มาตรการ

(4.1) พฒนาและเสรมสรางความมนคงของครอบครวอยางจรงจงอยางตอเนอง โดยใหหนวยงานทเกยวของ เชน ส านกนายกรฐมนตร กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกษาธการ เปนตน ประสานงานรวมมอกนในการจดกจกรรมเพอเสรมสรางความมนคงในครอบครว โดยการรณรงค ประชาสมพนธ เรองหนาทบทบาทความรบผดชอบของบดามารดาตอครอบครว ตลอดจนการดแลผสงอาย การใหบรการค าปรกษาแกคสมรส การใหโรงเรยน ศนย เยาวชน ศนยชมชน สมาคมครผปกครอง จดกจกรรมใหพอแมพบครอยางสม าเสมอ เพอสรางสอสมพนธระหวางบาน-โรงเรยน-ชมชน

(4.2) พฒนาพนฐานความมนคงทางสงคม โดยมงใหประชาชนสวนรวมไดมหลกประกนทม นคงในชวต ในปจจบนนไดมการใหความมนคงทางสงคมไปบางแลว เชน การใหความคมครองคนงานทประสบภยอนเนองมาจากการท างาน โดยส านกงานกองทนเงนทดแทนกรมแรงงาน บตรสขภาพและการรกษาพยาบาลฟรของกระทรวงสาธารณสข เปนตน แต ขอเทจจรงมประชาชนเพยงบางสวนเทานนทไดรบประโยชน ดงนนกรมแรงงาน กรมประชาสมพนธ กระทรวงมหาดไทย ตลอดจนกระทรวงสาธารณสข และหนวยงานอนๆ ควรขยายงานดานนออกไปอกโดยรเรมในเรองทจ าเปนและเปนไปไดกอน ทงน ควรใหทกฝายไดมสวนรวมออกคาใชจายตามความเหมาะสม

(4.3) สงเสรมสนบสนนผดอยโอกาสใหไดรบการฝกอบรมอาชพตามความตองการของตลาดแรงงาน เพอการด ารงชวตอยในสงคมตามอตภาพ และสนบสนนดานเงนทนกยมไปประกอบอาชพและชวยเหลอดานการตลาด

(4.4) เผยแพรประชาสมพนธใหประชาชน ชมชน และสถาบนตางๆ ในสงคมเขาใจแนวความคดการจดสวสดการสงคมทถกตอง

103

(4.5) ปรบปรงระบบการประสานงานระหวางภาครฐและองคกรเอกชน โดยจดใหมคณะกรรมการสงเสรมและพฒนางานสงคมสงเคราะหแหงชาต ท าหนาทดานนโยบาย ประสานงานควบคม ก ากบงานใหเปนไปตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

(4.6) สนบสนนการรวมกลมองคกรเอกชนทมล กษณะการด าเนนการดานสวสดการสงคมอยางเดยวกนใหมากขน เพอใหการด าเนนงานของคณะกรรมการรวมระหวางภาครฐบาลและเอกชน โดยเฉพาะคณะกรรมการสงเสรมและพฒนางานสงคมสงเคราะหแหงชาตไดเปนไปอยางมประสทธภาพ

บทท 5 แผนปรบปรงกลไกการพฒนาสงคม

หลกการและเหตผล

1. ปจจบนการจดบรการสงคมและการแกไขปญหาสงคมตางๆ สวนใหญยงถอวาเปนภาระหนาทและบทบาทของรฐ โดยเอกชนและประชาชนยงมบทบาทและสวนรวมในการด าเนนการไมมากเทาทควร ประกอบกบในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวา ฐานะการเงนการคลงของประเทศจะไมอยในฐานะทจะเอออ านวยใหรฐจดสรรงบประมาณรายจายเพอการขยายบรการทางสงคม และการแกไขปญหาสงคมตางๆ ใหมจ านวนเพมขนดงเชนในระยะทผานมา แตในขณะเดยวกนความตองการของประชาชนดานบรการสงคมตางๆ กจะยงคงเพมขนตามรายไดของประชาชนทเพมขนและการเพมขนของประชากร ดงนน เพอปรบปรงบรการทางสงคมตางๆ ใหมคณภาพและประสทธภาพมากยงขน และขณะเดยวกนกสามารถสนองความตองการของประชาชนทเพมขนไดดวย จงจ าเปนตองมการปรบปรงระบบและกลไกการพฒนาสงคมเสยใหม จากทเนนบทบาทของรฐในฐานะผใหหรอผด าเนนการเองฝายเดยวเปนผสงเสรมสนบสนนใหเอกชน ชมชนและประชาชนเปนผด าเนนการหรอมสวนรวมในการด าเนนการใหมากทสด ทงนใหค านงถงการมสวนรวมของสตรดวย โดยมแผนงานทจะด าเนนการ 2 แผนงาน คอ แผนงานปรบบทบาทของรฐ แ ล ะ แ ผ น ง า น สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

แผนงานปรบบทบาทของรฐ

2. แผนงานปรบปรงบทบาทของรฐ มรายละเอยดดงน

2.1 วตถประสงค

เพอปรบบทบาทของรฐใหสอดคลองกบขดความสามารถและฐานะการคลงของประเทศ และใหมการแบงภาระหนาทและบทบาทในการพฒนาสงคม ระหวางภาครฐบาลและภาคเอกชนใหมความชดเจนและเหมาะสมยงขน

2.2 แนวทาง

105

ปรบบทบาทของรฐจากทเนนการจดบรการใหหรอด าเนนการเองฝายเดยว เปนการสนบสนนใหเอกชน ชมชนและประชาชนเปนผด าเนนการ โดยรฐจะเขาไปด าเนนการเทาทจ าเปนเทานน

2.3 มาตรการ

เพอใหบรรลวตถประสงคและแนวนโยบายดงกลาว มาตรการทจะด าเนนการ มดงน

(1) รฐจะทบทวนและก าหนดภาระหนาทโดยจะลดบทบาทในการจดบรการสงคมใหลดนอยลง แตจะเนนบทบาทตวเองในดานการรกษากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ การใหความเปนธรรม การอ านวยความสะดวกและความปลอดภยแกประชาชน การใหความชวยเหลอทางวชาการตางๆ รวมทงการปรบปรงคณภาพและประสทธภาพของบรการทมอยแลวมากยงขน

(2) สนบสนนใหธรกจเอกชนไดเขามามสวนรวมในการจดบรการทางสงคมตางๆ เพมมากขน เชน ดานการศกษา การสาธารณสข การกฬา เปนตน เพอทดแทน บทบาทของรฐทจะชะลอตวลงและสนองความตองการของประชาชนทเพมขน โดยใชนโยบายและมาตรการสงเสรมการลงทนทเหมาะสม การใชนโยบายราคาเปนสงจงใจ รวมทงการใชองคกรความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนทมอยแลวใหเขามามบทบาทมากยงขน

(3) เพมขดความสามารถในการพงตนเองของสถานพยาบาลและสถานการศกษาของรฐ โดยเฉพาะการศกษาในระดบอดมศกษา โดยทบทวนนโยบายการจดเกบคาบรการใหมความเปนธรรมและคมทนมากยงขน ซงจะชวยสนบสนนการลงทนของภาคเอกชนไปในตวดวย

(4) ทบทวนและปรบปรงกฎหมาย ระเบยบขอบงคบตางๆ ทเปนอปสรรคตอการเขามามสวนรวมของภาคเอกชน โดยเฉพาะในดานการศกษาและสาธารณสข

(5) สงเสรมและสนบสนนใหมการรวมตวขององคกรเอกชน เพอประสานงานกบฝายรฐ และใชแผนเปนเครองมอในการประสานการด าเนนงานใหเปนไปตาม เปาหมายและทศทางเดยวกน

(6) สนบสนนใหมองคกรกลางดานการพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม ในลกษณะของคณะกรรมการประสานงานเพอดแลดานนโยบายการวางแผน ก ากบ ดแลและตดตามประเมนผลการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว

แผนงานสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน

106

3. แผนงานสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน มรายละเอยดดงน

3.1 วตถประสงค

เพอสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนโดยเฉพาะชมชนและครอบครวไดเขามามบทบาทและสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาสงคมตางๆ และสามารถพงตนเองไดในระยะยาวตอไป

3.2 แนวทาง

สงเสรมและสนบสนนบทบาทของประชาชนโดยเฉพาะชมชนและสถาบนครอบครว ใหเขามามสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาสงคมตางๆ ของประเทศมากยงขน

3.3 มาตรการ

เพอใหบรรลวตถประสงคและแนวนโยบายดงกลาว มาตรการทจะด าเนนมดงน

(1) รณรงคอยางทวถงและตอเนองใหทกสวนราชการและประชาชนเกดจตส านกและยอมรบรวมกนวาการปองกนและแกไขปญหาสงคมตางๆ เชน ความปลอดภยในชวตและทรพยสน เปนตน เปนภาระหนาทและบทบาทรวมกนของทกฝาย หากปลอยใหเปนภาระหนาทของรฐบาลฝายเดยวจะไมมทางแกไขปญหาดงกลาวได

(2) ปรบปรงองคกรชมชนในชนบททไดมการจดตงขนแลวอยางกวางขวาง ใหมคณภาพและประสทธภาพยงขน และสนบสนนใหมการจดตงองคกรชมชน โดยช ม ช น จดตงขนเองในเขตเมอง โดยเฉพาะในเขตชมชนแออดเพอผนกก าลงรวมกนในการปองกนและแกไขปญหาสงคมของแตละชมชน และเปนแกนกลางในการประสานการด าเนนงานรวมกนกบฝายรฐ

(3) รณรงคใหสถาบนสงคม โดยเฉพาะสถาบนครอบครวตระหนกถงบทบาทหนาทความรบผดชอบทมตอการปองกนและแกไขปญหาสงคมตางๆ เชน การใหการศกษาอบรมบตร ธดา ใหมศลธรรม ระเบยบวนย การดแลเอาใจใสตอสขภาพอนามยของคนในครอบครว รวมทงผสงอาย เปนตน

(4) สนบสนนบทบาทของสตรใหมสวนรวมในการตดสนใจทงในระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบชาต

107

(5) การปรบปรงระบบและกลไกบรหารการพฒนาโดยเฉพาะในเขตชนบทใหเปนไปตามการปรบปรงทก าหนดไวในแผนพฒนาชนบท

บทท 1 บทน า

1. ในอดตทผานมาประเทศไทยมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณทรพยากรธรรมชาตเหลานนไดถกน าไปใชอยางมากมายเพอการเพมผลผลต และเพอบรรเทาปญหาความยากจน ในขณะเดยวกนประชากรของประเทศเพมสงขนอยางรวดเรวจาก 26.4 ลานคนในป 2504 เปน 51.7 ลานคนในป 2528 ท าใหความตองการใชทรพยากรธรรมชาตเพมขนเปนล าดบ ปจจบนทรพยากรธรรมชาตมปรมาณลดลง มสภาพเสอมโทรม และมปญหาดานสงแวดลอม ดงนนโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจ โดยอาศยทรพยากรธรรมชาตเปนหลกดงเชนทผานมาจงมนอยลง การพฒนาเศรษฐกจในอนาคตจงตองใหความส าคญในประเดนทเกยวของกบการปรบปรงและเพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตทเหลออยใหเกดประโยชนสงสด ลดปญหาความขดแยงในการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอการใชประโยชนในอนาคต และการอนรกษสงแวดลอม ดวยเหตนในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงจ าเปนตองด าเนนการวางแผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกนอยางเปนระบบ

การพฒนาเศรษฐกจโดยอาศยทรพยากรธรรมชาตมโอกาสลดลง

2. การขยายตวทางเศรษฐกจทเพมสงขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบกอนๆ เปนผลมาจากปจจยหลายๆ อยางดวยกน แตปจจยทส าคญทสดประการหนงคอ การพฒนาทผานมาไดอาศยทรพยากรธรรมชาตทมอยมากมายในขณะนนเปนฐานและปจจยการผลตหลก สาขาเศรษฐกจทมความสมพนธโดยตรงกบทรพยากรธรรมชาต คอ ภาคเกษตรกรรม ภาคเหมองแรและยอยหน ไดมสดสวนของผลผลตในมลคาผลตภณฑมวลรวมประชาชาต ในป 2528 ประมาณรอยละ 25 มมลคาการสงออกรอยละ 49 ของมลคาการสงออกทงหมด และมการจางงานในป 2527 รอยละ 70 ของ ผมงานท าทงประเทศ

3. อยางไรกตามตลอดระยะเวลาทผานมา โครงสรางและบทบาทของสาขาทงสองไดเพมขนในอตราทลดลงโดยตลอด โดยสดสวนในมลคาผลตภณฑมวลรวมประชาชาตของภาคเกษตรกรรม และภาคเหมองแรและยอยหน ไดลดลงจากรอยละ 39.5 ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 เหลอเพยงรอยละ 25.1 ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 สวนการจางงานของภาคเกษตรกรรม และภาคเหมองแรและยอยหน ในชวงป 2514 ถง 2527 นน แมจะปรากฏวาสามารถจางงานไดเพมขนประมาณ 4 ลานคน คอเพมจาก 13 ลานคน เปน 17 ลานคนกตาม แตสดสวนของผมงานท าในภาค

108

เกษตรกรรม และภาคเหมองแรและยอยหน ตอจ านวนผมงานท าทงหมดกลบลดลงจากรอยละ 79 เหลอเพยงรอยละ 70

4. การพฒนาประเทศโดยเรงรดการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจนน ไดมการน าทรพยากรธรรมชาตทมอยมาใชอยางมากมาย จนท าใหทรพยากรธรรมชาตแตละชนดรอยหรอและเหลอนอยลง ทรพยากรธรรมชาตทเหลออยในปจจบนมศกยภาพทเอออ านวยตอการพฒนาเศรษฐกจในอนาคตลดลง การแสวงประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตโดยไมไดค านงถงขดจ ากดของทรพยากรดงเชนทเปนมาในอดต นอกจากจะท าใหทรพยากรธรรมชาตทกชนดลดลงเปนล าดบแลว ยงมผลท าใหเกดปญหาความขดแยงและปญหามลพษ ซงสามารถสรปประเดนตวอยางไดดงตอไปน สวนรายละเอยดและขอเทจจรงทส าคญจะปรากฏในบทท 2

4.1 ทดนและปาไม การใชทดนเพอการเกษตรไดขยายตวอยางรวดเรว เนองจากมการเพมผลผลตทางการเกษตรโดยอาศยการบกรกเปดพนทใหม การใชทดนในลกษณะ ดงกลาว กอใหเกดปญหาส าคญ 2 ประการ คอ การบกรกเขาไปใชประโยชนทดนในพนทปาไม และปญหากรรมสทธทดน ในปจจบนมราษฎรบกรกเขาไปท ากนในพนทปาสงวนแหงชาตประมาณ 33 ลานไร หรอรอยละ 25.8 ของพนทปาสงวนแหงชาตทงหมด และในจ านวนทดนทงหมดทใชในการเกษตรนนพบวาประมาณรอยละ 50 เปนทดนทไมมโฉนดซงเปนผลท าใหเกษตรกรขาดกรรมสทธทม นคง และเปนอปสรรคตอการเพมประสทธภาพของการใชทดน เกษตรกรขาดแรงจงใจใ น ก า ร ปรบปรงบ ารงดน ผลผลตทไดมแนวโนมลดลง นอกจากนนประชากรทเพมขนมผลผลกดนใหมการขยายพนทเพาะปลกเขาไปในพนทปาไมมากขน ซงเทากบเปนการเพมปญหาการท าลายปาไม และปญหากรรมสทธทดนใหมากยงขนไปอก

4.2 ทรพยากรแหลงน า การลงทนพฒนาสรางแหลงน าขนาดใหญในบรเวณลมน าทส าคญๆ ไดด าเนนการไปแลวเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงโ ครงการกกเกบน าเอนกประสงคเพอการชลประทาน การผลตกระแสไฟฟา และอนๆ ในปจจบนมเขอนขนาดใหญในลมน าส าคญของประเทศทงสน 12 เขอน ดงนนการลงทนกอสรางเขอนเอนกประสงคขนาดใหญในระยะตอไปจงมความเปนไปไดนอยลงอยางมาก ทงนเนองจากลมน าทมสภาพเหมาะสมไดพฒนาไปเกอบหมดทกลมน าแลว นอกจากนราคาผลผลตทางการเกษตรมแนวโนมตกต าลง การลงทนพฒนา แหลงน าขนาดใหญเพอการชลประทานจงอาจจะไดรบผลตอบแทนไมคมคา ฉะนนโอกาสในการพฒนาแหลงน าเพอการเกษตรในชวงระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงขนอยกบการสนบสนนใหมการพฒนาแหลงน าขนาดเลกทงน าผวดนและน าใตดนใหมากขน เพอการเกษตรและการอปโภคบรโภค นอกจากนนยงจ าเปนตองพจารณาการใชทรพยากรแหลงน าเพอกจกรรมอนๆ รวมทงการปองกนน าทวมดวย

109

4.3 ทรพยากรธรณ แหลงแรทมความอดมสมบรณ แหลงน าใหญๆ ไดถกพฒนาขนมาใชประโยชนในประเทศ และสงออกไปแลวเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงแหลงแรดบกในภาคใต แหลงแรทงสเตน ดอยโงม จงหวดแพรและเขาศนย จงหวดนครศรธรรมราช แหลงแรสงกะส จงหวดตาก และกาซธรรมชาตในอาวไทย ในปจจบนแหลงแรขนาดใหญทมความอดมสมบรณเหลออยนอย นอกจากนการพฒนาเพอน าแรขนมาใชประโยชนจากแหลงแรทเหลออยไดมสวนในการท าลายทรพยากรแหลงแร เชน กรณการดดน าแรดบกนอกชายฝ งภาคใต ซงสามารถน าแรขนมาไดเพยงรอยละ 30 เทานน นอกจากนวธการดงกลาวยงสรางปญหามลพษขนในทะเลอกดวย

4.4 ประมง ในชวงทผานมามการขยายตวในการพฒนาเครองจกร อปกรณขนาดใหญ และจ านวนเรออวนลากเพมขนจาก 1,872 ล า ในป 2510 เปน 9,390 ล า ในป 2526 หรอเพมขนถง 5 เทา ท าใหทรพยากรสตวน าในเขตนานน าไทยถกจบไปมากเกนกวาความเจรญของการผลตตามธรรมชาต แหลงอาศยของสตวน าในทะเลถกท าลายลง นอกจากนการจ ากดเขตนานน าเศรษฐกจ 200 ไมลทะเล กมผลท าใหพนทการจบสตวน าลดลง ซงจะท าใหการเพมผลผลตจากการประมงมปญหาเพมมากขน

4.5 สงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาตและสงตางๆ ทมอยรอบตว เชน ปาไม แหลงน า อากาศ ฯลฯ เปนสงทบคคลทวไปสามารถแสวงประโยชนและทงของเสยตางๆ ได การใชประโยชนทมากเกนก าลงการผลตของธรรมชาต และไมประสานประโยชนรวมกน รวมทงการทงของเสยในปรมาณทมากกวาสงแวดลอมจะรองรบได มผลท าใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เสอมโทรมในทกดาน และเกดปญหามลพษขนทวไป เชน การระบายของเสยลงสแมน าเจาพระยา ท าใหคณภาพน าของแมน าเจาพระยา บรเวณทาเรอกรงเทพฯ ปรมาณคาออกซเจนละลายเกอบจะเปนศนยมลลกรมตอลตร ซงต ากวาเกณฑมาตรฐาน เปนตน

ความสมพนธของทรพยากรธรรมชาตตอปจจยทส าคญทางเศรษฐกจ

5. ในระยะเวลาทผานมา ทรพยากรธรรมชาตมความสมพนธกบปจจยทางเศรษฐกจอย 3 ประการ คอ ประสทธภาพการผลต ปญหาความยากจน และจ านวนประชากร กลาวคอ ทรพยากรธรรมชาตมสวนส าคญในการเพมผลผลต บรรเทาปญหาความยากจน ในขณะเดยวกนทรพยากรธรรมชาตกมอตราการใชทสงขนตามความกดดนจากการทจ านวนประชากรของประเทศเพมขน

ประสทธภาพการผลต

6. ในอดตไดมการน าเอาทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางอดมสมบรณมาใชเพอการเพมผลผลตดวยวธการท าใหประสทธภาพทางการผลตสงขนหลายประการ ดงจะเหนไดจากการ

110

พฒนาแหลงน าเพอการชลประทาน ซงในชวงทผานมาประเทศไทยไดลงทนพฒนาแหลงน าขนาดใหญและขนาดกลางไปแลวคดเปนมลคาในปจจบน (2526) เปนจ านวนประมาณ 146,416 ลานบาท แยกตามขนาดของโครงการเปนจ านวนตางๆ ดงตอไปน

ตารางท 3.1 : จ านวนโครงการพฒนาแหลงน าเพอการชลประทาน

ขนาดของโครงการ จ านวน : โครงการ

โครงการขนาดใหญ (เงนลงทนมากกวา 200 ลานบาท) 62 โครงการขนาดกลาง (เงนลงทนไมเกน 200 ลานบาท) 508 โครงการขนาดเลก (เงนลงทนไมเกน 4 ลานบาท 3,417

7. การพฒนาแหลงน าดงกลาวสามารถท าใหประสทธภาพการผลตทางการเกษตรเพมสงขนเปนอนมาก กลาวคอเกษตรกรสามารถเพมผลผลตการปลกขาวและพชอนๆ ในเขต ชลประทาน ซงมพนท 21.656 ลานไร หรอรอยละ 17 ของพนทท าการเกษตรทงหมด และในบางเขตซงมระบบชลประทานสมบรณสามารถผลตไดมากกวา 1 ครงตอป และมผลผลตตอไรเพมสงขนกวาเดมอกดวย หรออาจกลาวไดวาผลผลตขาวทเพมขนในชวงตงแตป 2518 เปนตนมา เปน ผลผลตขาวทไดจากพนทชลประทานเกอบทงหมด

ตารางท 3.2 : ผลผลตขาวเฉลยตอไร

ผลผลต : ไร

(ถง) ผลผลตขาวในฤดท านานอกเขตชลประทาน 16 ผลผลตขาวในฤดท านาในเขตชลประทาน 64 ผลผลตขาวนอกฤดท านานอกในเขตชลประทาน 68

นอกจากการเพมผลผลตขาวดงกลาวขางตนแลว ระบบชลประทานยงเปดโอกาสใหมการกระจายการผลตพชในเขตชลประทานไดกวางขวางยงขน แตการกระจายประเภทการผลตดงกลาวยงขาดกจกรรมตอเนองในพนทชลประทาน ซงจ าเปนจะตองมการพจารณาแกไขตอไป

ทรพยากรธรรมชาตกบการบรรเทาปญหาความยากจน

8. ในอดตเนองจากมทรพยากรธรรมชาตอยเปนจ านวนมาก โอกาสทประชาชนจะน าเอาทรพยากรธรรมชาตไปใชเพอการยงชพและเพมพนรายไดจงมอยมาก ดงนนฐานะความ

111

เปนอยของประชาชนจ านวนมากจงมระดบดขนเรอยๆ แตในปจจบนเนองจากทรพยากรธรรมชาตทกชนด มจ านวนลดนอยลง และมสภาพเสอมโทรม ทรพยากรธรรมชาตทเคยเปนโอกาสในการบรรเทาความยากจนของประชาชนจงมนอยลงตามล าดบ ยกตวอยาง เชน ประชาชนทบกรกเขาไปท ากนในพนทปาสงวนแหงชาต ปาเขาภหลวง อ าเภอปากชอง และปกธงชย จงหวดนครราชสมา จ านวนประชากร 740,000 ไร ซงในระยะแรกๆ ประชาชนเหลานนมฐานะความเปนอยคอนขางด ทงนเนองจากทดนในบรเวณดงกลาวยงมความอดมสมบรณอยมาก แตในปจจบนความอดมสมบรณของพนทดงกลาวก าลงหมดไปอยางรวดเรว เนองจากมการใชทดนเพอการปลกพชไรเปนระยะเวลาตดตอกนหลายป โดยไมมการบ ารงรกษา หนาดนถกชะลางพงทลาย ผลผลตตอไร จงไดลดลงตามล าดบและยงกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอม ดานสงคมและเศรษฐกจในพนทดงกลาวอกดวย ดงนนนอกจากโอกาสในการบรรเทาปญหาความยากจนจากทรพยากรธรรมชาตจะลดนอยลงแลว ในบางพนทไดเกดความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ซงอาจมผลท าใหปญหาความยากจนของประชาชนทวความรนแรงยงขน

ความกดดนของประชากรทเพมขน

9. ในชวงเวลา 25 ปทผานมา (2504-2528) ประชากรเพมสงขนในอตราเฉลยรอยละ 2.7 ตอป โดยจ านวนประชากรไดเพมจาก 26.4 ลานคน ในป 2504 เปน 51.7 ลานคน ในป 2528 หรอเพมขน 1 เทา การเพมขนอยางรวดเรวของประชากร ท าใหมความตองการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตซง เ ปนปจจยพนฐานในการด ารงชพมากขนตามไปดวย ในขณะททรพยากรธรรมชาตมอยในปรมาณมากและยงสามารถสนองความตองการไดคอนขางทวถงนน ปญหาตางๆ กยงไมปรากฏขนชดเจนนก แตในปจจบนเนองจากทรพยากรธรรมชาตไดลดลง มสภาพเสอมโทรม และมปญหาดานสงแวดลอม ปญหาจงไดปรากฏขนในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะอยางยงปญหาการแกงแยงการใชทรพยากรธรรมชาตของคนกลมตางๆ และปญหาการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเพอไวใชอนาคต เปนตน สงเหลานลวนเปนประเดนปญหาส าคญทท าใหตองมการพจารณาเรงรดด าเนนการจดท าแผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตใหเปนระบบอยางจรงจงมากขน

สรป

10. กลาวโดยสรป ในชวงเวลาทผานมา ทรพยากรธรรมชาตไดถกใชไปในดานตางๆ เพอการพฒนาเศรษฐกจโดยยงไมมการวางแผนการจดการทด และขาดการค านงถงผลกระทบทจะเกดขนในอนาคต ดวยเหตนทรพยากรธรรมชาตทเหลออยจงมสภาพถดถอยและเสอมโทรมจนกลายเปนประเดนปญหาหนงของการพฒนาเศรษฐกจในปจจบน แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นบเปนแผนพฒนาฉบบแรกทจะจดใหมการพฒนาและการจดการทรพยากรธรรมชาตทเหลออยใหเปนระบบทประสานสอดคลองระหวางทรพยากรธรรมชาตแตละชนด และกบการพฒนาเศรษฐกจสาขาตางๆ อยางไรกดกอนทจะพจารณาถงสาระส าคญของแนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตในชวง

112

5 ปขางหนาน น จะไดมการชใหเหนถงสภาพปญหา และการวเคราะหปญหาของทรพยากรธรรมชาตโดยละเอยด ในบทท 2 และบทท 3

บทท 2 สภาพปญหา

1. เพอใหการก าหนดแนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ 5 ป เปนไปในทศทางทถกตอง บทท 2 จะไดกลาวถงสภาพปญหาของทรพยากรธรรมชาตแตละชนดโดยละเอยด ซงปญหาดงกลาวบางชนดกเปนปญหาทเกดรวมกน บางชนดกเปนปญหาเฉพาะทรพยากรธรรมชาตชนดนนๆ

ทรพยากรทดน

ขอเทจจรง

2. ประเทศไทยมพนททงหมด 320.7 ลานไร ถาจ าแนกตามความเหมาะสมของทดนตอการเกษตร จะจ าแนกไดดงน

ตารางท 3.3 : การจ าแนกพนทประเทศไทยตามความเหมาะสมตอการเกษตร

การจ าแนกพนท หนวย : ลานไร

- พนททเหมาะสมตอการเกษตรกรรม 168.6 - พนททไมเหมาะสมตอการเกษตรกรรม แตอาจน ามาใชได ถาหาก

มมาตรการทเหมาะสมในการปลกพชเฉพาะอยาง 49.8

- พนททไมเหมาะสมตอการเกษตรกรรม 99.8 - พนทแหลงน า 2.8

รวม 320.7

3. นโยบายเกยวกบทดนนน มมาตงแตในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 โดยรฐบาลในสมยนนไดประกาศใชนโยบายการใชทดนและกรรมสทธทดน ในป พ.ศ. 2504 และไดมการจ าแนกประเภททดนอยางกวางขวาง โดยแบงพนทท งหมดของประเทศออกเปน 2 เขต คอ

เขตท 1 : พนทท าการเกษตร ทอยอาศย และอนๆ ประมาณ 160.35 ลานไร หรอรอยละ 50 ของพนทท งหมด

114

เขตท 2 : พนทปาไมเนอทประมาณ 160.35 ลานไร หรอรอยละ 50 ของพนท ทงหมด โดยกรมปาไมไดประกาศเปนเขตพนทปาสงวนแหงชาต เขตอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปาและอนๆ ไปแลว ประมาณ 128 ลานไร และในขณะนยงมพนทปาไมทยงไมไดประกาศเปนปาสงวนแหงชาต หรอทเรยกวาปาเตรยมการสงวนอกประมาณ 30 ลานไร

4. ในพนทเขตท 1 ซงเปนพนทท าการเกษตร ทอยอาศยและอนๆ นน นโยบายในป 2504 ไดก าหนดใหเปนพนทถอครองโดยเอกชนประมาณ 125 ลานไร ทเหลอจ านวนประมาณ 35.35 ลานไร นน เปนพนทสาธารณสมบตของแผนดน ทดนของรฐวสาหกจ ทดนขององคกรศาสนา ทดนราชพสด และทดนทใชในราชการทหาร อยางไรกดหากพจารณาถงสภาพการใชทดนของประเทศในปจจบนแลว จะพบวามการใชทดนเพอการเกษตรกรรมประมาณ 146.9 ลานไร หรอ รอยละ 45.8 ของพนททงหมดของประเทศ โดยจ าแนกเปนพนทท านา 84 ลานไร พนทท าไร 48 ลานไร พนทสวน 0.9 ลานไร และพนทเพาะปลกไมผลและไมยนตนอกประมาณ 14 ลานไร ซงแสดงใหเหนวาไดมการใชทดนเพอการเกษตรมากกวานโยบายทก าหนดไวในป 2504 อยางมาก โดยพนทการเกษตรทเพมขนนมาจากการใชพนททก าหนดไว เปนพนทปาไมและพนทสาธารณะตางๆ

5. ในพนทเขตท 2 ซงเปนพนทปาไมนน ตามนโยบายป 2504 ไดก าหนดเขตพนท ปาไมไว 160.35 ลานไร อยางไรกดจากการส ารวจสภาพการถอครองทดนรวมของประเทศไทย ป พ.ศ. 2518-2527 โดยส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดระบไววา พนทปาไมลดลงเรอยๆ จาก 131ลานไรหรอประมาณรอยละ 40.8 ของพนทท งหมดของประเทศในป 2518 เหลอเพยง 96 ลานไรในป 2527 หรอคดเปนรอยละ 29.9 ของพนทท งหมดของประเทศ พนทปาไมทถกน ามาใชเพอการเกษตรน สวนหนงอยในเขตพนทปาสงวนแหงชาตทประกาศไปแลว 128 ลานไร ประมาณวามราษฎรเขาไปท ากนในเขตเหลานประมาณ 33 ลานไร หรอรอยละ 25.8 ของพนทปาสงวนแหงชาตทงหมด สวนในพนทปาเตรยมการสงวนประมาณ 30 ลานไร นน กมราษฎรเขาไปท ากนเชนกน (ยงไมไดท าการส ารวจพนททถกบกรกไวชดเจน)

สภาพปญหา

6. ในพนทเขตท 1 ซงเปนพนทท าการเกษตร ทอยอาศยและอนๆ นน ปญหาหลกทส าคญตอการพฒนาทรพยากรทดนม 2 ประการ คอ

6.1 ปญหากรรมสทธทดน ในปจจบนพนทการเกษตรซงมเอกสารสทธประเภทโฉนดทดนมเพยงจ านวนนอย ดงนนปญหากรรมสทธทดนจงแยกไดเปน 2 ลกษณะ คอ กรณทมเอกสารแสดงสทธ แตยงไมสมบรณเทาโฉนดทดน และกรณทยงไมมเอกสารสทธใดๆ ทงสน ดงปรากฏตามขอเทจจรง ดงน

(1) พนทประมาณ 65.6 ลานไร ทราษฎรไดมาโดยถกตองตามกฎหมาย แตเอกสารแสดงกรรมสทธเปนเพยงหนงสอรบรองการท าประโยชน (นส. 3 หรอ นส. 3 ก)

115

ซงเอกสารดงกลาวเปนเอกสารแสดงกรรมสทธทยงไมสมบรณและแนนอนเทาโฉนดทดน และมความยากล าบากในการใชเปนหลกฐานการค าประกนการกยมของเกษตรกร

(2) พนทอกประมาณ 66.3 ลานไร ยงไมมเอกสารแสดงกรรมสทธใดๆ ทงสน ซงมทงพนทของรฐ และพนททเอกชนเขาท ากนโดยมเอกสารเพยงใบจองหรอใบแจงการครอบครองทดน (สค. 1) เทานน จากสภาพขอเทจจรงขางตนเปนผลท าใหราษฎรผถอครองทดนขาดแรงจงใจในการปรบปรงบ ารงดน และในบางกรณกมการจบจองโดยทงทดนใหวางเปลา และไมไดน ามาใชประโยชนแตอยางใดทงสน

6.2 ปญหาการใชทดนไมมประสทธภาพ มอย 2 ลกษณะใหญๆ คอ จากในจ านวนพนทท าการเกษตรทงสน 146.9 ลานไร ปรากฏวามการใชทดนไมเหมาะสมกบสมรรถนะของทดนเปนจ านวนถง 33.7 ลานไร หรอรอยละ 22.9 ของพนทท าการเกษตรทงหมด โดยม รายละเอยดดงนคอ

ตารางท 3.4 : แสดงการใชทดนทไมเหมาะสมกบสมรรถนะของทดน

การใชทดน หนวย : ลานไร

- การท านาขาวบนทดนทไมเหมาะสมจ านวน 13.48 - การปลกพชไรบนทดนทไมเหมาะสมจ านวน 14.58 - การปลกไมยนตนบนทดนทไมเหมาะสมจ านวน 1.7 - การปลกพชไรบนทลาดเทสงกวา 35 เปอรเซนต 3.9

นอกจากนยงมการน าทดนทเหมาะสมแกการเกษตรมาใชเพอกจกรรมอนๆ เชน ทอยอาศย และโรงงานอตสาหกรรม เปนตน

7. นอกจากปญหาดงกลาวยงมปญหาเกยวกบการเชาและขนาดของการถอครองทดน แตปญหานมความรนแรงนอยกวาปญหากรรมสทธและการใชทดนไมเหมาะสมทกลาวขางตน อยางไรกดรฐบาลไดพยายามแกไขปญหาโดยไดมการจดสรรทดนเพอการครองแกราษฎรตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 โดยการน าทดนซงไดกนออกจากพนทปาไมจ านวน 32.9 ลานไร และไดจดสรรทดนใหแกราษฎรไปแลวประมาณ 16.7 ลานไร หรอรอยละ 50.8 ของทดนทจะจดสรรทงหมด และรฐ-บาลไดจดใหมการปฏรปทดน โดยไดมการประกาศเขตปฏรปทดนตงแตป 2518 จนถงป 2528 คดเปนพนท 9.8 ลานไร ซงไดด าเนนการปฏรปทดนแลวเสรจจ านวน 2 ลานไร หรอรอยละ 28.7 ของพนททประกาศเขตปฏรปทงหมด โดยมเกษตรกรไดรบประโยชนแลวจ านวน 90,649 ครอบครว

116

8. ในพนทเขตท 2 ซงเปนพนทปาไม การบกรกเขาท ากนของราษฎรในพนทปาสงวนแหงชาตดงกลาว ท าใหราษฎรไมมกรรมสทธในทดน และไมมความมนคงในการถอครองทดนราษฎรเหลานสวนใหญมฐานะยากจน ขาดความสามารถและแรงจงใจในการปรบปรง หรอพฒนา ทดน ท าใหสภาพดนเสอมโทรมและเกดปญหาของดนประเภทตางๆ เชน การแพรกระจายของ พนทดนเคม ฯลฯ นอกจากนการบกรกเขาไปท ากนในพนทไหลเขาทมความลาดชนสง ท าใหเกดการชะลางพงทลายของดนและกอใหเกดการสญเสยหนาดนไปเปนจ านวนมาก

ผลการด าเนนงานทผานมา

9. ในชวงเวลาทผานมา โดยเฉพาะอยางยงในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการก าหนดแนวทางเพอแกปญหาพนฐานหลกๆ ไปแลวเปนสวนใหญ ดงนนกจกรรมทจะท าตอไปจงเปนเรองของการด าเนนงานเดมใหแลวเสรจ หรอด าเนนกจกรรมอนๆ ทตอเนอง โครงการส าคญทรฐไดด าเนนการอยในขณะนคอ

(1) โครงการพฒนากรมทดนและเรงรดการออกโฉนดทดนทวประเทศ เพอ เรงรดการออกโฉนดทดนทวประเทศใหแลวเสรจภายใน 20 ป นบจากป 2528 ถงป 2547

(2) โครงการการจดท าแผนการใชทดนทวประเทศเพอใหมการพฒนาและการใชทรพยากรทดนใหมประสทธภาพ มการปรบปรงบ ารงดนและการอนรกษทดน

(3) โครงการปฏรปทดนเพอใหเกษตรกรผเชาและไรทท ากนมทดนท ากนเปนของตนเอง

(4) โครงการเรงรดจดทดนท ากนในนคมสรางตนเองและสหกรณนคม ซง โครงการนมนโยบายจะใหแลวเสรจในป 2534

(5) โครงการออกเอกสารสทธท ากนชวคราว (สทก. และ สทก. 1) ซงได ด าเนนการมาตงแตป 2525 เพอออกเอกสารสทธท ากนใหแกราษฎรทบกรกเขาท ากนในพนท ปาสงวนแหงชาต

ทรพยากรปาไม

ขอเทจจรง

10. ในอดตพนทปาไมของประเทศมอยประมาณครงหนงของพนทประเทศและพระราชบญญตปาไมก าหนดไววา “ปา หมายถงทดนทยงมไดมบคคลไดมาตามกฎหมายทดน” ดงนนตามพระราชบญญตดงกลาวพนทปาไมจงเปนของรฐแตผเดยว รฐมหนาทในการบรหารและจดการปาไมทงหมด ซงเปนขอบเขตทกวางขวางเกนกวาขดความสามารถทรฐจะสามารถปองกน

117

และรกษาปาไมใหอยในสภาพดได การควบคมดแลใหผรบสมปทานปาไมปฏบตตามขอตกลงยงขาดความรดกมเพยงพอ และการปองกนการบกรกท าลายปาในลกษณะตางๆ ไมสามารถด าเนนการแกไขไดอยางจรงจง การพฒนาทรพยากรปาไมในชวงทผานมาไดยดถอแนวทางดงกลาวมาตลอด โ ด ย เ น น มาตรการดานการควบคม ปองกนรกษาพนทปาไม ดงนนจงมการละเลยบทบาททางเศรษฐกจของปาไม นอกจากนนประชาชนไมมสวนรวมในการพฒนาทรพยากรปาไมแตอยางใด

สภาพปญหา

11. พนทปาไมลดลงอยางรวดเรวจาก 171 ลานไร หรอรอยละ 53 ของพนทประเทศในป 2504 เหลอเพยง 93.1 ลานไร หรอรอยละ 29.05 ของพนทประเทศในป 2528 ในชวงเวลา 25 ป พนทปาไมลดลงเฉลยสงถงปละ 3.2 ลานไร แตการปลกปาทดแทนพนทปาไมทถกท าลายไปนน ด าเนนการไดประมาณ 3 ลานไร ภายในระยะเวลา 79 ป (2449-2528) หรอด าเนนการไดเฉลยปละ 0.04 ลานไร

12. มลคาการผลตปาไมในผลตภณฑมวลรวมประชาชาต มสดสวนลดลงจากรอยละ 1.6 ในป 2516 เหลอเพยงรอยละ 0.8 ในป 2528 หรอลดลงรอยละ 50 ในชวงเวลา 11 ป ทงนเนองจากปรมาณการผลตไมสก ไมกระยาเลยจากปาสมปทานไดลดลงจาก 3.3 ลานลกบาศกเมตร ในป 2520 เหลอเพยง 1.8 ลานลกบาศกเมตร ในป 2528

13. มลคาการสงออกและน าเขาไมมอตราการเปลยนแปลงคอนขางสง กลาวคอ มลคาการสงออกไมลดลงจาก 1,076 ลานบาท ในป 2519 เหลอเพยง 281 ลานบาท ในป 2528 หรอลดลงประมาณ 4 เทาในชวงเวลา 9 ป มลคาการสงออกดงกลาวเปนมลคาการสงออกของไมยางพาราประมาณรอยละ 30 ของมลคาการสงออกไมทงหมด ส าหรบมลคาการน าเขาไดเพมจาก 91 ลานบาท ในป 2515 เปน 2,143 ลานบาท ในป 2528 หรอเพมขน 23 เทา ในชวงเวลา 13 ป ทงน เนองจากความตองการไมทกประเภทไดเพมจาก 58 ลานลกบาศกเมตร ในป 2513 เปน 88 ลาน ลกบาศกเมตร ในป 2528 หรอเพมขนรอยละ 52 ในขณะทผลผลตไมจากปาสมปทานผลตไดเพยงรอยละ 3.1 ของปรมาณความตองการเทานน

ผลการด าเนนงานทผานมา

14. ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 ก าหนดเปาหมายใหรกษาพนทปาไมไวรอยละ 50 ของพนทประเทศ และในแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ไดลดเปาหมายลงเหลอรอยละ 40 ใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในขณะนน ในปจจบนนพนทปาไมลดลงจนกระทงต ากวารอยละ 40 มาก ดงกลาวขางตน

118

15. การสงเสรมใหเอกชนปลกปาไดก าหนดไวตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 อยางไรกดในขณะนยงไมปรากฏผลส าเรจเทาทควร ดงนนการปลกปาภาคเอกชน จงมลกษณะเปนการปลกปาแบบประชาอาสา ซงเปนรปแบบทประชาชนรวมมอโดยไมไดรบผลประโยชนตอบแทน

16. รฐสามารถด าเนนการอนรกษปาไมไวในรปของอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธ สตวปาไดประมาณ 28.9 ลานไร หรอรอยละ 9 ของพนทประเทศ

ทรพยากรแหลงน า

ขอเทจจรง

17. น าเปนทรพยากรธรรมชาตชนดหนงทมความส าคญตอการพฒนาประเทศอยางยง ในชวงเวลาทผานมาการพฒนาแหลงน าโดยทวไปมลกษณะเปนการพฒนาแบบเอนกประสงค กลาวคอ ไดมการปรบสภาวะธรรมชาตเพอน าน ามาใชประโยชนในหลายๆ กจกรรมพรอมๆ กน เชน ทางดานการเกษตร การอปโภคบรโภค การผลตพลงงานไฟฟา การบรรเทาปญหาน าทวม การคมนาคมขนสงทางน าและการไลน าเคม เปนตน

18. ในอดต ทรพยากรแหลงน ามปรมาณมากเมอเทยบกบความตองการใชน าและการพฒนาแหลงน าใหผลประโยชนทางเศรษฐกจเปนท นาพอใจ การพฒนาทรพยากรแหลงน าในประเทศไทยจงสามารถพฒนาไปไดเปนจ านวนมาก ในปจจบนมเขอนกกเกบน าเอนกประสงค ขนาดใหญทวประเทศ 12 เขอน ในดานการชลประทานปรากฏวามโครงการชลประทานขนาดใหญและขนาดกลางทวประเทศถง 570 โครงการ และโครงการชลประทานขนาดเลกถง 3,417 โครงการ ท าใหมพนทในโครงการรวมกนถง 21.656 ลานไร อยางไรกตาม การพฒนาทรพยากรแหลงน าเพอการชลประทานในอนาคต จะประสบกบความล าบากมากขน เนองจากแหลงน าขนาดใหญทม ผลตอบแทนสงไดรบการพฒนาจนเหลอเพยงจ านวนนอยแลว นอกจากนนปญหาความขดแยงระหวางการพฒนาและการอนรกษไดมมากขนตามล าดบ ประกอบกบราคาผลผลตทางการเกษตรหลายชนดมแนวโนมลดลง สงผลใหโครงการชลประทานขนาดใหญใหผลประโยชนทางเศรษฐกจต าจนไมอยในเกณฑทจะใหการสนบสนนอยางกวางขวางตอไปได จ าเปนทจะตองเลอกเฉพาะบางจดและเนนในเรองการดแลรกษาระบบชลประทานปจจบน และการพฒนาการเกษตรใหครบวงจรยงขน

สภาพปญหา

19. การพฒนาทรพยากรแหลงน าในปจจบน ประสบปญหาทส าคญสรปไดคอ

19.1 ความตองการใชน าเพอการอปโภคบรโภคและการเกษตรไดเพมขนมากซงเปนผลมาจากการขยายตวของจ านวนประชากร ท าใหเกดการขาดแคลนน าและเกดความขดแยงระหวางผใชน าเพอผลประโยชนตางๆ รวมทงความขดแจงดานการพฒนาและอนรกษ ตวอยางของ

119

ปญหาการขาดแคลนน า ไดแก พนทลมแมน าเจาพระยาและลมน าสาขา ซงมพนทท าการเกษตรจ านวน 23 ลานไร ประชากร 18.2 ลานคน มเขอนเกบกกน าส าคญ 4 แหง คอ เขอนภมพล เขอน สรกต เขอนกวลม และเขอนแมงด ซงมความจน ารวมกนประมาณ 23,484 ลานลกบาศกเมตร แตสามารถกกเกบน าไดไมเกนปละ 17,000 ลานลกบาศกเมตร ซงสามารถจดน าใหเกษตรกรในฤดแลงไดประมาณปละ 3.5 ลานไร จากจ านวนพนทชลประทานในลมแมน าเจาพระยาจ านวน 10.3 ลานไร ปรมาณน าทจดสรรเพอการชลประทานนยงจะตองจดสรรเพอใชประโยชนอนๆ อกดวย อาทเชน ในการผลตไฟฟา คมนาคมทางน า ไลน าเคม การประปาชมชน และอตสาหกรรม เปนตน ดงนน ในบางปซงมปรมาณน านอยจงเกดปญหาในการจดสรรน าเพอประโยชนในกจกรรมตางๆ

19.2 การพฒนาแหลงน าขนาดใหญ ไดด าเนนการไปในพนททเหมาะสมเปน สวนมากแลว แตยงขาดระบบการบรหารและการจดการทมประสทธภาพ ตลอดจนโครงการตอเนองทเหมาะสม ท าใหมการใชประโยชนจากน าทจดสรรเพอการเกษตรของโครงการชลประทานขนาดใหญเพยงรอยละ 15 ทงๆ ทควรจะใชไดตามศกยภาพในปรมาณรอยละ 60-70 ของปรมาณน าทจดสรรเพอการน

19.3 การพฒนาแหลงน าขนาดเลก เพอสนองความตองการพนฐานยงไมทวถง และคณภาพน าเพอการอปโภคบรโภคยงไมถกสขลกษณะ ประมาณวาในป 2526 ประชาชนในชนบทรอยละ 85 จะไดรบประโยชนจากการพฒนาแหลงน าเพอการอปโภคบรโภค ซงในจ านวนนประมาณรอยละ 15 ไดรบการบรการจากแหลงน าทถกสขลกษณะ นอกจากนในเขตกรงเทพ มหานครและปรมณฑล มการใชน าบาดาลเพอการอปโภคบรโภคและอตสาหกรรมในปรมาณทมาก จนท าใหระดบน าบาดาลลดลงปละ 2-4 เมตร และกอใหเกดปญหาแผนดนทรดในบางพนทเปนอตราสงถง 10 เซนตเมตรตอป

ผลการด าเนนงานทผานมา

20. ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 และสบเนองมาถงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การพฒนาแหลงน าไดเรมด าเนนการวางแผนอยางเปนระบบและมขนตอน ยงขน ท าใหทรพยากรแหลงน าไดรบการพฒนาอยางมทศทางเมอเทยบกบการพฒนาทรพยากร ธรรมชาตชนดอนๆ ในดานนโยบายไดมการจดตงคณะกรรมการแหลงน าแหงชาตขนเพอก าหนดนโยบาย ตดสนใจ และจดล าดบการพฒนา ตลอดจนท าหนาทประสานการปฏบตการในกรณทมหนวยราชการทเกยวของหลายกระทรวง ส าหรบการพฒนาแหลงน าขนาดเลกไดอยภายใตระบบบรหารของคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต ซงชวยใหรฐจดสรรน าเพอการอปโภคบรโภคในชนบทไดอยางมเปาหมายและชดเจนยงขน ท าใหสามารถบรรเทาปญหาการขาดแคลนน าในพนททตองการไดอยางมาก

120

21. การก าหนดแนวทางและเปาหมายการพฒนาแหลงน าไวในแผนพฒนาของชาต รวมทงไดรบการสนบสนนทงในดานนโยบายและการจดสรรงบประมาณ ท าใหการพฒนาแหลงน าขนาดใหญไดด าเนนการไปในพนททเหมาะสมเกอบหมดทกลมน า การพฒนาทรพยากรแหลงน าในชวงตอไปจงควรพจารณาในเรองของการปรบปรงประสทธภาพโครงการทลงทนไปแลว โดยเนนทางดานการบรหารและการจดการ และใหมโครงการตอเนองทเหมาะสม ทงนจะตองมการประสานกบแผนการผลต การตลาดและการสรางงาน รวมทงสงเสรมใหราษฎรผใชน ามบทบาทในการบ ารงรกษาและการจดการโครงการมากขน

ทรพยากรประมง

ขอเทจจรง

22. ขอเทจจรงเกยวกบทรพยากรประมงทส าคญๆ สรปไดดงน

ตารางท 3.5 : แสดงผลผลตสาขาประมงจากแหลงสตวน า 4 ประเภท

ประเภทแหลงสตวน า ผลผลต (รอยละ)

- การจบสตวน าจากทะเล 87.6 - การเพาะเลยงสตวน าชายฝ ง 5.8 - การจบสตวน าจากแหลงน าจด 4.5 - การเพาะเลยงสตวน าจด 2.1

รวม 100.0

23. แหลงประมงทะเลในเขตนานน ามอย 2 แหลง คอ อาวไทยและทะเลอนดามน เปนแหลงจบสตวน าททวความส าคญมากขน ทงนเพราะแหลงประมงนอกเขตนานน ามขอจ ากดมากขนจากการทไดมการประกาศเขตเศรษฐกจจ าเพาะของประเทศเพอนบาน

24. ตงแตป 2504 เปนตนมา เครองมออปกรณทใชในการประมงไดมการพฒนาไปอยางรวดเรว โดยเฉพาะเครองประมงแบบอวนลาก ซงมประสทธภาพสงในการจบสตวน าหนาดน เครองมอดงกลาวไดมการพฒนาและเพมจ านวนมากขนหลายเทาตว ท าใหปรมาณการจบสตวน าไดเพมขนจาก 0.2 ลานตน ในป 2503 เปน 2.2 ลานตน ในป 2520

25. แหลงประมงน าจดแมจะมฐานการผลตทแคบกวาแหลงประมงทะเลแตกมความส าคญมาก เพราะเปนแหลงผลตอาหารโปรตนราคาถกทประชาชนในชนบทสามารถใชบรโภคในครวเรอนได

121

สภาพปญหา

26. ผลผลตสตวน าทจบไดจากทะเลมปรมาณสงสดในป 2520 (2.2 ลานตน) หลงจากนนไดลดลงมาตามล าดบจนเหลอเพยง 1.7 ลานตน ในป 2524 ถงแมวาในป 2526 ปรมาณการจบสตวน าจะไดเพมขนเปน 2.2 ลานตน แตกเปนการเพมขนทเกดจากการขยายอาณาเขตการจบสตวน าล าออกนอกเขตนานน าไทย

27. ปรมาณการจบสตวน าไดลดลง เน องมาจากธรกจการจบสตวน าในแหลงน าธรรมชาต ไดขยายตวเกนกวาอตราการขยายจ านวนของสตวน า เชน จากการส ารวจพบวา ทรพยากรปลาหนาดนในอาวไทยมศกยภาพการผลตสงสดประมาณ 750,000 ตนตอป ในป 2524 มการจบปลาหนาดนประมาณ 990,000 ตน ซงสงกวาศกยภาพการผลตสงสดถงรอยละ 31 และจ า น ว น ชวโมงลากอวนสงเกนกวาอตราทพอเหมาะถงรอยละ 82 เปนตน นอกจากนนจ านวนเรอประมง อวนลากไดเพมจ านวนขนอยางรวดเรวดงกลาวขางตน

28. ในดานแหลงน าประมงน าจดนน พบวามอตราการเพมของผลผลตคอนขางต า ทงนเพราะแหลงประมงน าจดมจ านวนจ ากด และในจ านวนทมอยนนกยงขาดการดแลรกษา ท าใหเกดปญหาการเสอมสภาพ เกดปญหาการตนเขน ปญหามลพษ ฯลฯ

29. มการท าประมงดวยวธการทผดกฎหมาย เชน การใชระเบด ยาเบอเมา ไฟฟาชอต การจบสตวน าในฤดวางไขหรอในแหลงวางไข รวมทงการจบสตวน าในบรเวณทพกอาศยของสตวน าวยออน วธการเหลานมผลท าใหความอดมสมบรณของสตวน าลดลงอยางรวดเรว

ผลการพฒนาทผานมา

30. การพฒนาประมงในระยะทผานมา รฐไดมบทบาทส าคญในเรองของการศกษา วจย การพฒนา การสงเสรม การฝกอบรม การเกบรวบรวมสถตขอมล การบรหารทรพยากร การควบคมคณภาพ การสงเสรมการสงออก การจดหาบรการดานสนเชอ ในขณะทเอกชนมบทบาทในดานการท าประมง การขยายผลผลต และการแปรรป การด าเนนงานของรฐตามกจกรรมตางๆ ดงกลาว ขางตน เปนการด าเนนงานตามอ านาจหนาทและความรบผดชอบของหนวยราชการและรฐวสาหกจ ตางๆ ทเกยวของ ไดแก กรมประมง องคการสะพานปลา องคการอตสาหกรรมหองเยน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร กรมชลประทาน ฯลฯ

31. เมอพจารณาในดานการขยายผลผลตการจบสตวน า รฐไดเนนมาตรการในดานการเพมประสทธภาพของการจบสตวน า มการศกษาวจยเพอพฒนาและขยายพนทของแหลงประมง เผยแพรความรขาวสารแกผท าการประมง โดยมจดมงหมายหลกเพอขยายผลผลตดานการประมงใหเปนแหลงรายไดทส าคญ ซงในระยะทผานมานนนบไดวาประสบผลส าเรจเปนอยางสง อยางไรกตาม

122

หลงจากทปรมาณการจบสตวน าไดลดลงไปในป 2521 เปนตนมา มาตรการดานการอนรกษในบางดานไดเรมมขนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เชน การจดสรางแนวปะการงเทยมเพอใหความคมครองแกสตวน าวยออนทมมลคาสงในทางเศรษฐกจ

32. มาตรการในดานการบงคบใชกฎหมาย เกยวกบการควบคมวธการจบสตวน าท ผดกฎหมาย แมจะมหนวยราชการหลายหนวยด าเนนการอย แตกยงไมสามารถทจะดแลไดทวถง

ทรพยากรธรณ

ขอเทจจรง

33. ทรพยากรธรณในประเทศไทยแบงไดเปน 2 สาขาใหญๆ ดวยกน คอ ทรพยากรแร และทรพยากรธรณพลงงาน ในชวงครงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (พ.ศ. 2525-2526) อตราการเจรญเตบโตแทจรงของสาขาทรพยากรธรณโดยสวนรวมลดลงรอยละ 2.31 ตอป เมอเปรยบเทยบกบในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ซงมอตราการเจรญเตบโตสงถงรอยละ 9.52 ตอป

34. ดานทรพยากรแร ในชวงครงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การเจรญเตบโต แทจรงลดลงในอตรารอยละ 6.01 ตอป ในขณะทอตราการเจรญเตบโตในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 สงถงรอยละ 9.34 ตอป ความตกต าดงกลาวไดสงผลท าใหการจางงานในระดบเหมองลดลงกวา 20,000 คน ในขณะเดยวกนกยงมการน าเขาสนแรและโลหะผสมเปนมลคาทสงกวาปละ 20,000 ลานบาท และแนวโนมของการน าเขาเพมสงขนตามล าดบ หากจะเปรยบเทยบการสงออกและการน าเขาทรพยากรแรแลว พบวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 มการน าเขาสงกวาการสงออกเฉลย 7,824.95 ลานบาทตอป และเพมขนเปนประมาณ 12,300 ลานบาทตอป ในชวงครงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การขาดดลนมแนวโนมทจะเพมสงขนตอไป

35. ในดานทรพยากรธรณพลงงานทเปนกาซธรรมชาตและน ามนดบ ในชวงครงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 มการขยายตวในดานการส ารวจเพมมากขน และทางดานการผลตไดมการเพมการผลตกาซธรรมชาตจาก 130 ลานลกบาศกฟตตอวน ในป 2525 เปน 350 ลานลกบาศกฟตตอวน ในป 2528 และน ามนดบเพมจาก 11,000 บาเรลในครงแรกของป 2527 เปน 20,000 บาเรลตอวน ในป 2528 อยางไรกตามปรมาณส ารองกาซธรรมชาตและน ามนดบทส ารวจพบในขณะนมปรมาณนอย เมอเทยบกบความตองการใชพลงงานทงหมดภายในประเทศ กลาวคอ เมอท าการผลตกาซธรรมชาตและน ามนดบเตมทในป 2534 จะสนองความตองการใชพลงงานทงหมดไดรอยละ 21.36 นอกจากนภายหลงจากป 2540 เปนตนไป ปรมาณการผลตกาซธรรมชาตจะลดลงอ ย า ง รวดเรว หากไมมการส ารวจเพมเตม ในท านองเดยวกน การผลตน ามนดบจากแหลงปรมาณส ารองในปจจบนกจะเรมลดลงในป 2530

123

36. ทรพยากรธรณพลงงานทเปนถานหน ในชวงเวลาทผานมาไดมการส ารวจพบแหลงปรมาณส ารองทเปนลกไนตมจ านวนมากกวา 1,400 ลานตน ซงคาดวาแหลงส ารองดงกลาวจะเปนแหลงทรพยากรธรณพลงงานทใหญทสดของประเทศในระยะตอไป ลกไนตนอกจากจะมราคาถกกวาน ามนและกาซธรรมชาตแลว การพฒนายงใชเงนลงทนนอยกวา และเทคโนโลยการพฒนากมอยพรอมภายในประเทศ แตการพฒนาลกไนตยงอยในวงจ ากดเฉพาะในดานการผลตไฟฟาเทานน ยงไมมการกระจายไปสการใชในอตสาหกรรมมากนก

สภาพปญหา

37. จากขอเทจจรงทกลาวขางตน ประเดนปญหาในการพฒนาทรพยากรธรณในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงแบงออกเปน 2 สวน คอ ประเดนปญหาของการพฒนาทรพยากรแร และประเดนปญหาการพฒนาทรพยากรธรณพลงงาน

37.1 ปญหาของการพฒนาทรพยากรแร ประกอบดวย

(1) การผลตและการสงออกอยในภาวะตกต า และมแนวโนมทจะตกต าลงไปเรอยๆ ซงปญหาดงกลาวมสาเหตมาจาก

(1.1) การผลตของสาขาทรพยากรแรมลกษณะเปนการผลตแรดนเพอการสงออก ดงนนเมอเศรษฐกจของโลกหรอของประเทศอตสาหกรรมทใชทรพยากรแรเปนวตถดบเกดภาวะชะงกงนทางเศรษฐกจการผลตทรพยากรแรของประเทศไทยกจะไดรบผลกระทบตามไปดวย

(1.2) โครงสรางสวนรวมของสาขาทรพยากรแรของประเทศไทย ขนอยกบแรทส าคญเพยงไมกชนด เชน ดบก ทงสเตน ฟลออไรท เปนตน ดงนนเมอเกดการเปลยนแปลงในภาวะการคาของแรทส าคญดงกลาว ผลทเกดขนจะกระทบโดยตรงตอสาขาทรพยากรแรสวนรวม ทงในดานมลคาการผลต การสงออกและการจางงาน

(1.3) ตลาดสงออกทรพยากรแรมลกษณะไมกระจายตวคอ ขนอยกบตลาดหลกๆ เพยงไมกประเทศ คอ สหรฐอเมรกา ญปน และบางประเทศในยโรป

(1.4) การผลตในสาขาทรพยากรแร ยงเปนกระบวนการในรปแบบดงเดม คอ มงผลตแตเพยงแรดบ ขาดการพฒนาตอเนองใหเปนปจจยการผลตของอตสาห-กรรมภายในประเทศ หรอเพอใหมมลคาการสงออกสงขน

(2) นอกจากปญหาในโครงสรางการผลตการใช และการสงออกแลว การพฒนาทรพยากรแรในชวงทผานมา มกจะมปญหาความขดแยงกบการพฒนาของสาขาอนๆ โดยเฉพาะการพฒนาปาไมและการอนรกษสงแวดลอม ปญหาความขดแยงนเปนพนฐานทมสาเหต

124

มาจากการขยายตวในการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ เพอสนองความตองการของประชากรทเพมมากขน และปญหานนบวนจะยงรนแรงมากขน หากไมรบแกไข

37.2 ปญหาของการพฒนาทรพยากรธรณพลงงาน

(1) ประเดนปญหาหลกของการพฒนาทรพยากรธรณพลงงานม 3 ประการ คอ

(1.1) พ.ร.บ. ปโตรเลยมทใชอยไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบนและในอนาคต จ าเปนตองมการปรบปรงใหม โดยเฉพาะอยางยงในดานเงอนไขแบงผลประโยชนระหวางรฐและผลงทน ขอผกพนเกยวกบระยะเวลาการส ารวจและการพฒนา ตลอดจนมาตรการในดานการถายทอดเทคโนโลย การพฒนาบคลากรไทย และการน าบคลากรของไทยเขาทดแทนชาวตางประเทศภายในก าหนดเวลาทเหมาะสม

(1.2) พ.ร.บ. ภาษเงนไดปโตรเลยมทใชอยในปจจบนยงไมเอออ านวยตอการลงทน โดยเฉพาะอยางยงการลงทนขนาดใหญจากตางประเทศ

(1.3) การขาดนโยบายและแผนหลกการการพฒนาและการใชประโยชนลกไนต ท าใหการพฒนาลกไนตเปนไปอยางไมมระบบ และมการใชในวงจ ากดเพอการผลตกระแสไฟฟาเทานน ยงไมมการกระจายไปสการใชในภาคอตสาหกรรม

ผลการด าเนนงานทผานมา

38. ในชวงเวลาทผานมา ไดมการลงทนเรงรดด าเนนการจดส ารวจเพอหาแหลงแร ใหมๆ อยางตอเนองและสม าเสมอ ไดมการคนพบแหลงแรส าคญขนาดใหญหลายชนด เชน แรสงกะส แรทงสเตน และแรโปแตซ เปนตน ซงการส ารวจดงกลาวไดเปนขอมลพนฐานอนส าคญทน าไปสการลงทนท าเหมองในระยะตอมา

39. เนองจากยงมศกยภาพทจะคนพบแหลงแรไดเพมขน ดงนนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐจงไดลงทนส ารวจธรณฟสกสทางอากาศทวประเทศภายใตโครงการพฒนาทรพยากร -ธรณ โดยใชเงนกจากธนาคารพฒนาเอเซยเพอหาศกยภาพของแหลงแรชนดตางๆ ทวประเทศ

40. ส าหรบการพฒนาทรพยากรธรณพลงงานทเปนกาซธรรมชาตและน ามนดบนน ไดมการส ารวจทงพนทบนดนและในบรเวณอาวไทยและทะเลอนดามนอยางตอเนองมาโดยตลอด และกจกรรมการส ารวจเพอคนหาแหลงกาซธรรมชาตและน ามนดบกจะยงคงด าเนนการตอไปอกใน

125

อนาคต สวนทางดานลกไนตนน รฐไดท าการส ารวจหาปรมาณแรส ารองในพนทตางๆ ไวเปนจ านวนมาก สงทยงขาดอยในขณะนคอ แผนการใชประโยชนจากลกไนตใหกวางขวางยงขน

สงแวดลอม

ขอเทจจรง

41. สงแวดลอมแยกพจารณาไดเปน 2 ลกษณะ คอ สงแวดลอมทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเกยวของกบมลพษ การพฒนาเศรษฐกจในชวงทผานมาใหความส าคญกบอตราความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยน าทรพยากรธรรมชาตมาใชประโยชนโดยขาดแผนการจดการทเหมาะสม ดงนนทรพยากรธรรมชาตทเหลออยจงมกมสภาพเสอมโทรม นอกจากนการขาดความรและมาตรการควบคมทเหมาะสมท าใหการพฒนาเศรษฐกจของไทยทผานมามผลกระทบตอภาวะมลพษอยางกวางขวางยงขน

สภาพปญหา

42. ปญหาทเกดจากการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ปญหาทเกดจากการเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตทปรากฏผลชดเจน อาทเชน

(1) การเสอมโทรมของทรพยากรปาไม มผลตอการตนเขนของแมน าสายหลก อนเนองมาจากการพงทลายของดน เชน แมน าเจาพระยา บรเวณจงหวดนครสวรรค ปรมาณตะกอนมจ านวนเพมสงขนจาก 7 ลานตนตอป ในชวงป 2515-2519 เปน 10 ลานตนตอป ในชวงป 2520-2524

(2) ปญหาการขยายตวของดนเคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงปจจบนมพนทดนเคมอย 17.8 ลานไร และมโอกาสทจะขยายตวไดอกจนถง 19.4 ลานไร และปญหา ดนเปรยวในภาคกลางประมาณ 5.3 ลานไร

(3) ปญหาพนทปาชายเลนทงประเทศมประมาณ 1.7 ลานไร คาดวาจะมพนทปาลดลงเฉลยปละประมาณ 40,000 ไร ปญหาปะการงถกท าลายอนเนองมาจากการระเบดและจากกจการเหมองแรในทะเล ท าใหแหลงอาหาร และแหลงการเลยงสตววยออนถกท าลาย เปนตน

43. ปญหาสงแวดลอมทเกยวของกบมลพษ ปญหาสงแวดลอมทเกยวของกบมลพษทส าคญ คอ

(1) คณภาพของแมน าสายหลกในบางชวงตกต ากวามาตรฐานทจะใชเพอการอปโภคบรโภค อตสาหกรรม และประมง ดงตารางขางลางน

126

ตารางท 3.6 : แสดงคณภาพน าของแมน าสายหลก

แมน าสายหลก ปรมาณออกซเจนละลาย (มลลกรมตอลตร)

แมน าเจาพระยา - บรเวณปากน าถงจงหวดนนทบร ต ากวา 2 - บรเวณทาเรอกรงเทพฯ เกอบ 0 แมน าทาจน - บรเวณจงหวดสมทรสาครถงนครปฐม ต ากวา 2 แมน าแมกลอง - บางพนท 4

โดยปกตทวไป ออกซเจนละลายในแหลงน าธรรมชาต ควรมคาอยระหวาง 6-8 มลลกรมตอลตร

(2) มการใชสารพษในการเกษตร อตสาหกรรมและสาธารณสขหลายชนด แตยงขาดแผนการจดการอยางเปนระบบ ท าใหสารพษตางๆ ตกคางอยในสงแวดลอม อาหาร และผลตผลการเกษตรทวไป และสารพษดงกลาวถายทอดมาถงประชาชนไดโดยผานอาหาร เชน พบวาดดท (DDT) ในน านมมารดาทอยในภาคเกษตรกรรมมคาพษตกคาง 3.12 สวนในลานสวน ซงสงเกนคามาตรฐาน FAO/WHO ทก าหนดไวไมใหเกน 1.25 สวนในลานสวน

ผลการด าเนนงานทผานมา

44. แผนพฒนาสงแวดลอมมขนครงแรกในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 (2520-2524) ซงไดก าหนดแนวทางการแกปญหาสงแวดลอมไวอยางกวางๆ โดยมไดก าหนดแผนงานและ โครงการ

45. ส าหรบในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (2525-2529) นน ไดมการน านโยบายและมาตรการพฒนาสงแวดลอมทไดจดท าขนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 มาใชเปนแนวทางในการจดท าแผนงานและโครงการทมเปาหมายชดเจนขน มาตรการทส าคญประการหนงคอ มการก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม และมการใชระบบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเปนเครองมอหนงในการควบคมและแกไขปญหาสงแวดลอมในระดบโครงการ รวมทงไดเรมมการวางแผนจดการดานสงแวดลอมควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจในพนทเฉพาะ เชน บรเวณลมน าทะเลสาบสงขลา

127

ซงถอไดวาเปนการน าแนวความคดดานนเวศวทยามาประยกตใชในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมใหควบคกบการพฒนาสงแวดลอม

สรป

46. จากการศกษาขอเทจจรง สภาพปญหาของทรพยากรธรรมชาตแตละชนดดงกลาวขางตนนน เมอรวมกนเปนประเดนปญหาใหญๆ แลว สรปไดดงน

(1) ทรพยากรธรรมชาตแตละชนดมสภาพเสอมโทรมและลดลง โดยเฉพาะทรพยากรบางชนดซงเคยมความอดมสมบรณ บดนไดรอยหรอและขาดความสมบรณลงและในหลายกรณกไมเพยงพอทจะใชภายในประเทศ เชน ไม หรอบางกรณกมการน าเขามากกวาการ สงออก เชน แรตางๆ

(2) การใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดมแนวโนมกอใหเกดความขดแยงซงกนและกนมากยงขน เชน กรณของการใชน าเพอวตถประสงคตางๆ และกรณการใชพนทปาไมเพอการเกษตรและเหมองแร ซงมผลกระทบตอความอดมสมบรณของดน เปนตน

(3) การใชทรพยากรธรรมชาตหลายประการขาดแผนการใชทสามารถน าไปปฏบตได และแมจะมแผนอยบางกมปญหาในดานการปฏบตอนเกดจากปญหาในดานองคกรและการประสานงาน โดยเฉพาะในระดบทองถน เชน การใชประโยชนจากทดน ปาไม เปนตน

บทท 3 ประเดนการพฒนา

1. จากสภาพปญหาของทรพยากรธรรมชาตทไดกลาวแลวในบทท 1 และ 2 ชใหเหนวา ความหวงทจะใหทรพยากรธรรมชาตมบทบาทตอเศรษฐกจในลกษณะทเคยเปนมาในอดตนน มความเปนไปไดยาก ดงนนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จ าเปนจะตองพจารณาวา การวางแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ควรใหอยในแนวทางและทศทางการพฒนาอยางไรจงจะเหมาะสมกบสภาวการณทเปนอยในปจจบน และการก าหนดแนวทางการพฒนานน ควรจะตองมความสมพนธสอดคลองกบประเดนปญหาหลกซงสามารถสรปไดเปน 3 ประเดน คอ

(1) ปญหาการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดเปนไปอยางไมมประสทธภาพ

(2) ปญหาความขดแยงระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ

(3) ปญหาในดานองคกร และการแปลงแผนไปสการปฏบต

ปญหาการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดเปนไปอยางไมมประสทธภาพ

2. ปญหาการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดเปนไปอยางไมมประสทธภาพ เปนผลมาจากการขาดแผนการจดการทตอเนองและจรงจง ทจะใชควบคมการพฒนาและการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตในชนดนนๆ ใหมประสทธภาพ ตวอยางเชน

(1) การพฒนาโครงการแหลงน าขนาดใหญ ยงขาดการบรหาร งานทมประสทธภาพและขาดโครงการตอเนองทเหมาะสม เปนผลใหน าทจดสรรจากโครงการชลประทานขนาดใหญสามารถใชประโยชนเพอการเกษตรไดเพยงรอยละ 15 ทงๆ ทมศกยภาพในการใชประโยชนไดถงรอยละ 60-70 และในขณะเดยวกน ในดานโครงการแหลงน าขนาดเลก การพฒนากยงไมสามารถสนองความตองการในทกๆ พนทไดอยางทวถง

(2) การจบสตวน าจากแหลงน าธรรมชาต โดยเฉพาะในบรเวณอาวไทยและทะเลอนดามน เรมมปรมาณลดลงนบตงแตป 2521 เปนตนมา ทงนเนองจากขาดการวางแผนในดานการพฒนาแหลงสตวน าและการใชประโยชนทรพยากรประมงใหเกดประสทธภาพ

3. ในการทจะเพมประสทธภาพของการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดนน จะตองมการจดท าแผนแมบทเกยวกบการใชประโยชนและการจดการทรพยากรธรรมชาตแตละชนดทสามารถด าเนนการใหบรรลผลไดอยางจรงจงและตอเนอง สรางระบบการบรหารงานและการ

129

ประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาทรพยากรธรรมชาตในแตละเรอง ซงนอกเหนอจากการประสานการด าเนนงานระหวางหนวยงานทเกยวของแลว ยงจะตองมการประสานการด าเนนงานระหวางโครงการทด าเนนการอยแลวกบโครงการทยงขาดอย ทงนเพอใหแผนงานการพฒนาทรพยากรธรรมชาตแตละชนดมความครบถวนสมบรณมากยงขน และสามารถน าไปปฏบตได การเพมประสทธภาพของการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตจะเปนประเดนทมความส าคญมากขนในระยะตอไป ทงนเพราะจ านวนประชากรไดเพมขน การใชประโยชนทรพยากร ธรรมชาตมมากขน ในขณะทความสามารถในการพงพาเทคโนโลยยงมอยจ ากด ปญหาความรอยหรอและเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตจงเปนเรองทหลกเลยงไดยาก ดงนนจงจ าเปนตองมการจดท าแผนแมบทเพอชวยเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรธรรมชาตใหมากยงขน

ปญหาความขดแยงระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ

4. ความขดแยงระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ เกดจากการขาดการวางแผนการใชทเชอมโยงซงกนและกนอยางเปนระบบ โดยในอดตนนไดมการพจารณาวางแผนทรพยากรธรรมชาตเปนเรองๆ ทแยกเปนเอกเทศจากกน ตวอยางของความขดแยงดงกลาว ไดแก

(1) การใชประโยชนทรพยากรปาไม สรางปญหาการชะลางพงทลายของดน การสญเสยหนาดน และปญหาการตกตะกอนของดนในบรเวณลมน า ซงเปนปญหาตอการพฒนาการเกษตรในอนาคต

(2) การตดไมในปาชายเลน ซงเปนแหลงสะสมอาหารส าหรบตวออนของสตวน า สงผลใหปรมาณสตวน าลดลงในระยะตอไป

(3) การตดไมท าลายปาในพนททเปนหนดนดานหรอหนทราย ซงมเกลอสะสมอยเปนผลใหขาดตนไมส าหรบชวยดดซมน าฝนสวนเกน เกลอจงถกพดพาไปสพนททต ากวา ท าใหเกดดนเคมทเปนอปสรรคตอการเพาะปลก

(4) กรขยายพนทเพาะปลกมากขน ท าใหมการบกรกท าลายปาเพมขน

(5) การท าเหมองแร ท าใหผวดนทมธาตอาหารถกชะลางออกไป และดนแหงนนกลายเปนดนจดทไมเหมาะสมส าหรบใชเพาะปลก

5. จากปญหาความขดแยงทเกดขน รฐจงเลงเหนวาในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน ควรจะตองยดถอแนวทางพฒนาในลกษณะทมความเชอมโยงสอดคลองกนระหวางสาขา หรอชนดของทรพยากรธรรมชาต ซงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 แนวความคดนไดเรมขนแลว โดยยดถอพนทเปาหมายบางแหงเปนฐานในการพฒนา เชน กรณของการพฒนาลมน าทะเลสาบสงขลา และการพฒนาพนททงกลารองไห เปนตน นบเปนการรเรมวางแผนทเชอมโยง

130

ทรพยากรธรรมชาตหลายๆ ชนดพรอมกนไปอยางเปนระบบ แตกลยทธการพฒนาดงกลาวยงอยในพนทสวนนอยและมขอบเขตจ ากด ฉะน นในช วงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 การวางแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอลดความขดแยงดงกลาวน จงจ าเปนตองอาศยวธการนเปนหลกส าคญของการพฒนา และใหมการขยายพนทด าเนนการใหครอบคลมทวถงมากขน

ปญหาในดานองคกรและการแปลงแผนไปสการปฏบต

6. การวางแผนดานทรพยากรธรรมชาตไดด าเนนการในลกษณะมองจากภาพสวนรวมและองคกรในสวนกลางเปนผตดสนใจในกระบวนการวางแผน สวนองคกรในระดบภมภาคหรอในทองถนยงไมมสวนรวมเทาทควร และแมแตในระดบสวนกลางเองนนกมหนวยงานทเกยวของอยมากมายหลายหนวยงาน เชน ในดานทรพยากรทดน มหนวยงานหลกท าหนาทก าหนดนโยบายการบรหารอย 5 หนวยงาน ไดแก กรมทดน กรมพฒนาทดน กรมปาไม ส านกงานจดรปทดน และ ส านกงานปฏรปทดนฯ ในดานทรพยากรน ามหนวยงานหลกรบผดชอบอย 3 หนวยงาน ไดแก กรม ชลประทาน กรมทรพยากรธรณ และส านกงานเรงรดพฒนาชนบท สวนในดานทรพยากรปาไมนน แมจะมเพยงหนวยงานเดยว คอ กรมปาไม เปนผรบผดชอบโดยตรงกตาม แตองคกรในสวนทองถนยงไมมสวนรวมในกระบวนการพฒนาเทาทควร และยงขาดแผนแมบททเชอมโยงกบทรพยากรชนดอนๆ โดยเฉพาะทรพยากรแหลงน าและทดน นอกจากปญหาในดานองคกรแลว ยงมปญหาการขาดระบบและเครองมอขนพนฐานส าหรบใชในการบรหารงานทรพยากรธรรมชาต และในการแปลงแผนไปสภาคปฏบต เชน ระบบขอมล ความรความช านาญในภาคปฏบต แผนททเปนมาตรฐานเดยวกน ตลอดจนแผนแมบทส าหรบใชในการประสานการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเชอมโยงกนอยางเปนระบบ เปนตน

จากปญหาดงกลาวขางตน จ าเปนจะตองมการก าหนดแนวทางแกไขทงในดาน สวนรวม และในทางดานเฉพาะเรอง ดงจะไดกลาวในบทตอไป

บทท 4 แนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1. จากการวเคราะหปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในบทท 3 มประเดนปญหาหลกสรปได 3 ประการ คอ ปญหาประการแรก การใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตเฉพาะดานเปนไปอยางไมมประสทธภาพ ปญหาประการทสองคอ เกดความขดแยงระหวางการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตตางๆ และปญหาประการสดทายคอ ขาดการปฏบตในแงของการบ ารงรกษาทรพยากรธรรมชาต เปนผลใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม ดงนน หลกการส าคญทจะตองด าเนนการในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงมอย 3 หลกการ คอ

(1) การด าเนนการเพอจดท าแผนงานทเปนพนฐานส าหรบการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตแตละชนดใหครบสมบรณ

(2) เนนแผนงานทประสานกนอยางเปนระบบครบวงจร

(3) ใหมการน าแผนงานทไดจดท าขนไปปฏบตเพอใหเปนประโยชนในระดบทองถน

2. กลไกการบรหารการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอใหเปนไปตามแนวทางดงกลาวขางตน จ าเปนจะตองด าเนนการสรางระบบและเครองมอในการประสานงานขน พนฐาน อาทเชน ระบบขอมล แผนท แผนแมบท เปนตน โดยจดใหสงเหลานนเปนระบบทมความสมบรณในทกพนททวประเทศ และอยในมาตรฐานเดยวกน รวมทงจะตองสนบสนนใหองคกรในระดบทองถนทอยใกลชดกบทรพยากรธรรมชาตเขามามสวนรวมในการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมากยงขน โดยใชเครองมอตางๆ ทไดจดท าขนมาใชใหเปนประโยชนในการด าเนนงาน

วตถประสงคและแนวทางการพฒนาสวนรวม

3. เพอใหมการแกไขปญหาทง 3 ประการดงกลาวขางตน และเพอใหทศทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความชดเจนมากยงขน ดงนน วตถประสงคและแนวทางในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงมสาระส าคญ ดงตอไปน

132

3.1 วตถประสงค การพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมวตถ -ประสงค 3 ประการ คอ

(1) เพอเพมประสทธภาพการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตแตละชนดใหมากยงขน

(2) เพอลดปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต

(3) เพอใหมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอการใชประโยชนในอนาคต และอนรกษสงแวดลอม

3.2 แนวทางการพฒนา แนวทางหลกในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มสาระส าคญ 4 ประการ ดงน

(1) สนบสนนใหมการใชทรพยากรธรรมชาตแตละชนดใหมประสทธ-ภาพมากยงขน

(2) สนบสนนใหมการประสานงานการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนระบบครบวงจรใหมากยงขน

(3) สนบสนนใหองคกรในระดบภมภาคและทองถนมบทบาทและสวนรวมในการบรหารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมากทสด โดยอาศยระบบการบรหารองคกรในการพฒนาชนบท (รายละเอยดปรากฏในแผนภมท 1)

(4) สนบสนนใหมการจดท าเครองมอในการประสานการจดการทรพยากรธรรมชาต เชน ขอมล แผนท ฯลฯ เปนตน ใหอยในมาตรฐานเดยวกน เพอเปนประโยชนในการด าเนนงานบรหารและจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขององคกรในระดบทองถน

3.3 แนวทางการพฒนา แนวทางหลกในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย

(1) จดท าแผนงานและโครงการส าคญๆ ของทรพยากรธรรมชาต แตละชนดใหครบถวนสมบรณ เชน โครงการพฒนาทรพยากรธรณ โครงการพฒนาบอน าตนเพอเปนแหลงน าเสรมการเกษตร เปนตน

(2) จดท าแผนงานและโครงการทเนนดานการประสานการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทงระบบ โดยยดพนทเปนหลก เชน โครงการจดท าแผนแมบทการจดการอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา แผนพฒนาและจดการทรพยากรและสงแวดลอมบรเวณชายฝ งทะเล เปนตน

133

(3) จดท าแผนงานและโครงการเพอสรางเครองมอในการประสานการบรหารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เชน โครงการจดระบบขอมลและการจดตงศนยขอมลทรพยากรธรรมชาตแตละชนด โครงการปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตแตละชนด เปนตน

แนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเฉพาะดาน

4. แนวทางการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดงกลาวขางตน เปนแนวทางรวมของการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสง แวดลอมท ง ระบบ เน อ งจากทรพยากรธรรมชาตมอยหลายชนด แตละชนดมลกษณะปญหาเฉพาะ ดงนนเพอใหการพฒนาทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ มแนวทางทชดเจนขน จงจะตองวางนโยบายและมาตรการในการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแตละชนด ดงตอไปน

4.1 แนวทางการพฒนาทรพยากรทดน

(1) เนองจากในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการก าหนด แนวทางและปพนฐานการพฒนาทรพยากรทดนไปในทศทางทถกตองแลว ดงนน เพอใหการพฒนาทรพยากรทดนสามารถด าเนนการตอไปไดในทศทางเดมอยางตอเนอง แนวทางการพฒนาทรพยากรทดนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะประกอบดวย

(1.1) การเรงรดโครงการตอเนองจากแผนฯ ฉบบท 5 ใหแลวเสรจในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(1.2) การเรงรดมาตรการเสรมเพอแกปญหาและอปสรรคตางๆ ทเกดในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(1.3) การปรบปรงประสทธภาพการใชทดนใหประสานประโยชนกบทรพยากรธรรมชาตอนๆ

(2) นโยบายและมาตรการส าหรบการพฒนาทรพยากรทดนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มดงนคอ

(2.1) สนบสนนการเพมประสทธภาพการใชทดนใหเหมาะสม โดยการจดท าแผนการใชทดนและพฒนาทรพยากรทดน และจดท าระบบขอมลทดนใหสมบรณ และแบงเขตการพฒนาออกเปนเขตชลประทานและเขตเกษตรน าฝน เพอชแนะทางเลอกแกเกษตรกรใน

134

การปรบปรงการใชทดนของตน และเพอเปนแผนในการประสานงานระหวางหนวยราชการท เกยวของ

(2.2) เรงรดกระจายกรรมสทธการถอครองทดนโดยการปฏรป ทดนเพอเกษตรกรรม และสนบสนนทางดานธนาคารทดนหรอกองทนปฏรปทดน

(2.3) ปรบปรงระบบการจดเกบภาษทดนใหเหมาะสมโดยการปรบปรงการประเมนราคาทดนใหไดมาตรฐาน

(2.4) เรงรดการจ าแนกพนททเหมาะสมทางการเกษตรออกจากพนทปาไม

(2.5) เรงรดการจดทดนและการออกเอกสารสทธในทดนทราษฎรใชท ากนใหถกตองตามกฎหมาย

4.2 แนวทางการพฒนาทรพยากรปาไม

(1) การพฒนาทรพยากรปาไมทผานมาในอดตเนนเฉพาะดานการอนรกษ โดยใชมาตรการปองกน และควบคม ละเลยบทบาททางเศรษฐกจของปาไมและละเลยตอบทบาทของประชาชนและองคกรในระดบทองถน การพฒนาปาไมในลกษณะดงกลาวจงไมประสบผลดเทาทควร กลาวคอ พนทปาไมมแนวโนมลดลงอยางรวดเรวตลอดระยะเวลาทผานมา ดงนนในระยะตอไปจะขยายขอบเขตการพฒนาทรพยากรปาไมใหมความส าคญทงในดานเศรษฐกจและการอนรกษควบคกนไป โดยก าหนดเปาหมายระยะยาวใหมพนทปาไมซงรวมสวนปาของเอกชนไมนอยกวารอยละ 40 ของพนทท งหมดของประเทศ

(2) แนวทาง

(2.1) สนบสนนใหประชาชนและองคกรในระดบทองถนม บทบาทและมสวนรวมในการพฒนาทรพยากรปาไมใหมากทสด

(2.2) ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ทเปนอปสรรคตอการพฒนาทรพยากรปาไม และเพอลดปญหาความขดแยง

(2.3) ปรบปรงการบรหารและการจดการทรพยากรปาไม โดยการจดท าเครองมอพนฐานใหสมบรณ

(3) มาตรการ เพอความชดเจนในการก าหนดขอบเขตบทบาทความรบผดชอบระหวางรฐกบเอกชนและประชาชนในการพฒนาทรพยากรปาไม รวมทงเพอประโยชนใน

135

การจดท าแผนงานและโครงการการพฒนาทรพยากรปาไมใหสอดคลองกบลกษณะและปญหาของพนทปาไมแตละประเภท จงแบงพนทปาไมเปน 2 ลกษณะ คอ

(3.1) ปาเพอการอนรกษ ไดแก วนอทยาน อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ปาตนน าล าธารชน 1 เพอใหเหมาะสมกบหลกเกณฑการอนรกษ จงก าหนดใหมพนทปาอนรกษรอยละ 15 ของพนทประเทศ

(3.1.1) รฐจะด าเนนการปองกน รกษาพนทปาไมเพอการอนรกษดงกลาวอยางจรงจง

(3.1.2) รฐจะบรหารและจดการใหเอกชนเขามามสวนรวมพฒนาพนทปาอนรกษในบางพนท โดยไมมผลกระทบกระเทอนตอการอนรกษปาไม

(3.2) ปาเศรษฐกจ คอพนทปาไมทสามารถใชประโยชนทางเศรษฐกจไดและเปนพนทนอกเหนอจากปาอนรกษ เพอใหมปรมาณไมใชสอยเพยงพอในประเทศ จงก าหนดใหมพนทปาไมเศรษฐกจรอยละ 25 ของพนทประเทศ

(3.2.1) รฐจะด าเนนการจ าแนกพนทปาไมเศรษฐกจทถกบกรกและมสภาพเสอมโทรมออกจากพนทปาทมสภาพสมบรณ พนทปาเสอมโทรมทมความเหมาะสมในการท าการเกษตร สนบสนนใหเอกชนท าการเกษตรควบคกบการปลกปา ส าหรบพนทป า เสอมโทรมทไมเหมาะสมกบการท าการเกษตรสนบสนนใหเอกชนปลกปา ทงนเพอเปนการปรบสภาพดน ทดแทนปาไมเสอมโทรมและเพอเสรมรายได

(3.2.2) สนบสนนและสงเสรมบทบาทเอกชนและประชา-ชนในทองถนใหมสวนรวมในการบรหาร จดการและพฒนาทรพยากรปาไมใหเปนไปอยางม ประสทธภาพ คณภาพ และประหยด โดยเนนใหมการสนบสนนการปลกปา 3 ประเภท คอ

(ก) การปลกปาไมโตเรวและสวนผลไม ม หลกเกณฑการสนบสนนโดยพจารณาความเหมาะสม 2 ประการ คอ พนธไมและพนทปลก กลาวคอจะตองเปนพนธไมทมโอกาสเปนพชเศรษฐกจ สอดคลองกบความตองการของตลาดอยางแทจรง และเปนประโยชนตอการอนรกษดนและน า ส าหรบพนทปลกจะตองค านงถงความเหมาะสมของดน และการน าไปใชประโยชนในแตละพนท

(ข) การปลกไมมคาทางเศรษฐกจ สนบสนนใหมการปลกไมสกทงภาคเอกชนและภาครฐบาล เพอใหประเทศรกษาสภาพของความเปนผน าในการสงออกไมสกคณภาพดไดตอไป

136

(ค) การปลกปา ชมชน สนบสนนองคกรประชาชนในระดบทองถนใหรวมมอกนปลกปา และแบงปนผลประโยชนทไดรบจากปาปลก โดยเนนพนธไมเอนกประสงค รวมทงสนบสนนใหมการใชประโยชนจากไมอยางประหยด

4.3 แนวทางการพฒนาทรพยากรแหลงน า

(1) ในชวงระยะเวลาทผานมาไดมการลงทนพฒนาแหลงน าขนาดใหญในลมน าส าคญๆ ของประเทศไปแลวเปนจ านวนมาก โดยมคณะกรรมการนโยบายแหลงน าด าเนนการประสานงานดานการพฒนาแหลงน าทงหมดของประเทศ ส าหรบการจดการแหลงน าขนาดใหญในระยะตอไป จะด าเนนการเมอไดมการศกษาแลวเหนวาเหมาะสม โดยจะเนนเฉพาะดานการจดการลมน าทส าคญใหดขน การปรบปรงประสทธภาพการใชน า และกระจายการพฒนาแหลงน าขนาดเลกใหทวถงในทกพนททมศกยภาพ

(2) นโยบายและมาตรการประกอบดวย

(2.1) สนบสนนใหมการประสานแผนการพฒนาแหลงน าอยางเปนระบบลมน า

(2.2) สนบสนนใหเกดการปรบปรงประสทธภาพ โครงการ แหลงน าขนาดใหญและขนาดกลางทมอย โดยเนนการบรหารและการจดการเพอใหการใชน าส าหรบกจกรรมตอเนอง เกดประโยชนในทางเศรษฐกจมากยงขน

(2.3) สนบสนนการพฒนาแหลงน าขนาดเลก เพอการยงชพ ขนพนฐานใหกระจายอยางทวถง โดยเฉพาะการพฒนาแหลงน าใตดนในบรเวณทมศกยภาพ

(2.4) สนบสนนการพฒนาแหลงน าในบรเวณทรพยากรแหลงน าทเสอมโทรม

(2.5) สนบสนนใหองคกรราษฎร เขามามสวนรวมในการจดการบรหารและการบ ารงรกษาโครงการพฒนาแหลงน าใหมากขน

(2.6) สนบสนนใหมการพฒนาระบบขอมลทรพยากรแหลงน า ใหเปนมาตรฐานเดยวกนระหวางหนวยงานทเกยวของ และสามารถแลกเปลยนขอมลระหวางกนได ทงนเพอการใชประโยชนรวมกนในการวางแผนการบรหารและการจดการโครงการ

137

4.4 แนวทางการพฒนาทรพยากรประมง

4.4.1 ทรพยากรประมงในนานน า

การพฒนาทรพยากรประมงในนานน าจะสมฤทธผลไดจ าเปนตองใชมาตรการ 5 ประการ คอ

(1) มาตรการทางดานกฎหมาย เนองจากกฎหมายทางการประมงทใชอยในปจจบนคอนขางจะลาหลง เชน พ.ร.บ. การประมง พ.ศ. 2490 มความจ าเปนตองแกไขใหทนสมยและสอดคลองกบสภาวะการประมงในปจจบน

(2) มาตรการดานการอนรกษ เนองจากปจจบนยงมการใชทรพยากรประมงมากกวาศกยภาพการผลตของสตวน า และใชอยางไมถกตอง จ าเปนตองปรบปรงก าหนดมาตรการและวางแผนการใชทรพยากรประมงใหถกตอง โดยใหมการกระจายอยางทวถงและยตธรรม

(3) มาตรการดานการควบคม จ าเปนตองมการวางแผนและเสรมสรางสมรรถนะการควบคมการท าการประมง เชน ควบคมจ านวนเรอประมง เครองมอท าการประมง โรงงานอตสาหกรรมทใชวตถดบจากผลผลตการประมง เพอใหมจ านวนทสอดคลองกบ ผลผลตการประมง เปนตน

(4) มาตรการเพมผลผลต จ าเปนตองเรงใหเกดผลผลต ทดแทนกบผลผลตทางธรรมชาตทลดนอยถอยลง โดยการปลอยพนธสตวน าใหแพรขยายพนธในแหลงน าธรรมชาต

(5) มาตรการบรณะฟนฟทรพยากรประมง จ าเปนตองเรงบรณะแหลงอาศยของสตวน า เนองจากในปจจบนแหลงอาศยสตวน าอยในสภาพทเสอมโทรม

4.4.2 ทรพยากรนอกนานน า

เน องจากพนทท าการประมงในนานน าของประเทศมจ ากดไมสมพนธกบจ านวนเรอประมง และปจจบนมเรอประมงจ านวนหนงไปท าการประมงในแหลงน า ตางประเทศ จงเหนสมควรวางมาตรการไวเพอการพฒนาทรพยากรประมงนอกนานน า คอ

(1) ส ารวจแหลงประมงในนานน าสากลและนานน าของประเทศทจะมความรวมมอทางการประมง

(2) สนบสนนใหมการรวมทนท าการประมงโดยถกตองตามกฎหมายการประมงระหวางประเทศ

138

4.5 แนวทางการพฒนาทรพยากรธรณ แนวทางการพฒนาทรพยากรธรณแบงออกเปน 2 สวน คอ แนวทางการพฒนาทรพยากรแร และแนวทางการพฒนาทรพยากรธรณพลงงาน

(1) แนวทางการพฒนาทรพยากรแร

(1.1) การพฒนาทรพยากรแรในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะด าเนนการเพมประสทธภาพ และมลคาการสงออกผลตภณฑทไดจากทรพยากรแร ทงแรโลหะและแรอตสาหกรรมทประเทศไทยมความไดเปรยบ โดยเปรยบเทยบกบประเทศอน

(1.2) นโยบายและมาตรการการพฒนาทรพยากรแรในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะประกอบดวย

(1.2.1) จะปรบปรงขนตอนในการขออาชญาบตรและประทานบตรใหเหมาะสมและจะจดตงศนยบรการ การออกใบอนญาตอาชญาบตรและประทานบตร เพอสนบสนนและอ านวยความสะดวกตอการลงทนของภาคเอกชน

(1.2.2) จะกระจายประเภทของผลผลตสงออกโดยเรงรดการหาแหลงแรชนดตางๆ ใหมากขน โดยจดท าเปนโครงการลงทนส ารวจทมวตถประสงค เปาหมาย และระยะเวลาในการด าเนนงานทชดเจน

(1.2.3) จะกระจายผลตภณฑทไดจากทรพยากรแร โดยเนนใหมการปรบปรงชนดและคณภาพของผลตภณฑใหตรงกบความตองการของตลาดในรปแบบอนนอกเหนอจากแรดบ

(1.2.4) จะกระจายตลาดสงออกทรพยากรแรใหกวางขวางยงขน โดยใหความส าคญกบประเทศในกลมสงคมนยมใหมากขน เพราะเปนตลาดใหญทไดละเลยมานาน

(1.2.5) จะสนบสนนและสรางความมนใจในการลงทนของภาคเอกชนทเกยวกบการผลต และแปรสภาพทรพยากรแรใหสอดคลองกบความตองการของตลาดภายในประเทศ ตลาดสงออกและเพอปพนฐานการใชทรพยากรแรส าหรบการพฒนาอตสาหกรรมและเกษตรกรรมภายในประเทศ

(1.2.6) จะสนบสนนการศกษาความเปนไปไดและเรงรดการพฒนาทรพยากรแรททราบศกยภาพทางธรณวทยาแลว

139

(1.2.7) จะเรงด าเนนการใหมการลงทนของเอกชนตอเนองจากโครงการพฒนาทรพยากรธรณ ซงเปนการส ารวจธรณฟสกสทางอากาศ และส ารวจ รายละเอยดภาคพนดนทวประเทศทรฐไดลงทนไปตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

(1.2.8) จะจ าแนกท ดนท มศกยภาพในการพฒนาทรพยากรแรใหชดเจน โดยอาศยขอมลทางธรณวทยาจากโครงการส ารวจทรฐไดลงทนไปแลว

(1.2.9) จะปรบปรงระบบการจดการและการบรหารทรพยากรธรณใหเอออ านวยในการประสานงานกบการพฒนาทรพยากรธรรมชาตประเภทอน โดยเฉพาะอยางยงปาไม สงแวดลอม และการพฒนาในสวนภมภาค

(1.2.10) จะเพมขดความสามารถในการผลตและพฒนาบคลากร เพอรองรบการพฒนาทจะมขน โดยมการจดตงสถาบนการศกษาขนสงดานธรณวทยาและเหมองแรขน

(2) แนวทางการพฒนาทรพยากรธรณพลงงาน

(2.1) การพฒนาทรพยากรธรณพลงงานในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 จะด าเนนการเพอสนองความตองการใชทางดานพลงงานและดานอตสาหกรรมทเพมสงขน

(2.2) นโยบายการพฒนาทรพยากรธรณพลงงานในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะประกอบดวย

(2.2.1) จะปรบปรงแกไข พ.ร.บ.ปโตรเลยมและเงอนไขตางๆ ในการใหสทธส ารวจและพฒนาทรพยากรธรณพลงงานใหเหมาะสมกบความเปนไปไดในการขยายการส ารวจในพนทสมปทานทเหลออย

(2.2.2) จะปรบปรง พ.ร.บ.ภาษเงนไดปโตรเลยมเพอใหมความเหมาะสมยงขน

(2.2.3) จะเรงรดการเจรจาตกลงกบบรษททส ารวจพบปโตรเลยมทวประเทศเพอการพฒนาปโตรเลยม และอตสาหกรรมตอเนองใหเกดประโยชนกบเศรษฐกจสวนรวมและประชาชนในทองถนโดยเรว

(2.2.4) จะด าเนนการเรงรดการเจรจาเพอใหเกดการพฒนาปโตรเลยมในบรเวณเขตพฒนารวม

140

(2.2.5) จะเรงรดการจดท านโยบายและแผนหลกการพฒนาถานหน เพอใหมการพฒนาและกระจายการใชประโยชนถานหนอยางมประสทธภาพ และสนองความตองการของภาคอตสาหกรรม

(2.2.6) จะสนบสนนใหมการส ารวจแหลงถานหนทวประเทศ เพอใหทราบปรมาณส ารองถานหนใหชดเจนขน และเพอใหมการใชประโยชนถานหนใหมประสทธภาพมากยงขน

(2.2.7) จะปรบปรงระเบยบและขอบงคบเกยวกบการส ารวจและพฒนาแหลงถานหนใหสอดคลองกบวตถประสงคและแนวทางการพฒนาสาขาทรพยากรธรณพลงงาน

(2.2.8) จะเตรยมการเพอจดท าแผนการพฒนาทรพยากร-ธรณพลงงานชนดอนๆ เชน พลงงานความรอนใตพภพ และยเรเนยม

4.6 แนวทางการพฒนาสงแวดลอม

(1) เพอใหแผนพฒนาสงแวดลอมมความชดเจน และมผลในทางปฏบตมากขน แนวทางการพฒนาสงแวดลอมในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวยหลกการทส าคญ 4 ประการ คอ

(1.1) ด าเนนการพฒนาสงแวดลอมโดยยดหลกการใหการพฒนาสงแวดลอม มสวนสนบสนนและสรางสรรคการพฒนาเศรษฐกจมากทสด

(1.2) สรางระบบเพอกอใหเกดการประสานระหวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมกบแผนพฒนาสงแวดลอม รวมทงการประสานงานและความรวมมอระหวางรฐ เอกชน องคกรและประชาชนในระดบทองถน

(1.3) ก าหนดแนวทางการพฒนาสง แวดลอมในรปของแผนปฏบตการเพอใหมผลในทางปฏบตมากขน

(1.4) เนนการเตรยมการปองกนปญหาสงแวดลอมไวลวงหนามากกวาการรอใหปญหาเกดขนแลวจงแกไข

(2) นโยบายการพฒนาสงแวดลอมในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะประกอบดวย

(2.1) การประสานแผนพฒนาสงแวดลอม ใหสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจสวนรวม

141

(2.2) การวางแผนและจดการสงแวดลอมในระดบพนท ไดแก แผนการก าหนดชนคณภาพลมน า แผนการจดการสงแวดลอมบรเวณพนทชายฝ งทะเลตะวนออก ลมน าทะเลสาบสงขลา เปนตน

(2.3) ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบดานสงแวดลอมใหเหมาะสม และสนบสนนตอการพฒนาเศรษฐกจสาขาตางๆ

(2.4) ปรบปรงโครงสรางพนฐานในการบรหารงานดานสงแวด-ลอม ทงในเรองขององคกร การผลตบคลากรดานสงแวดลอม การตดตามตรวจสอบ การศกษาวจยและระบบขอมลดานสงแวดลอม

(2.5) สนบสนนใหมการใชเทคโนโลยสมยใหม เพอใหมการน าทรพยากรธรรมชาตมาใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ ไมท าลายสภาพสงแวดลอม และไมกอใหเกดปญหามลพษ

(2.6) สนบสนนใหภาคเอกชนและประชาชนโดยทวไปมความเขาใจทถกตอง และเกดจตส านกในดานสงแวดลอม รวมทงใหมสวนรวมในการสงเสรมและรกษา คณภาพสงแวดลอมใหมากทสด

แผนงานหลก 3 แผนงาน

5. เพอใหบรรลวตถประสงคและเปนไปตามแนวทางการพฒนาทกลาวแลวขางตน แผนงานการพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดก าหนดแผนงานหลกไว 3 แผนงาน คอ

(1) แผนงานเพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตเฉพาะดาน

(2) แผนงานประสานการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(3) แผนงานเสรมสรางปจจยพนฐานเพ อการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5.1 แผนงานเพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(1) หลกการส าคญ แผนงานเพมประสทธภาพการใชทรพยากร - ธรรมชาตเฉพาะดาน เปนแผนงานทจะสนบสนนการใชทรพยากรธรรมชาตในแตละชนดใหม ประสทธภาพ โดยเนนการใชทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางจ ากดในปจจบนใหไดประโยชนคมคาทางเศรษฐกจ และรวมถงการแสวงหาและพฒนาแหลงทรพยากรธรรมชาตแหลงใหมเพอการใชในอนาคต

142

(2) วตถประสงค เพอกอใหเกดการใชทรพยากรธรรมชาตทเหลออยอยางมประสทธภาพและประสานสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจสาขาอนๆ เชน การพฒนาชนบท การพฒนาการเกษตร และการพฒนาอตสาหกรรม เปนตน

(3) เปาหมาย จดท าแผนงานและโครงการพนฐานเพอการจดการทรพยากรธรรมชาตทมประสทธภาพใหแลวเสรจ ภายในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

5.2 แผนงานประสานการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(1) หลกการส าคญ แผนงานประสานการใชประโยชนทรพยากร - ธรรมชาตและสงแวดลอมเปนแผนงานทสนบสนนใหมการจดสรรการใชประโยชนระหวางทรพยากรธรรมชาตชนดตางๆ เพอใหเกดประโยชนแกเศรษฐกจและสงคมโดยสวนรวมมากทสด ทงในดานการพฒนาและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และการรกษาสภาพแวดลอมใหอยในภาวะสมดลไมกอใหเกดปญหามลพษตางๆ ตามมา

(2) วตถประสงค แผนงานประสานการใชประโยชนทรพยากร - ธรรมชาตและสงแวดลอมใหเปนระบบ ลดปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทรพยากร- ธรรมชาตแตละชนดและปญหาสงแวดลอม

(3) เปาหมาย จดท าแผนการพฒนาและแผนการอนรกษทรพยากร- ธรรมชาตและสงแวดลอมทมล าดบความส าคญสง เชน การศกษาเพอก าหนดชนคณภาพลมน าทส าคญของประเทศ การวางแผนพฒนาและจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบรเวณพนทชายฝ งทะเล เปนตน ใหแลวเสรจในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

5.3 แผนงานเสรมสรางปจจยพนฐานเพอการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาต

(1) หลกการทส าคญ แผนงานเสรมสรางปจจยพนฐานเพอการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนแผนงานทสนบสนนการจดสรางเครองมอ พนฐานตางๆ เพอใชในการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเนนทจะสงเสรมใหองคกรทองถนมสวนรวมในการจดการมากทสด

(2) วตถประสงค แผนงานเสรมสรางปจจยพนฐานเพอการบรหารและการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มวตถประสงคเพอใหมการจดท าแผนท ระบบขอมลพนฐานดานตางๆ ใหครบถวน ปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงปรบปรงระบบและองคกรการบรหารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเนนบทบาทของประชาชนในทองถน

143

(3) เปาหมาย จะด าเนนการจดท าเครองมอพนฐาน เชน ระบบขอมล แผนท และปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเอออ านวยตอการพฒนา และการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแลวเสรจภายในแผนพฒนาฯ ฉบบ ท 6

144

แผนภมท 1

การบรหารทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภายใตระบบการบรหารงานของระบบการพฒนาชนบท

สงป. กพ. สศช.

3 กระทรวงเสรม - ก. อตสาหกรรม - ก. พาณชย - ก. วทยาศาสตรฯ

หมายเหต : รายละเอยดโปรดดในแผนพฒนาชนบท

ครม.

กชช. 4 กระทรวงหลก นโยบายอนๆ เชน กสช ., พนทเพอความมนคง, นโยบายการใชและ กรรมสทธทดน, การพฒนาทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม

ศปช.

กพจ. แผนจงหวด จนท.ระดบจงหวด

กพอ. แผนอ าเภอ จนท.ระดบอ าเภอ

กสต. แผนต าบล

จนท.ระดบต าบล

หมบาน คปต.

ประชาชน

บทท 1 บทน า

1. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ไดเรมตระหนกถงความจ าเปนทตองเรงรดการพฒนาและใชวทยาศาสตรในกระบวนการพฒนาประเทศ จงไดจดท าและบรรจแผนวทยาศาสตรและเทคโนโลยโดยเดนชดไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตขนเปนครงแรก แผนนไดใหความส าคญตอบทบาทและการด าเนนงานของภาครฐบาล โดยใหมการเสรมสรางความเขมแขงขององคกร/สถาบนวทยาศาสตรและเทคโนโลย การพฒนาคณภาพและปรมาณของก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบสงและระดบกลาง เพอสนองตอบความตองการในการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาเทคโนโลย การสงเสรมการวจยและพฒนาทางเทคโนโลย ตลอดจนการสรางความส านกของประชาชนทกระดบในบทบาทความส าคญของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมตอการพฒนาประเทศ การประกอบอาชพและการด ารงชวตประจ าวนเพอสรางบรรยากาศท เอออ านวยตอการปพนฐานสมรรถภาพทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงนโดยมงใชความรวมมอทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบตางประเทศ เปนเครองมอส าคญของการด าเนนนโยบายแผน ดานน

2. ผลการด าเนนงานทส าคญคอ ความส าเรจของการสรางบรรยากาศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยแกประชาชนทวไป โดยเฉพาะอยางยงผบรหารประเทศระดบสงไดยอมรบความส าคญ และใหความสนบสนนตอการพฒนาและใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยมากขนกวาเดม อาทเชน ไดใหความสนบสนนในดานงบประมาณและความรวมมอกบตางประเทศ เพอใหประเทศไทยเปนทตงศนยนานาชาตดานพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพ โดยถอเปนกลยทธส าคญในการทจะถายทอดวทยาการและเทคโนโลยแขนงน ซงเชอวามศกยภาพสงตอการพฒนาเกษตรกรรม อตสาหกรรม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พลงงาน การแพทยและสาธารณสขของประเทศ แมตอมาผลปรากฏวาประเทศไทยไมประสบความส าเรจในการเปนทตงศนยนานาชาตดงกลาว รฐบาลกไดใหความสนบสนนอยางตอเนองตอการด าเนนการโดยจดตงศนยระดบชาตในสาขาวชาการน ส าหรบการวจยและพฒนานน แมวาจะยงไมสามารถเพมงบประมาณสนบสนนการด าเนนงานวจยและพฒนาไดตามเปาหมายทต งไวเนองจากขอจ ากดในงบประมาณแผนดน กไดมการเพม งบประมาณอดหนนการวจยและพฒนาในสาขาเศรษฐกจทส าคญโดยเนนงานวจยและพฒนาทครบวงจรซงสามารถน าผลไปใชงานไดทนท

3. ในดานความรวมมอทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบประเทศทมความกาวหนาทางวชาการนน ไดมการท าความตกลงกบประเทศตางๆ หลายประเทศอยางทไมเคยมมากอน ท

146

ส าคญกอนทจะสนสดระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 กคอโครงการความรวมมอระหวางไทยและสหรฐอเมรกา เรองวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนา มลคา 49 ลานเหรยญสหรฐ หรอ 1,323 ลานบาท โครงการนจะใหความสนบสนนการวจยและพฒนาดานเทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยวสด และอเลกทรอนกสประยกต การสนบสนนเทคโนโลยแกอตสาหกรรม การจดท านโยบาย และการสรางกลไกเชอมโยงระหวางภาครฐบาลและเอกชนในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

4. เนองจากโครงการส าคญดงกลาวในขอ 3 ยงไมไดเรมตนด าเนนการในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จงสรปไดวาการด าเนนงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเทาทผานมายงอยในขนวางรากฐานเปนสวนใหญ ขอบกพรองและปญหาอปสรรคของแผนวทยาศาสตรและเทคโนโลยทส าคญซงควรจะหยบยกขนมาพจารณาในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คอ การใหความส าคญตอความสมพนธระหวางบทบาทของรฐกบภาคเอกชน ซงเปนผใกลชดปญหาและเปนผใชเทคโนโลย อนจะท าใหเทคโนโลยเกดประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจมากขน นอกจากนน การพฒนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในปจจบนยงขาดการผนกก าลงระหวางหนวยงานของรฐซงมอยหลายหนวยงานดวยกน จงท าใหการพฒนาและการน าเทคโนโลยไปสการใชยงไมครบวงจร ประกอบกบความจ ากดทางงบประมาณแผนดน กมสวนท าใหการด าเนนงานของรฐในดานนท าไดน อ ย แ ล ะ จ าเปนทจะตองเปนระบบการผนกก าลงเพอใหทรพยากรอนจ ากดสามารถใหประสทธภาพไดสงสด

บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6

5. จากการทบทวนสถานการณและสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจแสดงใหเหนวาการพฒนาเศรษฐกจและสงคมจะมความยากมากขน และจ าเปนทจะตองมการปรบปรงประสทธภาพและคณภาพการผลตของสาขาการผลตทส าคญทงในดานเกษตรและอตสาหกรรมอยตลอดเวลา ทงนเพราะประเทศไทยในปจจบนตองประสบปญหาการแขงขนทางเศรษฐกจอยางรนแรงในตลาดโลกมากยงขน ซงจ าเปนจะตองอาศยการปรบปรงทงในแงประสทธภาพและคณภาพของการผลต ตลอดจนการจดการทด ดงนนประเทศไทยจงจ าเปนทจะตองหนมาสนใจตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางจรงจงและตอเนอง เพอเปนเครองมอในการสรางขดความสามารถในการแขงขนระหวางประเทศในการปรบปรงประสทธภาพและคณภาพการผลตสนคาและบรการ และเพอเปนการยกระดบฐานะความเปนอยของประชาชนโดยสวนรวม

บทท 2 สภาพปญหา

1. สภาพปญหาทางดานการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยจากการทบทวนผลการพฒนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในระยะทผานมา ประกอบกบตามความคาดหมายสถาน-การณทเปลยนแปลงไป พอจะสรปประเดนปญหาหลกทควรไดร บการพจารณาแกไขในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดดงตอไปน

การวจยและพฒนา

2. ประเทศทพฒนาแลวมการใชจายในการคนควาวจยสงมากถงรอยละ 2 ของมลคาผลตภณฑประชาชาตเบองตน แตประเทศทก าลงพฒนาความสนใจในดานนยงนอย ประกอบกบมขอจ ากดในเรองการเงนและปญหาเรงดวนเฉพาะหนา จงปรากฏวา คาใชจายในการวจยและพฒนาอยในระดบทต ากวารอยละ 1 ส าหรบประเทศไทยนน การใชจายในการวจยและพฒนาทผานมาต ามาก คอประมาณวามจ านวนนอยกวารอยละ 0.5 งานวจยและพฒนาเกอบทงสนด าเนนการในภาครฐบาล และจากการส ารวจสถานภาพก าลงคนและงานวจยและพฒนาในป 2525 ในบรษท 105 แหง พบวางบประมาณเพอการวจยและพฒนามเพยงรอยละ 0.1 ของยอดขาย ซงคดเปรยบเทยบแลวยงหางไกลจากสดสวนในประเทศพฒนาแลวเปนอนมาก

3. แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดตระหนกถงปญหานและไดตงเปาหมายของการวจยและพฒนาไวรอยละ 0.5 ของผลตภณฑประชาชาตเบองตน แตปรากฏวาไมสามารถท าไดตามเปาหมายทต งไว เนองจากมขอจ ากดในงบประมาณแผนดน ท าใหรฐไมสามารถเพมงบประมาณเพอการวจยและพฒนาได นอกจากนภาคเอกชนซงควรมบทบาทส าคญยงขาดความสนใจทจะวจยและพฒนาเพอเพมประสทธภาพการผลตอกดวย

148

ตารางท 4.1 รายจายเพอการวจยและส ารวจจ าแนกตามสาขาการพฒนาประเทศ

หนวย : ลานบาท

2524 2525 2526 2527* 2528* สาขาเศรษฐกจ 1,797.96 1,639.14 1,253.37 2,732.12 2,934.75 การเกษตร 995.49 1,040.44 920.34 1,783.22 1,464.06 อตสาหกรรมและพลงงาน 238.86 154.85 127.85 717.08 782.88 การพฒนาทรพยากรธรรมชาต 198.16 64.65 17.38 30.79 370.48 สงแวดลอมและการอนรกษ 77.37 62.88 53.99 16.20 108.58 พาณชย บรการและการขนสง 236.22 211.85 107.16 112.18 208.75 อนๆ 51.86 104.47 26.65 72.65 สาขาสงคม 389.94 566.85 290.53 496.06 404.91 พฒนาสงคม 113.69 108.50 86.24 280.28 99.50 การศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 57.12 156.02 34.64 87.16 127.72 การแพทยและสาธารณสข 125.57 198.24 30.23 104.77 177.69 อนๆ 93.56 104.09 39.42 23.85 สาขาการเมองและการปกครอง 139.87 241.46 111.57 25.11 117.21 สาขาความมนคงและการปองกนประเทศ 221.99 824.14 0.25 41.47 15.88 รวม 2,549.76 3,271.59 1,655.72 3,294.76 3,472.75 รอยละของผลตภณฑในประเทศเบองตน (GDP) 0.32 0.39 0.18 0.20 0.33 รอยละของผลตภณฑประชาชาตเบองตน (GNP)

0.33 0.40 0.18 0.34 0.34

ทมา : ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต * รวมเงนนอกงบประมาณทงในและตางประเทศ

4. ในสวนของการก าหนดหวขอวจยและพฒนาในชวงทผานมา ยงมไดด าเนนการใหมทศทางทแนนอนและสอดคลองกบแนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แมหนวยงานทรบผดชอบจะไดเคยจดท ามาบางแลวกตาม แตยงขาดการยอมรบของหนวยงานของรฐทท าหนาทดานวจย การวจยและพฒนาจงมไดสนองตอบความตองการของสาขาการผลตทแทจรง เงนงบประมาณรวมทงเงนชวยเหลอจากแหลงตางๆ จงยงไมเกดผลเทาทควร ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมความพยายามเนนการประสานงานระหวางการวจยพนฐานและการวจยประยกต โดยเฉพาะการวจยและพฒนาเทคโนโลยในการผลตของอตสาหกรรมสาขาส าคญๆ และการแปรรปผลตผลการเกษตร รวมทงการใชประโยชนจากของเหลอใช แตการบรหารงานวจยและการแปลงแผนและนโยบายไปสการปฏบต ยงเปนอปสรรคส าคญทท าใหงานวจยและพฒนาไมเปนไปตามคาดหมาย และครบวงจรโดยสมบรณ กลาวคอมผลงานจากการวจยดานตางๆ ไดรบการดดแปลงไปสการปฏบตในขบวนการผลตนอยมาก

149

5. การวจยและพฒนาของภาคเอกชนซงถอวาเปนสงส าคญมาก ควรไดรบการสงเสรมจากรฐโดยมมาตรการจงใจดานตางๆ อาท มาตรการการเงนโดยการจดตงกองทนหมนเวยนและมาตรการทางการคลง เพอสงเสรมการวจยและพฒนา การน าเขาดดแปลง หรอปรบปรงเทคโนโลยบางอยาง แตปรากฏวาในระยะทผานมาเงนกองทนดงกล าวยงไมมการใชจายเพอใหเปนสวนชวยเหลอการวจยและพฒนาของภาคเอกชน เนองจากก าลงด าเนนการเกยวกบการวางกฎเกณฑแ ล ะ ขอบงคบในการบรหารเงนกองทนอย สวนมาตรการการคลงซงเกยวกบการลดหยอนภาษนนยงอยในระหวางการพจารณาของสวนราชการทเกยวของ

6. จากขอเทจจรงดงกลาวขางตนอาจกลาวไดวา งบประมาณทใชในการวจยและพฒนายงอยในระดบทต า อยางไรกตาม การพจารณาในแงจ านวนเงนคาใชจายในการวจยและพฒนาแตเพยงอยางเดยวไมเพยงพอทจะเปนเครองชวดระดบความสามารถทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย จ าเปนทจะตองพจารณาถงคณภาพและผลงานวจยซงตองอาศยความสามารถในการบรหารและจดการ ซงปจจบนยงปรากฏวามปญหาและอปสรรคในดานนอยอกมาก

การถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ

7. ส าหรบประเทศทยงขาดสมรรถภาพในการวจยและพฒนาเทคโนโลยของตนเอง การน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศเปนสงจ าเปนส าหรบการผลตและการพฒนาประเทศ โดยความจรงแลวการน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศเปนวธการทประหยดเมอค านงถงคาใชจายและเวลาทตองใชในการคนควา วจย และมการเสยงทนอยกวาเพราะสามารถคดเลอกเทคโนโลยท มความส าเรจเปนทเชอถอได อยางไรกดการทจะไดรบผลประโยชนอยางเตมททงในดานของการพฒนาเศรษฐกจ และการพฒนาเทคโนโลยนน ผรบเทคโนโลยจ าเปนตองมความสามารถในการ กลนกรอง ดดแปลง และพฒนาเทคโนโลยน าเขาใหเหมาะสมกบสภาวะการผลต และความไดเปรยบของทรพยากรของประเทศ ทงนเพราะโดยขอเทจจรงเทคโนโลยทคดขนมกเหมาะสมกบสภาวการณนนๆ ซงสวนใหญคอประเทศทพฒนาแลว มสภาวะแตกตางจากประเทศก าลงพฒนามาก

8. ประเทศไทยตองสงเงนออกใหกบประเทศตางๆ เปนคาธรรมเนยมเทคโนโลยโดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยดานอตสาหกรรมในอตราทสงมากกวา 14 เทาตวในระยะเวลา 14 ป แตเนองจากธรกจอตสาหกรรมในประเทศสวนใหญเปนธรกจขนาดกลางและขนาดเลก จงมกขาดความรและขอมลในการคดเลอกและการเจรจาตอรอง ท าใหเสยเปรยบในดานราคาคาธรรมเนยม ตลอดจนเงอนไขผกมดในการใชเทคโนโลย จากการศกษาขอสญญาการซอเทคโนโลยจากธนาคารแหงประเทศไทย พบวา การจายคาเทคโนโลยไมมระดบความสมพนธทเปนมาตรฐานกบปจจยตางๆ เทาทควร เชน ระยะเวลาของสญญาความยากงายของเทคโนโลย ตวอยางเชน อตสาหกรรมเภสช-ภณฑ ซงรวมตงแตอตสาหกรรมยาไปจนถงเครองส าอาง ปจจบนเปนเพยงการน าเขาตวยาจ า ก

150

ตางประเทศมาท าการประสมและบรรจเพอจ าหนาย ซงเปนเทคโนโลยงายๆ แตมการจายคาธรรม -เนยมเทคโนโลยในพสยทกวางมากคอ ระหวางรอยละ 0.4-28 ในกรณของสญญาทมการเกบ คาธรรมเนยมต าจะไมมการก าหนดระยะเวลาสนสดของสญญา หรอมอายสญญายาวนานเกนความจ าเปน ซงกเทากบตองมการจายคาธรรมเนยมตดตอกนเปนจ านวนมาก นอกจากนยงปรากฏวาตองมการจายคาธรรมเนยมใหกบเทคโนโลยทหมดอายคมครองตามสทธบตรแลวอกดวย

ตารางท 4.2 จ านวนเงนทบรษทสงออกเปนคาธรรมเนยมเทคโนโลย จ าแนกตามประเภทของคาธรรมเนยม

ลานบาท

ป คาโรแยลต คาเครองหมายการคา คาธรรมเนยมทางวชาการ คาจดการ* รวม 2515 108.05 1.33 32.63 - 142.01 2516 158.57 1.22 40.48 - 200.27 2517 196.93 1.30 28.30 - 26.53 2518 245.67 0.12 51.10 - 296.89 2519 261.52 4.82 95.86 - 362.20 2520 367.36 1.40 94.43 41.53 504.72 2521 347.34 12.82 149.28 34.43 543.87 2522 461.28 19.20 189.21 53.50 723.19 2523 581.52 4.44 275.38 75.26 936.60 2524 812.30 3.84 429.53 85.52 1,331.19 2525 861.31 9.85 390.11 181.42 1,442.69 2526 887.10 46.52 468.55 163.67 1,565.84 2527 1,123.36 37.85 722.59 109.61 1,993.41 2528 1,202.40 35.45 723.88 83.11 2,044.84

* ไมมตวเลขในระหวางป 2515-2519 ทมา : ศนยถายทอดเทคโนโลย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย การพลงงาน

9. นอกจากนยงพบวา ขอสญญาตกลงทางเทคโนโลยมกมขอปฏบตเปนการจ ากดทางธรกจ ซงนบเปนขอแมการจายคาเทคโนโลยทางออมวธหนง เชน การหามการสงออก การจ ากดเขตการสงออก ขอบงคบในการซอวตถดบ เครองจกรกล ฯลฯ ขอแมเหลานบางกรณกอาจเปนความ จ าเปน แตบางกรณกควรพจารณาตอรอง และค านงถงผลไดผลเสยใหรอบคอบยงขน

151

ตารางท 4.3 เงนสงออกเปนคาการจดการ ลขสทธ และสทธบตร จ าแนกตามประเทศ

รอยละ

ประเทศ 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 เฉลย ญปน 40.9 41.4 50.5 41.7 38.1 41.6 33.7 42.1 41.25 สหรฐอเมรกา 34.4 27.0 22.3 32.6 33.9 29.6 27.4 28.1 29.42 สหราชอาณาจกร 6.7 14.9 1.3 7.1 5.1 5.9 4.8 3.6 7.42 ฮองกง 1.5 2.6 2.7 1.6 2.6 2.0 2.5 5.3 2.60 เยอรมนน 2.4 - 1.7 3.6 1.9 3.0 3.2 2.7 2.31 อนๆ 14.1 14.1 1.5 13.4 18.4 17.9 28.4 18.2 17.0

รวม 100 100 100 100 100 100 100 100 100

ทมา : ธนาคารแหงประเทศไทย

10. จากการสอบถามความเหนผประกอบการทไดท าการศกษาวามการสงเงนออกตางประเทศเกยวกบการท าสญญาขางตน ปรากฏวา สวนใหญทราบวามความเสยเปรยบในการท าสญญา โดยเฉพาะในขอผกมดทตองซอเครองจกร วตถดบ และอะไหลจากผขายเทคโนโลย แต จ าเปนตองยนยอมเพราะตองการใชเทคโนโลย มเชนนนจะไมอาจผลตสนคาได เนองจากมความรไมพอเกยวกบเทคโนโลย รวมทงตองการใหผท าสญญารวมลงทน ผประกอบการไดเสนอใหรฐให ขอสนเทศขาวสารเกยวกบแหลงทมาของเทคโนโลย ค าแนะน าปรกษาดานการท าสญญาซอเทคโนโลย และดานกฎหมาย

11. ธรกจอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลกไมมโอกาสทจะไดมเทคโนโลยท ทนสมยมาใชในการผลต ในบางครงน าเทคโนโลยระดบต าและลาสมยเขามา ท าใหคณภาพของผลตภณฑคอนขางต า และไมสามารถจะแขงขนได ประกอบกบอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลกขาดบคลากรทมพนฐานทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขาดความรความเขาใจในการใชเทคโนโลยใหมประโยชนสงสด และไมสนใจขวนขวายทจะพฒนาปรบปรงเทคโนโลยการผลต ประกอบกบรฐบาลไมไดใหความสนบสนนชวยเหลอเทาทควรในดานการสงเสรมบรรยากาศใหเอออ านวยตอการลงทน สงตางๆ เหลานจงท าใหการถายทอดเทคโนโลย ไมสามารถกอใหเกดการพฒนาประสทธภาพการผลตภายในประเทศเทาทควร

ก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

12. ปญหาส าคญอยางหนงของประเทศก าลงพฒนาดงเชนประเทศไทยกคอ ความพยายามทจะตอสกบพลงทาทาย และการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยดวยการพฒนาก าลงคนทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหมความพรอมทจะรบ และประยกตใชความรและทกษะทางวทยา -ศาสตรและเทคโนโลยสมยใหมจากตางประเทศใหเขากบสภาพเศรษฐกจและสงคมของตน การ

152

พงพาอาศยเทคโนโลยส าเรจรปจากตางประเทศโดยไมพยายามทจะดดแปลงหรอพฒนา จะท าใหประเทศไทยไมสามารถพฒนาศกยภาพภายในของตนเองขนมาได อยางไรกดการพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดงกลาว จ าเปนตองจดเตรยมใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางโครงสรางเศรษฐกจและสงคมเพอความสมดลทางดานอปสงคและอปทานของแรงงานดานวทยา -ศาสตรและเทคโนโลยในสาขาการผลตตางๆ

13. การเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจจากภาคเกษตรกรรมมาสอตสาหกรรม และการเปลยนแนวความคดในการพฒนาจากการเพมปรมาณการผลตเนนในเรองของประสทธภาพและคณภาพ จ าเปนตองใชกระบวนการผลตและการจดการสมยใหมและสลบซบซอนยงขน โดยเฉพาะโครงการอตสาหกรรมใหมทตองใชก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบสง เชน อตสาห -กรรมปโตรเคม ป ย อเลกทรอนคส ฯลฯ ดงนนการพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยจงเปนเรองทมความส าคญอยางยง

14. สถานภาพของก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ มดงน

14.1 ศกยภาพของก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทยคอนขางต า เมอเปรยบเทยบกบประเทศทมความเจรญทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน ประเทศเกาหลใต กลาวคอ จากประมาณการของกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงานป 2527 ประเทศไทยมก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมชางเทคนค 97.78 คนตอ ประชากรหนงหมนคน ในขณะทจากรายงานขององคการยเนสโกประเทศเกาหลใตในป 2524 ม 524.8 คน

14.2 การผลตก าลงคนยงไมสอดคลองกบการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจซงเนนในเรองของการเพมผลผลต และการเพมประสทธภาพการผลตสนคาและบรการ แตการศกษาในระดบอดมศกษายงคงมงผลตบคลากรในสาขาสงคมศกษา แมการผลตบคลากรในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในปจจบนกยงปรากฏวาผประกอบการและสถาบนการศกษายงไมไดรวมมอกนอยางเตมท ท าใหโอกาสในการใชบคลากรเหลานยงมความจ ากดอยมาก ทงๆ ทผลตออกมาเปนจ านวนไมมากนกในปจจบน

การผลตก าลงคนสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในปจจบนยงไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน จากการส ารวจความตองการก าลงคนของภาคเอกชนและภาค รฐบาล พบวาสดสวนของความตองการวศวกรสงมากเมอเทยบกบความตองการก าลงคนสาขา วทยาศาสตร และสาขาเกษตรศาสตร แตการผลตก าลงคนใน 3 สาขาน ปรากฏวามปรมาณ ใกลเคยงกน ดงนน การศกษาหารปแบบความรวมมอระหวางผผลตก าลงคนและผใชก าลงคนในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยจงเปนเรองส าคญอยางยงในการจดก าลงคนในดานนใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน

153

ตารางท 4.4 จ านวนนสต นกศกษา ในสถาบนการศกษาของรฐแยกตามสาขาการศกษา ปการศกษา 2528

สาขาการศกษา จ านวน รอยละ

มนษยศาสตร 24,270 3.6 ศกษาศาสตร 96,551 14.3 วจตรศลป 1,378 0.2 สงคมศาสตร 306,652 45.4 นตศาสตร 168,242 24.9 วศวกรรมศาสตร* 13,925 2.1 วทยาศาสตรธรรมชาต 23,380 3.4 แพทยศาสตรและวทยาศาสตรสขภาพ 24,651 3.6 เกษตรศาสตร 15,673 2.3 อนๆ 1,209 0.2

รวม 675,931 100.0

หมายเหต : * รวมระดบ ปวส. ของสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา ทมา : ทบวงมหาวทยาลย

14.3 สงทนาเปนหวงยงกวาปรมาณก าลงคนกคอคณภาพของก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงยงไมตรงกบความตองการของงาน และการพฒนาเทคโนโลย

(1) ผส าเรจวศวกรรมศาสตร ขาดความช านาญในการปฏบตงานใน โรงงาน รวมทงพนฐานความรไมทนกบความกาวหนาของอตสาหกรรมและเทคโนโลยใหมๆ

(2) ผส า เรจทางวทยาศาสตรขาดประสบการณท เกยวกบการคนควาวจยในหองปฏบตการ

(3) บคลากรดานเกษตรกรรมขาดประสบการณในการปฏบตภาคสนาม และไมคนเคยกบวธการแบบพนฐานของเกษตรกร

(4) ส าหรบบคลากรระดบกลาง หรอชางเทคนคนนขาดการฝกฝน เกยวกบความช านาญหรอทกษะ รวมทงขาดการยกระดบความช านาญงานอยางตอเนอง

สาเหตของปญหาเรองคณภาพของก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยนนมหลายประการ เชน การขาดแคลนอปกรณการศกษาดานเทคโนโลยสมยใหมใน

154

อตสาหกรรม หลกสตรการศกษายงไมเหมาะสม ตลอดจนการทอาจารยผสอนไมมประสบการณดานการปฏบต

14.4 การใชก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยยงไมคมคาเทาทควร มจ านวนไมนอยทไดท างาน ซงไมจ าเปนตองใชความรทไดเรยนมา เชน เปนผบรหาร พนกงานขายและบรการ ครสอนหนงสอ โดยไมไดท างานในกระบวนการผลตหรอการคนควาวจยอนเปนสวนทจะน าไปสการเพมประสทธภาพการผลต

สาเหตของปญหา

15. ประเดนปญหาดงกลาวขางตน หากพจารณาอยางลกซงแลวจะเหนวาสบเนองมาจากสาเหตพนฐาน 3 ประการ คอ

15.1 การขาดนโยบายและแผนหลกวทยาศาสตรและเทคโนโลย เนองจากวทยา-ศาสตรและเทคโนโลยมบทบาทส าคญสอดแทรกในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทกสาขา ดงนนการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยจงควรตองกระท าครอบคลมขอบเขตทกวางขวาง นอกจากนกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยทส าคญอยางยง 3 ประการขางตน ยงตองการระยะเวลาทนานในการสรางสมความสามารถ จงตองการความตอเนองในการด าเนนการ ปจจบนยงไมมการก าหนดนโยบาย และจดท าแผนวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมของชาต เพอปพนฐานสมรรถภาพระยะยาว

15.2 การขาดองคกรกลางทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมประสทธภาพ ซงเปนเครองมอทางดานนโยบายทส าคญ กลาวไดวาปจจบนขาดองคกรกลางทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมประสทธภาพในการก าหนดนโยบาย จดท าแผนบรหารงานและประสานการด าเนนงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของภาครฐและเอกชน อนจะท าใหการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของชาตเปนไปอยางมเอกภาพ

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน ไดจดตงขนเมอ พ .ศ. 2522 เพอเปนองคกรกลางในเรองน ในการจดตงนไดรวมเอาองคกรซงมโครงสรางของตนเองและกฎหมายรองรบเปนเอกเทศอยแลวเขามารวมกน โดยยงขาดโครงสรางทแนนอนของกระทรวงเอง ท าใหการด าเนนงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมปญหา คอ

(1) การก าหนดนโยบายในกระทรวงวทยาศาสตรฯ เองยงขาดเอกภาพ เนองจากหนวยงานภายใตสงกดสวนมากจดตงขนในฐานะส านกงาน โดยมคณะกรรมการซงสามารถก าหนดนโยบายไดเอง

155

(2) การก าหนดนโยบายระหวางกระทรวงตางๆ ซงเปนผวจย พฒนา และใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชนเดยวกบกระทรวงวทยาศาสตรฯ ยงขาดการประสานงานทดและแตละกระทรวงตางกมอ านาจหนาทในการก าหนดนโยบายและแผนของตนเอง

15.3 ความสนใจของเอกชนซงเปนฝายใชเทคโนโลยในการเพมประสทธภาพการผลตตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยยงมนอยมาก ในสาขาอตสาหกรรมซงเทคโนโลยเปนปจจยส าคญยงในการผลต ปรากฏวาผประกอบการขนาดกลางและขนาดเลก ไมสนใจทจะแกไขหรอปรบปรงเทคโนโลย แตพอใจทจะใชวธทางการคาหรอมาตรการทางภาษโดยรฐ เพอเพม ประสทธภาพการแขงขนทางการตลาด ทงนเพราะการปรบปรงหรอพฒนาทางเทคโนโลยตองการความร ความสามารถ ตลอดจนความเขาใจเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลย การด าเนนงานทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทผานมาจงเปนบทบาทของรฐเปนสวนใหญ และเนองจากขาดการประสานงานและความรวมมออยางใกลชดในการมองปญหาและแกไขปญหารวมกน จงปรากฏวา ผลการด าเนนงานไมสอดคลองกบปญหาและความตองการ และไดรบการน าไปใชนอยมาก

16. จากประเดนปญหาและสาเหตดงกลาว จงจ าเปนตองเรงรดการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางเปนระบบ โดยใหมการผนกก าลงหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาเทคโนโลย และสรางความเชอมโยงกบเอกชนผใชเทคโนโลย ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 จงไดรเรมโครงการความรวมมอระหวางไทย-สหรฐเรองวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหครอบคลมเรองตางๆ เชน การปฏบตการและการบรหารงานวจยและพฒนา เพอสรางความสามารถในการน าเทคโนโลยใหมๆ ไดแก เทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยวสด และอเลกทรอ -นคสประยกตมาใชในการแกปญหาการพฒนา การทบทวน และการก าหนดนโยบายวทยาศาสตรและเทคโนโลย การสนบสนนเทคโนโลยอตสาหกรรม และการจดระบบและองคกรในการบรหารกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงเปนกจกรรมรวมระหวางหลายสถาบน โครงการดงกลาวนไดมการเตรยมการและการจดท ารายละเอยดโครงการไวแลวเปนสวนใหญ คาดวาจะเรมด าเนนการไดอยางจรงจงในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

บทท 3 วตถประสงค เปาหมาย แนวทางและแผนงานการพฒนา

1. จากการวเคราะหและสรปประเดนปญหาในบทท 2 เหนสมควรก าหนดวตถประสงค เปาหมาย และแนวทางในการพฒนา ดงตอไปน

1.1 วตถประสงค

(1) เพอพฒนาขดความสามารถทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหเขมแขงเพยงพอทจะสนองตอบตอความตองการเรงดวนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

(2) เพอปพนฐานส าหรบการรองรบความกาวหนาทางเทคโนโลย ใหมๆ ทเปนไปโดยรวดเรว ทงนเพอน าไปสการพงตนเองทางเทคโนโลยไดในระยะยาว

1.2 เปาหมาย

เพอใหบรรลวตถประสงคดงกลาวขางตน จงเหนสมควรก าหนดเปาหมายการพฒนาดงตอไปน

(1) สรางระบบเชอมโยงการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขากบแผนพฒนาสาขาอนๆ เชน แผนงานการผลต การตลาด และการสรางงาน

(2) เพมประสทธภาพการบรหารงานและการด าเนนงานดานวทยา -ศาสตรและเทคโนโลย ใหความส าคญตอคณภาพมากกวาปรมาณ

(3) เสรมสรางบทบาทของเอกชนในการพฒนาและใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(4) พฒนาโครงสรางพนฐานดานนโยบาย องคกรและกฎหมายเพอเพมประสทธภาพการบรหารงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(5) สรางมาตรการจงใจดานการเงน ภาษ การตลาดและการลงทน ตลอดจนกลไกตางๆ ทกระตนบทบาทของภาคเอกชน

157

1.3 แนวทางการด าเนนการและมาตรการ

(1) พฒนาความสามารถในดานการก าหนดนโยบายและจดท าแผนวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดย

(1.1) จดท านโยบายวทยาศาสตรและเทคโนโลยรวมของชาตระยะยาว เพอเปนแนวทางใหหนวยงานตางๆ ไดปฏบตโดยสอดคลองและตอเนอง

(1.2) พฒนาระบบดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลยและระบบการประเมนเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพในการจดท านโยบายและแผน

(2) พฒนาโครงสรางพนฐานดานองคกร รวมถงกฎหมายและระเบยบขอบงคบทมความจ าเปนตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(2.1) จดตงกลไกระดบสงในการก าหนดนโยบายจดท าแผนและประสานการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ ทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงใหค า แนะน าปรกษาทางวชาการแกผบรหารประเทศ ทงนควรทบทวนบทบาทและโครงสรางปจจบนของกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน

(2.2) สรางกลไกบรหารโครงการดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงมลกษณะเปนโครงการรวมระหวางหนวยงานหลายหนวย โดยอาจใชคณะกรรมการพฒนาวทยา-ศาสตรและเทคโนโลยภายใตโครงการความรวมมอระหวางไทยและสหรฐอเมรกาอยางเปนรปแบบ

(2.3) แกไขปรบปรงกฎหมายและระเบยบขอบงคบทลาสมยไมเอออ านวยและเปนอปสรรคตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน พ .ร.บ.สทธบตร พ.ร.บ.ชง ตวง วด ฯลฯ ตลอดจนศกษาและด าเนนการออกกฎหมายทสงเสรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยโดยตรง เชน พ .ร.บ.สงเสรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ร.บ.รบรองความสามารถทางเทคนค เปนตน

(3) พฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ใหมประสทธภาพยงขน โดยเนนหนกในเรองของการปรบปรงคณภาพ และการใชงาน

(3.1) ก าลงคนดานวศวกรรมศาสตร

(3.1.1) สนบสนนสถาบนทด าเนนการอยแลวทงภาค รฐบาลและเอกชน ใหมการขยายการผลตในสาขาดงตอไปน คอ เครองกล วสดไฟฟาและอเลกทรอ-นคส (รวมคอมพวเตอร) อตสาหกรรมและเคม

158

(3.1.2) ปรบปรงคณภาพของผส าเรจการศกษา โดยปรบปรงระบบการคดเลอกเพอเพมความส าคญใหแกผทสนใจและมทกษะทเหมาะสม ตลอดจนใหมการปรบปรงอปกรณการฝกภาคปฏบตใหทนสมย เพอใหนกศกษาพรอมทจะออกไปสงานอตสาหกรรม

(3.1.3) สนบสนนใหมการวจยและพฒนาในมหาวทยาลยมากขน เพอเปนการเพมพนความรและประสบการณของอาจารย ซงจะเปนผลดตอการสอน นอกจากนควรมมาตรการจงใจดานผลตอบแทน และการใหโอกาสอาจารยหมนเวยนไปปฏบตงานอนเพอเพมความรและประสบการณทางดานการปฏบต

(3.2) ก าลงคนดานวทยาศาสตร

(3.2.1) ปรบปรงระบบสอบคดเลอก เพมพนการศกษาและสรางโอกาสการมงานท า เพอจงใจใหผมความสามารถทางวทยาศาสตรสนใจเรยนดานนมากยง ซงจะชวยยกระดบคณภาพของผส าเรจการศกษาดานนไดอยางมาก

(3.2.2) จดรปแบบและการบรหารงานของมหาวทยาลยใหมการประสมประสานมากขน ระหวางการวจยของอาจารยและการศกษาระดบบณฑตศกษา รวมทงใหมความรวมมอระหวางภาคอตสาหกรรมและมหาวทยาลย

(3.2.3) ใหมระบบจงใจใหอาจารยมการพฒนาตนเอง เชน ระบบการประเมนผลการท างานอยางจรงจง การใหทนสนบสนนในการรวมฝกอบรม สมมนาและประชมวชาการ จดโครงการศกษาตอเนองในเรองทส าคญและจ าเปนแกการปฏบตงาน

(3.3) ก าลงคนสาขาเกษตรศาสตร

(3.3.1) ปรบปร งหลกสต ร ใหมคว ามสอดคลองกบตลาดแรงงานเอกชน ใหมการฝกงานมากขนและปรบปรงระบบฝกงานเพอใหสามารถดดแปลงและปรบปรงความรพนฐานใหเขากบงานทไดรบมอบหมาย ใหมการประสานงานดานหลกสตรและปรมาณการผลตระหวางมหาวทยาลยทมการผลตบณฑตในสาขาวชาเดยวกน

(3.3.2) พฒนาระบบการศกษาโดยเฉพาะ “การศกษาเพอบตรเกษตรกรใหเปนเกษตรกาวหนา” โดยใหโอกาสแกบตรเกษตรกรในการศกษาระดบปรญญา แตมขอผกพนในการกลบเขาท างานในทองถนเดม

(3.3.3) ปรบปรงระบบการศกษาขนบณฑตศกษาใหตรงกบความตองการของประเทศ

159

(3.4) ก าลงคนระดบชางเทคนคและอาชวศกษา

(3.4.1) ใหมหนวยงานประสานกบภาคเอกชน เพ อประมาณความตองการก าลงคนดานอาชวศกษาตามระดบคณภาพและความช านาญงานเพอน าไปปรบปรมาณและคณภาพการผลตใหเหมาะสม

(3.4.2) ปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอน เนนการปฏบตงานภาคสนามเพอเพมพนประสบการณดานทกษะ สวนภาคทฤษฎนนควรประเมนใหเหมาะสมกบการจางงาน และพยายามใหหลกสตรทางทฤษฎเชอมตอกบระดบอดมศกษาเพอสรางโอกาสใหนกศกษาทจบการศกษาและประกอบอาชพแลวไดมโอกาสยกระดบวทยฐานะสวนบคคล

(3.4.3) พฒนาอาจารยอาชวศกษาในสาขาวชาชพทขาดแคลนและสาขาวชาใหมๆ เพอใหมความรความเขาใจทางทฤษฎและทางปฏบต ทงนโดยขอความรวมมอจากทางมหาวทยาลยและภาคเอกชน

(3.5) ก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระดบมธยมศกษา

(3.5.1) ใหมการฝกอบรมครสอนวทยาศาสตรทงกอนและในระหวางประจ าการโดยสม าเสมอ ทงนเพอใหเกดความเขาใจ พฒนาทกษะ และทศนคตทาง วทยาศาสตร

(3.5.2) พฒนาและผลต อปกรณโสตทศนวสด เพ อประกอบการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(3.5.3) พฒนาระบบและเครองมอทดสอบและประเมนผลการศกษาวทยาศาสตร เพอใหไดผส าเรจการศกษาทมคณภาพ

(3.6) การสรางความเขาใจในคณคาของวทยาศาสตรและเทคโนโลยแกประชาชนทวไป

(3.6.1) สนบสนนภาคเอกชนและสมาคมวชาการและ วชาชพ ในการจดนทรรศการและการประกวดโครงการทางวทยาศาสตร จดพมพหนงสอ วารสารและภาพยนต เผยแพรความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยพนฐาน และทเกยวของกบการด ารงชวตและการประกอบอาชพ

160

(3.6.2) จดหาวทยากรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทม ความรและผลงานดเดนเปนทสนใจ ใหไปบรรยายตามหนวยงานราชการ มหาวทยาลยและโรงเรยน

(3.6.3) สงเสรมใหมการประชมสมมนาระหวางภาคเอกชนและนกวชาการ เพอแลกเปลยนขอคดเหนเกยวกบปญหาและการใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในการแกปญหา

(3.6.4) กระทรวงศกษาธการควรเสรมหลกสตรเกยวกบวทยาศาสตรเพอการด ารงชวตส าหรบการศกษานอกโรงเรยนใหมากขน

(3.6.5) สอมวลชนของรฐควรใหความรวมมอในการเผยแพรความรความเขาใจทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยแกประชาชนใหมากขน

(3.7) เพมประสทธภาพการใชก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของชาต เพอใหสามารถรวมแกปญหาการพฒนาของชาต

(3.7.1) ใหมการจดทะเบยนนกวทยาศาสตรและวศวกร และนตบคคลทประกอบกจกรรมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงหมด ทงนใหมการปรบปรง ขอสนเทศใหทนสมย เพอความสะดวกในการระดมสรรพก าลง

(3.7.2) สงเสรมใหมการใชทรพยากรบคคลทางวทยา -ศาสตรและเทคโนโลยในประเทศ และในทกๆ ทางอยางจรงจง

(4) สงเสรมการวจยและพฒนาของชาตใหเปนไปอยางมประสทธภาพ โดย

(4.1) จดใหมนโยบายและแนวทางด าเนนการวจยของชาต ซงสอดคลองกบการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาต เพอใหสวนราชการและรฐวสาหกจด าเนนการวจยตามแนวทางดงกลาว

(4.2) พยายามจดสรรงบประมาณเพอการวจยใหใกลเคยงรอยละ 2 ของงบประมาณรายจายประจ าปของรฐบาล หรอใหรายจายเพอการวจยของประเทศทงหมด ใกลเคยงรอยละ 0.5 ของผลตภณฑประชาชาตเบองตน ทงนโดยมงแกปญหาการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ทประเทศชาตก าลงประสบอยมากกวาการวจยทางวชาการ สาขาวชาการทควรใหความสนบสนนเปนพเศษ ไดแก พนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพโลหะและวสด อเลกทรอนคสและคอมพวเตอร เนองจากสาขาดงกลาวมความกาวหนาทางวทยาการรวดเรว และมประโยชนตอการพฒนาประเทศหลายดานพรอมกน เชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม การแพทย คมนาคมขนสง สงแวดลอมและนเวศวทยา

161

(4.3) ปรบปรงการบรหารการวจยและพฒนาของภาครฐบาล เพอใหผลการวจยและพฒนามผน าไปใชประโยชนอยางแทจรง ไมสญเปลา โดยใหมการบงช/ก าหนดหวขอการวจยและพฒนาทเปนปญหาและความตองการของประเทศ และมการเตรยมกลมผใชผลการวจยทแนนอนกอนทจะใหการสนบสนนการวจย โดย

(4.3.1) ใหผวจยรวมกบผทจะใชผลการวจยเสนอหวขอและโครงการวจย เพอใหผอดหนนการวจยพจารณา หรอ

(4.3.2) ใหผทจะใชผลการวจยเปนผรวมออกคาใชจายในการวจยและพฒนานนดวย

(4.4) จดใหมองคกรภายในขนในส านกงานปลดกระทรวงวทยา-ศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เพอสงเสรม/ประสานงาน/ในการวจยและพฒนาเทคโนโลยสาขาทเปนล าดบความส าคญของประเทศสามสาขา คอ พนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพ เทคโนโลยโลหะและวสด เทคโนโลยอเลกทรอนคสและคอมพวเตอร ทงนในชนตนนควรใหมลกษณะประสานสอดคลองกบการบรหารงานของคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยภายใตโครงการรวมมอดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยระหวางไทยและสหรฐอเมรกา

(5) สนบสนนและเพมประสทธภาพการถายทอดเทคโนโลยจาก ตางประเทศ ทงนเพอใหบงเกดผลดตอการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาเทคโนโลยภายในประเทศอยางแทจรง โดย

(5.1) จดตงคณะกรรมการบรหารการถายทอดเทคโนโลยระดบชาตขน ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานทเกยวของ อาท ส านกงานคณะกรรมการสงเสรมก า ร ลงทน ธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ และภาค เอกชน โดยมกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เปนหนวยงานเลขานการ คณะกรรมการมหนาทส าคญ คอ จดท านโยบายระดบชาตในการสนบสนนการถายทอดเทคโนโลย ด าเนนการออกกฎหมายและก าหนดวธการตางๆ เพอสนบสนนใหการถายทอดเทคโนโลยมผลตอการพฒนาเทคโนโลยในประเทศ ก าหนดความรบผดชอบและพฒนาขดความสามารถของหนวยงานทท างานดานการถายทอดเทคโนโลย

(5.2) เสรมสรางความเขมแขงของศนยถายทอดเทคโนโลย เพอเปนหนวยงานกลางของรฐทประสานการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ กบการพฒนาเทคโนโลยภายในประเทศ อาท จดตงศนยขอมลดานการถายทอดเทคโนโลยเพอบรการแกภาค เอกชน ใหค าแนะน าเกยวกบการน าเขาเทคโนโลยตอหนวยงานทรบผดชอบในการอนญาตใหน าเขาเทคโนโลย และสงเงนตราออกนอกประเทศ ประสานงานใกลชดกบสถาบนวจยดานวทยาศาสตรและ

162

เทคโนโลย เพอเรงเราใหมการเรยนร ดดแปลง และพฒนาเทคโนโลยน าเขา ซงเปนวธการลดของการพฒนาเทคโนโลยภายในประเทศ

(5.3) สนบสนนใหส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ใหความส าคญตอเทคโนโลยควบคกบมตทางเศรษฐกจและสงแวดลอม ในการพจารณาใหการสงเสรมการลงทน

(5.4) ธนาคารแหงประเทศไทย ควรปรบปรงการจ าแนกประเภทของการจายคาธรรมเนยมเทคโนโลย เพอใหไดขอมลการซอขายเทคโนโลยทละเอยดและถกตอง ยงขน

(6) พฒนาระบบขอมลและขอสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยใหความส าคญตอ

(6.1) การจดตง เครอขายขอสนเทศทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอเปนเครอขายหนงในระบบสารนเทศแหงชาต และสนบสนนการพฒนาฐานขอมลทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยตางๆ

(6.1.1) จดตงคณะกรรมการประสานงานเครอขายขอมล ขอสนเทศทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ท าหนาทก ากบการด าเนนงานวางรปแบบของขอมลและสรางความสมพนธและขายใยการสอสารของเครอขาย

(6.1.2) ปรบปรงศนยขอมล ขอสนเทศของกระทรวง วทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน ใหเปนศนยกลางของเครอขาย โดยตองมระบบฐานขอมลทจะเกบทอยของขอมลขอสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหครบทกสาขา ทงนโดยรวมมอกบหนวยงานในเครอขาย

(6.1.3) ปรบปรงสมรรถนะของระบบขอมลขอสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหสามารถเชอมโยงกบระบบงานเชนเดยวกบของตางประเทศ

(6.2) การพฒนาระบบขอมลดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอประโยชนในการก าหนดนโยบายและแผนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(6.2.1) จดตงหนวยงานดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลยขนในส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เพอเปนผประสานงาน เครอขายของระบบขอมลดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลยระหวางภาครฐบาล เอกชน และ ตางประเทศ

163

(6.2.2.) เสรมสรางสมรรถนะทางดานอปกรณ เครองมอและบคลากร ในการเกบรวบรวม การเรยกใชและการเกบรกษาขอมล ขอมลดชน ใหมความถกตองทนสมย

(6.2.3) จดฝกอบรมเพอสรางผมความรความสามารถในการใหบรการขอมลจากระบบขอมลดชนวทยาศาสตร การพยากรณและการประเมนสถานภาพ เพอก าหนดนโยบายและวางแผนการพฒนาและใชทรพยากรวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(6.2.4) จดท าคมอการใชงานระบบขอมลดชนวทยา -ศาสตรและเทคโนโลย

(6.2.5) สนบสนนใหมการใชขอมลดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการก าหนดนโยบายและแผนการด าเนนงานในสาขาทตองอาศยวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนพนฐานส าคญ เชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม ขจดเงอนไขและขอขดขวางการสนบสนนการประสานการพฒนาและการใชขอมลดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(6.2.6) ก าหนดระดบของการเรยกใชขอมลส าหรบผใช แตละประเภทเพอปองกนการใชประโยชนในทางมควรของผใชขอมล

(7) สงเสรมบทบาทของภาคเอกชนในการพฒนาและใชเทคโนโลยโดย

(7.1) เรงรดการด าเนนงานของกองทนหมนเวยนเพอการวจยและพฒนา ซงใหการสนบสนนแกภาคอตสาหกรรมเอกชนในการกเง นดวยอตราดอกเบยต า ระยะเวลาใชคนยาว เพอน ามาใชในการวจยและพฒนา รวมทงน าผลการวจยมาใช การสรางหองวเคราะหทดสอบ และการใชเทคโนโลยใหมๆ ทมความเสยงสงในการผลต

(7.2) สนบสนนใหเอกชนใชเงนรายไดจดตงเปนทนพฒนาเทคโนโลยขนภายในธรกจของตน เพอใชเปนทนในการท าการวจยและพฒนา โดยมหลกการคอ

(7.2.1) ใหเอกชนสามารถหกเงนทสะสมเปนทนน เปน คาใชจายในการค านวณภาษเงนไดนตบคคล

(7.2.2) ไดรบยกเวนภาษเงนไดจากคาแหงกดวลล คาแหงสทธบตร และคาเครองหมายการคา อนเปนผลทไดรบจากการวจ ยและพฒนาเทคโนโลยนน มก าหนดระยะเวลาหนง

(7.2.3) ไดรบการลดหยอนอากรขาเขาส าหรบเครองดม อปกรณและเครองจกรในการด าเนนการวจยและพฒนา และการพฒนาเทคโนโลยนน

164

(7.3) ใหมคณะอนกรรมการฝายพฒนาเทคโนโลยภายใต คณะกรรมการรวมภาครฐบาลและเอกชน เพอเปนกลไกในการประสานความรวมมอระหวางภาค รฐบาลและเอกชน ในการพฒนาและใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(7.4) สนบสนนการด าเนนงานของสมาคมวชาการและวชาชพ เพอเปนแหลงวชาการอสระทมบทบาทส าคญตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ

1.4 แผนงานหลก

เพอบรรลว ตถประสงคและเปาหมายของการพฒนาดงกลาวขางตน แผนงานหลกดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จงประกอบดวย 4 แผนงานคอ

(1) แผนงานพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบบรหาร

เพอเพมประสทธภาพการบรหารงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหเปนไปโดยมเปาหมายและทศทางทชดเจน รวมทงใหมการพฒนาโครงสรางพนฐานทเปนเครองมอส าคญในการน านโยบายไปสการปฏบต โดยใหมการจดท านโยบายและแผนรวมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในระยะยาว โดยเฉพาะอยางยงการจดล าดบความส าคญกอนหลง และการประเมนแผนและโครงการ ทบทวนบทบาทของกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการ พลงงาน เพอท าหนาทเปนองคกรบรหารงานดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดอยางมประสทธ -ภาพ แกไขปรบปรงกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเปนอปสรรคตอการพฒนา และการใชวทยา -ศาสตรและเทคโนโลย รวมทงพจารณาออกกฎหมายและระเบยบทสนบสนนการพฒนาและใชวทยา-ศาสตรและเทคโนโลยใหกวางขวางและจรงจง

(2) แผนงานเพมประสทธภาพกจกรรมดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(2.1) จดตงองคกรเพอสงเสรมการวจยและพฒนา และประสานงานการลงทนในดานนขนเพอ

(ก) ผนกก าลงการด าเนนกจกรรมตางๆ ดานวทยา-ศาสตรและเทคโนโลย เพอเพมประสทธภาพของการด าเนนงานในดานน เชน การวจยและพฒนา การถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ และขอสนเทศซงกระจดกระจาย ใหเปนระบบทสมบรณและสามารถสนองตอบตอความตองการในการพฒนา และการน าไปใชไดอยางมประสทธภาพ โดยการสรางระบบและเครอขายของชาต ดานขอสนเทศวทยาศาสตรและเทคโนโลย พฒนาระบบดชนวทยาศาสตรและเทคโนโลย การปรบปรงระบบบรหารงานวจยและพฒนา และการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ

165

(ข) พฒนาใหเกดผลตภณฑใหม หรอกระบวนการผลต ใหมผลตภณฑทมมลคาสงขน โดยผลตจากวตถดบในประเทศ รวมทงสงเสรมการประดษฐ คดคนอปกรณ เครองมอและเครองใชตางๆ

(2.2) เสรมสรางสมรรถภาพการวจยและการพฒนาดานวทยา-ศาสตรและเทคโนโลยเฉพาะทาง

(2.3) รวมมอกบตางประเทศหรอองคการระหวางประเทศในดานการวจยและพฒนา การแสวงหาแหลงเงนทน และการปรบปรงขดความสามารถดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ

(2.4) เพมประสทธภาพงานดานอตนยมวทยา โดยปรบปรง คณภาพอปกรณ เครองมอพฒนาบคลากร และปรบปรงระบบประชาสมพนธ เพอใหสามารถพยากรณอากาศใหถกตองแมนย าขน ทงในระยะสนและระยะยาว

(3) แผนงานการพฒนาคนและก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

เพอผลตก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหมประสทธ-ภาพและคณภาพเพยงพอกบความตองการในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม และการพฒนาเทคโนโลยของประเทศ รวมทงใหประชาชนทวไปมความนกคดแบบมเหตมผล ตลอดจนยอมรบและแสวงหาเทคโนโลย โดยใหมการพยากรณความตองการและการวางแผนก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย การปรบปรงระบบการเรยนการสอนในระดบมหาวทยาลย อาชวศกษา และมธยม -ศกษา การสรางความเขาใจในบทบาทและคณคาของวทยาศาสตรและเทคโนโลยแกประชาชนทวไป และการเพมประสทธภาพการใชประโยชนก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(4) แผนงานเทคโนโลยเพอเพมประสทธภาพระบบการผลต

(บรรจอยในแผนงานพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน)

บทท 1 บทน ำ

1. ผลจากการพฒนาประเทศในระยะ 25 ปทผานมาท าใหระบบเศรษฐกจของประเทศไทยไดกาวเขาสระดบประเทศก าลงพฒนารายไดปานกลาง ซงเปนระดบทประเทศคแขงขนมความสามารถสงเปนอนมาก โดยเฉพาะอยางยงประเทศในกลมอตสาหกรรมใหม นอกจากนนแลวระบบเศรษฐกจของประเทศไทยยงไดทวความซบซอนมากยงขนจนท าใหระบบบรหารงานพฒนาเศรษฐกจเดมทภาครฐเปนจกรกลทส าคญไมเพยงพอทจะรบกบสภาพการแขงขนและปญหาของการพฒนาทมหลากหลายมากขนได จงจ าเปนทจะตองมการวางแนวทางทจะเปลยนแปลงบทบาทของรฐในการพฒนาประเทศ โดยระดมก าลงทกฝายใหเขามามสวนรวมในการพฒนา ตลอดจนปรบ บทบาทของรฐใหเปนฝายสนบสนนอยางมประสทธภาพทสด เพอใหเกดการผนกก าลงเปนระบบครบวงจรในการบรหารการพฒนาประเทศ ส าหรบแนวทางการปรบปรงระบบบรหารของรฐในสวนเฉพาะเรองนนมรายละเอยดปรากฏอยในแผนงานทเกยวของแลว เชน ในสวนทเกยวของกบการพฒนาชนบทปรากฏอยในแผนพฒนาชนบท สวนการปรบปรงการบรหารการคลงของภาครฐปรากฏในแผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวมและแผนพฒนารฐวสาหกจ เปนตน ดงนน แผนปรบปรงการบรหารและทบทวนบทบาทของรฐในการพฒนาประเทศในบทนจะไดมงใหความส าคญกบการบรหารของรฐเปนสวนรวมเพอเพมประสทธภาพของภาครฐในการสนบสนนภาคเอกชน ตลอดจนวางแนวทางทภาคเอกชนจะสามารถด าเนนการผนกก าลงกบภาครฐอยางครบวงจร

2. ในการปรบปรงบทบาทของภาครฐใหสามารถสนบสนนภาคเอกชนอยางมประสทธ-ภาพนนจ าเปนอยางยงทจะตองด าเนนการแกไขประเดนปญหาหลกๆ ดงน คอ

2.1 บรรเทาปญหาอนเกดขนจากการประสานงานของหนวยงานภายในภาครฐ โดยมงพฒนาปรบการท างานของรฐใหเขาสระบบแผนงานเพอใหหนวยงานตางๆ ท างานอยาง สอดคลองเปนระบบมากยงขน แทนการแยกกนท าหรอขดแยงกน

2.2 เพอเปนการสนบสนนการท างานของรฐในระบบแผนงานดงกลาวจะตองพฒนาก าลงคนภาครฐบาลใหมปรมาณและคณภาพทสอดคลองกบระบบแผนงานตามขอ 2.1

2.3 ปรบเครองมอการบรหารทรฐมอยใหมประสทธภาพมากยงขน โดยเฉพาะกลไกการประชาสมพนธเพอการพฒนา และลดอปสรรคการพฒนาอนเกดจากกฎระเบยบตางๆ ของภาคราชการ ซงในสวนนจะเกยวเนองกบอนบญญต และระเบยบขอบงคบของราชการเปนสวนใหญ เฉพาะขบวนการแกไขปญหาในสวนของฝายนตบญญตอยนอกขอบเขตอ านาจของฝายบรหาร

167

2.4 แกไขขอขดแยงพนฐานระหวางภาครฐและเอกชน โดยมงพฒนาคณภาพการใหบรการของภาครฐใหดขน

2.5 ก าหนดแนวทางความรวมมอระหวางภาครฐบาลกบภาคเอกชนเพอผนกก าลงในการพฒนาประเทศใหแนชดยงขน ตอเนองจากทไดเรมด าเนนการมาแลวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

3. ผลการด าเนนการตามขอ 2.1 ถง 2.5 จะท าใหการพฒนาประเทศมพลงมากขนและเปนการแกปญหาพนฐานซงเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศในระยะทผานมา การด าเนนงานตามแนวทางนสามารถท าไดโดยไมตองอาศยการลงทนมากนกและสามารถทจะด าเนนการไดทนท หากปราศจากการปรบปรงแกไขตางๆ ดงกลาวขางตนแลว นอกจากระบบราชการจะยงอยในสภาพออนแอ ขาดการประสานงานทดแลวยงมผลกระทบตอการด าเนนงานของภาคเอกชน ซงเปนภาคการผลตทส าคญอกดวย ส าหรบรายละเอยดของแนวทางการด าเนนงานในแตละดานปรากฏอยในบทตางๆ ของแผนน

บทท 2 การปรบปรงระบบบรหารของรฐใหเขาสระบบแผนงาน

1. ปญหาส าคญประการหนงในการด าเนนการบรหารการพฒนาของรฐ คอ ปญหาการขาดการประสานงานในระหวางหนวยราชการทเกยวของ และผลจากการนท าใหการด าเนนงานของระบบราชการขาดพลงและในหลายกรณไมไดผลเทาทควร นอกจากนนยงเปนอปสรรคตอการด าเนนงานในภาคเอกชนอกดวย แนวทางส าคญทอาจน ามาใชในการแกปญหาการประสานงานไดมอย 2 ประการ คอ

1.1 ใชระบบแผนงานเปนหลกในการด าเนนงาน การท างานโดยหลายสวน ราชการนนจ าเปนทจะตองยดแผนงานรวมกนจงจะเกดผล วธการเชนนเรยกวาการท างานในระบบแผนงาน ซงเปนระบบทสามารถใชไดผลในการบรหารงานพฒนาของประเทศตางๆ มาแลว

1.2 ปรบปรงก าลงคนภาครฐบาลใหเหมาะสมทงในดานคณภาพและปรมาณเพอใหสนบสนนการท างานในระบบแผนงานดงกลาวขางตน

รายละเอยดของการด าเนนการตามแนวทางทง 2 มดงน

แนวทางการปรบการท างานของรฐเขาสระบบแผนงาน

ขอเทจจรงและสภาพปญหา

2. ขอเทจจรงทวาหนวยราชการแตละหนวยตางด าเนนการเปนเอกเทศ ท าใหเกดความขดแยง ขาดพลงและขาดประสทธภาพนนเปนททราบกนอยท วไป สภาพเชนนนบวนแตจะเปนอปสรรคในการพฒนาประเทศ ทงน เพราะการพฒนาประเทศในปจจบนจ าตองอาศยการรวมพลงจากหลายสาขาโดยมวตถประสงคทชดเจนรวมกน แนวทางหลกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงมงเนนการปรบปรงประสทธภาพการท างานและคณภาพของงานพฒนา จงจ าเปนทจะตองมการบรรเทาปญหานอยางเรงดวน วธการบรรเทาปญหาในเรองนไดมการรเรมขนแลวในแผนพฒนาชนบทในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และจ าเปนทจะตองมการขยายผลตอไปในเรองทมความส าคญ เชน การสงออก การจางงาน ฯลฯ ซงตองการความรวมมอจากหนวยราชการจ านวนมากหรอในเรองการปรบปรงโครงสรางการผลต ซงทกหนวยราชการจะตองรวมมอกนจงจะเกดผล

169

วตถประสงค

3. เพอกระตนใหเกดการด าเนนการพฒนาประเทศแบบผนกก าลง อยางเปนระบบ ครบวงจรและมประสทธภาพในการบรหารงานพฒนา

แนวทางการพฒนา

4. เพอสนบสนนใหการด าเนนการของรฐเปนไปตามระบบแผนงานอยางมประสทธ-ภาพ และเปนระบบครบวงจรจงไดก าหนดกลยทธการพฒนาไว 9 แนวทาง ดงน

4.1 ปรบปรงการประสานงานของหนวยงานกลาง 4 หนวยงาน คอ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส านกงบประมาณ ส านกงานขาราชการ พลเรอน และกระทรวงการคลง เพอใหเกดการประสานแผนตางๆ ดงกลาวไดสอดคลองเปนกระบวนการเดยวกนโดยใหน าหนกแกการจดท าแผนประจ าป ซงหนวยงานกลางทกหนวยควรก าหนดระยะเวลาการท างานใหสอดคลองและประสานกน

4.2 เนนใหทกหนวยราชการยดการท างานในระบบแผนงาน โดยใหแตละ แผนงานครอบคลมสวนราชการทเกยวของในลกษณะเปนระบบครบวงจร

4.3 เ นนการปรบปรง เครอ งมอการท างานโดยการกระตนใหมระบบ “ผอ านวยการโครงการ” และใหมแผนปฏบตการทชดเจน แผนปฏบตการในโครงการตางๆ จะตองยดถอวตถประสงค และเปาหมายสวนรวมของแตละแผนงานเปนหลก และใชแผนปฏบตการดงกลาวเปนเครองมอหลกในการประสานการจดสรรก าลงคน การจดสรรงบประมาณและการบรหาร ตดตามผล และรายงานอยางเปนระบบ ในปจจบนการใชแผนปฏบตการยงมอยจ ากดมาก หนวยราชการทยดแผนงานและแผนปฏบตการเปนหลกมจ านวนนอยมาก

4.4 สนบสนนหนวยวางแผนในระดบกระทรวงใหมประสทธภาพและสามารถเปนศนยกลางการประสานแผนงานระดบกระทรวงไดอยางแทจรง โดยมส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สนบสนนการประสานแผนงานระหวางกระทรวง

4.5 ใหสวนราชการตางๆ ระดบกรมมสวนในการจดท าแผนปฏบตงานรวมกนมากขน ทงภายในกระทรวงและระหวางกระทรวงใหสอดคลองกบแผนพฒนาฯ และสามารถน าไปปฏบตไดโดยสอดคลองกน

4.6 ก าหนดแนวทางประสานความเขาใจระหวางหนวยงานทเกยวของและ ปรบปรงโครงสรางแผนงานทกปเพอใหเกดความเหมาะสม โดยใหส านกงบประมาณเปน เจาของเรอง

170

4.7 ในการใชงบประมาณแบบแผนงานควรสนบสนนใหส านกงบประมาณวเคราะหการท างานของสวนราชการตางๆ ในลกษณะแผนงานเพอประโยชนในการจดสรร งบประมาณใหถกตองตามความจ าเปนในลกษณะเปนระบบครบวงจร

4.8 ใหองคกรกลางบรหารงานบคคลประสานงาน และเปนแกนกลางใหมการ จดท าและก ากบแผนก าลงคนภาครฐในทกสวนราชการใหมความสอดคลองระหวางแผนงาน แผนเงน และแผนคน โดยเนนใหมการใชก าลงคนทมอยแลวอยางมประสทธภาพ

4.9 ศกษาวางแนวทางการพฒนาระบบขอมลเพอการบรหารใหสามารถเปนศนยกลางระดบประเทศในการรวบรวมขอมลจากสวนกลางและพนทเพอเชอมโยง แลกเปลยน และประสานขอมลจากหนวยงานตางๆ ในทกระดบเปนระบบเดยวกน

แนวทางการปรบปรงระบบก าลงคนภาครฐบาล

ขอเทจจรง

5. ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 รฐบาลไดพยายามศกษาก าลงคนภาครฐ ในแงของกลไกและกระบวนการตางๆ ทเกยวของ ในแงของกลไกนนไดปรบปรงบทบาทของคณะกรรมการปฏรประบบราชการและระเบยบบรหารราชการแผนดนและจดตงคณะ -กรรมการพฒนาก าลงคนระดบกระทรวงและทบวง เปนตน สวนในแงกระบวนการนนกไดมการจดใหมแผนอตราก าลง 3 ป ของหนวยราชการตางๆ ซงเปนสวนหนงของการวางแผนก าลงคนภาค รฐบาล

6. การรเรมวางกลไกและกระบวนการตางๆ ดงกลาวขางตน แมจะสามารถชวย ยกระดบคณภาพการด าเนนการภาครฐไดในระดบหนง แตกยงมปญหาอนๆ ทจะตองปรบปรง ตอไปอก โดยเฉพาะการพฒนาระบบการประสานแผนก าลงคนใหเขากบระบบแผนงานแทนการแยกพจารณาในระดบกรมแตละกรมเปนเอกเทศ ซงจะเปนการไมสอดคลองกบการท างานในระบบ แผนงานดงกลาวขางตน

สภาพปญหา

7. ปญหาการพฒนาก าลงคนภาครฐบาลนน อาจสรปแยกเปน 2 เรองส าคญ ดงน

7.1 ปญหาดานปรมาณและการกระจายขาราชการ

171

(1) ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการก าหนดเพดานการเพมอตราก าลงของขาราชการในส านกงานตางๆ ไดไมเกนรอยละ 2 ตอป ซงท าใหมการชะลอการเพมอตราก าลงของภาคราชการลงบาง แตในระยะทผานมาอตราก าลงคนภาครฐบาลกยงเพมสงขนกวาเปาหมายรอยละ 2 ซงท าใหคาใชจายของรฐในสวนทเกยวของกบก าลงคนอนไดแก เงนเดอน คาจาง คาตอบแทนเพมสงขนเปนประมาณรอยละ 36 ของรายจายทงสน และมแนวโนมสงขน ซงท าใหรฐมเงนเพอใชจายพฒนาประเทศนอยลง

(2) การทใหสวนราชการแตละหนวยยดถออตราการเพมก าลงคนในแตละปไมเกนรอยละ 2 ของจ านวนต าแหนงทมอตราเงนเดอนเปนโควตานน ท าใหขาดการมอง ภาพรวมและกอใหเกดปญหาการใชก าลงคนของภาครฐซงยงมไดมการกระจายไปตามความตองการใชงานของสวนราชการตางๆ อยางเหมาะสม บางสวนราชการมก าลงคนเกนความตองการ ในขณะทบางสวนขาดแคลนก าลงคน โดยมไดมการตรวจสอบและด าเนนการยบต าแหนง และ โยกยายบคลากรของสวนราชการทเกนความตองการไปยงสวนราชการทขาดแคลน นอกจากนนยงขาดมาตรฐานการปฏบตการทจะใชวดความตองการก าลงคนของแตละหนวยงาน

(3) การกระจายก าลงคนทมคณภาพไปสชนบททหางไกลยงมอตราต าและขาดกลไกทเหมาะสม ตลอดจนการบรหารและการจดการเพอกระจายก าลงขาราชการยงไมไดพฒนาเทาทควร

7.2 ปญหาทางดานการพฒนาคณภาพของขาราชการ

(1) การพฒนาคณภาพก าลงคนภาครฐยงขาดทศทางและนโยบายทแนชด การพฒนาบคลากรขนอยกบการพจารณาด าเนนการของแตละสวนราชการเอง และขาดความตอเนองอยางเปนระบบ ขาดการประสานงานและรวมมอระหวางหนวยฝกอบรมตางๆ ท าใหการพฒนาบคลากรมลกษณะตางคนตางท าไมตรงกบความตองการและไมประหยด

(2) การฝกอบรมเพอพฒนาก าลงคนภาครฐยงไมไดเปนทยอมรบวามความส าคญอยางแทจรง ดงปรากฏวาผเขารบการอบรมมไดเปนผรบผดชอบโดยตรงกบสาขาวชาทฝกอบรม ตลอดจนเทคนควธการทไมเหมาะสม และขาดการประเมนผลการฝกอบรม

แนวทางการพฒนา

8. เพอใหสามารถพฒนาคณภาพก าลงคนภาครฐบาลใหมประสทธภาพมากยงขนควรก าหนดใหองคกรกลางบรหารงานบคคล ปรบปรงและพฒนาระบบขอมลก าลงคนภาครฐบาลใหม รายละเอยดเพยงพอและมความถกตองสมบรณและทนสมย เพอใชในการก าหนดแผนนโยบายและการบรหารก าลงคนภาครฐบาลไดอยางมประสทธภาพตามแนวทางดงตอไปน

172

8.1 ดานปรมาณและการกระจายขาราชการ

(1) ในระหวางทยงไมมแผนก าลงคนบงคบใช ใหหนวยงานกลาง ไดแก ส านกงบประมาณ องคกรกลางบรหารงานบคคล และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รวมกนก าหนดสดสวนงบประมาณหมวดเงนเดอนและคาจางประจ าตองบประมาณทงหมดในแตละปและในในการจดสรรใหแกสวนราชการตางๆ ใหค านงถงความจ าเปนและความส าคญในระบบแผนงาน เพอใชเปนกรอบก าลงคนภาครฐบาลแทนการใชนโยบายเพม ก าลงคนเฉลยไมเกนรอยละ 2 ตอป

(2) ใหองคกรกลางบรหารงานบคคลพจารณาก าหนดกฎเกณฑการเฉลยก าลงคนมผลใชบงคบโดยเรวทสด พรอมทงด าเนนการใหกระทรวง ทบวง กรม ส ารวจขอมลและด าเนนการเกลยก าลงตามกฎเกณฑดงกลาว

(3) ใหมก ารก ร ะจายก า ลง คนภาครฐบาล ร ะดบท มค ว ามรความสามารถออกไปสภมภาคและชนบทใหมากขน โดยปรบปรงรายได สวสดการ ประโยชนเกอกล และสงจงใจอนๆ อยางเหมาะสม

8.2 ดานการพฒนาคณภาพขาราชการ

(1) ใหองคกรกลางบรหารงานบคคลเปนผประสานงานใหหนวยงานจดท าแผนก าลงคนอยางเปนระบบและตอเนองในทกๆ ระดบ

(2) ใหองคกรกลางบรหารงานบคคล พจารณากฎเกณฑเพอเปดโอกาสใหบคลากรภาครฐบาลสามารถไปปฏบตงานในภาคเอกชนไดในระยะหนง และเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขามาปฏบตงานในภาคราชการเปนการชวคราวเพอน าประสบการณของทงสองภาคมาใชในการปฏบตงานใหมประสทธภาพยงขน

(3) ใหกระทรวงการคลง ส านกงบประมาณ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และองคกรกลางบรหารงานบคคลรวมกนส ารวจและเสนอ รฐบาลเกยวกบการปรบโครงสราง เงนเดอน และคาจางเปนครงคราว โดยใหส านกงาน ก .พ. เปน ผประสาน

(4) สนบสนนการวจยเกยวกบการพฒนาขาราชการพลเรอนเพอพฒนาประสทธภาพก าลงคนในระบบราชการไทย โดยการวจยและพฒนาวธการใหการฝกอบรมเปนเงอนไขในการบรหารงานบคคล การศกษา วจยเกยวกบผลกระทบดานตางๆ ทมตอคณภาพการปฏบตงานของขาราชการ ตลอดจนการพฒนาหลกสตร สมมนานกบรหารระดบสง และอบรม นกบรหารระดบตนในราชการพลเรอน

173

(5) สนบสนนการพฒนาเทคโนโลยเพอการพฒนาส าหรบขาราชการใหมการน าเทคนคและเทคโนโลยเพอการพฒนามาปรบใชในการฝกอบรมขาราชการพลเรอน ตลอดจนใชหลกสตรฝกอบรมทมความจ าเปนรวมกนของสวนราชการตางๆ เพอใหการพฒนาเปนระบบ มประสทธภาพและประหยด

(6) พฒนาจตใจขาราชการและพนกงานรฐวสาหกจใหมความส านกในหนาท มคณธรรมและมความซอสตยสจรต

บทท 3 การปรบปรงเครองมอสนบสนนของรฐในการบรหารการพฒนา

1. นอกจากการปรบปรงระบบการบรหารงานพฒนาในภาคราชการโดยตรงดงกลาวในบทกอน การพฒนาประเทศโดยระบบแผนงาน จ าเปนทจะตองมเครองมอสนบสนนเพอใหสามารถด าเนนงานลลวงไปดวยด ในชวงเวลาทผานมาเครองมอสนบสนนตางๆ ยงมไดมการใหความส าคญอยางเพยงพอและตอเนอง เครองมอสนบสนนของรฐทควรไดรบความส าคญเพมขนในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ม 2 ประการ คอ

1.1 การประชาสมพนธเพอการพฒนา ซงเปนกลไกในการสอความเขาใจและกระตนใหเกดการเขารวมและมสวนรวมในการพฒนาประเทศ อนเปนปจจยทมความส าคญอยางยงในการผนกก าลงเพอพฒนาประเทศ

1.2 การปรบปรงระเบยบขอบงคบของราชการเพอการพฒนา เนองจากในระยะทผานมาความสมพนธระหวางระบบราชการกบธรกจเอกชน ตลอดจนประชาชนทวไปยงมปญหาอนเกดจากกฎ ระเบยบตางๆ ซงไมเอออ านวยตอการผนกก าลงเพอการพฒนาประเทศ ดงนน การปรบปรงกฎและระเบยบจงเปนเครองมอทส าคญประการหนงในการเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางรฐและประชาชน และจ าเปนทจะตองไดรบการปรบปรงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

รายละเอยดการปรบปรงปจจยทง 2 ดงกลาวขางตนปรากฏดงตอไปน

การปรบปรงระบบการประชาสมพนธเพอการพฒนา

ขอเทจจรง

2. นบตงแตมการพฒนาประเทศโดยใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 1 มาจนถงปจจบน ยงมไดมการน าวชาการประชาสมพนธมาใชในการพฒนาประเทศอยางจรงจง แมวาหลายๆ ฝายจะไดตระหนกถงความส าคญ และไดมการจดตงหนวยงานทเกยวของกบการประชาสมพนธขนเปนจ านวนมาก แตกเปนการประชาสมพนธในลกษณะตางคนตางท า โดยมงเนนเฉพาะงานทตนรบผดชอบ มไดมอบภาพการพฒนาโดยสวนรวมอยางเปนระบบและขาดการ ประสานงานกบหนวยงานอนๆ เปนผลใหประชาชนทวไปและภาคเอกชนซงเปนก าลงส าคญในการ

175

พฒนาประเทศขาดความรความเขาใจเกยวกบแนวนโยบายการพฒนาประเทศทงระบบ ท าใหการเขารวมกระบวนการพฒนาไมเปนไปอยางเตมเมดเตมหนวย

3. ดงนน เพอใหการพฒนาในระยะเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 บรรลถงวตถ-ประสงคและเปาหมายทก าหนดไว จงเหนควรใหมแผนประชาสมพนธเพอการพฒนาขนส าหรบเปนแผนแมบทในการจดเตรยมแผนพฒนาการประชาสมพนธดานตางๆ ของภาครฐบาลและภาค เอกชนใหประสานสอดคลองซงกนและกน อนจะกอใหเกดพลงในการสรางความร ความเขาใจ จนสามารถจงใจใหทกฝายเขารวมในการปฏบตตามแผนพฒนาฯ มากขน

วตถประสงค

4. วตถประสงคหลกของแผนประชาสมพนธเพอการพฒนาทส าคญม 2 ประการ คอ

4.1 เรงสรางความร ความเขาใจเกยวกบสาระส าคญและวธการด าเนนงานพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 อยางกวางขวางโดยผานเครองมอการประชาสมพนธทมอยแลว เพอจงใจใหทกฝายเขารวมกบสวนราชการในการปฏบตงานตามแผนพฒนาฯ มากขนกวาทแลวมา

4.2 เนนการพฒนาคณภาพการประชาสมพนธของรฐ ใหสนบสนนการพฒนาประเทศมากยงขน

เปาหมาย

5. ก าหนดกลมเปาหมายเพอการรบขอมลขาวสารเพอการพฒนาใหเหมาะสม โดยจ าแนกเปนกลมตางๆ เชน กลมผบรหาร สมาชกรฐสภา พรรคการเมอง ขาราชการ สอมวลชน และประชาชนทวไป ทงน ใหจดสอทเหมาะสมส าหรบกลมตางๆ และด าเนนการสงขอมลขาวสารสกลมเปาหมายอยางตอเนอง รวมทงจดระบบใหมการรบฟงขอคดเหนจากกลมตางๆ เพอใหเกดการ สอสารทง 2 ทางอนจะน าไปสการรวมคด รวมท า มากขนกวาในอดตทผานมา

แนวทาง

6. เพอใหบรรลถงวตถประสงคและเปาหมายขางตน เหนควรก าหนดแนวทางการประชาสมพนธเพอการพฒนาโดยเฉพาะการสรางความเขาใจเกยวกบแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 และประเดนการพฒนาทส าคญอนๆ ดงตอไปน

176

6.1 แนวทางการพฒนาคณภาพการประชาสมพนธ

เนองจากการประชาสมพนธของรฐทแลวมา และในปจจบนยงมปญหาทางดานคณภาพอยมาก กลาวคอ ยงไมสามารถสรางศรทธาและดงประชาชน ตลอดจนกลมเปาหมายตางๆ ใหเขารวมในขบวนการพฒนาประเทศไดมากเทาทควร ดงนนจงเหนควรก าหนดแนวทางพฒนาคณภาพการประชาสมพนธเพอการพฒนาในแผนพฒนาฯ

(1) เรงพฒนาความสมพนธและความเขาใจระหวางหนวยราชการ ฝายปฏบต สอมวลชน และประชาชน โดยจดระบบใหมการแลกเปลยนขอมล ขาวสารและทศนคตตางๆ ในการพฒนาเรองทเกยวของอยางตอเนองและสม าเสมอ

(2) ขอมลขาวสารตางๆ ทเผยแพรออกไป ควรเนนน าหนกในการดงความสนใจของกลมเปาหมายเพอใหเขามามสวนรวมในกจกรรมทมความส าคญตอการพฒนาใหมากทสดเทาทจะมากได

6.2 แนวทางการพฒนาเครองมอการประชาสมพนธ

ส าหรบการพฒนาเครองมอตางๆ นน ควรก าหนดแนวทางเพอการปฏบต ดงน

(1) ในระยะแรกใหมการจดท าแผนการบ ารงรกษาเครองมอสอสารและใหมการระดมทรพยากรดานสอสารการประชาสมพนธของรฐมาใชเพองานประชาสมพนธของชาต รวมทงใหหนวยงานทมหนาทรบผดชอบขอความรวมมอสอมวลชนภาคเอกชนในการพฒนาสอสารการประชาสมพนธของรฐ และรวมในการเผยแพรประชาสมพนธ โดยค านงถงผลประโยชนของประเทศชาต

(2) สนบสนนใหมการน าเทคโนโลยและเครองมอการสอสารทเหมาะสมมาใชในการด าเนนงานประชาสมพนธและหากเครองมอสอสารชนดใดทผลตไดภายในประเทศและไดรบเครองหมายมาตรฐานใหสนบสนนการใชเครองมอดงกลาว

(3) ในดานการพฒนาสอการประชาสมพนธ หรอการลงทนจดซอเครองมอการสอสาร ในหลกการใหเปนไปตามนโยบายทก าหนดไวในแผนงานพฒนาระบบบรการพนฐานของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6

วธการด าเนนการ

7. โดยทความจ าเปนในดานการเผยแพรท าความเขาใจเกยวกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 เปนเรองเรงดวน จงเหนควรใหมคณะอนกรรมการเฉพาะกจขนชดหนง

177

ในคณะกรรมการประชาสมพนธแหงชาต เพอด าเนนการประสานแผนปฏบตการ และด าเนนการประชาสมพนธผานสอตางๆ รวมทงการประเมนผลเพอใหการประชาสมพนธไดผลดยงขน

8. ส าหรบการพฒนาคณภาพการประชาสมพนธใน 6.1 นน คณะกรรมการประชา-สมพนธแหงชาต ควรเรงรดด าเนนการจดใหมแผนปฏบตการประชาสมพนธเพอการพฒนาประจ าปโดยเนนการใหความร ความเขาใจ ตอบคลากรทางดานประชาสมพนธของรฐเพอใหมความสามารถในการคดเลอกขาวสาร หรอขอมลทมประโยชน และสามารถน าไปดดแปลงใชกบสอทเหมาะสมในโอกาสตอไป ขณะเดยวกนกควรเรงจดระบบใหมการแลกเปลยนขาวสารและทศนะระหวางฝายปฏบตและสอมวลชน ตลอดจนจดใหมการตดตามและประเมนผลอยางสม าเสมอ

9. ทางดานการพฒนาเครองมอการประชาสมพนธใน 6.2 ใหยดหลกปฏบตทก าหนดไวในแผนพฒนาระบบบรการพนฐานในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ในสวนทเกยวกบการพฒนาการ สอสาร ซงมงเนนการลงทนเฉพาะทจ าเปน โดยค านงถงความเหมาะสมของสถานะการเงนและการคลงของประเทศ และใหเอกชนมสวนรวมในการลงทนตางๆ มากขน

แนวทางการปรบปรงระเบยบขอบงคบของราชการเพอการพฒนา

ขอเทจจรง

10. การพฒนาประเทศเปนกระบวนการทตองปรบปรงเปลยนแปลงใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมของโลกตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงเนนการปรบ บทบาทของภาครฐ โดยสนบสนนใหภาคเอกชนเปนผด าเนนการพฒนาอยางเตมทโดยรวมมอกบภาครฐ เพอเพมประสทธภาพในการบรหารการพฒนาใหเกดการผนกก าลง เปนระบบครบวงจรมากขน เพอการนจ าเปนตองมการปรบปรงแกไขระเบยบขอบงคบของทางราชการเพอใหเอออ านวยตอการเปลยนแปลงบทบาทของรฐดงกลาว

11. อปสรรคสวนใหญในการปรบบทบาทการบรหารดงกลาวในปจจบนสบเนองมาจากระเบยบขอบงคบของฝายบรหาร ซงในอ านาจของกฎหมายทออกโดยฝายนตบญญต แตเนองจากในเรองกฎหมายนนเปนกระบวนการทางรฐสภา ซงอยนอกเหนอขอบเขตของแผนน ในบทนจงจะเนนหนกเฉพาะอนบญญต (ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ) และค าสงทางบรหารซงเกยวของกบระบบ ราชการโดยตรง

12. เพอสนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทในการพฒนาอยางเตมทจงตองปฏรประบบราชการใหเกดความรวดเรว และมประสทธภาพในการบรการประชาชน โดยการปรบปรงสวน ราชการใหสอดคลองกบการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม ขจดความซ าซอนในการปฏบตหนาท

178

และการบรหารงาน กระจายอ านาจการบรหารราชการไปสราชการสวนภมภาค และเสรมสรางความเปนอสระของการปกครองสวนทองถนใหเหมาะสมยงขน

สภาพปญหา

13. อนบญญต (ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ) และค าสงทางบรหารในปจจบน มปญหาทส าคญๆ ดงน

13.1 มสวนสรางความซ าซอนเนองจากหนวยงานทออกอนบญญตตางๆ แตละหนวยงานตางมองเฉพาะขอบเขตและความตองการของตนเอง โดยไมค านงถงภาพสวนรวม เทาทควร

13.2 บางสวนเขาใจยาก ขาดความชดเจน และขาดความแนนอน ซงกอใหเกดความไมสะดวกหรอเปนอปสรรคตอประชาชน

13.3 มสวนในการเพมตนทนในการด าเนนงานและการลงทนดานตางๆ ของ เอกชนโดยไมจ าเปน

13.4 ไมมการเปลยนแปลงปรบปรงตามขอเทจจรงทางเศรษฐกจและสงคมทเปลยนแปลงไปอยเสมอ

13.5 ไมสอดคลองกบความตองการของสวนรวมอยางเพยงพอ ทงน เปนเพราะระเบยบขอบงคบบางสวนสะทอนถงความตองการเฉพาะเรองมากเกนไป

วตถประสงค

14. วตถประสงคหลกของการปรบปรงระเบยบขอบงบคบของทางราชการเพอการพฒนาม 3 ประการ คอ

14.1 พจารณาปรบปรงอนบญญต (ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ) และค าสงทางบรหารเพอขจดความซ าซอนในอ านาจหนาทและขนตอนการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ ตลอดจนเพอใหเกดความเขาใจงาย มขอบเขตทชดเจน มความยดหยนและสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคมทเปนจรง

14.2 พจารณาปรบปรงอนบญญต (ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ) และค าสงทางบรหารเพอเพมประสทธภาพในการพฒนาประเทศ

14.3 พจารณาปรบปรงอนบญญต (ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ) และค าสงทางบรหารเพอใหเกดความเทาเทยม สะดวก และเปนธรรมมากยงขนในการใหบรการของรฐ

179

แนวทางการพฒนา

15. เพอใหสามารถด าเนนการไดตามวตถประสงคในขอ 14 เหนควรก าหนดแนวทางการพฒนา ดงน

15.1 ใหส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาเปนแกนกลางและมกลไกหลกประกอบดวย คณะนตศาสตรของมหาวทยาลยตางๆ เขารวมในรปของคณะกรรมการพจารณาศกษาเพอเสนอแนะการปรบปรงแกไขกฎหมายเพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตอรฐบาล

15.2 ใหส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาพจารณาการจดตงระบบและองคกรทจะด าเนนการศกษาแนวทางการปรบปรงโครงสรางของอนบญญตใหสอดคลองกบวตถประสงคในการพฒนา

15.3 สนบสนนใหส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาด าเนนโครงการวจยในเรองสภาพบงคบของกฎหมายทไมสอดคลองกบสภาพปจจบน

บทท 4 แนวทางการปรบปรงกลไกการใหบรการของรฐ

ขอเทจจรง

1. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมความพยายามทจะสงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชน เพอเปนการผนกก าลงในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ แตในระยะเวลาทผานมาการใหบรการของรฐแกเอกชนเปนจดหนงซงเปนมลเหตส าคญทกอใหเกดปญหาขดขวางการผนกก าลงระหวางภาครฐบาลและเอกชน ทงนเนองจากไดมขอขดแยงพนฐานระหวางความเขาใจของภาครฐบาลและเอกชนในการด าเนนงานของแตละภาค กลาวคอ ภาคเอกชนนนตองการทจะไดรบบรการทมคณภาพและสะดวกรวดเรวจากภาคราชการ ในขณะทภาคราชการเหนความจ าเปนทจะตองด าเนนการตางๆ โดยรอบคอบและเปนไปตามกฎเกณฑของทางราชการ ซงขอขดแยงทเกดขนนมความส าคญอยางมากเมอพจารณาจากขอเทจจรงวา

1) ภาคเอกชนทมความจ าเปนจะตองรบบรการจากภาครฐบาลมเปนจ านวนมาก ซงรวมถงบคคลในทกระดบฐานะเศรษฐกจและทกอาชพ

2) การใหบรการบางประเภทของภาครฐบาลมสวนเกยวของโดยตรงกบตนทนและประสทธภาพในการด าเนนงานของภาคเอกชน ซงสงผลถงความสามารถในการแขงขนของ ภาคเอกชน

2. เนองจากกลไกการใหบรการของรฐนนมผลกระทบตอภาคเอกชนอยางกวางขวาง และมความส าคญตอระบบเศรษฐกจอยางมากดงกลาวขางตน หากไมมการแกไขปญหานความพยายามของรฐในการสงเสรมความสมพนธ ความเขาใจ และความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนจะไมสามารถบรรลผลไดแมวาจะใชความพยายามสกเพยงใด

การวเคราะหปญหา

3. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ภาครฐบาลไดมความพยายามในการปรบปรงกลไกการใหบรการของรฐไปบางแลว ซงปรากฏวาไดประสบผลส าเรจในหลายดาน อาทเชน การท าหนงสอเดนทาง การตอทะเบยนรถยนต ฯลฯ จากผลการวเคราะหแนวทางการด าเนนการแกปญหาดงกลาวในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 สามารถสรปแนวทางทรฐบาลใชแกไขปญหาเกยวกบคณภาพการบรหารงานของรฐจนประสบผลส าเรจได 3 แนวทาง คอ

181

3.1 การปรบปรงกลไกและอตราคาบรการเพอใหสามารถบรการประชาชนไดอยางมประสทธภาพขน โดยอาจวาจางก าลงคนเพมเตมมาสนบสนนการท างานใหมความคลองตวรวดเรวมากยงขน ตวอยางการด าเนนการภายใตแนวทางนไดแก การปรบอตราคาธรรมเนยม การท าหนงสอเดนทาง ซงท าใหเกดความรวดเรวและเปนธรรม เปนตน

3.2 การปรบปรงขนตอนการใหบรการใหรวดเรวและมประสทธภาพมากยงขนภายในหนวยงานเดยวกน หรออาจเปนการรวมการใหบรการจากหลายหนวยงานมาอยภายใตระบบและองคกรเดยว ตวอยางการด าเนนการภายใตแนวทางนไดแก การตอทะเบยนรถยนตและการจดตงศนยบรการผสงออก (One Stop Service) ของกระทรวงพาณชย เปนตน

3.3 การมอบใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการใหบรการในกจการบางสวนอนเปนการเพมความสะดวกและความคลองตวแกผมาใชบรการ ตวอยางการด าเนนการภายใตแนวทางน ไดแก การหกบญชธนาคารพาณชยในกรณการเสยคาบรการสาธารณะ เชน ไฟฟา ประปา โทรศพท ตลอดจนการใหภาคเอกชนเปนผตรวจสอบคณภาพสนคา หรอรบรองคณภาพสนคา เปนตน

แนวทางการพฒนา

4. เพอใหสามารถปรบปรงกลไกการใหบรการของรฐใหมประสทธภาพมากยงขนอนจะเปนการเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ และลดขอขดแยงระหวางภาคเอกชนและภาครฐบาล จ าเปนทจะตองมการขยายการด าเนนการของภาครฐบาลตามแนวทางทง 3 ดงกลาวขางตนใหครอบคลมกวางขวางยงขนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงแนวทางในการสงเสรมควรด าเนนการ ดงตอไปน

4.1 ใหมการออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรเพอก าหนดวธการและขนตอนการด าเนนการปรบปรงกลไกการใหบรการของรฐตามแนวทางการปรบปรงกลไกและอตราคาบรการ การปรบปรงขนตอนการใหบรการ และการใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการใหบรการในกจการบางสวนของภาครฐบาล โดยใหหนวยงานตางๆ พจารณาเลอกแนวทางใดแนวทางหนงเปน แนวทางในการปฏบตตามความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพการณของแตละหนวยงาน และใหมการจดท าเปนแผนปฏบตการของหนวยงานนนๆ ขน

4.2 มอบหมายใหองคกรกลาง เชน คณะกรรมการปฏรประบบบรหารราชการแผนดนเปนผรบผดชอบในการตดตามดแลใหหนวยราชการตางๆ มแผนปฏบตการในการปรบปรงคณภาพการใหบรการ ตลอดจนตดตามผลการด าเนนงานตามแผนปฏบตการดงกลาว

4.3 ใหหนวยงานกลางสนบสนนหนวยงานทมแผนปฏบตการเพอเพมคณภาพการใหบรการประชาชน โดยถอวาแผนปฏบตการดงกลาวเปนแผนงานทมล าดบความส าคญสง

บทท 5 การประสานความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชน

ขอเทจจรง

1. บทบาทของภาคเอกชนในกระบวนการพฒนาเศรษฐกจไทย มไดจ ากดอยเฉพาะ ในฐานะเปนผลงทนและผด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ เทานน ยงมสวนรวมกบภาครฐบาลอยางส าคญในอนทจะสงเสรมและเรงรดกระบวนการพฒนาเศรษฐกจใหกาวหนาตอไปอกดวย ความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนไดมการขยายตวออกไปอยางรวดเรว ทงในแงผลของงานและจตส านกของความรบผดชอบรวมกนในขบวนการพฒนา ซงจะสงเกตเหนไดจากการทตวแทนภาคเอกชนไดเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาสวนรวมและพฒนาเศรษฐกจของประเทศมากขน ในระยะทผานมามการรวมมอกนด าเนนกจกรรมอนเปนประโยชนตอทองถนและสวนรวมหลายประการ รวมทงการรวมเจรจาทางเศรษฐกจ การคาและการลงทนกบตางประเทศ ซงกจกรรมความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนทเกดขนน ไดชวยสรางโอกาสใหเกดความรความเขาใจและทศนคตของแตละฝายเปนอยางด ขณะเดยวกนกชวยสรางบรรยากาศแหงความรสกรบผดชอบรวมกนตอการพฒนาประเทศ ชวยขจดอปสรรคทงหลายทงปวงทเกดขน และรวมกนวางแนวทางทถกตองเหมาะสม เพอเสรมความแขงแกรงของระบบเศรษฐกจไทยตอไปในอนาคต

2. รฐบาลเองไดตระหนกถงความส าคญในการระดมความรวมมอจากภาคเอกชนเขามาสกระบวนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 กไดมการระบถงแนวนโยบายของรฐ ในการสนบสนนและสงเสรมบทบาทภาคเอกชนในการเขารวมแกไขปญหาและพฒนากจกรรมตางๆ รวมกน ซงไดปรากฏผลบางเรอง เชน โครงการลงทนในเขตชลประทาน การหาตลาดตางประเทศ และการประหยดพลงงาน การจดระบบประสานงานในรปของคณะกรรมการรวมระดบสง และการพฒนาสถาบนธรกจของเอกชนใหเปนองคกรทส าคญ ตลอดจนการแกไขกฎระเบยบทเปนอปสรรคตอการด าเนนธรกจของภาคเอกชนและการเผยแพรความรและความเขาใจแกภาคเอกชนใหตระหนกถงบทบาทของภาคเอกชนตอการพมนาชนบทของประเทศ อาทเชน การขยายบทบาทการมสวนรวมขององคกรอาสาสมคร และองคกรธรกจภาคเอกชนในการพฒนาชนบท เปนตน

3. ในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 อาจกลาวไดวาเปนชวงหวเลยวหวตอส าคญของความรวมมอภาครฐบาลและเอกชน มการจดตงองคกรประสานงานระดบสง คอ คณะกรรมการรวมภาครฐบาลและเอกชนเพอแกไขปญหาทางเศรษฐกจ (กรอ.) เพอสนบสนนและผลกดนใหมการด าเนนการตามนโยบายและมาตรการ เพอระดมความรวมมอจาก

183

ภาคเอกชน ตามทระบไวในแผนฯ นอกจากนกระบวนการความรวมมอนยงไดแยกแตกแขนงออกไปในกจกรรมดานตางๆ และมการขยายความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนไปสภมภาค จงนบวาการระดมความรวมมอภาครฐบาลและเอกชน ไดมจดเรมตนขนอยางจรงจงเปนกระบวนการและม แผนงานทพอสรปไดดงน

3.1 การพฒนาการสงออกไดมการพจารณาลดขนตอนการสงออก เพอชวย ลดเวลาและตนทนในการสงออก อนจะชวยใหสามารถแขงขนกบตางประเทศไดดขน รวมกนแกไขปญหาดานการคาระหวางประเทศ และรวมกนแสวงหาตลาดตางประเทศ เพอชวยใหการสงออกเปนไปอยางกวางขวาง

3.2 ดานการสงเสรมการลงทนและพฒนาอตสาหกรรมไดมการพจารณาลด ขนตอนการขออนญาตตงโรงงานเพอเปนการอ านวยความสะดวกแกผตองการลงทน การด าเนนการชกชวนตางประเทศมาลงทน พฒนาโครงการลงทนรวมในสาขาอตสาหกรรมการเกษตรและ โครงการการเกษตรในเขตชลประทาน การจดตงศนยประหยดพลงงานภาคอตสาหกรรม เปนตน

3.3 ดานการแกไขปญหาและอปสรรคทเกยวกบภาษอากร ไดมการเรงรดใหมการชดเชยภาษอากรใหรวดเรวขน การปรบอตราภาษใหเหมาะสม รวมตลอดถงการแกไขปญหาภาษอากรอนเนองมาจากระเบยบการจดเกบ

3.4 ไดเขาไปมสวนในการแกไขปญหาเศรษฐกจของภมภาคทงในดานการเกษตร อตสาหกรรม เหมองแร และการทองเทยว ซงนบวาเปนครงแรกทมการรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนในการเขาไปแกไขปญหาเศรษฐกจในระดบภมภาค

3.5 การขยายความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนในสาขาตางๆ เชน เรองการพฒนาการศกษา การเกษตร การเหมองแร รวมถงการพฒนากอตงองคกรประสานความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนในระดบจงหวด

สภาพปญหา

4. แมวากระบวนการความรวมมอภาครฐบาลและเอกชน ไดถกผลกดนใหพฒนาไปพอสมควรในระยะ 5 ปทผานมากตาม แตปรากฏวา โครงสรางความรวมมอดงกลาวไมอยบนฐานทม นคง ทงน เนองจากเปนกระบวนการซงเกดใหมและยงมปญหาและอปสรรคตางๆ ซงพอทจะประมวลสรปไดดงตอไปน

4.1 การสรางความรบร และความเขาใจทถกตองเกยวกบบทบาทความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนยงอยในขอบเขตทจ ากด เพยงระดบนโยบายสวนกลางเทานน ส าหรบในระดบปฏบต และสวนทองถนนนทศนคตและความเขาใจในกระบวนการความรวมมอมคอนขางนอย

184

ท าใหเกดความสบสน และบางครงมความรสกวาผลทเกดขนจากความรวมมอทงสองฝายนน กอใหเกดประโยชนเฉพาะกลมเทานน

4.2 ความสมพนธระหวางรฐบาลและเอกชนแมวาจะไดพฒนาไปในทางทดข น แตกยงอยบนรากฐานของความไมเขาใจและไมไววางใจกนอย เพราะภาคเอกชนสวนใหญกยงเหนวาระบบการบรหารงาน ตลอดจนกฎระเบยบของรฐยงคงเปนอปสรรคส าคญในการประกอบธรกจ แมวาจะไดมการปรบปรงแกไขไปบางแลวบางสวนในระยะทผานมากตาม ในขณะเดยวกนภาค รฐบาลบางครงกยงตองเผชญกบปญหาการขาดความรบผดชอบตอหนาททมตอสงคมสวนรวมของภาคเอกชนบางสวน ตลอดจนปญหาอาชญากรรมทางเศรษฐกจดงเชนทไดเกดขนในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงเปนเหตผทท าใหภาคราชการยงจ าเปนทจะตองมความรอบคอบและระมด- ระวงการด าเนนการทเกยวของกบภาคเอกชน

4.3 องคกรทเกยวของในกระบวนการความรวมมอ ในบางจดและบางระดบยงมขอจ ากดดานความพรอมและขดความสามารถ เชน หอการคาจงหวด กรอ.จงหวด ท าใหการท างานเปนไปอยางไมมประสทธภาพเทาทควร จนบางครงท าใหขาดศรทธาตอกระบวนการความรวมมอ

แนวทาง

5. ในการทจะระดมความรวมมอจากภาคเอกชนเขามารวมกระบวนการแกไขปญหาและพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ภาครฐจ าเปนจะตองปรบกลไกตวเองเพอชวยใหภาคธรกจของ เอกชนสามารถขยายตวไปไดรวดเรวขนดงกลาวไปแลวในบทกอนๆ ในขณะเดยวกนรฐจะตองลดบทบาทดานการลงทนของรฐและสนบสนนใหเอกชนลงทนแทนเทาทจะท าได ทงน โดยยดหลกการแขงขนเสร และความเปนธรรมแกสงคม อยางไรกตามในภาคเอกชนจะตองมความรบผดชอบตอสงคมมากเพมขนดวย ความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนควรจะถอวาเปนสวนหน งในกระบวนการพฒนาของประเทศ โดยมวตถประสงคหลกทจะแกไขปญหาดลการคา การวางงาน และการกระจายรายไดของประชาชนในประเทศ การทจะสามารถบรรลถงวตถประสงคหลกดงกลาว จ าเปนจะตองก าหนดแนวทางหลกของรฐในเรองการขยายความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนใหชดเจนดงตอไปน

5.1 รฐจะด าเนนการตอเนองจากแนวทางทด าเนนการไวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทจะใหความส าคญแกการสนบสนนการประกอบธรกจของภาคเอกชนมากกวาการควบคมและจะพจารณาแกไขอนบญญตตางๆ ทลาสมย และไมเหมาะสมดงกลาวในบทท 3

5.2 รฐจะสงเสรมใหองคกรเอกชนเขามามบทบาทเพมมากขนในกระบวนการบรหารเศรษฐกจ เชน การมอบความรบผดชอบและอ านาจหนาทบางสวนใหกบองคกรภาคเอกชนและการใหเอกชนเขามามสวนรวม ในการลงทนและบรหารงานรฐวสาหกจตามรายละเอยดในแผน รฐวสาหกจ

185

5.3 รฐจะพฒนาระบบแลกเปลยนขอมลขาวสารกบภาคเอกชนอยางใกลชดเพอสรางความรความเขาใจและความรบผดชอบรวมกน เพอเปนพนฐานในการพฒนากระบวนการประสานงานและความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนตอไป

5.4 รฐจะเสรมสรางและพฒนาองคกรภาคเอกชนใหเขมแขงขนอยางกวางขวาง เพอใหกลมเอกชนแตละกลมสามารถดแลรบผดชอบกจกรรมและสมาชกภาคเอกชนดวยกนเองอยางมประสทธภาพ และเพอใหเขามามสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจสวนรวมและทองถนเพมมากขน

5.5 รฐจะสนบสนนใหมการกระจายการประสานความรวมมอภาครฐบาลและเอกชนไปสสาขาการพฒนาตางๆ ทงในสวนกลาง และในระดบทองถนอยางเปนขนตอน

มาตรการ

6. เพอใหเปนไปตามแนวทางดงกลาว นอกจากมาตรการตางๆ ทไดกลาวไวในแผนตางๆ แลวเหนควรก าหนดมาตรการ ดงตอไปน

6.1 ขยายขอบขายโครงการรวมภาครฐบาลและเอกชนในดานการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรใหกวางขวางยงขน เชน โครงการพฒนารวมในเขตชลประทาน โครงการพฒนาเมลดพนธ โครงการพฒนาผลตผลการเกษตรเพออตสาหกรรม ฯลฯ

6.2 จดท าแผนงานและโครงการรวมภาครฐบาลและเอกชน เพอสนบสนนแผนปรบโครงสรางการผลต และการพฒนาเทคโนโลยในกระบวนการผลต เพอใหการผลตมประสทธ-ภาพและคณภาพ

6.3 จดใหมแผนงานโครงการรวมเพอสนบสนนการสงออก โดยการพฒนาระบบขาวสารขอมลรวมระหวางรฐและเอกชน เพมบทบาทของธนาคารพาณชยในดานการสงออก สนบสนนภาคเอกชนในการเจรจาการคา และเปนผแทนการคาไทยในตางประเทศ

6.4 สนบสนนการปรบขดความสามารถและการจดตงสถาบนเอกชนในทองถน เชน หอการคาจงหวดเพอเปนตวแทนภาคเอกชนในการประสานความรวมมอระหวางภาครฐบาลและเอกชนไดอยางมประสทธภาพ โดยมกระทรวงพาณชย และหอการคาไทย เปนผด าเนนการและประสานงาน

6.5 สงเสรมการจดตงองคกรประสานงานภาครฐบาลและเอกชนในระดบ ทองถน เชน กรอ.จงหวด ทงน จะตองค านงถงขดความสามารถและความพรอมของทงสองฝายดวย โดยมกระทรวงมหาดไทย เปนผประสานงาน

บทท 1 บทน ำ

การด าเนนงานของรฐวสาหกจไทยตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 ถงฉบบท 5 คอ ระหวาง พ.ศ. 2504 ถง พ.ศ. 2529 นน มแนวโนมการเปลยนแปลงทส าคญๆ ดงน

ประกำรแรก จ านวนรฐวสาหกจของไทยไดลดลงจาก 100 กวาแหง เหลอไมถง 70 แหงในปจจบน ซงหากเปรยบเทยบกบประเทศทก าลงพฒนาทงหลาย สวนใหญมการกอตงรฐวสาหกจเพมขนเกอบทกประเทศ

ประกำรทสอง ถงแมวาจ านวนจะลดลง แตขนาดของรายจายงบท าการและงบลงทนของรฐวสาหกจไดเพมขนอยางรวดเรว คอจากทเคยเทยบเปนประมาณรอยละ 72 ของงบประมาณแผน-ดนในป 2520 ไดเพมขนมาเปนถงรอยละ 109 ของงบประมาณแผนดนในป 2529 เฉพาะงบลงทนของรฐวสาหกจเองในชวง 8 ปทผานมา ไดขยายเพมขนโดยเฉลยประมาณรอยละ 20 ตอป

ประกำรทสำม หนตางประเทศของภาครฐบาลสวนใหญหรอกวารอยละ 60 เปนหนของ รฐวสาหกจทรฐบาลค าประกนให นอกจากนนเกอบรอยละ 90 ของหนรฐวสาหกจเปนการกอหนกบตางประเทศ ทเหลอเปนหนเงนก “ภายใน” ประเทศ

ประกำรทส เงนน าสงรฐของรฐวสาหกจเรมลดลง คอ จากรอยละ 73 ของก าไรสทธในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 มาเปนเพยงรอยละ 42 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทงน เพราะไดมการน ารายไดเขาสมทบการลงทนของรฐวสาหกจเองเปนสดสวนเพมขนจากรอยละ 10 ของงบลงทนทเปนโครงการมาเปนรอยละ 20 ในชวงเวลาเดยวกน

ประกำรทหำ ก าลงคนของภาครฐวสาหกจเพมขนทงหมดเปนประมาณ 250,000 คน ในปจจบน และมแนวโนมการบรรจก าลงคนเพมขนกวารอยละ 3 ตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เมอเปรยบเทยบกบภาคราชการซงไดก าหนดเพดานไมใหบรรจขาราชการเพมขนเกนกวารอยละ 2 ตอปในชวงเดยวกน

ประกำรสดทำย ปรากฏวาครงหนงของรฐวสาหกจทมอยเกอบ 70 แหงในปจจบนเปน “ธรกจขนาดใหญ” ทวาจางก าลงคนกวา 1,000 คนขนไป ฉะนนประสทธภาพการใชแรงงานของ รฐวสาหกจจงเปนประเดนส าคญตอประสทธภาพการด าเนนกจการของรฐวสาหกจโดยสวนรวม ทควรจะไดตดตามอยางใกลชดตอไป

บทท 2 ผลการด าเนนงานและประเดนการพฒนา

1. แนวนโยบายในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดแนวนโยบายใหมการปรบปรงประสทธภาพการด าเนนงานของรฐวสาหกจ โดยมง

1.1 ลดภาระการใหเงนอดหนนรฐวสาหกจจากงบประมาณแผนดนและดแลใหรฐวสาหกจสามารถเลยงตวเองได

1.2 ใหมการปรบราคาสนคาและคาบรการ เพอใหมรายไดสทธ (เทยบเปนสวนรอยของสวนทน) ในอตราไมต ากวาอตราดอกเบยพนธบตรเงนกของรฐบาล และดแลใหอตราสวนหนสนและสวนทนของรฐวสาหกจอยในอตราทเหมาะสม

1.3 ใหจดท าแผนด าเนนการของรฐวสาหกจขนแตละแหงเพอแสดงแผนการผลต การตลาด การหารายได และลดรายจายใหชดเจน

1.4 พจารณาด าเนนการแปรสภาพการบรหารงานไปสเชงธรกจ ยบเลกหรอจ าหนายรฐวสาหกจทด าเนนกจการไมไดผล หรอขาดทนตดตอกนมาหลายปโดยไมมเหตอนสมควร

นอกจากนน แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดใหมการตดตามผลกระทบรายจายและการลงทนของรฐวสาหกจทจะมตอการรกษาเสถยรภาพทางการเงนการคลง ตลอดทงการกอหนของประเทศใหเปนไปอยางระมดระวงดวย

2. ผลการพฒนาของภาครฐวสาหกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และประเดนการพฒนา

2.1 การด าเนนงานและฐานการเงน การด าเนนงานของรฐวสาหกจ 59 แหงทเสนองบลงทนตอส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตตามระเบยบวาดวยงบลงทนของรฐวสาหกจ พ.ศ. 2522 สวนใหญมผลก าไรโดยในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ท าก าไรเปนจ านวน 57,717 ลานบาท หรอคดเทยบเปนอตรารอยละ 4.2 ของสนทรพยรวมของ รฐวสาหกจดงกลาวเมอเทยบกบอตราผลตอบแทนของบรษทขนาดใหญของภาคเอกชนไทย ซงสามารถท าผลตอบแทนไดโดยเฉลยประมาณเกอบรอยละ 9 ของมลคาสนทรพยในชวงเวลาเดยวกน

189

2.2 จ านวนรฐวสาหกจขาดทนลดลง รฐวสาหกจทด าเนนงาน “ขาดทน” มจ านวนลดลงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เมอตนแผนฯ มจ านวนรฐวสาหกจทด าเนนงานขาดทน 18 แหง เปนเงนประมาณ 2,292 ลานบาท แตเมอถงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 มรฐวสาหกจทขาดทนเพยง 11 แหง เปนเงน 2,117 ลานบาท ทงน มผลสบเนองมาจากไมสามารถปรบราคาคาบรการไดทนการ หรอตองแขงขนกบภาคเอกชนและมการจดการทขาดประสทธภาพ จงประสบภาวะการขาดทน รฐวสาหกจทด าเนนงานมผลการขาดทนเกนปละ 500 ลานบาท ในชวงแผน พฒนาฯ ฉบบท 5 มอย 2 แหง คอ องคการขนสงมวลชนกรงเทพ และการรถไฟแหงประเทศไทย

2.3 ขนาดการลงทนเพมขน การลงทนของรฐวสาหกจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดเพมสงขนเกอบ 2 เทา เมอเทยบกบแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 คอจาก 89,000 ลานบาท มาเปน 170,000 ลานบาท สวนใหญเปนการลงทนเพมในสาขาคมนาคมขนสง และสาขาพลงงาน ซงค านวณแลวเปนถงรอยละ 87 ของงบลงทนทงหมดในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทงน ท าให รายจายงบท าการและงบลงทนของรฐวสาหกจ ปจจบนมขนาดใหญกวางบประมาณแผนดนของ รฐบาลดงกลาว

2.4 กเงนตางประเทศเพมขน การทขนาดของงบลงทนไดขยายตวอยางรวด-เรวนน ท าใหรฐวสาหกจตองพงแหลงทนจากการกเงนตางประเทศมากขนเพราะแหลงเงนลงทนทมาจากรายไดของรฐวสาหกจเอง เงนอดหนนจากรฐบาล และแหลงเงนภายในประเทศมไมเพยงพอ จงท าใหยอดการลงทนจากแหลงเงนกตางประเทศของรฐวสาหกจไดเพมขนจาก 47,264 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 มาเปน 76,195 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รอยละ 57 ของยอดหนตางประเทศของภาครฐบาลทงหมดในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เพมขนมาเปนถงรอยละ 65 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงนบไดวามผลกระทบตอโครงสรางหน และการรกษาเสถยรภาพทางการคลงของรฐบาลเปนอยางมาก ดงนน การทภาครฐวสาหกจตองพงแหลงเงนทนจ า ก ตางประเทศมากขน จงกลายเปนเรองส าคญทจะตองหาลทางระดมแหลงเงนทนภายในประเทศ และการเพมทนของรฐวสาหกจหลายแหลงทก าลงขยายงานตอไป

2.5 การระดมทน การระดมทนจากแหลงภายในประเทศมขดจ ากดอยพอ สมควร ประกอบกบอตราดอกเบยทสง และมเงอนไขการช าระสน การระดมทนจากแหลงภายในจงไมสามารถกระท าไดในปรมาณทเพยงพอสนองตอบความตองการเงนทนของรฐวสาหกจ นอกจากนนหากรฐวสาหกจจะตองกเง นจากแหลงภายในประเทศเพมขนในอตราสงแลว กจะยงผลกระทบและเบยดบงโอกาสการระดมทนของธรกจภาคเอกชนอยางแนนอน ดงนน ประเดนอยทรฐวสาหกจจะเพมสดสวนการระดมทนจากแหลงรายไดของรฐวสาหกจเองหรอจ ากดปรมาณและล ก ษ ณ ะ ก า ร ลงทนเอง ตลอดทงการเพมทน หรอจดใหมการรวมลงทนกบภาคเอกชน รวมทงการแปลงกจกรรม

190

บางอยางของรฐวสาหกจออกไปใหภาคเอกชนไปด าเนนการไดอยางไรในอนาคต เพราะกจการของรฐวสาหกจหลายอยาง ภาคเอกชนจะสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพกวา และเปนการลดหรอจ ากดลกษณะการลงทนของรฐวสาหกจเองเฉพาะกจการหลกๆ เทานน

2.6 ใชรายไดลงทนมากขน การระดมแหลงเงนทนจากรายไดของรฐวสาหกจเอง ไดเพมเปนสดสวนสงจากรอยละ 10 ของเงนลงทนทเปนโครงการในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 มาเปนรอยละ 20 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงนบวาเปนลกษณะการระดมทนทดข น แตขณะเดยวกนกไปมผลกระทบท าใหเงนน าสงรฐมอตราสวนลดลง คอจากรอยละ 73 ของยอดก าไรสทธในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ลงเหลอรอยละ 42 ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ฉะนน การระดมทนจากแหลงรายไดของรฐวสาหกจเองมากขนนน จะตองไดรบการพจารณาควบคไปกบประเดนเงนน าสงรฐดวย

2.7 การก าหนดราคาสนคาและคาบรการและการผกขาด การก าหนดราคาสนคาและคาบรการของรฐวสาหกจนน ยงอยภายใตเงอนไขทก าหนดโดยกระทรวงเจาสงกดอยมาก รฐวสาหกจบางสาขาปรบราคาไดยาก ท าใหประสบผลขาดทนเพราะการก าหนดราคาต ากวาจดคม-ทน โดยเฉพาะในสาขาบรการขนสงและกจการสาธารณปการ ในขณะเดยวกนรฐวสาหกจทสามารถปรบราคาต ากวาจดคมทน โดยเฉพาะในสาขาบรการขนสงและกจการสาธารณปการ ในขณะเดยวกนรฐวสาหกจทสามารถปรบราคาไดคลองตวกวา หรอรฐวสาหกจทผลตสนคาและบรการทมลกษณะผกขาดและขาดการแขงขนนน กก าหนดราคาทสงกวาราคาทควรหรอสงกวาเกณฑปกต-สากลและมก าไรสง ซงท าใหสงผลกระทบตอตนทนการผลตของธรกจอตสาหกรรมตอเนอง และฐานะการแขงขนของประเทศไปดวย

2.8 การพงเงนอดหนนจากรฐบาล รฐวสาหกจไดรบเงนอดหนนเพอการ ลงทนจากรฐบาลเปนจ านวน 9,000 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 และ 11,500 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 หรอคดเปนรอยละ 10 และรอยละ 7 ของยอดเงนลงทนทงหมดของแตละชวงแผนพฒนาดงกลาว และมการอดหนนอกบางสวนเพอเปนการชดเชยสวนขาดทนของ รฐวสาหกจ ซงมผลมาจากการปฏบตงานภายในทมประสทธภาพต าหรอเปนการอดหนนสนคาหรอบรการอนเนองมาจากการก าหนดราคาต ากวาทควร หรอเปนการใหเงนอดหนนตามโครงการทเปนนโยบายของรฐบาลเองบางประเภท ซงทงหมดนท าใหการด าเนนงานของรฐวสาหกจดงกลาวขาดประสทธภาพ และเปนการไมสงเสรมใหเกดการแขงขนในอตสาหกรรมหรอบรการเหลานนดวย

2.9 บทบาทการค าประกนเงนกใหแกรฐวสาหกจ การทรฐบาลเขาไปม บทบาทในการค าประกนเงนกของรฐวสาหกจจากแหลงเงนกตางประเทศและในประเทศนน ท าให รฐวสาหกจเสยดอกเบยในอตราทถกกวาธรกจเอกชนทวไป เพราะลดความเสยงแกผใหก ตลอดทงกรณทรฐวสาหกจไดรบสทธพเศษในการกจากธนาคารของรฐดวยอตราดอกเบยทต ากวาธรกจของเอกชนนน กถอเปนการใหการอดหนนค าจนทางออม ท าใหการประเมนโครงการลงทนของ

191

รฐวสาหกจจากแหลงผใหกไมรดกมเทาทควรเพราะถอวามรฐบาลค าประกนอย ซงมหลายกรณทเปนโครงการลงทนทไมคมทจะใหก และมอตราความเสยงสง ฉะนน หากจะใหมการเพมประสทธ-ภาพในการลงทนของรฐวสาหกจหรอแปลงสภาพใหมการด าเนนงานเชงธรกจเอกชนแลว การกเงนของรฐวสาหกจควรจะไดรบการดแลในมาตรฐานเดยวกบโครงการกเงนเชงพาณชยของภาคเอกชนตอไปดวย

2.10 ปญหาหนคางช าระทสะสมขนมากระหวางรฐวสาหกจกนเองกบสวนราชการ รฐวสาหกจมหนคางช าระจากสวนราชการและระหวางรฐวสาหกจดวยกนเองสงขนมากโดยล าดบ เปนจ านวนทงสนประมาณ 6,500 ลานบาท ในปจจบน ซงยงผลท าใหรฐวสาหกจทเปนเจาหนประสบปญหาสภาพคลองทางการเงนเปนลกโซ และท าใหตนทนสนคาและบรการเพมสงขน ซงควรจะไดวางระบบและวธการทจะสะสางหนดงกลาวเปนเรองเรงดวนโดยเฉพาะอยางยง หนคาเชอเพลง คาไฟฟา คาประปา และโทรศพททคางเปนจ านวนมาก ทงน ร ฐวสาหกจควรจะพจารณาใช มาตรฐานการจดเกบคาบรการกบรฐวสาหกจดวยกนเอง หรอกบสวนราชการเชนเดยวกบทได ด าเนนการจดเกบกบภาคเอกชนตอไป

2.11 การบรหารและพฒนาก าลงคนของรฐวสาหกจ การบรหารและพฒนาก าลงคนของรฐวสาหกจมประเดนส าคญทจะตองพจารณาแกไขหลายประการ คอ

(1) การขาดแคลนผบรหารทมประสบการณและมคณวฒทเหมาะสม ทงในระดบกรรมการ ผบรหารระดบอ านวยการ และระดบปฏบตการ ทงน ปรากฏวาต าแหนงระดบอ านวยการสงสดแมแตกรรมการรฐวสาหกจหลายแหง ไดรบการแตงตงมาจากฝายการเมองมากขน มการเปลยนแปลงบอย ท าใหการบรหารงานขาดความตอเนอง ขาดประสบการณทเหมาะสม จงเกดความเสยหายแกรฐวสาหกจหลายแหง สวนคณะกรรมการรฐวสาหกจสวนใหญหรอประมาณรอยละ 86 เปนขาราชการประจ าทงพลเรอนและทหาร มทเปนนกธรกจเอกชนเขาไปเพยงรอยละ 7 เทานน จงเปนประเดนขององคประกอบของก าลงคนหลายระดบของรฐวสาหกจทควรจะไดมการพจารณาตอไปในการบรหารและพฒนาก าลงคนของภาครฐวสาหกจ

(2) อตราเงนเดอนและคาตอบแทน ซงรวมถงคารกษาพยาบาล คา เลาเรยน เงนสมทบกองทน บ าเหนจ คาลวงเวลา บางแหงมเบยขยน อยในเกณฑสงมาก เมอเทยบกบขาราชการหรอภาคเอกชน กลาวคอ โดยเฉลยจะสงกวาขาราชการประจ าประมาณรอยละ 55 และสงกวาภาคเอกชนโดยเฉพาะในแงของก าลงคน “ระดบกลาง” และ “ระดบต า” ซงท าใหคาใชจายบคคลของรฐวสาหกจกลายเปนตนทนของสนคา และคาบรการสงตามไปดวย หรอบางแหงเปน ตวการส าคญทท าใหกจการประสบภาวะขาดทน เพราะคาใชจายบคคลเพมเปนสดสวนสงขนกวา คาใชจายดานอนๆ ในทางตรงกนขาม อตราเงนเดอนและคาตอบแทนแกผบรหารระดบสงของ รฐวสาหกจจะต ากวาภาคเอกชนมาก ซงท าใหรฐวสาหกจไมสามารถดงดดใหผมขดความสามารถบรหารงานสงอยได และไมอาจแขงขนกบภาคเอกชนได

192

2.12 เปาหมายการด าเนนงานและแผนวสาหกจ รฐวสาหกจไดถกก าหนดใหมการจดท าแผนวสาหกจขนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 แตการจดท าแผนดงกลาวยงด าเนนไปไมไดดพอทจะเปนกรอบน าในทางปฏบตการไดเทาทควร นอกจากนน ยงขาดเปาหมายการด าเนนงานของรฐวสาหกจแตละแหงทชดเจน เพอก าหนดเปนกรอบในการลงทนและการก าหนดร า ค า เ พ ร า ะ รฐวสาหกจแตละแหงไดถกจดตงขน โดยมวตถประสงคและบทบาทแตกตางกน เชน เพอเปนกจการสาธารณปโภคและสาธารณปการพนฐาน เพอความมนคง หรอเพอเปนการใหรฐสวสดการ เพอหารายไดเขารฐ ตลอดทงเปนการรเรมกจการอตสาหกรรมบางประเภทขนมาในประเทศ เปนตน เมอกาลเวลาผานไป บทบาทดงกลาวควรจะไดมการทบทวนใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศดวย จงมความจ าเปนทจะตองทบทวนบทบาทและลกษณะการลงทนของรฐวสาหกจหลายแหง ภายใตขอจ ากดทางดานการเงน การคลงของภาครฐบาล การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลย ขดจ ากดทางดานการจดการและขดความสามารถของภาคเอกชนอยางเหมาะสมตอไป ตลอดทงก าหนดเปาหมายการด าเนนงานอยางชดเจนในแตละชวงเวลาของแผนพฒนาฯ

2.13 ระบบการก ากบดแลรฐวสาหกจ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐบาลไดใหความสนใจตอการบรหารงานของรฐวสาหกจมากขน นอกจากใหมการจดท าแผนวสาหกจขนแลว ไดท าการจดตงคณะกรรมการรฐวสาหกจแหงชาตขนเมอป 2528 มอ านาจหนาทตดตามการด าเนน-งานของรฐวสาหกจใหเปนไปตามนโยบายของรฐบาล คณะกรรมการดงกลาวไดจดใหมฝายเลขาน-การรวมจากส านกงานเศรษฐกจการคลง ส านกงบประมาณ และส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แตยงขาดเจาหนาทประจ าท างานโดยเฉพาะเพอจะท าการวเคราะหเรองเสนอคณะกรรมการฯ อยางเปนระบบ เพราะยงเปนลกษณะงานฝากใหแกเจาหนาทของทง 3 หนวยงานดงกลาวอย จงมขอจ ากดพอสมควร นอกจากนนทางส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดปรบปรงยกระดบมาตรฐานการวเคราะหงบประมาณลงทนประจ าปของรฐวสาหกจเสนอคณะรฐมนตรใหเหนภาพรวมและประเดนปญหาทส าคญๆ ของรฐวสาหกจแตละแหงใหชดเจนและกวางขวางขนกวาเกามาก

บทท 3 แนวทางการพฒนารฐวสาหกจ

1. แนวทางการพฒนารฐวสาหกจโดยสวนรวม

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มงวตถประสงคหลกเพอ

1.1 รกษาเสถยรภาพทางการคลงของประเทศ โดยมงทจะใหมมาตรการลดเงนกยมจากแหลงภายนอก เพมการระดมทนจากแหลงภายใน โดยเฉพาะจาก รายไดของ รฐวสาหกจเองใหมสดสวนเพมขน ตลอดทงจ ากดขนาดและลกษณะการลงทนของภาครฐวสาหกจลง

1.2 เพมประสทธภาพการจดการ และยกระดบการใหบรการของ รฐวสาหกจ ใหเปนทยอมรบและมความมนคงพอแกธรกจตอเนอง และเปนบรการทมคณภาพด มาตรฐานสากลในราคาทเหมาะสม โดยสนบสนนใหมการจดการใหเปนไปในธรกจมากขน และหา ลทางเพมรายไดและลดตนทนการผลต ซงจะท าใหรฐวสาหกจสามารถพงตนเอง และลดภาระการอดหนนจากรฐบาลใหได

1.3 ทบทวนบทบาทและปรบปรงการก ากบดแลรฐวสาหกจ ใหสอดคลองกบสถานการณ โดยอ านวยโอกาสใหเอกชนเขามามสวนรวมในการด าเนนงานและรวมทนกบ รฐวสาหกจ และก าหนดขนตอนการแปรสภาพรฐวสาหกจใหชดเจนทจะน าไปสภาคปฏบตได ตลอดทงปรบปรงการก ากบดแลของรฐ ทงระดบกระทรวงและของสวนกลางใหเขาเปาทก าหนดไวใหได นอกจากนนจะตองท าการปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ใหรฐวสาหกจเกดความคลองตวในการจดการดวย

2. แนวทางการพฒนาเฉพาะดาน

เพอใหการพฒนารฐวสาหกจเปนไปตามวตถประสงคหลกดงกลาวขางตน จงเหนสมควรทก าหนดแนวทางการพฒนาและด าเนนการของรฐวสาหกจในดานตางๆ ดงตอไปน

2.1 การลงทน

2.1.1 แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดก าหนดทจะตองรกษาระดบการลงทนของภาครฐบาล รวมถงรฐวสาหกจ เพอใหสามารถรกษาระดบการช าระหนเงนกของภาครฐบาลทก าหนดไวรอยละ 11 ของรายไดจากการสงออกของประเทศ ฉะนน ขนาดการลงทนของรฐวสาหกจ

194

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะตองปรบระดบใหเหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจและฐานะการเงนของประเทศเปนปๆ ไป

2.1.2 การลงทนของรฐวสาหกจควรมผลตอบแทนการลงทนไมต ากวาดอกเบยพนธบตรของรฐบาล ทงน จะท าใหสามารถจ ากดการลงทนเฉพาะโครงการทมผลตอบทด การพจารณาจะยกเวนใหเฉพาะกรณโครงการพฒนาทรฐบาลก าหนดใหแกรฐวสาหกจนนด าเนนการเปนกรณพเศษ

2.1.3 ลดการลงทนหรอรวมทนในกจกรรมตอเนอง ทงดานกจการตนทางหรอปลายทางหลายอยางทธรกจเอกชนด าเนนการไดดกวา และจดใหมการรวมทนกบภาคเอกชนในกจการบางประเภททด าเนนการอยแลว เพอการแบงเบาภาระทางการเงน ซงอาจจะน าเงนมา ลงทนในกจกรรมทจ าเปนอนๆ ได นอกจากนนจะตองลดหรอระงบการลงทนในรปสวสดการของ รฐวสาหกจ

2.2 การระดมทน

2.2.1 ลดการกเง นจากภายนอกประเทศ โดยก าหนดเพดานเงนกตางประเทศของรฐวสาหกจในชวง 3 ปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ใหเทากบขนาดการกอหน ตางประเทศในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และในชวงหลงควรจะไดก าหนดเพดานใหสอดคลองกบสถานการณทางการเงนของประเทศตอไป

2.2.2 อตราการลงทนจากเงนรายไดของรฐวสาหกจแตละแหงไมควรต ากวารอยละ 25 ของเงนลงทน และรกษาสดสวนของรายไดของกจการ เทยบกบภาระหนของกจการ (Debt Service Coverage Ratio) ในอตราสวน 1.5 : 1 หากรฐวสาหกจสามารถระดมแหลงทนจากรายไดของตนไดตามทก าหนด จะสามารถลดเงนกลงไดถง 42,500 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

2.2.3 การระดมทนจากรายไดของรฐวสาหกจเองยอมท าใหเงนน าสงรฐลดลง อยางไรกตามการน าสงรฐของแตละรฐวสาหกจไมควรต ากวาอตราภาษเงนไดนตบคคล

2.2.4 สนบสนนใหรฐวสาหกจเพมสวนทน เพอใหมอตราสวนของหนสนตอสวนทนอยในเกณฑทเหมาะสม รฐวสาหกจสามารถเพมทนไดโดยการขายหนใหเอกชน ซงจะเปนการสงเสรมใหรฐวสาหกจระดมแหลงทนจากภายในประเทศ

2.2.5 พจารณาจดเกบภาษจากรฐวสาหกจบางประเภท (ภาษการคา ภาษเงนไดนตบคคล ฯลฯ) เพอเสรมสรางความเปนธรรมในการแขงขนระหวางภาครฐบาลกบภาคเอกชน ท าใหการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ และเพมรายไดแกภาครฐบาล

195

2.3 การค าประกนเงนก

ลดภาระการค าประกนเงนก ใหแกรฐวสาหกจ และลดการอดหนน รฐวสาหกจ โดยรฐเปนผใหกในอตราดอกเบยต ากวาอตราในทองตลาด รฐจะพจารณาค าประกน เงนกเฉพาะในสวนทเปนการลงทนตามนโยบายของรฐบาลเทานน สวนรฐวสาหกจใดทมการบรหาร กจการทมประสทธภาพและมโครงการทมอตราผลตอบแทนสงใหค าประกนตวเองได

2.4 การก าหนดราคาสนคาและคาบรการ

ใหรฐวสาหกจพจารณาก าหนดราคาสนคาและคาบรการ เพอสามารถพง ตวเองได โดย

2.4.1 ใหคมตนทนในการผลตสนคาและการใหบรการตางๆ รวมทง คาโสหยในการด าเนนการ และมอตราผลตอบแทนทเหมาะสมเพยงพอทจะขยายงาน และสมทบการลงทนในอนาคตดวย

2.4.2 ยกเลกการอดหนน โดยใหผไดรบประโยชนจากบรการรบภาระ โดยตรง ยกเวนเพอใหด าเนนงานตามเปาหมายทรฐก าหนด

2.4.3 ยกเลกการอดหนนทางออม ไมวาจะโดยวธการค าประกนเงนก การใหกแกรฐวสาหกจในอตราดอกเบยต า ยกเวนในกรณทรฐก าหนดใหปฏบตตามนโยบายของรฐเทานน

2.4.4 ในกรณทรฐจ าเปนตองควบคมการก าหนดราคาสนคาและบรการ รฐวสาหกจทเปนธรกจแบบผกขาดบางประเภท การก าหนดราคาควรจะตองมการเปรยบเทยบราคาสนคาและคาบรการดงกลาวตามปกตสากลดวย โดยเฉพาะดานราคาพลงงานและการสอสาร โทรคมนาคมระหวางประเทศ เปนตน

2.5 การบรหารบคคล

2.5.1 ใหรฐวสาหกจจดท าแผนอตราก าลงรวมอยในแผนวสาหกจ โดยก าหนดเปาหมายอตราก าลงและผลผลตใหชดเจน และควรเพมอตราก าลงเฉพาะในสวนทมการขยายงานตามเปาหมายของงานเทานน

2.5.2 ปรบโครงสรางเงนเดอน ในระดบกลางและระดบต าใหสอดคลองกบอตราเงนเดอนของภาคเอกชน ทงน รวมถงคาตอบแทนอนๆ ดวย

196

2.5.3 ก าหนดการจายลวงเวลาและสวสดการทกรปแบบไมใหเกนรอยละ 15 และรอยละ 10 ของเงนเดอนตามล าดบ เพอเปนการเพมประสทธภาพแรงงานและลดตนทนคาแรงงานตอหนวยการผลต

2.5.4 สนบสนนใหมการวาจางใชบรการเอกชน โดยไมตองจางพนกงานไวมาก เชน ยามรกษาการณ รถรบสงพนกงาน บรการท าความสะอาดส านกงาน เปนตน

2.5.5 สงเสรมใหเอกชนเขารวมบรหารงาน โดยก าหนดคาตอบแทนทเหมาะสม

2.5.6 ปรบปรงสดสวนองคประกอบของคณะกรรมการรฐวสาหกจ โดยคดเลอกและแตงตงบคคลทมความรความสามารถ ทจ าเปนตอการบรหารงานของแตละรฐวสาหกจ รวมทงผทรงคณวฒ และเอกชนทมความรความสามารถและประสบความส าเรจในอาชพธรกจทเปนประโยชนตองานรฐวสาหกจ เพอใหมการบรหารงานทมประสทธภาพเชงธรกจมากขน และค านงถงระยะเวลาการบรหารงานทตอเนองดวย

2.5.7 ผบ รห า รส งส ดของรฐ วส าหกจ จะต อ ง เ ปนผ ท มค ว ามร ความสามารถในการบรหารงานทเหมาะสมกบรฐวสาหกจนน สามารถท างานเตมเวลา และมระยะเวลาการท างานทตอเนอง พอทจะบรหารงานใหเปนผลดได

2.6 การบรหารงานรฐวสาหกจ

2.6.1 เพอใหการบรหารงานและการพฒนารฐวสาหกจ เปนไปตาม แนวทางการพฒนารฐวสาหกจ กระทรวงเจาสงกดรวมกบหนวยราชการทเกยวของควรเรงรดพจารณาก าหนดเปาหมายการด าเนนงานของรฐวสาหกจแตละแหงใหชดเจน เพอใหรฐวสาหกจยดเปาหมายดงกลาวในการจดท าแผนวสาหกจใหรดกม และสามารถแปลงไปสภาคปฏบตไดอยาง แนนอนและตอเนอง

2.6.2 เพอตดตามและประเมนผลงานของรฐวสาหกจ ใหเปนไปตาม เปาหมายของแผนวสาหกจ ควรจะมการจดตงองคกรกลางโดยเนนการยกระดบคณภาพใหบรการเปนพเศษ ตลอดจนประสทธภาพและความมนคงในการใหบรการนอกเหนอจากการปฏบตใหเปนไปตามเปาหมายดานการเงนทก าหนดขนเทานน

2.7 การแปรรปรฐวสาหกจ

2.7.1 พจารณาก าหนดแนวทางแปรรปรฐวสาหกจ หรอเพมประสทธภาพการด าเนนงาน ซงสามารถท าได 3 รปแบบ คอ

197

- แปลงการบรหารภายในของรฐวสาหกจเองใหเปนเชงธรกจมากขน โดยเพมประสทธภาพในดานการจดการ การลงทน และในการบรหารก าลงคน รวมทงใหเอกชนเขามามสวนรวมในการบรหารงาน

- ใหเอกชนเขามามสวนรวมในการด าเนนงาน เชน การใหเชา จางเหมา และใหสมปทาน

- แปลงสภาพการเปนเจาของบางสวนหรอทงหมด เชน การขายหน จ าหนายจายโอน

2.7.2 การทจะแปลงนโยบายการแปรรปรฐวสาหกจไปสภาคปฏบต ควรมการด าเนนงานดงตอไปน

- จดใหองคกรกลางเปนผพจารณาก าหนดนโยบายการแปรรปรฐวสาหกจ

- องคกรกลางนจะตองมส านกงานฝายเลขานการรบผดชอบโดยตรงและท างานเตมเวลาตอเนองอยางครบวงจร เพอศกษาวเคราะหและประสานงานกบหนวยกลาง และกระทรวงเจาสงกดในการคดเลอกรฐวสาหกจตางๆ ทจะท าการแปรรปในรปแบบตางๆ โดยศกษากฎ ระเบยบ ขอจ ากด และวธการในการแปรรปรวมกบกระทรวงเจาสงกด และหนวยงานทเกยวของเพอเสนอตอองคกรกลาง

- พฒนาตลาดทนเพอรองรบการขายหนของรฐวสาหกจ

198

ตารางท 6.1 สรปผลการด าเนนงาน การลงทน เงนสงรฐ

แผนพฒนาฯ ฉบบท 4 แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ลานบาท % ลานบาท %

งบท าการ รายได 391,782 885,480 รายจาย 369,346 827,763 ก าไรสทธ 22,436 57,717 สงรฐ 16,371 24,075

งบลงทนรวมทงสน* 88,932 100 169,889 100 แหลงทมาของเงนลงทน

- เงนรายได 17,408 20 54,798 32 - งบประมาณแผนดน 9,018 10 11,470 7 - ก

- ในประเทศและอนๆ 15,242 17 27,426 16 - ตางประเทศ 47,264 53 76,195 45

* รวมถงงบลงทนทมไดท าเปนโครงการดวย

บทท 1 บทน ำ

1. แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน มเปาหมายหลกในการ แกไขปญหาทางเศรษฐกจ 3 ประการ ไดแก

(1) ปญหาการขาดดลการคา

(2) ปญหาการจางงาน และ

(3) ปญหาความยากจนในชนบทและการกระจายรายได

2. เพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว ทศทางของแผนงานนจงไดเนนความส าคญ 2 ประการ คอ ประการแรก เนนการปรบกลยทธและแนวทางพฒนาแนวใหม เพอปรบโครงสรางใหการผลต และการตลาดเชอมโยงอยางเปนระบบ สอดคลองกบสถานการณเศรษฐกจและการตลาดทงภายในและภายนอกประเทศ และประการทสอง ไดแก การก าหนดบทบาทของรฐบาลทเหมาะสมภายใตขอจ ากดของทรพยากรการเงนทมอย

3. การทจะเชอมโยงการผลตและการตลาดนน จ าเปนอยางยงทจะตองปรบแนวคดจาก “การขายตามผลต” มาเปน “การผลตเพอขาย” โดยเฉพาะในดานตลาดตางประเทศ ซงจะสมพนธกบกลยทธ “การกระจายการผลต” ซงใชตลาดภายในเปนตวชน าเพอใหมการกระจายการผลตสนคาในทองถนใหมากชนดยงขน กลยทธทง 2 น เหมาะสมส าหรบผผลตทมระดบความพรอมแตกตางกน เชน กลยทธการผลตเพอขายจะมงเนนไปในกลมผผลตทงทางเกษตรและอตสาหกรรมทมความพรอม สวนในดานการกระจายการผลตนนเนนเกษตรกรระดบกลาง ตลอดจนผผลต อตสาหกรรมรายยอยและขนาดกลาง โดยเฉพาะในตางจงหวด

4. ในภาวะทสถานการณเศรษฐกจในปจจบนและแนวโนมทจะเกดขนนนเปลยนแปลงอยางรวดเรวและยงคงมการกดกนการคาอย ความส าเรจของการปรบแนวการพฒนาดงกลาว ขางตนขนอยกบ “การพฒนาการตลาด” เปนส าคญ ซงการพฒนาการตลาดทงภายในและ ตางประเทศอยางมประสทธภาพจ าเปนตองมกระบวนการทเปนระบบ และเปนการผนกก าลง รวมกนระหวางภาครฐและเอกชน โดยมขอมลขาวสารการผลตและการตลาดเปนกลไกการเชอมโยง และมการก าหนดรายการสนคาขนเปนระยะๆ ตามความเหมาะสมเพอทจะเปนเครองมอสนบสนนใหแผนงานนเกดผลทางปฏบตในการกระจายการผลต การผลตเพอขาย และเพมการจางงาน

200

5. ภายใตขอจ ากดของทรพยากรทางการเงนในปจจบน แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน เหนสมควรก าหนดบทบาทของภาครฐบาลทเหมาะสมโดยใหภาค รฐบาลด าเนนการเพอสนบสนนภาคเอกชน โดยเฉพาะเอกชนขนาดกลาง และขนาดเลกรวม 5 ประการ คอ

(1) การวจย และพฒนา และการสนบสนนทางวชาการ

(2) การเพมคาใชจายทางการตลาด

(3) การแกไขปญหาความยากจน

(4) การสงเสรมการหารายไดจากการผลตสนคาและบรการเพอสงออก และประหยดเงนตราตางประเทศ โดยทดแทนและการน าเขาสนคาเกษตร และ

(5) จดใหมองคกรทเชอมโยงนโยบายการผลต การแปรรป และการตลาด

6. โดยทการพฒนาโดยใชระบบแผนงานเปนเครองมอนน จ าเปนตองมหนวยงาน ตางๆ ทเกยวของทงโดยตรงและโดยออมเขาไปรวมด าเนนการอยางเปนระบบ ดงนนในแผนระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน ซงครอบคลมการผลตดานการเกษตร อตสาหกรรมและการตลาด ดานการคาและการบรการ จงมหลายหนวยงานทเกยวของ คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงพาณชย การทองเทยวแหงประเทศไทย กระทรวงการคลง ธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เปนตน ดงนน เพอใหการด าเนนงานของรฐในแผนระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน สอดคลองกบวงเงน งบประมาณและสถานการณดานการตลาดทผนแปรอยางรวดเรว จงควรเนนการมแผนประจ าป โดยหนวยงานทเกยวของจะไดประสานงานเพอก าหนดแผนงานและโครงการทจะด าเนนการในแตละปลวงหนา เพอใหทนกบก าหนดการงบประมาณ และสอดคลองกบสถานการณทางดานการตลาดทผนแปรไปอยางรวดเรว

บทท 2 วตถประสงคและเปาหมาย

1. ในระยะของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 สถานการณการผลต การตลาดของโลกไดเปลยนแปลงไปอยางมาก ในดานการผลตประเทศไทยจะมคแขงขนมากขนทงจากประเทศทพฒนาแลว และก าลงพฒนา โดยเฉพาะการแขงขนในดานการสงออกสนคาเกษตรหลกดงเดม เชน ขาว ขาวโพด ฯลฯ นอกจากนประเทศทเคยเปนผน าของไทยไดลดการน าเขาลง เนองจากสามารถเพมการผลตไดมากขน เชน อนโดนเซยลดการน าเขาขาวจากประเทศไทย สวน รสนยมของผบรโภคในตลาดตางประเทศกเปลยนไป เชน การระมดระวงในเรองสขภาพของ ผบรโภค ท าใหความตองการน าตาลและใบยาสบในตลาดโลกลดลง ในขณะเดยวกนภาวะการณดานการตลาดระหวางประเทศในปจจบนไมเอออ านวยใหประเทศไทยมชองทางทจะสรางสนคาสงออกรายการใหมๆ ทมมลคาการสงออกสงเชนทเคยเกดขนมาแลวในอดต เชน กรณน าตาลและมนส าปะหลงได รวมทงการทราคาสงออกของสนคาเกษตรหลกดงเดมของไทยสวนใหญมแนวโนม ลดลง โดยเฉพาะน าตาลและขาว ซงลดลงถงรอยละ 21 และ 14 ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ท าใหรายไดของเกษตรกร และรายไดจากการสงออกสนคาเหลานลดลงจากเดมเปนอยางมาก สถานการณดานการผลตซงมการแขงขนมากขน และราคาสนคาเกษตรสงออกดงเดมทมแนวโนม ลดลงนท าใหมลคาสนคาสงออกโดยสวนรวมขยายตวในอตราต า ดงจะเหนไดวาสงออกซงเคย ขยายตวสงถงรอยละ 20 ตอปในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 นน ไดลดลงเหลอเพยงรอยละ 7 ตอปในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงเปนผลกระทบใหรายไดเงนตราตางประเทศและรายไดของเกษตรกรบางสวนลดลงเปนอยางมาก

2. ในดานสนคาอตสาหกรรม ภาวะการคาของโลกในปจจบนเตมไปดวยการปกปอง การกดกน การอดหนน และการกลนแกลง เพอคมครองผผลตภายในประเทศของประเทศทพฒนาแลวมแนวโนมมากขน เชน ทสหรฐอเมรกา และกลมประเทศประชาคมยโรปไดด าเนนการอยในขณะน ภาวะเชนนไดสงผลกระทบตอตลาดสนคาออกของไทย และในขณะเดยวกน ถงแมวาสดสวนการพงพาสนคาออกของประเทศไทยในตลาดประเทศค คาทส าคญ คอ ญปน สหรฐอเมรกา ประชาคมยโรป และอาเซยน ไดลดลงจากรอยละ 69 ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เหลอ รอยละ 66 ในชวง 3 ปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ซงแสดงวาประเทศไทยสามารถกระจายการสงออกไปยงตลาดใหมๆ ไดเพมขน เชน ตลาดในกลมอาฟรกากตาม แตประเทศซงเปนตลาดใหมเหลานสวนใหญเปนประเทศยากจนและมปญหาฐานะการเงน การทประเทศไทยตองประสบปญหาตลาดสงออก และความไมแนนอนทอาจเกดขนจากตลาดใหมนเปนเครองชใหเหนภาวะการณท ลอแหลมทางดานการตลาดในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงจะท าใหการขยายตวของ

202

สนคาออกเปนไปไดยากยงขน อนจะสงผลกระทบไปสปญหาการขยายตวและเสถยรภาพของเศรษฐกจสวนรวม ปญหาการวางงาน และปญหาการวางงาน และปญหาการจดเงนทนส าหรบการพฒนาในระยะตอไปดวย

3. นอกจาปญหาความผนผวนไมแนนอนของเศรษฐกจโลกแลว เศรษฐกจของประเทศไทยยงคงตองเผชญกบปญหาการวางงานทมอยแลวในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และมแนวโนมทจะรนแรงมากยงขน ซงปญหาการวางงานดงกลาวมลกษณะและความรนแรงดงนคอ

3.1 การวางงานโดยเปดเผย คอ ผทวางงานและก าลงออกหางานอยางจรงจง ซงมประมาณ 389,700 คน ในป 2527 และมแนวโนมจะเพมสงขนเปน 7-8 แสนคน ในป 2534 อนเปนปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นอกเหนอจากผวางงานโดยเปดเผยแลวยงมผอยนอกก าลงแรงงานทประสงคและพรอมจะท างานอกประมาณ 3-4 แสนคน คนกลมนแมจะจะไมนบเปนผวางงานโดยเปดเผย แตกเปนปญหาส าคญประการหนงของประเทศ

3.2 การวางงานองผทมการศกษาระดบกลางและสง คอ ตงแตระดบอาชวศกษา และมธยมปลายขนไปจนถงระดบมหาวทยาลย ซงเปนสวนหนงของการวางงานโดยเปดเผย และเปนกลมทคาดวาจะมปญหารนแรงขน เนองจากผวางงานในกลมนเพมจ านวนอยางรวดเรวจาก 36,700 คน ในป 2520 เปน 83,800 คน และเพมเปน 117,400 คน ในป 2525 และ 2527 ตามล าดบ หรอคดเปนรอยละ 30 ของผวางงานโดยเปดเผยและคาดวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จ านวนผวางงานกลมนจะยงคงเพมขนในอตราทคอนขางสง

3.3 การวางงานตามฤดกาล เปนปญหาทเกดขนในภาคการเกษตร ในกลม ผมการศกษาต าเปนสวนใหญ คอ มจ านวนถง 3.8 ลานคน ในป 2527 จ านวนนเปนผอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากทสด คอรอยละ 67.0 รองลงไปคอ ภาคเหนอรอยละ 22.1 นอกจากนพบวาในจ านวนผวางงานตามฤดกาลนประมาณ 7 แสนคน มความพรอมจะท างาน

3.4 การท างานต าระดบ เปนปญหาของแรงงานกลมทมงานท าแลว แตยงใชประโยชนของแรงงานไมเตมทและมความสมพนธใกลชดกบปญหาความยากจน โดยเฉพาะกลม ผท างานเตมทแตมรายไดต า ซงมสดสวนถงรอยละ 90 ของผท างานต าระดบทงหมด นอกนนเปน ผท างานไมเตมทหรอมชวโมงการท างานต า รวมทงผท างานทยงใชความรความสามารถไมเตมท กลมผท างานทมรายไดต าไดเพมจ านวนจาก 10 ลานคน ในป 2525 เปน 11.3 ลานคน ในป 2527 และรอยละ 75 อยในภาคการเกษตร

4. การเปลยนแปลงสถานการณเศรษฐกจและการคาในชวงปลายแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 และแนวโนมทคาดวาจะเกดขนในชวงตนของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ดงกลาวแลว จะมผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศไทยโดยสวนรวม 3 ประการ คอ ประการแรก ภาวะการคาของโลกคาดวาจะยงคงขยายตวในอตราต า เนองจากนโยบายรกษาระดบการขยายตว

203

เศรษฐกจและการจางงานของประเทศอตสาหกรรมทงหลาย ประการทสอง การกดกนทางการคาโดยเฉพาะอยางยงมาตรการทมใชภาษศลกากรของประเทศอตสาหกรรม ซงเปนตลาดหลกของประเทศไทยจะยงคงอยตอไป และประการสดทาย ความไมแนนอนในดานราคาของสนคาเกษตรหลกดงเดม ซงมแนวโนมวาจะยงไมดขน โดยเฉพาะในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

5. ปญหาความไมแนนอนของเศรษฐกจโลกซงอยนอกเหนอความสามารถทประเทศไทยจะควบคมไดนนจะเปนปจจยสงผลกระทบตอการรกษาระดบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยโดยสวนรวม นอกจากนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวาก าลงแรงงานจะขยายตวเพมขนในอตราคอนขางสงคอ ประมาณรอยละ 2.8 ตอป หรอเพมขนปละมากกวา 8 แสนค น อนเปนผลจากอตราการขยายตวของประชากรทสงในอดต ซงหมายความวาในระยะ 5 ปขางหนา จ าเปนจะตองมการขยายต าแหนงงานมากขนถงประมาณ 4 ลานคน ซงเปนภาระทหนกมาก ปญหาการมงานท าในรปแบบตางๆ นอาจทวความรนแรงยงขน ถาการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจไมสามารถเพมขนเพยงพอทจะรองรบแรงงานทเพมขน ดงนนในกรณทความสามารถในการสงออกจะขยายตวในอตราทต าแลว ยอมจะมผลท าใหเศรษฐกจโดยสวนรวมขยายตวไดนอยลง และจะม ผลกระทบตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจ ปญหาความยากจนในชนบท ปญหาการมงานท าและการกระจายรายได

หลกการส าคญของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

6. เมอพจารณาถงขอเทจจรงของสภาพปญหาทเกดขน สถานการณทเปลยนแปลง และแนวโนมทคาดวาจะเกดขนในอนาคต จงจ าเปนตองปรบโครงสรางและจดระบบการพฒนาการผลตและการตลาดเสยใหมใหมลกษณะของการเชอมโยงอยางเปนระบบครบวงจร โดยมหลกการส าคญ 3 ประการ คอ ประการแรก จดระบบการผลตภายในประเทศใหลดความเสยงจากความ แปรปรวนไมแนนอนของสถานการณดานการตลาด ในกรณของสนคาดงเดม เชน ขาวโพด มนส าปะหลง ยางพารา นน เนองจากจ าเปนตองด าเนนมาตรการแกไขปญหาทเกดขนใหสอดคลองกบภาวะการผลตและการตลาดในตางประเทศเปนระยะๆ ไป จงไมสามารถจะก าหนดเปนนโยบายและแผนระยะยาวทแนนอนได ดงนน แนวทางการด าเนนงานในเรองนจงควรเนนในดานการลดตนทนการผลตและการปรบปรงคณภาพตามแผนงานและโครงการทมอยแลวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 สวนสนคาประเภททไมใชสนคาดงเดม ซงเปนสนคาทมโอกาสในการขยายการผลตและการตลาดทงภายในและตางประเทศนน จ าเปนจะตองจดใหมระบบการเชอมโยงทางดานการตลาดเพอใหสามารถน าไปสการปรบโครงสรางการผลตทเหมาะสมไดอยางแทจรง

7. หลกการส าคญประการทสอง คอ การใหน าหนกและความเอาใจใสเรองการตลาด โดยเฉพาะอยางยงการเพมบทบาทของภาครฐบาลในการศกษาและตดตามการเคลอนไหวของสถานการณตลาดตางประเทศในสวนทเกยวกบสนคาเกษตรและอตสาหกรรม เพอใหสามารถ

204

น ามาใชประโยชนส าหรบการปรบโครงสรางการผลตภายในประเทศ โดยผานกลไกการประสานแผนการผลต และการตลาดเขาดวยกน วธการประสานแผนนนจะตองท าเปนรายสนคาและรายตลาด ดวยการจดใหมระบบชชองทางการตลาด เพอก าหนดรายการสนคา โดยค านงถงโอกาสและความเปนไปไดในแงการตลาดในตางประเทศ ตลอดจนการกระจายการผลต การเพมการจางงาน และการเพมรายไดของเกษตรกรและประชาชนทวไปภายในประเทศ

8. หลกการส าคญประการทสาม คอ การปรบและเปลยนแปลงโครงสรางระบบการผลต เพอใหกจกรรมการผลตและแปรรปสนคาเกษตร และอตสาหกรรมสามารถรองรบการเขาสก าลงแรงงานทเพมขน และแกไขปญหาการวางงานทมอยแลว การปรบโครงสรางระบบการผลตนนจ าเปนตองด าเนนการหลายดาน โดยเฉพาะในภาคเกษตร โดยการเปลยนรปแบบการปลกพชชนดเดยวมาเปนพชหลายชนด ทงนเพอใหมการใชแรงงานเกษตรมากขนและมประสทธภาพเพมขน รวมทงเปนการเพมรายไดใหมากขนจากทเคยเปนอย เปาหมายของการปรบโครงสรางระบบการผลต คอ เพมจ านวนผท างานในธรกจการเกษตร และกจกรรมทเกยวของกบการเกษตรบางสวนใหมากขน ตลอดจนการสรางอาชพเสรมใหก าลงแรงงานเกษตรโดยการพฒนาอตสาหกรรมและบรการในชนบท

วตถประสงคและเปาหมาย

9. เมอค านงถงขอจ ากดและสภาพปญหาดงกลาวขางตน วตถประสงคหลกของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงานม 3 ประการ คอ

9.1 เพอบรรเทาปญหาการวางงานในรปแบบตางๆ โดยการสรางงานใหคนมงานท าเตมเวลาเพมขนไมต ากวา 3.9 ลานคน ดงรายละเอยดทปรากฏในแนวทางการพฒนา ซงจะกลาวในตอนตอไป

9.2 เพอบรรเทาการขาดดลทางเศรษฐกจ อนไดแก การขาดดลการคาและการขาดดลบญชเดนสะพด โดยเพมรายไดจากการสงออกสนคาและบรการในอตราเฉลยรอยละ 9.9 ตอป และประหยดเงนตราตางประเทศ โดยการผลตเพอทดแทนการน าเขาสนคาเกษตร ดวยวธการลดตนทนการผลตโดยสงเสรมใหมการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในอตสาหกรรมทตอเนองกบการใชปจจยการผลตในประเทศ และกระจายการสงออกไปยงสนคาและตลาดใหมๆ ควบคไปกบการเพมรายไดจากบรการดานการทองเทยวใหจ านวนนกทองเทยวจากตางประเทศเพมขนในอตราเฉลยไมต ากวา 7.5 ตอป ซงจะท าใหรายไดจากการบรการทองเทยวเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 7.4 ตอป

9.3 เพอบรรเทาปญหาความยากจนในชนบทและปญหาการกระจายรายได โดยใหความส าคญแกเกษตรทอยในพนทเปาหมายการพฒนาชนบทในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และพนทเปาหมายทจะก าหนดเพมเตม โดยคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

205

แนวทาง

10. ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คาดวาจะมแรงงานใหมเขาสตลาดแรงงานจ านวน 4.1 ลานคน ซงจ าเปนจะตองก าหนดเปาหมายดานการจางงานเพอรองรบแรงงานดงกลาว เปาหมายการสรางงานในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เหนควรก าหนดใหเพมไมต ากวา 3.9 ลานคน ทงนโดยมเงอนไขวา เศรษฐกจจะตองขยายตวประมาณรอยละ 5 ตอป และจะตองด าเนน-การตามแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงานอยางจรงจง และในกรณทเศรษฐกจขยายตวสงกวารอยละ 5 แลว การจางงานกจะสงขนกวาเปาหมายทก าหนดไว

นอกจากเปาหมายเรองการสรางงานเพอรองรบแรงงานใหมดงกลาวแลว ยงจ าเปนทจะตองแกไขการวางงานในรปแบบอนๆ ตามทเสนอไวในแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน เพอบรรเทาปญหาความยากจนในชนบทและแกไขปญหาการกระจายรายไดพรอมกนไป รายละเอยดเปาหมายการจางงานใหมเพมขนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ปรากฏดงตารางตอไปน

ตารางท 7.1

เปาหมายการเพมการจางงานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 แยกตามกจกรรมทางเศรษฐกจ

หนวย : พนคน แผนฯ 5 สดสวน แผนฯ 6 สดสวน

การจางงานทเพมขนทงหมด 3,579 100.0 3,900 100.0 เกษตรกรรม 1,967 55.0 1,300 33.3

- ท างานเตมเวลา - - 1,300 33.3 นอกเกษตรกรรม 1,612 45.0 2,600 66.7

- อตสาหกรรม 425 11.9 800 20.5 - การคาและการธนาคาร 386 10.8 60 15.4 - การบรการ 510 14.2 750 19.2 - อนๆ 291 8.1 450 11.6

11. จากตารางขางตนนจะเหนไดวา เปาหมายดงกลาวไดใหความส าคญในการสรางงานนอกสาขาเกษตรเพมขนมากกวาในระยะของแผนพฒนาฯ ทผานมา กลาวคอ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การขยายตวของภาวะเศรษฐกจสวนรวมไดสรางงานเพมขนรวมประมาณ 3.6 ลานคน โดยเปนการเพมขนในกจกรรมการเกษตร 1.96 ลานคน หรอประมาณรอยละ 55 ของการจางงานทเพมขน แตในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นมเปาหมายทจะเพมการจางงานในกจกรรมการเกษตรเพยง

206

1.5 ลานคน หรอคดเปนประมาณรอยละ 38.5 ของการจางงานทเพมขนทงหมด ทงนจะเปนการท างานเตมเวลา 1.3 ลานคน และทเหลอ 0.2 ลานคน จะมงานท าในฤดแลง

12. การทไดก าหนดเปาหมายทจะใหกจกรรมการเกษตรเปนแหลงรองรบแรงงานทเพมขนนอยลงกวาในระยะเวลาทผานมา โดยใหภาคอตสาหกรรมและบรการมบทบาทในการวาจางงานเพมมาก ทงนเพราะในบรรดาผทเขาสตลาดแรงงานในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นน สดสวนของผมความรจะมจ านวนมากขน ซงแรงงานเหลานไมเหมาะกบการประกอบกจกรรมดานการเกษตร ขณะเดยวกน ในภาคเกษตรเองกมขอจ ากดในการขยายตวเพมมากขนกวาในแผนกอนๆ ทงในดานขอจ ากดของพนทเพาะปลก ความผนผวนของระดบราคา ตลอดจนภาวะตลาดสนคาเกษตร นอกจากนในภาคเกษตรเองกมปญหาการวางงานในรปแบบตางๆ มากอยแลว ทงทเปนการท างานต าระดบ และการวางงานตามฤดกาล จากขอเทจจรงทกลาวมานการก าหนดใหภาคเกษตรรบแรงงานเพมมากยงขนอก กจะเปนการเพมปญหามากยงขน โดยเฉพาะอยางยงปญหาทเกยวกบความยากจนในชนบท ในขณะเดยวกนภาครฐบาลและรฐวสาหกจซงจะเปนแหลงรองรบแรงงานกลมผมการศกษาระดบกลางและระดบสงนนกมขอจ ากด ซงจะสามารถรองรบแรงงานทเพมขนไดนอยมาก ดงนนเงอนไขส าคญของการพฒนาระบบการผลต การตลาด ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 น จงจ าเปนจะตองใหความส าคญเปนอนดบสงกบการพฒนาดานอตสาหกรรมและบรการทใชทรพยากรไปในทศทางทกอใหเกดการสรางงานใหมากทสด มฉะนนแลวปญหาการวางงานกจะทวความรนแรงมากยงขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

13. เพอใหสามารถกอใหเกดการสรางงานเพมขนตามเปาหมายทก าหนดไว 3.9 ลานคน พรอมๆ กบการบรรเทาปญหาการวางงานในรปแบบอนๆ จงเหนสมควรก าหนดแนวทางการพฒนาดงตอไปน

13.1 ภาคเกษตร

(1) การจดสรรการใชทรพยากรทมอยและทยงไมไดใชประโยชนมาใชอยางเหมาะสมใหเตมทและอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะการน าทดนซงยงไมไดใชประโยชนมาใชเพอการเกษตรอยางเตมทมากขน ประมาณ 14 ลานไร รวมทงการปรบโครงสรางการผลตเพอใหมการกระจายการผลต ตามแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน จะท าใหมการใหทรพยากรระดบไรนาทมอยใหมประสทธภาพยงขน การปรบปรงระบบการปลกพชใหมการปลกพชมากชนดขน และปรบปรงระบบการเกษตร หรอระบบไรนาสวนผสม ซงจะมผลใหเกษตรกรม กจกรรมในระดบไรนาเพมขน เปนการเพมโอกาสและการสรางงานในชวงรอฤดการเกษตรส าหรบผทพรอมจะท างาน เพมการมงานท าและเพมรายไดแกแรงงานเกษตร มผลเชอมโยงใหปญหาการ วางงานตามฤดกาล และปญหาการท างานต าระดบบรรเทาลงได ในขณะเดยวกนการปรบปรง ประสทธภาพาการใชทรพยากรในระดบไรนาจะมผลใหมแรงงานสวนหนงออกจากกจกรรมในภาคเกษตรไปสกจกรรมอนๆ เชน การแปรรป การปลกสวนปา เปนตน

207

(2) สนบสนนการปลกปาไมมคาทางเศรษฐกจ รวมทงการปลกไมโตเรว เพอเสรมระบบเศรษฐกจแบบดงเดม จะสามารถรองรบแรงงานไดเพมขน ในกรณทการปลกปาเปนไปในภาวะปจจบนคอ ปละ 193,000 ไร การจางงานในกจกรรมการปลกปาและกจกรรมตอเนองในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะมจ านวนประมาณปละ 40,000 คน และอาจเพมเปนปละ 184,000 คน ถาการปลกปาเปนไปในอตราปละ 1.75 ลานไร ซงสวนใหญจะเปนการปลกปาของภาคเอกชน เนองจากการปลกปาของภาครฐจะไมขยายตวสงมากนก โดยรฐจะด าเนนการปลกปา บ ารงรกษาเฉพาะปาอนรกษเทานน

13.2 ภาคอตสาหกรรม

การขยายตวของภาคอตสาหกรรมในอตราเฉลยรอยละ 6.6 ตอป ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงเปนผลจากการด าเนนกลยทธตามแนวทางการพฒนาอตสาหกรรมเฉพาะสาขา รวมทงสนบสนนใหมการลงทนอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมใหมจ านวนมากขน ใหการจางงานรวมในภาคอตสาหกรรมเพมขน 800,000 คน หรอเฉลยปละ 160,000 คน ตามแนวทางการพฒนาในสาขาตางๆ ดงน

(1) อตสาหกรรมการสงออกโดยการพฒนาอตสาหกรรมการเกษตรทม ลทางสงออกสง สามารถทดแทนการน าเขา รวมทงขยายฐานการผลตไปสสนคาใหมๆ ไดแก อตสาหกรรมการเกษตร อตสาหกรรมไมและผลตภณฑ อตสาหกรรมยางและผลตภณฑ และ อตสาหกรรมสงทอ โดยเนนการปรบปรงคณภาพและมาตรฐานใหสอดคลองกบความตองการของตลาดทจะมสวนชวยสรางงานและบรรเทาปญหาการวางงานตามฤดกาล

(2) เนนการเรงพฒนาอตสาหกรรมวศวกรเพอเปนฐานอตสาหกรรมอนในระยะยาว โดยใหความส าคญแกอตสาหกรรมวศวการระดบกลางและประเภททใชในภาคการเกษตร โดยเฉพาะงานโลหะและอตสาหกรรมการประกอบผลตภณฑและชนสวนอปกรณสอสารคมนาคม กจกรรมเหลานจะสามารถรองรบแรงงานในระดบอาชวศกษาไว รวมทงจะบรรเทาปญหาการวางงานโดยเปดเผยไดอกสวนหนงดวย

(3) มงสนบสนนอตสาหกรรมขนาดยอมและอตสาหกรรมในภมภาค โดยกระจายประเภทสนคาและพฒนาผประกอบการ รวมทงสงเสรมเทคโนโลยลงถงหมบาน จะมสวนในการสรางงานเพมขนควบคไปกบการแกไขปญหาการวางงานตามฤดกาลไดอกดวย

13.3 การตลาดและการบรการ

(1) ใหความส าคญและเพมบทบาทในสาขาการบรหารการตลาด ซงจะกอใหเกดการขยายตวของกจกรรมในสาขาบรการดานตางๆ ทมสวนอยางมากในการสนบสนนการผลตเพอขายภายในประเทศและเพอการสงออก ทส าคญไดแก การบรการดานการทองเทยว บรการ

208

ดานการเงนและการประกนภยทสนบสนนการผลตและการตลาด บรการดานประชาสมพนธ การโฆษณา และการสอสารทเกยวของกบการตลาด การวจยการตลาด การพฒนาดานคณภาพสนคา การแปรรป การบรรจหบหอสนคา บรการดานคลงสนคาและการขนสง กจกรรมการบรการเหลานจะมสวนส าคญในการจางงานเพมขนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คอ ประมาณ 750,000 คน หรอเฉลยปละ 150,000 คน ซงสวนใหญเปนการรองรบแรงงานกลมผมการศกษาระดบกลางและระดบสง

(2) พฒนาบรการดานการทองเทยว ซงจากผลการวจยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร เรองผลกระทบดานเศรษฐกจของอตสาหกรรมการทองเทยวในประเทศไทยพบวา การสงเสรมการทองเทยวระหวางประเทศจะสามารถสรางงานใหแกระบบเศรษฐกจทงทางตรงและทางออมในสาขาตางๆ เพมขนในอตรานกทองเทยวจากตางประเทศ 9 คน สามารถสรางงานในประเทศได 1 คน ในขณะทนกทองเทยวภายในประเทศ 73 คน สรางงานในประเทศได 1 คน ดงนนการสงเสรมการทองเทยวตางประเทศและในประเทศ โดยเนนความส าคญในเรองการขยายเวลาพ านกของนกทองเทยวตางประเทศ สงเสรมตลาดนกทองเทยวประเภททมคณภาพ คอ น าเงนมาใชจายในประเทศไทยสง ปรบปรงสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนส าหรบการทองเทยวของแหลงทองเทยวในภมภาค การอนรกษพฒนาทรพยากรการทองเทยว การสนบสนนการจดใหมแผนพฒนาและสงเสรมการทองเทยวในภมภาค การปรบปรงรปแบบและคณภาพของสนคาหตถกรรมพนบานและของทระลกในแหลงทองเทยวนนจะสรางงานเพมขนไดไมต ากวา 150,000 คน ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงจะมผลตอการสรางงานและเพมรายไดในสาขาการผลตทเชอมโยงกบอตสาหกรรมการทองเทยว ซงจะมสวนชวยบรรเทาปญหาการวางงานและการท างานต าร ะ ด บ ไดดวย

13.4 กจกรรมอนๆ

การสนบสนนการประกอบอาชพนอกการเกษตรในชนบท ซงนบวามความส าคญมาก ไดแก การประกอบอาชพนอกการเกษตรภายในชนบทเอง หรอในตวเมองใกลๆ ทสามารถเดนทางไปเชาเยนกลบไดงานดงกลาวม อาท การรบชวงงานจากในเมองนนๆ หรอแมแตจากสวนกลาง เชน งานเยบเสอผา เจยระไนเพชรพลอย งานประกอบของเดกเลน เปนตน งานเหลานควรไดรบการสงเสรมควบคไปกบการสงเสรมอตสาหกรรมในตางจงหวด

13.5 นอกจากนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะตองมการด าเนนมาตรการและโครงการเสรม เพอใหเกดการสรางงานมากขน ทงทเปนการชวคราวและถาวร ทงทด าเนนการโดยรฐและเอกชน หรอรวมกน มาตรการเหลานไดแกการสงเสรมการประกอบอาชพอสระ การ สงเสรมการไปท างานตางประเทศ ฯลฯ ส าหรบการแกปญหาการวางงานของผมความรนน ในระยะยาวจ าเปนจะตองมการปรบระบบการศกษาใหมคณภาพสอดคลองกบความตองการของตลาด

209

แรงงาน ตามแนวทางทระบไวในแผนพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

กลยทธและแนวทางการปรบโครงสรางการผลตและการตลาด

14. เพอทจะใหสามารถน าแนวทางการพฒนาดงกลาวขางตน ไปใชเปนกรอบในการ วางแผนและโครงการ ปรบโครงสรางการผลต และการตลาดตางๆ เหนสมควรก าหนดกลยทธหลก 4 ประการ ดงตอไปนคอ

14.1 การผลตเพอขาย นอกจากการผลตเพอกนหรอใชภายในครวเรอนแลว การผลตเพอการคา การสงออก ตองเปนการผลตตามความตองการของผซอทงชนดคณภาพ ราคา และอนๆ ซงจะแตกตางกนออกไปในแตละตลาด

14.2 การกระจายการผลต เพอเสรมหรอทดแทนสนคาหลกทไมตรงกบความตองการของตลาด เพอลดความเสยงและเสรมรายไดของผผลตในภาคเกษตรและอตสาหกรรม การกระจายการผลตตองด าเนนการไปพรอมกบการกระจายตลาดใหกวางขวางยงขน

14.3 การพฒนาการตลาด ในอดตภาคเอกชนเปนผด าเนนการพฒนาการตลาดเกอบทงหมด อยางไรกดกจกรรมในดานนมหลายขนตอน เกนก าลงทภาคเอกชนโดยเฉพาะเอกชนรายยอยจะด าเนนการเพยงฝายเดยวได ท าใหการด าเนนงานอยในขอบเขตจ ากด ดงนนการทจะขยายตลาดใหกวางขวางขนนน รฐบาลจะตองเขาไปสนบสนนในสวนของการพฒนาการตลาด เพมขน

14.4 การปรบปรงระบบบรหารการผลตและการตลาด เพอใหมการพฒนาและปรบปรงกลไกการบรหารงานของรฐ ความพรอมของบคลากร รวมทงการเชอมโยงดานการผลต และการตลาดใหมประสทธภาพ และเปนระบบ สอดคลองกบวตถประสงคและกลยทธการพฒนาแนวใหม

ส าหรบรายละเอยดของกลยทธการพฒนาในแตละเรองดงกลาวขางตนจะปรากฏอยในบทตอไปของแผนฯ น

บทท 3 การผลตเพอขาย

1. การผลตเพอขายในความหมายของแผนพฒนาฯ ฉบบนใหความส าคญตอการผลตสนคาตอการผลตสนคาและบรการใหตรงตอความตองการของตลาด โดยเฉพาะในตลาดตางประเทศ ซงแตละตลาดจะมความตองการไมเหมอนกนทงในดานของประเภท ชนด ขนาด เงอน ไข ดานมาตรฐานและคณภาพ รปแบบ การบรรจหบหอ ราคา ชวงระยะเวลาทตลาดตองการ ระยะเวลาในการสงมอบ และรสนยม เปนตน นอกจากนการผลตเพอขายนนจ าเปนตองใหตรงตอการใชประโยชนของผซอแตละกลมเปาหมาย ซงมวตถประสงคแตกตางกน เชน การใชบรโภคหรออปโภคโดยตรง ใชเปนวตถดบ หรอแปรรปส าหรบการผลตดานอตสาหกรรม เปนตน

2. จากแนวความคดขางตนจะเหนไดวา การผลตเพอขายนนเนนการผลตสนคาตามค าสงซอจากตลาดตางๆ วธการเชนน ผซอจะเปนผบอกความตองการ โดยเฉพาะอยางยงปรมาณและเงอนไขทางดานคณสมบตและคณภาพของสนคาไดอยางชดเจน ในขณะเดยวกนผผลตจะสามารถใชค าสงซอดงกลาวพจารณาและตดสนใจวาจะผลตไดหรอไม และควรจะก าหนดแผนการผลตอยางไร เมอผลตไปแลวจะสามารถขายไดทงในปรมาณและราคาทเปนธรรมโดยไมมปญหาดานการตลาด ผซอเองกมหลกประกนวาจะไดร บสนคาตามคณภาพ ตามเงอนไขค าสงซอ ตามระยะเวลาการสงมอบและราคาทแนนอน และสามารถน าไปใชวางแผนเพอการผลตขนตอไป หรอวางแผนการขายไดอยางมประสทธภาพ

3. เปาหมายหลกของการผลตเพอขายตามแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน คอ การทจะใหระบบการผลตทงทเปนการขายภายในประเทศและเพอการสงออกเปนการผลตทางการคาอยางแทจรง หลกการของการผลตเพอขายมใชเปนเรองใหมหรอแนวความคดใหมแตอยางใด เนองจากมการด าเนนงานในธรกจอตสาหกรรมขนาดใหญอยแลว ในลกษณะทเปน “การจางผลต” หรอ “การจางท าของ” นนเอง แตกจกรรมการผลตทงทางดานสนคาเกษตรและผผลตอสระรายยอยสวนใหญโดยทวไปยงยด “การขายตามผลต” มากกวา “การผลตเพอขาย” ดงนนแนวทางในบทนจงเนนไปในดานสนคาการเกษตร ซงยงใชระบบ “ขายตามผลต” เปนสวนใหญอยในปจจบน

4. ระบบการผลตเพอขาย นอกจากจะเปนประโยชนแกผผลต ผขาย และผซอ โดยเฉพาะอยางยงการลดความเสยงความผนผวนทางดานตลาด ปรมาณและราคา ซงเคลอนไหวขนลงรนแรงแลว การผลตเพอขายจะชวยสนบสนนใหมการน าทรพยากรทางเศรษฐกจทใชใ นกจกรรมการผลตและการตลาดซงมจ ากด เปนไปในทศทางทตอบสนองความตองการของเศรษฐกจ

211

โดยสวนรวมอยางถกตองและเกดประโยชนสงสดภาครฐบาลจะสามารถก าหนดบทบาทและแนวทางการสนบสนนไดโดยชดเจนมากยงขน ไมวาจะเปนเรองของพนทหรอแหลงผลตทมความเหมาะสม การวจย การสนบสนนทางวชาการ การจดบรการอ านวยความสะดวกพนฐานและการสนบสนนทางดานการตลาด

5. กลไกของระบบการผลตเพอขาย คอ การสรางความเชอมโยงระหวางตลาดกบ ผผลต หรอผขายเขาดวยกนอยางเปนระบบเพอใหเกดประสทธภาพสงสด การท างานในระบบนจะเรมตนจากการพฒนาระบบการตลาด คอ ใชตลาดเปนตวตง ขอมลขาวสารการตลาดจะถกน ามาใชเปนเครองมอในการสงสญญาณความตองการของตลาดทมตอสนคาและบรการไปยงผผลต ผผลตจะพยายามตอบสนองความตองการทางดานตลาดโดยการปรบระบบและวางแผนการผลตใหสอดคลองสมพนธกน ดงนนรปแบบซงจะท าใหเกดกลไกการท างานในระบบนจะตองมองคกรและระบบ ขาวสารการตลาดทถกตอง แนนอนชดเจน หากมหลกประกนและขอผกพนมากเทาใด กจะมผลท าใหระบบการผลตเพอขายมประสทธภาพมากขนเทานน ดงนน ทางเลอกของรปแบบทเหมาะสมของสนคาแตละประเภท ซงอาจจะมหลายรปแบบจงเปนแนวทางทจะตองเรงรดสนบสนนใหมการขยายผลใหกวางขวางยงขน ในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6

6. รปแบบการด าเนนงานตามระบบการผลตเพอขายนน ส าหรบสนคาการเกษตร อาจจะสรปไดเปน 6 รปแบบ ดงนคอ

6.1 รปแบบเปนรปแบบทผซอมกจะแจงความตองการทจะรบซอผลผลตและ ขอใหเจาหนาทของรฐชวยสงเสรมใหเกษตรกรปลก โดยไมมขอผกพนวาจะรบซอทใด อยางไร คณภาพใด ราคาเทาใด และปรมาณมากนอยเพยงใด รปแบบการผลตเพอขายลกษณะนไดท าใหเกดปญหาขนมากในอดต ซงอาจมผลเสยหายไดมาก หากมการสนบสนนใหเกดขนตอไป

6.2 รปแบบทสองเกดขนจากผผลตพนธเพอขาย หรอพอคาเมลดพนธสนบสนนใหเกดการผลต ซงผลผลตจะขายหรอใชประโยชนไดคมคาหรอไมนน ในบางกรณจะตองใชเวลายาวนาน รปแบบนการสนบสนนจะตองท าดวยความระมดระวงมาก เพราะเกษตรกรมความเสยงสง เนองจากอาจมปญหาดานการขาดตลาดรองรบทแนนอน

6.3 รปแบบทสามเปนแบบทเกดขนกบอตสาหกรรมการเกษตร มลกษณะเปนตลาดขอตกลงระหวางผผลตกบโรงงานอตสาหกรรมแปรรปสนคาเกษตร เชน กรณของน าตาล สบปะรดกระปอง รปแบบนเปนรปแบบทมประโยชนและควรทจะสนบสนนใหขยายผลตอไป หากไดมการปรบปรงเงอนไขสาระส าคญของขอตกลง ใหมประสทธภาพและเปนประโยชนแกทกฝาย มากขน

6.4 รปแบบทสด าเนนการโดยมการจดตงองคกรใหการสนบสนน และด าเนนการโดยบรษทเอกชน เชน กรณทบรษทในประเทศหรอตางประเทศเขามาด าเนนการใหเกด

212

การผลตขน โดยมตลาดรบซอทแนนอน ผสนบสนนการผลตจะเปนผน าเขาเมลดพนธ เทคโนโลยและความรทางวทยาการ รวมทงเปนผควบคมคณภาพและมาตรฐานใหถกตองแนนอน รปแบบนเปนรปแบบทดควรแกการสนบสนน อยางไรกดการขยายจ านวนของบรษททด าเนนงานในลกษณะเชนนคงจะเปนขอจ ากดส าคญ เนองจากจะตองมการลงทนสง และบรษทดงกลาวจะตองมการท างานในพนทเปนระยะเวลานานอยางตอเนองจงจะสามารถเกดผลส าเรจไดอยางเตมท

6.5 รปแบบทหาอยในลกษณะทผผลตสามารถตดตอกบผซอไดดวยตนเอง และสามารถน าความรและขอมลดานการตลาดมาปรบระบบการผลตเพอขายดวยตนเองไดโดยตรง รปแบบนเปนรปแบบทดอกรปแบบหนง หากสามารถขยายผลใหเกดขนไดกวางขวางยงขน

6.6 รปแบบสดทายเปนรปแบบทมแนวทางการพฒนาระบบการผลตเพอขายอยางมข นตอน มระบบและมองคกรด าเนนงานในเชงธรกจ กลาวคอ มเอกชนด าเนนการในระดบทองถนท าหนาทเชอมโยงการผลตกบการตลาด โดยท าหนาทเปนผรบค าสงซอและประสานกบ ผผลตโดยการวางแผนการผลตและสนบสนนใหเกษตรกรปลกในปรมาณและคณภาพทตลาดตองการท าการรบซอโดยมสญญาขอตกลง การผลตเพอขายในลกษณะเชนนเปนรปแบบทนาจะมความเหมาะสมมากทสดรปแบบหนงส าหรบการผลตสนคาใหม เพอการขายทงภายในประเทศและการสงออก ซงภาครฐบาลควรจะเขามาสนบสนนมากขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

แนวทางการด าเนนงานของระบบการผลตเพอขาย

7. การรวมกลมของเกษตรกรหรอผผลตโดยสมครใจ จะเปนแนวทางส าคญของระบบการผลตเพอขาย โดยเฉพาะอยางยงเพอการสงออก ทงนการรวมกลมนจะรวมถงการรวมกลมของหนวยผลตขนาดเลกอยางเปนระบบดวย

8. กลมเกษตรกรหรอกลมผผลต ควรจะมบทบาทส าคญในการเชอมโยงการผลตและการตลาดเขาดวยกน เพอใหการผลตสามารถสนองตอบความตองการของตลาดทงดานปรมาณและการควบคมคณภาพ การปรบปรงประสทธภาพ รวมทงการลดตนทนทางดานการตลาด

9. ระบบการผลตเพอขายนนจ าเปนตองมการจดระเบยบการผลต ปรบปรงปรมาณและคณภาพการผลตใหสอดคลองกบเงอนไขและความตองการของตลาด โดยมกฎหมายรองรบ เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพส าหรบสนคาบางประเภททเหมาะสม

10. โดยทคณภาพความตองการของตลาดเปนเงอนไขทมความส าคญมากทสดของระบบการผลตเพอขายจ าเปนอยางยงทผผลต และกลมผผลตจะตองมการเลอกผลตใหเหมาะสม นบตงแตการเลอกพนทเพาะปลก การเลอกประเภท และชนดของสนคา การคดเลอกพนธ รวมทงการบรรจหบหอ

213

11. ระบบการผลตเพอขายนน จะตองมระบบการจดมาตรฐานของสนคาเพอรกษาไวซงความสม าเสมอและตอเนองตามความตองการของตลาด และเพอใหเกดความสะดวก ชดเจน สามารถน าไปใชในการโฆษณาประชาสมพนธ และสงเสรมการตลาดได ทงนจะตองมการท าความเขาใจรวมกนวา มาตรฐานนนเปนมาตรฐานของแตละตลาดหรอผซอแตละรายซงจะแตกตางกน การก าหนดมาตรฐานจงตองเปนการท างานรวมกนของภาคเอกชน เชน ผขาย ผสงออก และภาครฐบาล

บทบาทของภาครฐบาลในการสนบสนนระบบการผลตเพอขาย

12. กจการการผลตเพอขายโดยการตดสนใจทจะผลตสนคาอะไรเพอขายใครนน สวนใหญหรอเกอบทงหมดเปนกจกรรมทภาคเอกชนด าเนนการอยแลว ดงนน บทบาทของภาครฐบาลจงเปนเรองของการสนบสนนการตดสนใจของภาคเอกชน และการใหบรการทจ าเปนในกรณท รปแบบและกลไกสามารถด าเนนการเชอมโยงตลาดและผผลตไดเปนอยางดมประสทธภาพแลว บท-บาทของภาครฐบาลควรจะเนนเพยงการตดตาม และสนบสนนใหมการด าเนนการกวางขวางมากขน

13. บทบาทของภาครฐบาลในระยะเรมตนของการสนบสนนระบบการผลตเพอขาย ควรมหลกส าคญ 5 ประการ คอ

13.1 สนบสนนและยวยใหมการรวมกลมผผลตโดยสมครใจใหขยายวงกวางขน เพอใหท าหนาทเปนหนวยผลตสนองความตองการของตลาดทงดานปรมาณและคณภาพสนคา ตามแผนพฒนาระบบการผลตเพอขาย

13.2 สนบสนนดานขอมลขาวสารการผลตและการตลาด การศกษาวจยตลาด สนคาเปาหมาย ตามแผนระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน เพอเปนจดเรมตนใหภาค เอกชนน าไปใชพจารณาประกอบการตดสนใจผลตและจ าหนาย

13.3 ใหการสนบสนนทางดานการวจย และคนควาทางวชาการทางการผลตและบรรจหบหอ โดยเฉพาะอยางยงในเรองของการน ารองทดลองผลตเพอพจารณาโอกาสและความเปนไปไดในการผลตทางการคา

13.4 สนบสนนสงอ านวยความสะดวกพนฐานทางดานการตลาด เพอใหเกดความสะดวกตอระบบการผลตเพอขาย เชน พธการขนสงและขนถาย เขตสงออก การรบรอง คณภาพ รวมทงบรการอนๆ ทจ าเปน และเปนหนาทของรฐ

13.5 เผยแพรและผนกก าลงของหนวยงานตางๆ ใหสนบสนนรปแบบของการพฒนาระบบการผลตเพอขาย ทมความเหมาะสมและสามารถด าเนนการไดในภาคปฏบต

บทท 4 การกระจายการผลตและบรการ

1. การจดระบบการผลตภายในประเทศเพอลดความเสยงอนเกดจากการแปรปรวนและความไมแนนอนของสถานการณการผลตและการตลาด ในระยะของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท 6 นอกจากจะตองมการปรบและเปลยนแปลงระบบการผลตโดยเนนการกระจายการผลตในดานการเกษตรและอตสาหกรรม เพอเพมรายไดและการมงานท าของประชาชน โดยเฉพาะในเขตชนบทของประเทศแลว ยงจ าเปนตองมการกระจายการบรการ ซงจะเปนกจกรรมทจะสนบสนนการเพมรายไดเงนตราตางประเทศ และเพมการสรางงานไดอกทางหนงดวย

การกระจายการผลตดานการเกษตร

2. ในชวง 3 ปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 คอ ในชวงป 2525-2527 ผลผลตพช ทงหมดของไทยคดเปนมลคา (ราคาคงทป 2515) โดยเฉลยปละ 61,811 ลานบาท ในจ านวนนเปน มลคาผลผลตพชหลก 6 ชนด คอ ขาว ออย มนส าปะหลง ยางพารา ขาวโพด และยาสบ รวมกนโดยเฉลยประมาณ 42,243 ลานบาท หรอรอยละ 68.3 ของมลคาทงหมด นอกจากนมลคาการสงออก สนคาเกษตรทงหมดในชวงเวลาเดยวกนเฉลยปละ 101,156 ลานบาท เปนมลคาสนคาหลก 6 ชนด ดงกลาวเสย 74,427 ลานบาท หรอคดเปนสดสวนรอยละ 74 ของทงหมด ภายใตการแปรปรวนของเศรษฐกจโลกอนเกดจากการแขงขนทางการคา รวมทงการกดกนทางการคาในรปแบบตางๆ คาดวาการขยายรายไดการสงออกสนคาหลกดงกลาวคงจะท าไดไมมากในระยะตอไป หากการเกษตรของไทยยงตองพงสนคาดงเดมเพยงไมกชนด เชนทเปนอยในขณะนแลว การเพมรายไดตอครวเรอนของเกษตรกรจะท าไดยากยงขน

3. ราคาสงออกสนคาเกษตรหลกโดยเฉลยตอป มแนวโนมลดลงอยางมากทกชนดโดยเฉพาะน าตาลและขาว (ตารางท 7.2) การทเกษตรกรพงสนคาชนดใดชนดหนงเพยงอยางเดยว นอกจากความเสยงจากความแปรปรวนทางภาวะการตลาดจะสงแลว การใชทดนและแรงงานของเกษตรกรจะไมอาจท าไดอยางเตมทอกดวย

215

ตารางท 7.2 อตราการเปลยนแปลงของราคาสงออกสนคาเกษตร (รอยละ)

สนคา แผนพฒนาฯ ฉบบท

3 4 5 ขาว 36.2 15.0 -14.4 น าตาล 31.9 9.8 -21.6 ใบยาสบ 15.2 7.4 -1.0 มนส าปะหลง 13.6 11.8 -2.9 ขาวโพด 19.8 6.2 -2.4 ยางพารา 25.7 10.1 -1.9

4. เมอสนสดแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 คาดวาอตราการขยายตวของสาขาเกษตรในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จะเพมขน โดยเฉลยเพยงรอยละ 2.8 ตอป เทยบกบอตราการขยายตวรอยละ 3.4 ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 และรอยละ 5.6 ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 3 (ตารางท 7.3) การทอตราการขยายตวของสาขาเกษตรเพมขนในอตราทต าลงเชนนจะมผลใหการขยายตวของระบบเศรษฐกจโดยสวนรวมของประเทศตองถกกระทบกระเทอนไปดวย และจะมผลท าใหปญหาการวางงานรนแรงยงขนได สมควรจะไดมการจดระบบการผลตอยางเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพทรพยากร เพอกระจายการผลตไปสสนคาอนๆ เสรมหรอทดแทนการผลตสนคาหลกดงเดม เชน ออย ถว ยาสบ ซงคาดวาจะมปญหาการตลาดในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

ตารางท 7.3 อตราการเพมมลคาสนคาเกษตรในแผนพฒนาฯ ฉบบท 3-5

(ราคาคงทป 2515)

สนคา แผนพฒนาฯ ฉบบท 3 4 5

สาขาเกษตร 5.6 3.4 2.8 พช 6.0 3.9 3.1

- พชหลก 7.1 4.7 1.3 - พชอนๆ 4.6 2.4 6.8

ปศสตว 6.3 4.5 3.3 ประมง 3.4 3.7 1.6 ปาไม 2.7 -2.6 0.5

216

5. กลยทธการผลตเพอขายซงไดกลาวไวโดยละเอยดในบทกอนนน เปนเรองทเกยวของกบการผลตเพอสนองความตองการของตลาดตางประเทศ ซงจ าเปนตองเนนเรองคณภาพและความสอดคลองกบตลาด ดงนนเกษตรกรจงตองมความรคอนขางสงและใชทนคอนขางมาก เกษตรกรทมโอกาสจะด าเนนการตามกลยทธนได นาจะไดแกเกษตรกรทมความรและฐานะด พอสมควร นอกจากนโอกาสในดานการสงออกสนคาแตละชนดมจ ากดขนอยกบสถานการณตลาดของสนคานนๆ ถาผลตมากเกนไปกจะมปญหาสนคาลนตลาด ส าหรบเกษตรกรรายยอยทอยใน พนทเปาหมายการพฒนาชนบทเพอแกปญหาความยากจนนนในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการด าเนน-การมาอยางตอเนอง โดยมโครงการพฒนาอยแลว ควรทจะด าเนนการตอและปรบปรงใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงในดานขดความสามารถของราษฎรตอไป สวนเกษตรกรทไมไดอยในสองประเภทดงกลาว ไดแก เกษตรกรทมฐานะระดบปานกลาง ซงเปนสวนใหญของเกษตรกร ทงหมด วธการหนงทเหมาะสมกบภาวะการณในขณะน คอ วธการกระจายการผลตทางการเกษตร โดยการลดความเสยงดวยตนทนต าและเกษตรกรท าไดเอง เนองจากวธการนสอดคลองกบสภาพตลาดทเคลอนไหวรวดเรวและรนแรง นอกจากนนการท าการเกษตรแบบผสมผสานนนเกษตรกรเรมท าอยบางแลว แมกระนนกดปญหากยงมอยเนองจากยงมเกษตรกรอกมากทพงรายไดจากสนคาใดสนคาหนงทมปญหาในอตราสวนทสงของรายไดทงหมด เกษตรกรเหลานมปญหาจากความเสยงและไมไดใชทรพยากรทมอยใหเตมท ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองใหความส าคญแกการกระจายการผลตทางการเกษตรเพมขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยยดกลมเกษตรกรทมฐานะปานกลางเปนกลมเปาหมายส าคญ

เปาหมายของการกระจายการผลต

6. มงกระจายสดสวนของรายไดจากการพงสนคาชนดใดชนดหนงทมปญหาใหม รายไดจากสนคาและกจกรรมอนมากชนดขน เพอใหเกษตรกรมรายไดทม นคงและมโอกาสในการเพมรายไดของครวเรอนอยางกวางขวางขน โดยเรมจากการกระจายการผลตเพอขายในตลาด ทองถนของเกษตรกรภายในประเทศเปนหลกส าคญ ซงมรปแบบการด าเนนงานดงน คอ

6.1 การปรบปรงระบบการปลกพช (Cropping System) เพอสนบสนนใหเกษตรกรทในปจจบนท าการเกษตรในฤดฝนครงเดยวใหสามารถปลกพชมากชนดขน ซงแบงออกไดเปน 2 แบบ คอ

(1) การปลกพชในฤดฝน มแนวทางทจะเพมการผลตพชมากชนดขนไดหลายแนวทาง ไดแก การปลกพชอนแซมพชหลก เชน การปลกถวเหลองแซมการปลกฝาย และการปลกโกโกแซมสวนมะพราว เปนตน การลดพนทการปลกพชหลกเพอปลกพชอนๆ เชน การลดพนทปลกขาวและพชไรเพอปลกผกหลายๆ ชนด เพอสงตลาดใกลเคยง หรอการลดพนทการปลกมนส าปะหลงเพอปลกพชอน เชน ขาวฟางแดง เปนตน

217

(2) การปลกพชอนกอนและหลงพชหลก มแนวทางด าเนนการโดยการผลตพชอายสนและใชน านอยในชวงเวลากอนและหลงพชหลกในฤดฝน เชน การปลกถวตางๆ หรอพชอนๆ กอนและหลงการท านา หรอกอนและหลงการปลกขาวโพด เปน

6.2 การปรบปรงระบบการเกษตร (Farming System) หรอระบบไรนาสวนผสม โดยการปลกพชรวมกบการเลยงปศสตวและการท าประมงรวมกนในเชงพาณชย

6.3 การปลกสวนปาไมมคาทางเศรษฐกจ เชน ไมสก ไมประด และสวนปาไม โตเรว เชน กระถนเทพา และไมโกงกาง เสรมในระบบการเกษตรดงเดม (Agro Forest) ซงจะตองมการก าหนดชนดของไมและพนธไมใหเหมาะสมกบสภาพของพนท รวมทงการค านงถงการใชประโยชนของไมประเภทตางๆ

แนวทางการด าเนนงาน

7. สนบสนนใหมการเพมการใชทรพยากรระดบไรนาทมอยใหมประสทธภาพมากขน โดยใหความส าคญแกเกษตรกรและลกษณะของพนทเปนหลกในการด าเนนงาน และชแนะใหเกษตรกรตดสนใจเลอกผลตสนคาทเหมาะสมกบสภาพของทองทและความตองการของตลาด เกษตรกรในเขตชลประทานควรสนบสนนใหเพมผลผลตและลดตนทนการผลต ตลอดจนการเพมรายไดจากการกระจายการผลตไปยงพชอน โดยเฉพาะการท าไรนาสวนผสมในเขตเกษตรลาหลง คอ พนทเปาหมายของการพฒนาชนบทในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และ 6 ควรเนนการกระจายการผลตเพอบรโภคในครวเรอนและจ าหนายในตลาดทองถนหรอพนทใกลเคยง รวมทงการผลตทเปนวตถดบส าหรบโรงงานอตสาหกรรมในทองถน เชน โรงงานกระดาษ เพอกอใหเกดรายไดเพม สวนเกษตรกรทอยในพนทนอกเขตเกษตรลาหลง และเขตเกษตรชลประทานควรปรบระบบการปลกใหกระจายมากขน โดยเฉพาะการเพมประสทธภาพการผลตพชยนตนและสวนปาเศรษฐกจและดาน ปศสตว

8. เนนกจกรรมการลงทนทต า ซงเกษตรกรสามารถปฏบตเองไดอยางตอเนอง

9. พยายามใหเกษตรกรมโอกาสมากขนในการเรยนรจากเกษตรกรดวยกนโดยศกษาจากประสบการณและความส าเรจของเกษตรกรและโครงการพฒนาทมพนทคลายคลงกน

บทบาทของภาครฐบาลในการสนบสนนการกระจายการผลต

10. กจกรรมการผลตทางการเกษตรสวนใหญเกษตรกรเปนผตดสนใจอยแลว บทบาทของภาครฐบาลจงเปนเรองของการสรางโอกาสและสนบสนนการตดสนใจของเกษตรกรและการใหบรการทจ าเปนและเปนไปไดตามขดความสามารถของรฐ ดงนน บทบาทของรฐจงควรเนน

218

10.1 งานวจย พฒนา และความชวยเหลอทางดานวชาการ เพอใหเกษตรกรมทางเลอกใหมากขน

10.2 เพมบทบาทของรฐในการแนะแนว เพอใหเกษตรกรสามารถหาขอมล ความรและประสบการณจากบคคลหรอสถาบนทสามารถใหค าแนะน าแกเกษตรกรอยางถกตองและเหมาะสม

10.3 การสนบสนนและสงเสรมการกระจายการผลตไปในสนคาทสอดคลองกบความตองการของตลาดและสนคาททดแทนการน าเขา

10.4 การจดหาปจจยการผลตและสนเชอเพอการเกษตรตามความจ าเปน

11. เพอใหการปฏบตงานของภาครฐบาล สามารถสนองตอการเปลยนแปลงอยาง รวดเรวของสถานการณทางการเกษตร และความหลากหลายของเกษตรกรในพนทตางๆ ควรทจะมระบบการปฏบตงานทสามารถถายทอดนโยบายและแนวทางปฏบตจากสวนกลางไปสผปฏบตงานในภาคสนามไดชดเจน รวดเรว และมประสทธภาพ สวนการปฏบตงานนน จะเนนการท างานทมแผนปฏบตงานใหเปนระบบครบวงจร และใหมการประเมนผลโครงการอยางสม าเสมอ

การกระจายการผลตดานอตสาหกรรม

12. ในชวงของการพฒนาทผานมาภาคอตสาหกรรมไดมบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศไทยมากขนเปนล าดบ ทงในดานการผลตและการสงออก โดยสดสวนการผลตอตสาหกรรมตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ในป 2528 อยในอตรารอยละ 20 ในขณะทภาคเกษตรมสดสวนรอยละ 19.5 อยางไรกดภาวะการคาและการตลาดโลกในปจจบนซงเตมไปดวยการปกปอง การกดกน และการอดหนน เพอคมครองผผลตภายในประเทศ ภาวะเชนนไดสงผลใหสนคาอตสาหกรรมของไทยซงมอยไมกประเภททสงออกไดมาก เรมประสบปญหาการกดกนการ น าเขาจากประเทศผซอ เชน อตสาหกรรมสงทอ อตสาหกรรมอาหารกระปอง น าตาล เปนตน และมแนวโนมวาจะเปนปญหาดานการตลาดมากขนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงจะสง ผลกระทบตอการขยายตวเศรษฐกจสวนรวมของประเทศและปญหาการวางงาน

13. แมวาภาคอตสาหกรรมจะไดขยายตวเพมขนในอตราทนาพอใจกตามแตเมอพจารณาจากโครงสรางการผลตแลว สวนใหญจะเปนการขยายตวของอตสาหกรรมประเภททตองอาศยการน าเขาวตถดบชนสวนกงส าเรจรปจากตางประเทศในปรมาณสง ในขณะท อตสาหกรรม ขนกลางโดยเฉพาะอตสาหกรรมวศวการยงพฒนาไปไดชา นอกจากนในกลมอตสาหกรรมสงออกสวนใหญยงเปนอตสาหกรรมทตองพงเครองจกร อปกรณ และวตถดบจากตางประเทศเปนหลก เชน อตสาหกรรมแผงวงจรไฟฟา ตลบลกปน เลนสแวนตา ในขณะทอตสาหกรรมสงออกแปรรป

219

การเกษตร เชน อตสาหกรรมอาหารนนแมจะมการขยายการสงออกเพมขน แตยงจ ากดอยเพยงสนคานอยประเภทเทานน

14. บทบาทของรฐในการพฒนาอตสาหกรรมในระยะทผานมายงเปนลกษณะควบคมมากกวาการสงเสรมกฎระเบยบของรฐบางประการเปนอปสรรคในการประกอบธรกจอตสาหกรรม โครงสรางภาษ เชน ภาษการคา ยงไมเอออ านวยตอการพฒนาอตสาหกรรมโดยทวไป มความเหลอมล าและซ าซอนในการจดเกบภาษระหวางประเทศและขนตอนการผลตสนคาอตสาหกรรม ในขณะเดยวกนอตสาหกรรมขนาดยอม ซงเปนฐานของอตสาหกรมและการสรางงานยงไดรบสทธประโยชน รวมทงการสนบสนนจากรฐนอยกวาอตสาหกรรมขนาดใหญมาก

เปาหมายของการกระจายการผลตอตสาหกรรม

15. การปรบโครงสรางและการกระจายการผลตทางอตสาหกรรม มเปาหมายทจะใหการพฒนาการผลตสนคาและบรการภาคอตสาหกรรมมบทบาทส าคญ 3 ประการ คอ

(1) สนบสนนการบรรเทาปญหาการขาดดลการคา

(2) กอใหเกดการสรางงานและการกระจายรายได

(3) สนบสนนการถายทอดเทคโนโลยทมความเหมาะสมกบระบบการผลต การตลาด และมผลตอเนองกบการกระจายการผลต

หลกการของการกระจายการผลตอตสาหกรรม

16. มหลกการส าคญ 3 ประการ ไดแก

16.1 สนบสนนการกระจายการผลตสนคาอตสาหกรรมไปสประเภทสนคาทใชวตถดบภายในเปนหลก มมลคาเพมสง และสรางโอกาสพฒนาความเจรญของอตสาหกรรมใน ตางจงหวดใหมหลายชนดมากขน และสอดคลองกบความตองการของตลาดหรอผซอทงภายในและตางประเทศ โดยสนบสนนและกระตนใหเอกชนเปนแกนน าในการพฒนา

16.2 ปรบปรงขอไดเปรยบและเสยเปรยบระหวางอตสาหกรรมขนาดใหญและ อตสาหกรรมขนาดยอมใหลดนอยลง และมความเปนระบบยงขน และสนบสนนใหผประกอบการในภมภาคมขดความสามารถในการประกอบธรกจอตสาหกรรมเพมขน

16.3 ปรบบทบาท องคกร และกลไกการบรหารงานของภาครฐบาลให เอออ านวยตอการพฒนาอตสาหกรรม โดยเปลยนจากการควบคมและสงเสรม เปนการสนบสนนและชน าโอกาส

220

แนวทางการด าเนนงาน

17. แนวทางการพฒนาโดยทวไป เพอปรบโครงสรางและกระจายการผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาด และใชกลไกการประสานแผนการผลตและการตลาดเขาดวยกน โดย

17.1 สนบสนนและสงเสรมการกระจายการผลตไปในประเภทสนคาทตลาดตองการ โดยพฒนาระบบขาวสารการตลาดใหสามารถชน าการผลตและจ าแนกโอกาสการตลาดทชดเจนทงในระดบประเทศ ระดบภาค และการแขงขนในตลาดโลก

17.2 สนบสนนและกลนกรองการลงทนใหมผลในการถายทอดเทคโนโลยมากขน และสนบสนนการลงทนในการวจยและพฒนาของภาคเอกชน เพอเพมขดความสามารถของผผลตในประเทศในการแขงขนกบผผลตตางประเทศ

17.3 ขจดอปสรรคของการประกอบอตสาหกรรม เชน การลดขนตอนการ ขออนญาต การผอนคลายระเบยบขอบงคบ การประสานงานและการขจดความซ าซอนเรองการทตองขออนญาตประกอบการจากหลายหนวยงาน เปนตน

17.4 ปรบปรงโครงสรางภาษอากรใหมผลตอการสงเสรมการกระจายและขยายตวของอตสาหกรรมมากยงขน โดยลดความซ าซอนจากการจดเกบภาษ ปรบโครงสรางภาษ-ศลกากรใหเหมาะสมและทนตอเหตการณยงขน เชน ปรบอากรขาเขาของสนคาชนดตางๆ ใหมอตราใกลเคยงกน

17.5 ปรบปรงหนาทความรบผดชอบของหนวยงานในสงกดกระทรวงอตสาห -กรรมใหมบทบาทดานการสนบสนนมากกวาการควบคม และเปนแกนกลางการประสานงานระหวางหนวยงานของรฐเพอสนบสนนการประกอบการอตสาหกรรมใหแกภาคเอกชน

17.6 สรางโอกาสการมสวนรวมของภาคเอกชนอยางใกลชดยงขนในทกขนตอนของวงจรการผลตและการตลาด ทงทางดานสรรหาและพฒนาคณภาพผลตภณฑใหสอดคลองกบทตลาดตองการ การเจาะและขยายตลาด โดยเอกชนจะเปนหลกส าคญในการพฒนา

18. แนวทางการพฒนาอตสาหกรรมเปาหมาย เนนอตสาหกรรม 3 ประเภททมโอกาสกอใหเกดอตสาหกรรมตอเนอง กระจายรายไดและการผลตในภมภาค และการสรางงาน คอ อตสาหกรรมการเกษตร อตสาหกรรมขนาดยอม อตสาหกรรมภมภาค และอตสาหกรรมวศวการ

18.1 อตสาหกรรมการเกษตร

(1) พฒนาและสนบสนนอตสาหกรรมการเกษตรทมลทางการสงออกสงและอตสาหกรรมทสามารถผลตทดแทนการน าเขาได โดยใหสอดคลองกบความตองการของ

221

ตลาดหรอผซอ ตลอดจนปจจยการผลตของแตละภาคและศกยภาพของพนท ทงนจะเนนการ ปรบปรงคณภาพและมาตรฐานการชชองทางการลงทน การวจยและพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสม หรอสามารถน าไปใชแกปญหาไดอยางจรงจง การเพมประสทธภาพการผลต การพฒนาระบบการจดการ การพฒนาผประกอบการอตสาหกรรมการเกษตรขนาดยอมและขนาดกลาง

(2) ขยายฐานการผลตไปสสนคาอตสาหกรรมการเกษตรใหมๆ ทม ลทางการตลาดสง จาก

- วตถดบสวนเกนของภาคเกษตรกรรม เชน ขาว ขาวโพด มนส าปะหลง ยางพารา เปนตน

- สนคาทมโอกาสการพฒนา เชน อตสาหกรรมอาหารจากผก ผลไม อตสาหกรรมจากปาไม (กระดาษ เฟอรนเจอร และอนๆ) อตสาหกรรมยาและอาหารเพอสขภาพจากสมนไพร เครองเทศ และน ามนหอมระเหย

(3) สนบสนนความรวมมอกนเพอสรางความเชอมโยงและพฒนาในดานการผลต การตลาด การคนควาวจยและการถายทอดเทคโนโลย การจดการ การประสาน ผลประโยชนและการลงทนของภาครฐบาลและภาคเอกชน ผนกก าลงเปนระบบครบวงจรทงในรปของแผนงานและโครงการพฒนา ระบบขอมลและคณะกรรมการประสานความรวมมอ

(4) สงเสรมใหเกษตรกรมการวางแผนงานการผลตซงเนนคณภาพ รวมทงมการรวมกลม เพอผลตวตถดบใหสอดคลองกบความตองการของโรงงานอตสาหกรรม การเกษตร

(5) สนบสนนใหโรงงานอตสาหกรรมการเกษตร ใชระบบการจดหา วตถดบทเหมาะสม และมการถายทอดเทคโนโลยแกเกษตรกร

(6) สนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมการเกษตรในระดบทองถนชนบทโดยถอตลาดเปนตวน า

18.2 อตสาหกรรมในครอบครวอตสาหกรรมขนาดยอมและอตสาหกรรมภมภาค

(1) มงการกระจายอตสาหกรรม และกระจายประเภทสนคาอตสาห -กรรมในภมภาค โดยใหความส าคญกบการพฒนาขดความสามารถของผประกอบการอตสาหกรรมขนาดยอมในภมภาค สงเสรมการใชเทคโนโลยทเหมาะสมในกระบวนการผลตโดยใหลงถงระดบ พนทอยางทวถง การชชองทางการลงทนใหกบนกลงทนในระดบทองถนและสวนกลาง รวมทงการ

222

ปรบปรงคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑจากภมภาคใหสอดคลองกบตลาดทงภายในประเทศและสงออก

(2) ปรบปรงขดความสามารถของหนวยงานของกระทรวงอตสาหกรรมในภมภาค เพอท าหนาทในดานสงเสรมและวางแผนพฒนาระดบภาคและระดบจงหวดใหมประสทธ-ภาพยงขน โดยจดตงศนยสงเสรมอตสาหกรรมเพมขน

(3) พจารณาความเปนไปไดในการเพมการสนบสนนใหสนเชอดานการเงนในอตราดอกเบยทเหมาะสม แกอตสาหกรรมขนาดยอมใหเพยงพอ

(4) พจารณาความเปนไปไดเกยวกบการใหสทธประโยชนเพอสนบสนนอตสาหกรรมขนาดยอม

18.3 อตสาหกรรมวศวกร

(1) เรงพฒนาอตสาหกรรมวศวกร โดยเฉพาะอตสาหกรรมงานโลหะใหเปนฐานส าหรบการพฒนาอตสาหกรรมอนๆ ในระยะยาว โดยจะใหความส าคญกบอตสาหกรรมวศวการระดบกลาง ทสามารถปรบใชเทคโนโลยไดพอสมควร และมผลกระทบตอเนองกบภาคการผลตอนๆ สง

(2) ใหความส าคญแกอตสาหกรรมอเลกทรอนคส ทตองไดรบการพฒนาควบคไปกบอตสาหกรรมงานโลหะ โดยเนนอตสาหกรรมการผลตอปกรณสอสารโทรคมนาคม ทงการประกอบผลตภณฑและการผลตชนสวน ทงน จะเปนผลใหเกดมลคาเพมของผลตภณฑสงขน ประหยดเงนตราตางประเทศ และกอใหเกดอตสาหกรรมอเลกทรอนคสตอเนองมากขน

(3) สงเสรมการสรางตลาดภายในประเทศใหกวางขวางยงขน โดยมนโยบายใหหนวยงานของรฐ รวมทงร ฐวสาหกจ ใหการสนบสนนการผลตสนคาวศวกรภายในประเทศ ทงการจดจางและการจดซอ

(4) สงเสรมและสนบสนนผประกอบการดานอตสาหกรรมวศวการทงทมอยแลว และใหเกดขนใหมอยางกวางขวาง โดยด าเนนการอยางครบวงจร เนนการใหค าปรกษาทางวชาการ พฒนา และปรบปรงเทคโนโลยการผลตแกผประกอบการ การฝกอบรม การคนควาวจยและการเผยแพร การเงน (สนเชอ) การจดการและการตลาด เปนตน

(5) ใหบรการพนฐานและการสงเสรมแกการพฒนามาตรฐานการผลต และมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมวศวการ

223

บทบาทของรฐในการสนบสนนการปรบโครงสราง และกระจายการผลต อตสาหกรรม

19. นอกเหนอจากการจดท าแผนงานและโครงการทางดานอตสาหกรรมทสอดคลองกบกลยทธของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 แลว รฐจะมบทบาทในการด าเนนงานดงตอไปน

19.1 ปรบปรงแกไขกฎระเบยบทเปนอปสรรคตอการลงทน การผลต และการคา รวมทงสนบสนนการก าหนดมาตรฐาน และสงเสรมการปรบปรงคณภาพการออกแบบของ อตสาหกรรม

19.2 ปรบปรงโครงสรางภาษอากรใหเหมาะสม เพอสงเสรมการผลตในประเทศ และสงเสรมการรบชวงผลต ก าหนดมาตรการภาษเพอชวยปองกนปญหามลภาวะอยางกวางขวางยงขน และเพอสงเสรมการวจยและคนควาพฒนาธรกจของภาคเอกชน

19.3 เพมขดความสามารถและประสทธภาพของผประกอบการ โดยเฉพาะ ผประกอบการขนาดยอมและขนาดกลาง จดระบบการศกษาและการฝกอบรมพฒนาฝมอแรงงานใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงานสงเสรมศกษาวจยเพอเพมประสทธภาพการผลตและการใชประโยชนจากวตถดบ

19.4 รวบรวมขอมลและเผยแพรความรดานการผลต การตลาด การจดการ และการลงทนแกผประกอบการอตสาหกรรมขนาดยอมในภมภาค

19.5 สนบสนนความรวมมอระหวางหนวยงานของรฐในเรองการลงทนระหวางเอกชนระดบสวนกลางและระดบภมภาค ระหวางระดบเมองกบระดบทองถนชนบท และเสรมสรางการผนกก าลงระหวางภาครฐบาลและเอกชนในดานการพฒนาตลาดสงออก

19.6 เสรมสรางระบบการรบชวงผลตใหสามารถสนบสนนซงกนและกนระหวางอตสาหกรรมขนาดใหญ อตสาหกรรมขนาดกลาง กบอตสาหกรรมขนาดยอม และระหวางอตสาห -กรรมในสวนกลางกบอตสาหกรรมในภมภาค หรอระหวางอตสาหกรรมในเมองกบอตสาหกรรมในชนบท

การกระจายการผลตดานทรพยากรธรณ

20. ในระยะทผานมา โครงสรางการผลตและการตลาดทรพยากรธรณของไทยพงทรพยากรแรเพยงไมกชนด เชน ดบก ทงสเตน ฟลออไรท และอนๆ โดยการผลตทรพยากรแรเหลานยงเปนเพยงขบวนการในรปแบบดงเดม คอ มงผลตเปนแรดบ หรอแตงแรเพยงเลกนอย เพอ

224

การสงออก แตยงขาดการพฒนาตอเนองใหเปนปจจยการผลตของอตสาหกรรมภายในประเทศ เพอใหมมลคาเพมสงขน ในขณะเดยวกนแหลงแรธรรมชาตซงมตนทนการผลตต า เชน กรณของเหมองดบกบนบกมจ านวนลดนอยลงทกท ประกอบกบการทภาวะเศรษฐกจโลกในระยะปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยเฉพาะในประเทศอตสาหกรรมโลกในระยะปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยเฉพาะในประเทศอตสาหกรรม ซงใชทรพยากรแรเปนวตถดบไดเกดชะงกงน ท าใหสถานการณการผลตและการตลาดสนคาแรเหลานซบเซาลง มผลกระทบตอปรมาณการผลต รายไดจากการสงออก และการจางงานในประเทศ และคาดวาสถานการณเหลานจะยงมความไมแนนอนตอไปอกในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

21. นอกจากการผลตแรประเภทดงเดมทกลาวมาแลวน ประเทศไทยยงเปนแหลงแร รตนชาต คอ พลอยสประเภทตางๆ ซงไดแก ทบทม ไพลน บษราคม โกเมน เพทายและอนๆ เปนตน เปนจ านวนมาก แหลงแรรตนชาตเหลานสวนใหญอยในบรเวณจงหวดจนทบร ตราด และกาญจนบร ซงทง 3 จงหวดนสามารถผลตแรรตนชาตคดเปนประมาณรอยละ 85 ของพนทพลอยดบทงประเทศ และบางสวนยงอยในจงหวดศรสะเกษและแพร นอกจากนประเทศไทยยงเปนแหลง เพชรดบ ซงสวนใหญพบในเหมองแรดบกในจงหวดภาคใต พลอยสประเภทตางๆ และเพชรดบ เปนวตถดบทส าคญของอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ซงเปนอตสาหกรรมการสงออกทส าคญของประเทศไทยอยในปจจบน

22. แรร ตนชาตทงทเปนพลอยดบและเพชรดบประเภทตางๆ น ไมเพยงแตจะม บทบาทส าคญในการสรางมลคาเพมและท ารายไดเงนตราตางประเทศ ซงมมลคาการสงออกในปหนงไมต ากวา 8,000 ลานบาทแลว ยงมสวนในการสรางกจกรรมทเกยวของใหรองรบแรงงานไดไมต ากวา 7 แสนคนโดยประมาณ 3 แสนคน เปนแรงงานทขดแรรตนชาตซงเปนแรงงานนอกฤดกาลเฉพาะปลก นอกจากนนเปนแรงงานเตมเวลาทอยในอตสาหกรรมการเจยระไน และแปรรปแรรตน -ชาตเปนอญมณ และเครองประดบตางๆ อกไมต ากวา 4 แสนคน

23. การเจรญเตบโตของอตสาหกรรมแรรตนชาต และอตสาหกรรมอญมณในระยะทผานมานนเปนการด าเนนงานของภาคเอกชนเปนสวนใหญ แมวาคณภาพของแรรตนชาต และความช านาญงานในฝมอการเจยระไนของแรงงานไทย จะมผลใหอตสาหกรรมดงกลาวขยายตวไดเพมขน เปนทยอมรบทงตลาดภายในและตลาดสงออกกตาม แตปจจบนแรรตนชาตทส าคญโดยเฉพาะพลอยสทมคณภาพประเภททบทม บษราคม และไพลน ไดมแนวโนมทจะรอยหรอลง ในขณะทแหลงเพชรดบยงคงจ ากดอยเพยงบรเวณเหมองดบก ซงเปนพนททบรษทตางชาตไดรบสมปทาน การทปรมาณแรรตนชาตไดมแนวโนมลดลงดงกลาว จะเปนอปสรรคตอการเจรญเตบโตของอตสาห -กรรมอญมณและการจางงานของอตสาหกรรมประเภทนในระยะตอไป

225

แนวทางการพฒนาและสนบสนนอตสาหกรรมแรรตนชาต

24. เพอใหการพฒนาดานทรพยากรแรมการกระจายจากแรประเภทดงเดมไปสแรรตน-ชาตประเภทตางๆ เพอใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ทจะกอใหเกดมลคาเพมน ารายไดจากการสงออกและการจางงานเพมมากขนในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 น จงเหนควรก าหนดแนวทางการพฒนา ดงน

24.1 สนบสนนการส ารวจแหลงรตนชาตทเปนพลอยดบในพนททมศกยภาพ ซงขณะนไดมการส ารวจเบองตนไปบางแลว ใหแลวเสรจโดยเรว

24.2 เพมปรมาณการผลตแรรตนชาตพจารณาความเปนไปไดในการอนญาตใหมการท าเหมองพลอยในแหลงซงอยในเขตปาสงวน ซงสนสภาพความเปนปาไปแลวเพอเปนการ สงเสรมการเพมพนทขดพลอยใหมากขน ทงนการอนญาตดงกลาวจะมการก าหนดเงอนไขทใหมการปลกปาทดแทนในกรณทปรมาณพลอยในแหลงดงกลาวไดหมดสนไปแลว

24.3 สนบสนนการศกษา วจยดานการปรบปรงคณภาพแรรตนชาตใหมมลคา สงขน

24.4 สงเสรมการศกษาวธการเจยระไนและปรบปรงแรอนๆ ใหมสสนและความสวยงาม เทยบเคยงแรรตนชาต

24.5 สงเสรมการอบรมชางฝมอการเจยระไน เพอใหเกดแรงงานฝมอในอตสาห-กรรมประเภทน รวมทงสนบสนนการรวมกลมชางฝมอเพอการพฒนาคณภาพแรงงานในดานนใหสามารถแขงขนไดในตางประเทศ

24.6 สนบสนนการปรบปรงและพฒนารปแบบของผลตภณฑอญมณ รวมทง ควบคมคณภาพมาตรฐานสนคาใหสอดคลองกบความตองการของตลาดตางประเทศ

การกระจายการบรการ

25. ในขบวนการพฒนาเศรษฐกจทผานมา กจกรรมการบรการไดมบทบาทส าคญตอเศรษฐกจของประเทศไทยเพมขนเปนล าดบ กลาวคอ สดสวนของมลคาเพมดานการบรการตอ ผลตภณฑรายไดประชาชาตไดเพมขนจากรอยละ 33.4 ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 เปน รอยละ 36.9 ในระยะ 4 ปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ในขณะเดยวกน กจกรรมการบรการไดเปนแหลงน ารายไดเงนตราตางประเทศทส าคญดงจะเหนไดจากรายไดเงนตราตางประเทศในสาขาบรการไดเพมขนจาก 14,770 ลานบาท ในป 2520 เปน 51,440 ลานบาท และ 72,700 ลานบาท ในป 2524 และ 2527 ตามล าดบ ซงกจกรรมการบรการในทนรวมถงการบรการทองเทยว การคาปลกคาสง การบรการทเกยวของกบสถาบนการเงน เชน ธนาคาร ประกนภย อสงหารมทรพย การ

226

บรการทางสงคม เชน การศกษา การสาธารณสข และการบรการทางธรกจ เชน การวจยการตลาดสนคา การโฆษณาประชาสมพนธ และการสอสาร กจกรรมการบรการทเกยวของกบการตลาด และการแปรรปซงรวมถงการตรวจสอบคณภาพสนคา การบรรจหบหอ การบรการคลงสนคา การขนสงรวมทงการบรการจดหาแรงงาน

26. ความส าคญของกจกรรมการบรการเหลานไมเพยงแตจะมผลตอการเจรญเตบโตของเศรษฐกจสวนรวม และมบทบาทในการผอนคลายปญหาการขาดดลบญชเดนสะพด โดยเปนแหลงเงนตราตางประเทศทส าคญทจะชดเชยการขาดดลการคา ซงเกดขนอยางตอเนองแลว กจกรรมการบรการดงกลาวยงไดมสวนในการสรางงานใหแกระบบเศรษฐกจสงเปนอนดบสองรองจากกจกรรมการผลตดานการเกษตร จากการศกษาของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ในป 2524 พบวา กจกรรมการบรการสามารรองรบแรงงานไดไมต ากวารอยละ 20 ของแรงงานทงหมด และรอยละ 28 ของแรงงานในกจกรรมการบรการนจะเปนการประกอบอาชพอสระ ซงสวนใหญเปนแรงงานจากกลมผมการศกษาระดบสงและกลาง บทบาทของสาขาบรการในการสรางงานนน นอกจากการคาประเภทขายสงและขายปลก ซงไดเปนสาขาส าคญทสามารถรองรบแรงงานไดมากทสด คอ ประมาณรอยละ 43 ของแรงงานในกจกรรมการบรการ ทงหมดแลว กจกรรมบรการทสามารถรองรบแรงงานเปนอนดบสอง ไดแก การทองเทยว นอกจากนยงมบรการดานการศกษา คมนาคมขนสง บรการทางสาธารณสข การธนาคาร การบรการทางธรกจและบนเทง ซงสาขาบรการทนอกเหนอจากการคาสงและปลกน สามารถจางงานไดประมาณรอยละ 12 ของการจางงานในสาขาบรการทงหมด

27. แมวาการด าเนนการตามกลยทธและแนวทางการพฒนาระบบการผลตแนวใหมในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะน าไปสการปรบระบบโครงสรางการผลตในประเทศซงมผลตอการบรรเทาปญหาการขาดดลการคา ลดความเสยงของผผลต กอใหเกดการกระจายรายไดและสนบสนนการสรางงานเพมขนกตาม แตชองทางการปรบและขยายตวทางสาขาการผลตหลก คอ เกษตรและอตสาหกรรม ยงมขอจ ากดและความไมแนนอนอยมาก โดยเฉพาะขอจ ากดทเปนปจจยภายนอกซงเกดจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสถานการณการผลตในตลาดโลก ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองเรงรดพฒนากระจายการบรการใหสามารถมบทบาทในดานการประหยดหรอหารายไดเงนตราตางประเทศ ชวยสนบสนนการสรางงานใหมากเพมขนอกทางหนง

เปาหมายของการกระจายการบรการ

28. การกระจายการบรการในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มเปาหมายส าคญ 2 ประการ คอ

227

28.1 เพอกระจายการพฒนาดานการบรการไปสกจกรรมบรการประเภทใหมๆ ทจะมสวนในการบรรเทาปญหาการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพด สนบสนนการหารายไดและประหยดเงนตราตางประเทศ รวมทงสนบสนนการระดมเงนออมภายในประเทศ

28.2 เพอใหกจกรรมการบรการสามารถรองรบการมงานท าเพมขนชวยแกไขปญหาการท างานต าระดบ รวมทงใหมบทบาทเสรมสรางการประกอบอาชพอสระส าหรบกลมผม การศกษาระดบกลางและระดบสงใหมากขน

หลกการของการกระจายการบรหาร

29. หลกการของการกระจายกจกรรมในสาขาบรการนนจะเนนความส าคญของการบรการเปน 2 กลม คอ

(1) กจกรรมการบรการทสนบสนนการหารายได หรอประหยดเงนตรา ตางประเทศ และสนบสนนการสรางงาน

(2) กจกรรมการบรการทจะสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจโดยสวนรวมและการสรางงาน

30. กจกรรมการบรการทจะสนบสนนการหารายได หรอประหยดเงนตราตางประเทศ และสนบสนนการสรางงานในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ทควรด าเนนการตอไป ไดแก การบรการเกยวกบการทองเทยว การรบเหมากอสราง การสนบสนนใหมการประกนภยตอภายในประเทศ การท างานของคนไทยในตางประเทศ ฯลฯ

31. กจกรรมการบรการทจะสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจโดยสวนรวมและการสรางงาน ซงนาจะตองมการพจารณาเรงสนบสนนอยางจรงจงใหมากขน ไดแก กจกรรมทเกยวของกบการประกนภย เชน การประกนสขภาพและการเจบปวย การประกนอบตเหตแกบคคลทสาม เปนตน นอกจากนยงมกจกรรมการบรการทควรไดรบการพจารณา ไดแก บรการทปรกษาทางดานการตลาด การจดการ การโฆษณา การประชาสมพนธ บรการดานกฎหมาย การบ ารงรกษา เครองมอเครองจกรและอปกรณในสาขาเกษตรและอตสาหกรรม รวมทงการสงบคลากรระดบผช านาญการของไทยไปท างานในตางประเทศทงในโครงการความชวยเหลอของประเทศไทยทใหแกตางประเทศและในโครงการระหวางประเทศตางๆ

แนวทางการพฒนา

32. แนวทางการพฒนาการบรการในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะเนนการบรการเฉพาะดาน ดงนคอ

228

32.1 การทองเทยว

(1) การบรการประเภทน ยงคงมบทบาทส าคญในระยะของแผน พฒนาฯ ฉบบท 6 ทงในแงของการน ามาซงรายไดเงนตราตางประเทศ และการสรางงาน จากการประมาณการของการทองเทยวแหงประเทศไทย ในป 2534 ซงเปนปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นน นกทองเทยวจากตางประเทศจะเพมขนเปนจ านวนกวา 3.7 ลานคน และประมาณวาการขยายตวของนกทองเทยวตางประเทศและในประเทศจะสามารถสรางงานไดเพมขนอกไมนอยกวา 150,000 คน

(2) แนวทางการพฒนาการบรการทองเทยวทส าคญ คอ

(2.1) กจกรรมดานการตลาด

กจกรรมการตลาดการทองเทยวนน จะใหความส าคญในเรองการเพมคาใชจายดานการตลาดตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการศกษาวจยตลาด การโฆษณาประชาสมพนธ การเผยแพรแหลงทองเทยวภายในประเทศ โดยมเปาหมายเพอขยายเวลาพ านกของนกทองเทยวจากตางประเทศ โดยเฉพาะตลาดนกทองเทยวประเภททมคณภาพ คอ น าเงนมาใชจายในประเทศไทยสง

(2.2) กจกรรมกระจายการผลตและการบรการทองเทยว

เนนการอนรกษและพฒนาทรพยากรการทองเทยว ปรบปรงสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนส าหรบการทองเทยวของแหลงทองเทยวในภมภาค สนบสนนใหมแผนพฒนาและสงเสรมการทองเทยวในภมภาคและระดบจงหวด ปรบปรงรปแบบและคณภาพของสนคาหตถกรรมพนบานและของทระลกในแหลงทองเทยว รวมทงสนบสนนการจดใหมสถานบรการผโดยสารขาออกทางอากาศในเมอง (City Air Terminal) เพอรองรบการขยายตวของนกทองเทยวในระยะตอไป

32.2 การประมลงานกอสรางในตางประเทศ

(1) ธรกจกอสรางของไทยไดพฒนาขนอยางมประสทธภาพเปนทยอมรบในตางประเทศมากขน ดงจะเหนไดวาธรกจดานนไดมสวนในการน ารายไดเงนตราตางประเทศเพมขนจาก 46.7 ลานบาท ในป 2520 มาเปนกวา 120 ลานบาท ในป 2528 โดยตลาดส าคญในปจจบน ไดแก ตะวนออกกลาง และภมภาคอาเซยน อยางไรกด ธรกจประเภทนยงประสบปญหาและอปสรรคบางประการ ซงท าใหผรบเหมาไทยมขอเสยเปรยบไมสามารถแขงขนไดในตางประเทศ ปญหาและอปสรรคส าคญ ไดแก การขาดขอมลในเรองชองทางและโอกาสในการท าธรกจ การเปดประมลของบรษทคนไทย ปญหาภาระตนทนจากการค าประกนธนาคารดานตางๆ ขอ

229

เสยเปรยบดานภาระภาษ ราคาของเครองจกรและอปกรณเมอเทยบกบตางประเทศ ขอจ ากดในดานประสบ-การณของผรบเหมาไทย และความรเกยวกบขบวนการ กฎระเบยบ การจดหาซอของประเภทตางๆ ทจะสนบสนนการด าเนนธรกจประเภทน

(2) เพอใหการบรการดานนมสวนสนบสนนการน ารายไดเงนตราตางประเทศและการสรางงานเพมขนแลว แนวทางการพฒนาในดานน ประกอบดวย

(2.1) จดใหมระบบขอมลขาวสารเพอชน าโอกาสและชองทางในการท าธรกจจดหาจดซอ และประมลรบเหมากอสรางในประเทศตางๆ โดยในขนตนนเหนควรใหมการก าหนดหนวยงานกลางของทงภาครฐบาลและเอกชนขน โดยเฉพาะเพอเปนหนวยประสานการด าเนนงานในเรองนตอไป

(2.2) ศกษาในรายละเอยดของความเปนไปไดในการก าหนดมาตรการเพอสนบสนนการขยายการประมลรบเหมากอสรางของผรบเหมาไทยในตางประเทศ ทงทเปนการชวยลดภาระตนทนของผรบเหมากอสรางในดานการค าประกน ภาระภาษและขอเสยเปรยบบรษทประมลของตางประเทศในเรองราคาของอปกรณและเครองจกร รวมทงการเสรมสรางประ - สทธภาพการรวมกลมของผรบเหมาไทย เพอเพมพนประสบการณและขดความสามารถในการด าเนนธรกจประเภทน เพอใหการสนบสนนการประมลกอสรางในตางประเทศของผรบเหมาไทยเกดผลในทางปฏบตตามนโยบายทไดก าหนดไวแลว

32.3 การท างานของแรงงานไทยในตางประเทศ

(1) นบตงแตป 2522 เปนตนมา รายไดเงนตราตางประเทศจากการไปท างานของแรงงานไทยในตางประเทศไดเพมขนจาก 3,800 ลานบาท ในป 2522 เปนกวา 23,000 ลานบาท ในป 2528 อยางไรกด ตลาดส าคญทเคยรองรบแรงงานไทย ไดแก ตะวนออกกลาง โดยเฉพาะซาอดอาระเบย และคเวต ไดประสบปญหาเนองจากราคาน ามนไดมแนวโนมลดลง ประกอบกบการพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจในดานการลงทนกอสรางขนาดใหญไดเสรจสนลงไปสวนใหญ การขยายตวของรายไดจากการท างานของแรงงานไทยในตลาดเหลานมแนวโนมทจ ากดตวลง ดงนน เพอรกษารายไดของการท างานของคนไทยในตางประเทศ จงจ าเปนตองเปลยนแปลงจากแรงงานประเภทไรฝมอไปสแรงงานประเภททมฝมอไปสแรงงานประเภททมฝมอเพอท างานประเภททตองใชความรทางเทคนคและวชาการเพมขน เชน งานบ ารงรกษาเครองจกร อปกรณ การควบคมและการบรหารการจดการ เปนตน

(2) แนวทางการพฒนาในเรองนจะเนนการจดท าโครงการสงเสรมการท างานของคนไทยในตางประเทศ โดยจดใหมการฝกอบรมแรงงานเพอยกระดบฝมอแรงงานใหสามารถสนองความตองการของตลาดตะวนออกกลางทเปลยนแปลงไป

230

32.4 การประกน การประกนภยทจะเนนในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดแก การสนบสนนใหมการประกนภยตอในประเทศ เพอลดการสงออกเงนตราตางประเทศ

(1) ปจจบนประเทศไทย ไดสงออกเงนตราตางประเทศ เพอเปน เบยประกนภยจายจากการประกนภยตอในตางประเทศ ประมาณรอยละ 50 ของเบยประกนภยรบทงหมด โดยในป 2527 ไดสงออกรวม 2,527 ลานบาท จากเบยประกนวนาศภยรบโดยตรง จ านวน 5,378 ลานบาท การสงออกเงนตราตางประเทศน สวนหนงเปนผลจากการทบรษทประกนภยในประเทศไมสามารถรบเสยงภยไวทงหมด เนองจากเปนภยทมทนประกนสง ไมมคณภาพ มความเสยงสง ในขณะเดยวกนบรษทประกนภยบางกลมแมจะมประสทธภาพสง สามารถรบประกนไวในประเทศไดทงหมดกตาม แตธรกจเหลานกไดพยายามลดภาระความเสยงใหนอยทสด ซงมผลใหมการน าเงนทนทควรจะหมนเวยนในประเทศออกยงตางประเทศ

(2) แนวทางการพฒนาในเรองน จะเนนการก าหนดประเภทของ ประกนภย กฎเกณฑ ทรพยสนตางๆ ทงทเปนทนประกนภย คณภาพและภาระความเสยงในดานตางๆ ใหชดเจน เพอใหสามารถรบประกนภยในประเทศไดเตมขดความสามารถกอนจะน าไป ประกนภยตอในตางประเทศ โดยด าเนนการควบคไปกบการด าเนนมาตรการดานการเงน การคลงทจะสนบสนนการพฒนาสถาบนประกนภย ดงรายละเอยดปรากฏตามแผนงานพฒนาเศรษฐกจ สวนรวม

32.5 กจกรรมการบรการอนๆ

(1) กจกรรมบรการอ นๆ ทจะสนบสนนการปร ะหยด เงนตรา ตางประเทศ และเพมการสรางงาน ไดแก การบรการทางธรกจทงทเปนการจดการดานการตลาด ซงรวมถงการวจยทางการตลาด การโฆษณาประชาสมพนธ การสอสารทเกยวของกบการตลาด การบรการดานควบคมคณภาพสนคา การแปรรป การบรรจหบหอ การบรการคลงสนคา และการบรการขนสง

(2) กจกรรมเหลานเปนแหลงรองรบแรงงานจากกลมผมการศกษาระดบสงและระดบกลาง แนวทางการพฒนาทางดานนจงควรเนนการสนบสนนใหมโครงการพฒนาธรกจขนาดยอม โดยการประสานงานระหวางหนวยงานการผลตและหนวยงานการตลาด คอ กระทรวงศกษาธการ กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงพาณชย เพอใหมการพฒนาโครงการใหสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงานในแตละดานตอไป

บทท 5 การพฒนาการตลาด

1. ดงไดกลาวไวแลววา การพฒนาการตลาดเปนเรองส าคญและภาคเอกชนไดม บทบาททส าคญในการพฒนาดานนอยแลว ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 น การพฒนาดานการตลาดจะเปนเรองส าคญยงขน และจ าเปนทจะตองก าหนดแนวทางทชดเจน โดยเฉพาะในสวนของภาครฐบาล ซงจะสนบสนนการด าเนนงานของภาคเอกชนใน 2 ดานส าคญ คอ ประการแรก สนบสนนใหมการกระจายตลาดสงออก เปนการลดการพงพาตลาดสงออกหลกเพยงไมกตลาด โดยรกษาสวนแบงการตลาดในตลาดหลกดงเดม รวมทงการเพมและกระจายสวนแบงการตลาดไปยงตลาดใหมทมลทาง ประการทสอง คอ สนบสนนการเจาะตลาดสนคาประเภทใหมๆ ทมลทางดานการผลตและการตลาดทงในตลาดดงเดมและในตลาดใหมใหมากขน ซงจะมสวนรวมในการรกษา และเพมอตราการขยายตวของการสงออกโดยสวนรวม

2. กจกรรมส าคญทง 2 ดานดงกลาวขางตน เอกชนขนาดใหญทมความพรอม ไดด าเนนการอยแลวอยางมประสทธภาพ บทบาทของรฐจงควรจะใหความส าคญกบการสนบสนนธรกจขนาดกลางและขนาดเลก ซงยงจ าเปนตองไดรบการสนบสนนทางดานการตลาด โดยมการพฒนาระบบขอมลขาวสารการตลาด รวมทงการปรบระบบการเผยแพรขาวสารการตลาดเพอใหธรกจเหลานสามารถแขงขนไดในตลาดตางประเทศอยางมประสทธภาพมากขน

กลไกและขนตอนของการพฒนาระบบการตลาด

3. พฒนาระบบการตลาดนน จ าเปนจะตองเปนระบบครบวงจร คอ ระบบของวงจรการตลาดเอง ซงเรมตนจากการศกษาตลาด การเจาะและขยายตลาด ไปจนถงการพฒนาและสงเสรมการขาย นอกจากนระบบการตลาดจ าเปนจะตองเชอมโยงไปสระบบการผลตดวย ทงนเพอจะน าไปสการพฒนาและปรบปรงดานการผลตและผลตภณฑใหเปนไปตามความตองการของตลาด กลไกของการเชอมโยงทส าคญ คอ ระบบขอมล ขาวสาร และองคกรทจะท าหนาทกระจาย ประเมน แ ล ะ ตดตามขอมลจากทางดานการตลาดลงไปสการผลตและจากการผลตขนไปสการตลาดในลกษณะของการหมนเวยนถายเทอยางเปนระบบครบวงจรโดยตอเนอง

4. ขนตอนของระบบการตลาดส าหรบการผลตเพอขาย การรกษาตลาด ตลอดจนเพมสวนแบงการตลาด จะมขนตอนทส าคญ 5 ขนตอน คอ

232

4.1 การศกษาและวจยตลาด เพอชใหเหนถงโอกาสและชองทางการตลาดของตลาดเปาหมายและน าไปสความเขาใจในเรองของความตองการของตลาด

4.2 การจดระบบขอมลขาวสารการตลาด ผลของการศกษาและวจยตลาดนนจะท าใหทราบถงขอมลทางดานการตลาด ซงจะชวยส าหรบการตดสนใจของผผลตหรอผสงออกวามความเปนไปไดในดานศกยภาพการสงออก หรอความจ าเปนในการปรบปรงผลตภณฑทจะขายในตลาดเปาหมายไดมากนอยเพยงใด

4.3 การพฒนาคณภาพและผลตภณฑ ขนตอนนเปนการใชความรทางดานการตลาดและความรทางเทคโนโลยในดานการผลตและการตลาด เพอใชปรบปรงสนคาส าหรบการผลตเพอขาย หรอเพอการสงออก ซงสอดคลองกบความตองการดานการตลาดในราคาทสามารถแขงขนได

4.4 การเจาะและขายตลาด เปนการรณรงคดานการสงเสรมการขาย การโฆษณา ประชาสมพนธ และกจกรรมสนบสนนอน เชน การจดคณะผแทนการคา การแสดงสนคา การเจรจาทางการคาเพอลดขอกดกน และการเพมโควตา ทงนเพอรกษาหรอเพมสวนแบงการตลาด รวมทงพจารณาการศกษาความเปนไปไดในการจดหาสงอ านวยความสะดวกพนฐานทจ าเปน เชน สถานทแสดงสนคาเพอการสงออกอยางถาวร เปนตน

4.5 การประเมนและตดตามผล เพอใหทราบถงขอจ ากดทางดานการขายและสวนแบงการตลาดประเภทสนคาทไดท าการสงเสรมการขาย ศกยภาพ และการอมตวของตลาดเพอหาทางกระจายตลาดตอไป

แนวทางการด าเนนงานพฒนาและสงเสรมการตลาด

5. แนวทางการด าเนนงานพฒนาและสงเสรมการตลาด ก าหนดไว 6 ประการ ดง ตอไปน

5.1 การตลาดตางประเทศ จะเนนหนกในเรองของการศกษาวจยตลาด เปาหมายเพอรกษาและเพมสวนแบงการตลาด การศกษาเรองการก าหนดคณภาพ มาตรฐาน กฎระเบยบ ขอบงคบ เกยวกบการบรรจหบหอ ตรา หรอฉลาก การจดหาตวอยางสนคาส าหรบสนคาทจะสงออกไปขายในตลาดเปาหมายเพอพฒนาปรบปรงผลตภณฑและมาตรฐานใหสอดคลองกบความตองการของตลาดตามแผนการผลตเพอขาย

5.2 การรณรงคส ง เส รมการขายและการตลาด ในรปแบบของการประชาสมพนธ เผยแพร การจดคณะผแทนการคา การจดงานแสดงสนคา การพฒนาผลตภณฑ การ

233

เจรจาทางการคา และการสงเสรมกจกรรม การใชสทธประโยชนทางการคาเพอขยายสวนแบงการตลาด

5.3 การจดใหมขอมลขาวสารการตลาดเพอเปนสญญาณเตอนภยวาจะถกกดกนการคา การใชขอมลเปนสญญาณส าหรบการปรบปรงปรมาณการผลต ประเมนศกยภาพ และสวนแบงการตลาดของประเทศ และเพอสนบสนนการสงเสรมการตลาดในตางประเทศขนโดยเฉพาะ

5.4 การตลาดภายในประเทศ จะด าเนนการในลกษณะของการพฒนาและ สงเสรมการตลาดภายในประเทศควบคไปกบการสนบสนนการกระจายการผลต คอ การพฒนาระบบการตลาดใหมสวนเชอมโยงกบการผลตสนคาประเภทใหม รวมทงการแปรรป เพอสนบสนนขดความสามารถในการขายภายในประเทศและเพอสงออก

5.5 การปรบโครงสรางการตลาดภายในประเทศเพอใหกลไกการตลาดสามารถท างานไดโดยมประสทธภาพสงสด การจดใหมสงอ านวยความสะดวกพนฐานทางดานการตลาด เชน การปรบปรงระบบขอมลขาวสารการตลาดใหเปนประโยชนตอผผลต ผสงออก และเกษตรกร การปรบปรงและสนบสนนตลาดกลางสนคาเกษตร และเขตสงออกใหกระจายเกดขนตามแหลงผลตเพอลดตนทนการขนสงและเพอการปรบปรงคณภาพ จดชนคณภาพ และมาตรฐาน ตามหลกการผลตเพอขาย

5.6 การฝกอบรมความรในดานการจดชนและควบคมคณภาพ มาตรฐาน เพอสนองการผลตเพอขายภายในประเทศและการสงออก และเพอสนบสนนการพฒนาดานคณภาพเพอการสงออก

บทบาทของภาครฐบาลในการสนบสนนการพฒนาดานการตลาด

6. การสรางความเขาใจในเรองความตองการของตลาด การเลอกตลาดเปาหมาย การจดท ากลยทธการตลาด และการด าเนนงานตามขนตอนการตลาดนน เปนกจกรรมททงภาครฐบาลและเอกชนตองด าเนนการรวมกน โดยเปนการผนกก าลงในลกษณะของการจดใหมแผนการตลาดของชาต ซงจะก าหนดบทบาท หนาท ความรบผดชอบของทงภาครฐบาลและเอกชนในดานการตลาดอยางชดเจน

7. บทบาทของภาครฐบาลในดานการตลาดนน จะยดหลกการทส าคญ 3 ประการ คอ

7.1 บทบาทของรฐบาลจะจ ากดเฉพาะในสวนทสามารถก าหนดสนคาและตลาดเปาหมายใหชดเจน โดยเปนการด าเนนงานในลกษณะมหภาค (Macro) โดยเฉพาะอยางยงในเรองการศกษาวจยตลาด การจดใหมขอมลขาวสารการตลาด ซงเปนประโยชนเพอสนบสนนการท างานในระดบจลภาพ (Micro) ของภาคเอกชน

234

7.2 ภาคเอกชนจะเปนผรบผดชอบหลกในการพฒนาการตลาด โดยภาครฐบาลจะท าหนาทเพยงเสรมบทบาทของภาคเอกชนในสวนทจ าเปนเทานน เชน การสนบสนนผผลตและ ผสงออกขนาดเลกและรายใหม การจดใหมขาวสารการตลาดในลกษณะทเปนสญญาณเตอนภยในตลาดเปาหมายส าคญ

7.3 การเขาไปมบทบาทของภาครฐบาล ในการพฒนาระบบการตลาดนน จ าเปนจะตองมคาใชจายทางดานการตลาด ซงภาครฐบาลจะเพมคาใชจายในดานการตลาดใหมากขนเพอสนบสนนการเพมประสทธภาพทางดานการตลาด และแบงเบาภาระของภาคเอกชนตาม สดสวนจ านวนหนง

235

แผนภม แสดงขนตอนการพฒนาการตลาด

การพฒนา วตถประสงค/กจกรรม ระบบการตลาด รศกยภาพดานการแขงขนในตลาดเปาหมาย 1. รความตองการของประเทศ คณภาพ และ ราคาของสนคาในตลาด แปลงขอมลดานการตลาดไปสการผลตตาม 2. ความตองการ หาขอมลเพอเพมประสทธภาพการแขงขน การพฒนาผลตภณฑ 3. มาตรฐานสนคาและการควบคมคณภาพ การบรรจหบหอ การจดคณะผแทนการคา งานแสดงสนคา ประชาสมพนธสนคาไทย 4. (เอกสารเผยแพร จดท าอปกรณโสตทศนปกรณ) ส านกงานตวแทนในตางประเทศ ส านกงานตวแทนการคา การเจรจาทางการคา 5.

การศกษาและวจยตลาด

การจดระบบขอมลขาวสาร การตลาด

การพฒนาและปรบปรง ผลตภณฑ

การเจาะและขยายตลาด

การตดตามและประเมนผล

บทท 6 การปรบปรงระบบบรหารการผลตและการตลาด

1. การปรบปรงระบบบรหารการผลตและการตลาดเปนกลยทธส าคญอกประการหนงทจะสนบสนนใหแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน สามารถเกดผลในทางปฏบตและสนองวตถประสงคของแผนพฒนาเศรษฐกจสวนรวม คอ ในดานการเสรมสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจ การแกไขปญหาความยากจนในชนบท การกระจายรายไดและการสรางงาน ระบบบรหารการผลตและการตลาด ซงจะมสวนสนบสนนการด าเนนงานของแผนงานหลกทส าคญไดแก

1.1 จดใหมองคกรทรบผดชอบในการวางแผน ก ากบ ดแล และการแกไขปญหาอปสรรคตางๆ ในดานการผลต การแปรรป การตลาด เพอใหทกฝายทเกยวของโดยเฉพาะเกษตรกรหรอองคกรของเกษตรกรมสวนรวมในการตดสนใจ

1.2 ระบบการใหสงจงใจเพอการผลตและการตลาดซงเปนมาตรการทรฐใหการสนบสนน โดยมวตถประสงคหลกทจะเสรมสรางความสามารถในการผลตเพอทดแทนการน าเขา และการสงออกของไทยใหสามารถแขงขนไดในตลาดตางประเทศอยางมประสทธภาพ

1.3 ระบบขอมลขาวสาร ซงจะเปนกลไกเชอมโยงการผลตและการตลาดเขาดวยกนอยางตอเนองเปนระบบครบวงจร

ระบบสงจงใจดานการผลตและการตลาด

2. ในระยะทผานมา ผลของการปรบโครงสรางการสงออกและขยายตวของการสงออกโดยสวนรวม นอกจากจะเปนผลตอบสนองตอการขยายตวของความตองการในตลาดตางประเทศ ยงเปนผลของมาตรการสงเสรมการสงออกโดยมงทจะลดภาระตนทนการสงออกลง เพอใหสนคาไทยสามารถแขงขนไดในตลาดตางประเทศ ทงนมาตรการทส าคญไดแก ระบบสงจงใจเพอการ สงออกของรฐในลกษณะตางๆ ทงทเปนมาตรการดานการเงน โดยการสนบสนนสนเชอเพอการ สงออก มาตรการดานภาษอากรโดยการคนและชดเชยภาระภาษอากร และสทธประโยชนจากการสงเสรมการลงทน นอกจากนยงมสงอ านวยความสะดวกพนฐาน และการใหบรการทจ าเปนอนๆ เชน คลงสนคาทณฑบน เขตอตสาหกรรมเพอการสงออก และบรการทางดานการตลาด คอ ศนยบรการสงออก เปนตน

3. แมวานโยบายและมาตรการสงเสรมการตลาดทผานมาจะมผลตอการขยายการ สงออกสนคาไทยหลายประเภท โดยเฉพาะสนคาอตสาหกรรม เชน ผลตภณฑสงทอ เครองใชและ

237

อปกรณไฟฟา รวมทงอตสาหกรรรมแปรรปสนคาเกษตรประเภทใหมๆ อยางเปนทนาพอใจกตาม แตความผนผวนทางเศรษฐกจและปรมาณการคาของโลกซงจ ากดตวลง การแขงขนทางการคา รวมถงนโยบายกดกนทางการคาในตลาดโลก ซงมแนวโนมทจะรนแรงยงขนนนไดสะทอนใหเหนวาการด าเนนมาตรการดงกลาวเชนในระยะทผานมายงมขอจ ากด และจะเปนปญหาและอปสรรคตอการปรบแนวทางการพฒนาระบบการผลต และการตลาด ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 หลายประการ คอ

3.1 ระบบสงเสรมและการใหสงจงใจในปจจบนนนเปนมาตรการทมใชมาตรการทวไป ท าใหเกดความไมเปนธรรมและไมเทาเทยมกนระหวางผมสวนในดานการผลตและการตลาด เนองจากมาตรการเหลานไดเอออ านวยตอผสงออกโดยตรงเพยงระดบเดยวเทานน ในขณะทผผลตเพอการสงออกในแตละขนตอนการผลต ซงมสวนทางออมตอการแสวงหาเงนตราตางประเทศไมไดรบประโยชนจากมาตรการดงกลาว

3.2 ระบบสงจงใจบางประเภทมลกษณะเปนการอดหนนโดยตรงจากภาค รฐบาลไมสอดคลองกบกตกาการคาสากลและพนธกรณทประเทศไทยมอยภายใตความตกลงระหวางประเทศ มผลใหเกดการโตตอบจากประเทศคคาหรอคแขงขนได ดงเชนกรณทเกดกบสนคาผลตภณฑสงทอ ผลตภณฑทอเหลก การโตตอบดงกลาวไดเกดผลกระทบตอการสงออกไปยงตลาดหลกของประเทศไทย

3.3 ระบบสงจงใจไดมผลตอการบดเบอนโครงสรางการผลตอตสาหกรรมในประเทศดงจะเหนไดวาการใหสทธประโยชนและสงจงใจดานภาษอากร เพอการสงเสรมการลงทนนนบางสวนมลกษณะเปนการคมครองการผลตส าเรจรปทตองพงวตถดบน าเขาในปรมาณสง แตมมลคาเพมและกอใหเกดการจางงานต า ในขณะทการผลตสนคาขนปฐม ขนกลาง และสนคาทน ซงจะเปนพนฐานการพฒนาอตสาหกรรมการสงออกไดรบการคมครองในระดบต า ซงสะทอนใหเหนวาระบบสงจงใจในปจจบนยงไมเอออ านวยตอการสงออก โดยเฉพาะอยางยงในระยะยาวอยางแทจรงและในบางครงกลบขดแยงตอนโยบายสงเสรมการสงออก

3.4 ระบบสงจงใจในปจจบนยงจ ากดและเอออ านวยตอผผลตเพอการสงออกขนาดใหญ รวมทงผสงออกสนคาเกษตรและอตสาหกรรมดงเดม เชน ขาว น าตาล สงทอ และ ผลตภณฑมนส าปะหลง เทานน ในขณะเดยวกน ระบบการใชสทธประโยชนยงเปนการไมยตธรรมตอการผลตในอตสาหกรรมขนาดยอมและไมสนบสนนการกระจายกจกรรมการผลตไปสสวนภมภาค ซงจะเปนอปสรรคตอการด าเนนกลยทธกระจายการผลตทจะน าไปสการกระจายประเภทสนคา สงออกประเภทใหมๆ เพมขนจากทมอยเดมอกดวย

238

4. หลกการประกนระบบสงจงใจดานการผลตและการตลาด เมอค านงถงขอเทจจรงและประเดนปญหาดงกลาวขางตน เหนควรก าหนดหลกการส าคญในดานการปรบปรงระบบการใหสงจงใจเพอการผลตและการตลาดตางประเทศไว 3 ประการ คอ

4.1 ระบบบรหารการผลตและการตลาดในลกษณะทเปนมาตรการสงเสรมและจงใจเพอการตลาดตางประเทศแนวใหมน จะตองเปนมาตรการทวไปทใหประโยชนแกผมสวนในการสนบสนนการพฒนาระบบการผลตและการตลาดตามกลยทธหลกของแผนการผลตและการตลาดอยางทวถง เปนธรรม และครบวงจร เพอเปนการเสรมสรางประสทธภาพการแขงขนดานการตลาดในตลาดโลก อนจะน าไปสเปาหมายในการเจาะตลาดใหม และรกษาตลาดประจ าไวใหไดอยางถาวร

4.2 ระบบสงจงใจและการใหความสนบสนนทางการเงนของรฐ จะตองค านงถงความสอดคลองกบกตกาการคาสากล และพนธกรณทไทยมตอตางประเทศ เพอไมใหเกดปญหาการโตตอบและทจะมผลน าไปสการกดกนทางการคา และเปนอปสรรคตอการขยายการผลตและการตลาดสงออกของประเทศไทย

4.3 ระบบสงจงใจและการใหความชวยเหลอทางการเงนของรฐ จะตองกระจายใหแกผผลต และผสงออกรายเลกและรายใหมใหมโอกาสไดรบประโยชนอยางทวถง เพอเสรมสรางประสทธภาพการผลตและศกยภาพทจะเขาแขงขนในตลาดตางประเทศใหมากขน

5. แนวทางการด าเนนงานเพอใหการปรบปรงระบบสงจงใจในดานการผลตและการตลาดตางประเทศสอดคลองกบแนวทางการพฒนาและหลกการดงกลาวแลว เหนควรก าหนด แนวทางดงนคอ

5.1 ใหมการน าระบบเลตเตอรออฟเครดตในประเทศ (Domestic Letter of Credit) อยางเตมรปแบบมาใชใหครอบคลมสนคาสงออกใหกวางขวางขน เพอใหผมสวนในการ สงออกทกขนตอนทงทเปนผสงออกโดยตรงและผผลตเพอการสงออกในทกระดบการผลตไดรบประโยชนจากมาตรการสนบสนนและความชวยเหลอทางการเงนของรฐ

5.2 ขยายระยะเวลาการใหสนเชอโดยเฉพาะสนเชอระยะยาวส าหรบสนคา สงออกดานการเกษตรใหกวางขวางขน เพอรกษาสวนแบงการตลาด และขยายตลาดใหม

5.3 จดตงระบบการค านวณตารางปจจยทใชในการผลต (Physical Input Coefficient) เพอประโยชนในการคนภาษใหแกผสงออกไดรวดเรว ยตธรรมถกตองตามภาระภาษทแทจรง และสอดคลองกบกตกาการคาสากลตามทไดเรมทดลองด าเนนการไปแลวในสนคาบางประเภทใหครอบคลมประเภทสนคามากขน

5.4 ใหมกองทนประกนสนเชอเพอการสงออก (Export Finance Guarantee Fund) เพอใหผสงออกทางตรงและทางออมทกรายสามารถไดรบประโยชนจากระบบสนเชอเพอการ

239

สงออกโดยไมจ าเปนตองมหลกทรพยค าประกนธนาคาร เปนการสนบสนนใหผสงออกทงทางตรงและทางออม โดยเฉพาะทเปนรายใหมและรายยอยสามารถมโอกาสเขาไปแขงขนในตลาด ตางประเทศได

5.5 ลดระดบความแตกตางดานสทธประโยชนโดยปรบโครงสรางภาษใหมลกษณะทเปนการสนบสนนการตลาดสงออกใหมากยงขน โดยปรบโครงสรางภาษการคาและศลกากรเพอลดการคมครองอตสาหกรรมส าเรจรปหรอกงส าเรจรปทยงตองพงการน าเขาวสดและอปกรณในปรมาณทสง และเปนการใหการคมครองอตสาหกรรมทผลตสนคาขนกลางและสนคาทนมากยงขน

5.6 ขยายการด าเนนงานคลงสนคาทณฑบนประเภทโรงผลตสนคาใหเพมขนเพอสนบสนนการผลตเพอการสงออก

5.7 สนบสนนการรวมกลมผสงออกในลกษณะทเปนสมาคมผสงออกขนาดเลกเฉพาะกลมประเภทสนคาเพอใหกลมผสงออกเหลานท าหนาทเปนตวแทนของสมาชกและมบทบาทในการเชอมโยงขอมลขาวสาร การผลตและการตลาด การเจาะหาตลาด การควบคมคณภาพสนคา รวมทงการสนบสนนบทบาทของภาครฐบาลในการด าเนนกจกรรม การพฒนาการตลาดตามขนตอนตางๆ

ระบบขอมลขาวสารการผลตและการตลาด

6. กลไกส าคญในการเชอมโยงการผลตและการตลาดอยางเปนระบบ และครบวงจรตามแนวทางของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน ไดแก ระบบขอมลขาวสารการตลาด อยางไรกด เมอพจารณาจากระบบขอมลขาวสารในปจจบนแลวจะเหนไดวา แมจะม หนวยงานตางๆ ไดจดท าขอมลดานการผลตและการตลาดอยเปนจ านวนมากอยแลวกตาม แต ขอมลยงกระจดกระจายตามหนวยงานตางๆ ขาดการเชอมโยงระหวางขอมลการผลตและการตลาดอยางเปนระบบ นอกจากนระบบขอมลในปจจบนยงมปญหาในเรองของการน าไปใชใหเกดประโยชนไดเตมท เน องจากขอมลบางประเภทไมตรงตามตองการของผใชในดานการตลาด และในขณะเดยวกน ผผลตไมสามารถไดรบขอมลขาวสารไดถกตองทนตอการเปลยนแปลงของส ถ า น ก า ร ณ ด า น การตลาดได

7. ระบบขอมลในปจจบนสวนใหญยงจ ากดอยเฉพาะสนคาดงเดมทภาครฐบาลไดก าหนดเปนเปาหมายในการสงเสรมผลตและการตลาดเปนสวนใหญเทานน ในขณะทแหลงขอมลเบองตนยงมอยจ ากด ขอมลทจดท าขนเปนการจดท าขอมลเพอใชประโยชนโดยเฉพาะในการท างานของแตละหนวย ซงมวตถประสงคในการใชแตกตางกน ท าใหขอมลแตกตางกนทงประเภทของ

240

ขอมล มาตรฐาน ระยะเวลาการจดเกบขอมล ปญหาหลกคอขอมลทมอยนนยงไมสามารถน ามาใชเปนกลไกประสานแผนการผลตและการตลาดเขาดวยกนไดอยางมประสทธภาพ

8. หลกการของการปรบปรงระบบขอมลขาวสารการผลต การตลาด ในระยะตนของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 น ระบบขอมลขาวสารการผลตและการตลาดจะใหความส าคญแกสนคาเกษตรทมโอกาสขยายการผลตและการตลาดเพมเตมจากสนคาเกษตรดงเดม สวนสนคาอตสาห -กรรมนนสวนใหญภาคเอกชนสามารถด าเนนการไดเองอยางมประสทธภาพอยแลว ทงนการ ปรบปรงระบบขอมลขาวสารจะมหลกการส าคญ 2 ประการ คอ

8.1 ใหมการจดระบบขอมลขาวสาร เชอมโยงระหวางการผลตและการตลาดอยางเปนระบบ เพอใหมการผลตขอมลในลกษณะทเปนประโยชนตอผใชทอยในภาคราชการและเอกชน เชน เกษตรกรผสงออกและผประกอบการอยางแทจรง

8.2 การเผยแพรขอมลขาวสาร จะยดหลกการทจะสนองกลมเปาหมายเฉพาะและกลมเปาหมายเหลานจะสามารถน าไปใชประโยชนไดโดยตรงตอการผลตเพอขายและการกระจายการผลต

9. แนวทางการปรบปรงระบบขอมลขาวสารการผลตและการตลาด เพอใหการผลตและการตลาดสนคาเกษตรและอตสาหกรรมในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มการเชอมโยงอยางเปนระบบครบวงจร และสนบสนนใหเกดการกระจายการผลต และการผลตเพอขาย ในทางปฏบตจงควรก าหนดแนวทางการจดระบบขอมลขาวสารการผลต และการตลาดในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ดงน

9.1 กระทรวงพาณชยและกระทรวงเกษตรและสหกรณ จะเปนหนวยงานหลกในการจดระบบขอมลขาวสารเพอเชอมโยงการผลตและการตลาดสนคาเกษตรในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

9.2 กระทรวงอตสาหกรรมจะพฒนาระบบเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลดานการผลตและการตลาด สนคาอตสาหกรรมระหวางภาครฐบาลและเอกชน โดยสนบสนนการด าเนนงานของภาคเอกชน ซงมระบบขอมลทมประสทธภาพอยแลวเปนสวนใหญเชอมโยงตอเนองเปนระบบครบวงจร ทงหนวยผลต การตลาด และหนวยงานสนบสนนของรฐ

9.3 รายการสนคาเปาหมายทควรจดสรางระบบเชอมโยงขนไดแก สนคาเกษตรทมลทางการผลตและการตลาด ภายใตแผนพฒนาระบบการผลต และการตลาด ซงไดคดเลอกไวแลวรวม 161 รายการ และสนคาอตสาหกรรม 38 รายการ รวมทงสนคาหลกดงเดมทมการด าเนนงานอยแลวในระบบปจจบน

241

9.4 ก าหนดแมขายและหนวยถายทอดขอมลดานการผลตและการตลาดท ชดเจนทงในระดบประเทศและระดบพนท รวมทงจดวางระบบถายทอดระหวางแมขาย การเชอมโยงระหวางหนวยถายทอดในแตละพนทและแตละหนวยผลต และการเผยแพรขอมลขาวสารโดยการใชประโยชนจากเครองมอสอสารของรฐทมอยแลว เชน หนงสอพมพขาวพาณชย ขาวทตพาณชย และสอมวลชนอนๆ โดยเฉพาะวทยของทางราชการ

บทท 7 บทบาทของภาครฐบาลในการพฒนาระบบการผลต การตลาด

และการสรางงาน

1. การด าเนนกจกรรมทางดานการผลต การตลาด และการสงออก เกอบทงหมด หรอเปนสวนใหญนนจะเปนหนาทของภาคเอกชน ดงนนบทบาทของภาครฐบาลในแผนพฒนาระบบ การผลต การตลาด และการสรางงาน จะเปนเรองของการเสรมสรางขดความสามารถใหภาคเอกชนในบางสวนเทาทจ าเปนเทานน ในระยะของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 รฐบาลจะด าเนนงานตามทศทางและกลยทธใหมของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน รวม 4 ประการ คอ

1.1 การวจย พฒนา และการสนบสนนทางวชาการ ซงเนนในเรองการปรบปรงและถายทอดเทคโนโลยการผลต การศกษาเพอประเมนผล และน ารอง เพอพจารณาความเปนไปไดในการผลตทางการคา การศกษา และปรบปรงพนธ การวจยปรบปรงคนควาวธการเพาะปลกและเพาะเลยง การใหค าปรกษาและแนะน าทางวชาการ และการวจยและเผยแพรเทคโนโลยทเหมาะสม

1.2 การเพมคาใชจายทางการตลาด บทบาททางดานการตลาดของภาครฐบาลนน เพอเสรมสรางขดความสามารถของภาคเอกชนในเรองการตลาด โดยจะเนนในเรองของการศกษาโครงสราง ลกษณะ ลทาง และกฎระเบยบในดานตางๆ ของตลาดเปาหมาย การจดหา ตวอยางสนคา การรณรงคและสงเสรมดานการตลาด เชน การจดงานแสดงสนคา การประชาสมพนธ การจดคณะผแทนการคา การใหบรการดานการตลาดและสถานทแสดงสนคา การจ ด ฝ ก อบรมเรองของการตลาด การปรบปรงและรกษาคณภาพ

1.3 การแกไขปญหาความยากจนในชนบท กจกรรมหลกทจะท าในเรองนไดแก การสาธตและถายทอดวทยาการในการผลต การปรบปรงประสทธภาพในการผลต และแปรรปสนคาทางการเกษตรและอตสาหกรรม การสนบสนนการกระจายการผลตในระดบไรนา การชชองทางและสนบสนนผประกอบการในระดบจงหวด

1.4 การสงเสรมการหารายไดจากการผลตสนคาและบรการเพอการสงออกจะใหความส าคญกบการปรบปรงวธการผลต การบรการเพอเพมมลคาสนคาส าหรบการสงออก การสนบสนนการปรบปรงคณภาพ รปแบบ และมาตรฐานการพฒนา และการสงเสรมการทองเทยวและบรการอนๆ เพอสนบสนนการสรางงาน

243

2. ภายใตการด าเนนงานของภาครฐบาลทง 4 กจกรรมดงกลาว จะมโครงการของหนวยงานทเกยวของกบดานการผลตและการตลาด คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และการพลงงาน และการทองเทยวแหงประเทศไทย ทจะด าเนนการในชวงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 (2530-2534) โดยมหลกเกณฑการพจารณาโครงการทเกยวของ ดงนคอ

2.1 เปนโครงการใหม หรอโครงการเกาทมการปรบปรงการท างานเปนระบบใหม ซงสอดคลองกบกลยทธทง 4 ของแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงานในระยะของของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

2.2 เปนโครงการทสอดคลองกบบทบาทของภาครฐบาล ในการทจะสนบสนนการปรบโครงสรางการผลต การตลาด ใหทนกบสถานการณทเปลยนแปลงไปภายใตขอจ ากดทางดานการเงนและการคลงของภาครฐบาล

2.3 เปนโครงการทมความพรอมจะด าเนนการ ทงในแงรายละเอยด โครงการ การบรหารโครงการ และมกจกรรมเชอมโยงสมพนธกบแผนงานอนๆ ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

3. โครงสรางแผนงานโครงการสนบสนนการพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

3.1 แผนงานและโครงการภายใตแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน จะประกอบดวย 4 กลมแผนงาน คอ

(1) แผนงานผลตเพอขาย

(2) แผนกระจายการผลตและแกปญหาความยากจน

(3) แผนการตลาด

(4) แผนปรบปรงระบบบรหารการผลตและการตลาด

กลมแผนงานทง 4 กลมนประกอบดวยแผนงานหลก 14 แผนงาน แยกเปนแผนงานดานการเกษตร 4 แผนงาน ดานอตสาหกรรม 3 แผนงาน ดานการตลาด 4 แผนงาน และการพฒนาสงเสรมการบรการดานการทองเทยว 3 แผนงาน

244

3.2 แผนงานหลกทง 14 แผนงานน มวตถประสงคและกจกรรมหลกดงตอไปน

(1) แผนงานพฒนาระบบการผลตเพอขาย

เพอศกษาและวจยตลาด ชใหเหนถงโอกาสและชองทางการตลาด ความเปนไปไดในการขยายการผลตและปรบปรงคณภาพใหสามารถแขงขนไดในตลาดตางประเทศ รวมทงเพอสนบสนนการปรบโครงสรางการผลตการเกษตรและอตสาหกรรมแนวใหม

(2) แผนงานปรบโครงสรางการผลตการเกษตร

เพอกระจายการผลตสนคาจากสนคาหลกทมปญหาการตลาดไปสการผลตสนคาชนดใหมๆ ทตรงกบความตองการของตลาดใหมากชนดขน และการปรบปรง คณภาพ การก าหนดปรมาณใหสอดคลองกบเงอนไขการตลาด และลดตนทนการผลตใหแขงขนในตลาดตางประเทศไดโดยสนบสนนการใชวทยาการเกษตรทเหมาะสม

(3) แผนงานพฒนาวทยาการและเทคโนโลยการเกษตร

เพอพฒนาใหเกดสนคาประเภทใหมๆ ตามความตองการของตลาด โดยการยกระดบประสทธภาพทางการผลตใหสงขน

(4) แผนงานพฒนาอตสาหกรรมการเกษตร

เพอสนบสนนการแปรรปสนคาเกษตร เพมรายไดของเกษตรกรสนบสนนการจางงานการลงทนดานอตสาหกรรมในภมภาค และรายไดจากการสงออก

(5) แผนงานกระจายประเภทสนคา

เพอลดความเสยงและเสรมรายไดของผผลตและเกษตรกรเพมโอกาสในการขยายฐานการผลตและการสงออก

(6) แผนงานพฒนาการเกษตรในเขตเกษตรลาหลง

เพอการสรางงานในภาคเกษตรและเพมรายไดของเกษตรกรโดยสนบสนนใหเกษตรกรปลกพชเสรมกอนและหลงพชหลก และท าการเกษตรแบบผสมผสานเพอการกระจายการผลตในไรนา รวมทงการถนอมอาหารทเหลอจากการบรโภคในเขตพนททยงผลตอาหารไมเพยงพอตอการบรโภค จะไดด าเนนการทางดานการผลตอาหารตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

245

(7) แผนงานพฒนาอตสาหกรรมวศวกร

เพอพฒนาและปรบปรงเทคโนโลยส าหรบอตสาหกรรมเครองจกร-กลและโลหะการขนาดยอมและขนาดกลาง ซงจะใชเปนรากฐานส าหรบการพฒนาอตสาหกรรม

(8) แผนงานพฒนาอตสาหกรรมขนาดยอมและภมภาค

เพอขยายขดความสามารถของผประกอบกจการอตสาหกรรมขนาดยอม และภมภาค ขยายฐานและกระจายการผลต สนบสนนการเพมรายไดและการจางงานในภมภาคและชนบท

(9) แผนงานปรบปรงสงอ านวยความสะดวกพนฐานและบรการเพอสนบสนนการพฒนาดานการทองเทยว

เพอพฒนาระบบถนน ไฟฟา น าประปา โทรศพท การรกษาสงแวดลอม และบรการอนๆ ทจ าเปนส าหรบการสนบสนนการพฒนาดานการทองเทยว

(10) แผนงานอนรกษศลปวฒนธรรมและทรพยากรการทองเทยว

เพออนรกษและพฒนาแหลงทองเทยวธรรมชาต โบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวฒนธรรม และหตถกรรมพนบาน ไวเปนทรพยากรการทองเทยว และสนบสนนการสงเสรมการตลาดทองเทยว

(11) แผนงานกระจายตลาดสนคาออก

เพอรกษาและเพมสวนแบงการตลาดสนคาออกในตลาดเปาหมาย ลดความเสยงจากการแปรปรวนของรายไดจากการสงออก

(12) แผนงานสงเสรมการตลาดทองเทยว

เพอเพมรายไดเงนตราตางประเทศจากการขายบรการการทองเทยว สงเสรมการกระจายรายไดและการมงานท า

246

(13) แผนงานสนบสนนการผลตการเกษตร

เพอใหเกษตรกรสามารถเพมประสทธภาพในการผลตดวยการรจกการใชทดน แหลงน า และปจจยการผลตตางๆ ทเกดประโยชนสงสด โดยหนวยงานของรฐทท า หนาทสงเสรมการเกษตรจะปรบปรงวธการท างาน เพอใหเปาหมายของแผนบรรลผลดวย

(14) แผนงานปรบปรงระบบบรหารและระบบสงจงใจเพอการสงออก

เพอปรบระบบการใหสงจงใจและความชวยเหลอของภาครฐบาลในดานตางๆ ใหเกดความเปนธรรม เอออ านวยใหผสงออกสามารถแขงขนกบตางประเทศและ สอดคลองกบกตกาสากล

ทงนโครงสรางแผนงานหลกทง 14 แผนงาน ภายใตกลมแผนงานทง 4 ปรากฏตามแผนภม ดงน

247

แผนงานหลก ภายใตแผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

4 กลมแผนงาน 14 แผนงานหลก

1. แผนงานพฒนาระบบการผลต 1. แผนงานกระจายประเภทสนคา 1. แผนงานกระจายตลาด 1. แผนงานสนบสนนการผลตการเกษตร เพอขาย 2. แผนงานพฒนาการเกษตรเขตเกษตร สนคาออก 2. แผนปรบปรงระบบบรหารและระบบ 2. แผนงานปรบโครงสรางการ ลานหลง 2. แผนงานสงเสรมการตลาด สงจงใจเพอการสงออก ผลตการเกษตร 3. แผนงานพฒนาอตสาหกรรมวศวการ ทองเทยว 3. แผนงานพฒนาวทยาการและ 4. แผนงานพฒนาอตสาหกรรมขนาดยอม เทคโนโลยการเกษตร และภมภาค 4. แผนงานพฒนาอตสาหกรรม 5. แผนงานปรบปรงสงอ านวยความสะดวก การเกษตร พนฐาน และบรการเพอสนบสนนการทองเทยว 6. แผนงานอนรกษศลปวฒนธรรมและทรพยากรการทองเทยว

แผนพฒนาระบบการผลต การตลาด และการสรางงาน

แผนการผลตเพอขาย

แผนกระจายการผลตและแกปญหา ความยากจน

แผนการผลตเพอขาย

แผนการปรบปรงระบบบรหาร การผลตและการตลาด

248

4. บทบาทของภาครฐบาลในสวนทเกยวของกบแผนงานและโครงการดานการผลต การตลาด และการสรางงาน ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงสถานการณทางเศรษฐกจและการคาในตลาดโลกในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 หนวยราชการทเกยวของจะมบทบาทเปนหลกส าคญในการก าหนดโครงการและแผนปฏบตการประจ าป ส าหรบป 2530 ซงเปนปแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นน คณะรฐมนตรไดอนมตในหลกการทจะใหมการด าเนนโครงการของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรมและการทองเทยวแหงประเทศไทย ไปแลว รวม 26 โครงการ ในวงเงนประมาณ 270 ลานบาท และหนวยงานทเกยวของจะไดประสานงานเพอจดท าแผนงานและโครงการ ทจะด าเนนการในป 2531-2534 ใหทนกบปฏทนงบประมาณประจ าปตอไป

บทท 1 บทน า

1. การพฒนาระบบบรการพนฐาน อนไดแก ระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ การพลงงาน การขนสง และการสอสาร เปนปจจยหลกทส าคญยงตอขบวนการผลตสนคา และการบรการการตลาด และธรกจการคาทตอเนองทงในและตางประเทศ ซงมผลกระทบตอฐานะดลการคาระหวางประเทศของไทย นอกจากนนการลงทนพฒนาโครงขายบรการพนฐานยงมบทบาทส าคญตอการเพมรายไดและการจางงานในสาขาเศรษฐกจตางๆ ของประเทศดวย

2. ตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 จนถงปจจบน รฐไดระดมทนและทมเททรพยากรก าลงเงน เพอปรบปรงขยายบรการพนฐานของประเทศไปในอตราสวนทสงมาก ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 กไดลงทนในสาขาบรการพนฐาน คดเปนจ านวนประมาณถง 2 ใน 3 ของการลงทนภาค รฐบาล และมสดสวนการกอหนตางประเทศถงประมาณกวาครงหนงของหนภาครฐบาล ซงไดสง ผลกระทบตอการบรหารการเงน การคลง และนโยบายการบรหารหนตางประเทศอยางมากในชวงทผานมา

ผลการพฒนา และการปรบโครงสรางบรการพนฐานตามแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

3. แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมงการกระจายความเจรญไปสภมภาคเปนแนวนโยบายหลก โดยใชการพฒนาบรการพนฐานตางๆ เปนเครองสนบสนนทส าคญ เชน การเนนการกอสรางถนนสายยอยสแหลงผลต การขยายบรการโทรศพทและโทรคมนาคม และการจดบรการสาธารณปโภค สาธารณปการทจ าเปนใหทนกบความเจรญเตบโตของชมชน ทงในเขตเมองหลกและในชนบทของสวนภมภาค ผลการด าเนนงานปรากฏวาระบบโครงขายทางหลวงชนบทมการกอสรางเพมเตม แตยงต ากวาเปาหมาย เพราะเงนลงทนจ ากด

4. ในดานการสอสาร ประสบปญหาดานการจดการภายในของหนวยงานทรบผดชอบ และระหวางหนวยงานเปนอยางมาก ท าใหแผนการขยายโทรศพทไมเปนไปตามเปาหมายและมการเลอนแผนด าเนนงานตางๆ หลายครงหลายคราว ทงๆ ทการระดมทนและเทคโนโลยไมสจะมปญหามากนก จงท าใหบรการโทรศพทมประมาณ 1.4 เลขหมายตอประชากร 100 คน ซงเมอเทยบกบ 4 เลขหมายตอประชากร 100 คนของกลมประเทศก าลงพฒนา จะเหนไดวามาตรฐานและ คณภาพบรการโทรศพทของไทยเปนเรองเรงดวนทจะตองปรบปรงมากขน

250

5. สวนในดานการจดบรการสาธารณปโภค โดยเฉพาะระบบประปา ปรากฏวาสามารถใหบรการน าประปาครอบคลมถงรอยละ 67 ของประชากรในเขตพนทจายน าเขตนครหลวง และ รอยละ 52 ของประชากรในเขตพนทจายน าในเขตเมองและชนบทในสวนภมภาค รวมท งมการ ปรบปรงระบบบรหารกจการประปาควบคกบการปรบราคาคาบรการใหสอดคลองกบตนทนการผลตทงในสวนกลางและสวนภมภาค จนสามารถลดเงนอดหนนจากรฐบาลลงไปไดมาก

6. สวนดานการปรบโครงสรางและการพฒนาพลงงานในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดเปาหมายใหลดการพงพาพลงงานจากตางประเทศลง ปรบโครงสรางราคาพลงงานประเภทตางๆ ใหสอดคลองกบภาวะความเปนจรงและมงการประหยดพลงงาน โดยเฉพาะในสาขาการ ขนสงและสาขาอตสาหกรรม ปรากฏวา

6.1 การพฒนาแหลงพลงงานในประเทศ โดยเฉพาะแหลงพลงน าลกไนตและกาซธรรมชาตด าเนนการไดใกลเคยงกบปาหมายทก าหนดไว จงสงผลใหสดสวนการพงพลงงานจากตางประเทศไดลดลงจากประมาณรอยละ 90 ของพลงงานเชงพาณชยในป 2524 เหลอประมาณ รอยละ 58 ในป 2529 สวนการขยายบรการไฟฟาไปสชนบทนน ไดด าเนนการไปแลวถงรอยละ 76 ของหมบานทงประเทศ

6.2 การปรบโครงสรางราคาพลงงาน แมวาจะไดด าเนนการไปแลว แตกยงไมพอเพยง จงท าใหมการทดแทนการใชกนอย โดยเฉพาะระหวางน ามน ลกไนท ถานหน และกาซ -ธรรมชาต

6.3 การประหยดพลงงาน ยงด าเนนการไดไมตอเนองเตมทเทาทควร ประกอบทงราคาน ามนไดลดต าลงมาก ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

7. ทางดานการปรบปรงกลไกการบรหารงานดานบรการพนฐานใหมความคลองตวและมประสทธภาพ โดยเฉพาะการด าเนนงานของรฐวสาหกจตางๆ ไดท าการปรบปรงการด าเนนงานภายในใหมการบรหารเชงธรกจเอกชนและมการแขงขนมากขน ได เรงรดทางดานการตลาดและการใหบรการควบคไปกบการลดตนทนการผลต และการปรบลกษณะและขนาดการล ง ท น ใ ห สอดคลองกบฐานะการเงน การคลงของประเทศไดมากขน รวมตลอดทงใหเอกชนเขามามสวนรวมในการด าเนนกจการบางอยางหรอรวมทนกบรฐวสาหกจทใหบรการขนพนฐานมากขน

8. สวนเปาหมายการลดเงนอดหนนจากรฐบาล และใหหนวยงานทองถนและ รฐวสาหกจทใหบรการขนพนฐานชวยตวเองไดมากขนนน กไดท าการปรบปรงระบบราคาคาบรการและโครงสรางการลงทนหลายอยาง ซงสามารถด าเนนการไดผลพอสมควร โดยเฉพาะการปรบ คาบรการดานรถโดยสารประจ าทาง รถไฟ ทาเรอ คาโดยสารเครองบนในประเทศ คาโทรศพทและไปรษณย คาน าประปาทงในนครหลวงและภมภาค เปนตน

251

9. โดยสรป การปรบโครงสรางและการพฒนาขยายบรการขนพนฐานหลายดานไดประสบความส าเรจพอสมควร โดยเฉพาะสาขาพลงงาน กจการดานการบน และบรการสาธารณปโภคบางประเภท แตการใหบรการทางดานการขนสงทางบก และโทรศพทยงคงประสบปญหาทงทางดานปรมาณและคณภาพของบรการอยอยางมาก ซงไดกลายเปนจดบอดและอปสรรคอนส าคญของการด าเนนธรกจโดยทวไป ทงทางดานการผลต การตลาด และการสงออก รวมถงการตดตอธรกจระหวางประเทศ จงเปนประเดนทจะตองไดรบการแกไขตอไปในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเฉพาะอยางยง

9.1 การปรบปรงคณภาพบรการพนฐานตางๆ รวมถงการบ ารงรกษาระบบโครงขายบรการพนฐานทมอยแลว ใหเอออ านวยตอการใชประโยชนส าหรบกจกรรมทางเศรษฐกจทจะน าไปสการเพมรายได และการจางงาน

9.2 การเชอมโยงระบบโครงขายบรการพนฐาน ในสวนทยงขาดตอนอยใหสมบรณ เพอเพมประสทธภาพตอระบบเศรษฐกจโดยสวนรวม ทงนรวมถงความเชอมโยงระหวางแหลงผลตและตลาด ความเชอมโยงเพอประสานการใชประโยชนระหวางระบบการขนสงวธตางๆ และความเชอมโยงระหวางพนทในเขตเมอง โดยเฉพาะในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

9.3 การพฒนาระบบบรการพนฐานใหสอดคลองกบเทคโนโลยสมยใหม เพอเพมขดความสามารถใหประเทศสามารถแขงขนคาขายกบตลาดโลกไดดขน โดยเฉพาะระบบสอสารโทรคมนาคม และระบบการขนสงสนคาเขา-ออกทางทะเล

9.4 การปรบโครงสรางระบบบรหารและการจดการดานบรการพนฐานของรฐใหมความคลองตวและมประสทธภาพในการใหบรการทดไดอยางทวถงมากยงขน ทงนรวมถงการ ปรบปรงระบบราคาคาบรการและโครงสรางการลงทน โดยเนนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทรวมใหมากทสด

บทท 2 สภาพปญหา

ประเดนปญหาหลกในการพฒนาระบบบรการพนฐานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 สรปไดดงน

1. คณภาพการใหบรการพนฐานหลายอยางยงต ากวาระดบปกตสากล และยงขาดแคลนอยมาก ไมสามารถสนองตอบความตองการไดอยางทวถง โดยเฉพาะอยางยงบรการโทรศพท บรการรถโดยสารในเขตเมอง เปนบรการลกษณะผกขาดโดยรฐ หรอขาดการแขงขน

2. ระบบโครงขายบรการพนฐาน ยงไมไดใชประโยชนเตมท และขาดการ เชอมโยงทด

2.1 บรการพนฐานหลายประเภททไดลงทนไวดวยเงนเปนจ านวนมาก เชน ระบบถนน พลงงานไฟฟา และกาซธรรมชาตยงไมไดใชประโยชนอยางเตาท กลาวคอ ปจจบนประเทศไทยมระบบโครงขายทางหลวงสายหลกคอนขางจะสมบรณ แตยงขาดถนนสายยอยเชอมตอ ทาเรอหลายแหงยงขาดระบบขนสงทางบก คอ ถนน รถไฟมาเชอมตอท าใหทาเรอไมไดใชประโยชนเตมท การพฒนาแหลงกาซธรรมชาต สามารถด าเนนการผลตไดปรมาณมาก แตการใชยงไม แพรหลายเทาทควร ขณะเดยวกนกจการไฟฟามก าลงผลตส ารองเหลอคอนขางสง

2.2 ระบบโครงขายบรการพนฐานในเขตเมองและเขตกรงเทพมหานครขาดการเชอมโยงตอเนองกนอยางเปนระบบทสมบรณ การประสานแผนงานตางๆ เขาดวยกนยงมปญหาอย เชน ระบบทางดวนกบการปรบปรงระบบถนนของกรงเทพมหานคร การขยายกจการประปากบแผนปองกนน าทวมและแผนดนทรด นอกจากนนการขยายกจการพนฐานในเขตเมองหลายอยางไมสามารถสนองตอบทศทางการเตบโตของชมชน เพราะยงขาดการประสานโครงขายบรการพนฐานเขากบมาตรการทางผงเมอง จงท าใหการใชทดนและการจดระบบบรการพนฐานไมเปนไปอยาง มประสทธภาพ

3. โครงสรางราคาบรการพนฐานยงไมเหมาะสม การก าหนดราคาบรการพนฐานหลายประเภทยงไมคมทน ซงจะตองรวมตนทนและคาใชจายในการด าเนนงาน รวมทงมรายไดเหลอส ารองเพอสมทบการลงทนขยายงานตอไปดวย จงเปนสาเหตส าคญท าใหตองน ารายไดจากสวนอนของกจการมาอดหนนหรอตองพงเงนอดหนนจากงบประมาณแผนดน ตวอยางเชน กจการเดนรถไฟสายยอย กจการรถโดยสารขององคการขนสงมวลชนกรงเทพฯ และกจการไปรษณย เปนตน แตกม

253

กจการอกหลายประเภททคดคาบรการสงเกนไป เชน ราคากาซธรรมชาตและบรการโทรคมนาคม ซงกลายเปนภาระตอกจการตอเนองเปนอยางมาก นอกจากนนการปรบโครงสรางราคาบรการ พนฐานหลายอยางไมเปนไปตามหลกของกลไกตลาด เพราะมการควบคมราคาและจดเกบภาษในอตราทแตกตางกนมาก เชน ในกรณราคาผลตภณฑปโตรเลยมซงท าใหการใชผลตภณฑดงกลาวขาดประสทธภาพ เพราะมการใชทดแทนกนขน

4. การขยายการลงทนอยในอตราสงและมการระดมแหลงทนไมสอดคลองกบนโยบายการเงน การคลงของประเทศ การขยายการลงทนในกจการพนฐานบางประเภทอยในอตราสง ท าใหมขดความสามารถการผลตเหลอเกนความตองการ ในภาวะเศรษฐกจตกต าหรอม ผลตอบแทนการลงทนต า ลกษณะการลงทนมการพงการระดมทนจากการกอหนตางประเทศมา ลงทนเปนสดสวนสงขน แตสดสวนการลงทนจากรายไดของตนเองต าลง และไมไดมการเพมสวนการลงทนของกจการ ซงท าใหมเงนทนนอยเมอเปรยบเทยบขนาดของกจการ เชน กจการไฟฟาและบรการการบนระหวางประเทศ เปนตน จงท าใหตองพงเงนกจากตางประเทศทรฐบาลตองมภาระค า-ประกนสงขน และมผลตอปรมาณการกอหนของภาครฐบาลท เพมขนอยางรวดเรวในชวงแผน พฒนาฯ ฉบบท 5

5. โครงสรางองคกรของกจการพนฐานยงไมสมบรณ

5.1 การบรหารกจการพนฐานหลายประเภท ยงกระจดกระจายอยหลายหนวยงาน มการซ าซอนการขดแยงในขนนโยบายและแผนงาน ซงสงผลโดยตรงตอประสทธภาพการใหบรการ และการสนเปลองเงนทนโดยไมจ าเปน เชน กรณการใหบรการสอสารโทรคมนาคมระหวางองคการโทรศพทแหงประเทศไทยกบการสอสารแหงประเทศไทยทมการลงทนซ าซอนในบรการบางประเภท งานสาธารณปโภค สาธารณปการหลายอยางมแผนงานไมสอดคลองสมพนธกน ทงนเพราะขาดองคกรการประสานนโยบายและแผนงาน สวนการบรหารพลงงานของประเทศนน มการด าเนนการโดยหลายหนวยงาน และขาดเอกภาพทางนโยบาย รวมทงขาดการประสานความรวมมอกบภาคเอกชนดวย

5.2 บทบาทการด าเนนงานกจการพนฐานหลายอยางผกขาดโดยรฐเอง ขาดการแขงขนและรฐเองกมขอจ ากดทางดานการเงน การคลง ทจะสนองการลงทนของกจการพนฐานหลายดาน นอกจากน นบทบาทขององคกรระดบทองถนในการจดบรการสาธารณปโภค สาธารณปการไมสามารถพฒนาไดรวดเรวเพอสนองการขยายตวของชมชน เพราะมขอจ ากดทางการเงนและทางเทคนคขององคกรทองถน จงนาจะใหมการทบทวนบทบาทของรฐและเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขามามบทบาทในการพฒนา ทงนควรจะพจารณาแยกบทบาทหนาทของรฐในการ ควบคมกบบทบาทหนาทในการด าเนนกจการดานการใหบรการพนฐานใหชดเจน เพราะบาง หนวยงานเปนทงหนวยควบคมกจการและเปนผใหบรการเองดวย เชน บทบาทขององคการขนสงมวลชนกรงเทพฯ เปนตน

254

6. ระเบยบขอบงคบและกฎหมายบางเรองลาสมยและเปนอปสรรคตอการพฒนาบรการพนฐาน เนองจากการพฒนาบรการพนฐานไดขยายตวขนตามลกษณะและทศทางการเตบโตของระบบเศรษฐกจและสงคม ตลอดทงการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยของโลกอกดวย จงจ าเปนตองเรงรดปรบปรงแกไขระเบยบกฎหมายตางๆ ทเปนอปสรรคตอการด าเนนงาน เชน ระเบยบ กฎหมายในดานการขนสงทางบก ทางน า และทางอากาศทลาสมย กฎหมายในดานสอสารซงไดก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทของหนวยงานตางๆ ไวไมชดเจน นอกจากน นการ ปรบปรงกฎหมายดานการปโตรเลยมใหสอดคลองกบนโยบายทจะใหเรงรดการส ารวจพฒนาปโตรเลยมในประเทศ การก าหนดรปแบบวธการทจะใหโอกาสภาคเอกชนเขารวมขบวนการพฒนาตางๆ ใหชดเจนภายใตเงอนไขทสามารถน าไปปฏบตได กเปนเรองส าคญอยางยงตอการพฒนาบรการขนพนฐานของประเทศในอนาคต

7. โดยสรป จากประเดนปญหาหลกดงกลาวขางตน แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดก าหนดแผนพฒนาระบบบรการพนฐานขน 4 ดาน ซงจะแยกกลาวในรายละเอยดแตละดานตอไปคอ

7.1 แผนพฒนาดานสาธารณปโภค สาธารณปการ

7.2 แผนพฒนาดานพลงงาน

7.3 แผนพฒนาดานการขนสง

7.4 แผนพฒนาดานการสอสาร

บทท 3 แผนพฒนาดานสาธารณปโภค สาธารณปการ

1. แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดแนวทางการพฒนาระบบสาธารณปโภค และสาธารณปการ เพอสนบสนนกจกรรมทางเศรษฐกจในสาขาการผลต การตลาด การกระจายความเจรญไปสสวนภมภาคและเขตพนทชนบทยากจน โดยมงเนนการเพมประสทธภาพและคณภาพของการจดบรการ ตลอดทงการปรบโครงสรางราคาคาบรการ และการเพมบทบาทของภาคเอกชนในการพฒนาระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ การพฒนาตามแนวทางดงกลาวประสบผลส าเรจแลวพอสมควร แตกยงคงมปญหา อาท การจดบรการแตละประเภทยงด าเนนไปอยางเอกเทศ บรการหลายประเภทยงขาดแคลนอย ตลอดจนโครงสรางราคาทบดเบอนจากความเปนจรงของอตราคาบรการตางๆ

2. อยางไรกด เมอสนสดแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ปรากฏผล โดยสรปวา

2.1 การจดบรการน าเพออปโภคและบรโภค สามารถบรการประชาชนในเขต กทม. ไดถง 4.78 ลานคน หรอรอยละ 67 ของประชาชนในพนทเขตจายน า 475 ตารางกโลเมตร ขณะทประชาชนนอก กทม. ไดรบบรการครอบคลมถงรอยละ 52 ของเขตพนทบรการ ซงมประชา-ชนไดรบบรการถง 5.8 ลานคน ทงน โดยไดมการปรบอตราคาบรการใหสอดคลองกบตนทนการผลตมากขน อยางไรกตาม การใหบรการน าเพออปโภคบรโภคยงขาดแคลนอยในบางพนทโดยเฉพาะในเขตชนบทและเขตอตสาหกรรมทส าคญๆ บางแหง

2.2 การพฒนาทอยอาศยและการปรบปรงชมชนแออด ความตองการทอยอาศยในเขต กทม. ไดเพมขนอยางรวดเรวในชวงป 2517-2527 คอเพมขนประมาณเกอบเทาตว จาก 440,000 หนวย เปน 820,000 หนวย ซงรฐสามารถบรรเทาปญหาไปไดสวนหนงเฉพาะส าหรบผมรายไดนอยและปานกลาง แตภาคเอกชนไดมบทบาทส าคญมากยงขน ในการพฒนาทอยอาศย กลาวคอ ไดจดสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดสงเพมจากประมาณ 19,000 หนวย เปน 122,000 หนวยท าใหเกดภาวะลนตลาด และในปจจบนมอาคารพาณชยวาอยถง 58,000 คหา และอาคารชดเหลอ 8,000 หนวย สวนการพฒนาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยและปานกลางภาคเอกชนยงมบทบาทนอย ในขณะเดยวกนหนวยงานของรฐ คอ การเคหะแหงชาตเรมประสบปญหาดานเงน ลงทน ซงรฐบาลไดจดสรรเงนอดหนนใหนอยลง ทางดานการปรบปรงชมชนแออดนนมปญหาดานบทบาท และรปแบบการรบภาระระหวางรฐบาลกบสวนราชการทองถนอย ซงในปจจบนยงไม ชดเจน

256

2.3 การวางแผนและแกไขปญหาการจราจรและขนสง โดยเฉพาะในเขต กทม. รฐไดทมเทเงนลงทนเปนจ านวนมากถง 11,630 ลานบาท สามารถบรรเทาปญหาลงไปไดบาง แตระบบโครงขายของถนนสายหลกและสายยอยยงขาดการเชอมโยงเปนระบบ ตลอดทงปรมาณและคณภาพของบรการขนสงสาธารณะยงอยในมาตรฐานต า ประสบภาวะการขาดทนสะสมไวอยางมากดวยขอจ ากดหลายประการ รวมทงประสทธภาพการบรหารภายใน ขสมก. ดวย

2.4 การวางแผนและแกไขปญหาน าทวมและระบายน า เปนปญหาทส าคญของชมชนระดบเมอง ทง กทม. และเมองหลกในภมภาค ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดด าเนนการ กอสรางระบบปองกนน าทวมและระบายน า เพอแกไขปญหาเฉพาะหนา แตยงมไดด าเนนการตามแผนงานระยะยาวแบบถาวรใน กทม. เนองจากอยในระหวางการพจารณาแบงภาระด าเนนการ และก าหนดสดสวนการรบภาระการลงทนระหวางรฐบาล ราชการสวนทองถน และประชาชนผรบประโยชนโดยตรงใหเหมาะสม

2.5 การก าจดน าเสย ขยะมลฝอย และสงปฏกล แมวาแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดระบใหมการพฒนาบรการพนฐานดานสขาภบาลและสงแวดลอม เชน การก าจดน าเสย ขยะมล -ฝอย และสงปฏกลดวยกตาม แตในการด าเนนการดานนยงเปนไปในลกษณะงานประจ าของราชการสวนทองถน ยงขาดประสทธภาพและมาตรฐานต า ซงควรจะไดมการทบทวนบทบาทของรฐในเรองนใหม โดยเฉพาะอยางยงเรองการเกบขยะมลฝอยและสงปฏกล เพอเปดโอกาสใหภาคเอกชนรวมด าเนนการ

3. ประเดนการพฒนาระบบสาธารณปโภค สาธารณปการ พอสรปไดดงน

3.1 การจดบรการประสบปญหาดานการขาดแคลน คณภาพของบรการต า และบางกรณสนองผดกลมเปาหมาย การจดบรการสาธารณปโภค สาธารณปการหลายดาน โดยเฉพาะบรการน าเพออปโภคบรโภค ยงไมสามารถสนองความตองการไดอยางทวถงทงในเขตเมองและชนบท ตลอดจนในยานอตสาหกรรมหลายแหง ทงนเพราะประสบปญหาทางเทคนค และไม สอดคลองกบลกษณะการขยายตวของชมชน ขาดแคลนก าลงเงน และมขอขดแยงระหวางองคกรสวนกลางและสวนทองถนในการจดบรการประปา มปญหาน าเสยอยในอตราสงกวาปกตสากลมาก นอกจากนนระดบคณภาพของบรการยงมมาตรฐานคอนขางต า สวนทางดานการจดสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยนนยงขาดแคลนอยมาก และมการเชาซอชวงตอกน ผลทสดผมรายไดนอยจรงไมไดอยอาศย และกลายเปนผมรายไดปานกลางเขาไปอาศยแทน จดไดวาเปนการสนองบรการผดกลมเปาหมายไป ซงควรจะไดมการทบทวนทงมาตรการและวธการเขาอยอาศย

3.2 โครงสรางราคาคาบรการยงไมเหมาะสม โครงสรางราคาคาบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการหลายอยางยงอยในระดบต าไมคมทน จงท าใหกจการขาดทนและจะตองพงเงนอดหนนจากรฐบาล ซงไดรบอยางไมสม าเสมอ ท าใหฐานะการเงนและสภาพคลองของ

257

กจการมปญหา มหนสนสะสมไวสงโดยเฉพาะกจการรถโดยสารสาธารณะในกรงเทพมหานคร นอกจากนนวธการก าหนดราคากจการสาธารณปโภคบางอยาง โดยเฉพาะน าประปาในแตละทองทหรอแตละเมอง ซงมฐานะความเปนอยและรายไดถวเฉลยไมเทากน ควรจะไดมการทบทวนวธการตงอตราคาน าใหมใหขนอยกบตนทนการผลตมากกวาทจะก าหนดเปนอตราเดยวกน สวนการบรการในเขตชนบทน น รฐบาลกควรจะไดพจารณาใหการอดหนนในชวงแรกไปกอนตามสมควร โดยเฉพาะในเขตชนบทยากจน ขณะเดยวกนการใหบรการในเขตเมองควรจะไดค านงถงการทจะใหผไดรบประโยชนโดยตรงรบภาระการลงทนมากขน เชนเดยวกบการปองกนน าทวมในเขตนครหลวง

3.3 ปญหาการระดมทนเพอน ามาขยายกจการสาธารณปโภคและสาธารณปการนนตองพงสดสวนเงนกสงขนโดยล าดบ สวนการพงรายไดตนเองเพอน ามาสมทบการลงทนมนอยลง ซงจะท าใหรายจายดานดอกเบยสงขนมากจนถงขนทกจการจะไมสามารถรบภาระหนไดในอนาคต ขณะเดยวกนการระดมทนใหแกกจการสาธารณปโภค สาธารณปการหลายอยางมความจ าเปนจะตองเพมสวนทนมากขน หากรฐบาลไมสามารถเพมทนใหไดกควรจะพจารณาถงแหลงทนจากภ า ค เอกชนทจะมาเพมทนหรอรวมทนตอไป

3.4 ปญหาหนคางช าระคาบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการ ซงท าใหหนวยงาน ผด าเนนกจการขาดสภาพคลอง เพราะมหนคางระหวางหนวยรฐวสาหกจกนเอง และทหนวยราช -การตดคางคาบรการกบรฐวสาหกจเปนจ านวนกวาหมนลานบาท จงกลายเปนปญหาทางดานการเงนและวธการงบประมาณ ทส าคญท าใหหนวยงานขาดสภาพคลอง มการเบกเงนเกนบญชสงมาก และท าใหกจการหลายอยางขาดทนไมสามารถขยายงานตอไปได

3.5 บทบาทภาครฐและภาคเอกชน ในการด าเนนกจการสาธารณปโภคและสาธารณปการ ควรจะไดมการทบทวนภายใตการเปลยนแปลง และขอจ ากดทางการเงนการคลงของรฐบาล โดยรฐเปนผก ากบดแลตามนโยบายใหมากขน และลดบทบาททจะเปนผประกอบกจการเองลง เพอเปดโอกาสใหเอกชนมาลงทนหรอรวมทนในกจการมากขน ซงจะตองมการก าหนดเปาหมายของกจการทจะเปดโอกาสใหภาคเอกชนมาด าเนนการ และก าหนดขนตอนทจะแปลงสภาพไปสภาคเอกชนใหชดเจนตอไป

4. แนวทางการพฒนา

4.1 มงการขยายและยกระดบคณภาพบรการสาธารณปโภค และสาธารณปการใหสามารถสนองตอบการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจและการขยายตวของชมชน โดยจดใหมการวางระบบโครงขายบรการพนฐานใหสอดคลองกบแนวนโยบายการพฒนาเมองกรงเทพมหานครและปรมณฑล และพนทเขตเศรษฐกจใหมควบคไปกบการวางผงเมอง เพอกอใหเกดการใชทดนและการเตบโตของชมชนทเปนไปอยางมประสทธภาพและเปนระเบยบเรยบรอยยงขน

258

4.2 เสรมสรางการพฒนาระบบบรการสาธารณปโภค และสาธารณปการใหเปนตวกระตนใหมการกระจายกจกรรมเศรษฐกจ และการผลตไปสสวนภมภาคและชนบท โดยการเสรมสรางฐานเศรษฐกจใหมใหกระจายออกไป เพอเปนการลดความแออดในกรงเทพมหานครและปรมณฑลในระยะยาวดวย

4.3 ก าหนดโครงสรางราคาและอตราคาบรการบนพนฐานของหลกคมทนให กจการเลยงตวเองได และยดหลกความเปนธรรมทใหผรบประโยชนโดยตรงจากบรการตองรบภาระคาใชจายลงทนและคาใชจายด าเนนการใหมากทสด รฐควรหลกเลยงการใหเงนอดหนนโดยตรงตอบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการโดยเฉพาะอยางยงในเขตเมองอกตอไป ยกเวนโครงการทจะสนองนโยบายพเศษของรฐบาลหรอในเขตชนบททยากจนเทานน นอกจากนนการก าหนดอตราคาบรการควรค านงถงตนทนการผลตบรการในแตละทองท ซงไมจ าเปนตองเปนอตราเดยวกน ทวประเทศ และควรจะก านดอตราคาบรการใหมสวนทจะไปเพมฐานะการแข งขนของประเทศทางดานการสงออกเปนหลกส าคญดวย

4.4 จดใหมการแบงภาระการลงทนในโครงการพฒนาสาธารณปโภคสาธารณปการระหวางรฐบาล ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจ และภาคเอกชน โดยลดภาระรฐบาลลง และเพมบทบาทของทองถน รฐวสาหกจ และภาคเอกชนใหมากขน ทงนควรก าหนดบทบาทของรฐบาลใหเปนเพยงแตผก ากบดแลใหมการจดบรการมากกวาทจะไปเปนผด าเนนการเองในกจกรรมหลายๆ อยาง โดยมอบหมายใหสวนทองถน รฐวสาหกจและภาคเอกชนเขาไปเปนผประกอบ กจการ เปดโอกาสใหมการแขงขนและยดถอหลกการกลไกของตลาดมาใชมากขน ซงจะท าใหการใหบรการมประสทธภาพมากกวาทรฐจะผกขาดท าเองทงหมด อนจะเปนการสอดคลองกบการ แปรสภาพกจการสาธารณปโภคและสาธารณปการใหเขาสเชงธรกจตอไป

4.5 ปรบปรงองคกรการด าเนนงานภายในของกจการสาธารณปโภค สาธารณปการใหมความคลองตว โดยปรบปรงใหมการวางแผนทางดานการเงน การตลาด และ ประสทธภาพการด าเนนงานเพอมงลดตนทนการผลต คาใชจายบคคล และจดวธการระดมทนทงดานการเพมรายไดสมทบการลงทนใหสงขน ลดสดสวนการกอหนลง จดใหมการเพมทน ตลอดทงจดใหมองคกรกลางเพอประสานแผนงานการลงทนบางกจกรรม โดยเฉพาะการแกปญหาจราจรและการขนสงในเขตกรงเทพมหานครใหมเอกภาพดขน

5. มาตรการและแผนงาน เพอใหสอดคลองกบแนวนโยบายการพฒนาดงกลาว ขางตน ประกอบดวย

5.1 แผนงานการจดหาน าเพออปโภคและบรโภค และการแกไขปญหา น าทวมและระบายน า

259

(1) ปรบปรงขยายกจการประปาเพอขยายเขตการจ าหนายน าใหเพมขน โดยใหความส าคญกบการปรบปรงกจการประปาเดม พรอมไปกบการกอสรางประปาใหม มงลดอตราการสญเสยของน า และแกปญหาแผนทรดอนเนองจากการใชน าบาดาล โดยมเปาหมายทจะเพมก าลงการผลตอก 1.557 ลานลกบาศกเมตรตอวน ทงในเขต กทม. เขตเมองและเขตชนบท (เพมก าลงผลต 5 แสนลกบาศกเมตรตอวน ในเขต กทม. สวนในเขตเมองนอก กทม. และเขตชนบทเพมก าลงผลตรวมประมาณ 1.057 ลานลกบาศกเมตรตอวน)

(2) ขยายการใหบรการน าประปาในเขตชนบท ในรปแบบประปาชมชน โดยใหความส าคญของการปรบปรงกจการประปาเดมมากกวาทจะกอสรางขนใหม และยดหลกความพรอมของชมชนเปนหลก

(3) พจารณารบโอนกจการประปาสมปทาน เพอด าเนนกจการอยางมประสทธภาพ โดยแกไข กฎ ระเบยบ ขอบงคบ และคาชดเชยทรพยสน แกขอขดแยงเรอ งความ รบผดชอบขององคกร

(4) ก าหนดอตราคาบรการน าประปา ใหสอดคลองกบตนทนการผลตและประสทธภาพในการด าเนนงานในรปแบบธรกจ เพอลดภาระเงนอดหนนจากรฐบาล

(5) จดระบบระบายน าหลก และการปองกนน าทวมในเขตเมองใหประสานสอดคลองกบแนวทางการวางผงเมอง ทงนสวนทองถนจะตองรวมรบภาระกบผรบประโยชนโดยตรงในลกษณะคมทน

5.2 แผนงานการพฒนาทอยอาศยและการปรบปรงชมชนแออด

(1) จดสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย และรายไดปานกลางจ านวน 27,000 หนวย ในเขตเมองเปนหลก โดยก าหนดราคาขาย เชา และเชาซอใหเหมาะสม

(2) ใหการเคหะแหงชาตรวมลงทนกบภาคเอกชน จดสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยและรายไดปานกลาง โดยก าหนดนโยบาย หลกเกณฑและเงอนไขทชดเจน

(3) ใหหนวยบรหารราชการสวนทองถน เปนผด าเนนการและรบภาระการปรบปรงชมชนแออด ทงดานกายภาพ เศรษฐกจและสงคม โดยยดหลกเกณฑการปรบปรง ชมชนแออดในทดน หรอยายชมชนแออดสทใหมทเหมาะสมกวา ทงนใหการเคหะแหงชาตรวมประสานงานอยางใกลชด

(4) การพฒนาทอยอาศยตองมสวนสาธารณะเปนองคประกอบของ ชมชนในอตราสวน 1 ใน 10 ของพนทชมชนและรวมทงใหจดสรางสวนสาธารณะขนาดใหญในเขตเมอง และพนทเฉพาะในอตราสวนประชาชน 1,000 คนตอ 2 ไร

260

(5) แกไขขอก าหนดการขออนญาตจดสรรทดน การปลกสรางอาคารมาตรฐาน บาน ทดน และระบบสาธารณปโภค เพอลดขนตอนและตนทนการผลต

(6) ออกระเบยบการสงเสรมสถาบนการเงนใหสนเชอระยะยาวแกผซอและผประกอบธรกจทอยอาศย เชน ใหธนาคารอาคารสงเคราะหขยายขอบขายใหบรการโดยการขยายสาขาทงในกรงเทพมหานครและเมองภมภาค มงเนนการใหบรการแกผกรายยอยเปนส าคญและเปนแหลงเงนทนระยะยาวของการเคหะแหงชาต

5.3 แผนงานแกไขปญหาจราจรและการขนสง

(1) ยกระดบคณภาพบรการขนสงสาธารณะ โดยการปรบขนาดของ ขสมก. ใหเหมาะสมและใหเอกชนเขามาแขงขนเพอรบสมปทานในการบรการขนสงสาธารณะในบางเขต พรอมทงกอสรางทางวงเฉพาะส าหรบรถโดยสารประจ าทางเปนบางสายจ านวนไมนอยกวา 4 โครงการ และปรบปรงชองทางเดนรถโดยสารประจ าทางทมอย ทงน เพอใหการเดนทางดวย รถโดยสารประจ าทางสะดวกรวดเรวยงขน

(2) กอสรางถนนสายหลก ถนนสายรอง ทางดวนและถนนทเกยวของ รวมประมาณ 33 โครงการ และกอสรางสะพานขามแมน าเจาพระยาอก 2 แหงในเขต กทม. และปรมณฑล เพอใหเชอมโยงเปนโครงขายทสมบรณและยบยงการพฒนาตามแนวทางยาวของถนน

(3) ส าหรบเมองศนยกลางความเจรญในภมภาค ซงปญหาดานการจราจรยงไมรายแรง จ าเปนตองปองกนปญหาทอาจทวความรนแรงขน โดยวางแผนแมบทและจดระบบการจราจรในเขตเมองทไดรเรมไวบางแลวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และจดล าดบความส าคญของโครงการตางๆ ใหชดเจนภายใตกรอบการลงทนทเหมาะสมและเปนไปได

(4) ด าเนนโครงการจดระบบการจราจร 2 โครงการ ไดแก โครงการจดสญญาณไฟจราจรในพนทในเขต กทม. ซงนบเปนโครงการทลงทนต าแตใหผลตอบแทนสง หากโครงการด าเนนการอยางไดผล

(5) เรมด าเนนโครงการเกบเงนคาผานทางเขาเขตชนใน กทม . เชนเดยวกบการเกบคาผานทางดวน เพอใหมกองทนส าหรบปรบปรงระบบการจราจรและขนสง และนบเปนการเกบเงนจากผไดรบประโยชนโดยตรง ทงนเพอเปนการสงเสรมมาตรการคนทนของโครงการในเขต กทม. และปรมณฑล นอกจากนนการเกบคาผานทางเขาเขตชนในจะชวยลดปรมาณการจราจรของรถยนตสวนบคคลเขาเขตชนใน นบเปนการลดความคบคงของการจราจรไดอกทางหนง ทงนโครงการจดเกบคาผานทางน จะตองท าควบคไปกบการปรบปรงคณภาพของบรการขนสงสาธารณะเพอใหประชาชนมทางเลอกทเหมาะสมในการเดนทาง

261

5. แผนงานการก าจดน าเสย ขยะมลฝอย และสงปฏกล

(1) ขยายและปรบปรงประสทธภาพการจดบรการ ดานการก าจด น าเสย ขยะมลฝอยและสงปฏกลเพอพฒนาบรการพนฐานทางเศรษฐกจและสงคมดานนใหไดมาตร-ฐาน (ตามแนวทางการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล พนทเฉพาะและเมองศนยกลางความเจรญในภมภาค จ านวน 26 เมอง คอ กรงเทพมหานคร นครปฐม นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร ชลบร พษณโลก นครสวรรค อดรธาน ราชบร สราษฎรธาน ภเกต ล าปาง เชยงราย อบลราชธาน รอยเอด สรนทร สกลนคร ระยอง ฉะเชงเทรา สระบร กาญจนบร เพชรบร ปตตาน และนครศรธรรมราช)

(2) ศกษาความเปนไปไดเพอการวางแผน การก าจดน าเสยและ สงปฏกล ตามแนวทางการพฒนาเมองและพนทเฉพาะนอกเหนอจาก 26 เมองขางตน โดยก าหนดรปแบบการจดบรการทชดเจน และยดหลกคมทนในการจดบรการและใหเอกชนเขามามสวนในการลงทน

(3) ใหสมปทานและ/หรอรวมลงทนกบภาคเอกชน ในการด าเนนการจดบรการ การก าจดน าเสย ขยะมลฝอย และสงปฏกล เพอแบงเบาภาระของรฐและความคลองตวในการด าเนนงาน

(4) ปรบปรงการบรหารการจดเกบ และอตราคาธรรมเนยมของหนวยบรหารราชการสวนทองถนเพอเพมประสทธภาพและสามารถพงตนเองไดในระยะยาว

บทท 4 แผนพฒนาดานพลงงาน

1. แนวโนมดานพลงงานของโลกและสถานการณพลงงานในประเทศทมความส าคญตอแนวนโยบายและโครงการพฒนาพลงงานของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มโดยสรปดงน

1.1 ความไมแนนอนของราคาน ามนและอตราแลกเปลยน อาจจะท าใหราคา น ามนผนผวนไดอยางรวดเรวถงแมวาราคาน ามนจะมแนวโนมลดลงในชวงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงจะท าใหปญหาการขาดดลการคาระหวางประเทศของไทยบรรเทาเบาบางไปไดบาง

1.2 หากไมมการปรบปรงกฎเกณฑเกยวกบการส ารวจปโตรเลยม และขยายตลาดกาซธรรมชาตในประเทศแลว จะท าใหการลงทนในการส ารวจและพฒนาปโตรเลยมในประเทศลดนอยลงในชวงหลงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

1.3 ชวงทราคาน ามนน าเขาลดลงจะเอออ านวยตอการปรบโครงสรางราคาขายปลกผลตภณฑน ามน และการจดใหมระบบกลไกการบรหารการใชพลงงาน และการจดหาพลงงานใหมการยดหยนพรอมทจะปรบตวเขากบสถานการณในอนาคตไดตอไป

1.4 ความตองการใชพลงงาน “เชงพาณชย” ในประเทศไดเพมขนอยางรวดเรว พลงงานเชงพาณชยสวนใหญหรอกวาครงหนงยงตองน าเขาจากตางประเทศ ฉะนนสถานการณ พลงงานของโลกยอมจะมผลกระทบตอเศรษฐกจไทยตอไป

1.5 ผลการด าเนนงานดานพลงงานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ท าใหประเทศไทยสามารถกระจายการผลตพลงงานในประเทศไดมากขน และลดสดสวนการพงพาพลงงานจากตางประเทศลงจากประมาณรอยละ 90 ของพลงงานเชงพาณชยในป 2524 เหลอรอยละ 58 ในป 2528

1.6 การปรบโครงสรางราคาพลงงานยงด าเนนไปไดไมเทาทควร และยงม ขอจ ากดอยหลายประการ ไมวาจะเปนอตราคากระแสไฟฟา ราคาขายปลกผลตภณฑน ามนท แตกตางกนมากเกนไป จงท าใหมการทดแทนการใชกนอยและการปรบราคาน ามนยงไมทนตอ เหตการณ

1.7 การใชพลงงานในเชงพาณชยในชนบทไดเพมมากขน แตพลงงานพนบาน โดยเฉพาะอยางยงฟนและถานไมกยงเปนแหลงพลงงานหลกของชนบทอย พนทปาไมอนเปน

263

แหลงทมาของฟนและถานไมไดลดลงไปมากและมตนทนการผลตสงขน ฉะนนการจดหาพลงงานในชนบทจงเปนประเดนส าคญทจะตองด าเนนการแกไขควบคไปกบการแกปญหาความยากจนในชนบทดวย

ประเดนหลกของการพฒนาพลงงาน

2. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ความไมแนนอนของราคาน ามนและอตราแลกเปลยนของเงนสกลหลกยงมอยตอไป ซงเปนอปสรรคตอการวางแผนพฒนาพลงงาน จงมความจ าเปนทรฐจะตองปรบกลไกการจดหา การก าหนดราคาภายในประเทศใหมความยดหยนมากขน และพรอมทจะปรบตวเขากบสถานการณพลงงานทผนผวนของโลกในหลายรปแบบได แผนพฒนาพลงงานจะมประเดนหลก สรปไดดงน

2.1 แหลงทรพยากรพลงงานในประเทศ แมมมากและกระจายอยหลายชนด แตกยงไมไดถกน ามาใชอยางเตมท เพราะยงจะตองส ารวจใหทราบปรมาณส ารองทแนนอน และตองขยายตลาดการใชกาซธรรมชาตใหมากขน

2.2 แนวโนมการพฒนาแหลงปโตรเลยมในประเทศ คงจะไมอยในอตราสงเทาทควร เพราะสภาพธรณวทยาทซบซอนและแหลงขนาดเลก ตนทนการผลตคอนขางสง และสภาพแวดลอมหลายอยางไมเอออ านวยตอการพฒนาแหลงปโตรเลยมเทาทควรทงดานกฎเกณฑ ระยะการเจรจาและความตองการกาซธรรมชาตยงมขอจ ากดอย

2.3 การปรบโครงสรางราคาพลงงานและการเพมประสทธภาพการใชพลงงานในประเทศยงมจดออนอยมากทจะตองแกไขตอไปในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเฉพาะอยางยง คอ

(1) ความไมสมดลของการใชและการกลนในประเทศ จะท าใหผลตภณฑน ามนเบนซนเหลอและตองน าเขาน ามนดเซลและกาซปโตรเลยมเหลวเพมขน และตองสงออกกาซธรรมชาตเหลวมากยงขน เพราะไมมตลาดในประเทศ

(2) การทดแทนการใชระหวางพลงงานเชงพาณชยทส าคญ 4 ชนด คอ น ามน ลกไนท ถาน หนน าเขา และกาซธรรมชาต จะมมากขน

(3) การประหยดพลงงานยงไมกาวหนาเทาทควร โดยเฉพาะกจการสาขาการขนสง กจการอตสาหกรรมขนาดกลางและเลก และการลดราคาพลงงานและโครงสรางราคาทไมเหมาะสมท าใหความกระตนรนรนทจะประหยดพลงงานลดลง ตลอดทงการสนเปลอง พลงงานจากสภาพจราจรตดขดในเขตกรงเทพมหานคร

264

2.4 โดยทก าลงกลนน ามนของโลกยงเหลออยอกมาก ประกอบกบสถานการณน ามนของโลกมความผนผวนและมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ฉะนนการพจารณาขยายหรอ ปรบปรงโรงกลนภายในประเทศ จะตองสอดคลองกบความตองการของประเทศและใหมประสทธ-ภาพทดเทยมกบมาตรฐานสากล

2.5 การใชพลงงานเชงพาณชยในชนบทเพมสงขน อนเนองมาจากแหลงทมาของฟนและถานไมไดลดลงและมราคาสงขน ตลอดทงการขยายระบบไฟฟาและถนนสชนบทท าใหการใชพลงงานเชงพาณชยในชนบทมมากขน

2.6 บทบาทของรฐในการบรหารพลงงานยงไมชดเจน และไมเอออ านวยใหมการบรหารพลงงานของประเทศอยางมประสทธภาพ เนองจากขาดเอกภาพในการบรหารเพราะไมมการรวมหนวยงานพลงงานตางๆ ใหอยในสายบงคบบญชาเดยวกน ท าใหยากตอการควบคมและการประสานงาน บทบาทของรฐและเอกชนในการพฒนาพลงงานยงขาดความชดเจนและขาดกลไกถาวรในการประสานงาน

2.7 การลงทนสาขาพลงงานโดยเฉพาะการลงทนดานไฟฟาและดานปโตรเลยมจะตองปรบปรงใหมประสทธภาพดมากขน เพอหลกเลยงการลงทนเกนความจ าเปนและ ใหสอดคลองกบขดความสามารถทางดานการเงนของหนวยงาน ขอจ ากดดานการเงนและการคลงของประเทศ

แนวทางการพฒนาพลงงาน

3. แนวทางการพฒนาพลงงาน ประกอบดวย

3.1 ลดสดสวนการพงพาพลงงานจากตางประเทศ และกระจายแหลงทมาและชนดของพลงงานใหกวางขวางออกไป โดยการเร งรดส ารวจ และพฒนาแหลงพลงงานภายในประเทศ คอ กาซธรรมชาต น ามนดบ ลกไนท พลงน าและพลงงานนอกแบบตางๆ

3.2 ปรบโครงสรางราคาผลตภณฑน ามน และอตราคาไฟฟาเพอเปนการ สงเสรมใหมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบแหลงพลงงานทจดหาได ตลอดจนก าหนดกาซธรรมชาต ลกไนท ถานหนน าเขา และน ามนเตาใหสอดคลองกน

3.3 สงเสรมใหมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ โดยเนนการประหยดการใชพลงงานในสาขาคมนาคมขนสง สาขาอตสาหกรรม อาคารพาณชย และการหงตมโดยฟนและถานไม

3.4 สนบสนนใหภาคเอกชนมบทบาทในการลงทนดานพลงงานมากขน เพอแบงเบาภาระทางดานการเงนภาครฐ

265

3.5 สงเสรมและสนบสนนใหมการจดหาพลงงานทเหมาะสมเพอสนองความตองการใชพลงงานในชนบท โดยพจารณาควบคไปกบการแกปญหาความยากจนในชนบท

3.6 จดสดสวนการใชพลงงานใหเหมาะสม โดยค านงถงผลกระทบตอสงแวด-ลอมเปนส าคญ

4. เปาหมาย

4.1 รกษาระดบการใชพลงงานของประเทศโดยสวนรวมใหเพมขนในอตราเฉลยไมเกนรอยละ 3.7 ตอป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

4.2 ลดสดสวนการพงพาพลงงานจากตางประเทศ จากประมาณรอยละ 58 ของการใชพลงงานเชงพาณชยในป 2528 เหลอรอยละ 49 ในป 2534 ทงนโดย

(1) ผลตกาซธรรมชาตในประเทศเพมขน จากวนละ 354 ลานลก- บาศกฟต ในป 2528 เปนวนละ 720 ลานลกบาศกฟต ในป 2534

(2) ผลตกาซธรรมชาตเหลวในอาวไทยเพมขน จากวนละ 14,250 บาเรล ในป 2528 เปนวนละ 18,500 บาเรล ในป 2534

(3) ผลตน ามนดบบนบกเพมขน จากวนละ 20,800 บาเรล ในป 2528 เปนวนละ 28,600 บาเรล ในป 2534

(4) ใหสามารถใชกาซธรรมชาตผลตไฟฟาเพมขนจากวนละ 250 ลานลกบาศกฟตในป 2528 เปนวนละ 500 ลานลกบาศกฟตในป 2534

(5) ใหสามารถใชลกไนทผลตไฟฟาเพมขนจากปละ 5 ลานตน ในป 2528 เปนปละ 9 ลานตน ในป 2534

(6) ใหสามารถใชลกไนทในภาคอตสาหกรรมเพมขนจากปละ 5 แสนตนในป 2528 เปนปละ 1 ลานตนในป 2534

4.3 ก าหนดเปาหมายส าคญอนๆ คอ

(1) ใหก าลงผลตส ารองของระบบไฟฟาอยในเกณฑระดบรอยละ 15-20 ของความตองการก าลงไฟฟาสงสดในป 2534

(2) ขยายไฟฟาไปสชนบทเพมขนประมาณ 10,700 หมบาน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ทงนโดยใหค านงถงฐานะการเงนของการไฟฟาสวนภมภาคดวย

266

(3) ใหใชถานหนน าเขาจากตางประเทศส าหรบอตสาหกรรมอยในระดบประมาณปละ 5 แสนตน ในป 2534 เทยบกบปละ 2 แสนตนในป 2528

(4) ใหประหยดพลงงานในสาขาขนสง อตสาหกรรม และครวเรอนไดเทยบเทาน ามนดบเฉลยปละ 390 ลานลตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

มาตรการและแผนงาน

5. มาตรการทจะชวยใหการพฒนาพลงงานสามารถบรรลตามแนวนโยบายทวางไวไดก าหนดขนดงน

5.1 เ ร ง ร ดการส า รวจและพฒนาแหลงพลง งานประ เภทตางๆ ภายในประเทศ

(1) การส ารวจและพฒนาปโตรเลยม

(1.1) ปรบปรงกฎหมายปโตรเลยมใหสอดคลองกบนโยบายทจะตองเรงรดการส ารวจ และพฒนาปโตรเลยมในประเทศ โดยพจารณาบทบาทกฎเกณฑและขอบงคบในแงตางๆ

(1.2) สนบสนนใหมการกระจายและขยายตลาดกาซธรรมชาตเพมมากขน เพอใหเปนไปตามขดความสามารถทจะขยายการผลตในอนาคต และเพอกระตนใหมการส ารวจและพฒนาดานนมากขน

(1.3) เรงด าเนนการตกลงรวมมอกบรฐบาลมาเลเซย และบรษทผไดรบสมปทานในการพฒนาปโตรเลยมในเขตพฒนารวม (Joint Development Area) บรเวณ อาวไทย เพอใหมการพฒนาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ใหได

(2) การกระจายการจดหาน ามน

(2.1) ใหมการกระจายการจดหาน ามนดบและน ามนส าเรจรปจากตางประเทศ โดยไมพงจากแหลงใดแหลงหนงมากจนเกนไป

(2.2) ปรบระยะเวลาและเงอนไขสญญาซอขายใหเปนไปในรปทจะใหประโยชนตอประเทศไทย เพอลดความเสยงทางการเคลอนไหวดานราคาและแหลงทมาของ น ามนดวย

267

(3) การส ารวจและพฒนาลกไนท

(3.1) สนบสนนใหกรมทรพยากรธรณด าเนนการส ารวจขดเจาะแหลงลกไนทในประเทศ เพอประโยชนในการใชภาคอตสาหกรรมและในการผลตไฟฟา

(3.2) สนบสนนให กฟผ. ด าเนนการส ารวจและขดเจาะในขนรายละเอยดเพมเตมแหลงลกไนททแมเมาะ กระบ และแหลงอนๆ เพอคนหาปรมาณส ารองลกไนททมความเหมาะสมทางเศรษฐกจมาใชเปนเชอเพลงในการผลตไฟฟาใหมากขน

(3.3) สงเสรมใหมการวจยและพฒนา เพอใหมการใชลกไนทในภาคอตสาหกรรมและครวเรอนในชนบทมากขน

(3.4) สนบสนนให กฟผ. และหนวยงานทเกยวของด าเนนการปองกนและแกไขผลกระทบทางดานสงแวดลอมทเกดขนจากการพฒนาแหลงลกไนท และใหส านก-งานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตตดตามควบคมผลการด าเนนงานอยางใกลชด

(4) การส ารวจและพฒนาแหลงน าเพอผลตพลงงานไฟฟา

(4.1) สนบสนนให กฟผ. ท าการส ารวจและพฒนาแหลงน าทมความเหมาะสมทางเศรษฐกจและสงแวดลอมเพอประโยชนในการผลตไฟฟาใหมากขน

(4.2) สนบสนนใหมการแบงสรรคาใชจายเงนลงทนกอสราง โครงการไฟฟาพลงน าทใหประโยชนเอนกประสงคอยางเหมาะสม เพอใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

(4.3) เรงรดใหส านกงานพลงงานแหงชาต จดท าแผนแมบทการพฒนาไฟฟาพลงน าขนาดเลกของประเทศ และจดล าดบความส าคญกอนหลงของโครงการเพอประโยชนในการเลอกสรรแหลงทต งโครงการทใหผลตอบแทนคมคาทางเศรษฐกจมาใหหนวยงานทมขดความสามารถและความพรอมทจะด าเนนการพฒนาตอไป

5.2 การก าหนดราคาพลงงาน

(1) การก าหนดราคาพลงงาน จ าเปนจะตองยดถอหลกการท จะกอใหเกดการใชพลงงานอยางมประสทธภาพสงสด และชวยลดตนทนการผลตในสาขาตางๆ เพอทจะเพมฐานะการแขงขนของประเทศในดานการสงออกเปนหลก และเปนการก าหนดโครงสรางราคาทมสวนรกษาเสถยรภาพทางการเงนของประเทศดวย

(2) เพอบรรลวตถประสงคดงกลาว หลกเกณฑในการก าหนดนโยบายราคาพลงงานนาจะไดแก การสนบสนนใหเชอเพลงชนดทใชทดแทนกนได เชน กาซธรรมชาต

268

ลกไนทและถานหนน าเขาหรอน ามนเบนซน น ามนดเซล และกาซหงตม สามารถแขงขนกนโดยก าหนดอตราภาษผลตภณฑเชอเพลงดงกลาวในอตราทใกลเคยงกน และรฐบาลจะไมสงเสรมใหมการใชเชอเพลงชนดใดชนดหนงเปนพเศษ โดย

(2.1) ปรบโครงสรางราคาผลตภณฑปโตรเลยม โดยการก าหนดอตราภาษผลตภณฑเชอเพลงแตละชนดในอตราทใกลเคยงกน

(2.2) ยกเลกการก าหนดราคาขายปลก และราคา ณ โรงกลน ของผลตภณฑภายในชวงแรกของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยปลอยใหลอยตวตามภาวะราคาในตลาดโลก ในการนจะตองมการศกษาขนตอนในการปฏบตอยางรอบคอบกอนทจะมการยกเลกการควบคมราคาเมอโอกาสเอออ านวย

(2.3) สนบสนนใหใชหลกเกณฑการก าหนดราคากาซธรรมชาตขน และวางระเบยบในการก าหนดโครงสราง และอตราคาขนสงผานทอกาซธรรมชาตทชดเจน

(2.4) ควรใหมการน าเขาถานหนไดเชนเดยวกบเชอเพลงอยางอน และรฐควรตรงเพดานภาษน าเขาถานหนในระดบรอยละ 25 ตลอดชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

5.3 มาตรการประหยดการใชพลงงาน

สงเสรมใหมการประหยดพลงงานในสาขาคมนาคมขนสง อตสาหกรรม อาคารพาณชยและทอยอาศย โดยสนบสนนการจดตงองคกรทมความคลองตว เพอด าเนนการประหยดพลงงานอยางมประสทธภาพ ตลอดจนปรบปรงเงอนไขตางๆ ทจะเอออ านวยใหเกดการประหยดพลงงานในสาขาตางๆ อยางจรงจง

5.4 การขยาย/เพมก าลงของโรงกลน และการน าเขาผลตภณฑน ามน

เปนมาตรการทมงจะใหโรงกลนในประเทศ มประสทธภาพทดเทยมกบ มาตรฐานสากล อนเปนการลดตนทนในการจดหาน ามนส าหรบประเทศ โดยจะสนบสนนใหมการ น าเขาผลตภณฑน ามนใหเหมาะสมยงขน และสงเสรมใหเอกชนมโอกาสเขามาลงทนในโรงกลน น ามน เพอเพมประสทธภาพความคลองตวทางธรกจและลดภาระการเงนของรฐบาล

5.5 สงเสรมการวจย การพฒนา การผลต และการใชพลงงานนอกแบบ

สนบสนนใหหนวยงานของรฐ สถาบนการศกษา และภาคเอกชนทเกยวของท าการวจย และพฒนาพลงงานนอกแบบ ตลอดจนปรบปรงภาษและคาธรรมเนยมส าหรบ วสดอปกรณทจะใชในการผลต เพอชกจงใหทงผผลตและผใชสนใจการลงทนและการใชพลงงานนอกแบบมากยงขน

269

5.6 สงเสรมใหมการผลตและการใชพลงงานในชนบท ในรปแบบท เหมาะสม

สนบสนนใหมการปลกปาไมใชสอยในระดบครวเรอนและชมชน สนบสนนใหเอกชนด าเนนการปลกสรางสวนปาไมเพอการคา เผยแพรเทคโนโลยการประหยดพลงงานทมใชกนอยแลวในชนบท สนบสนนการวจยและพฒนาชวมวลพลงงาน ตลอดจนสงเสรมใหมการใชกาซปโตรเลยมเหลวและไฟฟาชนบทโดยยดหลกกลไกตลาดและไมมการอดหนนราคา

5.7 การบรหารพลงงาน บทบาทของรฐและเอกชนในการพฒนาพลงงาน

ภายใตโครงสรางการบรหารพลงงานทเปนอยในปจจบน สนบสนนใหมการประสานงาน แผนและนโยบายสวนรวมในดานพลงงานของรฐทกระจดกระจายอยตามหนวยงาน /คณะกรรมการ/คณะอนกรรมการ/คณะท างานตางๆ ใหสอดคลอง และใหเปนระบบทมเอกภาพมากขน โดยใหมสภากรรมการเพอด าเนนการในดานน

5.8 มาตรการดานการลงทน

มงปรบปรงการลงทนดานไฟฟา และดานปโตรเลยมใหมประสทธภาพมากขน เพอหลกเลยงการลงทนเกนความจ าเปนใหสอดคลองกบขดความสามารถทางดานการเงนของหนวยงานตามขอจ ากดดานการเงนและการคลงของประเทศ ทส าคญคอ การจดใหมระบบการ ทบทวนพยากรณความตองการใชไฟฟาของประเทศทเหมาะสมและแมนย ายงขน การลดก าลงผลตส ารองของระบบไฟฟาลง และการสนบสนนใหภาคเอกชนเขามามบทบาทในการลงทนสาขา พลงงานมากยงขน

การลงทนในสาขาพลงงานนนจ าเปนจะตองพจารณาปรบปรงใหสอดคลองกบฐานะทางการเงนของประเทศ และของหนวยงานหลก คอ กฟผ. กฟน. และ ปตท. อยเสมอ สวนในกรณของส านกงานพลงงานแหงชาตนน เนองจากใชเงนงบประมาณแผนดนจงจ าเปนตองพจารณาตางหากตามขดจ ากดทางดานการเงนและการคลงของประเทศเปนรายปในโอกาสตอไป

บทท 5 แผนพฒนาดานการขนสง

1. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (2525-2529) ไดด าเนนการปรบปรงโครงสราง โดยพฒนาการขนสงทางน าและทางรถไฟใหมการใชมากขนเพอใหมความสมดลกบการใชระบบถนน และขณะเดยวกนจะเปนการลดตนทนการขนสง และเปนการสนบสนนนโยบายเพมประสทธภาพการใชพลงงานทก าลงมปญหาอยในขณะนนดวย

2. การด าเนนงานปรบโครงสรางดงกลาวคอนขางลาชา เนองจากระบบการขนสงทางถนนมโครงขายทกวางขวางสะดวกรวดเรว ตลอดทงโครงสรางราคาน ามนยงมสวนชวยใหการขนสงทางถนนไดเปรยบกวาการขนสงระบบอนอย จงกอใหเกดประเดนปญหาดงตอไปน

2.1 การปรบโครงสรางจากการใชถนนใหหนมาใชทางน าและทางรถไฟมากขนยงไมไดผล ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 มนโยบายทจะประหยดน ามนและลดตนทนการขนสง จงก าหนดใหการขนสงในประเทศมงการใชทางน าและทางรถไฟมากขน แทนการขนสงทางถนน ดงนน จงไดด าเนนงานตามโครงการพฒนาการขนสงทางน า และโครงการพฒนากจการรถไฟ ซงม วงเงนลงทนประมาณ 2,400 ลานบาท และ 10,000 ลานบาท ตามล าดบ แตการด าเนนงานตามโครงการดงกลาวยงไมเกดผลตามเปาหมาย ทงนเพราะมความลาชาในการด าเนนงาน มปญหาในการบรหารโครงการ ระเบยบขนตอนทางราชการเปนอปสรรค ปญหาทางการเงน และขาดการประสานงานกนเองภายในโครงการ และระหวางโครงการอนๆ

2.2 การขนสงทางถนนยงมความส าคญอย แตสภาพถนนเสอมโทรม และยงมชวงขาดตอน แมวาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 มนโยบายทจะชะลอการกอสรางถนนสายประธาน มงกอสรางถนนสายยอยจากแหลงผลตและแหลงชมชนในเมองหลกกตาม แตการใชถนนกยงมความส าคญอย เพราะการขนสงดานอนยงทดแทนไมได และโครงขายถนนสายหลกกมอยอยาง ทวถง แตสภาพถนนสวนใหญเสอมโทรมลงมาก ขาดการบ ารงรกษาทพอเพยงและการบรณะท ทนเวลา เพราะมขอจ ากดทางดานงบประมาณ อยางไรกตามการบ ารงรกษาและบรณะนบวาเปนเรองจ าเปนอยางมาก เพราะหากปลอยไวอาจจะตองลงทนสงในการสรางใหม นอกจากนนในบาง พนทยงมชวงขาดตอนท าใหการเชอมโยงระหวางโครงขายถนนยงไมดเทาทควร

2.3 การใชประโยชนจากสงทมอยไมคมคาเรมเปนปญหาส าคญ ท าใหการ ลงทนสญเปลาทเหนไดชดเจน คอ ทาเรอชายฝ งตางๆ ทมอยยงไมมการใชประโยชน เพราะมปญหาขนตอนการเขาด าเนนงานทส บสน และขาดความสอดคลองในการด าเนนงานของโครงการท

271

เกยวของทจะสนบสนน ปญหาการใชประโยชนจากสงทมอยอยางไมคมคานน อาจจะมมากขนส าหรบโครงการส าคญๆ ทจะแลวเสรจในอนาคต เชน ทาเรอน าลกหลายแหง หากไมมการเตรยมการลวงหนาไวใหพรอมทงในดานความตองการใชและความสอดคลองของโครงการอนๆ ทควรจะสนบสนน

2.4 ความตองการการบรการขนสงทดมมากขนในดานการสงออก การ ทองเทยว และการพฒนาพนทเฉพาะ จากความจ าเปนในการพฒนาเศรษฐกจทมงใหกจการทน ามาซงเงนตราตางประเทศ การเพมขดความสามารถในการแขงขนกบตางประเทศ และการพฒนา อตสาหกรรมในลกษณะพนทเฉพาะอยางเปนระบบครบวงจร ท าใหมความตองการระบบการขนสงทงในดานปรมาณ มาตรฐาน ความสะดวก และคณภาพบรการทดมากขนเพอสนบสนนกจกรรม ดงกลาวทงทางตรงและทางออม ทงในปจจบนและอนาคต

2.5 บรการดานการขนสงในบางเรองขยายตว ไมทนกบการขยายตวของเศรษฐกจโดยเฉพาะเพอสนบสนนกจการการทองเทยว การสงออกและการขยายตวของเมอง เชน การปรบปรงระบบถนนจากสนามบนดอนเมองเขาสเมอง การจดใหมสงอ านวยความสะดวกตางๆ ใหเพยงพอกบความตองการ และปรบปรงลดขนตอน ระเบยบ พธการตางๆ รวมทงพธการดานศลกากรเพอใหเกดความรวดเรว คลองตว และเหมาะสมในทางปฏบตยงขน รวมทงการปรบปรงระบบการขนสงในเมอง เปนตน

2.6 การด าเนนงานใหบรการดานขนสงของรฐวสาหกจบางแหงมปญหาในดานตางๆ อย เชน คณภาพ บรการไมดเทาทควร กจการไมสามารถเลยงตวเองได ท าใหเปนภาระแกรฐบาลโดยเฉพาะกจการรถไฟและการขนสงผโดยสารในกรงเทพมหานคร เปนตน

แนวทางการพฒนาการขนสง

3. แนวทางการพฒนาการขนสงในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบ ท 6 ประกอบดวย

3.1 ด าเนนงานตามนโยบายการปรบโครงสรางการขนสง โดยเนนการขนสงทางน าและทางรถไฟและโครงการส าคญๆ ทเรมด าเนนการไปแลวในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ใหแลวเสรจ ไดแก โครงการพฒนาการขนสงทางน าภายในประเทศ โครงการกอสรางทาเรอน าลกสงขลาและภเกต โครงการพฒนาทาเรอน าลกบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก และโครงการพฒนา ทาอากาศยานกรงเทพ เปนตน

3.2 มงใชสงอ านวยความสะดวกตางๆ ทมอยใหไดประโยชนเตมทโดยเนนการบ ารงรกษา การเพมมาตรฐานและการเชอมโยงโครงขายทขาดตอน

272

3.3 เพมขดความสามารถในการบรการดานขนสง ใหเกดความคลองตวสะดวกรวดเรว เพอสนบสนนการพฒนาดานอนๆ โดยเฉพาะการสงออก การทองเทยว และการพฒนา พนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก

3.4 การก าหนดอตราคาบรการควรยดหลกใหเลยงตวเองได และรฐจะลดการอดหนนลง ส าหรบในเรองถนนใหน าระบบการเกบคาผานทางมาใชใหมากขน

3.5 สงเสรมภาคเอกชนใหมบทบาทในการลงทน ด าเนนงานและปรบปรง คณภาพบรการในกจการพนฐานดานการขนสงใหมากขน เพอใหตอบสนองความตองการทเพมขน ลดภาระภาครฐบาลและผนกก าลงรวมกนพฒนา

4. มาตรการและแผนงาน

4.1 การขนสงทางบก

(1) ถนน

(1.1) เนนการบรณะและบ ารงรกษาทางหลวงและถนนในชนบท โดยเฉพาะในพนททมความจ าเปนเรงดวน

(1.2) เนนการกอสรางเพมมาตรฐานทางชวงทมความส าคญมากของโครงขายหลกและการกอสรางถนนชวงขาดตอน ซงจะเปนจดเชอมโยงระหวางแหลงผลต ตลาด และศนยการขนถายสนคาเพอสนบสนนการสงออก

(1.3) สง เสรมให เอกชนมส วนรวมลงทนกอสราง บรณะบ ารงรกษาและเกบผลประโยชน โดยจะตองก าหนดรปแบบวธการและขนตอนใหชดเจน เพอใหสามารถปฏบตได

(1.4) จดใหมระบบหรอองคกรประสานนโยบาย แผนงานและการด าเนนงานใหสอดคลองและสนบสนนกนในดานการกอสราง บรณะทางหลวงและถนนในชนบทเพอใหเกดความเหมาะสมในการลงทน

(2) รถไฟ

(2.1) เนนการเพมประสทธภาพการด าเนนงานและเสรมสรางความปลอดภยโดยการปรบปรงราง สะพาน ยานสถาน ระบบสอสารอาณตสญญาณและระบบ โทรคมนาคม โดยเฉพาะในเสนทางสายหลกทสนบสนนการสงออก

273

(2.2) เรงรดปรบปรงการบรหารงานใหเปนระบบธรกจยงขน โดยเนนการปรบปรงมาตรการดานการตลาดใหทนกบสถานการณทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงปรบปรงการขนสงสนคาใหมบรการในลกษณะครบวงจร

(2.3) สงเสรมใหเอกชนมสวนรวมลงทน และด าเนนงานใน กจการรถไฟใหมากขน เชน การเขามามสวนรวมในการเดนรถ การสรางรางรถไฟเขาแหลงผลตและแหลงสงออก

(2.4) การเดนรถไฟสายทางแยกและชานเมอง หากรฐไมสามารถใหเงนอดหนนได รฐจะตองยอมใหมการก าหนดคาบรการใหไดรบผลตอบแทนการลงทนตามสมควร

(3) การขนสงทางถนน

(3.1) สง เสรมใหเอกชนและทองถนมสวนร วมลงทนและด าเนนงานในกจการขนสงผโดยสารในกรงเทพมหานคร และการขนสงทางถนนทวประเทศใหมากขน

(3.2) กจการขนสงผโดยสารในเมอง หากรฐไมสามารถใหเงนอดหนนได รฐจะยอมใหมการก าหนดราคาคาบรการใหไดผลตอบแทนทางการลงทนตามสมควร

(3.3) พจารณาปรบปรงโครงสรางภาษผใชถนน โดยเฉพาะ อยางยงภาษรถยนตและภาษน ามนเชอเพลงทใชในการขนสงทางถนนใหเหมาะสมและเปนธรรม

(3.4) สนบสนนใหมระบบการขนสงมวลชนทเหมาะสมเพอบรรเทาการจราจรตดขดในกรงเทพมหานคร

(3.5) จดระเบยนและก าหนดมาตรการเพอใหการด าเนนงาน ขนสงสนคาและผโดยสารทางถนนเปนไปอยางมกฎเกณฑและเปนระเบยบ รวมทงดแลใหเกดความรวมมอในการปฏบตใหถกตองตามกฎหมายอยางจรงจงและตอเนอง เชน พจารณาปรบปรงวธการควบคมการบรรทกน าหนกเกนพกด เปนตน

4.2 การขนสงทางน า

(1) การพฒนาทาเรอ

(1.1) ปรบปรงและเสรมสรางสงอ านวยความสะดวกพนฐานเพอสนบสนนกจการทาเรอ เชน การขดลอกรองน า การขนสงทางน าภายในประเทศ การจดหา

274

สาธารณปโภคใหเพยงพอ และการเชอมโยงระหวางรปแบบการขนสงตางๆ ใหประสานและ สอดคลองกน

(1.2) เรงรดใหมการด าเนนงานกจการทาเรอ โดยใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน และด าเนนงานทาเรอทสรางขนใหมและทมอยแลว โดยเฉพาะทาเรอชายฝ งในภาคใต ทงนจะตองก าหนดรปแบบ วธการ และเงอนไขใหชดเจนเพอใหสามารถปฏบตได

(1.3) พจารณาใหมองคกรกลางถาวร ท าหนาทประสานนโยบายวางแผนควบคม ดแลและพฒนาทาเรอตางๆ ทวประเทศเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางตอเนอง ทงนใหพจารณาปรบปรงกฎหมายและองคกรทมอยเดมกอน

(1.4) เพมขดความสามารถในการบรการดานขนสงใหคลองตวเพอสนบสนนการสงออก การคา และเรงรดการพฒนาทาเรอน าลกทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก โดย

ก. สงเสรมใหมการจดตงศนยกลางการขนถายสนคาเพอสนบสนนกจการทาเรอในดานความสะดวก การจางระบบการขนถายสนคา การสงออกและ แกไขความคบคงในทาเรอ โดยใหเอกชนมสวนรวมลงทนและด าเนนงาน และรฐบาลจะสนบสนนใหมระบบการขนสงตอเนองทางถนน ทางรถไฟ และกจการสาธารณปโภคทเกยวของ

ข. เรงรดปรบปรงลดขนตอนระเบยบพธการตางๆ รวมทงพธการดานศลกากรในระบบการขนสงทางน า และการขนถายสนคาททาเรอใหเหมาะสมและเปนไปไดในทางปฏบตมากยงขน

ค. สนบสนนใหมการใชกลยทธทางการตลาดใน เชงรก เชน การออกหาลกคา การตงราคาทจงใจ และการประชาสมพนธใหมการใชทาเรอมากขน

(2) การพฒนากจการพาณชยนาว

(2.1) พฒนาการขนสงทางน าใหเปนตวเสรมวงจรพาณชย การสงออกและน าเขา เพอลดการพงพาตางประเทศในการขนสง และใหไดมาซงเงนตราตางประเทศ โดยรฐจะสนบสนนใหมการใชบรการและจดหาสนคาลงเรอไทย และสนบสนนใหบรษทของรฐและเอกชนปรบปรงกองเรอพาณชยใหทนสมยยงขน

(2.2) สงเสรมการพาณชยนาว โดยใหมการพจารณารวมกนระหวางรฐบาลและเอกชนเพอหาวธสนบสนนดานการเงน การตลาดและมาตรการสงเสรมอนๆ ทจ าเปน

275

(2.3) สงเสรมใหมการพฒนาความรในวธการจดการในธรกจพาณชยนาว โดยเฉพาะเรองการจดระเบยบการสงจองระวางเรอ ธรกจการสงจองระวางเรอ ศนยรวบรวมสนคาเพอการสงออกและน าเขาและการประกนภยทางทะเล ทงนเพอใหธรกจของคนไทยมสวนรวมในผลประโยชนอนเกดจากพาณชยนาวมากขน

(2.4) สนบสนนใหมการใชระบบขนสงทางน าในประเทศและชายฝ งใหมากขน เพอใหสอดคลองกบการขยายตวของการคาระหวางประเทศและพาณชยนาวทงทางดานธรกจพาณชยนาวบนฝ งและธรกจพาณชยนาวในทะเล

4.3 การขนสงทางอากาศ

(1) สนามบน

(1.1) ปรบปรงและจดระบบใหบรการผโดยสารและอากาศยาน ณ ทาอากาศยานระหวางประเทศใหเกดความสะดวก คลองตว ปลอดภย และประสานกบระหวางหนวยงานทด าเนนการอย สวนการจดเกบคาบรการควรจะอยในระดบคมทน ซ งไมเปนภาระตอ กจการตอเนอง

(1.2) สนบสนนใหเอกชนมสวนลงทนในกจการสนามบนภมภาค

(1.3) พจารณาใหมการใชสนามบนอตะเภา ใหเปนประโยชนมากขน

(2) กจการการบน

(2.1) สนบสนนใหมการขยายและปรบปรงฝงบนทงในและระหวางประเทศใหเหมาะสมกบขนาดของตลาด โดยจดท าเปนแผนลงทนระยะยาว

(2.2) ใหเอกชนมสวนรวมลงทนในเรองการเพมทนของบรษทการบนไทย จ ากด และบรษทเดนอากาศไทย จ ากด

(2.3) สนบสนนใหเอกชนด าเนนการบนในเสนทางท บรษทเดน-อากาศไทย จ ากด ไมท าการบน

(3) การพฒนาการขนสงสนคาทางอากาศ

มงใหประเทศไทยสามารถเปนศนยกลางการขนสงสนคาและการคมนาคมทางอากาศในภมภาคน โดย

276

(3.1) จดใหมสงอ านวยความสะดวกตางๆ ใหเพยงพอกบความตองการ

(3.2) ปรบปรงลดขนตอน ระเบยบ พธการตางๆ รวมทงพธการดานศลกากร เพอใหเกดความรวดเรว คลองตวและเหมาะสมในทางปฏบตยงขน

(3.3) สนบสนนและสงเสรมการสงสนคาระบบตอเนองทางทะเลและทางอากาศ เพอพฒนากจการคาดานนใหกวางขวางยงขน

(4) กจการทเกยวเนองกบการบน

(4.1) เพอใหเกดความสะดวก ความคลองตวในการใชสนามบนดอนเมอง รวมทงเปนการสนบสนนการทองเทยวและการขนสงสนคาทางอากาศดวย จงควรเรง ปรบปรงระบบขนสงทางถนนและการขนสงดานอนๆ ทเขาสสนามบนดอนเมองใหเหมาะสมยงขน

(4.2) จดใหมการบรการเชอมโยงเขาสเมองโดยใหมบรการสาธารณะมากขน เปนการเพมทางเลอกใหแกผโดยสาร เชน การขนสงทางรถไฟ รถโดยสารประจ า-ทาง และรถโดยสารสาธารณะ เปนตน

(4.3) ปรบปรงกจการรานคาปลอดภาษ ณ บรเวณทาอากาศ -ยานระหวางประเทศใหจงใจนกทองเทยวยงขน

(4.4) ปรบปรงและพฒนาระบบโทรคมนาคม ระบบขาวสาร ขอมล เครองชวยการเดนอากาศและอตนยมวทยาดานอากาศการบนใหมประสทธภาพเพมขน

4.4 มาตรการสวนรวมดานการขนสง

(1) ควรพจารณาทบทวนปรบปรงแกไขกฎหมายและระเบยบตางๆ ทม อยทงทางบก ทางน า และทางอากาศ รวมทงยกรางกฎหมายเพอใหเกดความเหมาะสมสอดคลอง และมความคลองตวในทางปฏบต อนจะน าไปสการพฒนาเศรษฐกจโดยสวนรวม และยงเอออ านวยใหเอกชนเขารวมลงทนและด าเนนงานมากยงขนอกดวย

(2) ควรปรบปรงราคาคาบรการดานการขนสงใหสอดคลองกบ คาใชจายด าเนนการ และใหไดผลตอบแทนการลงทนตามสมควร โดยการลดการอดหนนของรฐบาลและการกยมใหมากทสด และใหสามารถเลยงตวเองได เชน ควรมการพจารณาเพมทนตามความเหมาะสมของขนาดธรกจ รวมทงพจารณาใหมการเกบคาผานทางส าหรบการขนสงทางถนน บางสาย เปนตน

277

(3) ควรปรบปรงการบรหารโครงการใหมประสทธภาพยงขน โดยจดใหมระบบควบคม ดแล และลดขนตอนระเบยบราชการทไมจ าเปนลง ส าหรบโครงการทมการประสานงานกนมาก ควรจดใหมผบรหารโครงการโดยเฉพาะเพอตดตามแกไขปญหาตางๆ

(4) ควรสงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทเกยวของกบการขนสงทางบก ทางน า และทางอากาศทกระดบ

บทท 6 แผนพฒนาดานการสอสาร

1. การสอสารสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ สอสารสาธารณะ สอมวลชน และสอสารเฉพาะกจ แตการสอสารทส าคญและมความจ าเปนมากในการสนบสนนการพฒนา ดานอนๆ ไดแก สอสารสาธารณะ เชน บรการโทรศพทในประเทศ /ตางประเทศ เมอพจารณาการพฒนาสอสารของประเทศในระยะเวลา 25 ปทผานมา นบตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 ถงปจจบน พอจะกลาวไดวาในชวง 20 ปแรกนน ไดใหความส าคญในการพฒนาดานการสอสารนอยมาก โดยเฉพาะสอสารสาธารณะ การขยายบรการเปนไปอยางคอยเปนคอยไปในการพฒนาดานการสอสารนอยมาก ดงจะเหนไดวามการลงทนเฉลยปละประมาณ 1,000 ลานบาท สวนระยะ 5 ปหลง คอ ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดใหความส าคญกบการพฒนาการสอสารมากขน โดยลงทนเฉลยปละมากกวา 4,000 ลานบาท

2. การขยายบรการการสอสารทผานมาไมสามารถตอบสนองความตองการทเพมขนอยางรวดเรวได โดยเฉพาะบรการโทรศพท ซงผลการพฒนาและประเดนปญหาส าคญๆ พอจะสรปไดดงน

2.1 การขาดแคลนโทรศพทเปนปญหารนแรงและคณภาพบรการยงไมเปนท พอใจของผใช ในระยะทผานมาอตราการขยายตวของเลขหมายโทรศพทเพมขนเฉลยรอยละ 9 ตอป แตความตองการมเพมขนเฉลยรอยละ 15 ตอป ท าใหการขาดแคลนโทรศพทมความรนแรงมากขน ในป 2528 มโทรศพทประมาณ 7 แสนเลขหมาย หรอคดเปน 1.4 เลขหมายตอ 100 คน เมอ เทยบกบ 4 เลขหมายตอ 100 คน ของกลมประเทศทก าลงพฒนา นอกจากนยงมปญหาคณภาพบรการยงไมเกดความสะดวกแกผใชบรการเทาทควร สาเหตส าคญของปญหาโทรศพทดงกลาว ขางตนเนองมาจากปญหาการบรหาร และการด าเนนงานของหนวยงานทใหบรการยงไมด ขาดการประสานงานทดท งภายในหนวยงานและระหวางหนวยงานทเกยวของ รวมทงขาดความคลองตวในการด าเนนงานเชงธรกจ ซงปญหาการขาดแคลนโทรศพทภายในประเทศ และคณภาพบรการทไมดนมผลกระทบไปถงการพฒนาดานตางๆ เชน การตดตอโทรศพทระหวางประเทศไมสะดวก การพฒนาอตสาหกรรมธรกจการคาไมกาวหนาเทาทควร ท าใหจ าเปนตองไปใชบรการดานขนสงมากขน อยางไรกตาม ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมความพยายามทจะใหเกดความคลองตวในการขยายบรการโทรศพท โดยจะใหเอกชนเขารวมลงทนด าเนนการ แตกมขอจ ากดดานกฎหมายอย

2.2 โครงขายสอสารเฉพาะกจเกดมากขนและมการลงทนซ าซอน เนองจากความไมพอเพยงและความไมสะดวกของระบบโทรศพทในประเทศซงเปนโครงขายหลก จงเปน

279

สาเหตใหมการขยายโครงขายสอสารเฉพาะกจออกไปมากขน ท าใหสนเปลองทรพยากรทงในดานความถคลนวทย และการลงทนทซ าซอน

2.3 บรการดานสอสารมวลชนขยายตวอยางกวางขวาง แตยงไมมระบบประสานงานทดโดยเฉพาะการประชาสมพนธ ในปจจบนเครองมออปกรณดานสอสารมวลชนนบวามอยางพอเพยง กลาวคอ สถานวทยกระจายเสยงมอยประมาณ 270 สถาน ใหบรการทวประเทศทงในดานการประชาสมพนธ ธรกจ บนเทง ตลอดจนโครงขายเฉพาะเพ อการศกษา ส าหรบสถาน โทรทศนในสวนทรฐด าเนนการเองก าลงขายตวไปสสวนภมภาคในลกษณะคอนเปนคอยไป สวนทใหเอกชนรวมด าเนนการนน ไดขยายเครอขายไปทวประเทศแลว บรการขาวสาร สงตพมพตางๆ กไดมการขยายตวและแขงขนกนมาก อยางไรกตามการสอ สารมวลชนดงกลาวยงขาดระบบประสานงานทดทงในระหวางรฐเองและระหวางรฐกบเอกชน ท าใหไมมการใชประโยชนจากเครองมอและอปกรณสอสารทมอยอยางเหมาะสมและเกดประโยชนตอสวนรวม

แนวทางการพฒนาการสอสาร

3. แนวทางการพฒนาการสอสารในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย

3.1 มงสนบสนนการพฒนาระบบสอสารภายในและระหวางประเทศ โดยเนนคณภาพบรการทด สามารถตดตอไดสะดวก รวดเรว แนนอนและสม าเสมอ เพอสนบสนนการพฒนาประเทศโดยเฉพาะในพนททมความส าคญทางเศรษฐกจสง สวนกจการไปรษณยโทรเลขนน ควรใหความส าคญในการขยายบรการและคณภาพทดท วประเทศ

3.2 ปรบปรงระบบการบรการ และการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ ทใหบรการดานสอสารใหเกดความคลองตว และมการประสานงานภายในและระหวางหนวยงานทดโดยเนนการประสานนโยบาย แผนงานการด าเนนงาน และการลงทนเพอใหเ ปนประโยชนตอการพฒนาประเทศโดยสวนรวม

4. มาตรการและแผนงาน

4.1 สอสารสาธารณะ

(1) เรงรดการขยายบรการโทรศพทขององคการโทรศพทแหงประเทศไทย โดยพจารณาการลงทนใหสอดคลองกบขดความสามารถทางการเงน ปรบปรงการบรหารและการด าเนนงานใหเกดความคลองตวเพอใหบรการโทรศพทไดตามเปาหมาย

(2) เรงรดการปรบปรงโครงขายโทรศพทใหสมบรณ และมคณภาพบรการทด โดยเฉพาะในพนททมความส าคญทางเศรษฐกจสง เพอใหเปนโครงขายหลกในการสนบสนนบรการโทรคมนาคมอนๆ และเพมความสะดวกในการตดตอกบตางประเทศ

280

(3) ปรบปรงระบบสอสารขอมลใหทนสมย เพอใหเกดความคลองตว สะดวก รวดเรว ตอการขยายตวดานธรกจ และสามารถเชอมโยงกบระบบของตางประเทศไดสะดวกและกวางขวางยงขน

(4) พจ า รณ าปรบป ร ง ก า ร ล งท น แ ล ะก า รด า เ น น ง านขอ งองคการโทรศพทแหงประเทศไทย และการสอสารแหงประเทศไทยใหเกดความเหมาะสมสอดคลองไ ม ซ าซอนเพอเพมประสทธภาพการใหบรการและการใชทรพยากร

(5) สนบสนนใหเอกชนมสวนรวมในการลงทน และด าเนนงานใหบรการดานสอสารสาธารณะ เชน เขารวมทน เชา รบโอนบางสวนหรอทงหมด โดยใหหนวยงานระดบนโยบายทเกยวของด าเนนการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ ตลอดจนก าหนดรปแบบ เงอนไขใหสามารถปฏบตได

(6) การใหเอกชนเขารวมด าเนนงานใหบรการไปรษณยโทรเลขในสวนทองถน ควรเนนคณภาพบรการในดานความสะดวก รวดเรว แนนอน และสม าเสมอ และใหมประเภทของบรการมากขน

(7) ก าหนดอตราคาบรการใหสอดคลองกบคาใชจายในการขยายงานเพอใหทนกบความตองการของผใชบรการทเพมขน และไมเปนอปสรรคตอการพฒนาธรกจและ อตสาหกรรม

4.2 สอสารเฉพาะกจ

การขยายขายสอสารเฉพาะกจ ควรขยายไดตามความจ าเปนเทานน และควรใหใชโครงขายหลกใหมากทสดเพอหลกเลยงการลงทนซ าซอน และใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

4.3 สอสารมวลชน

(1) การพฒนากจการวทยโทรทศนในสวนทรฐด าเนนการ ควรเนนการใหบรการดานการศกษา การประชาสมพนธของรฐและความมนคง ในสวนทรฐวสาหกจและทเอกชนด าเนนการนน ควรใหบรการดานขาวสารการบนเทงในเชงธรกจ และสนบสนนนโยบายการประชาสมพนธของรฐ ทงนควรค านงถงเนอหาสาระของรายการใหสอดคลองและสงเสรมประเพณอนดงาม

(2) ปรบปรงการประชาสมพนธของประเทศใหมประสทธภาพยงขนโดยสนบสนนองคกรทงในระดบนโยบายและปฏบต วางระเบยบเพอดแลประสานงานสอมวลชนทง

281

ภาครฐบาลและภาคเอกชนใหดขน เพอประโยชนตอการพฒนาประเทศโดยสวนรวม รวมทงใหมการพฒนาดานอนๆ ทเกยวของ เชน การพฒนาสอสาร ประชาสมพนธ การปรบปรงระบบขอมล ขาวสารและการพฒนาบคลากร เปนตน

(3) ใหมระบบประเมนผล และมาตรการในการตดตามการกระจาย ขาวสารทไปสทองถนตางๆ ใหทราบขอมลและปญหา เพอหาวธแกไขปรบปรงใหไดผลตาม เปาหมายทก าหนด

4.4 มาตรการสวนรวมดานการสอสาร

(1) สนบสนนใหมองคกรกลางดานสอสาร ในลกษณะคณะกรรมการประสานงานเพอดแลดานนโยบาย การวางแผนลงทน ก ากบ ดแล ใหการด าเนนงานสอดคลองและสนบสนนกน โดยใหกระทรวงคมนาคมเปนเจาของเรองรบไปด าเนนการในเรองการจดตงองคกร ดงกลาว โดยพจารณาก าหนดรปแบบทเหมาะสมตอไป

(2) ปรบปรงการบรการและการด าเนนงานของรฐวสาหกจดานสอสาร โดยใหน าแผนพฒนารฐวสาหกจซงเปนแผนงานหนงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มาใชเปนแนวทาง

(3) สนบสนนใหมการบรหารความถวทยอยางมประสทธภาพ โดยจดท าแผนความถคลนวทย แผนการบรหาร แผนการควบคมและตรวจสอบเฝาฟงการใชคลนความถ พรอมทงจดสรรเปลยนแปลงการใชคลนความถวทยอยางเปนขนตอนใหเขาสระบบทถกตอง

(4) ใหมการปรบปรง แกไขกฎหมาย กฎ และระเบยบดานการสอสารใหมความคลองตว เหมาะสม ทนสมย เอออ านวยและสนบสนนตอการพฒนาประเทศ

(5) สงเสรมใหเอกชนลงทนผลตอปกรณและเครองมอสอสารตางๆ ทไดมาตรฐานขนในประเทศ

(6) สงเสรมใหมการวจยและพฒนาการดานการสอสารและก าหนดมาตรฐานกลางของเครองมอสอสาร และการปรบแตงบรภณฑทดสอบ

(7) สงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทรบผดชอบงานสอสารทกระดบ โดยพฒนาสมรรถนะของหนวยฝกอบรมทมอยใหมประสทธภาพมากขน รวมทงจดใหมการฝกอบรมและสมมนาบคลากร และบรรจหลกสตรการพฒนาบคลากรดานการสอสารไวในสถาบนการศกษาตางๆ ใหมากขน เพอรบการขยายตวทางดานการสอสารในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(8) สงเสรมการน าเทคโนโลยใหมและบรการใหมทเหมาะสมมาใชประโยชนใหสอดคลองและเชอมโยงกบโครงขายเดม เพอเปนประโยชนตอการขยายตวดานธรกจ

บทท 1 บทน ำ

1. เพอใหการขยายตวทางเศรษฐกจเกดความสมดลในระดบพนทและเมองตางๆ แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดก าหนดแนวทางทจะกระจายความเจรญ และกจกรรมเศรษฐกจไปสสวนภมภาคโดยจดท าโครงการพฒนาระบบเมองหลกและพนทเฉพาะขน เพอใหสามารถชลอการขยายตวของกรงเทพมหานครลงไดในอนาคต ซงประกอบดวยการจดท าแผนงานและโครงการพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก จดท าระบบการพฒนาเมองหลกในสวนภมภาค รวมทงการศกษาความเปนไปไดเพอการเตรยมการชนตนส าหรบพนทเฉพาะบางแหง

2. ในสวนของกรงเทพมหานคร การด าเนนงานในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดเนนการประสานโครงการปรบปรงระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการ ตลอดทงระบบการขนสงและการจราจร และการปองกนน าทวมไปแลวบางสวน พรอมทงไดจดใหมพนทสเขยวบรเวณ ชานเมองขน

3. แมวาการขยายตวของประชากรในกรงเทพมหานครในชวง 15 ปทผานมา ไดเรมชลอตวลงไปบางแลว คอ โดยเฉลยประมาณรอยละ 3.8 ตอป แตกยงถอวาอยในอตราคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบอตราเพมโดยเฉลยของประเทศทมเพยงรอยละ 2.5 ตอปในชวงเดยวกน ใน ปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 กรงเทพมหานครและปรมณฑลมประชากรประมาณ 8.2 ลานคน และคาดวาในปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะมประชากรทงสนประมาณ 9.3 ลานคน ดงนนจงคาดวาไดวากรงเทพมหานครและปรมณฑลยงคงจะเปนฐานเศรษฐกจและฐานการจางงานของประเทศทใหญทสดของประเทศอยอกตอไป โดยเฉพาะอยางยงจากการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจของไทยทจะยางเขาสภาคอตสาหกรรมและบรการมากขนในอนาคต จะท าใหฐานเศรษฐกจในเขตเมองใหญๆ ยงจะเพมบทบาทส าคญตอการจางงานมากขน ทง ในกรงเทพมหานครและเมองศนยกลางของภาคอนๆ ดวย จงมความจ าเปนทจะตองก าห นดแนวนโยบายพฒนาเมองควบคกบการพฒนาพนทเศรษฐกจใหมๆ ใหเปนกลยทธหลกของการพฒนาประเทศสบตอไปอกดานหนง

4. เพอใหเปนไปตามกลยทธดงกลาว แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงก าหนดแผนพฒนาเมองและพนทเฉพาะภายใตกรอบนโยบายหลก 4 ประการ คอ

(1) รองรบนโยบายการกระจายความเจรญไปสสวนภมภาคสบเนองตอไป

283

(2) เสรมสรางฐานเศรษฐกจและการจางงานในเขตเมอง เพอสนบสนนการปรบโครงสรางเศรษฐกจของประเทศใหเขาสภาคอตสาหกรรมและบรการไดอยางเปนระบบมากขน

(3) เสรมสรางและปรบปรงบรการพนฐานในเขตเมองและพนทเศรษฐกจใหมใหมประสทธภาพและมบรการพอทจะชวยเพมขดความสามารถ และยกฐานะการแขงขนทางการคากบตางประเทศใหดขน

(4) ลดบทบาทในการลงทนของรฐบาลลงใหสอดคลองกบเงอนไขขอจ ากดดานงบประมาณแผนดน โดยการใชระบบผนกก าลงทจะระดมทน และแบงเบาภาระการลงทนขยายบรการพนฐานในเขตเมองใหแกสวนทองถน รฐวสาหกจ และภาคเอกชนในสดสวนทเหมาะสมยงขน

5. เปาหมายพนทการพฒนาเมองและพนทเฉพาะในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไดแก

(1) การพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล ใหเปนพนทเขตมหานครท เชอมโยงกนภายใตระบบศนยชมชนหลายศนยทมความสมบรณ โดยเชอมโยงกนอยางมประสทธ-ภาพและเปนระเบยบเรยบรอยยงขน

(2) การพฒนาระบบเมองศนยกลางความเจรญในสวนภมภาคใหเ ปนฐานเศรษฐกจและสงคมของแตละภาค ทสามารถรองรบการกระจายกจกรรมจากกรงเทพมหานครและปรมณฑล และรองรบการเคลอนยายประชากรจากชนบท และเปนศนยการบรหารราชการของสวนภมภาคในอนาคต

(3) การพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออกและเตรยมการพฒนาพนทในบรเวณอนๆ เชน พนทภาคใตตอนบนและลมน าทะเลสาบสงขลา ใหเปนพนทเศรษฐกจใหมและเปนทางเลอกของแหลงทต งอตสาหกรรมในอนาคต ซงจะเปนประตไปสการคากบนานาชาตทสามารถเพมฐานะการแขงขนดานการสงออกของไทยใหมประสทธภาพยงขน

บทท 2 แผนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล

สรปแนวโนมและประเดนหลกของการพฒนา

1. แนวโนมบงชชดวากรงเทพมหานครและปรมณฑลยงคงจะขยายตวเตบโตตอไป และจะมประชากรเพมขนอกประมาณ 1 ลานคน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 คอ จะมประชากร ทงหมดถง 9.3 ลานคนในป 2534 ซงจะท าใหกรงเทพมหานครเปนมหานครใหญตดอนดบ 1 ใน 15 ของโลก ในชวงนจงคงจะไมสามารถกระจายกจกรรมทางเศรษฐกจออกไปจากกรงเทพมหานครไดมากนก จนกวาการพฒนาระบบเมองหลกในสวนภมภาคอนๆ ตลอดทงการพฒนาพนทเศรษฐกจใหม มความพรอมสมบรณพอทจะเปนฐานรองรบการกระจายกจกรรมทางเศรษฐกจใหม ม ความพรอมสมบรณพอทจะเปนฐานรองรบการกระจายกจกรรมทางเศรษฐกจออกไปจากกรงเทพมหานคร และการอพยพประชาชนจากชนบทในชวง 10-15 ปขางหนาได

2. ประเดนการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑลในชนน จงจ าเปนตองจดรปแบบและแนวทางการพฒนาบรหารมหานครทจะกอใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอย และลดความแออดคบคงลงไปไดบาง เพอมใหเกดความสนเปลองสญเสยทางเศรษฐกจ อนเน องมาจากความ คบคงของการจราจรและระบบขนสง ปญหาน าทวมและแผนดนทรด

3. ลกษณะการเตบโตของชมชนและการใชทดนในกรงเทพมหานคร ยงไมมระเบยบและขาดประสทธภาพ การขยายตวสวนใหญไดแผลามขนานออกไปตามเสนทางสายประธานทางดานทศเหนอและตะวนออกเฉยงใต ซงกอใหเกดการเดนทางสญจรทยาวและสบสนยงขน แตในขณะเดยวกนกมทวางเปลาเปนจ านวนมากในเขตชานเมองและรอบๆ กรงเทพมหานคร ในจดทอยหางไปจากเสนทางถนนสายประธาน พนทวางเปลาดงกลาวขาดระบบถนนเชอมโยงกบทางสายประธานและถนนทองถน บรการสาธารณปการหลกยงเขาไปไมถง ตลอดทงลกษณะและขนาดของการถอครองกรรมสทธทดนเปนแปลงเลกแปลงนอย ยากตอการวางโครงขายสาธารณปการเขาไปสพนทดงกลาว นอกจากนนแลวยงมทวางเปลาซงเปนทดนสาธารณะในบรเวณใจกลางเขตชนในของกรงเทพมหานครทมไดถกน ามาใชใหเปนประโยชนทางเศรษฐกจเทาทควรอกจ านวนไมนอยดวย ปญหาเหลานไดชใหเหนวามาตรการทางผงเมองเพยงดานเดยว ยงไมเพยงพอทจะบงคบการใชทดนใหมประสทธภาพได

285

4. ขอจ ากดทางการคลงทองถนและรฐบาล การขาดการระดมทน การก าหนดราคาดานบรการ และการทรฐบาลตองรบภาระการลงทนเปนสวนใหญ ไดกอใหเกดปญหาการขาดแคลนบรการสาธารณปการหลกในกรงเทพมหานคร โดยเฉพาะการจดระบบขนสงสาธารณะ ท าใหการจราจรในเขตชนในตดขด คบคง และทวความรนแรงขน ในขณะทปญหาน าทวมและแผนดนทรดในกรงเทพมหานครและปรมณฑลวกฤตมากขน ทงน จะเหนไดวาการบรการขนสงสาธารณะในกรงเทพมหานครเทาทผานมา ไดพงเงนอดหนนจากรฐบาลทงทางตรงและทางออมมากเกนไป และไดปลอยใหฐานะการเงนของกจการสาธารณะหลายอยางทรดโทรมจนอาจจะไมสามารถฟนตวกลบได ซงปญหาเหลานเชอมโยงไปถงโครงสรางราคาคาบรการบางอยางทบดเบอนไปจากความเปนจรง

5. การจดบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการ ตลอดทงทอยอาศยยง ครอบคลมไมทวถงผมรายไดนอยหรอกลมผยากจนในเมอง โดยเฉพาะกลมผยากจนทอาศยในแหลงชมชนแออดทขาดแคลนบรการพนฐานหลก ถงแมวาจ านวนประชากรทอยในขายยากจนในกรงเทพมหานครไดมสดสวนลดลงจากรอยละ 11 ของประชากรทงหมดในกรงเทพมหานครในป 2519 เหลอประมาณรอยละ 5-6 ในปจจบนกตาม แตปรากฏวายงมประมาณรอยละ 10-20 ของ ผอาศยอยในชมชนแออดอยในขายยากจนทควรจะไดรบความชวยเหลอทงดานบรการพนฐานและบรการสงคมอยมาก จงเปนประเดนของการแบงภาระระหวางรฐบาลและสวนทองถนในการจดสรรเงน เพอจดบรการพนฐานใหแกกลมยากจนในเขตเมองใหเพยงพอ

6. การบรหารองคกรและการวางแผนระดมทน เพอการจดบรการพนฐานทมปญหาและขอจ ากด ซงไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของฐานะการเงนและการคลง ลกษณะการบรหารงานพฒนาของกรงเทพมหานครปจจบนมปญหาและจดออนอยหลายดาน ทงในแงความซ าซอนของหนาทความรบผดชอบ การประสานโครงการและแผนงานระหวางหนวยงานระดบชาต สวนทองถน และรฐวสาหกจ โดยเฉพาะอยางยง คอการแกปญหาการจราจรและระบบขนสงสาธารณะซงบทบาทของภาคเอกชนยงมนอยมาก นอกจากนนเปนทสงเกตไดวา การวางโครงการพฒนาสาธารณปโภคและสาธารณปการสวนใหญขาดการวางแผนดานการเงนทรอบคอบ เพอทจะระดมทนใหแกโครงการไดคลองตวมากขน โครงการสวนใหญมกจะไมไดค านงถงผลตอบแทนการ ลงทนเทาทควร และมกจะหวงพงเงนอดหนนจากรฐบาลและการกจากตางประเทศมากเกนไป

แนวทางการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล

7. การพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑลไดก าหนดแนวนโยบายการพฒนาทส าคญ 5 ประการ คอ

7.1 แนวนโยบายการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล จ าเปนจะตองประสานการใชมาตรการดานการลงทนขยายโครงขายบรการพนฐานกบมาตรการทางผงเมอง

286

โดยเฉพาะการลงทนในระบบโครงขายถนนและบรการขนสง โครงการปองกนน าทวม โครงขายการประปา ตลอดทงโครงการดานการเคหะ ใหสามารถมอทธพลตอการใชทดน และใหการขยายตวของกรงเทพมหานครในอนาคตไปในทศทางทมประสทธภาพ และสรางความเปนระเบยบเรยบรอยยงขน โดยมงลดความแออดในเขตศนยกลางธรกจชนในและปรบปรงการใชทดนในเขตชานเมองใหเปนระบบเชอมโยงกน ตลอดจนการจดใหมยานอตสาหกรรมตามผงเมองรวม เพอสะดวกแกการควบคมภาวะแวดลอม พรอมทงจดใหมการอนรกษพนทเกษตรบางสวนไวดวย

7.2 ก าหนดพนทเปาหมายในอนทจะท าใหการใชมาตรการทางผงเมองและการวางแผนบรการขนพนฐานไดสอดคลองกบอตราความหนาแนน และขนาดของประชากร ทตงของ กจกรรมทางเศรษฐกจและปญหาเฉพาะในแตละพนทอยางมประสทธภาพ โดยไดจดแบงอาณาบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑล ซงมพนทถง 7,639 ตร.กม. ออกเปนพนทเปาหมาย 4 บรเวณ คอ

(1) พนทศนยกลางธรกจชนใน ประกอบดวย 12 เขต คอ เขตพระนคร ปอมปราบศตรพาย ปทมวน สมพนธวงศ บางรก ดสต พญาไท ธนบร คลองสาน บางกอกนอย บางกอกใหญและยานนาวา คาดวาจะมประชากรในปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประมาณ 3.3 ลานคน มความหนาแนนเฉลย 23,000 คนตอ ตร.กม. รวมอยในเนอทประมาณ 147 ตร.กม. สวนใหญเปนเขตธรกจดงเดมและยานธรกจใหม เปนศนยกลางของธรกจดานบรการ การบรหาร ราชการ ตลอดทงเปนทต งทางประวตศาสตรและวฒนธรรม

(2) พนทชานเมองทก าลงขยายตวอยางรวดเรว ซงประกอบดวย 8 เขต คอ เขตพระโขนง บางเขน บางกะป หวยขวาง บางขนเทยน ภาษเจรญ ตลงชน ราษฎรบรณะ กบอก 3 อ าเภอของจงหวดนนทบร คอ อ าเภอเมอง ปากเกรด และบางกรวย ซงคาดวาจะม ประชากรในปสดทายแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประมาณ 3.3 ลานคน ในเนอทประมาณ 1,065 ตร.กม. มความหนาแนนเฉลย 3,100 คนตอ ตร.กม. สวนใหญเปนชมชนสมบรณในตวเอง เปนทงทอยอาศย แหลงการคา ทต งโรงงานอตสาหกรรมและกจกรรมการเกษตร

(3) พนทยานอตสาหกรรม ซงมเนอทประมาณ 75 ตร.กม. เปนพนทเฉพาะในเขตอตสาหกรรมตามผงเมองรวมและนคมอตสาหกรรม ไดแก บรเวณอ าเภอเมองสมทรปราการ พระประแดง บางพล และอ าเภอเมองปทมธาน คลองหลวง ธญบร อ าเภอเมองสมทรสาคร กระทมแบน และอ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ซงมทงนคมอตสาหกรรม และเปนยานทอตสาหกรรมขยายตวไปตงโรงงานมากขน เปนบรเวณทอตราการเพมเฉลยของประชากรสง คอ ประมาณรอยละ 4.0 ตอป

(4) พนทกรงเทพมหานครทเหลอ และเขตปรมณฑลรอบนอก ซงม เนอทถง 6,352 ตร.กม. เปนทงเขตเทศบาลและสขาภบาลซงเปนชมชนทมความสมบรณในตวเอง

287

และเปนแหลงเกษตรกรรมทส าคญ มประชากรอาศยอยประมาณ 1.4 ลานคน และมความหนาแนนประชากรคอนขางต า เมอเปรยบเทยบกบ 3 พนทแรก คอ โดยเฉลย 220 คนตอ ตร.กม.

7.3 ก าหนดแนวนโยบายการลงทนพฒนาขยายบรการขนพนฐาน โดยแบงภาระการลงทนระหวางรฐบาล สวนทองถน (รวมคาธรรมเนยมผใชประโยชน) และรฐวสาหกจ จากเดมในสดสวน 48 : 12 : 40 มาเปน 10 : 24 : 66 ตามล าดบ ในชวงปลายแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ซงจะเปนการเพมบทบาทของสวนทองถน ดวยการปรบปรงการบรหารการจดเกบภาษ คาธรรมเนยม และขยายฐานรายได ขณะเดยวกนกจะเพมบทบาทรฐวสาหกจทเกยวของ ดวยการปรบคาบรการสาธารณะใหคมทนจากผทไดรบประโยชนโดยตรง ใหกจการสามารถเลยงตวเองได เพอลดเงนอดหนนจากรฐบาลลง และทส าคญคอการสนบสนนเพมบทบาทภาคเอกชนใหมสวนรวมในการพฒนาบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการในกรงเทพมหานครและปรมณฑลมากขน

7.4 ก าหนดแนวนโยบายการพฒนากลมผมรายไดนอยทอยในขายยากจน และชมชนแออดในบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑล ประมาณ 500,000 คน โดยการจดสรางทอยอาศยและการปรบปรงชมชนแออดใหสามารถรบบรการพนฐานไดอยางทวถง ตลอดจนสนบสนนใหมความมนคงในสทธการถอครองทดนเพออยอาศยในชวงระยะเวลาทแนนอน ด าเนนการจดทอยอาศยใหในกรณทมการรอยายชมชนแออด และสงเสรมการมสวนรวมในการพฒนาชมชนของตน ตลอดทงการจดระบบการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของใหชดเจน และสนบสนนให องคกรเอกชนเขามามสวนรวมเพอน าไปสการพงตนเองได รวมถงการฝกอบรมอาชพและการศกษาภาคบงคบในหมผมรายไดนอยอยางทวถงโดยเฉพาะกลมเยาวชน

7.5 สนบสนนใหมการจดตงองคกรกลางพฒนาเมองระดบชาตขน ใหท าหนาทก าหนดและประสานนโยบาย แผนงาน รวมถงการระดมทนเพอการด าเนนงานตามแผนงาน และสนบสนนการจดตงกองทนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑลเฉพาะกจขน โดยเฉพาะกองทนการปองกนน าทวม กองทนคาผานทางเขาเขตชนใน

289

รปท 1 แนวทางการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล

กทม. และปรมณฑลยงคงความส าคญและขยายตวตอไป

มาตรการดานการผงเมอง แผนการจดสาธารณปโภคและสาธารณปการ

พรบ. การผงเมอง พรบ.ควบคมอาคาร กฎหมายและระเบยบ ขอบงคบทเกยวของ

กลไกระบบตลาด

การควบคมการใชทดน การควบคมสงกอสรางอาคาร

การวางโครงขายถนน

พจารณาความสมดลยและความเหมาะสมของความตองการ

พจารณาความสมดลยและความเหมาะสมในการจดบรการ

การประสานแผนและโครงการ การคมนาคมขนสง

การประปา

การปองกนน าทวม

ทอยอาศย

อน ๆ

รปแบบการขยายตวและพฒนาของ กทม. และปรมณฑลอยางมแบบแผน

แผนการพฒนาโครงขายบรการพนฐานหลก

8. การจดท าแผนการพฒนาโครงขายบรการพนฐานหลก ไดค านงถงความสอดคลองสมพนธของแผนงานตางๆ เพอลดความแออดคบคงและใหการพฒนาเปนไปในทศทางทจะน าไปสการใชทดนในอนาคตใหเกดประสทธภาพมากขน ทงในเขตชนใน ชานเมองและรอบนอกของกรงเทพมหานครและปรมณฑล โดยมงทจะเพมขดความสามารถการใหบรการ มาตรการระดมทนแหลงใหมๆ เพมขน การก าหนดอตราคาบรการใหคมทน ลดเงนอดหนนจากรฐบาลและเพม บทบาทภาคเอกชนใหมามสวนรวมในแผนพฒนาบรการพนฐานมากขนดวย แผนงานส าคญ ไดแก

8.1 แผนงานแกปญหาจราจรและการขนสง

(1) เ นนการปรบปรงยกระดบคณภาพบรการขนสงสาธารณะ โดยเฉพาะรถโดยสารประจ าทางใหมผนยมใชมากขน โดยเพมรถใหมทดแทนของเดม จดทางวงโดยเฉพาะส าหรบรถโดยสารสาธารณะในรปบสเลนในเสนทางสายหลก พจารณาลดขนาดของ ขสมก.ลง และเพมบทบาทใหสมปทานเอกชนมารวมประกอบกจการขนสงสาธารณะใหเกดมการแขงขนกนขน

(2) เรมพฒนาระบบขนสงมวลชนระบบอน เพอมาเสรมระบบรถโดยสารประจ าทางภายใตขอจ ากดทางการเงนของประเทศ

(3) ปรบปรงขยายโครงขายถนนใหเชอมโยงเปนระบบ โดยเนนการ กอสรางถนนเชอมชวงขาดตอนถนนสายรองและถนนยอย และถนนเขาไปสพนทวางเปลาให สอดคลองกบการใชทดนของผงเมองรวม กอสรางสะพานเพมอก 2 แหง และกอสรางปรบปรงระบบถนนภายใตความรบผดชอบของกรงเทพมหานคร ใหสมพนธเชอมโยงกบระบบทางดวนขนท 1 และขนท 2 ตลอดทงสรางสถานขนสงสนคาตามชานเมองดวย

(4) ศกษาความเปนไปไดเพอวางแผนขยายการจดเกบคาผานเขาไปในเขตชนในของกรงเทพมหานครเชนเดยวกบคาผานทางดวน เพอน ารายไดมาเสรมแผนการ ปรบปรงระบบจราจรและระบบขนสง และจะเปนการเรงเสรมใหมการใชระบบขนสงสาธารณะเขามาในเขตชนในมากขน ซงจะเปนการลดปรมาณความคบคงของการจราจรลงไปไดและเพมอตราความเรวของยวดยานไดมากขน

8.2 แผนขยายระบบประปา และแผนการปองกนและแกปญหาน าทวม

(1) ขยายบรการระบบประปาเขาไปสพนทใหม เพอบรการประชาชนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลใหมากขน ซงจะเปนการลดปรมาณการใชน าบาดาลและปญหาแผนดนทรดลงเมอสนแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ระบบประปาจะคลมพนทประมาณ 475 ตร.กม.

292

ประชากร 4.78 ลานคน และขยายออกเปน 610 ตร.กม. ครอบคลมประชากรถง 5.8 ลานคน เมอสนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเนนการขยายไปสพนทใหมดานตะวนออกของกรงเทพมหานครท ประสบปญหาแผนดนทรดเปนพเศษ

(2) ปรบปรงการบรหารงานและการจายน า เพอลดอตราการสญเสยใหลดนอยลงตามปกตสากล ตลอดทงเนนการลดตนทนการผลตน าดวย

(3) กอสรางระบบปองกนน าทวมและระบายน าในเขตชนในของกรงเทพมหานครในพนท 92 ตร.กม. ซงจะตองมการวางมาตรการจดเกบคาภาระทางตรงหรอทางออมจากผทไดร บประโยชนโดยตรงใหคมทนดวย นอกจากนน ยงมโครงการศกษาและด าเนนการปองกนน าทวมพนทชานเมองดานตะวนออกครอบคลมพนทประมาณ 500 ตร.กม. โครงการศกษาการผนน าจากแมน าเจาพระยาฝ งตะวนตก และโครงการศกษาการปองกนน าทวมพนทชายฝ งตะวนตกของแมน าเจาพระยารวมอยดวย ทงหมดนจะตองมการระดมหาแหลงเงนทนจากรายไดใหมๆ เพอใหตรงกบหลกการเกบคาภาระใหคมทนจากผไดรบประโยชนโดยตรง และจ าเปนจะตองพจารณาจดตงองคกรและกองทนพเศษเพอการปองกนน าทวมและการระบายน าดวย

8.3 แผนการจดทอยอาศยและปรบปรงชมชนแออด

(1) จดสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอยจ านวน 22,000 หนวย โดยใหมการจดเกบคาบรการตามความเหมาะสม

(2) ปรบปรงชมชนแออดจ านวน 20,000 หนวย

(3) สนบสนนใหภาคเอกชนลงทนพฒนาทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย ตลอดทงปรบปรงกฎเกณฑตางๆ รวมถงบทบาทของธนาคารอาคารสงเคราะหใหสนบสนนทางดานการเงนแกภาคเอกชนในการลงทนทางดานน เพอจะไดแบงเบาภาระของภาครฐบาลในการจดทอยอาศยใหแกผมรายไดนอยดวย

การประสานแผนโครงขายบรการพนฐาน และมาตรการทางผงเมองใน 4 พนท เปาหมาย

9. การด าเนนการลงทนในโครงขายบรการพนฐาน และการใชมาตรการทางผงเมองใหสอดคลองสนองตอการแกปญหาเฉพาะของแตละพนทของกรงเทพมหานครและปรมณฑล มดงน

9.1 พนทศนยกลางธรกจชนใน ซงเปนศนยกลางธรกจดงเดมและธรกจใหมทมความหนาแนนของประชากรสง การจราจรคบคงแออดและตดขดมากขนโดยล าดบ ในบางพนท ตดขดตลอดทงวน ระบบขนสงสาธารณะไมดพอและขาดการขนสงมวลชนแบบแยกระบบ การ กอสรางทางดวนเขามาในเขตชนในไดเพมความแออดเรวขน และมการจราจรตดขดตามบรเวณทาง

293

ขนลงในเขตชนใน เพราะระบบถนนของกรงเทพมหานครทเชอมกบทางดวนยงไมไดรบการปรบใหเขากนเทาทควร โดยเฉพาะในชวงน าทวมเขตชนในกลายเปนอมพาตโดยทนท นอกจากนน การใชทดนบางสวนยงไมมประสทธภาพ โดยเฉพาะบรเวณธรกจดงเดม มอาคารเกาแกทรดโทรมไมมการบรณะพฒนาขนใหม เพราะตดปญหาพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 ปญหามลภาวะสงมาก และมแหลงเสอมโทรมทงหมดถง 452 แหงในเขตชนใน แผนงาน โครงการหลก และมาตรการทางผงเมองส าหรบเขตชนใน ไดแก

(1) แผนงานดานการปรบปรงระบบขนสงและการจราจร

(1.1) โครงการกอสรางทางดวนขนทสอง ตลอดจนแผนการ ปรบปรงถนนของกรงเทพมหานครทจะใหเชอมโยงกบระบบทางดวน

(1.2) โครงการจดใหมทางวงโดยเฉพาะส าหรบรถโดยสารสาธารณะแบบแยกตางหากในรปบสเวย ซงจะเปนแผนงานระบบขนสงสาธารณะทมความส าคญล าดบสงสด

(1.3) กอสรางถนนตอเชอมทขาดตอน เพอปรบปรงการเดนทางใหเชอมตอกนไดสะดวกยงขน

(1.4) พจารณาใหมการเกบคาผานทางเขามาในเขตชนใน เพอน าเงนรายไดเพมไปปรบปรงระบบการจราจรและระบบขนสงมวลชนใหสะดวกยงขน และลดการใชรถสวนตวเขามาในเขตชนใน

(1.5) ปรบปรงระบบการจราจรโดยเฉพาะการควบคมสญญาณไฟจราจรเปนพนท ใหมความสมพนธกบยานพาหนะในแตละชวง

(1.6) พจารณาเตรยมการกอสรางระบบรถไฟฟาขนสงมวลชนสายแรกในเสนทางตดตอทางทศเหนอเขาสเขตชนในซงมผเดนทางสงมาก ในกรณทมความเปนไปไดของฐานการเงนของโครงการ

(2) โครงการปองกนน าทวมและระบายน าในเขตชนใน เพอปองกน น าทวมเขตพระนคร ปอมปราบฯ สมพนธวงศ ปทมวน บางรก ยานนาวา พญาไท และบางสวนของเขตดสตและพระโขนง รวมพนท 92 ตร.กม.

(3) โครงการปรบปรงแหลงชมชนแออด ในเขตบางกอกนอย บางกอกใหญ ดสต และยานนาวา

294

(4) โครงการพฒนาทอยอาศย ส าหรบผมรายไดปานกลางและรายไดสงในเขตชนในเพอลดการเดนทาง

(5) ปรบปรงขอบญญต กทม. และประกาศกระทรวงมหาดไทยตางๆ ทออกโดย พ.ร.บ. ควบคมอาคาร พ.ศ. 2522 เพอกระตนใหภาคเอกชนไดพฒนาบรณะแหลงธรกจดงเดมทเสอมโทรมใหมการใชทดนทเกดประสทธภาพยงขน

(6) พฒนาสวนสาธารณะขนาดกลางเพมขนอก 2-3 แหง ในเขตชนใน โดยอาศยทดนสาธารณะทวางเปลา ทไมไดใชประโยชนเทาทควร

9.2 พนทชานเมองทก าลงขยายตวอยางรวดเรว คอบรเวณทลอมรอบเขตศนยกลางธรกจชนใน เปนลกษณะชานเมองทมการขยายตวลามขนานออกไปตามเสนทางสายประธานหลกๆ มประชากรขยายตวในอตราสง การใชทดนสวนใหญยงขาดประสทธภาพปะปนกน เปนทงแหลงการคา อตสาหกรรม ทอยอาศย และการเกษตร เขตชานเมองนมทดนวางเปลาและมทลมวางอยจ านวนมากทขาดถนนเชอมโยงและบรการสาธารณปการยงเขาไปไมถง มการใชน าบาดาลมากและประสบปญหาแผนดนทรดรนแรง ซงท าใหบรเวณสวนใหญลอแหลมตอภาวะน าทวมขง ตลอดทงมโครงการหมบานจดสรรใหมๆ เขาไปด าเนนการในบรเวณชานเมองนมากท สด แผนงานและโครงการหลกรวมทงมาตรการทางผงเมองส าหรบเขตชานเมองน ไดแก

(1) แผนงานดานการปรบปรงระบบขนสงและการจราจร

(1.1) ปรบปรงขยายโครงขายถนนสายหลกและสายรองเพมขนในแถบชานเมอง ใหเชอมโยงกบถนนสายประธานและถนนทองถนและระบบขนสงมวลชน เพอกอใหเกดการพฒนาใชทดนแถบชานเมองใหแผกระจายในพนทวางเปลา และเปนการยบยงการพฒนาชมชนตามแนวของถนนสายประธานยาวออกไปดวย

(1.2) ลงทนกอสรางถนนทองถนบรเวณชานเมองกรงเทพ มหานครใหมากขน เพอชกน าการพฒนาไปยงพนททมแววการพฒนาในอนาคต

(2) โครงการระบายน าพนทฝ งตะวนออกและดานเหนอของกรงเทพ มหานครเพอวางแผนปรบปรงระบบระบายน าในเขตหวยขวาง บางกะป บางสวนของเขตมนบร ลาดกระบง และพระโขนง รวมพนท 500 ตร.กม. ในเขตตะวนออก ซงจะตองใชมาตรการผงเมองควบคมการกอสรางในพนท 240 ตร.กม. สวนดานเหนอจะวางแผนปรบปรงระบบระบายน าพนทจงหวดนนทบรฝ งตะวนออก

(3) ก าหนดมาตรการทจะตองลดปรมาณการใชน าบาดาลทงภาค เอกชนและรฐลงตอไป และใหมการปรบคาธรรมเนยมการใชน าบาดาลใหสงขน โดยเฉพาะในบรเวณทน าประปาเขาถง

295

(4) สงเสรมการพฒนาทอยอาศยผมรายไดนอยและปานกลาง และ ปรบปรงชมชนแออดโดยเฉพาะในเขตพระโขนงและอ าเภอเมองนนทบร

(5) จดสรางสวนสาธารณะขนาดใหญ อยางนอย 1-2 แหง ตามบรเวณชานเมอง และสนบสนนใหเอกชนลงทนดวย

(6) ปรบปรงการควบคมการใชพนทสเขยว โดยเฉพาะการควบคมการกอสรางอาคารในบรเวณเขตตลงชน ภาษเจรญ หนองจอก และเขตมนบร เพอใหการใชพนทไดมประสทธภาพทางเศรษฐกจมากขน

9.3 พนทยานอตสาหกรรม ซงแยกไดเปน 2 ยาน คอเปนเขตอตสาหกรรม “เดม” บรเวณอ าเภอเมองสมทรปราการ พระประแดง บางพล ซงไดมจ านวนโรงงานเพมขนอยางรวดเรวกวาทระบบสาธารณปการ โดยเฉพาะระบบประปาจะสนองได จงมการใชน าบาดาลในอตราสงและประสบปญหาแผนดนทรด นอกจากนนมยานอตสาหกรรม “ใหม” อกแหงหนง คอ อ าเภอเมองปทมธาน คลองหลวง และธญบร ซงเปนบรเวณทมประชากรเพมขนในอตรากวารอยละ 4.4 ตอป การใชทดนเพอการเกษตรใน 2 บรเวณนไดลดลง ในขณะทประสบปญหาการขาดแคลนน าประปา ทอยอาศยส าหรบคนงาน และปญหามลภาวะตามบรเวณทโรงงานหนาแนน โดยเฉพาะในเขตพระประแดงทจะตองแกไข จงไดก าหนดแผนงานและโครงการหลก ดงน

(1) ปรบปรงกอสรางถนนสายหลกและสายรอง เขาไปสยานอตสาห -กรรมใหเชอมตอกนกบระบบสายประธาน

(2) ขยายระบบประปาจากน าผวดน ควบคไปกบการปรบคาธรรม -เนยมการใชน าบาดาลใหสงขนในบรเวณทระบบประปาเขาไปถงแลว และสนบสนนใหภาคเอกชนรบสมปทานด าเนนการกอสรางระบบประปาผวดนในยานอตสาหกรรม

(3) สงเสรมใหโรงงานอตสาหกรรมทจะตงขนใหม หรอจะขยาย กจกรรมเขาไปตงในนคมอตสาหกรรม และเขตอตสาหกรรมตามผงเมองรวมดวย

(4) ก าหนดมาตรการควบคมสภาวะแวดลอมบรเวณยานอตสาหกรรมและเขตขางเคยง ปรบปรงระบบก าจดน าเสยใหไดมาตรฐาน และสนบสนนการก าหนดใหมทโลงหรออนรกษพนทเกษตรขนดไวดวย

(5) พจารณาถงประสทธภาพการผลตของพนทเกษตรกรรมทอยในเขตอทธพลของยานอตสาหกรรม เพอหาแนวทางการพฒนาพนทดงกลาวใหเกดผลคมคาเชงเศรษฐกจใหมากทสด

296

(6) สนบสนนใหมการกอสรางทพกอาศย ใหแกคนงานในยาน อตสาหกรรม

9.4 พนทกรงเทพมหานครทเหลอ และเขตปรมณฑลรอบนอก ซงมพนทกวางขวางถง 6,352 ตร.กม. และมความหนาแนนของประชากรคอนขางต า และยงเปนแหลงเกษตรทส าคญ แตสภาพถนนสายหลกและสายรองอยในสภาพทรดโทรม ไมเชอมโยงกนเปนระบบทดและมปญหาเรองการแบงหนาทรบผดชอบในการด าเนนกจการสาธารณปโภคโดยเฉพาะกจการประปา ระหวางการประปาสวนภมภาค เทศบาล และสขาภบาลอยมาก จงไดก าหนดโครงการและมาตรการทส าคญ ดงน

(1) เนนการบ ารงรกษาทางหลวงแผนดนและทางหลวงจงหวดใหมสภาพทใชการไดอยางสม าเสมอ และขยายการกอสรางถนนทองถนของชมชนในปรมณฑลให เชอมตอกบระบบสายประธาน

(2) การจดบรการสาธารณปโภค สาธารณปการในเขตปรมณฑลใหเชอมโยงเปนโครงขายสมพนธกบกรงเทพมหานคร โดยตองค านงถงขดความสามารถทางการคลงของทองถนในกรณของการพฒนาการบรการขนาดใหญ ซงเกนขดความสามารถททองถนจะ ด าเนนการไดแลวควรพจารณาสนบสนนใหหนวยงานระดบชาต หรอภาคเอกชนด าเนนการตอไป ไดดวย

(3) เรงรดการออกผงเมองรวมของกรงเทพมหานคร จงหวดนนทบร ปทมธาน สมทรปราการ สมทรสาคร และนครปฐม ใหมผลบงคบใชตามกฎหมาย

(4) ปรบปรงจดเกบภาษในทดนวางเปลา ตามลกษณะการใชทดนของผงเมองรวม เพอเรงรดใหมการพฒนาใชทดนเหลานใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจมากขน

(5) โครงการพฒนาสงแวดลอมบรเวณบางกระเจา

แผนพฒนากลมผมรายไดนอย

10. โดยเนนการจดบรการสาธารณะใหทวถง ตลอดทงการสงเสรมอาชพเพอยกฐานะความเปนอยใหดขน โดยวธการใหมสวนรวมในกรพฒนาชมชนของตน การประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของ และสนบสนนใหองคการเอกชนเขามามบทบาทในการพฒนาชมชนแออดในเขตมหานคร ดงน

10.1 จดสรางทอยอาศยผมรายไดนอยและปรบปรงชมชนแออด โดยเฉพาะดานน าประปา ไฟฟา ทางเทา การสขาภบาล และอนๆ ทงน ใหชมชนมสวนรวมในการพฒาใหมากและอาจพจารณาจดเกบคาบรการตางๆ ตามความเหมาะสม

297

10.2 สนบสนนการศกษา การฝกอบรมอาชพ และการพฒนาฝมอแรงงาน ตลอดจนการศกษาภาคบงคบในหมผมรายไดนอยอยางทวถงโดยเฉพาะกลมเยาวชน

10.3 สนบสนนการจดตงกองทนพฒนาชมชนผมรายไดนอย เพอประโยชนในดานการรกษาพยาบาล การโภชนาการ และการจดตงศนยเลยงดเดก

10.4 จดระบบการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของ และสนบสนน องคการเอกชนเขามามสวนรวมในการพฒนา เชน การลดหยอนภาษใหเอกชนในโครงการพฒนากลมผมรายไดนอยในเมอง พจารณาขอจ ากดดานระเบยบขอบงคบในการก าหนดมาตรฐานการ กอสรางทอยอาศยส าหรบผมรายไดนอย การชวยเหลอสนบสนนสถาบนการเงนเอกชนเปนแหลงเงนทนเพอการประกอบธรกจสวนตวขนาดยอม

แบงภาระการลงทนพฒนาระหวางรฐบาล สวนทองถน และรฐวสาหกจใหเหมาะสม

11. โดยพจารณาเพมบทบาทสวนทองถนดวยการปรบปรงการบรหารการจดเกบภาษ คาธรรมเนยมและขยายฐานรายได เพมบทบาทรฐวสาหกจทเกยวของ ดวยการปรบราคาคาบรการใหคมคาใชจายสามารถเลยงตนเองได และพจารณาลดเงนอดหนนจากรฐบาลลง ตลอดทงสนบสนนเอกชนเขารวมในการพฒนา ดงน

11.1 ปรบปรงประสทธภาพการบรหารการจดเกบภาษ คาธรรมเนยม และขยายฐานรายไดของสวนทองถนและสวนกลาง ทจะสนบสนนบทบาทของสวนทองถน

สวนทองถน

(1) เรงจดท าแผนทภาษ ทะเบยน ปรบราคากลางทดน ปรบปรงวธการประเมนคารายป และจดเกบภาษจากทอยอาศยทไดรบยกเวนอยในปจจบน

(2) ปรบโครงสรางและอตราคาทะเบยนรถยนต ใหเหมาะสมและ เปนธรรมมากขน

(3) เพมแหลงรายไดใหม โดยยดหลกการไดร บประโยชนและความสามารถในการรบภาระ เชน จดเกบภาษเสรมจากน ามน สลากกนแบง ยาสบ ภาษมลคาเพมทรพยสน คาธรรมเนยมจอดรถ

(4) จดสรรวงเงนจากรายไดประจ า และรายไดทเพมขนจากการ ปรบปรงตางๆ ของสวนทองถน เพอน ามาลงทนตามแผนงานพฒนาใหมากขน

สวนกลาง

298

(5) พจารณาลดคาใชจายการจดเกบภาษลงรอยละ 5 เปนไมเกน รอยละ 3 ของรายไดการจดเกบ

(6) จดสรรวงเงนสวนหนงของคาธรรมเนยมการโอน และจ าหนายทรพยสนประเภทอสงหารมทรพยทรฐบาลจดเกบอยในปจจบน ส าหรบเปนคาใชจายของแผนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล ในลกษณะเงนอดหนน เงนชวยเหลอช าระหน หรอเงนสมทบ กองทนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล

11.2 พจารณาการจดเกบคาบรการสาธารณะใหคมทน

(1) ก าหนดวธการ และออกขอบญญตการจดเกบคาธรรมเนยมการบรการสาธารณะจากผไดรบประโยชนโดยตรง ในลกษณะจดเกบใหคมทนทงหมดหรอสวนใหญ โดยเฉพาะจากโครงการปองกนน าทวมและโครงการกอสรางถนนและสะพาน และพจารณาจดเกบคาผานทางเขาในเขตชนในทมการจราจรแออด เพอลดการใชรถยนตสวนบคคลลง

(2) ปรบราคาคาบรการของกจการรฐวสาหกจใหคมคาใชจาย ด าเนนการช าระหนและการลงทนขยายกจการ ตลอดจนการเพมประสทธภาพการบรหารงาน โดยวางแนวทางการประเมนผลการปฏบตงานอยางรดกม

11.3 การสงเสรมและสนบสนนเอกชนเขามสวนรวมในการพฒนา

(1) ใหเอกชนมสวนรวมลงทนในการใหบรการสาธารณะ เชน ถนน สะพาน รถประจ าทางบางพนท ทอยอาศย โรงกรองน าสะอาด สถานขนถายสนคา บรการเกบขยะและก าจดสงปฏกล การวางระบบระบายน าและก าจดน าเสย โดยวธการใหสมปทาน ใหเชา หรอวาจางใหจดบรการบางสวนหรอทงหมด

(2) ใหรฐบาลและเอกชนรวมกนจดหาทดน และระดมเงนจดตงเปนกองทนพฒนาสวนสาธารณะขน

(3) ระดมเงนจากภาคเอกชน และก าหนดบทบาทของสถาบนการเงนภายในประเทศใหมสวนรวมในการพฒนาบรการสาธารณะ โดยการผอนปรนเงอนไขและการปลอยสนเชอในรปโครงการพฒนาใหมากขน

(4) ใชมาตรการทางดานภาษ การเงน และกฎระเบยบจงใจใหเอกชนปรบปรงและพฒนาพนทเมองบรเวณทเสอมโทรมในพนทศนยกลางธรกจชนใน และประกอบ กจกรรมในพนทสนบสนนกจกรรมบางประเภท เชน นคมอตสาหกรรมและพนทปองกนน าทวม เปนตน

299

สนบสนนการจดตงองคกรกลางพฒนาเมองระดบชาต และกองทนพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล

12. โดยใหองคกรกลางฯ ท าหนาทก าหนดและประสานนโยบาย แผนงาน และโครงการรวมถงจดสรรเงนลงทนตามแผนงานโครงการทก าหนด และจดตงกองทนพฒนา โดยเฉพาะกองทนการปองกนน าทวม และกองทนคาผานทางเขาเขตชนใน กทม. ทงน ใหมการประสานแผนและ โครงการกบองคกรกลางทต งขน

บทท 3 แผนพฒนาเมองศนยกลางความเจรญในภมภาค

1. ในการพฒนาเมองศนยกลางความเจรญในภมภาคอยางเปนระบบ เพอใหมสวนเสรมในการปรบโครงสรางการผลตอกทางหนงนน แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการด าเนนการตามแผนงานตางๆ ไปแลว คอ

1.1 เรมปรบปรงโครงขายบรการพนฐานหลายประเภทในเมองหลก 5 แหง คอ เมองเชยงใหม ขอนแกน นครราชสมา ชลบร และสงขลา -หาดใหญ เพอใหบรการแกกจกรรมเศรษฐกจของเมองไดอยางมประสทธภาพยงขน โครงการสวนใหญยงอยระหวางการด าเนนงาน ซงจะแลวเสรจในระยะตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 กลาวคอ

(1) การพฒนาโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจทส าคญทงดานการคมนาคมขนสง การสอสาร การประปา และนคมอตสาหกรรม ซงพอสรปผลการด าเนนงานได ดงน

(1.1) ด าเนนการกอสรางพฒนายกระดบทาอากาศยานเชยงใหมใหเปนทาอากาศยานพาณชยสากลเสรจและเปดใชการแลว สวนการพฒนาทาอากาศยานหาดใหญเปนทาอากาศยานพาณชยสากล และการปรบปรงทาอากาศยานขอนแกนเพอรองรบธรกจการบน ในประเทศนน ก าลงด าเนนการคาดวาจะแลวเสรจในปงบประมาณ 2530

(1.2) ด าเนนการกอสรางทาเรอน าลกสงขลาไปแลวประมาณรอยละ 50 ของปรมาณงานทงหมด คาดวาจะด าเนนงานแลวเสรจภายในปงบประมาณ 2531

(1.3) ขยายบรการโทรศพทในเมองหลก 5 แหง เพมขนจากเดม 26,461 หมายเลข ในป 2525 เปน 63,946 เลขหมาย ในป 2528 ท าใหสดสวนการมโทรศพทของประชากรเพมจาก 0.42 เครอง เปน 0.9 เครองตอประชากร 100 คน ซงยงถอวาเปนสดสวน คอนขางต าเมอเทยบกบ 8.3 เครองใน กทม. ประกอบกบไดมผย นค าขอโทรศพทคางอยถง 20,000 ราย โดยเฉพาะเมองสงขลา-หาดใหญ เชยงใหม และชลบร ประมาณ 5,000-7,000 ราย ในแตละเมอง นบวาการขยายบรการโทรศพทในเขตเมองหลกยงต ามาก

(1.4) เรมด าเนนการแกไขปญหาการขาดแคลนน าประปาในเมองนครราชสมา โดยจะเพมก าลงผลตจาก 30,000 เปน 91,000 ลบ.ม./วน และปรบปรงขยาย กจการประปาขอนแกน โดยจะเพมก าลงการผลตจาก 16,400 เปน 64,800 ลบ.ม./วน ซงการ ด าเนนงานตามโครงการทงสองน คาดวาจะเรมการกอสรางไดในปงบประมาณ 2530 น

301

(1.5) จดตงนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ (เชยงใหม-ล าพน) เนอท 1,748 ไร แลวเสรจ ปจจบนสามารถขายไดเพยง 7 ราย คดเปนเนอท 62 ไร เนองจากปญหาดานการตลาดและราคาทดนสง

(2) การปรบปรงบรการพนฐานทางสงคมส าหรบชมชน ซงมสวนสนบสนนการลงทนของเอกชนทส าคญคอ

(2.1) เรมการปรบปรงระบบสาธารณปการในเขตเมองตาม โครงการพฒนาเมองหลก ไดแก ระบบระบายน าและการปองกนน าทวม โครงขายถนนและระบบการจราจร สะพาน ทาเทยบเรอประมง การพฒนาสภาพภมทศนบรเวณรมฝ งน า และการปรบปรงชมชนแออดในเทศบาลเมอง 4 แหง คอ เมองเชยงใหม เมองขอนแกน เมองนครราชสมา และเมองสงขลา ซงการด าเนนงานลาชากวาทก าหนดใหเรมการกอสรางในปงบประมาณ 2528 เนองจากปญหาความลาชาในการเซนสญญาเงนก การจดเตรยมทดน และการเจรจาตอรอง การประกวดราคา จงท าใหเรมด าเนนการไดในปงบประมาณ 2529

(2.2) จดสรางทอยอาศยในลกษณะบานสรางบางสวนในเมองหลกเชยงใหม ขอนแกน และสงขลา แลวเสรจรวม 2,000 หนวย

(3) วงเงนลงทนพฒนาเมองหลก 5 แหง ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ตามโครงการตางๆ ดงกลาว รวมทงสนประมาณ 3,300 ลานบาท โดยสรปเปนขนเรมด าเนนการขยายและยงจะตองเรงด าเนนการตอเนองไป ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยเฉพาะการพฒนา ทาอากาศยานและทาเรอน าลก การขยายบรการประปาและโทรศพท ตลอดจนการปรบปรงระบบสาธารณปการตางๆ ในเขตเมองหลก 4 แหง นอกจากนจ าเปนตองเรงพฒนาบรการพนฐานของเมองชลบรเปนกรณพเศษ เนองจากยงมไดด าเนนการไปเทาทควร

1.2 การกระจายความเจรญไปสสวนภมภาคยงขาดมาตรการทจะจงใจใหเกดการลงทนในภมภาคไดอยางจรงจง อยางไรกตาม ในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รฐไดด าเนนมาตร-การบางอยางทจะชวยกระตนใหมการกระจายอตสาหกรรมไปสสวนภมภาค คอ

(1) จดตงศนยบรการลงทนทเชยงใหมเปนแหงแรกในภมภาค เพออ านวยความสะดวกแกผขอเปดกจการโรงงานไดภายใน 90 วน พรอมทงมอบอ านาจใหอตสาห-กรรมจงหวดตางๆ เปนผออกใบอนญาตประกอบกจการโรงงาน (ตออาย) ภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบค าขอ

(2) จดตงศนยส งเสรมอตสาหกรรมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (ขอนแกน) และภาคใต (สงขลา) เพอเปนหนวยปฏบตในการพฒนาและสงเสรมอตสาหกรรมใน ภมภาคนอกเหนอจากทมอยแลวในภาคเหนอ

302

(3) จดท าแผนงานสงเสรมการลงทนเพอใหบรการทงดานลทางการ ลงทน ขาวสาร ขอมล และการประชาสมพนธ ขณะนมโรงงานทไดรบการสงเสรมการลงทนรวม 1,205 แหง ซงเกอบรอยละ 70 อยในกรงเทพมหานครและปรมณฑล อกรอยละ 17 อยในเขตภาคกลาง สวนทเหลอกระจายอยในภาคอนๆ โดยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสดสวนนอยทสดประมาณรอยละ 2 เทานน

(4) บรรษทเงนทนอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ไดขยายบรการ สนเชอแกอตสาหกรรมในเมองหลก 5 แหง เพมขนจ านวน 690 ลานบาท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 รวมเปนยอดเงนกท งสน 1,336 ลานบาท ในป 2529 อยางไรกตาม ยงมกจการอกจ านวนมากทไมมโอกาสไดรบบรการสนเชอน เนองจากเปนอตสาหกรรมขนาดยอมทไมมหลกทรพยค าประกน ดงนนเพอแกปญหาดงกลาว บรรษทจงไดจดตงโครงการประกนสนเชอเพออตสาหกรรมขนาดยอมขนในวงเงน 200 ลานบาท โดยก าลงเรมด าเนนการในเมองหลกในปงบประมาณ 2529 น

1.3 ไดมการเรมก าหนดทศทางการใชทดนและมาตรการผงเมอง โดยเรมประกาศบงคบใชผงเมองรวมทเมองเชยงใหม ขอนแกน นครราชสมา หาดใหญ ซงจะเปนกรอบหลกในการก าหนดเขตและลกษณะการใชทดนแตละประเภท เชน ยานพกอาศย ยานพาณชยกรรม ยานอตสาหกรรม เปนตน ตลอดทงวางระบบโครงขายถนนหลกใหสอดคลองกบแนวนโยบายการพฒนาเมองศนยกลาง การขยายตวของประชากรและความเจรญของกจกรรมทางเศรษฐกจของเมองในอนาคต

ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดด าเนนการขยายเขตเทศบาลนครเชยงใหม และเทศบาลเมองนครราชสมาแลว และอยระหวางการด าเนนการในเขตเมองชลบร ทงนมาตรการทางผงเมองน จะเกดประสทธผลกตอเมอสวนทองถนสามารถน าไปใชในการปฏบตงานควบคมการกอสรางและการใชทดนไดอยางมประสทธภาพ

1.4 บทบาทการลงทนบรการพนฐานของสวนทองถนคอนขางต ามาก เนองจากสวนทองถนมรายไดทไมเพยงพอทจะจดบรการดงกลาวสนองความตองการของเมองไดดวยตนเอง

(1) ในระยะ 5 ปทผานมา สดสวนการลงทนบรการพนฐานสวนรวมของเมองระหวางรฐวสาหกจ รฐบาล และสวนทองถน เฉลยเทากบ 45 : 40 : 15 และเฉพาะสดสวนระหวางรฐบาลตอสวนทองถนเทากบ 70 : 30

(2) โดยทสวนทองถนมแหลงรายไดประจ านอยประเภทและขาดอสระในการขยายฐานรายได จงตองพงเงนอดหนนจากรฐบาลเปนจ านวนมาก ปจจบนรายไดของ เทศบาลเมองหลก 5 เมอง (6 เทศบาล) รวมกนประมาณ 456 ลานบาทตอป เปนเงนอดหนนจาก รฐบาลถงรอยละ 27 ของรายไดทงสน เพมขนจากรอยละ 25 ในระยะ 5 ปทผานมา ขณะทรายไดท

303

ทองถนจดเกบเองมสดสวนใกลเคยงกนเทากบรอยละ 29 ลดลงจากรอยละ 36 ในชวงเวลาเดยวกน สวนทเหลอเปนรายไดทรฐจดเกบให (รอยละ 38) และรายไดพเศษ (รอยละ 6)

(3) อยางไรกตาม ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดมการรเรมปรบปรงฐานะการคลงของสวนทองถนใหดขนบางแลว โดยการจดท าแผนทภาษและทะเบยนภาษ เพอเพมประสทธภาพการจดเกบภาษบ ารงทองทและภาษโรงเรอนและทดน การลดสดสวนคาใชจายการ จดเกบภาษ และการปรบอตราคาธรรมเนยมบางประเภทเพมขนทส าคญ คอ คาธรรมเนยม สาธารณสข นอกจากน ยงไดปรบปรงระบบวางแผน ระบบงบประมาณ ระบบบญช และการบรหารงานบคคลในเมองหลกใหมประสทธภาพยงขน

แนวทาง

2. การพฒนาเมองศนยกลางความเจรญในภมภาคในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะเปนการด าเนนงานตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เพอสนองนโยบายการกระจายความเจรญและการบรหารงานไปสภมภาคและทองถน ใหสามารถพฒนาฐานเศรษฐกจและสงคมของเมองหลกใหเชอมโยงและสนบสนนการพฒนาชนบทในภมภาคไดในอนาคต โดยไดก าหนดแนวนโยบาย ดงน

2.1 การพฒนาเมองศนยกลางจะมงประสานการวางระบบโครงขายบรการ พนฐานทจ าเปนควบคกบมาตรการทางผงเมองและการใชทดน พรอมกบการกระตนใหมการลงทนทางเศรษฐกจ ตลอดทงปรบปรงระบบการคลงและการบรหารงานสวนทองถน เพอใหมการแบงภาระการลงทนพฒนาระหวางรฐบาลกลางและสวนทองถนใหเหมาะสม เพอพฒนาฐานเศรษฐกจในสวนภมภาคใหมความพรอมทจะรองรบการกระจายกจกรรมจากกรงเทพมหานครและปรมณฑล ใหได

2.2 ก าหนดเปาหมายการพฒนาเมองศนยกลางความเจรญเพมขนในภมภาคเปน 24 เมอง (25 เทศบาล) โดยพจารณาจากบทบาทของเมองดงกลาวทางเศรษฐกจ ขนาดประชา-กร และการจางงาน ตลอดทงระดบของบรการพนฐานทางเศรษฐกจและสงคม และบทบาททเมอง ดงกลาวจะสงอทธพลการพฒนาตอพนทชนบทโดยรอบอยางทวถง ทงน ไดจดล าดบความส าคญและขนตอนการพฒนาระบบเมองดงกลาว ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ไวดงน

(1) เมองหลกทด าเนนการพฒนาตอเน อง 5 เมอง คอ เชยงใหม ขอนแกน นครราชสมา สงขลา-หาดใหญ และชลบร ซงเนนการด าเนนแผนงานและโครงการตอเนองใหแลวเสรจเปนล าดบแรก

(2) เมองหลกทเรมการพฒนา 6 เมอง คอ พษณโลก นครสวรรคอดรธาน ราชบร สราษฎรธาน และภเกต มงการจดเตรยมแผนงานโครงการ เพอด าเนนงานในชวงครงหลงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

304

(3) เมองศนยกลางความเจรญอนๆ ทจะเรมเตรยมการพฒนารวม 13 เมอง ไดแก ล าปาง เชยงราย อบลราชธาน รอยเอด สรนทร สกลนคร ระยอง ฉะเชงเทรา สระบร กาญจนบร เพชรบร ปตตาน และนครศรธรรมราช

2.3 จดระบบบรการพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมใหสอดคลองกบมาตรการทางผงเมอง โดยเฉพาะการปรบปรงระบบสาธารณปการในเขตเมอง พรอมทงวาง โครงขายการคมนาคมขนสงหลกทเชอมโยงเมองศนยกลางเขากบระบบเศรษฐกจของประเทศ เชน ทาอากาศยาน ทาเรอน าลก เปนตน

2.4 เรงสงเสรมการลงทนอตสาหกรรม การทองเทยว และระบบการตลาดในเมองศนยกลางความเจรญดงกลาว ใหเปนแหลงจางงานทเพมขน เพอรองรบแรงงานสวนเกนจากภาคเกษตรในชนบทโดยรอบ

2.5 ก าหนดการแบงภาระลงทนพฒนาบรการพนฐานสวนรวมของเมอง ให สดสวนการรบภาระการลงทนระหวางรฐบาลและสวนทองถนเปลยนจากเดม 70 : 30 เปน 60 : 40 เปนอยางต า โดยสวนทองถนมบทบาทมากขน และแบงภาระความรบผดชอบในการพฒนาเมองใหเหมาะสม

แผนการพฒนาบรการพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

3. แผนพฒนาบรการพนฐานทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ประกอบดวย

3.1 แผนงานพฒนาการขนสง

(1) เรงการกอสรางทาเรอน าลกสงขลาและภเกต การพฒนาเสนทางเดนเรอในแมน าเจาพระยาและสถานขนสงทางน าทนครสวรรค ตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ใหแลวเสรจ ตลอดจนใชทาเรอในแมน าและทาเรอชายฝ งตางๆ ใหเกดประโยชนอยางเตมท

(2) เพมขดความสามารถการขนสงทางอากาศของเมองศนยกลาง ตางๆ โดยปรบปรงทาอากาศยานขอนแกน หาดใหญ และสราษฎรธานตอเนองใหแลวเสรจและเรมปรบปรงทาอากาศยานเมองศนยกลางอนๆ อาท ภเกต อดรธาน และอบลราชธาน

3.2 แผนงานพฒนาการสอสาร

เนนการขยายบรการโทรศพทของเมองศนยกลาง 24 แหงในภมภาค รวมประมาณ 81,540 เลขหมาย ทงน รวมถงเมองหลกทด าเนนการพฒนาตอเนอง 5 เมอง ประมาณ 36,400 เลขหมาย

305

3.3 แผนงานจดหาน าเพออปโภคบรโภค

ปรบปรงการประปาใหเพยงพอกบความตองการของเมอง โดยเฉพาะการแกปญหาการขาดแคลนน าของนครราชสมา และการปรบปรงกจการประปาของขอนแกน อดรธาน และชลบร ซงจะเพมก าลงผลตทงหมดขนอกประมาณ 134,400 ลบ.ม./วน

3.4 แผนงานปรบปรงสาธารณปการในเขตเมอง

(1) เรงปรบปรงโครงขายสาธารณปการในเขตเมอง เชน ระบบระบายน า การปองกนน าทวมและการก าจดน าเสย ระบบถนนและสะพาน การก าจดขยะมลฝอย โดยเฉพาะโครงการตอเนองของเทศบาลเมองหลก 4 แหงแรกใหแลวเสรจ และศกษาความเปนไปไดในการปรบปรงระบบสาธารณปการในเมองหลกอนๆ ตอไป

(2) ปรบปรงชมชนแออดในเขตเมองหลก โดยเนนการแกปญหากรรมสทธทดน การสนบสนนองคกรพฒนาชมชนของตนเอง และความรวมมอจากภาคเอกชน

3.5 แผนงานพฒนาทอยอาศย

กอสรางทอยอาศยแกผมรายไดนอย ในลกษณะบานสรางบางสวนตาม โครงการทอยอาศย หาดใหญ ราชบร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช ชลบร อดรธาน ล าปาง นครราชสมา และอบลราชธาน ประมาณ 3,000 หนวย

3.6 แผนงานพฒนาสงคมและสงแวดลอม

(1) สนบสนนใหสวนทองถนมบทบาทหลก ในการชวยเหลอกลมผ ยากจนในเมองศนยกลาง 24 เมอง จ านวนประมาณ 400,000 คน ใหไดรบบรการสาธารณะตางๆ อยางทวถง และเพมประสทธภาพการผลตของผยากจน โดยการสงเสรมการศกษาและฝกอบรมความช านาญเฉพาะดาน การประกอบอาชพสวนตวแบบครบวงจร รวมทงใหการสนบสนนตามความจ าเปน เชน คาใชจายโภชนาการและการศกษาของเยาวชนทยากจน และการค าประกน สนเชอเพอการประกอบอาชพของผยากจน เปนตน

(2) พฒนาฝมอแรงงานใหมประสทธภาพและยกระดบมาตรฐานใหสงขน และจดตงศนยตลาดแรงงานภมภาคในเมองศนยกลาง เพอเผยแพรขาวสารอาชพและขาวสารตลาดแรงงาน และวเคราะหภาวะตลาดแรงงานเพอเสนอแนะแนวทางการศกษา และพฒนาฝมอ - แรงงานใหตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน

306

(3) ด าเนนการจดการสงแวดลอมเพอแกปญหามลพษและอนรกษ สงแวดลอมในเขตเมอง โดยศกษาจดท าแผนและวางแนวทางเพอควบคมและแกไขปญหามลพษจากแหลงน า น าทง ขยะมลฝอย เปนตน

(4) โครงการส าคญภายใตแผนงานน ไดแก โครงการศนยตลาด แรงงานภมภาคทนครสวรรค ราชบร สราษฎรธาน อบลราชธาน และสระบร โครงการกอตงสถาบนพฒนาฝมอแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลางทอบลราชธาน และโครงการพฒนาคณภาพ สงแวดลอมของเมองหลก 10 แหง

แผนการพฒนาฐานเศรษฐกจและอตสาหกรรมในเมองหลก

4. แผนการพฒนาฐานเศรษฐกจและอตสาหกรรมในเมองหลก ประกอบดวย

4.1 แผนงานสงเสรมอตสาหกรรม

(1) เพมหรอปรบปรงการใหสงจงใจทงในดานบรการสาธารณปโภค ตลอดจนการพจารณาเพมสทธประโยชนและหลกเกณฑการสงเสรมการลงทนแกอตสาหกรรมในสวนภมภาคเปนพเศษ ซงรวมทงขยายการสงเสรมการลงทนแกกจการขนาดกลางและขนาดยอมใหมากขน ตลอดทงสนบสนนการใหสนเชอตออตสาหกรรมในภมภาคใหมากขนดวย

(2) โครงการส าคญภายใตแผนงานน คอโครงการประกนสนเชอ อตสาหกรรมขนาดยอม โครงการเงนกดอกเบยต าแกอตสาหกรรมขนาดยอมในตางจงหวด โครงการสถาบนพฒนาอตสาหกรรมเครองจกรกลและโลหะการ โครงการสนบสนนผประกอบการอตสาห -กรรมในระดบจงหวด โครงการสงเสรมอตสาหกรรมขนาดยอมและในภมภาค และโครงการเพม ขดความสามารถและวางระบบขอมลของการพฒนาอตสาหกรรม

4.2 แผนงานสงเสรมและพฒนาการทองเทยว

(1) พฒนาการทองเทยวในเมองศนยกลางการทองเทยว 8 แหงใน ภมภาค ไดแก เชยงใหม พษณโลก นครราชสมา ระยอง กาญจนบร สราษฎรธาน-เกาะสมย สงขลา-หาดใหญ และภเกต โดย

(1.1) สนบสนนสวนทองถนใหอนรกษแหลงทองเทยวธรรมชาตไว โดยการน ากฎหมายทมอยแลว ไดแก พ.ร.บ.ควบคมอาคารฯ มาควบคมการใชทดนและการ กอสรางในแหลงทองเทยว พรอมทงใหสวนทองถนเปนผจดท าแผนพฒนาการทองเทยวของตน

(1.2) ปรบปรงบรการสาธารณปโภคและสาธารณปการขนาดเลกในแหลงทองเทยว เชน ถนน ทางเดน และทจอดรถ เปนตน

307

(1.3) สนบสนนการปรบปรงรปแบบและคณภาพของสนคาหตถกรรมพนบานในแหลงทองเทยว

(1.4) พฒนาระบบขาวสารและการประชาสมพนธดานการ ทองเทยวของเมองทงในประเทศและตางประเทศ

(1.5) โครงการทส าคญภายใตแผนงานน คอ โครงการอดหนนการปรบปรงสาธารณปโภค พฒนาสภาพภมทศน และสงอ านวยความสะดวกขนาดเลกในภมภาคเพอพฒนาแหลงทองเทยว โครงการสงเสรมการตลาดและการประชาสมพนธการทองเทยว และโครงการพฒนาและปรบปรงสนคาทระลกในแหลงทองเทยวส าคญ

4.3 แผนงานพฒนาระบบตลาดและขอมลขาวสารการตลาด

(1) สนบสนนการจดตงตลาดกลางของภาคเอกชน และการปรบปรงหรอใชประโยชนจากตลาดกลางและตลาดสนคาเกษตรทมอยแลว พฒนาระบบคลงสนคาและสนเชอตลาดสนคาเกษตรใชแทนการแทรกแซงตลาดทรฐใชเงนไปซอเพอประกนราคา รวมทงการพฒนาระบบขอมลขาวสารการผลตและการตลาด

(2) โครงการส าคญภายใตแผนงานน คอ โครงการศกษาและฝกอบรมการตลาดสนคาเกษตร โครงการสนบสนนตลาดกลางสนคาเกษตรของภาคเอกชนในนครสวรรค พจตร พษณโลก และโครงการพฒนาระบบขอมลขาวสารการผลตและการตลาด

แผนการจดระเบยบการใชทดน

5. แผนการจดระเบยบการใชทดน ประกอบดวย

5.1 เรงประกาศบงคบใชผงเมองรวมของเมองศนยกลางความเจรญทกแหง เสรมสรางขดความสามารถของสวนทองถนในการวางผงเมองและน าไปใชปฏบตใหเกดผล และ ปรบปรงเขตเทศบาลเมองใหสอดคลองกบเขตความเจรญทเปนจรง

5.2 น ามาตรการทางผงเมองมาใชปฏบตอยางเขมงวด เพอควบคมกจการ อตสาหกรรมใหอยในยานอตสาหกรรมทก าหนดตามผงเมอรวม โดยใหหนวยปฏบตยดเปนเงอนไขทส าคญในการออกใบอนญาต

308

แบงภาระความรบผดชอบและใชระบบผนกก าลงในการพฒนาเมองระหวาง รฐบาล สวนทองถน และรฐวสาหกจใหเหมาะสม และสงเสรมเอกชนเขาม สวนรวมในการพฒนาเมอง

6. แผนการแบงภาระความรบผดชอบ และใชระบบผนกก าลงในการพฒนาเมองนน ประกอบดวย

6.1 รฐบาลกลาง

(1) ปรบปรงกฎหมายและระเบยบขอบงคบเพอสงเสรมการพฒนาเมอง เชน การเพมสทธประโยชนและสงจงใจแกอตสาหกรรมในภมภาค การป รบปรง พ.ร.บ. เทศบาล พ.ศ. 2496 ใหกระจายอ านาจการบรหารและการคลงมากขน

(2) ใหความชวยเหลอทางวชาการแกสวนทองถน เพอเสรมสราง ขดความสามารถของสวนทองถนในการวางแผน จดเตรยมโครงการ และด าเนนการตามโครงการขนาดใหญ

(3) จดบรการทางสงคมทจ าเปนและประโยชนตนแกผยากจนในเมอง รวมถงการใชเงนอดหนนในการลงทนพฒนาบรการสาธารณสขของสวนทองถน

(4) รวมลงทนพฒนาบรการพนฐานกบสวนทองถน และรฐวสาหกจเฉพาะในสวนทจ าเปน โดยใหเงนอดหนนแกโครงการทเกดประโยชนตอภมภาคและประเทศโดยสวนรวมและมผลตอบแทนการลงทนต า

(5) ลดคาใชจายในการจดเกบภาษใหแกสวนทองถนลงจากรอยละ 5 เปนไมเกนรอยละ 3 ของรายไดการจดเกบ

6.2 สวนทองถน

กระจายอ านาจและหนาทรบผดชอบไปสสวนทองถน ใหมบทบาทในการ ลงทนพฒนามากขน และเพมขดความสามารถในการพงตนเอง โดยการปรบปรงฐานะการคลงและการบรหารงาน

(1) ปรบปรงโครงสรางและวธการจดเกบภาษบ ารงทองทและภาษโรง -เรอนใหทนสมย เปนธรรม เชน ประกาศหลกเกณฑขนต าในการประเมนคารายปของโรงเรอนแตละประเภท ปรบปรงอตราภาษทงสองประเภทใหมภาระภาษเทาเทยมกน และก าหนดเพดานชนสงต าไวเพอใหสวนทองถนก าหนดอตราไดเอง ตลอดถงการยกเลกการยกเวนภาษโรงเรอนส าหรบบาน ทอยอาศย

309

(2) ขยายฐานและปรบปรงโครงสรางของรายไดประจ าใหยดหยน เพอใหสวนทองถนสามารถก าหนดอตราการจดเกบใหสอดคลองกบความตองการเงนเพอจดบรการสาธารณะทแตกตางกนในแตละแหง

(3) เพมแหลงรายไดประเภทใหมๆ ทงจากภาษอากร คาธรรมเนยม และกจการพาณชย เชน ภาษทรพยากรธรรมชาต คาธรรมเนยมพฒนาทองถนจากยาสบ คาธรรม -เนยมผานทาง คาธรรมเนยมน าทวม และการระบายน า และคาธรรมเนยมจอดรถ

(4) ลดเงอนไขเงนกจากกองทนสงเสรมกจการของสวนทองถน ให สงเสรมการกเงนเพอพฒนาตนเอง รวมทงระดมเงนจากแหลงภายในและตางประเทศเพอน ามาพฒนาทองถน

(5) เพมประสทธภาพการบรหารและจดการของสวนทองถน โดย ปรบปรงระบบการวางแผน การงบประมาณ การบญช และการเงนของเทศบาลเมองศนยกลางความเจรญใหครบทกแหง และปรบปรงการบรหารงานคลงและการใชจายงบประมาณใหมประสทธภาพมากขน

(6) ใหสวนทองถนรบภาระลงทนบรการพนฐานในเขตเมอง โดย ยดหลกขดความสามารถทางการคลง หลกบรการทคมทน และผไดรบประโยชนรวมรบภาระ

6.3 รฐวสาหกจ

ก าหนดใหรฐวสาหกจจดบรการประปา ทอยอาศย โทรศพท และระบบการสอสารอยางทวถง และปรบปรงประสทธภาพการจดการและปรบราคาคาบรการใหเลยงตวเองได

6.4 เอกชน

สงเสรมใหเอกชนเขารวมกระบวนการพฒนาเมอง โดยรวมลงทนพฒนาบรการพนฐานตางๆ อาท บรการสอสารสาธารณะในทองถน กจการบนสายยอยและสนามบน ภมภาคทสรางใหม เปนตน

บทท 4 แผนพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก

ประเดนการพฒนา

1. ประเดนการพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก ประกอบดวย

1.1 กรงเทพมหานคร เปนศนยกลางความเจรญในทกดานเพยงแหงเดยวของประเทศ มอตราการขยายตวของประชากรสงมาก จนกอใหเกดความแออดตางๆ ตดตามมา ซงยากทจะแกไขใหปญหาหมดไปได และตองใชเงนลงทนสง เชน ปญหาการจราจรตดขด ปญหา น าทวม ปญหาขาดแคลนทอยอาศย และระบบบรการสาธารณปโภคตางๆ เปนตน จงจ าเปนตองด าเนนการยทธศาสตรการพฒนาฐานเศรษฐกจและฐานการจางงานใหม เพอกระจายความเจรญออกจากกรงเทพมหานครในลกษณะทจะเปนทางเลอกของกรงเทพมหานครใหได ซงโอกาสการพฒนานมอยในพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก กลาวคอ

(1) บรเวณมาบตาพด จงหวดระยอง ซงเปนจดททอสงกาซธรรมชาตจากอาวไทยมาขนฝ ง ท าใหมโอกาสทจะพฒนาอตสาหกรรมหลกจากการใชกาซธรรมชาตเปน วตถดบได

(2) บรเวณแหลมฉบง จงหวดชลบร เปนจดทมลกษณะภมประเทศ และธรรมชาตเอออ านวยตอการพฒนาทาเรอน าลก ส าหรบเปนทาเรอพาณชยหลกในอนาคตของประเทศได

1.2 การพฒนาอตสาหกรรมของประเทศ ยงคงกระจกตวอย ภายในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนหลก มผลตอการเพมปญหาความแออด กอใหเกดปญหาดาน มลภาวะและมขอจ ากดอนๆ ทท าใหไมสามารถด าเนนการผลตไดอยางมประสทธภาพ เชน ปญหาการขนสงวตถดบและสนคาหลายทอด ปญหาขาดแคลนระบบบรการพนฐานของรฐ เปนตน จง จ าเปนทจะตองด าเนนกลยทธการพฒนาแหลงทตงอตสาหกรรมหลกอยตดกบทาเรอน าลก พรอมบรการโครงสรางพนฐานใหสามารถด าเนนการผลตไดอยางมประสทธภาพ แขงขนกบตลาดโลกได

1.3 ประเทศไทยมระบบเศรษฐกจแบบเสรตองคาขายแงขนกบตลาดโลก โดยมมลคาสนคาน าเขาและสงออกรวมกนปละ 400,000 ลานบาท แตอาศยเพยงทาเรอพาณชยกรงเทพบนแมน าเจาพระยาเปนหลก ซงปจจบนกแออดมาก ท าใหการขนสงสนคาเขา-ออกประเทศเปนไปอยางขาดประสทธภาพและมอตราการสญเสยสง จงจ าเปนทจะตองพฒนาทาเรอน าลก เพอเปด

311

ประตใหมและน าประเทศเขาสระบบเทคโนโลยและวงจรการขนสงทางทะเลสายหลกของโลกใหไดตอไปในอนาคต

1.4 ในอดต ภาคเกษตรกรรมสามารถรองรบแรงงานจากจ านวนประชากรทเพมขนไดดวยการขยายพนทเพาะปลก แตปจจบนไมมพนทปาไมเหลอใหท าการขยายทางภาคเกษตร-กรรมไดอกตอไปแลว จงจ าเปนตองขยายฐานเศรษฐกจทางดานอตสาหกรรมและบรการ เพอสรางงานรองรบแรงงานและจ านวนประชากรทเพมขนในอนาคตตอไป

1.5 การพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก จะเนนการพฒนาชมชนและเมองใหมใหสอดคลองควบคไปกบการพฒนาอตสาหกรรมดวย ท งน โดยจะมการพฒนาบรการทางดานสงคมตางๆ เพอเอออ านวยใหคนสามารถน าครอบครวไปอยอาศยได และในทสดจะน าไปสการกระจายความเจรญออกจากกรงเทพมหานครไดอยางแทจรง

แนวนโยบายการพฒนา

2. แนวนโยบายการพฒนา ประกอบดวย

2.1 แนวนโยบายการพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก จ าเปนตองอาศยกจกรรมทางดานเศรษฐกจเปนตวน าการพฒนา โดยรฐเปนผรเรมแผนงานน และจะลงทน ลวงหนาดานการพฒนาโครงสรางพนฐานหลก เพอสรางโอกาสการลงทนของภาคเอกชนในดานอตสาหกรรมภายใตหลกการทวาส โครงการตางๆ จะตองมความเหมาะสมเปนไปไดทงในเชงเศรษฐกจ และคมคาเชงพาณชย ทงน ในระยะแรก รฐจะลงทนจ ากดเพยงพอทจะสนองความตองการของอตสาหกรรมทมความแนนอนกอน แตจะมความยดหยนสามารถลงทนขยายใหสอดคลองกบความตองการทเพมขนในอนาคตได

2.2 แนวนโยบายการพฒนา จะตองประสานเขากบมาตรการดานการวางผง-เมอง มาตรการดานการควบคมสภาวะสงแวดลอม และการพฒนาแหลงชมชน พรอมบรการสงคมตางๆ ทจ าเปน เชน โรงเรยน โรงพยาบาล สถานต ารวจ ตลาด ฯลฯ ควบคไปดวย เพอสรางแหลงชมชนและเมองใหมโดยมมาตรฐานเทยบเทากรงเทพมหานครทจะใหคนสามารถน าครอบครวไปอยอาศยได

2.3 ก าหนดเลอกพนทเปาหมายการพฒนา โดยค านงถงความเหมาะสมของสภาพพนทการใชประโยชนและสภาวะแวดลอม พรอมทงไดมการวางผงแมบทการใชทดนส าหรบแหลงอตสาหกรรมและชมชน การก าหนดมาตรการดานผงเมองรวมและผงเมองเฉพาะ เพอควบคมการพฒนาใหเหมาะสมกบสภาวะสงแวดลอม และสอดคลองกบโอกาสการพฒนาทมอย คอ

312

(1) บรเวณมาบตาพด จงหวดระยอง เปนแหลงนคมอตสาหกรรมหลก ทต งอยตดกบทาเรอน าลกส าหรบบรการขนถายสนคากอง พรอมบรการโครงสรางพนฐานหลกเพอสนบสนนการลงทนของภาคเอกชน

(2) บรเวณแหลมฉบง จงหวดชลบร เปนทตงทาเรอพาณชยหลก ส าหรบการขนถายสนคาประเภทบรรจต (คอนเทนเนอร) มเขตนคมอตสาหกรรมเพอการสงออกและอตสาหกรรมทไมมปญหาดานสงแวดลอม

(3) เมองและชมชนบรเวณใกลเคยง ประกอบดวย

- เมองชลบร เปนศนยกลางในเชงธรกจการคาและการบรหารงานภาครฐบาล

- เมองพทยา เปนศนยกลางธรกจการคา และการพาณชยควบคไปกบเปนเมองศนยกลางการทองเทยว

- เมองระยอง เปนศนยบรการ และฐานการศกษา และวจยดานเทคโนโลย

2.4 พฒนาอตสาหกรรมหลกในบรเวณมาบตาพด และอตสาหกรรมเพอการ สงออก อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมในพนทบรเวณแหลมฉบง ส าหรบในบรเวณมาบตา -พดนน ระยะแรกเปนอตสาหกรรมทเกยวเนองกบการใชกาซธรรมชาตเปนวตถดบ ซงปจจบนม โรงแยกกาซอยแลว ทงน โดยมงใหภาคเอกชนเปนผมบทบาทน าในดานการลงทน แตส าหรบ โครงการขนาดใหญ รฐจะเปนผรเรมสนบสนนและรวมลงทนดวย เชน โครงการป ยแหงชาต และโครงการปโตรเคมแหงชาต

2.5 ก าหนดมาตรการสนบสนนและสงเสรมการลงทนดานอตสาหกรรมของภาคเอกชน ทงมาตรการทจะเอออ านวยใหมการลงทนในพนทเปาหมายบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก และมาตรการทจะไมเอออ านวยใหเกดการลงทนในพนทบรเวณกรงเทพมหานครและปรมณฑล

2.6 สนบสนนใหมการวางระบบองคกรใหมส าหรบการพฒนาพนทเฉพาะ เพอบรหารแผนงานพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก ใหเปนไปไดอยางมประสทธภาพ ทงน โดยรวมถงการกระจายระบบบรหารดานบรการโครงสรางพนฐาน ใหภาคเอกชนเขามารวมมบทบาทมากยงขน

313

2.7 ก าหนดใหมการศกษาดานสงแวดลอม ทงส าหรบพนทสวนรวมและราย โครงการ พรอมทงมระบบการตดตามประเมนผลดานสงแวดลอมตงแตกอนเรมการพฒนา และจะด าเนนการตรวจสอบ ตดตามและควบคมสภาวะแวดลอมตลอดไปอยางใกลชด

แผนงานการพฒนา

3. การพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออกส าหรบบรเวณมาบตาพด จงหวดระยอง และบรเวณแหลมฉบง จงหวดชลบร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทผานมานน สวนใหญเปนการด าเนนการในขนตอนของการศกษาจดท ารายงานความเหมาะสม และการออกแบบ รายละเอยดทางวศวกรรมของโครงการดานโครงสรางพนฐานตางๆ เพอใหพรอมทจะเรมการกอสรางในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 นได โดยมโครงสรางพนฐานหลกบางโครงการทไดกอสรางเสรจไปแลวในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 คอ โครงการทอสงน าดอกกราย-มาบตาพด และทางรถไฟสายฉะเชงเทรา-สตหบ

ดงนน เปาหมายของการพฒนาตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จะประกอบดวย

3.1 พนทบรเวณมาบตาพด พฒนาเปนแหลงทตงอตสาหกรรมหลก มทาเรอ น าลกอยตดกบเขตอตสาหกรรม ใหสามารถบรการขนถายวตถดบประเภทสนคากองไดอยางม ประสทธภาพ พรอมบรการโครงสรางพนฐานทจ าเปนอนๆ เพอสรางโอกาสการลงทนใหเกดขนในลกษณะทจะแขงขนกบประเทศอนๆ ในภมภาคนได กลาวคอ

(1) ทาเรออตสาหกรรมมาบตาพด เปนทาเรอน าลกส าหรบการขนถายสนคากองเปนหลก สามารรบเรอขนาด 140,000 ตนไดตลอดป

การพฒนาระยะแรก ก าหนดกอสรางใหแลวเสรจ สามารถรบเรอขนาด 60,000 ตนไดกอนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย

- ทาเทยบเรอส าหรบสนคากอง 2 ทา และส าหรบสนคา ทวไป 1 ทา

- เขอนกนคลน ความยาว 1,760 เมตร

- ความลกรองน า 12.5 เมตร

(2) นคมอตสาหกรรมและชมชนมาบตาพด การพฒนาระยะแรกก าหนดกอสรางใหแลวเสรจครอบคลมพนทประมาณ 8,000 ไร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

314

(3) ทางรถไฟสายสตหบ-มาบตาพด ก าหนดกอสรางเพอเชอมเขตนคมอตสาหกรรมมาบตาพดเขากบทางรถไฟสายฉะเชงเทรา-สตหบ ความยาว 24 ก.ม. ใหแลวเสรจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(4) ระบบสอสาร/โทรคมนาคม/ไฟฟา ก าหนดเรมด าเนนการและใชงานไดในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ใหสอดคลองและเพยงพอกบความตองการของอตสาหกรรมหลกและชมชนทเกดขนในบรเวณพนทเปาหมายมาบตาพด

(5) การพฒนาเคหะชมชน ก าหนดนโยบายกอสรางในชวงแผน พฒนาฯ ฉบบท 6 ใหสอดคลองกบแผนพฒนาอตสาหกรรมหลกในระยะแรก โดยรฐจะด าเนนการ กอสรางทพกอาศยส าหรบแรงงานทจะอพยพเขามาอยอาศยพรอมครอบครวบรเวณมาบตาพด ในขณะเดยวกนกจะสนบสนนใหภาคเอกชนลงทนควบคไปดวย

(6) การพฒนาการศกษาและสงคม ก าหนดเรมพฒนาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมหลกและชมชนในบรเวณมาบตาพด ซงประกอบดวย แผนงานพฒนาการศกษา แผนงานพฒนาแหลงชมชน แผนงานพฒนาสาธารณสข แผนงานพฒนาความปลอดภยในชวตและทรพยสน แผนงานการพฒนาองคกรการบรหารทองถน

3.2 พนทบรเวณแหลมฉบง พฒนาทาเรอพาณชยน าลกเพอน าประเทศเขาส วงจรระบบขนสงทางทะเลของโลก และสอดคลองกบเทคโนโลยการขนสงสนคาประเภทบรรจต (สนคาคอนเทนเนอร) พรอมเขตนคมเพอการสงออก ศนยพาณชยกรรม และเขตนคมอตสาหกรรมส าหรบอตสาหกรรมทไมมปญหาดานสงแวดลอม กลาวคอ

(1) ทาเรอพาณชยแหลมฉบง เปนทาเรอน าลกส าหรบการขนถาย สนคาคอนเทนเนอรเปนหลก สามารถรบเรอขนาด 140,000 ตนไดตลอดป

การพฒนาระยะแรก ก าหนดกอสรางใหแลวเสรจสามารถรบเรอ สนคาคอนเทนเนอรขนาด 2,000 TEU (ประมาณ 30,000 ตน) ไดกอน ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย

- ทาเทยบเรอส าหรบสนคาคอนเทนเนอร 3 ทา ทาสนคาเกษตร 1 ทา ทาขนสงน าตาล 1 ทา และทาสนคาทวไป 1 ทา

- เขอนกนคลนยาว 1,300 เมตร

- ความลกรองน า 12.5 เมตร

315

(2) นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง การพฒนาระยะแรกก าหนดกอสรางใหแลวเสรจ ครอบคลมพนท 1,790 ไร ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ประกอบดวย เขตนคมอตสาห-กรรมทวไป 1,367 ไร และเขตนคมอตสาหกรรมเพอการสงออก 423 ไร

(3) ทอสงน าหนองคอ-แหลมฉบง ก าหนดกอสรางใหแลวเสรจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอสงน าแกทาเรอแหลมฉบง นคมอตสาหกรรมแหลมฉบง และชมชนบรเวณใกลเคยง ประกอบดวย

- ทอสงน าขนาดเสนผาศนยกลาง 0.90 เมตร ระยะทาง 14 กโลเมตร

- สามารถสงน า

(4) ทางรถไฟสายศรราชา-แหลมฉบง ก าหนดกอสรางใหแลวเสรจในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอเชอมเขตนคมอตสาหกรรมแหลมฉบง และทาเรอกบทางรถไฟสายฉะเชงเทรา-สตหบ

(5) ระบบสอสาร/โทรคมนาคม/ไฟฟา ก าหนดเรมพฒนาในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ใหสอดคลองและเพยงพอกบความตองการอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอม และชมชนทเกดในบรเวณพนทเปาหมายแหลมฉบง

(6) การพฒนาเคหะชมชน ก าหนดนโยบายการพฒนาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยสงเสรมใหเอกชนมาลงทนกอสรางทพกอาศยส าหรบแรงงาน และครอบครวทจะอพยพเขามาในบรเวณพนทเปาหมายแหลมฉบง โดยรฐจะเปนผจดเตรยมโครงสรางพนฐานหลกทจ าเปนส าหรบแหลงชมชนให

(7) การพฒนาการศกษาและสงคม ก าหนดเรมพฒนาในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอสนบสนนการพฒนาอตสาหกรรมและทาเรอในบรเวณพนทเปาหมายแหลมฉบง ซงประกอบดวย แผนงานพฒนาการศกษา แผนงานพฒนาแหลงชมชน แผนงานพฒนา สาธารณสข แผนงานพฒนาความปลอดภยในชวตและทรพยสน และแผนงานการพฒนาองคกรการบรหารงานทองถน

3.3 โครงการสนบสนนอนๆ เปนโครงการตามแผนพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก ทสนบสนนใหการพฒนาพนทเปาหมายทง 2 บรเวณมประสทธภาพยงขน ประกอบดวย

316

(1) ทางรถไฟสายฉะเชงเทรา-สระบร ก าหนดเรมกอสรางในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอเชอมตอระบบทางรถไฟสายเหนอและสายตะวนออกเฉยงเหนอกบสายตะวน-ออก โดยไมตองผานกรงเทพมหานคร ระยะทางประมาณ 85 กม.

(2) การควบคมสภาวะแวดลอม จากการประกอบกจการอตสาหกรรม ก าหนดด าเนนงานตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยด าเนนการตรวจสอบ ตดตาม และ ควบคมสภาวะแวดลอมในบรเวณพนทชายฝ งทะเลตะวนออกอยางใกลชด

317

บทท 5 การเตรยมการพฒนาพนทเศรษฐกจใหมบรเวณอนๆ

1. นอกเหนอจากการพฒนาเมองศนยกลางความเจรญในภมภาค และการพฒนาพนท

บรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก เพอใหมการกระจายความเจรญทางเศรษฐกจจากกรงเทพมหานครไปสสวนภมภาค และเกดความสมดลยงขนแลว ทางเลอกอกทางหนงไดแกการเตรยมการพฒนา พนทเศรษฐกจใหมบรเวณอนๆ ซงในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 น ภาคใตจะเปนพนททมโอกาสในการพฒนาไดในโอกาสตอไป

ประเดนการพฒนา

2. ประเดนการพฒนาพนทเศรษฐกจใหมบรเวณอนๆ ทส าคญ ประกอบดวย

2.1 ภาคใตมท าเลทตงเหมาะสมทางดานภมศาสตร และมความอดมสมบรณทางดานทรพยากรธรรมชาต ครอบคลมพนทและจ านวนประชากรประมาณรอยละ 13-14 ของประเทศจงเปนพนททจะเปนฐานเศรษฐกจใหม และฐานการจางงานใหมอกบรเวณหนงของประเทศ ทจะชวยกระจายความเจรญออกจากกรงเทพมหานครและปรมณฑลไดบาง

2.2 สภาพพนทมชายฝ งทะเลทงสองดาน คอ ชายฝ งทะเลอนดามนดานตะวน-ตกและอาวไทยดานตะวนออกนน สามารถพฒนาเปนศนยกลางการตดตอคาขายกบนานาชาตได นอกเหนอจากพฒนาอตสาหกรรมบนพนฐานของทรพยากรธรรมชาตทมอย เชน ดบก ยางพารา ปาลมน ามน ประมง ฯลฯ และโอกาสการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวทส าคญทสดของภมภาคนไดในอนาคต

วตถประสงค

3. จากศกยภาพการพฒนาดงกลาวแลว จงควรจะมการเตรยมการพฒนาภาคใตอยางเปนระบบ โดยมวตถประสงคหลกดงน

3.1 เพอมงเปดระบบเศรษฐกจของประเทศสการคา และการแขงขนกบ นานาชาตไดมากขน

3.2 เพอมงกระจายการพฒนาอตสาหกรรมไปสพนทชายฝ งทะเลภาคใตโดยสามารถเชอมโยงการพฒนาเขากบพนทสวนอนของประเทศได รวมทงพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก

318

3.3 เพอเพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาต ควบคไปกบการรกษา คณคาทางสงแวดลอมใหสามารถใชประโยชนไดในระยะยาว

แนวนโยบายการพฒนา

4. แนวนโยบายการพฒนา ประกอบดวย

4.1 แนวนโยบายการพฒนาภาคใตนน จะตองอาศยท าเลทต งอนเหมาะสม โดยมเมองสงขลา-หาดใหญเปนศนยกลางเศรษฐกจและการบรหารของภาคใตทงหมด และเปดความเชอมโยงระหวางชายฝ งทะเลอนดามน ซงมจงหวดภเกตเปนศนยกลางและชายฝ งทะเลดานอาวไทย ซงมจงหวดสราษฎรธานเปนศนยกลางเขาดวยกนอยางเปนระบบ ดวยระบบคมนาคมขนสงทม ประสทธภาพ

4.2 ก าหนดพนทเปาหมายการพฒนา ประกอบดวย

(1) พนทภาคใตตอนบน เปนฐานเศรษฐกจใหมและศนยกลางการ ตดตอคาขายกบนานาชาต ครอบคลมพนทประมาณ 22,000 ตารางกโลเมตร ประกอบดวย 4 จงหวด คอ สราษฎรธาน ภเกต พงงา และกระบ

(2) พนทลมน าทะเลสาบสงขลา เปนแหลงทรพยากรธรรมชาตและแหลงน าจดส าคญทจะเปนฐานสนบสนนการพฒนาภาคใต ครอบคลมพนทประมาณ 9,570 ตารางกโลเมตร ประกอบดวย จงหวดพทลงทงจงหวด จงหวดสงขลา 6 อ าเภอ 2 กงอ าเภอ คอ อ.เมองสงขลา หาดใหญ สะเดา รตนภม ระโนด สทงพระ กง อ .กระแสสนธ และนาหมอม จงหวดนครศรธรรมราช 2 อ าเภอ คอ อ.ชะอวด และหวไทร

(3) พนทลมน าปากพนง ไดแก บรเวณจงหวดนครศรธรรมราช ซงเปนแหลงผลตขาวทส าคญของภาคใต ครอบคลมพนทประมาณ 1.07 ลานไร ประกอบดวย อ าเภอ ชะอวด หวไทร เชยรใหญ ปากพนง อ าเภอเมอง และบางสวนของอ าเภอรอนพบลย

แผนงานการพฒนา

5. ในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การพฒนาพนทภาคใตสวนใหญอยในขนการศกษาจดท ารายงานความเหมาะสมเบองตน และไดเรมด าเนนการกอสรางบางโครงการแลว คอ เขอนเชยวหลาน ทาเรอน าลกสงขลาและภเกต ส าหรบในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะเปนการเตรยมการพฒนาตามขนตอนตอไปในดานตางๆ คอ

5.1 การพฒนาโครงสรางพนฐาน ไดแก เสนทางสายเชอมโยงภเกต -สราษฎรธาน และทาเรอน าลกขนอม

319

5.2 การพฒนาเมอง ไดแก การประปาเมองภเกต สราษฎรธาน -พนพน และสงขลา-หาดใหญ การพฒนาเมองและควบคมการใชทดนในเมอง

5.3 การพฒนาอตสาหกรรม ไดแก นคมอตสาหกรรมภาคใตหาดใหญ การก าหนดเขตอตสาหกรรมทาเรอน าลกสงขลา และการศกษาการแปรรปผลผลตทางการเกษตรทพทลง

5.4 การพฒนาการทองเทยว ไดแก การพฒนาและสงเสรมการทองเทยวแบบผสมผสานบรเวณ กระบ-พงงา-ภเกต สราษฎรธาน-เกาะสมย สงขลา-หาดใหญ-ทะเลสาบสงขลา และบรเวณนครศรธรรมราช-ขนอม-สชล-แหลมตะลมพก

5.5 การพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก การปลกยางพนธดทดแทนการพฒนาปาลมน ามน การพฒนาทดนและพนทเหมองแรเกา การจดการดานสงแวดลอม การเพาะเลยงสตวน าเชงพาณชยในทะเลสาบสงขลา เขอนกนน าเคมทะเลสาบสงขลา ศนยขอมลขาวสารดานสงแวดลอมน าทะเลสาบสงขลา การสขาภบาลหาดใหญ และการพฒนาระบบ ชลประทานและการเกษตรแผนใหม เพอเพมผลผลตทางการเกษตรในพนทลมน าปากพนง

บทท 6 ระบบบรหารงานพฒนาเมองและพนทเฉพาะ

ระบบบรหารงานพฒนาเมองและพนทเฉพาะ ประกอบดวย

1. วตถประสงค

(1) เพอแปลงแผนไปสการด าเนนงานใหบงเกดผลส าเรจ ตามนโยบายและ เปาหมายการพฒนาเมองทวางไว

(2) เพอผนกความรวมมอระหวางรฐบาล สวนทองถน รฐวสาหกจ และเอกชนอยางเปนระบบ

(3) เพอประสานการพฒนาเมองกบชนบท และระหวางเมองกบพนทเศรษฐกจเฉพาะใหสนบสนนและขยายผลการพฒนาไปสชนบทอยางทวถง

2. แนวทาง

(1) การพฒนาเมอง

(1.1) ใหมการจดตงคณะกรรมการประสานการพฒนากรงเทพมหานครและปรมณฑล และคณะกรรมการประสานการพฒนาเมองภมภาคขนเปนองคกรรองรบการถายทอด และประสานงานระหวางระดบนโยบายกบหนวยปฏบตในสวนกลางไปสสวนภมภาคและทองถน

(1.2) ขยายบทบาทของ “คณะกรรมการพฒนาจงหวด” ใหครอบคลมถงการด าเนนงานพฒนาเมอง

(1.3) ทบทวนและปรบปรงโครงสรางของคณะกรรมการ และ /หรอ คณะอนกรรมการทเกยวของกบการพฒนาเมอง ใหสอดคลองกบระบบบรหารงานทจดตงขนใหม

(1.4) ปรบปรงแกไขกฎหมาย ระเบยบ และค าสงทเปนปญหา และอปสรรคตอการจดบรการสาธารณะและกระบวนการพฒนาเมอง โดยเฉพาะการลงทนเพอขยายการผลต และการสรางงานของผประกอบการเอกชน

(2) การพฒนาพนทเฉพาะหรอพนทเศรษฐกจใหม

321

(2.1) พจารณาจดตงองคกรถาวรทมฐานะเปนนตบคคล และมเอกภาพในการบรหารงาน เพอใหสามารถบรหารงานการพฒนาในพนทเฉพาะหรอพนทเศรษฐกจไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ทงน โดยใหเรมจากการบรหารงานพฒนาพนทบรเวณชายฝ งทะเลตะวนออก

(2.2) ก าหนดใหองคกรถาวรดงกลาว มหนาทรบผดชอบงานในลกษณะของการพฒนาพนทเฉพาะ กลาวคอ ก าหนดแผนการพฒนาพนทเฉพาะ ก าหนดโครงการและแผนปฏบตการประสานแผน และประสานการปฏบตงานระหวางหนวยราชการ รฐวสาหกจ และเอกชนทเกยวของ รวมทงท าหนาทตดตามประเมนผลการปฏบตงานใหเปนไปตามนโยบาย และเปาหมายการพฒนาพนทเฉพาะแตละแหง

บทท 1 บทน ำ

1. การพฒนาชนบท เปนนโยบายหลกทส าคญยงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 โดยถอเปนกระบวนการพฒนาทจกตองกระท าตอเนองอยางไมขาดตอน สบตอจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ซงสนสดลงในขณะทแผนพฒนาชนบทก าลงขยายขอบเขตการด าเนนการทไดรบผลเปนทนาพอใจใหครอบคลมพนทเปาหมายทวประเทศ การพฒนาชนบทไดรบการจดล าดบความส าคญไวสงยงจากรฐบาลในชวงระยะเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และจะมงเนนใหความส าคญมากยงขนไปอกในชวงของการด าเนนงานตอเนองในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยจะปรบปรงกลยทธ เปาหมาย ตลอดจนมาตรการตางๆ ใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไปในทางทดขนอนเปนผลมาจากการด าเนนการทผานมา และในขณะเดยวกนกจะน าบทเรยนและอปสรรคทไดรบเปนบางสวนมาแกไขปรบปรงเพอใหการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 เปนไปอยางมประสทธภาพตรงเปาหมายและสามารถแกไขปญหาความยากจนในชนบท ตลอดจนยกระดบความเปนอยของประชาชนในชนบทไดอยางจรงจง สามารถกระจายความเจรญใหเกดความสมดลยและทวถงใหมากทสดเทาทจะเปนไปได

2. อยางไรกด แมจะถอไดวาแผนพฒนาชนบทยากจนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 5 ไดประสบผลส าเรจเปนทนาพอใจ กลาวคอแผนพฒนาชนบทยากจนเปนแผนงานทไดรบการแปลงไปสการปฏบตไดใกลเคยงกบเปาหมายทก าหนดไวมากทสดไมวาจะเปนการจดสรรงบประมาณ การจดโครงการลงพนทเปาหมาย และผลประโยชนทประชาชนไดรบจากการด าเนนโครงการกตาม แตกอาจพจารณาไดวาการด าเนนงานทผานมาไดรบความส าเรจนาพอใจในการแกปญหาความยากจนในชนบทไดระดบหนง และเปนเพยงการด าเนนงานในพนทเปาหมายจ ากด ซงคนในชนบทโดยทวไปแลวกยงมปญหาทควรจะไดรบการพฒนาอยางทวถงเชนกน ดงนนการขยายขอบเขตการพฒนาชนบท ใหครอบคลมพนทท วประเทศในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 จงเปนการปรบปรงแนวทางการพฒนาใหแกคนในชนบทอยางทวถงและ เทาเทยมกน

3. เพอใหบรรล เจตนารมยและเปาประสงคดงกลาว แผนพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงไดปรบเปลยนกลยทธและแผนปฏบตการใหม โดยใหพจารณาน าเอาปญหาทแทจรงของคนในชนบท ซงแตกตางกนไปในแตละภมภาคและแตละพนท เปนตวก าหนดพนทปฏบตการและจดล าดบความส าคญของพนทเรงรดการพฒนาในทกภาคทวประเทศ โดย

323

แบงเปนเขตชนบทลาหลง และกาวหนา โดยรฐจะทมเททรพยากรลงในเขตพนทลาหลงและปานกลางเปนหลก และจะสนบสนนใหภาคเอกชนมาลงทนในเขตกาวหนาใหมากยงขน ทงนเพอใหเปนไปตามนโยบายสวนรวมของการพฒนาทจะลดบทบาทของภาครฐลงในสวนทเอกชนสามารถจะเขามามสวนรวมและด าเนนการเองได

4. กลาวโดยทวไป ทศทางของแผนพฒนาชนบทในชวงแผนฯ 6 มลกษณะทเดนส าคญอย 2 ประการ คอ ประการแรก มงเนนใหมการขยายขอบเขตของการพฒนาชนบทใหครอบคลมทวประเทศ โดยจะน าเอาปญหาของคนในชนบททเผชญอยจรงมาก าหนดพนทปฏบตการ ไมวาจะเปนปญหาขนพนฐานดานความยากจน ความเจบไขไดปวย ความไมร และปญหาทงทางดานการผลตและการตลาด ซงมผลกระทบตอรายไดและการสรางงานเปนอยางมาก ประการทสอง มงเนนใหประชาชนไดเขามามบทบาทและมสวนรวมในการแกไขปญหาของตนเองและชมชนใหมากขน ทงนเพอลดบทบาทและกจกรรมของภาครฐลงในสวนทประชาชนสามารถจะด าเนนการเองไดและชวย ตนเองได

5. การปรบปรงกลยทธการพฒนาทจะใหประชาชนและภาคเอกชนไดมบทบาทในการแกไขปญหาของตนเองและชมชนเพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขนนน จะประกอบดวยการเสรมสรางความเขมแขงขององคกรประชาชนในระดบหมบานและต าบล ใหมความสามารถในดานการวางแผนและการจดการแกไขปญหาประชาชนในหมบานและต าบล ใหมความสามารถในดานการวางแผนและการจดการแกไขปญหาของชมชนมากขน การสนบสนนการระดมทรพยากรในทอง-ถนเพอการพฒนาในรปของกองทนตางๆ และการสงเสรมใหประชาชนแกไขปญหาของตนเองและชมชนในสวนทสามารถกระท าไดดวยตนเอง โดยใชเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน หรอ จปฐ . เปนเครองมอ รวมทงการสนบสนนใหภาคเอกชนไดเขามามบทบาทรวมกบรฐในการพฒนาชนบทมากขนดวย โดยรฐจะลดบทบาทลงมาเปนผสงเสรมและสนบสนน ตลอดจนกระตนใหเกดการพฒนาในลกษณะนใหกวางขวางขน

6. ในการด าเนนการพฒนาตามแผนพฒนาชนบทในชวงแผนฯ 6 จะยงคงยดระบบการบรหารงานพฒนาชนบทภายใตระบบ กชช. เปนหลก เหมอนเชนทไดด าเนนการมาในชวงแผนทแลว แตจะปรบปรงกลไกการบรหารและการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ ทงในระดบสวนกลางและสวนภมภาคใหมประสทธภาพมากขน รวมทงการพฒนาระบบขอมลเพอเปนเครองมอในการบรหารงานพฒนาชนบทอยางเปนระบบ นอกเหนอจากนยงมงประสานเปาหมายในการพฒนาชนบททงดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงเขาไวดวยกน ทงหมดนเพอน าไปสการปรบบทบาทของภาครฐใหท าหนาทเปนเพยงผสนบสนนและใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการพฒนาชนบทมากขน

7. ภายใตวตถประสงคและทศทางการพฒนาชนบทดงกลาวขางตน แนวทางการพฒนาจะใหความส าคญกบกการแกปญหาทางดานการด ารงชวตแลชะการประกอบอาชพของชาว

324

ชนบท ควบคไปกบการเสรมสรางโอกาสในการเพมผลผลต ซงจะกอใหเกดรายไดและการจางงานโดยเนนแนวทางทส าคญ 4 ประการ คอ

(1) การพฒนาปจจยพนฐานทางดานการผลตและการตลาดในชนบท

(2) การเพมประสทธภาพและความสามารถของรฐในการแกปญหาของชาวชนบท

(3) การปรบปรงกลไกการบรหารงานพฒนาชนบทใหมการผนกก าลงทกๆ ฝายอยางเปนระบบครบวงจร

(4) การเพมการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชนในการพฒนาชนบท

8. ในการแปลงแนวทางการพฒนาชนบททง 4 ประการมาสการปฏบต จ าเปนตองจดท าแผนงานรองรบซงแยกออกไดเปน 3 กลมไดแก

(1) กลมแผนงานทด าเนนการโดยหนวยงานของรฐภายใตความรวมมอของประชาชน ไดแก แผนงานของหนวยงาน 5 กระทรวง คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสาหกรรมและกระทรวงศกษาธการ

(2) กลมแผนงานทด าเนนการโดยประชาชนหรอภาคเอกชนเปนสวนใหญและรฐเปนเพยงผสนบสนน ไดแก แผนงานสรางงานในชนบท แผนงานพฒนาคณภาพชวตของประชา -ชนในชนบทตามเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.) แผนงานกองทนพฒนาชนบท และแผนงานของภาคเอกชน

(3) แผนงานสนบสนนทางดานการบรหารงานพฒนาชนบท ทงทางดานการ ฝกอบรมและนเทศงานใหแกผปฏบตในเรองของการจดท าแผนและการตดตามประเมนผลการพฒนาชนบท

ทงน ไดมการก าหนดวงเงนงบประมาณของทง 3 แผนงาน ส าหรบการด าเนนงานในป 2530 เปนวงเงนทงสนประมาณ 15,000 ลานบาท สวนการจดสรรงบประมาณ 2531-2534 ใหมการประมาณการเปนรายป โดยยดสดสวนงบประมาณป 2530 เปนเกณฑ

บทท 2 ผลการด าเนนงานและประเดนการพฒนา

1. การพฒนาชนบทในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 1-4 กลาวไดวา ผลของการพฒนายงไมกระจายไปสประชาชนทยากจนในชนบทอยางทวถง ทประจกษอยางชดเจนกคอประชา-ชนในชนบทของแตละชมชนเปนจ านวนไมนอยยงคงเผชญอยกบปญหาขนพนฐานทเปนตนเหตและรากเหงาของความยากจนอย โดยมไดรบการแกไขในรปแบบและวธการทเหมาะสม ปญหาขน พนฐานดงกลาวกคอ ภาวะการขาดแคลนอาหารการกน การมโรคภยไขเจบ มสภาพอนามย เสอมโทรมและดอยในความรความสามารถและการศกษา ปญหาทงหมดดงกลาวนเปนสาเหตส าคญทปดกนโอกาสประชาชนทยากจนในการปรบปรงคณภาพชวตของครอบครวหรอของชมชนใหดขน สภาพทกลาวมาน เปนผลสบเน องมาจากนโยบายการพฒนาประเทศในอดตทผานมากอนแผนพฒนาฯ ฉบบท 5

2. ดงนน แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จงใหความสนใจตอการพฒนาชนบทอยางจรงจง โดยใหเรงรดด าเนนการในเขตพนทลาหลง ซงก าหนดไวเปนพนทเปาหมายเพอการพฒนารวม 288 อ าเภอ และกงอ าเภอ 12,562 หมบาน ใน 38 จงหวดทวประเทศ ขณะเดยวกนกไดจดโครงการเพอแกปญหารวม 32 โครงการ และจดระบบบรหารงานโดยผนกก าลงกระทรวงหลก ไดแก กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงสาธารณสข เขาด าเนนการในทกระดบจนถงในระดบพนทเปาหมาย เปนผลใหชวตความเปนอยของประชาชนในชนบทดขนกวาในระยะเวลากอนลงมอพฒนาอยางเหนไดชดเจน โดยเฉพาะอยางยง สามารถสราง โรงพยาบาลอ าเภอไดครบ 288 แหง ในพนทเปาหมายและสถานอนามยต าบลครบทกต าบล ควบคไปกบการพฒนาสาธารณสขมลฐาน และการระวงรกษาโรค ซงท าไดกวารอยละ 80 ของพนท เปาหมาย ทางดานการท ามาหากน ประชาชนในเขตชนบทยากจนไดรบการพฒนาทางดานการเกษตรแผนใหมกวา 6 หมนครวเรอน และมท านบปลาและแหลงน าเลยงปลาประจ าหมบานเพมขนถง 2,655 แหง ท าใหมอาหารโปรตนจากปลารบประทานมากขน นอกจากน ยงไดรบการบรรเทาความเดอดรอนจากการขาดแคลนโค-กระบอในการท านา โดยสามารถยมโค-กระบอไดจากธนาคารโค-กระบอ ถง 2 หมนครวเรอน สวนทางดานการศกษานน กสามารถชวยลดจ านวนผไมรหนงสอในเขตชนบทไดจ านวนถงประมาณ 300,000 คน

3. อยางไรกด แมวาการเรงรดพฒนาชนบทอยางเตมความสามารถในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จะไดผลคบหนาไปมากดงกลาวแลวกตาม แตกยงมประเดนปญหาตางๆ หลงเหลออย และจะตองด าเนนการตอไปในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ดงน คอ

326

3.1 การบรหารงานพฒนาชนบททไดด าเนนการมาในชวงตนแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จนถงปลายแผนฯ ไดกอใหเกดรปแบบของการบรหารงานพฒนาอยางเปนกระบวนการ และมประสทธภาพมากยงขนตามล าดบ ไมวาจะเปนเรองของความพยายามลดความซ าซอนของหนวยงานรบผดชอบการพฒนาชนบท การปรบระบบการท างานทยดระบบแผนงานเปนหลก ตลอดจนการก าหนดบทบาทและความรบผดชอบขององคกรบรหารการพฒนาในระดบชาต ระดบจงหวด ระดบอ าเภอ และในระดบต าบลและหมบาน แตอยางไรกด ในทางปฏบตกยงมปญหาอกหลายประการทจะตองไดรบการแกไขนบตงแตการจดรปแบบองคกรทจะใหมเอกภาพและมประสทธภาพในการท างานมากขน การหารปแบบของการประสานโครงการจากหนวยงานตางๆ ใหอ ย ใ น ร ป แผนงานทชดเจน การเพมประสทธภาพและประสทธผลในการพฒนาบคคลทเกยวของในระบบการบรหารงานพฒนาชนบทในทกระดบ และทส าคญ คอ การเรงรดพฒนาระบบขอมล เพอใชเปน เครองมอในการบรหารงานพฒนาชนบทใหมประสทธภาพมากขน ทงในแงของความรวดเรวของการจดหาขอมล การประมวลผลและวเคราะหขอมลเพอการตดสนใจของผบรหารในระดบตางๆ และความจ าเปนทจะตองมขอมลเปนอนหนงอนเดยวกน เพอชวยใหการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ ลดความสบสนและความสญเปลาในการปฏบตงานของรฐ

3.2 การพฒนาทรพยากรทดน แหลงน า การคมนาคมและการผลตในเขตชนบทไดมการด าเนนงานตอเนองกนมาในแผนพฒนาฯ ทกฉบบ แตยงปรากฏวาการแกไขปญหาเกยวกบทดนท ากนของราษฎรในชนบท ทงในเรองดนเปรยว ดนเคม การชะลางพงทะลายและความเสอม -โทรมของทดน ไดมความคบหนาไปนอยมากในระยะกอนแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ในขณะททดน ท ากนสวนใหญยงคงมปญหาอยอกเปนจ านวนมาก ทดนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอกวา 17 ลานไร ยงอยในสภาพเปนดนเคม ทดนกวา 29 ลานไร ทวประเทศยงประสบกบการสญเสยความสมบรณของดน เปนตน ซงปญหาตางๆ เหลาน เปนเรองจ าเปนทจะตองลดหรอแกไขใหไดอยางจรงจง นอกจากนนแลว ในดานการมทดนเปนของตนเองของราษฎรในชนบทกเปนปญหาส าคญทมผลกระทบตอฐานะความเปนอยและการประกอบอาชพ เกษตรกรเปนจ านวนกวาลานครวเรอนยงคงถอครองกรรมสทธในทดนภายใตเอกสารทยงไมใชโฉนดทดนและราษฎรอกประมาณ 3,683 หมบานทกระจายอยทวทกภาคของประเทศมจ านวนครวเรอนเกน 8 ครวเรอนขนไป ไมมทดนท ากนเปนของตนเอง และตองเชาทดนท ากน รวมทงราษฎรทท ามาหากนอยในเขตปาสงวนแหงชาตหรอเขตปาไมถาวร ถกจดวาเปนผบกรกทผดกฎหมายดวย อยางไรกตามการแกไขปญหาเหลานไดด าเนนการมาบางแลวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 และมความจ าเปนตองด าเนนงานตอเนองในแผนพฒนาฯ ฉบบตอไป โดยเฉพาะอยางยงในเรองการจ าแนกประเภททดนอยางละเอยดในเขตปาไมถาวรและเขตปาสงวนแหงชาต เพอวางรากฐานการแกไขปญหาการใชทดน ตลอดจนการเรงรดการออกโฉนดทดน

327

3.3 ในดานการพฒนาแหลงน าเพอการเกษตรและแหลงน ากนน าใช และดานการคมนาคมตางๆ รฐไดลงทนพฒนาปรบปรงและกอสรางแหลงน าใหมไปแลวเปนจ านวนมากตลอดระยะเวลาของแผนพฒนาฯ ทง 5 ฉบบทผานมา แตกยงพบวาราษฎรในชนบทบางสวนยงประสบปญหาการขาดแคลนน า โดยเฉพาะอยางยงในฤดแลงและปญหาการคมนาคมสอสารตางๆ อยอกหลายหมบาน ดงเชนการส ารวจขอมลในระดบหมบานของศนยประสานการพฒนาชนบท แหงชาต พบวาหมบานจ านวน 3,824 หมบาน กระจายอยทวทกภาคของประเทศ มปญหาขาดแคลนแหลงน าเพอการเกษตร และอกจ านวน 12,678 หมบาน ยงตกอยในภาวะขาดแคลนน ากนน าใช รวมทงประชาชนใน 1,181 หมบาน ทวทกภาคของประเทศประสบกบปญหาไมมถนนตดตอกบอ าเภอ การเดนทางไปอ าเภอหรอแหลงธรกจตองอาศยการคมนาคมอนๆ ซงตองใชเวลามากกวา 30 นาท ในการเดนทาง แมวาหมบานทมปญหาเหลานจะมสดสวนไมมากนกเมอเทยบกบหมบานทงสน 52,927 หมบาน ทงประเทศ แตกมความจ าเปนทจะตองเอาใจใสหรอแกปญหาตอไปในระยะเวลา 5 ปขางหนา นอกจากนนแลวยงพบวาประชาชนในชนบททมอาชพท านาท าไรในภาคตางๆ ของประเทศ จ านวน 11,240 หมบานตองเผชญกบปญหาผลผลตตกต า ซงมสาเหตทมาหลายประการ เชน การใชทรพยากรเทคโนโลยและการจดการทไมเหมาะสมเปนผลใหมรายไดต าหรอผลไมพอบรโภค ดงนน การพฒนาในระยะตอไปจงตองเอาใจใสในหมบานเปาหมายดงกลาวใหสามารถพฒนาขนมาอกระดบหนงในชวงระยะเวลา 5 ปขางหนาน

ตารางจ านวนหมบานทมปญหา

ปญหา กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม

ปญหากรรมสทธทดน 179 757 1,817 630 3,683 ปญหาแหลงน ากนน าใช 3,458 2,117 4,453 2,650 12,678 ขาดแคลนน าเพอการเกษตร 906 640 1,168 1,110 3,824 ขาดการคมนาคม 375 317 236 253 1,181 ผลผลตต า 982 1,699 6,880 1,679 11,240

ทมา : ขอมลพนฐานระดบหมบาน (กชช.2ค) ป 2527

3.4 ในดานการมงานท าในชนบทนน จากการด าเนนการทผานมา (2525-2528) พบวาประชาชนไดใหความสนใจเขารวมด าเนนงานตามโครงการสรางงานในชนบทอยางกวางขวาง เปนผลใหองคกรและประชาชนในชนบทโดยเฉพาะในพนททดอยโอกาสในการท างานท าทดแทนในชวงหลงฤดเกบเกยวขาว มการรวมกนคดรวมกนพฒนาและมรายไดเพมขน อยางไรกตาม จากการพจารณาถงผลกระทบทางดานการสรางงานในฤดแลง จากการด าเนนโครงการตามแผนพฒนา

328

ชนบทพนทยากจนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดชวยใหคนมงานท าเพมขนเปนจ านวนประมาณ 0.6 ลานคน ในป 2528 และเมอรวมกบจ านวนการสรางงานจากโครงการสรางงานในชนบทในปเดยวกน ไดกอใหเกดการจางงานจ านวน 1.2 ลานคน ซงกนบไดวาโครงการทง 2 ประเภทดงกลาวมสวนชวยบรรเทาปญหาการวางงานตามฤดกาลไปไดระดบหนง อยางไรกตาม เมอพจารณาถงจ านวนผวางงานตามฤดกาลทวประเทศในอนาคต ซงคาดวาจะมแนวโนมเพมขนเปน 4 ลานคน ในป 2530 แลว จะเหนไดวาตวเลขการสรางงานในระยะทผานมา ยงต ากวาจ านวน ผทจะวางงานตามฤดกาลอกเปนจ านวนมาก ดงนน การพฒนาในระยะตอไปจะตองใหความส าคญกบการสรางงานในชนบท โดยเฉพาะงานทมลกษณะเปนการเพมผลผลตและรายไดทถาวรเพมขนจากทไดด าเนนการมาแลว โดยเฉพาะอยางยงควรใหความสนบสนนตอการพฒนาอตสาหกรรมขนาดยอมในชนบท ทงในระดบหมบาน และในระดบจงหวด เพอใหเปนแหลงจางงานตอไปในอนาคต

3.5 ทางดานการพฒนาสาธารณสข และการศกษาเทานน แมวาจะแกไขปญหาในชนบทไดมาจากการทมเทเอาใจใสในระยะทผานมา แตขอมลทมอยชใหเหนวายงมประชาชนทงเดกและผใหญจ านวนหนง ใน 7,094 หมบาน (จาก 52,927 หมบาน) ยงเจบไขไดปวยในโรคทางเดนอาหาร โรคไขปา และไขมาเลเรย ขณะเดยวกน มจ านวนประมาณ 1,400 หมบาน ทอตราการตายของทารกแรกเกดคอนขางสง ส าหรบทางดานการศกษาขอมลทด าเนนการส ารวจในปลาย แผนฯ 5 ชใหเหนวาในจ านวน 12,306 หมบาน ทกระจายอยทวทกภาคของประเทศยงมประชาชนรอยละ 5 ของประชาชนในแตละหมบาน มการศกษาต ากวาชนประถมศกษาภาคบงคบ ซงปญหาเหลานจ าเปนจะตองเรงแกไขปญหาตอไป

จ านวนหมบานทมปญหาการศกษาและสาธารณสข

ปญหา ภาค กลาง เหนอ ตะวนออกเฉยงเหนอ ใต รวม

ความรและการศกษาต า 1,652 2,006 7,271 1,377 12,306 ดอยในสขภาพอนามย 1,411 1,665 2,856 1,162 7,094 การตายของเดกแรกเกด-5 ป 114 209 825 252 1,400

ทมา : ขอมลพนฐานระดบหมบาน (กชช.2ค) ป 2527

3.6 การพฒนาชนบทในพนทความมนคงไดเรมมาตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 4 โดยในระยะเรมแรกด าเนนการในรปโครงการพฒนาเพอความมนคงเฉพาะพนท ผลการพฒนาไดชวยลดปญหาภยคกคามตอความมนคงชาตไดในระดบหนง แตอยางไรกตามในปจจบนปญหาภยคกคามตอความมนคงของชาต ซงมาจากทงภายนอกและภายใน ไดมสภาพเปลยนแปลงไป

329

กลาวคอ มการเปลยนแปลงทางการเมองและการทหารในกลมประเทศอนโดจน และการเปลยนแปลงในกลยทธของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย รวมทงเพอใหสอดคลอ งกบยทธศาสตรของชาต จงจ าเปนตองใหความส าคญตอการพฒนาพนทเพอความมนคงภายในเพมขนและใหตอเนองจากทด าเนนการมาแลว และนอกจากน ควรเพมความส าคญของการพฒนาชนบทเพอความมนคงตามชายแดน เพอใหสอดคลองกบสถานการณและยทธศาสตรในการปองกนประเทศอยางเปนธรรมดวย

3.7 สวนในดานการสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท แมวาหลกของการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 จะไดรบการแปลงไปสการปฏบตจนเกดผลอยางชดเจนในระดบหนงกตาม เชน การพฒนาหรอเพมประสทธภาพการบรหารงานของสภาต าบลและคณะกรรมการหมบาน ตลอดจนการรณรงคใหประชาชนปรบปรงคณภาพชวตตามเกณฑความจ าเปนพนฐานและการพฒนากองทนในระดบหมบานภายใตการสนบสนนของกองทนพฒนาชนบท เปนตน แตการด าเนนการในเรองตางๆ ดงกลาวนกเปนเพยงอยในขนเรมตนการด าเนนการยงอยในวงจ ากด จ าเปนจะตองด าเนนการตอไปและขยายการด าเนนการใหกวางขวางและครอบคลมประชากรในชนบทใหไดมากยงขน และเชนเดยวกนส าหรบสถาบนธรกจของ ประชาชนในชนบทในรปสหกรณ ซงไดด าเนนการพฒนามาเปนระยะยาวนานแลว ไดแก สหกรณการเกษตร และกลมเกษตรกรยงพบวากวารอยละ 50 ของจ านวนสถาบนทง 2 ยงประสบปญหาการขาดทน มความออนแอในการบรหารและการจดการในดานตางๆ เปนอยางมาก ซงจ าเปนจะตองไดรบการแกไขและพฒนาตอไป และอกดานหนงของการพฒนาชนบทในระยะทผานมาพบวา ภาคเอกชนหรอองคกรเอกชนนนมบทบาทสนบสนนการพฒนาชนบทอยางกวางขวาง ทงในแงเศรษฐกจและสงคม โดยเฉพาะอยางยงในเขตชนบทกาวหนา ฉะนน เพอใหเกดพลงในการรวมมอการพฒนาชนบทในทกพนท (พนทกาวหนา พนทปานกลาง และพนทลาหลง) การพฒนาในระยะตอไปจ าเปนตองก าหนดรปแบบ ขนตอน และวธการประสานงานและการรวมมอระหวางรฐ ภาคเอกชน และประชาชนในชนบท เพอใหสามารถปฏบตการไดอยางบงเกดผล

4. ทง 7 ประเดนดงกลาวขางตน นบไดวาเปนจดเรมตนทส าคญในการก าหนดนโยบายและแนวทางการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 เพอทจะบรรลวตถประสงคของการพฒนาชนบทของชาตตอไป

บทท 3 วตถประสงค กลยทธ เปาหมาย และแนวทางการพฒนา

เพอใหนโยบายการพฒนาชนบท ไดมสวนสนบสนนแนวทางการพฒนาประเทศโดย สวนรวม ทงในดานของการขยายตวทางเศรษฐกจ การพฒนาสงคมและเพมคณภาพชวตความเปนอยของประชาชน รวมทงเพอใหเกดการกระจายรายไดและความเจรญไปสภมภาคและชนบทมากขน แผนพฒนาชนบทในชวงแผนฯ 6 จงไดก าหนดวตถประสงค กลยทธและแนวทางการพฒนาไวดงน

1. วตถประสงค เพอใหประชาชนในชนบททดอยโอกาสในทางเศรษฐกจและสงคมไดมคณภาพชวตทดข น และสามารถชวยเหลอตนเองไดมากขน พรอมทงปรบตวใหเขากบสภาพทางเศรษฐกจและสงแวดลอมไดอยางเหมาะสม

2. กลยทธ เพอใหบรรลวตถประสงคหลกดงกลาวขางตน การพฒนาชนบทในระยะแผนฯ ฉบบท 6 จะมกลยทธทส าคญ 4 ประการ คอ

(1) ด าเนนการพฒนาโดยยดปญหาในแตละพนทเปนหลก มงแกไขปญหาทางดานเศรษฐกจสงคมและความมนคงใหสอดคลองกบสภาพขอเทจจรงและความตองการของประชา-ชน โดยกระจายอ านาจใหจงหวดก าหนดพนทเปาหมายของตนเอง

(2) มงยกระดบความเปนอยของประชาชนในทกพนท คอ พนทลาหลงในการพฒนา พนทพฒนาในระดบปานกลาง และพนททมความกาวหนาในการพฒนาใหขยบขนสระดบดขน โดยรฐจะทมเททรพยากรในเขตพนทลาหลง และปานกลางเปนหลก ขณะเดยวกนจะสนบสนนภาคเอกชนมาลงทนในเขตกาวหนาใหมากขน

(3) เนนการผนกก าลงระหวางหนวยงานของรฐและระหวางรฐกบเอกชนและประชาชนเพอรวมกน มงแกปญหาขนพนฐานของชมชนในชนบทควบคไปกบการสนบสนนทางดานการผลตการเพมรายไดและการมงานท า โดยเนนการใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบทองถน

(4) สนบสนนบทบาทองคกรประชาชนและประชาชนในการตดสนใจแกปญหาของตนเองและชมชน เพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขน

3. เปาหมาย แบงออกเปน 2 สวน คอ

331

(1) เปาหมายดานการพฒนา ไดแก

(1.1) ดานเศรษฐกจ แกปญหาของประชาชนในชนบทตอเนองจากทไดด าเนนการไวแลวในแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยเฉพาะปญหาทเกยวเนองกบการผลตในดานเกษตรกรรมของประชาชนชนบทในเขตลาหลง ใหมอาหารเพยงพอแกผบรโภค มรายไดเพมขน ร ว ม ท ง สงเสรมทางดานการผลต การตลาดและการจางงานในชนบทเขตปานกลางและกาวหนา เพอสนบสนนเปาหมายการขยายตวทางเศรษฐกจโดยสวนรวมของประเทศ

(1.2) ดานสงคม ใหประชาชนในชนบทเขาถงบรการสงคมขนพนฐานทจ าเปนแกการด ารงชวตและการประกอบอาชพ มความมนคงปลอดภยในชวตและทรพย รวมทงใหมความสามารถพงตนเองไดในทสด และมสวนรวมเพอการพฒนาความเปนอยและก าหนดวถชวตของตนเองตามหลกเกณฑทก าหนดไวในความจ าเปนขนพนฐานของประชาชนในชาต (จปฐ.)

(2) เปาหมายพนทปฏบตการ

ก าหนดล าดบความส าคญของพนทเปาหมายเพอปฏบตการใหสอดคลองกบความหนาแนนของปญหาทประชาชนในชนบทเผชญอยจรง กลาวคอ

(2.1) พนททประชาชนสวนใหญมฐานะดอยในทางเศรษฐกจและเผชญปญหาอย 4 หรอ 5 ประเภท จากปญหาทางดานความไมสะดวกในการคมนาคม และไมมนคงในการถอครองทดนท ากน ผลผลตหรอรายไดต า สขภาพอนามยไมด ขาดแคลนน ากนน าใช และขาดความรในการปรบปรงคณภาพชวต จะเปนพนททตองเรงรดพฒนาเปนอนดบแรก หรอเรยกวาพนทพฒนาทอยในระดบลาหลง ซงมอยจ านวน 5,787 หมบานทวประเทศ แยกเปนภาคเหนอ 1,065 หมบาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2,684 หมบาน ภาคกลาง 954 หมบาน และภาคใต 1,084 หมบาน

(2.2) พนททประชาชนสวนใหญมฐานะดอยในทางเศรษฐกจและเผชญปญหาอย 1 ถง 3 ประเภท จากทกลาวขางตนจะเปนพนททตองเรงรดการพฒนาเปนอบดบรองลงมาก หรอทเรยกวาพนทพฒนาทอยในระดบปานกลาง ซงมอย 35,514 หมบานทวประเทศ แยกเปนภาคเหนอ 6,672 หมบาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 17,990 หมบาน ภาคกลาง 5,731 หมบาน และภาคใต 5,121 หมบาน

(2.3) พนททประชาชนสวนใหญมศกยภาพทางการผลตสงและมฐานะทางเศรษฐกจคอนขางด รวมทงมปญหาดงกลาวขางตนอยเบาบางมาก จะเปนพนทพฒนาตามปกตหรอทเรยกวาพนทพฒนาทอยในระดบกาวหนา ซงมอย 11,621 หมบานทวประเทศ แยกเปน

332

ภาคเหนอ 3,079 หมบาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1,845 หมบาน ภาคกลาง 6,221 หมบาน และภาคใต 476 หมบาน

4. แนวทางการพฒนา เพอใหการพฒนาชนบทเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว และใหมสวนสนบสนนเปาหมายการพฒนาสวนรวม ทงในดานการขยายตวทางเศรษฐกจ การกระจายรายได บรการสงคม และการปรบปรงคณภาพชวต แนวทางการพฒนาจะใหความส าคญกบการแกปญหาทางดานการด ารงชวตและการประกอบอาชพของชาวชนบท ควบคไปกบการเสรม-สรางโอกาสในการเพมผลผลต ซงจะกอใหเกดรายไดและการจางงาน ซงประกอบดวยแนวทางหลก 4 ประการ คอ

(1) การพฒนาปจจยขนพนฐานทางดานการผลตและการตลาดในชนบท

(2) การเพมประสทธภาพและความสามารถของรฐในการแกปญหาของชาวชนบท

(3) การปรบปรงกลไกการบรหารงานพฒนาชนบทใหมการผนกก าลงทกๆ ฝายอยางเปนระบบครบวงจร

(4) การเพมการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชน ซงสวนใหญเปนการด าเนนงานในเขตพนทการพฒนาอยในระดบลาหลงและปานกลางเปนส าคญ สวนรายละเอยดของแตละแนวทางจะปรากฏในบทตอไป

บทท 4 การพฒนาปจจยขนพนฐานทางดานการผลตและการตลาดในชนบท

1. การพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ไดเนนในเรองของการแกปญหา

ความยากจนเปนส าคญ และจากการประเมนผลการพฒนาในระยะทผานมา กไดพบวาปญหา ดงกลาวไดคลคลายไปไดระดบหนงเทานน ดงนนการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงขยายขอบเขตการพฒนาใหครอบคลมมากขนกวาทไดด าเนนการมาแลว ทงในเรองของการสรางโอกาสในการเพมผลผลต รายได และการมงานท า โดยไดก าหนดใหการเรงรดพฒนาปจจยขน พนฐานทางดานการผลตและการตลาดในชนบทเปนแนวทางสนบสนนทส าคญอกประการหนง ส าหรบปจจยขนพนฐานหลกๆ ดงกลาว ไดแก การพฒนาคณภาพและแรงงาน การพฒนาทรพยากรธรรมชาต (ทดนและแหลงน า) การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยทเหมาะสม รวมทงการเพมประสทธภาพทางดานการจดการโดยสนบสนนการรวมกลมและการพฒนาสถาบนเกษตรกร ทงนในแตละเรองไดก าหนดแนวทางและมาตรการไวดงน

การพฒนาคณภาพคนและแรงงาน

2. การพฒนาคณภาพคนและแรงงานในชนบท โดยเฉพาะในดานการประกอบอาชพนบเปนปจจยส าคญทจะมสวนสนบสนนการเพมประสทธภาพทางการผลตของประเทศไดมากขน ภายใตสภาพแวดลอมขอจ ากดทางดานปจจยทนและทรพยากรธรรมชาต ทงนการพฒนาคณภาพคนและแรงงานจะตองท าควบคกนไปทงทางดานรางกาย ความคด และทกษะในการประกอบอาชพ โดยตองค านงถงความสอดคลองกบสภาพความจ าเปนและความตองการของคนในกลมอายและกลมอาชพตางๆ เชน คนในวยเดกกตองเนนการพฒนาทางดานรางกาย จตใจและสตปญญา เพอเปนการเตรยมคนส าหรบเขาสวยท างาน สวนคนในวยท างานกตองเนนทางเพมพนทกษะความสามารถใหสอดคลองกบพฒนาการทางเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป ทงนรายละเอยดของแนวทางการพฒนาดงกลาวขางตน จะปรากฏอยในแผนงานพฒนาคน สงคม และวฒนธรรม

การพฒนาทรพยากรทดน

3. ทดนเปนปจจยพนฐานในการผลตดานเกษตรกรรม จงนบวาเปนทรพยากรทมความส าคญอยางยงตอการพฒนาชนบท รฐจงมงหวงใหการใชทดนไดกอประโยชนสงสดแกประเทศชาต จงไดเรงรดพฒนาทดนในตลอดระยะเวลาทผานมา โดยไดก าหนดแนวทางการพฒนาตางๆ ขน ทงในเรองของการจ าแนกประเภททดนเพอก าหนดสดสวนการใชทดนทเหมาะสม การจดท าแผนแมบทและแผนการใชทดนทวประเทศ เพอควบคมการใชทดนตามประเภททก าหนด ใหม

334

การกระจายการถอครองทดนโดยการออกหนงสอส าคญใหทวถง การจดทดนท ากนใหประชาชน และการปรบปรงการใชประโยชนจากทดนในเชงเกษตรกรรม แตเนองจากความตองการใชประโยชนจากทดนไดเพมขนอยางรวดเรวตามการเพมขนของประชากรในขณะทพนทดนมจ ากด จงกอใหเกดปญหาเกยวกบทดนเพมมากขนดวยเชนกน และมผลใหการเรงรดพฒนาทดนไมเสรจสมบรณตามเปาหมายทตงไว จงไมสามารถแกไขปญหาใหหมดสนไปไดในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ดงนน แนวทางการพฒนาทรพยากรทดนในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงเปนการด าเนนการตอเนองจากการด าเนนงานในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เปนสวนใหญ โดยเฉพาะอยางยงในเรองของการเพมประสทธภาพการใชทดนและการกระจายกรรมสทธทดนเพอแกไขปญหาโครงสรางพนฐานและปญหาการผลตในชนบท ทงน รายละเอยดของแนวทางการพฒนาทง 2 ประการจะปรากฏอยในแผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การพฒนาแหลงน า

4. แหลงน านบเปนปจจยขนพนฐานทมความส าคญตอการผลตทางการเกษตร โดยในระยะทผานมารฐบาลไดลงทนในการพฒนาแหลงน าทงขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกไปแลวเปนจ านวนมาก สงผลใหปจจบนมพนทภายใตระบบชลประทานขนาดตางๆ รวมกนถงประมาณ 22 ลานไร อยางไรกตามแมวาแหลงน าขนาดใหญจะไดรบการพฒนาไปจนเกอบหมดสนแลว แตในดานการใชประโยชนน ายงอยในวงจ ากด และยงขาดระบบการบรหารและการจดการทมประสทธภาพ ขณะเดยวกนการพฒนาแหลงน าขนาดเลกกยงกระจายไมทวถง ดงนน แนวทางการพฒนาแหลงน าในชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะเนนในดานการปรบปรงประสทธภาพการใชน า และการพฒนาแหลงน าขนาดเลกใหมทวถงในทกพนททมศกยภาพ ทงน รายละเอยดของแนวทางการพฒนาจะปรากฏอยในแผนงานพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาชนบท

5. การพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530-2534) ไดใหความส าคญมากขนกบการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอชวยในการปรบปรงคณภาพชวตของประชาชนในชนบท โดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยทเหมาะสมตอการพฒนาการเกษตร ตลอดจนเทคโนโลยทกอใหเกดการสงเสรมในภาคอตสาหกรรมทงในอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมในชนบท เพอจะกอใหเกดประโยชนตอการด ารงชวต และประกอบอาชพ ตลอดจนการปรบปรงสภาพความเปนอยของประชาชนในชนบทอยางทวถงและตอเนองอยางแทจรง ทงน การพฒนาเทคโนโลยจะเปนไปในรปแบบทผสมผสานระหวางเทคโนโลยภาคสมยเกากบภาคสมยใหม โดยมจดมงหมายทจะใหพนทชนบทยากจนสามารถพงตนเองไดในดานเทคโนโลยจนถงระดบหนง จงไดก าหนดตามนโยบายไว 2 ประการ คอ การสรางพนฐานเทคโนโลยใหมนคงในชนบทและการน าหรอดดแปลงเทคโนโลยสมยใหมมาแกไขหรอปรบปรงเทคโนโลยเดมใหทนสมยและมประสทธภาพในการผลตดขน ทงน เทคโนโลยส าหรบการพฒนาชนบทจะตองเปนเทคโนโลยทสงเสรมการผลตทาง

335

การเกษตรและอตสาหกรรมในทองถนใหมประสทธภาพ ในขณะเดยวกนกตองเปนเทคโนโลยทเหมาะสมกบสมรรถนะของชาวชนบททสามารถเขาใจและน าไปใชไดอยางแทจรง

ส าหรบแนวทางในการพฒนาเทคโนโลยเพอใหบรรลตามนโยบายดงกลาวขางตนประกอบดวย

(1) การพฒนาบคลากร ทรพยากรบคคลในพนทชนบทควรไดรบการกระตนและสงเสรมใหพฒนาขดความสามารถในดานเทคโนโลย ซงการพฒนาบคลากรดงกลาวจะด าเนน -การทงในระบบการศกษาทมอย และการอบรมพเศษจากหนวยงานทเกยวของทงในภาครฐบาลและเอกชน

(2) การก าหนดระบบการถายทอดเทคโนโลยระดบกลางเพอการพฒนาในชนบททชดแจงทงในแนวดงและแนวนอน

(3) ก าหนดและใหความสนบสนนในกจกรรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยท จ าเปนตอการแกไขปญหาการผลตในชนบทเปนความส าคญอนดบตน ซงกจกรรมดงกลาวควรครอบคลมทงดานการวจย การพฒนาดานการบรการทดสอบเพอเปนโครงสรางพนฐานทางวทยา -ศาสตรและเทคโนโลย

(4) สรางความรวมมออยางใกลชดระหวางหนวยงานภาครฐบาลและเอกชนทรบผดชอบโดยตรงกบการใชเทคโนโลย ทงนเพอบงชปญหาและความตองการ ตลอดจนแนวทางการปรบปรงเทคโนโลยเพอการพฒนาชนบทไดอยางเหมาะสม

การสนบสนนการรวมกลมและการพฒนาสถาบนเกษตรกร

6. การรวมกลมของเกษตรกรเพอปรบปรงดานการผลตและการตลาด ทงในลกษณะเปนการจดตงขนโดยความสมครใจของเกษตรกรดวยตนเอง หรอในลกษณะของสถาบนเกษตรกรทรฐเขาไปสนบสนนใหจดตงขน เชน กลมเกษตรกรและสหกรณ ลวนแลวแตมบทบาทส าคญทจะสนบสนนใหเกษตรกรทมศกยภาพในการผลตเพอจ าหนายไดมการรวมตวกนและชวยเหลอซงกนและกนหรอรบความชวยเหลอจากรฐทงในดานการเพมผลผลต การปรบปรงและควบคมคณภาพการผลต ตลอดจนแกปญหาทางดานการตลาด ดงนนการสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกรโดยความสมครใจ รวมทงการพฒนาและเสรมสรางสถาบนเกษตรกรทไดเกดขนแลวใหมความมนคง จะมสวนชวยแกไขปญหาการผลตและการตลาดของเกษตรกรไดอกทางหนง ทงน แนวทางการสนบสนนการรวมกลมและการพฒนาสถาบนเกษตรกรประกอบดวย

(1) สงเสรมใหเกษตรกรทผลตเพอขายไดมการรวมกลมกนโดยสมครใจเพอปรบปรงทางดานการผลตและควบคมคณภาพสนคา รวมทงเพอใหเกดพลงในการสงออก ทงน

336

ภาครฐบาลจะไมเปนผด าเนนการจดตงเอง แตจะใหขาวสารพรอมทงชแนะใหเกษตรกรผผลตไดเหนประโยชนและเกดการรวมกลมกนขนเองโดยความสมครใจ

(2) สนบสนนใหสถาบนเกษตรกรทไดเกดขนแลว คอ กลมเกษตรกรและ สหกรณไดมการปรบปรงคณภาพและประสทธภาพการด าเนนงานใหเปนระบบทมการรวมตวกนทางเศรษฐกจและสงคมอยางแทจรง โดย

(2.1) ใหหนวยงานทรบผดชอบสถาบนเกษตรกรในระดบสวนกลางก ากบการปรบปรงและเพมประสทธภาพการด าเนนงานของสถาบนเกษตรกรในการด าเนนธรกจ

(2.2) ใหหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบสถาบนเกษตรกรในระดบภม-ภาครวมกนสนบสนนธรกจของสถาบนเกษตรกร ทงการประสานงานดานการสนบสนนการผลตจนถงการจ าหนายเปนระบบครบวงจร รวมทงการประสานงานดานการบรหารระหวางหนวยงานทเกยวของใหเกดประสทธภาพในการด าเนนงานรวมกนเพอสนบสนนสถาบนเกษตรกรใหเขมแขง

(2.3) ใหสถาบนการเงนสนบสนนเงนกเพอน ามาลงทนในการผลตและการตลาดแกสถาบนเกษตรกรในอตราดอกเบยทเหมาะสม

(2.4) สนบสนนใหมระบบขาวสารขอมลดานการคา การตลาดและราคาสนคาใหทวถง โดยเฉพาะอยางยงในทองถนทหางไกล

(2.5) ใหม “แผนหลก” ในการฝกอบรมใหความรแกเกษตรกรและพนกงานสหกรณ เพอใหเกดการประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ ทรบผดชอบเรองการฝก - อบรมและเพอเพมประสทธภาพในเรองการฝกอบรม

(2.6) ใหสถาบนเกษตรกรมบทบาทส าคญในการปฏบตทจะท าการ ควบคมการผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาด รวมทงการปรบปรงคณภาพและมาตรฐานสนคาทผลต ทงนเพอรกษาเสถยรภาพของระดบราคา

(2.7) ใหสถาบนเกษตรกรมแผนงานการพฒนาสถาบนอยางชดเจนในการปรบปรงคณภาพและประสทธภาพในการด าเนนงาน

บทท 5 การเพมประสทธภาพและความสามารถของรฐ

ในการแกปญหาของชาวชนบท

1. การพฒนาโดยยดปญหาในแตละพนทเปนหลก เปนกลยทธส าคญอยางยงในการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 ดงนนการศกษาใหทราบปญหาและสภาพปญหาท เกดขนอยางแทจรงในชนบท จะเปนผลใหการระดมทรพยากรเพอพฒนาและแกไขปญหาของชาวชนบทมประสทธภาพมากยงขน จากการส ารวจขอมลพนฐานระดบหมบานทวประเทศในป 2527 ท าใหทราบถงสภาพปญหาหลกๆ ของชนบทในปจจบน ซงจ าแนกไดเปน 5 กลมใหญๆ ดงน คอ

(1) ปญหาความไมสะดวกในการคมนาคมและขนสงในระหวางหมบานกบอ าเภอ และแหลงซอขายสนคาอปโภคบรโภค

(2) ปญหาผลผลตต า ซงเปนสาเหตของรายไดไมเพยงพอและกอใหเกด ผลกระทบทางดานการวางงาน

(3) การขาดแคลนแหลงน าอปโภคบรโภคในทองถนทรกนดาร

(4) ปญหาดานสขภาพอนามยของประชาชนในชนบท

(5) ปญหาการขาดแคลนความรเพอพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครวและชมชน

แนวทางการแกไขปญหา

2. การแกปญหาตางๆ ดงกลาวขางตนอยในความรบผดชอบของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงอตสาห -กรรม โดยมแนวทางการแกปญหาในแตละดาน ดงตอไปน

แนวทางท 1 การแกไขปญหาความไมสะดวกในการคมนาคมจะยดนโยบายประหยดพลงงานและลดการสงเขาน ามนเชอเพลงเปนหลก โดยมงพฒนาสายทางเดมใหอยในสภาพทใชประโยชนไดในทกฤดกาลและกอสรางทางใหมใหกระจายออกไปสชนบทอยางท วถง โดยยด โครงขายทางทจะสามารถเชอมโยงระหวางหมบาน ต าบล อ าเภอ และทางหลวงตางๆ เพอสนบสนน

338

การขนสงผลผลตการเกษตร และการสญจรของประชาชนในชนบทใหไดรบความสะดวกมากยงขน โดยมแนวทางการด าเนนงาน ดงน

(1) ใหความส าคญในการบรณะปรบปรงและบ ารงรกษาทางหลวงชนบททมอยเดมเปนหลก โดยเฉพาะในพนทมความจ าเปนเรงดวนและจะกอสรางทางใหมเฉพาะในชวงทยง ขาดตอนอย เพอใหสามารถเชอมโยงเปนโครงขายกบทางหลวงแผนดนและทางหลวงจงหวดของกรมทางหลวงไดอยางทวถง

(2) ใหความส าคญเปนพเศษส าหรบการกอสราง ปรบปรง บรณะ และบ ารงรกษาทางหลวงชนบททมสวนชวยสนบสนนโดยตรงตอกจกรรมทางเศรษฐกจในภมภาคและทองถน เชน การพฒนาแหลงทองเทยว การพฒนาอตสาหกรรมชนบท การน าผลตผลออกสตลาดแ ล ะ ก า ร สงออก โดยใหมการพจารณาจดล าดบความส าคญของสายทางทจะน ามาด าเนนการใหประสานและสอดคลองกบการพฒนาดานอนๆ ดวย

(3) ใหความส าคญแกพนทชนบทลาหลง ทมปญหาการคมนาคม โดยเฉพาะในเขตเรงรดและพนทตามแนวชายแดนทมปญหาความมนคง โดยเนนการกอสรางและซอมบ ารงรกษาทางใหประชาชนสามารถใชประโยชนไดทกฤดกาล

(4) ใหประชาชนมสวนรวมในการกอสรางทางเชอมระหวางหมบานกบไรนาเพอใชในการประกอบอาชพและขนสงผลผลต ซงจะกอใหเกดความรสกเปนสมบตของตนเองและหวงแหนบ ารงรกษาตอไป

(5) การคดเลอกสายทางด าเนนการ จะแบงตามเขตความรบผดชอบของ หนวยงานทเกยวของในการกอสรางและซอมบ ารงทาง อาท 57 จงหวดในเขตเรงรดของ รพช. 35 จงหวดของกรมโยธาธการและพนทตามแนวชายแดนโดย กรป. กลาง เปนตน เพอขจดปญหาความซ าซอนและไมตอเนองในสายทางตางๆ

(6) มคณะท างานเฉพาะกจ เพอศกษาแนวทางการพฒนาทางหลวงชนบท ภายใตอนกรรมการแผนและโครงการ ก ากบในการด าเนนงานดานตางๆ ใหสอดคลองกบนโยบายการพฒนาชนบท

แนวทางท 2 การแกไขปญหาผลผลตต ารายไดไมเพยงพอและการวางงานด าเนนการ เรงรดพฒนาการประกอบอาชพของประชาชนในชนบท ทงในภาคเกษตรและอตสาหกรรมโดยม แนวทาง ดงน

(1) การพฒนาการประกอบอาชพในภาคเกษตร จะมงแกปญหาทางดานการผลตในเขตเกษตรน าฝนเปนสวนใหญ เพราะเปนพนททดนขาดความอดมสมบรณ ประสทธภาพการ

339

ผลตโดยทวไปต า เกษตรกรท าการผลตหรอมรายไดไมเพยงพอกบการด ารงชพ โดยมแนวทางการพฒนา ดงน

- สงเสรมการรวมมอระหวางภาครฐบาล องคกร เอกชน และเกษตรกรในการพฒนาอาชพของเกษตรกรใหมความเปนอยดข น รวมทงการจดระบบการเกษตรครบวงจรตงแตการผลต และการตลาดส าหรบผลตผลทไมนยมบรโภคในครวเรอนหรอทผลตไดเกนความตองการ

- ปรบปรงพนธพชและพนธสตวใหเปนพนธทเหมาะสมกบสภาพทด

- สงเสรมใหเกษตรกรใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบขดความสามารถของเกษตรกร

- ปรบปรงระบบการปลกพชและการเลยงสตวใหเหมาะสมกบสภาพของดนและน าฝน เพอใหมการใชทรพยากรทมประสทธภาพและเพอใหมอาหารพอเพยงตอการบรโภคของครวเรอน

- สงเสรมการผลต อาทเชน ไมยนตน เพอใชเปนวตถดบส าหรบการอตสาหกรรมในครวเรอนและเพอใหมรายไดเสรม

- ปรบปรงสภาพพนฐานทางการเกษตรทจ าเปนเพออ านวยใหการพฒนาการเกษตรเปนไปไดดขนในอนาคต

(2) การพฒนาการประกอบอาชพในภาคอตสาหกรรม ประกอบดวย

- การสงเสรมอตสาหกรรมในครอบครว ทงทางดานการฝกอาชพและการพฒนาเทคนคการผลต โดยค านงถงแหลงวตถดบและการตลาดเปนส าคญ

- การสนบสนนผประกอบการอตสาหกรรมขนาดยอม ซงสวนใหญเปนอตสาหกรรมโรงงานในตางจงหวดใหขยายตวขน เพอเปนแหลงของการจางงานโดยใหบรการในดานทจะชวยลดปญหาอปสรรคในการขาดแคลนดานเงนทน เทคโนโลย ตลอดจนการพฒนาความสามารถในการบรหาร การจดการ และการตลาด

แนวทางท 3 การแกไขปญหาการขาดแคลนน าอปโภคบรโภคในทองถนทรกนดาร ด าเนนการโดยเรงรดพฒนาแหลงน าขนาดเลกในลกษณะทตอเนองจากทไดด าเนนการมาแลวในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ทงนเพอเปนการสนองความตองการใชน าขนพนฐานของประชาชน ซงหมายถงการจดหาแหลงน าใหประชาชนในชนบทมน าใชอปโภคบรโภคอยางทวถง และรวมถงการจดหาแหลงน าเพอเสรมการเพาะปลกในพนททตองอาศยน าฝนดวย นอกจากนยงจะใหความส าคญ

340

เพมขนกบการสงเสรมกจกรรมตอเนอง การบ ารงรกษาโครงการและการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาแหลงน าขนาดเลก โดยมแนวทางด าเนนการดงน

(1) เรงรดงานกอสรางโครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลกใหกระจายในทองถนทรกนดารเพอขจดปญหาการขาดแคลนน าดม น าใชของครวเรอนชนบทใหหมดสนไปในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6

(2) เรงรดใหมการด าเนนการตามโครงการน าสะอาดและประปาหมบาน โดยเนนการประสานและรวมมอกนระหวางภาคราชการกบเอกชน พรอมทงสนบสนนใหประชาชนไดเขามามสวนรวมโครงการในรปของมลนธหรอกองทน

(3) การจดสรรงบประมาณในโครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลก ใหพจารณาตามสภาพความเปนจรงของปญหาและความตองการของพนท โดยใหจดล าดบความส าคญตาม ปญหาของแตละภาค โดยเนนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคเหนอ และภาคใต ตามล าดบ ทงน การจดท าโครงการจะตองสอดคลองกบปญหาและความตองการของประชาชน

(4) สงเสรมใหมการด าเนนกจกรรมตอเนอง และการบ ารงรกษาโครงการโดยใหหนวยด าเนนงานเปนแกนน าในการกระตนใหประชาชนรวมมอกบเจาหนาทใชประโยชนจากแหลงน าขนาดเลก และสงเสรมองคการบรหารสวนทองถนและประชาชนสมทบคาใชจายในการบ ารงรกษาโครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลกรวมกบงบประมาณของทางราชการ

(5) จดใหมระบบการตดตามประเมนผลโครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลกใหเปนไปตามนโยบายของรฐบาล

แนวทางท 4 การแกไขปญหาดานสขภาพอนามยของประชาชนในชนบทมแนวทางด าเนนการดงน

(1) สงเสรมและขยายโอกาสในการมสวนรวมของประชาชนในดานการพฒนาคณภาพชวตทเนนความส าคญของความจ าเปนพนฐาน โดยอาศยกระบวนการเตรยมชมชน การปรบปรงวธการและเทคโนโลยใหเหมาะสม การประชานเทศ การประชาสมพนธ เพอกอใหเกดการรบรท ถกตองอยางทวถงและมประสทธภาพทงทางฝายเจาหนาทของรฐและประชาชน

(2) สงเสรมการรเรม และขยายงานสาธารณสขมลฐานโดยชมชนในทองถน ตางๆ ใหสามารถแกไขปญหาสาธารณสข ซงเปนสวนหนงของความจ าเปนพนฐานไดตามสภาพปญหาความเปนจรงและศกยภาพของบคคล ครอบครว และชมชนในแตละทองท

341

(3) สงเสรมการกระจายอ านาจในการบรหารงานสาธารณสขดวยการเพม บทบาทของประชาชนในการตดสนใจเกยวกบการก าหนดปญหา ความตองการ วธการแกไขปญหา และการบรหารทรพยากรทงทระดมไดโดยชมชนเอง และทไดรบการสนบสนนจากภาครฐและเอกชน

(4) สงเสรมการประสานงานภายในสาขาอยางตอเนอง โดยจดใหมการพฒนาองคกรหรอกลไกการประสานงาน ตลอดจนวธการในการสอความหมายการแลกเปลยนความรประสบการณระหวางหนวยงานตางๆ ทท าหนาทเกยวกบการจดบรการสาธารณสข การศกษาฝกอบรม การวจย และพฒนาเทคโนโลย ทงนเพอเรงรดใหสามารถสนองตอบตอการบรรลสภาวะ สขภาพดถวนหนาไดมากยงขน

(5) สงเสรมการประสานงานระหวางสาขา และระหวางภาครฐกบภาคเอกชนอยางตอเนอง โดยจดใหมการพฒนาองคกรหรอกลไกการประสานงาน การสอความหมายบคลากรปรบเจตคตของผบรหาร และผปฏบตใหสามารถสนองตอบตอวตถประสงคของการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน

(6) ปรบปรงระบบบรการสาธารณสข ทงในดานโครงสรางสถานบรการระบบ สงตอผปวย และระบบสนบสนนทางดานความร เทคนค และวชาการระหวางหนวยงานตางๆ ทงนเพอขยายบรการและปรบปรงคณภาพของบรการสาธารณสขใหสนองตอบตอปญหาสขภาพทงทางรางกายและจตใจของประชาชน ในลกษณะทผสมผสานและมประสทธภาพมากขน โดยเนนหนกในระดบต าบล หมบาน และการจดใหมบรการทจ าเปนเพมขนในชมชนตางๆ

(7) สงเสรมใหมการถายทอดความรและเทคโนโลย ในการด าเนนงานสาธารณ-สขทไดมการพฒนาและใชประโยชนอยางเหมาะสมอยในชมชนตางๆ ตลอดจนรเรมทดสอบและพฒนารปแบบและเทคนควธการใหมๆ ทสามารถใหมการพฒนาผน ากลมหรอทมงาน มการ ถายทอดความรและเทคโนโลยระหวางกลมและทมงาน หรอหมบานตางๆ อนจะน าไปสการพงพาตนเองไดมากขนของประชาชน

(8) แสวงหาทางเลอก หรอรเรมวธการ และระบบการเงนเกยวกบสาธารณสข โดยยดหลกการมสวนรวมของประชาชน และการประหยดคาใชจายคาบรการตามความเหมาะสมกบสภาพปญหาและลกษณะของสงคม ทงนเพอน าเงนทนทระดมไดไปใชในการจดบรการ หรอการประกนสขภาพ รวมทงจดใหมผมรายไดนอยและผสงอายไดรบการสงเคราะหดานรกษาพยาบาล ตอไปตามความจ าเปน โดยอาศยหลกเกณฑและวธการทก าหนดไว

แนวทางท 5 การแกไขปญหาการขาดแคลนความรเพอพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ครอบครวและชมชนด าเนนการโดยเนนกลมเปาหมายประชาชนในชนบททยงอยในสภาพทชวยตวเองไดนอย ใหมโอกาสไดรบความรในเรองทจ าเปนตอการปรบปรงคณภาพชวตของตนเอง เพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขน โดยมแนวทางดงน

342

(1) รณรงคใหประชาชนไดรปญหาและสามารถแกไขปญหาของตนเอง และ ชมชน โดยใชเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.) เปนเครองมอ

(2) รณรงคการรหนงสอ และการอานหนงสอเพอใหคงสภาพการรหนงสอ

(3) สงเสรมการใหความรวชาสามญและวชาชพทางดานตางๆ ทเหมาะสมกบความจ าเปนในทองถน เพอใหมความสามารถทจะปรบปรงฐานะความเปนอยของตนเองใหดขนโดยมงทกลมบคคล เปาหมายนอกระบบโรงเรยนเปนอนดบแรก และกลมบคคลเปาหมายในระบบ โรงเรยนเปนอนดบรอง

(4) สงเสรมและใหความรแกเดกและสตรทอยในวยเจรญพนธ และสตรทม ครอบครวไดมความรเกยวกบการใหอาหารการกน (โภชนาการ) การอบรมและการเลยงดบตรท ถกวธ

บทท 6 การปรบปรงกลการบรหารงานพฒนาชนบทใหมการผนกก าลง

ทกๆ ฝายเปนระบบครบวงจร

1. ระบบการบรหารงานพฒนาชนบทภายใตระบบ “กชช.” ไดเรมใชตงแตแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 เปนตนมา โดยใชส าหรบการบรหารงานตามแผนพฒนาชนบทในพนทท วไป วตถประสงคส าคญของการจดใหมระบบการบรหารงานพฒนาชนบทดงกลาวขนกเพอใหเปนเครองมอก ากบการด าเนนงานการพฒนาชนบทแนวใหมทเนนหลกการส าคญ 4 ประการ คอ

ประการแรก การผนกก าลงกนของหนวยงานตางๆ เพอลงไปด าเนนการแกไขปญหาของชาวชนบทในลกษณะของการผสมผสานกจกรรมหลายๆ กจกรรมเขาดวยกนโดยยด “แผนงาน” เปนหลก

ประการทสอง การมงแกปญหาทชาวชนบทในแตละพนทเผชญอยจรงโดยการจดล าดบความส าคญของพนท โดยพนททมปญหารนแรงจะตองไดรบการแกไขกอน

ประการทสาม การสนบสนนใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการพฒนาเพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขน

ประการทส การจดใหมระบบการตดตามและประเมนผลทงการด าเนนโครงการและผลกระทบทเกดขนในพนทเพอทจะไดทราบถงปญหาและอปสรรคในการท างาน ตลอดจนสามารถวดการเปลยนแปลงเกยวกบการสภาพความเปนอยของชาวชนบทไดเชนกน

2. จากวตถประสงคดงกลาวขางตน การจดรปแบบการบรหารงานพฒนาชนบทภายใตระบบ กชช. จงไดใหความส าคญในเรองดงตอไปน

2.1 สรางเอกภาพในองคกรรบผดชอบการบรหารงานพฒนาชนบทนบตงแตระดบชาต ระดบจงหวด ระดบอ าเภอ ระดบต าบล และหมบาน

2.2 จดท าแผนพฒนาชนบทระดบจงหวด เพอใชเปนเครองมอในการประสานการท างานระหวางเจาหนาทในแตละสาขาและในระดบตางๆ

344

2.3 สนบสนนทางดานสงจ าเปนในการบรหารงานพฒนาชนบท เพอใหบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ อนไดแก การบรหารงบประมาณ การพฒนาบคลากร และการพฒนาระบบขอมลเพอการพฒนาชนบท

3. อยางไรกดระบบการบรหารงานพฒนาชนบทดงกลาวกยงมปญหาทางดานการปฏบต กลาวคอ ระบบการบรหารทก าหนดไวยงไมมเอกภาพทแทจรง การประสานแผนยงไมเปนรปธรรมทชดเจน ตลอดจนรปแบบการบรหารยงไมเอออ านวยตอการสนบสนนการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชน รวมทงการด าเนนงานพฒนายงยดปญหาเฉพาะเรองเปนส าคญ เชน ความยากจน ความมนคง การสรางงาน และการพฒนาแหลงน า เปนตน

4. ดงนน ในระยะของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงจ าเปนตองด าเนนการปรบปรงระบบการบรหารงานพฒนาชนบทเพอแกไขขอบกพรองทมอย รวมทงใหสอดคลองกบแนวทางการพฒนาและการด าเนนงานของหนวยปฏบตมากยงขน เพอจะไดใชเปนกลไกในการน าแผนและนโยบายไปสภาคปฏบตในระดบภมภาคและทองถนใหเกดผลอยางมประสทธภาพมากทสด ทงนประเดนการ ปรบปรงจะครอบคลมในเรองระบบและองคกรบรหารการพฒนาชนบท การประสานเปาหมายการพฒนาทางเศรษฐกจ สงคม และความมนคงเขาไวดวยกน การพฒนาระบบขอมล และการเพม ประสทธภาพของสภาต าบลในการบรหารงานพฒนาชนบท ดงตอไปน คอ

การปรบปรงระบบและองคกรบรหารการพฒนาชนบท

5. เพอใหการด าเนนงานพฒนาชนบทเปนไปอยางมประสทธภาพ จ าเปนตองมการปรบปรงระบบและองคกรบรหารการพฒนาชนบทใหเหมาะสมใน 2 เรองดวยกน ไดแก การปรบปรงโครงสรางระบบบรหารงานฯ และการปรบปรงกลไกและองคกรการประสานแผนฯ โดยมรายละเอยดดงน

(1) การปรบปรงโครงสรางระบบบรหารงานพฒนาชนบท เพอใหเกดความคลองตวในการบรหารงานพฒนาชนบท ภายใตระบบ กชช. ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงม แนวทางการปรบปรงโครงสรางระบบบรหารงานนบตงแตระดบชาต ระดบจงหวดลงไป จนถงระดบต าบลและหมบาน คอ ระดบชาต ใหคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต (กชช.) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน เปนองคกรสงสดในการก าหนดนโยบายการพฒนาชนบทแหงชาต พรอมทงปรบปรงโครงสรางของคณะอนกรรมการใหมความคลองตวเหมาะสมและมประสทธภาพ โดยมองคกรสนบสนนท าหนาทเปนเลขานการ กชช. และเปนผประสานนโยบายการพฒนาชนบทใหเกดผลในทางปฏบตทงภาครฐบาลและภาคเอกชน และใหมการปรบปรงกลไกการท างานทงทางดานการ วางแผน การตดตามและประเมนผลระดบกระทรวง เพอรองรบนโยบายทคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตก าหนดใหอยางมประสทธภาพ สวนในระดบจงหวดลงไปจนถงระดบต าบลและ หมบานนน กใหมการด าเนนการท านองเดยวกบระดบชาต คอ ปรบปรงโครงสรางขององคกรการ

345

บรหารการพฒนาชนบทในแตละระดบใหมความคลองตวเหมาะสมและมประสทธภาพในการตดสน-ใจ และด าเนนการในเรองตางๆ เชน การวางแผน การก าหนดโครงการ การประสานการด าเนนงานและการตดตามและประเมนผล

(2) การปรบปรงกลไกและองคกรการประสานแผน เนองจากแนวทางการพฒนาชนบทในปจจบนมหนวยงานทเกยวของอยหลายหนวยงาน ซงมรปแบบปฏบตการท างาน การจดท าแผน และเสนอโครงการไมเหมอนกน ดงนนเพอไมใหเกดปญหาความซ าซอนของ โครงการและความลาชาในการด าเนนงาน การพฒนาชนบทในแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จงจะด าเนน-การปรบปรงระบบและองคกรการประสานแผนเพอใหการประสานระหวางหนวยงานตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ คอ การปรบปรงกลไกการประสานแผน ในเรองของแบบฟอรมกลางทใช รวมกนท างาน ปฏทนการประสานแผนและคมอการบรหารการพฒนาชนบทซงมข นตอนการ ปฏบตงานทชดเจน สวนในเรองของการปรบปรงองคกรการประสานแผนนน จะด าเนนการปรบปรงโครงสรางขององคกรทสนบสนนการประสานแผนทงในระดบชาต ระดบจงหวด และอ าเภอ โดยในระดบชาตจะปรบปรงโครงสรางขององคกรทสนบสนนการประสานแผนในสวนกลาง ไดแก ศนยประสานการพฒนาชนบทแหงชาต ส านกงานเลขานการโครงการสรางงานในชนบท และส านกงานเลขานการกองทนพฒนาชนบท เพอใหเกดเอกภาพมอ านาจหนาทอยางชดเจนและมขดความสามารถทสงขน เพอใหเอออ านวยตอภารกจทจะตองเพมขนในการประสานงานพฒนาชนบทใ น รปแบบตางๆ และใหสามารถด าเนนการตดตามการด าเนนงานและการประเมนผลโครงการพฒนาชนบททงหมดใหมประสทธผล สวนในระดบจงหวดและอ าเภอนนจะปรบปรงโครงสรางของส านกงานจงหวด รวมทงใหมหนวยวางแผนของกระทรวงหลกในระดบจงหวดและองคกรประสานแผนระดบอ าเภอใหมความเหมาะสม คลองตว และสามารถเปนศนยประสานการพฒนาในระดบนนได โดยมหนาทรบผดชอบในเรองของการประสานแผน ประสานการด าเนนโครงการของหนวยงานตางๆ รวมทงก ากบและตดตามผลการด าเนนงานในลกษณะทมการประสานงานกบองคกรประสานแผนในสวนกลางอยางตอเนองและมประสทธภาพ

การประสานกลยทธและมาตรการในการพฒนาชนบทในพนทเพอความมนคง

6. ด าเนนการพฒนาพนทเปาหมายทมปญหาความมนคง โดยมงขจดเงอนไขทกอใหเกดปญหาความมนคงขนในพนท ดวยการน าเอาระบบและกระบวนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาตเขาผสมผสานและสนบสนนตอนโยบายดานความมนคงและนโยบายดานการทหารเพอใหเกดความปลอดภยขนในพนท รวมทงใหราษฎรไดมคณภาพชวตทดขน และสามารถช ว ย เ ห ล อ ตนเองไดมากขน การพฒนาพนทเพอความมนคงมแนวทางการด าเนนงาน ดงน

346

(1) พฒนาพนทเพอความมนคงภายใน ซงประกอบดวยรายละเอยด ดงน

(1.1) พนททยงคงมการคกคามหรอเคลอนไหวของ ผกค. จะด าเนนการพฒนาพนทชนบทรอบเขตปาเขาใหมความเขมแขงทงในดานการพฒนาและการรกษาความมนคงปลอดภย โดยจะก าหนดวธด าเนนการพฒนาใหเปนรปแบบพเศษทสอดคลองกบการพฒนาชนบทระดบหมบานในรปแบบของ กชช.

(1.2) พนท 5 จงหวดชายแดนภาคใต จะด าเนนการพฒนาโดยตอเนองจากแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 โดยเนนใหมการปรบปรงในดานการบรหารการพฒนาเพอใหการแกไขปญหามประสทธภาพมากยงขน โดยใหมมาตรการ ดงน

- มงพฒนาเศรษฐกจและสงคมเพอลดเงอนไขทางดานสงคมจตวทยา โดยเนนหนกกลมเปาหมายใหญ 4 กลม คอ กลมชาวประมงชายฝ งยากจน กลมชาวนายากจน กลมชาวสวนยางพาราพนธพนเมองขนาดเลก และกลมเยาวชนและสตร

- ใหมการทบทวนหรอด าเนนการในระดบนโยบายในเรองการบรหารการพฒนาเพอแกไขปญหาความมนคงจงหวดชายแดนภาคใตใน 2 ประเดน คอ การ ผลกดนใหมการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนแมบทการพฒนาของศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) และการทบทวนเรองบทบาทและหนาทรบผดชอบของคณะกรรมการท รบผดชอบของคณะกรรมการทรบผดชอบในการก าหนดนโยบายและแนวทางในการพฒนาเพอ แกไขปญหาในพนทใหเกดความเปนเอกภาพ รวมทงองคกรในการด าเนนงานใหมขดความสามารถเพยงพอตอการผลกดนใหนโยบายบรรลผล

- พฒนาพนทในเขตอทธพลของ จคม. โดยการจดระบบ ชมชนรวมทงจดใหมบรการขนพนฐานดานเศรษฐกจและสงคมทจ าเปน

(1.3) พนทสงภาคเหนอ จะมงควบคมชมชนชาวเขาในเขตพนททมปญหาความมนคง โดยมแนวทางการด าเนนงานทเนนหนกในการควบคมและรกษาความสงบเรยบ-รอย ประกอบดวย งานดานการปกครอง การจดตงถนฐานถาวร การลดการปลกฝน การลดการท าลายตนน าล าธาร โดยก าหนดใหมมาตรการ ดงน

- พจารณาก าหนดพนททเหมาะสมตอการควบคมดแลการจดระเบยบการปกครอง การรกษาความมนคงปลอดภย การอนรกษทรพยากรธรรมชาต และการพฒนาเศรษฐกจและสงคม ใหชาวเขาไดอยอาศยและท ากนเปนหลกแหลงถาวร

347

- ใหมการจดท าแผนงานหลกในการด าเนนงานในพนทเปา-หมายรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของในการพฒนาในทสงภาคเหนอเกยวกบปญหาชาวเขาและการปลกฝน เพอพฒนาชาวเขาทางดานเศรษฐกจและสงคมในระดบทสามารถด ารงชวตไดตามควรแกอตภาพใกลเคยงกบคนไทยในพนราบ ทงนโดยการพฒนาใหชาวเขามรายไดจากอาชพอนท เพยงพอแกการยงชพแทนการปลกฝน

- กระจายบรการสาธารณสขขนพนฐาน รวมทงการโภชนา การการศกษาภาคบงคบ และขาวสารตางๆ ทเกยวของใหทวถง รวมทงเนนการเรงด าเนนการลดอตราการเพมประชากรของชาวเขาและประชากรไทยบนทสง

- สกดกนและผลกดนการอพยพเขามาใหมของชาวเขา โดยก าหนดมาตรการลงโทษส าหรบผอพยพเขามาใหม รวมทงผชกจงชาวเขาเขามา และใหชาวเขาทมอาชพหลกแหลงทถาวรแลว เปนเครองมอหนงในการดแลปองกนและสกดกน อกทงใหเรงการด าเนนการส ารวจส ามะโนประชากรชาวเขาดวย

- เรงรดการสรางเสนทางในพนททจ าเปนตอการเขาถงพนท

(2) พนทพฒนาเพอความมนคงตามแนวชายแดน ซงประกอบดวย รายละเอยด ดงน

(2.1) จ านวนพนทไมปลอดภยตามแนวชายแดน การก าหนดแนวทางการจดตงหมบานพฒนา และการปองกนตนเองตามแนวชายแดนจะพจารณาใหเหมาะสมกบลกษณะแนวโนมของภยคกคาม ดงน

- พนทไมปลอดภยนอกเสนทางรก ไดแก พนททไดร บ ผลกระทบจากเหตการณชายแดน เชน ต าบลทกระสนปนใหญตก หรออย ในเขตเคลอนไหวของ กองก าลงกอการรายจากภายนอกประเทศ แนวทางการพฒนาจะยงคงใหความส าคญตอการจดตง หมบาน ปชต. ขนในแนวกวางของพนท การพฒนาและการปองกนตนเองยงคงเนนในระดบหมบานเปนส าคญ

- พนทไมปลอดภยในเสนทางรก ไดแก พนททไดรบหรอคาดวาจะไดรบผลกระทบจากการสรบและเหตการณชายแดนอนๆ เชน การอพยพ การคาขาย สนคาผดกฎหมายขามแดน การแทรกซมบอนท าลาย ฯลฯ ทงยงอยในชองทางรกจากภายนอกเนองจากตงอยในจดยทธศาสตรส าคญ ตลอดจนตงอยในบรเวณตรงขามกบทตงของกองก าลงตดอาวธภายนอกประเทศ แนวทางการพฒนาและปองกนตนเองนอกจากจะกระท าในระดบหมบานแลว ยงตองมองในลกษณะภาพรวมของพนท (Area Approach) อกดวย

348

(2.2) สรางฉากสกดกนและพฒนาเครองกดขวางการรกจากภายนอกตลอดแนวชายแดนใหตอเนองกบการด าเนนงานในชวงทผานมา

(2.3) พฒนาหมบานในทางเศรษฐกจและสงคมใหสามารถพงตนเองได ดวยการจดทดนและสงเสรมกจกรรมการผลตทางการเกษตร โดยอาศยปจจยการผลตในพนทเปนหลก รวมทงใหมการเตรยมพรอมในดานยทธปจจยรวม 3 ดาน คอ

- เรงพฒนาขายการสอสาร โดยจดใหมเครองมอส อสารขนาดเลกตดตงใหทวถงตลอดแนวชายแดน

- พฒนาบรการดานสาธารณสขในเขตพนทไมปลอดภยใหสามารถท าการปฐมพยาบาล (ในขนตน) ไดและใหมปรมาณเพยงพอทงทางดานบคลากรและ เวชภณฑ เพอใหพรอมรบกบสถานการณตางๆ รวมทงเนนการปองกนโรคระบาด และสงเสรมใหมการวางแผนครอบครวดวย

- พฒนาโครงการดานโภชนาการ ไดแก ธนาคารขาว ธนาคารโค-กระบอ ประมงหมบาน (โรงเรยน) ฯลฯ

(2.4) ก าหนดพนทปลอดภยในแนวหลกเพอรองรบการอพยพเดก สตรและคนชรา ส าหรบพนททมกมการอพยพเปนประจ าโดยพจารณาเลอกพนททมจดทตงเหมาะสม ลงทนนอย และใชทรพยากรทมความพรอมอยแลวในพนท เชน ศนยศกษาการพฒนาอนเน องมาจากพระราชด าร ฯลฯ ทงน ใหค านงถงความสอดคลองกบแผนอพยพประชากรของกระทรวงมหาดไทยดวย

(2.5) เรงรดการสรางทางยทธศาสตรตามแนวชายแดน และเสนทางในพนททจ าเปนตอการเขาถงพนท

(3) การสนบสนนกจกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมใหเชอมโยงสอดคลองกบแผนเตรยมพรอมแหงชาต มงขยายฐานในการระดมสรรพก าลงใหกวางขวางและพรกพรอมทจะระดมใชในยามสงคราม โดยเฉพาะการสงเสรมการผลตของเอกชนในอตสาหกรรมประเภทยทธปจจย ไมวาจะเปนอาวธ อาหาร หรอยารกษาโรค รวมทงในเรองก าลงคนทไดมการด าเนนงานจดตงโครงการกองหนนเพอความมนคงแหงชาตใหกวางขวางยงขน โดยมแนวทางดงน

(3.1) แสวงหามาตรการทจะระดมความรวมมอจากทกฝาย ในการเตรยมพรอมดานยทธปจจย พรอมทงใหมกลไกทจะชวยผลกดนไปสการปฏบตอยางเปนระบบจากหนวยงานภาครฐบาลและเอกชน

349

(3.2) ปรบปรงในดานกฎหมายและระเบยบบรหารเพอรองรบการปฏบตทจะเกดขนในภาวะไมปกต เชน การปนสวนอาหารและสงจ าเปนอนๆ เปนตน

(3.3) เรงรดใหมการจดท าแผนเตรยมพรอมใหมความสมบรณโดยเรว พรอมทงใหมการวจยและทดสอบแผนไปพรอมกนเพอปรบปรงใหแผนมความสมบรณและเปนไปไดในทางปฏบต

การพฒนาระบบขอมล

7. เนองจากการพฒนาชนบทในปจจบนไดจดรปแบบการบรหารโดยใช “แผน” เปนแกนน า เพอใหเกดการท างานรวมกนระหวางสาขาในทกระดบ ระบบขอมลจงเปนเครองมอส าคญในดานการวางแผน การประสานแผน การตดตามประเมนผลในระดบโครงการและพนท เพอใหระบบขอมลเปนเครองมอทมประสทธภาพยงขน ทงในแงของความรวดเรวของการจดหาขอมล การประมวลผลขอมล และความจ าเปนทจะตองมขอมลเปนอนหนงอนเดยวกน เพอชวยใหการประสาน-งานระหวางหนวยงานท างานไดรวมกนอยางใกลชด จงก าหนดแนวทางการพฒนาระบบขอมลเพอประสานแผนและตดตามประเมนผลการพฒนาชนบท ดงน

(1) จดใหมระบบขอมลกลางซงเปนขอมลขนพนฐานไวทสถาบนประมวลขอมลเพอการศกษาและการพฒนา ส าหรบขอมลเฉพาะเรองใหเกบไวทหนวยงานปฏบตเพอลดความ ซ าซอน

(2) จดแบงการด าเนนการบรหาร การจดเกบ การประเมนผลและการใชประโยชนของขอมลใหชดเจน เพอใหการบรหารระบบขอมลด าเนนการไดอยางมประสทธภาพและทนตอเวลา

(3) เพมประสทธภาพในการบรหารระบบขอมล โดยการก าหนดขอมลทใชรวมกนระหวางหนวยงานใหเปนมาตรฐานเดยวกน และวางมาตรฐานการมเครองคอมพวเตอรในทกจงหวด และทกกรมทเกยวของกบการพฒนาชนบท ซงสามารถรบสงขอมลระหวางสวนกลางกบ แตละจงหวดได

(4) ปรบปรงและเสรมสราง “ระบบขอมลของจงหวดและกรมในการพฒนาชนบท” ทประกอบดวย ระบบขอมลการวางแผน การกลนกรองโครงการและการตดตามและ ประเมนผลในระดบจงหวดและกรม เพอใหหนวยงานปฏบตสามารถด าเนนการดานขอมลดวย ตนเอง รวมทงสามารถใชประโยชนจากขอมลรวมกนและแกไขเปลยนแปลงขอมลไดโดยตลอดอยางรวดเรว

350

(5) ศกษาวเคราะหระบบการท างานและระบบขอมลทจ าเปนส าหรบการพฒนาชนบทระดบจงหวดและกรมทเกยวของกบการพฒนา เพอก าหนดรปแบบระบบการตดตามและประเมนผล รวมทงงบประมาณทจะใชเปนเครองมอชวยจงหวดและกรมในการบรหารการพฒนาชนบทอยางสอดคลองและประสานกน

(6) จดใหมระบบขอมลการวางแผน การพฒนาชนบทระดบจงหวดและกรมภายใตกรอบการท างานทก าหนดไวใน “แผนการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ” ทงนเพอใหการด าเนนการดงกลาวมงใหเกดระบบการท างานทมการวางแผนและการบรหารงานพฒนาชนบทไดอยางมประสทธภาพในรปแบบตอเนองระยะยาว

(7) จดใหมระบบขอมลส าหรบการกลนกรองพจารณาโครงการในการพฒนาชนบทส าหรบจงหวดและกรม เพอทจะน าไปประกอบการพจารณาการเพมหรอลดกรอบงบประมาณประจ าป ทงนเพอเปนเครองมอในการจดสรรโครงการใหสอดคลองกบปญหาและความจ าเปนกบสภาพขอเทจจรง

(8) จดใหมระบบขอมลการตดตามและประเมนผลการพฒนาชนบทระดบจงหวดและกรม เพอเปนเครองบงชใหทราบถงประสทธภาพการท างานของแตละโครงการ รวมทงความลาชาและอปสรรคตางๆ ทเกดขนในการด าเนนโครงการก าหนดกรอบโครงการก าหนดเนอหาโครงการ และการก าหนดนโยบายทเกยวของในระดบสง

(9) ศกษา วเคราะห และก าหนดขอมลทจ าเปนตองใชกบจงหวด กรม และสถาบนประมวลขอมลเพอการศกษาและการพฒนา (ศนยขอมลฯ การพฒนาชนบท) เพอก าหนดแบบการบรหารขอมลทมประสทธภาพทดข นและสอดคลองกบการประสานการท างาน และความ รบผดชอบของจงหวด กรมและสถาบนประมวลขอมลฯ

(10) ปรบปรงและฝกอบรมบคลากร พรอมทงจดท าคมอการใชระบบของระดบจงหวด และระดบกรมใหเขาใจถงระบบขอมลของการพฒนาชนบท พรอมทงใหความรความช านาญในการใชเครองมอประมวลผล ขอมลดานอปกรณคอมพวเตอรทจ าเปนตองใชกบระบบขอมลเพอการพฒนาชนบท

การเพมประสทธภาพในการจดท าแผนพฒนาชนบทระดบต าบล

8. ปรบปรงใหสภาต าบลมเอกภาพในการบรหารอยางแทจรง เพอใหสภาต าบลเปนองคกรทองถนทมประสทธภาพสามารถวางแผนและบรหารงานของทองถนเองได อนเปนการสนบสนนหลกการกระจายอ านาจการปกครองโดยจะเพมประสทธภาพของสภาต าบลในการวางแผนพฒนาต าบล โดยก าหนดใหมการวางผงพฒนาชนบทระดบต าบลส าหรบใชเปนแนวทางการจดท าแผน ซงการมผงพฒนาชนบทระดบต าบลจะชวยใหสภาต าบลมผงโครงการตางๆ ทางกายภาพทจะ

351

ชวยใหแนวทางการเสนอแนะแผนพฒนาต าบล ตลอดจนจะเปนเครองมอของหนวยงานตางๆ ทจะใชผงพฒนาต าบลเปนแนวทางในการปฏบตงานเพอพฒนาต าบลนนๆ อนจะกอใหเกดการประสานงานและลดความซ าซอนอกดวย ซงการวางผงพฒนาชนบทระดบต าบลมแนวทางด าเนนการดงน

(1) การวางผงแนะแนวทางการใชทดนในอนาคต ซงแบงออกเปน 2 สวน คอ

(1.1) วางผงการใชทดนนอกชมชนเพอใหมการใชประโยชนของทดนไดสงสดทงทางดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม ตลอดจนการใชทรพยากรอยางคมคาและเปนประโยชนตอประชาชนในทองถนอยางแทจรง

(1.2) วางผงการใชทดนในบรเวณชมชนเพอใหเอออ านวยตอการจดบรเวณดานสาธารณปโภคและสาธารณปการตางๆ เพอใหมการลงทนทประหยดและสามารถใหบรการไดอยางทวถง

(2) การวางผงโดยการก าหนดชมชนทสมควรพฒนาตอไปใหเปนศนยต าบลและศนยหมบานและจดหาทต งทเหมาะสมของการบรการสาธารณะตางๆ ทยงขาดอย เชน ทท าการสภาต าบล สถานอนามย โรงเรยน ตลาดกลางการเกษตร ยง ฉางรวม สวนสาธารณะ สนามเดกเลน ฯลฯ โดยค าเนนการดงน

(2.1) วางแผนการพฒนาแหลงน า เพอใหสรางผลผลตทงการเกษตรและอตสาหกรรมไดสงสด เชน การวางผงชลประทาน การปรบปรงแหลงน า เปนตน

(2.2) การวางผงสาธารณปโภคตางๆ ใหมทต งและโครงขายทเหมาะสม และเปนประโยชนอยางแทจรงตอทองถน เชน การวางผงเสนทางคมนาคม โดยค านงถงการเปนทางขนสงทางเศรษฐกจทลดตนทนการผลตทงการเกษตรและอตสาหกรรม การวางผงแหลงน าอปโภคบรโภค เพอใหประชาชนมน าสะอาดใชอยางทวถง การวางผงไฟฟาเพอใหมพลงงานใชในการสรางผลผลตและยกระดบความเปนอยของประชาชน เปนตน

(2.3) การวางแผนพฒนาสภาพแวดลอมของชมชนชนบทเพอใหมสภาพแวดลอมทสะอาดถกสขลกษณะเปนระเบยบเรยบรอย และปราศจากมลภาวะทงปวง เชน ฝน เสยงรบกวน กลน น าทไมสะอาด เปนตน ทงนจะตองใหประชาชนในทองถนไดมสวนในการรบผดชอบการพฒนาสภาพแวดลอมของตนเองใหมากทสด

บทท 7 การเพมการมสวนรวมขององคกรประชาชน

และภาคเอกชนในการพฒนาชนบท

1. หลกการส าคญประการหนงของนโยบายการพฒนาชนบท คอ การสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนามากขน นบตงแตการรสภาพปญหา การหาแนวทางแกไข รวมทงรเรมด าเนนการแกไขปญหาของตนเอง และของชมชนในสวนทสามารถกระท าได ทงนรฐจะเขาไปกระตนใหเกดความรวมมอระหวางรฐกบประชาชน และภาคเอกชนมากขนโดยไดมการด าเนนงานในแนวทางทส าคญ 3 ประการ คอ

(1) การสนบสนนบทบาทของสภาต าบลในการพฒนาทองถนของตนเองโดยการด าเนนโครงการตามแผนการสรางงานในชนบท

(2) การสนบสนนใหประชาชนไดพฒนาคณภาพชวตของตนเองตามเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.)

(3) การสนบสนนใหมการระดมทรพยากรของชมชน มาใชเพอการพฒนา หมบานของตนเองในรปของการจดตงกองทน

2. ตลอดชวงระยะเวลาของแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 การด าเนนงานตามแนวทาง ดงกลาวไดเกดผลในทางคบหนาโดยล าดบ ไมวาจะเปนโครงการตามแผนการสรางงานในชนบทหรอการรณรงคใหประชาชนในหมบานไดมการปรบปรงคณภาพชวตของตนเอง โดยใชความจ าเปนขนพนฐานเปนเกณฑ การสงเสรมใหมการจดตงกองทนเฉพาะกจในระดบหมบาน และการจดตงกองทนพฒนาชนบทเพอใหการสนบสนนแกกองทนเฉพาะกจในการขยายขอบเขตการด าเนนงาน หรอจดหาโครงการในอนทจะเปนประโยชนตอการพฒนาหมบาน การด าเนนงานทง 2 เรองหลก ดงกลาวไดอาศยองคกรของประชาชน คอ คณะกรรมการหมบาน (กม.) หรอคณะกรรมการกลาง หมบาน อพป. เปนองคกรกลางในการแปลงนโยบายของรฐในเรองการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาไปสการปฏบตในระดบประชาชนใหเกดผลอยางแทจรง

3. อยางไรกตาม แมวาหลกการของการพฒนาชนบทในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 5 ในสวนของการสนบสนนมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา จะไดรบการแปลงไปสการปฏบตจนเกดผลไดอยางชดเจนในระดบหนงแลวกตาม แตในบางเรองกยงนบไดวาอยในขนเรมตน และการด าเนนงานยงอยในวงจ ากดเชน ในเรองของการรณรงคใหประชาชนปรบปรงคณภาพชวตของ

353

ตนเองตามเกณฑความจ าเปนขนพนฐานทด าเนนการเพยงต าบลละ 1 หมบาน ในป 2529 สวนในเรองการด าเนนงานกองทนพฒนาชนบทไดเรมในป 2528 เชนกน กยงจ ากดอยในพนท 38 จงหวดในเขตเปาหมายชนบทพนทยากจนเทานน

4. นอกเหนอจากน แนวทางการสนบสนนการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาในระยะทผานมา สวนใหญยงเปนเรองของความรวมมอระหวางรฐกบประชาชนหรอประชาชนดวยกนเอง แตในปจจบนปรากฏวามภาคเอกชนเปนจ านวนมาก ทไดเขามามสวนรวมในการพฒนาชนบทเคยงบาเคยงไหลกบภาครฐบาลดวยเชนกน แตการจดรปแบบการบรหารงานพฒนาชนทในชวงทผานมายงไมไดวางรปแบบของการประสานความรวมมอระหวางภาครฐกบเอกชน หรอร ะ ห ว า ง เอกชนกบประชาชนในการพฒนาชนบทไวอยางชดเจน

แนวทางการพฒนา

5. ดงนน แนวทางการพฒนาชนบทในเรองของการเพมการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชนในการพฒนาชนบท จะยงคงใหความส าคญในเรองของการสนบสนน บทบาทของสภาต าบลในการพฒนาทองถนของตนเอง โดยการด าเนนโครงการตามแผนการสรางงานในชนบทอยตอไป ในขณะเดยวกนกจะขยายขอบเขตการด าเนนงานในเรองการสนบสนนใหประชาชนไดพฒนาคณภาพชวตของตนเองตามเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.) และการสนบสนนใหมการระดมทรพยากรของชมชนมาใชเพอการพฒนาหมบานในรปกองทนมากขน รวมทงการก าหนดแนวทางและหารปแบบการปฏบตทชดเจนในบทบาทของภาคเอกชนทจะเขามามสวนรวมในการพฒนาชนบท

5.1 การสนบสนนบทบาทของสภาต าบลในการพฒนาทองถนของตนเอง โดยไดก าหนดใหมแผนงานสรางงานในชนบทตอไปในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 โดยจะจดสรร งบประมาณในวงเงนปละไมนอยกวา 2,100 ลานบาท

5.2 การสนบสนนการระดมทนในทองถนเพอการพฒนาตนเองโดยผานกองทนพฒนาชนบท

ในการพฒนามเปาหมายทส าคญ คอ การใหประชาชนในชนบทสามารถ พงตนเองได และใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาชนบท กองทนพฒนาชนบทจงเปนแผนงานทสนบสนนเปาหมายดงกลาว โดยกองทนฯ ทไดจดตงขนจะใหการสนบสนนเงนทนแกโครงการพฒนาขององคกรประชาชนหรอกองทนเฉพาะกจตางๆ โดยการใหยมสมทบ ซงในแผนพฒนาชนบทในชวงแผนฯ 6 ไดก าหนดแนวทางการด าเนนงาน ดงน

354

(1) ขยายการสนบสนนเงนยมสมทบและวชาการแกโครงการพฒนาขององคกรประชาชนใหครอบคลมทวประเทศ

(2) ปรบปรงการบรหารงานกองทนพฒนาชนบททกระดบ ใหมประ- สทธภาพ

(3) สนบสนนกองทนเฉพาะกจในระดบหมบานใหเขมแขงทงดานธรกจเงนทน ความสามารถในดานการบรหาร ตลอดจนการมสวนรวมในกองทนของประชาชนเพอน าไปสการรวมตวในรปของกองทนเดยวในหมบาน

(4) กระจายการสนบสนนเงนยมสมทบ โครงการกองทนพฒนาชนบทแกหมบานชนบททวประเทศ

(5) ประสานการสนบสนนดานเงนทนและวชาการจากองคกรตางๆ ทงของรฐและเอกชน ทงในและตางประเทศเพอสงเสรมเพมพนความแขงแรงแกกองทนเฉพาะกจ

(6) ปรบปรงกลไกการบรหาร หลกเกณฑ ระเบยบ และขนตอนการด าเนนงานตางๆ ของกองทนพฒนาชนบทใหมความชดเจน ถกตองและสะดวกสอดคลองกบสภาพการปฏบต โดยยดองคกรระบบบรหารของ กชช.

(7) สงเสรมและสรางความเขาใจในหลกการและระเบยบปฏบตตางๆ ใหเกดแกเจาหนาททกระดบและประชาชนผเกยวของกบการปฏบต

(8) ค านงถงขดความสามารถในการไดร บการสนบสนนดานงบ -ประมาณของรฐ และใหความส าคญดานการชวยเหลอแบบใหเปลาจากองคกรตางๆ เปนอนดบแรก

(9) สงเสรมการประสานทรพยากรของกองทนเฉพาะกจตางๆ ใน หมบาน กอใหเกดการรวมทรพยากร เพอด าเนนการธรกจทเขมแขงน าไปสการเกดกองทนเดยวในหมบาน

5.3 การสนบสนนใหประชาชนในชนบทมสวนรวมในการปรบปรงสภาพความเปนอยของตนเอง เพอน าไปสการพงตนเองใหมากขน โดยใชความจ าเปนขนพนฐานเปนเครองมอ

กลยทธทส าคญประการหนงทรฐบาลใชเปนแนวทางสนบสนนใหประชาชนรปญหา วเคราะหสาเหตของปญหาและด าเนนการแกไขปญหาดวยตนเองในสวนทท าได เพอน าไปสการชวยเหลอตนเองไดมากขน ไดแก การก าหนดใหมโครงการรณรงคคณภาพชวตของประชาชนในชาตเมอป 2529 โดยใชความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) เปนเครองมอของประชาชนในหมบานในการปรบปรงคณภาพชวตของตนเอง ทงน จปฐ. จะแสดงถงคณภาพชวตของประชาชนใน

355

ชนบทในเรองส าคญๆ ดงน คอ สขภาพอนามย การเขาถงบรการของรฐ การมสวนรวมในการพฒนาความปลอดภยในชวตและทรพยสนของประชาชน และการพฒนาจตใจ และน าตวชเหลานมาวดวาข ณ ะ น ประชาชนมความเปนอยในระดบใด โดยเทยบกบเกณฑ จปฐ. ถาเทยบเกณฑแลวปรากฏวาความเปนอยของประชาชนมครบทกขอตามเกณฑ เชน มน าสะอาดดม ประชาชนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน ประชาชนในหมบานมสวนรวมพฒนาตนเองกถอวาประชาชนมความเปนอยถงระดบความจ าเปนพนฐาน แตถาเทยบเกณฑแลวประชาชนมความเปนอยต ากวาเกณฑ กจะรณรงคใหเกดกจกรรมการพฒนาขนมาเปนการปรบปรงสภาพความเปนอยของตนเองและชมชน แตถา กจกรรมใดของประชาชนไมสามารถท าเองได กจะเสนอขอโครงการจากรฐเพอแกปญหาตอไป และประโยชนอกประการหนงกคอ สงเสรมใหมการน าเอากระบวนการด าเนนงานทเกยวของกบความ จ าเปนพนฐานไปใชเปนเครองมอในการเรงกจกรรมการพฒนาชนบททกระทรวงตางๆ ไดด าเนนการอยแลวในพนทใหส าเรจขนตามความรวมมอของเจาหนาทของรฐ องคกรประชาชนตลอดจน ประชาชนในพนท เพอเสรมสรางหมบานใหมศกยภาพในการพฒนา เปนตวอยางแกหมบาน ขางเคยงใหมากขนในระบบการพงตนเองของชมชนดวยการสนบสนนของรฐและการระดมทรพยากรจากชมชนดงกลาว

ส าหรบแนวทางด าเนนการในชวงแผนฯ 6 มดงตอไปน

(1) เรมตงแตป 2530 เปนตนไป ไดก าหนดใหทกหนวยในทกต าบล ทวประเทศมการเกบขอมลความจ าเปนพนฐาน มกจกรรมการพฒนา และใหม 3-7 เครอขายตอ หมบานในทกอ าเภอเปนหมบานคร และมการก าหนดกจกรรมหลกของหมบาน ดงน

(1.1) การเกบขอมล จปฐ. เพอใชในแตละทองถนตามแบบฟอรม จปฐ. 1 ดวยการสนบสนนของ คปต. และ คปต. เกบขอมลตามแบบฟอรม จปฐ. 2 โดยน าไปสรป ขอมลใน จปฐ. 3

(1.2) กม. ก าหนดปญหาตามเครองชวด จปฐ. 32 ตววาตวใดไมเขาเกณฑ ตวนนกเปนปญหา ซงรวมวเคราะหสาเหตของปญหาและจดล าดบความส าคญก าหนดโครงการเพอแกปญหา โดยทโครงการใดท าเองไดจะด าเนนการเลย โครงการทตองรบการสนบสนนจากรฐรวมกบโครงการอนๆ (ดานเศรษฐกจ) ตามโครงการของรฐทมอยกกรอกแบบ กชช. (ระดบต าบล) เพอใหสภาต าบลพจารณาเหนชอบ

(1.3) กม. ด าเนนการแกไขปญหาตามโครงการทก าหนดไว ซงอาจด าเนนการโดย

- จดตงกองทนพฒนาชนบทระดบหมบาน

356

- กม. และประชาชนรวมกนด าเนนการแกไขปญหาดวยตวเอง ในเรองทแกไขไดตามโครงการทรวมกนก าหนด ดวยความสนบสนนจากเจาหนาทระดบต าบล (คปต.) ในกรณหมบานท าเองไมได และน าเสนอตอสภาต าบล และปตอมาไดรบความเหน -ชอบแลว กม. และประชาชนรวมสนบสนนโครงการของรฐทไดรบอนมต

1.4 กม. เกบขอมล จปฐ. ทกป เพอวดผลวาทกปนน คณภาพชวตหรอความเปนอยของประชาชนในหมบานมเรองอะไรบางทปรบปรงขนแคไหน

(2) ไดมการประกาศปรณรงคคณภาพชวตของประชาชนในชาต (ป 2528-2530) โดยใหหนวยงานทเกยวของโดยเฉพาะ 4 กระทรวงหลก ถอเอาโครงการนเปน เปาหมายในการปรบหรอจดโครงการพฒนาชนบททรบผดชอบอยตอบสนองกบสภาพขอเทจจรงทไดจากการส ารวจของโครงการปรณรงคคณภาพชวตของประชาชนในชาต

(3) ใหคณะอนกรรมการประสานแผนในระดบชาต และแผนสวน ภมภาคเปนผก ากบการด าเนนการของโครงการฯ โดยศนยประสานการพฒนาชนบทแหงชาต เปน ผรบผดชอบในการบรหารโครงการฯ เพอใหมการใชเครองชวดความจ าเปนพนฐาน (จปฐ. 1) รวมกบระบบขอมล กชช. ภายใตกระบวนการบรหารการพฒนาชนบท รวมทงขนตอนการวางแผนการตดตามและประเมนผลการพฒนาชนบท

5.4 สนบสนนบทบาทของ กรอ.ภาค และ กรอ.จงหวด และเพมบทบาทขององคกรประชาชน ประชาชน และภาคเอกชนใหมสวนรวมในการพฒนาชนบทมากขน

ในแนวทางการพฒนาชนบทในชวงแผนฯ 6 ไดขยายขอบเขตจากการ แกปญหาความยากจนมาสความพออยพอกน เพอทจะขยบไปสการมฐานะทดข นตอไป ซง กรอ.ภาคและ กรอ.จงหวด สามารถเขามามสวนรวมในการพฒนาและแกปญหาเศรษฐกจในชนบท ใหเกดความกาวหนาในการผลต การตลาดในสาขาการเกษตรและอตสาหกรรมชนบท สวนภาคเอกชนซงมบทบาทส าคญตอการพฒนาชนบท เนองจากมทรพยากรในดานก าลงคนและงบประมาณ ตลอดจนจ านวนองคกรมาก จงเปนพลงการพฒนาทมความส าคญทจะประสานความรวมมอกบภาครฐบาลพฒนาชนบทของประเทศไดมาก ดงนนจงไดก าหนดแนวทางการด าเนนการสนบสนนบทบาทของ กรอ.ภาค และ กรอ.จงหวด รวมทงองคกรประชาชน ประชาชน และภาคเอกชนใหมสวนรวมพฒนาชนบท ดงน

(1) แนวทางการสนบสนนบทบาทของ กรอ.ภาค และ กรอ.จงหวด

(1.1) สงเสรมและระดมความคดจากภาคเอกชนเพอแกปญหาเศรษฐกจในชนบทโดยการสงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรและประชาชนในชนบทมความร

357

ความสามารถในการผลต ทงทางดานเกษตรและอตสาหกรรมชนบทใหสอดคลอง และสนบสนนกบ แนวทางในการพฒนาเศรษฐกจโดยสวนรวม

(1.2) กระจายเทคโนโลยการผลต ทงทางดานการเกษตร และอตสาหกรรม

(1.3) พฒน า ค ณภ าพช ว ต ข อ ง เ ก ษ ต ร ก ร ใ ห ม ค ว า ม รความสามารถ

(1.4) พฒนาดานการผลต การตลาด การควบคมการผลตใหมประสทธภาพและสอดคลองกบความตองการของตลาด

(1.5) จดหาและขยายตลาดทางการเกษตรและอตสาหกรรม

(1.6) วางแนวทางในการผลต การตลาด และการเงนใหสอด -คลองและสนบสนนการพฒนาประเทศโดยสวนรวม

(1.7) สงเสรมและสนบสนนใหสถาบนเกษตรกรมความเขมแขง

(2) แนวทางการเพมบทบาทขององคกรประชาชน ประชาชน และ ภาคเอกชน

(2.1) สนบสนนการรวมตวของภาคเอกชนดวยการจดตงคณะกรรมการองคกรกลางประสานงานภาคเอกชนในการพฒนาชนบท

(2.2) ก าหนดหนวยงานของรฐทจะเปนศนยกลางประสานงานกบภาคเอกชน

(2.3) ปรบปรงกลไกการประสานงาน โดยพยายามใหแผนงานของภาคเอกชนบรรจอยในแผนพฒนาชนบทในระดบจงหวด

(2.4) สนบสนนใหภาคเอกชนใชแผนพฒนาชนบทในระดบจงหวดเปนหลกในการก าหนดโครงการ/แผนงาน

บทท 8 แผนงานและงบประมาณพฒนาชนบท

แผนงานด าเนนการ

1. เพอใหสอดคลองตามแนวทางการพฒนาชนบทในระยะแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 แผนพฒนาชนบทจะประกอบดวยแผนงาน 3 กลม ดงน

1.1 กลมแผนงานของหนวยงานกระทรวงหลก เชน กระทรวงเกษตรและ สหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงศกษาธการ ประกอบดวย 5 แผนงาน ไดแก

(1) แผนงานปรบปรงโครงสรางพนฐาน ประกอบดวย โครงการทางดานการกอสรางและซอมถนน ไฟฟา การจดทดนท ากน การออกกรรมสทธทดนเปนหลก

(2) แผนงานเพมผลผลต รายได และการมงานท า ประกอบดวย โครงการทางดานการสงเสรมอาชพทงในและนอกภาคเกษตร การปรบปรงประสทธภาพการผลตเปนหลก

(3) แผนงานพฒนาแหลงน า ประกอบดวยโครงการทางดานกอสรางและปรบปรงแหลงน าขนาดเลกและขนาดกลาง การพฒนาทดนเพอใชประโยชนจากแหลงน าขนาดเลกและขนาดกลางเปนหลก

(4) แผนงานสาธารณสข ประกอบดวยโครงการทางดานการบรการ สาธารณสขและสขภาพอนามย โครงการสงเสรมกฬา และนนทนาการแกประชาชนเปนหลก

(5) แผนงานสงเสรมความรและการศกษาประกอบดวย โครงการ ทางดานการสงเสรมการศกษานอกระบบโรงเรยน การอบรมดานอาชพทงในและนอกภาคเกษตรเปนหลก

ทงน โครงการภายในกลมแผนงานของรฐดงกลาวเปนโครงการสวนหนงของแผนงานปกตจาก 5 กระทรวง ทน ามาประสานตามแผนงานพฒนาชนบทภายใตระบบ กชช. ในลกษณะของการด าเนนการทแตละกระทรวงจะสนบสนนกนมากกวาซ าซอนกน โดยแตละโครงการมเงอนไขในการด าเนนงาน ดงน

359

ก. เปนโครงการทประชาชนสามารถเสนอขอไดโดยตรงตามขนตอนของการจดท าแผนพฒนาชนบทระดบจงหวด

ข. เปนโครงการทเจาหนาทของรฐรวมกบประชาชนเปนผเสนอ เชน คณะกรรมการพฒนาอ าเภอ (กพอ.) รวมกบคณะกรรมการสภาต าบล (กสต.) หรอคณะท างานสนบสนนการปฏบตงานพฒนาชนบทระดบต าบล (คปต.) รวมกบคณะกรรมการสภาต าบล หรอคณะกรรมการหมบาน

ค. เปนโครงการทจงหวดเปนผเสนอ โดยประสานกบอ าเภอ ต าบล และหมบานในเรองของผทจะไดรบประโยชน

1.2 กลมแผนงานสนบสนนการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชน ประกอบดวย 5 แผนงาน ไดแก

(1) แผนงานสรางงานในชนบท (กสช.)

(2) แผนงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชนบท ตามเกณฑความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.)

(3) แผนงานกองทนพฒนาชนบท (กพช.)

(4) แผนงานรวมภาครฐและเอกชน (กรอ.)

(5) แผนงานขององคกรภาคเอกชน

1.3 แผนงานบรหารการพฒนาชนบท ประกอบดวยกจกรรมหลกดงตอไปน

(1) การจดท าแผนภมภาค เพอใหหนวยงานทงในสวนกลางและสวนภมภาคทรบผดชอบการบรหารการจดท าแผน ไดรบงบประมาณและประสานงานทไดรบมอบหมายใหสอดคลองกบนโยบายการพฒนาชนบทอยางสม าเสมอและตอเนองทกป

(2) การฝกอบรมและนเทศงาน เพอเปนการยกระดบความรและเพมประสทธภาพใหแกเจาหนาททงในสวนกลางและสวนภมภาคในเรองของการบรหารงานพฒนาชนบท

(3) การตดตามและประเมนผลการพฒนาชนบท สนบสนนใหกระทรวงทรบผดชอบแผนงานตามแผนพฒนาชนบทไดมการตดตามและประเมนผลโครงการของตนเอง

360

2. ใหกระทรวง ทบวง กรม ท าแผนรองรบและขยายผลโครงการอนเนองมาจาก พระราชด าร ซงไดรเรมในชนบทเพอแกไขปญหาเฉพาะหนาอยางมประโยชนยงและสงผลโดยตรงตอประชาชนเพอขยายผลการพฒนาใหเขาสระบบปกตตอไป

3. ในการแปลงแผนงานไปสการปฏบต จะสนบสนนใหสภาต าบลไดจดท าแผนระดบต าบลในรปของการผสมผสานการใชทรพยากรของทองถนเขากบความชวยเหลอจากภายนอก โดยอาศยขอมลพนฐานระดบหมบานเปนเครองมอเพอใหการเสนอขอและการจดโครงการจากหนวยงานตางๆ มความสมพนธ ความสอดคลอง และการประสานผลประโยชนจากโครงการตางๆ เขาดวยกน ทงนภายในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 จะด าเนนการใหเกดขนอยางนอยอ าเภอละ 1 ต าบลทวประเทศ

งบประมาณตามแผนงานป 2530 และป 2531-2534

1. งบประมาณป 2530

1.1 ภายใตกลมแผนงานของรฐ ซงประกอบดวย 5 แผนงานหลกในป 2530 น จะมโครงการทอยในความรบผดชอบของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ และกระทรวงอตสาหกรรม เปนวงเงนคาใชจายรวม 13,017.37 ลานบาท แยกตามหนวยงานรบผดชอบคอ

ก. กระทรวงเกษตรและสหกรณ วงเงน 5,787.10 ลานบาท ข. กระทรวงมหาดไทย วงเงน 3,314.58 ลานบาท ค. กระทรวงสาธารณสข วงเงน 2,801.38 ลานบาท ง. กระทรวงศกษาธการ วงเงน 787.67 ลานบาท จ. กระทรวงอตสาหกรรม วงเงน 326.64 ลานบาท

1.2 ภายใตกลมแผนงานสนบสนนการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชน ซงประกอบดวย 5 แผนงานหลก ในป 2530 น โครงการทพรอมจะด าเนนการทนท 3 แผนงาน คอ แผนงานสรางงานในชนบท (กสช.) อยในความรบผดชอบของส านกงานเลขานการ โครง-การสรางงานในชนบท ส านกนายกรฐมนตร แผนงานพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในชนบท อยในความรบผดชอบของศนยประสานการพฒนาชนบทแหงชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแผนงานกองทนพฒนาชนบทอยในความรบผดชอบของส านกงานเลขานการกองทนพฒนาชนบท ส านกนายกรฐมนตร ส าหรบวงเงนคาใชจายใน 2 แผนงาน รวม2,130.00 ลานบาท แยกเปนรายละเอยดไดดงน

ก. แผนงานสรางงานในชนบท (กสช.) วงเงน 2,100.00 ลานบาท ข. แผนงานกองทนพฒนาชนบท วงเงน 30.00 ลานบาท

361

ทง 2 แผนงานนเปนแผนงานตอเนอง จากทด าเนนการมาแลวในชวง แผนฯ 5

1.3 ในการบรหารงานพฒนาชนบท ในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 6 มองคกร รบผดชอบในการก ากบควบคมประสานการปฏบตงาน การฝกอบรม รวมทงการตดตามและ ประเมนผล คอ ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ส านกนโยบายและแผนมหาดไทย ส านกงานปลด -กระทรวงสาธารณสข ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการและศนยประสานการพฒนาชนบท แหงชาต ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจแหงชาต ก าหนดวงเงนงบประมาณส าหรบแผนงานบรหารในป 2530 น จ านวน 29.75 ลานบาท

2. งบประมาณป 2531-2534

การด าเนนงานตามแผนพฒนาชนบทในชวงป 2531-2534 สามารถก าหนดวงเงนงบประมาณทชดเจนไดเพยง 2 แผนงาน คอ แผนงานสนบสนนการมสวนรวมขององคกรประชาชนและภาคเอกชน และแผนงานบรหารการพฒนาชนบท โดยทง 2 แผนงาน มวงเงนงบประมาณใน แตละปเทากบวงเงนประมาณทไดตงไวในป 2530

สวนแผนงานของ 5 กระทรวง ใหแตละกระทรวงยดสดสวนของงบประมาณตามโครงการป 2530 เปรยบเทยบกบงบประมาณทงหมดของกระทรวงเปนเกณฑในการก าหนดวงเงนงบประมาณแตละป ตลอดในชวงป 2531-2534

หมายเหต 1. แนวทางการจดสรรงบประมาณป 2530 ยดแผนงานปกตของ 5 กระทรวงหลก ในปทผานมาโดยผนวกบางโครงการทปรบปรงเพมเตมใหเหมาะสม

2. แนวทางการจดสรรงบประมาณป 2531-2534 ยดงบประมาณป 2530 เปนเกณฑ และใหมสดสวนทเพมขนตามสดสวนงบประมาณป 2530

3. แนวทางการจดสรรงบประมาณรายกระทรวง ยดสภาพปญหาจาก กชช. 2ค. วากลมใดมปญหามากทสดกจะไดรบการจดสรรงบประมาณมากทสด ซงพบวากลมปญหาผลผลต รายได และการมงานท า กลมปญหาสาธารณสข กลมปญหาแหลงน า กลมปญหาความร และการศกษา และกลมปญหาโครงสราง พนฐาน เปนกลมปญหาทเรยงลงตามล าดบความรนแรง