การเลยงกบ

ภาคกลาง

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงเพอนพง (ภาฯ) ยามยาก ตงอยบานเลขท 55/2 หมท 2 ต าบล บานแห อ าเภอเมอง จงหวดอางทอง

ลกษณะทวไปของกบ 1. นำหนกตงแต 200 - 400 กรม 2. ดำนหลงมสนำตำล และมจดดำ 3. ดำนทองสขำว 4. ทรมฝปำกมแถบสดำ 5. ใตคำงอำจมจดดำหรอลำยดำ 6. ขำหนำและขำหลงมควำมยำวปำนกลำง 7. เทำหนำม 4 นว ไมมแผนหนงยดตด 8. สวนเทำหลงม 5 นว 9. กบทมควำมพรอม สงเกตเหนรอยยนของถงเสยง ทใชรองเรยกตวเมย การเลอกพอแมพนธ 1. มอำยไมตำกวำ 1 ป 2. มนำหนกระหวำง 200 - 300 กรม 3. เพสผมรอยยนของถงเสยง 4. ใตคำงมสเทำดำคลำชดเจน 2 ขำง 5. นวหวแมมอ 2 ขำง เปนปมหยำบ 6. เพศเมยมควำมพรอม เอวมลกษณะสำก เพรำะมปมเลกๆ มำก การเจรญเตบโต กบนำ จำกลกออดเปนลกกบ ใชเวลำประมำณ 28 - 45 วน จำกลกกบ เปนกบเนอ ใชเวลำประมำณ 3 - 5 วน

การบรหารจดการดแลรกษา 1. กำรคดขนำดกบทก 2 สปดำห (ใหญกนเลก) 2. กำรถำยเทนำ นำสะอำด ทำใหกบเจรญเตบโตด

กบคอนโด

1. ยำงรถยนต 3 เสน 2. ยำงเสนแรก ตดกบพนดน เอำทรำยหรอดนมำอดบรเวณชองวำงทอยตดกบดน เสมอกบขอบยำงวงรถ 3. ใหตดแผนพลำสตก หรอถงพลำสตก วำงทบบนทรำยหรอดน กอนทจะวำงยำงรถยนตทบลงบนดน 4. เจำะทอระบำยนำทงดวยทอ PVC ขนำด 4 หนเสนลำงสด เพอทำควำมสะอำดทกเสน 5. เลยงกบจำนวน 100 ตว ตอ 1 คอนโด 6. ลกกบทมอำยประมำณ 2 เดอน (กนอำหำรเมดแลว) กบใหญเกน 7. เลยงไปได 1 เดอน ใหคดเลอกกบใหเหลอ 100 ตว เพอลดควำมแออด 8. อำหำรปลำดก ประมำณ 20 กโลกรมตอรน 9. สปดำหแรก ใชอำหำรปลำดกรน หลงจำกนน ใชอำหำรปลำดกใหญจนจบได 10. ควรเสรมอำหำรสดชวยตวจะใหญกวำเลยงปกต เชน กง หอย ป และปลำ 11. ใหอำหำร 1 ครง ตอนเยน เพอใหกบลงมำกนพรอมกน 12. ควรถำยเทนำอยำงนอย 2 - 3 วนตอครง 13. ยำงรถควรวำงในทมแสงรำไร การปองกนโรคกบ 1. ผสมอำหำรดวยนำหมกชวภำพกอนใหกบกน ดวยกำรผสมนำหมกชวภำพอตรำ 2 ชอนโตะตออำหำร 1 กโลกรม 2. เมอกบมอำกำรทองอด หรอตวเหลอง ซม ใหใชขง ขำ และฟำทะลำยโจร ตมใหนำมสชำ แลวนำมำผสมกบอำหำรกบ ปอนหรออำจจะฉดดวยกระบอกยำเขำทำงปำกตวละ 1 ซซ 3. ถำกบเปนแผลเปอย ใหใชขมนผล และใบนอยหนำตำกแหง (หรอเปลอกมงคดตำกแหง) นำทง 2 อยำงมำบดใหละเอยด และผสมปนแดงลงไปเลกนอย ทำบรเวณแผล แลวแยกกบทเปนแผลออกตำงหำก อยำงนอย 1 วน โดยกบทเปนโรคมำใสถงพลำสตก เจำะชองระบำยอำกำศ และไมใหถกนำ

4. กรณทเลยงกบในบอดน หรอบอปน ควรนำเกลอแกงผสมนำใสลงไปในบอเลยงกบดวย เพอฆำเชอรำหรอเชอโรคอนๆ อตรำกำรใสถำบอเลยงมขนำด 4 X 4 เมตร ใหใสนำสง 5 เซนตเมตร และใสเกลอแกง ลงไปประมำณ 3 ชอนโตะ

ศนยเครอขายปราชญชาวบาน “กลมธรรมชาตเพาะพนธสตวน า” จงหวดสมทรสาคร อยเลขท 34/1 หม 3 ต าบลคลองตน อ าเภอบานแพว จงหวดสมทรสาคร

การเพาะเลยงกบพนธบลฟรอกผสมกบนา

วสดอปกรณ 1) พอพนธกบ อำยประมำณ 10 เดอนขนไป 2) แมพนธกบ อำยประมำณ 10 เดอนขนไป 3) บอซเมนต 4) บอดน 5) กระชง, มงเขยว 6) ฮอรโมนบงคบฉดใหไขสก 7) เขมฉดยำ ขนำด 1 ซซ 8) ภำชนะใสกบ กระสอบหรอถงพลำสตกสงขนำด 1 เมตร 9) อำหำรเมดลอยนำ 10) ไขไก การคดเลอกพอ-แมพนธกบ 1) พอพนธทสมบรณ ไมอวน ไมผอมจนเกนไป รองเกง มพฤตกรรมพรอมทจะผสมพนธ 2) แมพนธทสมบรณ ไมผอม มไขสมบรณทพรอมจะวำงไข การเตรยมบอ 1) บอกวำงประมำณ 3 * 3 เมตร 2) ใสนำประมำณ 10 เซนตเมตร 3) ใสผกบงลำงสะอำด 4 - 5 เถำ วธการเพาะเลยง 1) หลงจำกเตรยมพอ-แมพนธกบไวแลว ในชวงเยนนำมำใสบอเตรยมไวในอตรำสวนคตอค 2) เมอปลอยพอ-แมพนธกบลงแลวประมำณ 6 ชวโมง กบจะออกไข 3) เอำพอ-แมพนธออก หลงจำกทกบออกไขแลว

วธการเลยง 1) ประมำณ 24 ชวโมง ไขกบจะฟกเปนตว (ลกออด) 2) ในระยะ 3 วนแรก จะเรมใหไขตนเปนอำหำร วนละ 3 มอ 3) เมอลกออดมอำยได 3 อำทตย กเรมใหอำหำรเมดลอยนำ(ไฮเกรดอำหำรลกออด) 4) เมอลกออดมอำยได 25 - 28 วน กเรมมขำ หำงจะเรมหดไป พรอมทจะขนแพ 5) เมอลกออดขนแพแลว จะเรยกกนวำเปนลกกบและเมอลกกบขนแพไดลกกบจะกนอำหำรไดไมเทำกน 6) เมอลกกบกนอำหำรไดไมเทำกน ตวของลกกบกจะไมเทำกน จำกนน 10 วน ขนำดของลกกบจะตำงกนมำกจนสำมำรถกนกนเองได จงตองมกำรคดขนำดของลกกบ แยกออกไปเปนหลำยขนำดหลำยบอ 7) เมอแยกขนำดแลว กใหอำหำรกบ ชนดเมดลอยนำหรอ อำหำรปลำดก ตำมขนำดของตวกบเลยงไปประมำณ 3 เดอน หรอ 3 เดอนครง กสำมำรถจบมำรบประทำนหรอจำหนำยได 8) ระหวำงทเลยง ควรหมนดแลและถำยนำใหสะอำดอยเสมอ วธการเลยงกบในบอดน 1) บอขนำด 40 ตำรำงวำ กวำง-ยำวเทำกน ลกประมำณ 1 เมตร 2) ลอมรอบบอดวยมงเขยว ใชตำขำยดกนกทำหลงคำเพอปองกนนกมำกนกบ 3) ในบอใสแพยำงใหทวบอเพอกบขน วธการเลยง 1) ขนแรกของกำรเพำะกตองเพำะในบอซเมนตกอน วธกำรเหมอนเพำะเลยงในบอซเมนตขำงตน 2) นำลกกบทคดขนำดเรยบรอยแลวขำงตน มำใสลงในบอดนทเตรยมไวประมำณ 12,000.-ตว 3) ใหอำหำรเหมอนตำมปกต กบจะโตเรวกวำ และกนอำหำรไดมำกกวำกำรเลยงในบอซเมนต วธการเลยงในกระชง หรอ มงเขยว การเตรยมกระชง 1) ยำว 5 เมตร สง 1 เมตร กวำง 2.5 เมตร 2) ผกเชอก 4 มม ทงบน - ลำง ตรงกลำงดำนบน 3) นำมำขงไวในนำลกพอประมำณ นำตองไมเนำ 4) ขงหลงคำดวยเนตดำ เพอทำรมใหกบ

วธการเลยง 1) ตองเพำะพนธในบอซเมนตกอน วธกำรเหมอนกำรเพำะเลยงในบอซเมนตขำงตน 2) สำมำรถเลยงไดตงแตเปนลกออด นำลกออดทมอำย 3 อำทตย มำใสในกระชงทเตรยมไว ประมำณ 700 - 800 ตว 3) ใหอำหำรไดตำมปกต เมอลกออดเรมเปนกบ ผเลยงกนำแพยำง สอดเขำไปขำงใตของกระชง เพอใหกบขนแหงได และไวกนอำหำรเมอเปนกบ 4) เมอกบมตวใหญไมเทำกน กตองมกำรคดขนำดของลกกบ แยกออกมำใสไวอกกระชงหนง เพอจะไดไมกนกน และกใหอำหำรปกต ระยะเวลำในกำรเลยงเทำกน โรคของกบ 1) กบทองอด เนองจำกกนอำหำรมำกเกนไปหรออำหำรไมยอย ควรใหอำหำรพอเหมำะสม ไมมำก ไมนอยจนกนไป และอยำเคลอนยำยกบหลงจำกกำรเลยงอำหำรใหมๆ ถำไมหำยกใหกนยำ 2) กบขำแดง มอำกำรแดงตำมเสนเลอดฝอย ถำไมรนแรงจะหำยไปเอง 3) กบเปนแผลเนองจำกโดนกด และมอำกำรตดเชอใหยำปฏชวนะสำหรบฆำเชอแบคทเรยและยำรกษำอำกำรตดเชอ ประโยชน 1) สำมำรถนำควำมรทไดรบไปประกอบอำชพกำรเลยงกบอยำงถกตองเหมำะสม 2) เลยงไวเปนอำหำรในครวเรอนเหลอจำกกำรรบประทำนกจำหนำยเปนรำยไดเสรมได 3) สำมำรถเพำะลกกบเองได 4) สำมำรถลดตนทนกำรผลตในกำรซอลกกบมำเลยงได

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชนสวนอางแกว ตงอยเลขท 72 หมท 10 บานค ามวงไข ต าบลโนนเปอย อ าเภอกดชม จงหวดยโสธร

การเพาะพนธกบ

การคดพอแมพนธ 1 เพศผ มจดโปรงเสยงใตคำง 2 จด 2 เพศเมยไมมจดโปรงเสยงใตคำง คำงเรยบ 3 ตวทสำมำรถขยำยพนธ เพศผ ขำหนำรดนวมอเมอสอด เพศเมย ขำงลำตวหยำบคลำยกระดำษทรำย

เตรยมบอซเมนต 1 บอใหม แชนำ (ตนกลวย พชรสฝำด ขม เปรยว) ไมนอยกวำ 7 วน 2 บอเกำ ขดตะไครนำ สงสกปรก ตำกแดด ไมตำกวำ 1 วน

การปลอยน า ปลอยนำลงบอประมำณ 10 เซนตเมตร

ปลอยพอแมพนธ ชวงหวค าลงบอเปนค 1 ถำจะเพำะในบอ ขนำด 3 x 4 ม. = 3 ค 2 ถำจะแยกลกออดอนบำลบอใหมลงเทำตวได

ขอสงเกต : ชวงเชำสงเกตดไข ถำมไขแยกตวเมยตวผไปบอพก ปลอยไขไวประมำณ 1 วน จะสงเกตเหนลกออด อำหำรลกออด (ไขแดงสกๆ, ไขแดง, ลวกผกบง) เวลำ 15 - 18 วน ลกออดขำยได เวลำ 20 - 30 วน เปนตวกบ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ศนยเรยนรชมชนบานดงบง ตงอยเลขท 68 หมท 4 บานดงบง ต าบลคอนฉม อ าเภอแวงใหญ จงหวดขอนแกน

การเลยงกบเพอเลยงชพ

กบเปนสตวทมคณประโยชนตอมวลมนษยมำกมำย ทงทำงตรงและทำงออม ใชเปนอำหำรทมโปรตนสงทงขณะเปนลกออด และตวเตมวย ประกอบอำหำรไดหลำยอยำง และกบยงชวยกำจดหนอนและแมลงศตรพชไดอกดวย ปจจบนกบตำมธรรมชำตลดนอยลงมำก หำยำก จงมกำรนำกบ มำเพำะเลยงเปนอำชพหลก และอำชพเสรมเพอเปนอำหำรในครวเรอนมำกขน เพำะเลยงงำย โตเรวเปนกำรใชเวลำวำงใหเกดประโยชนและควำมเพลดเพลน

การเลอกพนทเลยงกบ ควรเลอกทำบออยใกลบำนพกอำศยเพอสะดวกตอกำรดแลใกลชด กบจะเชอง กนอำหำรดและโตเรว และดแลศตรกบ พวกง หน แมว และขโมยได คอกกบควรอยทดอนนำทวมไมถงเพอไมใหกบหลบหน ไมควรอยใกลถนนทมรถวงประจำกบจะตนตกใจ ไมกนอำหำร

ชนดบอเลยงกบ กบสำมำรถเลยงไดทงในบอดน บอซเมนต กระชง และบอพลำสตก

ขนาดบอและอตราปลอย ขนำดบอ 4 x 4 เมตร ทำแองนำขนำด 3x3 เมตร ลก 20 เซนตเมตร เลยงกบไดประมำณ 1,000 ตว บอกบเพอกำรเลยงชพควรทำขนำดกวำง 2 เมตร ยำว 3 เมตร ทำบอนำกวำง 1.20 เมตร ยำว 2 เมตร ลก 20 เซนตเมตร ปกไมหลกรอบทง 4 ดำน หำงกนหลกละ 2 เมตร นำมงเขยวลอม 2 ชน โดยชนลำงฝงลกลงดน 20 เซนตเมตร เพอกนง หน และกบมดออก ดำนบนพลำงแสงดวยทำงมะพรำว ในบอวำงกระเบองแตก ถงแตก ไม ไวเปนทหลบซอนของกบ รอบคอกกบ ควรปลกพชผกสวนครวไวบรโภคโดยใชนำทถำยออกจำกบอกบรดจะเจรญงอกงำมด

พนธกบ ม 2 ประเภท คอ กบพนธพนเมอง เชน กบนำ กบจำน กบฑต หรอกบภเขำ หรอ เขยดแลว และกบพนธตำงประเทศ ทนยมเลยง คอ พนธบลฟรอค พนธกบทแนะนำใหเลยง คอ กบนำ เพรำะเลยงงำย โตเรว หำพนธงำย เนออรอย โดยเลยง 4 - 5 เดอน จะมนำหนก 4 - 5 ตว/กโลกรม อตรำกำรเปลยนอำหำรเปนเนอ 3.4 กโลกรม/เนอ 1 กโลกรม

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงเพอน าไปสการพงตนเองอยางยงยน ตงอยแปลงเกษตร นายเรม ชรตน เลขท 105 หมท 17 บานโนนยาง ต าบลก าแมด อ าเภอกดชม จงหวดยโสธร

การเลยงกบ

กบ เปนอำหำรทสำคญไมแพปลำเหมอนกน ทแตละบำนเลอกไวเปนเมนประจำบำน แตวำทกวนนกบทมตำมธรรมชำต เหลอนอยลงไปทกท เพรำะฉะนนเรำตองหนมำเลยงกบไวในบำนของเรำเองเพอสะดวกในกำรประกอบอำหำรและลดรำยจำยไดอกทำงหนง โดยมวธกำรเลยงทงำยๆ ไมสลบซบซอน ดงน 1. เลอกสถำนทใหเหมำะสม เชน มรมไม เพอจะไมใหกบรอนเกนไป 2. เตรยมบอขนำดกวำงประมำณ 70 เซนตเมตร ยำว 1.50 เมตร ลกประมำณ 30 - 50 เซนตเมตร 3. ปพลำสตก แลวเตมนำลงไปใหเตม 4. หำขอนไม 1 ขอน ใสลงในนำ และหำกระบอกไมไผ เศษภำชนะ กระเบองแตกวำงไวรอบๆ บอเพอเปนทหลบซอนของกบ 5. หำตำขำยไนลอนสฟำมำลอม กบประมำณ 1 มวน ลอมใหหมดจะไดทเลยงกบทมขนำดกวำง 6. ปลกพช หรอผกตำมบรเวณทลอมเอำไว จะไดใหกบชวยกนพวก หนอน และแมลงทจะทำลำยพชผกของเรำ จะไดไมตองใชสำรเคม เรำจะไดกนผกทปลอดสำรพษดวย 7. ตดตงหลอดไฟ เพอเปนกำรลอแมลงมำใหกบกน ในเวลำกลำงคน 8. กำรบำบดนำเสยทำเหมอนกบในบอปลำ

ศนยเรยนรไรนาสวนผสมมหาวทยาลยชวตแบบยงยน ตงอยท 65 หม 2 บานคมชาด ต าบลไรสสก อ าเภอเสนางคนคม จงหวดอ านาจเจรญ

การเลยงกบแบบพอเพยงสการคา

ความเปนมาในการเลยงกบ เนองจำกปจจบนธรรมชำตและสงแวดลอมไมอำนวย ทำใหกบธรรมชำตมปรมำณลดลงไมพอกบกำรบรโภคของเกษตรกร และควำมไมรทนในกำรใชสำรเคมกำจดวชพช กำจดหอยเชอร และกำจดแมลงตำง ๆ ทำใหเปนภยคกคำมตอกบและสงมชวตอน ๆ มปรมำณลดลง ดงนนจงไดมเกษตรกรไดนำกบมำเลยงเพอกำรบรโภค และเพอกำรคำมทงประสบผลสำเรจและขำดทน ฉะนนผมควำมประสงคจะเลยงตองมควำมชำนำญและเรยนร จงจะสำเรจไดไมขำดท พนธกบทน ามาเลยง ไดแก กบนำ กบบลฟรอก กบเกำะชำง กบทำสำร กบทต และกบดอยชำง ชนดของบอเลยงกบ ไดแก เลยงในกระชง เลยงในบอปน เลยงในบอดน และเลยงในนำขำว กำรเพำะพนธกบ โดยธรรมชำตกบจะจบคและวำงไขในฤดฝน ถำเกษตรกรมพอแมพนธอยแลวกจะนำพอแมพนธทมอำย 1 ป ขนไป และเปนกบทจบคกน นำไปเลยงในบอเพำะ แตอยำจบผดคกนเพรำะกบทจบคกนแลวถกแยกเปนคนละตว และนำไปเลยงในบอเพำะถำไมใชคมนแลวจะไมผสมพนธกน กำรเพำะพนธกบทำได 2 วธ 1) กำรเพำะแบบธรรมชำต เมอถงฤดกำลผสมพนธคนใดฝนตกใหจบพอแมลงบอผสม กบจะผสมพนธตำมธรรมชำต 2) กำรเพำะแบบผสมเทยม โดยกำรฉดฮอรโมนเพอกระตนใหกบมควำมพรอมในกำรผสมพนธ การดลกษณะ มขอสงเกต คอ กบตวผลกษณะตวเลกกวำตวเมย ถงฤดผสมพนธใตคำงจะมกลองเสยงสดำสองขำง กบตวเมย ตวใหญกวำตวผ ไมมกลองเสยง มทองใหญนม การอนบาลลกกบ เมอกบออกไขแลวใหแยกพอแมพนธออกจำกบอ ไขกจะฟกออกเปนตวภำยใน 30 ชวโมง 3 วนแรกยงไมตองใหอำหำร วนท 4 และ 5 ใหไขแดงบดละลำยนำ วนตอไปใหอำหำรสำเรจรปเมดเลกลอยนำ หรอปลำสดบดใหละเอยด วำงเปนกอนในแพ แตอำหำรสดจะทำใหนำเสยเรว ลกกบอำย 30 วน จะกดหำงเปนตวกบ * กำรเลยงลกกบควรคดเลยงใหเปนรน ๆ ตวเทำกน มฉะนนตวใหญจะกนตวเลก

ขอเปรยบเทยบในการเลยงกบ 1) กำรเลยงกบในกระชง ขอดเรำไมตองเปลยนนำบอย ๆ ตนทนตำ เลยงไดหลำยรนตอป 2) กำรเลยงกบในซเมนต กำรดแลรกษำงำย เปลยนนำบอย ตนทนสง เลยงไดหลำยรนนยมเลยงเพอกำรคำ 3) กำรเลยงกบในบอดน ไมตองเปลยนนำบอย ๆ ลงทนนอย สกปรก มกลน 4) กำรเลยงกบในนำขำว ใชพนทผสมผสำนคมคำ เลยงไดปละ 1 รน ระยะเวลำกำรเลยงสนเพรำะทำใหกบจำศล (เขำไง) ไมตองใหอำหำร ตนทนตำ คนขเกยจ มทนนอยสำมำรถทำได การเตรยมพอพนธ 1) พอพนธตองมอำย 1 ป แมพนธมไขแกเตมท พอพนธทสมบรณแขงแรง นำตองสะอำดไมมสำรเคมเจอปน นำสะอำดไมขน 2) วสด - อปกรณในกำรเพำะพนธกบ ไดแก เขมฉดยำ ครกบดยำ ฮอรโมนเรงไข กระชงตำถ ปมแอร

ศนยการเรยนรชมชนกลมอโตนอย ตงอยทบานสระคณ หมท 4 ต าบลโคกลาม อ าเภอล าปลายมาศ จงหวดบรรมย

การเพาะเลยงกบ

กบเปนสตวครงบกครงนำทคนไทยรจกกนดและนยมบรโภคกนมำนำนแลว กบทบรโภคเปนกบทไดจำกกำรจบจำกธรรมชำต ซงจะมอยมำกมำยตำมแหลงตำง ๆ โดยเฉพำะฤดฝนจะมกบมำกเปนพเศษ และ จะหำบรโภคไดยำกในฤดแลง แตปจจบนปรมำณกบตำมธรรมชำตไดลดลงกวำเดมมำก เพรำะไขกบถกปยเคมและยำฆำหญำไขกบจะไมฟกออกมำเปนตว ไขกบจะจมลงในนำ รวมทงสำรเคมตำง ๆ เชน ยำฆำแมลง ทำใหลกกบวยออนตำย จำนวนกบในปจจบนเหลอเพยงนอยนด จงเปนสงทเกษตรกรหรอผทสนใจทวไปหนมำเพำะพนธและเลยงกบกนมำกขน เพอใหกบอยคธรรมชำตตลอดไป กบเปนสตวเลอดเยนและเปนสตวครงบกครงนำ หำยใจได 2 ทำง คอ ทำงปอดและทำงผวหนง สำมำรถดำรงชวตอยไดทงบนบกและในนำ และสำมำรถปรบสผวใหกลมกลนกบธรรมชำตหรอสภำพแวดลอมไดเปนอยำงด การดลกษณะเพศของกบ สำมำรถสงเกตไดจำกลกษณะภำยนอก ดงน - กบเพศผ จะพบกลองเสยงอยใตคำงทงสองขำง สงเกตภำยนอกใตคำงจะเหนเปนจดดำๆโดยรอบ - กบเพศเมย จะไมมกลองเสยงอยใตคำง ตำมปกตแลวกบเพศเมยจะโตกวำกบเพศผ และมควำมกวำงของลำตวมำกกวำกบเพศผ ใตคำงจะขำวไมมจดดำ กบเมอโตเตมวยหรอโตเตมท จะเรมผสมพนธกนได อำยตงแต 6 เดอนขนไป จะสงเกตเหนรอยยนของกลองเสยงเปนสเทำดำคลำ ใตคำงทงสอบขำงของกบเพศผ เพอใชในกำรขยำยเสยงรองเรยกกบเพศเมย นอกจำกนนฤดผสมพนธจะพบแถบปมสนำตำลทำงดำนในของผวหวแมมอของกบเพศผทงสองขำง เพอยดเกำะตวเมยในเวลำผสมพนธ - กบเพศเมย เมอพรอมทจะผสมพนธ ใตทองของกบเพศเมยจะมองเหนเมดดำ ๆ เปนสำย และขำงลำตวจะมลกษณะสำกมอคลำยเอำมอจบกระดำษทรำย - กบเพศผ ใหอำนวมอของเรำสองนว แหยเขำตรงกลำงสองขำหนำ ถำกบมนกอดมอเรำได แสดงวำกบเพศผพรอมทจะผสมพนธ ขนตอนวธการปลอยกบผสมพนธ กำรเตรยมบอเพำะเรำควรทำบอไวชกสำมบอเพอแยกพอพนธและแมพนธออกจำกกน และเตรยมไวอกบอสำหรบใชผสมพนธ เตรยมบอเพำะดวยกำรลำงอำงใหสะอำด แลวตำกอำง

ใหแหง ชวงเยนกอนมดใหเอำนำเตมลงไปในอำง ใหนำสงประมำณ 10 - 15 เซนตเมตร รอใหฝนตก กบจะรองใหจบกบตวผ และตวเมยลงบอหรอถำทำนอกฤดใหใชนำแขงละลำยนำสำดใหทวอำงอำงจะเยนกบกจะออกไข สงเกตเมอกบออกไขใหจบพอพนธแมพนธออก ในชวงระยะแรกไขจะจมตอมำไขจะลอยขนกำรผสมพนธของกบ กบเพศเมยจะขยบเขำหำกบเพศผ กบเพศผจะขยบวนรอบกบเพศเมย สองถงสำมรอบ จงขนทบบนหลงกบเพศเมยแลวใชขำหนำสองขำงโอบรดกบเพศเมยไวเพอทจะใหกบเพศเมยไหลไขในทองลงสทอนำไข ตอมำไขทอยกบกบเพศเมยจะถกปลอยออกมำ ในขณะทกบเพศเมยปลอยไขออกมำ กบเพศผกจะหลงนำเชอออกมำผสมกบไขเพศเมย แสงกเปนปจจยสำคญอกประกำรหนง ทมผลตอกำรฟกไขของกบ ถำแสงแดดไมเพยงพอ หรอ แสงแดดสองไมถงไขกบจะไมฟกออกมำเปนตว ถำแสงแดดเพยงพอไขกบจะฟกออกมำเปนตว ไขกบจะฟกตวประมำณ 18 - 36 ชวโมง กจะเปนตวลกออด ลกกบฟกตวออกใหม ยงไมกนอำหำร เนองจำกมอำหำรสะสมอยทบรเวณทอง ไมกนอำหำรอยได 3 - 5 วน ลกออดจะเรมกนอำหำรเมออำยได 3 วนขนไป กำรใหอำหำรใหอำหำรสำเรจรป อำหำรปลำดกเลกพเศษ เมอลกออดอำยได 4 สปดำหถง 1 เดอนจะกลำยเปนลกกบคอในระยะแรกลกออดจะมเฉพำะหำงและตอมำอก 1 สปดำหจะมขำหลงสองขำ เมอสองขำหลงสมบรณเตมทสองขำหนำกเรมโผลออกมำ และหำงคอย ๆ หด เมอสองขำหนำสมบรณเตมท หำงกหดหมดไปในระยะ 1 เดอน ถงอยำงไรกตำมลกออดจะหมดหำงไมพรอมกนจงเปนอนตรำยตอลกกบวยออน เพรำะลกกบยงออนแอ ควรหำกระดำน โจก หรอไมไผมำทำเปนแพเพอใหลกกบทหำงหมดแลวไดขนอยบนแพ แลวหำภำชนะเพอใสอำหำรใหลกกบกน ถำปลอยใหลกกบลอยนำอย ลกกบจะถกลก ออดกดกน ซงเปนชวงทอนตรำยมำก เมอลกออดหำงหดหมดแลวจงยำยไปเลยงในบอตำงหำก หรอจะเลยงในบอเดมไปกอนกได ในชวงระยะนควรคดเลอกขนำดของลกกบยำยไปเลยงบออน เพรำะหวใหญจะกนตวเลกทำใหตวเลกตำย หรอไมกตำยทงสองตว ทงตวทถกกนและตวทกนตวอน เพรำะมนกลนไปไมหมดจะทำใหตำยทงสองตว กำรนำลกกบออกไปเลยง มวธเลยงไดหลำยวธ เชน บอดน บอซเมนต , กระชง กำรเลยงในกระชงจะสะดวกสบำยกวำ เพรำะประหยดคำใชจำย ลงทนนอยและไมตองถำยเทนำ ขนำดควำมแนนของกบ 80 - 100 ตว ตอหนงตำรำงเมตร กำรเลยงกบเปนลทำงทดและแจมใส เปนควำมหวงใหมไดทงกนเปนอำหำร ประหยดรำยจำยใหกบครอบครว และขำยสรำงรำยไดใหกบครอบครว ซงจะเปนอำชพทมนคง ทำรำยไดใหกบทำนอกอำชพหนง

ศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน เลขท 98/1 หม 3 บานคมเหนอ ต าบลหวชาง อ าเภอจตรพกตรพมาน จงหวดรอยเอด

การเลยงกบ

ค าน า เนองจำกสถำนกำรณควำมเปนอยในปจจบนทมอตรำประชำกรมนษยเพมขนและปรมำณควำมตองกำรในกำรบรโภคเพมขนตดตำมมำอยำงหลกเลยงไมได ขณะเดยวกนททรพยำกรธรรมชำตหรอแมแตผลผลตทำงกำรเกษตรลดนอยลงเปนไปในลกษณะผกผน ทำใหเกษตรกรตองขวนขวำยหำแนวทำงในกำรประกอบอำชพใหมๆ เพอเพมรำยได เชน กำรขดบอเลยงปลำ กำรเลยงกบ ฯลฯ แตสำหรบกำรเลยงกบนน ปจจบนเปนทสนใจแกเกษตรกรเปนอยำงมำก ทงนเพรำะกบเปนสตวทเลยงงำย ใชเวลำนอย ลงทนนอย ดแลรกษำงำย และจำหนำยไดรำคำคมกบกำรลงทน การเลอกสถานททจะสรางคอกกบ หรอบอเลยง 1. ควรเปนททอยใกลบำน สะดวกตอกำรดแลรกษำ และปองกนศตร 2. เปนทสง ทดอน เพอปองกนนำทวม 3. พนทรำบเสมอ สะดวกตอกำรสรำงคอกและแองนำในคอก 4. ใกลแหลงนำ เพอสะดวกตอกำรถำยเทนำ 5. ใหหำงจำกถนน เพอปองกนเสยงรบกวน กบจะไดพกผอนเตมทและโตเรว บอหรอคอกเลยงกบ จะทำบอเลยงกบ ไมวำจะเปนสภำพบอปนหรอคอกเลยง จะตองอยไมไกลจำก ทอยอำศยมำกนก เพรำะศตรของกบมมำก โดยเฉพำะกบนนเมอตกใจเพรำะมภยมำ มนจะไมสงเสยงรองใหเจำของรเหมอนสตวอนๆ ดงนน ถำบอเลยงหรอคอกกบเลยงอยหำงจำกทอยอำศยมำก กจะถกคนขโมยจบกบไปขำย นกนนมทงกลำงวนและกลำงคนสำมำรถทจะลงไปจบกบกนอยำงงำยดำย พนธกบทน ามาเลยง กบทเหมำะจะนำมำทำกำรเพำะเลยงนไดแก กบนำ ซงถำเลยงอยำงถกตองตำมวธกำรและใชเวลำเพยง 4 - 5 เดอน จะไดกบขนำด ทมผนยมนำไปประกอบอำหำรบรโภคกนมำกกวำกบพนธอนๆ ลกษณะของกบนำนน ตวผจะมขนำดเลกกวำตวเมย สวนกบบลฟรอกจะแตกตำงไปจำกกบนำอยำงเหนไดชด โดยมผวหนงสวนใหญเรยบแตบำงสวนขรขระและเปนสนำตำลปนเขยวมจดสนำตำล ลกษณะเดนเหนชดคอ มสวนหวทเปนสเขยวเคลอบนำตำลและทขำงทองมลำยนำตำล ใตทองเปนสขำว ขำทงสเปนลำยนำตำลดำ ลำตวอวนโดยเฉพำะสวนทองใหญวำกบนำ

การเพาะพนธกบ โดยธรรมชำต กบจะเรมจบคผสมพนธและวำงไขในฤดฝน ถำเกษตรกรมพอพนธแมพนธอยแลวกจะนำพอแมพนธทมอำย 1 ปขนไป และเปนกบทจบคกนแลวนำไปเลยงในบอเพำะ แตอยำจบผดคกน เพระทจบคกนแลวถกแยกออกเปนคนละตว และนำไปเลยงในบอเพำะ ถำไมใชคของมนแลว มนจะไมผสมพนธกน การดลกษณะเพศของกบ กบตวผจะเหนกลองเสยงอยใตคำงทงสองขำง ขำกรรไกร เปนลกษณะวงกลมสคลำ เมอถงฤดผสมพนธ กบตวผจะสงเสยงรอง สวนของกลองสยงนจะพองโปน กบตวเมยเมอถงฤดผสมพนธทสวนทองจะขยำยใหญ และกบตวเมยทยงมไขอยในทองจะมควำมสำกขำงลำตวทงสองดำน เมอใชนวสมผสจะรสกได และเมอไขออกมำจำกทองไปแลว ปมสำกเหลำน กจะหำยไป บอผสมพนธหรอบอเพำะ อำจเปนบอซเมนตหรอถงสวม หรอจะเปนกระชงมงไนลอนกได ภำยในมพชนำ เชน ผกบง ผกตบชวำเลกๆ แตไมควรมนำสงเกน 5 ซ.ม. ถำมนำมำกจะไมสะดวก ในกำรทตวผโอบรดตวเมย และขณะทตวเมยเบงไขซงตองใชแรงงำนขำหลงยนพนจนหวทมนำ ซงถำนำมำกขำหลงกจะลอยนำ ทำใหไมมกำลงเปนเหตใหไขออกมำไมมำก การใหกบผสมพนธหรอออกไขนอกฤด ปจจบนมกำรดดแปลงและเลยนแบบธรรมชำตเพอหลอกใหกบผสมพนธและวำงไขในฤดอนๆ ทไมใชฤดฝน ทำใหมลกกบเลยงตลอดทงป การอนบาลลกกบวยออน เมอไขกบฟกออกเปนตวออนแลว ชวงระยะ 2 วนแรกไมตองใหอำหำรเพรำะลกออดยงใชไขแดงทตดมำเลยงตวเอง หลงจำกนนจงเรมใหอำหำร เชน รำละเอยด ปลำบด ไขแดงตม ไขตน ลกไร ตลอดจนใบผกกำด ผกบง ทนำมำนงใหออนตว หรอจะใหอำหำรปลำดกชนดเมดลอยนำ กำรใหอำหำรลกออดควรสงเกตกำรณกนมำกกนนอยของลกออด เพรำะถำอำหำรเหลอมำกจะหมกหมมอยภำยในบอ เปนตนเหตใหนำเสย ควรเอำใจใสและรกษำโดยกำรดดของเหลอทง หรอมกำรถำยนำเปลยนใหม ซงถำทำไดบอยครงโอกำสทลกออดจะเจรญเตบโตและแขงแรงมำกทเดยวลก ออดจะมอำย 20 - 30 วน จงเปนลกกบเตมวย ในชวงนจะตองหำไมกระดำน ขอนไมหรอแผนโฟมลอยนำเพอใหลกกบเตมวยขนไปอำศยอย ลกออดจะเปนลกกบเตมวยไมพรอมกน โดยจะเปนลกกบ 70% สวนอก 30% ยงอยในสภำพไมพรอม เชน ขำงอกไมครบทง 4 หรอหำงหดไมหมด ถำหำกในชวงนไมมวสดลอยนำใหบเตมวยขนอำศย มนจะถกลกออดตอดหำงทเพงจะกดจนเปนแผล ซงถำโดนตอดมำกๆ อำจถงตำยได ขณะเดยวกนลกออดทเจรญเตบโตเปนกบเตมวยรนเหลำน จะถกลกกบรนแรกทใหญกวำรงแกเอำบำง ดงนนจงตองมกำรคดขนำดเพอแยกลกกบทโตเทำๆ กน นำไปปลอยลงเลยงในบออนๆ ตอไป

บอเลยงลกออด ในระยะทลกออดออกเปนตวใหมๆ ไมควรใหมนำลกเกน 30 ซ.ม. บำงแหงมระดบนำเพยง 1 - 2 นว ในระยะหลงทลกออดเจรญเตบโตเตมทหรอมขำหลงงอกแลวนำในบอเลยงจะเพมถง 50 ซ.ม. สำหรบระยะแรกๆ นน ควรใหฟองอำกำสชวยหำยใจ ผกบงหรอพชนำอนๆ เพอควำมรมเยนและใหลกออดไดเกำะอำศย ลกออดทอยในบอเพำะ อำจจะใชบอกลม บอเหลยม หรอกระชงเลยงไปจนเปนกบเตมวยจงคดขนำดเทำๆ กน นำไปเลยงในบออนๆ สวนทเหลอทมขนำดเทำๆ กน กใชบอหรอกระชงเดมเลยงตอไป การดแลและเลยงกบเตมวยจนเปนกบโต ลกออดเจรญเตบโตเปนกบเตมวยแลว มนจะขนจำกนำไปอำศยอยบนบก หรอวสดอนๆ ทลอยนำ เมอคดขนำดนำไปเลยงในบอแลวตองเตรยมอำหำรให ถำเปนลกออดทเคยใหอำหำรเมดกนแตแรก กสำมำรถใหอำหำรเมดดงกลำวกนตอไปได แตถำหำกเปนลกกบทไมเคยไดรบกำรฝกมำกอน กตองมกำรฝกกำรกนอำหำรในขนตอไป การเลยงกบในคอก เปนกำรเลยงกบอกแบบหนง โดยเมอปรบพนทรำบเรยบเสมอกนแลว กขดแองนำไวตรงกลำงคอก ทำแองนำกวำงยำวพอประมำณ มควำมลกประมำณ 20 ซ.ม. เปนบอซเมนตและลำดพนแองนำขดมนกนรว ใสทอระบำยนำจำกแองขนำด 0.5 นว เพอสะดวกตอกำร ใหอำหำรและทกบไดพกอำศยรอบๆ คอกปกเสำ 4 ดำน นำอวนเขยวมำขงรอบนอก สวนดำนลำงใหฝงอวนเขยวลงใตดนลก 20 ซ.ม. แลวเหยยบดนใหแนน กำรทำคอกเลยงกบแบบน มอตรำกำรปลอยกบลงเลยง คอ คอกขนำด 4 x 4 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 1,000 ตว คอกขนำด 6 x 6 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 1,200 ตว คอกขนำด 8 x 8 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 2,500 ตว การเลยงกบในบอซเมนต เปนกำรเลยงกบทมผนยมกนมำกในปจจบนเพรำะดแลรกษำงำย กบมควำมเปนอยดเจรญเตบโตด อกทงเปนกำรสะดวกสบำยตอผเลยงในดำนกำรดแลและรกษำบอกบดงกลำวนสรำงดวยแผนซเมนตหรออฐบลอก และฉำบดวยปนซเมนต ปนทฉำบจะหนำเปนพเศษตรงสวนลำงทเกบขงนำ คอมควำมสงจำกพนเพยง 1 ฟต พนลำงเทปนหนำเพอรองรบนำ และมทอระบำยอยตรงสวน ทลำดสด นำวสดลอยนำ เชน ไมกระดำน ขอนไม ตนมะพรำว ทงใหลอยนำเพอใหกบขนไปเปนทอำศยอย บำงแหงในสวนพนทใตนำยงเปนทเลยงปลำดกไดอก โดยปลอยปลำดกลงเลยงรวมกบกบในอตรำกบ 100 ตว ตอ ปลำดก 20 ตว ซงเปนผลดเมอเปรยบเทยบเหนไดชดคอ ปลำกดกจะชวยทำควำมสะอำดภำยในบอโดยเกบเศษอำหำรและมลกบกน ทำใหนำในบอสะอำดและอยไดนำนกวำ

บอทไมไดปลอยปลำดก ซงนอกจำกจะเปนกำรทนแรงงำนแลว ยงทำใหผเลยงรำยไดเพมขนอกดวย อกทงระยะเวลำเลยงตลอดจนกำรจำหนำยกบและปลำดกอยในเวลำเดยวกน บอเลยงกบแบบน ขนำด 3 x 4 เมตร ปลอยกบลงเลยงได1,000 ตว และปลอยปลำดกอก 200 ตว การเลยงกบในกระชง โดยใชกระชงเลยงเชนเดยวกบกระชงเลยงปลำ มควำมกวำงประมำณ 1.50 เมตร และยำว 4 เมตร พนทใตกระชงใชแผนกระดำนหรอแผนโฟมสอดดำนลำง เพอใหเกดสวนทนนในกระชงและกำรไดขนไปอยอำศยสวนรอบๆ ภำยนอกกระชงใชวสด เชน แฝกหญำคำ หรอทำงมะพรำว เพอไมใหกบมองเหนทวทศนนอกกระชง มฉะนนกบจะหำทำงหลบหนออกโดยกระโดดและชนผนอวนกระชงเปนเหตใหปำกเปนแผลและเจบปวดจนกนอำหำรไมได สวนดำนบนกระชงกมวสดพรำงแสงใหเชนกน การดแลรกษา นอกจำกจะเอำใจใสในเรองกำรใหอำหำร กำรรกษำควำมสะอำดภำชนะ ทใหอำหำรแลว ในกำรเลยงกบจะตองคำนงถงควำมสะอำด โดยเฉพำะในแองนำหรอกำรเลยงกบ ในบอซเมนต ตองมกำรขดลำงถำยเทนำในบำงครง ทงนถำทอยอำศยของกบสะอำดและมสขลกษณะทด ควำมเปนอยและกำรเจรญเตบโตของกบกด ลดอตรำกำรเปนโรคพยำธเบยดเบยน ดงนน กำรทำควำมสะอำดภำยในบอเลยงกบจงตองระมดระวงในเรอง 1. งดใหอำหำรกบ เพรำะถำกบกนอำหำรแลวตองกระโดดเตนไปมำเพรำะตกใจเนองจำกคนลงไปรบกวนทอยอำศย โอกำสจกเสยดแนนถงตำยมมำก 2. ควรจดวสดทโปรงเปนโพรง เชน ทำงมะพรำวสมทมเพอใหกบเขำไปหลบซอนตวเมอไปทำควำมสะอำด โดยเฉพำะในบอซเมนตเมอปลอยนำเกำทงจนแหง กบจะเขำไปหลบตวในสมทมนน จะไมออกมำกระโดดเตนจนเปนเหตใหเจบปวย 3. หลงจำกทำควำมสะอำดแลว อำหำรมอตอไปควรผสมยำลงไปดวยทกครง เพอบรรเทำกำรอกเสบลงไป อนงลกษณะกำรงดอำหำรเชนนจะตองกระทำทกครงทมกำรลำเลยงเคลอนยำยกบ ไมวำจะเปนพอพนธแมพนธหรอลกกบกตำม ยำทผสมในอำหำรใหกบกนนน ถำมอำกำรไมรนแรงนกกใชออกซนเตตรำซยคลน 1 ชอนแกง ผสมลงในอำหำร 3 กโลกรม การปองกนโรค กำรเลยงกบทจะลดอตรำกำรแพรของเชอโรคนน ควำมสำคญอยทลกษณะของบอเลยง ทจะตองสะอำด มแสงแดดสองลงถงพนได ถงแมจะมกำรพรำงแสงไวมมใดมมหนงกตำม นำในบอเลยงตองถำยเทได ดงนนในกำรเลยงกบบำงแหงจงทำทอนำทรกษำระดบนำไวได โดยปลอย

นำเขำทำงหนงและนำลนออกอกทำงหนง ทำใหนำบอสะอำดอยเสมอ หรอบอปนซเมนตทมนำสงเพยง 1ฟต ภำยใตนำเลยงปลำดกในอตรำสวนกบปลำ 100 : 20 หรอกบ 1,000 ตว ปลอยปลำดก 200 ตว ปลำดกจะชวยทำควำมสะอำดโดยเกบกนเศษอำหำรและมลกบ ทำใหนำในบอสะอำดอยไดนำน เมอเปรยบเทยบกบบอทไมมปลำดก ถงอยำงไรกตำมไมควรเลยงกบหนำแนนจนเกนไป และถำพบกบตวใดมอำกำรผดปกต ควรจบแยกออกเลยงตำงหำก แนวโนมการเลยงกบในอนาคต กบเปนสตวเศรษฐกจชนดหนง ซงตลำดบรโภคทงในและตำงประเทศ เชน สเปน ฮองกง สงคโปร ญปน เยอรมน สหรฐอเมรกำ ฯลฯ สำหรบผเลยงกบหำกหลกเลยงชวงทมกำรจบกน ในแหลงธรรมชำตกจะชวยลดปญหำดำนรำคำตกตำ แตอยำงไรกตำมจำกกำรเปลยนแปลงสภำพแวดลอมทำใหแหลงทอยอำศยเลยงตำมธรรมชำตของกบลดลง ดงนนแนวโนมกำรเลยงกบในอนำคต จงนบไดวำมลทำงแจมใส ไมมปญหำดำนกำรจำหนำย และรำคำกดมผลคมคำตอกำรลงทนลงแรง สำมำรถสงเปนสนคำออกชวยกำรขำดดลใหแกประเทศไทยอกทำงหนงดวย

ศนยเครอขายชาวบานศรเนตรพฒนา ตงอยเลขท 52 หม 3 บานขามเบย ต าบลกทอง อ าเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม

การเลยงกบ

เนองจำกสถำนกำรณควำมเปนอยในปจจบนทมอตรำประชำกรมนษยเพมขน ๆ และปรมำณควำมตองกำรในกำรบรโภคเพมขนตดตำมมำกอยำงหลกเลยงไมได ขณะเดยวกนททรพยำกรธรรมชำตหรอแมแตผลผลตทำงกำรเกษตรลดนอยลงเปนไปในลกษณะผกผน โดยเฉพำะอำชพเกษตรกรรม ของพนองเกษตรกรทตองอำศยควำมชมชนจำกธรรมชำตถง 75% นอกจำกนนแลว ยงตองพบกบควำมผดหวงเมอจำหนำยผลผลตไมไดรำคำ หรอถกพอคำคนกลำงกดรำคำรบซอ สงเหลำนลวนแลวเแตเปนตนเหตททำใหเกษตรกรตองขวนขวำยหำแนวทำงในกำรประกอบอำชพใหม ๆ เพอเพมรำยได เชน กำรขดบอเลยงปลำ กำรเลยงกบฯลฯ แตสำหรบกำรเลยงกบนน ปจจบนเปนทสนใจแกเกษตรกรเปนอยำงมำก ทงน เพรำะกบเปนสตวทเลยงงำย ใชเวลำนอย ลงทนนอย ดแลรกษำงำย และจำหนำยไดรำคำคมกบกำรลงทน โดยเฉพำะในปจจบนมตลำดตำงประเทศทตองกำรสนคำกบเปดกวำงมำกขน กบนำทเปนผลผลตของเกษตรกรเมองไทยจงมโอกำสสงจำหนำยไปยงตำงประเทศมำกขนเชนกน และสำเหตอกอยำงหนงทมผหนมำเลยงกบกนมำกขน เพรำะปรมำณกบทอยตำมแหลงธรรมชำตมจำนวนลดนอยลงทกท ๆ เนองจำกแหลงทอยอำศยของมนถกเปลยนแปลงเปนทอยอำศยของมนษย รวมทงกำรสรำงโรงงำนอตสำหกรรมกำรใชสำรพษกำจดศตรพช กำรใชยำกำจดวชพช กำจดปนำ ลวนแลวแตมสวนทำลำยพนธกบในธรรมชำตใหหมดสนไปแตละป ๆ ทงนรวมทงกำรจบกบมำจำหนำยหรอกำรประกอบอำหำร โดยไมมกำรละเวนกบเลกกบนอย เปนกำรตดหนทำงกำรแพรพนธกบโดยสนเชงอกดวย แตถงกระนนกตำม ผเลยงกบหลำยรำยตองประสบควำมลมเหลวในกำรเพำะเลยงกบอนเนองจำกกำรไมเขำใจกำรเลยง โดยเฉพำะไมเขำใจในอปนสยใจคอของกบซงมควำมสำคญเพอประกอบกำรเลยง เชน กบมนสยดรำยและชอบรงแกกน กำรเลยงกบคละกนโดยไมคดขนำดเทำ ๆ กน ในบอเดยวกนเปนเหตใหกบใหญรงแกและกดกนกบเลกเปนอำหำร หรอไมรวำนสยใจคอของกบเปนสตวทชอบอสระ เสร เมอสภำพทเลยงมลกษณะโปรง เชน เปนอวนไนลอนทำใหกบสำมำรถมองเหนทวทศนภำยนอกมนจะกระตอรอรนทจะดนรนหำทำงออกไปสโลกภำยนอก โดยจะกระโดดชนอวนไนลอนจนปำกบำดเจบและเปนแผล เปนเหตใหลดกำรกนอำหำรหรอถำเจบมำก ๆ ถงกบกนอำหำรไมไดเลยกม อยำงไรกตำม เอกสำรคำแนะนำเรองกำรเลยงกบน จะแนะนำวธกำรเลยงทงแบบกงพฒนำ และกำรเลยงแบบพฒนำ ทงนเพอผทสนใจจะไดศกษำวธกำรเลยงแตละแบบเพอนำไปใชใหเหมำะสมกบพนททนทรพยและสงแวดลอมตอไป

การเลอกสถานททจะสรางคอกกบ หรอบอเลยงกบ 1. ควรเปนททอยใกลบำน สะดวกตอกำรดแลรกษำและปองกนศตร 2. เปนทสง ทดอน เพอปองกนนำทวม 3. พนทรำบเสมอ สะดวกตอกำรสรำงคอกและแองนำในคอก 4. ใกลแหลงนำ เพอสะดวกตอกำรถำยเทนำ 5. ใหหำงจำกถนน เพอปองกนเสยงรบกวน กบจะไดพกผอนเตมทและโตเรว อนง กบตวเมยกจะสงเสยงรองเชนกน แตเปนเสยงทเบำมำก และกบตวเมยทรตววำมไขแกอยในทองจะเปนผเดนทำงมำหำตวผตำมเสยงรอง บอผสมพนธหรอบอเพำะ อำจเปนบอซเมนตหรอถงสวม หรอจะเปนกระชง มงไนลอนกได ภำยในมพชนำ เชน ผกบง ผกตบชวำเลก ๆ แตไมควรมนำสงเกน 5 เซนตเมตร ถำมนำมำกจะไมสะดวกในกำรทตวผโอบรดตวเมย และขณะทตวเมยเบงไขซงตองใชแรงขำหลงยนพนจนหวทมนำ ซงถำนำมำกขำหลงกจะลอยนำทำใหไมมกำลง เปนเหตใหไขออกมำไมมำก และขณะทกบตวเมยปลอยไขออกมำ กบตวผกจะปลอยนำเชอออกมำผสมกบไขทนท อนง กบจะผสมพนธและวำงไขในชวง 04.00 - 06.00 น. แตถำอำกำศเยนชมฉำ เชน มฝนตกพรำ อำจจะเลยไปถง 08.00 น. กได เมอเหนวำกบออกไขแลวจงนำพอแมพนธออกจำกบอเพำะเพอปองกนไมใหแพไขแตก เนองจำกกำรเคลอนไหวของกบ บอผสมพนธนเมอปลอยพอแมกบลงไปแลว ไมควรไปรบกวนหรอมสงอนใดทำใหกบตกใจ ซงเปนเหตใหกบไมผสมพนธและออกไขได การใหกบผสมพนธและออกไขนอกฤด ปจจบน มกำรดดแปลงและเลยนแบบธรรมชำตเพอหลอกใหกบผสมพนธและวำงไขในฤดอน ๆ ทไมใชฤดฝน โดยเฉพำะในชวงฤดรอน ทำใหมลกกบเลยงไดตลอดทงป วธกำรเรมแรกดวยกำรถำยเทนำในบอออกและนำนำใหมทสะอำดใสลงไปแทน เปนกำรเพมควำมกระชมกระชวยใหแกกบในขนแรก ถำหำกเปนคอกเลยงกบทมลกษณะเปนบอซเมนตอยตรงกลำงกตองใสนำในบอใหเตมอยเสมอ และจะตองฉดนำลงบนพนทภำยในคอกใหชมชนอยเสมอ วนละ 1 - 2 ครง โดยฉดนำทำฝนเทยมตดตอกน 6 - 7 วน แลวหยดไปอก 6 - 7 วน พอถงวนท 8 เรมทำฝนเทยมขนอกเมอเวลำ 17.00 น. โดยฉดขนไปบนหลงคำ ใหสง 4 - 5 เมตร ฉดใหทวคอกประมำณ 15 นำท พอตกกลำงคนกบจะสงเสยงรองเรยกหำค ในวนท 9 จงทำฝนเทยมขนอกในชวงเวลำเทยงและบำย 2 ครง ๆ ละ 30 นำท ซงกบจะรองหำคในเวลำกลำงวนทกำลงฉดนำอย พอตกกลำงคนใหสงเกตดกบจะเรมกระโดด เลนนำและจบคกน จงนำกบทจบคกนไปใสลงในบอเพำะในตอนหวคำ ควรฉดนำในบอเพำะนใหชมทวบอประมำณ 15 นำท แลวใหสงเกตวำกบทปลอยเปนคนนมกำรแยกคกนหรอเปลำ ถำไมแยกคกบจะออกไขประมำณ 04.00 - 05.00 น. ของวนรงขน เมอพบวำกบออกไขแลวควรนำพอแมออกจำกบอเพำะ และใชเครองพนฟองอำกำศชวยใน

กำรเพำะฟก ซงจะทำใหเปอรเซนตกำรฟกสงขน 80 - 90% แตถำไมใชเครองพนฟองอำกำศไขจะมโอกำสฟกเปนตวเพยง 30% เทำนนเอง การอนบาลลกกบวยออน เมอไขกบฟกออกเปนตวออนแลว ชวงระยะ 2 วนแรกไมตองใหอำหำร เพรำะลกออดยงใชไขแดงทตดมำเลยงตวเอง หลงจำกนนจงเรมใหอำหำร เชน รำละเอยด ปลำบด ไขแดงตม ไขตน ลกไร ตลอดจน ใบผกกำด ผกบง ทนำมำนงใหออนตว หรอจะใหอำหำรปลำดกชนดเมดลอยนำ บำงรำยอำจใชปลำสวำยยำงทงตวและผกหวทำยใหปลำเรยนำ กำรใหอำหำรลกออดเหลำนควรสงเกตกำรกนมำกกนนอยของลกออด เพรำะถำอำหำรเหลอมำกจะหมกหมมอยภำยในบอ เปนตนเหตใหนำเสย ควรเอำใจใสดแลรกษำโดยกำรดดของเหลอทงหรอมกำรถำยนำเปลยนใหม ซงถำทำไดบอยครงโอกำสทลกออดจะเจรญเตบโตและแขงแรงมำกทเดยว ลกออดจะมอำย 20 - 30 วน จงเปนลกกบเตมวย ในชวงนจะตองหำไมกระดำน ขอนไม หรอแผนโฟม ลอยนำเพอใหลกกบเตมวยขนไปอำศยอย ลกออดจะเปนลกกบเตมวยไมพรอมกน โดยจะเปน ลกกบ 70% สวนอก 30% ยงอยในสภำพไมพรอม เชน ขำงอกไมครบทง 4 ขำ หรอหำงหดไมหมด ถำหำกในชวงนไมมวสดลอยนำใหกบเตมวยขนอำศยอย มนจะถกลกออกตอดหำงทเพงจะกด จนเปนบำดแผล ซงถำโดนตอดมำก ๆ อำจถงตำยได ขณะเดยวกนลกออดทเจรญเตบโตเปนกบเตมวยรนเหลำน กจะถกกบรนแรกทใหญกวำรงแกเอำบำง ดงนนจงตองมกำรคดขนำดเพอแยกลกกบทโตเทำ ๆ กน นำไปปลอยลงเลยงในบออน ๆ ตอไป บอเลยงลกออด ในระยะทลกออดออกเปนตวใหม ๆ ควรใหมนำลกเกน 30 เซนตเมตร บำงแหงมระดบนำเพยง 1 - 2 นว ในระยะหลงทลกออดเจรญเตบโตเตมทหรอมขำหลงงอกแลว นำในบอเลยงจะเพมถง 50 เซนตเมตร สำหรบระยะแรก ๆ นนควรใหฟองอำกำศชวยหำยใจ ผกบงหรอพชนำอน ๆ เพอควำมรมเยนและใหลกออดไดเกำะอำศย ลกออดทอยในบอเพำะ อำจจะใชบอกลม บอเหลยม หรอกระชงเลยงไปจนเปนกบเตมวยจงคดขนำดเทำ ๆ กนนำไปเลยงในบออน ๆ สวนทเหลอทมขนำดเทำ ๆ กน กใชบอหรอกระชงเดมเลยงตอไป การดแลและเลยงกบเตมวยจนเปนกบโต ลกออดเจรญเตบโตเปนกบเตมวยแลว มนจะขนจำกนำไปอำศยอยบนบกหรอวสดอน ๆ ทลอยนำ เมอคดขนำดนำไปเลยงในบอแลวตองเตรยมอำหำรให ถำเปนลกออดทเคยใหอำหำรเมดกนแตแรก กสำมำรถใหอำหำรเมดดงกลำวกนไดตอไป แตถำหำกเปนลกกบทไมเคยไดรบกำรฝกมำกอน กตองมกำรฝกกำรกนอำหำรในขนตอไป เพรำะโดยธรรมชำตลกกบจะกนอำหำรเปนสงทมชวต เชน แมลง ไสเดอน ปลวก หนอน ลกปลำ ลกกง ฯลฯ แตกำรเลยงกบนนไมสำมำรถทจะหำอำหำร

สงมชวตดงกลำวใหไดโดยตลอด เพรำะอำหำรหลกคอเนอปลำ เกษตรกรจงตองใชวธกำรฝกใหลกกบกนปลำ โดยกำรเพำะหนอนแลวนำไปใสในกองปลำสบทอยในถำดใหอำหำร หนอนจะชอนไชอยในกองปลำสบ ลกกบจะเขำมำกนหนอนแตกตดปลำสบเขำไปดวย พอวนทสองใสหนอนลงบนกองปลำสบนอยกวำวนแรก วนท 3 และวนท 4 กเชนเดยวกน คอ ลดจำนวนหนอนลงเรอย ๆ ขณะเดยวกนกเพมปรมำณปลำสบมำกขน ๆ จนถงวนท 5 บนถำดอำหำรมเฉพำะกองปลำสบเพยงอยำงเดยว ลกกบกเขำมำกนปลำสบตำมปกต และเมอลกกบมขนำดโตขน อำหำรปลำสบละเอยดกเปลยนเปนชนเลก ๆ และมขนำดเพมขน ๆ ตำมขนำดของปำกกบ หรอเมอกบโตเตมทกอำจจะโยนปลำทมขนำดพอเหมำะกบปำกใหทงตวกได ปรมาณการแลกอาหารเปลยนเปนเนอกบ 3 : 4 : 1 สำหรบลกกบทจบตำมธรรมชำตแลวนำมำเลยงในบอเปนเวลำ 1 - 2 วน จงเรมใหอำหำรกบ ลกกบเหลำนเคยกนอำหำรตำมธรรมชำตมำแลว และเมอปลอยเลยงใหม ๆ ยงเหนอยและตนกบสภำพแวดลอมใหม จงไมสนใจกบกำรกนอำหำรและถำผเลยงจะไมฝกใหกนหนอนรวมกบปลำบด โดยใหปลำบดหรอปลำสบแตอยำงเดยวโดยใหกนพอแตนอย ๆ กอน ซงกบจะกนเพรำะควำมหว ใหอำหำรวนละ 2 ครง คอตอนเชำ 07.00 น. และตอนเยน 17.00 น. ปรมำณใหอำหำรในอตรำ 10% ของนำหนกตว คอ ถำปลอยกบลงเลยงมนำหนกรวม 100 กโลกรม กจะใหอำหำรวนละ 10 กโลกรม แบงออกเปน 2 เวลำดงกลำว หลงจำกเลยงไดนำน 2 อำทตย ลกกบกจะเรมชนกบอำหำรเมอกบโตขน กเปลยนเปนปลำหนเปนชน ๆ หรอโยนปลำใหทงตวเมอปลำมขนำดพอ ๆ กบปำกกบ แตสำหรบผเลยงกบบำงรำยทหำอำหำรสดไมพอ อำจใชปลำยขำว 1 สวน ผกบง 2 สวน ตมรวมไปกบอำหำรสด คอ เนอปลำ เนอหอยโขง หรอปทเดดเอำกำมออกทงกอน เมอตมแลวปลอยใหเยนจงนำไปใหกบกนไดเชนกน อนงกำรเปดไฟลอใหแมลงลงมำเลนไฟ และตกลงไปเปนอำหำรกบไมสจะเปนผลดเทำใดนก เพรำะจะทำใหกบอดหลบอดนอนคอยเฝำแมลงทจะตกลงมำใหกบกน อกทงแมลงทมำเลนไฟเหลำนบำงครงจะเปนอนตรำยตอกบ เชน แมลงทมพษอยในตว แมลงทไปถกยำกำจดศตรพชและไมตำยโดยทนทเมอมำเลนไฟและตกลงไปใหกบกน กบกนพษยำกำจดแมลงเขำไปดวยและตำยในทสด จงเปนเหตใหผเลยงกบพบกบตำยโดยไมมบำดแผล และกำรตำยในลกษณะเดยวกนน ยงพบกบกบทกนอำหำรบดเสย ซงเนองจำกผเลยงปลอยปละละเลยไมทำควำมสะอำดภำชนะทใหอำหำรกบ ดงนน เมอใหอำหำรมอเชำเวลำ 07.00 น. แลวควรเกบเศษอำหำรทเหลอและนำภำชนะไปลำงทำควำมสะอำดเมอเวลำ 10.00 น. สวนมอเยนใหเวลำ 17.00 น. ปลอยทงไวตลอดคนไดเพรำะในชวงกลำงคนอำหำรเยน โอกำสทอำหำรจะบดเสยมนอย อกทงอปนสยของกบชอบหำอำหำรกนในเวลำกลำงคนอยแลว ดงนนกวำจะถงตอนเชำอำหำรจะหมดเสยกอน

อตรำกำรใหอำหำรทเลยงในลกษณะคอก มบอนำตรงกลำง เปนคอกขนำด 4 x 4 เมตร ปลอยกบ 1,000 ตว ใหอำหำรดงน - กบอำย 50 วน ใหอำหำรสด 400 กรม/วน - กบอำย 60 วน ใหอำหำรสด 600 กรม/วน - กบอำย 90 วน ใหอำหำรสด 1.5 กโลกรม/วน - กบอำย 120 วน ใหอำหำรสด 3 กโลกรม/วน - กบอำย 150 วน ใหอำหำรสด 4 กโลกรม/วน ในกำรเลยงกบ จำเปนตองคอยคดขนำดของกบใหมขนำดเทำ ๆ กน ลงเลยงในบอเดยวกน มฉะนน กบใหญจะรงแกและกนกบเลก ซงทำใหตองตำยทงค ทงตวทถกกนและตวทกน กำรเลยงกบในบอดน ใชพนทประมำณ 100 - 200 ตำรำงเมตร ภำยในคอกเปนบอนำลกประมำณ 1 เมตร บำงแหงอำจจะทำเกำะกลำงบอเพอเปนทพกของกบและทใหอำหำร แตบำงแหงกใชไมกระดำนทำเปนพนลำดลงจำกชำนบอกได สวนพนทรอบ ๆ ขอบบอภำยในทหำงจำกรวคอกอวนไนลอน กวำง 1 เมตร ปลอยใหหญำขน หรอบำงรำยอำจปลกตะไครเพอใหกบใชเปนทหลบอำศยภำยในบอทเปนพนนำจะมพวกผกตบชวำ หรอพชนำอน ๆ ใหกบเปนทหลบซอนภยและอำศยควำมรมเยนเชนกน คอกทลอมรอบดวยอวนไนลอนน ดำนลำงจะใชถงยำงมะตอยผำซก หรอแผนสงกะสฝงลกลงดนประมำณ 1 ศอก เพอปองกนศตรบำงชนด เชน หน ขดรลอดเขำไปทำอนตรำยกบกบทอยในบอหรอในคอก สวนดำนบนของบอมมใดมมหนง จะมงดวยทำงมะพรำวเพอเปนรมเงำ และยงใชเปนทใหอำหำรกบอกดวย นอกจำกนน บำงแหงยงใชเสอรำแพนเกำ ๆ ทใชทำเปนฝำบำน นำมำวำงซอนกน โดยมลำไมไผสอดกลำงเพอใหเกดชองวำงใหกบเขำไปหลบอำศยและดำนบนนนกเปนทรองรบอำหำรทโยนลงไปใหกบกนไดเชนกน ลกษณะบอเลยงกบเชนน มเลยงกนมำกทอำเภอกงไกรลำศ จงหวดสโขทย โดยใชพนธกบทซอมำจำกนกลำกบในทองท ๆ ออกจบกบตำมธรรมชำต เปนลกกบขนำด 20 - 30 ตวตอกโลกรม ซอขำยกนในรำคำ กโลกรมละ 20 - 30 บำท และจะนำลกกบทมนำหนกรวม 100 กโลกรม ปลอยลงในเนอท 100 ตำรำงเมตร หลงจำกปลอยลกกบแลว 2 - 3 วน จงเรมใหอำหำรเพรำะเมอปลอยลกกบลงเลยงใหม ๆ กยงเหนอยและตนตอสภำพทอยใหม อำหำรทนำมำใหไมเปนไปตำมทมนเคยกน คอ เปนปลำสบหรอปลำบดทโยนใหกนทละนอย ๆ กอน จนกวำลกกบจะเคยชนและเมอกบโตขนจงเปลยนเปนปลำหนเปนชน ๆ หรอถำเปนปลำเลกกโยนใหทงตว หรอถำเปนปนำกตองเดดขำเดดกำมทงเสยกอน หรอถำเปนหอยโขงกทบเอำเปลอกออกเอำเฉพำะเนอใน แลวโยนลงบนแผงทใหอำหำรในบอเพอใหกบกนตอไป

การเลยงกบในคอก เปนกำรเลยงกบอกแบบหนง โดยเมอปรบพนทรำบเรยบเสมอกนดแลว กทำกำรขดแองนำไวตรงกลำงคอก เชน คอกขนำด 4x4 เมตร ขนำด 6x6 เมตร หรอขนำด 8x8 เมตร ตองทำแองนำขนำด 2x3 เมตร มควำมลกประมำณ 20 เซนตเมตร เปนบอซเมนตและลำดพนแองนำขดมนกนรว ใสทอระบำยนำจำกแองขนำด 0.5 นว รอบ ๆ แองนำเปนพนทชำนบอทง 4 ดำน เพอสะดวกตอกำรใหอำหำรและทกบไดพกอำศย รอบ ๆ คอก ปกเสำทง 4 ดำน ใหหำงกนชวงละ 2 เมตร ผกเครำบนและลำงยดเสำไว นำอวน สเขยวมำขงรอบนอก สวนดำนลำงใหฝงอวนลงใตดนลก 20 เซนตเมตร แลวเหยยบดนใหแนน จำกนนจงนำไมมำวำงพำดดำนบนและผกใหตดกบเครำหำงชวงละ 1 เมตร นำทำงมะพรำวแหงมำพำดใหเตมแตอยำแนนเกนไป แลวหำกระบะไม กะละมงแตก หรอ กระบอกไมไผอนใหญ มำวำงไวในคอกเพอใหกบหลบซอนตวในเวลำกลำงวน สวนกระบะหรอรงไมทนำมำวำง ใหเจำะประตเขำออกทำงดำนหวและทำยเพอสะดวกตอกำรจบกบจำหนำย กำรทำคอกเลยงกบแบบน มอตรำปลอยกบลงเลยง คอ - คอกขนำด 4x4 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 1,000 ตว - คอกขนำด 6x6 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 1,200 ตว - คอกขนำด 8x8 เมตร ปลอยกบลงเลยงไดไมเกน 2,500 ตว การเลยงกบในบอปนซเมนต เปนกำรเลยงทมผนยมกนมำกในปจจบน เพรำะดแลรกษำงำย กบมควำมเปนอยดและเจรญเตบโตด อกทงเปนกำรสะดวกสบำยตอผเลยงในดำนกำรดแลรกษำ บอกบดงกลำวนสรำงดวยกำรกอแผนซเมนต หรอทเรยกวำแผนซเมนตบลอก และฉำบดวยปนซเมนต ปนทฉำบจะหนำเปนพเศษ ตรงสวนลำงทเกบขงนำ คอมควำมสงจำกพนเพยง 1 ฟต พนลำงเทปนหนำเพอรองรบนำ และมทอระบำยนำอยตรงสวนทลำดสด พนท ๆ เปนทขงนำน นำวสดลอยนำ เชน ไมกระดำน ขอนไม ตนมะพรำว ทงใหลอยนำเพอใหกบขนไปเปนทอำศยอย บำงแหงในสวนทใตนำยงเปนทเลยงปลำดกไดอก โดยปลอยปลำดกลงเลยงรวมกบกบในอตรำ กบ 100 ตว ตอปลำดก 20 ตว ซงเปนผลดเมอเปรยบเทยบเหนไดชด คอ ปลำดกจะชวยทำควำมสะอำดภำยในบอโดยเกบเศษอำหำรและมลกบกน ทำใหนำในบอสะอำดและอยไดนำนกวำบอทไมไดปลอยปลำดก ซงนอกจำกจะเปนกำรทนแรงงำนแลวยงทำใหผเลยงมรำยไดเพมขนอกดวย อกทงระยะเวลำเลยง ตลอดจนกำรจำหนำยกบและปลำดกอยในเวลำเดยวกน สำหรบดำนบนของบอจะเปดกวำงเพอใหแดดสองลงไปทวถง ซงกบจะขนมำตำกแดดกนอยำงปกตสข นอกเสยจำกตวแหงมำก ๆ มนกจะกระโดดลงในนำแลวขนมำใหม แตถงอยำงไรท

ทมมใดมมหนงของบอกตองหำวสด เชน ทำงมะพรำว เพอเปนสวนของรมและปดบงเงำวบวำบของนกทบนผำน ซงทำใหกบตกใจและไมกนอำหำร รวมทงจะไมผสมพนธอกดวย บอเลยงกบแบบน เปนขนำด 3x4 เมตร ปลอยกบลงเลยงได 1,000 ตว และปลำดกอก 200 ตว พนลำงของบอดงกลำว นอกจำกเปนพนนำทงหมดและใชวสดลอยนำใหกบไดอำศยอยแลว บำงแหงอำจจะใชกอปนในลกษณะเกำะกลำง คอ เปนพนซเมนตและเปนเนนลำดจำกตรงกลำงซงไมควรทำแบบพนกนกระทะ และมชำนบออยรมโดยรอบบอ เพรำะจะทำใหกบมแรงจำกเทำหลงยนพนกระโดดสงไปได แตถำเปนลกษณะเนนตรงกลำงมพนนำรอบ ๆ กบกจะไมสำมำรถมแรงกระโดดขนจำกในนำได กำรเลยงกบในบอลกษณะน กบกไมสำมำรถมองเหนโลกภำยนอกและไมคดดนรนจะกระโดดหนออกไปอยแลว การเลยงกบในกระชง โดยใชกระชงเลยงเชนเดยวกบกระชงเลยงปลำ มควำมกวำงประมำณ 1.50 เมตร และยำว 4 เมตร กระชงดงกลำวมสบเนองมำจำกกำรเพำะพนธกบ คอ เมอเพำะกบและเลยงลกออดจนเปนกบเตมวยแลว จงคดขนำดลกกบนำไปเลยงในบอซเมนตหรอในกระชงอน ๆ หรอจำหนำย สวนทเหลอกเลยงตอในกระชงตอไป พนทใตกระชงใชแผนกระดำน หรอแผนโฟมสอดดำนลำง เพอใหเกดสวนนนในกระชงและกบไดขนไปอยอำศย สวนรอบ ๆ ภำยนอกกระชงใชวสด เชน แฝกหญำคำ หรอทำงมะพรำว เพอไมใหกบมองเหนทวทศนนอกกระชง มฉะนนกบจะหำหนทำงหลบหนออกโดยกระโดดและชนผนอวนกระชง เปนเหตใหปำกเปนบำดแผลและเจบปวดจนกนอำหำรไมได สวนดำนบนกระชงกมวสดพรำงแสงใหเชนกน การจบกบจ าหนาย เนองจำกสภำพบอเลยงกบมควำมแตกตำงกน ทำใหควำมสะดวกในกำรดแลรกษำยอมแตกตำงกนดงกลำวแลว ยงรวมไปถงกำรจบกบจำหนำยกแตกตำงกนอกดวย กลำวคอ 1. กำรเลยงกบในบอดน ลกษณะกำรเลยงกบแบบนจะจบกบจำหนำยไดครงเดยวในเวลำทพรอมกน ไมมกำรจบกบจำหนำยปลก หรอเปนครงครำว ทงนเพรำะสภำพบอเลยงไมเอออำนวย ถงแมจะเปนกำรจบเพยงครงเดยวใหหมดบอ จะตองใชผจบหลำยคนลงไปในบอเลยงทมสภำพโคลนตมและตองเกบพชนำ เชน ผกบง ผกตบชวำ ขนใหหมดกอน จงตองใชเวลำและแรงงำนมำกทจะเทยวไลจบกบในทหลบซอนใหหมดในครงเดยว 2. กำรเลยงกบในคอก สำมำรถจบกบไดทกโอกำสไมวำจะจบหมดทงคอกหรอมกำรจำหนำยปลก โดยมกระบะไมและทำเปนชองเขำออกในดำนตรงกนขำมวำงอยหลำยอนบนพนดนภำยในคอก ซงกบจะเขำไปอำศยอย เมอถงเวลำจะจบกบกใชกระสอบเปดปำกไวรออยทชองดำนหนงแลวใชมอลวงเขำไปในชองดำนตรงขำม กบจะหนออกทำงอกชองหนงทมปำกกระสอบรอรบอยและเขำไปในกระสอบกนหมด เปนกำรกระทำทสะดวก กบไมตกใจและชอกชำ

3. กำรเลยงกบในบอปนซเมนต สำมำรถจบกบไดทกโอกำสไมวำจะจบหมดทงบอหรอจบจำหนำยปลก โดยใชคนเพยงคนเดยวพรอมทงสวง เมอลงในบอซงมนำเพยง 1 ฟต กบจะกระโดดลงไปมดอยในนำ จงใชสวงชอนขนมำ หรอใชมอจบใสสวงอยำงงำยดำย ในบอหนง ๆ ขนำด 12 ตำรำงเมตร เลยงกบประมำณ 1,000 ตว ใชคน ๆ เดยวจบเพยง 1 ชวโมงกแลวเสรจ อนง กำรเลยงกบควรคำนงถงระยะเวลำเลยงควบคไปกบระยะเวลำทจะจบกบจำหนำย เนองจำกในฤดฝนกบจะมรำคำถกถำผเลยงจะตองจบกบจำหนำยในชวงน กจะไดผลตอบแทนนอยแตถำกะเวลำเลยงและเวลำจบจำหนำยใหถกตอง คอเมอรวำจะตองใชเวลำเลยงกบนำน 4 เดอน จงตองกะระยะเวลำเดอนท 4 ใหตรงกบอยในชวงฤดหนำวหรอฤดรอน เพรำะในชวงนกบรำคำแพง ผเลยงสำมำรถขำยไดในรำคำทดคมกบกำรลงทน อกทงผทตองกำรจำหนำยปลก ควรจะตดตอตกลงรำคำและจำนวนกบผซอไมวำจะเปนตลำดสดหรอรำนอำหำรใหเปนทแนนอนกอนจงจะจบกบไปสงจำหนำยไดตอไป ในกำรลำเลยงกบไมวำจะเปนกบเลกกบใหญ ในภำชนะลำเลยงกบควรมนำเพยงเลกนอย และจะตองมวสด เชน หญำ ฟำง ผกบง ผกตบชวำ เพอใหกบเขำไปซกอำศยอย มฉะนนในระหวำงเดนทำง กบจะกระโดดเตนไปมำเกดอำกำรจกเสยดแนนและเปนแผล กำรดแลรกษำ นอกจำกจะเอำใจใสในเรองกำรใหอำหำร กำรรกษำควำมสะอำดภำชนะ ทใหอำหำรดงกลำวแลว ในกำรเลยงกบจะตองคำนงถงควำมสะอำด โดยเฉพำะในแองนำหรอกำรเลยงกบในบอปนซเมนต ตองมกำรขดลำงถำยเทนำในบำงครง ทงนถำทอยอำศยของกบสะอำดและมสขลกษณะทด ควำมเปนอยและกำรเจรญเตบโตของกบกด ลดอตรำกำรเปนโรคพยำธเบยดเบยน แตกบเปนสตวทตนและตกใจงำย ซงเมอเกดกำรตกใจดงกลำวกบจะเกดอำกำรชก เปนตะครวและถงกบชอกตำยได หรอเมอเกดตกใจกจะกระโดดเตนไปมำในบอ และจะเกดอำกำรกระทบกระแทก เปนแผลฟกชำจกแนนจกเสยด เมอเปนมำก ๆ กมโอกำสถงตำยไดเชนกน ดงนน กำรทำควำมสะอำดภำยในบอเลยงกบ จงตองระมดระวงในเรองน 1. งดใหอำหำรกบ เพรำะถำกบกนอำหำรแลวตองกระโดดเตนไปมำเพรำะตกใจเนองจำกคนลงไปรบกวนทอยอำศย โอกำสจกเสยดแนนถงตำยมมำก 2. ควรหำวสดทโปรงเปนโพรง เชน ทำงมะพรำวสมทมเพอใหกบเขำไปหลบซอนตวเมอเขำไปทำควำมสะอำด โดยเฉพำะในบอซเมนตเมอปลอยนำเกำทงจนแหง กบจะเขำไปหลบตวในสมทมนน จะไมออกมำกระโดดเตนจนเปนเหตใหเจบปวย 3. หลงจำกทำควำมสะอำดแลว อำหำรมอตอไปควรผสมยำลงไปดวยทกครง เพอบรรเทำกำรอกเสบลงได อนง ลกษณะกำรงดใหอำหำรเชนนจะตองกระทำทกครงทมกำรลำเลยงเคลอนยำยกบ ไมวำจะเปนพอพนธแมพนธหรอลกกบกตำม ยำทผสมในอำหำรใหกบกนนนถำม

อำกำรไมรนแรงนกกใชออกซเตตรำชยคลน 1 ชอนแกง ผสมลงในอำหำร 3 กโลกรม เชนกน ทงนเพรำะตวยำแรงผดกนและใหกบกนมอเดยวแลวหยดไปประมำณ 5 - 6 วน (เฉพำะอำหำรทผสมยำ) เพอสงเกตดอำกำรของกบวำทเลำลงแลวหรอไม ถำยงไมมอำกำรดขนกใหอำหำรผสมยำชนดดงกลำวเพมขนอก 1 มอ โรคกบ ปญหำโรคกบทเกดขนนน โดยสวนใหญแลวจะเปนปญหำทสบเนองมำจำกควำมผดพลำดทำงดำนกำรเลยงและกำรจดกำร ทำใหมกำรหมกหมมของเสยตำง ๆ เกดขนในบอ โดยเฉพำะกำรเลยงกบในปจจบนมกจะใชบอซเมนต และเลยงกนอยำงหนำแนน มกำรใหอำหำรมำก ประกอบกบกำรขำดควำมเอำใจใส และไมเขำใจเรองควำมสะอำดของบอรวมถงนำทเลยง โอกำสทกบจะเปนโรคตดเชอแบคทเรยจงมมำกขน เทำทไดรวบรวมขอมลทำงดำนโรคตำง ๆ ทตรวจพบจำกกบนนพอจะแบงออกไดดงน 1. โรคตดเชอแบคทเรย เปนโรคททำควำมเสยหำยใหกบผเลยงกบมำกทสด ทงในชวงทเปนลกออดและกบเตมวย ซงในทนจะแยกออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1.1 โรคตดเชอแบคทเรยในระยะลกออด พบไดตงแตระยะทไขฟกเปนตวจนกระทงพฒนำเปนตวเตมวย อำกำรทสงเกตไดคอ ลกออดจะมลำตวดำง คลำยโรคตวดำงในปลำดก จำกนนจะเรมพบอำกำรทองบวมและตกเลอดตำมครบหรอระยำงคตำง ๆ สำเหตของกำรเกดโรคมกจะมำจำกกำรปลอยลกออดในอตรำหนำแนนเกนไป มกำรใหอำหำรมำกทำใหคณภำพนำไมเหมำะสม โดยเฉพำะคำพเอช ของนำจะตำลงมำก นอกจำกนลกออดยงกดกนเองทำใหเกดเปนแผลตำมลำตว เปดโอกำสใหเชอทเปนสำเหตของโรค คอ แบคทเรยในกลม Flexibacteris เขำทำอนตรำยไดงำยขน อำกำรของโรคทวควำมรนแรงถำคณภำพนำทใชเลยงเสยมำกขน และเลยงลกออดหนำแนนเกนไป ดงนนวธกำรปองกนคอ อนบำลลกออดในควำมหนำแนนทเหมำะสมตำรำงเมตรละ 1,000 ตว และทำกำรคดขนำดทก ๆ 2 - 3 วนตอครง จนกระทงเปนลกกบแลวอนบำลใหไดขนำด 1 - 1.5 เซนตเมตร ในอตรำควำมหนำแนนตำรำงเมตรละ 250 ตว จำกนนจงปลอยลกกบลงเลยงในอตรำตำรำงเมตรละ 100 ตว ซงเปนควำมหนำแนนทเหมำะสมและลดปญหำกำรเกดโรค ทงนตองกำรเปลยนถำยนำสมำเสมอ และรกษำควำมสะอำดของบออนบำลเมอพบกบเรมแสดงอำกำรตวดำงควรใชเกลอแกงแชในอตรำ 0.5% (5 กโลกรมตอนำ 1 ลกบำศกเมตร) นำน 3 - 5 วน หรอในรำยทมอำกำรมำกอำจใชยำออกซเตตรำชยคลนแชในอตรำ 10 - 20 กรมตอนำ 1 ลกบำศกเมตร ตดตอกนทกวนนำน 3 - 5 วน และ ไมควรใชยำและเกลอแกงในเวลำเดยวกน เพรำะเกลอจะทำใหประสทธภำพของยำลดตำลง

1.2 โรคตดเชอแบคทเรยในระยะเตมวย พบทงในกบขนำดเลกและขนำดใหญ องคประกอบทจะทำใหอำกำรของโรครนแรงมำกหรอนอย คอ สำยพนธของเชอแบคทเรย Aeromonas และ Pseudomonas และระยะเวลำของกำรเปนโรค อำกำรของโรคโดยทวไปทพบไดแก กำรเกดแผลทมลกษณะเปนจดแดง ๆ ตำมขำและผวตวโดยเฉพำะดำนทอง จนถงแผลเนำเปอยบรเวณปำก ลำตวและขำ เปนตน เมอเปดชองทองเพอดอวยวะภำยใน จะพบวำมของเหลวในชองทอง ตบมขนำดใหญขนและมจดสเหลองซด ๆ กระจำยอยทวไป ไตขยำยใหญ บำงครงพบตมสขำวขนกระจำยอย สำเหตสำคญททำใหเกดโรค คอ สภำพบอสกปรกมำก ดงนนจงควรจดกำรทำควำมสะอำดเปลยนถำยนำบอย ๆ ควบคมปรมำณอำหำรใหพอเหมำะและอยำปลอยกบลงเลยงหนำแนนเกนไป เมอกบเปนโรคควรใชยำปฏชวนะ เชน ออกซ เตตรำชยคลนผสมอำหำรใหกบกนในอตรำ 3 - 5 กรม/อำหำร 1 กโลกรมตอวน กนตดตอกนจนกวำอำกำรจะดขน หรอใหกนไมนอยกวำครงละ 5 - 7 วน 2. โรคทเกดจำกโปรโตซวในทำงเดนอำหำร โดยทวไปจะพบในกบเลกมำกกวำกบโต อำกำรทวไปจะพบวำกบไมคอยกนอำหำร ผอม ตวซด เมอตรวจดในลำไสจะพบโปรโตซวในกลม Opalina sp. และBalantidium sp. อยเปนจำนวนมำก กำรตดเชอโปรโตซวในทำงเดนอำหำรนถำเปนตดตอกนเปนเวลำนำน กจะทำใหกบตำยได กำรรกษำควรจะใชยำ Metronidazole ผสมอำหำรใหกนในอตรำ 3 - 5 กรม/อำหำร 1 กโลกรม กนตดตอกนครงละ 3 วน แลวเวนระยะ 3 - 4 วน แลวใหยำซำอก 2 - 3 ครงหรอจนกวำกบจะมอำกำรดขน และกนอำหำรตำมปกต 3. โรคทองบวม โดยทวไปจะเกดกบลกออดในฟำรมทใชนำบำดำล กำรเปลยนนำอยำงรวดเรวโดยใชนำบำดำลทไมไดพกไวกอน จะทำใหควำมดนกำซทละลำยอยในนำลดตำลงอยำงเฉยบพลน มผลใหรำงกำยของลกออดตองปรบควำมดนกำซในตวเองลงมำใหเทำกบควำมดนของกำซในนำ ทำใหเกดฟองกำซขนในชองวำงของลำตว ทองลกออดจงบวมขนมำ กำรแกไขจะกระทำไดยำกมำก จงควรปองกนโดยระมดระวงในเรองกำรถำยนำอยำเปลยนนำปรมำณมำก ๆ ในเวลำสน ๆ และควรมกำรพกนำและเตมอำกำศใหดกอนนำมำใชโดยเฉพำะอยำงยงนำบำดำล การปองกนโรค กำรเลยงกบทจะลดอตรำกำรแพรของเชอโรคนน ควำมสำคญอยทลกษณะของบอเลยงทจะตองสะอำด มแสงแดดสองลงถงพนได ถงแมจะมกำรพรำงแสงไวมมใดมมหนงกตำม นำในบอเลยงตองสำมำรถถำยเทได ดงนนในกำรเลยงกบบำงแหงจงทำทอนำทรกษำระดบนำไวได โดยปลอยนำเขำทำงหนงและนำลนออกอกทำงหนง ทำใหนำในบอสะอำดอยเสมอ หรอบอปนซเมนตทมนำสงเพยง 1 ฟต ภำยใตนำเลยงปลำดกในอตรำสวนกบปลำ 100 : 20 หรอกบ 1,000 ตว ปลอย

ปลำดก 200 ตว ปลำดกจะชวยทำควำมสะอำดโดยเกบเศษอำหำรและมลกบ ทำใหนำในบอสะอำดอยไดนำนเมอเปรยบเทยบกบบอทไมมปลำดก ถงอยำงไรกตำม ไมควรเลยงกบหนำแนนจนเกนไป และถำพบกบตวใดมอำกำรผดปกตควรจบแยกออกเลยงตำงหำก แนวโนมการเลยงกบในอนาคต กบ เปนสตวเศรษฐกจชนดหนงซงตลำดนยมบรโภคทงในประเทศและตำงประเทศ เชน สเปน ฮองกง สงคโปร ญปน เยอรมน สหรฐอเมรกำ ฯลฯ สำหรบผเลยงกบหำกหลกเลยงชวงทมกำรจบกบในแหลงธรรมชำตกจะชวยลดปญหำดำนรำคำตกตำ แตอยำงไรกตำมจำกกำรเปลยนแปลงสภำพแวดลอมทำใหแหลงทอยอำศยเลยงตวตำมธรรมชำตของกบลดลง ดงนนแนวโนมกำรเลยงกบในอนำคต จงนบไดวำมลทำงแจมใส ไมมปญหำดำนกำรจำหนำย และรำคำกดมผลคมคำตอกำรลงทน ลงแรง สำมำรถสงเปนสนคำออกชวยกำรขำดดลใหแกประเทศไทยอกทำงหนงดวย