1

รอบสํารวจที่ 6 ฤดูนาป ป 2562 : วันที่ 23 - 24 กันยายน 2562 ภาพรวมของจังหวัดเชียงราย การผลิตขาวฤดูนาป 2562 ในพื้นที่จังหวัดเชียงราย สภาพพื้นที่การเพาะปลูกฤดูนาป 2562 อยูในเขตนาน้ําฝน ชลประทาน และอางเก็บน้ํา พันธุขาวที่นิยมปลูก ไดแก ขาวเหนียวพันธุ สันปาตอง 1 และ กข6 ขาวเจาพันธุ ขาวดอกมะลิ 105 กข15 และ กข43 บางพื้นที่ปลูกขาวจาปอนิกา (ขาวญี่ปุน) พันธุ ก.วก.2เกษตรกรสวนใหญใชวิธีการหวานน้ําตม โยนกลา ปกดําดวยแรงงานคนและเครื่องปกดํา ผลการสํารวจแปลงสํารวจ จํานวน 11 จุด ไดแก อําเภอพาน เวียงปาเปา แมลาว เวียงชัย เวียงเชียงรุง แมจัน แมสาย เชียงของ เทิง เมือง และแปลงสาธิตศูนยวิจัยขาวเชียงราย โดยการตรวจนับดวยตาเปลา บริเวณกอขาว จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล เพลี้ยกระโดดหลังขาว เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก เพลี้ยจักจั่นสีเขียว เพลี้ยจักจั่นขาวใหญ หลอดบั่วซึ่งเกิดจากการทําลายของแมลงบั่ว และตั๊กแตนหนวดสั้น พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข ดวงเตาตัวห้ํา ดวงดินคอยาว ดวงกนกระดก แมลงปอเข็ม แมลงปอบาน แมงมุมขาสั้น และแมงมุมขายาว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลงในแปลงสํารวจ พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล เพลี้ยกระโดดหลังขาว เพลี้ยกระโดดปกลายภูษานัส เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก เพลี้ยจักจั่นสีเขียว เพลี้ยจักจั่นปกลายหยัก เพลี้ยจักจั่นขาวใหญ เพลี้ยจักจั่นหัวสีสม แมลงสิง และตั๊กแตนหนวดสั้น พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข ดวงเตาตัวห้ํา ดวงดินคอยาว แมลงปอเข็ม แมลงปอบาน แมงมุมขาสั้น แมงมุมขายาว และจิ้งหรีดหนวดยาว ทั้งนี้ไดแจงกับเกษตรกรใหสํารวจแปลงนาของตนเองอยางสม่ําเสมอเพื่อปองกันการระบาดของโรคและศัตรูขาว เนื่องจากพบประชากรเพลี้ยกระโดดหลังขาวในระยะ ตัวออนและตัวเต็มวัย เฉลี่ย 0.2 – 13.20 ตัวตอกอ เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล เฉลี่ย 0.05 – 13.90 ตัวตอกอ และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว เฉลี่ย 0.05 -1.35 ตัวตอ ซึ่งพบจํานวนเพลี้ยกระโดดทั้งสองชนิดสูงกวาระดับเศรษฐกิจ ในแปลงสํารวจอําเภอเมือง (ภาพที่ 1)

ภาพที่ 1 เพลี้ยกระโดดหลังขาว และเพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล ในระยะตัวออนและตัวเต็มวัย ที่เกาะอยู

บริเวณโคนกอขาวเหนือผิวน้ําในแปลงสํารวจอําเภอเมือง

ฉบับที่

6

2

จุดที่ 1 ตําบลธารทอง อําเภอพาน

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 5 ไร ปลูกขาวเจาพันธุ สันปาตอง 1 โดยวิธีการหวานน้ําตม เมื่อวันที่ 21

กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบ พิกัดแปลง lat 19.6964020 long 99.6827145 สํารวจวันที่ 24 กันยายน 2562 เวลา 07.30 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจ มีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 2) พบวัชพืช เชน หญาขาวนก หญาดอกขาว และหญาตีนนก กระจายท่ัวแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจจํานวนตนขาวในพื้นที่ 30 x 50 เซนติเมตร มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 68.25 ตน ความสูง

ของตนขาวเฉลี่ย 102.00 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 2.40 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ํ าตาล 7 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 46 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสี เขียว 1 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว ดวงดินคอยาว 1 ตัว ดวงกนกระดก 4 ตัว แมงมุมขาสั้น 4 ตัว และแมงมุมขายาว 3 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 24 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 3 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 2 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 5 ตัว และแมงมุมขายาว 1 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคไหม (ภาพที่ 2) ต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ กระจายทั่วแปลงเล็กนอย

ภาพที่ 2 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว และลักษณะอาการของโรคไหม ในแปลงสํารวจ ตําบลธารทอง อําเภอพาน จังหวัดเชียงราย

โรคไหม

3

จุดที่ 2 ตําบลเวียง อําเภอเวียงปาเปา

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 6 ไร ปลูกขาวเจาพันธุ กข43 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน

เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบ พิกัดแปลง lat 19.333137 long 99.514844 สํารวจวันที่ 24 กันยายน 2562 เวลา 09.25 น. ทองฟามีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ขาวอยูในระยะออกรวง แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี พบวัชพืช เชน หญาขาวนก หญาดอกขาว เทียนนา หนวดปลาดุก และขาเขียด กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 20.40 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

98.85 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ไมมนี้ําในแปลงสํารวจ

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 4 ตัว และหลอดบั่วซึ่งเกิดจากการทําลายของแมลงบั่ว 32 หลอด พบศัตรูธรรมชาต ิไดแก มวนเขียวดูดไข 2 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว และแมงมุมขาสั้น 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ ยกระโดดหลังขาว 73 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสี เขียว 75 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 3 ตัว แมลงปอเข็ม 8 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว แมงมุมขาสั้น 2 ตัว และ แมงมุมขายาว 14 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคดอกกระถิน (ภาพที่ 3) ต่ํากวาระดับเศรษฐกิจกระจายทั่วแปลงเล็กนอย

ภาพที่ 3 ลักษณะอาการของโรคดอกกระถิน ในแปลงสํารวจ ตําบลเวียง อําเภอเวียงปาเปา จังหวัดเชียงราย

4

จุดที่ 3 ตําบลจอมหมอกแกว อําเภอแมลาว

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 15 ไร ปลูกขาวเหนียวพันธุ กข6 โดยวิธีการโยนกลา เมื่อวันที่ 20

สิงหาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 19.765136 long 99.728536 สํารวจวันที่ 24 กันยายน 2562 เวลา 11.10 น. ทองฟาโปรง อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 4) พบวัชพืช เชน ผักปอดนา กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 25.89 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

57.42 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 0.60 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 1 ตัว และเพลี้ยกระโดดหลังขาว 18 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก แมงมุมขาสั้น 2 ตัว และแมงมุมขายาว 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 44 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 5 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก แมลงปอเข็ม 2 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว และแมงมุมขายาว 34 ตัว

ภาพที่ 4 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว ในแปลงสํารวจ ตําบลจอมหมอกแกว อําเภอแมลาว จังหวัดเชียงราย

5

จุดที่ 4 ตําบลเวียงชัย อําเภอเวียงชัย

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 1 ไร ปลูกขาวเจา พันธุ ขาวดอกมะลิ 105 โดยวิธีการโยนกลา เมื่อวันที่

24 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบ พิกัดแปลง lat 19.883613 long 99.905710 สํารวจวันที่ 24 กันยายน 2562 เวลา 14.15 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 5) พบวัชพืช เชน หญาขาวนก เทียนนา หญาดอกขาว และหนวดปลาดุก กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 28.10 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

98.75 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 0.40 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 4 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 1 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว และแมงมุมขาสั้น 8 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 6 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 16 ตัว เพลี้ยกระโดดปกลายภูษานัส 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 76 ตัว เพลี้ยจักจั่น ปกลายหยัก 2 ตัว เพลี้ยจักจั่นขาวใหญ 1 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 4 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 1 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 4 ตัว ดวงดินคอยาว 4 ตัว แมลงปอเข็ม 18 ตัว แมลงปอบาน 3 ตัว แมงมุมขาสั้น 8 ตัว แมงมุมขายาว 33 ตัว และจิ้งหรีดหนวดยาว 2 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคใบจุดสีน้ําตาล (ภาพที่ 5) ต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ กระจายทั่วแปลงเล็กนอย

ภาพที่ 5 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว และลักษณะอาการของโรคใบจุดสีน้ําตาล ในแปลงสํารวจ ตําบลเวียงชัย อําเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย

โรคใบจุดสีน้ําตาล

6

จุดที่ 5 ตําบลทุงกอ อําเภอเวยีงเชียงรุง

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 6 ไร ปลูกขาวเจา พันธุ กข15 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน เมื่อวันที่

17 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 19.977142 long 100.005503 สํารวจวันที่ 24 กันยายน 2562 เวลา 13.25 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 6) พบวัชพืช เชน หญาขาวนก เทียนนา กกสามเหลี่ยม และหนวดปลาดุก กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 22.20 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

97.30 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 0.80 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 5 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 43 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 1 ตัว และหลอดบั่วซึ่งเกิดจากการทําลายของแมลงบั่ว 7 หลอด พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 7 ตัว ดวงกนกระดก 2 ตัว แมงมุมขาสั้น 5 ตัว และแมงมุมขายาว 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดด หลังขาว 32 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 51 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 1 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 1 ตัว แมลงปอเข็ม 1 ตัว และแมงมุมขายาว 14 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคใบจุดสีน้ําตาล (ภาพที่ 6)ระดับการเกิดโรคเฉลี่ย 7.00 เปอรเซ็นต ความรุนแรงของโรคเฉลี่ย 0.45 เปอรเซ็นต ซึ่งต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ

ภาพที่ 6 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว และลักษณะอาการของโรคใบจุดสีน้ําตาล ในแปลงสํารวจ ตําบลทุงกอ อําเภอเวียงเชียงรุง จังหวัดเชียงราย

โรคใบจุดสีน้ําตาล

7

จุดที่ 6 ตําบลศรีคํ้า อําเภอแมจัน

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 8.5 ไร ปลูกขาวญี่ปุน พันธุ ก.วก.2 โดยวิธีการปกดําดวยเครื่องปกดํา

เมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 20.209127 long 99.874065 สํารวจวันที่ 23 กันยายน 2562 เวลา 08.25 น. ทองฟาโปรง แดดรอน ขาวอยูในระยะออกรวง แปลงสํารวจ มีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี พบวัชพืช เชน หญาขาวนก หญาดอกขาว เทียนนา และขาวปนกระจายทั่วแปลงนา

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 25.65 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

95.55 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ไมมนี้ําในแปลงสํารวจ

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาติ การสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด ไมพบศัตรูขาว

พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงกนกระดก 3 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก แมลงสิง 3 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 5 ตัว แมงมุมขาสั้น 3 ตัว และแมงมุมขายาว 3 ตัว ในแปลงสํารวจ พบอาการของโรคกาบใบแหง และโรคขอบใบแหง (ภาพที่ 7) ต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ กระจายทัว่แปลง

ภาพที่ 7 ลักษณะอาการของโรคกาบใบแหงและโรคขอบใบแหง ในแปลงสํารวจ ตําบลศรีค้ํา อําเภอแมจัน จังหวัดเชียงราย

โรคขอบใบแหง โรคกาบใบแหง

8

จุดที่ 7 ตําบลศรีเมืองชุม อําเภอแมสาย

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 14 ไร ปลูกขาวเจา พันธุ กข15 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน

เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 20.364209 long 99.974084 สํารวจวันที่ 23 กันยายน 2562 เวลา 09.40 น. ทองฟาโปรง อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะ แตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 8) พบวัชพืช เชน หญาขาวนก กกทราย กกสามเหลี่ยม เทียนนา และหนวดปลาดุก กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 20.00 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

88.50 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 12.60 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 24 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 58 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 63 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 1 ตัว ดวงกนกระดก 1 ตัว และแมงมุมขาสั้น 2 ตัว สําหรับการใช สวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 35 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 67 ตัว เพลี้ยจักจั่นปกลายหยัก 1 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 2 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 7 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 4 ตัว แมลงปอเข็ม 8 ตัว แมงมุมขาสั้น 2 ตัว และแมงมุมขายาว 2 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคขอบใบแหงต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ กระจายทั่วแปลงเล็กนอย

ภาพที่ 8 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว ในแปลงสํารวจ ตําบลศรเีมืองชุม อําเภอแมสาย จังหวัดเชียงราย

9

จุดที่ 8 ตําบลครึ่ง อําเภอเชียงของ

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 5 ไร ปลูกขาวเจา พันธุ กข15 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน

เมื่อวันที่ 7 สิงหาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบเชิงเขา พิกัดแปลง lat 20.033995 long 100.367452 สํารวจวันที่ 23 กันยายน 2562 เวลา 11.45 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 9) พบวัชพืช เชน หญาดอกขาว และหญานกสีชมพู กระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 25.95 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

106.15 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 3.60 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 158 ตัว เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก 1 ตัว และหลอดบั่วซึ่งเกิดจากการทําลายของแมลงบั่ว 14 หลอด ไมพบศัตรูธรรมชาติ สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 527 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 7 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 1 ตัว แมลงปอเข็ม 1 ตัว และ แมงมุมขายาว 15 ตัว

ภาพที่ 9 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว ในแปลงสํารวจ ตําบลครึ่ง อําเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย

10

จุดที่ 9 ตําบลสันทรายงาม อําเภอเทิง

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 5 ไร ปลูกขาวเหนียว พันธุ กข6 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน

เมื่อวันที่ 3 สิงหาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 19.700247 long 100.175263 สํารวจวันที่ 23 กันยายน 2562 เวลา 13.20 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอกับการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 10) พบวัชพืช เชน หญาขาวนก หญาดอกขาว กกสามเหลี่ยม และขาวปนกระจายทั่วแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 24.60 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

81.25 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ไมมนี้ําในแปลงสํารวจ

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 6 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 4 ตัว เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก 1 ตัว เพลี้ยจักจั่น สีเขียว 27 ตัว เพลี้ยจักจั่นขาวใหญ 1 ตัว และหลอดบั่วซึ่งเกิดจากการทําลายของแมลงบั่ว 3 หลอด พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงดินคอยาว 3 ตัว ดวงกนกระดก 2 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว และแมงมุมขาสั้น 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 3 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 82 ตัว เพลี้ยกระโดดปกลายภูษานัส 4 ตัว เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 4 ตัว เพลี้ยจักจั่นขาวใหญ 1 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 2 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 1 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 5 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว แมลงปอเข็ม 2 ตัว แมงมุมขาสั้น 5 ตัว และแมงมุมขายาว 17 ตัว ในแปลงสํารวจพบอาการของโรคไหม และโรคใบจุดสีน้ําตาล ต่ํากวาระดับเศรษฐกิจ กระจายทั่วแปลง

ภาพที่ 10 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว ในแปลงสํารวจ ตําบลสันทรายงาม อําเภอเทิง

จังหวัดเชียงราย

11

จุดที่ 10 ตําบลดอยลาน อําเภอเมือง

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 42 ไร ปลูกขาวพันธุ กข15 โดยวิธีการปกดําดวยเครื่องปกดํา เมื่อวันที่

25 มิถุนายน 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบกวาง พิกัดแปลง lat 19.649071 long 99.929683 สํารวจวันที่ 23 กันยายน 2562 เวลา 14.50 น. ทองฟาโปรง มีเมฆมาก อากาศรอนอบอาว ลมพัดแรง ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณดี (ภาพที่ 11) พบวัชพืช เชน หญาดอกขาว หญาขาวนก กกสามเหลี่ยม และหนวดปลาดุก กระจายท่ัวแปลง

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 16.35 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

120.40 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 9.00 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 278 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 264 ตัว ซึ่งพบเพลี้ยกระโดดทั้งสองชนิดระยะ ตัวออนและตัวเต็มวัยสูงกวาระดับเศรษฐกิจ (มากวา 10 ตัวตอกอ) เพลี้ยกระโดดแถบขาวเล็ก 2 ตัว และเพลี้ยจักจั่นสีเขียว 27 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 2 ตัว และแมงมุมขาสั้น 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 207 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 344 ตัว เพลี้ยกระโดดปกลายภูษานัส 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นปกลายหยัก 1 ตัว และเพลี้ยจักจั่นหัวสีสม 1 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 5 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว แมลงปอเข็ม 2 ตัว แมงมุมขาสั้น 2 ตัว และแมงมุมขายาว 5 ตัว

ภาพที่ 11 สภาพแปลงนาและการเจริญเติบโตของตนขาว ในแปลงสํารวจ ตําบลดอยลาน อําเภอเมือง จังหวัดเชียงราย

12

จุดที่ 11 ศูนยวิจัยขาวเชียงราย อําเภอพาน

ขอมูลและสภาพทั่วไป แปลงสํารวจมีพื้นที่ปลูกขาว 1 ไร ปลูกขาวเหนียวพันธุ สันปาตอง 1 โดยวิธีการปกดําดวยแรงงานคน

เมื่อวันที่ 24 กรกฎาคม 2562 สภาพพื้นที่นาเปนที่ราบ พิกัดแปลง lat 19.700247 long 100.175263

สํารวจวันที่ 18 กันยายน 2562 เวลา 10.00 น. ทองฟาโปรง อากาศรอนอบอาว ขาวอยูในระยะ แตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณด ี

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 9.50 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

101.85 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 8.80 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาต ิการสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 19 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 2 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว แมลงปอเข็ม 2 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว และแมงมุมขาสั้น 1 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 46 ตัว เพลี้ยกระโดดปกลายภูษานัส 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 9 ตัว และ ตั๊กแตนหนวดสั้น 2 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 1 ตัว แมลงปอเข็ม 3 ตัว แมลงปอบาน 2 ตัว แมงมุมขาสั้น 2 ตัว และแมงมุมขายาว 4 ตัว

สํารวจวันที่ 25 กันยายน 2562 เวลา 08.30 น. ทองฟาโปรง อากาศรอนอบอาว ขาวอยูในระยะแตกกอ แปลงสํารวจมีน้ําเพียงพอตอการเจริญเติบโต ตนขาวเจริญเติบโตสมบูรณด ี

การเจริญเติบโตของขาว จากการสํารวจตนขาวในนา 20 จุด มีจํานวนตนขาวเฉลี่ย 8.85 ตนตอกอ ความสูงของตนขาวเฉลี่ย

105.30 ซม. วัดคาสีใบขาวจากแผนเทียบสี (Leaf Color Chart : LCC) เฉลี่ยระดับ 2.50 ระดับน้ําในแปลงสํารวจเฉลี่ย 2.20 ซม.

โรค แมลง – สัตวศัตรูขาว และศัตรูธรรมชาติ การสุมนับจํานวนศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติบริเวณกอขาวดวยตาเปลา จํานวน 20 จุด พบศัตรูขาว

ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาล 3 ตัว เพลี้ยกระโดดหลังขาว 12 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 7 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 1 ตัว พบศตัรูธรรมชาติ ไดแก มวนเขียวดูดไข 2 ตัว ดวงเตาตัวห้ํา 7 ตัว ดวงกนกระดก 2 ตัว แมลงปอเข็ม 1 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว และแมงมุมขาสั้น 2 ตัว สําหรับการใชสวิงโฉบแมลง พบศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดหลังขาว 41 ตัว เพลี้ยจักจั่นสีเขียว 1 ตัว เพลี้ยจักจั่นหัวสีสม 1 ตัว และตั๊กแตนหนวดสั้น 3 ตัว พบศัตรูธรรมชาติ ไดแก ดวงเตาตัวห้ํา 2 ตัว แมลงปอเข็ม 1 ตัว แมลงปอบาน 1 ตัว แมงมุมขาสั้น 2 ตัว แมงมุมขายาว 16 ตัว และจิ้งหรีดหนวดยาว 1 ตัว

13

กับดักแสงไฟ : การตรวจนับแมลงศัตรูขาวและศัตรูธรรมชาติจากกับดักแสงไฟ (Light trap) ที่ศูนยวิจัยขาวเชียงราย เปดหลอดไฟเวลา 18.00 - 22.00 น. ทุกวัน ในเดือนกันยายน 2562 พบแมลงศัตรูขาว ไดแก เพลี้ยกระโดดสีน้ําตาลมากที่สุด รองลงมา ไดแก เพลี้ยจักจั่นปกลายหยัก และเพลี้ยกระโดดหลังขาว (ภาพที่ 12) จํานวนแมลงศัตรูขาวที่ตรวจนับไดมีปริมาณเพิ่มขึ้นเมื่อเปรียบเทียบกับเดือนสิงหาคม สาเหตุอาจเกิดจากสภาพอากาศรอนอบอาว ประกอบกับตนขาวในแปลงนาสวนใหญอยูในระยะแตกกอทําใหมีแหลงอาหาร ที่เหมาะสม โดยเฉพาะเพลี้ยกระโดดสีน้ําตาลที่มีจํานวนมากขึ้น ซึ่งสอดคลองกับสถานการณการระบาดในพื้นที่อําเภอพาน และเมือง จังหวัดเชียงราย สําหรับแมลงศัตรูธรรมชาติ พบมวนกรรเชียงจํานวนมากที่สุด รองลงมา ไดแก มวนจิงโจน้ําเล็ก และมวนเขียวดูดไข (ภาพที่ 13) ซึ่งพบวาจํานวนแมลงศัตรูธรรมชาติในชวงเดือนกันยายน มจีํานวนชนิดและปริมาณเพิ่มขึ้นจากเดือนสิงหาคมสอดคลองกับจํานวนแมลงศัตรูขาว

ภาพที่ 12 แผนภาพแสดงจํานวนแมลงศัตรูขาวจากกับดักแสงไฟ ณ ศูนยวิจัยขาวเชียงราย ระหวางเดือน มกราคม

– กันยายน พ.ศ. 2562

ภาพที่ 13 แผนภาพแสดงจํานวนแมลงศัตรูธรรมชาติจากกับดักแสงไฟ ณ ศูนยวิจัยขาวเชียงราย ระหวางเดือน มกราคม – กันยายน พ.ศ. 2562

Blast Unit of Severity (BUS) : คาดัชนีที่บอกถึงความเหมาะสม หรือ ความเสี่ยงในการเกิดโรคไหม ของขาว ซึ่งไดจากการวิเคราะหคาอุณหภูมิความชื้นสัมพัทธ และชวงเวลาน้ําคางของแตละวัน ขอมูลคา BUS

14

ณ ศูนยวิจัยขาวเชียงราย ในเดือนกันยายน 2562 พบเกินคาวิกฤต 2.25 จํานวน 3 วัน คือ วันที่ 1, 11 และ 20 มีคา BUS สูงสุด เทากับ 5.5 (ภาพที่ 14) จากคา BUS ที่วัดไดมีความสอดคลองกับสถานการณการเกิด โรคไหมในแปลงนา แตไมพบการระบาดของโรคไหมในแปลงสํารวจของชาวนาอาสา

ภาพที่ 14 คาความเสี่ยงของอากาศตอการเกิดโรคไหม (BUS) ที่วิเคราะหได ระหวางเดือน มกราคม –

กันยายน พ.ศ. 2562 ณ ศูนยวิจัยขาวเชียงราย

สภาพดินฟาอากาศ : พยากรณอากาศเพื่อการเกษตร (ฉบับที่ 115/62 กลุมอุตุนิยมวิทยาการเกษตร สํานักพัฒนาอุตุนิยมวิทยา กรมอุตุนิยมวิทยา) ในชวงวันที่ 25 กันยายน – 1 ตุลาคม 2562 มีฝนฟาคะนอง รอยละ 10 - 30 ของพื้นที่ ตลอดชวง อุณหภูมิลดลง 1 – 2 องศาเซลเซียส กับมีลมแรง และมีอากาศเย็น ในตอนเชา ลมตะวันออกความเร็ว 15 – 25 กม./ชม. อุณหภูมิต่ําสุด 19 – 24 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุด 31 – 35 องศาเซลเซียส ความชื้นสัมพัทธ 70 – 80 เปอรเซ็นต สําหรับสภาพอากาศ ณ ศูนยวิจัยขาวเชียงราย ในเดือนกันยายน 2562 อุณหภูมิเฉลี่ยสูงสุด 37.45 องศาเซลเซียส อุณหภูมิเฉลี่ยต่ําสุด 23.32 องศาเซลเซียส จํานวนวันทีฝ่นตก 15 วัน ปริมาณน้ําฝนที่วัดได 554 มิลลิเมตร

7