ระบบไฟชารจรถยนต เปนระบบทท าหนาทหลกในการผลตไฟฟาเพอใชในรถยนต หลงจากทเครองยนตสตารทตด เครองใชไฟฟาทงหมดในรถยนต จะใชไฟจากอลเทอรเนเตอร โดยทวไปแลวอลเทอรเนเตอร ไมไดมหนาทชารจไฟเขาแบตเตอรโดยตรง แตทสามารถชารจไฟเขาแบตเตอรไดเพราะแรงดนไฟทอลเทอรเนเตอรผลตได สงกวาแรงดนของแบตเตอร ท าใหเกดการไหลของกระแสไฟฟาจากอลเทอรเนเตอรทมศกยไฟฟาสง ไปยงแบตเตอรทมศกยไฟฟาต า หลงจากทจายไฟใหกบอปกรณไฟฟาในรถยนตแลว โดยปกตทรอบเดนเบาของเครองยนต อลเทอรเนเตอรจะผลตไฟฟาออกมา ประมาณ 13.9V – 14.5V

1. อปกรณในระบบไฟชารจรถยนต 2. วงจรระบบไฟชารจรถยนต 3. ตรวจสอบเบองตนกอนถอดอลเทอเนเตอร 4. การถอดและประกอบชนสวนอลเทอรเนเตอร 5. ตรวจสอบอปกรณในอลเทอรเนเตอรแบบใชตวควบคมภายใน

สาระส าคญ

สาระการเรยนร

หนวยท 9 เรอง ระบบไฟชารจรถยนต

1. นกเรยนสามารถบอกชอและหนาทของอปกรณในระบบไฟชารจรถยนตได 2. นกเรยนสามารถอธบายการท างานของวงจรระบบไฟชารจรถยนตแบบใชตวควบคม ภายนอกและแบบใชตวควบคมภายในได 3. นกเรยนสามารตรวจสอบอปกรณในระบบไฟชารจรถยนตได 4. นกเรยนสามารถอดและประกอบชนสวนอลเทอรเนเตอรได 5. นกเรยนสามารถบอกชอขวของตวควบคมไฟชารจและตอวงจรระบบไฟชารจรถยนต แบบใชตวควบคมภายนอกและแบบใชตวควบคมภายในได

จดประสงคการเรยนร

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. ขอใดถกตองทสดเกยวกบหนาทหลกของระบบไฟชารจรถยนต ก. ชารจไฟใหกบแบตเตอรในขณะเครองยนตท างาน

ข. จายไฟใหกบอปกรณไฟฟาในรถยนตขณะเครองยนตท างาน ค. ควบคมการจายไฟใหคงทกบอปกรณไฟฟาในรถยนต ง. ผลตไฟขนมาแทนไฟฟาสวนทถกใชไปในขณะสตารทเครองยนต

2. อปกรณในขอใดท าหนาทเปนแมเหลกไฟฟา ก. เรกกเรเตอร ข. สเตเตอร ค. โรเตอร ง. คอมมวเตเตอร

3. การท างานของหลอดไฟเตอนไฟชารจหากระบบไฟชารจปกตจะแสดงอยางไร ก. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดไฟจะดบ ข. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดไฟยงคงสวาง ค. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดไมสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดสวาง ง. หลอดไฟจะสวาง เฉพาะเมอระบบไฟชารจขดของ

4. เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก (แบบสองขดลวด) ตวตานทานตดตงอยระหวางขว ในขอใด ก. ขว L และ N ข. ขว B และ E ค. ขว IG และ L ง. ขว IG และ F

5. เรกกเรเตอรชนดตดตงภายใน (IC Reguletor) ขวทท าหนาทตรวจจบแรงดนไฟทแบตเตอรคอขวใด ก. ขว IG ข. ขว L ค. ขว P ง. ขว S

6. ขวใดของเรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก (แบบสองหลก) ท าหนาทเหมอนกบขว P ของ IC Reguletor

ก. ขว N ข. ขว F ค. ขว L ง. ขว B

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 9 เรอง ระบบไฟชารจรถยนต

7. การตรวจสอบการขาดของขดลวดโรเตอรจะตองตรวจสอบทต าแหนงใด ก. ทระหวางปลายของเสนลวดทง 4 ปลาย ข. ทปลายของเสนลวดทง 2 เสน กบโครง ค. ทระหวางแหวนเลอนทง 2 ง. ทแหวนเลอนกบโครง

8. ขอใดไมใชขวของตวควบคมไฟชารจชนดตดตงภายใน (IC Reguletor) ก. F ข. N ค. S ง. E

9. หากไดยนเสยงหวดเขาทเครองเสยงรถยนตอปกรณใดในระบบไฟชารจทอาจเปนตนเหต ของเสยงรบกวนดงกลาว

ก. แปรงถาน ข. ตวควบคมไฟชารจ ค. ชดไดโอด ง. แบรง

10.ระบบไฟชารจชนดตดตงตวควบคมภายใน (IC Reguletor) หากไมตอขว S จะสงผลอยางไรกบ การไฟชารจไฟ

ก. ไฟชารจนอย ข. ไฟชารจมาก ค. ไฟไมชารจ ง. หลอดไฟเตอนไมดบ

หนวยท 9 ระบบไฟชารจรถยนต

ระบบไฟชารจรถยนตหรอระบบประจไฟในรถยนต ในอดตรถยนตใชเครองก าเนดไฟฟาทเปน

เครองก าเนดไฟฟากระแสตรง (DC Generator) ซงเครองก าเนดไฟฟาชนดน ผลตไฟไดนอย มโครง สรางขนาดใหญและไมสามารถผลตไฟไดในรอบเดนเบาของเครองยนต จากขอจ ากดดงกลาว จงไมเหมาะส าหรบน ามาใชกบรถยนตในปจจบนทมอปกรณเครองใชไฟฟาและอ านวยความสะดวกเยอะท าใหมความตองการในการใชกระแสไฟฟามากและตองอยกบสภาวะรถตดจากการจราจร ทคบคงซงจ าเปนตองตดเครองยนตเดนเบาเปนเวลานานๆ ดงนนรถยนตในปจจบนผผลตจงไดเปลยนมาใชเครองก าเนดไฟฟากระแสสลบ (AC Generator) หรอในรถยนตเรยกวา อลเทอรเนเตอร (Alternator ) เนองจากมคณสมบตทชดเชยขอบกพรองของเครองก าเนดไฟฟากระแสตรงไดด

ระบบไฟชารจรถยนต ทใชอยในปจจบน ม 2 ชนด แบงตามลกษณะของตวควบคม ไดแก ระบบไฟชารจรถยนต ทใชตวควบคมอยภายนอกอลเทอรเนเตอร และระบบไฟชารจรถยนต ทใชตวควบคมอยภายในอลเทอรเนเตอร

รปท 9.1 แสดงการตดตงอลเทอรเนเตอรในรถยนต

รปท 9.2 ชนดของอลเทอรเนเตอร

ก. อลเทอรเนเตอรชนดตวควบคมภายนอก ข. อลเทอรเนเตอรชนดตวควบคมภายใน

1. อปกรณในระบบไฟชารจรถยนต ระบบไฟชารจประกอบดวยอปกรณทส าคญ ดงน

1.1 อปกรณพนฐาน 1.1.1 แบตเตอร 1.1.2 ฟวส 1.1.3 สวตชจดระเบด

1.2 อปกรณเฉพาะวงจร 1.2.1 อลเทอรเนเตอร (Alternator)

อลเทอรเนเตอร หรอทเรยกกนทวไปวา “ไดชารจ” เปนอปกรณส าคญของระบบไฟฟาในรถยนต ท าหนาทเปลยนพลงงานกลใหเปนพลงงานไฟฟา เพอผลตไฟฟาปอนใหกบอปกรณไฟฟาตางๆ ในรถยนตและชารจไฟใหกบแบตเตอร โดยมสายพานทตอตรงกบพลเลยหนาเครองท าหนาทขบใหอลเทอรเนเตอร หมนไปพรอมกบเครองยนต สวนประกอบของอลเทอรเนเตอร

พลเลยคลตช

เสอหนา

ประกบแบรง

แบรง(หนา)

ชดโรเตอร แบรงหลง แหวนรอง

แคลมยดสายไฟ เสอหลงชดแปลงกระแส ชดแปลงกระแส

ฉนวนขว

ซองแปรงถาน

แปรงถาน

สปรง ฝาครอบทาย

รปท 9.3 สวนประกอบของอลเทอรเนเตอร

1.2.1.1 โรเตอร (Rotor) ประกอบดวยขาแมเหลก 6-8 ค ทแกนของโรเตอรดานใน จะพนดวยขดลวดซงท าหนาทเหนยวน าใหเกดสนามแมเหลกทขาแมเหลก ขดลวดทพนอยในโรเตอร มชอ เรยกวาขดลวดฟลดคอยล (Field coil) หรอขดลวดโรเตอร

1.2.1.2 สเตเตอร (Stator) เปนลวดทองแดงมทงหมด 3 เสนพนอยรอบแกนเหลกออนวางท ามมกน 120 องศาเพอเพมความถของคลนไฟฟา ขดลวดสเตเตอรท าหนาทเปนขดลวดตวน าผลตกระแสไฟฟาออกไปใชงาน โดยการเหนยวน าจากสนามแมเหลกของโรเตอร พลงงานไฟฟาท อลเทอรเนเตอรจะผลตไดมากหรอนอยขนอยกบ 3 ปจจย

1). ความเขมของสนามแมเหลกทโรเตอร 2) ความเรวรอบในการหมนตดของโรเตอร 3) จ านวนรอบและขนาดของเสนลวดสเตเตอร

แหวนเลอน (Slip Rings)

พดลม (Fan)

ขาแมเหลกโรเตอร (Rotor) ขดลวดโรเตอร (Rotor field winding)

เพลาโรเตอร (Rotor shaft )

ขดลวดสเตเตอรตอแบบสตาร ขดลวดสเตเตอรตอแบบเดลตา

รปท 9.4 สวนประกอบของชดโรเตอร

รปท 9.5 ขดลวดสเตเตอรและแสดงลกษณะการตอของขดลวดสเตเตอร

1.2.1.3 ชดไดโอด (Diode) เนองจากอลเทอรเนเตอรเปนเครองก าเนดไฟฟากระแสสลบ แตระบบไฟฟาในรถยนตเปนระบบไฟกระแสตรง ดงนน ไฟฟาทอลเทอรเนเตอรผลตได จงจ าเปน ตองใชไดโอดท าหนาทเรยงคลนไฟฟา จากไฟฟากระแสสลบ ใหเปนไฟฟากระแสตรง ชดไดโอดมชอเรยกวา“ชดเรกตไฟเออร (Rectifier)” ชดนจะประกอบดวยไดโอดอย 2 ชด คอชดไดโอดบวกและชดไดโอดลบ ในแตละชดโดยทวไปจะมไดโอดอย 3 – 4 ตว ยดอยบนแผงโลหะเพอเปนตวระบายความรอนใหกบตวไดโอดในขณะทมกระแสไฟฟาไหลผาน คณสมบตทส าคญคอจะยอมใหกระแส ไฟฟาไหลผานไดทางเดยว

ไดโอดบวก จะยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานจากปลายสายไปตวเรอน ไดโอดลบ จะยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานจากตวเรอนไปปลายสาย

ขว B

ไดโอดลบ

ไดโอดบวก

รปท 9.6 แสดงการวางขดลวดตวน าแบบ 3 ขดและคลนของกระแสไฟฟาทได ทมา : http://bhc.com.es/meat/bosch-alternator-1990-ford.html

รปท 9.7 ลกษณะของชดแผงไดโอด

1.2.1.4 แปรงถาน (Carbon brush) แปรงถานจะมสองอนไดแก แปรงถานลบ (-) และแปรงถานบวก (+) ท าหนาทเปนสะพานไฟใหกระแสไฟฟาผานจากสวนทอยกบทไปเลยงขดลวด โรเตอร ซงเปนสวนทเคลอนทโดยผานแหวนเลอน (Slip ling) 2 ตว ทตดอยบนเพลาโรเตอรแหวนเลอนแตละตวจะตอเขากบปลายทงสองของขดลวดโรเตอร

1.2.2 เรกกเรเตอร (Reguletor)

เรกกเรเตอร ในทางไฟฟาและอเลกทรอนกส หมายถงตวควบคมแรงดนไฟฟา ทจะน าออก ไปใชงาน ใหมคาแรงดนคงทตามทโหลดตองการ เรกกเรเตอร ทใชในระบบไฟชารจ รถยนตม 2 ชนด ไดแก ชนดทใชตดตงภายนอกอลเทอรเนเตอร และชนดทตดตงภายในอลเทอรเนเตอร

ขวตอลบแปรงถาน

ขวตอขว F

แปรงถาน แหวนเลอน

ขวตอลวดโรเตอร ขวตอลวดโรเตอร

เรกกเรเตอรแบบตดตงภายนอก เรกกเรเตอรแบบตดตงภายใน

รปท 9.8 ชดแปรงถานและแหวนเลอน

รปท 9.9 ชนดของเรกกเรเตอร

1.2.2.1 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก (External Reguletor) เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอกหรอ เรกกเรเตอรแบบธรรมดา จะอาศยการท างานของของขดลวดเหนยวน าไฟฟารวมกบชดกลไกหนาคอนแทก (Electromechanical Reguletor) มหลกการท างานเหมอนกบรเลย โดยทวไปเรยกเรกกเรเตอร ชนดนวา “ รเลยไฟชารจ” หรอ “คทเอาทไฟชารจ” เรกกเรเตอรทใชในรถยนตสวนใหญจะเปนแบบ 2 ขดลวด ไดแกชดท 1 ชดขดลวดควบคมแรง เคลอนไฟฟาทจะเขาไปเลยงขดลวดโรเตอรทอยในอลเทอรเนเตอร เรยกวา“ ชดโวลตเตจเรกกเรเตอร (Voltage Regulater)” และชดท 2 คอชดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ จะท าหนาทควบคมการท า งานของหลอดไฟเตอนไฟชารจเรยกวา“ชดรเลยเตอนไฟชารจ (Warning Lamp)”

ขดลวดทง 2 ชดของเรกกเรเตอร จะมความคลายกนมากจนไมสามารถแยกออกไดวาชดใดเปนชดควบคมแรงเคลอนไฟฟาหรอเปนชดรเลยเตอนไฟชารจ วธงายๆ ใหใชนวมอกดเบาๆ ทแผนโลหะ บนแผนสปรงใหคอนแทกของทง 2 เคลอนตว ชดควบคมแรงเคลอนไฟฟา สปรงจะมความแขงมากกวาชดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจหรอใชวธการเทยบขวสายไฟและต าแหนงการจดวางอปกรณกบวงจรของตวเรกกเรเตอร ขวของเรกกเรเตอร แบบ 2 ขดลวด มขวส าหรบตอใชงาน ทงหมด 6 ขว ไดแก

1) ขว Ig ตอเขากบขว Ig ของสวตชจดระเบด 2) ขว L ตอใหหลอดไฟเตอนไฟชารจทแผงหนาปดลงกราวด 3) ขว F ตอไปขว F ของอลเทอรเนเตอรเพอน าไฟไปเลยงขดลวดโรเตอร 4) ขว A หรอขว B ตอไปขว A (หรอขว B) ของอลเทอรเนเตอร เพอน าไฟไปเขาชด

ขดลวดควบคมแรงเคลอนไฟฟา

ตวตานทาน ขว IG

ขว F

ขว L ขว E ขว N

ขว B ขดลวดควบคมแรงเคลอน

ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

รปท 9.10 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก

5) ขว N ตอใหไฟจากขว N ของอลเทอรเนเตอรใชควบคมชดขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

6) ขว E ตอไปขว E ของอลเทอรเนเตอรหรอกราวดของรถยนต

1.2.2.2 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายใน (Internal Reguletor) เรกกเรเตอรชนดนจะถกตดตงรวมเปนชดเดยวกบอลเทอรเนเตอรใชอปกรณอเลกทรอนกส ประกอบเปนชดส าเรจอยภายใน เรยกวา ไอซเรกกเรเตอร (IC Reguletor)หรอ เรกกเรเตอรแบบอเลกทรอนกส ไมสามารถท าการแกไขหรอปรบตงคาได

1) ขอด ของไอซเรกกเรเตอร (IC Regulator) (1) มขนาดเลกกะทดรดจงน าไปตดตงไวในตวอลเทอรเนเตอรเปนหนวยเดยวกน (2) ไมจ าเปนตองมการเปลยนชนสวนหรอปรบแตงใดๆทงสน (3) มคณสมบตในการชดเชยอณหภมทเปลยนแปลง เพอการควบคม

แรงเคลอนไฟฟาทถกตองในการใชงานและชารจไฟฟาใหแกแบตเตอร (4) ไอซเรกกเรเตอรไมมชนสวนใดทเคลอนท จงท าใหมความคงทนตอการใชงานท

มการสนสะเทอนไดด 2) ขวของเรกกเรเตอรชนดตดตงภายใน

โดยทวไป มขวส าหรบตอใชงานดงน (1) ขวทตอภายนอก ทงหมด 4 ขว ไดแก

(1.1) ขว B เปนขวไฟทอลเตอรเนเตอรผลตไดตอเขากบขวบวก (+) ของแบตเตอร

ตวตานทาน

ขดลวดควบคมแรงเคลอนไฟฟา

ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

รปท 9.11 วงจรเรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก

(1.2) ขว IG เปนขวไฟสญญาณการเปดสวตชจดระเบด ตอเขากบขว IG ของสวตชจดระเบด

(1,3) ขว S เปนขวตรวจสอบแรงดนไฟฟาทแบตเตอร ตอเขากบฟวส AM1 (1.4) ขว L ขวแสดงสถานะการท างานของระบบไฟชารจ ตอเขากบหลอดไฟ

เตอนไฟชารจ (ใหหลอดไฟเตอนไฟชารจลงกราวด) (2) ขวทตออยภายใน ม 4 ขว ไดแก

(1.1) ขว B เปนขวไฟทตอเขากบชดไดโอดทแปลงเปนไฟกระแสตรงแลว (1.2) ขว F เปนขวทใหไฟไปเลยงขดลวดโรเตอร (1.3) ขว P เปนขวตรวจสอบสญญาณการท างานของอลเทอรเนเตอร (1.4) ขว E เปนขวทตอกราวดใหกบเรกกเรเตอร

1.2.3 หลอดไฟเตอนไฟชารจ หลอดไฟเตอนไฟชารจ เปนหลอดไฟขนาดเลก ตดตงทหนาปดรถยนต แสดงสญลกษณเปนรป

แบตเตอร

วงจรภายใน IC Regulator

L

S

Ig B

F

P E

E P B F

รปท 9.12 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายในและวงจรภายใน

รปท 9.13 ไฟเตอนไฟชารจ

2. วงจรระบบไฟชารจรถยนต การออกแบบวงจรระบบไฟชารจในรถยนต มการออกแบบวงจรทแตกตางกนออกไปตามลกษณะของอปกรณทใชควบคม แลวแตบรษทผผลตและลกษณะของเครองยนตของรถแตละรน การตอวงจรไฟชารจ ชางหรอผปฏบตงานควรทจะศกษาวงจรจากคมอซอมและตอวงจรตามคมอซอมของรถยนตแตละรน แตโดยทวไประบบไฟชารจกมหลกการท างานทคลายกนและมการตอวงจรอย 2 แบบตามชนดของตวควบคม (Reguletor)

2.1 วงจรไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก แบบ 2 หลก (ของ Nippondenso) มหลก การท างานดงน

2.1.1 เมอเปดสวตชจดระเบด ต าแหนง ON กระแสไฟฟาจากแบตเตอรจะผานขว Ig. ของสวตชจดระเบดผานฟวสไฟชารจ เขาขว Ig ของเรกกเรเตอร ผานคอนแทก V1 และ V0 ซงตอกนผานไปทขว F ของเรกกเรเตอร เขาขว F ของอลเทอรเนเตอร ผานขดลวดโรเตอร ลงกราวดขว E ครบวงจรท าใหโรเตอรเกดอ านาจแมเหลก ขณะเดยวกนกระแสไฟฟาอกสวนหนงทผานขว Ig ของสวตช จดระเบด จะผานหลอดเตอนไฟชารจเขาขว L ของเรกกเรเตอร ผานคอนแทก L0 และ L1 ตอกนตาม ล าดบ ลงกราวดทขว E ของเรกกเรเตอรครบวงจรท าใหหลอดไฟเตอนไฟชารจตด ดงรปท 9.14

หลอดไฟเตอนไฟชารจสวาง

สวตช ON

ขดลวดโรเตอร ขดลวดควบคมแรงเคลอน

ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

รปท 9.14 วงจรไฟชารจแบบใชตวควบคมภายนอก แบบ 2 หลก (เปดสวตชต าแหนง ON)

2.1.2 เมอเครองยนตท างานทความเรวรอบต า ชดโรเตอรจะหมนดวยความเรวรอบต า สนาม แมเหลกทเกดขนทโรเตอรจะหมนตดกบขดลวดสเตเตอรท าใหขดลวดสเตเตอร สามารถผลตไฟฟาสงออกมาโดยผานชดไดโอดเพอเรยงกระแสไฟฟาออกมาทขว B ของอลเทอรเนเตอรและมกระแส ไฟฟาสวนหนงออกมาทขว N ของอลเทอรเนเตอร (ซงจะไดแรงเคลอนไฟฟาทขว N เปนครงหนงของขว B) กระแสไฟฟาทสงออกมาทขว N ของอลเทอรเนเตอรจะผานไปยงขว N ของเรกกเรเตอร ผานเขาขดลวดชดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจลงกราวดครบวงจร ท าใหแกนเหลกออนของขดลวดชดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ เกดอ านาจแมเหลกสงพอทจะเอาชนะแรงสปรง ดดใหคอนแทก L0 แยกออกจาก L1 ลงมาตอกบคอนแทก L2 ท าใหกระแสไฟฟาทผานหลอดไฟเตอนไฟชารจไมสามารถผานคอนแทก L1 ไปลงกราวดไดเปนผลใหหลอดไฟเตอนไฟชารจดบ ดงรปท 9.15

2.1.3 จงหวะลดปรมาณการผลตไฟฟาเมอเครองยนตมความเรวรอบสงขน หรอ ระบบไฟฟามความตองการใชไฟนอยลง ในจงหวะนกระแสไฟฟาทสงออกทขว B ของอลเทอรเนเตอรทจะไปเลยงอปกรณไฟฟาตางๆ ในรถยนตและไฟชารจใหแกแบตเตอรนอยลง กระแสไฟฟาทผลตไดจะเขาทขว B (หรอขวA) ของเรกกเรเตอรมากขน ผานคอนแทก L2 ไปคอนแทก L0 เขาขดลวดของชดควบคมแรงเคลอนไฟฟาลงกราวดครบวงจร ท าใหแกนเหลกของชดควบคมแรงเคลอนไฟฟามอ านาจ

ขดลวดสเตเตอรผลตกระแสไฟฟา

หลอดไฟเตอนไฟชารจดบ

ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ โรเตอรสรางสนามแมเหลก

รปท 9.15 วงจรไฟชารจแบบใชตวควบคมภายนอก แบบ 2 หลก (เมอเครองยนตท างาน)

แมเหลก เมอแรงเคลอนไฟฟาทอลเทอรเนเตอรผลตไดสงขนถงพกดทตงไวประมาณ 14.5 โวลต คอนแทก V0 จะถกดงใหแยกออกจากคอนแทก V1 แตยงไมตอกบคอนแทก V2 ซงในชวงนจะท าใหกระแสไฟฟาทไปเลยงขดลวดโรเตอร ไมสามารถผานคอนแทก V1 ไดโดยตรง กระแสไฟฟาทไปเลยงขดลวดโรเตอรตองผานตวตานทาน (R) ท าใหมกระแสไฟฟาไปเลยงขดลวดโรเตอรนอยลงซงจะท าใหความเขมของสนามแมเหลกทโรเตอรลดลงดวยเปนผลใหอลเทอรเนเตอรผลตไฟฟาลดลง ดงรปท 9.16

2.1.4 จงหวะตดการชารจ เมอความเรวรอบของเครองยนตสงขน อลเทอรเนเตอรจะผลตไฟฟาทมแรงเคลอนไฟฟาสงขนอยางรวดเรว ท าใหความเขมของสนามแมเหลกชดควบคมแรง เคลอนไฟฟามากพอทจะสามารถดดใหคอนแทก V0 มาตอกบ V2 ท าใหกระแส ไฟฟาทผานตวตานตาน ถกท าใหลงกราวดโดยคอนแทก V0 จะตอกบ V2 จงไมมไฟไปเลยงขดลวดโรเตอร ท าใหชวงน โรเตอรไมมอ านาจแมเหลก อลเทอรเนเตอรจงไมผลตไฟฟาแตกเปนชวงเวลาสนๆ หลอดไฟเตอนไฟชารจจงไมสวาง ดงรปท 9.17

ขดลวดโรเตอรสรางสนามแมเหลกลดลง ขดลวดควบคมแรงเคลอน

หลอดไฟเตอนไฟชารจดบ

ขดลวดสเตเตอร

ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

รปท 9.16 วงจรไฟชารจแบบใชตวควบคมภายนอก แบบ 2 หลก (เมอรอบเครองยนตเพมขน)

2.2 วงจรไฟชารจชนดใชตวควบคมภายใน ระบบไฟชารจชนดนจะใชอลเทอรเนเตอรทใชตวควบคมไฟชารจเปนแบบอเลกทรอนกส (IC

Reguletor) ซงมวงจรขนาดเลกรวมกนอยภายใน (Monolithic Intergrated Circuit หรอ MIC ) โดยมหลกการท างานดงน

IC เรกกเรเตอร

ขดลวดโรเตอร ขดลวดควบคมแรงเคลอน ขดลวดควบคมหลอดไฟเตอนไฟชารจ

เตอน

หลอดไฟเตอนดบ

หลอดไฟเตอนไฟชารจ ขดลวดสเตเตอร

ชดไดโอด

ขดลวดโรเตอร

รปท 9.17 วงจรไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก แบบ 2 หลก (ตดการชารจ)

รปท 9.18 วงจรไฟชารจชนดใชตวควบคมภายใน

2.2.1 เมอเปดสวตชจดระเบดในต าแหนง ON แรงดนไฟจากแบตเตอรจะไหลไปยงขว IG ของไอซเรกกเรเตอร เพอเปนสญญาณเรมการท างาน เมอ MIC ตรวจจบพบสญญาณ IG จะสงให Tr1 ท างาน ท าใหกระแสไฟทไหลจากแบตเตอรผานขว B ผานขดลวดโรเตอรสามารถ ลงกราวดท Tr1 ไดครบวงจร ในขณะทเครองยนตยงไมหมน เพอทจะลดการจายไฟของแบตเตอรและเพอไมใหมภาระมากเนองจากความฝดของอลเทอรเนเตอรในขณะสตารทเครองยนต ดงนน MIC ควบคมกระแสไฟทจะไปขดลวดโรเตอร ใหอยในคาทนอยประมาณ 0.2 A โดยการตดและตอการท างานของ Tr1 เปนจงหวะและเมอเครองยนตยงไมหมน แรงดนไฟทขว P เปน 0 V MIC จะสงให Tr2 ไมท างาน แต Tr3 ท างาน จงท าใหหลอดเตอนไฟชารจตด ดงรปท 9.19

2.2.2 เมอเครองยนตท างาน อลเทอรเนเตอรเรมผลตกระแสไฟฟา จะมแรงดนไฟฟาจายออกมาทขว P สงขน MIC ตรวจจบพบสญญาณไฟจากขว P จะควบคมให Tr1 เปลยนการท างาน จากจงหวะเปด- ปด เปนการตอวงจรอยางตอเนองท าใหกระแสไฟฟาจากขว B ไหลเขาขดลวดโรเตอร และผาน Tr1 ลงกราวดไดมากขนท าใหโรเตอรเปนสนามแมเหลกมากขนและขณะเดยวกนเมอ MIC ตรวจจบวามแรงดนไฟทขว P กจะสงให Tr3 หยดท างานและให Tr2 ท างาน ดงนนแรงดนไฟจงไมมความแตกตางกนระหวางขวทงสองของหลอดไฟเตอนจงเปนผลท าใหหลอดไฟเตอนไฟชารจดบ ดงรปท 9.20

หลอดไฟชารจสวาง

ขดลวดโรเตอรมไฟผานนอย

ขดลวดสเตเตอร ชดไดโอด

IC เรกกเรเตอร

รปท 9.19 วงจรไฟชารจเมอเปดสวตชจดระเบดในต าแหนง ON

2.2.3 การท างานต าแหนงควบคมการจายไฟตามคาทก าหนด เมอ Tr1 ยงคงท างานและแรงดนไฟทขว S สงถงคาทก าหนด (14.5 V) เมอ MIC ตรวจจบไดคาทสงถงคาทก าหนด กจะสงให Tr1 หยดการท างานและหากคาแรงดนทขว S ลดต าลงกวาคาทก าหนด Tr1 กจะท างานอกครง ท าซ าลกษณะนอยางตอเนอง แรงดนไฟทขว S จงถกรกษาใหอยในคาทก าหนด ตลอดเวลา ถงแม Tr1 จะหยดท างานกเปนเพยงชวงเวลาสนๆ ดงนนทขว P กยงคงมแรงดนไฟอยจงท าให Tr3 ยงคงไมท างานและ Tr2 ท างานเชนเดมไฟเตอนไฟชารจจงยงคงดบตลอดเวลาทเครองท างาน

หลอดไฟชารจดบ

ขดลวดสเตเตอร

ชดไดโอด

โรเตอรเปนแมเหลกมาก IC เรกกเรเตอร

หลอดไฟชารจดบ

โรเตอรเปนแมเหลกนอย

ขดลวดสเตเตอร

ชดไดโอด

IC เรกกเรเตอร

รปท 9.20 การท างานในต าแหนงเครองยนตสตารท

รปท 9.21 การท างานต าแหนงควบคมการจายไฟดวยแรงดนไฟตามคาทก าหนด

3. ตรวจสอบเบองตนกอนถอดอลเทอรเนเตอร เมอระบบไฟชารจในรถยนตเกดขดของ เชน ผลตไฟนอยเกนไปหรอการผลตไฟมากเกนไป

หรอไมผลตไฟ ควรท าการตรวจสอบเบองตนในจดทอาจเปนสาเหตของปญหา ใหแนใจกอนทจะท าการถอดอลเทอรเนเตอร ออกจากรถยนต โดยมรายละเอยดการตรวจสอบดงน

3.1 การตรวจสอบกอนถอดอลเทอรเนเตอร 3.1.1 ตรวจวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอร ท าไดดงน (รปท 9.22)

3.1.1.1 ตรวจวดคาความถวงจ าเพาะน ากรดทกๆ ชองเซลล คาความถวงจ าเพาะ มคาประมาณ 1.25 ถง 1.27

3.1.1.2 ตรวจวดระดบของน ากรดทกๆ ชองเซลล ถาไมถงระดบใหเตมดวยน ากลนเทานน

3.1.2 ตรวจสอบขวแบตเตอร ฟวสสาย และฟวส 3.1.2.1 ตรวจขวแบตเตอรจะตองไมหลวมและไมสกปรกจากขเกลอ 3.1.2.2 ตรวจฟวสการหลวมและขาดของฟวส 3.1.2.3 ตรวจวดแรงเคลอนไฟของแบตเตอร

รปท 9.22 การตรวจวดคาความถวงจ าเพาะน ากรดของแบตเตอร

รปท 9.23 การตรวจสอบขวแบตเตอร ฟวสสาย และฟวส

3.1.3 ตรวจสอบสายพาน 3.1.3.1 ตรวจสอบรอยแตกราว ฉกหรอไม หากพบ ใหเปลยนสายพานใหม 3.1.3.2 ตรวจสอบความตงของสายพาน คาความตงของสายพาน เมอกดลงจะมคาประมาณ

5 ถง 8 มลลเมตร (0.20 ถง 0.31 นว) เมอปรบความตงของสายพานแลวใหตดเครองยนตทงไวประมาณ 5 นาท แลวตรวจสอบความตงของสายพานใหมอกครง

3.1.3.3 สายพานแบบใหมซงมรองตว V หลายๆ รองในเสนเดยว จะตองใหรองตว V ทงหมดสวมลงในรองพลเลย

3.1.4 ตรวจสอบการหลด หลวมของขว B และปลกสายไฟทอลเทอรเนเตอร

รปท 9.24 การตรวจสอบสายพาน

รปท 9.25 การตรวจสอบความแนนของขวสายไฟทอลเทอรเนเตอร

ขว B

ปลกขวไฟชารจ

3.1.5 ตรวจสอบวงจรแสดงการชารจ ท าไดโดย 3.1.5.1 เปดสวตชจดระเบด ON หลอดไฟเตอนไฟชารจรปแบตเตอรตด 3.1.5.2 ตดเครองยนต สงเกตวาหลอดไฟเตอนไฟชารจรปแบตเตอรดบหรอไมถาไมดบ

แสดงวาระบบไฟชารจมปญหา

3.1.6 ตรวจสอบวงจรไฟชารจขณะไมมภาระ

3.1.6.1 วดกระแสและแรงเคลอนไฟฟาทอลเทอรเนเตอร ดงรปท 9.27 1) ถอดขว B ของอลเทอรเนเตอรออกแลวตอแอมมเตอรขวลบ (–) เขากบขวบวก (+)

ของแบตเตอร และตอแอมมเตอรขวบวก (+) เขากบขว B ของอลเทอรเนเตอร 2) ตอโวลตมเตอร ขวบวก (+) เขากบขว B ของอลเทอรเนเตอรและตอขวลบของโวลต

มเตอรลงกราวด

ถอดสายขว B ออก

แอมปมเตอร

อลเทอเนเตอร

โวลตมเตอร

แบตเตอร

รปท 9.27 การตรวจสอบวงจรไฟชารจขณะไมมภาระโดยใชแอมมเตอรและโวลตมเตอร

รปท 9.26 ไฟเตอนไฟชารจสวางขณะเปดสวตชจดระเบด

หลอดไฟเตอนไฟชารจ

4. การถอดชนสวนอลเทอรเนเตอร เมอท าการตรวจสอบเบองตนตามขอ 3.1.1 ถง ขอ 3.1.4 เปนปกต และขอ 3.1.5 ขอ 3.1.6 แลว

ผดปกต แสดงวาปญหาอาจจะเกดทตวของอลเทอรเนเตอร จ าเปนตองท าการถอดชนสวนของ อลเทอรเนเตอรเพอท าการตรวจเชค โดยมขนตอน ดงน ตารางท 9.1 ล าดบขนการถอดอลเทอรเนเตอร

ถอดพลเลยอลเทอรเนเตอร

4.1 ถอดพลเลยคลตชอลเทอรเนเตอร 4.1.1 ถอดฝาครอบคลตช 4.1.2 ใชเครองมอพเศษถอดพลเลยออก

ต าแหนงนตยดฝาครอบทาย

4.2 ถอดฝาครอบทายอลเทอรเนเตอร 4.2.1 ถอดนตและฉนวนขว B ออกจากอลเทอรเนเตอร 4.2.1 ถอดนตยดฝาครอบทายออก

ต าแหนงสกรตวควบคมแรงดน

และชดแปรงถาน

4.3 ถอดซองแปรงถาน 4.3.1 ถอดสกร 2 ตว ทยดชดซองแปรงถานและฝาครอบแปรงถาน 4.3.2 ถอดตวควบคมแรงดนไฟ 4.3.3 ถอดสกร 3 ตว แลวถอดตวควบคมแรงดนไฟออก

ต าแหนงสกรชดแผงไดโอด

4.4 ถอดชดแผงไดโอด ถอดสกร 4 ตว แลวยกชดไดโอดออก

ต าแหนงนตเสอหลงชดแปลงกระแส

4.5 ถอดเสอหลงชดแปลงกระแส 4.5.1 ถอดนต 4 ตวและคลปลอคสายไฟออก

ถอดเสอหลงชดแปลงกระแส

4.5.2 ใชเครองมอพเศษถอดเสอหลงชดแปลงกระแสออก 4.5.3 ถอดแหวนรองอลเทอรเนเตอรออกจาก โรเตอร

5. ตรวจสอบอปกรณอลเทอรเนเตอรแบบใชตวควบคมภายใน ตารางท 9.2 การตรวจสอบชนสวนอลเทอรเนเตอร

ตรวจสอบพลเลยคลตชอลเทอรเนเตอร

5.1 ตรวจสอบพลเลยคลตช ขณะทหมนพลเลย ใหเชควาพลเลยหมนไดทางเดยวหรอไม (ดานหนงลอคและอกดานหนงหมนฟร)

ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา

ขว F และขว B

5.2 ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา 5.2.1 ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวางขว F และขว B คามาตรฐาน : เมอสบเปลยนระหวางขวบวกและขวลบระหวางขว F กบ B จะมความตอเนองเพยงดานเดยว ถาความตอเนองไมเปนไปตามทก าหนด ใหเปลยนตวควบคมแรงดนไฟฟาใหม

ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา

ขว F และขว E

5.2.2 ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวางขว F กบ E คามาตรฐาน : เมอสบเปลยนระหวางขวบวกและขวลบระหวางขว F กบ E จะมความตอเนองเพยงดานเดยว ถาความตอเนองไมเปนไปตามทก าหนด ใหเปลยนตวควบคมแรงดนไฟฟาใหม

ตรวจสอบการขาดของขดลวดโรเตอร

5.3 ตรวจชดโรเตอร 5. 3.1 ตรวจการขาดของขดลวดโรเตอร ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวาง แหวนเลอนทงสอง คามาตรฐาน : ความตานทานจะอยทประมาณ 21 ถง 25 โอหม ทอณหภม 20 องศาเซนเซยส ถาไมมความตอเนองใหเปลยน

ตรวจสอบการลงกราวดของขดลวดโรเตอร

5. 3.2 ตรวจการลงกราวดของขดลวดโรเตอร ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวาง แหวนเลอนกบแกนเหลก คามาตรฐาน : ถามความตอเนองแสดงวารวใหเปลยน

วดเสนผาศนยกลางของแหวนเลอน

5.3.3 ตรวจแหวนเลอน 5.3.3.1 ตรวจดวยสายตาวา แหวนเลอนมสภาพขรขระหรอเปนรอยหรอไม หากเปนใหท าการเปลยนใหม 5.3.3.2 ใชเวอรเนยรคาลปเปอร วดสนผาศนยกลางของแหวนเลอน คามาตรฐาน : ความโตมาตรฐาน 14.2 ถง 14.4 มม. (0.559 – 0.567นว) คาต าสด 12.8 มม. (0.504 นว )

ตรวจการขาดของขดลวดสเตเตอร

5.4 ตรวจสอบเสอหลงและชดแปลงกระแส 5.4.1 ตรวจการขาดของขดลวดสเตเตอร ใชโอหมมเตอรตรวจสอบความตอเนองของขดลวดสเตเตอรทกเสน ตองมความตอเนอง กน หากไมมความตอเนองแสดงวาขดลวดขาดใหเปลยนใหม

ตรวจการลงกราวดของขดลวดสเตเตอร

5.4.2 ตรวจการลงกราวดของขดลวดสเตเตอร ใชโอหมมเตอรตรวจสอบความตอเนองระหวางขดลวดสเตเตอรทกเสน กบตวเสอ ตองไมมความตอเนองกน หากมความตอเนองแสดงวามการรวลงกราวด

ตรวจสอบความยาวของแปรงถาน

5.5 ตรวจสอบชดซองแปรงถาน ใชเวอรเนยรคาลปเปอร วดความยาวของแปรงถานสวนทยนออกมา คามาตรฐาน : ความยาวทยนออกมามาตรฐาน 9.5 ถง 11.5 มม. (0.374 – 0.453นว) ต าสด 1.5 มม. (0.059 นว)

ตรวจสอบขวบวก (+) ของชดแปลง กระแส

5.6 ตรวจสอบชดแปลงกระแส 5.6.1 ตรวจสอบขวบวก (+) ของชดแปลงกระแส 5.6.1.1 ใชโอหมมเตอร ตอสายทดสอบเสนหนงเขากบขวบวก (+) แลวตออกเสนหนงเขากบขวชดแปลงกระแสแตละตว 5.6.1.2 สลบขวสายทดสอบแลวท าซ าเดม 5.6.1.3 ตรวจเชความความตอเนองทขวหนง และในขณะอกขวหนงไมมความตอเนอง ถาไมเปนไปตามทก าหนด ใหเปลยนชดแปลงกระแส

ตรวจสอบขวลบ (-) ของชดแปลงกระแส

5.6.2 ตรวจสอบขวลบ(-) ของชดแปลงกระแส 5.6.2.1 ใชโอหมมเตอร ตอสายทดสอบเสนหนงเขากบขวลบ(-) แลวตออกเสนหนงเขากบขวชดแปลงกระแสแตละตว 5.6.2.2 สลบขวสายทดสอบแลวท าซ าขนตอนเดม 5.6.2.3 ตรวจเชความความตอเนองทขวหนงและในขณะอกขวหนงไมมความตอเนอง ถาไมเปนไปตามทก าหนด ใหเปลยนชดแปลงกระแส

ตรวจสอบแบรงโรเตอร

5.7 ตรวจสอบแบรงโรเตอร ตรวจสอบสภาพแบรงโรเตอรวาไมมรอยหยาบ ขรขระหรอสกหรอ หรอเปลยนใหมเพอความแนใจ

ระบบไฟชารจรถยนต หมายถง ระบบทท าหนาทผลตกระแสไฟฟาเพอปอนใหกบอปกรณไฟฟาในรถยนตในขณะทเครองยนตท างาน และสวนทเหลอกเกบไฟชารจเขาแบตเตอรเพอส ารองไวใชในขณะทเครองยนตไมท างาน

ระบบไฟชารจรถยนต ทใชอยในปจจบน ม 2 ชนด ไดแก 1. ระบบไฟชารจรถยนต ทใชตวควบคมอยภายนอกอลเทอรเนเตอร 2. ระบบไฟชารจรถยนต ทตวควบคมอยภายในอลเทอรเนเตอร

อปกรณระบบไฟชารจรถยนต ประกอบดวย 1 อลเทอรเนเตอร ท าหนาทเปลยนพลงงานกลใหเปนพลงงานไฟฟา อปกรณภายใน

ประกอบดวย 1.1 โรเตอร 1.2 สเตเตอร 1.3 ชดไดโอด 1.4 แปรงถาน

2 เรกกเรเตอร ท าหนาท ควบคมแรงดนไฟฟาทจะน าออกไปใชงาน ใหมคาแรงดนคงทตามทโหลดตองการ เรกกเรเตอร ทใชในรถปจจบน ม 2 ชนด

2.1 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก 2.2 เรกกเรเตอรชนดตดตงภายใน

3 หลอดไฟเตอนไฟชารจ ท าหนาท แสดงสถานะการณท างานของระบบไฟชารจ 4. อลเทอรเนเตอรจะผลตไฟไดมากหรอนอยขนอยกบ 3 ปจจย

4.1 ความเขมของสนามแมเหลกทโรเตอร 4.2 ความเรวรอบในการหมนตดของโรเตอร 4.3 จ านวนรอบและขนาดของเสนลวดสเตเตอร

สรป

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมอในการตรวจสอบเบองตนระบบไฟชารจรถยนตได 2. นกเรยนสามารถตรวจสอบเบองตนระบบไฟชารจรถยนตได 3. นกเรยนสามารถเขยนรายงานการตรวจสอบเบองตนลงในใบงานไดถกตอง 4. นกเรยนสามารถเกบเครองมออปกรณไดถกตอง เครองมอ / อปกรณ 1. รถยนตฝกขบ 2. ไฮโดรมเตอร 3. โวลทตมเตอร 4. แอมปตมเตอร ล าดบขนการปฏบต 1. ศกษาวงจรการท างานของระบบไฟชารจรถยนตจากใบความร หนวยท 9 2. ท าความสะอาดแบตเตอรขวแบตเตอร

3. ปฏบตงานตามใบงาน ท 9.1 4. บนทกผลทไดลงใบงาน

ใบงานท 9.1 งานตรวจสอบเบองตนกอนถอดอลเทอเนเตอร

ค าสง ใหนกเรยน ปฏบตการตรวจสอบเบองตนระบบไฟชารจรถยนตตามทก าหนดใหแลวบนทก คาทไดลงในใบงาน

ตรวจสภาพของแบตเตอร

ตรวจสภาพทวไป 1. ความสะอาดของแบตเตอร ( ) สะอาด ( ) ไมสะอาด 2. ระดบน ากรดในแบตเตอร ( )ปกต ( ) ไมปกต 3. ฝาจกปดแบตเตอร ( ) ปกต ( ) ไมปกต 4. ขวแบตเตอร ( ) สะอาด ( ) ไมสะอาด 5. ขวตอสายแบตเตอร ( )แนน ( ) ไมแนน 6. สภาพของเปลอกหมอแบตเตอร ( ) ปกต ( ) ไมปกต คาความถวงจ าเพาะของแบตเตอร ชองท 1 มคาความถวงจ าเพาะ…………. ชองท 2 มคาความถวงจ าเพาะ…………. ชองท 3 มคาความถวงจ าเพาะ…………. ชองท 4 มคาความถวงจ าเพาะ…………. ชองท 5 มคาความถวงจ าเพาะ…………. ชองท 6 มคาความถวงจ าเพาะ…………. วดแรงดนไฟทแบตเตอร…………….…โวลท สรปแบตเตอรมสภาพ……...………..เปอรเซนต

ฟวสสาย และฟวส

ผลทไดจากการตรวจสอบ 1. ฟวส ALT 100A ( ) ขาด ( ) ไมขาด 2. ฟวส ALT-S 7.5A ( ) ขาด ( ) ไมขาด 3. ฟวส GAUGE 10A ( ) ขาด ( ) ไมขาด 4. ฟวส IGN 10A ( ) ขาด ( ) ไมขาด

บนทกผลการตรวจสอบ ใบงานท 9.1 งานตรวจสอบเบองตนกอนถอดอลเทอเนเตอร

ถ.พ.1.200

ระดบสงสด

ระดบต าสด

ตรวจสอบสายพาน

ตรวจสอบความตงของสายพาน - ระยะหยอนของสายพาน………… ….. ตรวจสอบสภาพของสายพานดวยสายตา - รอยแตกของสายพาน ( ) ม ( ) ไมม - รอยขาดทซสายพาน ( ) ม ( ) ไมม - ตรวจสอบหนาสมผสสายพานกบรองพลเลย ( ) สมผสเตมหนา ( ) สมผสไมเตมหนา

ตรวจสอบการท างานของหลอดไฟเตอน ไฟชารจ

ตรวจสอบการท างานของหลอดไฟเตอนไฟชารจ - เปดสวตชจดระเบดในต าแหนง ON ไฟเตอนรปแบตเตอร ( ) ตด ( ) ไมตด - สตารทใหเครองยนตท างานไฟเตอนรปแบตเตอร ( ) ดบ ( ) ไมดบ

ตรวจสอบวงจรไฟชารจขณะทไมมภาระ

ถอดสายขว B ออกจากอลเทอรเนอเตอร แลวตดตงเครองมอวดเขาตามรปใบงานท 9.5 เรงเครองยนตใหรอบอยท 2,000 รอบตอนาท กระแสทอานได..…… ……….…แอมป แรงดนไฟทอานได……......……โวลท

(ก) การตรวจสอบสภาพสายพาน

(ข) การตรวจสอบความตงของสายพาน

ถก ผด (ค)

ปลดขว B ออก แอมมเตอร

อลเทอรเนเตอร

โวงทมเตอร แบตเตอร

สรปผลทไดจากการตรวจสอบ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………………………………….

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 9.1 งานตรวจสอบเบองตนกอนถอดอลเทอเนเตอร

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. การล าดบขนตอนการปฏบตงาน 4 3. ตรวจสอบไดถกตอง 4 4. สรปผลการตรวจสอบไดสอดคลองกบผลการตรวจสอบ

5

5. ความสามคคในกลม 3 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนทปฏบตงาน

2

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเขยนวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก(แบบสองหลก)ได 2. นกเรยนบอกชอของอปกรณในวงจรได เครองมอ / อปกรณ 1. ใบงานบนทกการปฏบตงานท 9.2

2. ชดฝกตอวงจรไฟชารจรถยนตแบบใชตวควบคมภายนอก 3. มลตมเตอร

ล าดบขนการปฏบต 1. ศกษาโครงสรางและหลกการท างานของเรกกเรเตอรจากใบความร หนวยท 9 2. ลากเสนเขยนวงจรในใบงาน 3. อธบายการท างานของระบบไฟชารจไฟชนดใชตวควบคมภายนอก(แบบสองหลก) ในแตละ จงหวะการท างาน

ใบงานท 9.2 งานตอวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก(แบบสองหลก)

ค าสง ใหนกเรยนเขยนชออปกรณลงในกรอบทก าหนดใหขดเสนตอวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก(แบบสองหลก)

บนทกผลใบงานท 9.2 งานตอวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก (แบบสองหลก)

ขดลวดสเตเตอร

ขดลวดโรเตอร

หลอดไฟเตอนไฟชารจ

เรกกเรเตอร

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 9.2 งานตอวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก (แบบสองหลก)

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. ความถกตองของวงจรวงจรระบบไฟชารจชนดใชตวควบคมภายนอก (แบบสองหลก)

10 ผล/คะแนน

ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. บอกชอของอปกรณได 5 3. ท าความสะอาด ความเปนระเบยบของใบงาน

5

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมอในการตรวจสอบอปกรณในระบบระบบไฟชารจ รถยนตได 2. นกเรยนสามารถตรวจสอบอปกรณในระบบระบบไฟชารจรถยนตได 3. นกเรยนสามารถตอวงจรในระบบระบบไฟชารจรถยนตตามคมอได 4. นกเรยนสามารถเกบเครองมออปกรณไดถกตอง เครองมอ / อปกรณ 1. อลเทอรเนเตอรชนดใชตวควบคมภายใน 2. มลตมเตอร 3. เวอรเนยรคาลปเปอร ล าดบขนการปฏบต 1. ศกษาวงจรการท างานของระบบไฟชารจรถยนตจากใบความร หนวยท 9 2. เตรยมเครองมออปกรณในการทดสอบอปกรณในระบบไฟชารจรถยนต

3. ปฏบตงานตามใบงาน ท 9.3 4. บนทกผลทไดจากการทดสอบตามใบงาน

ใบงาน ท 9.3 งานตรวจสอบอลเทอรเนเตอรชนดใชตวควบคมภายใน

ค าสง ใหนกเรยน ปฏบตการทดสอบตามตวอยางในใบงานแลวบนทกคาทไดลงในใบงาน

ตรวจสอบพลเลยคลตชอลเทอรเนเตอร

1. ตรวจสอบพลเลยคลตช ( ) ดานหนงลอคและอกดานหนงหมนฟร ( ) คลตชอลเทอรเนเตอรไมลอค

ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา ขว F และขว B

2. ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา 2.1 ตรวจสอบความตอเนองระหวางขว B และ ขว F - ใชโอหมมเตอรสายบวก (+) ตอเขากบขว B สายลบ (- ) ตอเขากบ ขว F ( ) มความตอเนอง ( ) ไมมความตอเนอง - ใชโอหมมเตอรสายบวก (+) ตอเขากบขว F สายลบ (-) ตอเขากบขว B ( ) มความตอเนอง ( ) ไมมความตอเนอง

ตรวจสอบตวควบคมแรงดนไฟฟา ขว F และขว E

2.2 ตรวจสอบความตอเนองระหวางขว E และ ขว F - ใชโอหมมเตอรสายบวก (+) ตอเขากบขว E สายลบ(-) ตอเขากบ ขว F ( ) มความตอเนอง ( ) ไมมความตอเนอง - ใชโอหมมเตอรสายบวก (+) ตอเขากบขว F สายลบ (-) ตอเขากบ ขว E ( ) มความตอเนอง ( ) ไมมความตอเนอง สรป ตวควบคมไฟชารจ ( ) ใชงานได ( ) ใชงานไมได

บนทกผลการปฏบตงานใบงานท 9.3 งานตรวจสอบอลเทอรเนเตอรชนดใชตวควบคมภายใน

ตรวจสอบการขาดของขดลวดโรเตอร

3. ตรวจชดโรเตอร 3.1 ตรวจการขาดของขดลวดโรเตอร - ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวางแหวนเลอนทงสอง ( ) ตอเนอง ( ) ไมตอเนอง คาทวดได……….…..โอหม

ตรวจสอบการลงกราวดของขดลวด โรเตอร

3.2 ตรวจการลงกราวดของขดลวดโรเตอร - ใชโอหมมเตอรตรวจเชคความตอเนองระหวาง แหวนเลอนกบแกนเหลก ( ) ตอเนอง ( ) ไมตอเนอง สรป ขดลวดโรเตอร ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

วดเสนผาศนยกลางของแหวนเลอน

3.3 ตรวจแหวนเลอน - ตรวจดวยสายตาวา ( ) ผวเรยบไมเปนรอย ( ) ขรขระหรอเปนรอย - ใชเวอรเนยรคาลปเปอร วดเสนผาศนยกลางของแหวนเลอน วงนอกโต…………มม. วงในโต……..…….มม. สรป แหวนเลอน ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

ตรวจการขาดของขดลวดสเตเตอร

4. ตรวจสอบเสอหลงและชดแปลงกระแส 4.1 ตรวจการขาดขดลวดสเตเตอร - ใชโอหมมเตอรตรวจสอบความตอเนองของ ขดลวดสเตเตอรทกเสน ( ) มความตอเนองกน ( )ไมมความตอเนอง

ตรวจการลงกราวดของขดลวดสเตเตอร

4.2 ตรวจการลงกราวดของขดลวดสเตเตอร - ใชโอหมมเตอรตรวจสอบความตอเนองระหวางขดลวดสเตเตอรทกเสนกบกราวด ( ) มความตอเนอง ( ) ไมมความตอเนอง สรป ขดลวดสเตเตอร ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

ตรวจสอบความยาวของแปรงถาน

5. ตรวจสอบชดซองแปรงถาน - ใชเวอรเนยรคาลปเปอรวดความยาวของแปรงถานสวนท ยนออกมา ความยาวทยนออกมา วดได…………มม. สรป แปรงถาน ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

ตรวจสอบขวบวก (+) ของชดแปลงกระแส

6. ตรวจสอบชดแปลงกระแส 6.1 ตรวจสอบขว (+) ของชดแปลงกระแส - ใชโอหมมเตอร ตอสายทดสอบเสนหนงเขากบขว บวก(+) แลวตออกเสนหนงเขากบขวชดแปลงกระแสแตละตว - สลบขวสายทดสอบแลวท าซ าขนตอนเดม ( ) ตอเนอง 1 ดาน ( ) ตอเนอง 2 ดาน ( ) ไมตอเนอง 2 ดาน

ตรวจสอบขวลบ (-) ของชดแปลงกระแส

6.2 ตรวจสอบขวลบ(-) ของชดแปลงกระแส - ใชโอหมมเตอร ตอสายทดสอบเสนหนงเขากบขวลบ(-) แลวตออกเสนหนงเขากบขวตวแปลง กระแสแตละตว - สลบขวสายทดสอบแลวท าซ าขนตอนเดม ( ) ตอเนอง 1 ดาน ( ) ตอเนอง 2 ดาน ( ) ไมตอเนอง 2 ดาน สรป ชดแปลงกระแส ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

ตรวจสอบแบรงโรเตอร

7. ตรวจสอบแบรงโรเตอร - ตรวจสอบสภาพแบรงโรเตอรวาไมมรอยหยาบ ขรขระหรอสกหรอ ( ) ใชไดปกต ( ) เปลยนใหม

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 9.3 งานตรวจสอบอลเทอรเนเตอรชนดใชตวควบคมภายใน

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 3 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ความถกตองของผลการตรวจสอบ 5 3. วเคราะหสถานะของอปกรณ 5 4. ความปลอดภยและการแกไขปญหาในระหวางการปฏบตงาน

4

5. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนทปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. ขอใดถกตองทสดเกยวกบหนาทหลกของระบบไฟชารจรถยนต ก. ไฟชารจไฟใหกบแบตเตอรในขณะเครองยนตท างาน

ข. ควบคมการจายไฟใหคงทกบอปกรณไฟฟาในรถยนต ค. จายไฟใหกบอปกรณไฟฟาในรถยนตขณะเครองยนตท างาน ง. ผลตไฟขนมาแทนไฟฟาสวนทถกใชไปในขณะสตารทเครองยนต

2. อปกรณในขอใดท าหนาทเปนแมเหลกไฟฟา ก. โรเตอร ข. สเตเตอร ค. เรกกเรเตอร ง. คอมมวเตเตอร

3. การท างานของหลอดไฟเตอนไฟชารจหากระบบไฟชารจปกตจะแสดงอยางไร ก. หลอดไฟจะสวาง เฉพาะเมอระบบไฟชารจขดของ ข. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดไฟยงคงสวาง ค. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดไมสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดสวาง ง. สวตชจดระเบดอยต าแหนง ON หลอดสวางและเมอเครองยนตท างานหลอดไฟจะดบ

4. เรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก (แบบสองขดลวด) ตวตานทานตดตงอยระหวางขว ในขอใด ก. ขว L และ N ข. ขว B และ E ค. ขว IG และ F ง. ขว IG และ L

5. เรกกเรเตอรชนดตดตงภายใน (IC Reguletor) ขวทท าหนาทตรวจจบแรงดนไฟทแบตเตอรคอขว ใด

ก. ขว S ข. ขว L ค. ขว P ง. ขว IG

6. ขวใดของเรกกเรเตอรชนดตดตงภายนอก (แบบสองหลก) ท าหนาทเหมอนกบขว P ของ (IC Reguletor)

ก. ขว F ข. ขว N ค. ขว L ง. ขว B

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 9 เรอง ระบบไฟชารจรถยนต

7. การตรวจสอบการขาดของขดลวดโรเตอรจะตองตรวจสอบทต าแหนงใด ก. ทระหวางปลายของเสนลวดทง 4 ปลาย ข. ทระหวางแหวนเลอนทง 2 ค. ทปลายของเสนลวดทง 2 เสนกบโครง ง. ทแหวนเลอนกบโครง

8. ขอใดไมใชขวของตวควบคมไฟชารจชนดตดตงภายใน (IC Reguletor) ก. F ข. E ค. S ง. N

9. หากไดยนเสยงหวดเขาทเครองเสยงรถยนตอปกรณใดในระบบไฟชารจทอาจเปนตนเหตของ เสยงรบกวนดงกลาว

ก. แปรงถาน ข. ตวควบคมไฟชารจ ค. แบรง ง. ชดไดโอด

10. ระบบไฟชารจชนดตดตงตวควบคมภายใน (IC Reguletor) หากไมตอขว S จะสงผลอยางไร กบการไฟชารจไฟ

ก. ไฟชารจนอย ข. ไฟชารจมาก ค. ไฟไมชารจ ง. หลอดไฟเตอนไมดบ