1

ก.07-226

จลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ฉบบท 2 ปท 22 มนาคม - เมษายน พ.ศ. 2560 ISSN - 1685-7771

มะเกยง พชอนรกษ อพ.สธ.

2

ถอยแถลง 2

แนะน�าโรงเรยนสมาชกฯ 2

ขาวสมาชกฯ 3 - 4

ฐานทรพยากรทองถน 5

Plants In Focus 6

สรรหามาฝาก 7

บทความจากผทรงคณวฒ 8-9

ETC etera 10-11

นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก 12-13

องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน 14

คยสบายๆ กบทปรกษา 15

พฤกษาวรรณศลป 16

โรงเรยนกฬาองคการบรหารสวนจงหวดแพร (พฒนาประชาอปถมภ)

สงกด องคการบรหารสวนจงหวดแพร ทตง 368 หม 2 ต�าบลทงแคว อ�าเภอหนอง

มวงไข จงหวดแพร 54170

ผบรหาร นายกองธรรม นวเลศเมธ ผอ�านวยการสถานศกษา

นางสาวปวณา ใจกระเสน รองผอ�านวยการสถานศกษาฝายวชาการ

ผประสานงาน นางสาวปรยานช ฮวนสกล

ครและบคลากร 36 คน นกเรยน 420 คน

ขอคดเหนเกยวกบงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

โรงเรยนกฬาองคการบรหารสวนจงหวดแพร (พฒนาประชาอปถมภ) เดมชอโรงเรยน

พฒนาประชาอปถมภ ไดรบหนงสอตอบรบสมาชก “สวนพฤกษศาสตรโรงเรยน”

หมายเลขสมาชก 7-54170-001

นบตงแตโรงเรยนไดด�าเนนกจกรรมตามงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

โรงเรยนมความสะอาด รมรน นาอย ครมสอทจบตองไดใกลตว ในการบรณาการการเรยน

การสอน สงผลใหนกเรยนไปกลบและนกเรยนประจ�าหอพก เหนคณคาทรพยากรในโรงเรยน สงเกตไดจากการท�าความสะอาด

เขตรบผดชอบทกๆ เชา โดยทไมตองมครควบคมดแล โรงเรยนและชมชนใกลชดกนผานกจกรรมตางๆ เชน การปลกตนไม

การเชญวทยากรในชมชนมาใหความรภมปญญาทองถน ครและนกเรยนไดมโอกาสแลกเปลยนความรกบเพอนสมาชกงานสวน

พฤกษศาสตรโรงเรยนในการแขงขนทกษะทางวชาการ การสอนแบบโครงงานตามโครงการหนงหองเรยนหนงโครงงานและ

การประชมตางๆ ไดตอนรบคณะศกษาดงานจากหนวยงานตางๆ ฝกใหนกเรยนน�าเสนอผลงานตอสาธารณชน

คณะศกษาดงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

กจกรรมปลกตนไมในโรงเรยน

นกเรยนศกษาพรรณไมในโรงเรยน นกเรยนท�าผงพรรณไมในโรงเรยน

โรงเรยนกฬาองคการบรหารสวนจงหวดแพร (พฒนาประชาอปถมภ)

สวสดปใหมไทย (วนสงกรานตประจ�าป

2560) กบสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนทกทาน

นะคะ ตองขออภยทจลสารฉบบนออกลาชาไปบาง

เนองจากมขอตดขดเลกนอย และมการปรบเปลยน

บาง แตเนอหาภายในยงคงมความหลากหลายและม

สาระนารเชนเคยนะคะ

ทางกอง บก. หวงวาสมาชกทกทานจะได

รบขอมลขาวสาร และสาระนารจากจลสารฯ ใหได

มากทสด จงอยากใหสมาชกทสนใจสงบทความหรอ

เรองนารนาศกษามารวมลงในจลสารของเรา ผสนใจ

สงขอมลมาไดตามทอยในหนา 16 ของจลสารสวน

พฤกษศาสตรโรงเรยน นะคะ แลวพบกนใหมฉบบ

หนา สวสดคะ

3

เยยมกลมโรงเรยนสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

เมอวนท 7 – 8 มนาคม 2560 โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารสมเดจพระเทพรตนราชส

ดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) ไดจดการเยยมกลมโรงเรยนสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ซงเปนโรงเรยนเปาหมายใน

การพจารณาเยยมเยยน ใหคะแนน ป 2560 พนทภาคเหนอตอนบน มสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนเขารวมจ�านวน 10

โรงเรยน จ�านวน 70 คน

ภาพท 1 คณะทปรกษาประสานงาน อพ.สธ.กลาวเปดการ

ประชมและชแจงเกณฑการประเมน

ภาพท 2 โรงเรยนสมาชกน�าเสนอผลการด�าเนนงานดาน

การบรหารและการจดการ

ภาพท 3 โรงเรยนสมาชกน�าเสนอผลการ ด�าเนนงานดานการ

บรหารและการจดการ

ภาพท 4 โรงเรยนสมาชกน�าเสนอผลการด�าเนนงานดาน

การด�าเนนงาน

ภาพท 5 - 6 คณะทปรกษาประสานงาน อพ.สธ.ใหขอเสนอแนะเพมเตม

4

การฝกอบรมปฏบตการงานสวนพฤกษศาสตร

โรงเรยน รนท 12/2560เมอวนท 27 – 30 มนาคม 2560 โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ (อพ.สธ.) รวมกบมหาวทยาลย

อบลราชธาน ไดจดฝกอบรมปฏบตการงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน (หลกสตร 5 องคประกอบ) ใหกบโรงเรยนสมาชก

สวนพฤกษศาสตรโรงเรยน กลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ไดแก จงหวดอบลราชธาน อ�านาจเจรญ ยโสธร

ศรสะเกษ บรรมย โรงเรยนต�ารวจตระเวนชายแดน สงกดกองก�ากบการต�ารวจตระเวนชายแดนท 22 ณ หองประชมศรเมอง

ใหม ส�านกงานอธการบด การฝกอบรมมวตถประสงคเพอสรางความร ความเขาใจในแนวทางการด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตร

โรงเรยน โดยกจกรรมทงภาคบรรยายและภาคปฏบตรวมทงการน�าเสนอ

การฝกอบรมครงน ไดรบเกยรตจาก ผศ.ดร.อนทรา ซาฮร รองอธการบดฝายวจยและพนธกจสงคม มหาวทยาลย

อบลราชธาน เปนประธานเปดการฝกอบรม มผเขารบการฝกอบรม จ�านวน 36 โรงเรยน จ�านวน 120 คน (ผบรหาร 12 คน

ครและบคลากรทางการศกษา 108 คน)

วทยากรบรรยายใหแนวทางการด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

ผเขารบการฝกอบรมท�าปฏบตการ

ผเขารบการฝกอบรมน�าเสนอแตละปฏบตการ พรอมทงวทยากรใหขอเสนอแนะ

5

ฐานทรพยากรทองถน

เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย

piyarat@rspg.org

ภมปญญาไทย: ส�าหรบเดก

เครองส�าอางส�าหรบเดก

เดกนอยคงไมจ�าเปนตองเสรมสวย เพราะนารกโดยธรรมชาตอยแลว แตคณพอคณแมกยงอยากใหลกดด เชน ผวด

ควโกง ผมดกด�า ฯลฯ ภมปญญาในการใชพรรณไมตาง ๆ มาเสรมและบ�ารง ไดแก อญชน มชอสามญวา butterfly pea

มชอทางวทยาศาสตรคอ Clitoria ternatea L. จดอยในวงศ Fabaceae ซงเปนวงศของถวในกลมถวฝกเมลดกลม นยมน�า

กลบดอกมาบดขยใหมน�าสน�าเงนอมมวงออกมาแลวทาควเดกอายหนงเดอนขนไปจนถงสามเดอน (ทารก) ทาทงไวสกพกให

แหงตดไปกบควแลวคอยลางออก ท�าตดตอกนสองสามวนตออาทตย แลวคอยท�าใหมถาควยงไมขน อยางไรกตามใหคอยระวง

ผวเดกวาแพหรอไม เชน มผนคน ตองรบลางออกทนท มหลกฐานทางวทยาศาสตรในงานวจยทสนบสนนวา สารสกดเอทานอล

จากดอกอญชนมฤทธยบยงเอนไซม 5α-reductase ซงเปนเอนไซมทยบยงการเจรญของเสนขน และมฤทธกระตนการงอกของ

เสนขนของหนแรท นอกจากน สารสกดเมทานอลจากดอกอญชนยงมฤทธกระตนการท�างานของเอนไซม tyrosinase ซงเปน

เอนไซมทเกยวของกบกระบวนการสรางเซลลเมดสเมลานน และกระตนการเพมจ�านวนของเซลล melanocyte เมอท�าการ

ทดสอบในหลอดทดลอง

พรรณไมอกชนดหนงส�าหรบบ�ารงผมทารกใหดกด�าคอแตงโม มชอสามญวา watermelon มชอวทยาศาสตรคอ

Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai จดอยในวงศแตง (CUCURBITACEAE) โดยน�าเฉพาะสวนทตดกบเปลอก

สขาว ๆ อาจมเนอตดอยนดหนอยกไมเปนปญหาแตอยางใด ขยทากบผมใหถงหนงศรษะทารก ระวงอยาขยแรงมาก อาจท�าให

หนงศรษะระคายเคองได ท�าลกษณะนกอนอาบน�าสองสามครงตอสปดาห สกเดอนถงสองเดอน แลวเวนระยะ จนกวาจะเหน

ผล เชนเดยวกนจากงานวจยทวไปพบวาแตงโมมประโยชนมากทงในเรองของแรธาตและวตามนตาง ๆ จงเปนไปไดวาเมอใชกบ

เดกทารกจงเหนผลไดด และไมมขอเสยใด ๆ เลยทจะลองด คณพอคณแมรบประทานเนอ และใชเปลอกมาทา (ละเลง) ศรษะ

ลก อรอยและสนกทงครอบครว

เอกสารอางองและภาพ

1. http://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/226

2. http://greenerald.blogspot.com/2013/03/butterfly-pea.html

3. https://medthai.com

6

เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย

พรรณไมวงศตนเปด APOCYNACEAE มกมกลนหอม บางชนดหอมจนกลายเปนเหมนกม แตดงเดมในสกลของโมก

นนเปนทนยมปลกตามบานเนองจากเปนพรรณไมทหอมนาประทบใจ โมกสวนใหญทปลกกนตามบานมดอกสขาวเลก ๆ นารก

แตในสกลของโมกนนจรง ๆ มหลายส เชน สแดง สเหลอง อกดวย ส�าหรบโมกแดงนนก�าลงเปนทนยมเนองจากมสรรพคณท

เปนสมนไพรและมสแดงแปลกตา แตกลนอาจแลวแตคนชอบ เพราะไมไดหอมเหมอนดอกสขาว แตจะมกลนอมเปรยวเลกนอย

โมกแดง ชอวทยาศาสตร Wrightia dubia (Sims) Spreng. มชอทองถนหลายชอ เชน โมกมน (นครราชสมา), ม มก

(ตรง),โมกปา (จนทบร), มกมน (ภเกต), โมกราตร ลกษณะของโมกแดง โดยทวไปทเหนไดชดคอมดอกสแดงอมสมอมชมพทเปน

ดอกยอยอยเปนชอ ๆ การออกดอกจะเปนชอหอยลงมายาวไมเกน 5 เซนตเมตร ดอกโมกแดงนนจะออกตามซอกใบ บานตอน

กลางคน จดเปนโมกดอกใหญกวาโมกขาวและกลบแขงกวา บางคนจงเรยกเปนดอกจ�าปน มกลนหอมตอนกลางคน บานไดวน

เดยวแลวรวง ออกดอกตลอดป กลบดอกม 5 กลบ สแดงอมสมอมชมพ มปลายกลบแหลม ขอบกลบมลกษณะทบดเบยว โคน

กลบดอกเชอมตดกนเปนหลอดสน ๆ และมสเขมกวา สวนกลบเลยงดอกเปนสเขยว ม 5 กลบ โคนเชอมตดกน ดอกมเกสรเพศ

ผ 5 กานอยภายในดอก ดอกเมอบานจะมขนาดกวางประมาณไมเกน 4 เซนตเมตร โมกแดงมผลเปนฝกยาว โคนฝกตดกนเปน

ค ฝกมลกษณะคอนขางกลม มขนาดกวางประมาณ 5 มลลเมตรและยาวไมเกน 1 ฟต เมอฝกแหงจะแตกออก ภายในมเมลด

จ�านวนมาก เมลดเปนเสน มขนสขาวเปนพทปลายตดอยปลวไปตามลมกระจายพนธไดด

โมกแดงเปนไมพมทตดแตงได โดยปกตถาปลกตามบานกคงไมปลอยใหสงเกนสองสามเมตร เปลอกตนเปนสน�าตาล

ซงมเปลอกและเนอไมใชน�ามาผสมปรงเปนยาชวยระบบหมนเวยนเสนโลหตฝอยในรางกาย โดยจะน�ามาตมกบน�าดมโดยใช

ปรมาณของเปลอกเทากบเนอไม

โมกแดงสามารถขยายพนธดวยวธการเพาะเมลด และการตอนกง ตลอดจนการแยกหนอทแตกจากรากได สามารถ

เจรญเตบโตไดดในดนรวนซยทระบายน�าด ชอบอากาศรอนชน มแสงแดดร�าไร

ในสวนใบนนเปนใบเดยวเรยงตรงขามกน มลกษณะเปนรปรแกมรปขอบขนาน ปลายใบแหลมเปนตง โคนใบสอบถง

มน สวนขอบใบเรยบ ใบมขนาดกวางประมาณ 5 เซนตเมตรและยาวประมาณไมเกน 25 เซนตเมตร ผวใบมนเปนสเขยวเขม

เรยบ ดานลางของแผนใบมขน

โมกแดงเปนพรรณไมปา เดมมเขตการกระจายพนธในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทวไป เดมพบไดตามปาผลดใบหรอ

ปาดงดบ และถกน�าออกมาปลกเปนไมประดบทมสรรพคณทางสมนไพร จดเปนพรรณไมหายากทควรคาแกการอนรกษและ

ปลกเพมใหแพรหลายตอไป

เอกสารอางอง

1.http://www.thairath.co.th/content/450299

2.http://www.qsbg.org/Database/Botanic_Book%20full%20option/search_detail. asp?botanic_id=1240

โมกแดง

7

สวสดคะเพอนๆสมาชก ฉบบนเรามารจกผกใบสเขยวเขมชนดหนง ทมสารอาหารมากมายครบถวน ไมวาจะเปนแคลเซยม ฟอสฟอรส โพแทสเซยม เหลก วตามนเอ วตามนบ 1 บ 2 บ 3 บ 6 วตามนซ ลวนสรางคณประโยชนใหแกรางกาย และยงมสารลทน ซงท าหนาทเปนสารตานอนมลอสระ สามารถปองกนการถกท าลายของเซลลรบภาพหรอจอประสาทตาได มสารกลมแคโรทนอยด คอ นโอแซนทน (Neoxanthin) ทกระตนเซลลมะเรงอณฑะใหท าลายตวเอง หยดการแบงตวของเซลลมะเรงอณฑะ แตขอเสยของปวยเลงคอมกรดออกซาลกสงท าใหเปนตวขดขวางการดดซมของธาตเหลกและโฟเลต ยงมผลท าใหเกดโรคนวไดดวย วธการแกไขกคอ การรบประทานผกปวยเลงรวมกบผกผลไมอนๆทมวตามนซสง เชน ฝรง มะเขอเทศ เปนตน เพอใหรางกายดดซมธาตเหลกจากปวยเลงไดดขน หรออกทางแกหนงกคอการลวกผกในน าเดอดกอนน ามาปรงอาหาร เพราะความรอนจะชวยท าลายกรดออกซาลกไดถง 80% เพยงเทานคณกจะสามารถรบประทาน ปวยเลงไดอยางปลอดภยแลวคะ และฉบบนสรรหามาฝากขอน า “ไกมวนปวยเลง” มาฝากสมาชกคะ สวนผสม

1. อกไก 3 ชน2. ปวยเลง 250 กรม3. เชดดาชส 2 แผน4. รคอตตาชส 2 ชอนโตะ (ไมตองใสกได แตขอใหใสเชดดาชส เพมแทน)5. เกลอและพรกไทย6. น ามนมะกอก 1 ชอนโตะ

วธท ำ 1. ลางปวยเลงใหสะอาดแลวเดดเปนใบๆ น าไปลวกในน าเดอด ลวกพอนม น ามาแชในน าเยนสกพก จากนนบบน าใบปวยเลงแลวน ามาสบใหพอละเอยด ใสลงในชาม 2. เรมผสมไส โดยหนเชดดาชสเปนชนเลกๆ และรคอตตาชสผสมในชามปวยเลงใหเขากนแลวพกไว 3. ลางอกไกใหสะอาด ซบน าออกใหหมด ใครชอบหนงไกกไมตองลอกออก น าอกไกใสถงซบลอกใชไมคลงแปงมาทบอกไกจนเปนแผนบางๆ ทกชน แลวปรงรสอกไกดวยเกลอกบพรกไทยทง 2 ดาน4. น าอกไกมาวาง ตกใสไวรมชนไกตามยาว แลวมวนอกไก และใชไมจมฟนกลดกนไสทะลก มวนจนครบทกชน 5. อนเตาอบไวทอณหภม 180 องศา 6. น าไกทมวนแลว มาวางเรยงในถาดททาน ามนมะกอก น าเขาเตาอบทเราอนไว เปนเวลา 30 นาท หรอจะน าไปทอดในกระทะกไดคะ สจะสวยกวา 7. อบเปนเวลา 30 นาท แลวเอาออกมาตดเปนชนๆ ทานคกบสลด

ปวยเลง , ยอชอสามญ : Spinachชอวทยาศาสตร : Spinacia oleracea L.ชอวงศ : Amaranthaceae

“ไกมวนปวยเลง”

เลกๆนอยๆ กบ วธก าจดมด แบบงายๆ หากมดมากอกวนอาหารหรอโตะอาหารของคณ ใหใชแปงฝนโรยตามทางทมดเดนเปนประจ า แปงฝนจะเขาไปอดรหายใจของมด มดจะหายใจไมออก กลนแปงจะชวยกลบกลนไมใหมดสอสารถงกนไดอกดวย และมดกจะไมมาในพนทคณอกตอไป

อางอง :http://topicstock.pantip.com/food/topicstock/D3671480/D3671480.html , ครวบานพม

8

เรยบเรยงโดย

สเมตต ปจฉาการ

คมสน หงภทรคร

เอคไคโนเดรม

Echinodermata (7)เรยบเรยงจากหนงสอ เอคไคโนเดรมบรเวณหมเกาะสมลน

(ตอจากฉบบทแลว)

Linckia gulidingi Gray, 1840

ชอสามญภาษาไทย: ดาวทะเลสน�าตาลทอง

ชอสามญภาษาองกฤษ: Starfish

ลกษณะ: รางกายเปนแฉกรปดาว มแขน 5 แขน แขนทรงกระบอกกลมยาว แผนตรงกลางล�าตวขนาดเลก ล�าตวมสน�าตาลทอง

แหลงทอยอาศย: พบอาศยอยตามซอกหน ไมชอบแสงสวาง ออกหากนในเวลากลางคน

การแพรกระจาย: เกาะสมลน

9

ตดตามตอนตอไปฉบบหนา

Acanthaster planci (Linnaeus, 1758)

ชอสามญภาษาไทย: ดาวมงกฎหนาม

ชอสามญภาษาองกฤษ: Crown-of-thorn starfish

ลกษณะ: รางกายเปนแฉกรปดาว มแขน 18-25 แขน แตละแขนมหนามยาวเรยวแหลมยนออกมา แผนตรงกลางล�าตวขนาด

เลก ล�าตวมสน�าเงนมวง

แหลงทอยอาศย: พบอาศยอยตามซอกหน ไมชอบแสงสวาง กนโพลปปะการงเปนอาหาร

การแพรกระจาย: เกาะบาง เกาะปาย และเกาะหยง

10

เรยบเรยงโดย พเจ

nutthapornr@hotmail.com

สวสดคะ ดวยความทพชอบเดนซเปอรมารเกตมากๆ เลยไดเจอผลตภณฑแปลกตาเรอยๆ นกเพงไปเจอนมชนดไมม

น�าตาลแลคโทส (lactose) วางขายดวยคะ พเองชอบดมนม แตวาชวงหลงดมนมปกตทไรกจะมอาการปวดทองและทองเสย

ตอนนพอมนมทไมมน�าตาลแลคโทส พกดมไดตลอดไมเจออาการทองเสยเลยคะ มาๆๆๆ เรามาคยกนสกนดเกยวกบนมดกวา

เนอะ

ตามทเราเคยเรยนกนตงแตเดกๆมาแลวนะคะ เวลาพดถงนมเรากจะคดถงโปรตนและแคลเซยม และน�าตาลส�าคญ

ทพบในนมกคอน�าตาลแลคโตสซงเปนน�าตาลโมเลกลคซงรางกายยงดดซมไมไดตองยอยเปนน�าตาลโมเลกลเดยวเสยกอน โดย

ปกตแลวเมอเราดมนมนน รางกายจะสรางเอนไซมแลคเทส (lactase) จากล�าไสเลกเพอมายอยน�าตาลแลคโทสใหเปนน�าตาล

โมเลกลเดยว ไดแกน�าตาลกาแลคโทส (galactose) และน�าตาลกลโคส (glucose) กอนทจะดดซมในรางกายตอไป

ภาพท 1 แสดงการ hydrolysis ของแลคโทส (ซาย) ดวยเอนไซมแลคเทส ไดเปนกาแลคโทส และ กลโคส (ขวา) (ภาพ

จากเวบไซตมหาวทยาลยอนเดยนาบลมงตน)

ส�าหรบคนทมปญหาเกยวกบการดมนมอยางพทดมแลวปวดทอง ทองเสย ทองอด มแกสและอาเจยนนน เรยกวาคน

ทมภาวะไมทนตอแลคโทส หรอ lactose intolerance คะ ซงเกดจากการทมเอนไซมแลคเทสไมเพยงพอในการยอยน�าตาล

แลคโทส ดงนนน�าตาลแลคโทสทไมถกยอยนน จะผานมาทล�าไสใหญ ซงมจลนทรยอยมากมาย จลนทรยในล�าไสใหญจะหมก

(ferment) น�าตาลแลคโทส เกดกรดและแกส และท�าใหเกดอาการไมสบายอยางทพพดมาขางตนคะ

11

ภาพท 2 แสดงกระบวนการยอยและไมยอยน�าตาลแลคโทสในล�าไสเลก (ภาพจากเวบไซต bioninja)

โดยภาพดานซายเปนแผนภาพแสดงล�าไสของผทมเอนไซมแลคเทสทยอยน�าตาลแลคโทสได จะมการยอยไดน�าตาล

กาแลคโทสและกลโคส และดดซมเขาไปในรางกาย ในขณะทภาพขวาเปนแผนภาพล�าไสของผไมมเอนไซมแลคเทส ท�าใหไม

สามารถยอยน�าตาลแลคโทสได และน�าตาลจะผานมาทล�าไสใหญ โดยจลนทรยจะหมกน�าตาลแลคเทส และท�าใหเกดกรดและ

แกส

ส�าหรบการวนจฉย มาจากการสอบประวตผมอาการ รวมถงครอบครวและการกนอาการเพอทจะไดเปนขอมลชวย

ในการวนจฉยอาการได นอกจากนกตองมการตรวจรางกายรวมถงการทดสอบตางๆเชน Hydrogen breath test ซงเปนการ

ตรวจวดระดบแกสไฮโดรเจนในลมหายใจของผมอาการ lactose tolerance ซงผทไมสามารถยอยนมไดนนจะมแกสไฮโดนเจน

มาก สวนการทดสอบอกชนดททดสอบคอ Stool acidity test ซงเปนการทดสอบความเปนกรดในอจจาระคะ ซงน�าตาลแลค

โทสทไมยอยนนเมอมาอยทล�าไสใหญจะถกหมกโดยแบคทเรย ท�าใหอจจาระมความเปนกรด

ส�าหรบการรกษา ผทรบการวนจฉยวาเปน lactose intolerance นนอาจดมนมทมแลคโทสในปรมาณทนอยลง หรอ

หลกเลยงนมปกต ใหดมนมทไมมแลคโตสแทน ในบางกรณแพทยอาจจะสงอาหารเสรมใหผทมอาการ lactose intolerance

ไดคะ

หมนคอยดแลและรกษารางกายดๆนะคะ หากรสกวารางกายมความผดปกตจากการดมหรอทานอะไรกตาม ใหไป

พบแพทยนะคะเพอวนจฉยและรกษาไดทนทวงท แลวพบกนในฉบบตอไปคะ

อางอง

Lactose Intolerance. https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/lactose-intolerance

เขาถงขอมลวนท 2 มถนายน 2560

Lactose Intolerance. https://en.wikipedia.org/wiki/Lactose_intolerance เขาถงขอมลวนท 2 มถนายน 2560

ภาพท 1 จาก http://www.indiana.edu/~ensiweb/lessons/tp.milk3.html

ภาพท 2 จาก http://ib.bioninja.com.au/standard-level/topic-2-molecular-biology/25-enzymes/lactose-intol-

erance.html

12

นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก(ตอนท 9)

รองศาสตราจารย ผสต ปรยานนท

ตอจากฉบบทแลวรายละเอยดนกแตละชนดบนเกาะแสมสาร

21. นกคมอกลาย

ชอสามญ Barred Buttonquail

ชอวทยาศาสตร Turnix suscitator

ชอสกล Turnix

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (17 ซม.) ล�าตวมสน�าตาลแดง คอและหางสน บรเวณหลงมลายจดสด�า บรเวณ

อกและดานขางล�าตวมลายพาดขวางสด�า เพศผมคอสนวล ในขณะทเพศเมยมคอและอกสด�า จะงอยปากและขาสเทาคล�า มก

หากนธญพชตามทงหญา ตามไร หรอสวน

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยทวประเทศ

22. นกอกอยใหญ

ชอสามญ Eurasian Curlew

ชอวทยาศาสตร Numenius indicus

ชอสกล Numenius

ลกษณะและนสย เปนนกชายเลนขนาดใหญ (50-60 ซม.) ปกยาวแหลมพอดกบขนหาง มลกษณะทสงเกตไดงาย

คอมจะงอยปากทยาวมาก ราวสามเทาของหวและปลายโคงลงเหมาะ ส�าหรบแทงเขาไปในโคลน เพอกนหนอนบรเวณชายเลน

หรอตามหาดทราย ล�าตวดานหลงสน�าตาล มลายประสด�า หวและคอสน�าตาล ทองสขาวนวล ดานขางของล�าตวมลายประ ขา

ยาวสด�า ชอบเดนลยน�าหาอาหาร หากนเดยว ๆ หรอเปนฝงเลก ๆ

สถานภาพ เปนนกอพยพพบบอย ปจจบนพบไดนอยลง

23. นกนางนวลแกลบทายทอยด�า

ชอสามญ Black-naped Tern

ชอวทยาศาสตร Sterna sumatrana

ชอสกล Sterna

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดกลาง (31 ซม.) ล�าตวดานหลงสขาวหมน ๆ เมอเทยบกบนกนางนวลแกลบเคราขาว

และนกนางนวลแกลบเลกแลว นกชนดนจะมสขาวกวานกทงสองชนด บรเวณหว อกและทองมสขาว บรเวณหวมแถบด�าตงแต

หลงตาออมไปยงทายทอย จะงอยปากและขาสด�า ปกยาวแหลม ขนปลายปกดานนอกมสด�าแซม หางเปนแฉกลก มกหากนอย

เปนฝงตามชายทะเลและเกาะตาง ๆ

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบไมบอย

13

ตดตามตอนตอไปฉบบหนา

24. นกนางนวลแกลบเลก

ชอสามญ Little Tern

ชอวทยาศาสตร Sterna albifrons

ชอสกล Sterna

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (23 ซม.) หลงมสเทา คอ อก ทองและสะโพกมสขาว หางสขาวเปนแฉก แตแฉก

จะไมลกเทานกนางนวลแกลบทายทอยด�า หวสด�ามแถบสด�าพาดผานตา หนาผากมสขาว จะงอยปากสเหลองปลายสด�า ขา

เหลองเขม ปกเรยวแหลมบนไดเรว มกบนเปนฝงเลก ๆ ไปจนถงฝงใหญ หากนปลาตามชายหาดหรอชายเลน

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอย

25. นกนางนวลแกลบเคราขาว

ชอสามญ Whiskered Tern

ชอวทยาศาสตร Chlidonias hybridus

ชอสกล Chlidonias

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (26 ซม.) ล�าตวดานหลงมสเทาคล�า หวมสด�า หนาผากเปนแถบขาว แกม คอและ

ทองมสขาว ปากและขาสด�า มลายเสนสด�าพาดผานจากโคนจะงอยปากผานตา หางเปนแฉกลก มกหากนเปนฝงตามแหลงน�า

จดหรอชายทะเล

สถานภาพ เปนนกอพยพพบบอยมาก

26. นกเขาใหญ

ชอสามญ Spotted Dove

ชอวทยาศาสตร Streptopelia chinensis

ชอสกล Streptopelia

ลกษณะและนสย เปนนกขนาดกลาง (30 ซม.) ขนดานหลงสน�าตาล มแถบสเทาบรเวณขนคลมปก ขณะทขนปลาย

ปกมสด�า หลง คอ ทองมสน�าตาลออน คอสน ขาสนสแดง บรเวณคอมแถบสด�าลายจดสน�าตาลออน มกหากนอยเปนคตามใน

เมอง บานเมอง และทงโลง

สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยมาก

14

ฐานทรพยากรทองถน....เจาหนาทงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน (jiant_antz@hotmail.com)

องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

อพ.สธ.) รวมกบจงหวดหนองคาย จดการฝกอบรมปฏบตการส�ารวจและจดท�าฐานทรพยากรทองถน รนท 6 ประจ�า

ปงบประมาณ 2560 ระหวาง วนท 25 – 29 ธนวาคม พ.ศ.2559 โดยในการฝกอบรมครงน ผเขารบการฝกอบรมฯ ไดปฏบต

การส�ารวจทรพยากรทองถน อ�าเภอศรเชยงใหม และอ�าเภอทาบอ ไดพบกบความหลากหลายของทรพยากร พช สตว ชวภาพ

วฒนธรรมและภมปญญาหลากหลายสาขา

เราเดนทางไปส�ารวจเกบรวบรวมฐานทรพยากรทองถน ไดเหนภาพการตากแผนแปงสขาวบนแผงไมไผ เรยงรายสอง

ขางทาง ซงเปนวถชวตของคนในชมชน ต�าบลพานพราว อ�าเภอศรเชยงใหม จงหวดหนองคาย โดยมการประกอบอาชพการ

ท�าแผนกระยอ จากการสบสานภมปญญาจากบรรพบรษสคนรนปจจบน เนองจากแผนกระยอสามารถน�ามาเปนสวนหนงของ

อาหารหลากหลายชนด เชน ปอเปยะ แหนมเนอง กวยเตยวลยสวน เปนตน การท�าแผนกระยอม 4 กระบวนการหลก ดงน

กระบวนการหมกแปงคอการน�าขาวเจา 50 กโลกรม น�ามาลางใหสะอาด แชน�าเปนเวลา 1 คน จากนนน�าไปโมและกรองน�า

แปงดวยผาขาวบาง เตมเกลอประมาณ 2 กโลกรม หมกทงไว 2 คน เพอใหแปงตกตะกอน ตกน�าขนออก น�าน�าแปงทตกตะกอน

ไปท�าแผนกระยอ กระบวนการท�าแผนกระยอมวธการดงน จดเตรยมวสด อปกรณ เชน กะละมงส�าหรบใสแปง กระบวยตก

แปง แผนรอง จานราดแปง หมอและฝาหมอส�าหรบนงแปง ลกกลงทใชดงแปงจากปากหมอ กระบวนการท�าแผนกระยอเรม

ตนจากการน�าแปงทหมกไวมาผสมกบน�าสะอาดใหไดอตราสวนทเหมาะสม ไมขนจนเกนไป หากใสน�านอยเกนไปจะท�าใหแผน

กระยอสขนขาวและหนา หากน�ามากเกนไปจะท�าใหแผนกระยอบางและกรอบจากนนเตรยมหมอส�าหรบท�าแผนกระยอ โดย

น�าผาขงปากหมอใหตงมดดวยเชอกทขอบหมอใหแนน ซงผาทใชควรมความมนเนองจากแปงจะไมตดทผาตกแปงประมาณ 2

ชอนโตะ น�ามาราดลงบนหมอนง ซงมลกษณะคลายหมอนงขาวเกรยบปากหมอ คลงดวยจานไมใหเปนแผนวงกลม จากนนปด

ฝาเพอใหแปงสกเมอแปงสกแลวเปดฝา ดงแผนแปงออกจากหมอนงโดยใชไมพนผาและฟองน�า ใชดานทเปนผาแตะลงบนแผน

แปง ดงแปงออกแลวน�ามาวางไวบนตะแกรงไมไผ กระบวนการตากแปงมวธการดงน น�าตะแกรงไมไผไปผงแดด ประมาณ 30

– 60 นาท หากตากแดดมากไป แผนกระยอจะแตก จากนนน�าไปผงไวในหองทเปดพดลมประมาณ 120 นาท เพอท�าใหแผน

กระยอแหงสนท กระบวนการตดแผนมวธการดงน แกะแผนกระยอ ออกจากตะแกรงไมไผ และน�ามาตดขอบกบเครองตดเพอ

ใหแผนกระยอเปนวงกลม แปงสวนทตดออกสามารถน�าไปใชเลยงปลา เลยงหมและเลยงไกได

15

โดย จนท. ก7

นายจรญ ไลทองค�าทปรกษาประจ�า ภาคเหนอตอนลาง

ต�าแหนงกอนทจะมาเปนทปรกษาฯ ด�ารงต�าแหนง

ครช�านาญการพเศษ ปฏบตหนาทรองผอ�านวยการโรงเรยน

โรงเรยนสตรนครสวรรค อ�าเภอเมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค

แรงดลใจทท�าใหมาเปนทปรกษาฯ

การด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน เสมอนวธวจยทฝกใหนกเรยนไดปฏบตในวยเรยน พรอมทจะน�าไปใชแก

ปญหาในชวตประจ�าวน ถาเยาวชนทกคนไดผานกระบวนการน ในอนาคตคงชวยประเทศชาตในการพฒนาไดอยางยงยน จงม

ความปรารถนาทจะชวยโรงเรยนสมาชกฯ เพอสรางเยาวชนใหบรรลตามเปาหมาย

ความประทบใจ ประทบใจการท�างานของทานทปรกษาฯ ทานเปนผทรงคณวฒ ทานท�างานดวยความเขมแขง เสย

สละ ทมเททงแรงกาย แรงใจ ใหงานบรรลเปาหมาย ประทบใจการใหค�าแนะน�าและใหความสะดวกตางๆของเจาหนาท อพ.สธ.

ประทบใจโรงเรยนสมาชกฯ ทมความมงมนในการสนองพระราชด�ารงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

เรองฝากสมาชก การสนองพระราชด�ารงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ตองมความตงใจ มงมน ศกษาหลกการ วธการ

ใหเขาใจอยางถองแท ท�างานดวยความสามคค ปฏบตหนาทโดยมเปาหมายเปนหนงเดยว คอนกเรยนไดฝกปฏบต ซมซบ

กระบวนการเรยนร การแกปญหา พรอมทจะน�าไปใชในการด�ารงชวต และเกดจตส�านกในการอนรกษพชพรรณและทรพยากร

เรองเลา สถานศกษาทสนองพระราชด�ารงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ทกฝายตองมงมนในการด�าเนนงาน สถาน

ศกษาทด�าเนนการตอเนองเปนเวลาหลายป มกจะพบปญหาการเปลยนแปลงบคลากร ตามต�าแหนงและหนาท การมอบหมาย

และศกษางาน เปนปจจยส�าคญทจะท�าใหงานขาดชวงหรอด�าเนนงานตอไปอยางมประสทธภาพ สถานศกษาระดบโรงเรยน

มธยมศกษาแหงหนง ชวงหนงมการเปลยนแปลงผอ�านวยการโรงเรยน ซงทานเดมเกษยณอายราชการ เปนชวงทโรงเรยนจะ

ขอรบการประเมนเพอขอรบพระราชทานเกยรตบตรงานสวนพฤกษศาสตร ขนท 2 เปนการขอประเมนครงท 2 จงเรยนความ

เปนมา และขอความเหนจากทาน ทานเหนดวย และไดศกษาแนวทางการด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน เกดความร

ความเขาใจเปนอยางด ใหการสนบสนนโดยเรมจากการกระตนคณะคร และขอความเหนในการขอรบการประเมนจากทประชม

คร ก�ากบตดตามการท�างานของคณะกรรมการในกลมตางๆ เปนระยะๆ ทกสปดาหจะมการประชมฝายบรหาร จะตองตดตาม

ความกาวหนาของงานจากผประสานงาน งานทไมกาวหนาจะหาเวลาเชญผรบผดชอบมารายงานโดยตรง ก�ากบและตดตาม

งานดวยความตงใจ เสนอแนะสงทควรด�าเนนการในรปแบบตางๆทควรจะเปน มการวางแผนงานตลอด สรางขวญและก�าลง

ใจใหคณะท�างานเปนอยางด กอนวนรบการประเมน ทานกลาววา “ผมท�าหนาทของผมหมดแลวนะ” สรางความตนตนใจให

คณะท�างานเปนอยางยง นกถงค�าพดของทานครงใด น�าตาซมครบ ในทสดโรงเรยนผานการประเมนไดรบเกยรตบตรงานสวน

พฤกษศาสตรโรงเรยน ขนท 2

จากความมงมนของผบรหาร ในการด�าเนนงาน ทอทศทงแรงใจ แรงกาย ในการท�างาน รวมกบบคลากรของโรงเรยน

ไมมสงใดทท�าแลวไมส�าเรจครบ ขอคดทยนยนในการปฏบตงานครบ

16

ทรรศนะและขอคดตางๆ ทปรากฏอยในบทความตางๆ ของจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ถอเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน ไม

จ�าเปนตองเปนความคดเหนของ อพ.สธ. และ อพ.สธ. ไมรบผดชอบใดๆ ตอบทความทถกสงเขามา และหากมการละเมดสทธเกดขน บทความใดๆ

ทตพมพในจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 การน�าสวนหนงสวนใดของจลสารสวนพฤกษศาสตร

โรงเรยนไปใชตองไดรบอนญาตจากบรรณาธการจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน

บรรณาธการ : นายพรชย จฑามาศ

ผเชยวชาญดานสมนไพร : ศ.ดร.พเยาว เหมอนวงษญาต

กองบรรณาธการฝายบรหาร : น.ส. พเยาว ศรสมพนธ

กองบรรณาธการฝายวชาการ : ศ.ดร. พเยาว เหมอนวงษญาต ดร. ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย น.ส. โมรสา กาญจนโสภาค น.ส. ศรกล เกษา

กองบรรณาธการฝายประสานงาน : น.ส. อรศรา รนอารมย

กองบรรณาธการฝายประสานงานสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน : น.ส. ปทมาวรรณ ราศร นางกณฑล จนทวงศ น.ส. กชกร เดชากจไพศาล

กองบรรณาธการฝายพมพ/เวบไซต : น.ส. วไลลกษณ ชวงววฒน น.ส. ดรณ กวางทวาย นายภทรชย จฑามาศ

ผลตท : ฝายผลตสอกราฟก โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)

สวนจตรลดา เขตดสต กรงเทพฯ 10303

กรณตองการสอบถามขอสงสยหรอขอมลเพมเตม ตดตอไดท : หวหนาส�านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ (อพ.สธ.)

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ สวนจตรลดา ถ.ราชวถ เขตดสต กรงเทพฯ 10303 โทร. 0 2252 0665, 0 2282 1850

โทรสาร 0 2282 0665

http://www.rspg.or.th email : dongdib05@plantgenetics-rspg..org, dongdib05@rspg.org

พฤกษาวรรณศลป

ดวงแกว

การบรณาการงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนในกลมสาระการเรยนรตางๆ ภายในโรงเรยนเกดขนจากการเรยนรจาก

พรรณไมตนจรงกอนน�าความรมาจดท�าผลงานออกมา โรงเรยนโสตศกษาจงหวดปราจนบร จงหวดปราจนบร คณครไดน�า

งานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนบรณาการเขากบการเรยนการสอนในรายวชาภาษาไทย โดยสอนใหนกเรยนเรยนรและสมผสถง

ความงามของพรรณไมตงแตองคประกอบท 1-3 แลวรวบรวมผลการเรยนรและคดแยกสาระใหเปนหมวดหม จากนนน�ามาจด

ท�าการรายงานผลดวยวธตางๆ โดยนกเรยนเลอกการแตง การประพนธกาพยยาน 11 ทบรรยายคณประโยชนของเพชรสงฆาต

ทไดมาจากขอมลการศกษาพรรณไม คอ เพชรสงฆาต ซงบรรยายถงลกษณะคณประโยชนของเพชรสงฆาต และความเกยวพน

ตองานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ผลทนกเรยนไดรบในการปฏบตงาน ชวยท�าใหนกเรยนเพมทกษะในการคดอยางเปนระบบ

รจกวธการเรยนรใหไดมาซงขอมลลกษณะพรรณไม และเกดอารมณสนทรในขณะทเรยนร จนสามารถถายทอดออกมาเปน

การประพนธกาพยยาน 11 ผประพนธ โดย นายนาวน ปอมสเขยว นางสาวศรญญา เสนอใจ และนางสาวนนทวน จ�าปาละ

นกเรยนทมความบกพรองทางการไดยน ระดบชนมธยมศกษาปท 4

กาพยยาน 11

สมญาเพชรสงฆาต จ�าใหขาดพชรกษา

แกโรคตางนานา ชวยรกษาและบ�ารง

จดจ�าน�าไปใช พชนไซรมาใชปรง

เปนยาเสรมบ�ารง คณคาสงมากมายเอย

โรงเรยนโสตศกษาจงหวดปราจนบร