โครงการ 6 เมืองเกษตรสีเขียวต้นแบบกรมพัฒนาที่ดิน-ส านักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

โครงการ 6 เมองเกษตรสเขยวตนแบบ กรมพฒนาทดน6 Green Agriculture City Model

โดยนายยทธศาสตร อนรกตพนธ

ส านกวจยและพฒนาการจดการทดนกรมพฒนาทดน

รกษาการผเชยวชาญดานอนรกษดนและน าผอ านวยการกลมวจยและพฒนาการบรรเทาภาวะโลกรอน


กระทรวงเกษตรและสหกรณไดก าหนดใหโครงการเมองเกษตรสเขยว (Green Agriculture City) เปนโครงการส าคญ (Flagship Project) ของกระทรวง เกษตรฯ ท สอดคลองกบการขบเคลอนยทธศาสตรประเทศ

เพอสรางความเขาใจและแลกเปลยนประสบการณในแตละพนท โดยช 3 หวใจส าคญสการเปนเมองเกษตรสเขยว คอ พฒนาพนท พฒนาสนคา และพฒนาคน อยางบรณาการครบทกภาคสวน

6 จงหวดเปาหมายผลกดนโครงการเมองเกษตรสเขยว

(Green Agriculture City)


- เชยงใหม - หนองคาย - ศรสะเกษ - ราชบร - จนทบร - พทลง

เพอผลกดนใหเปนเมองเกษตรสเขยวและพฒนาเปนเมองทองเทยวเชงเกษตร


สาระส าคญ

- รวมกนก าหนดพนททจะพฒนาใหเปนพนทสเขยว

- ประสานความรวมมอจากทกภาคสวนใหมกระบวนการผลตสนคาเกษตรทด เหมาะสม (Good Agricultural Practice) ใหปลอดภยจากสารเคมตกคางในสนคาเกษตร

- ใชเทคโนโลยสะอาดในการผลตสเศรษฐกจการเกษตรสเขยว (Green and Cool Agricultural Economy)


หวใจส าคญของการพฒนาเมองเกษตรสเขยว

1. พฒนาพนทใหเปนพนทปลอดภย ปราศจากมลพษรบกวน มการจดการของเสยอยางเปนระบบ

2. พฒนาตวสนคาใหเปนสนคาทมคณภาพไดมาตรฐานดานความปลอดภย ไมมสารพษตกคาง มการน าภมปญญาทองถนมาประยกตใชในกระบวนการผลต



3. พฒนาคน ใหมชวตความเปนอยทดขน มรายไดเพมขนจากการขายสนคาทมคณภาพ สามารถท าการผลต และอาศยอยในพนทไดอยางยงยน




“จะเรมกนอยางไร และจะเชอมโยงกนอยางไร”

หนวยงานตาง ๆ ในกระทรวงเกษตรฯ เสนอรางแผนงบประมาณ ทงสน 13 หนวยงาน ประกอบไปดวย - ส านกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (สป.กษ.) - ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (สศก.) - กรมชลประทาน (ชป.) - กรมสงเสรมการเกษตร (กสก.) - กรมวชาการเกษตร (วก.) - กรมประมง (กป.) - ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.) - กรมปศสตว (ปศ.) - กรมสงเสรมสหกรณ (กสส.) - กรมการขาว (กข.)- ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (สปก.) - กรมหมอนไหม (กมม.) - และกรมพฒนาทดน (พด.)


“สงส าคญในการด าเนนการของแตละหนวยงาน คอ การสงเสรม สนบสนน การใหค าแนะน า เพอพฒนากระบวนการในการท าเกษตรกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอมตลอดหวงโซการผลตและการบรโภค และมความปลอดภย มคณภาพไดมาตรฐาน เกษตรกรมชวตความเปนอยทดขน”


โครงการ 6 เมองเกษตรสเขยวตนแบบ กรมพฒนาทดน

“จากแนวคดเดมท วางไวจะท าให ทกหนวยงานพยายามจะขบเคลอนใหไปในทศทางเดยวกน แตประเดนหลกคอ จะเรมกนอยางไร และจะเชอมโยงกนอยางไร เพอมใหเกดความซ าซอน และตางกรมตางท าตางหลากหลายแนวคด”

6 Green Agriculture City Model


การพฒนากจกรรมกลมตนน า - บรหารจดการน าเพอเกษตรในสนคาเกษตรเศรษฐกจทส าคญ - พฒนาและปรบปรงดนเพอการเกษตร- สงเสรมการใชสารเคมในการเกษตรและปย รวมเครองจกรกลการเกษตรทถกตอง- จดท าทะเบยนเกษตรกร / ขอมลเกษตรกรรายแปลง / บตรเครดตเกษตรกร- ฝกอบรมเกษตรกรใหมความรดานการผลตสนคาเกษตรทดและเหมาะสม (GAP) พรอมจดหาเกษตรกรผประสบความส าเรจในการเกษตร เพอเปนแหลงสอนงานโดยผมประสบการณ


การพฒนากจกรรมกลมตนน า - สงเสรมการใชเทคโนโลยสะอาดในการผลต (Biomass/Zero Waste) ในฟารม- การตรวจสอบรบรองฟารม โดยการสนบสนนเอกชนเขามาเปนหนวยรบรอง (Certification Body: CB) เสรมหนวยงานรบรองภาครฐในพนทเพอความถกตอง และรวดเรว- ตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) และการสมตวอยางในระดบไรนาแบบเขมขน- แหลงเงนหรอกองทนในการสนบสนนปรบเปลยนและปรบปรงการผลตสนคาเกษตร ใหเปนไปตามมาตรฐานตางๆ- การตรวจสขภาพเกษตรกรในพนทเพอตรวจหา สารเคมตกคางในรางกาย


การพฒนากจกรรมกลมกลางน า - ขนทะเบยนโรงงานและสถานประกอบการแปรรปสนคาเกษตร- ฝกอบรมแกเกษตรกรและผประกอบการใหมความรดานการแปรรปสนคาเกษตรทด และเหมาะสม และแนวคดการผลตสนคาเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอม- การตรวจสอบรบรองฟารม/โรงงาน โดยการสนบสนนเอกชนเขามาเปนหนวยรบรอง (Certification Body: CB) เสรมหนวยงานรบรองภาครฐในพนทเพอความถกตอง และรวดเรว



การพฒนากจกรรมกลมกลางน า - สงเสรมการใชเทคโนโลยสะอาดในการผลต (Biomass/Zero Waste) ในโรงงาน- จดท าฟตพรนท (Footprint) ในสนคาเกษตร อาท คารบอนฟตพรนท (Carbon Footprint) และฟตพรนทน า (Water Footprint) - ตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) และการสมตวอยางในระดบโรงงานแบบเขมขน- การก าหนดมาตรการชวยเหลอดานเทคโนโลยและแหลงเงนทนในการปรบปรง การผลตของผประกอบการใหเปนทเปนมตรตอสงแวดลอม



การพฒนากจกรรมกลมปลายน า - จดตงราน Q shop และรานจ าหนายสนคาชมชนเพอจ าหนายสนคาเกษตรเพอ สงแวดลอม(Agriculture Ecoproducts) ระดบอ าเภอ และจงหวด (Q shop)- สงเสรมทองเทยวเชงเกษตร (Agrotourism) เพอการเรยนรดานการเกษตรและ วถชวต วฒนธรรม ประเพณทองถน และการผลตสนคาเกษตรทเปนมตรตอ สงแวดลอม- สรางตลาดสนคาเกษตรสงแวดลอมของจงหวดสตลาดตางประเทศและ ตลาดอาเซยน (AEC)- สงเสรมการจดการของเสยจากสถานประกอบการ (Food Waste) เปนพลงงานทดแทน สการสรางโรงไฟฟา 1 ต าบล



การพฒนากจกรรมกลมปลายน า - สงเสรมงานวจยทองถนในการน าภมปญญา เอกลกษณ วฒนธรรมดานการเกษตร ในทองถนมาตอยอดสรางโอกาสทางเศรษฐกจ- ตรวจสอบยอนกลบ (Traceability) และการสมตวอยางในระดบผบรโภคแบบเขมขน- การตรวจสขภาพประชาชนในพนทเพอตรวจหาสารเคมตกคางในรางกาย- จดท าขอมลผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) ภาคเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร



“กรมพฒนาทดนมแนวทางโดยใชพนทเปนเครองมอยดโยงใหทงหนวยงานภายในและภายนอกกระทรวงเกษตรฯ สามารถน าเอาหนาททเกยวของในเบองตนทส าคญจดเขามาเชอมรอยเขาดวยกนโดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร เปนเครองมอเพอวเคราะหเชงพนทในภาพรวม”



“พรอมทงสงเสรม สนบสนน บรณาการองคความร และกจกรรมดานตางๆ กบทกหนวยงาน เพอใหบรรลวตถประสงคของโครงการ”



กรมพฒนาทดน จะด าเนนการประสานขอมลเชงพนทไปทจงหวดโดยตรงและจะคอยเปนผตดตามขอมลจากหนวยงานตาง ๆ นอกกระทรวงเกษตรฯ โดยแปลงฐานขอมลใหมาอยในรปขอมลเชงพนท

โดยมงเนน การรายงานสถานการณทแทจรงตามสภาพภมประเทศ โดยใชระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ชวยอธบายความเปลยนแปลง



เรมตนจากขอมลกายภาพดานดน น า ปาไม การใชประโยชนทดนทางการเกษตร พนทเสยงภยทางการเกษตร พนทหมอกควนไฟขามแดน พนทดนทมปญหา พนททอาจปนเปอนสารเคมหรอพนททไดรบผลกระทบจากโลหะหนกทงจากการเกษตรและโรงงานอตสาหกรรม



ใชแผนทผงเมองของทง 6 จงหวดพจารณาควบคไปพรอมกบแผนพฒนาจงหวด การด าเนนการดงกลาวตองท าไปพรอมกบวธตดปายสญลกษณพนทสเขยว 1 – 5 มการถวงน าหนกใหคะแนนในแตละหนวยงาน

เชยงใหม จนทบร ราชบร พทลง



และตองตงทมท างานใหมความเปนเอกภาพโดยเรมจากงานภายในกรมพฒนาทดนกอนและคอยแผแนวคดเชอมโยงไปในทกหนวยงาน หากทกหนวยงานมทศทางเดยวกนและคอยเรมไปพรอมกน กจะท าใหงานทส าคญของกระทรวงเกษตรฯ เรมเหนเปนรปธรรมยงขน



ความส าคญการด าเนนงานเชงพนทการท าตวชวดเบองตน (Green Agriculture Primary index)

- ทางบวก (Green Agric-City)

เพอ คอยตดตาม ตรวจสอบ และรายงานสถานการณการด าเนนการของทกภาคสวน โดยพยายามลดความซ าซอน และจดล าดบความส าคญ งานของทกหนวยในกระทรวงเกษตรฯ ทไปมสวนรวมใน 6 พนทตนแบบ โดยเนนประชาชนและผมาเยอน ทมสวนไดสวนเสยโดยตรงตอกจกรรมของกระทรวงเกษตรฯ เปนศนยกลาง ในการก าหนดตวชวดเบองตน

- ทางลบ (Gray Agric-City)



คอ การเกษตรทใหความส าคญกบการปฏบตและเทคนคการผลตทเหมาะสมกบทองถนและมความหลากหลาย มเปาหมายในการเพมประสทธภาพการผลต ขณะเดยวกน เพมผลประโยชนตอบแทนตอเกษตรกร ปรบปรงระบบนเวศ และลดของเสย และความไมมประสทธภาพในหวงโซอาหาร เทคนคการผลตขนอยกบวธทางธรรมชาตในการบรหารจดการโรคพชและสตว วชพช แหลงอนทรยวตถ เมลดพนธ

อยางไรกตาม ยงสามารถใชเทคโนโลยขนสงทท าใหเกดการใชปย/สารเคม/ฮอรโมนในการควบคมศตรพชและโรคสตวอยางมความแมนย าและมประสทธภาพสง

การท าพนทเมองเกษตรสเขยวใหส าเรจคงตองพจารณาทางดานตาง ๆ ดงน



“แนวคด”


1. แนวคดทางดานเกษตรอนทรย (Organic Farming Approach)2. แนวคดทางดานการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP)3. แนวคดดานการคาทางการเกษตรทเปนธรรม (Fair Trade)4. แนวคดเกษตรนเวศวทยา (Ecological Agriculture)5. แนวคดเกษตรเชงอนรกษ (Conservation Agriculture)6. แนวคดการลดผลกระทบภาวะโลกรอนจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทรนแรง




Organic Farming

strategy

Organic product

Extend Market

Strategic planning for Organic farming in Thailand

Competitive

Agriculture

Sustainable

Agriculture

NetworkingTechno.

transfer

Develop.

Agri-inputs

Value added

Develop

Marketing

Farmer

LeadersFarmer

Trainers

Conversion

zoning

C2C

50%

Chemical

Reducing

Land

Improvement

Envi. protection

R&D Organic

Product

New packaging

C2C=Conventional practice to Conversion zoning



ปจจบนสถานการณการใชสารเคมเพอการเกษตรในประเทศไทยถอวาอยในขนรนแรง สดสวนการใชสารเคมทใชในนาขาวเพมขนอยางมาก โดยในป 2555 มอตราการน าเขาเพมขนรอยละ 30 จากป 2554 ส าหรบการใชสารเคมในนาขาวม 2 สวน คอใชในนาขาว และใชเพอเกบสตอกขาว

นอกจากนยงพบวาตนทนในการท านาปรงเพมขนจากทไมควรเกน 300 - 500 บาทตอไร แตกลบพบวามการใชตนทนสงถง 1,500 บาทตอไร การใชสารเคมจ านวนมากสงผลกระทบทงตอเกษตรกร สงแวดลอม และผบรโภค โดยจากการตรวจการปนเปอนของสารเคมในเลอดของเกษตรกรพบวา มเกษตรกรถงรอยละ 32 ทมการปนเปอนของสารเคมในเลอดระดบเสยงและไมปลอดภยป 2555



ประเทศไทยน าเขาสารเคมก าจดศตรพชทงหมด 134,377 ตน คดเปนเนอสารส าคญ 70,156 ตน คดเปนมลคา 19,357 ลานบาท และในรอบ 6 เดอนแรกของป 2556 มปรมาณน าเขาสารเคม 96,793 ตน คดเปนเนอสารส าคญ 49,139 ตน คดเปนมลคา 13,229 ลานบาท มการคาดการณวา สารเคมเหลานกวา 50 เปอรเซนตถกใชในนาขาวภายในประเทศผานชองทางการจ าหนายรานวสดทางการเกษตรทกระจายอยทกอ าเภอ



การน าเขาสารพษทใชทางการเกษตร 2548 - 2556

ป2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555

2556

ปจจย (ครงป)

ปรมาณ

(ตน)75,473 95,763 116,323 109,908 62,383 117,699 164,383 134,377 96,793

สารส าคญ

(ตน)44,696 55,539 67,895 62,871 36,945 69,869 87,619 70,156 49,139

ราคา

(ลานบาท)10,531 12,809 15,026 19,182 9,376 17,925 22,044 19,357 13,229



การน าเขาสารพษทางการเกษตร ผลตรวจเลอดของเกษตรกร ระบบนเวศและสงแวดลอมทเสยหาย จงเปนสาเหตส าคญทกระทรวงเกษตรฯ ใหความส าคญอยางมากตอแนวทางทจะท าพนทเกษตรสเขยวเกดขนอยางเปนรปธรรม

อยางไรกตามการเรมตนระยะแรกตองท าใหทกหนวยงานมทศทางทชดเจนและรปแบบของการประเมนตองสามารถท าใหอยในรปแบบเดยวกนเพอใหการก าหนด พนทเกษตรสเขยวมความชดเจน การน าเขาสารพษทเพมขนเทากบตอกย าการลดลงของพนทเกษตรอนทรย



พนทเกษตรอนทรยของประเทศไทยลดลงอยางตอเนองจาก 0.14 ลานไร ในป 2549 เหลอ 0.12 และ 0.11 ลานไร ในป 2550 และ 2551 ตามล าดบ

ป 2552 ไทยมพนทท าการเกษตรอนทรยทงกลมพชผก ประมง ปศสตวรวมทงสน 118,091 ไร ทงนกระทรวงเกษตร และสหกรณตงเปาวางยทธศาสตรการเพมพนทเกษตรอนทรยอกรอยละ 40 เปน 200,000 ไร ภายในป 2554 - 2555

สนคาเกษตรอนทรยทมสดสวนการผลตมากคอ ขาว โดยมสดสวน กวารอยละ 50 โดยเฉพาะขาวหอมมะลอนทรย รองลงมาคอ พชผกเชน ผลไมหนอไมฝรงขาวโพดฝกออน ขาวโพดหวาน ผกตระกลสลด กลวยหอม เครองเทศและสมนไพรตาง ๆ เปนตน



รฐบาลฯ ไดมเปาหมายสงเสรมเกษตรอนทรยและเกษตรยงยนตามแนวทางสรางความมนคงทางอาหารใหครอบครว ชมชนทองถน จนถงระดบชาต ภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงมหลกวาตองสอดคลองกบสภาพสงคมแตละพนท



ภาครฐไดแตงตงคณะกรรมการเกษตรอนทรยแหงชาต เพอก าหนดนโยบายยทธศาสตรในการขบเคลอน โดยมผแทนจากหนวยงานตาง ๆ คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ ส านกนายกรฐมนตร ภาคเอกชน ผทรงคณวฒ และผแทนเกษตรกร จนจดท าเปนยทธศาสตรเกษตรอนทรยแหงชาต พ.ศ. 2556 - 2559



พนทการผลตเกษตรอนทรยของไทย พ.ศ. 2541 - 2551

ป พ.ศ. ขาว พชไร ผก ผลไม อน ๆ รวม2541 6,281.41 - - 6,281.41

2542 5,510.13 - - 5,510.13

2543 7,005.26 3,518.75 - 10,524.01

2544 9,900.50 3,518.75 - 13,419.25

2545 32,841.27 22,382.30 768.75 55,992.32

2546 46,719.33 22,260.64 768.75 69,748.72

2547 52,182.75 7,859.79 13,283.60 12,777.00 768.75 86,871.89

2548 108,302.02 6,731.20 14,844.76 4,995.35 761.00 135,634.33

2549 113,213.04 6,546.65 15,121.21 4,981.83 1,077.25 140,939.98

2550 77,005.03 10,103.64 16,503.19 15,907.20 203.75 119,722.81

2551 70,486.67 11,791.13 13,820.39 8,368.92 1,500.00 105,967.10

2552* 89,378 28,713 118,091

ทมา: มลนธสายใยแผนดน/กรนเนท 2552


6 GreenAgriculture

CityModel

6 GreenAgriculture

CityModel


การปฏบตทางการเกษตรทดและเหมาะสม (Good Agriculture Practices: GAP) หมายถง แนวทางในการท าการเกษตร เพอใหไดผลผลตทมคณภาพดตรงตามมาตรฐานทก าหนด ไดผลผลตสงคมคาการลงทนและกระบวนการผลตจะตองปลอดภยตอเกษตรกรและผบรโภค มการใชทรพยากรทเกดประโยชนสงสด เกดความยงยนทางการเกษตรและไมท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม โดยหลกการนไดรบการก าหนดโดยองคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO)



ส าหรบประเทศไทย กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานทมหนาทในการตรวจรบรองระบบการจดการคณภาพ : การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (GAP) โดยไดก าหนดขอก าหนด กฎเกณฑและวธการตรวจประเมน ซงเปนไปตามหลกการทสอดคลองกบ GAP ตามหลกการสากล เพอใชเปนมาตรฐานการผลตพชในระดบฟารมของประเทศ

รวมทงไดจดท าคมอการเพาะปลกพชตามหลก GAP ส าหรบพชทส าคญของไทยจ านวน 27 ชนด ประกอบดวย ผลไม ทเรยน ล าไย สบปะรด สมโอ มะมวง และสมเขยวหวาน พชผก มะเขอเทศ หนอไมฝรง คะนา หอมหวใหญ กะหล าปลพรก ถวฝกยาว ถวลนเตา ผกกาดขาวปล ขาวโพดฝกออน หวหอมปล และหอมแดง ไมดอก กลวยไมตดดอก และปทมมา พชอน ๆ กาแฟโรบสตา มนส าปะหลง และยางพารา



ประเทศไทยมการน าหลกเกณฑของ GAP มาประยกตใช การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช (Good Agriculture Practices: GAP) ของกรมวชาการเกษตรและกรมการขาว มงใหเกดกระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภย ปลอดจากศตรพชและคณภาพเปนทพงพอใจของผบรโภค ประกอบดวยขอก าหนดเรอง แหลงน า พนทปลก การใชวตถอนตรายทางการเกษตร การเกบรกษาและขนยายผลตผลภายในแปลง การบนทกขอมล การผลตใหปลอดภยจากศตรพช การจดการกระบวนการผลตเพอใหไดผลตผลคณภาพ และการเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว



การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบปศสตว (Good Agriculture Practices: GAP) ของกรมปศสตว เปนหลกเกณฑการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบสตว (GAP ส าหรบสตว) มาใช เพอยกระดบการเลยงสตวในประเทศไทย และเพอใหเกษตรกรผเลยงสตว ผบรโภคอาหารทไดจากสตว และสงแวดลอมมความปลอดภย



การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบสตวน า (Good Agriculture Practices: GAP) ของกรมประมง ซงเปนมาตรฐานการปฏบตทางการประมงทดส าหรบฟารมเลยงสตวน า (GAP ส าหรบสตวน า) เปนสวนหนงของมาตรฐานและหลกเกณฑส าหรบกระบวนการผลต ผลผลตและผลตภณฑประมง



การตรวจรบรองระบบ GAP ของกรมวชาการเกษตรไดแบงออกเปน 3 ระดบ

1. กระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภย

2 . กระบวนการท ไ ด ผล ตผลปลอดภยและปลอดภยจากศตรพช

3. กระบวนการผลตทไดผลตผลปลอดภย ปลอดจากศตรพชและคณภาพเปนทพงพอใจของผบรโภค



การน าหลกการหรอแนวทางเกษตรอนทรย รวมกบพนทของ GAP มาผนวกรวมกนนาจะสามารถตความใหตรงตามวตถประสงคของพนท เมองเกษตรสเขยวโดยพจารณาควบคไปกบพนททตองท า EIA ทอาจกอมลพษใหกบชมชนซงนยามวาเปนพนทสเทา (Gray Zone) โดยการก าหนดเขตเมองเกษตรสเขยวจะพยายามไมเขาไปในเขตอตสาหกรรม จะไดเกดการพฒนาทยงยน

ทายสดแลวการก าหนดแนวทางรวมกนทง 13 กรม ในกระทรวงเกษตรฯ ตองมจดรวมเชงพนท และจ าเปนตองหา Key to success รวมกนในเบองตนกอนเพอขจดความซ าซอนและกระจดกระจายของพรมแดนแหงความรททกหนวยงานพยายามใชกจกรรมทมอยเปนตวขบเคลอน เมองเกษตรสเขยวใหเดนไปขางหนา โดยจะขอแบงตามโครงสรางของกระทรวงเกษตรฯ เปนกลมภารกจ



“Key to success for Green Agricultural city primary index”


สงส าคญทท าใหการพฒนาเมองเกษตรสเขยวประสบผลส าเรจ โดยสรางดชนขนพนฐานเปนตวชวด ทซงจะสามารถขบเคลอนงานของกระทรวงเกษตรฯ ใหสอดประสานในทกองคกร ทงภายในและภายนอก คอความรวมมอทจะตกลงการกาวเดนไปในทศทางและรปแบบเดยวกนโดยการใชการพฒนาเชงพนทเปนเครองมอ ในการเชอมตอ ในทกภาคสวน



น า กรมชลประทาน แสดงขอมลทงปรมาณและคณภาพของน าในแตละ Sub watershed ของทง 6 จงหวดเมองเกษตรสเขยว โดยการจดจ าแนกออกเปน 5 ระดบ

อาหาร ยา และเครองนงหม กรมวชาการเกษตร กรมขาว กรมปศสตว กรมประมง กรมหมอนไหม และ ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต แสดงขอมลผลผลตจากพชและสตว ในเชงปรมาณและคณภาพ โดยการจดจ าแนกออกเปน 5 ระดบ



อากาศ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สนบสนนขอมลทตยภมทเผยแพรเรองคณภาพอากาศทงดและไมดเพอจะน ามาประมวลผลรวมกน ทง 6 จงหวดเมองเกษตรสเขยว โดยการจดจ าแนกออกเปน 5 ระดบ

โรคภย กระทรวงสาธารณสข สนบสนนขอมลทตยภมทเผยแพรเรองสขภาพของเกษตรกรและประชาชนในเขตเมองเกยวกบผลตรวจเลอด โดยแบงเปนประเภทของโรคตาง ๆ เพอดการแพรระบาดทงในเขตเกษตรและเขตเมอง เบองตนพจารณาการปนเปอนสารพษทเลอดของเกษตรกร โดยการจดจ าแนกออกเปน 5 ระดบ



ดน กรมพฒนาทดน แสดงในรปขอบเขตจงหวด กนพนทสเทา (Gray Zone) ซงเปนเขตอสาหกรรมทเปน point source ออกจากเขตเกษตรสเขยวทจะตองใหความส าคญในการจดจ าแนกเปน เขยวออน ๆ ถงเขยวเขม อก 4 กลมโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรชวยประมวลผลจากขอมลดาน เกษตรอนทรย GAP ปรมาณอนทรยวตถในดน ปรมาณคารบอนในดน ธาตอาหารพชในดน (N, P และ K) ความอดมสมบรณของดน การปรบปรงบ ารงดน สภาพภมประเทศ (DEM และ slope) soil erosion ระบบอนรกษดนและน า การตรวจวดการปนเปอนของสารพษในดน การเผาในปาและพนทเกษตรท าใหเกดหมอกและควนขามแดน โดยการจดจ าแนกออกเปน 5 ระดบ



“Database”


- Land use

Database

- Soil series

- Soil Group

- Landslide

- Flood

- Drought

- Industry Factory

- Agricultural Factory

- Transport

- Hotspot 2010

- Hotspot 2011

- Hotspot 2012

- Cons plan (2543, 2546, 2550, 2552)

- Soil micro

- Political boundary

- Soil fertility

- Soil carbon

- etc.

- etc.- etc.



ฐานขอมลทใช

• ภายนอกกรมฯ

• ภายในกรมฯ

เพอความสมบรณรอบดาน ของโครงการฯ



ฐานขอมลภายนอก

1.ตรวจหาสารพษทางการเกษตร ตกคางในเลอด 6 จงหวด ในโครงการ

ส านกงานงานควบคมโรคจากการประกอบอาชพ กรมควบคมโรค




2.ฐานขอมล ผงเมองตามบญชแนบทายกฎกระทรวง 6 จงหวด

กรมโยธาธการและผงเมอง

เชยงใหม จนทบร ราชบร พทลง




3.ฐานขอมล ทตง โรงงานอตสาหกรรม

กรมโรงงานอตสาหกรรม




4.แผนพฒนาจงหวด ของ 6 จงหวดน ารอง



ฐานขอมลภายในกรม1. ขอมลคาวเคราะหดน เขต 7-12 จาก เวปไซด จาก สวด.2. ขอมลการใชประโยชนทดน พนทเสยงภย และ พนทเหมาะสมทาง การเกษตร zoning พช ปศสตว ประมง จาก กนผ.3. ขอมลหมอดนอาสา และ กลมเกษตรอนทรย จาก สวจ.4. ขอมลการเกดและการเคลอนยายหมอกควน สวจ.5. ขอมลแผนทชดดน สสว.


6 GreenAgriculture

CityModel

Database

คาเคมดนเขต 7 -12

(2,220 จด)

แผนทแสดงปรมาณอนทรยวตถในดนประเทศไทย

6 GreenAgriculture

CityModel

แผนทแสดงปรมาณไนโตรเจนในดนประเทศไทย

6 GreenAgriculture

CityModel

แผนทแสดงปรมาณฟอสฟอรสในดนประเทศไทย

6 GreenAgriculture

CityModel

แผนทแสดงปรมาณโพแทสเซยมในดนประเทศไทย

6 GreenAgriculture

CityModel

เกบตวอยางศกษาปรมาณคารบอนในดนและพชของทง

ประเทศ จ านวน 483 จด

6 GreenAgriculture

CityModel

แผนทแสดงปรมาณคารบอนในดนประเทศไทย

6 GreenAgriculture

CityModel


Hotspot

แผนทแสดงจดทเกดไฟของประเทศไทย ป 2553

6 GreenAgriculture

CityModel


6 GreenAgriculture

CityModel


6 GreenAgriculture

CityModel


“แผนการด าเนนงาน”

กระทรวงเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร

กระทรวงวฒนธรรม

การทองเทยวแหงประเทศไทย

โครงการปท 3 180 ลานบาทกระทรวงทองเทยวและกฬา

กระทรวงพาณชย

กระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของ

มนษย

หนวยงานทรบผดชอบ


MOAC

โครงการปท 2 60 ลานบาท

กระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสง

แวดลอม

กระทรวงพลงงาน

กระทรวงสาธาณสข

กระทรวงอตสาหกรรม

กระทรวงคมนาคม

กระทรวงมหาดไทย

กรมวชาการเกษตร

กรมหมอนไหม

กรมประมงกรมปศสตว

กรมการขาวProduction :

Support Production:

ส านกปลด กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

ส านกงานปฏรปทดนเพอการเกษตร

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

กรมพฒนาทดนกรมชลประทาน

กรมสงเสรมสหกรณ

กรมสงเสรมการเกษตร

โครงการปท 1 3 ลานบาท

6 GAC (พด.)Producer(Farm)

Consumer(Table)



1. สรางตวชวดพนฐานของ Green Agriculture City2. รวบรวมฐานขอมลเชงพนททงดานบวกและลบใน 6 Green Agriculture City3. ประสานฐานขอมลเชงพนทภายในกรมตาง ๆ ของกระทรวงเกษตรฯ ทด าเนนการเรอง Green Agriculture City และเชอมโยงฐานขอมลจาก 12 กระทรวงหลก ทมผลโดยตรงและโดยออมตอการขบเคลอน4. เชอมโยงและแปลงฐานขอมลเชงพนทททนสมย ใหแกจงหวดโดยตรง

วตถประสงค



ระยะท1 8 เดอน ก.พ. 2557 – ก.ย. 2557ระยะท2 ปงบประมาณ 2558 12 เดอนระยะท3 ปงบประมาณ 2559 12 เดอน

ระยะเวลา



ระยะท 1 3 ลานบาท ระยะเตรยมขอมลพนฐานและสรางตวชวดภายในกระทรวงเกษตรฯ

ระยะท 2 60 ลานบาท ระยะคดเลอกพนทเกษตรสเขยวรวมกนทง 7 กระทรวงฯระยะท 3 180 ลานบาท ระยะชวนคนมาเยยม มาเทยว มาชมเมองเกษตรสเขยว

12 กระทรวงฯ

งบประมาณ



1. มอบหมายให สวจ. เปนเจาภาพในการด าเนนการโดยยกรางคณะท างานโดยม ผอ.สวจ. เปนประธาน

2. รวบรวมฐานขอมลเชงพนทททนสมยทสดภายในกรมฯ ใหเปนเอกภาพ ขอมลชดดน กลมชดดน การใชประโยชนทดน พนทเสยงภย ขอมลเศรษฐกจการเกษตรของพชหลก ภาพถายทางอากาศส และ DEM ขอมลทางเคมและกายภาพของดน ขอมลดานอนรกษดนและน า ดนทมปญหา งานวจยทเกยวของทงการปรบปรงบ ารงดนและเกษตรอนทรย ในรป digital และ text ในมาตราสวน 1:50,000 หรอ 1:4,000 (ภายใน 10 วน) หากเปน shape file ของแผนทใด ๆ ใหบงชถงทฤษฏและวธการไดมาของแผนท

วธการด าเนนการ



3. รวบรวมงานตาง ๆ ทเกยวของใน 6 Green Agriculture City ภายในกระทรวงเกษตรฯ ซงประกอบไปดวย หนวยงานหลก 13 หนวยงานในเบองตน และภายนอกกระทรงเกษตรฯ อาท กรมผงเมอง กรมควบคมโรงงานอตสาหกรรม กรมควบคมมลพษ กรมพลงงานทดแทน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข เปนตน




4. สกดความซ าซอนของงาน และหาแนวทางซ ง เปนวธค ดท เปน มาตรฐานสากลในการ ก าหนดเมองเกษตรสเขยวใหเปนทศทางเดยวกนทงกระทรวงฯ ไมใชตางคนตางท า โดยใช Area Approach เปนแนวทางหลกและใช การวเคราะหดวย Analytical Hierarchy Process (AHP) เปนเครองมอขจดความซ าซอนของงานทมชนขอมลจ านวนมากจากหลายหนวยงานในกระทรวงเกษตรฯ ใหกระชบและตรงประเดนมากขน




1. ก าหนดทางเลอก ในแตละปญหาจะมทางเลอกในการแกไขทหลากหลาย ในขนตอนน ใหก าหนดทางเลอกตาง ๆ ทเกยวของทงหมด


การวเคราะหการตดสนใจดวย AHP ม 8 ขนตอน ดงน

2. ระบระดบของเกณฑต าสด (Threshold Level) ทตองการของแตละทางเลอก

3. คดเลอกทางเลอกเบองตนจากทางเลอกทก าหนดในขนท 1 โดยตรวจสอบกบเกณฑต าสด ถาทางเลอกใดต ากวาเกณฑใหคดออก



4. ระบเกณฑ (Criteria) หรอเกณฑยอย (Sub criteria) เพอใชในการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดจากทางเลอกใน 3


การวเคราะหการตดสนใจดวย AHP ม 8 ขนตอน (ตอ)

5. สรางล าดบชนของการตดสนใจ (Develop Decision Hierarchy) จากทางเลอกและเกณฑทก าหนดไว โดยอยางนอยจะม 3 ล าดบชน คอ เปาหมาย (Goal), เกณฑ (Criteria) และ ทางเลอก (Alternatives)

6. เปรยบเทยบเกณฑทละค แลวจงเปรยบเทยบทางเลอกทละคตามเกณฑทก าหนดไว ทละเกณฑ จนครบทกเกณฑ ในการเปรยบเทยบทางเลอกนนจะใหคะแนน เปนเชงปรมาณ หรอคณภาพ



7. ค านวณล าดบความส าคญของทางเลอก โดยการน าคาน าหนก (Weight) ของแตละทางเลอกในแตละเกณฑ คณกบคาน าหนกของเกณฑ แลวหาผลรวม ถาเรยงล าดบ ผลลพธของแตละทางเลอกตามคะแนนจากมากไปนอย ทางเลอกทมคะแนนมากทสดจะเปนทางเลอกทดทสด


การวเคราะหการตดสนใจดวย AHP ม 8 ขนตอน (ตอ)

8. วเคราะหความออนไหว (Sensitivity Analysis) กอนทจะตดสนใจเลอกทางเลอกจากขอ 7 จ าเปนตองวเคราะหความออนไหวอนเกดจากความไมแนนอนของขอมลทใชในการตดสนใจถาหากมการเปลยนแปลงน าหนกหรอความส าคญของเกณฑแลว ทางเลอกทดทสดจะยงคงเปนทางเลอกทดทสดหรอไม ถาเปนจะท าใหเกดความมนใจทเลอกทางเลอกนน



5. ท าเสนทางโครงสรางพนฐานทเปนเสมอนทางเชอมตองานของทกหนวยงานใหเขามาอยภายใตการขบเคลอนเชงพนท โดยกรมพฒนาทดนจะเปนผ Modulator ใหแกกระทรวงเกษตรฯ เพอขบเคลอนงาน Green Agriculture Cityเชงพนทใหคขนานไปกบจงหวดตนแบบ




6. การวเคราะหขอมลรวมกนภายในและภายนอกกระทรวงฯ ใชระบบสารสนเทศภมศาสตร


7. พฒนา Website ของกรมพฒนาทดนใหเชอมตอโดยตรงตอจงหวดและกระทรวงเกษตรฯ เพอขบเคลอนงาน Green Agriculture City ใหแกกระทรวงเกษตรฯ


ตวแปรเมองเกษตรสเขยวทกระทรวงเกษตรฯ ไดวางแนวทางไว

ขอบเขตหลก มตทพจารณา หวขอทส าคญอาหาร และการ

การเกษตร

การเกษตรและความ

หลากหลายทางชวภาพ

- จดสมมนาเชงปฏบตการเมองเกษตรสเขยว

- การตดตามประเมนผล และสรป

ปศสตวและสตวน า - ฐานขอมลปศสตว และประมง

ตลาดทซ อขายอาหาร - ตรวจสอบยอนกลบระดบไรนา – แหลงเงนทนปรบเปลยน - ข น

ทะเบยนโรงงานแปรรป

- จดทา footprint ในสนคาเกษตร – ตรวจสอบยอนกลบ - แหลง

เงนทนปรบเปลยน

- จดต งราน Q shop - สรางตลาดตางประเทศ+AEC - สงเสรมทองเทยว

เชงเกษตร

Food loss and Waste - ปรบปรงฟารมใหรองรบ Biomass/Zero waste

- ปรบปรงโรงงานใหรองรบ Biomass/Zero waste

ทมา ดดแปลงจาก : FAO (2011) Food for the Cities - Multidisciplinary Initiative

ขอบเขตหลก มตทพจารณา หวขอทส าคญNatural

resources

management

Soil and Water - บรหารจดการน าเพอเกษตร – พฒนาและปรบปรงดน - ขอมลชดดน

กลมชดดน พ นทเสยงภย – ขอมลเศรษฐกจการเกษตรของพชหลก -

ภาพถายทางอากาศส และ DEM

- ขอมลทางเคมและกายภาพของดน - ขอมลดานอนรกษดนและน า ดนท

มปญหา

- งานวจยทเกยวของท งการปรบปรงบารงดนและเกษตรอนทรย ในรป

digital และ text ในมาตราสวน 1:50,000 หรอ 1:4,000

Land tenure การใชประโยชนทดน

Energy - สงเสรมการจดการของเสยเปนพลงงานจากสถานประกอบการสการ

สรางโรงไฟฟา 1 ตาบล

Forest and trees - พ นทปาไม



ขอบเขตหลก มตทพจารณา หวขอทส าคญSocio-economic

and health

factors

Hunger and

malnutrition

Shifting diets and

health

- ตรวจสขภาพเกษตรกร

- ตรวจสขภาพเกษตรกรและประชาชนในพ นท

Food safety and street

food

- สงเสรมการใชสารเคมในการเกษตรและปย รวมถงเครองจกรกลเกษตร

ทถกตอง

- ฝกอบรมเกษตรกร GAP

- ตรวจรบรองมาตรฐาน GAP โดยสนบสนนภาคเอกชน

- ฝกอบรม GMP และการผลตสนคาเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอม

- ตรวจรบรองการผลตสนคาเกษตรทเปนมตรตอสงแวดลอม

- จดทา GPP เกษตรและอตสาหกรรมเกษตร

Migration and labor - จดทาทะเบยนเกษตรกร




1. ไดท าฐานขอมลเชงพนทและพรหมแดนความรส าหรบ 13 กรมในกระทรวงเกษตรและคดเลอก Green Agriculture Primary index

2. ไดรายงาน Green Agriculture City 6 จงหวดตนแบบ3. ได Website 6 Green Agriculture City เพอ Modulate ใหกบ

จงหวดและกระทรวงเกษตรฯ โดยมส านกวจยและพฒนาการจดการทดน เปนผด าเนนการ

4. จดท าพนทเมองเกษตรสเขยวตนแบบทง 6 จงหวด ในปท 25. สงเสรมใหเกดสถานททองเทยว เมองเกษตรสเขยวตนแบบ ในปท 3

ผลส าเรจ



จงหวดตนแบบทง 6 มองเหนทศทางการก าหนดยทธศาสตร เพอขบเคลอนใหจงหวดเปน จงหวดท สมบรณ ดานเมองเกษตรสเขยว พรอมทงสามารถเปนตนแบบใหจงหวดรอบดานพฒนาเปนกลมจงหวดทเขาส Green Agriculture City

ผลสมฤทธ



ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ประชาชนทอาศยในพนทไดรบประโยชนโดยตรง ทงดานสงแวดลอมทด และอาหารทมคณภาพ

2. เปนศนยกลางของภมภาคทมการบรหารจดการเชงพนทอยางยงยน3. เปนจงหวดตนแบบ ในการพฒนา พนท สนคา และคน ใหกบกลม

จงหวดใกลเคยง



6 GreenAgriculture

CityModel

1.การสมเกบตวอยางดน และท าแบบสอบถาม ?

- เกบตวอยางดน และประวตการใชทดน

- สภาพพนท ความลาดชน

- การเกบแบบสอบถาม

2.การยอมรบโครงการฯ ของเกษตรกร

การก าหนดพนทของโครงการ เกดจากการวเคราะห

สภาพพนท สภาพภมอากาศ ตลาด และ ความสนใจของ

เกษตรกรและมการถายทอดขอมลโครงการส สพด.

6 GreenAgriculture

CityModel


“การส ารวจภาคสนาม”

การส ารวจภาคสนามในพนทจงหวด“เชยงใหม”

จดส ารวจขอมลแบบสอบถามและเกบตวอยาง

6 GreenAgriculture

CityModel

กลมปลกพชผกปลอดสารพษของโครงการหลวงหมอกจาม ต.ทาตอน อ.แมอาย จ.เชยงใหม

กลมเกษตรธรรมชาตบานปางว ต.แมทะลบ อ.ไชยปราการ จ.เชยงใหม

6 GreenAgriculture

CityModel

โครงการหลวงหวยลก อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม

กลมเกษตรกรบานแมหอพระ ต.ชอแล อ.แมแตง จ.เชยงใหม

6 GreenAgriculture

CityModel

โครงการหลวงแมปนหลวง อ.พราว จ.เชยงใหม

กลมเกษตรกรอนทรยดอนเจยง ต.สบเปงอ.แมแตง จ.เชยงใหม

6 GreenAgriculture

CityModel

โครงการหลวงมอนเงาะ ต.เมองกาย อ.แมแตง จ.เชยงใหม

โครงการหลวงบานแมหลอด ต.สบเปงอ.แมแตง จ.เชยงใหม

6 GreenAgriculture

CityModel

เกษตรกรบานโปง อ.สนทราย จ.เชยงใหม

กลมเกษตรอนทรยบานคอกหมปา อ.สนทราย จ.เชยงใหม

6 GreenAgriculture

CityModel

Documents

โครงการ 6 เมืองเกษตรสีเขียวต้นแบบกรมพัฒนาที่ดิน-ส านักงานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์