การพฒนาศกยภาพตนเองดร.สนอง วรอไร

ดร.สนอง วรอไร

ชมรมกลยาณธรรมหนงสอดล�าดบท ๑๗๔

พมพครงท ๑ : พฤษภาคม ๒๕๕๕  จำ�นวนพมพ : ๗,๐๐๐ เลมจดพมพและเผยแผโดย : ชมรมกลยาณธรรม ๑๐๐ ถนนประโคนชย ต�าบลปากน�า อ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ ๑๐๒๗๐ โทรศพท ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓, ๐-๒๗๐๒-๙๖๒๔ โทรสาร ๐-๒๗๐๒-๗๓๕๓

ภ�พปก / ภ�พประกอบ / รปเลม : สวด ผองโสภา รวมดวยชวยแจม : คนขางหลง ผถอดคว�มและเรยบเรยง : คณปญจภค ปญญเจรญสนเพลต : Canna Graphic  โทรศพท ๐๘-๖๓๑๔-๓๖๕๑พมพท : บรษทขมทองอตสาหกรรมและการพมพ จ�ากด โทรศพท ๐-๒๘๘๕-๗๘๗๑-๓

สพพทานง ธมมทานง ชนาตการใหธรรมะเปนทาน ยอมชนะการใหทงปวงwww.kanlayanatam.com

การพฒนาศกยภาพตนเอง

ขอมอบเปนธรรมบรรณาการแด

จาก

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง4

ผทพฒนาจต จนมสตและเขาถงปญญาเหนถก ตามธรรมไดแลว จตยอมมบญสงสม แลวสงผลใหเกด เปนคณธรรม ทแสดงออกเปนพฤตกรรมดงาม ให ระบบประสาทและจตทพฒนาดแลวสามารถสมผสได ผมปญญาเหนถกและมคณธรรมสถตอยกบใจ ยอมม ชวตประสบความส�าเรจ ดงนนผไมประมาท พงพฒนา ศกยภาพของตนเอง ใหมคณสมบตดงทกลาวขางตน

ขาพเจาอางเอาอานสงสแหงบญกศล จงเปน พลวปจจยบนดาลใหผรวมกระท�ากรรม “การพฒนา ศกยภาพของตนเอง” ส�าเรจเปนรปเลม จงมชวตประสบ แตความเจรญรงเรอง นบแตปจจบน จนถงน�าพาชวต ไปสความพนทกขในกาลอนใกลขางหนา จงทกทาน ทกคน เทอญ.

ดร.สนอง วรอไร

ค�าอนโมทนา

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 5

ค�าน�าของชมรมกลยาณธรรม

การไดเกดมาเปนมนษย ถอเปนบญและโชคลาภ 

อนประเสรฐ ยงไดพบพระพทธศาสนา ไดมสมมาทฏฐ 

ยงนบเปนนาททองในสงสารวฏกวาได เราจงควรใช 

โอกาสอนประเสรฐนพฒนาศกยภาพของตนเอง ไป 

ใหไดสงสด ตามก�าลงบญวาสนา และความพากเพยร 

พยายาม ซงทานกลาวไววา รงอรณแหงความรแจงนน 

ตองประกอบดวยปจจยภายในทส�าคญคอ โยนโสมน- 

สการ - การกระท�าไวในใจใหแยบคาย และปจจย 

ภายนอก คอ การมกลยาณมตรผประเสรฐ

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง6

ชาวพทธทกทาน มองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา 

เปนยอดกลยาณมตร โดยพระธรรมคอองคแทนของ 

พระบรมศาสดา มครบาอาจารยสบเนองค�าสอน 

การพสจนสจจธรรมดวยตนเอง เปนวธททรงสรรเสรญ 

แตการไดรบค�าแนะน�าชทางจากครบาอาจารยผรจรงก 

เปนสงจ�าเปนทชวยยนยอระยะทางไดมาก เราจงควร 

พจารณาดวยปญญากอนทจะเชอถอและศรทธาใคร

ทานอาจารย ดร.สนอง วรอไร เปนครผรจรงใน 

ธรรมขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา โดยได 

อทศตนเขาพสจนสจจธรรมเปนพทธบชา จาก ดร.หนม 

ทเรยนจบทางดานวทยาศาสตร สาขาเชอไวรส จาก 

มหาวทยาลยลอนดอนมาหมาดๆ ทานมาอปสมบทท 

คณะ ๕ วดมหาธาตฯ ทาพระจนทร ๑ เดอนทไดเรยนร 

ปฏบตเตมทกบทานเจาคณโชดกฯ ไมนานนก ทานก 

สามารถเขาถงธรรม และเปลยนชวตมาเปนผชทาง 

ธรรม ตอบแทนและกตญญตอพระพทธองคตราบถง 

ทกวนน

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 7

การพฒนาศกยภาพของตนเอง เรยบเรยงจากค�า 

บรรยายของทานอาจารย ดร.สนอง วรอไร ซงชมรม 

กลยาณธรรม ขอมอบธรรมทานน นอมบชาอาจรยคณ 

แดทานอาจารย ดร.สนอง วรอไร ในมงคลวาระครบ 

รอบ ๗๓ ปของทานอาจารยไดเวยนมาบรรจบ และ 

หวงวาทกทานผไดอานไดศกษา จะไดรบประโยชน 

แนวทางการพฒนาศกยภาพของตนเองตอไป

        ทพญ.อจฉร� กลนสวรรณ

        ประธานชมรมกลยาณธรรม

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง8

สารบญ

ยอนความหลง

การพฒนาศกยภาพใหกบตนเอง

กลวเพราะรไมจรง

พฒนาสต

ไอนสไตนลมบานตวเอง

หนาทของจต

ทกข ๒ ประเภท

ปวย ๔ ปวย ๖

แมของคณธรรม

พาบญทงสบเขาตว

ปญญาสงสด

สบายเพราะบญ

ปลดแอกจต

๑๑

๑๗

๑๘

๒๐

๒๒

๒๕

๓๐

๓๒

๓๕

๓๙

๔๔

๕๑

๕๕

๑

๒

๓

๔

๕

๖

๗

๘

๙

๑๐

๑๑

๑๒

๑๓

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 9

สขเพราะมกนอย

สขเพราะมสาระ

สขเพราะสนโดษ

สขเพราะจตสงบ

โทษของกามสข

เอาแตทชอบธรรม

ศลม สขมา

พระหนอบาย

หนอบายไปทสง

ปดประตอบาย

สรปลงทจต

ตายแลวไปไหน?

ค�าถาม-ค�าตอบ

๖๐

๖๓

๖๔

๖๕

๖๗

๗๐

๗๒

๗๖

๗๙

๘๑

๘๕

๘๗

๘๙

๑๔

๑๕

๑๖

๑๗

๑๘

๑๙

๒๐

๒๑

๒๒

๒๓

๒๔

๒๕

๒๖

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 11

ยอนความหลง

กอนจะเรมบรรยายในหวขอ “การพฒนาศกยภาพ 

ใหกบตนเอง” ผบรรยายจะขอเกรน ดวยการเลาปม 

หลงทางธรรมะของตวเองใหฟงกอน เผอวาจะเปน 

ประโยชน เปนแรงบนดาลใจใหกบบางทานได

ผบรรยายจบปรญญาเอกดานวทยาศาสตร มา 

จากกรงลอนดอน ประเทศองกฤษ หลงจากเรยนจบ 

แลวเปนคนไมเชอพระพทธเจา ไมเชอหลายเรองใน 

พทธศาสนา เชน ไมเชอเรองตายแลวเกดใหม เพราะ 

ทางวทยาศาสตรพสจนไมได อตสาหขามทะเลไปเรยน 

ถงตางประเทศ กยงพสจนไมได จงไมเชอ เมอไมเชอจง 

คดวาตองพสจนดวยตนเอง ตอนนนคอป พ.ศ. ๒๕๑๘ 

จงไปอปสมบททวดปรนายก แลวมาฝกปฏบตธรรมท

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง12

วดมหาธาตฯ ทาพระจนทร เพยงเดอนเดยว ตองยอม 

กมศรษะศโรราบ เพราะไดเหนวามจรงเปนจรงหมด 

ทกอยาง ตาทพยกมจรง หทพยกมจรง รใจคนอน เขา 

ไปท�าอะไรมากร เขาคดอะไรกร ตายแลวไปเกดเปน 

อะไรกร อทธวธ คอเหาะเหนเดนอากาศ มจรงอกเชนกน 

สามารถสมผสไดทงหมด ทานทนงในหองนทกคน 

กสามารถท�าได แตเงอนไขมอยวา ตองเขาฌานใหเปน 

พอเขาฌานได เมอถอนจตออกจากฌาน จะไดอภญญา 

ทง ๕ ตวทบอก ทงหมดมจรง อภญญ� ๕ นเปนความ 

รสงสดทยงไมพนการเวยนตายเวยนเกด เขาเรยกวา 

อภญญาโลกยะ คอ

๑) แสดงฤทธ ได

๒) มหทพย เทวดาพดกนกไดยน สตวทอยในปา

  พดกนกไดยน 

๓) มตาทพย เหนสงมชวตทมรปละเอยด

๔) มเจโตปรยญาณ คอรใจคน เขาคดอะไร ไปท�า

  อะไรมา สามารถรได

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 13

๕) รวากอนมาเปนคนในชาตน ชาตกอนเปนอะไร

  ถอยหลงไปแตละชาตเกดเปนสตวอะไร รไดหมด 

  (ปพเพนวาสานสตญาณ)

ผบรรยายเมอพสจนได จงไดเหนความจรง ได 

เหนหนหลงของตวเอง ถงกบตองน�าตาหยดดวยความ 

สงสารตวเอง วาท�าไมเราจงโงนก เวยนตายเวยนเกด 

มาแลวไมรจบ ถาเกดเปนเทวดานางฟา กดหนอย แต 

ทเกดเปนหมเปนหมา เปนสตวนรก เปนเปรต นนไมด 

เลย นาเศรา เปนเพราะความโงของเรา จงท�าใหตอง 

เวยนตายเวยนเกดไมรจบ

ผบรรยายไดไปเขาถงความจรงคอ ธรรมะของ 

พระพทธเจา มเหตผลถกตรงตามความเปนจรง วนน 

จรง อกหมนปแสนป กยงจรง และไดเหนสภาวะของ 

ความเปนปถชน ค�าวา “ปถชน” หมายถง คนทมกเลส 

หนาปญญาทบ ผบรรยายไมไดบญญตเอง ธรรมชาต 

ของสงคมมนษยเขาบญญตไว คนทมกเลสหนา ยง

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง14

โกรธ ยงอยากไดนน อยากไดน ยงขอจฉา ยงขตระหน 

นนแหละคอกเลสทงสน พอกเลสเขาไปทบถมใจใครแลว 

พฤตกรรมทออกมาเปนการ คด พด ท�า ไมดสกราย 

อยางทเขาบอกวา “จตเปนนาย กายเปนบาว” รางกาย 

เปนบาวใหจตใชงาน นเปนเรองจรง ถากเลสครอบง�า 

จต มอ�านาจเหนอจต จตมนกใชงานใหเราโกรธคน 

ใหเราไปขโกง ไปลกขโมย ไปท�ารายสตว ลวนแตเปน 

บาปทงสน นคอความจรงขอหนงทผบรรยายไดเขาถง

นบแตวนนนใน ป พ.ศ. ๒๕๑๘ เปนตนมาจนถง 

ทกวนน ผบรรยายจงเปลยนวถชวตจากหนามอเปน 

หลงมอ สงทงหลายทไมด เปนบาป กไมท�าอก เลก 

หมดสน แตยอมรบวาใหมๆ กเลกไดยาก กอนเขาวด 

รองเพลงไดเปนพนๆ เพลง พอออกจากวด รองไมออก 

สกเพลง กอนเขาวดกลวผสดจตสดใจ แตตงแตออก 

จากวดมา ตอใหผดอยางไรกไมกลว เพราะเรารวธ 

อยกบผ มนเปลยนทกอยาง สงทคด พด ท�า ทงหมด 

กลายเปนกศล เปนความดงาม เมอท�าพฤตกรรมด 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 15

ความดกสงสมในจต ใหผลเปนบญ คนมบญไปไหน 

ยอมไมวบต

ตงแตป ๒๕๑๘ มาจนถงทกวนนก ๓๐ กวาปแลว  

ผบรรยายเกษยณมา ๑๓ ปแลว แตยงตายไมได เพราะ 

ญาตธรรมขอใหอยเผยแผธรรม ครบาบญชมทานบอก 

วาใหผบรรยายอยจนอาย ๑๒๐ ป ผบรรยายกไมกลา 

รบปาก เอาทละ ๑๐ ปกพอ ผบรรยายเคยไดเหนพระ 

ปจเจกพทธเจาอยในปา ตงแตเหนคนเหยวมาในชวตน 

ไมเคยเหนใครเหยวเทานนเลย ไมนาดเลย เพราะฉะนน 

เอาทละ ๑๐ ปๆ พวกเราเบอเมอไรกจะไปเมอนน

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 17

การพฒนาศกยภาพใหกบตนเอง

ตอไปกขอเขาสหวขอ “การพฒนาศกยภาพใหกบ 

ตนเอง” ค�าวา “ศกยภ�พ” หมายถง พลงอ�านาจทมอย 

ในสงตางๆ และสามารถแสดงออกใหเหนเปนรปธรรม 

ได คนทกคนเกดมายอมมศกยภาพทงนน แมแตสตว 

กมศกยภาพ ดเวลาสนขแยกเขยว มนษยเวลาโกรธก 

มศกยภาพ พระพทธเจาโคดมกลาววา ผหญงถาโกรธ 

แลวนากลวทสด ทานวาจรงไหม เผาบานเผาเมองกได 

ท�ารายคนอนกได งพษแมตวเลกๆ ถามนกดจะเปน 

อยางไร นากลวไหม

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง18

กลวเพราะรไมจรง

พดถงความกลว ขอแทรกตรงนหนอยหนงวา การ 

ทเรากลวอะไร มกเปนเพราะเรายงไมรจรงในสงนน 

คนทกลวง กลวแมงปอง กลวผ แสดงวายงไมรจรงใน 

เรองเหลานน ทจงหวดขอนแกนมอยหมบานหนง เขา 

เลยงงจงอางกนทงหมบาน ทกคนแมแตเดกตวเลก 

ตวนอย เอางมาพาดคอเลน เขาไมกลว งจงอางกดคน 

ตายได ถาเปนเรา เรากไมกลาท�า เปนเพราะเราไมรจรง 

เรองงจงอาง เราจงกลว เชนเดยวกบตวผบรรยายเอง 

เดมเปนคนกลวผมาก แมตอนทไปบวชเปนพระปฏบต 

ธรรม กยงกลว วนหนงขณะนงปฏบตธรรมในวหารราง 

มผมาบบคอ ตอนนนกลวสดชวต แตในทสดกเขาถง 

สจธรรมเรองผ นบแตวนนนมาจนถงวนน ไมกลวอกเลย 

เพราะเขาใจแลววา โธเอย ผกเปนเพยงรปนามตางมต 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 19

เทานน จะกลวเขาท�าไม กลวงพษท�าไม เรากลววาเขา 

จะกดเราตาย แตเรามไมทอนหนง ตเขาตาย พษของ 

คนยงกวาง เพราะฉะนน เราตองเขาใจใหถก ถาเรา 

รจรงเรองอะไรแลว เราจะไมกลว

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง20

ยอนกลบมาทเรอง “ศกยภาพ” ซงหมายถงพลง 

อ�านาจทมอยในตวเราและสามารถแสดงออกใหเหนได 

มนษยมศกยภาพหลายอยาง สวนค�าวา “เพม” กคอ 

ท�าใหมากขน ท�าใหพลงอ�านาจนมมากขน มนษยตอง 

พฒนาศกยภาพของตน

ค�าวา “พฒน�” มความหมาย ๒ อยาง

๑) อะไรทเดมไมม ท�าใหมนเกดมขน

๒) อะไรทมอยแลว แตยงไมด ท�าใหมนดขน

พฒนาสต

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 21

ยกตวอยางเชน สมยกอนไมมโทรศพทมอถอ ไปไหน 

ตองลากสาย แตเดยวนสบายแลว สมยทผบรรยายใช 

โทรศพทไรสายรนแรก ใหญเทากระดกววกระดกควาย 

ไปไหนกตองถอหมอแบตเตอรหนกๆ เดยวนไมตองแลว 

ถอแคชนเดยวเลกๆ เบาๆ นเขาเรยกวาพฒนา

ศกยภาพส�าคญดานหนงทมนษยตองพฒนาขนมา 

คอสต สต คอพลงทมอยในจต ท�าใหระลกได นกได 

ไมลม คนทลมขาวของนนเปนเพราะขาดสต เราตอง 

พฒนาใหจตของเรามสต ถาเรามองผวเผนหรอคนทไม 

สนใจไมศรทธา เขาจะนกวาสตเปนเรองเลกทไมคอย 

มประโยชน แตจรงๆ มประโยชนมาก ยกตวอยางงายๆ 

เวลาขบรถตองใชสตแนนอน ถาขาดสตเดยวกชนกน 

หรอนกเรยนเลกเรยน เดนกลบบาน จ�าบานได กแสดง 

วายงมสต นฟงเหมอนเปนเรองตลกทพดกนเลนๆ แต 

เคยมคนจ�าบานตวเองไมไดจรงๆ

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง22

ไอนสไตนลมบานตวเอง

ไอนสไตน ยอดนกวทยาศาสตรของโลก เคยขาด 

สตถงขนจ�าบานตวเองไมได เพราะมวแตคดนกเรองงาน 

ของตวเองมากๆ วนหนงลมบานตวเองจนตองโทรศพท 

ไปหาลกของศาสตราจารยคนหนง ถามวา บานไอนสไตน 

อยถนนไหน บานเลขทเทาไร เรองนผบรรยายกเคยได 

สมผสกบตวเองตอนไปอยทองกฤษ ตอนนนก�าลงเขยน 

วทยานพนธปรญญาเอก เขยนเปนภาษาองกฤษ มนยาก 

มาก จตจดจออยแตเรองวทยานพนธ วนหนงไปตดผม 

ลมเอากระเปาสตางคไปเพราะขาดสต  ตดผม ๕ นาท 

เสรจ แลวถงรวาลมเอากระเปาสตางคไป จงตองจายเงน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 23

ดวยการเขยนเชคใหเขาไป พอเดนออกจากรานตดผม 

จะกลบบานพก ระยะทางเกอบ ๑ กโลเมตร กนกขนได 

วาลมรมไวทรานตดผม กกลบไปเอา เดนออกมาอกครง 

อากาศมนเยน รสกตววารางกายหนาว จงนกขนไดวา 

เราลมเสอหนาวไวทรานตดผมดวย กเลยตองกลบไป

ทรานตดผมอกครง ชางตดผมเขาบอกวา หวงวาคง 

ไมลมอะไรไวอกแลวนะ นนละคอการขาดสต

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 25

หนาทของจต

สตยงเกยวของกบอารมณดวย อารมณเปนสงท 

เกดขนในจต นนเพราะหนาทประการท ๑ ของจตคอ 

รบสงกระทบเข�ปรงเปนอ�รมณ สงกระทบจากภาย 

นอก ไดแก เสยงเขาทางห ภาพเขาทางตา กลนเขาทาง 

จมก ลนสมผสรบรสชาต ผวกายรบรเยนรอนออนแขง 

เหลานเมอเขากระทบจต จตจะรบเขาปรงเปนอารมณ 

ตางๆ เชน ถาไดยนเสยงทด อารมณกด ถาเปนเสยง 

ดาวา อารมณกไมด ส�าหรบคนทางโลกทวๆ ไป ถา 

อารมณไมด ถอวาขาดสต แตส�าหรบนกปฏบตธรรม 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง26

เมอใดเกดอารมณ ไมวาดหรอไมด ถอวาขาดสตทงนน 

เราทกคนลวนเคยผานสงกระทบจากภายนอกมาหมด 

แลว ไมวาดหรอไมด ถาเมอใดสงกระทบเหลานเขามา 

แลวเกดอารมณขน นนแสดงถงความขาดสต ตวผ  

บรรยายเอง ตอนทไปฝกกบท�นเจ�คณโชดกทวด 

มห�ธ�ตฯ ท�นบอกว� เร�นเรยนจบปรญญ�เอก แต 

มสตแคนดเดยว ผบรรย�ยกฟงหไวห แตหลงจ�กฝก 

เพยงเดอนเดยว จนบดน ๓๕ ปกว�แลว รเลยว�สงท 

ท�นเจ�คณโชดกพดเปนคว�มจรง

จตมนษยมความรวดเรวมาก ทนททเราตน จต 

ของเราเกด-ดบ เกด-ดบเรวเกนกวาทเราจะระลกไดทน 

เทยบใหดกบแสงสวางจากหลอดไฟฟลออเรสเซนต 

ทตาของมนษยมองเหนวาสวางจาอยตลอดเวลา แต 

จรงๆ แลว มนเกดแลวดบ เกดแลวดบ ซ�าๆ อยอยางนน 

เครองมอทางวทยาศาสตรสามารถวดได แตประสาทตา 

ของคนตามการเกดดบไมทน จงเหนสวางอยตลอดเวลา 

จตกเชนกน เกด-ดบอยตลอด จะมยกเวนกเฉพาะตอน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 27

หลบ ขณะหลบ จตไมมเกด-ดบ จตมนสงบ เขาเรยกวา 

ภวงค ไมมเกด ไมมดบ คนพดกไมไดยน นนเพราะจต 

ตกภวงค เมอไรพลงงานเกด-ดบ เกด-ดบ จะท�างานได 

จตกเหมอนกน ถาหลบตา แตใจยงไมหลบ หกยงไดยน 

ทเขาบอกวา คนหลบตายนน ม ๒ ประเภท คอหลบตา 

แลวกตาย อนนม สวนหลบตาแลวใจตกภวงค อนนไมม 

เพราะใจจะเคลอนออกจากรางได มนตองเกด-ดบ เกด- 

ดบ แตถามนตกภวงคอย มนเคลอนออกจากรางกาย 

ไมได 

เมอจตตนอย ไมตกภวงค จตจะเกด-ดบอยตลอด 

เวลา และทกการเกดดบ จตจะท�าหนาทประการท ๒ 

นนคอ สงร�งก�ย สงใหคด พด ท�า จตสงสมอง สง 

ปาก สงมอเทา ซงลวนแตเปนสวนหนงของรางกาย 

จตสงรางกายผานสมอง ถาอารมณด จตกสงใหคดด 

พดด ท�าด ตรงกนขาม ถาอารมณไมด เชน ขณะโกรธ 

จตกสงใหคดไมด พดไมด ท�าไมด  ทกคนรวมทงผ  

บรรยาย ลวนเคยประสบมาแลว ทกคนเปนอยางนน 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง28

เหมอนกนหมด ฉะนน เราคงเหนแลววาอารมณเปน 

สงส�าคญ ทกคนคงอยากมแตอารมณทด เพอน�าไปส 

การกระท�าทด เพราะฉะนน ถาเราอยากรกษาอารมณ 

และการกระท�าใหดตลอด เราตองไปพฒนาทจดตงตน 

คอ สต เพอใหสตรกษาอารมณใหด

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 29

หนาทประการท ๓ ของจตคอ เกบสงสมกรรม  

การกระท�าตางๆ ของมนษย ทงการคด การพด การท�า  

เรยกวา กรรม การคดเรยกวามโนกรรม เมอพดออกมา 

ใหคนอนไดยน เรยกวาวจกรรม ถาท�าออกมาใหเหน 

เรยกวากายกรรม รวมแลวกมกรรมอย ๓ อยางทมนษย 

ท�า กรรมใดๆ กตาม ทงด ทงไมด เมอท�าแลว ยอมเกบ 

สงสมในดวงจต กรรมดสงสมเปนกศลกรรม กรรมไมด 

สงสมเปนอกศลกรรม เมอกรรมดใหผล กเปนกศล 

วบาก ท�าใหเราสบาย มความสข เมอกรรมไมดใหผล 

เรากไดรบอกศลวบาก ซงใหผลเปนทกข ทงทกขกาย 

และทกขใจ

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง30

ทกข ๒ ประเภท

มนษยเกดมามทกขอย ๒ ประเภท  คอ ทกขประจำ�

ซงทกคนมเปนสมบตตดตวมา นนคอ การเกดเปนทกข 

การแกเปนทกข การตายเปนทกข ตามทพระพทธเจา 

โคดมตรสไว ไมมใครไมแก ไมมใครในทนทจะไมตาย 

หาไมไดเลยทจะไมตาย ดงทเราสามารถเอาเปนคต 

สอนใจไดจากเรองของนางกสาโคตม

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 31

ลกชายของนางกสาโคตมมาตายลงทงๆ ทอยใน 

วยก�าลงนารกนาชง นางไมอาจยอมรบความจรง ยง 

อมลกไวไมวางดวยความทไมอยากใหลกตาย พระพทธ- 

เจาจงตรสแกนางวา “กสาโคตม หากเธอไปถามหา 

บานใดทไมเคยมคนตายเลย ใหขอเมลดผกกาดมา แลว 

ตถาคตจะชบชวตลกใหฟน” นางกเดนไปทวทกบาน 

ในเมองสาวตถซงเปนเมองใหญ ไมมบานไหนเลยท 

ไมเคยมคนตาย นางจงไมไดเมลดผกกาด แตจตกลบ 

สงบลง จงระลกไดวา โอ...เรานชางโงแทๆ จงเลก 

อมศพลกตะลอนไปทวเมอง  เรองนยงแสดงใหเหน 

กศโลบายของพระพทธเจาในการสอนคนอกดวย

ความทกขประเภทท ๒ คอ ทกขจร จรมาสจต 

ของเราเปนครงคราว ไมไดเกดอยตลอดเวลาเสมอไป 

เชน เมออยากไดแลวไมได เปนทกข หว เปนทกข ปวย 

ไข เปนทกข เปนตน

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง32

ปวย ๔ ปวย ๖

พดถงเรองปวยไข กจะขอเลาถงการเจบปวยของ 

มนษยในยคน เทยบกบในยคอน ปจจบนนเปนยคท 

มนษยทวโลกมอายเฉลยประมาณ ๗๕ ป ยคนคนเจบ 

ปวยดวยสาเหต ๔ อยาง

๑) ออกก�าลงกายไมสม�าเสมอ

๒) เพยรมาก นอนนอย

๓) ฤดกาลเปลยน

๔) โรคกรรม

สามขอแรก เพยงท�าเหตใหตรงขาม หมอรกษาก 

หายได สวนขอสดทายแกไมได ตองใชหนเวรกรรมไป 

จนกวาจะหมด

แตในสมยทคนมอายขยยาวนานถง ๖๐,๐๐๐ ป 

การเจบปวยของคนมสาเหตทท�าใหเกดอาการเจบปวย 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 33

อย ๖ อยาง ซงไมเหมอนของคนเราทกวนน นนคอ

๑) รสกหวขาว หมายความวาเกดอาการเจบปวย

  ขนแลว

๒) รสกกระหายอยากดมน�า หมายความวาเกด

  อาการเจบปวยขนแลว

๓) รสกรอน หมายความวาเกดอาการเจบปวยขน

  แลว

๔) รสกเยน หมายความวาเกดอาการเจบปวยขน

  แลว

๕) รสกอยากถายปสสาวะ หมายความวาเกดอาการ

  เจบปวยขนแลว

๖) รสกอยากถายอจจาระ หมายความวาเกดอาการ

  เจบปวยขนแลว

อาการ ๖ อยางนเรยกวาเปนอาการปวยของคน 

ยคนน ถามาใชกบเราสมยน กตองเรยกวาปวยกน 

วนละหลายๆ ครงเลยทเดยว

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 35

แมของคณธรรม

ยอนกลบมาสเรองสต สตเปนสงทเราตองพฒนา 

เพราะเปนสงทมอปการคณมาก เปนแมของคณธรรม 

ถาใครผใดพฒนาจตใหมสตกลาแขงแลว อารมณตางๆ 

จะไมเกด คนทเกดอ�รมณต�งๆ อยตลอด แสดงว� 

สตยงไมพฒน�เตมท ศกยภ�พด�นสตยงดอย ยงตอง 

พฒนาตอไป อยางเชนคนทโกรธบอย คนในเมองใหญๆ 

มกขโกรธ คนตางจงหวดมกไมขโกรธ ใจเยนกวา 

แสดงวามสตมากกวาคนในเมองกรง แตกยงไมแนนอน 

เสมอไป ถาตนขนมาวนไหนมอารมณ กแสดงวาสต 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง36

ยงไมทน พระพทธเจาทานตรสถามพระอานนท “อานนท 

เธอเจรญสตวนละกครง” พระอานนทตอบวา เชา สาย 

บาย เยน เจรญอยตลอดเวลา พระพทธเจาตรสตอบวา 

“อานนท ตถาคตเจรญสตทกลมหายใจเขาออก” ดวย 

สตเชนน อารมณไมเกด อะไรกระทบปบ ดบปบ จต 

เปนอสระ เพราะฉะนน ถาใครยงมอารมณ ตองพฒนา 

จตใหมสต

ส�าหรบนกเรยนและเยาวชน การพฒนาจตเปน 

เรองดมากๆ และไมใชเรองยาก  เมอพฒนาไดแลว 

คณธรรมความดงามทงหลายจะตามมา วธพฒนาจต 

ใหมสตกคอ กอนนอน ใหสวดมนตดวยใจจดจอ ถาร 

ความหมายของบทมนตดวยยงด หลงจากสวดมนตแลว 

ใหน�าจตมาจดจออยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก 

เขา-ออก พท-โธ ประมาณ ๑๕-๓๐ นาท ทกๆ วน ถา 

มสจจะ กจะท�าไดทกวน แตถาไมมสจจะ กอาจยอม 

แพตอความขเกยจ สจจะกเปนคณธรรมอกตวหนง 

ทตองพฒนา (ถายงไมม)  ผบรรยายตอนไปฝกทวด 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 37

มหาธาตฯ กอธษฐานวาจะท�าเตมท ๓๐ วน  ไดแคไหน 

กเอาแคนน แลวกรกษาสจจะ ท�าจรง ฝกวนละประมาณ 

๒๐ ชวโมง คนอนเขาจะนอนมาก เปนเรองของเขา 

ฉะนน ถาเรารกษาสจจะ เรากตองท�าทกวน สวดมนต 

กอนนอน จากนน “พท-โธ”  ซงเปนบญใหญทตอง

ก�าหนดอยเสมอ

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 39

พาบญทงสบเขาตว

ถาเรามสต บญจะเขาสตวตลอดทกขณะตน เปน 

บญใน ๑๐ ลกษณะ คอ

๑) ใหทาน หมายถงสงดงามทงหลายทเราใหแก

  คนอนได เปนบญ เปนบอเกดแหงบญ

๒) รกษาศล ศล ๕ ตองมอย ในใจทกขณะตน

  จะปฏบตธรรมใหมสต ศล ๕ ตองครบ ไมขาด 

  ไมทะล ไมดาง ไมพรอย จตจงจะตงมนเปนสมาธ

๓) เจรญภาวนาสวดมนต ภาวนากคอการพฒนา

  จตนนเอง สวดมนต ภาวนาพท-โธ พท-โธ

๔) ประพฤตออนนอม

๕) ชวยเหลอคนอน

๖) เมอมความด อทศความดใหคนอน

๗) เหนคนอนท�าความด อนโมทนาความด นน 

  เวลานกเรยนเดนไปโรงเรยน เหนแมอยใสบาตร 

  ถาเรามสต นก “สาธ” (อนโมทนาบญ) เราก 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง40

  ไดบญเหมอนกน เหนคนจงคนแกขามถนน 

  เรานก “สาธ” เรากไดบญเหมอนเวลาเราชวย

  คนอน สตนดอยางนเอง

๘) ฟงธรรม

๙) กลาวธรรมแกผอน

๑๐) การมความเหนถกตรง

สบอยางน ถามสตอย บญจะเขาตวทกขณะตน

สตมอปการะดอยางน อกทงสงดงามทงหลายยอม 

ตามสตมา ยกตวอยางเชน คนทประสบความส�าเรจ 

ในชวต ลองศกษาเขาด จะพบวาเขาใชปญญาทางโลก 

ทเรยนมา (คอ สตมยปญญา กบ จนตามยปญญา) 

เพยงรอยละ ๒๐ แตใชความดงาม (คอ คณธรรม) 

มากถงรอยละ ๘๐ ถาเรามสต คณธรรมจะเกด เหน 

แมถบานเหนอย ถาลกมสตนกไดแลวเขาไปชวย กได 

ตอบแทนพระคณคณพอแม เปนความกตญญ ซงเปน 

คณธรรมทยอดยง เปนการท�าความดทเยยมยอด แต 

คนสวนมากไมมสต นอนตนมา แมแตเกบผาหม พบผา 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 41

ปทนอน กยงไมท�า เสอผาใสแลวกกองไวใหแมซก คนท 

ท�าแบบนคอคนทโงมาก เพราะการใชแมเปนบาป คน 

มสตจะไมท�าอยางนน ฉะนน ถามสต จะไดรบอานสงสด 

แมนเกดเหตถงฆาต ตายลงขณะมสตก�ากบ ยอมมสคต 

เปนทหมาย สคตคอภพทเจรญ ไดแก มนษย เทวดา 

พรหม สตมอานสงสมากอยางน แลวเหตใดเราจงไมท�า 

เราควรเจรญจตใหมสตมากขน เมอสตมก�าลง สมาธ 

จะตงมน เกดปญญาเหนแจงตามมา

หรอถามงเพยงสมถภาวนา พท-โธ พท-โธ ไปจน 

จตตงมนสงสด เขาเรยกวา อปปนาสมาธ คอฌาน 

เมอออกจากฌาน กจะเกดความรสงสด ๕ ประการท 

เรยกวา อภญญ� ๕ คอ

๑) แสดงฤทธได เชน เหาะเหนเดนอากาศ เดนบน

  ผวน�าไดไมจม ด�าดน หายตวได

๒) มหทพย เทวดาหรอสตวทงหลายคยกนกไดยน

๓) รใจคน เขานงเฉยๆ แตเรารหมดวาเขาก�าลง

  คดอะไรอย เขาไปท�าอะไรมา

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง42

๔) รก�าเนดหนหลงของตวเอง

๕) มตาทพย สามารถมองเหนเทวดา เหนผ

   ขางถนน ฯลฯ

หาประการนจะเกดขนเปนอตโนมตกบผทพฒนา 

สตจนถงความตงมนระดบฌาน หรอทเรยกวา ความ 

ตงมนสงสดหรอแนวแน ซงทกคนท�าไดถาศลบรสทธ 

(ไมขาด ไมทะล ไมดางพรอย) มสจจะ และเรงความเพยร 

นคออานสงสประการหนงของสต ฉะนน ศกยภาพ 

ตวนตองพฒนา

ชวตมนษยตองการเพยง ๒ เรองใหญๆ หนง ความ 

สะดวกราบรน และ สอง ความสข และถาตองเลอก 

เพยงอยางใดอยางหนง คนทงหลายยอมเลอกความสข 

แตถาใครมสตมบญ จะไดทงสองอยาง ชวตเลอกได 

แนนอน อยทเราท�าเหตใหตรง เหตตรงตวแรกคอสต 

ท�าสตใหกลาแขง แลวสงดงามจะตามมา

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 43

การจะดตวเองวาเราพฒนาสตกลาแขงแลวหรอยง 

กใหถามใจตวเองวา อารมณยงมขนๆ ลงๆ ไหม ยง 

โกรธ ยงดใจ เสยใจอยไหม ถาใช ควรตองพฒนาสต 

ใหมมากขน

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง44

ปญญาสงสด

เมอพฒนาสตแลว ถดไปคอปญญาสงสด 

อภญญา ๕ กเปนปญญาสงสดทยงไมเหนแจง แตยงม 

ปญญาสงสดอกตวหนง เขาเรยกวา ปญญ�เหนแจง 

การเหนแจงคอ เหนเหตและผลถกตรงตามทเปนจรง 

วนนจรง อกหมนปแสนป กยงคงจรง ปญญาเหนแจง 

ไมเปลยนไปตามกาลเวลา ใครผใดพฒนาสตกลาแขง 

แลว ปญญาเหนแจงจะพฒนาตามมา ปญญาเหนแจง 

เปนศกยภาพทส�าคญทสดในชวต ใครผ ใดพฒนา 

ปญญาเหนแจงไดแลว ใชปญญาเหนแจงสองน�าชวต 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 45

ชวตจะไมมวบต มแตความเจรญถายเดยว แตถาใครผใด 

ใชปญญาทางโลก (สตมยปญญา กบ จนตามยปญญา) 

น�าชวต อยางนอยกเกดหงดหงด โกรธ อจฉา ถา 

หนกเขากน�าตวเองเขาคก เขาตะราง หรอฆาตวตาย 

ท�าแทง มแตความวบต น�าพาไปสนรกทงนน

ตวอยางของคนทใชปญญาน�าทางชวตไมถกตอง 

ดไดทวดพระบาทน�าพ วนกอนผบรรยายไปบรรยาย 

ทลพบร เมอบรรยายเสรจ เขาพาไปแวะทวดพระบาท- 

น�าพ ทนเขาเอาคนทตายดวยโรคเอดส ดองฟอรมาลน 

แลวท�าใหแหง มองดเหมอนเขยดตากแหงทคนเอามา 

ทอดกน หอยเรยงๆ ไว เขาเรยก life museum (พพธ- 

ภณฑของจรง) ทนนผไมดหรอก เพราะจตวญญาณ 

โคจรไปเกดเปนสตวนรกกนหมดแลว เหนแลวสงสาร 

มากๆ ครงหนงจตเอารางนมาใช แตวาใชในทางตดลบ 

เปนโทษ เปนบาป จงพากนไปลงนรกหมด เหนแลว 

นาสงสาร มโรงเรยนพานกเรยนไปดกนเยอะ ไปดวา 

นนะ เกดมาทงท ไดรปรางกายนมาใช แตกลบใชผดทาง 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง46

บาปกเขาสงสม แทนทรางนจะไดใชใหเปนประโยชน 

กบเจาของจต กกลบเปนโทษ ทานเจาคณอลงกตทาน 

จงน�ามาหอยเอาไวใหดเตอนสต ถาเขาเหลานนมสต 

เขายอมไมท�าแบบนน แตเพราะเขาขาดสต เขาจงท�า 

จงไดทคตเปนทหมาย เกอบทงหมดตองไปปนตนงว 

ในนรก นาเวทนา

การพฒนาปญญาสงสดท�าไดโดยถอนจตออกมา 

ตงมนอยในสมาธระดบจวนแนวแน ทเรยกวา อปจาร- 

สมาธ (ถาแนวแนจะเขาสฌาน) แลวเอาจตระดบนไป 

พฒนาใหเกดปญญาเหนแจง เรยกวา เปนการปฏบต 

วปสสนากรรมฐาน คอใชจตทตงมนจวนแนวแนน 

พจารณา ๔ อยางทปรากฏขนในจต ไดแก ก�ย เวทน� 

จต ธรรม อะไรเกดขนกอน ใหพจารณาตวนน พจารณา 

วามนด�าเนนไปตามกฎไตรลกษณ คอ อนจจง ทกขง 

อนตต� อนจจงคอมนไมเทยง ทกขงคอมนเปนทกข 

อนตตาคอไมมตวไมมตน อยาใชสมองคด ตองใชจต 

ตามด แลวจะเหนวามนเปนอยางนนจรงๆ

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 47

เมอพจารณาจนเขาสความเปนอนตตา คอไมมตว 

ตนแลว ปญญาเหนแจงในเรองนนกเกดขน ยกตวอยาง 

ในเรองรางกาย เชน เราเหนรางกายของเราเหยวยน 

เราเขาใจถงการเปลยนแปลง เราใชจตพจารณาตาม 

ดไปเรอยๆ ในทสด เหนอนตตาแลวมนไมกลบมาเกด 

ปญญาเหนแจงในผสสะนนมนเกดทละหนงๆ

เวลาโกรธกเหมอนกน เมอเหนอนตตา มนไมม 

ตวตน แลวจะไปโกรธท�าไม ทงมนไปดกวา วธก�าจด 

ความโกรธ ตองใชสต เชน ถาคนเขาดาเรา เรากคดวา 

เออ...ชางมนเถอะๆ เดยวไมนานกตายจากกนแลว และ 

ใหคดวา เออ...มนด�าเนนไปตามกฎไตรลกษณ สรรพสง 

เกดขน ตงอย เดยวกดบไป เรานงดไป เดยวเขาเหนอย 

เขากหยดพดเอง เรากสบายถาเราดใหเปน แตคนด 

ไมเปน ขาดสต กรบเอาค�าดาเขามาใสตว แลวเกดเปน 

ทกขขนมา อยางนจะเรยกวาโงหรอฉลาด คดเอาเอง 

พระพยอมทานวา “โกรธคอโง โมโหคอบา” จงบอกตวเอง 

วา ตอไปนเราจะไมโกรธอกแลว

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง48

แตถาสตระลกไมทน เผลอโกรธไปแลว ใหน�า 

กระจกเงามาสองดตวเอง จะเหนวา โอ...นไมใชเราน 

ผตวไหนมาเขาสง ทวามผมาเขาสง กเพราะเราขาดสต 

นนเอง แตเมอมปญญาเหนแจง จะก�าจดความโกรธได 

ใหอภยได การใหอภยเปนทาน เปนบอเกดแหงเมตตา 

แลวสงสมอยในจตเปนเมตตาบารม คนมเมตตาบารม 

จะไมโกรธ หงดหงดกไมม เบอหนายกไมม

ฉะนน ตอไปถามคนยมเงนแลวไมคน กอยาคด 

โกรธ คดวา ชางมนเถอะ เดยวกตายจากกนไปแลว 

บาทเดยวกเอาไปไมได สลงเดยวกเอาไปไมได ทงไว 

หมด แลวอะไรละทเอาไปดวย กสงทสงสมไวในดวงจต 

ไง นนคอบญและบาป เรากเอาทงสองอยางนไป ส�าหรบ 

ผบรรยายตอนนสงสมแตบญ บญ บญ อยางอนเลก 

สะสม ทงหมด

การจะสงสมบญไวในจตใหมาก เกดจากการ 

ใชปญญาสงสดคอปญญาเหนแจงสองน�าชวต โดย 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 49

พจารณาดวา บญเกดไดอยางไร กจะเหนวา ๑๐ ประการ 

ทบอกไปกอนหนานคอบญ ไดแก ทาน ศล ภาวนา 

ประพฤตออนนอม ชวยเหลอคนอน มความด อทศ 

ความดใหคนอน เหนคนอนท�าดแลวอนโมทนา ฟงธรรม 

กลาวธรรม (อนนรวมถงการสอนใหความรแกคนอน 

ดวย เชน คนต�าน�าพรกเกง ชวยสอนคนอนใหต�า 

น�าพรกเปน กไดบญ) และขอสดทาย ท�าความเหน 

ใหตรง นนคอ เชอวา ท�าดไดด ท�าชวไดชว กฎแหง 

กรรมมจรง

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 51

สบายเพราะบญ

คนจ�านวนมากยงสงสยคลางแคลงในเรองกรรม 

สวนหนงเปนเพราะกรรมใกลๆ มนเหนงาย แตกรรม 

ลกๆ มนเหนยาก เกดมารวย จน ด พการ ลวนมเหต 

ทงนน ไมมอะไรนอกเหตเหนอผล ไมมเลย ทกอยาง 

เปนเหตเปนผล เพยงแตวาเราจะตามเหตผลไดหรอไม 

เทานนเอง เมอพฒนาปญญาตวท ๓ แลว จะตามเหน 

ไดหมด ปรากฏการณทกอยางทเกดขน ยอมตองมเหต 

ทท�าใหเกด ถาปรากฏการณด แสดงวาเหตตองเกด 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง52

จากการท�าดมากอน ในทางตรงกนขาม ปรากฏการณ 

ไมดยอมเกดจากเหตทไมด ยกตวอยาง คนทตองประสบ 

ภาวะน�าทวม กนอยเดนทางล�าบาก นนเพราะเขาก�าลง 

เสวยอกศลวบากทก�าลงใหผล สวนคนทท�าบญไว 

บญสงผล กแคลวคลาดไป 

ครงหนงผบรรยายตองไปบรรยายทจงหวดชยภม 

ปรากฏวาน�าทวมอย มคนโทรศพทมาถามวา งาน 

บรรยายธรรมยกเลกไหม ผบรรยายบอกวาไมยกเลก 

เรามบญพอ เมอไปถงไมมน�าเลย แหงไปหมดแลว 

อกเหตการณหนง ผ บรรยายไดพบคนรจกคนหนง 

ในงานทกรงเทพฯ ชอคณดาว เขามาออกโรงทาน 

คณดาวเปนคนอยธยา ชอบท�าบญ ตอนนนทอยธยา 

น�าทวมสง ผบรรยายถามเขาวา น�าทวมทบานไหม เขา 

บอกไมทวม ถามเขาวาท�าไมไมทวม เขาบอกวา ใกลๆ 

บานเปนทดนของสมเดจพระเทพฯ ทานทรงซอไว เพอ 

สรางเปนโรงสใหกบหมบาน แลวสรางคนดนลอมรอบ 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 53

ลอมเอาบานเขาไวดวย น�าจงไมทวม นคอผลของบญ

คนมบญ ไมมตกงาน ไมมอดอยาก มแตไดสงดๆ 

ทกอยางลวนมาดวยบญทงนน และการสงสมบญเกด 

ไดเมอเราใชปญญาเหนแจงกบสต แมแตเรองการเรยน 

การสอบของนกเรยนนกศกษา สตกชวยได เมอฝกจต 

ใหมสต สมาธเกด คลนสมองเปลยน ความจ�าจะดมาก 

เรยนจนจบปรญญาเอกไดสบาย กลายเปนเรองเลก 

ไปเลย เขาพสจนกนมาแลวหลายคน

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 55

ปลดแอกจต

ปถชนยงมจตตกอยใตอ�านาจของกเลสและกาม 

กาม ในทนมไดหมายถงเรองเพศเรองหยาบ แตหมายถง 

สงทเกดจากผสสะ ตาเหนของสวยๆ เกดความชอบ 

เหนของไมสวย ไมชอบ หไดยนเสยงเพราะๆ ชอบ 

ไดยนเสยงดา ไมชอบ จมกไดกลนหอม ชอบ ไดกลน 

เหมน ไมชอบ เหลานคอกาม กามสข กามทกข ใคร 

ผใดยงมจตตกอยใตอ�านาจของกาม ตายแลวตองไปเกด 

ในกามภพ คอ นรก เปรต อสรกาย เดรจฉาน มนษย 

และเทวดาอก ๖ ชน นคอกามภพ แบงเปนทคตกามภพ 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง56

คอ ๔ ภพแรก กบสคตกามภพ คอ มนษย ขนไปจนถง 

เทวดาและพรหม เรากตองถามตวเองวา ขณะนจต 

ของเรายงตกอยใตอ�านาจของกามหรอไม ถายงไมพน 

อ�านาจกาม รบรองตองไปพบพญายมแนนอน ถา 

ไมอยากพบ กตองพฒนาจตใหเปนอสระจากกาม 

ยกตวอยางเชน เขาฌานไดและตายในฌาน ไปเกดเปน 

พรหม ไมตองพบพญายม

ปญญาเหนแจงสามารถช�าระจตของเราใหเปน 

อสระ ปกตจตเปนทาสของกเลส ความโลภ ความ 

โกรธ ความหลง หลงคอรไมจรงแลวไปยดตด จตไป 

ยดตดสารพด เราตองใชปญญาเหนแจงเขาไปพจารณา 

ท�าความหลงใหหมดไป เชน ถามคนยมเงนเราแลว 

ไมคน เรากพจารณาวาเราเคยสรางกรรมไมดใน 

ท�านองเดยวกนไว เมอโคจรมาพบกนอกท กมเหต 

ใหเขามายมเรา และเบยวเรา อยางนเราตองยอมรบ 

ความจรงและใชหนเวรหนกรรมจนกวาจะหมดสน 

แบบนเรากจะไมทกขใจมาก

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 57

จะขอเลาเรองจรงใหฟงสกเรอง มอยวนหนง ม 

เสยงคนผชายโทรศพทมาหา “อาจารยครบ มคนยม 

เงนผมไปแลวไมใชคน นผมกะจะเอาปนไปยงมน” น 

โหดมากเลยนะ เขาไปฝกทคณะ ๕ วดมหาธาตฯ 

ทาพระจนทร มนดบความคดแบบนลงได ผบรรยาย 

บอกเขาวา “นคณ ถาคณไมเคยไปท�าอยางนกบเขา 

มากอน เขากไมมายมเงนคณหรอก แตนคณไปเอา 

ของเขามากอน แลวคณจะเบยวไมใชคนเขาหรอ” เขา 

เรมเขาใจกฎแหงกรรม วางหโทรศพท ไมเกน ๑๕ นาท 

โทรมาอก “อาจารยครบ ผมเขาใจแลวครบ ผมไมไป 

ยงเขาแลวครบ” สตมาแลว ไมไปยงใคร คนเราอยางไร 

เสยกตองตาย อยางธรรมดากคอแกตาย ทงคนยง 

ทงคนถกยง จะไปโงยงเขาท�าไม พอสตมา ใชปญญา 

เหนแจง จตกรอดพนจากบาปไป

เรองความหลงและการยดตดน ท�าใหผบรรยาย 

นกถงเรองเขาพระวหาร อนทจรงมนคออฐหนทราย 

เกาแกทแกะสลกไว คนสรางเจาของเดมเขาทงไปตง 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง58

ไมรกปแลว เปลยนมอไปไมรเทาไรกอนเราจะเกดมา 

พอตกมาถงรนเรา เรากลบมารองวา “ของก ของก” 

พอเราตายไป เรากตองทงไวตรงนนเหมอนกน ตาง 

ฝายตางยดวา “ของเรา ของเรา” ท�าไมไมจบมอกน 

เปนเจาของรวมกน กไดประโยชนทงสองฝาย คนฉลาด 

เขาไมทะเลาะกน เขารวมมอกนเพอประโยชนเขา 

ประโยชนเรา เมอเราเหนถกตามธรรมอยางน กเรยก 

วามความเหนตรง เปนบญกรยาวตถประการสดทาย 

(ขอท ๑๐)

นอกจากนนแลว เรายงตองพฒนาจตใหเปนอสระ 

จากโลกธรรม ๘ คอ ลาภ เสอมลาภ ยศ เสอมยศ สข 

ทกข สรรเสรญ นนทา คนทไมตองการต�าแหนงอะไร 

ใหญโต เปนเพราะจตไมตกเปนทาส ของหายไปบาง ก 

ไมทกขใจ เพราะจตเปนอสระ วตถตางๆ เราไมอาจเอา 

ตดตวไปดวยเมอตาย เวลามนอยกบเรา เรากใชมน 

ถามนหายไป พงไป กเปนเรองของวตถ เราไมทกขตาม 

แตถาขาวของเสยหายบาง แลวโวยวายเดอดรอนไป 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 59

ทงบาน นนเพราะเปนคนโง คนไมโงเขาไมเดอดรอน 

กของมนแตกหกได มนเปนโลกธรรม เปนธรรมดา 

มนษยสมบตกเปนสาธารณะแกโจร แกน�า แกไฟ แก 

พระราชา พระพทธเจาผรจรงทานกตรสสอนไวตงนาน 

แลว ฉะนน เราตองเปนอสระจากวตถ อยกบมนได 

โดยไมเปนทาสของมน เรองนท�าไดโดยการพฒนาสต 

กบปญญาเหนแจง สองตวน

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง60

สขเพราะมกนอย

มกนอย คอตองการเทาทจ�าเปนตอชวต มมาก 

เกนไปกทกข สวนเกนทมเหลอควรน�าไปบรจาค เราควร 

บรโภค (หมายถงกนดม) และใชสอยอยางคนมกนอย 

เวลากน อยากนจนทองปอง กนเพยงพอหายหว ตอน 

ผบรรยายไปบวชพระเพอปฏบตธรรม ฉนเพยงวนละ 

๑๐ ชอน ครบ ๑๐ ชอนปบ อมเลย น�าหนกลดไป ๕ 

กโลกรม แตกอยได ไปพบพระภกษบวชใหม ไมฉนขาว 

เลย ฉนแตน�าเปลา ๔๙ วน น�าหนกลดไป ๕๐ กโลกรม 

ท�าไดเพราะมนไมหว เมอจตตงมนเปนสมาธ มนจะ 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 61

ไมหว ทเราหวเปนเพราะเราใชพลงงานไปกบการปรง 

อารมณ สญไปๆ รางกายจงตองการพลงงานเพมจาก 

อาหาร ผบรรยายตอนบวชนอนวนละ ๔ ชวโมง ซง 

นบวามากแลว พระปาทานนอนวนละ ๑ ชวโมง บางรป 

นอนแคครงชวโมง ทเหลอ ๒๓ ชวโมง ท�างาน นบวา 

สดยอด คนทวไปนอนมากหรอนอยขนอยกบแตละวน 

วนไหนจตปรงแตงอารมณมากๆ ขนๆ ลงๆ หรอเหนอย 

มากกนอนนาน วนไหนจตนง สงบด มพลงงานเหลอ 

เยอะกนอนนอย

วนกอนนผบรรยายไปแมฮองสอน ไปถ�าจกตอท 

พระพทธเจาโคดมประทบฝาพระหตถของพระองค 

บนหนเหนเปนรอยนวมอยบลงไปในหน ทน ในการจะ 

เดนทางไปถ�าจกตอ จะตองผานทดนทนกธรกจคนหนง 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง62

ซอเอาไวแปลงหนงประมาณรอยกวาไร ตอนนเขา 

ปลกงา แตสมยกอนยงไมมตนงา เขาไถดนไวเฉยๆ 

ผบรรยายเกบกอนหนไดกอนหนง กฝากใหนกธรกจ 

คนทน�าทางชวยถอให เขากถอเดนไปถ�า เดนไปได 

ตงไกลแลวเขาจงถามขน “อาจารยครบ ทฝากใหผม 

ถอกอนหนนะ ใหถอไวท�าไมหรอครบ” “เอา ถาคณ 

เปนเจาของททเดนผานมาเมอตะก ตายแลว กอนหน 

กอนนคณเอาไปไดไหม” เขาไดฟงกปาทงเลย นเปน 

วธสอนคน อะไรกตามทงหมด ตายแลวเอาอะไรไปดวย 

ไมไดเลยสมบตโลก เอาไปดวยไมไดสกราย ฉะนนจะ

มกมากไปท�าไม

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 63

สขเพราะมสาระ

นอกจากนน เรายงควรบรโภคใชสอยแตสงทเปน 

สาระ สาระคอเปนประโยชนแกชวต เชน รองเทา มไว 

เพอใสปองกนการเหยยบของมคม นนคอสาระของ 

รองเทา ไมจ�าเปนตองใชเงนทองอะไรมาก แตบางคน 

จะซอรองเทาตองบนไปเมองนอก ไปปารส ตองซอ 

แบรนดเนมดงๆ อยางนโงมาก ถกฝรงเขาหลอก

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง64

ความสขงายๆ ของชวต คอความสขจากจตท 

สนโดษ พอใจในสงทตนเปน ตนม ตนไดรบ เทานกม 

ความสข คนอนเขารวยเปนพนลานหมนลาน แมเรา 

จะไมมสกลาน แตถามความสนโดษ กจะหาความสข

ได จะเลาเรองจรงใหฟง คนสองคน จบปรญญาเอก 

ทงค มคนพาไปทไรแหงหนง คนพาไปกจบปรญญาเอก 

เหมอนกน รวมเปนสามดอกเตอร ไปเหนกระตอบอย 

กลางไร โผลเขาไปด เหนมเสอผาหอยเปนแถว และม 

กาน�ากนด�าดวยเขมาฟน หมอหงขาวกกนด�าเหมอนกน 

คนทนอนอยในกระตอบเปนเดกหนม นอนไขวหางเปา 

ขลย คนพาไปเรยกดอกเตอร ๒ คนใหด เราเรยนมา 

จนสงสด เรยนอยางหนาด�าคร�าเครยด แตเรายงโกรธ 

ยงหงดหงด เจาหนมคนนนไมมอะไรจะกน นอนเปา 

ขลย มองแสงสองลอดหลงคาตองตงลงมา มความสข 

สขจากความสนโดษ

สขเพราะสนโดษ

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 65

พระพทธเจาโคดมทานสอนภกษใหลด ละ และเลก 

กามสข คอสขทเกดจากสมผสทางห ตา จมก ลน กาย 

ใจ แลวไปแสวงหาความสขจากจตสงบแทน ความสข 

จากจตสงบท�าไดโดยการสวดมนต ภาวนาพทโธ เมอ 

จตสงบ จะพบกบความสขทละเอยดประณตทยนยาว 

โดยไมตองเสยเงนทองเลย คนฉลาดยอมรจกเลอกหา 

ความสขประเภทน

สขเพราะจตสงบ

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 67

โทษของกามสข

ตรงกนขาม กามสขไมใชของทไดมาถายเดยว 

สวนมากตองเสยอะไรไปบางอยางเพอแลกมา เชน 

สงทงหลายทตองใชเงนซอหาเพอกามสข เปนสงควร 

เลกเสย เพราะการแสวงหากามสขจะน�าทกขน�าโทษ 

มาให และน�าปญหาตามมาอกมากมาย ตวอยางเชน 

ผทเขาคกเขาตะราง ผบรรยายไปบรรยายธรรมะตาม 

เรอนจ�าหลายท มหนมคนหนง พลาดเพราะขาดสตเพยง 

นดเดยว ไปขโมยคอมพวเตอรโนตบค แลวเอาไปขาย 

ผลคอตองตดคก พอไดฟงผบรรยายพด เขาบอกวา 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง68

“อาจารยครบ ผมเขาใจแลวครบ ผมไดออกจากคก 

เมอไร จะไมกลบบาน แตจะไปบวชเปนพระ จะปฏบต 

ธรรมใหไดอยางอาจารย” สาธนะ ผบรรยายยงบอก 

เขาวา จะเปนเจาภาพบวชให เขาพลาดเพราะหวง 

แสวงหากามสขอยางขาดสต จงตองรบทกขโทษอยาง 

นน

หรออยางกรณเดกทารก ๒,๐๐๒ ศพนะ คนทท�าแทง 

ถาเขามสตและไมถกกามสขครอบง�าแลว เขาจะไมคด 

อยากเอาชวตของตวไปเสยงกบนรกเลย แมตอนทยง 

ไมตาย ชวตกตองวบต จะคาขายกเจง อยบานกตอง 

ทะเลาะเบาะแวง ไมมความสขไปได

จะเหนวา การเอาจตไปผกตดกามสขน�าไปสการ 

ท�าอกศลได ดงายๆ เชน คนทคอรรปชนเพอใหไดเงน 

เยอะๆ มาใชแสวงหากามสข เมอเปนเชนน จตกไมเปน 

อสระ คณคาความเปนมนษยกลดลงเรอยๆ พอตายแลว 

จะไปไหนได นอกจากไปเกดในทต�ากวามนษย คนเหลาน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 69

มกสอนยากดวย เพราะเขายงไมยอมหงายภาชนะออก 

รบ คอยงไมเกดศรทธา จงยากทจะเขาไปสอน เหมอน 

พดกบกอนหนหรอทอนไม ตอเมอเขายอมโนมตวเขา 

มาหา หงายภาชนะเปดออกรบ เขามาพดคยไตถาม 

เมอนนจงจะสงสอนใหขอคดได เมอวนท ๒๑ ไปบรรยาย 

ทกรงเทพฯ มคนบนมาจากฝรงเศส มาหาผบรรยาย 

โดยเฉพาะ มาดตว เพราะหลงจากทไดอานในเวบไซต 

แลวเกดศรทธาอยางมาก จงลงทนบนมาฟงบรรยาย 

ธรรม คาเครองบนกหลายสตางคอย ทมาจากอเมรกา 

กม อานสงสจากการมสต ท�าใหคนศรทธา

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง70

เอาแตทชอบธรรม

เมอมปญญาเหนแจง เรากจะแสวงหามนษยสมบต 

ในทางทถกตองชอบธรรม ทางโกงทางทจรตไมท�า ถา 

อยากรวย ใหท�าทานโดยไมเบยดเบยนตวเอง มากนอย 

ไมส�าคญ เพราะขนอยกบ หนง กอนท�ามศรทธา  สอง 

ขณะท�าตงใจ สามเมอท�าแลวสบายใจ ไดบญเตมท 

แนนอน ถาคนต�าน�าพรกเกง ไปสอนคนอนใหร กไดบญ 

แลว ไมตองลงทนอะไรเลย คนพดดมสาระ กสอนให 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 71

คนอนพดแบบเดยวกนบาง กไดบญ คอมอะไรทใหคน

อนไดทเปนสงดๆ กเปนบญทงนน

ถาอยากรวย กตองใหทรพยเปนทาน ถาใหอภย 

เปนทาน กเกดเมตตา พอมเมตตา กไมโกรธ ใจสงบเยน 

ถามเมตตา จะเปน “พ-ร-ห-ม” อย ขางบน พรหม 

ทกองคมเมตตา ถาไมมเมตตา เปนไดแค “พ-ร-ม” อย 

ขางลางใหเขาเหยยบ ถาอยากสวย ตองรกษาศล ถา 

อยากด ตองเจรญจตภาวนา เหนไหมวาเราเลอกได 

เจรญจตภาวนา พทโธ พทโธ เมอสตมา ทกอยางจะด 

หมด

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง72

ศลม สขมา

ศล ๕ เปนคณธรรม การเวนฆาสตว เวนลกทรพย 

ไมหยบฉวยเอาของทเจาของไมไดให แมของตกทถนน 

แตเจาของเขาหวงแหน ไมไดปลงใจใหใคร ถาเราไป 

เกบมาเปนของตว กถอวาเปนอทนนาทานดวยเหมอนกน 

เปนโทษ เวนประพฤตผดลกเมยเขา เวนพดเทจ เวน 

ดมสราเมรย ตองเวนใหได ผลทไดคอครอบครวสงบสข 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 73

ดวยเหตน พระพทธเจาโคดมจงตรสวา การตงหวหนา 

ครอบครวตองตงคนมศล ครอบครวจงจะสงบ และถา 

ทกคนในครอบครวตางคนตางมศล ๕ จะเปนครอบครว 

ทสงบสขมาก แตถาบานแตก แสดงวาบานนนไมมศล 

พอบานดมเหลา เปนตน “สเลนะ โภคสมปทา” เมอ 

มศล กรกษาทรพยไวได แตถาไมมศล ทรพยวงเขาปาก 

ขวดเหลาไปหมด

ศล ๕ ใชแตจะคมครองเราตอนมชวตอยเทานน 

แมตอนตาย ศลกยงตามคมครอง น�าสสคตดวย อนน 

เปนไปไดอยางไร?

เมอครงทผบรรยายไปฝกทวดมหาธาตฯ หลงจาก 

วนทเขาฌานไดแลว จตนง กไดเหนจตทมกเลส มน 

หลดออกจากราง จตตวทเหนแจงไดเหนจตตวทมกเลส 

ของตวเอง เขาเรยก “เหนจตในจต” จงรวาจตเปน 

อยางนเอง ทนมบางคนเขาถายรปโดยใชกลองดจตอล 

ถายออกมาเปนภาพเหนมดวงสวางเรองๆ เยอะไปหมด 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง74

เขาบอกวานนคอเทวดา พรหม คนพวกนไมรจรง และ 

ดวงๆ แบบนนสามารถท�าขนได ใชแปงทาตวโรยแลว 

ปลอยใหหายไป เวลาถายใชแสงนอยๆ จะไดดวงเรองๆ 

เตมไปหมด มนเปนดเฟคทของกลองถายรป จตจรงๆ 

ไมใชอยางนน แตคนหลงและโงโดนหลอกกนไป ผ 

บรรยายไดเหนของจรงของแทแลว ท�าใหไมกลวตาย 

เพราะเขาใจแลววาการตายกเปนอยางนเอง เมอจต 

ออกจากรางเกาไปแลว กไปหารางใหมอยอาศย

ขณะทจตก�าลงออกจากรางนแหละ ถาเปนจตท 

มศล ๕ คมครอง ศลมพลง จะผลกดนจตนนใหโคจรไป 

เขารางทเปนมนษย เกดเปนมนษยอกครงหนง แต 

นาเสยดายทคนสวนใหญจะพากนลงไปทต�าหมด ลอง 

มองไปรอบๆ คนทมศล ๕ ครบมสกกคน ใครทยงม 

ศล ๕ ไมครบ ตองเรงพฒนาศกยภาพนใหเกดขน 

ไมอยางนนตอนตายจะแย คนทมศล ๕ สมบรณ ไมขาด 

ไมทะล ไมดางพรอย (คอไมมกเลสปนเปอน) เปนศลท 

น�าสจตตงมน เปนสมาธ “ศล สมาธ ปญญา” อยางท 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 75

พระพทธเจาทานทรงสอนวา ศลตองมากอน สมาธจง 

จะเกด เมอสมาธเกด ปญญาเหนแจงกเกด ศล สมาธ 

ปญญา ตามหลกไตรสกขา เปนอยางน

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง76

พระหนอบาย

อบายภม คอภมทต�ากวาภมมนษย เชน เดรจฉาน 

(หม หมา กา ไก ฯ) เปรต อสรกาย สตวนรก เหลาน 

คออบายภม เราสามารถหนอบายภมได มคนหนนะ 

มพระรปหนงเปนเจาอาวาส ทานเปนโรคหวใจ และอย 

รปเดยวบนยอดดอย กลางดกคนหนง ทานเหนคน 

ตวเบอเรม เดนผานหนาตางแวบไป สงสยวาท�าไมจง 

ตวใหญนก ทานตะโกนถามวา “ใครนะ” เสยงตอบวา 

“ยมบาล” ทานเหนวามนษยกบเทพไมควรพดกนผาน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 77

ชองหนาตาง จงเปดประตกฏใหเขามาในกลางดกนน 

เอง พอยมบาลเขามานง กสนทนากน

พระสงฆ : ทานมาท�าไมหรอในยามวกาลเชนน

ยมบ�ล :  จะมาเอาวญญาณพระรปหนงทวดน

  ซงจะตองไปตกนรก

พระสงฆ : รปไหนละ ชออะไร

ยมบ�ล :  กทานนนแหละ

พระสงฆ : อาตมาเพงบวชไมนาน ยงท�าความด

  ไมถงทสด ยงไปไมได

ยมบ�ล :  ตอนนเจากรรมนายเวรเขาตามทวง 

  หนแลว ถาไมไปจะตองทรมาน

พระสงฆ :  อยางไรเสย อาตมากไมไป

ยมบ�ล :  ถาไมไป ทานจะตองอยอยางทรมาน

พระสงฆ :  ท�าไมถงจะตองทรมาน

ยมบ�ล :  กเมอตอนเปนเดก ทานไปฆาเขาไว 

  เยอะตามทองไรทองนา ป หอย กง 

  ปลา ทจบมาตมมาปง

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง78

พระสงฆ : เอาละ ถงทรมานกจะอยท�าความด 

  ยงไงกไมไป

พระทานยนกรานกระตายขาเดยว อยางไรกไมไป 

เพราะรวาถาไปตองลงนรกแนๆ ยมบาลจงตอบวา

ยมบ�ล :  ได ถาเชนนน อก ๑๒ ปจะมาใหม

นกผานไปแลวหลายป ถาจ�าไมผด เหลออกราว ๓ 

ป กจะครบ ๑๒ ป

การหนอบายภมท�าได ถาเรามสต มปญญาเหนแจง 

ท�าจตใหเปนกศล มศล ๕ อยในใจทกขณะตน ประกอบ 

กศลกรรมอยเนองนตย กศลกรรมเปนบอเกดแหงบญ 

เมอกศลกรรมใหผล กเปนบญ คนมบญ ยอมไมตกนรก 

ไมไปอบายภม

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 79

หนอบายไปทสง

ถาจะหนใหไกลออกไปอก ตองใหทาน และรกษาศล 

ตลอดชวต ไปเกดเปนเทวดา ชายเรยกเทพบตร หญง 

เรยกเทพธดาหรอเทพนาร หรอถาเขาฌานแลวตาย 

ในฌาน กไปเกดเปนพรหม มอายยนยาวถง ๑/๓ กป 

ไปจนถงอรปพรหมชนสดทาย ๘๔,๐๐๐ กป (อททก- 

ดาบส อาจารยของเจาชายสทธตถะ เปนพรหมอยใน 

ชนน) กปหนงมนยาวนานเปนอนนต เกนกวาทสมอง 

มนษยจะคดตามรได

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง80

เหลานคอวธหนอบายภม แตยงไมดทสด ถาเพยง 

แตหนๆ ไป เดยวชาตใดชาตหนงเกดพลาดพลง กยง 

ตองลงไปเกดในอบายภมไดอก ทดทสดและแนนอนทสด 

คอตองปดอบายภมเสยเลย ครบาบญชมเคยบอกกบ 

ผบรรยายวา “ตอไปนโลกจะวกฤต ขอพวกเราอยา 

ไดประมาท จงพฒนาจต แลวปดอบายภมใหได” แม 

ทกวนนเรากพบวกฤตกนแลว น�าทวม แผนดนถลม ก 

เปนวกฤต ดขาวคนงานเหมองทตางประเทศ ตดอยใน 

เหมองลกนาน ๖๙ วน นกเปนวกฤตแบบหนง เคราะหด 

ทหวหนาเปนคนมสตและจตนง ใชสตสองน�าชวตวา 

จะแกปญหาอยางไร ในทสดไดน�าตวเองขนมาเปนคน 

สดทาย นคออานสงสของสต

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 81

ปดประตอบาย

ยอนกลบมาทครบาบญชมทานพดไว เราผานมา 

ถงกงพทธกาล ๒,๕๐๐ ป กยงวกฤตขนาดน ถาทายๆ 

พทธกาล จะเขาขนกลยคเลยทเดยว การพฒนาจตเพอ 

ปดอบายภม ตองเรมท หนงมสต สองมปญญาเหนแจง 

แลวจงใชปญญาเหนแจงก�าจดกเลสทมอ�านาจเหนอ 

ใจ มทงหมด ๑๐ ตวทเรยกวา สงโยชน ใครทก�าจด

สงโยชน ๓ ตวแรกคอ สกกายทฏฐ วจกจฉา และ 

สลพพตปรามาส ไมใหมอ�านาจเหนอใจตนไดเมอไร ก 

บรรลเปนโสดาบนบคคล ตาย-เกดอกไมเกน ๗ ชาต ก 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง82

จะเขาสนพพาน และภายใน ๗ ชาตน จะไมลงไปเกดต�า 

เปนสตวในอบายภมเปนเดดขาด นคอการปดอบายภม 

ปลอดภยแลว การหนนนยงไมแน แตปดแลวปลอดภย 

แนนอน สวนใครจะปดหรอไม ชวตนเปนของทาน จง 

ตองเลอกเอาเอง

การปดอบายภมตองก�าจดสงโยชนอยางนอย ๓ 

ตวทวา ถามากขนไปกวานน ส�าหรบใครทปรารถนาไป 

เกดเปนพรหมทเปนอรยบคคล อยในสทธาวาสพรหม 

โลก กตองใชปญญาเหนแจงก�าจดกเลสทผกมดใจให 

เวยนตายเวยนเกดในวฏฏสงสารเพมขนอก ๒ ตว รวม 

เปน ๕ ตวคอ สกกายทฏฐ วจกจฉา สลพพตปรามาส 

กามราคะ และ ปฏฆะ ท�าลายใหหมดไป ใหสนอ�านาจ 

เหนอใจ ตายแลวไปเกดเปนอรยพรหมชนอนาคามอย 

ในชนสทธาวาส ไมถอยลงมาเกดในสวรรคหรอโลกมนษย 

อก มงขนสนพพานอยางเดยว อยางนชวตปลอดภย 

แนนอน

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 83

หรอหากตองการพนทกขในชาตนเลย กมวธท�าได 

ทกขจากการเกด ทกขจากการแก ทกขจากการตาย ถา 

เราไมเกดเสยอยางเดยว กพนทกขทกอยาง ท�าอยางไร 

จงจะไมมาเกด? กตองก�าจดอวชชาใหหมดไปจากใจ 

หรอก�าจดสงโยชนทง ๑๐ ตว อยางทพระอรหนตทาน 

ท�าใหด เมอก�าจดสงโยชน ๕ ตวแรกแลว กเหลอ รป 

ราคะ (ความอยากไปเกดเปนรปพรหม) อรปราคะ 

(ความอยากไปเกดเปนอรปพรหม) มานะ อทธจจะ 

และตวสดทาย อวชชา

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง84

การจะพนทกขไดตองก�าจดหวหนาใหญคอ อวชชา 

อนไดแกปญญาทางโลก บรรดาความรจากสถานศกษา 

อนเกดจากการฟง การอาน การคดวจย เหลาน ตอง 

ขออภยทตองพดวาเปนอวชชา โดยเฉพาะส�าหรบผท 

ร�าเรยนมาสง ผบรรยายเองเมอไดรเหนความจรงแลว 

จงรวาตวเองนโงมาก อตสาหตะเกยกตะกายไปเอา 

อวชชามาจากเมองนอก ๔ ป เหนอยยากแทบลม 

ประดาตาย แตพอไดปญญาเหนแจงแลว จงตงเปาจะ 

ก�าจดอวชชาใหได

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 85

สรปลงทจต

สรปวา จตเปนรากฐานของสงทงหลาย จต 

ประเสรฐกวาสงทงหลาย สงทงหลายส�าเรจดวยจต 

ส�าเรจดหรอส�าเรจไมดกได แตถาเรามสตและปญญา 

เหนแจง เรายอมส�าเรจด

ทบรรยายมานกเปนแนวทาง ถาใครผใดกระท�า 

ใหสตและปญญาเหนแจงเกดขนกบจตของตวเอง กจะ 

สามารถเลอกชวตของตวเองได จะดหรอไมดกเลอก 

ได ผบรรยายมาจดเทยนสองสวางใหทานไดมองเหน 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง86

ผทเกดปญญาเหนถก มองเหนจดออนของตวเองหรอยง 

เหนกเลสทมอ�านาจเหนอใจตนเองหรอยง ถาเหนแลว 

จะเลยงมนไวใหเตบโต หรอจะท�าใหมนเลกลงๆ จน 

กระทงบมนใหตายหมดสนไป พระพทธเจาโคดมตรสวา 

กเลสทอยในใจ ใหก�าจดใหหมด แลวเตมบญลงไปมากๆ 

เพราะฉะนน วนนมาชใหเหนตวเอง เพอทจะพฒนา 

ตวเองใหมศกยภาพ สงทเราตองก�าจดใหหมดไปคอ 

ความโกรธ อยาเลยงไว เดยวจะพาไปเกดเปนสตวนรก 

ความหลง หลงตด หลงวชา หลงประกาศนยบตร หลง

วตถภายนอกตางๆ จตทเปนทาสของความหลง หรอ 

เปนทาสของมนษยสมบต ตายแลวตองไปเปนสตว 

เดรจฉาน ความโลภ กเปนตวใหญอกตวหนง น�าไปเกด 

เปนเปรต แลวกยงมตวเลกๆ นอยๆ เชน ความชอบใจ 

ดใจ เสยใจ อารมณตางๆ เหลาน เราตองดและก�าจด 

ใหหมดไป มองใหเหนจดออนของตวเอง และเพม 

จดแขงหรอศกยภาพขนมา

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 87

สดทาย ตอค�าถามทวา ทานตายแลวจะไปทไหน? 

อนนกตองยอนกลบมาดตวเอง ถาจตยงตกอยใตอ�านาจ 

ของความโลภ ความโกรธ ความหลง กไมพนตอง 

ลงอบาย ถาศล ๕ ยงไมครบ กลงอบาย ใครมศลกได 

กลบมาเกดเปนมนษย ใครมศลดวยมทานดวย ตายแลว 

ตายแลวไปไหน?

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง88

ไปเกดเปนเทวดา มนบงบอกได เลอกไดหมด เลอกสราง 

เหตใหตรงกอน แลวผลถกตรงกจะเกดขน ผบรรยาย 

ในฐานะทปฏบตธรรมมานาน ไดน�าศกยภาพของตวเอง 

ไปเผยแพรทวประเทศ ทงทางวทยและเวบไซต เปนตน 

เพอใหคนทงหลายเขาสองดตวเองออก เพอไมใหเขา 

ลงไปเกดต�าในอบายภม ท�าดวยความสงสารทกคน 

เพราะยงดแลว คณคาของมนษยเดยวนยงต�าลงๆ ชวต 

ทเปนอยน บางคนกวบตอยแลว ตายแลวกยงจะตอง 

วบตไปใหญ นาสงสาร เพราะฉะนน ขอใหทกคนด 

ตวเองใหออก

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 89

ค�าถาม-ค�าตอบ

ค�าถาม ๑“ชวง ๔ ปมาน หนร สกวาตวเองประสบวกฤตชวต 

บอยครง คอนขางหนกและเหนอย ทงดานเศรษฐกจ 

และภาระหนาทซงรบผดชอบอยคนเดยว หนมลกชาย 

๑ คน อาย ๓ ขวบ หนเปนลกคนสดทองในบรรดา 

พนอง ๓ คน ตวเองเปนคนขยน อดทน แตท�าไมชวต 

ไมรงเรองเสยท ถาใชภาษาสมยใหม เขาเรยกวา ยงไม 

“แจงเกด” เสยท สภาวะทตวเองดนรนอยทกวนน พอ 

วเคราะหทางวทยาศาสตรแลวไมเหนเหตผล หนจงลอง 

มองในทางธรรมวา หรอวาเราจะมบาปกรรมหนกหนา 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง90

จงท�าอะไรไมรงเสยท มแตรวงๆ อยตลอด จะขออนญาต 

เลาเทาความเรองหนง เปนเรองทมสวนเกยวของ 

กบแม แตไมใชคดกลาวโทษแม เพยงแตหนตองการ 

วเคราะหเพอหาทางแกไขคะ คอหนกบแมมนสย 

ตรงกนขาม แมชอบความร�ารวย ความมหนามตา 

อยากใหลกมรถมบาน ในขณะทหนชอบความสมถะ 

ความพอเพยง และไมตองการรวย ตองการแคดแล 

ตวเองและครอบครวใหมความสขตามสมควรเทานน 

หนเปนคนสงขลา ทกครงทกลบไปเยยมแม กลบไปแบบ 

คนไมรวย จงโดนแมประณามตลอด แมจะพดหยาม 

หมน ประชดประชน กระแทกกระทนอยตลอด จน 

สดทายแมขบไลไสสง เวลาหนจะอธบายใหแมฟง แมจะ 

ไมยอมฟง ญาตและคนในหมบานชวยกนบอกแมวา 

ไมควรพดกบลกแบบน แตแมกไมฟง หนเลยสงสยวา 

อาจจะเปนเพราะบพการของเราคอยแชงชกหกกระดก 

กนดาวาเราอยตลอดเวลาหรอไม ทท�าใหเราท�าอะไร 

ไมส�าเรจ เรองนเปนไดจรงหรอไมคะ”

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 91

ค�าตอบพระพทธเจาโคดมทานตรสวา ใครเขาจะพดอยางไร 

เปนเรองของเขา แตเรองของเราอยทการกระท�าของเรา 

เขาวาเราไมด แตถาเราท�าด มนยอมด ผบรรยายเอง 

กเคยผานสภาวะเชนนมา ส�าหรบคณน ครงหนากลบ 

บาน ถาแมดา เราเฉยไว ถาเรามสต เราจะคดไดวา แม 

มพระคณ เวลาแมดาเรา กเปนโอกาสใหเราไดเจรญสต 

ไดฝกขนต ไดเจรญปญญา เวลาแมดาเรา บาปของเขา 

ออกมา แตถาเราไมมสต เราจะรบเอาค�าดา ค�าบาป 

จากปากแม มาเปนบาปในใจเรา อยางนลองคดดวาโง 

หรอฉลาด ขออภยทตองพดตรงๆ แตมนอยทเราจรงๆ 

ตอไปนถาเราพฒนาจตใหมสตกลาแขง เวลาแมดา 

เรากฟง เราจะเหนบาปของแมทออกมากบค�าพด เรา 

จะเกดขนต ใหอภยตอแม การใหอภยเปนทาน ท�าให 

เกดเมตตา เกดปญญา โอ...แมมพระคณ เปนครใกล 

ตวเราเทานเอง ทเราหางแมมาอยเมองอนนกเสยหาย 

แลว ถาเรามสต มปญญา จะเหนขอดเหนประโยชน 

ตลอด ฉะนน ศกยภาพของเราในขอนมนฟองแลววา 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง92

ยงออนดอย ออนทงสตและปญญา แตวนนเปนโชคด 

แลวเพราะมองเหนตวเองแลว ตอไปนเปนเวลาของเรา 

เราจะไดพฒนาใหกลาแขง ไปหาแมครงหนา ถายง 

กระเพอมกลบมา ตองฝกอก ฝกจนกวาไมกระเพอม 

นนแหละจงจะใชได

ขอเลาเรองจรงใหฟงสกเรอง มผหญงคนหนง 

โทรศพทมาหาผบรรยาย เลาวา เวลาเขาไปท�างาน เขา 

นงรถไปกบสาม สามเปนคนขบ ภรรยานงคขางหนา 

เวลามรถแซงหนาไป สามกดาคนทแซง เวลามรถมา 

จอทาย กดาคนทมาจอทาย รถคนหนาไปชา กดาเขา 

อก “พวกนนไมไดยนหรอกคะ หนเองคะไดยนเตมห” 

ผบรรยายถามวาทนฟงมานานเทาไรแลว “๒๐ ปแลวคะ” 

ผบรรยายสาธ บอกวาเขามบญคณกบเรานะ ท�าใหเรา 

ไดสรางขนตบารมมาตง ๒๐ ป จงทนฟงไปอก ๑๐ ป 

เพอใหขนตบารมกลาแขง ค�าพดเหลานนเปนบาปของ 

เขาทออกมาจากอารมณ ถาเรารบเอาบาปของเขามา 

เปนบาปของเรา เรยกวาฉลาดหรอโง เดยวนผหญง 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 93

คนนท�าไดเตมรอยเลย เพราะฉะนน ใครมสามปากไมด 

ปากไว เพราะสตเขาออน ตองรวาเปนคณประโยชน 

กบตวเราเอง

ฉะนน หนจงพฒนาสตและปญญาเหนแจงใหเกด

กบตวเอง แลวจะเหนวาแมเปนผมพระคณอยางยง

ค�าถาม ๒“มนษยทสามารถรวาชาตปางกอนเคยเกดเปนอะไร 

สามารถร ไดอยางไร และถาเราตองการชดใช จะ 

สามารถแกไขไดอยางไร จงจะหลดพน”

ค�าตอบจะรได ตองเขาฌานใหเปน เจรญสมถกรรมฐานจนจต 

ตงมนสงสด เปนสมาธแนวแนทเรยกวา อปปนาสมาธ 

จดนคอฌาน จากนนถอยจตออกจากความทรงฌาน 

มาอยทขนอปจารสมาธ จะเกดอภญญา ๕ ทเปนเครอง 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง94

รเหนสงลกล�า ฉะนน อยากรเหน จะตองพฒนาปญญา 

สงสดฝายโลกยะขนดวยตวเอง เมอรแลว จงพฒนา 

ปญญาเหนแจง ใหรชดวากฎแหงกรรมมจรง เหตด 

ยอมน�าสผลด เหตไมดยอมน�าสผลไมด ตอไปนกเพยร 

สรางแตเหตด เพอไมใหน�าเกดในภพต�า เราสลดความ 

หลงทน�าไปเกดเปนเดรจฉาน เพยรสรางแตปญญาเหน 

แจง ไมใหจตตกเปนทาสของความหลง ยกตวอยาง 

โตเทยยพราหมณ เมอครงพทธกาล เปนพราหมณเศรษฐ 

เรยกวาพราหมณมหาศาล หลงสมบตของตว เมอได 

ทรพยมา จะฝงดนตอนทลกเมยและบรวารไมอยไมเหน 

ตอนแกตาย จตยงหวงสมบตทฝงไวในบาน จงไปเกด 

เปนลกหมาเฝาสมบตอยในบานตวเอง นคอผลของ 

ความหลง น�าไปเกดเปนเดรจฉาน ฉะนน ใครทอยาก 

แก ไมอยากไปเกดในทไมด กจงสรางเหตใหตรง คอ 

รกษาศล ๕ น�าเกดเปนมนษย ท�าทานและรกษาศล 

น�าเกดในสวรรค เขาฌานแลวตายในฌาน ไปเกดเปน 

พรหม ท�าเหตใหตรง เราเลอกได

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 95

ค�าถาม ๓ยมทตเกดจากอะไร และการทยมทตทรมานสตวนรก 

ถอเปนบาปหรอไม

ค�าตอบสตวทเกดในวฏฏสงสาร ตงแตสตวนรกไปจนถงพรหม 

ลวนไปเกดตามแรงผลกของกรรม กรรมเปนตวก�าหนด 

ยกตวอยาง เปาบนจน ท�ากรรมคอตดสนคดความ 

ตดสนถกตองทกครง ไดไปเกดเปนเทวดา และยงตอง 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง96

ไปท�างานตดสนคดชวตในนรก นเกดจากกรรม กรรม 

เปนตวก�าหนดการกระท�า สวนทถามวาบาปไหม จะ 

เปรยบเทยบใหเหนวา เหมอนกบครบาอาจารยทสอน 

หนงสอเรา ออกขอสอบยากมาก ครบาปไหม? ไมบาป 

เพราะเปนการท�าหนาทถกตรง ตองการวดความร 

ของเราวาสามารถผานไปยงขนสงขนไดหรอไม การ 

ท�าหนาทถกตรงตามทก�าหนด ตามทควรจะเปน 

ไมเปนบาป พญายมและยมทตกท�าหนาทถกตรง ก 

ไมเปนบาป

ยมทตคอคนใชของพญายม ซงพญายมใชใหไป 

เอาชวตของสตวทงหลาย บางครงมทไปเอามาผดตว 

พญายมบอกวาตองรบน�าไปคน ไมเชนนนจะตกนรก 

กรณนจงจะบาป หรออยางเชนรกขเทวดา ทานจะเตอน 

กนเสมอวาอยาไปท�ารายมนษย ไมเชนนนจะตกนรก 

แตถาถกตรงตามธรรม ยอมไมเปนบาป

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 97

ค�าถาม ๔เมอนอนหลบแลวฝนไป ในขณะทฝนนน สตอยทไหน

ค�าตอบสตไปปรงอารมณในความฝน การฝนเกดจากการ 

ทสตรบสงกระทบภายในทจตเกบไวเปนสญญา เมอ 

กระทบ จตกปรงเปนอารมณ เปนนมต บางทกนอาหาร 

มากๆ กฝนราย ตวผบรรยายไดพฒนาจตมาจนมสต 

ระดบน ไมฝนเลย หลบงายและไมฝน คนมสตไมฝน 

มอะไรตมตาม กไมสะดงไมตกใจ คนสตออนมกสะดง 

งาย คนทสตกลาแขง จะเฉย นเปนวธวด

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง98

ค�าถาม ๕หนอยากทราบวา โรคภยไขเจบทไมเคยเปน เกดขนแลว 

รกษาไมหายเสยท รกษาทโรงพยาบาลมา ๑ หนงปแลว 

ยงไมหาย มจดเลอดสแดงตามเนอตามตว อยากทราบวา 

เปนเพราะกรรมเกาหรอเปลาคะ

ค�าตอบอยางทบอกไปแลวกอนหนาน เหตของความปวยไข 

ของคนในสมยเราน พระพทธเจาโคดมตรสไว ๔ สาเหต 

หนง ออกก�าลงกายไมสม�าเสมอ สอง เพยรมากนอน 

นอย สาม ฤดกาลเปลยน สามสาเหตนหาหมอรกษาได 

ท�าเหตใหตรงกนขาม กหายได แตสาเหตท ๔ คอโรค 

กรรม จะไมหายจนกวาจะชดใชหนเวรกรรมจนหมดสน 

และผรไมกาวลวงในกรรมของคนอน เปนกฎแหงกรรม 

ตองปลอยเขา อยางพระพทธเจา ครงทพระเทวทต 

ปลอยชางตกมนออกมา ใหมาท�ารายพระองค พระ 

อานนทกระโดดเขาขวาง พระพทธเจาตรสวา “อานนท 

เธอไมเกยว นเปนหนเวรหนกรรมระหวางพระเทวทต 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 99

กบตถาคต” แตเหตทพระพทธเจารอดปลอดภย เพราะ 

พระองคแผเมตตาให “เมตตมพเสกะวธนา ชตะวา 

มนนโท” เปนสข เปนสข ไมมเวรตอกน เมตตามจรง 

ใหอภยคนมากๆ จะเหนขอพสจนอนแรก คอความโกรธ 

ของเราจะหายไป และขนตอมา จะสงเกตวาสตว 

เดรจฉานจะเขาใกล ขนตอมา พวกมเขยวพษทงหลาย 

เชน แมงปอง ตะขาบ ง จะกลาเขาใกล เสอกกลาเขา 

ใกล สนขจะไมกด พสจนได ใหอภยเปนทาน ใหจน 

กระทงความโกรธไมม เมตตาบารมกจะเกด

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง100

ค�าถาม ๖การนงสมาธภาวนานน จ�าเปนตองอยแตในทสงบ 

หรอเปลาครบ จงจะเกดสมาธ ถาเจรญภาวนาในททม 

คนเยอะ จะเกดสมาธหรอไมครบ

ค�าตอบพระพทธเจาโคดมทานตรสวา การพฒนาจตใหตงมน 

เปนสมาธ สามารถท�าไดในทกอรยาบถ ยน เดน นง 

นอน เปนอรยาบถใหญ กน ดม พด ฟง ฯลฯ เปน 

อรยาบถยอย ผบรรยายตอนทบวชพระ นงฉนขาว 

กบทานเจาคณโชดกทพน พอค�าไหนอรอย ทานเจาคณ 

เตอนใหก�าหนด “อรอยหนอๆ” ใหมสตรทนมนอรอย 

จะดมน�ากไมใชวาจะดมทนทเลย ตองก�าหนดเสยกอน 

“อยากดมหนอๆ” เมอจะดมกก�าหนด “ยกมอหนอๆ 

ยนมอหนอๆ แตะหนอๆ จบหนอๆ ยกหนอๆ” มสต 

ก�ากบอยทกอรยาบถ ตอนนนรสกอดอดทสด และยง 

ไดครดๆ ดวย แตท�าใหเราไดด เพราะครดๆ ไมตามใจ 

กเลสของเรา เพราะฉะนน สรปแลว ฝกไดทกอรยาบถ 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 101

ฝกทไหนกได นงโคนตนไมกได นงในทสปปายะ 

เหมาะสม ในครวกไดถามนเหมาะสม ในหองน�ากได 

บางคนเขาบรรลธรรมในขณะนงพงโองกม

ค�าถาม ๗คนทนงกรรมฐาน มองเหนกรรมของคนอน และ 

สามารถบอกวธแกไขใหผอนได แตเขาจะรเหนกรรม 

ของตนเองทจะเกดขนและหลกเลยงกรรมนนไดหรอ 

ไมครบ

ค�าตอบไมได การจะไปบอกกรรมของคนอน ตองถามกอนวา 

คนเขาศรทธาหรอไม ถาเขาไมศรทธา คนทรจรงเขา 

จะไมบอกไมสอน แตครทไมดชอบสอนไปเรอย ครดเขา 

ไมแสวงหาศษย ศษยทดตองแสวงหาคร

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง102

จะเลาเรองจรงใหฟงเรองหนง มผหญงโทรศพท 

มา “อาจารยคะ มหนมมาชอบหนหลายคน แตมอย 

คนหนงขอหนแตงงาน อาจารยชวยตดสนใหหนอย 

วาหนควรแตงดหรอไมคะ” ผบรรยายบอกวา “หนฟง 

กอนนะ พระพทธเจาโคดมทานตรสไวอยางน มนษยม 

สมบตเปนหวงผกขา ไปไหนมาไหนยาก มสามภรรยา 

เปนหวงผกขอมอ ไมอสระ มบตรธดาเปนหวงผกคอ 

หนจะเลอกผกตรงไหนกเอาทชอบๆ นะลก” ผบรรยาย 

ไมถามวาเขาตดสนใจยงไง เพราะคนทร จรงยอม 

ไมเขาไปกาวลวง ลกเรยนนน ลกเรยนน ลกท�านน ลก 

ท�าน ไมควรท�า คนทรจรงตองปลอยใหเขาเลอกดวย 

ตวเอง มนจงจะถกตอง เพราะชวตเปนของตวเอง ถา 

ใหคนอนบอก ชวตจะไปไมรอด พอแมทบอกใหลกเรยน 

นนเรยนนนนไมฉลาด และจะพาลพาลกไมฉลาดตาม 

ไปดวย

คนทรจรงเปนอยางไร ดพระพทธเจาเปนตวอยาง 

พระทดอทสดในสมยพทธกาลคอใคร เจาชายสทธตถะ 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 103

มคนเลยงมาคนหนง ตอนหลงมาบวช ชอ ฉนนะภกษ 

มอตตาเตมท ใครจะพบพระพทธเจา ตองผานพระ 

ฉนนะกอน ปากคอระราน ดาวาพระอครสาวกและ 

พระมหาเถระอยบอยๆ อตตาเยอะ เพราะถอตววาเปน 

คนเลยงมาของเจาชายสทธตถะมากอน ไมมใครสอน 

ได แมแตพระพทธเจา ในพรรษาสดทาย กอนจะเสดจ 

ดบขนธปรนพพาน พระพทธเจาเรยกพระอานนทไป 

สงความ “อานนท เมอตถาคตลวงลบไปแลว ใหหมสงฆ 

ลงพรหมทณฑแกฉนนะภกษ” พรหมทณฑ หมายถง 

ไมเขาไปพดดวย ไมตกเตอน ไมวากลาวสงสอน ไมคบหา 

สมาคม เมอพระพทธเจาปรนพพานแลว มการสงคายนา 

พระพทธศาสนาครงแรก ซงพระอานนทรวมดวย พอ 

แลวเสรจ พระอานนทจงแจงหมสงฆวา กอนพระพทธ- 

เจาจะเสดจดบขนธปรนพพาน ไดสงกบขาพเจาไววา 

ใหสงฆลงพรหมทณฑแกฉนนะภกษ หมสงฆกมมตให 

พระอานนทน�าสงฆหมหนงไปลงพรหมทณฑแกฉนนะ 

ภกษ 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง104

ครงนน พระอานนทอย ณ แควนมคธ อนเปน 

สถานทท�าปฐมสงคายนา สวนฉนนะภกษอย ณ โฆส- 

ตาราม เมองโกสมพ ครนพระอานนทเดนทางไปถง 

พระฉนนะกเขามากราบ พระอานนทพดกบพระฉนนะ 

วา “บดน สงฆไดลงพรหมทณฑแกทานแลว” เมอได 

ทราบความหมายของพรหมทณฑ พระฉนนะรองขนวา 

“โอ นหมายความวาหมสงฆไดก�าจดขาพเจาออกจาก 

หมแลวใชไหม” แลวถงกบเปนลมสลบไป เมอฟนตน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 105

ขนมา กพบตวเองอยคนเดยว ไมมใครเหลยวแล จงไป 

ทปาอสปตนมฤคทายวน แขวงเมองพาราณส ไปให 

พระมหาเถระสอนหลกธรรมให แตกไมบรรลธรรม 

จงกลบมาหาพระอานนท “ทานอานนท โปรดเมตตา 

ขาพเจาดวย โปรดสอนธรรมทท�าใหพนทกข” พระ 

อานนทสอนปฏจจสมปบาทให “เพราะเหตนม สงน 

จงม” ทบาลกลาววา อวชชาปจจะยา สงขารา (เพราะ 

อวชชาเปนปจจย สงขารจงม) สงขาราปจจะยา วญญา- 

นง (เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณจงม) เปนตน 

ทกขทงหลายลวนเกดขนจากอวชชาเปนตวแรก 

พระฉนนะน�าธรรมนไปประพฤตปฏบต ไมนานกบรรล 

อรหตตผล จากนนกกลบมาหาพระอานนท “ทาน 

อานนทโปรดเพกถอนพรหมทณฑแกขาพเจาดวย” พระ 

อานนทตอบวา “ผใดพฒนาจตจนเขาถงอรหตตผล 

แลว พรหมทณฑเปนอนถกเพกถอนโดยปรยาย” ไมม 

โทษเหลออก

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง106

ค�าถาม ๘ในฐานะทอาจารยมประสบการณทางโลกและทาง 

ธรรมสงมาก ในการปฏบตธรรม จ�าเปนหรอไมท 

ผปฏบตจะตองมหทพยตาทพย เพราะครบาอาจารย 

บอกวา รแลวจะไดอะไร ใหมงปฏบตอยางเดยว

ค�าตอบจดประสงคสงสดของการปฏบตธรรม คอการพนทกข 

การเขานพพาน แตเมอปฏบตสมถกรรมฐานจนกระทง 

จตถงความตงมนสงสด เปนฌาน จะเกดอภญญา คอ 

ความรสงสดทเปนฝายโลกยะ ถามวาดหรอไม กเปน 

สงด แตอาจท�าใหการปฏบตวปสสนาลาชา ยกตวอยาง 

ตวผบรรยายในครงทไปปฏบตธรรมกบทานเจาคณ 

โชดก หลงจากเขาฌานได กเกดตาทพย ไดเหนเทวดา 

งดงามมาก เมอไปสอบอารมณ กรายงานทานเจาคณ 

อาจารยวาไดเหนเทวดา สวยงามมาก ทานเจาคณ 

บอกวาอยาไปดเลนอย ตองก�าหนด “เหนหนอๆ” ให 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 107

หายไป สงใดทท�าใหเราตองเวยนตายเวยนเกด ทาน 

เจาคณโชดกจะเตอนเสมอวาตองก�าจดไปใหได ทกวนน 

ผ บรรยายร ตวเลยวา ในอดตเคยหลงเลนอภญญา 

ยาวนานถง ๗ ชาต เพงมาเปลยนเปนปญญาเหนแจง 

ในชาตท ๘ นเอง ทานเจาคณโชดกเปลยนให หลงมา 

ยาวนาน ไมไดท�าใหพนทกขเลย เวยนตายเวยนเกด 

ไมรจบ จนมาถงชาตนจงมองเหนทาง เหนมรรคทน�า 

สความพนทกข

เพราะฉะนน การทปฏบตธรรมแลวไมเกดอภญญา 

ไมใชเรองผดปกต มนเปนเรองประสบการณของแตละ 

บคคล สมาธขนตนเขาเรยก ขณกสมาธ ขนทสอง 

เรยกวา อปจารสมาธ สมาธระดบนน�าไปใชพฒนา 

ปญญาเหนแจงได แตบางคนทช�านาญ จะสามารถใช 

ขณกสมาธไปพฒนาปญญาเหนแจงได ไมจ�าเปนตอง 

ขนไปถงระดบฌาน แตคนทสงสมประสบการณมา 

มากหลายภพหลายชาต กสามารถใชโลกยอภญญา 

ใหเกดประโยชนได เชน พระมหาโมคคลลานะ เวลา 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง108

ทานบรรยายธรรม ทานใช ๒ อยางควบคกน คอฤทธ 

(โลกยอภญญา) และอนสาสนปาฏหารย ยงผลใหผคน 

ศรทธากนมาก สวนพระสารบตรทานใชอนสาสน- 

ปาฏหารยกบอาเทศนาปาฏหารย (รใจคน) ผคนกศรทธา 

กนมาก ผบรรยายกท�าตามแบบอยางของพระสารบตร 

ไปบรรยายทไหนกมคนเขาฟงกนมาก เพราะวาขณะ 

บรรยายธรรม ผฟงคดอะไรอยเปนเชงค�าถาม มน 

เหมอนเปนเรดารจบคลนได ถาเปนเรองทตรงกบเรอง 

ทก�าลงบรรยายอย กจะตอบกลบไปทนท คนกศรทธา 

มาก แตพระพทธเจาโคดมทานใชหมดทกอยาง ทาน 

เกงมาก

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 109

ค�าถาม ๙คนทท�าพธแกกรรมใหคนอน แกไดจรงหรอไมครบ

ค�าตอบเรองแกกรรม ผบรรยายอยากจะบอกพวกเราทเหนถก

ตามธรรม พระพทธเจาโคดมกบพระเทวทตสรางเวร 

สรางกรรม จองเวรผกพยาบาทกนมา หลายภพชาต 

ทพระองคเกดเปนพระโพธสตว กประสบเหตพยาบาท 

จากพระเทวทตเรอย ยกตวอยาง ชาตทไปเกดเปนพญา 

ชางฉททนต กถกพระเทวทตยงตาย ชาตทไปเกดเปน 

พญานาคราชจมเปยยกะ กถกพระเทวทตทเปนหมอง 

จบไปเลนกล ชาตสดทายทเกดเปนพระเวสสนดร ก 

ยงถกพระเทวทตซงเปนชชกตามไปขอลก ๒ คนอก 

พระพทธเจาทานตองบ�าเพญบารมถง ๓๐ ทศ พระ 

เทวทตกไดจองเวรมาเรอย จนกระทงพระชาตสดทาย 

ทมาตรสรเปนพระพทธเจา มาเกดเปนเจาชายสทธตถะ 

และปฏบตธรรม ๖ ป เมอตรสรแลว กยงไมพนการ 

จองเวรของพระเทวทต ครงหนงพระพทธเจาพกอยท 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง110

กฏบนยอดเขาคชฌกฏ เมอเดนลงมา พระเทวทตกลง 

กอนหนลงมาหมายใหทบพระพทธเจาใหสนพระชนม 

แตหนแตกออกกอน เปนสะเกดกระเดนมาบาดนวเทา 

ของพระพทธเจาเลอดออก หรออกครงหนง ปลอยชาง 

นาฬาครตกมนหมายใหแทงพระพทธเจา แตกไมอาจ 

ท�าอะไรทานไดเพราะทานมธรรมคมรกษา แตเรากคง 

เหนแลววาเรองจองเวรนมนแกไมได ขนาดพระพทธ- 

เจายงแกไมได หรอพระอครสาวก พระมหาโมคคลลานะ 

ฆาพอฆาแมทตาบอดดวยการทบตแลว ผลกตกเขาตาย 

หวงจะไมเลยงด หลงจากบรรลธรรมแลว กรรมตามให 

ผล โดนโจรทบตเสยนวม แตทานใชอทธฤทธประสาน

กายขนมา แลวไปเฝาพระพทธเจาเพอลาไปนพพาน

เพราะฉะนน หนเวรหนกรรมทใครเขาพดวาแกได 

มนถกของผพด แตไมถกของผร จรงเชนพระพทธะ 

หรอผบรรยาย ส�าหรบผบรรยายแลว มทางเดยว จะ 

หมดไดตองใชหนใหหมด ทานผฟงลองพสจนงายๆ ถา 

ไปกเงนมาจากธนาคาร ๑ แสนบาท ใชคนแลว ๕ หมน 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 111

อก ๕ หมนทเหลอบอกผจดการธนาคารวายกเลกกน 

ขอใหยกหนให เปนใครเขากไมยอม หนเวรหนกรรม 

กเชนเดยวกน ถาเขาไมยกให กตองชดใช เพราะฉะนน 

ทเกดมาชาตใหม โคจรมาเจอกน มายมเงนเราไปแลว 

ไมใช นนแหละ กรรมเกาของเราละ เคยไปเอาของเขา 

มาแลวไมใชเขา ตวผบรรยายเอง ครงทบวชทวดมหา- 

ธาต วนหนงเดนจงกรมอย มแมวตวหนงมาไตขา ทแรก 

คดจะเตะใหพนไป แตระลกขนไดวาตอนสงครามโลก 

เคยจบแมวโยนตนไม มนกกางเลบออก รองแงวๆ เรา 

สนกบนความทกขของแมว แมวตวนนตายไปแลว แต 

จตวญญาณของมนยงผกพยาบาท ชาตนมาเกดเปน 

แมวอก กตามมาไตขา หนเวรกรรมตองชดใช จงจะหมด 

ผบรรยายไมหน ยอมรบความจรง ใชมนไปเรอยๆ

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง112

ค�าถาม ๑๐เปนค�าถามจากครครบ ทานอาจารยบอกวา อวชชาคอ 

ความรทพวกเราร�าเรยนมาทกวนน จากการฟง คด 

อาน เขยน แลวถาเดกๆ ไมเรยน ไมท�างาน ไมมความ 

รใชประกอบอาชพเลยงกาย แลวจะใหท�าอยางไร

ค�าตอบเมอเราเกดเปนมนษย มงานใหญใหเราตองท�าอย ๒ 

งาน หนง งานทางโลก เพราะเราเกดมาเปนสมาชก 

ของสงคม ของครอบครว ของประเทศชาต เรากตอง 

ท�าความดตามทเรามความสามารถ คอใชปญญาความร 

ทเราเรยนทางโลก ท�างานใหกบโลกใหเตมท ใหดทสด 

ขณะเดยวกน เมอเราตายแลว เราตองไปเกดใหม ตวใคร 

ตวมน ดงนน เมอเรายงมชวตอย เราจงตองท�างาน 

ภายใน พฒนาศกยภาพ คอสงสมบญเอาไวใหเยอะๆ 

ฉะนน มนษยเราจงมงาน ๒ งาน  ง�นท�งโลกกตอง 

พฒนาใหสงสด ถาตราบใดเรายงตองท�างานใหกบ 

สงคม เราตองใชความรท�างาน แตขณะเดยวกน เรา 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 113

กตองท�าง�นภ�ยในเพอท�าจตของเราใหมบญมากๆ 

เพราะเราจะไปเกดในสคตภม หรอจะพนทกข หรอจะ 

เปลยนจากสภาวะปถชนเปนอรยบคคล กลวนดวยบญ 

ทงนน เพราะฉะนน ทถามมา ผบรรยายกตอบวา ตอง 

ไมทงงานทางโลกดวย แตตองบอกวาเปนอวชชา เปน 

ความหลงจรงๆ ผบรรยายกผานเรองนมา เรยนไปจน 

สงสด ยงเขาปาไปลกเลย ถาไมไดปญญาตวสดทายน 

เหนทจะไปเปนเดรจฉาน ตองขออภยทานผฟง แตมน 

เปนอยางนนจรงๆ

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง114

ค�าถาม ๑๑เวลาดฉนไหวพระสวดมนตหรอนงสมาธ จะเกดอาการ 

หาวทกครง จะวางวงกไมใช เกดจากอะไรคะ

ค�าตอบกเลสมารมนมอ�านาจเหนอใจ ตวทขดขวางการท�า 

ความด (สวดมนตหรอนงสมาธ) เขาเรยกวาม�ร จะ

ชนะมารได กตองพฒนาจตใหมก�าลงสตและปญญา 

กลาแขง ตองพฒนาศกยภาพของตนเอง โดยเฉพาะ 

พละ ๕ เปนพลงของจต ไดแก ศรทธา วรยะ สต สมาธ 

ปญญา หาตวนตองพฒนาใหมก�าลงกลาแขง และปรบ 

สมดลปญญากบศรทธาใหมก�าลงใกลๆ กน สมาธกบ 

วรยะใหมก�าลงใกลๆ กน สตใหใหญเขาไว ถาท�าได 

อยางน จะมอ�านาจเหนอมาร มารมทงหมด ๕ ตว 

หนง กเลสมาร เชน ตวทชวนใหหาว สอง ขนธมาร เชน 

นงแลวปวด เปนเหนบชา สาม อภสงขารมาร คอ จต 

ปรงแตงแลวนอนไมหลบ ส เทวปตตมาร คอ เทวดา 

เปนมารมาขดขวางไมใหเราพนไปจากกามภพ เพราะ 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 115

ทานมอ�านาจอยในกามภพ และสดทาย มจจมาร คอ 

ความตาย ถาลมหายใจไมเขาไมออก กหมดโอกาสท�า 

ความด ผบรรยายผานมาทงหาตว ดวยก�าลงของพละ ๕ 

พฒนาอย ๓๕ ป ตองท�าทกวน ใครหาวๆๆๆ เปนเพราะ 

จตแพอ�านาจของกเลสมาร ตอไปนตองพฒนาจตใหม 

ก�าลงสตกลาแขง มปญญาเหนแจง หาวเดยวมนกดบ 

ในทสดกเลกหาว

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง116

ค�าถาม ๑๒การตงสจจอธษฐานขามภพชาตเปนเรองของสญญาท 

ถกเกบบนทกไวในดวงจต เมอเหตปจจยลงตวแลวจะ 

ไดมาอยหรอปฏบตธรรม เพอสงใดสงหนงในปจจบน 

มไหมครบ 

ค�าตอบถาใครผใดพฒนาจตจนเขาถงอภญญา ๕ ได กจะรวา 

ทเราไดพบ ไดเหน ไดมาฟงน เราเคยฟงมากอนนะ 

เคยศรทธากนมากอน เคยเขาใกล เคยสนทนากนมา 

กอน ไมใชวาโคจรมาเจอกนโดยบงเอญ มนลวนมเหต 

มผล มคนหนงอยทหนองคาย วนนนอาจารยจะไป 

บรรยายทจงหวดอดรธาน ทานมานอนคอย ๑ คน พอ 

เจอกน ตางคนตางมองกน แลวกจ�ากนได เพราะทาน 

ผนนกมอภญญาตาทพยเหมอนกน จงรวาเคยเปนเพอน 

กนสมยบวชเปนฤาษทรมแมน�าคงคาโนน ผบรรยายยง 

บอกทานวา ใหไปเลยนะ ไมตองคอย เพราะผบรรยาย 

ยงมสจจะทอธษฐานไววาตองชวยเพอนใหพนจาก 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 117

อบายภม โดยการก�าจดความโลภ ความโกรธ ความ 

หลง ไมใหมอ�านาจเหนอใจใหไดเสยกอน ไมใชโพธสตว 

หรอก แตเปนสจจะทอธษฐานไว จงตองท�าใหได

ค�าถาม ๑๓พอพดถงค�าวา “โพธสตว” เมอคนไดดรายการ เรองจรง 

ผานจอ เกยวกบลามะหนมทเขาเคยไปท�าเรองราวเมอ 

หลายปกอน ทนงวปสสนาอยในปา และไมทานอาหาร 

เขาไปสมภาษณมา บอกวา เขาอาจจะเปนพระโพธสตว 

หรอเปนพระสมมาสมพทธเจา ทานอาจารยคดวาเปน 

ไปไดจรงหรอไมคะ

ค�าตอบค�าวา “อาจจะ” ไมมในพทธศาสนา เพราะทกอยาง 

มเหตมผล ค�าวา “อาจจะ” นนไมใช ผทรจรงไมมค�าวา 

“อาจจะ” หรอ “บงเอญ” หรอ “นาจะเปน” ทกอยาง 

ตองมเหตมผลทงนน ทน ใครด�ารงเพศเปนโพธสตว 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง118

หรอเปนพทธสาวก ดไดจากพฤตกรรมของคนผนน 

ลกษณะของพระโพธสตวกดอยางพระเจาอยหวของเรา 

ใหและชวยเหลอทกอยาง นคอลกษณะของพระโพธ 

สตว แตถาปฏบตเพอหวงน�าตนพนทกข อนนนเปนพทธ 

สาวก

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 119

โพธสตวในสมยเราน กมเชน ครบาบญชม ทาน 

เคยลาพทธภมแลวถง ๓ ครง คอไมมงเปนพระพทธเจา 

แลว แตพระอนทรองคน (คอ มฆมาณพทเปนโสดาบน) 

ไมยอมใหลา เพราะพระพทธเจาองคกอนพยากรณไว 

แลววาทานจะตองเปนพระพทธเจาในอนาคตแนนอน  

แบบนเรยกวา นยตโพธสตว แตถาโพธสตวองคใด 

เหนอยหนายการบ�าเพญบารมอนยาวนานเพอจะเปน 

พระพทธเจา กลาพทธภมไป เรยกวา อนยตโพธสตว 

โพธสตวทลาพทธภมจะมลาภสกการะบรวารมาก 

ฉะนน เราจะเหนวา อนยตโพธสตวสามารถท�าอะไรได 

ใหญโตมโหฬาร เชน สรางวด ดอยางวดทาซงทจงหวด 

อทยธาน วดบานเดนทแมแตงในจงหวดเชยงใหม 

พระสายพทธสาวกท�าไมได 

ก า ร พ ฒ น า ศ ก ย ภ า พ ต น เ อ ง120

ค�าถาม ๑๔ในประเทศไทย นอกจากครบาบญชมและพระเจาอยหว 

แลว ยงมโพธสตวองคไหนอกคะ ทถามค�าถามนเพราะ 

อยากทราบวา ในโลกปจจบนทวนวายมากๆ กบวกฤต 

ตางๆ ทพบกนอย ยงมบคคลแบบนจรงหรอไมคะ ไมได 

อยากเปนพระโพธสตว แตอยากศกษาเพอเปนแรง 

บนดาลใจวา มนท�าไดจรง และเปนเรองจรงคะ

ค�าตอบมจรง ท�าไดจรง นอกจากครบาบญชมและในหลวงแลว 

กยงมอย ทจงหวดพะเยา แตอยาไปเอยชอทานเลย 

ผบรรยายกศรทธาทาน มครงหนง ทานเลาวา พระ 

สงฆตหวทานแตก เลอดไหล ทานเปนเจาอาวาส ทาน 

สงพระลกวดทกรป หามไปตอบโตพระทมาตหวทาน 

เพราะทานตองการบ�าเพญบารม หลวงปตอทมรณภาพ 

ไปแลว กเปนโพธสตว อกองคเคยอยทปาภพาน เสยชวต 

ไปแลว ทานบรรลธรรมแตไมสอนคน หรอในอดต ใน 

แผนดนไทยกมพระยาลไท เจากรงศรสชนาลย พระเจา 

ด ร . ส น อ ง   ว ร อ ไ ร 121

อยหวรชกาลท ๓ กใช ทานท�าอะไรแลวอธษฐานขอ 

เปนพระพทธเจาทกๆ ครง ครบาศรวชยกเปนโพธสตว 

เดนชดมาก ชวตทานทรหดสมบกสมบน

ถาใครอยากเปนโพธสตวตองท�าอยางน อนดบแรก 

สรางมหาทาน เชน เลยงพระทงวดเปนเวลา ๗ วน พอ 

ครบวนท ๗ แลวอธษฐานขอใหเปนพระพทธเจาในกาล 

ขางหนา จากนนตองด�าเนนชวตตามแบบโพธสตว คอ 

ใหทกอยาง ชวยทกอยาง ทนตอความอดอยาก ความ 

ล�าบากตรากตร�า เจรญบารมใหครบ ๓๐ ทศ

รายนามผรวมศรทธาพมพ

หนงสอการพฒนาศกยภาพตนเอง

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๑ คณวรรณภา คงสวสดศกด ๔๕,๒๐๐

๒ คณสรการย วบลศกด ๔๐,๐๐๐

๓ คณอจฉรยา แสงงาม ๓๐,๐๐๐

๔ คณปรชา ลมจว ๑๓,๐๐๐

๕ คณคเชนทร การณรงษวงศ ๑๒,๔๒๐

๖ คณสมชาย สงเดน ๑๐,๐๐๐

๗ รานวาสนาเบเกอร ๘,๔๐๐

๘ คณจรย หนแกว ๗,๒๐๐

๙ คณสมนา ไผเขมศรมงคล ๖,๒๕๐

๑๐ คณวรานนท เกยรตพานช ๕,๐๐๐

๑๑ คณเรวตร-คณวลยา แสงนล และครอบครว ๕,๐๐๐

๑๒ คณปรยา ภวพานช ๔,๓๐๐

๑๓ คณนรนทร-คณธรประภา เศวตประวชกล ๔,๐๐๐

๑๔ คณพรณ จตรยงยน ๔,๐๐๐

๑๕ คณปราณ เมฆวมล และอาจารยจนดา มาสมบรณ ๓,๗๒๐

๑๖ คณอโยธย งดงาม และครอบครว ๓,๕๐๐

๑๗ สหกรณเครดตยเนยน ทายาง ๓,๕๐๐

๑๘ พญ.วมล ชนกลกจนวฒน ๒,๓๒๐

๑๙ คณรงสต-คณอญชนา อดมผล ๒,๐๐๐

๒๐ คณปญญา ๒,๐๐๐

๒๑ ผไมประสงคออกนาม ๒,๐๐๐

๒๒ คณณรงคฤทธ อปถมภ และครอบครว ๒,๐๐๐

๒๓ คณนรนทร-คณธรประภา เศวตประวชกล ๒,๐๐๐

๒๔ คณพรณ จตรยงยน ๒,๐๐๐

๒๕ คณอ�าพล ๒,๐๐๐

๒๖ คณวรญญา แวงสวสด ๒,๐๐๐

๒๗ คณพวงทพย นลประดบแกว ๒,๐๐๐

๒๘ คณเลก ดสอน ๒,๐๐๐

๒๙ รานนานภณฑปากน�า, ศนยกวดวชาและศลปะสถาปตย tutor-one

๒,๐๐๐

๓๐ คณโชคชย วลาวลย และครอบครว ๒,๐๐๐

๓๑ คณวลยทพย ปตจอมวงศ และกลยาณมตร อ.ตะพานหน ๒,๐๐๐

๓๒ คณรงสต-คณอญชนา อดมผล ๒๐๐๐

๓๓ คณองกร-คณสรกร ภาวสทธไพศฐ ๑,๑๘๐

๓๔ คณทววฒน เรองทวทรพย ๑,๐๐๐

๓๕ คณปาณสรา บนนาด ๑,๐๐๐

๓๖ คณศรพร วสวราภรณ ๑,๐๐๐

๓๗ พ.ญ.วมล ชนกลนจนวฒน ๑,๐๐๐

๓๘ คณรงสมา คงเพง ๑,๐๐๐

๓๙ คณอทยวรรณ ขนเจรญ ๑,๐๐๐

๔๐ จ.ส.อ.สรพล เรองโกษา ๑,๐๐๐

๔๑ คณกลยา ชาตะเมธกล และครอบครว ๑,๐๐๐

๔๒ คณศรณยชย จองวจตรกล ๑,๐๐๐

๔๓ คณณรงคฤทธ-คณรชดา-ด.ช.นวพรรษ อปถมภ ๑,๐๐๐

๔๔ คณอ�านวย ลมปสต และครอบครว ๑,๐๐๐

๔๕ คณสมหมาย เตมประสทธศกด ๑,๐๐๐

๔๖ คณศรชย ลอกตไกร ๑,๐๐๐

๔๗ พ.ต.อ.รณรงค วมกตานนท ๙๘๐

๔๘ คณจไรรตน จงออน ๙๐๐

๔๙ คณฐตชล บรณะบญญต ๘๒๐

๕๐ คณอมรรตน เปรองบญ ๗๒๐

๕๑ ผอ.นกร เสารฝน ๗๐๐

๕๒ พ.ต.ต.เดชชาภากร หรญวฒน ๗๐๐

๕๓ คณกรรณการ ยงนอย ๖๐๐

๕๔ คณสมชาย ตงประสทธโชค ๕๑๐

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๕๕ คณชมพนท มตรสงเคราะห ๕๐๐

๕๖ คณปราณ ฉตรสมพร ๕๐๐

๕๗ คณบรรหาร ๕๐๐

๕๘ คณสมาณ เลศวฒวงศา และครอบครว ๕๐๐

๕๙ ดร.อนนต ภาวสทธไพศฐ ๕๐๐

๖๐ คณศรลกษณ รตนเกยรต ๕๐๐

๖๑ คณวรรณรตน จนพรกล และด.ช.ปรมย ทรพยม ๕๐๐

๖๒ ดร.อนนต ภาวสทธไพศฐ ๕๐๐

๖๓ คณลกขณา อธกจ ๕๐๐

๖๔ คณสวรรณา ชนก�าธรวงศ ๕๐๐

๖๕ คณปญยวาร ๕๐๐

๖๖ คณอรตน คลงทอง ๕๐๐

๖๗ คณวรรธนวรรณ แกวเภตรา ๕๐๐

๖๘ คณจณณ ศรบญศรทธา ๕๐๐

๖๙ อ.ศศเพญ วมกตานนท ๕๐๐

๗๐ คณช ประยงค ๕๐๐

๗๑ คณจดาภา (พจนทร) ๕๐๐

๗๒ คณสชาดา มกเตยร ๕๐๐

๗๓ คณวรญญาภทร ปญญา ๕๐๐

๗๔ คณจนตนาการย กงวารธรรม ๔๕๐

๗๕ คณวรษฐพร กลงวจตร ๔๐๐

๗๖ คณสวชา พลเกษ ๓๖๐

๗๗ คณรตนา สนธรภาพ ๓๖๐

๗๘ คณปราโมทย ศลษฏอรรถกร ๖๐๐

๗๙ คณวรษฐพร กลงวจตร ๔๐๐

๘๐ คณอทยวรรณ บญเจรญ ๓๑๐

๘๑ พระชยพร จนทว�โส ๓๐๐

๘๒ คณพชรา ธรรมลขตชย ๓๐๐

๘๓ คณพรศกดชย ดาศร ๓๐๐

๘๔ คณอกฤษฎ-คณเขษมศกด อายตวงษ ๓๐๐

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๘๕ คณเบญจนช รตนมณ ๓๐๐

๘๖ คณศรรตนา-คณวรรณกร ออนรอด และคณหทยา ยกยง ๓๐๐

๘๗ พ.ต.ท.ศกดา ทองพทกษ ๓๐๐

๘๘ พ.ต.ท.หญงประณต เพงระนย ๓๐๐

๘๙ อมงกรการชาง อ.ฝาง จ.เชยงใหม ๓๐๐

๙๐ คณนนทกร สกกะพลางกร ๓๐๐

๙๑ คณวาสน สกกะพลางกร ๓๐๐

๙๒ ด.ญ.ปวณกร สกกะพลางกร ๓๐๐

๙๓ คณสวทย แซจว ๒๘๐

๙๔ คณทค�าพา พรหมวโร ๒๖๐

๙๕ คณวาทน สธนการ ๒๕๐

๙๖ คณสมชาย ตงประสทธโชค ๒๕๐

๙๗ คณธระ ชนสทธ ๒๔๐

๙๘ คณฉลองชย-คณวรรณกร คงบนเทง ๒๑๐

๙๙ คณอษา สงางาม ๒๐๐

๑๐๐ คณทอ-คณสนนทา แหลมไพศาล ๒๐๐

๑๐๑ ร.ต.ท.หญง วรษฐพร กลงวจตร ๒๐๐

๑๐๒ คณสรฟพค อภมาหาสมทร ๒๐๐

๑๐๓ พระภกษนรนาม ๒๐๐

๑๐๔ คณมาลวรรณ บญวงศ ๒๐๐

๑๐๕ คณธระ ชนสทธ ๒๐๐

๑๐๖ คณทอ-คณสนนทา แหลมไพศาล ๒๐๐

๑๐๗ คณจารวฒน วเศษสงวน ๒๐๐

๑๐๘ คณชชวาล-คณสดาทพย ชยประภา ๒๐๐

๑๐๙ คณมานะ นาวน ๒๐๐

๑๑๐ คณวสมนธ วงศรรตนพร ๒๐๐

๑๑๑ คณกรชาล-คณบหลน กวนภมเสถยร ๑๖๐

๑๑๒ คณวชย ตนตนกลชย ๑๖๐

๑๑๓ คณสทธชย-คณประภาภรณ ปญควจณาณ ๑๕๐

๑๑๔ คณเสาวลกษณ เพยงอภชาต ๑๕๐

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๑๑๕ คณมาเชง ภกดรตนมตร ๑๔๐

๑๑๖ คณพลรตน จนทรเทพ ๑๔๐

๑๑๗ คณจนนภา ชนะภย ๑๔๐

๑๑๘ คณศภโชค ประธาน ๑๔๐

๑๑๙ คณกลนษฐ สทวปราโมธานนท ๑๔๐

๑๒๐ คณสพตรา กลนระคนธ ๑๓๐

๑๒๑ คณสศธร สรอยสงห ๑๒๐

๑๒๒ คณภคกรณ รจาธนนนท ๑๒๐

๑๒๓ คณดนย รตนรอด ๑๒๐

๑๒๔ คณสจตรา กอศกดวฒนา ๑๒๐

๑๒๕ คณมานะ นาวน ๑๒๐

๑๒๖ คณธนภต วฒพงศ ๑๒๐

๑๒๗ คณประกต เลงอดมลาภ ๑๒๐

๑๒๘ พ.ต.อ.บญเสรม-คณยพด ศรชมภ ๑๒๐

๑๒๙ คณพชรนทร ผองแผว ๑๒๐

๑๓๐ คณนพรตน ชนเกษม ๑๑๐

๑๓๑ ด.ญ.เวธกา สขแสนไกรศร ๑๑๐

๑๓๒ คณนช ๑๑๐

๑๓๓ คณศรพร เนตรงามวงศ ๑๑๐

๑๓๔ คณสทธน ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๓๕ อ.อาร ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๓๖ ด.ญ.นภสวรรณ ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๓๗ คณปรดา เลงอดมลาภ ๑๐๐

๑๓๘ คณศนชา ดษฎวโรจน ๑๐๐

๑๓๙ คณสธน ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๔๐ อ.อาร ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๔๑ ด.ญ.นภสวรรณ ภาวสทธไพศฐ ๑๐๐

๑๔๒ นต.ชชชย ทองชน ๑๐๐

๑๔๓ คณนทรภทร ปาลกะวงศ ณ อยธยา ๑๐๐

๑๔๔ คณศรวรรณ ชวาลา ๑๐๐

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๑๔๕ คณชญานศ แกวกระจาย ๑๐๐

๑๔๖ คณฤทธวงศ สาลทอง ๑๐๐

๑๔๗ คณอ�านาจ สมบรณทรพย ๑๐๐

๑๔๘ คณแกวใจ สจจกล ๑๐๐

๑๔๙ คณวเนตร เลศวระศรกล ๑๐๐

๑๕๐ คณมยร ทองใบ ๑๐๐

๑๕๑ คณอาทตยา เออชยกล ๑๐๐

๑๕๒ คณวชย ตนตนกลชย ๑๐๐

๑๕๓ คณดรณ ด�าด และครอบครว ๑๐๐

๑๕๔ คณอ�านาจ ปลอดโปรง ๑๐๐

๑๕๕ คณพระศกดชย ดาศร ๑๐๐

๑๕๖ คณชานยา ธรรมสงวาลย ๑๐๐

๑๕๗ คณธนญชรนฎฐ โชตวรวงศ ๑๐๐

๑๕๘ คณมาลรตน โสดานล ๑๐๐

๑๕๙ คณวชย สมโอชา ๑๐๐

๑๖๐ พ.ต.อ.บญเสรม ศรชมภ และครอบครว ๑๐๐

๑๖๑ คณอษา สงางาม ๑๐๐

๑๖๒ คณนยรตน ทวนนททรพย ๑๐๐

๑๖๓ คณสทธชย ปญควจณาณ ๑๐๐

๑๖๔ พ.ต.อ.กตตพงษ วเศษสงวน ๑๐๐

๑๖๕ คณพวงทพย ไตรตงวงศ ๑๐๐

๑๖๖ คณกฤษดา ดดพณ ๑๐๐

๑๖๗ คณชชชย ทองชน ๑๐๐

๑๖๘ คณอษา สงางาม ๘๐

๑๖๙ คณมณทรา เกษมกรกจ ๘๐

๑๗๐ อ.จนทรา ทองเคยน ๗๐

๑๗๑ คณอรตน คลงทอง ๖๐

๑๗๒ คณนภาพร ชยสวสด ๖๐

๑๗๓ คณนภางค ตกปากเกรด ๖๐

๑๗๔ คณพรทพย พฒสข ๖๐

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน

๑๗๕ คณปราโมทย จงสถตยถาวร ๖๐

๑๗๖ คณกรเอก ขจรกรสร ๖๐

๑๗๗ คณวรรตน ชยสวสด ๖๐

๑๗๘ คณขาเชง ภกดรตนวตร ๖๐

๑๗๙ คณวรรตน ชยสวสด ๕๐

๑๘๐ คณสนย แซโอว ๕๐

๑๘๑ คณเสร จกษา ๕๐

๑๘๒ คณขวญ ภาคยทธ ๕๐

๑๘๓ คณปราณ มหาร�าลก ๕๐

๑๘๔ คณวชย ตนตนกลชย ๕๐

๑๘๕ คณแกวใจ สจจกล ๕๐

๑๘๖ คณธญพร ภบงบอน ๔๐

๑๘๗ คณปญญา ศรพรมมา ๔๐

๑๘๘ คณอ�านาจ สมบรณทรพย ๔๐

๑๘๙ คณสงวน วเท ๔๐

๑๙๐ คณทศพล ธรรมศรมงคล ๔๐

๑๙๑ คณสพศ เปรมมาก ๓๐

๑๙๒ คณสนต พรหมบตร ๓๐

๑๙๓ คณนภาพร นกแกว ๓๐

๑๙๔ คณเสงยม ประคองสข ๓๐

๑๙๕ คณทศพล ธรรมศรมงคล ๒๐

๑๙๖ คณสนย แสงสรยรงส ๒๐

๑๙๗ คณยพน แกวกนเนตร ๒๐

๑๙๘ ด.ญ.นงนภส ภาวสทธไพศฐ ๒๐

๑๙๙ คณวรลกษณ อรามประยร ๒๐

๒๐๐ คณเกยรตสน ลมบตร ๒๐

๒๐๑ ด.ญ.นงนภส ภาวสทธไพศฐ ๒๐

๒๐๒ คณขนต ลมสมมาภรณ ๒๐

๒๐๓ คณเพมพงศ-ด.ช.เอกสหส ธนพพฒนสจจา ๒๐

รวมศรทธ�ทงสน ๒๘๓,๗๒๐ บ�ท

ลำ�ดบ ชอ-สกล จำ�นวนเงน