กิจกรรมที่ 2 การฝึกอบรมเชิง ...1. รายละเอ ยดโครงการ 4 2. รายละเอ ยดและก าหนดการก

-เอกสารประกอบ-กจกรรมท ๒-

โครงการพฒนาการจดการศกษาโรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง...กาวสสงคมคารบอนต า

-1-

-เอกสารประกอบ- กจกรรมทกจกรรมท 22 การฝกอบรมการฝกอบรมเชงปฏบตการเชงปฏบตการเพอพฒนาศกยภาพเพอพฒนาศกยภาพ ““แกนน ำแกนน ำคครรจำก 6 โรงเรยนจำก 6 โรงเรยนในสงกดเทศบำลเมองทงสงในสงกดเทศบำลเมองทงสง””

“โครงกำรพฒนำกำรจดกำรศกษำโรงเรยนในสงกดเทศบำลเมองทงสง กำวสสงคมคำรบอนต ำ

รวมด ำเนนกำรโดย

วนท 5-7 กรกฎำคม 2559 ณ ชมทางลดโลกรอน เทศบาลเมองทงสง

อ าเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช



-2-

ค าน า

เอกสารททานถออยในมอฉบบน ใชเปนเอกสารประกอบการฝกอบรมบคลากรครของโรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง จ.นครศรธรรมราช ซงเปนกจกรรมท 2 ภายใตโครงการพฒนาการจดการศกษาโรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง...กาวสสงคมคารบอนตา ซงเปนนโยบายสาคญของผบรหารเทศบาล ทนาโดย นายทรงชย วงษวชรดารง ในการมงพฒนาเมองทงสงส “เมองชมทางนาอย ชมชนเขมแขง และมสงคมทผาสกอยางยงยน” ซงกลมเปาหมายทสาคญในการปลกฝงวถสงคมคารบอนตานน คอ โรงเรยนในสงกดเทศบาล ทง 6 แหง จงนบวาเปนวสยทศนทกาวไกลทผบรหารทองถน ทไดใสใจนาเอาประเดนปญหาระดบโลกในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ มาพยายามทาความเขาใจกบทกภาคสวนในเมอง ตงแตผบรหารและพนกงานเทศบาล คร นกเรยน และชมชน เพอใหเขาใจวาทกคนมสวนในการสรางภาวะนใหกบโลก โดยการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมประจาวน และไดพยายามใหโรงเรยนเปนฐานการเรยนรในเรองดงกลาวน เพอเปนแหลงปลกฝงใหเยาวชนลกหลานชาวทงสงมวถการดาเนนชวตทเปนมตรตอสงแวดลอมและสภาพภมอากาศโลกมากขน

กจกรรมการฝกอบรมบคลากรครในครงน ถอเปนกาวสาคญในการสรางความร ความใจในเรองนอยางถองแทแก “แมพมพ” เพอนาไปขยายผลตอกบ “ผเรยน” และรวมกนพฒนาโรงเรยนใหเปนตนแบบวถคารบอนตา ซงกจกรรมฝกอบรมทจะจดขนระหวางวนท 5-7 กรกฎาคม 2559 น ไดมการคดเลอกแกนนาครจาก 6 โรงเรยนในสงกดเทศบาลเขารวมโรงเรยนละ 10 ทาน รวมเปน 60 ทาน โดยหวงวาผลจากกจกรรมน นอกจากบคลากรครจะไดรบความร ความเขาใจตอสาเหต กระบวนการเกด และผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางถองแทแลว แตละโรงเรยนจะทราบปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก หรอคารบอนฟตพรนทของโรงเรยนตนเองได เพอนาขอมลดงกลาวมารวมกบคดแผนพฒนาโรงเรยนและแผนการจดการเรยนร เพอพฒนาผเรยน และโรงเรยนสการเปนตนแบบวถสงคมคารบอนตาอยางแทจรง

เอกสารเลมน จงเปนความพยายามในการรวบรวมเนอหาเรองราวทเกยวของในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และปฏบตการเพอรบมอกบปรากฏการณน ทงในระดบโลก ระดบ ประเทศ ระดบทองถน และระดบโรงเรยนมาเปนตวอยางใหครผเขารวมอบรมไดเหนความสาคญของประเดนนมากยงขน

บรษท กรนอะมต จากด ในฐานะทปรกษาโครงการ ใครขอขอบพระคณผบรหารเทศบาลและบคลากรทเกยวของทมสวนใหโครงการและกจกรรมนสาเรจลลวงลงดวยน และหากเอกสารนมความผดพลาดประการใด ทางทมงานขอนอมรบทจะแกไข ปรบปรงใหดขนในลาดบตอไป

1 กรกฎาคม 2559



-3-

สารบญ ล าดบท เรอง หนา

1. รายละเอยดโครงการ 4

2. รายละเอยดและกาหนดการกจกรรมท 2 การฝกอบรมเชงปฏบตการเพอพฒนาศกยภาพ “แกนนาครจาก 6 โรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง

10

3. ทมาและความสาคญในการมงสสงคมคารบอนตาและรสภยพบต 13

4. ขอตกลงและโครงการรณรงคระดบโลกทเกยวของ...โอกาสและความทาทายของทองถน 15

5. ปฏบตการตอบสนองตอพนธะสญญา...ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ของประเทศไทย

19

6. แผนและนโยบายระดบชาตทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 23

7. โครงการทสนบสนนบทบาทของทองถนและโรงเรยนในการบรรเทาและรบมอ กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

26

8. ความหมายของคาทครควรทราบ 33

9. เครองมอและกระบวนการดาเนนงานเพอมงสโรงเรยนคารบอนตา 37

9.1 คารบอนฟตปรนขององคกร : วเคราะหขอมลการปลอยกาซเรอนกระจก เปนฐานการพฒนา

38

9.2 แผนทสเขยว: เรยนรชมชน สรางความเขมแขงใหทองถน 39

9.3 แนวคดการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment, LCA) 44

9.4 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 49

9.5 การพฒนาทงระบบโรงเรยน (Whole School Approach, WSA) 50

9.6 แนวทางการบรณาการเรองสงแวดลอมและคารบอนตา สการพฒนาโรงเรยนทงระบบ

59

9.7 หวขอสาคญในการเขยนโครงการพฒนาโรงเรยนคารบอนตา 64

9.8 การจดการเรยนรบรณาการการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตา

66

9.9 การออกแบบหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนร บรณาการโรงเรยนคารบอนตา

73



-4-

-1. ร1. รายละเอยดโครงการ- เหตผลและความส าคญของโครงการ

ตามทนายกเทศมนตรเมองทงสง ไดมวสยทศนในการพฒนาเทศบาลเมองทงสงไวใน 3 ประเดนสาคญ คอ เปนเมองชมทางนาอย มชมชนเขมแขง และมสงคมทผาสกอยางยงยนนน โดยมนโยบายสาคญทสอดคลองและจะทาใหบรรลวสยทศนดงกลาว คอ นโยบายดานการพฒนาการศกษา สงเสรมการกฬา ศลปวฒนธรรม จารตประเพณ และภมปญญาทองถน และนโยบายดานการพฒนาคณภาพชวต ทตองการใหคนทงสงอยดมสข อยเยนเปนสข อยางยงยน

ทงน ทงสองนโยบายดงกลาวขางตน คณะผบรหารเทศบาล ไดตองการเปลยนเทศบาลเมองทงสงในอก 5-10 ปขางหนาใหเปน

“เมองแหงการเรยนร” โดยให “โรงเรยน” เปนฐานการเรยนรและพฒนาในทกๆ ดาน ซงสอดคลองอยางยงกบการปฏรปการศกษาในทศวรรษท 2 (พ.ศ. 2552-2561) ทรฐบาลจะมงเนนใหคนไทยไดเรยนรอยางมคณภาพ โดยมเปาหมายหลกสามประการ คอ 1) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย 2) เพมโอกาสทางการศกษาและเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ และ 3) สงเสรมการมสวนรวม ของทกภาคสวนของสงคมในการบรหารการศกษา

“เมองคารบอนตา” โดยสนบสนนใหมทงคนและเมองมการเตรยมความพรอมรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปนประเดนปญหาระดบโลกทยงใหญ และไดสงผลกระทบโดยตรงมายงมนษยโลกในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะดานการเกดภยพบตทรนแรงขน โดยจะมงพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน ตามแนวทาง 4 ยทธศาสตร ดงตอไปน

ยทธศาสตรท 1 มงสทงสง “เมองแหงตนไม” ดาเนนการและสนบสนนการเพมพนทสเขยวของเมอง โดยการปลกตนไมใหมและดแลรกษาตนไมทมอยเดมในเมองใหคงอย (เพอเปนแหลงดดซบคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศ และเพอสรางเมองทงสงใหรมเยนเปนสข สวยงามแกผอยและผมาเยอน)

ยทธศาสตรท 2 มงสทงสง“เมองไรมลพษ”เพอดแลจดการเรองขยะและนาเสย ฌาปนสถาน ใหเกดมลพษนอยทสด (เพอลดการปลดปลอยคารบอนจากการยอยสลายของขยะและนาเสย รวมทงจากการเผาโดยตรง)

ยทธศาสตรท 3 มงสทงสง “เมองพชตพลงงาน” เพอบรหารจดการเรองการลดการใชพลงงานฟอสซล ใหเกดประสทธภาพสงสด และสงเสรมพลงงานสะอาด (เพอลดการใชนามนเชอเพลง และไฟฟา อนเปนการชวยลดการปลอยคารบอนทงทางตรงและทางออม



-5-

ยทธศาสตรท 4 มงสทงสง “เมองทมการบรโภคอยางยงยน” สงเสรมการจดซอจดจางสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทง สนบสนนการทาเกษตรเมอง สวนผกในเมอง เพอใชในการบรโภคบนพนฐานหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

จากนโยบายสาคญทงสองดาน และผลลพธทคณะผบรหารเทศบาลเมองทงสงตองการใหเกด จงเปนโจทยสาคญวาจะทาอยางไรในการนายทธศาสตรการพฒนาสสงคมคารบอนตามาเชอมโยงการพฒนาการศกษาในระบบโรงเรยน เพอโรงเรยนเปน “ฐานในการเรยนรและพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตา” จงมความจาเปนทจะตองดาเนนการ “พฒนาการจดการศกษาโรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง กาวสสงคมคารบอนตา” ดงมรายละเอยดตามลาดงตอไปน หลกการและแนวทางในการด าเนนโครงการ

ดวยผบรหารเทศบาลเมองทงสง มเปาประสงคหลกในการพฒนาโรงเรยนในสงกดเทศบาลทง 6 แหง สการเปนโรงเรยนเทศบาลยคใหม ททนสมยและใสใจในการชวยบรรเทาปญหาสงแวดลอมทเปนประเดนรวมระดบโลก คอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน ดงนน แนวคดแรกทควรตองดาเนนการ คอ การสรางความร ความเขาใจ และบทบาทการมสวนรวมของผบรหารโรงเรยน ครผสอน นกเรยน รวมทงชมชนรอบขาง ใหสามารถบรหารจดการโรงเรยนและจดกจกรรมการเรยนรอยางมสวนรวมกบชมชน เพอใหโรงเรยนเปนตนแบบของการบรหารจดการและการปฏบต (School Based Management for Local Development , SBMD) ในการปลอยคารบอนออกสบรรยากาศใหนอยทสด รวมทงเปนแหลงเรยนร เพอสรางจตสานกใหแกชมชน และเยาวชนของเมองทงสง จนนาไปสความตระหนกในการมวถชวตทเปนมตรตอสงแวดลอมและชวยพทกษสภาพภมอากาศโลก

ทงน ในการดาเนนโครงการน คณะทปรกษาจะไดนาหลกการ “การพฒนาโรงเรยนทงระบบ หรอ

Whole – School Approach, WSA) มาประยกตใชในการดาเนนงาน กลาวคอ หากตองการใหโรงเรยนเปนฐานการสรางคนรนใหมใหกาวสสงคมคารบอนตามความยงยนตลอดไป โดยไม เลอนหายไปตามโครงการฯ นน บคลากรทกฝายตองรบร เขาใจ และรวมมอกนอยางจรงจง โดยมผบรหารโรงเรยนเปนแกนนาในการดาเนนงาน โดยมแนวทางในการดาเนนงาน 7 ประการ ไดแก 1) ดาเนนงานโดยใหถอเปนสวนหนงของงานโรงเรยน ไมคดวาเปนงานฝากหรองานสวนเกน 2) ดาเนนงานอยางครบวงจร ตงแตการสรางความรความเขาใจ การวางแผน ลงมอปฏบต และตดตาม

ประเมนผล 3) ดาเนนงานอยางครอบคลม และสอดคลองกนในทกฝาย ทงฝายบรหาร ฝายวชาการและฝายอนๆ 4) วางพนฐานงานในการกาวสสงคมคารบอนตาในโรงเรยนอยางเปนระบบ ต งแตการกาหนดนโยบาย

เปาหมาย มการวางแผนและมแนวทางการดาเนนงานอยางชดเจน 5) สงเสรมการประเมนตนเอง ทงกอนและระหวางดาเนนงาน รวมทงมการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง 6) ดาเนนงานโดยใชกระบวนการมสวนรวม การบรณาการและการเรยนร



-6-

7) ทกๆ คนในโรงเรยนเขาใจ ยอมรบ และมสวนรวมในกจกรรมการลดคารบอนตามแนวทาง 4 ยทธศาสตร ตามบทบาทหนาทของตน ตงแตตน และตลอดระยะเวลาการทางานและมสวนรวมรบรและภาคภมใจในผลสาเรจของงาน

ทงน นยามของการพฒนาโรงเรยนทงระบบ คอ การดาเนนงานเพอปรบปรงและ/หรอเปล ยนแปลง

เพอใหเกดผลทคาดหวงตามเปาหมายในเรองใดเรองหนง (หรอหลายเรอง) โดยการดาเนนการอยางครอบคลมทกองคประกอบของโรงเรยน ในทกขนตอนของกระบวนการและอาศยการมสวนรวมของผมสวนเกยวของทกฝาย ซงหากแปลงมาเปนหลกการในการดาเนนงานโครงการน คอ โรงเรยนทง 6 แหงในสงกดเทศบาลเมองทงสง จะตองมการด าเนนงานเพอปรบปรงและ/หรอเปลยนแปลง เพอใหเกดผลทคาดหวงตามเปาหมาย คอ การเปนโรงเรยนคารบอนต าทมการด าเนนการพฒนาใน 4 แนวทาง ไดแกมงสการโรงเรยนแหงตนไม โรงเรยนไรมลพษ โรงเรยนพชตพลงงาน และโรงเรยนแหงการบรโภคทยงยน โดยอาศยการมสวนรวมของผมสวนเกยวของทกฝายในทกขนตอนของกระบวนการ และมการด าเนนการอยางครอบคลมทกองคประกอบของโรงเรยน ไดแก

องคประกอบท 1 เปาหมาย นโยบาย และการบรหารจดการภายในโรงเรยน ทผบรหารโรงเรยนทง 6 แหง จะตองกาหนดเปาหมายและนโยบายในการพฒนาโรงเรยนใหสอดคลองกบวสยทศนในการพฒนาเมองทงสง ทเนนการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน โดยคานงถงการปลอยคารบอนทนอยทสด ผานการกาหนดในธรรมนญโรงเรยน และการพฒนาระบบงานบรหารจดการภายใน รวมไปถงการจดอาคาร สถานท สภาพแวดลอม การเดนทาง การพฒนาบคลากร ฯลฯ ใหเปนมตรตอชมชนและสภาพแวดลอมของทองถน และสภาพภมอากาศโลก เพอสรางวฒนธรรมขององคกรใหเปนแบบอยางของการพฒนาทปลอยคารบอนนอยทสด

องคประกอบท 2 การจดกจกรรมการเรยนการสอน ทครผสอนจะตองเนนไปทการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรใน 4 ยทธศาสตร และยดผเรยนเปนสาคญ โดยมงสรางผเรยนใหเกง-ด-มความสข-และวถชวตท คานงถงการปลอยกาซเรอนกระจก โดยครผสอน สามารถใชกจกรรม/โครงการทเทศบาลเมองทงสง ทไดดาเนนการอยภายใต 4 ยทธศาสตรมาพฒนาเปนแผนการจดการเรยนรแบบบรณาการในทกสาระการเรยนร และวชาทตนเองรบผดชอบไดอยางเปนรปธรรม และวดผลไดอยางชดเจน

องคประกอบท 3 การจดกจกรรมในโรงเรยน ทครและบคลากรในกองการศกษา เทศบาลเมองทงสง จะตองเนนการบรณาการแนวคดการปลอยคารบอนนอยทสด และการพฒนาตามแนวทาง 4 ยทธศาสตรในการดาเนนกจกรรมประจาวน กจกรรมประจาภาคการศกษา กจกรรมในวนสาคญ กจกรรมนอกหลกสตรทโรงเรยนตองจดขน

องคประกอบท 4 การจดกจกรรมชมชนสมพนธ ททงผบรหาร คร นกเรยน และชมชน จะตองรวมกนจดการเรยนรใน 4 ยทธศาสตรแบบมสวนรวมในทกขนตอนตงแต การคดประเดนการเรยนร-การวางแผนการเรยนการสอน-การจดการเรยนร-การประเมนผลการเรยนร



-7-

บรณาการเขาสระบบงาน

ดาเนนงาน ครบวงจร

ครอบคลมทกสวนของระบบ

มปจจยพนฐานทเอออานวย

กระตนสงเสรมพฒนาตนเอง

เขาใจ ยอมรบ มสวนรวม

เปาหมาย ธรรมนญโรงเรยน คณะกรรมการโรงเรยน แผนการพฒนาโรงเรยน (ยาว-สน) ระบบและภาระงานของแตละฝาย การพฒนาบคลากร การนเทศและประเมนภายใน การสรางแรงจงใจ อาคาร สถานท วสด ครภณฑ การเดนทาง คมนาคม การสอสารประชาสมพนธ

กรอบหลกสตร แผนการสอน

องคความรทเกยวของ กระบวนการเรยนการสอน

การใชสอและเทคโนโลย การวดและประเมนผล การจดสภาพหองเรยน

การนเทศตดตาม การพฒนาบคลากร

กจกรรมรวมกบผปกครอง กจกรรมรวมกบศษยเกา กจกรรมรวมกบชมชน กจกรรมรวมกบหนวยงานภาครฐ กจกรรมรวมกบองคกรประชาสงคม ศนยการเรยนร

กจกรรมประจาวน กจกรรมประจาภาคการศกษา

กจกรรมในวนสาคญ กจกรรมนอกหลกสตร

กจกรรมชมนม

การมสวนรวม PARTICIPATION

การบรณาการ INTEGRATION

การเรยนร LEARNING

รปท 1 แนวคดการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole School Approach-WSA) เพอการมงสโรงเรยนคารบอนตา



-8-

วตถประสงคโครงการ

โครงการนมทงวตถประสงคหลกในภาพรวม และวตถประสงคยอยในระยะเวลา 5 เดอนทจะดาเนนการ ดงน

-วตถประสงคหลก- เพอสงเสรมใหโรงเรยนทง 6 แหงในสงกดเทศบาลเมองทงสง เปนโรงเรยนยคใหมทสามารถเปนฐานการ

เรยนรและพฒนาแบบบรณาการ(School Based Management for Local Development, SBMD) เรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยมงเนนลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Climate Change Mitigation) สสงคมคารบอนตาไดอยางเปนรปธรรม

-วตถประสงคยอย-

1) เพอสรางความร ความเขาใจของผบรหารโรงเรยน คร รวมทงบคลากรเทศบาลทมสวนเกยวของในการจดการศกษา และพฒนาดานสงแวดลอม ตอหลกการ แนวคด และแนวทางในการดาเนนโครงการ รวมทง ความรพนฐานทจาเปนในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และแนวทางการกาวสสงคมคารบอนตาในบทบาทของสถานศกษา

2) เพอรวมกนพฒนารางแผนการจดการเรยนร และพฒนาโรงเรยนแบบบรณาการ เพอการกาวสการเปนฐานการเรยนรโรงเรยนตนแบบคารบอนตาในอนาคต

ระยะเวลาด าเนนงาน

5 เดอน เรมตงแตวนท 11 พฤษภาคม 2559 และสนสดในวนท 10 ตลาคม 2559 ผลทคาดวาจะไดรบจากการด าเนนโครงการ

ผบรหารและครทเขารวมโครงการอยางนอยรอยละ 70 ระบวามความร ความเขาใจตอในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และภาวะโลกรอน และระบวาโรงเรยนจาเปนอยางมากในการมงสการเปนโรงเรยนคารบอนตารวมกบเทศบาล

ครทเขารวมกจกรรมอยางนอยรอยละ 70 มความเขาใจการบรณาการ 4 ยทธศาสตรคารบอนตาลงสการพฒนาโรงเรยนทงระบบ

โรงเรยนทเขารวมโครงการอยางนอย 4 แหงจากทงหมด 6 แหง มแผนการจดการเรยนร และพฒนาโรงเรยนทงระบบ สการเปนโรงเรยนคารบอนตาไดอยางชดเจน



-9-

แผนการด าเนนงานโดยละเอยด

เพอใหบรรลในแตละวตถประสงคยอยภายในระยะเวลาทกาหนดไวจานวน 5 เดอน ตามขอบเขตการดาเนนงานทกาหนด จะประกอบดวย 3 กจกรรมหลก ไดแก

กจกรรมท 1 ประชมผบรหารเทศบาลและผบรหารโรงเรยน (กาลงดาเนนการในขณะน) กจกรรมท 2 การฝกอบรมครและบคลากรเทศบาล (เดอนกรกฎาคม) กจกรรมท 3 เวทนาเสนอและเสนอแนะตอแผนการจดการเรยนร และพฒนาโรงเรยนคารบอนตาทง

ระบบ (เดอนสงหาคม-ตนกนยายน)

ซงคณะทปรกษาไดกาหนดแผนการดาเนนงานโดยละเอยดไวดงตารางน

กจกรรม ระยะเวลาดาเนนงาน (เดอน/สปดาหท)

พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สงหาคม กนยายน 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

เตรยมการ/จดทาแผนงานโดยละเอยด

เตรยมการสาหรบการจดกจกรรมท 1

กจกรรมท 1 การประชมทาความเขาใจกบผบรหาร

X

เตรยมการในการสาหรบกจกรรมท 2 การฝกอบรมคร

จดกจกรรมท 2 การจดฝกอบรมครและผแทนชมชน

x

แตละโรงเรยนจดทาแผนฯ ตามทไดรบมอบหมาย

ผเชยวชาญศกษาและใหขอเสนอแนะตอรางแผนฯ

กจกรรมท 3 จดเวทนาเสนอและใหขอเสนอแนะตอรางแผน

x

สงรายงาน

1

* 2

* 3

*



-10-

-2. ร2. รายละเอยดและก าหนดการ-

กจกรรมการฝกอบรมครจาก 6 โรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง เพอการเปนโรงเรยนตนแบบการเรยนรการพฒนาสสงคมคารบอนต า

วตถประสงคของกจกรรม 1.เพอสรางความร ความเขาใจใหแกกลมเปาหมายตอคาวาสงคมคารบอนตา รวมถงแนวคด หลกการ แผนการ

ดาเนนงาน การจดทาบญชกาซเรอนกระจกระดบโรงเรยน และการบรณาการเรองคารบอนตาเขาสการพฒนาโรงเรยนทงระบบ

2. เพอใหแตละโรงเรยนรวมกนจดทารางแผนพฒนาโรงเรยนคารบอนตาทงระบบ ในปการศกษาตอไปไดอยางเปนรปธรรม

วนทและสถานทจด วนท 5-7 กรกฎาคม 2559 ณ ชมทางลดโลกรอน เทศบาลเมองทงสง อ.ทงสง จ.นครศรธรรมราช จ านวนและกลมเปาหมาย ประมาณ 60 คน ประกอบดวย ผบรหารโรงเรยน แกนนาครในทกสาระการเรยนร แกนนาชมชน จากโรงเรยน

ในสงกดเทศบาลเมองทงสงทง 6 แหงๆ ละ 10 คน รวม 60 คน ตวชวดผลทคาดวาจะไดรบ และวธการประเมน 1) รอยละ 70 ของผเขารวมสามารถผานการทดสอบความร ความเขาใจ ในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

และภาวะโลกรอน และสงคมคารบอนตา โดยจะประเมนใชแบบทดสอบความรเปนเครองมอ ซงจะกาหนดคะแนนผทถอวาผานการทดสอบ คอ รอยละ 70 ขนไป

2) รอยละ 70 ของผเขารวมมความเขาใจตอจดทาบญชกาซเรอนกระจกระดบโรงเรยน และการบรณาการเรองคารบอนตาเขาสการพฒนาโรงเรยนทงระบบ ในระดบมากขนไป โดยจะประเมนโดยใชแบบประเมนหลงกจกรรมเปนเครองมอ

3) ทกโรงเรยนทเขารวมกจกรรมสามารถจดทารางแผนปฏบตการสการเปนโรงเรยนคารบอนตา ตามแนวทาง 4 ยทธศาสตรบนหลกการพฒนาโรงเรยนทงระบบได โดยจะประเมนจากความสมบรณ ครบถวนของการสงใบงานของแตละโรงเรยน



-11-

ก าหนดการการฝกอบรมแกนน าครจาก 6 โรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง เพอการเปนโรงเรยนตนแบบการเรยนรการพฒนาสสงคมคารบอนต า

วนท 5-7 กรกฎาคม 2559 ณ ชมทางลดโลกรอน เทศบาลเมองทงสง จ.นครศรธรรมราช

วนท 5 กรกฎาคม 2559

1330--1400 ลงทะเบยน/รบเอกสาร 1400-1430 พธเปดการฝกอบรม โดย นายทรงชย วงษวชรดารง นายกเทศมนตรเมองทงสง 1430-1500 ชแจงโครงการและภาพรวมและพฒนาสสงคมคารบอนตา ระดบโลก ระดบประเทศ

และระดบทองถน รวมทงตวอยางปฏบตการมงสสงคมคารบอนตาในทองถนและในโรงเรยน โดย นางธาร กาเมอง ผจดการโครงการ

1500-1515 พกอาหารวาง 1515-1615 กจกรรมวเคราะหตนเอง

ประเดนท 1 สงทเราอยากเหนในการเปนโรงเรยนตนแบบสงคมคารบอนตา ประเดนท 2 โรงเรยนเราทาอะไรไปแลวบางในการกาวสสงคมคารบอนตา ประเดนท 3 อะไรทเปนอปสรรคปญหาททาใหโรงเรยนเรากาวไปสประเดนท 1 ไมได

1615-1630 สงชแจงรายละเอยดกจกรรม กาหนดการกจกรรมในวนตอไป 1630 เดนทางกลบบาน


0800-0845 พรอมกน ณ จดนดหมาย เพอลงทะเบยนและแบงกลมแรลล 0845-1200 กจกรรมแรลลโลวคารบอน 1200-1300 อาหารกลางวนแบบคารบอนตา 1300-1400 สรปความรทไดจากกจกรรมแรลลโลวคารบอน 1400-1530 คลขอมลเพอคานวณคารบอนฟตพรนทของแตละโรงเรยน…โรงเรยนเราปลอยกาซเรอน

กระจกมากนอยเทาไร? โดย นางสาววรากร นอยพนธ และนายธนภทร สขเกษม นกวจยและผประสานงานโครงการ

1530-1545 พกอาหารวาง 1545-1645 หลกการ แนวคด และแนวทางการจดทาแผนบรณาการเรองสงแวดลอมและคารบอนตา

...เขาสการพฒนาโรงเรยนทงระบบ โดย อาจารยจนทรเพญ พรมจนทร ขาราชการบานาญ อดตศกษานเทศกเชยวชาญ สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงราย เขต 1

1645-1700 สรป/ชแจงกจกรรมวนตอไป



-12-


0830-0845 ทบทวนสงทไดเรยนร และไดรบจากกจกรรมทผานมา 0845-0900 กจกรรมกระตนความพรอมผเขารวม 0900-1200 ปฏบตการจดทาแผนบรณาการเรองสงแวดลอมและคารบอนตา...เขาสการพฒนา

โรงเรยนทงระบบ (รบประทานอาหารวางระหวางการเขารวมกจกรรม) 1200-1300 อาหารกลางวน 1300-1400 แตละโรงเรยนนาเสนอรางแผนฯ 1400-1500 รบฟงมมมองของผเชยวชาญตอรางแผนฯ ของแตละโรงเรยน

นายสมชาย จรยเจรญ ทปรกษาโครงการ อาจารยจนทรเพญ พรมจนทร ขาราชการบานาญ อดตศกษานเทศกเชยวชาญ

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเชยงราย เขต 1 1500-1515 สรปสงทไดรบทงหมด 1515-1530 ทาแบบทดสอบหลงกจกรรม และแบบประเมนกจกรรม 1530-1600 มอบรางวลแรลลโลวคารบอน และรางวลผเขารวมตลอดกระบวนการทง 3 วน 1600-1615 ปดการประชม/ เดนทางกลบโดยสวสดภาพ



-13-

ทมา : https://www.co2.earth/)

3. 3. ททมาและควมาและความสาคญามสาคญ….

ในการมงสสในการมงสสงคมคารบอนตางคมคารบอนตา

ดร.เจมส แฮนเซน แหงองคการนาซา ได

ระบวา ความเขมขนของกาซคารบอนไดออกไซดในชนบรรยากาศ ทไมกอใหเกดการเปลยนแปลงภมอากาศ และไมเกดอนตรายอยางใหญหลวงตอการดารงชวตของมนษยและสงมชวต ในระบบนเวศ คอ ทระดบ 350 สวนในอากาศลานสวนหรอตากวา แตจากกราฟรปน ไดแสดงใหเหนอยางชดเจนแลววา ความเขมขนของกาซนในชนบรรยากาศลาสดเดอนกมภาพนธ 2559 อยท 404.16 สวนในอากาศลานสวน ซงสงกวาระดบท ดร.เจมส แฮนเซน ระบ

ทงน การเพมขนของระดบความเขมขนของคารบอนไดออกไซดจนมาถงระดบปจจบน ไดสงผลโดยตรงตอการเพมขนของอณหภมของโลก โดยอณหภมเฉลยของโลกไดเพมขนแลว 0.85 องศาเซลเซยสเทยบจากชวงกอนยคอตสาหกรรม ซงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยการเกดปรากฏการณโลกรอนน ไดสงผลกระทบกลบมาสมนษยเราโดยเฉพาะในกลมประชากรทมรายไดตาและในกลมประเทศเขตรอนและเขตอบอน ( IPCC, 2001) ซงผลกระทบดงกลาว สามารถแบงไดเปน 3 กลม ไดแก

กลมท 1. ผลกระทบ “ทางตรง” จากความรนแรงของสภาพอากาศทเปลยนแปลง เชน การคลนความรอน ภาวะความหนาวเยนในฤดหนาว และการเกดภยพบต เชน พาย นาทวม ภยแลง เปนตน

กลมท 2. ผลกระทบ “ผาน” กระบวนการเปลยนแปลงทางสงแวดลอมและการรบกวนระบบนเวศ ซงผลจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทาใหอณหภมโดยรวมอบอนขนและเหมาะกบการขยายตวของเชอโรคและแมลงทเปนพาหะนาโรค สงผลใหเพมจานวนมากขนอยางรวดเรวกวาปกต อาท โรคไขเลอดออก โรคหวดสายพนธตางๆ เชอโรคทปนเปอนในนาและอาหาร เปนตน รวมทงการเปลยนแปลปงอณหภมของนาทะเล สงผลใหระบบนเวศทางทะเลเปลยนแปลง เกดปรากฏการณปะการงฟอกขาว หรอปะการงตายลง สงผลตอการลดลงของแหลงอาหารของมนษย



-14-

กลมท 3. ผลกระทบ “ผาน” การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม ผลกระทบในกลมนเปนผลพวงจากกลมท 1 และ 2 เพราะเมอเกดภยพบต หรอโรคภย ทาใหมนษยไมสามารถทามาหากนไดตามปกต เศรษฐกจในทกระดบชะลอตว หรอเกดภาวะความขดแยง (เชน การแยงชงนา) จนทาใหสงคมเกดความออนแอ การบาดเจบ การตดเชอ ภาวะขาดแคลนอาหารหรอทพโภชนาการ ปญหาสขภาพจตและอนๆ ทเกดจากประชากรทขาดความมนใจ เสยขวญ และอพยพยายถนฐานทอยและทประกอบอาชพ ความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมของชมชน เมอง หรอประเทศทประสบภาวะนจงมนอย

ผลทเกดขนทงทางตรงและทางออมอยางมหาศาลน ทาใหทผานมา นานาชาตจงมการรณรงคใหทกประเทศ ทกภาคสวน ชวยกนลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก เพอลดความเขมขนของคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศใหตาลงจนอยในระดบทปลอดภย ตอการดารงชวตของมนษยและสงมชวตในระบบนเวศทวโลก รวมทง พยายามเพมศกยภาพในการปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดวยการ “มงสการเปนสงคมคารบอนตาและสงคมรสภยพบต (Low Carbon and Resilient Society) ซงจะเปนหนทางทนกวทยาศาสตรเชอวา หากมนษยเรารวมมอกน กจะชวยกอบกโลกของเราใหพนหรอชวยบรรเทาผลกระทบทเปนผลพวงของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดทางหนง...



-15-

4. 4. ขขอตกลงอตกลงและและโครงการรณรงคโครงการรณรงคระดบโลกระดบโลกทเกยวของทเกยวของ... โอกาสโอกาสและความทาทายและความทาทายของทอของทองถนถน

เมอโลกของเราตองเผชญกบภาวะโลกรอน และมความเสยงทจะเผชญกบ “ภยพบต” อนเปนผลกระทบของการทภมอากาศโลกเปลยนแปลง ซงไดปรากฏผลชดเจนขนเรอยๆ ไดสงผลใหผนาประเทศตางๆ อยนงเฉยไมได และตองลกขนมาหารอกนเพอหาแนวทางและวธการในการจดการและรบมอ โดยม “องคการสหประชาชาต (United Nations)” เปนหวหอก เรมจากการบรรเทาปญหาชนโอโซนทถกทาลายจากการใชสารประเภทคลอโรฟลออโรคารบอน ดวยการกาหนดมาตรการทางกฎหมายระหวางประเทศ คอ อนสญญาเวยนนาวาดวยการคมครองชนโอโซน ค.ศ. 1985 (พ.ศ. 2528) (Vienna Convention for the Protection of the Ozone Layer) และพธสาร มอนทรออลวาดวยสารท าลายชนบรรยากาศโอโซน (Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer) ค.ศ. 1987 (พ.ศ. 2530) จนมการเลกใชสารทาความเยนแบบเดมๆ มาเปนสารตวใหมทไมทาปฏกรยากบโอโซนในบรรยากาศ

ตอมานานาชาตยงไดมการรวมกนลงนามในขอตกลงสาคญทเปลยนแปลงทศทางการพฒนาโดยสนเชง นนคอ “อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ” (United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC) ค.ศ. 1992 (พ.ศ. 2535) และพธสารเกยวโต (Kyoto Protocol) ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) เพอรวมกนแกไขวกฤตปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก

ปจจบน เราจงไดเหนขอตกลง โครงการรณรงค และแนวทางในการพฒนาตางๆ อนถอเปนกตกาทนานาชาตกาหนดรวมกน เพอแกไขและรบมอวกฤตการณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน ทสาคญทเราควรรจก ไดแก



-16-

ขอตกลง Rio+20 : เปนการฉลองครบรอบ 20 ป ของการประชม Earth Summit ในป 1992 ไดจดขนในชวงระหวางวนท 4-6 มถนายน 2012 (พ.ศ. 2555) ทเมองรโอเดอจาเนโร

ประเทศบราซล โดยมหวหนารฐบาลจากประเทศตางๆ เขารวมประชมกวา 150 ประเทศ ซงผลจากการประชมในครงดงกลาวไดกอใหเกดกระแสแนวความคดการพฒนาอยางยงยน จนไดรบการยอมรบตอสาธารณชนในวงกวาง โดยมขอตกลงล าดบท 190 ไดเนนวาความสามารถในการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนเรองทโลกตองใหความส าคญอยางเรงดวนและตองลงมอปฏบตทนท และขอ 191 ไดระบวา 150 ประเทศจะรวมมอกนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจกใหไดในป ค.ศ 2020 (พ.ศ. 2563) และพยายามควบคมมใหอณหภมของโลกมใหเพมขนเกน 1.5-2.0 องศาเซลเซยสเหนอระดบกอนยคอตสาหกรรม

ค ามนของนายกเทศมนตร (Compact of Mayors) : เกดขนจากการประชมสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ในป ค.ศ. 2014 (พ.ศ. 2557) เปนขอตกลงของสมาชกเครอขายองคกรปกครองสวนทองถนจากทวโลกในการใหการสนบสนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกระดบเมอง เพอลดความเสยงและเพมความยดหยนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทสอดคลองและเกอกลตอปฏบตการระดบชาตในการพยายามปกปองสภาพภมอากาศ

เมองปลอดภยจากภยพบต (Making Cities Resilient Campaign): เรมตนขนตงแตเมอป ค.ศ. 2010 (พ.ศ. 2553) โดยUNISDR รวมกบภาคเครอขาย เพอรบมอกบประเดนความเสยง

ดานภยพบตทองคกรปกครองสวนทองถนรฐบาลทองถนและเมองตองเผชญ สการพฒนาเมองอยางยงยน โดยตองการสนบสนนใหผบรหารเมองในระดบทองถน รวมถงเจาหนาทภาครฐในระดบประเทศ แสดงบทบาทรวมกน เพอสรางเมองปลอดภยจากภยพบต ซงเปนสวนหนงของการสรางเมองอยางยงยน



-17-

กรอบการด าเนนงานเซนได เพอการลดความเสยงจากภยพบต พ.ศ. 2558-2573 : เปนผลจากการประชมสหประชาชาตระดบโลกวาดวยการลดความเสยงจากภยพบต ครงท 3 ระหวางวนท 13-14 มนาคม 2558 ณ เมองเซนได

ประเทศญปน มเปาหมายในการลดความเสยงจากภยพบตและลดการสญเสยชวต วถชวต และสขภาพ ตลอดจนความสญเสยตอสนทรพยทางเศรษฐกจ กายภาพ สงคม และสภาพแวดลอม ของบคคล ธรกจ ชมชน และประเทศอยางเปนรปธรรม ดวยมาตรการทางเศรษฐกจ โครงสราง กฎหมาย สขภาพ วฒนธรรม การศกษา สภาพแวดลอม เทคโนโลย การเมอง รวมถงมาตรการเชงสถาบน ทมการบรณาการและลดความเหลอมล า เพอปองกน และท าใหความลอแหลมและเปราะบางตอภยพบตลดนอยลง ตลอดจนชวยใหมการเตรยมความพรอมส าหรบการเผชญเหตและฟนฟทดยงขน อนน าไปสความสามารถทจะรบมอและฟนคนกลบไดในระยะเวลาทรวดเรวและมประสทธภาพ

เปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals): เมอป 2543 ประเทศไทยและประเทศตางๆทวโลกรวม 189 ประเทศจงรวมตวกนในการประชมองคการสหประชาชาตทมหานครนวยอรก สหรฐอเมรกา และเหนพองตองกนในการตงเปาหมายการพฒนา ทงในระดบชาตและระดบสากลททกประเทศจะด าเนนการรวมกนใหไดภายในป 2558 โดยเปาหมาย

ดงกลาวเรยกวา เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ หรอ Millennium Development Goals (MDGs) อนประกอบดวย 8 เปาหมายหลก ซงไดสนสดลงแลวในป 2015 ทผานมา ดงนน เพอใหเกดความตอเนองของการพฒนา องคการสหประชาชาต จงไดก าหนดเปาหมายการพฒนาขนใหมโดยอาศยกรอบความคดทมองการพฒนาเปนมต (Dimensions) ของเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ใหมความเชอมโยงกน เรยกวาเปาหมายการพฒนาทยงยน หรอ Sustainable Development Goals (SDGs) ซงจะใชเปนทศทางการพฒนาตงแตเดอนกนยายน ป 2558 ถงเดอนสงหาคม 2573 ครอบคลมระยะเวลา 15 ป ประกอบไปดวย 17 เปาหมาย ซงเปาหมายท 13 ไดก าหนดใหมการด าเนนการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน



-18-

ขอตกลงปารส : เปนผลจากการประชม Conference of Parties ครงท 21 หรอ COP 21 จดขน ณ กรงปารส ประทศฝรงเศส ในระหวางวนท 30 พฤศจกายน-12 ธนวาคม 2558 โดยผน าประเทศทเขารวมประชมไดใหการรบรองขอตกลงนในวนท 12 ธนวาคม ค.ศ. 2015 และจะผลบงคบใชภายใน 30 วนหลงจากมการใหสตยาบนโดยรฐภาคอยางนอย จ านวน 55

รฐภาค ซงครอบคลมการปลอยกาซฯ อยางนอย 55% โดยมเปาหมายควบคมการเพมขนของอณหภมโลกโดยเฉลยใหนอยกวา 2 องศาเซลเซยส (“well below 2 °C”) เหนอระดบกอนการปฏวตอตสาหกรรม และมงมนความพยายามในการจ ากดการเพมขนของอณหภมโลกโดยเฉลยใหอยท 1.5 องศาเซลเซยส รวมทง เพมศกยภาพในการปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในลกษณะทไมกระทบตอการผลตอาหาร และจดใหทศทางการลงทนสอดคลองกบแนวทางสการพฒนาแบบคารบอนต าทมความตานทานตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ



-19-

5. 5. ปปฏบตฏบตการการตอบสนองตอพนธะสญญาตอบสนองตอพนธะสญญา ......

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทยของประเทศไทย

ประเทศไทย ไดลงนามในขอตกลงสาคญๆ ทไดกลาวไปแลวขางตนทกฉบบ ไดตระหนกถง

ความจาเปนในการเขารวมกบประชาคมโลกในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน โดยไดรวมใหสตยาบนตออนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เมอวนท 28 ธนวาคม พ.ศ. 2537 และใหสตยาบนตอพธสารเกยวโต เมอวนท 28 สงหาคม พ.ศ. 2545 อยางไรกตาม ประเทศไทยถกจดอยในกลมนอกภาคผนวกท 1 (Non-Annex Party) ของอนสญญาฯ หรอเปนประเทศทไมไดถกบงคบใหลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางเขมขนเหมอนประเทศพฒนาแลวทถกจดไวในกลมภาคผนวกท 1 ดงนน การดาเนนงานของประเทศไทย ถอเปนการลดกาซเรอนกระจกตามความสมครใจ แตม “พนธกรณ”1 ทตองดาเนนการภายใตอนสญญาและพธสารดงกลาว

หลงจากลงนาม ประเทศไทยก ไดดาเนนการตางๆ เพอบรรเทาและรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สรปเปนเรองราวไดดงน

1 พนธกรณส าหรบประเทศไทย คอ

1) การจดท ารายงานแหงชาต (National Communication, NC) ทก 4 ป โดยเปนขอมลยอนหลง 4 ป ซงทผานมาประเทศไทยสงรายงานแลว 2 ฉบบ คอ รายงานแหงชาตฉบบท 1 (Initial NC, INC) เมอป พ.ศ. 2543 และ รายงานแหงชาต ฉบบท 2 (Second NC, SNC) เมอป พ.ศ. 2554 และก าหนดสงครงตอไปคอ TNC (Third NC) สงในป พ.ศ. 2560

2) การจดท ารายงานความกาวหนาราย 2 ป (Biennial update report, BUR) โดย BUR ฉบบท 1 ก าหนดสงปลายป พ.ศ. 2558 และ BUR ฉบบท 2 ก าหนดสงในป พ.ศ. 2560

3) การจดท าแผนการลดกาซเรอนกระจกทเหมาะสมส าหรบประเทศ (Nationally Appropriate Mitigation Actions, NAMAs)



-20-

2537 ประเทศไทยใหสตยาบนตออนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอ UNFCCC

2543 ประเทศไทยสงรายงานแหงชาตฉบบท 1 (Initial National Communication, INC)

2545 ประเทศไทยใหสตยาบนตอพธสารเกยวโต (พนธกรณระยะแรก เรม พ.ศ. 2551 – 2555)

2547 สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอ สผ. ไดรบมอบหมายเปนหนวยประสานงานกลางของประเทศไทยตามอนสญญา (National Focal Point)

2549 ครม.มมตเหนชอบในหลกการจดตง “คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต” และสานกงานประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2550 ระเบยบสานกนายกรฐมนตรแตงตง “คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต” และพระราชกฤษฎกาจดตง องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) 2550

2552 คณะกรรมการนโยบายฯ มคาสงแตงตง “คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานวชาการ และคณะอนกรรมการฯ ดานการประสานทาทไทยในการเจรจา ตามคาสงคณะกรรมการนโยบายฯ” และ ครม. เหนชอบในหลกการจดตง “ผประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change Officer, CCO)” ประกอบดวย 30 หนวยงานของรฐ

2553 ประเทศไทยใหการรบรอง กฎบตรโตรอนโตเพอกจกรรมทางกาย รวมกบอก 35 ประเทศ ในการประชมประจาปครงท 3 ของเครอขาย Global Advocacy for Physical Activity (GAPA) ระหวางวนท 5-8 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 ณ Metro Toronto Convention Centre เมองโตรอนโต ประเทศแคนาดา

2554 ประเทศไทยสงรายงานแหงชาต ฉบบท 2 (Second National Communication, SNC)

2555 สานกงานประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดรบการแตงตงเปนทางการ

2556 คณะกรรมการนโยบายฯ มคาสงแตงตง “คณะอนกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดานการจดทาแนวทางการแสดงเจตจานง (Pledge) การดาเนนงานลดกาซเรอนกระจกทเหมาะสมของประเทศ (NAMAs)”



-21-

9 ธนวาคม 2557 ประเทศไทยประกาศเจตจานงลดการปลอยกาซเรอนกระจกในประเทศลงรอยละ 7-20 ในภาคพลงงานและภาคการขนสง ใหตากวาระดบการปลอยในการดาเนนงานตามปกต ภายในป 2563

14 กรกฎาคม 2558 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบ “แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558 – 2593”

10 มนาคม 2558 คณะรฐมนตรมมตอนมตใหกระทรวงมหาดไทยรวมรบรองรางเอกสาร 2 ฉบบ คอ รางกรอบการดาเนนงานลดความเสยงจากภยพบต หลงป 2558 (Post-2015 Framework for Disaster Risk Reduction) และรางปฏญญาเซนได (Sendai Declaration) โดยทสาระสาคญของรางเอกสารทง 2 ฉบบดงกลาวสอดคลองกบกรอบกฎหมายและนโยบายทเกยวของกบการปองกนและบรรเทาสาธารณภย/การจดการภยพบต

13-14 มนาคม 2558 ประชาคมโลกรวมทงประเทศไทย ไดลงนามขอตกลงรวมกนเรยกวา กรอบการดาเนนงานเซนไดเพอการลดความเสยงจากภยพบต พ.ศ. 2558-2573 (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 – 2030) และลงนามในปฏญญาเซนได (Sendai Declaration) ณ เมองเซนได ประเทศญ ปน สาหรบประเทศไทยนน พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร เ ปนผน าคณะจากไทย เขารวมประชมและไดแสดงเจตนารมณของไทยในการสงเสรมความรวมมอจดการภยพบต รวมกบประเทศตางๆ ในทกภมภาค

31 มนาคม 2558 คณะรฐมนตร (ครม.) ไดมมตอนมตแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2558 และมอบหมายใหกระทรวง กรม องคกรและหนวยงานภาครฐ รฐวสาหกจ จงหวด อาเภอ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน และภาคสวนอนๆ ปฏบตการใหเปนไปตามแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.2558

1 กนยายน 2558 ประเทศไทยสงสารตรายอมรบการแกไขพธสารเกยวโต ณ กรงโดฮา (Doha Amendment to the Kyoto Protocol) ซงเปนพนธกรณระยะท 2 ของพธสาร ระยะเวลาตงแต 1 มกราคม พ.ศ. 2556 – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2563

31 พ.ย.-12 ธ.ค. 2558 คณะจากประเทศไทย นาโดยพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดเดนทางมาเขารวมการประชมระดบสงของประมขรฐและหวหนารฐบาล (Leaders’ event) ในการประชมรฐภาคกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework



-22-

Convention on Climate Change – UNFCCC) สมยท 21 (COP 21) และการประชมรฐภาคพธสารเกยวโต สมยท 11 เพอแสดงเจตนารมณอนแนวแนของประเทศไทยในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยไทยไดกาหนดเปาหมายการลดกาซเรอนกระจกภายในป ค.ศ. 2030 ทรอยละ 20 ถง 25



-23-

6. 6. แแผนผนและนโยบายและนโยบายระดบชาตระดบชาต ทเกยวของกทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ บการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

นอกจากประเทศไทย ไดขบเคลอนเพอตอบสนองพนธะสญญาในเชงโครงสรางและการ

ประสานงานตางๆ ดงกลาวไปแลวขางตน ประเทศไทยไดขบเคลอนในเชงนโยบาย ยทธศาสตร และแผน ทงแผนระดบชาต แผนเฉพาะประเดน แผนงานยอยตางๆ อกมากมาย โดยทสาคญมดงน

ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555 ยทธศาสตรแหงชาตนมวตถประสงคในการสรางความพรอมใหกบประเทศในการรบมอและปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยดาเนนการบนพนฐานของการพฒนาทยงยน และการบรณาการจากทกภาคสวนใน กระบวนการวางแผนและการดาเนนงานเพอแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศอยางเปนระบบ ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร ไดแก ยทธศาสตรท 1 การสรางความสามารถในการปรบตวเพอรบมอและลดความลอแหลมตอผลกระทบจากสภาพภมอากาศ ยทธศาสตรท 2 การสนบสนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและเพมแหลงดดซบกาซบนพนฐานของการพฒนาทยงยน ยทธศาสตรท 3 การสนบสนนงานวจยและพฒนาเพอสรางความเขาใจทชดเจนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ยทธศาสตรท 4 การสรางความตระหนกรและการมสวนรวมในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ยทธศาสตรท 5 การเพมศกยภาพของบคลากรและหนวยงานทเกยวของในการดาเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ยทธศาสตร ท 6 การพฒนาการดาเนนงานในกรอบความรวมมอกบตางประเทศ



-24-

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 ใหความสาคญกบการเสรมสรางทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การสรางความมนคงดานอาหาร การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเปนฐานการผลตภาคเกษตร มงสการเปนเศรษฐกจและสงคมคารบอนตาและเปนมตรกบสงแวดลอม รวมทงการเตรยมความพรอมรองรบการเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบตทางธรรมชาต

ทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 พ.ศ. 2560-2564

การสรางการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอมยง

เปนหนงในเปาหมายในการพฒนาประเทศทสาคญในอก 5 ปขางหนา โดย

ประเทศไทยจะมงรกษาความมนคงของฐานทรพยากร สรางสมดลระหวางการอนรกษและการใชประโยชนอยางยงยนและเปนธรรม ขบเคลอนสเศรษฐกจและสงคมทเปนมตรตอสงแวดลอม และเพมขดความสามารถในการรบมอภยพบตและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แตทนาสนใจคอ เปาหมายในการบรหารราชการแผนดนทมประสทธภาพ ไดระบแนวปฏบตไววา “จะมงสรางรปแบบการพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนใหเหมาะสม สามารถรบมอการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม รวมทงเปนแกนหลกในการประสานเครอขายและเชอมโยงภาคสวนตางๆ ในระดบพนทไดอยางมประสทธภาพ”

แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558-2593

วสยทศนของแผนนคอ ประเทศไทยมภมคมกนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและมการเตบโตทปลอยคารบอนตาตามแนวทางการพฒนาทยงยน แบงแผนการดาเนนงานออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะสน (2559) ระยะกลาง (2563) และระยะยาว (259) พนธกจหลกม 2 ประการ คอ การมงสรางภมคมกนตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในการพฒนาประเทศ โดยผลกดนใหเกดการบรณาการแนวทางและมาตรการในการปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในทกภาค และลดอตราการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศ และสรางกลไกใหเกดการเตบโตแบบปลอยคารบอนตาอยางยงยน



-25-

เจตจ านงในการลดกาซเรอนกระจกทเหมาะสมของประเทศไทย (Thailand’s NAMAs Pledge) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงพลงงาน กระทรวง

คมนาคม องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) และ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในฐานะหนวยประสานงานกลางของอนสญญาฯ ไดขอสรปวา ประเทศไทยควรแสดงเจตจานง NAMAs Pledge ในการลดกาซเรอนกระจกของประเทศ ในภาคพลงงาน (สาขาผลตไฟฟา อตสาหกรรม และพลงงานจากขยะ) และภาคการขนสง ในป พ.ศ. 2563 โดยประเทศไทยมศกยภาพการลดกาซเรอนกระจกประมาณ 7 – 20% เมอเทยบกบธรกจปกต (Business As Usual : BAU)



-26-

77.. โโครงการทสนบสนนบทบาทครงการทสนบสนนบทบาทของทองถนของทองถนและโรงเรยนและโรงเรยน ในการบรรเทาและรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในการบรรเทาและรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จากขอตกลงระดบโลก จนมาถงแผนและนโยบายของประเทศตอการบรรเทาและรบมอกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก ไดระบถงความรวมมอของทกภาคสวน โดยเฉพาะอยางยง “องคกรปกครองสวนทองถน” ทถกใหความสาคญวาเปน ผมบทบาทหลก หรอ Main Actor ในการนาขอตกลง แผน นโยบาย และกตกาตางๆ ลงสการปฏบต เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก และรบมอกบผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จงมหลายหนวยงานทงภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน สถาบนการศกษา สมาคมองคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชน ทงในลดตางประเทศ ไดพยายามเขามาสงเสรมผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทย ไดมศกยภาพและขดความสามารถในเรองนมากขน ดงจะขอยกบางโครงการไวเปนตวอยาง ดงน

โครงการเมองปกปองสภาพภมอากาศ หรอ Cities for Climate Protection (CCP) Campaign : รเรมขนมาตงแตป พ.ศ. 2536 โดยองคกรทองถนเพอความยงยน หรอ ICLEI นบเปนโครงการแรกๆ ทเขามาสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนในประเทศตางๆ กวาง 1,000 แหง ทวโลกในการลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกอยางเปนระบบและมเปาหมาย โดยในประเทศไทยนน ICLEI ไดรวมกบสถาบนสงแวดลอมไทยด าเนนโครงการน โดยมเทศบาลเขารวม 5 แหงในขณะนน ไดแก เทศบาลนครภเกต เทศบาลนครเชยงใหม เทศบาลนครระยอง เทศบาลนครนครราชสมา และเทศบาลต าบลเมองแกลง จงหวดระยอง

โครงการลดเมองรอนดวยมอเรา ไดรเรมขนในป พ.ศ. 2548 โดยความรวมมอระหวางบรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จ ากด และมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย มงเนนกจกรรมปลกจตส านก และกระตนใหเกดการมสวนรวมของภาคประชาชนและเยาวชนในการรวมด าเนนกจกรรมเพออนรกษทรพยากรธรรมชาต และรวมรกษาสภาพภมอากาศ ด าเนนการมาแลวอยางตอเนองเปนปท 11 รวมกบเทศบาล 194 แหง ชมชน 100 แหง และโรงเรยน 248 แหง



-27-

โครงการเพอพฒนาการก าหนดนโยบาย และด าเนนงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของไทย เปนโครงการความรวมมอระหวาง ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) รวมกบ กระทรวงสงแวดลอม คมครองธรรมชาต การกอสรางและความปลอดภยทางปรมาณ (BMUB) และองคกรความรวมมอระหวางประเทศของเยอรมน (German International Cooperation -GIZ) มวตถประสงคเพอสนบสนนการแปลงแผนแมบท เพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พ.ศ. 2558-2593 ลงสการปฏบตในระดบจงหวดและทองถนน ารอง โดยระยะแรกไดด าเนนงานใน 2 จงหวดและ 2 เทศบาลน ารอง คอ จงหวดนานและเทศบาลเมองนาน จงหวดระยองและเทศบาลต าบลเมองแกลง ตอมาในเดอนมกราคม 2557 ไดมการขยายผลไปสจงหวดและเทศบาลอนๆ ภายใตชอ “โครงการสนบสนนการพฒนาและด าเนนงานดานนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของไทย (Support to the Development and Implementation of the Thai Climate Change Policy)” วตถประสงคเพอสนบสนนการแปลงนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศระดบชาต (แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ) สการปฏบตภายใตบรบทการพฒนาของพนท โดยไดคดเลอกพนทจ านวน 17 จงหวดและ 32 เทศบาล ซงคลอบคลมพนททวทกภมภาคของประเทศไทย ขณะนโครงการนอยระหวางการด าเนนการ โดยมระยะเวลาด าเนนการจนถงเดอนมกราคม 2560

โครงการปลกเมองใหโลกเปลยน หรอ Earth Hour City Challenge (EHCC) รเรมโดย ECLEI และ WWF โดยตองการจะยกยองเชดช

และมอบรางวลใหกบเมองทมความพยายามทจะตอสกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางยงยน เพยงเมองรวมสงรายงานการดาเนนงานดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของเมองทประกอบดวยกจกรรม (Action) และความมงมน (Commitment) ในหวขอของพลงงานหมนเวยน ความยงยนและสภาพเศรษฐกจทมความพรอมรบมอกบการเปลยนแลงสภาพภมอากาศ โดยเนนเรองของความมนคงดานอาหาร นา และพลงงาน หลกในการเขารวมกจกรรมคอการรายงานการดาเนนงานดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของเมองผาน carbonn Climate Registry ซงเกณฑขนตาของการเปนผเขาแขงขนของ EHCC คอ การรายงานอยางนอยหนงกจกรรมทชวยลดปรมาณกาซเรอนกระจก และสาหรบการเปนเมองทเขารอบสดทายและการเปนเมองผชนะนนจะตองมการายงานผลทยอดเยยมและมขอมลทเพยงพออยางเหนไดชด โดยบรษททปรกษาซงเปนทรจกระดบชาตจะเปนผ



-28-

ตรวจสอบขอมลของเมองทเขารวมกจกรรมทงหมด เพอคดเลอกเมองทจะเขาไปสรอบสดทาย โดยมคณะกรรมการผทรงคณวฒทาการเลอก National Earth Hour Capitals จากเมองทมการรายงานถงระดบเกณฑทกาหนด การเขารวมกจกรรม EHCC นนจะไดรบการสนบสนนในการเผยแพรทางสอรวมทงการเขารวมของคนในเมองผานแคมเปญ “เมองนทฉนรก หรอ We Love Cities” อกดวย

ศนยวชาการนานาชาตดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate change International Technical and Training Center, CITC): ด าเนนการโดยองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) หรอ อบก. รวมกบ องคกรความรวมมอระหวางประเทศของญปน (Japan International Cooperation Agency, JICA) โดยไดเปดศนยฯ อยางเปนทางการในวนท 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 มวตถประสงคเพอเปนศนยกลางการพฒนาเครอขาย องคความร การพฒนาศกยภาพบคลากร และการเผยแพรขอมลขาวสารและสารสนเทศ ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย และประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเพอความสอดคลองกบวตถประสงคในการจดตงของประชาคมอาเซยนทมงเนนใหเกดการรวมตวกนของประเทศสมาชก เพอเรยนรและเพมขดความสามารถในการแขงขนของอาเซยนในเวทระหวางประเทศ รวมทงเวทเจรจาระดบโลกดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ



-29-

โครงการสนบสนนกจกรรมลดกาซเรอนกระจก (Low Emission Support Scheme, LESS) : เปนโครงการท อบก. พฒนาขนและเปดตวไปเมอวนท 25 สงหาคม 2558 ทผานมา เพอยกยองผทท าความดใหเปนทยอมรบ โดยการมอบใบประกาศเกยรตคณ (Letter of Recognition, LoR) ใหแกผด าเนนกจกรรมลดกาซเรอนกระจก รวมถงสงเสรมการพฒนากจกรรม และการสนบสนนโครงการลดกาซเรอนกระจกในองคกรหรอพนทตางๆ ตลอดจนเปนการเตรยมความพรอมในการพฒนาโครงการลดกาซเรอนกระจกไปสระดบทสามารถซอ-ขาย เครดตไดในอนาคต ทงน ในกระบวนการการมอบใบประกาศเกยรตคณใหกบกจกรรมลดกาซเรอนกระจกนน จะตองผานขนตอนการวเคราะหและประเมนทางเทคนควชาการ ตามท อบก. ไดพฒนาขนดวย โครงการสงเสรมการจดท าคารบอนฟตพรนทขององคกร (Carbon Footprint for Organization, CFO) : เปนโครงการของ อบก. ทชวยเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนใหมความร ความเขาใจในการวดปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมาจากการด าเนนกจกรรมตางๆ ขององคกรในรปแบบ การวดคารบอนฟตพรนทขององคกร โดยเรมมาตงแตป พ.ศ. 2554 ทผานมามเทศบาลทผานการจดท าคารบอนฟตพรนทไปแลวทงสน 75 แหง และก าลงด าเนนการในปงบประมาณ 2559 ประมาณ 30 แหง รวมเทศบาลทเขารวมโครงการแลว 105 แหง

โครงการจดท าขอมลปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกระดบเมอง (City Carbon Footprint, CCF) : อบก. พฒนาโครงการนขนเมอป 2557 เพอใชเปนแนวทางในการประเมนการปลอยและดดกลบกาซเรอนกระจก ในพนทตามขอบเขตการปกครองของ “เมอง” ตามภมศาสตรทางการเมอง (Geopolitical Territory) หรอพนทตามเขตการปกครอง ผานการการเรยนรในการจดท าบญชรายการปรมาณกาซเรอนกระจก (Greenhouse Gas Inventory) ทการแสดงใหเหนถงแหลงปลอยและแหลงดดกลบกาซเรอนกระจก รวมทงปรมาณการปลอยและดดกลบกาซเรอนกระจกของเมอง โดยมเทศบาลทผานการด าเนนโครงการนไปแลว 16 เทศบาล และในปพ.ศ. 2559 อยระหวางการด าเนนงานเพมอกประมาณ 30 เทศบาล โดยด าเนนงานควบคไปกบโครงการการจดท าคารบอนฟตพรนทขององคกรปกครองสวนทองถน

โครงการเทศบาลไทยมงสเมองคารบอนต า เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 84 พรรษา ด าเนนการโดย สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย รวมกบสหภาพยโรปหรออย มงหวงทจะรวมพลงเทศบาลไทยในการบรรเทาความรนแรงของวกฤตโลกรอน โดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปน



-30-

แนวทางในการพฒนาเมอง อนเปนการแสดงออกถงความจงรกภกดในวาระมหามงคลทพระองคทรงมพระชนมายครบ 84 พรรษา ใน พ.ศ. 2554 โครงการนเรมตนเมอเดอนกมภาพนธ 2555 และสนสดในเดอนเมษายน 2558 รวมระยะเวลาด าเนนการ 39 เดอน เพอมงสงเสรมใหเทศบาลทเขารวมโครงการฯ ไดมความร เขาใจถงสาเหตและกระบวนการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากกจกรรมตางๆ ในภาคเมองอยางถกตอง จนเกดความตระหนกทจะปรบเปลยนทศทางการพฒนาส “เทศบาลคารบอนต า” ตามแนวทาง 4 ยทธศาสตร ไดแก เมองแหงตนไม เมองไรมลพษ เมองพชตพลงงาน และเมองแหงการบรโภคทยงยน มเทศบาลเขารวมทงสน 173 แหง สามารถลดกาซเรอนกระจกจากกจกรรมทเทศบาลด าเนนการไดทงสนกวา 19 ลานกโลกรมคารบอนไดออกไซดเทยบเทา และเกดศนยการเรยนรเทศบาลคารบอนต าขน จ านวน 15 แหง กระจายอยทกภมภาค

โครงการสรางเมองคารบอนต า เมองจกรยาน และเมองรสภยพบต เปนโครงการตอเนองจากโครงการเทศบาลคารบอนต าฯ โดยการผสานพลงระหวาง 4 หนวยงาน ไดแก สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย ชมรมจกรยานเพอสขภาพแหงประเทศไทย ภายใตการสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ส านกงานเพอลดความเสยงจากภยพบตแหงสหประชาชาต (United Nations Office for Disaster Risk Reduction, UNISDR) และองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) หรอ อบก. โดยมงหวงทจะสรางรปแบบการพฒนา อปท. ใหเหมาะสม สามารถรบมอการเปลยนแปลงทางดานสงแวดลอม รวมทงเปนแกนหลกในการประสานเครอขายและเชอมโยงภาคสวนตางๆ ในระดบพนทไดอยางมประสทธภาพ โดยเนนใน 3 ประเดนยทธศาสตร ไดแก เมองมการพฒนาแบบคารบอนต า เมองทมการใชการเดนทางโดยไมใชเครองยนต และเมองทมการเตรยมความพรอมเพอรบมอกบผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในระยะเวลาด าเนนงาน 24 เดอน เรมตงแตเดอนกนยายน 2558 และจะสนสดในเดอนสงหาคม 2560 มเทศบาลเขารวมพฒนาเปนเมองตนแบบทงสน 15 แหง และจะรบสมครเทศบาลอก 15 แหงมาเปนเมองอาสาในการถอดแบบแนวปฏบตสการพฒนา



-31-

โครงการโรงเรยนคารบอนต าสชมชน เปนโครงการทรรเรมโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) โดยไดเปดรบสมครโรงเรยนในโครงการหองเรยนสเขยวและโรงเรยนทวประเทศ มวตถประสงคเพอสงเสรมกจกรรมดานการพฒนาสงคมคารบอนต า (Low Carbon Society) ในสถานศกษา และ ขยายผลการด าเนนงานสชมชนและครอบครวนกเรยนอยางเปนรปธรรม รวมทงเพอใหเยาวชนซงเปนเปาหมายหลกของโครงการ เรยนรและตระหนกถงความส าคญของการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ และเพอใหเกดการลดการใชพลงงานไฟฟาภายในครวเรอน ทงน โครงการน จะเปนการสงเสรมสนบสนนใหนกเรยนในโรงเรยนทเขารวมโครงการ ท ากจกรรมลดการใชพลงงานไฟฟาภายในบาน โดยก าหนดใหคาพลงงานไฟฟาลดลงไมนอยกวารอยละ 5 ในเดอนกรกฎาคม และสงหาคม 2559 เปรยบเทยบกบเดอนมถนายน 2559 ซงโรงเรยนจะเปนผรวบรวมใบงาน และส าเนาใบเรยกเกบคาไฟฟาเดอนมถนายน - สงหาคม 2559 ของบานนกเรยน (เฉพาะบานนกเรยนทลดการใชไฟฟาไดไมนอยกวารอยละ 5) จากนนโรงเรยนจดท ารายงานการด าเนนงานของโรงเรยนสครอบครวนกเรยน สงมายงผประสานงานโครงการตามระยะเวลาทก าหนด โดยกฟผ. จะมรางวลมอบใหในกรณทโรงเรยนนนสามารถด าเนนการลดการใชไฟฟาในบานเรอนของนกเรยนไดตามเปาหมาย

โครงการโรงเรยนใหญ รอยเทาเลก เปนโครงการทมงหวงถงการปรบเปลยนพฤตกรรมในชวตประจ าวนของนกเรยนทรวมโครงการทกคน ใหเปนมตรกบสงแวดลอม เปนการลดรอยเทาเชงนเวศ (Ecological Footprint) ทแตละคนไดกระท าตอสงแวดลอม มวตถประสงคเพอสรางความร ความเขาใจปญหาภาวะโลกรอน รวมถงเรยนรวธการปรบตวเพอรบมอกบภยพบตทอาจจะเกดขนในอนาคต ดวยการเรยนการสอนในการใชพลงงานอยางสรางสรรค พอเพยง (Smart Energy) ใหกบเยาวชน



-32-

รวมทง ผลกดนใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมในการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ ภายใตแนวทางดานการใชพลงงานอยางสรางสรรค พอเพยง (Smart Energy) เพอน าไปสการเปนโรงเรยนคารบอนต า และสรางเครอขายโรงเรยนคารบอนต า และขยายสชมชนใกลเคยง กลมเปาหมายของโครงการ ไดแก โรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร จ านวน16 โรงเรยน (ประถมจ านวน 10 แหง มธยมศกษา 6 แหง) จาก 6 เขต ทกรงเทพมหานครจะด าเนนโครงการน ารองดานการจดการสงแวดลอมอยางเขมขน



-33-

8. คความหมายของค าทครควรทราบ

คารบอนฟตพรนทขององคกร คอ ปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมาจากกจกรรมตางๆ ในขอบเขตความรบผดชอบขององคกรนนๆ เชน การเผาไหมของเชอเพลง การใชไฟฟา การจดการของเสย และการขนสง สามารถวดปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมานในหนวย “ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา”

ทมา : องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) สงคมคารบอนต า (Carbon Society) เปนสงคมทผคน (สวนใหญ) ในสงคมหนมารวมมอกนลดการปลอยกาซ

คารบอนไดออกไซดในทกรปแบบหรอในกจกรรมตางๆ ทเกดจากการดารงชวตปกต โดยเฉพาะการลดปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาจากกระบวนการผลตและบรโภคของทกภาคสวน เพอจะไดอยรวมกนในสงคมทมคณภาพชวตทด ดงนน สงคมคารบอนตา จงตองทาใหผคนในสงคมมความตระหนกถงคณภาพชวตทเกดจากการอยในสภาพแวดลอมทมปรมาณคารบอนตา โดยผคนในสงคมมความยดโยงกบการเลอกใชเทคโนโลยหรอการพฒนาเทคโนโลยใหเปนมตรกบสงแวดลอม และทสาคญกคอ จะตองเปนสงคมทมการวางผงเมองใหสอดคลองกบระบบนเวศทสมดลดวย ดงนน สงคมคารบอนตา จงมลกษณะดงน (1) สงคมทตองชวยกนลดความตองการใชพลงงาน (2) สงคมทตองหลกเลยงการใชเชอเพลงฟอสซลหรอนามน และลดการปลอยกาซเรอนกระจก และ (3) สงคมตองมมาตรการความมนคงทางพลงงานและเปนสงคมทมการพบปะหารอกนในเรองความตองการของคนทกกลมในสงคม

ทมา : สานกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

เมองสงคมคารบอนต า คอ เมองทมการวเคราะหการเกดคารบอนจากกจกรรมตางๆ ของเมอง ของชมชน และประชาชน จากสภาพของเมองแลวสามารถสรางแผนระบบหรอมาตรการลดคารบอนในทกภาคสวนของเมองได จากความหมายดงกลาว การลดคารบอนในทกภาคสวนของเมองจงตองวเคราะหการเกดคารบอนในเขตเมองจากกจกรรมสาคญๆ ไดแก การใชพลงงานเชอมโยงกจกรรมการขนสงการ ใชไฟฟา กจกรรมของชมชน การเกดขยะมลฝอย นาเสยของเมอง ซงระบบการสรางกจกรรมของการลดคารบอนในชมชนเมองควรพจารณาดงน

การวเคราะหการบรโภคของประชาชน จากการใชพลงงานเชอเพลงฟอสซลทผลตกาซเรอนกระจก การวเคราะหปรมาณของเสยทกอใหเกดกาซเรอนกระจก ไดแก นาเสยทมความเนาเหมนขยะทเกดขน

จากกจกรรมตางๆ ของชมชน

http://www.sti.or.th/th/



-34-

สรางกจกรรมมาตรการรองรบจากการวเคราะหการเกดกาซเรอนกระจก โดยฐานคดจากปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทเมองผลตขน

สรางกระแสความรบผดชอบรวมกนทกภาคสวน ในการลดการบรโภคอยางฟมเฟอย จากกจกรรมทลดการเกดกาซเรอนกระจกอยางจรงจง

ทมา รฐเรอง โชตวทย นกวชาการสงแวดลอมชานาญการพเศษ ศนยเทคโนโลยสะอาด ศนยวจยและฝกอบรมดานสงแวดลอม

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม

“เทศบาลคารบอนต า” หมายถง เมองทมดาเนนการใดๆ เพอลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศใหนอยกวาทเคยปลอยในปฐาน โดยปฏบตการภายใต 4 ยทธศาสตร ไดแก “เมองแหงตนไม เมองไรมลพษ เมองพชตพลงงาน และเมองทมการบรโภคอยางยงยน”

ทาไมตองเมองแหงตนไม (City of Trees) : สารคลอโรฟลลในใบไมสเขยวจะทาหนาทตรง “คารบอนไดออกไซด” จากอากาศมาใชในกระบวนการสงเคราะหแสงของพชเพอสรางอาหารและการเจรญเตบโต นจงเปนเหตผลวาทาไมตนไมจงเปนแหลงดดซบคารบอนราคาถกททรงประสทธภาพตามธรรมชาต อยางไรกตาม พนทสเขยวตามยทธศาสตร “เมองแหงตนไม” นนตองเปน “พนทสเขยวยงยน” ดวย ซงในทางวชาการหมายถง “พนททปกคลมดวยไมยนตน(ตนไมทความสงอยางนอย ๑.๓ เมตรจากระดบพนดน และเสนรอบวงอยางนอย 14.1 เซนตเมตร) และพชพรรณทหลากหลาย มการดแลรกษาใหสมบรณ รมรน สามารถคงอยไดอยางยงยน เพอเออตอสงแวดลอมและระบบนเวศทพงประสงค”

ทาไมตองเมองไรมลพษ (City of Waste Minimization): ทงขยะและนาเสยเปนแหลงปลอย “มเธน” จากกระบวนการยอยสลายสารอนทรยของแบคทเรยในขยะและนาเสย กาซมเธนเปนกาซเรอนกระจกตวสาคญทแมสดสวนในบรรยากาศจะมนอย แตมอายคงอยในบรรยากาศไดนานประมาณ ๑๐ ป และมศกยภาพในการกกเกบความรอน (Global Warming Potential: GWP) ไดมากกวาคารบอนไดออกไซดถง ๒๐ เทา ดงนน “ยทธศาสตรเมองไรมลพษ” จงหมายถง การทเทศบาลมความพยายามดาเนนการใดๆ ในการลดปรมาณขยะและนาเสยกอนนาไปกาจดลงใหเหลอนอยทสดเทาทจะทาได รวมทง นากาซมเธนทเกดขนจากกระบวนการบาบดมาใชประโยชนใหมากทสด ซงจะยงชวยลดการปลอยกาซมเธนขนสชนบรรยากาศไดมากเทานน

ทาไมตองเปนเมองพชตพลงงาน (City of Energy Efficiency) : วถชวตประจาวนของคนในเมองมกผกโยงและพงพากบการใชพลงงานทงไฟฟาและนามนสง ซงพลงงานเหลานนสวนใหญผลตจากเชอเพลงฟอสซล (นามน ถานหน กาซธรรมชาต ฯลฯ) การเผาไหมนามน ถานหน เพอเปนเชอเพลงหรอ



-35-

ผลตไฟฟา จะไดผลผลตเปนกาซหลายชนด และหนงในนนคอ “กาซคารบอนไดออกไซด” ดงนน หากเมองสามารถยงลดการใชไฟฟาและลดการใชนามนในภาคการเดนทางไดมากเทาใด จะยงชวยลดการปลอยคารบอนออกสบรรยากาศไดมากเทานน อยางไรกตาม “ยทธศาสตรเมองพชตพลงงาน” ไมเพยงเปนการดาเนนการในการสงเสรมคนในเขตเทศบาล ลดการใชพลงงาน โดยการประหยดไฟฟาและนามนเทานน หากแตยงรวมถงการรณรงคใหใชพลงงานทางเลอกหรอพลงงานทางเลอกอนๆ มาทดแทนพลงงานจากฟอสซลดวย เชน พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย ฯลฯ

ทาไมตองเปนเมองบรโภคยงยน (City of Sustainable Consumption) : องคการสหประชาชาตไดใหนยาม“การผลตและการบรโภคอยางยงยน”วาหมายถง “การผลตและการบรโภคทสามารถตอบสนองความจาเปนของคนรนปจจบนไดอยางตอเนองโดยไมสรางขอจากดตอความจาเปนของคนรนถดไป ภายใตสภาวะทมอยอยางจากดของทรพยากรธรรมชาตทตองสงวนรกษาไวใชประโยชนและผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดขน” ทงนเนองจากกระบวนการผลตผลตภณฑตางๆ เพอนามาจาหนายเปนสนคาทใชในการดารงชวตของคนทกชนด มการใชทรพยากรธรรมชาตมา เชน นา ปา แรธาต ฯลฯ มาเปนวตถดบในการผลต นอกจากน กระบวนการผลตยงตองใชพลงงานทงไฟฟาและนามน มาเปนเชอเพลง และมการปลอยนาเสย อากาศเสย และขยะ ออกมาเปนผลตผลขางเคยงทไมพงประสงค ดงนน การสงเสรมการบรโภคอยางพอเพยง (บรโภคแตพอดกบเงนในกระเปา และมเหตมผลในการบรโภค) จงเปนการลดทงการใชพลงงาน และลดการปลอยมลพษในทกขนตอนตงแต การผลต การขนสง จนถงการบรโภค อนเปนการชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกสชนบรรยากาศในทางออมดวย ดงนน “ยทธศาสตรเมองทมการบรโภคอยางยงยน” จงไมเพยงแตการสงเสรมใหนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการบรโภค คอ การบรโภคอยางพอเพยงไมมากไมนอยเกนไป มเหตมผลในการบรโภค แตยงเปนการสงเสรมการเลอกบรโภคสนคาและบรการทมกระบวนการผลต การขนสง และการกาจดหลงการบรโภคทสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดอกดวย ซงในทางปฏบตนน เทศบาลสามารถดาเนนการสงเสรมการบรโภคอยางยงยนไดหลากหลายวธ อาท การจดซอจดจาง “สเขยว” กลาวคอ การสนบสนนการซอวสด ครภณฑ บรการทเปนมตรตอสงแวดลอม การซอมแซมหรอใชของเดมแทนการจดซอใหม การใชของมอสอง การรณรงคลดใชบรรจภณฑ การสงเสรมการบรโภคสนคาหรอบรการจากแหลงผลตภายในเมองหรอใกลเมองเพอลดการขนสง เปนตน

ทมา : โครงการเทศบาลไทยมงสเมองคารบอนตา เพอเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๘๔ พรรษา

สมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทย



-36-

โรงเรยนคารบอนต า คอ โรงเรยนทมการวเคราะหการเกดกาซเรอนกระจกจากกจกรรมการจดการเรยนรและพฒนาตางๆ ภายในโรงเรยน แลวสามารถสรางแผน หรอมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางบรณาการในทกระบบของโรงเรยนไดอยางเหมาะสมกบบรบทของชมชนและเมอง โดยคานงถงพฒนาทงในเชงกายภาพ อาคาร สถานท การพฒนาหลกสตรการเรยนการสอน การพฒนากจกรรมประจาวน ประจาเดอน ประจาป และกจกรรมรวมกบชมชน เพอนาไปสการลดการปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศใหนอยกวาทเคยปลอยในปฐาน โดยยดแนวทางการพฒนาใน 4 ยทธศาสตร ไดแก การมงส “โรงเรยนแหงตนไม โรงเรยนไรมลพษ โรงเรยนพชตพลงงาน และโรงเรยนทมการบรโภคอยางยงยน

โรงเรยนแหงตนไม คอ โรงเรยนทยงมตนไมยนตนและพนทสเขยวสาหรบเปนแหลงดดซบคารบอน สรางความรมรน สวยงาม ลดการใชพลงงาน รวมทงเออตอการใหนกเรยนไดเรยนรคณคาของตนไมใหญในชวตประจาวน ทงการใหรมเงา การแสดงถงอตลกษณของสถาบน การชวยลดการใชพลงงานในอาคารเรยน การชวยสรางภมทศนทสวยงามของโรงเรยน รวมถงคณของตนไมในดานอนๆ ในเชงปจจย 4 และคณคาตอระบบนเวศและสงแวดลอม

โรงเรยนไรมลพษ คอ โรงเรยนทคานงถงการกอมลพษ (ขยะและนาเสย) นอยทสด และมการจดการมลพษทเกดขนแลวไดอยางเหมาะสมกบศกยภาพ โดยการใชหลก 5 R ไดแก Reject ปฏเสธการใช Reduce .ใชนอยลง Reuse ใชซา Repair ซอมแซม/บาบดใหใชไดใหม และ Recycle นาไปจาหนายเพอแปรรปมาใชใหม

โรงเรยนพชตพลงงาน คอ โรงเรยนทเนนใหมการใชพลงงานอยางประหยดและคมคาทสด รวมทงมการแสวงหาพลงงานสะอาดในรปแบบอนๆ มาทดแทนพลงงานทเคยใช โดยมการสรางวฒนธรรมโรงเรยนใหคร นกเรยน และบคลากรทกฝาย ใหมนสยปดเมอไมใช และใชอยางรคา

โรงเรยนบรโภคยงยน คอ โรงเรยนทมการใชทรพยากร วสด อปกรณ ทกอยางตามรอยพระบาทสมเดจพระเจาอย คอ ไมใชทงใชขวาง คานงถงแหลงทมาของอาหารและของใชนนวามวฎจกรการเกดและกาจดอยางไร รวมทงมการเดนทางมาถงเราไดอยางไร เนนใชผลตภณฑจากโรงเรยน ชมชน หรอในทองถนเอง เพอลดระยะทางการขนสง รวมทงฉลาดทจะเลอกใชสนคนและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม มคณภาพ และปลอดภยตอสขภาพมาใชในโรงเรยน



-37-

9. เครองมอเครองมอและกระบวนการด าเนนงาน

เพอมงสโรงเรยนคารบอนตา โครงการ “พฒนาการจดการศกษาโรงเรยนในสงกดเทศบาลทงสง กาวสสงคมคารบอนตา” มงหวงใหโรงเรยนทง ๖ แหงในสงกดเทศบาลเมองทงสง เปนโรงเรยนยคใหมทสามารถเปนฐานการเรยนรและพฒนาแบบบรณาการเรอง การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน โดยมงลดการปลอยกาซเรอนกระจก สสงคมคารบอนตาไดอยางเปนรปธรรม ซงในระยะท ๑ (ชวง ๕ เดอน พฤษภาคม – กนยายน ๒๕๕๙) มงหวงใหผบรหารโรงเรยน คร และบคลากรเทศบาลทมสวนเกยวของในการจดการศกษาและพฒนาดานสงแวดลอม มความร ความเขาใจในหลกการ แนวคดและแนวทาง ในการดาเนนโครงการ รวมทงความรพนฐานทจาเปนในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และแนวทางการกาวสสงคมคารบอนตาในบทบาทของสถานศกษา รวมถงรวมกนพฒนารางแผนการจดการเรยนรและแผนพฒนาโรงเรยนแบบบรณาการ เพอกาวสการเปนฐานการเรยนรโรงเรยนคารบอนตาในอนาคต

การพฒนาสโรงเรยนคารบอนตา ทมการวเคราะหการเกดกาซเรอนกระจกจากกจกรรมการจดการเรยนรและพฒนาตางๆ ภายในโรงเรยน แลวสามารถสรางแผนหรอมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยางบรณาการในทกระบบของโรงเรยนไดอยางเหมาะสมกบบรบทของชมชนและเมอง โดยคานงถ งพฒนาทงในเชงกายภาพ อาคาร สถานท การพฒนาหลกสตรการเรยนการสอน การพฒนากจกรรมประจาวน ประจาเดอน ประจาป และกจกรรมรวมกบชมชน เพอนาไปสการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศใหนอยกวาทเคยปลอยในปฐาน โดยยดแนวทางการพฒนาใน 4 ยทธศาสตร ไดแก การมงส “โรงเรยนแหงตนไม โรงเรยนไรมลพษ โรงเรยนพชตพลงงาน และโรงเรยนทมการบรโภคอยางยงยนไดนน บคลากรในโรงเรยนทเขารวมโครงการโดยเฉพาะอยางยงผบรหารโรงเรยนและคร ตองมความตระหนกถงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ภาวะโลกรอน และผลกระทบทเกดขน สามารถถายทอดความร ความเขาใจและสงเสรมใหนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน รวมถงชมชนรอบโรงเรยนปรบเปลยนพฤตกรรมไปสการใชพลงงานอยางคมคา มวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอมและชวยพทกษสภาพภมอากาศโลก ภายใตการเรยนรและเขาใจทองถนและการมสวนรวมของผบรหาร คร นกเรยน บคลากรเทศบาลทมสวนเกยวของในการจดการศกษาและพฒนาดานสงแวดลอม และชมชน ใหสามารถบรหารจดการโรงเรยนและจดกจกรรมการเรยนรอยางมสวนรวมกบชมชน เพอใหโรงเรยนเปนตนแบบของการบรหารจดการและการปฏบตในการปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศใหนอยทสด โดยโครงการฯไดนาเครองมอและกระบวนการดานสงแวดลอมมาประยกตใชเพอสงเสรมใหเกดการเรยนรดานสงแวดลอมทเชอมโยงและเปนระบบ ภายใตการมงเนนกระบวนการทางานทงระบบโรงเรยนซงจะนาไปสการดาเนนงานทตอเนองและยงยน



-38-

เครองมอและกระบวนการทสาคญทโรงเรยนสามารถนาไปปรบใชไดเพอมงสโรงเรยนคารบอนตา ไดแก การจดทาคารบอนฟตปรนขององคกร (Carbon Footprint for Organization, CFO) แผนทสเขยว (Green Map) แนวคดการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Lifecycle Assessment, LCA) และการจดการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสคารบอนตาทงระบบโรงเรยน (Whole School Approach, WSA) มรายละเอยดตามลาดบ ดงน

9.1 คารบอนฟตปรนขององคกร : วเคราะหขอมลการปลอยกาซเรอนกระจก เปนฐานการพฒนา

คารบอนฟตพรนทขององคกร(Carbon Footprint for Organization, CFO) คอ ปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมาจากการดาเนนกจกรรมตางๆ ขององคกร วดออกมาในรปตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา

“โรงเรยน” จดวาเปนองคกรประเภทหนง จงสามารถนาหลกการจดทาคารบอนฟตพรนทขององคกรมาปรบใชได เพอแสดงขอมลปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยจากการดาเนนงานและกจกรรมตางๆ ของโรงเรยน อนจะนาไปสการกาหนดแนวทางการบรหารจดการเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกไดอยางมประสทธภาพ

การจดทาคารบอนฟตพรนทขององคกร พจารณาขอมลการปลอยกาซเรอนกระจกจาก 3 ขอบเขต(SCOPE) ไดแก

ขอบเขตท 1 (SCOPE 1) : การปลอยกาซเรอนกระจกทางตรง (Direct Emissions) จากกจกรรมตางๆ ขององคกรโดยตรง เชน การเผาไหมของเครองจกร การใชพาหนะขององคกร (ทองคกรเปนเจาของเอง) การใชสารเคมในการบาบดนาเสย การรวซม/รวไหล จากกระบวนการหรอกจกรรม เปนตน

ขอบเขตท 2 (SCOPE 2): การปลอยกาซเรอนกระจกทางออมจากการใชพลงงาน (Energy Indirect Emissions) ไดแก การซอพลงงานมาใชในองคกร ไดแก พลงงานไฟฟา พลงงานความรอน พลงงานไอนา เปนตน

ขอบเขตท 3 (SCOPE 3): การปลอยกาซเรอนกระจกทางออมดานอนๆ (Other Indirect Emissions) เชน การเดนทางของพนกงานดวยพาหนะทไมใชขององคกร การเดนทางไปสมมนานอกสถานท การใชวสดอปกรณตางๆ เปนตน



-39-

ประโยชนของการท าคารบอนฟตพรนทขององคกร มดงน 1. ภาคธรกจ/องคกรปกครองสวนทองถน/โรงเรยน : สามารถประเมนปรมาณกาซเรอนกระจกท

ปลอยออกมาจากกจกรรมขององคกร สามารถจาแนกสาเหตของการปลอยกาซเรอนกระจกทมนยสาคญและหาแนวทางเพอลดขนาดของคารบอนฟตพรนท และปรมาณกาซเรอนกระจกทลดลง อาจนาไปขายเปนคารบอนเครดตหรอทาการชดเชยคารบอนกบองคกรอนๆ

2. ภาครฐ : สามารถใชในการขบเคลอนใหเกดการบรหารจดการลดการปลอยกาซเรอนกระจกขององคกร เพอประโยชนสวนรวมของประเทศ

9.2 แผนทสเขยว : เรยนรชมชน สรางความเขมแขงใหทองถน

แผนทสเขยวเปนเครองมอและกระบวนการทชมชนไดเรยนรสภาพพนทของตนไดชดขน เขาใจในสถานการณสงแวดลอมของพนท นาไปสการเชอมโยงแผนทชมชนกบการจดกระบวนการเรยนรของครทสอดคลองกบบรบททองถน เปนเครองมอชวยคนหาประเดนเพอการจดกจกรรมการเรยนรทตอเนองทงเชงกวางและเชงลกได สาระสาคญขององคความรเกยวกบแผนทสเขยว พอสรปไดดงน

ความหมายของแผนท

แผนท หมายถง การนาเอารปภาพ สงตางๆ บนพนผวโลก ทงสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ภมประเทศ ภเขา แมนา และสงทมนษยสรางขน เชน เสนทางคมนาคม อาคาร สถานทสาคญ มายอสวนใหเลกลงแลวนามาเขยนลงบนกระดาษแผนราบ สงเหลานแสดงบนแผนทโดยใชส เสน หรอรปรางตางๆ เปนสญลกษณแทน (ทมา : แหลงการเรยนรสาระวชา “ภมศาสตร” ชนมธยมศกษาปท ๕)

องคประกอบของแผนท

องคประกอบของแผนท คอ สงตางๆ ทปรากฏอยบนแผนท เพอใหผใชแผนทไดทราบรายละเอยดเกยวกบการใชแผนทนน โดยองคประกอบทสาคญของแผนทประกอบดวย

๑) ชอแผนท เปนสงทมความจาเปนสาหรบใหผใชไดทราบวาเปนแผนทเรองอะไร แสดงรายละเอยดอะไรบาง เพอใหผใชนาไปใชไดอยางถกตอง และตรงความตองการ โดยปกตชอแผนทจะมคาอธบายเพมเตมแสดงไวดวย เชน แผนทประเทศไทยแสดงเนอทปาไม แผนทระเทศไทยแสดงการแบงภาคและเขตจงหวดเปนตน

๒) ทศทาง มความสาคญตอการคนหาตาแหนงทตงของสงตางๆ โดยในสมยโบราณใชวธดทศทางตามการขนและตกของดวงอาทตยในเวลากลางวน และการดทศทางของดาวเหนอในเวลากลางคน ตอมามการประดษฐ



-40-

เขมทศ ซงเปนเครองมอชวยในการหาทศ และเนองจากเขมของเขมทศจะชไปทางทศเหนอตลอดเวลาการใชทศทางในแผนทประกอบกบเขมทศ หรอการสงเกตดวงอาทตยและดาวเหนอจงชวยใหเราสามารถเดนทางไปยงสถานท ทเราตองการได ในแผนทจะตองมภาพเขมทศหรอลกศรชไปทางทศเหนอเสมอ ถาหากแผนทใดไมไดกาหนดภาพเขมทศหรอลกศรไว กใหเขาใจวาดานบนของแผนทคอทศเหนอ

๓) สญลกษณ และค าอธบายสญลกษณ สญลกษณ เปนเครองหมายทใชแทนสงตางๆ ในภมประเทศจรง เพอชวยใหผใชสามารถอานและแปลความหมายจากแผนทไดอยางถกตอง ทงนในแผนทจะตองมคาอธบายสญลกษณประกอบไวดวยเสมอ

๔) สทใชในแผนท เพอแสดงรายละเอยดบนแผนท ซงสทใชเปนมาตรฐาน ม ๖ ส ไดแก

(๑) สดา ใชแสดงรายละเอยดทเกดจากแรงงานของมนษย เชน วด โรงเรยน หมบาน

(๒) สแดง ใชเปนสญลกษณทเปนถนน

(๓) สนาเงน ใชเปนสญลกษณทเปนนา เชน แมนา ลาคลอง บง ทะเล ฯลฯ

(๔) สนาตาล ใชเปนสญลกษณทเกยวกบความสงและทรวดทรงของพนทสงๆ ตาๆ

(๕) สเขยว ใชเปนสญลกษณทเกยวกบทราบ ปาไม บรเวณททาการเพาะปลก พชสวน

(๖) เหลอง ใชเปนสญลกษณทเกยวกบทราบสง

(๗) สอนๆ บางโอกาสอาจใชสอนนอกจากทกลาวมาเพอแสดงรายละเอยดพเศษบางอยาง

๕) มาตราสวน คอ อตราสวนระหวางระยะทางทยอสวนลงมาในแผนทกบระยะทางจรงในภมประเทศ มาตราสวนชวยใหผใชแผนททราบวาแผนทนนๆ ยอสวนมาจากสภาพภมประเทศจรงในอตราสวนเทาใด

ระบบแผนทสเขยว (Green Map System: GMS) เครองมอเพอการจดการเรยนรในชมชน

การจดทาแผนทสเขยว หรอ Green Map เปนเครองมอและกระบวนการทชมชนไดเรยนรสภาพพนทของตนไดชดขน เขาใจในสถานการณสงแวดลอมของพนท และยงเปนขอมลพนฐานเพอประกอบการวเคราะหและสามารถเขาใจถงจดเดน ขอดอย และปญหาสาคญของพนททงดานสงแวดลอม ระบบนเวศ วฒนธรรม การทองเทยว และการอนรกษคมครองพนทเพอความนาอยและยงยน อกทงประเดนสาคญตางๆ ทระบในแผนทสเขยว ยงสามารถบรณาการไปสการจดทาแผนพฒนาชมชนและการจดลาดบความสาคญของการพฒนาพ นทไดดวย



-41-

ความหมายและความเปนมา

ระบบแผนทสเขยว (Green Map System, GMS) รเรมโดยกลมคนทเรยกตวเองวา Modern World Design ณ เมองนวยอรก ประเทศสหรฐอเมรกา มวตถประสงคเพอสรางแผนท ทมการเชอมโยงระบบนเวศของเมองในมตสงแวดลอม และศลปวฒนธรรมของเมองเขาดวยกน เพอสะทอนภาพเมองทดา รงอยอยางเปนมตรตอสงแวดลอม ถอเปนเครองมอทสาคญในการนา เสนอภาพของเมองตอสาธารณะในมมมองของการ “อนรกษ” ทงดานสงแวดลอม และศลปวฒนธรรม แผนทสเขยวฉบบแรกทจดทาขนคอ “Green Apple Map” เปนแผนท นาเสนอภาพนเวศเมองนวยอรก ในการประชมสดยอดวาดวยการพฒนาอยางยงยน (Rio Summit) ณ กรงรโอเดจาเนโร ประเทศบราซล ในป พ.ศ. ๒๕๓๕

Green Map แปลเปนภาษาไทยไดวา “แผนทสเขยว” หรอ“แผนทสงแวดลอม” เปนแผนทซงแตละทองถนจดทาขนเพอสะทอนภาพเมองของตนในมมมองดานสงแวดลอมและ ศลปวฒนธรรม ซงแผนทสเขยวนมความแตกตางจากแผนททวๆ ไปคอ มการใชสญลกษณรปภาพ (icons) ประกอบดวย ๑๒๕ สญลกษณ แบงเปน ๓ หมวดหลกคอ สญลกษณเชงทรพยากร สญลกษณเชงวฒนธรรมและสญลกษณเชงสงคม นอกเหนอจากการแสดงตาแหนงของเสนทางและสถานทสาคญของเมอง

Green Map ถอเปนแผนททเปนมากกวาเอกสารแสดงเสนทาง เปนแผนททสรางมาจากความรวมมอรวมใจของประชาชนจากทกกลมอายและทกอาชพ ซงไดรวมกนกาหนดแหลงธรรมชาตทยงดารงความเปนธรรมชาต แหลงทมสภาพแวดลอมทด และสถานททมความสาคญทางสงคมของแตละชมชนลงในแผนทสงแวดลอมน Green Map จดทาขนเพอใหทกคนสามารถ ชนชมกบธรรมชาตทมอยในเมอง โดยรวารานคาพชผกปลอดสารพษอยทไหน รานไหนมอปกรณประหยดพลงงาน จดไหน ทมจราจรตดขด หรอจดใด มมลพษอากาศสงเพอทเราจะไดหลกเลยง และเพอใหผทเกยวของ ไดมาจดการแกไขปญหาไดตอไป



-42-

คณลกษณะของแผนทสเขยว (Green Map)

๑) ใชสญลกษณรปภาพทเปนสากล

สญลกษณของ Green Map ถกออกแบบขนโดยคนหลากหลายอาชพ ทมความสนใจในเรองสงแวดลอมโดยใชรปภาพเปนสญลกษณในการสอความหมาย ถงสถานททเปนมตร ตอสงแวดลอมเปนมตรตอเดกและผสงอาย รวมถงสอความหมาย ถงสถานททเปนมลพษ ของเมอง โดยเมองตางๆ ทวโลกทเปนเครอขายของ Green Map กใชสญลกษณ ทเปนสากลนรวมกน

๒) ชวยสรางจตส านก และความตระหนกในเรองการรกษาสงแวดลอม

Green Map ชวยใหผทอาศยในเมองตระหนกถงความสาคญของสงแวดลอมและสถานททเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน สญลกษณทสอถงรานคาทเปนมตรตอสงแวดลอม แหลงสนคามอสอง หรอแหลงพลงงานทดแทนในเมอง จะชวยสรางจตสานกใหประชาชนเหนความสาคญและความจาเปนทจะตองเอออาทรตอสงแวดลอมมากขน และจะไดรวมกนปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคใหเปนการบรโภคทคานงถงสงแวดลอมมากขน

๓) สามารถปรบใชใหเหมาะกบบรบทของเมองได

เนองจากความหลากหลายของศลปวฒนธรรมและความหลากหลายของทรพยากรธรรมชาตของแตละทองถน Green Map จงเปดโอกาสใหผจดทาแผนทสามารถคดคนสญลกษณทองถนของตนเองได เพอทจะสามารถสอสารถงเอกลกษณของเมองตนไดอยางเหมาะสม นอกจากนนผจดทาแผนทสามารถจดทา Green Map ทมลกษณะเฉพาะเจาะจงมากขน เชน แผนทแสดงเสนทางจกรยานและทางเดนเทาของเมอง แผนทเพอการบรณะโบราณสถานของเมอง หรอแผนทเพอการทองเทยวทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน

๔) เปนฐานขอมลสงแวดลอมทองถน

กระบวนการจดทา Green Map ถอเปนการจดทาขอมลพนฐานของเมองในดานสงแวดลอมและวฒนธรรม Green Map จงเปนเครองมอทชวยสะทอนภาพทงสงแวดลอมดานบวก และดานลบ และยงชวยสอสารถงผบรหารและผมหนาทในการบรหารจดการเมองไดใชประกอบการตดสนใจเพ อใหเกดการแกไขและพฒนาเมองใหเปนไปอยางยงยนไดอยางเปนรปธรรม



-43-

ขนตอนกำรท ำ Green Map



-44-

ประโยชนของการจดท าแผนทสเขยว

๑) เพอแสดงใหเหนภาพเสมอนของชมชน วถชวต รวมถงทรพยากรทมอย ภายในชมชนนนๆ จากการจดทาของผจดทาภายในชมชนเอง

๒) สะทอนใหเหนถงสภาพของเมองโดยรวมทเปนอย ณ ปจจบน เพอนาไปสแผนทอนาคต และแผนทการพฒนาและปรบปรงอยางยงยน

๓) นาไปบรณาการในหลกสตรการศกษาทองถน เพอใหเยาวชนเปนผขบเคลอน และกอเกดความเคลอนไหวในการพฒนา และแกไขแผนทอยางตอเนองและยงยน

9.3 แนวคดการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment, LCA)

การประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ เปน “หลกคด” ทสาคญ ในการวเคราะหทางเลอกของการใชทรพยากรเพอลดการใชพลงงานทางตรงและทางออม โดยหลกคดนไดพฒนาและประยกตใชใหสอดคลองกบการใชงานในกจกรรมตางๆในชวตประจาวนและในการวเคราะหองคประกอบของการตดสนใจจะตองมเรองการประหยดพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมเปนประเดนหลกเสมอ มรายละเอยดดงน

กอนใช/บรโภค ตองคดหนา คดหลงและตงค าถาม

แนวคดเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมและวถชวตในการใช/บรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอมนน มตวอยางการตดสนใจเลอกซอ เลอกบรโภค เลอกปฏบตทคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม เชน เมอเรากระหายนารางกายตองการดมนา 1 แกว ตองคานงวาดมน าอะไรทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด ซงทางเลอกเพอดบความกระหายในทองตลาดมมากมาย เชน นาผลไม นาอดลม นาดมบรรจขวด นาแร เครองดมผสมแอลกอฮอล ชากาแฟรอนหรอเยน เปนตน เครองดมแตละอยางยงมใหเลอกบรรจภณฑทบรรจดวยแกว พลาสตก กระปอง กลองกระดาษ ถงพลาสตก ฯลฯ เราจะรไดอยางไรวาเครองดมชนดไหนสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากกวากน เพอตอบคาถามนเราจงจาเปนตองทราบถงเสนทางชวตของผลตภณฑนนๆ ตงแตเรมตนจนถงจดหมายปลายทาง ดงตวอยางในแผนภม 1 - 2



-45-

แผนภม ๑ : วฏจกรชวตผลตภณฑเครองดมน าอดลม



-46-

แผนภม ๒ : วฏจกรการผลตเครองดมน าอดลม

จากแผนภมดงกลาวจะเหนไดวา ปจจบนเรานยมดมนาอดลมหรอนาดมบรรจขวดทผานกระบวนการตางๆ หลายขนตอน ซงแตกตางจากอดต ทแตละบานดมนาฝนจากธรรมชาต โดยกอนนานาฝนมาดมน น กระบวนการทจะไดมาเปนไปอยางเรยบงาย ไมตองใชพลงงานหรอเครองจกรเครองกลอะไร นอกจากแรงงานคน เชน ทารางนาฝน รองนาฝนใสโองหรอภาชนะเกบนา บรรจขวดเปลาทลางเกบไวผนกดวยจกมผาขาวหอหม นามารบรองผมาเยอนและบรโภคใชเองในบาน สามารถดมไดโดยตรงหรอผานกระบวนการกรอง การตมตามขนตอนงายๆ ซงแตกตางอยางมาก เมอเปรยบเทยบกบกระบวนการผลตนาดมและนาอดลมในปจจบน ทายทสดผลทไดรบคอ ลดความกระหายนาเชนเดยวกน แตแตกตางกนตรงกระบวนการทไดมา จนถงการทงของเสยเทานน

ขนตอนการผลต



-47-

สงสาคญทควรพจารณาตดสนใจในทางเลอกทหลากหลายของการบรโภค คอ เลอกทม ขนตอนนอยทสดหรอสนทสด จะเปนทางเลอกทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด โดย มแงคดเพอประกอบการพจารณาคอ “กอนบรโภค ตองคดหนา คดหลง” คดใหตลอดชวตของผลตภณฑ เพอเลอกใชผลตภณฑและสรางจตสานกตอสงแวดลอม ซงกคอ การเลอกซอ เลอกใช เลอกบรโภคผลตภณฑใหสอดคลองตรงกบความตองการหรอความจ าเปนมากทสด มใชการเลอกตามกระแสโฆษณาหรอแฟชนหรอความตองการเทยมเพยงอยางเดยว

คดหนา หมายถง พจารณากอนทจะซอสนคา พจารณาการไดมาซงวตถดบของสนคาหรอบรการเหลานนวากอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม ดงประเดนตอไปนอยางไร

พลงงานความรอน ไฟฟา ฯลฯ ทรพยากรนา การใชวตถดบและการเกดขยะมลฝอย การใชสารประกอบหรอสารเคมอนตราย การปลอยมลสารออกสอากาศ นา ดน การยอยสลายของสารเคม

คดหลง หมายถง ขณะทใชผลตภณฑ และใชหมดแลวทงไปสงผลกระทบตอไปอยางไรบาง

การใชพลงงาน การยอยสลายของสารเคม การปลอยมลสารสดน นา อากาศ การเกดขยะมลฝอย

ดงนน จงมคาถามเพอใชในการพจารณาผลตภณฑ กจกรรมและบรการตางๆ 10 ขอ เพอใหสามารถนาคาถามเหลานไปใชในการตดสนใจบรโภคไดจรง ไดแก

๑) ผลตภณฑนนใชวสดทดแทนไดหรอไม ๒) ผลตภณฑนนใชหมนเวยนไดหรอไม ๓) ผลตภณฑนนนามาใชใหมไดหรอไม ๔) เมอใชแลวสงทเหลอนาไปผลตหรอสรางเพอเปนผลตภณฑใหมไดหรอไม ๕) ขนตอนการผลตใชพลงงานมากนอยเพยงใด ๖) ขนตอนการผลตใชสารเคมอะไรบาง มากนอยเพยงใด ๗) การขนสงมการใชพลงงานมากนอยเพยงใด (พาหนะ ระยะทาง ชนดเชอเพลง) ๘) ในขณะขนสงมผลกระทบตอดน นา อากาศหรอไมอยางไร ๙) มบรรจภณฑ/ชนสวนผลตภณฑ ทไมไดใชประโยชนโดยตรงมากนอยเพยงใด ๑๐) หลงจากเลกใชผลตภณฑนนไปไหน ผลกระทบเปนอยางไร



-48-

ขนตอนการตดสนใจแบบมสวนรวมกบ LCA

ขนตอนการตดสนใจแบบมสวนรวมกบ LCA มประเดนการพจารณาดงน

๑. ก าหนดประเดนหรอสงทจะตองคดวเคราะห: ในการตดสนใจครงนเปนการตดสนใจในเรองอะไร เชน ตองการตดสนใจเลอกผลตภณฑ หรอตดสนใจเลอกกจกรรม หรอตดสนใจเลอกเรยนร

๒. ก าหนดทางเลอกทหลากหลาย : จากประเดนในขอ 1 มทางเลอกอะไรบาง เชน มผลตภณฑอะไรบาง มกจกรรมอะไรบาง หรอมแหลงเรยนรอะไรบาง

๓. วเคราะหวฏจกรชวต: (การผลตหรอการทางาน) มวฏจกรชวตเปนอยางไร เชน กรณเปนผลตภณฑ เรมตงแตการใชวตถดบ การผลต การขนสง การจาหนาย การใชงานและการกาจดทง กรณเปนการทางานหรอกจกรรม กจะมขนการเตรยมงาน การทางาน หลงเลกทางาน เปนตน

๔. วเคราะหการใชพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมในทกขนตอน ในการดาเนนงานแตละขนตอนของวฏจกรชวตผลตภณฑ ไดมการนาเอาพลงงานมาใชหรอไม อยางไร และของเสยทเกดขนนนสงผลกระทบตอสงแวดลอมดานใดบาง มากนอยเพยงใด เชน

ถาเปนการพจารณาผลตภณฑประเภทตางๆ เชน อาหารทกประเภท ขนมทจาหนายในโรงเรยน โทรศพทมอถอ ชนดของปากกา กระดาษ ชนดของเสอผา บะหมสาเรจรป เครองดมชนดตางๆ เปนตน ตองเรมวเคราะหจากวตถดบทใชในการผลต การขนสง กระบวนการผลต การขนสง การจดวางจาหนาย การขนสง การบรโภค การกาจดทง ถาเปนการจดกจกรรมในโรงเรยน เชน การแขงขนกฬาส การเขาคายนกเรยน งาน

ประเพณ เปนตน เรมวเคราะหจากการใชวสดอปกรณ เครองมอสอสาร อาหารเครองดม ระบบแสงสเสยง การประชาสมพนธ การใชอาคารสถานท การจดทาเอกสาร การแสดง ยานพาหนะ การขนสง ในทกขนตอนของการเตรยมการ การทากจกรรมและหลงเลกทากจกรรม

๕. การวเคราะหองคประกอบอนๆ: พจารณาวาหากจะตองตดสนใจเลอกผลตภณฑหรอวธการนนๆ แลว มองคประกอบอนๆ อกหรอไม ซงในการตดสนใจขนตอนท ๔ และขนตอนท ๕ จะพจารณาในประเดนของการใชพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมแตในการตดสนใจยงคงตองคดถงองคประกอบอนๆ ดวย เชน

๑) ราคาถก ๒) คงทน ๓) ใชไดหลายโอกาส ๔) เกบรกษาและทาความสะอาดงาย ๕) ขณะใชไมกอใหเกดขยะหรอมลพษ ๖) เลกใชไมกอใหเกดขยะหรอมลพษ ๗) นากลบมาใชใหมได ๘) แหลงทจดหาอยในทองถน



-49-

๖. ตดสนใจพรอมเหตผล: ในการตดสนใจเลอกผลตภณฑหรอวธการ ตองบอกใหไดวาอยบนพนฐานของเหตผลเรองใด โดยควรพจารณาเหตผลการประหยดพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสดเปนอนดบแรก

๗. น าเสนอผลในการตดสนใจ: ในการนาเสนอขนตอนการตดสนใจ จะใชวธใด อยางไร จากการการตดสนใจโดยอาศย LCA จะชวยใหการตดสนใจมความรอบคอบและคานงถงการใชพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมเปนสาคญ

ทางเลอกในการตดสนใจ เมอใช LCA ตรวจสอบผลตภณฑหรอของใชตางๆ ทเราใชในชวตประจาวนแลว มทางเลอก

ปฏบตเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม คอ ปฏเสธ หรอหลกเลยงการใช (ถาทาได) Reject / Avoid ลดการใชใหนอยลง Reduce นามาใชใหมหรอซอมแซมใชใหมหรอเตมใหม Re-use / Repair / Refill นาไปเปนวตถดบในการผลตตอไป (ไมทงเสย) Recycle

ปญหาทพบเมอน ากระบวนการประเมนวฏจกรชวตมาใช ๑) ไมทราบวฏจกรชวตทแทจรงของผลตภณฑนน

๒) ในแตละขนตอนของวฏจกรชวตผลตภณฑใชพลงงานอะไร และมปรมาณเทาใด

๓) ไมทราบอยางชดเจนวาวฏจกรชวตผลตภณฑมมลพษอะไรออกมาบาง และมปรมาณเทาใด

9.4 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การพฒนาสสงคมคารบอนตาจาตองปรบเปลยนวถการดารงชวตของคนในสงคมท เปนมตรตอสงแวดลอม จงไดนอมนาพระราชดารเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช และแสดงออกมาเปนรปธรรมในสงคม โดยเปนการเพมเตมมมมองปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการใชชวตประจาวน ซงความพอเพยงภายใตบรบทของโครงการมความหมาย ดงตอไปน

1) ความพอประมาณ คอ การดาเนนชวตทคานงถงความพอประมาณ การกนอยแตพอดโดยใหความสาคญกบผลตภณฑในทองถนตามฤดกาล ลดการใชสารเคม และการผลตทเรยบงายไมมขนตอนทยงยากซบซอน รวมถงการนาขยะทเกดขนมาใชประโยชน เชน การทาไรนาสวนผสม ศนยชววถ สนคาภายในชมชน ธนาคารขยะ ศนยเรยนรคารบอนตาเปนตน

2) มเหตผล คอ การตดสนใจทเกยวกบระดบความพอเพยง ตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ เชนบคคล กลม



-50-

หรอองคกรทมความคดในการควบคมใหเกดพฤตกรรมทถกตอง หรอการปรบเปลยนวธคดโดยเพมมตของสงแวดลอม การลดการปลอยคารบอนออกสบรรยากาศใหนอยทสด ปฏเสธสงทเกนความจาเปน ยอมรบในความพอดและพอเพยง รวมถงเหนคณคาในของทกสงเพราะสงตางๆ ลวนมทมาจากการใชพลงงานและสงผลกระทบตอสงแวดลอมทงสน

3) การมภมคมกนภายในชมชน คอ กลม หรอองคกรทมความถงพรอมในการรบมอกบ สงภายนอกทเขามากระทบตวเรา เพอกอใหเกดการพงพาตนเองไดในทกสถานการณ ทาใหคนในชมชนมองเหนถงแกนแทของสรรพสง เพอชวยเสรมสรางความเขมแขงในการดาเนนชวตสสงคมคารบอนตา

4) ความร คอ คน หรอกลมคน หรอองคกร หรอสถานททกอใหเกดปญญาในการดาเนนชวต ไมวาจะเปนความรในกระบวนการทางวทยาศาสตรทชวยใหคดเปน หรอความรในวฒนธรรม ทชวยใหดาเนนชวตไดอยางเหมาะสม การรบฟง การเรยนร จากแหลงเรยนรดงกลาวขางตนจะชวยใหเขาถงกระบวนการและวธการของการพฒนาทไมเบยดเบยนสงแวดลอม และทสาคญการเรยนรควรอยภายใตการคด วเคราะห และตรกตรองอยางรอบดาน

5) คณธรรม คอ การทบคคลหรอกลมคนมลกษณะเปนผให (ใหความร ใหหลกคด ใหสต ฯลฯ) มจตใจอาสา มความเปนกลยาณมตร มการแบงปนเกอกล และพงพา กอใหเกดพลงในตนเองและแบงปนสชมชน มจตสานกในการอนรกษพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

9.5 การพฒนาทงระบบโรงเรยน (Whole School Approach, WSA)

หลกการเบองตนเพอการดาเนนกจกรรมใหบรรลเปาหมายของโครงการ โดยกาหนดใหกระบวนการดาเนนกจกรรมของโครงการ อาศยหลกการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach, WSA) เปนพนฐาน ดวยเหตผลสาคญทวาในการบรณาการกระบวนการศกษาเพอ การอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสโรงเรยนคารบอนตา จาตองอาศยกจกรรมการเรยนร ตลอดจนกจกรรมอนๆ มาสงเสรมสนบสนนในทกดานของระบบโรงเรยน ทงดานการบรหารจดการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรตางๆ และกจกรรมชมชนสมพนธ



-51-

ความหมายของการพฒนาสถานศกษาทงระบบ

โครงการรงอรณ สถาบนสงแวดลอมไทย (๒๕๔๔ : ๑๗) ไดใหความหมายของการพฒนาโรงเรยนทงระบบวา หมายถง การดาเนนการเพอจดตง ปรบปรง และ / หรอ เปลยนแปลง เพอใหเกดผลทคาดหวงตามเปาหมาย ในเรองใดเรองหนง หรอหลายเรอง โดยดาเนนการอยางครอบคลม ทกองคประกอบของโรงเรยน ในทกขนตอนของกระบวนการ และอาศยการมสวนรวมของผมสวนเกยวของทกฝาย

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (๒๕๔๓ : ๑๐) ไดใหความหมายของการพฒนาโรงเรยนทงระบบไววา หมายถง การพฒนาโรงเรยนทมงเนนคณภาพนกเรยนใหไดตามเปาหมายของโรงเรยน ทกขนตอนของกระบวนการ และอาศยการมสวนรวมของผมสวนเกยวของ

นวลจตต เชาวกรตพงศ , เบญจลกษณ นาฟา และชดเจน ไทยแท (๒๕๔๕ : ๒๐) ไดให ความหมายวา หมายถง การดาเนนงานในทกองคประกอบของโรงเรยนใหไปสเปาหมายเดยวกน คอ คณภาพของนกเรยนตามวสยทศนทโรงเรยนกาหนด

แนวคดในการพฒนาสถานศกษาทงระบบ

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (๒๕๔๒ : ๑) ไดใหความเหนวาสถานศกษาเปนฐานสาคญในการปฏรปการศกษา การทจะปฏรปการศกษาใหสาเรจจะตองพฒนาสถานศกษาทงระบบ ซงไดแกการปฏรประบบบรหารจดการ การปฏรปครและบคลากรทางการศกษา การปฏรปกระบวนการเรยนร และการประกนคณภาพการศกษา หากสามารถพฒนากระบวนการเหลานโดยเชอมโยงกนอยางตอเนอง ครและบคลากรทางการศกษามคณภาพ มการปฏรปกระบวนการเรยนร มการประกนคณภาพผลผลตของสถานศกษา คอ ผเรยนกยอมไดรบการพฒนาเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร มคณธรรม จรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

โครงการรงอรณ สถาบนสงแวดลอมไทย (๒๕๔๔ : ๙–๑๐) ซงเปนโครงการบรณาการการศกษาเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม ไดนาแนวคดหลกการในการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach, WSA) มาใชในการดาเนนโครงการเพอใหเกดสมฤทธผลตรงตามเปาหมายทวางไว โดยโรงเรยนเปนองคกรสาคญ และผทมบทบาทสาคญในการผลกดนใหการพฒนาโรงเรยนทงระบบ ดาเนนไปดวยความราบรน กคอ ผบรหารโรงเรยน โดยมรายละเอยดของการพฒนาสถานศกษาทงระบบ จาแนกออกเปน ๔ สวน ดงน



-52-

สวนท ๑ คอ การบรหารจดการ เปนบทบาทหนาททผบรหารโรงเรยนและผทเกยวของทาหนาทอานวยการ สงเสรม สนบสนน ประสานงานนเทศ ควบคม กากบตดตาม ประเมน แกไข พฒนา ปรบปรงการดาเนนงานหรอกจกรรมตาง ๆ ในระบบโรงเรยน ทงการวางแผน การบรหาร งานธรการการเงน อาคารสถานท งานบรการตาง ๆ และงานอน ๆ ใหมประสทธภาพ สอดคลองกบนโยบาย เปาหมายและวตถประสงคในการจดการศกษาตามบทบาทหนาท

สวนท ๒ คอ การจดการเรยนการสอน เปนบทบาทหนาทของบคลากรในโรงเรยน มหนาทจดกจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนเกดการเรยนร ตามหลกการและจดหมายของหลกสตร โดยการศกษากรอบหลกสตร จดทาแผนการสอนทสอดแทรกความรเกยวกบการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนสาคญ มการวดประเมนผลตามสภาพจรง และจดสภาพแวดลอม บรรยากาศทเออตอการเรยนการสอน

สวนท ๓ คอ การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนร เปนบทบาทของบคลากรทกฝายเขามามสวนรวมจดขน เพอสงเสรมการเรยนร เกยวกบการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมของผเรยนทงกจกรรมประจาวน ประจาสปดาห ประจาภาคเรยน ประจาป กจกรรมวนสาคญตาง ๆ หรอกจกรรมทเกยวของกบการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม

สวนท ๔ คอ การจดกจกรรมชมชนสมพนธ เปนกจกรรมทบคลากรในโรงเรยนจดขนเพอ สงเสรมการเรยนรโดยใหผปกครอง ชมชน และหนวยงานตาง ๆ เขามามสวนรวมในกระบวนการทกขนตอน และเปนเครองมอสาคญในการเชอมโยงการเรยนรระหวางโรงเรยนและชมชน มงขยายการเรยนรสชมชนอยางมสวนรวม

หลกการพฒนาสถานศกษาทงระบบ

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (๒๕๔๒ : ๒) ไดกลาวถงหลกการพฒนาสถานศกษาทงระบบไวดงน

๑. ทกฝายในสถานศกษาสรางวสยทศนในการพฒนาสถานศกษารวมกน การสรางวสยทศนในการพฒนาสถานศกษาอาจจดกาหนดเปนปรชญาสถานศกษา แผนกลยทธ หรอธรรมนญสถานศกษากได

๒. การพฒนาสถานศกษาจะตองดาเนนการพฒนาทงระบบ ไดแก การปฏรปการบรหารและการจดการ การปฏรปครและบคลากรทางการศกษา การปฏรปกระบวนการเรยนร และการประกนคณภาพการศกษา

๓. ทกฝายทมสวนไดสวนเสยในสถานศกษาจะตองมสวนรวมในการพฒนาสถานศกษาทกขนตอน



-53-

๔. ทกระบบงานยอยของสถานศกษาจะตองเคลอนสเปาหมายรวมกน

๕. ทกกจกรรมในสถานศกษาจะตองนาไปสวสยทศนในการพฒนาสถานศกษา

๖. สถานศกษาจะตองมการประเมนตนเองเปนระยะ ๆ เพอนาผลการประเมนไปปรบปรงสถานศกษา

๗. สถานศกษาเปนองคกรแหงการเรยนร ผมสวนไดสวนเสยกบสถานศกษาจะตองมการเรยนรรวมกนตลอดเวลาทพฒนาสถานศกษา

สานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (๒๕๔๓ : ๖๑) ไดกลาวถง ยทธศาสตรในการนามาตรฐานโรงเรยนและหองเรยนททกฝายตองมสวนรวมในการปฏบตงานทตองดาเนนงานในรปแบบของการพฒนาโรงเรยนทงระบบ โดยมลกษณะสาคญ ดงน

๑. ทกฝายทเกยวของกบโรงเรยน ตองสรางวสยทศนกาหนดเปาหมายของการพฒนารวมกน

๒. การพฒนา เกดขนทกระบบของโรงเรยน ไดแก ระบบบรหารจดการ ระบบการเรยนการสอนการจดกจกรรมเสรมการเรยนร และกจกรรมชมนมสมพนธ ฯลฯ

๓. ทกฝายทเกยวของกบโรงเรยนมสวนรวมทกขนตอน ตงแตวางแผนการดาเนนงานกากบ

ตดตาม ประเมน ปรบปรงการปฏบตงาน และรายงานผล

๔. ทกระบบยอยของโรงเรยน มการพฒนาสเปาหมายเดยวกน

๕. กจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยนทกกจกรรม มงไปสความสาเรจตามวสยทศนทกาหนด

๖. โรงเรยนตองเปนองคกรแหงการเรยนร บคลากรทกฝายเปนบคลากรแหงการเรยนร

แสวงหาคนพบเทคนควธการบรหารโรงเรยน และจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพรวมกน

๗. มการพฒนาเครอขายการพฒนาโรงเรยนทกฝายทงระบบ ตงแตผบรหารโรงเรยน

คร อาจารย กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผปกครองนกเรยน ฯลฯ

๘. มาตรฐานผบรหาร ทเปนจดเนนสาคญคอภาวะความเปนผนาทางวชาการ



-54-

โครงการรงอรณ สถาบนสงแวดลอมไทย (๒๕๔๔ : ๑๙ – ๒๐) ยงไดเสนอวาในการพฒนาโรงเรยนทงระบบ เพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมตามแนวทางของโครงการ มหลกการทควรยดถอเปนเกณฑดงตอไปน

๑. บรณาการเขาสระบบงาน (Built – In) ดาเนนการโดยใหการอนรกษฯ เปนสวนหนงของระบบงานและภาระงาน ไมใชภาระเพมเตมหรอโครงการชวคราวเฉพาะกจ

๒. ดาเนนงานครบวงจร (Complete Cycle) ดาเนนการโดยใหการอนรกษฯ เขาเปนสวนหนงของขนตอนตาง ๆ ของระบบและภาระงานตงแตตนจนจบ เชน เปนสวนหนงนบแตการคดวางแผนไปจนถงการประเมนผล

๓. ครอบคลมทกสวนของระบบ (Total Development) ดาเนนการโดยใหการอนรกษฯ เปนสวนหนงของทกองคประกอบของระบบโรงเรยน ไมใชแยกออกเปนโครงการทเปนเอกเทศสมพนธกบเพยงดานใดดานหนงของระบบ

๔. มปจจยพนฐานเอออานวย (Basic Requirement) ดาเนนการโดยการใหความสาคญตอการพฒนาปจจยพนฐาน ในสวนระบบงานกระบวนการทางานและบคลากร ซงมความจาเปนตอการดาเนนงานอยางตอเนอง เปนระบบ รวมทงพฒนาปจจยพนฐานในสวนโครงสรางพนฐานทาง กายภาพของโรงเรยน เชน อตราสวนพนทสเขยวในสถานศกษา การตดตงและปรบปรงระบบการใชพลงงานและทรพยากรดานตาง ๆ การจดระเบยบโรงอาหาร สนาม สวนหยอม ถนนและทางเดนฯลฯ เพอใหเปนไปอยางเอออานวยตอกจกรรมอนรกษฯ

๕. กระตนและสงเสรมใหพฒนาตนเอง (Self Development) ดาเนนการโดยมการกระตนยาความสาคญของการอนรกษฯ เพอใหเกดการประเมนตนเองและพฒนาตนเองของฝายตาง ๆ อยางตอเนองและยงยน

๖. เขาใจ ยอมรบและมสวนรวม (Full Participation) ดาเนนการโดยใหทกฝายทกภาคทเกยวของกบโรงเรยนมสวนรวมในกจกรรมและกระบวนการอนรกษฯ บนพนฐานของความเขาใจ ก ารยอมรบและความตระหนกในความสาคญ

นอกจากน นวลจตต เชาวกรตพงศ, เบญจลกษ นาฟา และชดเจน ไทยแท (2545 : 20-21) ไดกลาวถงตวบงชทแสดงถงการพฒนาทงระบบของโรงเรยนวา ประกอบดวย

๑. การกาหนดเปาหมายในการพฒนาทมจดเนนการพฒนาคณภาพนกเรยนอยางชดเจน

๒. การกาหนดแผนยทธศาสตรสอดคลองกบเปาหมาย



-55-

๓. การกาหนดแผนการดาเนนงานในทกองคประกอบของโรงเรยนสอดคลองกบเปาหมายและเปนไปตามแผนยทธศาสตร

๔. การจดใหมระบบประกนคณภาพภายใน

๕. การจดทารายงานประจาปเพอรายงานผเกยวของและสอดคลองกบแนวทางการประกนคณภาพจากภายนอก

นอกจากนยงไดกลาวถงจดเนนในการดาเนนงานของโรงเรยนตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ เนนถงการมสวนรวมของผทมสวนเกยวของกบการจดการศกษาของโรงเรยน ดงนน ในการดาเนนการของโรงเรยนจงเปดโอกาสใหผมสวนเกยวของเขามามสวนรวม ไดแก รวมกาหนดเปาหมายและจดทาแผนยทธศาสตร รวมสนบสนนการจดการเรยนร รวมประเมนผล เปนตน

โครงการพฒนาการจดการศกษาโรงเรยนในสงกดเทศบาลเมองทงสง กาวสสงคมคารบอนตา จงนาการพฒนาโรงเรยนทงระบบ มาประยกตใชเปนกระบวนการเชงยทธศาสตรทมงสงเสรมใหโรงเรยนพจารณาแนวคดการพฒนาโรงเรยนเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในลกษณะองครวม โดยใหทกคนมสวนรวมคด รวมทา นาไปสการเรยนร โดยการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (Whole – School Approach: WSA) ประกอบดวย

๑) การบรหารจดการ ๒) การจดการเรยนการสอน

๓) กจกรรมสงเสรมการเรยนร ๔) กจกรรมชมชนสมพนธ

การบรหารจดการ

ผบรหาร รวมถงกระบวนการในการบรหารสถานศกษา มสวนสาคญในการผลกดนใหเกดประสทธภาพและความสาเรจในโครงการทมงสรางจตสานกในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในโรงเรยนคารบอนตา โดยผบรหารเปนผนาในการกาหนดเปาหมาย นโยบาย วสยทศน พนธกจ และแผนพฒนาการศกษาของโรงเรยนใหสอดคลองกบวสยทศนในการพฒนาเมอทงสง ทเนนการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยนตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตร พฒนาระบบการบรหารจดการภายใน อานวยการ สงเสรม สนบสนน ประสานงาน นเทศ กากบตดตาม ประเมน แกไข พฒนา ปรบปรงการดาเนนงานหรอกจกรรมตาง ๆ ในระบบโรงเรยน ทงการวางแผน การบรหารงานธรการ การเงน อาคารสถานท งานบรการตาง ๆ และงานอน ๆ ให มประสทธภาพ สอดคลองกบนโยบาย เปาหมายและวตถประสงคในการพฒนาสโรงเรยนคารบอนตา



-56-

ผบรหารตองมความร ความเขาใจ จนเกดจตสานกในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม แลวปรบพฤตกรรมของตนเอง และปรบเปลยนพฤตกรรมของผเกยวของ (คร บคลากร นกเรยน ผปกครอง และชมชน) ไปในทศทางทเหมาะสม ตลอดจนสามารถใชเครองมอของโครงการ เชน การประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (LCA) แผนทสเขยว (Green Map) / คารบอนฟตปรนท / การมสวนรวม /การบรณาการ /การเรยนรรวมกน และหลกของความเปนกลยาณมตร มาปรบใชในกระบวนการบรหารไดอยางเหมาะสม

การจดการเรยนการสอน

คร พฒนากจกรรมการเรยนการสอนใหผเรยนเกดการเรยนร ตามหลกการและจดหมายของหลกสตร โดยการศกษากรอบหลกสตรทองถน แนวทาง ๔ ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน บรณาการเชอมโยงเนอหาสาระการเรยนรเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน การอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสโรงเรยนคารบอนตา จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนสาคญ ทเนนการจดการเรยนการสอนแบบบรณาการ จดทาหนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรแบบบรณาการในทกกลมสาระการเรยนร มการจดสภาพแวดลอม บรรยากาศทเออตอการเรยนร และมการวดประเมนผลตามสภาพจรงทสะทอนความ เกง ด มสขและวถชวตทคานงถงการปลอยกาซเรอนกระจกไดอยางชดเจน และในขณะเดยวกนเพอใหการบรณาการการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสามารถนาไปปฏบตไดจรงในชวตประจาวน จงไดนาการประเมนวฏจกรชวตของผลตภณฑ (Life Cycle Asessmant, LCA) มาใช และนาไปสอดแทรกในกจกรรมการเรยนการสอนแทนทจะเปนกจกรรมเฉพาะพลงงานทางตรงเพยงอยางเดยว

กจกรรมสงเสรมการเรยนร

กจกรรมสงเสรมการเรยนรเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในโรงเรยนและชมชน เพอใหผเกยวของ สามารถใชกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไข LCA ในการดาเนนกจกรรมตางๆ ตงแตการวเคราะหงานหรอโครงการ การนาหลก LCA ไปใชในกจกรรม และการตดสนใจเลอกใชผลตภณฑ รวมถงกจกรรมทสงเสรมการปฏบตจรงตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน โดยบคลากรทกฝายเขามามสวนรวมจดขน เพอสงเสรมการเรยนร เกยวกบการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมของผเรยนทงกจกรรมประจาวน ประจาสปดาห ประจาภาคเรยน ประจาป กจกรรมวนสาคญตาง ๆ หรอกจกรรมทเกยวของกบการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม



-57-

กจกรรมชมชนสมพนธ

เปนกจกรรมทบคลากรในโรงเรยนจดขนเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมทงในโรงเร ยนและชมชนโดยการมสวนรวมของชมชน เพอสงเสรมการเรยนรตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน ใหเกดจตสานกและปรบเปลยนพฤตกรรมในการดาเนนชวตประจาวน รจกตดสนใจเลอกทาในสงทมผลกระทบตอการใชพลงงานทงทางตรงและทางออม รวมถงสงแวดลอมในโรงเรยนและชมชนนอยทสด อนจะนาสการลดการปลอยคารบอนใหนอยทสด โดยใหผปกครอง ชมชน และหนวยงานตาง ๆ เขามามสวนรวมในกระบวนการ ทกขนตอน และเปนเครองมอสาคญในการเชอมโยงการเรยนรระหวางโรงเรยนและชมชน มงขยายการเรยนรสชมชนอยางมสวนรวม ซงควรจะเปนกจกรรมทสอดคลองกบการแกปญหาและความตองการของชมชนดวย ดงนน การพฒนาศนยสงเสรมการเรยนร แหลงเรยนร ภมปญญาทองถนและวทยากรชมชน จะเปนเครองมอเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยนใหเขมแขง



-58-

กรอบแนวคดการพฒนาโรงเรยนทงระบบ (WSA)

กจกรรมประจ ำวน

กจกรรมประจ ำภำคกำรศกษำ

กจกรรมในวนส ำคญ

กจกรรมเสรมหลกสตร

กจกรรมชมนม

กจกรรมรวมกบผปกครอง

กจกรรมรวมกบศษยเกำ

กจกรรมรวมกบชมชน

กจกรรมรวมกบหนวยรำชกำร

กจกรรมรวมกบองคกรทำงสงคม

เปำหมำย นโยบำย พนธกจ

แผนพฒนำโรงเรยน

คณะกรรมกำรของโรงเรยน

แผนปฏบตกำรประจ ำป

ระบบงำนและภำระงำนของฝำยตำงๆ

กำรพฒนำบคลำกร

กำรนเทศและประเมนภำยใน

กำรสรำงแรงจงใจ

อำคำร สถำนท อปกรณ

กำรเดนทำง คมนำคม

กำรสอสำรสมพนธ

ยทธศาสตรหลกของโครงการ

กรอบหลกสตร

หนวยกำรเรยนรและแผนกำรจดกำรเรยนร

ควำมรดำนพลงงำนและสงแวดลอม

กำรบรณำกำร

กระบวนกำรเรยนรและเทคนคกำรสอน

กำรใชสอและเทคโนโลย

แหลงเรยนรและภมปญญำทองถน

กำรวดผลและประเมนผล

กำรจดบรรยำกำศกำรเรยนร

กำรนเทศกำรเรยนสอน

การมสวนรวม (Participation) การบรณาการ (Integration) การเรยนร (Learning)

การพฒนาโรงเรยนทงระบบเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สโรงเรยนคารบอนต า

การบรหาร จดการ

การจดการเรยนร

กจกรรมสงเสรม การเรยนร

กจกรรม ชมชน

PIL

เกณฑในการด าเนนการ

บรณำกำร

เขำสระบบงำนปกต

ด ำเนนงำนครบวงจร

ครอบคลมทกสวนของระบบ

มปจจยพนฐำน

เอออ ำนวย

กระตนสงเสรม

พฒนำตนเอง

เขำใจ ยอมรบ มสวนรวม



-59-

9.6 แนวทางการบรณาการเรองสงแวดลอมและคารบอนต า สการพฒนาโรงเรยนทงระบบ

การบรณาการเรองสงแวดลอมและคารบอนตา สการพฒนาโรงเรยนทงระบบ มประเดนสาคญทควรระบกจกรรมและแนวทางการจดกจกรรมใหบรรลตามเปาหมายทวางไว ใน ๔ ดาน ซงอาจเพมเตมไดตามความเหมาะสม ดงน

๑. การบรหารจดการโรงเรยนทงระบบ

เปาหมาย: ผบรหาร ครและบคลากร ดาเนนงานดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตาทงระบบโรงเรยนอยางตอเนอง

หวขอ รายละเอยด

๑.๑ การกาหนดวสยทศน และประกาศใหการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตา เปนนโยบายหรอพนธกจของโรงเรยน

- มการกาหนดในวสยทศน นโยบาย และ/หรอพนธกจของโรงเรยน

- มระบในแผนพฒนาโรงเรยน - นโยบายโรงเรยนสอดคลองกบบรบทชมชน/โรงเรยน

๑.๒ แผนงาน และ/หรอ โครงการ กจกรรมเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตา

- มการกาหนดแผนงาน กจกรรม และ/หรอ โครงการอยางเปนรปธรรม

- ใหความสาคญกบการใชทรพยากรและพลงงานอยางมประสทธภาพภายใตบรบทของโรงเรยน

- นาแผนทสเขยว แนวคด LCA ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและคารบอนฟตปรนทมาประยกตใชในการบรหารจดการ

- มแนวทางตดตามประเมนผล ๑.๓ บคลากร ผรบผดชอบและงบประมาณในการดาเนนงาน

- กาหนดบคลากรทรบผดชอบ และมโครงสรางในการบรหารงานทชดเจน

- การจดสรรงบประมาณทสอดคลองกบแผนงาน/กจกรรม - มการพฒนาบคลากรดานพลงงานและสงแวดลอม สสงคม

คารบอนตา ๑.๔ การประเมนภายในและการขยายผล - มการดาเนนงานทงระบบโรงเรยน

- มผลการดาเนนงานเปนรปธรรม/ตอเนอง - บรรยากาศโรงเรยนรมรน สะอาด เปนระเบยบ เปนมตร

กบสงแวดลอม - มการตดตามประเมนผล - มการวเคราะห/วางแผนขยายผลการดาเนนงานสชมชน

ฯลฯ



-60-

๒. การจดการเรยนการสอน

เปาหมาย: นกเรยนมความร ความเขาใจ ตระหนก รคณคา มจตสานกในการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตา


๒.๑ มการบรณาการเรองการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตาเปนแกนในแตละสาระการเรยนรทเกยวของ ทงสาระการเรยนรหลก (วทยาศาสตร สงคมศกษาฯ และการงานอาชพฯ) และสาระการเรยนรรองอน ๆ

- แผนงานการบรณาการ “การอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตา” เขาสสาระการเรยนรตามบรบทของโรงเรยน

๒.๒ มหนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรแบบบรณาการ การอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตา

- เนอหาของแผนการเรยนรสงเสรมจตสานกและพฤตกรรมดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตา

- นาแผนทสเขยว (Green Map) LCA คารบอนตา หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และแนวทาง 4 ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน บรณาการเขาสหลกสตรและการเรยนรอยางนอย 3 กลมสาระการเรยนรหลก

- เนนจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ ผเรยนไดลงมอปฏบต สรปความรดวยตนเอง

- เนนการสอนแบบบรณาการ การเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem – Based – Learning) และการเรยนรแบบใชโครงงานเปนฐาน (Project – Based – Learning

- กจกรรมการเรยนรเนน Active Learning - มความสอดคลองกบบรบทของโรงเรยนและใหความสาคญกบ

ประเดนพลงงานและสงแวดลอมในทองถน - มการประเมนผลงานและพฤตกรรมดานการอนรกษพลงงานละ

สงแวดลอมทแสดงใหเหนอยางชดเจน - สะทอนการมสวนรวมของผปกครองและชมชนในการจดทาหลกสตร

และการจดการเรยนรทสอดคลองกบทองถนของโรงเรยน



-61-


๒.๓ มกจกรรมพฒนาผเรยนโดยใชแหลงเรยนรพลงงาน/ พลงงานทดแทน แหลงทรพยากรธรรมชาต แหลงทรพยากรทางสงคมในชมชน

- การคดเลอกแหลงการเรยนรทมความเหมาะสมกบสาระการเรยนร/บรบทของทองถน

- กาหนดใหใช แผนทสเขยว LCA และแนวทาง 4 ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน ในกจกรรมพฒนาผเรยน

- กอใหเกดประโยชนตอสงคม ชมชน และทองถน

๒.๔ การจดการพนทเรยนรในโรงเรยน

- มแหลงเรยนรทสงเสรมแนวคด “การพฒนาสสงคมคารบอนตาฯ” - การปรบปรงขอมลของแหลงเรยนรใหสอดคลองกบสถานการณ

ปจจบน และสอดคลองกบบรบทของทองถน ผานการแสดงผลใน แผนทสเขยว

- นกเรยนมสวนรวมในการบรหารจดการและดแลรกษาแหลงเรยนร - เปดโอกาสใหชมชน/ผปกครองไดใชแหลงเรยนร

ฯลฯ -



-62-

๓. การจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรในโรงเรยน

เปาหมาย : เพอใหนกเรยนไดมการปรบเปลยนพฤตกรรมการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตา


๓.๑ การอนรกษพลงงาน

(การใชไฟฟา และนามนเชอเพลง กระดาษ การบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม)

- คร บคลากรและนกเรยนมสวนรวม - มมาตรการ แนวทาง และกจกรรมสงเสรมการอนรกษพลงงานทเปน

รปธรรมและเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน - มการดาเนนงานตามมาตรการทวางไวอยางมประสทธภาพ - มนวตกรรมในการประหยดพลงงาน

๓.๒ การจดการทรพยากรนา - คร บคลากรและนกเรยนมสวนรวม - มมาตรการ แนวทางและกจกรรมสงเสรมการลดการใชนา ทเปนรปธรรม

และเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน - มการดาเนนงานตามมาตรการทวางไวอยางมประสทธภาพ - มนวตกรรมดานการลดใชปรมาณนาทสามารถประยกตใชในโรงเรยน

๓.๓ การจดการขยะ

(ขยะขวดนาพลาสตก , ขยะกระดาษ, ขยะเศษอาหาร)

- คร บคลากรและนกเรยนมสวนรวม - มมาตรการ แนวทาง และกจกรรมสงเสรมการการลดปรมาณขยะใน

โรงเรยนอยางเปนรปธรรม และเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน - มการดาเนนกจกรรมเพอลด และ/หรอ จดการขยะอยางมประสทธภาพ - มนวตกรรมในการจดการขยะทสามารถประยกตใชในโรงเรยน

๓.๔ พนทสเขยวในโรงเรยน

(การดแลไมยนตน และ/การขยายพนทสเขยวใน-นอกโรงเรยน)

- คร บคลากรและนกเรยนมสวนรวม - มมาตรการ แนวทาง และกจกรรมสงเสรมการการอนรกษไมยนตนใน

โรงเรยนอยางเปนรปธรรม และเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน - มการดาเนนกจกรรมเพอเพมพนทสเขยว การปลกตนไมเพมเตม และการ

ดแลรกษาอยางตอเนอง

๓.๕ การบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม

- คร บคลากรและนกเรยนมสวนรวม - มมาตรการ แนวทางและกจกรรมสงเสรมการบรโภคทเปนมตรกบ

สงแวดลอม ทเปนรปธรรมและเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน - มการดาเนนงานตามมาตรการทวางไวอยางมประสทธภาพ - มนวตกรรมดานการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอมทสามารถประยกตใช

ในโรงเรยน

ฯลฯ -



-63-

๔. การพฒนาชมชน/ทองถน เปาหมาย: นกเรยนและชมชนมสวนรวมในการพฒนา/แกปญหาดานพลงงานและสงแวดลอมของชมชน


๔.๑ การศกษาสภาพปญหาและขอมลของชมชนโดยใชแผนทสเขยว

- คร นกเรยน และชมชนใชแผนทสเขยว - มการสารวจและพฒนาแผนทสเขยวอยางตอเนอง ภายใตความรวมมอ

จากชมชน - การวเคราะหขอมลเพอสรปสภาพปญหาและจดเดนของชมชน - การเผยแพรขอมลใหชมชนรบทราบ

๔.๒ การแกไขปญหาและพฒนาชมชนทองถนแบบมสวนรวม

- นกเรยนจดทาโครงงาน/โครงการ โดยใชขอมลจากแผนทสเขยวของชมชน ผานกระบวนการเรยนรตามกลมสาระการเรยนร

- การสรางเสรมการมสวนรวมจากผปกครอง และชมชนในการแกไขปญหาและพฒนาชมชนทรวมปฏบตโครงการ

- การจดกจกรรมจตอาสาดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม สสงคมคารบอนตา ทสอดคลองกบสภาพปญหาการใชทรพยากรและวถชวตชมชน ตามแนวทาง 4 ยทธศาสตรการพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยน

๔.๓ การขยายผลสงเสรมการเรยนรและเสรมสรางจตสานกพลงงานเพอพฒนาเมองทงสงสสงคมคารบอนตาทผาสกอยางยงยนใหกบชมชน

- ชมชนมสวนรวมในการศกษา สารวจชมชน จดทาและพฒนา แผนทสเขยวของชมชน

- ชมชนมสวนรวมในการระดมความคดแนวทางการแกไขปญหาและพฒนาชมชน

- การจดทาเอกสาร/สอประชาสมพนธ หรอบอรดนทรรศการเผยแพรแนวทาง องคความร และผลการดาเนนงาน

ฯลฯ -



-64-

9.7 หวขอส าคญในการเขยนโครงการพฒนาโรงเรยนคารบอนต า

หวขอ แนวทางการเขยน

๑.หลกการและเหตผล

- มการเชอมโยงสภาพปญหาและบรบทของชมชนมาเพมเตมในหลกการและเหตผล เพอแสดงใหเหนทมาของโครงการ - ความสาคญกบการดาเนนงานทมงเนนใหเกดผลลพธตอผเรยน/ผรวมโครงการ ใน

ดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม เชน การใชพลงงานอยางฉลาดและคมคา มวถชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และเรยนรเขาใจทองถน ภายใตกระบวนการดาเนนงานทงระบบโรงเรยน

๒.วตถประสงค

วตถประสงคใหครอบคลมผลลพธโครงการ ชดเจน วดได

๓.เปาหมาย

กาหนดเปาหมายเชงปรมาณและคณภาพสอดคลองกบวตถประสงค

๔.กจกรรม/ โครงการยอยระยะเวลาดาเนนการ

- มรายละเอยดกจกรรม เพอใหเหนภาพการปฏบตพอสงเขป

- มวตถประสงคของกจกรรมยอยใหสอดคลองกบวตถประสงคของโครงการ

- จดทาผงบรณาการพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนตา อยางนอย 3 กลมสาระการเรยนร ทระบรายวชา หนวยการเรยนร และวธประเมนผล

- จดทาแผนงานใหเหนชดเจน ทง 4 ดาน ของ WSA คอ การบรหารจดการ การจดการเรยนร กจกรรมสงเสรมการเรยนร และกจกรรมชมชนสมพนธ

- ระบระยะเวลาในการดาเนนกจกรรมและผรบผดชอบ

- มตวชวด และผลทคาดวาจะไดรบใหสอดคลองกบวตถประสงคกจกรรมของโรงเรยน



-65-

หวขอ แนวทางการเขยน

๕.แนวทางการวด/ประเมนผล

- มการวดประเมนผลทมงไปสผลลพธของโครงการ (พจารณาทการตงวตถประสงคโครงการดวย)

- วธการและเครองมอวดใหสอดคลองกบวตถประสงคโครงการ/กจกรรมยอย

- ระบแนวทางการวด/ประเมนผลผเรยน/ผรวมโครงการทชดเจน

๖.ผลทคาดวาจะไดรบ - กาหนดผลตอเนองจากความสาเรจของโครงการตามวตถประสงค

๗.งบประมาณ - แจกแจงการใชงบประมาณโดยการประมาณการ

๘. เอกสารประกอบ

๘.๑ แผนทสเขยว (Green Map)

๘.๒ แนวทางการบรหารงานทงระบบโรงเรยน (Whole School Approach:WSA)

- แผนทฯ มความสมบรณครบตามองคประกอบทสาคญ ตรงตามสภาพจรงของชมชน

- การวเคราะห SWOT โดยใหเปนการวเคราะหสภาพชมชนทอยโดยรอบของโรงเรยน และเชอมโยงกบ Green Map

- ผงบรณาการ พลงงานเพอชวตฯ อยางนอย 3 กลมสาระการเรยนร ทระบรายวชา หนวยการเรยนร และวธประเมนผล

- แผนงานทางการบรหารงานทงระบบโรงเรยนทเหนชดเจน ทง 4 ดาน ของ WSA คอ การบรหารจดการ / การจดการเรยนร / กจกรรมสงเสรมการเรยนร / กจกรรมชมชนสมพนธ



-66-

9.8 การจดการเรยนรบรณาการการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสสงคมคารบอนต า

การจดการเรยนรบรณาการดานพลงงานและสงแวดลอมใหผเรยนบรรลเปาหมายโรงเรยนคารบอนตา มงเนนการจดการเรยนรบรณาการในหลกสตรสถานศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๒๑ เปนหลก ทงในกลมสาระการเรยนรและกจกรรมพฒนาผเรยน และหนนเสรมดวยการเรยนรในกจกรรมสงเสรมการเรยนรและกจกรรมชมชนสมพนธตามแผนพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา โดยจดการเรยนรแบบบรณาการ ทเนนผเรยนเปนสาคญ พฒนากจกรรมการเรยนรทเชอมโยงความสอดคลองของพระราชบญญตการศกษาแหงชาตกบหลกสตร หลกการจดการเรยนร และกรอบเนอหาดานพลงงานและสงแวดลอม รวมถง ในขณะเดยวกนเพอใหการบรณาการการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมสามารถนาไปปฏบตไดจรงในชวตประจาวน โครงการจงไดนาเครองมอสาคญ ไดแก แผนทสเขยว (Green Map) มาใชใหผเรยนและผเกยวของไดเรยนรสงแวดลอมและวฒนธรรมในบรบททองถน เขาใจทองถน การใหความสาคญกบการพฒนาองคความรระหวางโรงเรยนกบชมชนเพอกอใหเกดกระบวนการเรยนรและสงเสรมความยงยนในระดบทองถน น าแนวคดการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment, LCA) ซงเปนการคดวเคราะหถงการใชพลงงานทางออมซงเกยวของกบชวตประจาวนมาใช และนาไปสอดแทรกในกจกรรมการเรยนร ใหสามารถใชกระบวนการตดสนใจภายใตเงอนไข LCA ในการดาเนนกจกรรมตางๆ ตงแต การตดสนใจเลอกใชผลตภณฑ การวเคราะหงานหรอโครงการ การนา LCA ไปใชในกจกรรม แทนทจะเปนกจกรรมทเกยวของพลงงานทางตรงเพยงอยางเดยว และเพอใหการเรยนรสอดคลองกบชวตจรงของผเรยนและบรบทของทองถน ในการจดกจกรรมการเรยนรจงควรเนนการมสวนรวมกบชมชนทากจกรรมเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมทงในโรงเรยนและชมชน เพอใหเกดจตสานกและปรบเปลยนพฤตกรรม ไมวาจะกน จะใช หรอทาอะไรในชวตประจาวน ควรรจกตดสนใจเลอกทาในสงทมผลกระทบตอการใชพลงงานทงทางตรงและทางออม รวมถงสงแวดลอมในโรงเรยนและชมชนนอยทสด และเปนกจกรรมทสอดคลองกบการแกปญหาและความตองการของชมชน ดงนน การศกษาชมชน จดทาแผนทสเขยว และใชแผนทสเขยวในการเรยนรและพฒนาชมชน เชน ศนยสงเสรมการเรยนร แหลงเรยนร ภมปญญาทองถนและวทยากรชมชน จะเปนเครองมอเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรของผเรยนใหเขมแขง โดยการมสวนรวมของชมชน

หลกสตรสถานศกษา ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กาหนดมาตรฐานการเรยนรและตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางทปรากฏเนอหาสาระดานพลงงานและสงแวดลอมอยางชดเจน โดยเฉพาะอยางยงในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม และการงานอาชพและเทคโนโลย ซงการบรณาการเนอหาสาระ “การเปลยนแปลสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน การอนรกษพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตรฯ สสงคมคารบอนตา” ทมความเกยวของกน สามารถทาไดทงการบรณาการภายในวชา เปนการนาเนอหาสาระในวชาเดยวกนหรอกลม



-67-

สาระการเรยนรเดยวกนมาสมพนธกน เชน นาเนอหาสาระของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษาฯ สาระท 3 เรองหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และสาระท 5 เรองการจดการทรพยากร และการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาสมพนธกน และการบรณาการระหวางวชา เปนการนาเนอหาสาระในหลาย ๆ วชาหรอกลมสาระการเรยนรมาสมพนธใหเปนเรองเดยวกน เชน นาเนอหาสาระของกลมสาระการเรยนรภาษาไทย คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศกษาฯ การงานอาชพและเทคโนโลย และศลปะ มาประสานสมพนธเปนเรองเดยวกน ภายใตหวขอเรอง “theme” ทเลอก เชน เรองภาวะโลกรอน ประกอบดวยเนอหาสาระของวทยาศาสตร คอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงมผลตอการเปลยนแปลงฤดกาล ทาใหมผลตอการแตกตา ออกดอกของพช สงผลตอการเกบเกยวผลผลต การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงมผลใหเกดการเปลยนแปลงวฏจกรชวตของสงมชวตหลายชนด ทาใหมการแพรระบาดของโรคบางอยางในคน สตว และพชตางๆ จะเหนวาเรองภาวะโลกรอนไมไดจากดความรอยในสาระวทยาศาสตรเทานน แตยงเกยวของกบสขศกษาและสงคมศกษาดวย ซงการบรณาการภายในวชา หรอระหวางวชาเนอหาสาระ ตองม “หวขอเรอง” หรอ “theme” เปนหวขอในการเรยนร ซงสามารถตงชอไดหลายลกษณะ เชน หนวยการเรยนรทอาจตงตามหวขอเนอหาสาระ ตวอยางเชน หนวยการเรยนรเรอง “การอนรกษพลงงาน” หรออาจตงตามงานทอยในความสนใจของผเรยน ตวอยางเชน โครงการบานประหยดพลงงาน” หรออาจตงตามประสบการณทจดใหผเรยน เชน “แผนทสเขยวกบการพฒนาชมชนของเรา” หรอ “แผนทอนาคตเพอการอนรกษพลงงานและสงแวดลอม”

การจดการเรยนรบรณาการ “การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดขน การอนรกษพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตร ฯ สสงคมคารบอนตา” ใชการบรณาการตามลกษณะสาคญของการบรณาการ ทงการบรณาการระหวางความรและกระบวนการเรยนร การบรณาการระหวางวชาตาง ๆ การบรณาการระหวางสงทเรยนในโรงเรยนกบสงทเปนอยในชวตประจาวนของผเรยน การบรณาการระหวางความรและการกระทา และการบรณาการระหวางพฒนาการทางความรและพฒนาการทางจตใจ ใชรปแบบการเรยนการสอนทเนนการบรณาการตามกระบวนการเรยนรทสอดคลองกบธรรมชาตวชา/กลมสาระการเรยนร นาเนอหาสาระดานพลงงาน ทรพยากรและสงแวดลอมมาเชอมโยงใหสอดคลองกบมาตรฐานและตวชวดของหลกสตรสถานศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ซงการจดกระบวนการเรยนรแบบบรณาการ อาจจดไดหลายลกษณะดงน

๑. การบรณาการแบบสอดแทรก (Infusion Instruction) หรอการบรณาการแบบผสอนคนเดยว การจดกระบวนการเรยนรตามรปแบบนครผสอนในวชาหนงสอดแทรกเนอหาของวชาอนๆ เขาในการเรยนการสอนของตน โดยเชอมโยงสาระการเรยนรตางๆ กบหวขอเรองทสอดคลองกบชวตจรง หรอสาระทกาหนดขนมา เชน เรองพลงงาน สงแวดลอม นา ฯลฯ ผสอนสามารถเชอมโยงเนอหาสาระและกระบวนการตาง ๆ เชน การอาน การเขยน การคดคานวณ การคดวเคราะหตาง ๆ การสบเสาะหาความร การแกปญหา ทาใหผเรยนไดใชทกษะและกระบวนการเรยนรในการแสวงหาความรความจรงจากหวขอเรองทกาหนด



-68-

๒. การบรณาการแบบขนาน (Parallel Instruction) การจดกระบวนการเรยนรตามรปแบบน ครตงแต ๒ คนขนไปสอนวชาตาง ๆ ตางคนตางสอน แตตองวางแผนเพอสอนรวมกน โดยมงสอน หวเรอง / ความคดรวบยอด / ปญหาเดยวกน ระบสงททารวมกน และตดสนในรวมกนวาจะสอนหวเรอง / ความคดรวบยอด และ ปญหานน ๆ อยางไร ในวชาของแตละคนใครควรสอนกอน-หลง งานหรอการบานทมอบหมายใหผเรยนทาจะแตกตางกนไปในแตละวชา แตทงหมดจะตองมหวเรอง / ความคดรวบยอด / ปญหารวมกน การสอนแตละวชาจะเสรมซงกนและกน ทาใหผเรยนมองเหนความสมพนธเชอมโยงกนระหวางวชา เชน ครผสอนวทยาศาสตร เรยนเรองนาเพอชวต ใหสารวจตรวจสอบสมบตของนา คณภาพนา การกาจดนาเสย ครสงคมใหมการเรยนรเรองแหลงนา ครคณตศาสตรใหเรยนเกยวกบเรองการคดคานวณกระแสนา ปรมาณนา เปนตน

๓. การบรณาการแบบสหวทยาการ (Multidisciplinary Instruction) การจดกระบวนการเรยนรตามรปแบบนคลายกบการบรณาการแบบขนาน กลาวคอ ครตงแต ๒ คนขนไป สอนตางวชากนมาวางแผนเพอสอนรวมกน โดยกาหนดวาจะสอนหวเรอง/ ความคดรวบยอด/ปญหา เดยวกน ตางคนตางแยกกนสอนตามแผนการสอนของตน แตมอบหมายใหผเรยนทางานหรอโครงการรวมกน ซงจะชวยเชอมโยงความรสาขาวชาตาง ๆ เขาดวยกนจนสรางชนงานได ครแตละวชากาหนดเกณฑเพอประเมนผลชนงานของผเรยนในวชาทตนสอน เชน เรอง วนสงแวดลอมของชาต ผสอนภาษาไทยจดการเรยนการสอนใหผเรยนรภาษา คาศพทเกยวกบสงแวดลอม เรยงความเกยวกบ “การอนรกษสงแวดลอม” หรอ “โรงเรยนคารบอนตา” ผสอนวทยาศาสตรจดกจกรรมคนควาเกยวกบสงแวดลอม ผสอนสงคมศกษาใหผเรยนคนควาและนาเสนอชมชนเกยวกบแผนทสเขยวของชมชน หรอครผสอนกจกรรมพฒนาผเรยนใหทากจกรรมชมรมเกยวกบสงแวดลอม และผสอนสขศกษาอาจจดใหทากจกรรมเกยวกบการรกษาสงแวดลอมใหถกสขลกษณะ เปนตน

๔. การบรณาการแบบขามวชา หรอสอนเปนคณะ (Transdisciplinary Instruction) หรอการบรณาการแบบโครงการ การจดกระบวนการเรยนรรปแบบนครทสอนวชาตาง ๆ รวมกนวางแผนปรกษาหารอ กาหนดหวเรอง/ความคดรวบยอด/ปญหาเดยวกน จดทาแผนการสอนรวมกน แลวรวมกนสอนเปนคณะ (Team) โดยดาเนนการสอนผเรยนกลมเดยวกน มอบหมายงาน/โครงการใหนกเรยนทารวมกน ครทกวชารวมกนกาหนดเกณฑเพอประเมนผลชนงานของผเรยนรวมกน เชน ผเรยนและผสอนรวมกนสรางสรรคโครงการขน โดยใชเวลาการเรยนตอเนองกนไดหลายชวโมงดวยการนาเอาจานวนชวโมงของวชาตาง ๆ ทผสอนเคยสอนแยกกนนนมารวมเปนเรองเดยวกน มเปาหมายเดยวกน ในลกษณะของการสอนเปนทม เรยนเปนทม ในกรณทตองการเนนทกษะบางเรองเปนพเศษ ผสอนสามารถแยกกนสอนได เชน กจกรรมเขาคายวทยาศาสตร กจกรรมเขาคายดนตร กจกรรมเขาคายภาษาองกฤษ กจกรรมเขาคายศลปะ เปนตน

การดาเนนการบรณาการทง ๔ รปแบบสรปไดดงตาราง



-69-

แบบท รปแบบ

บรณาการ

วธการ กจกรรม การประเมน ผลทเกดกบผเรยน

๑ สอดแทรก

(Infusion)

- ครคนเดยววางแผนและกาหนดหวเรอง โดยสอดแทรกเนอหาวชาอนๆ เขาไปในวชาของตน

- มอบหมายงานตามทวางแผนไว

- ครคนเดยวประเมน

- ผเรยนไดรบความรจากครคนเดยวและสามารถมองเหนความสมพนธระหวางวชาได

๒ ขนาน

(Parallel)

- ครหลายคนวางแผนการสอนรวมกนและกาหนดสงตอไปนในลกษณะเดยวกน

- หวเรอง (Theme)

- ความคดรวบยอด

- ปญหา

- ครแตละคนตางสอนในวชาของตนเองภายใน หวเรองเดยวกน

- งานท มอบหมายให นกเรยนไปทาแตกตางกนไปในแตละวชา

- คร แยกกนประเมน

ผเรยนไดรบความรจากครแตละคนในเรองเดยวกน ทาใหมองเหนความ สมพนธเชอมโยงกนและกน นาความรในวชาตางๆ มาใชแกปญหารวมกนได

๓ สหวทยาการ

(Multidis – ciplinary)

- ครหลายคนวางแผน การสอนรวมกนและกาหนดสงตอไปนในลกษณะเดยวกน


- ความคดรวบยอด

- ปญหา

- ครหลายคนสอนวชา ตางกนโดยแยกกนสอน

-มอบหมายงานหรอ โครงงานใหนกเรยนทาและกาหนดวาจะแบงโครงการนนออกเปน โครงงานยอยๆ ให นกเรยนทาในแตละรายวชา

- ครประเมนผลงานแตละชนในสวนทตนสอนโดยกาหนดเกณฑเอง

- ผเรยนไดรบ ความรจากครหลายคนในหวเรองหรอปญหาเดยวกน ทาใหสามารถ เชอมโยงความรจากวชาตาง ๆ มา สรางสรรคงานได



-70-

แบบท รปแบบ

บรณาการ

วธการ กจกรรม การประเมน ผลทเกดกบผเรยน

ภายใตหวเรองเดยวกน

- ครรวมกนกาหนด ชนงาน /โครงงาน โดย เชอมโยงวชาตาง ๆ

๔ ขามวชาหรอสอนเปนคณะ

(Trans -disciplinary)

- ครหลายคนวางแผน รวมกนสอนเปนคณะ (Team Teaching)


- ความคดรวบยอด /

จดประสงค

- ปญหา

- เนอหา

- ครรวมกนสอนเปนคณะในหวเรองเดยวกนตามทวางแผนไวใหกบนกเรยนกลมเดยวกน

- ครรวมกนกาหนดชนงาน /โครงงานใหนกเรยนทารวมกน

- มอบหมายงานหรอ โครงงานใหนกเรยนทารวมกนเปนงานชนเดยว

- จดกจกรรมและหาแหลงขอมลความรใหนกเรยนเพอศกษา คนควาและปฏบตงานในกลมเดยวกน

- ครประเมน ผลรวมกนในงานชนเดยวกนโดยมเกณฑการตดสน รวมกน

- ผเรยนไดรบ ความรทเปนการเชอมโยงสาขาวชาตางๆ เขาดวยกนสามารถนาความรไปประยกต สรางสรรคชนงานได



-71-

กระบวนการเรยนรและเทคนคการจดการเรยนร กระบวนการจ ดการ เร ยนร “การ เปล ยนแปลงสภาพภม อากาศและผลกระทบท เ กด ขน การอนรกษพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตามแนวทาง ๔ ยทธศาสตร ฯ สสงคม คารบอนตา” เปนกระบวนการจดการเรยนรแบบบรณาการทยดผเรยนเปนศนยกลาง ใชกระบวนการเรยนร เทคนค วธการสอน อยางหลากหลาย ตามธรรมชาตวชาและสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร โดยเนนการเรยนรแบบใชปญหาเปนฐาน (Problem–Based Learning) และการเรยนรแบบใชโครงงานเปนฐาน (Project–Based Learning) ผเรยนไดเรยนรจากการลงมอปฏบต และสรางความรดวยตนเอง เรยนรอยางกระตอรอรน (Active Learning) ซงเปนการจดการเรยนรทมกจกรรมใหผเรยนไดลงมอปฏบต ทงในเชงทกษะตาง ๆ เชน การทดลอง การสารวจตรวจสอบ และปฏบตเพอพฒนาเชาวปญญา เชน การคดแกปญหา วเคราะห วจารณ หรอการตดสนใจเรองตาง ๆ เพอแทนทการเรยนการสอนทผสอนบอกเลาใหผเรยนฟงเพยงดานเดยว ผเรยนไดใชความสามารถทางสมอง ทควรพฒนาใหเกดความสมดลทงสมองซกซายและสมองซกขวา พฒนาการคด ผสอนเปนผดาเนนการกระตน ยวยใหผเรยนมสวนรวม ปฏบตกจกรรม แสดงออกถงวธการเรยนรและพฤตกรรมการเรยนรอยางเหมาะสมตามสถานการณทเผชญ

กระบวนการเรยนร เชน กระบวนกำรเรยนรแบบบรณำกำร

กระบวนกำรทำงวทยำศำสตร กระบวนกำรสรำงควำมตระหนก

กระบวนกำรสรำงคำนยม กระบวนกำรสรำงนสย

กระบวนกำรแกปญหำ กระบวนกำรกลม

กระบวนกำรวจย กระบวนกำรทำงสงคม

กระบวนกำรปฏบต กระบวนกำรจดกำร ฯลฯ

วธการสอน/วธกำรจดกำรเรยนร เชน

กำรเรยนรแบบใชปญหำเปนฐำน (Problem–Based Learning)

กำรเรยนรแบบใชโครงงำนเปนฐำน (Project–Based Learning)

วธสอนโดยใชกำรบรรยำย วธสอนโดยใชกำรสำธต

วธสอนโดยใชกำรทดลอง วธสอนโดยใชกำรแสดงละคร

วธสอนโดยใชศนยกำรเรยน วธสอนโดยใชสถำนกำรณจ ำลอง

วธสอนโดยใชกำรอภปรำยกลมยอย วธสอนโดยใชเกม

วธสอนโดยใชกำรไปทศนศกษำ วธสอนโดยใชกรณตวอยำง ฯลฯ



-72-

5 %

10 %

20 %

30 %

50 %

75 %

90 %

Lecture

Reading

Audio - Visual

Demonstration

Discussion Group

Practice by Doing

Teach Others / Immediate Use

Learning Pyramid

TraditionalPassive

TeamingActive

AverageRetention Rate

เทคนคการสอน เชน

- เทคนคกำรชวยคด เชน กำรตงค ำถำม กำรระดมควำมคด Five Why แผนภมกำงปลำ เทคนคหมวกหกใบ

- เทคนคแผนทควำมคด (thinking map) เชน ผงควำมคด (mind map) แผนทวงกลม แผนทลกโปง แผนทตนไม แผนทเรยนอนดบ แผนทแบบสะพำน ผงมโนทศน (concept map)กำรทบทวนดวยภำพ (graphic review)

- เทคนคกำรใชผงกรำฟก เชน ผงบนไดดำรำ Vann diagram ผงกำรแกปญหำ ผงเหตกำรณ ผงประกอบกำรเขยนบรรยำย ฯลฯ

ฯลฯ



-73-

9.9 การออกแบบหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนร บรณาการโรงเรยนคารบอนต า

ชอหนวยการเรยนร และแผนการจดการเรยนร

สะทอนใหเหนสาระสาคญของหนวยการเรยนร/แผนการจดการเรยนรไดในระดบหนง นาสนใจ เหมาะสมกบวย มความหมาย และสอดคลองกบชวตจรงของผเรยน

สาระส าคญ

ระบองคความรทเปนความคดรวบยอด แนวความคดหลก แกนความร หรอหลกการของเรองทตองการใหผเรยนไดรบ ทเกดจากการพจารณามาตรฐานการเรยนร/ตวชวดและจดประสงคการเรยนร

จดประสงคการเรยนร

● กาหนดใหตรงตามตวชวดของหลกสตร สะทอนเปาหมาย/ผลลพธทเกดกบผเรยนของโครงการพลงงานเพอชวตฯ และครอบคลมในดานความรความคด ทกษะกระบวนการและคณลกษณะทพงประสงค

สาระการเรยนร

● ระบองคความร ทกษะกระบวนการ คณธรรม จรยธรรม คานยมและคณลกษณะทพงประสงค ทสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนร/ตวชวดและจดประสงคการเรยนร

สมรรถนะส าคญของผเรยน

ระบสมรรถนะสาคญของผเรยนตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ทสมพนธกบตวชวด / จดประสงคการเรยนร โดยระบความสามารถยอยใหเฉพาะเจาะจง

หลกฐานการเรยนร (ชนงาน ภาระงาน)

ระบภาระงานการปฏบต ชนงาน พรอมทงลกษณะงานทแสดงถงความร ความสามารถของผเรยนตามมาตรฐาน/ตวชวดของหนวยการเรยนร และตามจดประสงคการเรยนรของแผนการจดการเรยนร



-74-

การจดกจกรรมการเรยนร

ออกแบบกจกรรมการเรยนรโดยระบกจกรรมการเรยนรทเนนใหนกเรยนปฏบตเพอใหเกดการเรยนรตามจดประสงคการเรยนรทกาหนดไว โดยใช LCA และ หรอ Green-Map เปนกจกรรมหนงในกจกรรมทหลากหลาย โดยมงสโรงเรยนแหงตนไม โรงเรยนไรมลพษ โรงเรยนพชตพลงงาน โรงเรยนแหงการบรโภคอยางยงยน ทสอดคลองกบตวชวดและจดประสงคการเรยนร

กจกรรมการเรยนรอยางกระตอรอรน (Active Learning) ทมงพฒนากระบวนการคด การสบเสาะหาความร การแกปญหาและการปฏบตจรงทงเปนกลมและรายบคคล ใหผเรยนไดสรปและสรางความรดวยตนเอง

ใชเทคนคการสอนหรอกลวธการเรยนการสอนตาง ๆ และเครองมอชวยคดอยางเหมาะสม เนน ออกแบบขนตอนสาคญ ๆ ของกระบวนการการเรยนรและกจกรรมตามธรรมชาตวชา ดงน ๑) การเรมตนบทเรยน / นาเขาสบทเรยน ๒) กจกรรมทนกเรยนปฏบตเพอสารวจ คนหา ทดลอง สรางคาอธบาย สรป และขยายความร ๓) การสะทอนความคด คดถงสงทไดเรยนร หรอสงทคนพบ จากการเรยนรและคดทาตอไป / นาความร

ไปประยกตใชแกปญหา/พฒนา สอ / แหลงเรยนร

ระบสอและแหลงเรยนรทจะใชในการทากจกรรมใหชดเจนและสอดคลอง เหมาะสมกบกจกรรมการเรยนร โดยเนนสอ/แหลงเรยนรในบรบททองถน แผนทสเขยวของเมองทงสง และสอทหนวยงานตาง ๆ พฒนาขน เปนสวนหนงทชวยสงเสรมการเรยนร

การประเมนผล

ระบวธการวดผลและประเมนผล เครองมอวดผลและประเมนผล และเกณฑการประเมน โดยเนนการประเมนผลการเรยนรตามสภาพจรงจากผลงานและประจกษพยานการเรยนรทงดานความร ทกษะกระบวนการ การลงมอปฏบต และคณลกษณะทพงประสงค / จตวทยาศาสตร / จตพสย

บนทกผลการจดการเรยนร/บนทกผลหลงสอน เมอดาเนนการสอนจบแผนการจดการเรยนร/หนวยการเรยนรและประเมนผลตามทกาหนดในแผน ฯ

และหนวยฯ เรยบรอยแลว ใหบนทกหลงการสอนเพอเปนขอมลการพฒนาแผนฯ/หนวยฯ น หวขอการบนทก เชน

• นกเรยนมผลการเรยนรตามจดประสงคการเรยนร ตวชวด / มาตรฐานการเรยนร ตามเกณฑการประเมนผลทกาหนดมากนอยเพยงใด นกเรยนสวนใหญมคณภาพของผลงานอยในระดบใด

• กจกรรมใดทสามารถเพมคณภาพผลงานไดอยางมประสทธภาพและกจกรรมใดเปนจดออนพฒนา • ปญหา อปสรรคในการจดกจกรรมการเรยนรครงน • บทเรยนทไดรบจากการจดกจกรรมการเรยนรครงน • แนวทางพฒนาการจดการเรยนรครงตอไป

Documents

กิจกรรมที่ 2 การฝึกอบรมเชิง ...1. รายละเอ ยดโครงการ 4 2. รายละเอ ยดและก าหนดการก