การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร

สารนพนธ ของ

กตตยา กตตมงคล

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

เมษายน 2551

การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร

สารนพนธ ของ

กตตยา กตตมงคล

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

เมษายน 2551 ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร

บทคดยอ ของ

กตตยา กตตมงคล

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา

เมษายน 2551

กตตยา กตตมงคล. (2551). การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร. สารนพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อาจารยทปรกษาสารนพนธ: ผชวยศาสตราจารย ขจรศร ชาตกานนท. การวจยครงน มความมงหมาย เพอพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร และหาประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร จานวน 25 คน ซงไดมาโดยการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จานวน 1 หองเรยน เครองมอทใชในเกบรวบรวมขอมล ไดแก หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย และแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน โดยใชสถตวเคราะหขอมล t-test Dependent ผลการวจย พบวา 1. หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มประสทธภาพ 86.10 / 85.80 2. ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการเรยนโดยใชหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย หลงการเรยนสงกวากอนการเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

DEVELOPMENT OF THAI SUPPLEMENTARY READING BOOKS ON THAI CULTURE FOR MATHAYOMSUKSA II STUDENTS, HARROW INTERNATIONAL SCHOOL, BANGKOK

AN ABSTRACT BY

KITTIYA KITTIMONGKOL

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Education Degree in Secondary Education

at Srinakharinwirot University April 2008

Kittiya Kittimongkol. (2008). A Development of Thai Supplementary Reading Books on Thai Culture for Mathayomsuksa II Students, Harrow International School, Bangkok. Master’s Project, M.Ed. (Secondary Education). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Project Advisor: Assist Prof. Kachornsri Jatikananda. . The purposes of this research were to develop the supplementary reading books and student’s achievement on Thai culture for mathayomsuksa II students at Harrow International School. The samples were 25 mathayomsuksa II students in the first semester of the 2008 academic year, at Harrow International School. They were randomly selected by cluster random Sampling, and were taught through the supplementary reading books. The instrument used in this study included the Thai supplementary reading books on Thai culture and learning achievement tests. The data were statistically analyzed by t-test Dependent. The results of this research indicated that 1. The efficiency of the supplementary reading books was 86.10/85.80 2. The students’ achievement was significantly increased after the experiment at .01 level.

ประกาศคณปการ

สารนพนธฉบบน สาเรจไดดวยความกรณาใหคาปรกษา และคาแนะนาอยางดยงจาก ผชวยศาสตราจารย ขจรศร ชาตกานนท ผชวยศาสตราจารย สมานน รงเรองธรรม ผชวยศาสตราจารย บงอร พานทอง รองศาสตราจารย อจฉรา สขารมณ และ อาจารย อรวรรณ สมมาพนธ ผวจยรสกซาบซงในความกรณาทไดถายทอดความร ความคดเหน และคาแนะนา ตลอดจนแกไขขอบกพรองตางๆ เพอใหงานวจยฉบบนสมบรณและเปนประโยชนในการศกษาตอไป ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย สมานน รงเรองธรรม อาจารย ขวญใจ ฮลย และ อาจารย ขนษฐา พระวเชนทร ทกรณาชวยเหลอใหคาแนะนาอยางดในการตรวจสอบ และแกไขเครองมอในการวจยเปนผลใหสารนพนธฉบบนสมบรณยงขน ขอกราบขอบพระคณ ทานผอานวยการโรงเรยนนานาชาตฮารโรว อาจารย เจอรร คารเตอรหวหนาหมวดวชาภาษาไทย อาจารยทกทานในหมวดวชาภาษาไทย และเพอนๆ ทกคนในโรงเรยนนานาชาตฮารโรว ทใหการสนบสนน อานวยความสะดวก และเปนกาลงใจในการทาวจยในครงน ขอขอบใจนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ปการศกษา 2551 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว ทใหความรวมมอทาใหงานวจยครงนสาเรจลลวงไปดวยด ขอขอบพระคณเจาของเอกสารและงานวจยทกทาน ทผวจยไดนามาอางองไวในการทา สารนพนธฉบบน ทายสดขอกราบขอบพระคณ คณพอ คณแม และญาตพนอง คณกานดษฎ สงหากน อาจารยสาวตร สนสนธเทศ และอาจารย พกตรวภา ไทรรารอด ตลอดจนเพอนนสตปรญญาโท สาขาวชาการมธยมศกษา (การสอนภาษาไทย) ทกคนทมสวนในการแนะนาและใหกาลงใจเสมอมา คณคาและประโยชนใดๆ ทพงมจากสารนพนธฉบบน ขอมอบเปนเครองบชาพระคณ บดา มารดา คร อาจารย และผมพระคณทกทาน กตตยา กตตมงคล

อาจารยทปรกษาสารนพนธ ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตร และคณะกรรมการสอบไดพจารณาสารนพนธเรอง การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ของ กตตยา กตตมงคล ฉบบนแลว เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชา การมธยมศกษา ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒได อาจารยทปรกษาสารนพนธ ......................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ขจรศร ชาตกานนท) ประธานคณะกรรมการบรหารหลกสตร ......................................................................... (รองศาสตราจารย ดร. ชตมา วฒนะคร) คณะกรรมการสอบ ......................................................................... ประธาน (ผชวยศาสตราจารย ขจรศร ชาตกานนท) ......................................................................... กรรมการสอบสารนพนธ (ผชวยศาสตราจารย สมานน รงเรองธรรม) ......................................................................... กรรมการสอบสารนพนธ (ผชวยศาสตราจารย ดร.บงอร พานทอง) อนมตใหรบสารนพนธฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการมธยมศกษา ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ......................................................................... รกษาการแทนคณบดคณะศกษาศาสตร (รองศาสตราจารย สภา ปานเจรญ) วนท เดอน เมษายน พ.ศ. 2551

สารบญ บทท หนา 1 บทนา ............................................................................................................ 1 ภมหลง ........................................................................................................ 1 ความมงหมายของการวจย ............................................................................. 3 ความสาคญของการวจย ................................................................................ 3 ขอบเขตการวจย ............................................................................................ 3 นยามศพทเฉพาะ ..................................................................................... 4 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................. 5 สมมตฐานในการวจย .................................................................................... 5 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ …................................................................ 6 เอกสารทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม ....................................................... 7 ความหมายของหนงสออานเพมเตม ........................................................... 7 ความสาคญของหนงสออานเพมเตม .......................................................... 8 ประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม .................................................. 10 ลกษณะของหนงสออานเพมเตมทด ........................................................... 11 การสรางหนงสออานเพมเตม ..................................................................... 13 งานวจยในประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม .................................. 16 งานวจยตางประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม ................................ 17 เอกสารทเกยวของกบประเพณไทย ................................................................. 18 ความหมายของประเพณ ........................................................................... 18 บทบาทและความสาคญของประเพณ ........................................................ 19 ประเภทของประเพณ ................................................................................ 21 ประเพณยเปง .......................................................................................... 22 ประเพณบญบงไฟ .................................................................................... 24 ประเพณผตาโขน ...................................................................................... 29 ประเพณสงกรานต .................................................................................... 32 ประเพณบวช ........................................................................................... 38

สารบญ (ตอ) บทท หนา 2 (ตอ) ประเพณแตงงาน ...................................................................................... 42 ประเพณตกบาตรเทโว .............................................................................. 48 ประเพณกวนขาวยาค ............................................................................... 49 เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน .................................................. 51 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ..................................................... 51 จดประสงคของการวดผลสมฤทธทางการเรยน ............................................ 52 ประเภทของการวดผลสมฤทธทางการเรยน ................................................ 53 ขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ............................. 59 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน ............................................ 63 3 วธดาเนนการวจย …..................................................................................... 67 การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง .............................................. 67 การสรางเครองมอทใชในการวจย ................................................................... 67 ขนตอนในการสรางและหาคณภาพของหนงสออานเพมเตม ......................... 68 ขนตอนการสรางและหาคณภาพแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนดวย

หนงสออานเพมเตม ............................................................................

71 การเกบรวบรวมขอมล .................................................................................... 74 การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล ..................................................... 75 4 ผลการวเคราะหขอมล …............................................................................... 80 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล .............................................................. 80 ผลการวเคราะหขอมล .................................................................................... 81 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ …............................................................... 84 ความมงหมายของการวจย ............................................................................ 84 ความสาคญของการวจย ............................................................................... 84

สารบญ (ตอ) บทท หนา 5 (ตอ) สมมตฐานของการวจย .................................................................................. 84 ขอบเขตการวจย ............................................................................................ 84 วธดาเนนการทดลอง ...................................................................................... 85 การวเคราะหขอมล ........................................................................................ 88 สรปผลการวจย ............................................................................................. 89 การอภปรายผล ............................................................................................. 89 ขอเสนอแนะ ................................................................................................. 91 บรรณานกรม ...................................................................................................... 92 ภาคผนวก ........................................................................................................... 99 ภาคผนวก ก. .................................................................................................. 100 ภาคผนวก ข. .................................................................................................. 102 ภาคผนวก ค. .................................................................................................. 127 ภาคผนวก ง. ................................................................................................... 130 ภาคผนวก จ. ................................................................................................... 134 ประวตยอผทาสารนพนธ .................................................................................... 136

บญชตาราง ตาราง หนา 1 แสดงแบบแผนการวจยในการทดสอบสมมตฐาน ................................................. 74 2 การพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 ................

82

3 แสดงการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กอนเรยนและหลงเรยนโดยใชหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย ........................................................................................

83 4 สรปคาการประเมนความคดเหนของคณภาพหนงสออานเพมเตม วชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยผเชยวชาญ .................................................................

128

5 คาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ............. 131 6 คาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ ทางการเรยนวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย จานวน 50 ขอ ..........................

132

7 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย ของนกเรยนกอนเรยนและ หลงเรยนทไดรบจากการอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ................................................................................................

135

ภาพประกอบ ภาพประกอบ หนา 1 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................. 5

บทท 1 บทนา

ภมหลง การเรยนการสอนภาษาไทยในโรงเรยนนานาชาตเปนสงทสาคญและมความจาเปนอยางยงเนองจากนกเรยนไทยทเรยนในโรงเรยนนานาชาตจาเปนจะตองเรยนรเกยวกบภาษาไทย รวมถงประเพณและวฒนธรรมไทยซงเปนเอกลกษณทแสดงถงความเปนไทย แตนกเรยนสวนใหญจะมความสามารถในการอานและการเขยนภาษาไทยไมดพอ ทงนเพราะการจดการเรยนการสอน จะเนนการใชภาษาองกฤษในการพด การอาน และการเขยน นอกจากนการจดระบบตารางเวลาเรยนภาษาไทยมนอย ซงมประมาณ 2 คาบ/สปดาห สงผลใหนกเรยนไมสามารถทจะฝกฝนการอาน และการเขยนภาษาไทยไดเพยงพอ นอกจากการเรยนดานทกษะภาษาไทยแลว การศกษาเรองประเพณไทยกเปนสวนหนง ในหลกสตรการเรยนการสอนภาษาไทยทโรงเรยนนานาชาตจะตองบรรจไว ทงนเพอใหนกเรยนได มโอกาสเรยนรเกยวกบวฒนธรรมและประเพณไทยซงเปนสงทอยรอบขางและใกลตวนกเรยนมากทสด แตเนองจากการจดระบบตารางเวลาเรยนภาษาไทยมนอย จงทาใหนกเรยนไมสามารถทจะเรยนรเกยวกบประเพณไทยไดเพยงพอ ดงนน การใหนกเรยนไดมโอกาสแสวงหาความรเพมเตม โดยการอานหนงสอจงเปนสงจาเปนอยางยง เพราะเปนการพฒนา และสงเสรมใหนกเรยนรก การอาน และทราบประเพณไทยทอยคกบคนไทยมาเปนเวลาชานาน ในขณะทสงคมมความกาวหนาทางดานเทคโนโลยตาง ๆ อยางรวดเรว การเรยนรทางดานวทยาการสมยใหมจงเปนสงจาเปน ทงน เพอใหทนตอความเปลยนแปลงตาง ๆ ในขณะเดยวกนคนไทยจาเปนตองเรยนรเกยวกบความเปนไทย เพอใหเกดสานกในความเปนไทยและกลมกลนกบวถชวตของคนไทย อนจะทาใหการเรยนรนนเปนการเรยนรทสอดคลองกบการดารงชวต ดงนน การเรยนรเรองประเพณไทยจงเปนสวนหนงททาใหทราบถงความเชอ วถชวต และสงทปฏบตสบตอกนมาของคนไทยตงแตอดตจนถงปจจบน นนแสดงใหเหนอยางชดเจนวา ประเพณไทยถอเปนเครองสะทอนความเปนอยของคนไทยตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมบรรพบรษไทยเปนผคดคนและปฏบตสบทอดกนมา ซงถอเปนสงทมคณคาและมความสาคญตอจตใจของคนไทยทควรคาแกการรกษาไวเพอใหคนรนหลงไดเรยนรและปฏบตสบไป จะเหนไดวา การอาน เปนหวใจสาคญของการศกษา และเปนเครองมอสาคญในการแสวงหาความร ความเพลดเพลน ตลอดจนเปนทกษะหนงในการใชภาษา ยงอานมากกยงเกดความชานาญมาก และยงไดรบประโยชนมาก ดงท สมถวล วเศษสมบต (2525) กลาววา การอาน

2

ทาใหสามารถปรบตวอยในสงคมไดวา การอานมประโยชนและมความสาคญเพราะเปนเครองมอ ในการแสวงหาความร ทาใหผอานมความรอบร สามารถปรบตวและดารงชวตอยในสงคมปจจบนไดอยางเปนสข ซงสอดคลองกบท ฉวลกษณ บญยกาญจน (2523) กลาวไววา การอานเปรยบ เสมอนกญแจไขไปหาความรทมอยมากมายในโลก และถานาความรจากการอานมาใชใหเกดประโยชนในการแกปญหาใหแกสงคมแลว บคคลเหลาน จะเปนพลเมองดของสงคม สงคมใด มบคคลทมประสทธภาพในการอานอยมาก สงคมนนกยอมเจรญอยางรวดเรว เมอการอานเปนสงทมความสาคญดงทกลาวมาแลว สงทตามมาและมความสาคญเปนอยางยงทตองมอยคกน คอ หนงสอ เพราะหนงสอถอเปนเครองมอและอปกรณสาคญในการฝกทกษะการอาน ดงท แมนมาส ชวลต (2530: 7) ไดกลาววา สงจาเปนสาหรบการรณรงคเพอใหรหนงสอและใหอานเปนกจนสยกคอ หนงสอ ซงจะตองมมากจนเพยงพอแกความตองการของผอาน ตองมหนงสอในสาขาวชาตาง ๆ ทกวชา มหนงสอซงใหความจรรโลงใจ มรสนยมด และชวยพฒนากลอมเกลาอารมณและแนวทางความคดทถกตองดวยศลธรรม เหตผล และมนษยธรรม เชนเดยวกบคากลาวของ กอ สวสดพาณชย (2532) เสนอไวในเรองขมทรพยในหนงสอวา หนงสอ แตละเลมเปนขมทรพย แตมใชทรพยทเปนเงนทอง ทรพยในหนงสอเปนทรพยทางปญญา ใครอานมากคนนนไดทรพยทางปญญามาก ยงไดอานหนงสอทมคณภาพสงเปนประจาแลว คณสมบตทางปญญาทไดกจะดตามไปดวย การทจะสงเสรมและสนบสนนใหเดกสนใจอานหนงสอและมนสยรกการอานนน ควรจดหาหนงสอทเหมาะกบความตองการ ความสนใจและวยของเดก ตลอดจนความหลากหลายของหนงสอทเดกสามารถเลอกอานได ดงเชน ทศนย ศภเมธ (2527: 17) เสนอวา ไมควรยดหนงสอเรยนเพยงเลมเดยวในการสอนภาษาไทย กระทรวงศกษาธการจงกาหนดใหมหนงสออานประกอบ หรอหนงสออานเพมเตมขนในหลกสตรวชาภาษาไทย นอกจากน จนตนา ใบกาซย (2522) กลาววา หลกสตรไดกาหนดใหเดกมนสยรกการอาน รจกเลอกหนงสออาน และใชเวลาวางในการแสวงหาความรเพมเตมจากหนงสอและแหลงความรอน ๆ ดงนน หนงสออานอน ๆ นอกเหนอจากหนงสอเรยนหรอหนงสออานประกอบทกาหนดใหแลว อาทเชน หนงสออานเพมเตม หนงสอสงเสรมการอาน หนงสออางอง เปนตน หนงสอเหลานไมบงคบใหเดกซอ แตเปนหนงสอทจดหาไวในหองสมดหรอตามมมหนงสอในหองเรยนเพอใหเดกมโอกาสอาน อนเปนการสงเสรมการศกษาหาความร รายชอหนงสออานเพมเตม หนงสอสงเสรมการอาน หนงสออางองน กรมวชาการไดกาหนดหรอไดจดทาสงไปจากสวนกลางจานวนหนงแลว กรมวชาการ ยงไดสงเสรมใหทองถนและเอกชนเขยนหนงสอเหลานเพมเตมใหมากขน เพอใหผเรยนไดมโอกาสอานหนงสอทมสาระเกยวกบประสบการณจรงในทองถนของตนและมความรกวางขวางตลอดไป

3

จากเหตผลดงกลาว จะเหนไดวา หนงสอมความสาคญในการพฒนาการอาน ของนกเรยน ผวจยจงไดพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 เพอเพมจานวนหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย และเพอใหนกเรยนไดเพมพนความรความเขาใจในประเพณไทย ซงเปนเรองทอยใกลตวนกเรยน อนจะนาไปสความรกและความภมใจในชาตไทย นอกจากน ยงเปนการสรางนสยรกการอาน พฒนาทกษะการอาน อนเปนพนฐานทางการศกษา และแสวงหาความรในดานตางๆ ซงเปนการวางพนฐานนสยรก การอาน เพอการคนควาในระดบตอไป ความมงหมายของการวจย 1. เพอพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษา ปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร 2. เพอหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมทสรางขนตามเกณฑ 80/80 3. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กอน และหลงการเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย

ความสาคญของการวจย 1. ไดหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 2. เปนแนวทางใหครผสอนวชาภาษาไทย สามารถนาไปประยกตใชในการสอนวชาภาษาไทย เรอง วฒนธรรมและประเพณไทย 3. เนนการสงเสรมใหนกเรยนมความเขาใจในประเพณไทยทง 4 ภาค มากขน ขอบเขตการวจย 1. ประชากร ประชากร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 7 หองเรยน จานวนนกเรยน 187 คน 2. กลมตวอยาง กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 1 หองเรยน นกเรยนจานวน 25 คน โดยใชวธการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling)

4

2.1 ตวแปรทใชในการศกษา 2.1.1 ตวแปรตน ไดแก การเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 2.1.2 ตวแปรตาม ไดแก ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย 2.2 ระยะเวลาในการทดลอง ใชเวลาในการทดลองทงสน 18 คาบๆ ละ 50 นาท ใชเวลาสอน 6 สปดาห ๆ ละ 3 คาบ ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 3. เนอหาทใชในการทดลอง เนอหาในหนงสออานเพมเตมเรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ในหลกสตรสถานศกษา ไดแก ประเพณยเปง ประเพณบญบงไฟ ประเพณผตาโขน ประเพณสงกรานต ประเพณบวช ประเพณแตงงาน ประเพณตกบาตรเทโว และประเพณกวนขาวยาค นยามศพทเฉพาะ 1. หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทสรางขน เพอสงเสรมการอานและใหผเรยนไดหาความรเพมเตม สามารถศกษาไดดวยตนเอง โดยเรยบเรยงใหเหมาะสมกบวย และความสามารถในการอานของนกเรยน 2. หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย หมายถง หนงสอทมสาระเกยวกบประเพณไทยทง 4 ภาค อนไดแก ประเพณยเปง ประเพณบญบงไฟ ประเพณผตาโขน ประเพณสงกรานต ประเพณบวช ประเพณแตงงาน ประเพณตกบาตรเทโว ประเพณกวนขาวยาค อกทงเปนหนงสอทสงเสรมใหนกเรยนพฒนาทกษะในการอานและไดศกษา หาความรเพมเตมดวยตนเอง โดยเนอหามาจากหนงสอและเอกสารตางๆ 3. การพฒนาหนงสออานเพมเตม หมายถง การนาหนงสออานเพมเตมทผวจยสรางขนไปทดลองใชและนามาปรบปรงแกไขเพอใหไดประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 80 ตวแรก หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาแบบฝกหด ในระหวางเรยนถก คดเปนรอยละ 80 80 ตวหลง หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาทดสอบหลงเรยนถก คดเปนรอยละ 80 4. ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย หมายถง ผลทไดจากการอาน เพอการเรยนรของนกเรยนหลงจากเรยนดวยหนงสออานเพมเตม เรองประเพณไทย ซงวดไดจากการทาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผวจยสรางขน และผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญ 5. แบบทดสอบวดผลสมฤทธเรอง ประเพณไทย หมายถง เครองมอวดผลสมฤทธการเรยนดวยหนงสออานเพมเตม ทผวจยสรางขน เพอวดความร-ความจา ความเขาใจ และ

5

การนาไปใชของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 2 ทเรยนวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย เปนขอสอบปรนยชนดเลอกตอบม 4 ตวเลอก จานวน 30 ขอ กรอบแนวคดในการวจย

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

สมมตฐานในการวจย ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรองประเพณไทย หลงการเรยนสงกวากอนการเรยน

ตวแปรตาม ผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย

ตวแปรตน การเรยนดวยหนงสอ

อานเพมเตมวชาภาษาไทยเรอง ประเพณไทย

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามหวขอตอไปน 1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม 1.1 ความหมายของหนงสออานเพมเตม 1.2 ความสาคญของหนงสออานเพมเตม 1.3 ประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม 1.4 ลกษณะของหนงสออานเพมเตมทด 1.5 การสรางหนงสออานเพมเตม 1.6 งานวจยในประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม 1.7 งานวจยตางประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม 2. เอกสารทเกยวของกบประเพณไทย 2.1 ความหมายของประเพณ 2.2 บทบาทและความสาคญของประเพณ 2.3 ประเภทของประเพณ 2.4 ประเพณยเปง 2.5 ประเพณบญบงไฟ 2.6 ประเพณผตาโขน 2.7 ประเพณสงกรานต 2.8 ประเพณบวช 2.9 ประเพณแตงงาน 2.10 ประเพณตกบาตรเทโว 2.11 ประเพณกวนขาวยาค 3. เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน 3.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน 3.2 จดประสงคของการวดผลสมฤทธทางการเรยน 3.3 ประเภทของการวดผลสมฤทธทางการเรยน 3.4 ขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 3.5 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน

7

1. เอกสารทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม หนงสออานเพมเตมเปนสอการสอนชนดหนงทใชประกอบการเรยนการสอน เพอพฒนาผอานทงทางดานสตปญญา สงคม อารมณและจตใจ ไดมผใหความหมายของหนงสออานเพมเตม ไวดงน 1.1 ความหมายของหนงสออานเพมเตม นศา ชโต และคณะ (2524: 69) ไดกลาวถง หนงสออานเพมเตม สรปไดวา หนงสออานเพมเตม เปนแบบเรยนอกประเภทหนงแตไมบงคบใช เพยงแตกระทรวงศกษาธการระบรายชอไวในคาสงกระทรวงศกษาธการ เรอง การกาหนดแบบเรยนสาหรบเลอกใช สาหรบใหโรงเรยนจดหาไวสาหรบหองสมดโรงเรยน หนงสอประเภทนเคยเรยกวา หนงสออานประกอบ หนงสออานเพมเตมนจะมเนอหาอางองหลกสตร แตมรายละเอยดมากกวา เขยนชวนอานมากกวาแบบเรยน เพอใหนกเรยนไดอานเพมเตมดวยตนเอง หนงสออานเพมเตมจะมระบไววา สาหรบเดกระดบใด วชาใด หนงสอประเภทนโรงเรยนจะไมบงคบใหนกเรยนซอ บนลอ พฤกษะวน (2524: 58 – 59) ไดใหความหมายไววา เปนวสดการอานประเภทหนง ทมใชแบบเรยน แตเปนหนงสอเพมเตมทเดกสามารถเลอกอานได ทงในและนอกเวลาเรยน นกเรยนอาจใชไดในหลายลกษณะ เชน อานเพอคนควาหาคาตอบ อานเพอขยายประสบการณใหลกซงเฉพาะเรอง อานเพอความเพลดเพลน เพอใชเวลาวางใหเปนประโยชน ชม ภมภาค (2524: 129) ไดใหความหมายของหนงสออานประกอบไววา หนงสออานประกอบ หมายถง นวนยาย หรอไมใชนวนยายกไดทใชเพมเตม หนงสอเรยน เพอเพมพนความสมบรณแกประสบการณในชนเรยน เพอสนองความแตกตางของบคคลในดานความสามารถ ในการอาน ความสนใจ และประสบการณ ปราณ เชยงทอง (2526: 76) และ ภญญาพร นตยะประภา (2534: 39) ไดกลาวถงหนงสออานเพมเตมไวตรงกนสรปไดวา หนงสออานเพมเตม เปนแบบเรยนอกชนดหนง ตามทกระทรวงศกษาธการ ไดกาหนดไว แตเปนหนงสอทมเนอหาสาระเพมเตมไปจากหนงสอแบบเรยน หรอเพมเพอประกอบหนงสอแบบเรยนใหสมบรณขน เปนหนงสอทมประโยชนอยางยง เพราะนอกจากจะใหความรเพมเตมแลว การเสนอเรองหรอการเขยนนาอาน และอานเพลนกวาหนงสอแบบเรยน ซงสวนใหญมกจะมแตขอเทจจรง สาหรบเดกเรมอานหนงสออานเพมเตม จะชวยใหการอานแตกฉานขน ฉววรรณ คหาภนนทน (2527: 3) ไดใหความหมายของหนงสออานเพมเตม สรปไดวา หนงสออานเพมเตม คอ หนงสอทนกเรยนอานแลวไดความรเรองใดเรองหนงอยางลกซง และกวางขวางยงขน เปนการเสรมเนอหาทมอยในหนงสอเรยน หนงสอเหลาน อาจเขยนขนตาม

8

หลกสตร หรอบางเลมเปนหนงสอทมในทองตลาด แตมเนอหาสาระเกยวของ และเสรมหลกสตร กอาจใชเปนหนงสออานเพมเตมได หนงสอเลมใดเลมหนง อาจใชไดกบหลายชนและหลายกลมประสบการณ ศวภร โควศวนนท (2533: 13) ไดสรปความหมายของหนงสออานประกอบวา เปนหนงสอทกระทรวงศกษาธการ กาหนดใหนกเรยนเลอกอานตามความสนใจ และความสามารถ เพอสงเสรมใหนกเรยนไดคนพบความสามารถ และความสนใจในการอานของตน กรมวชาการ (2534: 67) ไดใหความหมายเกยวกบหนงสออานเพมเตมไววา หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทมสาระองหลกสตร สาหรบใหนกเรยนอาน เพอศกษาหาความรเพมเตมดวยตนเอง ตามความเหมาะสมกบวย และความสามารถในการอานของแตละบคคล หนงสอประเภทน เคยเรยกวา หนงสออานประกอบ ถวลย มาศจรส (2538: 3) กลาวถงหนงสออานเพมเตมไววา หนงสออานเพมเตมเปนหนงสอทมสาระองหลกสตร สาหรบใหนกเรยนอาน เพอศกษาหาความรเพมเตมดวยตนเองตามความเหมาะสมของวย และความสามารถในการอานของแตละบคคล จากความหมายของหนงสออานเพมเตมทกลาวมาขางตน สรปไดวา หนงสออานเพมเตมเปนหนงสอทจดทาขน เพอเพมพนความรใหกวางขวางขน นอกเหนอจากหนงสอเรยน และมเนอหาสาระทนาสนใจเหมาะสมกบวย ผอานสามารถเลอกอานไดตามความสามารถ และความสนใจ โดยทผอานสามารถศกษาเพมเตมดวยตนเองทงในเวลา และนอกเวลาเรยน 1.2 ความสาคญของหนงสออานเพมเตม หนงสออานเพมเตมมความสาคญชวยเสรมคณคาในการอานหนงสอ เนองดวยหนงสออานเพมเตมเปนเครองมอสงเสรมการเรยนการสอนใหลกซง และกวางขวางยงขน กองวจยทางการศกษา (2529) ไดกลาวถงความสาคญของหนงสอสงเสรมการอานหรอหนงสออานเพมเตมไวโดยสรปวา หนงสอสงเสรมการอานจะชวยสงเสรมความเจรญงอกงามทงทางดานปญญา ทางดานอารมณ และทางดานสงคม ตลอดจนการปลกฝงอดมคตอนดงามในการดารงชวต บญเทอง สงหส (2533) ไดกลาวถงหนงสออานประกอบในแงของความสาคญวาชวยใหนกเรยนมอสระในการเลอกอานหนงสอตามความสามารถของตน คอ ชวยเหลอนกเรยน ทเรยนออนใหหาความรใหทนเพอนไดดวยการอานหนงสอทมความรระดบตากวาชนเรยน เสรม ความรนกเรยนทเรยนเกงใหกวางขนดวยการอานหนงสออานประกอบทมระดบสงขนไป ซงนอกจากจะเปนการเรยนดวยตนเองแลว ยงชวยใหนกเรยนรจกหาความเพลดเพลนยามวางดวยการอานหนงสอ

9

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2531: 5 – 6) ไดกลาวถงความสาคญของหนงสอ อานเพมเตมไว 2 ประเดน ดงน 1. สาหรบคร ททาหนาทสอน และชวยนกเรยนใหมความรตามทหลกสตรกาหนด หรอตามเนอหาทมในหนงสอเรยน จาเปนทครจะตองมความรมากกวาทปรากฏในหนงสอเรยน ครจะตองหาความรเพมเตมจากหนงสออนๆ เพอเตรยมการสอน เพอตอบคาซกถาม ตลอดจน เพอแนะนาใหนกเรยนไปศกษาเพมเตม ในเรองราวตางๆ เพอใหนกเรยนไดเรยนรดวยตนเองใหกวางขวางขนตามจดมงหมายของหลกสตร ครจงตองรจกหนงสออนๆ ดงกลาวใหมากพอทจะทราบวา หนงสอเลมใดมความยากงาย เหมาะสมแกนกเรยนทจะอาน และทาความเขาใจไดเอง 2. สาหรบนกเรยน ถานกเรยนอานหนงสอสาหรบวชาหนงเพยงเลมเดยว ความรทไดคงจะแคบไป เพราะหนงสอบรรจเนอหา สารประโยชน ตามทหลกสตรกาหนด เพอหวงผลใหเกดแกนกเรยนในระดบปานกลางเทานน การไดมโอกาสศกษาคนควาดวยตนเอง ตลอดจนการไดแลกเปลยนความรทไดศกษามาถายทอดความคดระหวางกน จะชวยใหนกเรยนบรรลเปาหมายของหลกสตรไดดขน นอกจากน กรมวชาการ (2534: 68) กลาววา หนงสออานเพมเตม นอกจากจะเปนเครองมอสงเสรมการเรยนการสอนตามหลกสตรของกระทรวงศกษาธการแลว ยงมบทบาททสาคญคอ 1. สงเสรมความร และประสบการณตาง ๆ ใหกวางขวาง และลกซง มเนอหาสาระทเกยวกบความร หรอทกษะ ความคดรวบยอด หลกการหรอทฤษฎเรองใดเรองหนง หรอหลายเรอง ซงเปนประโยชนแกผอานในการดาเนนชวต การศกษาหาความร รวมทงกอใหเกดความเจรญงอกงาม และพฒนาการในดานตาง ๆ 2. สงเสรมสตปญญา มลกษณะทสงเสรมพฒนาการทางสตปญญา การสงเสรมหรอเปดโอกาสใหผอานไดพฒนาทกษะในการสงเกต การตความ การเปรยบเทยบ การใชเหตผล การจาแนกแจกแจง การวเคราะห การสงเคราะห การประเมนคา ตลอดจนนาความรและทกษะเหลานนไปใชใหเปนประโยชนในการแกปญหาตาง ๆ 3. สงเสรมเจตคตทเหมาะสม สอดแทรกแนวความคดทชวยใหผอานเกดเจตคต ทเหมาะสมในการนาความรไปใช ตามแนวทางทพงประสงคใหเปนประโยชนแกตน และสวนรวม 4. สงเสรมความเขาใจ เปนการเสนอเนอหาสาระในลกษณะทสงเสรมใหผอานสามารถทาความเขาใจเรองราวได การใชภาษาทถกตองเหมาะสมกบความร และประสบการณทางดานการใชภาษาของผอาน เสนอเนอหาตามลาดบขนตอนของความร และตามพฒนาการ ทางสตปญญาของผอาน การใหตวอยางทเหมาะสม ตลอดจนใชเทคนควธ หรอเครองสงเสรม

10

ความเขาใจอนๆ เชน ภาพประกอบ แผนภม ตาราง คาถาม อภธานศพท เปนตน 5. สงเสรมการศกษาหาความรดวยตนเอง มลกษณะทกระตนใหผอานเกด ความสนใจ และกระตอรอรนทจะศกษาหาความรดวยตนเอง ผเขยนควรพจารณาเสนอเรองราว ทเดกแตละวยสนใจ เนนใหเหนความสาคญและประโยชนของเรองราวทเสนอ ซงสมพนธเกยวของกบผเรยน สอดแทรกคาถามยวยตางๆ ตลอดจนเสนอแนะหนงสออนๆ ทผอานอาจจะไปศกษาใหกวางขวาง และลกซงขนตามความสนใจของตนเองได จากความสาคญของหนงสออานเพมเตม หรอดงกลาวขางตน สามารถสรปไดวาหนงสออานเพมเตม เปนสอการสอนทสาคญทงตอผเรยนและผสอน เปนหนงสอทชวยสงเสรมใหผอานมความรมากขน ชวยการเรยนของนกเรยนทเรยนออน เสรมความรของนกเรยนทเรยนเกง อกทงยงชวยใหผอานพฒนาทงสตปญญา อารมณและสงคม และชวยปลกฝงนสยรกการอานอกดวย 1.3 ประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม หนงสออานเพมเตมมจดประสงคใหผอานไดเนอหาสาระ ความร และความเพลดเพลน ไดมผแบงประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม ดงน กรมวชาการ (2534: 70) ไดแบงประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม คอ 1. รปแบบเรยงความ สามารถแบงเปนประเภทยอย ๆ ได ดงน 1.1 การเขยนอธบาย 1.2 การเขยนบรรยาย 1.3 การเขยนอภปราย 1.4 การเขยนเปรยบเทยบ 1.5 การเขยนสบคน 1.6 การเขยนแกปญหา 1.7 การเขยนวเคราะห 1.8 การเขยนพรรณนา 2. รปแบบนทาน 3. รปแบบนยาย 4. รปแบบคาประพนธ สวนใหญหนงสอทมงเสนอความร ความคดรวบยอด หลกการ และทฤษฎเกยวกบเรองใดเรองหนง มกจะนาเสนอเนอหาในรปแบบเรยงความมากกวารปแบบอน และโดยทวไปแลวหนงสอเลมหนง มกจะเสนอเนอหามากกวารปแบบเดยว

11

ลมล รตตากร (2529: 48) ไดสรปประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตมทเดก และเยาวชนชอบอาน ดงน 1. การเขยนสารคด 2. การเขยนบนเทงคด 2.1 การเขยนนวนยาย 2.2 การเขยนเรองสน 3. การเขยนนทาน 4. การเขยนรอยกรอง นอกจากน จนตนา ใบกาซย (2533: 24) ไดแบงประเภทหนงสอสาหรบเดกออกเปน 3 ประเภท ดงน 1. หนงสอเรยน ซงใชเรยนในโรงเรยน มงใหความรตามหลกสตรเปนหลกใหญ 2. หนงสออานทวไป ทมใชหนงสอเรยน ซงมงหมายใหความร หรอความเพลดเพลนอยางใดอยางหนง หรอใหทงความรและความเพลดเพลนควบคกนไป แบงออกไดหลายลกษณะ เชน หนงสอภาพ หนงสอภาพประกอบเรอง นทาน นยาย สารคดประเภทตางๆ 3. นตยสาร วารสารและการตน ซงเปนหนงสอทมงหมายใหผอานไดรบความเพลดเพลนและสาระความรควบคกนไป โดยมเนอหาเปนเรองสนๆ อาจจบในตวเอง ในฉบบเดยว กน หรอตอเปนตอนๆ ในแตละฉบบกได จากแนวคดตางๆ ในการแบงประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตม ดงทไดกลาวมาแลวนน สรปไดวา ประเภทของการเขยนหนงสออานเพมเตมม 2 ประเภทใหญๆ คอ การเขยนรอยแกว ซงอยในรปของสารคด นทาน บนเทงคด ประเภททสอง คอ การเขยนแบบรอยกรองเปนการแตงดวยคาประพนธประเภทรอยกรอง เชน คาคลองจอง กลอน กาพย เปนตน ซงผเขยนจะใชรปแบบใดในการเขยนนนขนอยกบความชานาญ วตถประสงค และลกษณะของเนอหา โดยคานงถงความเหมาะสม และความสนใจของผอานเปนสาคญ 1.4 ลกษณะของหนงสออานเพมเตมทด หนงสออานเพมเตมทดนนจะตองเปนหนงสอทมสวนชวยสรางสรรคและพฒนาผอาน ซง สพตรา ชมเกต (2522) ไดกลาวไววา หนงสออานประกอบทดจะตองมเนอหาทางวชาการแทรกอยในเนอทสรางขนในลกษณะของเรองสน โดยไมรสกวา เปนหนงสอเรยน ใชชอเรองทนาสนใจ และมภาพประกอบ และ ประกต วฒนานกจ (2533) ไดกลาวถง ลกษณะของหนงสออานประกอบทดวา จะตองมการพมพภาพและตวอกษรชดเจน ชอเรองและภาพใหดงดดความสนใจ ขนาดของตวอกษรและรปเลมเหมาะสมกบอาย จดหนาหนงสอโปรงตา ภาพกบตวอกษรไมทบกน คณภาพ

12

ของกระดาษด เนอหาถกตอง สนกเราใจ ไมยาวหรอสนเกนไป ภาพประกอบประณต สสวย สอดคลองกบเรอง และขนาดของรปเลม ทศนย ศภเมธ (ม.ป.ป.: 159 – 190) ยงไดกลาวถงลกษณะของหนงสออานประกอบ ทดทสามารถนามาใชพฒนานกเรยนได มลกษณะ ดงน 1. เนอหาของหนงสออานประกอบ ผเขยนจะตองใหอยในขอบขายของหลกสตร โดยมความมงหมายเพอสงเสรมทกษะดานการอาน และเสรมความรในวชาใดวชาหนง โดยเฉพาะ 2. หนงสออานประกอบควรมรปภาพประกอบ โดยเฉพาะในระดบประถมศกษา ควรมรปภาพมากๆ การมรปภาพประกอบ เพอชวยใหนกเรยนเกดความเพลดเพลนในการอานไปดวยและรปภาพ ยงเปนเครองมอในการตความจากเนอหาของแตละหนา และรปภาพทดตองเปนการสรางเสรมความคดสรางสรรคใหแกผอานดวย 3. หนงสออานประกอบในแตละระดบชนควรมเนอหาทมความยากงายเหมาะสมกบวยและความสามารถในระดบชนนนๆ และเนอหาควรมความสนกสนาน โดยมความเคลอนไหว เชน เขยนใหเปนลกษณะทมตวละครดาเนนเรองราว จงจะทาใหนาสนใจชวนอาน 4. ภาษาแตละคาทใชในหนงสออานประกอบ ถาเปนระดบชนประถมศกษา ปท 1 – 2 ควรใชประโยคสนๆ ใชคาสนๆ ใชคาซาๆ กนใหมาก เพอเปนการสงเสรมการจาคา และคาทใชควรเปนคาพนฐาน และคาทมอยในหนงสอแบบเรยนของเดก สวนระดบชนประถามศกษา ปท 3 – 4 ควรใชประโยคยาวขน ใชวลขยายประโยค หรอใชประโยคซอนทพอเขาใจงายไดบาง สวนระดบชนประถมศกษาปท 5 – 6 การใชภาษาแตละเรองราวทเขยนตดตอกนยาวไดมากขน 5. หนงสออานประกอบ ควรมรปเลมกะทดรด เหมาะมอ และทนทาน ชอเรอง ตองนาสนใจ และสอดคลองกบเนอเรอง 6. เนอหาและรปภาพควรมความสมพนธกน และจะตองแสวงหาความเปนจรง ทงนแลวแตชนดของเนอหาและจดมงหมาย 7. หนงสออานประกอบควรจะมกจกรรมทายเลม เพอใหเดกไดทากจกรรมตางๆ หลงจากไดอานหนงสอแลว เชน การตงคาถาม การวาดภาพ ระบายส เปนตน จากขอความดงกลาวขางตนสรปไดวา ลกษณะของหนงสออานประกอบทดนน ตองมเนอหาตรงกบความสนใจและความตองการของเดก มการเขยนเรองใหความรแตกตางจากหนงสอเรยน ใหความเพลดเพลนในการอาน เหมาะสมกบวย ขนาดของเรองไมสนหรอยาวเกนไป มการจดพมพและการจดรปเลมทด มภาพประกอบและชอเรองทสอดคลองกน และดงดดความสนใจไดด นอกจากนตวอกษรทใชควรเหมาะสมกบเดกแตละวย

13

1.5 การสรางหนงสออานอานเพมเตม การสรางหนงสออานเพมเตมจะตองมเกณฑสรางทเหมาะสม และเออประโยชนตอผอานมากทสด นอกจากน ควรคานงถงความเหมาะสมกบเดกแตละวย ใหความร ความเพลดเพลน สงเสรมความคดสรางสรรค และจนตนาการ ซงมผศกษา และตงเกณฑในการสรางหนงสอ เพอนามาใชเปนหนงสออานเพมเตมไว ดงน บนลอ พฤกษะวน (2524: 83) ไดใหหลกเกณฑในการพจารณาหนงสอสาหรบเดกไวดงน 1. ลกษณะรปเลม ขนาดรปเลมใหญสดมขนาด 10” x 13” และขนาดเลกสด 5” x 8” การเยบเลม เขาปกควรมนคงแขงแรงทนทานตอการใช การจดหนากระจางชดเจน มชองวางดสวยงาม ลกษณะตวอกษรเรยบไมมการผดพลาดในการพมพตวอกษร ไมควรพสดาร มภาพประกอบ เพอดงดดใจและชวยสรางความเขาใจ 2. การวางโครงเรอง ตองตดตอสบเนองเปนเรองราว มเหตผลเปนไปตามธรรมชาต เรองราวควรสมพนธกบพนฐานและประสบการณของเดก และชวยพฒนาในดานความสนใจ มงความรสกเกดอารมณรวม และสอนใหเกดความรสกนกคดไปในตว การดาเนนเรอง ควรเตมไปดวยความรก ความอบอนในครอบครว ความเทาเทยมกน ควรมตลกขบขน หรอความราเรงสนกสนาน สอดแทรกแสดงถงความสาเรจ สข สมหวง ชผลความพยายาม คณธรรม สอดคลองทงในดานเหตผล สถานการณ ประเพณ 3. การใชภาษา เหมาะกบวย เขาใจงาย เปนภาษาทนยมใชในสงคม ตรงตามสมยของเรอง สอดแทรกอารมณขน 4. การจดภาพ ตองกระจางชด ตวละครนอย สามารถเนนใหเหนเดนชด ไมซบซอน ภาพแสดงอาการเคลอนไหว มชวตชวา การเคลอนไหวตรงกบความเปนจรง ไมกอให เกดความเขาใจผดได การบรรยายภาพ คานงถงความถกตองตามเนอหา และภาพตองถกสวนสมพนธกน คอ คงบคลกทแสดงจดเดน ดอย ของตวละคร ฉววรรณ คหาภนนท (2527: 21) ไดกลาวไววา หนงสอสาหรบเดกวย 10 – 20 ป (กอนวยรนจนถงวยรน) เดกวยนอานหนงสอไดคลองแลว ฉะนนหนงสอสาหรบเดกวยน ควรมลกษณะ ดงน 1. ตวอกษรขนาดตวพมพธรรมดา 2. มภาพสและขาวดาตามความเหมาะสม (ลดจานวนลงได) เรองประมาณ 70% รปภาพประมาณ 30% 3. ใชภาษางาย ๆ สานวนงาย ๆ ภาษาวยรนนยมใช แตไมใชคาแสลง

14

4. เนอเรองด มความสมจรงมากขน เปนเรองของเดกในวยเดยวกน หนงสอควรมทงประเภทใหความร และความเพลดเพลน เนอหาอยในความสนใจของเดกวยรน ไมเปนการ สงสอน แตแนะและยกตวอยางใหเหนจรง 5. มงใหสรางจนตนาการและเกดความคดสรางสรรค 6. เปนลกษณะหนงสอฉบบกระเปา 7. หนาปก ภาพวาดนาสนใจ 8. ความยาว 150 – 200 หนา ขนไป ภญญาพร นตยประภา (2534: 92 – 95) เสนอแนะขนตอนการทาหนงสอสรปไดวา 1. ศกษาหาความรเกยวกบการทาหนงสอสาหรบเดก โดยศกษาจากหนงสอทชนะการประกวด หาความรจากตารา เอกสารตางๆ ผลงานวจย ความสนใจในการอานของเดก ลกษณะหนงสอทเดกชอบ ผลงานของนกเขยนตางๆ เขาศกษา อบรม สมมนา เกยวกบการสรางหนงสอ ศกษาคนควาเกยวกบเนอเรองทจะเขยน เพอใหไดขอเทจจรงทถกตอง 2. เลอกเนอหา อาจนาเนอเรองมาจากสภาพของทองถน หรอมาจากหลกสตร นอกจากนยงสามารถหาเนอหาไดจากการศกษาความสนใจและความตองการอานของเดกวยตางๆ และตองตดสนใจใหแนนอนวาจะเขยนใหเดกวยใดอาน เพราะเนอหาสาระ บทสนทนา ภาษาทใชและตวละคร ตองใหสมจรงกบวยของเดก 3. เขยนโครงเรอง กคอ การวางแผนเบองตนโดยการเขยนหวขอเรองตามขนไวกอน เพอใหเรองดาเนนไปอยางมระบบระเบยบตามลาดบขนไมสบสน เมอลงมอเขยนเรองใหสมบรณผเขยนอาจเปลยนแปลงโครงเรองไดตามความเหมาะสม การเขยนโครงเรองแบงออกเปน 2 แบบ 3.1 การเขยนโครงเรองหนงสอสารคดสาหรบเดก คอ การเขยนหวขอเรองตามลาดบขน แบงบท ใหทราบวาหนงสอเรองนมกบท แตละหวขอเรองอะไรบาง ซงเปรยบ เสมอนหนาสารบญของหนงสอนนเอง เพอจะไดใชเปนแนวทางในการเขยนเนอหาตอไป 3.2 การเขยนโครงเรองหนงสอบนเทงคดสาหรบเดก คอ การเขยนเนอเรองยอใหเหนวาเนอเรองเปนไปในแนวใด มตวละครเชนไร มใครบาง มการดาเนนเรองอยางไร จบอยางไร เปนการเขยนสนๆ ขอสาคญ คอจะตองมแกนของเรองหรอสาระแนวคด โครงเรองม สวนสาคญตอเนองกนดงน เรมจดเรมตน เนอหาการดาเนนเรอง และจดจบของเรอง 4. เนอเรองยอ เปนการเขยนเพอบอกใจความสาคญของเรอง 5. การเขยนบทสครปต เปนการนาเรองราวทไดจากเคาโครง หรอเนอเรองยอมาเขยนบอกขนตอนเนอเรอง โดยบอกแตละหนาของหนงสอตงแตหนาปกจนถงหนาสดทายเปน

15

อยางไร การเขยนบทสครปตนจะเปนแนวทางในการจดวางภาพและรปเลมของหนงสอไดวา หนงสอเรองนในแตละหนาจะมภาพอะไรบาง คาบรรยายอะไรบาง และมกหนา 6. การทาดมม คอ การทาหนงสอจาลองของหนงสอเดกทจะทาขนมาอาจนารายละเอยดทไดจากการเขยนบทสครปตนามาเขยนและวาดรปประกอบ 7. การทารปเลม คอ ทาหนงสอจรงๆ ไดแก วาดภาพ คาบรรยาย การวางหนา การจดภาพใหเหมาะสม สาหรบขนาดของรปเลมมหลายขนาดทนยม คอ ขนาดเลก 13.0 x 18.5 เซนตเมตร หรอ 16 หนายก ขนาดกวาง 14.6 x 21.0 เซนตเมตร หรอหนายกใหญ ลกษณะรปเลม ม 2 ลกษณะ คอ แบบแนวตงและแบบแนวนอน การเยบเลมได 2 วธ คอ เยบขาง โดยเรยงหนาแลวเจาะรขางๆ 3 – 4 และเยบตรงกลางหนงสอ 8. การตงชอเรองทนาสนใจ นาตนเตน นาตดตามอานและทาใหเดาไดวา เปนเรองเกยวกบอะไร รจกใชถอยคาสานวนทชวนตดใจ ซงเปนกลวธอยางหนง ตองตงใหเดกเกดภาพพจน ซงมขบวนการตงดงน ตงจากชอตวเอกของเรอง จานวนตวละคร เนอเรอง สถานท และจากลกษณะรปรางหนงสอ นอกจากน จนตนา ใบกาซย (2542: 10) ไดกลาวถง สงทควรรสาหรบการเขยนเรองสาหรบเดก สรปได ดงน 1. เนอหา วตถประสงคชดเจนเพยงเรองเดยว เรองชดเจน ไมสบสนยงยาก ความยากงายใหเหมาะสมกบวยของเดก เนอหาสนกสนานเพลดเพลน ตวละครแสดงความเคลอนไหวใชตวละครไมมาก ใชภาพดาเนนเรองแทน ไมมบทบรรยายมากเกนไป 2. รปแบบการเขยนเนอหามทงนทาน นยาย นทานพนเมอง เรองสน สารคด บทความ บทละคร บนทกเรอง เรยงความ รวมทงฉนทลกษณทกรปแบบ จะมเรองราวอยดวย และใชรปแบบอยางเหมาะสมกลมกลน อานเขาใจงายและรเรองเรว 3. รปภาพเปนสงสาคญ เดกเลกควรมรปภาพ อาจเปนภาพการตน คอ ภาพลายเสน ภาพถาย หรอภาพวาดเหมอนจรง ภาพจะตองเนนภาพส โดยเฉพาะเดกเลก ๆ ภาพจะตองชดเจนถกตองไมเลอะเลอน 4. ภาษาและสานวนทใชงายๆ ประโยคสนๆ คาซาชวยในการเรยนภาษา ใชภาษาทถกตองตามอกขรวธภาษาไทย ไมใชภาษาเขยน 5. ขนาดตวอกษร ตวโต ชดเจนไมใชตวประดษฐ ควรประมาณ 32.5 – 24.3 มม. 6. รปเลม กะทดรด ไมใหญหรอเลกเกนไป วยเดก ป.1 – ป.4 ควรมความหนา ระหวาง 10 – 30 หนา มการจดหนาใหเหมาะสมกบรปเลม

16

7. เทคนคการเขยนเรองใหสนกสนาน ใหความสขใจ เสรมสรางจนตนาการในทางสรางสรรค ใหความร หรอไดอารมณทพงปรารถนา มจดคดทแนนอน เคาโครงเรองชวนตดตาม สานวนภาษาดตรงกบรสนยมของเดก นอกจากน ควรตงชอเรองทนาสนใจสน ๆ มความหมายสมบรณในตว การสรางฉาก ระยะเวลาตวละครเหมาะสม จากหลกเกณฑดงกลาว จะเหนไดวา การจดทาหนงสอสาหรบเดกตองคานงถงลกษณะหลายประการทจะใชเปนหลกในการเขยน ซงลาดบแรกตองทราบกอนวาจะเขยนเรองอะไร ใหใครอาน และเพอใหผอานไดรบประโยชนอะไร การผกเรองควรมความสมจรง ทาใหผอานไดรบความรจากการอานหนงสอนน ๆ นอกจากน ยงตองพจารณาเกยวกบการใชภาษา ภาพ ตวอกษร ขนาดรปเลมใหเหมาะสมกบวยของผอานดวย 1.6 งานวจยในประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม นภาลย สวรรณธาดา (2524) ไดสรางหนงสออานประกอบวชาภาษาไทย เรอง หโตปเทศคากลอน สาหรบระดบมธยมศกษาตอนตน โดยเรยบเรยงใหม จากหนงสอ หโตปเทศฉบบแปลโดย เสถยรโกเศศ แลวนาไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 100 คน ผลปรากฏวา หนงสอทสรางขนทาใหนกเรยนเขาใจเนอเรองไดดขน อกทงยงไดความเพลดเพลนจากการอานดวย ฤดมล ปรดสนท (2524) และ สมศร ทองชน (2524) ไดสรางหนงสอสงเสรมการอานสาหรบชนประถมศกษาตอนปลาย โดยใชเนอเรองจากนทานพนบานถนอสาน สรางเปนรอยกรองและรอยแกว ตามลาดบ เพอใหแตกตางกน นาไปทดลองหาประสทธภาพกบนกเรยน และครภาษาไทยชนประถมศกษาปท 6 จากการใหตอบแบบสอบถามภายหลงการอานหนงสอทสรางขนผลปรากฏวา หนงสอทงสองเรองมประสทธภาพทเหมาะสมและมสวนประกอบตางๆ ด นกเรยนใหความเหนวา หลงจากอานหนงสอนแลว ตองการอานหนงสอประเภทอนๆ ตอไป บญเทอง สงหส (2533) ไดสรางหนงสออานประกอบจากจารต “ฮต 12” ของอสาน สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา โดยสารวจความเหนจากกลมตวอยาง ไดแก ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญทางหนงสอสาหรบเดก ครภาษาไทย และนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในอาเภอ บวใหญ ผลการวจยพบวา หนงสอเรอง “ฮต 12“ เปนหนงสอทมประสทธภาพ อยในระดบด เหมาะสมทจะเปนหนงสออานประกอบสาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในภาคอสาน และหลงจากทนกเรยนอานหนงสอแลว นกเรยนชอบเพราะเหนวาใหความรแปลกใหม เนอเรองสนก นอกจากน ยงชวยสงเสรมและเผยแพรใหเหนความสาคญของประเพณ ทาใหรกและภมใจในประเพณทองถนของตน

17

อรวรรณ กลนเทยน (2534) ทาการวจยเรอง การสรางหนงสออานประกอบวชาภาษาไทย ชด วฒนธรรมพนเมอง สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จานวน 4 เรอง คอ ชวตใหมของตน พาดผา... พาไปเหยย ลาปลาบก และเรอไฟของนาง พบวา ผลสมฤทธทาง การอานกอนเรยน และหลงเรยนของนกเรยน ซงเรยนดวยหนงสออานประกอบ แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนใหความเหนวา หนงสออานประกอบชด วฒนธรรมพนเมอง มความเหมาะสมทจะใชเปนหนงสออานประกอบของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 6 กรกนก ลธธนนท (2539: บทคดยอ) ไดทาการศกษาโดยพฒนาและทดลองใชหนงสออานเพมเตมสงแวดลอม เรอง “เรองของปา” สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 พบวา คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงการอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนการอานหนงสออานเพมเตม และสงกวากลมควบคม ชณฐดา ฤทธแดง (2542: 88) ไดสรางหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณทองถน สมทรปราการ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ผลการวจยพบวา หนงสอสงเสรมการอานทผวจยสรางขนมประสทธภาพ 87.78/86.67 เปนไปตามเกณฑประสทธภาพ 80/80 ทกาหนดไวและผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณทองถนสมทรปราการ หลงการอานสงกวากอนการอาน นจรนทร ถนทพไทย (2547: 83) ไดศกษาการพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง “เหดในระบบนเวศปาสะแกราช” สาหรบนกเรยนชวงชนท 3 ผลการวจยพบวา คะแนนผลสมฤทธทาง การเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนอานหนงสออานเพมเตม คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงอานหนงสออานเพมเตม ครงท 2 สงกวา กอนอานหนงสออานเพมเตม ครงท 1 และนกเรยนมความพงพอใจตอหนงสออานเพมเตม เรอง “เหดในระบบนเวศของปาสะแกราช” อยในเกณฑดมาก จากการศกษางานวจยทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม หนงสอสงเสรมการอาน และหนงสออานประกอบ สรปไดวา หนงสออานเพมเตมเปนสอการเรยนการสอนชนดหนงทใหความรดานเนอหา การใชภาษา ชวยเพมพนประสบการณ ทาใหการอานและการเรยนรของนกเรยนมประสทธภาพยงขน และยงทาใหนกเรยนรกการอาน นอกจากนยงเปนสอทมบทบาทสาคญในการเผยแพรวฒนธรรมประเพณของทองถนตาง ๆ ตลอดจนการเพมพนความรความเขาใจ การปลกฝงคานยม และสามารถนาความรทไดไปใชในชวตประจาวนได 1.7 งานวจยตางประเทศทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม ฟสโก (Fusco. 1983) ไดศกษาความสมพนธระหวางพฒนาการ ตามระดบ การเรยนร และปฏกรยาตอบสนองตอวรรณกรรมของเดก โดยใชนกเรยนกลมตวอยางจาก Shorchan Wading River Middle School ใหนกเรยนอานหนงสอทคดเลอกไวแลวอยางอสระ

18

แลวนาหนงสอทนกเรยนเลอกอานมาวเคราะหดวยแบบวเคราะหวรรณกรรม เพอการศกษาและหลงจากเกบรวบรวมขอมล เปรยบเทยบการปฏบตงานของกลมพบวา นกเรยนมปฏกรยาตอบสนองตอเรองตางกน คอ จะตอบสนองตอเรองทจดคการเรยนรไดดกวา อายและเพศสมพนธกบการเรยนรของนกเรยนนอยมาก เรองทมความหมายตอการเรยนรของนกเรยนมากทสด คอ เรองทนกเรยนอานแลวประสบความสาเรจ และการพฒนาการเรยนรของนกเรยนจากการอานวรรณกรรมนนขนอยกบระดบสตปญญาของนกเรยนดวย คารเตอร (Carter. 1996) ไดทาการคนควา เรอง อทธพลของหนงสอการตนทมผล ตอพฤตกรรมของเดก กลมตวอยางทใชเปนนกเรยนหญง ระดบประถมศกษา โดยใหนกเรยนกลมตวอยางอานหนงสอการตน ทมเนอหากาวราวรนแรง ผลการคนควาพบวา นกเรยนหญงทไดอานหนงสอการตนทมเนอหากาวราวรนแรง จะมพฤตกรรมกาวราวรนแรงมากกวานกเรยนหญงทไมไดอานหนงสอการตนทมเนอหากาวราวรนแรง จากผลงานวจยทกลาวมาน เปนแนวทางการสรางหนงสออานเพมเตม โดยตองสรางใหตรงกบความสนใจ เหมาะสมกบวยและระดบสตปญญาของนกเรยน มเนอหาทสงเสรมจนตนาการ และเปนสงทอยรอบตว นอกจากน หนงสออานเพมเตม ยงเปนสอทชวยสงเสรมใหเดกไดเรยนรถงลกษณะของคน และวฒนธรรมของชนชาตตาง ๆ และหากมการนาหนงสอทมภาพการตน เปนภาพประกอบ รวมทงมเนอหาทเหมาะสมมาใช จะชวยลดพฤตกรรมกาวราวของเดกได อก ทางหนงดวย 2. เอกสารทเกยวของกบประเพณไทย ประเพณเปนเครองสะทอนความเปนอยของคนตงแตอดตจนถงปจจบน โดยมบรรพบรษไทย เปนผคดคนและปฏบตสบทอดกนมา ซงถอเปนสงทมคณคาและมความสาคญตอจตใจของคนไทยทควรคาแกการรกษาไวอยางดทสด เพอใหบคคลรนหลงไดเรยนรและปฏบตสบไป 2.1 ความหมายของประเพณ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายของประเพณไววา ประเพณ หมายถง สงทนยมถอประพฤตปฏบตสบๆ กนมาจนเปนแบบแผน ขนบธรรมเนยม หรอจารตประเพณ นอกจากนไดมผใหความหมายของประเพณไวหลายทาน ดงน สมชย ใจด และ ยรรยง ศรวรยาภรณ (2528 6) ไดกลาวถงความหมายของประเพณไววา ประเพณ หมายถง ความประพฤตทคนสวนใหญปฏบตสบตอกนมาจนเปนแบบ อยางเดยวกน เปนระเบยบแบบแผนทเหนวาถกตอง หรอเปนทยอมรบของคนสวนใหญ และม

19

การปฏบตสบตอกนมา เชน ประเพณเกยวการเกด หมนหมาย แตงงาน ตาย บวช ปลกบาน เปนตน มณ พยอมยงค (2529: 23) ไดกลาวถงความหมายของประเพณไววา ความประพฤตสบตอกนมาจนเปนทยอมรบของสวนรวม ซงเรยกวา เอกนยม หรอพหนยม เชน การแตงงาน การเกด การตาย การทาบญ การรนเรง การแตงกาย เปนตน หรอความประพฤตทเรานาของชาตอนมาปรบปรงใหเขากบความเปนอยของเรา เพอความเหมาะสมกบกาลสมย และลกษณะของคนไทย ซงเรยกวา สมพนธนยม ตามธรรมดาเรองของประเพณนน บางอยางตอง คงรกษาไว เพอความเปนเอกลกษณของชาต บางอยางตองปรบปรงเพอใหเหมาะสมกบกาลสมย และบางอยางตองถอเปนแบบสากล มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2542: 750) ไดใหความหมายของประเพณไว 2 นย ดงน 1. ความหมายของประเพณทเปนนามธรรม คอ แนวทางแหงความคด ความเชอ คานยม และหลกเกณฑในการประพฤตปฏบต ซงเปนตวกาหนดแบบแผนความประพฤต หรอกจกรรมของคนในสงคม 2. ความหมายของประเพณทเปนรปธรรม เปนความหมายดานคตชนวทยาและสงคมวทยา หมายถง การแสดงออกเปนรปพธรตอง นนคอ กจกรรมหรอพธการซงปฏบตสบตอกนมา โดยกจกรรมหรอการกระทานนถกกาหนดดวยแนวความคด ความเชอ คานยม ตลอดจนแบบแผนการประพฤตปฏบตทสงคมกาหนดไว อดม เชยกวงศ และคณะ (2548: 195) ไดกลาวา ประเพณ หมายถง การประพฤตปฏบตของบคคล ซงไดเรยนรหรอยดถอสบตอกนมา เพอใหเหมาะสมเปนทยอมรบของสงคม จากความหมายของประเพณทกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา ประเพณ คอ ความประพฤตปฏบตทเปนทยอมรบของคนสวนใหญ เปนแนวทางในการดาเนนชวตรวมกนในแตละสงคม ซงไดยดถอสบตอกนมา และสามารถเปลยนแปลงปรบปรงใหเหมาะสมกบกาลเวลาได การสงเสรม สบสานประเพณอนดงามใหคงอยจะชวยใหคนในสงคมดาเนนชวตอยรวมกนไดอยางปกตสข 2.2 บทบาทและความสาคญของประเพณ ประเพณไทย เปนสมบตของสงคมทมความสมพนธกบชวต และสงคมมาโดยตลอด อกทงยงเปนสญลกษณซงแสดงถงความหมายและคณคาของวฒนธรรมอนดงามของไทย สมควรทคนไทยจะรบรและเขาใจในความหมายและคณคา เพอความภาคภมใจในความเปนไทย

20

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2542: 760) ไดกลาวถงบทบาทของประเพณไว ดงน 1. เปนเครองยดเหนยวจตใจ เชน การทาขวญ 3 วน เปนการทาขวญเดกแรกเกด จดเปนพธทาใหพอแมและญาตผใหญเกดความสบายใจวา เดกจะมชวตรอดปลอดภย 2. เปนสงควบคมการประพฤตปฏบตของคนในสงคม ทาใหการอยรวมกนของคนในสงคมเปนไปอยางเรยบรอยและปกตสข เพราะคนประพฤตปฏบตตามขอตกลงหรอระเบยบแบบแผนทสงคมนนๆ วางไว 3. เปนเครองผกพนความเปนพวกเดยวกน เชน การจดประเพณตานกวยสลาก ของชาวเหนอ หรอการจดประเพณทาบญสารทเดอนสบของชาวใต 4. เปนเครองมอผสมผสานความเชอตางๆ เขาดวยกน ความเชอตาง ๆ ทคนไทยยดถอมา รวมกบความเชออนเนองมาจากศาสนาทรบมาใหมเหลาน ถกผสมผสานเขาดวยกน ดงจะเหนไดจากประเพณโกนจก ทสะทอนใหเหนความเชอเกยวกบ ขวญ และมพราหมณ เปน เจาพธ รวมทงมการทาบญเลยงพระ อาจกลาวไดวา พธโกนจกเปนประเพณหนงทรวมพธกรรมอนเนองมาจากความเชอหลายประการเขาดวยกน 5. เปนสญลกษณชนาใหเขาใจสาระสาคญของชวต ประเพณแตละอยางยอมมแนวคดทแฝงอยในพธการ หรอในแบบแผนการปฏบต และมบทบาทชนาใหเราเขาใจสาระสาคญของชวตอยางลกซง เชน การไวจก เปนเครองหมายแสดงใหเปนวา เปนเดก ผใหญกจะไดเมตตาอปการะ หรอการบวชกเปนสญลกษณของวธรกษาตวใหอสระตอไปภายหนา อดม เชยกวงศ และคณะ (2548: 63) ไดสรปความสาคญของประเพณไว ดงน 1. ประเพณมสวนในการสนบสนนใหชาตบานเมองเจรญรงเรองในทรรศนะทดและถกตอง ประเพณใดถาดอยแลวกควรรกษาไวมใหประเพณอนมามอทธพลทเหนอประเพณ ของไทย 2. ชาตไทยมประเพณเปนเอกลกษณ การมประเพณเปนของตนเองเปนสงท นาภมใจอยางยง เพราะเปนตวเชอมความรสกของชมชนใหเปนอนหนงอนเดยวกน ซงสวนมากจะเปนเรองทแสดงอดตและปจจบนของสงคมไทย 3. ประเพณเปนวฒนธรรมประจาชาต แสดงถงความเปนมาอนเกดจากความ เจรญของสงคมมาชานาน จงควรภมใจในวฒนธรรมของตนเอง จากบทบาท และความสาคญของประเพณทกลาวไปแลวขางตน สามารถสรปไดวา ประเพณเปนสงทยดเหนยวจตใจ ใหคนประพฤตปฏบตอยในครรลองครองธรรม สรางความสามคคในหมคณะ อกทงยงแสดงถงเอกลกษณของสงคมนน ๆ และมสวนชวยใหบานเมอง มความเจรญรงเรอง สรางความภาคภมใจใหกบคนทอยในสงคม

21

2.3 ประเภทของประเพณ ประเพณสามารถแบงออกเปน 3 อยาง ดวยกน ดงท สมชย ใจด; และ ยรรยง ศรวรยาภรณ (2528: 6); มณ พยอมยงค (2529: 23); มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2542: 750) ; และ อดม เชยกวงศ และคณะ (2548: 61 – 63) สรปได ดงน 1. แบงตามลกษณะของบคคลทปฏบตตามประเพณนนๆ ซงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1.1 ประเพณสวนตว ไดแก ประเพณเนองในการเกด การเลยงด โกนจก บวชนาค แตงงาน และการปลกสรางบาน เปนตน 1.2 ประเพณสวนชมชน ไดแก ประเพณทองถน หรอประเพณชองชาต ประเพณเนองดวยศาสนา และประเพณของโลก เชน การแตงกายประจาชาต และการแตงกายสากล เปนตน 2. แบงตามลกษณะบคคลทปฏบตตามประเพณนน ๆ แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 2.1 ประเพณของราษฎร ไดแก ประเพณเกยวกบชวตของประชาชน ทงในดานทเกยวกบชวตครอบครว เชน การทาขวญเรอน การบวช การแตงงาน การตาย การทาบญ ขนบานใหม การสะเดาะเคราะห เปนตน และเกยวกบสวนรวมอนเนองดวยเทศกาลตางๆ เชน เทศกาลตรษจน สารท สงกรานต เขาพรรษา การเทศนมหาชาต และการลอยกระทง เปนตน 2.2 ประเพณของหลวง ไดแก พระราชพธสาหรบพระมหากษตรย โดยเฉพาะ เชน พระราชพธบรมราชาภเษก พระราชพธฉตรมงคล พระราชพธเฉลมพระชนมพรรษา พระราชกศลถวายผาจานาพรรษา พระราชกศลมาฆบชา พระราชกศลฉลองเทยนพรรษา และ รฐพธทรฐบาลเปนผจดถวายพระมหากษตรยเนองในโอกาสตาง ๆ เชน พธวางศลาฤกษ เปนตน 3. แบงตามจดมงหมายของประเพณ ซงแบงได 3 ประเภท คอ 3.1 จารตประเพณ ไดแก ประเพณทคนในสงคมใชเปนแนวทางประดจขอบงคบ ทางจรรยา หรอศลธรรม และสวสดภาพ ของสงคมสวนรวม มลกษณะบงคบใหคนในสงคมตองปฏบตตาม ถาไมทากจะถกลงโทษหรอถกประณาม เชน การจบมอถอแขนดวยความละลาบ ละลวงลวงเกน หรอถอวา ผดผผดประเพณทางจรรยาหรอศลธรรมของชาวภาคเหนอ จะตองเสยผ หรอ ลกควรมความกตญกตเวทตอบดามารดา ใครอกตญกจะเปนทสาปแชงของคนทวไป เปนตน จารตประเพณในสงคมแตละสงคมจะแตกตางกน ขนอยกบคานยมของแตละสงคม ทปฏบตกนมา เนองจากสงคมและสภาพแวดลอมจะมลกษณะทแตกตางกนออกไป 3.2 ขนบประเพณ เปนประเพณทสงคมหรอสถาบนตางๆ ตงขนเปนระเบยบแบบแผนแลวปฏบตสบกนมา ทงทเปนระเบยบแบบแผนโดยตรง หรอวางเปนระเบยบแบบแผนไวโดยชดเจน หรอโดยปรยาย คอ รกนเองไมไดวางเปนระเบยบแบบแผนไว

22

โดยตรง เปนประเพณทมการวางระเบยบแบบแผนสาหรบปฏบตในสงคมอยางชดเจน บคคลตองปฏบตตามแบบแผนทกาหนดไว เชน พธการแตงงาน ตองเรมจากการทาบทามสขอ หรอพธไหวคร ตองทาพธตามขนตอนทกาหนดไว โดยออม เปนพธทบคคลรกนทว ๆ ไป ไมไดมการวางระเบยบแบบแผน หรอกฎเกณฑทแนนอน แตปฏบตกนมาได เพราะมการบอกเลาสบตอกนมา เชน การตกบาตร การไหวเจา การแหนางแมว หรอการจดบองไฟของอสาน ขนบประเพณ จงเปนลกษณะของการวางระเบยบแบบแผนปฏบตทงทางตรงและทางออม ซงแตละสงคมไดวางกฎระเบยบแบบแผนทแตกตางกน ขนอยกบสภาพแวดลอม ขนบประเพณ จงเปนเรองทกาหนดใหปฏบตตอมาจนกลายเปนประเพณ แตอาจเปลยนแปลงไดตามกาลเวลาและสภาพของสงคม เชน การแตงงานในปจจบน สวนมากไมนยมจดขนหมากแบบมพธรตองมากอยางแตกอน เพอประหยดเวลาและสะดวกตอการจด 3.3 ธรรมเนยมประเพณ ไดแก ประเพณทคนในสงคมใชเปนแนวทางทวๆ ไปในการประพฤตปฏบตตอกน เปนแนวทางทคนในสงคมนยมกนวาเปนสงดและประพฤตตามๆ กน หรอไดรบการอบรมสงสอนกนวาเปนสมบตของผด มกประพฤตกนอยภายในหมคณะหรอชนของสงคม เปนประเพณทเกยวกบการวางตนในสงคม หากมผฝาฝนหรอทาผดประเพณ กจะถอเพยงวา เปนผเสยมารยาทไมสภาพ ไมถอวา เปนเรองสาคญอะไร ไมมระเบยบกฎเกณฑและแบบแผนเหมอนขนบประเพณ ไมมผดหรอถกเหมอนจารตประเพณ เปนเรองทปฏบตกนมาจนเกดความเคยชน ถาทาผดบางกไมใชเรองรายแรงอะไร นอกจากเหนวา เปนผไมถกกาลเทศะ เชน การนง การยน การเดน การกลาวคาทกทาย การรบประทานอาหาร การแตงกาย และการตอนรบแขก ผมาเยอน เปนตน ทงจารตประเพณ ขนบประเพณ และธรรมเนยมประเพณ ไดเปลยนไปตามสภาพของสงคมเพอความเหมาะสม เชน จารตประเพณบางอยางทเมอกอนเหนวาด เชน ผหญงควรอยบาน แตปจจบนผหญงออกไปนอกบานทางานเชนเดยวกบผชาย จารตประเพณนจงกลายเปนธรรมเนยมประเพณ จะเหนไดวา ประเพณสมยใดกเหมาะกบสมยนน ประเพณจงเปลยนไดตามกาลเวลา เพอใหเขากบสงคมทเปลยนแปลงไป 2.4 ประเพณยเปง ประเพณยเปง เปนประเพณลอยกระทงตามประเพณลานนา นยมทากนในวนเพญเดอน 12 คาวา "ยเปง" เปนภาษาคาเมองในภาคเหนอ คาวา "ย" แปลวา สอง และคาวา "เปง" มความหมายตรงกบคาวา "เพญ" หรอพระจนทรเตมดวง ซงชาวไทยภาคเหนอ จะนบเดอนทางจนทรคตเรวกวาไทยภาคกลาง 2 เดอน ทาใหเดอนสบสองของไทยภาคกลาง ตรงกบเดอนย หรอ

23

เดอน 2 ของไทยลานนา ซงหมายถงวนเพญ เดอน 12 ตามปฏทนพทธศาสนา ประเพณยเปง จะเรมตงแตวนขน 13 คา ซงถอวาเปน “วนดา” หรอวนจายของเตรยมไปทาบญเลยงพระทวด ครนถงวนขน 14 คา ชาวบานจะพากนไปถอศล ฟงธรรม และทาบญเลยงพระทวด มการทากระทงขนาดใหญตงไวทลานวด ในกระทงจะใสของกนของใช ใครจะเอาของมารวมสบทบดวยกได เพอเปนทานแกคนยากจน ในวนขน 15 คา จงนากระทงใหญ ทวดและกระทงเลกๆ ของสวนตวไปลอยในลานา กอนจะถงวนยเปง 2 – 3 วน ชาวบานจะนาเอากานมะพราว ตนกลวย ตนออย ดอกไม มาทาเปนซมประตทหนาบาน ตามประตวด เรยกวา ประตปา และทาความสะอาดบานเรอน เมอถงตอนเชาวนยเปงกจะมการทาบญและนาขาวปลาอาหารถวายพระสงฆเพออทศสวนกศลใหแกบรรพบรษผลวงลบไปแลว เรยกวา ตานขนขาว จากนนกฟงเทศน พอหวคากจะนากระถางเทยนหรอ ขผง เรยกวา ผางปะตป มาจดเรยงไวหนาบานหรอตามรวบานหรอจดโคมแขวนไวตามหนาบาน และจะมการจดโคมลอย การจดโคมลอย ม 2 แบบ คอ แบบทใชปลอยในตอนกลางวนเรยกวา วาว จะเนนทตวโคม ทาดวยกระดาษหลากสสนใหเหนไดชด จะใชการรมควนในการทาใหโคมลอยขนไปบนทองฟา การจดโคมลอยในตอนกลางวน มกจะนาเงนหรอสงของ หรอเขยนขอความวาผใดเกบโคมนไดกนาไปรบของรางวลจากผจด สวนโคมลอยทปลอยในตอนกลางคน จะเรยกวา โคมไฟ ตวโคมจะทาดวยกระดาษสขาว เพอใหเหนแสงไฟทใชจด รมเอาไอรอนเพอใหโคมลอยขน ทาใหเหนเปนแสงไฟลอยขนไปบนทองฟา ดสวยงามยงนก การจดโคมลอยน ตามตานานกลาววา ทาเพอบชาพระเกษแกวจฬามณ และในชวงคาๆ กจะพากนนาเอากระทงทไดจดทาไวไปลอยในแมนา แตเดมนนพธสาคญของเทศกาลน อยทพธกรรม ตงธรรมหลวงหรอฟงเทศนมหาชาต จดเดนของงานนอยทการปลอยโคมลอยขนไปในทองฟา ในยามคาคนตามความเชอทวาโคมเหลานจะนาโชครายตางๆ ออกไป ชาวบานชอวาถาหากไดทาโคมแลวนาไปถวายพระ พวกเขากจะไดรบความฉลาดเปนสงตอบแทน เพราะกลาวกนวา เปลวไฟในโคมเปนสญลกษณของความร และ แสงสวางทไดรบจากโคมจะนาพวกเขาไปในทางทถกตองของการดาเนนชวต ชาวบานจะมการประดบประดาวดวาอารามบานเรอนดวยประทปโคมไฟ โคมระยา ทาอบะดอกไมไปถวายวด ทาซมประตปาดวยตนกลวย ออยกานมะพราว เตรยมขาวปลาอาหารเปนพเศษ เชน หอนง แกงออม แกงฮงเล ลาบ และขนมตางๆ ไปทาบญ บางแหงมพธกวนขาวมธปายาส หรอบางเรยก ขาว พระเจาหลวง ถวายเปนพทธบชาในตอนเชามดของวนเพญเดอน 12 นดวย จากนน กจะมการทานขนขาว หรอสารบอาหารไปถงบรรพชนคนตาย ถวายอาหารและกณฑเทศนแดพระภกษสงฆ และมการฟงธรรมมหาชาต ตงแตเชาถงกลางคน บางแหงกจะมการสบชะตาดวย จะมการปลอยโคมลอย

24

เรยกวา "วาวฮม" หรอ "วาวควน" ในชวงพลบคาจะมการเทศนธรรมชอ "อานสงสผางประทส" และชาวบานจะมการจดประทส หรอประทป โคมหกระตาย โคมแขวน เปนพทธบชากนทกครวเรอนสวางไสว หนมสาวกจะมการเลนบอกไฟ แขงขนบอกไฟ และปลอยวาวไฟกนอยางสนกสนาน ตามวฒนธรรมของลานนาจะแบงโคมไฟออกเปน 4 แบบ คอ 1. โคมตว หรอโคมไฟเลกทหอยอยกบซกไมไผ ซงผคนจะถอไปในขบวนแหและนาไปแขวนไวทวด 2. โคมแขวน ทใชแขวนบชาพระพทธรปแบบดวยกน เชน รปดาว รปตะกรา โดยปกตจะใชแขวนตามวด หรอตาม หงพระกได 3. โคมพด ทาดวยกระดาษสาเปนรปกรวยสองอนพนรองแกนเดยวกน ดานนอกจะไมมลวดลายอะไรสวนดานในจะตดแตงเปนรปทรงตางๆ ในทางพทธศาสนา เมอจดโคมดานใน แสงสวาง จะทาใหเกดเงาบนกรวย ดานนอกกจะเคลอนไหวคลายตวหนงตะลง 4. โคมลอย เปนโคมใหญ มรปรางคลายบอลลน ตวโครงทาจากซกไมไผหมดวยกระดาษสา เมอจดโคม ความรอนจากเปลวไฟ จะทาใหโคมลอยตวขน การปลอยโคมลอยน จะทากนทวดหรอตามบานคน โดยเชอกนวาโชครายทงหลายจะลอยไปกบโคม เพอรวมฉลอง โอกาสอนเปนมงคลชาวบานจะชวยกนจดโคมลอย โดยเชอวาโชครายทงหลายจะลอยไปกบโคม ถาหากบลลนของพวกเขาขนไปไดสง และลอยไปไดไกลมาก แสดงวา เขาจะประสบความเจรญรงเรอง กลาวกนวา บลลนทใชความรอนชนดน สามารถลอยขนไดสงถง 1,250 เมตร และลอยไปไกลได ถงแมกระทงอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ของภาคใต ในงานบญยเปงนอกจากจะมการปฏบตธรรม ฟงเทศนมหาชาตตามวดวาอารามตางๆและการจดโคมลอยขนสทองฟา เพอบชาพระเกตแกวจฬามณบนสรวงสวรรคชนดาวดงส แลวยงมการตกแตงประกวดวด บานเรอน และถนนหนทางดวยตนกลวย ตนออย ทางมะพราว ดอกไม ตง ชอประทป และชกโคมยเปงแบบตางๆ ขนเปนพทธบชา พอตกกลางคน กจะมมหรสพและการละเลนมากมาย มการแหโคมทอง พรอมทงมการจดถวยประทป (การจดแบบผางปะตป) เพอบชาพระรตนตรย การจดบอกไฟ การจดโคมประดบตกแตงวดวาอาราม 2.5 ประเพณบญบงไฟ การทาบญบงไฟมจดมงหมายสาคญ คอ การขอฝนของชาวบานในภาคอสาน ถอวาบญบงไฟเปนพธกรรมทมความสาคญมาก เพราะเชอวา หากหมบานใดไมจดงานบงไฟ กอาจกอใหเกดภยพบต เชน โรคภยไขเจบ หรอทพภกขภยแกชมชนได ในขณะทชวงจดงานนเปนชวง ทชาวบานมงานตองทามาก เนองจากเปนฤดของการทานาป ฉะนนทประชม ผใหญบานจงตองปรกษาหารอกน เพอตดสนใจวาจะจดหรอไมในปนน หากตดสนใจวาจะไมจดแลวกจาเปนตองไป

25

ทาพธทศาลปตาของบานเพอขออนญาตเลอนงานบญนไปในปหนา ตงแตเรมงานจนถงเสรจงานใชเวลาประมาณ 3 วน แตปจจบนไดมการเปลยนแปลงเปน 4 หรอ 5 วน เนองจากมบงไฟเขาทาการแขงขนประมาณ 200 – 300 บง ทางคณะกรรมการจงไดเพมวนจดขน ในงานมการละเลนสนกสนานรองราทาเพลงกนเปนคมๆ เปนหมบาน งานประเพณบญบงไฟนมประจาทกป โดยงานนจะจดขนระหวางเดอน 6 คอ ในวนขน 14 - 15 คา หรอแรม 1 - 2 คาของเดอน 6 ชาวบานบางคน จงเรยกวา บญเดอนหก ซงตรงกบวนออกพรรษานนเอง บงไฟ หมายถง บงหรอกระบอกทตอกดวยหมอ คาวา “หมอ” หมายถง การนาเอากามะถนควตากบดนประสว และถานไฟเรยกวา หมอ แลวตอกใหแนนเตมบง มชอเรยกกนไปหลายอยางเชน บงไฟ โบดมา ตอ พล ตะไล จนาย ดอกไม หมนแสน ตานานเรองเลา ตานานของประเพณบญบงไฟ ผกพนกบนทานพนบานสองเรอง คอ เรองทาวผาแดงนางไอ และเรองสงครามระหวางพญาคนคากกบพญาแถน ซงเปนเรองทกลาวถงทมาของการยงบงไฟ ตานานเรองนเรมจากพระโพธสตวเสวยชาตเปนพญาคนคาก (คางคก) อาศยอยใตตนไมใหญครงนน พญาแถนเทพผเปนใหญในสวรรคผดลบนดาลใหฝนตก เกดไมพอใจชาวโลกจงบนดาลใหฝนไมตกเลย ตลอด 7 ป 7 เดอน 7 วน ชาวเมองทนไมไหว จงคดทาสงครามกบ พญาแถน แตสพญาแถนกบกองทพเทวดาไมได ถกไลลาหนมาถงตนไมใหญทพญาคนคาก อาศยอย ในทสดพญาคนคากตกลงใจเปนจอมทพของชาวโลกตอสกบพญาแถน พญาคนคาก ใหพญาปลวกกอจอมปลวกขนไปจนถงสวรรค ใหพญามอดไมไปทาลายดามอาวธของทหาร และอาวธ พญาแถน และใหพญาผง ตอ แตนไปตอยทหารและพญาแถน ฝายเทวดาพายแพ พญาแถนจงใหคามนวาหากมนษยยงบงไฟขนไปเตอนเมอไรจะรบบนดาลใหฝนตกลงมาทนทและถากบเขยดรองกถอ เปนสญญาณวาฝนไดตกลงถงพนแลว และเมอใดทชาวเมองเลนวาวกเปนสญญาณแหงการหมดสนฤดฝน จากนนพญาแถนกจะบนดาลใหฝนหยดตก วตถประสงคของการทาบญบงไฟ 1. เปนการบชาคณของพระพทธเจา ชาวอสานสวนมากนบถอพระพทธศาสนา เมอถงเทศกาลเดอนหก ซงเปนวนประสต ตรสร และปรนพพานของพระพทธเจา ชาวอสานจะพากนทาการจดดอกไมธปเทยนมาบชาพระพทธรป ชาวอสานถอวา การทาบญบงไฟเปนการบชาพระพทธเจา ดวยอยางหนง 2. เปนการสบตออายพระพทธศาสนา การทาบญบงไฟ จะมการบวชพระเณร เพอสบตออายพระพทธศาสนา ผจะสบตออายพระพทธศาสนา คอ พระและเณร ซงเปนคนใกลชดกบพระพทธเจา และพระธรรม

26

3. เพอขอนาฝน การทานาของชาวอสานตองอาศยนาฝน ดงนนจงทาบญ บงไฟ เพอขอนาฝนจากเทพ 4. เปนการเชอมความสามคค ในการทาบงไฟนนจะตองใชคนจานวนมาก เพอชวยกนทา ดงนน อาจกลาวไดวาการทาบญบงไฟเปนการเชอมความสามคคใหเกดขนในชมชนและบานเมอง 5. เปนการแสดงการละเลน การแหบงไฟนนทงชาวบาน และคณะเซงบงไฟ จะมารวมขบวนแห พรอมทงรองรากนอยางสนกสนาน การเตรยมงานบญบงไฟ ชาวบานในคมจะแบงงานกนวาใครจะทาอะไร นบตงแตการจดทาบงไฟ การฝกหดการฟอนราประกอบขบวนแหบงไฟ การเตรยมสถานทใหแขกจากคมอนมารวมงาน การเตรยมอาหารไวทาบญและเลยงแขกในงาน ในวนงานพระอปชฌายจะเตรยมซอมนาค เพอบวชในงาน สวนการบรรจบงไฟจะเลอกเอาหญงสาวพรหมจารมาตอกบงไฟเปนคนแรก เพราะมความเชอวา จะทาใหบงไฟขนสง การทาบงไฟ การทาบงไฟนน ตองมการศกษาและเรยนร มครและศษยสบทอดกนมา คนทเปนชางทาบงไฟเรยกวา “ชางบงไฟ” โดยทวไปจะถายทอดตอกนมาในครอบครว จากพอ สลก ลกสหลาน หรอครกบลกศษย การทาบงไฟมสวนประกอบ 2 สวน ดงตอไปน 1. สวนทเปนดนปน ประกอบไปดวย 1.1 ถาน (ทาจากไมสะคางคลายตนเปลอย) 1.2 ดนประสว 1.3 นา 1.4 ตวบงไฟ 1.5 ทอพวซ หรอทอเหลก 1.6 ไมไผ (สาหรบทาหาง) 2. ขนาดของบงไฟม 4 ขนาด คอ 2.1 บงไฟขนาดเลก บรรจดนประสวไมเกน 12 กโลกรม 2.2 บงไฟขนาดกลาง เรยกวา บงไฟหมน ใชดนประสวตงแต 12 กโลกรม ขนไป 2.3 บงไฟขนาดใหญ เรยกวา บงไฟแสน บรรจดนประสว 120 กโลกรม 2.4 บงไฟลาน มนาหนกดนปนหรอดนดาประมาณ 500 กโลกรม

27

บงไฟทเลนกนปจจบน ม 3 แบบ คอ 1. แบบมหาง หรอเรยกวา บงไฟหาง เปนแบบมาตรฐานทนยมทากนทวไป เวลาจดจะพงขนไปบนฟาสงมาก 2. แบบไมมหาง หรอบงไฟกองขาว จะรปทรงคลายกองขาวเหนยว คอ มขาตงเปนสามแฉก ดแลวคลายจรวด 3. บงไฟตะไล จะมรปรางกลมคลายกงจกร มไมทาเปนวงกลมครอบ หวทายของบงไฟ นอกจากนยงมบงไฟอนๆ ทแตกยอยออกไปอก เชน บงไฟมา บงไฟราว บงไฟพะเนยง บงไฟกระแตนงตอ ขนตอนการทาบงไฟ 1. การทาดนปนโดยนาถานและดนประสวมาผสมใหเขากนเตมนาลงไปเลกนอย 2. นาดนปนทไดอดลงในทอทเปนตวบงไฟใหแนพอสมควร บงไฟธรรมดาจะอดดนปนลงไป 34 ชด (1 ชด = 3 ขด) สวนบงไฟหมนจะใชดนปน 54 ชดสาหรบบงไฟแสน และบงไฟลาน 3. จากนนนาหางบงไฟไปตมนาจนเดอดเพอทาใหหางเบาไมถวงตวบงไฟเวลาจด 4. นาตวบงไฟและสวนหางมาผกตดกนจากนนตกแตงใหสวยงามเปนอนเสรจขนตอนการทา พธแหบงไฟ ประเพณในการแหบงไฟกาหนดไว 3 วนดวยกน คอ วนสกดบ วนประชมรนเรง และวนจดบงไฟ ในวนแรก หรอวนสกดบ คณะเซงบงไฟแตละคม แตละคณะจะนาบงไฟของตนพรอมดวยขบวนแหไปรวมกนทวด ทาบญเลยงพระ และเลยงแขก ตลอดจนญาตพนองทมารวมงาน ถาบานใดมนาคทจะบวชกจะทาพธในวนน ครนวนทสองของงาน ตอนเชาจะมการถวายภตตาหารแดพระภกษสงฆทวด จากนนขบวนแหจะเคลอนไปคารวะเจาพอปตา สงศกดสทธประจาหมบานแลว จงแหไปตามเสนทาง ทคณะกรรมการกาหนดไว ในขบวนแหบงไฟจะมตวบงไฟทตกแตง (เอ) อยางสวยงาม บงไฟแตละขบวนจะประกอบไปดวย ขบวนเซงซงจะนาหนาขบวนแสดงความเปนอย และสดทายเปนขบวนตลกขบขน

28

ในวนจดบงไฟ หรอวนทสามของงาน เวลาเชา จะมการทาบญเลยงพระ ตกบาตรถวายภตตาหาร แลวแหบงไฟไปรอบพระอโบสถ เพอถวายแกเทพาอารกษและสงศกดสทธ แลวนาบงไฟไปเตรยมไวทฐานจดบงไฟ การจดบงไฟ จะจดบงไฟเสยงทายกอน เพอเปนการเสยงทายพชผลการเกษตรประจาป กลาวคอ ถาบงไฟทเสยงทายจดไมขน ทายวานาประจาปจะมาก และทาใหพชไรในทลมเสยหาย ถาจดขนแลวไประเบดแตกกลางอากาศทายวา แผนดนจะเกดความแหงแลง แตถาบงไฟจดขนสวยงามและสงทายวา ขาวกลาและพชไรจะใหผลบรบรณ หลงจากนนจงจะจดบงไฟทนามาแขงขน ถาบงไฟขนสงมากกจะรองยนด และจะแบกชางทาบงไฟเดนไปมา แตถาบงไฟคณะใด ไมขนหรอแตกเสยกอน ซงเรยกบง ไฟประเภทนวา บงไฟซ กจะนาตวนายชางคนทาบงไฟนนไปโยนลงโคลน ในบางแหงอาจจดงานสถงหาวน ซงวนหลงๆ จะเปนการมอบรางวลแกขบวนแหบงไฟ ตอจากนนกจะเปนการจดแขงขนบงไฟตลอดวน พอถงตอนคากจะเปนการมอบรางวลบงไฟทเขาแขงขนตามลาดบหลงจากนนกเปนการเสรจพธบญบงไฟ การเซงบงไฟ การเซงบงไฟ เปนการขบรองเปนกาพย เปนกลอน ประกอบ เครองดนตร พวกกลอง แคน ฉง เปนหมคณะ เพอความสนกสนาน สามารถแบงประเภทของพวกเซง เปน 3 แบบ 1. พวกเซงธรรมะ เปนพวกทเรยบรอย เปนคณะและมผกลาวนา มการฟอนแบบตางๆ ตามทหวหนาคณะจะสง กาพยเซงกเปนคตธรรมสอนใจไปดวย 2. พวกเซงกนเหลา เปนพวกคอสรา ไมมขบวน จบกลมกนเลนเซง ไมเปนระเบยบกาพย กตลกโปกฮา ทงคาสภาพ คาหยาบ (แตไมถอวาเสยหาย) 3. พวกเซงขอเงน เปนพวกทไมอยในอนดบ คอ ไมมบท ไมมทานอง กลมละ 4 – 5 คน ตกลอง ตปบ เคาะไม แลวแตนกออก พวกหลงน เลนเพอขอเงนเทานนเอง เพราะประเพณน มการเซงขอสรา ขอขนม ขอเงนซอสรา กเลยตงคณะขนขอบาง สวนมากเปนพวกวยรนและเดกเลก การเอบงไฟ เมอเอารเสรจแลวกใสหาง ใสโหวดรอบตวบงไฟ ตดกระดาษปดเปนส เปนรปตางๆ ประดบใหสวยงาม การประดบบงไฟเขาเรยกวา "เอบงไฟ" การประดบ มการประกวดความสวยงามดวย ถาบงไฟเลกกแบกหางไป ถาบงไฟใหญใสลอเกวยน หรอเกวยนทประดบไวสวยงาม ปจจบนใชรถแทนเกวยน

29

นอกจากน การตกแตงตวบงไฟจะตกแตงดวยกระดาษสตดเปนลวดลายงามระยบระยบตาเรยกวาการเอบงไฟ บางทกนางฟาบงไฟนงมาดวย ตวบงไฟ นอกจากจะสวยแลวรถทใชแหกจะตองตกแตงใหสวยงามดวยจงจะใจกรรมการ บงไฟทชนะเลศตองเองามตวรถตกแตง ดวยรปนางฟา เทวดา พระอนทร ดนตรประกอบการฟอนรา มหลายอยาง กลองยาว ฉงฉบ พณจะผสมผสานเขากบจงหวะรายราเปนอยางด การฟอนราบญบงไฟน คลายคลงกบการฟอนเลบทางภาคเหนอ แตจงหวะจะเรวกวาการฟอนเลบการฟอนราจะขาดไมไดในงานบญบงไฟ เพราะเปนการราบวงสรวงเทวดา เพอใหฝนตกตองตามฤดกาล ความสนกสนานคอหวใจของบญบงไฟ รถขบวนแหจะจดรววประกอบทเหนในรถ คอ ประเพณการเขนฝายของสาวอสาน บญบงไฟเปนบญในรอบ 12 เดอน ของไทยอสาน หรอเรยกกนวา “ฮตสบสอง” ทชาวอสานถอปฏบตมาบางทกจะพดวา “บญเดอนหก” ปจจบนนไดกาหนดวาบงไฟของใครทขนสทองฟานานทสดกจะเปนผชนะและไดรบรางวลหรอถวยเกยรตยศตามทคณะกรรมการกาหนดไว 2.6 ประเพณผตาโขน ผตาโขน เปนประเพณการละเลนพนบานทแสดงออกถงศลปวฒนธรรมอนดงาม นาภาคภมใจอยางหนงของชาวอาเภอดานซาย จงหวดเลย ซงไดยดถอสบทอดมาตงแตครงอดต เทศกาลงานบญผตาโขนนเปนสวนหนงของ “งานบญหลวง” ซงถอเปนงานบญใหญ ประจาปของทองถน โดยรวมเอา ”งานบญพระเวส” (ฮตเดอนส) และ ”งานบญบงไฟ” (ฮตเดอนหก) เขาไวเปนงานบญเดยวกน งานบญพระเวสนน เปนงานบญทจดขน เพอฟงเทศนมหาชาตทง 13 กณฑ ซงเชอวา จะไดอานสงสแรงกลา บนดาลใหพบพระศรอารยเมตไตรย ในชาตหนา สวนงานบญบงไฟ เปนงานบญทจดขน เพอบชาอารกษหลกเมองและถอเปนประเพณการแหขอฝนใหตกตองตามฤดกาลในงานบญหลวงน จะม “ผตาโขน” ออกวาดลวดลายทวเมองดานซาย รวมสรางความสนกสนานครนเครงไปในขบวนแหดวย ทมาของคาวา “ผตาโขน” นนเพยนมาจากคาวา “ผตามคน” คอ เปนผทตดตามคนมารวมพธงานบญ เพอรอการแผเมตตาอทศสวนบญกศลใหตนหลงเสรจสนงานบญ โดยยดถอความเชอในมหาเวชสนดรชาดก ทวา เมอพระเจาสญชยแหงนครสพไดเสดจไปยงเขาวงกตพรอมกบชาวเมองเพอทลเชญพระเวชสนดรและพระนางมทรใหลาผนวชเพอกลบมาครองราชยสมบต พระเวสสนดรทรงยอนระลกถงอดตททรงใชชวตอยางยากเขญในปา จงทรงประกาศใหชาวเมองทมาอยในบรเวณปาจดงานมหรสพรนเรงกนใหเตมท ดวยเดชะพระบารมเมตตาธรรมแหงพระองค บนดาลถงสรรพสตวและดวงวญญาณทเรรอนตางพากนอาลยทพระองคจะเสดจนวตสนคร จงตดตามขบวนมาสงเสดจ

30

คาวา “ผตามคน” จงเกดขนนบแตนน ซงตอมากเพยนเปน “ผตามขน” และ “ผตาโขน” มาจนกระทงทกวนน ประเพณงานบญพระเวส ของชาวดานซาย จงหวดเลย จดขนทวดโพนชย กาหนดใหมงาน 3 วน เชนเดยวกบจงหวดอนๆ ในภาคอสาน เพยงแตมผตาโขนเพมเขามาสรางสสน และความสนกสนานครนเครง ซงเปนเอกลกษณเฉพาะถนทไมมใครสามารถเลยนแบบได วนแรกของงานบญพระเวส พธในวนแรก เรมเวลาประมาณ 4 – 5 นาฬกา ดวยพธเบกพระอปคต โดยคณะของแสน ผเปนบรวารของเจาพอกวน จะนาอปกรณทเตรยมไว ไดแก มด ดาบ หอก ฉตร พรอมพานดอกไมธ ปเทยน ขนหา ขนแปด ถอเดนนาขบวนจากวดโพนชย ไปรมแมนาหมน เพอเชญ พระอปคต (คอ กอนกรวดสขาว) ในแมนา เลาขานกนวา เมอมงานบญใหญมกจะมพวกมารมาผจญ จงตองเชญพระอปคตมาเพอชวยปราบมารใหราบคาบ เมอไดพระอปคตมาแลวจะนาใสพานหรอถาดแลวแหกลบไปประดษฐานทหอพระอปคตวดโพนชย ในตอนรงเชา จะมการทาบญตกบาตรทวดโพนชย หลงจากนน ตอนสายจะมขบวนแหไปบานเจาพอกวน เพอทาพธบายศรสขวญใหแก เจาพอกวน และเจาแมนางเทยม เมอไดเวลาอนสมควร เจาพอกวน เจาแมนางเทยม คณะแสน นางแตง รวมถงบรรดาผตาโขนใหญ ผตาโขนนอยทงหลาย ตลอดจนขบวนเซงจะรวมกนเคลอนขบวนแหไปยงวดโพนชย เวยนรอบอโบสถ 3 รอบ ซงจะมผตาโขนเพมจานวนมากขนเรอยๆ เทยวหยอกลอผทมารวมงามอยางสนกสนาน วนทสองของงานเปนพธแหพระเวส วนทสอง บรรดาผตาโขนจะเรมเลนกนตงแตเชา สวนใหญจะรวมกลมกนอยทวดโพนชยเตนตามจงหวะดนตร จนถงเวลาประมาณเวลา 15 นาฬกา จะเปนพธ ”แหพระเวสสนดรเขาเมอง” (แหพระ) ในขบวนแหนประกอบดวย แสนดาน (หวหนา คณะแสน) ถอพานบายศร นาหนา ตามดวยขบวนพระพทธรป 1 องค พระสงฆ 4 รป และเจาพอกวนนงบนบงไฟ โดยม เจาแมนางเทยม แสน นางแตง และประชาชนทวไปเดนตามขบวนทขาดไมไดกคอ ผตาโขน นอยใหญทงหลาย ผตาโขนบางตวกแตงกายเปนสตวชนดตางๆ เชน เสอ สงโต ลง ฯลฯ เพอ ใหเขากบเหตการณวนทรบเสดจพระเวสสนดร พระนางมทร พระกณหา และพระชาล เมอขบวนแหถงวดโพนชยจะเดนเวยนรอบโบสถ 3 รอบ ในระหวางเคลอนขบวน จะมการโปรยกลปพฤกษ (เปนเงนเหรยญหอกระดาษเงน กระดาษทอง) ทงเดกและผใหญ จะแยงกนเกบ เพอเปนสรมงคลแกตวเองเปนทสนกสนาน และทบรเวณดานหลงของวดโพนชยจะเปนพธจดบงไฟ เพอขอฝน เมอ เสรจแลวตางกแยกยายกนกลบบาน และออกมาฟงเทศนพระมาลยหมนพระมาลยแสนทวดโพนชย

31

ในตอนคา หลงจากนนบรรดาผเลนผตาโขน จะนาชดและอปกรณทใชเลนไปทงลงแมนาหมน ถอเปนการนาความทกขยาก และสงเลวรายใหไหลไปกบสายนา ไมใหหวนคนมาสผเลนผตาโขนอก ปจจบนหนากากและเครองแตงกายผตาโขนเปนนยมของนกสะสม ดวยเหนคณคาของความงามทางศลปะทชาวพนเมองเปนสรางสรรคขนจากความศรทธาในประเพณทองถนของตน เครองแตงกายผตาโขนน ชาวดานซายถอกนมาก โดยเฉพาะผเฒาผแก คอ หามนาเครองแตงกายผตาโขนทใสแลวเขาบานเปนอนขาด ถาตองการเกบตองไปอธษฐานตอองคพระธาต ศรสองรกกอน นอกจากนหากใครเคยเลนผตาโขนแลวครงหนง ผใหญจะอนญาตใหเลนตดตอกนนาน 3 ครง หรอ 3 ป จงจะถอวาเปนชาวดานซายโดยสมบรณ วนทสามเปนวนเทศนมหาชาต หรอวนบญหลวง วนทสาม จะเปนการฟงเทศนมหาชาตตลอดทงวน ชาวบานจะมานงฟงธรรมภายในพระอโบสถวดโพนชยจนครบ 13 กณฑ เพอสรางบญกศล เปนมงคลแกชวต และกลอมเกลาจตใจ อาจกนเวลาตงแตเชาจนถงเยนหรอคามอดกดน หากใครฟงไดครบทกกณฑถอวา ไดอานสงสอยางแรงกลา ประเภทของผตาโขน ผตาโขน ในขบวนแหแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. ผตาโขนนอย หนากากผตาโขนนอยหรอหนากากผตาโขนเลกเปนหนากากทชาวบานนยมทากนมากทสด เนองจากมรปแบบดงเดมททาตอๆ กนมา ทงยงสามารถสรางสรรคลวดลายและสสนไดอยางไมจากด หนากากผตาโขนนอยยงสามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ 1.1 หนากากผตาโขนนอยชนดหวดควา เปนหนากากทขนรปดวยหวด ขาวเหนยวควาลงแลวใชสวมศรษะ จากนนจงคอยเจาะตา ตดจมก ตดปาก แลวตกแตงดวยผา หรอสสนตางๆ 1.2 หนากากผตาโขนนอยชนดหวดหงาย หนากากรปแบบนเปนทนยมมากกวาชนดหวดควา เพราะผทาสามารถแสดงฝมอทางศลปะไดอยางเตมท หนากากผตาโขนนอยชนดหวดหงายน ตองใชหวดนงขาวเหนยวหงายเยบตดกบทางมะพราวขนรป แลวตดจมก แกะสลกปากหรอเขยนปาก สามารถทาไดทงแบบปากอาและปากหบ และตกแตงดวยผา และส สวนชดแตงกายของผมกมสฉดฉาดบาดตา โดยอาจเยบเศษผาเปนเสอตวกางเกงตวหรอเยบเปนชดตดกนตลอดตวกได ขอสาคญคอตองคลมรางกายใหมดชด

32

เครองแตงตวประกอบทเปนเอกลกษณของผตาโขน คอ หมากกะแหลง มลกษณะคลายกระดง หรอกระดงแขวนคอวว หรอกระพรวน กระปอง ผกตดกบเอว แขวนคอ หรอถอเขยา เพอใหเกดจงหวะ ผตาโขนจะใชหมากกะแหลงแขวนตดบนเอวเมอเดนโยกตว หรอเตนเปนจงหวะ ขยมตวสายสะโพกเสยงหมากกะแหลง กจะดงเสยงนาฟงและนาสนกสนาน ดาบไมหรองาว เปนอาวธประจากายผตาโขน ไมไดเอาไวรบกน แตเอาไวควงหลอกลอ และไลจมกนสาวๆ ซงกจะหนกนจาละหวน แตไมมใครถอสาเพราะเปนประเพณทปฏบตกนมา เหตทวงหนเพราะปลายดาบนนแกะสลกเปนรปอวยวะเพศชายแถมทาสแดง ใหเหนอยางเดนชด การเลนแบบนไมถอเปนเรองหยาบ หรอลามก เพราะมความเชอกนวาหากเลนตลก และนาอวยวะเพศชายหญงมาเลนมาโชวในพธแห และงานบญบงไฟ จะทาให พญาแถนพอใจ ฝนจะตกตองตามฤดกาล พชพนธธญญาหารจะอดมสมบรณ 2. ผตาโขนใหญ มลกษณะเปนหนขนาดใหญ สงประมาณ 2.5 เมตร ขนรปดวยการรานไมไผทงตว ใบหนากวางประมาณ 60 – 70 เซนตเมตร เปนรปไข ประกอบดวยตา จมก ปาก และผม แลวตกแตงดวยสและผาทงตว ประดบตกแตงรปรางหนาตาดวยเศษวสดทหาไดในทองถน ผตาโขนใหญนจะตองทาเปนคชายหญงเสมอ สาหรบผตาโขนฝายหญงตองใชกะลาเยบตดทาเปนหนาอกดวย เวลาแหคนเลนจะตองเขาไปอยขางในตวหน แตละปจะทาผตาโขนใหญเพยง 2 ตว ผตาโขนชาย 1 ตว หญง 1 ตว สงเกตจากเครองเพศปรากฏชดเจนทตวหน ผมหนาททาผตาโขนใหญ จะมเฉพาะกลมเทานน เพราะคนอนไมมสทธทาตองไดรบอนญาตจากผ หรอเจากอน ถาไดรบอนญาตแลวตองทาทกป หรอทาตดตอกนอยางนอย 3 ป 2.7 ประเพณสงกรานต สงกรานต เปนประเพณปใหมของประเทศไทย ลาว พมา กมพชา เนองจากไดแบบอยางมาจากประเทศอนเดย สงกรานต เปนคาภาษาสนสกฤต หมายถง การผาน หรอ การเคลอนยาย ซงเปนการอปมาถงการขนปใหมในความเชอของไทย ในทนหมายถง เปนวนท พระอาทตยผาน หรอเคลอนยายจากราศมน เขาสราศเมษ โดยวนแรกของเทศกาล ซงเปนวนทพระอาทตยยกขนสราศเมษ (ยายจากราศมนไปราศเมษ) เรยกวา “วนมหาสงกรานต” วนถดมาเรยกวา “วนเนา” และวนสดทายซงเปนวนเปลยนจลศกราช เรยกวา “วนเถลงศก” จากหลกการขางตนน ทาใหปจจบนเทศกาลสงกรานตมกตรงกบวนท 14 – 16 เมษายน (ยกเวนบางป เชน พ.ศ. 2551 และ พ.ศ. 2555 ทสงกรานตกลบมาตรงกบวนท 13 – 15 เมษายน) อยางไรกตาม ปฏทนไทยในขณะนกาหนดใหเทศกาลสงกรานตตรงกบวนท 13 – 15 เมษายน ของทกป และเปนวนหยดราชการ

33

สงกรานต เปนประเพณเกาแกของไทย ซงสบทอดมาแตโบราณคมากบประเพณตรษ จงมการเรยกรวมกนวา ประเพณตรษสงกรานต หมายถง ประเพณสงทายปเกา และตอนรบปใหม คาวา ตรษ เปนภาษาทมฬ แปลวา การสนป พธสงกรานต เปนพธกรรมทเกดขนในสมาชกในครอบครว หรอชมชนบานใกลเรอนเคยง แตปจจบนไดเปลยนไปสสงคมในวงกวาง และมแนวโนม ทจะเปลยนทศนคตและความเชอไป ในความเชอดงเดมใชสญลกษณเปนองคประกอบหลกในพธ ไดแก การใชนาเปนตวแทนแกกนกบความหมายของฤดรอน ชวงเวลาทพระอาทตยเคลอนเขาสราศเมษ ใชนารดใหแกกนเพอความชมชน มการขอพรจากผใหญ การราลกและกตญตอบรรพบรษทลวงลบ ในชวตสมยใหมของสงคมไทยเกดประเพณกลบบานในเทศกาลสงกรานต นบวนสงกรานตเปนวนครอบครว ในพธเดมมการสรงนาพระทนาสรมงคล เพอใหเปนการเรมตนปใหม ทมความสข ปจจบนมพฒนาการและมแนวโนมวา ไดมการเสรมจนคลาดเคลอนบดเบอนไป เกดการประชาสมพนธในเชงการทองเทยววาเปน Water Festival เปนภาพของการใชนา เพอแสดงความหมายเพยงประเพณการเลนนา การทสงคมเปลยนไป มการเคลอนยายทอยเขาสเมองใหญ และถอวนสงกรานตเปนวน กลบบาน ทาใหการจราจรคบคงในชวงวนกอนสงกรานต วนแรกของเทศกาล และวนสดทายของเทศกาล เกดอบตเหตทางถนนสง นบเปนปรากฏการณทางสงคมทเกดขนตามการเปลยนแปลงหลายดานของสงคม นอกจากน เทศกาลสงกรานตยงถกใชในการสงเสรมการทองเทยว ทงตอคนไทย และตอนกทองเทยวตางประเทศ ประวตวนสงกรานต มนทานเกาแกเกยวกบประวตความเปนมาของวนสงกรานต กลาววา ในสมยโบราณกาล มเศรษฐคนหนง รารวยทรพยสน แตอาภพไมมบตรไวสบสกล ตงบานเรอนอยใกลกบบานนกเลงสรา ซงมบตรสองคน วนหนงนกเลงสราเมามายไดกลาววาจาหยาบคายตอเศรษฐวา “ตวทานแมมทรพยมากมาย แตไมสามารถมบตรไวสบสกล แตตวเราถงแมยากจนแตมบตรไว สบสกลถงสองคน” เศรษฐไดยนดงนนกเกดความละอาย จงไดบวงสรวงตอพระอาทตย พระจนทร ตงจตอธษฐานอยถงสามป แตกไมสมปรารถนา อยมาวนหนงพอถงชวงทพระอาทตยยกขนสราศเมษ เศรษฐ ไดพาบรวารไปยงตนไทรรมนา พอถงกไดเอาขาวสารลงลางในนาเจดครง แลวหงบชาอธษฐานขอบตรกบรกขเทวดา ณ ตนไทรนน รกขเทวดาเหนใจเศรษฐ จงเหาะไปเฝาพระอนทร ไมชาพระอนทรกมเมตตาประทานใหเทพบตรองคหนงนาม ธรรมบาล ลงไปปฏสนธในครรภภรรยาเศรษฐ ไมชากคลอดออกมา เศรษฐตงชอใหกมารนอยนวา ธรรมบาลกมาร และไดปลกปราสาทอยใกลกบตนไทรรมนาใหกมารนอยอาศย เมอเจรญวยขนกไดเรยนรซงภาษานก และเรยนไตรเภทจบ เมออายไดเจดขวบ ธรรมบาลกมารไดเปนอาจารยบอกมงคลตางๆ แกคนทงหลาย

34

อยมาวนหนง ทาวกบลพรหม หรอเรยกอกชอหนงวา ทาวมหาสงกรานต ทราบวาธรรมบาลกมารเปนผมชอเสยง และเปนทนบถอของมนษยทงหลาย จงไดลงมาถามปญหากบธรรมบาลกมาร 3 ขอ หากธรรมบาลกมารตอบไดกจะตดเศยรบชา แตถาตอบไมไดจะตดศรษะธรรมบาลกมารเสย ปญหาทง 3 ขอ มดงน 1. เวลาเชา ราศอยทไหน 2. เวลาเทยง ราศอยทไหน 3. เวลาคา ราศอยทไหน ธรรมบาลกมาร จงขอผดผอนกบทาวกบลพรหมเปนเวลา 7 วน เพอคดคนหาคาตอบ ลวงเขาวนท 6 ธรรมบาลกมารกลงจากปราสาทมานอนอยใตตนตาล เขาคดวา ขอตายในทลบยงดกวาไปตายดวยอาญาทาวกบลพรหม บงเอญบนตนไมมนกอนทร 2 ตวผวเมยเกาะทารงอย และกาลงคยกนถงเรองของตน นางนกอนทรถามสามวา พรงน เราจะไปหาอาหารแหงใด สามตอบนางนกวา เราจะไปกนเนอธรรมบาลกมาร ซงทาวกบลพรหมจะฆาเสย ดวยแกปญหาไมได นางนกจงถามวา คาถามททาวกบลพรหมถามคออะไร สามกเลาใหฟง ซงนางนกกไมสามารถตอบได สามจงเฉลยวา 1. เวลาเชา ราศอยทหนา คนทงหลายจงเอานาลางหนา 2. เวลาเทยง ราศจะอยทอก คนทงหลายจงเอาแปงและเครองหอมประพรมหนาอก 3. เวลาคา ราศจะอยทเทา คนทงหลายจงตองลางเทากอนเขานอน ธรรมบาลกมารไดยนดงนน เกดความดใจ จงจดจาคาเฉลยไว ดวยเหตน ทาวกบลพรหม จงพายแพตองตดหวถวายธรรมบาลกมารตามสญญา แตศรษะของทาวกบลพรหมนน ถาตงไวบนแผนดน ไฟกจะไหมโลก ถาโยนขนไปบนอากาศฝนกจะแลง ถาทงในมหาสมทรนากจะแหง ดงนน ทาวกบลพรหม จงใหธดาทงเจดนาพานมารองรบศรษะของตน และสงใหคอยผลดเปลยนกนดแลรกษา จากนนจงตดเศยรใหนางทงษะ ผเปนธดาองคโต นางทงษะกอญเชญพระเศยรทาวกบลพรหมเวยนขวารอบเขาพระสเมร 60 นาท แลวเกบรกษาไวในถาคนธล ในเขาไกรลาศ จากนนมาทกๆ 1 ป ธดาของทาวกบลพรหมทง 7 กจะผลดเปลยนหมนเวยนมาทาหนาทอญเชญพระเศยรทาวกบลพรหมแหไปรอบเขาพระสเมร เปนเวลา 60 นาท แลวประดษฐานตามเดม ในแตละปนางสงกรานตแตละนางจะทาหนาทผลดเปลยนกนตามวนมหาสงกรานต ดงน 1. ถาวนอาทตย เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม ทงษะเทว ทรง พาหรดทดดอกทบทม อาภรณแกวปทมราค ภกษาหารอทมพร (ผลมะเดอ) พระหตถขวาทรงจกร

35

พระหตถซายทรงสงข เสดจมาบนหลงครฑ 2. ถาวนจนทร เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม โคราคะเทว ทรงพาหรดทดดอกปบ อาภรณแกวมกดา ภกษาหารเตลง (นามน) พระหตถขวาทรงขรรค พระหตถซายทรงไมเทา เสดจมาบนหลงพยคฆ (เสอ) 3. ถาวนองคาร เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม รากษสเทว ทรงพาหรดทดดอกบวหลวง อาภรณแกวโมรา ภกษาหารโลหต พระหตถขวาทรงตรศล พระหตถซายทรงธน เสดจมาบนหลงวราหะ (หม) 4. ถาวนพธ เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม มณฑาเทว ทรงพาหรด ทดดอกจาปา อาภรณแกวไพฑรย ภกษาหารนมเนย พระหตถขวาทรงเขม พระหตถซายทรงไมเทา เสดจมาบนหลงคทรภะ (ลา) 5. ถาวนพฤหสบด เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม กรณเทว ทรงพาหรดทดดอกมณฑา อาภรณแกวมรกต ภกษาหารถวงา พระหตถขวาทรงขอชาง พระหตถซายทรงปน เสดจมาบนหลงคชสาร (ชาง) 6. ถาวนศกร เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม กมทาเทว ทรงพาหรดทดดอกจงกลน อาภรณแกวบษราคม ภกษาหารกลวยนา พระหตถขวาทรงขรรค พระหตถซายทรงพณ เสดจมาบนหลงมหงสา (ควาย) 7. ถาวนเสาร เปนวนมหาสงกรานต นางสงกรานตนาม มโหทรเทว ทรงพาหรดทดดอกสามหาว (ดอกตบชวา) อาภรณแกวนลรตน ภกษาหารเนอทราย พระหตถขวา ทรงจกร พระหตถซายทรงตรศล เสดจมาบนหลงมยรา (นกยง) ขอสงเกตเกยวกบวนสงกรานต ในแตละปนางสงกรานตจะมาในเวลาตางกน และประทบบนพาหนะ ในลกษณะทาทางแตกตางกน เชน บางทนางสงกรานตขพาหนะมา บางปยนมา และบางกนอกมา มหลกใหพจารณา ดงน ถานางสงกรานต ยนมาบนหลงพาหนะ แสดงวา มาในตอนเชา ถานางสงกรานต ขมาบนพาหนะ แสดงวา มาในตอนบายเลยเทยงวนไปแลว ถานางสงกรานต นอนมาบนหลงพาหนะ แสดงวา มาในตอนกลางคน แตยงไมถงเทยงคน ถานางสงกรานต นอนหลบมาบนหลงพาหนะ แสดงวา มาในตอนกลางคนเลยเทยงคนไปแลว

36

ความสาคญของวนสงกรานต 1. เปนวนหยดพกผอนประจาปตามประเพณไทย และถอเปนวนหยดประกอบการงาน หรอธรกจทวไป 2. เปนวนทาบญตกบาตร บงสกลกระดกบรรพบรษ กรวดนาอทศสวนกศลใหแกญาตผลวงลบ 3. เปนวนแสดงความกตญกตเวทตอบรรพบรษ ในวนนจะมการไปรดนาดาหวขอพรจากพอแม ญาตผใหญทเคารพนบถอ และยงถอเปนวนผสงอายแหงชาต 4. เปนวนรวมญาตมตรทจากไปอยแดนไกลเพอประกอบภาระหนาทการงานของตน เมอถงวนสงกรานตทกคนจะกลบมารวมทาบญสรางกศล จงถอเอาวนสงกรานตเปนวนครอบครว 5. เปนวนอนรกษวฒนธรรมไทย และสงเสรมการละเลนตามประเพณไทย เชน มการทาบญตกบาตร รดนาดาหว ชกคะเยอ มอญซอนผา ฯลฯ 6. เปนวนประกอบพธทางศาสนา เชน มการทาบญตกบาตร การสรงนาพระพทธรป สรงนาพระสงฆ ขนทรายเขาวด (กอพระเจดยทราย) รบศล ปฏบตธรรม กจกรรมในวนสงกรานต 1. การทาบญตกบาตร ถอวา เปนการสรางบญสรางกศลใหตวเอง และอทศสวนกศลนน แกผลวงลบไปแลว โดยการนาอาหารไปตกบาตรถวายพระภกษทศาลาวด ซงจดเปนทรวมสาหรบทาบญ ในวนนหลงจากทไดทาบญเสรจแลว กจะมการกอพระเจดยทราย ซงเปนการขนทรายเขาวด สาหรบไวใชในการกอสรางโบสถวหาร กลาววา การขนทรายเขาวดเพอเปนนมตโชคลาภ ใหมความสขความเจรญ เงนทองไหลมาเทมาดจทรายทขนเขาวด การปลอยนกปลอยปลา ถอเปนการลางบาปททาไว เปนการสะเดาะเคราะหราย ใหมแตความสขความสบายในวนขนปใหม 2. การสรงนาพระพทธรป จะนาดอกไมธปเทยนไปบชา แลวเอานาอบประพรมทองคพระ เพอความเปนสรมงคล บางแหงมการอญเชญพระพทธรปแหรอบหมบาน เพอใหชาวบานไดมโอกาสสรงนากนอยางทวถง หรอจะอนเชญพระพทธรปทบาน มาทาพธสรงนา กนในหมญาตพนองกได 3. การสรงนาพระสงฆ ชาวบานจะไปชมนมกนทวด นมนตพระในวดมายงสถานทประกอบพธ โดยรดนาทมอของพระ นาทใชตองเปนนาสะอาดผสมนาอบไทย เมอสรงนาแลวพระทานกจะใหศลใหพรเพอความเปนสรมงคล

37

4. การรดนาญาตผใหญและผทเคารพนบถอ คอ การไปขอขมาในสงทไดลวงเกนไปแลว หรอขอศลขอพรจากผใหญทเคารพนบถอ ซงหมายรวมถง บดามารดา ปยา ตายาย ครบาอาจารย หรอญาตผใหญ การรดนาจะเชญผใหญนงลงแลวผทรดกจะเอานาหอมนาอบเจอกบนารดทมอทาน ทานจะใหศลใหพร ซงถอวา เปนการแสดงความเคารพผมอาวโส และผมพระคณตามธรรมเนยมอนดงามของไทย 5. การเลนสาดนาสาหรบหนมสาว หลงจากทาพธสรงนาพระพทธรป สรงนา พระสงฆ และรพนาขอพรจากญาตผใหญแลว พวกหนมๆ สาวๆ กจะเลนสาดนากนอยางสนกสนาน นาทนามาสาดกนนนตองเปนนาสะอาดผสมนาอบมกลนหอม แตเดกบางคนไมเขาใจถงวฒนธรรมหรอจดประสงคของการเลนสาดนาในวนสงกรานต จงเอานาผสมส ผสมเมลดแมงลก ผสมนาแขง หรอนานาใสถงพลาสตกขวางปาใสกน ซงเปนการปฏบตทไมถกตอง สงกรานต 4 ภาค 1. สงกรานตภาคเหนอ (สงกรานตลานนา) หรอ ประเพณปใหมเมอง อนโดดเดนเปนเอกลกษณ เรมตงแต วนสงขารลอง (13 เม.ย.) ทมการทาความสะอาดบาน เพอความเปนสรมงคล วนเนา หรอ วนเนา (14 เม.ย.) วนทหามใครดาทอวาราย เพราะจะทาใหโชครายไปตลอดทงป วนพญาวน หรอ วนเถลงศก (15 เม.ย.) วนนชาวบานจะตนแตเชาทาบญ ตกบาตร เขาวดฟงธรรม กอนจะไปรดนาดาหวขอขมาญาตผใหญในชวงบาย วนปากป (16 เม.ย.) ชาวบานจะพากนไปรดนาเจาอาวาสตามวดตางๆ เพอขอขมาคารวะ และ วนปากเดอน (17 เม.ย.) เปนวนทชาวบานสงเคราะหตางๆ ออกไปจากตวเพอปดฉากประเพณสงกรานตลานนา 2. สงกรานตภาคอสาน นยมจดกนอยางเรยบงาย แตวามากไปดวยความอบอน โดยคนอสานจะเรยกประเพณสงกรานตวา บญเดอนหา หรอ ตรษสงกรานต และจะถอฤกษในวนขน 15 คา เดอน 5 เวลาบาย 3 โมง เปนเวลาเรมงานโดยพระสงฆจะตกลองโฮม เปดศกราช จากนนญาตโยมจะจดเตรยมนาอบหาบไปรวมกนทศาลาวดเพอสรงนาพระพทธรป แลวตอดวยการรดนาดาหว ป ยา ตา ยาย และญาตผใหญ เพอขอขมาลาโทษจากนนกจะเปนการเลนสาดนาสงกรานตกนอยางสนกสนาน 3. สงกรานตภาคใต ตามความเชอของประเพณสงกรานตแบบดงเดมทภาคใตแลว สงกรานตเปนชวงเวลาแหงการผลดเปลยนเทวดาผรกษาดวงชะตาบานเมอง พวกเขาจงถอเอาวนแรกของสงกรานต (13 เม.ย. เปน วนสงเจาเมองเกา โดยจะทาพธสะเดาะเคราะหสงไมดออกไป สวน วนวาง (14 เม.ย.) ชาวนครจะไปทาบญตกบาตรทวด และสรงนาพระพทธรป และวนสดทายเปน วนรบเจาเมองใหม (15 เม.ย.) จะทาพธตอนรบเทวดาองคใหมดวยการแตงองคทรงเครองอยางสวยงามสงทายประเพณสงกรานต

38

4. สงกรานตภาคกลาง เรมขนในวนท 13 เมษายน เปนวน มหาสงกรานต วนท 14 เปน วนกลาง หรอ วนเนา วนท 15 เปน วนเถลงศก ทง 3 วนประชาชนจะประกอบพธทางศาสนา มการทาบญตกบาตร ปลอยนกปลอยปลา การกรวดนาอทศสวนกศล ใหแกญาต ผลวงลบ การสรงนาพระ และการขนทรายเขาวดกอพระเจดยทราย 2.8 ประเพณบวช การบวช เปนประเพณทสาคญอยางหนงของไทย และถอวาเปนการทดแทนคณบดามารดา นอกจากน ยงเปนหนาทของชายไทยทนบถอศาสนาพทธทกคนตองถอปฏบต ซงชายใด ทไดผานการบวชเรยนมาแลว ถาจะไปสขอหญงใดเพอแตงงานพอแมของฝายหญงกคงจะไมปฏเสธ เพราะไวใจไดวา ชายนนไดผานการบวชเรยนมาแลว กพอทจะอนมานไดวาชายนนเปนคนดพอสมควรและไวใจทจะฝากชวตและอนาคตของหญงสาวนนใหฝายชายดแลตอไป แตถาฝายชายยงไมไดผานการบวชมากอน การเจรจาคงจะสาเรจไดโดยยาก การบวชเปนพระภกษในพทธศาสนานน เปนคณประโยชนตอตวผบวชเอง และตอสงคมอยหลายประการเปนตนวา 1. ผบวชไดมโอกาสทจะเรยนรธรรมะตางๆ เพอนาไปปฏบตใหเกดความสขและความเจรญแกตนเอง และครอบครว 2. ผบวชไดมโอกาสปฏบตธรรมจรงๆ ซงเปนการอบรมกายวาจาใจใหอยในศลธรรม และเปนประโยชนแกตนองทงโลกน และโลกหนา 3. ผบวชไดมโอกาสชวยดารงพทธศาสนาใหยนยาวตอไป 4. ผบวชไดมโอกาสทาประโยชนใหแกเพอนมนษย และสรางสงคมใหดขน เชน ไดทาการสงสอนศลธรรมแกประชาชน ใหประชาชนไดมโอกาสสรางบญกศลตอพระสงฆ 5. ผบวชไดแสดงความกตญกตเวทตอผมอปการะตอตน เชน บดา มารดา เปนตน ตามหลกความเปนจรงแลว การบวชไมใชเรองทยงยากอะไรนก เพยงเตรยมผาไตร คอ สบง จวร สงฆาฏ กบเครองอฐบรขารทง 8 ซงมความจาเปนในการดารงชวตในสถานะนกบวช แลวเขาไปเอยวาจาขอบวชดวยตนเองเปนภาษาบาลกบ อปปชฌา และกลาวแสดงคายนยนในการเปนมนษย ไมมมลทน และพนธะไมมหนสนคางชาระ และไดรบอนญาตจากผปกครองแลว เปนอน วา บวชได ซงพธตางๆ ตองกระทากนในโบสถเทานน แตเนองจากคนไทยถอวา การบวชเปนพธท สาคญและยงใหญสาหรบชวตลกผชาย จงจาเปนตองมพธและขนตอนตางๆ ดงน

39

1. การกาหนดฤกษยาม กอนจะทาการบวชจะตองหาฤกษอนเปนมงคลหรอหาหมายกาหนดการท แนนอน โดยพอแมตองนาบตรชายผทจะบวชและมอายครบ 20 ปบรบรณไปพบกบอปชฌายหรอ ทานเจาอาวาส เพอใหทานตรวจวนเดอนป และดฤกษยามกาหนดวนบวชให ครนเมอไดกาหนดฤกษยามอนเปนมงคลแลว ผทจะบวชจะตองมาราลาญาตมตร แลวจงไปอยวดเพอเตรยมฝกหดทองคาขานนาคและฝกซอมเกยวกบพธบวช ในชวงทเขาอยวดนชาวบานจะเรยกผทเตรยมจะบวชวา นาค หรอ พอนาค” ประวตความเปนมาของคาวา ”นาค” เกยวกบคาวานาค มเรองเลากนวา ในสมยพทธกาล เมอครง พระสมมาสมพทธเจา ยงดารงพะชนมอย มพระยานาคตวหนง มความประสงคทจะบวชเปนพระจงแปลงรางเปนมนษยแลวไปขอบวชกบพระพทธเจา อยตอมาเมอพระยานาคเผลอสตในขณะหลบรางของพระภกษ จงไดกลบเปนพระยานาคดงเดม ภกษอนๆ ไปเหนเขากเกดความกลว เมอพระพทธองคทรงตรสถาม ไดความวา เพราะเกดความศรทธาในพระพทธศาสนาจงปลอมตวมาบวช พระพทธองคทรงดารวา สตวเดรจฉานไมอยในฐานะทควรบวช ดงนน พระยานาค จงไมอาจทจะครองเพศสมณะไดอกตอไป ดวยความทพระยานาคเปนผทมความประสงค และศรทธาแรงกลาทจะบวช ผคนทวไปจงนยมเรยกผทกาลงจะบวช เปนพระวา นาค สบตอมาจนถงปจจบน 2. การขอขมาลาญาตมตรเพอเขาอปสมบท หนาทสาคญอนหนงของผทจะบวช คอ การซกซอมขนตอนในพธกบพระ พเลยงและตองทองคาขอบวช ซงเรยกตามภาษาชาวบานวา คาขานนาค ใหได เมอใกลจะถงวนบวช จะตองนาดอกไมธปเทยนไปลาญาตพนองและผใหญทตนเคารพนบถอ เพอเปนการแสดงความเคารพและอโหสกรรมทตนเคยลวงเกน สวนผไดรบการขอขมาตองกลาวคาวา อโหส ดวยใบหนายมแยมแจมใส เพอใหนาคมความสบายใจ คาขอขมาบดามารดา และญาตผใหญเพอลาบวช กายกรรม วจกรรม และมโนกรรม ทขาพเจาไดเคยประมาทลวงเกนทานตอหนากด ลบหลงกด ทงตงใจกด มไดตงใจกด ขอใหทานจงอโหสกรรมแกขาพเจานบแตบดน เปนตนไป จนตราบเทานพพานเทอญ 3. พธอาบนานาค เมอนาคมาถงบานแลว จะมการทาพธอาบนานาค โดยใหเจานาคนงพนมมอบนเกาอหรอในสถานทอนเหมาะสม นานาทผสมนาอบ เครองหอมตางๆ มาอาบใหเจานาค โดยเรมจากบดามารดา ญาตผใหญและบรรดามตรสหาย

40

4. การสวดมนตฉลองนาคและการเทศนสอนนาค ในเยนวนสกดบเจาภาพจะนมนตพระสงฆจานวน 9 รป มาสวดพทธมนตฉลองนาค บรรดาญาตมตร เพอนบานกจะมาฟงพระสวดและรวมทาบญ จากนน พระสงฆจะเทศนสอนนาคเกยวกบคณของบดามารดา ตลอดจนกจวตรของพระภกษสงฆทควรปฏบต เมอบวชแลว 5. การทาขวญนาค การทาขวญนาค คอ การสอนใหเจานาคราลกถงคณบดามารดา คณประโยชน ในการบวชเรยน ฯลฯ สงของทตองใชในพธทาขวญนาคม ดงน 5.1 เครองบายศร 1 สารบ 5.2 เครองกระยาบวช 1 สารบ 5.3 มะพราวออน 5.4 ไข 1 ฟอง (เรยกวา ไขขวญ) 5.5 กลวยนาวา 1 หว 5.6 ขนใสขาวสาร 5.7 เทยนชย พธทาขวญ เมอถงฤกษงามยามดหลงจากฟงเทศนสอนนาคแลว เจาภาพจะนาเจานาคมานงกลางวงพธ แวดลอมดวยบดามารดา ญาตผใหญและผรวมอนโมทนา เตรยมเครองอฐบรขารทจะใชในการบวชนามาวางใหพรอม เมอทาขวญแลวจะมการเวยนเทยน เบกบายศรรบขวญ ฯลฯ ซงหมอทาขวญเกงๆ จะสามารถพรรณนาถงคณบดามารดาไดอยางซาบซงใจ จน เจานาคตองหลงนาตา เปนการปลกเราใหเจานาค มความตงใจในการบวชทดแทนคณบดามารดา หลงจากเสรจพธทาขวญแลว จะมการเลยงอาหารผมารวมอนโมทนา และมการรองรากนอยางสนกสนาน หากทาพธโดยรวบรด ในวนสกดบเพยงใหเจานาคโกนผม โกนคว นงหมชดขาวอยทวด รงขนจงพาเขาโบสถทาพธอปสมบท เครองอฏฐบรขารและเครองใชอนๆ ทควรมหรอจาเปนตองใช ไดแก 1. ไตรครอง ไดแก สบง ประคดเอว องสะ จวร สงฆาฏ ผารดอก ผากราบ 2. บาตร แบบมเชงรองพรอมฝาถลกบาตร สายโยค ถง ตะเคยว 3. มดโกน พรอมทงหนลบมดโกน 4. เขมเยบผา พรอมทงกลองเขมและดาย 5. เครองกรองนา (ธมกรก) 6. เสอ หมอน ผาหม มง

41

7. จวร สบง องสะ ผาอาบ 8. ตาลปตร ยาม ผาเชดหนา รม รองเทา 9. โคมไฟฟาหรอตะเกยง ไฟฉาย นาฬกาปลก 10. ปนโต จานขาว ชอนสอม ผาเชดมอ 11. กระตกนารอน กาตมนา ถวยนารอน เหยอกนาและแกวนา 12. กระโถน 13. ขนอาบนา สบและกลองสบ แปรงและยาสฟน ผาขนหน กระดาษชาระ 14. สนถต (อาสนะ) 15. หบไมหรอกระเปาหนงสาหรบเกบไตรครอง 6. การแหนาคและการนานาคเขาโบสถ ในขบวนแหน เจานาคจะถอดอกไมธปเทยนพนมไวในมอ มารดาอมไตร บดาสะพายบาตร สาหรบหมอนนนนยมใหคนรก หรอแฟนเจานาคเปนคนอม เมอจดขบวนเรยบรอยแลวกเคลอนขบวนเขาสพระอโบสถ เวยนขวารอบนอกขณฑสมา จนครบ 3 รอบ กอนจะเขาโบสถกตองวนทาเสมาหนาพระอโบสถเสยกอนวา วนทาม อาราเม พทธะเสมายง โพธรกขง เจตยง สพพะ เม โทสง ขะมะถะ เม ภนเต เมอเสรจแลวกโปรยทาน โดยมธรรมเนยมทปฏบตสบตอกนมาตามความเชอเกยวกบโชคลาง คอ เมอวนทาเสมาแลว ตองรบนาเจานาคเขาโบสถ ไมควรชกชา เพอปองกนเหตรายหรอเภทภยทอาจทาใหไมสามารถบวชได โดยบรรดาญาตพนองจะชวยกนอมนาคเขาสพระอโบสถใหบดามารดาจงตดกน โดยไมใหเทาของเจานาคเหยยบธรณประตโบสถ เสรจแลวผบวชกไปกราบพระประธานดานขางพระหตถขวาขององคพระ รบไตรครองจากมารดาบดา จากนนจงเรมพธการบวช ในการบวชนน เจานาคจะตองบรรพชา คอ บวชเปนสามเณรกอน แลว จงจะอปสมบทหรอบวชเปนพระ การจดกระบวนแหประกอบดวยสงตอไปน 1. หวโต หรอหวสงโต (มหรอไมกได) 2. แตร หรอเถดเทง (มหรอไมกได) 3. ของถวายพระอปชฌายคสวด 4. ไตรครอง ซงมกจะอมโดยมารดาหรอบพการของผบวช (มสปทนกน) 5. ดอกบว 3 ดอก ธป 3 ดอก เทยน 2 เลม ใหผบวชพนมมอถอไว (มสปทนกน) 6. บาตร และตาลปตร จะถอและสะพายโดยบดาของผบวช 7. ของถวายพระอนดบ

42

8. บรขารและเครองใชอยางอนของผบวช สรปหนาทสาคญสาหรบเจาภาพในการจดงานอปสมบท 1. พาผทจะอปสมบทไปพบพระอปชฌาย เพอฝากตวและขอฤกษหรอกาหนดวนนดหมายทจะทาการบวช 2. บอกขาวงาน จดเตรยมงานและสถานท จดเตรยมขาวของเครองใชในพธตางๆ 3. ตดตอผทจะมาทาหนาทประกอบพธสงฆ เชน นาสวดมนต ขอศล และนานาคเขาโบสถ 4. จดเตรยมเครองบวช ไดแก เครองอฐบรขาร 5. จดเตรยมอาหาร สาหรบเลยงพระและแขกทมารวมงาน สรปหนาทสาคญสาหรบผทจะอปสมบท 1. ทองคาขอบวช หรอ คาขานนาค ไดแก คาขอบรรพชาอปสมบท คาสมาทานสกขาบท คาขอนสย คาตอบคาถามของพระกรรมวาจา ฯลฯ ใหไดขนใจ 2. เมอใกลถงวนบวชจะตองไปอยวด เพอฝกซอมขนตอนว ธการบรรพชาอปสมบท จากพระพเลยง และดจากเจานาคคนอนๆ ทอปสมบทกอนเรา 3. ไปขอ “ฉายา” (ชอใหมเมอบวชเปนพระแลว) จากอปชฌาย หรอ เจาอาวาส เพอใชตอบคาถามของพระกรรมวาจาตอหนาทประชมสงฆในเวลาทาพธบวช 4. ทองบทสวดมนตพระปรตรตางๆ พรอมบทใหศลใหพร บทอนโมทนา ฯลฯ หลงจากทบวชเปนสามเณรหรอภกษแลว 2.9 ประเพณแตงงาน การแตงงาน ถอ เปนการเรมตนชวตครอบครวหรอชวตค ตามประเพณไทย เมอไดบวชเรยน ซงเรยกวาเปนคน “สก” หรอผานการอบรมมาแลว พอแมฝายชายจะเลอกเฟนหาคครองมาใหรวมชวตเพอชวยสรางฐานะและครอบครวใหอบอน และจะไดมผสบวงศตระกลตอไปในภายภาคหนา ในปจจบน เมอชายหนมไดพบกบหญงสาวทมลกษณะตองตามอปนสยใจคอของตน มความรกใครตอกน มความเหนอกเหนใจกนและพรอมทจะดาเนนชวตรวมกนเปนครอบครว อยางสามภรรยา จงแตงงานกน ตามประเพณอนดงามของไทยควรใหผใหญทงสองฝาย คอ ฝายชายและฝายหญงยอมรบ และสงคมตองรบรกบการทชาย-หญงจะมาอยดวยกนเชนกน ดวยเหตนประเพณการแตงงานจงจาเปนตองจดใหมพธกรรมตามขนตอนของประเพณไทย เรมตงแตการสขอ การหมน และแตงงาน

43

ประเภทของการแตงงาน มทานผรหลายทานไดใหความรเกยวกบการแตงงานไวโดยแบงออกเปน 2 ประเภทดวยกน คอ ววาหมงคล กบ อาวาหมงคล แตสภาพของสงคมไทย ปจจบนนเปลยนแปลงไปมากรวมทงจตใจของคนดวย มกจะยดตนเองหรอความพงพอใจของตนเปนหลกมากกวาจะยดถอสวนรวมเปนหลก จงเกดความเหนแกตวตามมา เปนเหตใหสงคมไทยวนวาย อยในปจจบนนอาจแบงประเภทขอการแตงานเปน 3 ประเภท โดยการเพมการแตงงานอกชนดเขามา คอ การหนตามกน หรอพากนหน หรอววาหเหาะ ซงในสงคมไทยปจจบนนมมาก และประเภทท 3 นไมคอยจะเหมาะสมนก เพราะขดกบประเพณทดงามของไทย 1. ววาหมงคล เปนการกระทาพธแตงงานตามประเพณไทยทแทจรง โดยทาพธกน ทบานของฝายหญง และเมอพธแตงงานเสรจเรยบรอยแลว ฝายชายจะไปอยบานของฝายหญง โดยอยรวมกบพอตาแมยาย ซงเปนประเพณทนยมกนมากในชนบท หรอผทนยมประเพณตามแบบเกา หรอมความคดแบบเกาทเหนวาด งดงาม ไมเปนทครหาของสงคม แตถาเปนคนรนใหมหนมสาวทมการศกษาและเปนคนรนใหมจะไมนยมววาหมงคลน เพราะตองการอสระ จะไมอยรวมกบบดามารดาของฝายใดฝายหนง ตองการเปนหวหนาครอบครว เปนผนาครอบครวอยางแทจรง จะมความภมใจมากกวาอาศยพอแมอย ดวยเหตนสงคมไทยในสมยปจจบนจงนยมอยกนเปนแบบครอบครวเดยวมากกวาครอบครวขยาย ดงทใหเหตผลในตอนตนแลว 2. อาวาหมงคล เปนการกระทาพธแตงงานตามแบบประเพณจน หรออนเดย สาหรบคนไทยกยงนยมกระทาพธแตงงานแบบอาวาหมงคลอยบาง ซงการแตงงานแบบนผหญงจะตองไปทาพธแตงงานทบานของฝายชาย และเมอทาพธแตงงานเสรจเรยบรอยแลว ฝายหญงจะตองเขาไปอยบานของฝายชาย โดยอยรวมกบพอแมของฝายชาย ซงการแตงงานประเภทนหญงไทยไมคอยชอบเพราะไมอสระ ไมเหมอนอยกบพอแมของตนเอง แตบางกรณอาจชอบ ถาดความจาเปน ความเหมาะสมของสงคม โดยทฝายชายมความรารวย มเกยรตชอเสยงในสงคม ประกอบกบครอบครวฝายหญงฐานะทางบานไมคอยรารวยนก กจาเปนหรอยนดจะมาอยบาน ฝายชาย หากพอแมฝายชายรกใครไมรงเกยจ และไมมสมาชก ญาตพนองหลายคน 3. ววาหเหาะมงคล เปนพธแตงงานทไมมพธรตอง อาศยความรกความเขาใจ และความพอใจของทง 2 คน จงตดสนใจรวมชวตกน ไมจาเปนทจะตองทาพธแตงงานทบานฝายใด พธแตงงานแบบนจะเกดจาก พอ แม ของทงสองฝายไมชอบซงกนและกน มความขดแยงกน หรอตกลงกนไมได แตทง 2 คนรกใครกน จงจาเปนตองพากนหน เพอไปหาความสข และสรางครอบครวของตนเองใหม ไมอยกบฝายใดทงสน เมอมลกแลวคอยพาครอบครวมากราบขอขมาจากพอแมของทงสองฝาย ถาพอแมเหนวาทงฝายหญง-ชายรกใครกนด เปนครอบครวทอบอนกมกจะอภยใหลกเสมอ การแตงงานประเภทนถามองตามประเพณไทยกไมเหมาะสมนก เพราะขดกบประเพณทดงาม

44

พอแมและสงคมไทยยอมรบยาก หากมองมมกลบกเปนการแตงงานทเรยบงาย ไมตองมพธยงยากนก และเปนการประหยดทกยาง ไมตองลงทนตานาพรกละลายแมนา แตตองจดทะเบยนแตงงานกนถกตองตามกฎหมาย ซงจะเปนวธทดกวาคานยมแบบใหมทเปนแบบการทดลองอยดวยกนกอนแตงงาน หากไมชอบหรอไปดวยกนไมไดกแยกทางกน โดยไมมขอผกมดแตอยางใด การแตงงานในรปแบบท 3 น กมผนยมกระทากนอยบาง และบางคกไมไดหนพอแมไปอยดวยกน หากแตไปใชชวตครวมกนโดยไมบอกพอแม แตจดทะเบยนแตงงานกนถกตองตามกฎหมาย พธการสขอ ผทไดรบมอบหมายใหทาหนาทไปเจรจาสขอตามธรรมเนยมประเพณเรยกวา “เฒาแก” ซงสวนใหญจะเปนผมฐานะด มผใหความเคารพนบถอ และรจกพอแมของทงฝายชายและฝายหญงเปนอยางด รวมทงรจกอปนสยใจคอของฝายชายทตนจะเปนตวแทนไปสขอดวย เพราะตวเฒาแกจะตองเปนผรบรองนสย ความประพฤต ฐานะทางการงานใหแกฝายชาย การเจรจาสขอ ถาสมยกอนหนมสาว ไมอาจพบปะกนไดสะดวกเหมอนในปจจบน พอแมของฝายหญงจะไมยอกยกใหโดยงายสาหรบการเจรจาครงแรก อาจผดผอน เพอจะไดมโอกาสสบประวตของฝายชาย และถามความสมครใจจากลกสาวกอน แตในปจจบนกอน ทจะมการทาบทามสขอนน พอแมทงสองฝายตางรจกวาทลกเขยลกสะใภของตนตามสมควรแลว การเจรจาสขอกอาจตกลงกนไดเลยในครงแรก แตเปนธรรมเนยมทพอแมของฝายหญงตองมการซกถามเกยวกบฝายชายวาเปนลกเตาเหลาใคร บวชเรยนแลวหรอยง ทางานอะไร ขเหลาเมายาหรอตดการพนนหรอไม ซงผเปนเฒาแกจะตองใหคารบรองเกยวกบตวฝายชายไปตามความเปนจรง ดงนน จงขนอยกบความสามารถของเฒาแกวาจะพดใหมนาหนกนาเชอถอเพยงใด พธหมน เมอผใหญทงสองฝายตกลงจะใหแตงงานกนแลว กตองมการกาหนดฤกษยามในวนหมน รวมทงกาหนดสนสอดทองหมนหรอทเรยกวา ขนหมากหมน สาหรบขนหมากหมนเพอจะใหเปนประกนวาฝายชายจะทาตามคาสญญา หากฝายชายไมสามารถทาการววาหไดตามสญญา ขนหมากหมนจะตกเปนของฝายหญง หญงผนนเรยกวา มายขนหมาก แตหากฝายหญงไมสามารถทาการมงคลแกชายตามสญญา ขนหมากหมนนนตองคนแกฝายชายทงหมด การจดขนหมากหมน นอกจากเงนทองคาสนสอดตามทตกลงกบทางฝายหญงไวแลว สงทตองจดเตรยมไปในขนหมากหมนนนอาจแตกตางกนไปตามแตทองถน เชน ใชหมากดบทงลก 8 ผล พล 4 เรยง บรรจลงในขนใบหนง สาหรบขนอกขนหนงมขนาดเลกกวาใชบรรจเงนทองหรอของหมน เชน สรอย แหวน กาไล ฯลฯ บางทแยกขนหมากเปน 2 ค คอ ใส

45

หมากพล 1 ค และใสของหมน 1 ค บางท กไมแยก แตเพมขนใสใบเงนใบทอง ถงขาวเปลอกถวงาอกขนหนง โดยไมจดในอยในขนหมากพลและขนเงนขนทอง การยกขนหมาก เมอขนหมากหมนมาถง จะมเดกเลกๆ โดยมากใหเดกผหญง ซงทางฝายหญงจดเตรยมไวทาหนาทถอพานหมากออกมารบ ในพานมหมากพลใสไวเปนจานวนค พอขนหมากหมนมาถงเดกจะสงพานหมากพลใหกบเฒาแกของฝายชาย เมอเฒาแกฝายชายรบแลวกจะใหเงนเปนของขวญพรอมทงคนพานหมากใหดวย ซงกอนคนอาจรบไปเคยวกนพอเปนพธ การนบสนสอดทองหมน ในการตรวจนบสนสอดทองหมนน จะตองตรวจนบกนตอหนาเฒาแกและญาตมตรทงสองฝายเพอใหชวยเปนสกขพยาน เมอเฒาแกฝายชายบอกใหลองตรวจนบด ควรเปดผาคลมขนหมากหมากมแหวนหรอสรอย กาไล เฒาแกจะใหฝายชาย หรอวาทเจาบาวทาการสวมใหฝายหญงหรอวาทเจาสาวของตน ตอหนาทกคน เพอใหเปนสกขพยาน ซงพธสวมแหวนหมนนในปจจบนไดนามาใชกนมาก คอ ตดขนตอนการยกขบวนขนหมากหมนออกไป เหลอเพยงแคการนาสนสอดและของหมนมาหมนฝายหญง และมการกนเลยงฉลองกนในหมญาตมตร ทงนแลวแตจะเหนสมควร ฤกษยามเกยวกบการแตงงาน เกยวกบฤกษยามนน คอ ตองเปนวนด เชน วนอธบด วนธงชย สวนเดอนทนยมแตงงานกน ไดแก เดอน 6 เดอน 8 เดอน 10 เดอน 2 และเดอน 4 แลวแตความนยมเชอถอ การทนยมแตงในเดอน 2 เดอน 4 หรอเดอน 6 เพราะถอเปนเลขค ซงคาวา ค หรอสงทเปนคน มความหมาย และความสาคญมากในการทาพธแตงงาน เนองจากเปนพธทหญง และชาย จะเรมใชชวตครวมกน เดอนทนยมแตงงานกนมากทสด คอเดอน 6 เพราะเรมเขาสหนาฝน เดอนทไมนยมแตงงาน คอ เดอน 12 เพราะถอวา เปนชวงทสนขตดสด แมจะเปนเดอนเลขคกไมนยม คงเพราะในสมยกอนชวงนนาบาไหลทวมบานเรอน หรอขาวปลาอาหารไมสมบรณ การคมนาคมไมสะดวกกเปนได แตในปจจบนความเชอถอ เกยวกบเรองเดอนนน ไมคอยเครงครดเทาใดนก ปลกเรอนหอ เมอหมนกนเสรจแลวจงกาหนดวนเดอนทจะทาการมงคลตอไป ชวงเวลาทรอนนจะเปนชวงเวลาทจะสรางเรอนหอ ทเรยกวาเรอนหอนนหมายถง เรอนอนจะเปนทอยของชายหญงซงจะทาการมงคลสมรสกน ซงผใหญฝายชายจะตองปลกเรอนหอทบานฝายหญงใหแลวเสรจกอนวนมงคลสมรส หรอบางครงผใหญฝายหญงอาจยกเรอนทมอยแลวใหเปนเรอนหอโดยคดเอาราคาแกฝายชายพอสมควร พธแหขนหมาก การเตรยมขนหมาก กอนจะถงฤกษวนแตงงาน ผใหญฝายชายตองจด เตรยมขนหมากเอก โท และบรวารขนหมากไวใหเรยบรอย สาหรบฝายหญงจะตองจดเตรยมผาไหว

46

ของสาหรบเลยงแขก และจดหาผทจะทาหนาทรบขนหมาก ผดแลเกยวกบพธทางศาสนา ในวนพธฝายชาย จะตองจดขบวนแหมาบานฝายหญงในชวงเชาแลวแตฤกษจะเปนเวลาใด หรออาจจะใชฤกษสะดวกกได ซงปจจบนจะไมเครงครดมากนก ขนหมากทฝายจดเตรยมมาประกอบดวย 1. ขนหมากเอก จะจดเปนขนเดยวหรอขนคแลวแตประเพณของแตละทองถน สวนใหญมขนใสหมากพล ขนใสเงนทองหรอสนสอด ขนใสสงของอนเปนมงคล เชน ถว งา ขาวเปลอก ใบเงนใบทอง ดอกรก ดอกบานไมรโรย ดอกดาวเรอง ดอกกหลาบ ฯลฯ สวนใหญจะดความหมายทเปนมงคล และนยมจดเปนค เวลายกขบวนแหขนหมาก จะมคนถอเปนคๆ โดยถอเคลดจากคาวา “ค” นนเอง 2. ขนหมากโท ไดแก ของทใชเปนอาหารและขนม รวมทงบรวารขนหมากอนๆ เชน เหลา ตนกลวย ตนออย ซงนยมจดเปนคๆ เชนกน อาหารในขบวนขนหมากโทไมนยมอาหารทปรงสกแลว แตจะเปนประเภทไก หม ทยงสดๆ อย สวนตนกลวยตนออยทในขบวนขนหมากนน การขดตองใหตดรากหรอตาและเลอกเอาตนหรอหนอทสมบรณ โดยขดมาเปนค แลวนามาประดบตกแตงดวยกระดาษสใหสวยงาม ซงเจาบาวเจาสาวจะตองทาการปลกรวมกนคลายเปนการเสยงทายวา หากตนกลวยตนออยเจรญเตบโต เชอกนวา ความรกของหนมสาวคนจะเปนไปอยางราบรน มลกเตมบานหลานเตมเมอง นอกจากน ขนมและผลไมทใชในขบวนขนหมากกจะจดเปนคเชนกน ขนมทใช ไดแก ขนมกง ขนมชะมด ขนมสามเกลอ ขนมโพรงแสม ขนมรงนก ขนมทองหยบ ขนมฝอยทอง ขนมเมดขนน ขนมลกชบ ขนมชน ฯลฯ ผลไมทใช ไดแก มะพราวออน สมโอ กลวยทงหว เปนตน การปดประตขนหมาก ในวนแตงงาน เจาบาวและเพอนพรอมขบวนขนหมากจะไปถงบานเจาสาว เมอไปถงจะพบกบการกนประตตามประเพณ โดยฝายหญงจะจดญาต ลกหลาน หรอเพอนเจาสาว มากนเปนดานประต ดานแรกจะเปนประตรว หรอบางทอาจกนกนตงแตปากซอยเลยกไดกวาจะเขาไปในบานเจาสาวได อาจตองผาน 5 ประต 7 ประต แตสวนใหญนยมกนแค 3 ประตเทานน คอ ประตชย ประตเงน ประตทอง หรอ ประตนาก ประตเงน ประตทอง การจะผานดานแตละดานเจาบาวหรอเพอนเจาบาวจะตองใหซองเงนหรอของชารวยแกผกนแตละประตเพอขอผานดาน ขนหมาก บางครงกวาจะผานดานไดอาจมหยอกเยาตอรองกนเปนทสนกสนาน เมอเขาไปในบานเจาสาวกจะมการรบขนหมากตามประเพณ ฝายเจาสาวจะตองจายใหคนทอมขนหมากเอกและขนหมากโทดวย แตเนนใหเงนขนหมากเอกมากกวา

47

พธแตงงาน ตามธรรมเนยมไทยนน เมอทาพธหรอมงคลใดๆ กตาม จะตองมการทาบญดวย เสมอ เพอเปนความเปนสรมงคล ดงนนพธแตงงานมขนตอน ดงน 1. พธทาบญตกบารตร สาหรบพธทาบญตกบาตรของคบาวสาวนน เจาภาพจะนมนตพระมาสวดเจรญพทธมนต และรบอาหารบณฑบาต โดยเจาบาว และเจาสาวรวมกนประเคนอาหารถวายพระ เมอพระฉนเสรจและถวายของแลว จงกรวดนารวมกน จากนน คบาวสาว จะไหวพอแมและญาตผใหญของทงสองฝาย 2. พธรดนาหรอหลงนาสงข เมอถงฤกษรดนาสงข พระสงฆผเปนประธาน จะทาการเจมใหแกคบาวสาวทหนาผากเปนจดแตม 3 จด หลงจากทาพธเจมเสรจแลว จงทามงคลแฝด สวมใหคบาวสาวคนละขาง โดยทคบาวสาวจะตองไปนงบนตงรดนา ใหหญงนงซาย ชายนงขวา และวางมอบนทรองหรอหมอนสาหรบรองมอและพานรบนาสงข การรดนาสงขนนจะเรมจากพอแมของคบาวสาว หรอญาตผใหญไปตามลาดบ นยมรดใสมอเจาสาวกอนแลว จงรดใหเจาบาว ขณะหลงนาสงขกกลาวอวยชยใหพรใหแกคบาวสาว ใหประสบความสขความเจรญ อยดวยกนจนแกเฒา การแตงงานในสมยโบราณไมมพธรดนาสงขแตจะใชพธซดนา พระสงฆจะเปนผทาพธ โดยตกนามนตจากบาตรซดสาดใสคบาวสาว 3. การกนเลยงฉลองพธมงคลสมรส เมอเสรจพธหลงนาสงขหรอพธซดนาแลว จะมการเลยงอาหารแขกผมารวมงาน อาจมดนตรประกอบเพอความสนกสนานครนเครง ถามการกนเลยงตอนเยน เจาสาวมกจะเปลยนจากชดไทยเปนชดราตรยาว หรอทเรยกกนวา ชดเจาสาว โฆษกจะกลาวเชญเจาบาวเจาสาวใหขนเวท เพอขอบคณแขก นอกจากนโฆษกอาจกลาวบอกเลา ถงความเปนมาวา เจาบาวเจาสาวพบกนครงแรก เมอไร ความรกดาเนนตอไปอยางไร ซงในชวงนอาจมการหยอกลอคบาวสาว หลงจากนนเจาบาวเจาสาวจะเดนขอบคณแขกตามโตะตางๆ อกครงหนง 4. พธปทนอนและสงตว 4.1 พธปทนอน ในการแตงงานสมยโบราณเจาบาวจะตองมานอนเฝา เรอนหอ 3 คน 5 คน หรอ 7 คน แตปจจบนหลงงานเลยงฉลองพธมงคลสมรสกสงตวไดเลย โดยพอแมของฝายเจาสาวจะเชญคสามภรรยาอาวโสทแตงงานอยกนกนมาจนแกเฒา มฐานะด และมลกหลานทเลยงงายและลกๆ ยงมชวตอยกนทกคนมาทาพธปทนอนในหองหอ หรอเรอนหอ โดยสงของอนเปนมงคลทใชในพธปทนอน ไดแก หนบดยา ฟกเขยว แมวตวผสขาว ซงทาแปงและของหอมไวทงตว พรอมทงพานถวทอง งาเมลด ขาวเปลอก จากนน โปรยกลบดอกไม แลวนอนลง พอเปนพธแลวจงลกขนเปนอนเสรจพธปทนอน สมยนจะใชตกตาแมวแทน หรอเพยงใหโปรย

48

กลบดอกไมเปนสรมงคลกพอแลว 4.2 พธสงตว เมอผปทนอนทาหนาทเสรจแลวเฒาแกของทงสองฝาย จะให คบาวสาวไปยงทนอน โดยเจาบาวนอนดานขวา เจาสาวนอนดานซาย พรอมกบอบรมเจาสาวใหเคารพนบถอยาเกรง ซอสตยตอสาม และอบรมเจาบาวใหรกใคร เลยงด ซอสตยตอภรรยา และปฏบตตอภรรยาอยางเหมาะสมกบหนาทของสามทด แลวเจาบาวเจาสาวจะกราบผใหญ อาจจะมพอแมของทงสองฝายใหโอวาทตอไป เจาบาวเจาสาวกจะกราบพอแมของทงสองฝาย กเสรจพธทกคนจะออกจากหองหอใหเจาบาวเจาสาวอยกนตามลาพง จากประเพณการแตงงานทจดทาเปนพธการขนตอนตางๆ นน จงนบวา มความสาคญมาก และเปนประเพณทงดงามเหมาะสม แสดงถงความเจรญงอกงามทางวฒนธรรมดานจตใจ และวฒนธรรมทางดานวตถของบรรพบรษของไทยเราทมองการณไกล และมความละเอยดออน 2.10 ประเพณตกบาตรเทโว วนตกบาตรเทโว หมายถง วนทาบญตกบาตรในเทศกาลวนออกพรรษา ตามความเชอของพทธศาสนกชน วา เปนวนทเสดจลงจากสวรรคชนดาวดงสหลงจากเทศนาอภธรรมปฎกโปรดพทธมารดา อนง การทพระพทธเจาเสดจขนไปจาพรรษาอยเพยงสวรรคชนดาวดงส กเนองจาก มพระประสงคจะใหพระพทธมารดา ไดบรรลโลกตรธรรมอนเปนธรรมชนสงสด ในพระพทธศาสนาได ในวนออกพรรษาของทกๆ ป จะมงานประเพณทสาคญงานหนงซงถอเปนงานสาคญสาหรบพทธศาสนกชน เปนการสบทอดพระศาสนาทมเอกลกษณเดนชดสาหรบชาวไทยทวประเทศ นนคอ ประเพณตกบาตรเทโว ซงมการสบทอดมาจากพทธตานานในเรอง วนเทโวโรหณสตร ความเปนมา เทโว ยอมาจากคาวา เทโวโรหนะ ซงแปลวา การหยงลงจาก เทวโลก หมายถง การเสดจลงจากเทวโลกของพระพทธเจา ตามตานาน กลาววา เมอพระพทธองคไดตรสร พระอนตตรสมมาสมโพธญาณแลว ทรงเทศนาโปรดประชาชนในแควนตางๆ ของอนเดยตอนเหนอ ตงแต เมองราชคฤห เมองพาราณส เมองสาวตถ ตลอดถงเมองกบลพสด ซงเปนบตภมของพระองค ทรงเทศนาโปรดพระประยรญาตทงหลายถวนหนาแลว ทรงปรารถนาจะสนองพระคณมารดา ซงหลงประสตพระองค ได 7 วน กสนพระชนม และไดไปเกดเปนเทพบตรอยในสวรรค ชนดสต (ดสต หมายถง สวรรคชนท 4 ในฉกามาพจร) ฉะนนในพรรษาท 7 หลงจากตรสร พระพทธองค จงเสดจขนไปจาพรรษาบนสวรรคชนดาวดงส (ดาวดงส หมายถง ชอสวรรคชนท 2 แหงสวรรค 6 ชนฟา ทพระอนทรครอง) เทศนาพระอภธรรมปฎกโปรดพระพทธมารดาอยพรรษา

49

หนง ถงวนแรม 1 คา เดอน 11 จงเสดจลงจาก สวรรคชนดาวดงสมาประทบทเมองสงกสสะประชาชนพากนไปเฝาพระพทธองค เพอทาบญตกบาตรอยางหนาแนน การตกบาตรเทโว การตกบาตรเทโวน บางวดทาในวนออกพรรษา คอ วนขน 15 คา เดอน 11 บางวดกทาในวนรงขน คอ วนแรม 1 คา เดอน 11 ทงนแลวแตความตกลงรวมใจทงทางวดและทางบานพธททานนทางวดอญเชญพระพทธรปประดษฐานบนบษบก (บษบก หมายถง เรอนยอดขนาดเลก ซงอาจยายเคลอนทได) ซงตงอยบนลอเลอน มบาตรขนาดใหญใบหนงตงไวหนาพระพทธรป มคนลาก ลอเลอนไปชาๆ นาหนาพระสงฆ พระภกษสามเณรถอ บาตรเดนตามไปโดยลาดบพทธศาสนกชน ตางกนาอาหารคาวหวานมาเรยงรายกนอยเปนแถว ตามแนวทางทรถบษบกนนจะเคลอนผาน เพอตกบาตร อาหารทนยมใชตกบาตรในวนนน นอกจากอาหารคาวหวานธรรมดาแลวกจะมขาวตมมดใตและขาวตมลกโยนดวย บางทกอาจจะเปนขาวตมมดอยางททาขายทารบประทานกนอยกได ซงบางทานสนนษฐานวา ในครงนนผคนรอใสบาตรกนแออดมาก เขาไมถงพระ จงใชขาวกอหรอปนโยนลงบาตรทากนในบรเวณพระอโบสถ แตบางวดทาในบรเวณวดกมทงนแลวแตความเหมาะสม กจกรรมตางๆ ทปฏบตในวนออกพรรษา 1. ทาบญตกบาตรอทศสวนกศลใหแกญาตผลวงลบ 2. ไปวดเพอปฏบตธรรม ฟงพระธรรมเทศนา 3. รวมกศลธรรม ตกบาตรเทโว 4. ปดกวาดบานเรอนใหสะอาด ประดบธงชาตตามอาคารบานเรอนและสถานทราชการ และประดบธงชาตและธงธรรมจกรตามวดและสถานทสาคญทางพระพทธศาสนา 5. ตามสถานทราชการ สถานทศกษาและทวด ควรจดใหมนทรรศการ การบรรยายหรอบรรยายธรรม เกยวกบวนออกพรรษา ฯลฯ เพอใหความรแกประชาชนและผสนใจทวไป ประเพณการตกบาตรเทโวน เนองมาจากการเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา เมอมเหตการณอะไรปรากฏในตานาน กจะปรารภเหตนนๆ เพอบาเพญบญกศล เชน การถวายทาน รกษาศล เปนตน ตกบาตรเทโวจงเปนการทาบญอยางมโหฬารของพทธศาสนกชน 2.11 ประเพณกวนขาวยาค ขาวยาค มชอเตมวา ขาวมธปายาสยาค ตามพทธประวตกลาวถงนายจลกาล และ มหากาล สองคนพนองทานารวมกน จลกาลเปนนองชายไปนาพบขาวสาลกาลงทองจงฉกรวงขาวออน ทดลองกนรสกอรอย จงคดจะทาขาวยาคถวายประวปสสพทธเจา จงมาปรกษาพชาย แตพชาย ไมเหนดวย จงตองแบงนาออกเปนสองสวน นองชายไดรบสวนแบงแลวหาคนมาชวยเกบขาวสวนของ ตวผาออกแลวตมในนานมสด แลวผสมเนยในนาผง และนาตาลกรวด จากนน จงถวายแกพระภกษสงฆ

50

โดยมองคพระพทธเจาเปนประธาน พทธศาสนกชนชาวนครศรธรรมราชเชอวา ขาวยาคเปนอาหารทพยทชวยใหสมองด เกดปญญาแกผบรโภค ทาใหมอายยนยาว มผวพรรณผองใส มพลานามยสมบรณ และยงเปนโอสถขนานเอกทสามารถขจดโรคไดทกชนด นอกจากน ยงบนดาลความสาเรจใหผบรโภคสมปรารถนา ในสงทปรารถนาไดอกดวย เดอนสามเปนระยะเวลาทขาวในนาออกรวง เมลดขาวกาลงเปนนานม เหมาะสาหรบนามากวนเปนขาวยาค ชาวบานจงนยมกวนขาวยาคในวนขน 13 – 14 คา เดอนสาม โดยใชวดเปนสถานทกวนขาวยาค เครองปรงขาวยาคมมากกวาหาสบชนด มทงพวกพชผลและพชสมนไพร และผลไมทมอยในทองถนตามฤดกาลจดเปนประเภทตางๆ ได ดงน 1. นานมขาว เปนเครองปรงทสาคญทสด ไดจากเมลดขาวทกาลงมนานม จะใชกะลามะพราวรดเมลดขาวจากรวง นาเมลดขาวไปตาใหแหลกแลวมาคนเอานานมขาวแบบเดยวกบการคนกะท 2. ผลไม เชน ขนน มงคด ละมด อนทผาลม กลวย เงาะ มะละกอ ทเรยน มะตม พทรา และผลไมอนๆ ทมตามฤดกาล นาผลไมดงกลาวปอกเปลอก แกะเมลดออก หนเตรยมไว 3. พชผก ไดแก ขาวฟาง ขาวเมา ขาวตอก ฟกทอง ถวลสงคว เมลดผกช หอม กระเทยม หนซอย และทาใหละเอยด 4. พชมหว ไดแก มนเทศ เผอก มนหอม มนลา ปอกเปลอก แลวนาไปตมในนากะท 5. นาตาล นาผงและนม ไดแก นาผงรวง นาตาลปบ นาตาลกรวด นาตาลทราย นาออย นมสด นาลาไย นาใบบวบก 6. พชสมนไพร ไดแก พรกไทย กระราน กานพล งาแดง งาขาว ชะเอม ดปล ลกจนทน รกจนทน ดอกจนทน นามาควใหมกลนหอม แลวนาไปตา รอนเอาแตสวนละเอยด สวนขง หวเปราะ หวกระชาย หวขา อบเชยนาไปตมแลวกรองเอาแตนา 7. แปง ไดแก แปงขาวเจา แปงขาวเหนยว เวลาจะกวน จงละลายในนานมขาว 8. มะพราว นาไปขดแลวคนเปนนากะท จากนนนาไปเคยวใหแตกมนจนเปน นามนมะพราว นาเครองปรงทงหมดมาผสมเขาดวยกน โดยแบงเครองปรงทกชนดออกเปนสวนๆ เทาๆ กน ใสภาชนะโองดนพกไว

51

การกวนขาวยาค ตองใชความรอนสง เตาทใชนยมขดลงไปในดน ใหความรอนระออยตลอดเวลา การกวนขาวยาคตองใชสาวพรหมจารเปนผเรมตนกวนจนเสรจพธสงฆ สาวพรหมจารดงกลาว ตองสมาทานเบญจศลกอนเขาพธกวน โดยมดายสายสญจนโยงจากพระสงฆมาผกไวท ไมพายทใชเปนไมกวน เรมพธกวน สาวพรหมจารจบไมกวน มการลนฆองชย ตงโหสามลา พระสงฆสวดชยนโต ตงแตเรมกวน เมอสวดจบถอวา เสรจพธตอไปใครมากวนกได การกวนขาวยาคตองกวนอยตลอดเวลา เมอขาวยาคเรมเหนยวจะใชนามนมะพราว ทเคยวไวเตมลงในกระทะ ไมใหขาวยาคตดไมพาย ขาวยาคจะเปลยนสคลาเมอกวนเสรจ และมกลนหอมของเครองเทศ ระยะเวลาทใชในการกวน ประมาณแปดถงเกาชวโมง สวนมากเรมกวนเวลา 19.00 นาฬกา จนถงประมาณ 03.00 นาฬกา จงแลวเสรจ 3. เอกสารทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน 3.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ไดมนกการศกษา ใหความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน ไว ดงน พวงรตน ทวรตน (2529: 29 – 32) กลาวถง ผลสมฤทธทางการเรยนวา หมายถง คณลกษณะ รวมถงความรความสามารถของบคคล อนเปนผลมาจากการเรยนการสอน หรอ คอประมวลประสบการณทงปวงทบคคลไดรบจากการเรยนการสอน ทาใหบคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในดานตางๆ ของสมรรถภาพสมอง จานง พรายแยมแข (2529: 19) ไดกลาววา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ผลสาเรจในเชงวชาการทเดกสามารถจดจาเนอหา เรองราวตางๆ ไดมากนอยเพยงใด สามารถนาความรไปใชไดถกตองหรอไม และรวมถงสมรรถภาพทางปญญาตามจดมงหมายของหลกสตรทกาหนดไวดวย วาร วองพนยรตน (2530: 1) ไดกลาวถง ความหมายของการวดผลสมฤทธทาง การเรยนวา หมายถง การวดดวานกเรยนมพฤตกรรมตางๆ ตามทกาหนดไวในจดมงหมายของฃการเรยนการสอนมากนอยเพยงใด เปนการตรวจสอบการเปลยนแปลงในดานตางๆ ของสมรรถภาพ ทางสมอง ซงเปนผลมาจากการไดรบการฝกอบรมในชวงเวลาทผานมาอนเปนเรองราวของอดต เยาวด วบลยศร (2540: 28) ไดสรปใหแนวคดวา แบบทดสอบผลสมฤทธ เปนแบบ ทดสอบ วดความรเชงวชาการ มกใชวดผลสมฤทธทางการเรยน เนนการวดความร ความสามารถจากการเรยนรในอดต หรอในสภาพปจจบนของแตละบคคล

52

มณฑน กฏาคาร (2546) กลาวถงความหมายของ แบบทดสอบวดผลสมฤทธวา หมายถง แบบทดสอบทมงตรวจสอบความร ทกษะ และสมรรถภาพสมองดานตางๆ ของผเรยนวา หลงการเรยนรเรองนน ๆ แลว ผเรยนมพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากเดมตามความมงหมายของหลกสตรวชานนๆ เพยงใด มความรความสามารถในวชาทเรยนมามากนอยเพยงใด จากคากลาวขางตน สามารถสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง การวดพฤตกรรม และความสามารถของผเรยน โดยเนนการวดความร ความสามารถจากการเรยนร ทงในอดตและปจจบน 3.2 จดประสงคของการวดผลสมฤทธทางการเรยน จดประสงคของการวดผลสมฤทธ เปนการตรวจสอบระดบความสามารถของสมรรถภาพสมองของบคคลวา เรยนแลวรอะไรบาง และมความสามารถดานใดมากนอยเพยงใด เชน มพฤตกรรมดานความจา ความเขาใจ การนาไปใช การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา มากนอยอยในระดบใด นนคอ การวดผลสมฤทธเปนการตรวจสอบพฤตกรรมของผเรยนในดานพทธพสยนนเอง ซงเปนการวด 2 องคประกอบ ตามจดมงหมายและลกษณะของวชาทเรยน (พวงรตน ทวรตน. 2529: 29 – 30) คอ 1. การวดดานการปฏบต เปนการตรวจสอบความรความสามารถทางการปฏบต โดยใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรงใหเหนเปนผลงานปรากฏออกมา ใหทาการสงเกตและวดได เชน วชาศลปศกษา พลศกษา การชาง เปนตน การวดแบบนจงตองวดโดยใช ขอสอบภาคปฏบต ซงการประเมนผล จะพจารณาทวธปฏบตและผลงานทปฏบต 2. การวดดานเนอหา เปนการตรวจสอบความรความสามารถเกยวกบเนอวชา รวมถงพฤตกรรมความสามารถในดานตางๆ อนเปนผลมาจากการเรยนการสอน มวธการสอบวดได 2 ลกษณะ คอ 2.1 การสอบปากเปลา การสอบแบบนมกกระทาเปนรายบคคล ซงเปนการสอบทตองการดผลเฉพาะอยาง เชน การสอบอานฟงเสยง การสอบสมภาษณ ซงตองการดการใช ถอยคาในการตอบคาถาม รวมทงการแสดงความคดเหนและบคลกภาพตางๆ เชน การสอบปรญญานพนธ ซงตองการวดความร ความเขาใจ ในเรองททา ตลอดจนแงมมตางๆ การสอบปากเปลาสามารถสอบวดไดละเอยดลกซง และคาถามกสามารถเปลยนแปลง หรอเพมเตมไดตามทตองการ 2.2 การสอบแบบใหเขยนตอบ เปนการสอบวดทใหผสอบเขยนเปนตวหนงสอตอบ ซงมรปแบบการตอบอย 2 แบบ คอ 2.2.1 แบบไมจากดคาตอบ ซงไดแก การสอบวดทใชขอสอบแบบอตนย

53

หรอความเรยง 2.2.2 แบบจากดคาตอบ ซงเปนการสอบทกาหนดขอบเขตของคาถามทจะใหตอบ หรอกาหนดคาตอบมาใหเลอก ซงมรปแบบของคาถามคาตอบอย 4 รปแบบ คอ แบบเลอกทางใดทางหนง แบบจบค แบบเตมคา และแบบเลอกตอบ จากขอความดงกลาวขางตน สรปไดวา จดประสงคของการวดผลสมฤทธ เพอตรวจสอบระดบความสามารถ และพฤตกรรมของผเรยนวา ผเรยนเรยนแลวรอะไร และสามารถ นาความรนนไปใชไดอยางไรบาง 3.3 ประเภทของการวดผลสมฤทธทางการเรยน การทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน สามารถกระทาได 2 ลกษณะ (พวงรตน ทวรตน. 2529: 31 – 32) คอ 1. การทดสอบแบบองกลมหรอการวดผลแบบองกลม เปนการทดสอบหรอการสอบวด ทเกดจากแนวความเชอในเรองความแตกตางระหวางบคคลทวา ความสามารถของบคคลใดๆ ในเรองใดนน มไมเทากน บางคนมความสามารถเดน บางคนมความสามารถดอย และสวนใหญจะมความสามารถปานกลาง การกระจายของความสามารถของบคคล ถานามาเขยนกราฟจะมลกษณะคลายๆ โคงรประฆงหรอทเรยกวา โคงปกต ดงนน การทดสอบแบนจงยดคนสวนใหญเปนหลกในการเปรยบเทยบ โดยพจารณาคะแนนผลการสอบของบคคลเทยบกบคนอนๆ ในกลม คะแนนจะมความหมายกตอเมอนาไปเปรยบเทยบกบคะแนนของบคคลอนทสอบดวยขอสอบฉบบเดยวกน จดมงหมายของการทดสอบแบบน กเพอกระจายบคคลทงกลมไปตามความสามารถของแตละบคคล นนกคอ คนทมความสามารถสงจะไดคะแนนสง คนทมความสามารถดอยกวากจะไดคะแนนลดหลนลงมาจนถงคะแนนตาสด 2. การทดสอบแบบองเกณฑ หรอการวดผลแบบองเกณฑ ยดความเชอ ในเรอง การเรยนเพอรอบร กลาวคอ ยดหลกการวาในการเรยนการสอนนน จะตองมงสงเสรมใหผเรยนทงหมดหรอเกอบทงหมดประสบความสาเรจในการเรยน แมวาผเรยนจะมลกษณะแตกตางกนกตาม แตทกคนควรไดรบการสงเสรมใหพฒนาไปถงขดความสามารถสงสดของตน โดยอาจใชเวลาแตกตางกน ในแตละบคคล ดงนน การทดสอบแบบองเกณฑ จงมการกาหนดเกณฑขน แลวนาผลการสอบวดของแตละบคคลเทยบกบเกณฑทตงไว ไมไดมการนาผลไปเปรยบเทยบกบบคคลอนๆ ในกลม ความสาคญของการทดสอบแบบน จงอยทการกาหนดเกณฑเปนสาคญ เกณฑ ในทน หมายถง กลมของพฤตกรรมทไดกาหนดไวในแตละรายวชา ตามจดมงหมายของการสอนแตละบท หรอแตละหนวยการเรยนของรายวชานน ซงอาจเปนจดมงหมายเชงพฤตกรรม หรอกลมของพฤตกรรมกได จดมงหมายของการทดสอบแบบน จงเปนการตรวจสอบด

54

วาใครเรยนไดถงเกณฑ และใครยงเรยนไมถงเกณฑ ควรไดรบการปรบปรงแกไข เชน อาจใหมการเรยนซอมเสรม เปนตน บญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525: 16 – 17) ไดกลาวถง ประเภทของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน โดยแบงเปน 2 ประเภท คอ 1. แบบทดสอบทครสรางขน เปนแบบทดสอบทครประจาวชาสรางขนมาใชประเมนผลเฉพาะครงๆ ไป เชน การสอบเพอปรบปรงการเรยนการสอน การสอบ เพอตดสนผลไดหรอตก เฉพาะเนอหาทสอบ 2. แบบทดสอบมาตรฐาน เปนแบบทดสอบทสรางขนมาอยางถกหลกเกณฑ โดยผเชยวชาญทางดานเนอหาวชาและดานวดผล มการทดลองวเคราะหคณภาพ และปรบปรงกนมาเปนขนๆ หลายครง จนแนใจวา แบบทดสอบมคณภาพ แบบทดสอบมาตรฐาน ประกอบดวยสวนสาคญ 2 ประการ คอ 2.1 ตวขอสอบมคณภาพสง และจดพมพรปเลมเปนอยางด 2.2 คมอการใชแบบทดสอบ เพอใหสามารถปฏบตเกยวกบการสอบไดอยางถกตองตามจดประสงค รายละเอยดของคมอจะประกอบดวยสวนสาคญ 6 ประการ คอ 2.2.1 ระบจดประสงคของแบบทดสอบใชวดสมรรถภาพใด ใชกบเดกระดบไหน และมลกษณะขอสอบอยางไร 2.2.2 ระบคณภาพรายขอ และทงฉบบ บอกทมาของการตรวจสอบคณภาพวา ทดลองกบกลมตวอยางกลมใด กครง และทาการปรบปรงอยางไร 2.2.3 ระบวธดาเนนการสอบอยางละเอยด ทงการเตรยมตวกอนสอบ ขณะกาลงสอบ และหลงสอบ 2.2.4 ระบวธตรวจใหคะแนน และมคาเฉลย 2.2.5 ระบวธการแปลความหมายคะแนน เพอใหการแปลความหมาย มมาตรฐานเดยวกนหมด จะตองสรางตารางคะแนนเกณฑปกต 2.2.6 ระบวธการนาผลไปใช สวนประกอบทง 6 ประการน จะมสวนสาคญทสด 2 ประการ คอ วธดาเนนการสอบ และการแปลความหมายคะแนน จะตองทาอยางมมาตรฐานเดยวกน เยาวด วบลยศร (2540: 22 – 26) ไดจาแนกประเภทของแบบสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนตามมตตางๆ ไดหลายมต ดงตอไปน 1. จาแนกตามขอบขายของเนอหาวชาทวด เชน แบบสอบผลสมฤทธทาง การเรยนบางประเภท จะวดเนอหาวชาทางคณตศาสตร หรอการสะกดคา ขอบขายเนอหาวชาของ

55

แบบสอบผลสมฤทธนน อาจกาหนดใหกวาง หรอแคบได ตามปกตแลว ยงไมมมาตรฐานอางองสากลทจะนาไปใชในการกาหนดเนอหาวชาสาหรบแบบสอบผลสมฤทธ ผใชแบบสอบเทานนทจะตองกาหนดเนอหาวชาขนเอง โดยใหสอดคลองกบวตถประสงคของการสอบ ผสรางแบบสอบสามารถทจะพฒนาแบบสอบใหมเนอหาไดตามขอบขายทตองการ 2. จาแนกตามลกษณะหนาททวไปของแบบสอบ โดยแบงแบบสอบผลสมฤทธทางการเรยนออกได 3 ลกษณะ คอ 2.1 แบบสอบเพอการสารวจผลสมฤทธ เปนแบบสอบผลสมฤทธททาหนาทในการสารวจความสามารถทวๆ ไป ของนกเรยน โดยประเมนความรในเนอหาวชาหรอทกษะตางๆ เพอแสดงระดบความสามารถของนกเรยน ดงนน แบบสอบเพอการสารวจผลสมฤทธ จงมกจะครอบคลมเนอหาทงในระดบกวางและระดบทวไป และถอคะแนนรวมทไดจากแบบสอบเปนตวช ถงระดบความสามารถทวดได 2.2 แบบสอบเพอวนจฉยผลสมฤทธ เปนแบบสอบผลสมฤทธททาหนาทใน การวนจฉยเกยวกบจดเดนและจดดอยขององคประกอบสาคญทางดานทกษะตางๆ ของนกเรยน จงสามารถแบงออกเปนแบบสอบชดยอยๆ ไดอก นอกจากนนคะแนนจากแบบสอบยงแยกตามองคประกอบทสาคญของแตละองคประกอบ 2.3 แบบสอบเพอวดความพรอม เปนแบบสอบผลสมฤทธซงทาหนาทใน การวดทกษะทจาเปนสาหรบการเรยนในชนทสงขน แบบสอบเพอวดความพรอมใชสาหรบทานาย การกระทาในอนาคต จงทาหนาทเปนเครองมอในการวดความถนดไปในตวดวย 3. จาแนกตามคาตอบทใช โดยทวไปแลว แบบสอบผลสมฤทธสวนใหญทใชกนมกจะเปนแบบสอบประเภทขอเขยน และทใชกนคอนขางมากไดแก แบบสอบภาคปฏบต ซงเปนแบบสอบทตองการใหนกเรยน หรอผเจาสอบไดสาธตทกษะของตนเอง นอกจากน มณฑน กฏาคาร (2546: 40 – 44) กลาววา ประเภทของการวดผลการศกษามมากมายหลายชนด แตกตางกนไป แลวแตหลกเกณฑทจะใชในการพจารณา ซงสามารถจาแนกได ดงน 1. จาแนกตามลาดบกอนและหลงการสอน แบงได 2 ประเภท คอ 1.1 การวดผลโดยการใชแบบทดสอบกอนสอน เปนการวดผลความรเดมกอนทาการสอน 1.2 การวดผล โดยการใชแบบทดสอบหลงสอน เปนการวดผลความรหลงจากทไดทาการสอนไปแลว โดยใชแบบทดสอบชดเดมหรอแบบทดสอบคขนาน ซงผลของ การวดทไดนน การวดผลหลงสอนจะตองไดผลทสงกวากอนสอน จงจะเปนการแสดงวา การสอน

56

นนไดผล 2. จาแนกตามวตถประสงคของการวด แบงได 2 ประเภท คอ 2.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบยอย เปนการวดผลระหวางทาการสอน ในแตละวชา โดยจะทาการวดผลหลงจากจบการเรยนในแตละหนวยการสอน เพอวดระดบความร และคนหาบางจดทนกเรยนไมสามารถเรยนใหรอบรได เพอนาไปปรบปรงการเรยนการสอนใหดขน 2.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบรวม เปนการวดผลการเรยนครงละหลายๆ หนวยการสอน หรอสนสดการเรยนการสอนวชานนแลว เพอเปนขอมล สาหรบการตดสนความ สามารถ ของผเรยนในวชานนๆ 3. จาแนกตามการตรวจใหคะแนน แบงได 2 ประเภท คอ 3.1 การวดผลโดยการใชแบบทดสอบแบบอตนย เปนการวดผลการใชความ สามารถในการใชภาษา ใชความคด การแสดงออกทางอารมณ ทศนคตและอนๆ ใหออกมาภายในระยะเวลาทกาหนด ซงการตรวจใหคะแนนของผตรวจแตละคน จะไดไมตรงกน ดวยสาเหตทมความคดเหน หรอการตดสนใจของผตรวจเขามามสวนรวมดวย 3.2 การวดผล โดยการใชแบบทดสอบแบบปรนย เปนการวดผลทกาหนดคาตอบออกมาใหเลอก หรอกาหนดขอบเขตของคาถามมาใหตอบสนๆ เชน ใหเลอกตอบทางใดทางหนง ถกหรอผด จรงหรอไมจรง ใชหรอไมใช หรอใหเลอกคาตอบทถกทสดมาตอบ หรอใหจบคคาตอบกบคาถามทมความสมพนธกน หรอใหเตมคาตอบขอความสนๆ ลงในชองวางใหสมบรณ เปนตน ซงการตรวจใหคะแนนของผตรวจแตละคนจะตรงกน 4. จาแนกตามลกษณะการแปลความหมายของคะแนน แบงได 2 ประเภท คอ 4.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบแบบองกลม เปนการวดผลในลกษณะการนาคะแนนมาเปรยบเทยบกนในกลมวา อย ณ ตาแหนงใด เมอเทยบกบคนอนๆ โดยใชแบบทดสอบชนดเดยวกน 4.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบแบบองเกณฑ เปนการวดผล โดยใชหลกเกณฑภายนอกมาเปนจดเปรยบเทยบ คอ เปนการวดในลกษณะของการนาคะแนนไปเปรยบเทยบกบเกณฑทกาหนด โดยไมสนใจกบคะแนนของคนอนๆ 5. จาแนกตามจานวนผเขาสอบ แบงได 2 ประเภท คอ 5.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบรายบคคล เปนการวดผลในลกษณะ ตวตอตว คอ มคร 1 คน ทาการวดผลนกเรยนทละคน อาจจะเปนการสอบสมภาษณ หรอสอบปากเปลา

57

5.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบรายกลม เปนการวดผลในลกษณะทใชกนในปจจบน คอ มคร 1 คน ทาการวดผลนกเรยนหลายๆ คน 6. จาแนกตามเวลาทใช แบงได 2 ประเภท คอ 6.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบแบบใชความเรว เปนการวดผลทกาหนด เวลาใหทานอยมาก และมจานวนขอมากขอ แตมกจะเปนขอทงายๆ เนองจากตองการความเรว ในการทา 6.2 การวดผล โดยใชแบบทดสอบแบบใหเวลาเตมท เปนการวดผลท ไมกาหนดเวลา ผสอบสามารถทาจนกระทงคดวา ไมสามารถจะทาตอไปไดอกแลว ซงจะแสดงใหเหนถงระดบความสามารถสงสดของบคคลนน 7. จาแนกตามรปแบบของขอสอบ แบงได 2 ประเภท คอ 7.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบทใหเขยนตอบเอง เปนการวดผลทประกอบ ดวยขอสอบเตมคา บรรยาย ความเรยง 7.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบทมคาตอบใหเลอก เปนการวดผลทประกอบ ดวยขอสอบถก ผด จบค เลอกตอบ 8. จาแนกตามลกษณะการตอบ แบงได 3 ประเภท คอ 8.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบแบบปฏบต เปนการวดผลภาคปฏบตทงหลาย เชน วชาพลศกษา การฝมอ การแสดงละคร เปนตน 8.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบปากเปลา เปนการวดผลรายบคคล เชนการสอบสมภาษณ การสอบอาน การสอบฟงเสยง เปนตน 8.3 การวดผลโดยใชแบบทดสอบแบบเขยนตอบ เปนรปแบบทพฒนามาจากการสอบปากเปลา โดยวดผลเปนกลมใหเขยนตอบ จะใชเวลาสอบนอยลง 9. จาแนกตามลกษณะการใชประโยชน แบงได 4 ประเภท คอ 9.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบเพอจดอนดบ เปนการวดผล เพอดดระดบความรความสามารถของแตละบคคลวาอยตาแหนงใด เพอประโยชนในการจาแนกแยกประเภท แยกกลม ตามความสามารถนนๆ 9.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบเพอวนจฉย เปนการวดผลเพอคนหาความบกพรองของนกเรยน เพอประโยชนในการปรบปรงการเรยนการสอน 9.3 การวดผลโดยใชแบบทดสอบเพอพยากรณ เปนการวดผลเพอทานาย หรอคาดคะเน ความร ความสามารถ ความสาเรจในอนาคต เพอประโยชนในการแนะแนววชาเลอกวชาชพในภายภาคหนา

58

9.4 การวดผลโดยใชแบบทดสอบเพอคดเลอก เปนการวดผล เพอดระดบความร ความสามารถทสงๆ เพอประโยชนในการคดเลอกบคคลทมคณภาพในการเขาเรยน หรอเขาทางาน 10. จาแนกตามกระบวนในการสราง แบงได 2 ประเภท คอ 10.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบทครสรางขนเอง เปนแบบทดสอบทสรางขนเฉพาะคราว เพอใชทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 10.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบมาตรฐาน เปนแบบทดสอบทสรางขนดวยกระบวนการทมการนาไปทดลองสอบหลายครง แลวนาผลมาวเคราะหดวยวธการทางสถต แลวปรบปรงใหมคณภาพด มความเปนมาตรฐาน 11. จาแนกตามจดมงหมายของผลการวด แบงได 3 ประเภท คอ 11.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ เปนแบบทดสอบทมงวดพฤตกรรม และประสบการณการเรยนรของผเรยน 11.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดความถนด เปนแบบทดสอบทมงวดสมรรถภาพพนฐาน อนเปนความสามารถทางสตปญญาของบคคล 11.3 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดบคลกภาพ เปนแบบทดสอบทมงวดคณลกษณะเฉพาะตวของบคคล ซงเปนผลรวมมาจากความร ความคด อารมณ การปรบตว ความสนใจ และทศนคต 12. จาแนกตามสมรรถภาพทจะวด แบงได 6 ประเภท คอ 12.1 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดผลสมฤทธ เปนแบบทดสอบทใชวดความเจรญงอกงามของความรในการเรยน 12.2 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดเชาวนปญญา เปนแบบทดสอบทใชวดสมรรถภาพสมองดานตางๆ 12.3 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดความถนด เปนแบบทดสอบทใชวดความถนดทางดานวชาการตางๆ หรอความถนดพเศษ ความถนดเฉพาะของบคคล 12.4 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดบคลกภาพ เปนแบบทดสอบทใชวดคณลกษณะเฉพาะตวของบคคล 12.5 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดเจตคต เปนแบบทดสอบทใชวดทศนคตทางสงคม เชอชาต การเมอง ศลธรรม หรอศาสนา 12.6 การวดผลโดยใชแบบทดสอบวดความสนใจ เปนแบบทดสอบทใชวดความสนใจในเรองตางๆ ของบคคล เชน ความสนใจในอาชพประมง

59

จากขอความขางตนจงสรปไดวา แบบทดสอบทใชในปจจบนมมากมายหลายชนด แตละชนดกมจดมงหมายในการทดสอบแตกตางกน ดงนน ในการนาแบบทดสอบไปใชตองระมด ระวงวา เลอกใชแบบทดสอบไดถกตองเหมาะสมกบสงทเราตองการหรอไม การจาแนกประเภทของแบบทดสอบ จงชวยใหสามารถเขาใจและเลอกใชแบบทดสอบไดถกตองยงขน 3.4 ขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน พตร ทองชน (2524: 60 – 61) ไดกลาวถง กระบวนการในการสรางแบบทดสอบวาการสรางแบบทดสอบ จะตองมการวางแผนในการสรางอยางมขนตอน เพอชวยใหการสรางแบบ ทดสอบมประสทธภาพ โดยมลาดบขนตอนในการวางแผน ดงน 1. กาหนดจดมงหมาย โดยตองกาหนดใหชดเจนและแนนอนในเรองใด อยางไร เชน สรางแบบทดสอบในเรองใด และมการกาหนดนาหนกคะแนน และควรทราบกลมนกเรยนทจะทดสอบวาเกง – ออนเพยงใด เพอจะไดใชเปนเกณฑในการสรางขอสอบใหเหมาะสมกบความ สามารถของนกเรยน และควรมการกาหนดวนเวลาในการสอบใหพอเหมาะกบกลมสอบ 2. ขนเตรยม เชน เตรยมหลกสตร เนอหาวชาตลอดจนตาราหนงสอแบบเรยน รวมถงตองมการวเคราะหหลกสตร และอปกรณตางๆ ทใชการทาแบบทดสอบ เชน กระดาษคาตอบ และครผสอนตองเลอกแบบและชนดของขอทดสอบ เชน จะใชแบบเลอกตอบ แบบเรยงความ หรอแบบผสม 3. ขนลงมอปฏบต ไดแก ขนลงมอปฏบตการเขยนขอสอบตามทกาหนดไว สงทควรยดถอคอ หลกและวธการสรางแบบทดสอบทด ถาเกดขอสอบขอใดเกดปญหา ควรมการพดคยกบเพอนคร หรอผเชยวชาญดานการวดผล ทางดานเนอหาวชานนๆ 4. ขนตรวจสอบ ควรมการตรวจตราขอสอบวามขอบกพรอง ด – ไมดอยางไร โดยนามาเปรยบเทยบกบผลการวเคราะหขอสอบหลงจากทไดทดสอบกบนกเรยนแลว 5. ขนจดพมพ สงทควรคานง ไดแก รปเลมตองจดใหเรยบรอย พมพใหสะอาด ตวอกษรไมผดพลาด คาชแจงในขอสอบตองชดเจน และตองมรายละเอยดเกยวกบจานวนขอสอบ เวลา คะแนนเตม นอกจากน บญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525: 22 – 29) ไดกลาวถงกระบวนการสราง แบบทดสอบผลสมฤทธวา มขนตอนทสาคญ 4 ขน คอ 1. ขนวางแผนการสรางแบบทดสอบ การวางแผนสรางแบบทดสอบตองพจารณาถงสงสาคญ 2 ประการ คอ 1.1 จดประสงคของการนาแบบทดสอบไปใช หลกการสาคญ คอ การนาแบบทดสอบไปใชจะตองสมพนธอยกบการสอน เชน สอบเพอตรวจสอบความรเดม สอบกอนทา

60

การสอน การสอบเพอปรบปรงการเรยนการสอน และวนจฉยขอบกพรองของขอสอบในระหวางการดาเนนการสอน และการสอบเพอสรปผลการเรยน ดงนน จดประสงคของการนาแบบทดสอบไปใชจงแบงไดเปน 4 จดประสงค คอ 1.1.1 ใชตรวจสอบความรเดม กอนทจะเรมตนการสอน เพอพจารณาวา ถานกเรยนยงขาดความรพนฐาน กจาเปนตองทาการสอนเสรมเสยกอน แตถานกเรยนมความรพนฐานเพยงพอ กพจารณาตอไปวา นกเรยนมระดบความสามารถสงตาเพยงใด เพอจดกลม การเรยนและเลอกวธการสอนใหเหมาะสมกบกลมผเรยน 1.1.2 ใชตรวจสอบความกาวหนา และปรบปรงการเรยนการสอน โดยจะทาการสอบในระหวางดาเนนการสอนเปนระยะๆ 1.1.3 ใชวนจฉยผเรยน เพอหาสาเหตขอบกพรองของผเรยนเปนรายบคคล 1.1.4 ใชสรปผลการเรยน เพอตดสนผลการเรยนวานกเรยนควรไดเกรดอะไร สอบผานหรอไมผานเกณฑทกาหนด 1.2 เนอหาวชาและพฤตกรรมทตองการจะวด ซงไดมาจากการวเคราะหหลกสตร ซงเปนกระบวนการในการจาแนกแยกแยะวาวชานนๆ มหวขอเนอหาสาระทสาคญอะไรบาง มจดประสงคทจะกอใหเกดพฤตกรรมอะไรบาง ซงประกอบดวยการวเคราะห 2 อยาง คอ 1.2.1 การวเคราะหเนอหาวชา ซงตองคานงถงสงตอไปน คอความ สมพนธเกยวของกนของเนอหา ความยากงายของเนอหา ขนาดความยาวของเนอหา เวลาทใชสอน 1.2.2 การวเคราะหจดประสงค เปนการจาแนกและจดหมวดหมพฤตกรรม ทตองการปลกฝง หรอตองการใหเกดขนกบนกเรยน โดยใชเนอหาวชาเปนสอนา การวเคราะหจดประสงค ซงควรดาเนนการดงน รวบรวมจดประสงคของเนอหาวชาทงหมด จากหลกสตร และคมอคร หลงจากนน จงเขยนพฤตกรรมทสาคญของแตละจดประสงคทงหมด และนยามความหมายของพฤตกรรมดงกลาว การสรางตารางวเคราะหหลกสตร หรอตารางลกษณะเฉพาะ เปนตารางสองมต มตทหนง เปนจดประสงคการสอน ซงประกอบดวยพฤตกรรมดานตางๆ และมตทสอง เปนหวขอเนอหา ในแตละหวขอเนอหาและพฤตกรรม จะกาหนดคะแนนนาหนกความสาคญไว ซงคะแนนนาหนกความสาคญน จะนามาใชในการเขยนขอสอบวา ตองเขยนขอสอบวดพฤตกรรมในหวขอเนอหาวชาใดมากนอยเพยงใด วธกาหนดนาหนกความสาคญ และจานวนขอสอบทาได ดงน 1. กาหนดนาหนกความสาคญของแตละหวขอเนอหา โดยพจารณาจากเวลาทใชสอนในแตละหวขอเนอหา

61

2. กาหนดนาหนกความสาคญของแตละพฤตกรรม โดยพจารณาจากความสาคญของจดประสงคทใชสอน 3. กาหนดจานวนขอทจะใชสอบทงหมด โดยพจารณาจากจดประสงคของการนาแบบทดสอบไปใช 4. คานวณจานวนขอสอบในแตละหวขอเนอหา โดยคดจากนาหนกความสาคญ 5. คานวณจานวนขอสอบในแตละหวขอเปนรายพฤตกรรม โดยคดจากนาหนกความสาคญของแตละพฤตกรรม 2. ขนตระเตรยมงานและเขยนขอสอบ ควรคานงถงสงตางๆ ดงน 2.1 เตรยมแบบทดสอบฉบบยกราง โดยเขยนจากตารางวเคราะหหลกสตร แลวนามาพจารณาปรบปรงแกไข การเขยนขอสอบตองเลอกชนดขอสอบ และรปแบบคาถามใหเหมาะสมและควรเขยนขอสอบใหมากกวาขอสอบทตองการจรง โดยเผอไวประมาณ 25 – 50% 2.2 ควรเขยนขอสอบใหยากพอเหมาะ ขอสอบถกผดควรมคนตอบถก 75% ขอสอบเลอกตอบ 5 ตวเลอกควรมคนตอบถก 60% ขอสอบเตมคาควรมคนตอบถก 50% 2.3 เมอเขยนขอสอบเสรจแลว ควรนากลบมาพจารณาขอบกพรองตางๆ เชน คาถามตองไมกากวม ไมคลมเครอ ไมผดหลกภาษา ไมยากและซบซอนเกนไป 2.4 ควรเขยนขอสอบใหเนอหาบงคบคาตอบ มากกวาใชฟอรมขอความบงคบตอบ เชน การใชคาวา อาจจะ บางท จะมโอกาสเปนคาตอบถกมากกวาผด 2.5 ควรจดขอสอบใหเปนหมวดหมตามประเภทของขอสอบ 2.6 ควรสรางขอสอบแบบระดมพลงมากกวาแบบเรงรบ 2.7 อยาจดขอสอบใหมขอถกเรยงกนอยางเปนระบบ 2.8 ควรออกแบบขอสอบใหมวธตอบทสะดวกและงายตอการตรวจใหคะแนน 2.9 ควรเขยนคาสงหรอคาชแจงใหละเอยด และชดเจน 2.10 ควรระลกอยเสมอวา พฤตกรรมทกพฤตกรรม ไมสามารถวดดวยขอสอบเพยงขอเดยว หรอฟอรมเดยว 2.11 หลกเลยงขอสอบแบบถกผด เพราะมโอกาสเดาตอบถกไดงาย 3. ขนทดลองสอบ เมอเขยนขอสอบและจดพมพเรยบรอยแลวกนาไปทดลองสอบ เพอนาผลมาแกไขปรบปรงขอสอบซงมขอเสนอแนะ ดงน 3.1 กาหนดกลมตวอยางนกเรยนทจะนาไปทดลองสอบใหนกเรยนทงคนเกง กลาง และออนคละกนไป

62

3.2 กาหนดเวลาทใชสอบใหเหมาะสมกบจานวนขอสอบ สาหรบแบบทดสอบ ทสรางขนครงแรกจะพจารณาเวลาทใหทาขอสอบ จากเวลาทนกเรยน 90% ทาแบบทดสอบเสรจเปนการหมดเวลาสอบ 3.3 การคมสอบตองพยายามจงใจใหนกเรยนมสมาธ และพยายามทาแบบ ทดสอบ อยางเตมความสามารถ เพราะถานกเรยนรวาการทดลองสอบน จะไมมผลตอการสอบไดสอบตก อาจทาใหนกเรยนตอบแบบทดสอบอยางขอไปท ซงจะสงผลตอคะแนนทจะนามาประเมนผล ขอสอบได 3.4 ครตองเตรยมตวลวงหนาในการคมสอบ อยาใหมสงผดพลาดใดๆ เกดขน และการคมสอบ ครควรวางทาทางใหมความเปนกนเองใหมากทสด 3.5 สถานการณทดสอบ ตองทาใหเหมาะสมทสด หองสอบตองปราศจากเสยงรบกวนใดทงสน ตองมแสงสวางเพยงพอ อากาศถายเทสะดวก ทนงสอบเหมาะสม 4. ขนประเมนผลแบบทดสอบ เปนการตรวจสอบแบบทดสอบมคณภาพหรอไม โดยพจารณาตามคณลกษณะทดของแบบทดสอบ 10 ประการ คอ 4.1 ความแมนตรง หมายถง แบบทดสอบสามารถวดพฤตกรรมไดตรงตาม ทระบไวในจดประสงค และตามททาการสอนจรง 4.2 ความเชอมน หมายถง แบบทดสอบใหผลการสอบสอดคลองตรงกน ทกครง 4.3 อานาจจาแนก หมายถง ขอสอบทแบงแยกคนเกงออนออกจากกนได กลาวคอ คนเกงจะตอบถก คนออนจะตอบผด 4.4 ความยากงาย หมายถง จานวนเปอรเซนตผตอบถก โดยทวไปแลว ความยากงายทเหมาะจะมคนครงหนงตอบถก 4.5 ความเปนปรนย หมายถง ขอสอบทมคาถามชดเจนและการใหคะแนนชดเจน 4.6 ความเฉพาะเจาะจง หมายถง คนทมความสามารถเฉพาะเรองนน จะตอบขอสอบขอนนถก แตถามความสามารถทวไปจะตอบขอสอบไมถก 4.7 ประสทธภาพ หมายถง แบบทดสอบทใชนนประหยดเวลาการสราง การดาเนนการสอบ การตรวจใหคะแนน แตใหผลการสอบถกตอง 4.8 ความสมดล หมายถง แบบทดสอบสามารถวดไดครอบคลม ตามจดประสงคและเนอหา มสดสวนจานวนขอสอดคลองตามตารางวเคราะหหลกสตร

63

4.9 ความยตธรรม หมายถง แบบทดสอบมความชดเจนไมคลมเครอ และเปดโอกาสใหทกคนมโอกาสทจะตอบถกไดเทากน 4.10 ความเหมาะสมของเวลา หมายถง แบบทดสอบกาหนดเวลาใหอยางเพยงพอในการตอบขอสอบจนเสรจ จากขอความทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวา กระบวนการสรางแบบทดสอบผลสมฤทธ มขนตอนสาคญ คอ ขนวางแผน ขนเตรยม ขนทดลองสอบ และขนประเมนผลแบบทดสอบ กระบวนการนจะทาตดตอซากนไปเรอยๆ จนกวาจะไดคณภาพแบบทดสอบตามทตองการ การวางแผนสรางแบบทดสอบนบวา เปนขนสาคญมาก เพราะจะเปนตวกาหนดการเขยนขอสอบใหถกตองตงแตแรก ดงนน ตารางวเคราะหหลกสตร จงเปนสวนสาคญทจะตองสรางขนกอนทจะทาการสรางแบบทดสอบทกครง 3.5 งานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน วนเพญ สภกต (2528: 63) ไดทาการศกษาเปรยบเทยบความเขาใจในการอานและทศนคตตอภาษาไทยของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยวธอานแลวเขยนลาดบเรองราวดวยวธอานและทาแบบฝกหด ผลการวจยพบวา นกเรยนทเรยนโดยวธอานแลวเขยนลาดบเรองราว มความเขาใจในการอานสงกวานกเรยนทเรยนโดยวธอานแลว ทาแบบฝกหดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบท .01 สายสนย สกลแกว (2534: บทคดยอ) ไดพฒนาชดฝกทกษะการอาน เพอจบใจ ความของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มจดมงหมาย เพอสรางชดฝกทกษะการอานภาษาไทย เพอจบใจความของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 เปนชดฝกทกษะดวยตนเอง กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนวดมหาบศย (พทกษถาวรคณ) กรงเทพมหานคร จานวน 105 คน ผลการวจยพบวา หลงจากทนกเรยนฝกทกษะการอาน จากชดฝกทกษะการอานภาษาไทยเพอจบใจความสงกวาคะแนนทดสอบกอนการฝก อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ลดดา ไขวพนธ (2542) ไดศกษาวจยเรองการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาไทยดานการอานอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทสอนดวยวธทางกระบวนการวทยาศาสตรกบวธการสอนตามคมอคร ผลการวจยพบวา ระดบผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทย ดานการอานอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทสอนดวยกระบวนการทางวทยาศาสตร อยในระดบปานกลาง และผลสมฤทธของนกเรยนทสอนดวยวธสอนตามคมอครอยในระดบผานเกณฑขนตา ทกาหนด ผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาไทยดานการอานอยางมวจารณญาณของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยาง

64

มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ฉนทนา การสะอาด (2547: บทคดยอ) ไดทาวจยเรอง การสรางแบบฝกทกษะ การอานเชงวเคราะห สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยมหาสารคาม โดยใชแผนการสอนอานเชงวเคราะหจานวน 1 ชด ชดการสอนใหความรเกยวกบ ขอปฏบตในการอานเชงวเคราะหจานวน 1 ชด แบบฝกทกษะการอานเชงวเคราะห จานวน 6 ชด และแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผศกษาคนควาสรางขน จานวน 1 ฉบบ ผลการศกษา คนควาพบวา แบบฝกทกษะการอานเชงวเคราะห สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ทสรางขนมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 และนกเรยนทเรยนดวยแบบฝกทกษะการอานเชงวเคราะห มผลสมฤทธทางการเรยนเพมขนกวากอนเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ชลพร ฤทธเดช (2547: บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ชนดของคาในภาษาไทย ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทจดการเรยนร โดยใช และไมใชแผนทความคด (Mind Mapping) พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนกอนกบ หลงเรยน ของกลมทดลองทจดการเรยนรโดยใชแผนทความคด มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 และผลสมฤทธทางการเรยนกอนเรยนกบหลงเรยนของกลมควบคมทจดการเรยนรโดยไมใช แผนทความคด มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ระดบของคาเฉลยของผลสมฤทธทางการเรยน เรองชนดของคาในภาษาไทยทจดการเรยนร โดยใชแผนทความคดของกลมทดลองอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลยเทากบ 3.17 และกลมควบคมอยในระดบนอย โดยมคาเฉลยเทากบ 2.24 นพนภา ออกดวง (2547: บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการเปรยบเทยบผลสมฤทธทาง การเรยน เรอง คาและหนาทของคาในภาษาไทยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบ การสอนโดยการเรยนแบบรวมมอกนเทคนค STAD กบการสอนแบบปกต มวตถประสงค เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน และศกษาความคดเหนของนกเรยนทมตอการสอน โดย การเรยนแบบรวมมอกนเทคนค STAD ตวอยางทใชในการวจยไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนศาลาตกวทยา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม จานวน 48 คน ผลจากการศกษาพบวา 1. ผลสมฤทธทางการเรยน เรองคาและหนาทของคาในภาษาไทยของนกเรยน ทไดรบการสอนโดยการเรยนแบบรวมมอกนเทคนค STAD กบนกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยกลมทไดรบการสอนโดยการเรยนแบบรวมมอกนเทคนค STADสงกวากลมทไดรบการสอนแบบปกต

65

ปทมา ไตรคป (2547: บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทย เรอง การเขยนสะกดคา ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทสอนโดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนกบวธสอนตามคมอคร และศกษาความคดเหนของนกเรยนทมตอการสอน โดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอในการจด กจกรรมการเรยนการสอน กลมตวอยางคอนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสารสทธพทยาลย อาเภอบานโปง จงหวดราชบร จานวน 80 คน โดยแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม การวเคราะหขอมลใช t-test แบบอสระ เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธและความคงทนทางการเรยนภาษาไทย และใชวธหาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานในการวเคราะหความคดเหนของนกเรยน พบวา 1. ผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทย เรอง การเขยนสะกดคาของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 กลมทสอนโดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอ สงกวากลมทสอนตามคมอคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2. ความคงทนทางการเรยนภาษาไทย เรอง การเขยนสะกดคาของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 กลมทสอนโดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอในการจดกจกรรม การเรยนการสอนกบกลมทสอนตามคมอครไมแตกตางกน 3. ความคดเหนของนกเรยนทมตอการสอน โดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอสวนใหญอยในระดบเหนดวย สนนท กลอมฤทธ (2547: บทคดยอ) ไดศกษาเกยวกบการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชา ท 32101 ภาษาไทย เรอง ขนชางขนแผน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทเรยน โดยการจดการเรยนรแบบบรณาการกบการจดการเรยนรแบบปกต เปนงานวจยกงทดลอง มวตถประสงค เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน และศกษาความคดเหนของนกเรยนทมตอการจดการเรยนแบบบรณาการ กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนเสนา “เสนาประสทธ” อาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา จานวน 60 คน ไดมาโดยวธการสมอยางงาย เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแผนการจดการเรยนรแบบบรณาการ วชาภาษาไทย แผนการจดการเรยนรแบบปกตวชาภาษาไทย แบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง การเรยนและแบบสอบถามความคดเหนของนกเรยนทเรยน โดยการจดการเรยนรแบบบรณาการ ผลการศกษาพบวา นกเรยนทเรยนโดยการจดการเรยนรแบบบรณาการ และการจดการเรยนรแบบปกต มผลสมฤทธทางการเรยนวชา ท 32101 ภาษาไทย ไมแตกตางกน และมความคดเหนตอการจดกจกรรมการเรยนรในระดบด

66

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบผลสมฤทธทางการเรยน สรปไดวา การใชรปแบบการสอน กลวธการคด กลวธการสอน และเนอหาการเรยนรทผวจยสรางขนนนเปนสงทสามารถพฒนาทกษะการอาน และการเรยนรของนกเรยนไดสงขน

บทท 3 วธดาเนนการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดดาเนนการตามขนตอน ดงน 1. การกาหนดประชากรและการสมกลมตวอยาง 2. การสรางเครองมอทใชในการวจย 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. การจดกระทาและการวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง ประชากร ประชากร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 7 หองเรยน จานวนนกเรยน 187 คน การเลอกกลมตวอยาง กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 1 หองเรยน นกเรยนจานวน 25 คน โดยใชวธการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling) จาก 7 หองเรยน สมหองเรยนมา 1 หองเรยน การสรางเครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 1. หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ประกอบดวยเนอหา 8 หนวย โดยใชเวลาเรยนหนวยละ 2 คาบ คอ หนวยท 1 ประเพณยเปง (ภาคเหนอ) หนวยท 2 ประเพณบญบงไฟ (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) หนวยท 3 ประเพณผตาโขน (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) หนวยท 4 ประเพณสงกรานต (ภาคกลาง) หนวยท 5 ประเพณบวช (ภาคกลาง) หนวยท 6 ประเพณแตงงาน (ภาคกลาง) หนวยท 7 ประเพณตกบาตรเทโว (ภาคกลาง) หนวยท 8 ประเพณกวนขาวยาค (ภาคใต)

68

2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย แบบปรนย 4 ตวเลอก 3. แบบทดสอบประเมนผลกอนและหลงการเรยนดวยหนงสออานเพมเตม ทง 8 หนวย เปนแบบปรนย 4 ตวเลอก ขนตอนในการสรางและหาคณภาพของหนงสออานเพมเตม ผวจยไดดาเนนการสรางและหาคณภาพของหนงสออานเพมเตมตามขนตอน ดงน 1. ศกษาเทคนค และวธการสรางหนงสออานเพมเตม จากเอกสาร และหนงสอตางๆ ทเกยวของ เพอใชเปนคมอในการสรางหนงสออานเพมเตม รวมถงการประเมนคณภาพของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 2. ศกษาเกยวความหมาย ความสาคญ และประเภทของประเพณไทย รวมทงประเพณไทย 4 ภาค ไดแก ประเพณยเปง (ภาคเหนอ) ประเพณบญบงไฟ (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) ประเพณผตาโขน (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) ประเพณสงกรานต (ภาคกลาง) ประเพณบวช (ภาคกลาง) ประเพณแตงงาน (ภาคกลาง) ประเพณตกบาตรเทโว (ภาคกลาง) และประเพณกวนขาวยาค (ภาคใต) จากเอกสารและหนงสอตางๆ 3. สรางหนงสออานเพมเตม ตามหลกเกณฑและวธการของ บนลอ พฤกษะวน โดยมหลกเกณฑ ดงน 3.1 ลกษณะรปเลม ขนาดรปเลมใหญสดมขนาด 10” x 13” และขนาดเลกสด 5” x 8” การเยบเลม เขาปกควรมนคงแขงแรงทนทานตอการใช การจดหนาชดเจน มชองวางดสวยงาม ลกษณะตวอกษรเรยบไมมการผดพลาดในการพมพตวอกษร มภาพประกอบเพอดงดดใจและชวยสรางความเขาใจ 3.2 การวางโครงเรอง แตละโครงของประเพณตางๆ นนวางใหสมพนธกบพนฐานและประสบการณของเดก โดยใชบรรยายโวหารทมเนอหาสบเนองเปนเรองราวและมเหตผลเปนไปตามทมาและเปนไปตามความเปนจรงของประเพณนนๆ มงสอนใหเกดความรสกนกคดไปในตว ซงจะชวยพฒนาในดานความสนใจ และชใหเหนถงลกษณะของคณธรรมทงในดานความรก ความสามคค และความเพยรพยายาม 3.3 การใชภาษา เหมาะกบวย เขาใจงาย เปนภาษาทนยมใชในสงคม 3.4 การจดภาพ ภาพแสดงอาการเคลอนไหว มชวตชวา การเคลอนไหวตรงกบความเปนจรง ไมกอใหเกดความเขาใจผดได 4. นาหนงสออานเพมเตมทสรางเสนอตออาจารยทปรกษาและผเชยวชาญ 3 ทาน เพอตรวจสอบความถกตอง เหมาะสมในดานเนอหา ดานภาษาทใช ดานการจดรปเลมและการพมพ

69

ดานการใชภาพประกอบ และดานคณคาและประโยชนทจะไดรบ โดยใชแบบประเมนคณภาพหนงสอทผวจยสรางขน แลวนาไปปรบปรงแกไขตามคาแนะนาเพอใหไดหนงสออานเพมเตมทถกตองเหมาะสม โดยมรายละเอยด ดงน

ระดบคะแนนทได รายการประเมนคณภาพหนงสอ 5 4 3 2 1

1. ดานเนอหา 1.1 เนอหาเหมาะสมกบวยและระดบความรของผอาน

1.2 การจดลาดบเนอหามความเหมาะสมและตอเนอง 1.3 ความยาวของเนอหามความเหมาะสม 1.4 เนอหามสวนชวยสอนใหรจกและเขาใจในประเพณไทยโดยทเดก ไมรตว

1.5 เนอหามสวนปลกฝงใหรกและภมใจในประเพณไทย 1.6 ผอานไดรบความรเรองประเพณไทย 4 ภาค 1.7 ผอานไดรบความเพลดเพลนจากการอาน 1.8 ผอานสามารถสรปเรองราวหรอใจความสาคญของประเพณไทย แตละภาคได

2. ดานภาษาทใช 2.1 ภาษาทใชอานเขาใจงาย

2.2 ภาษาทใชมความเหมาะสมกบระดบความรของผอาน 2.3 ภาษาทใชสอความหมายไดชดเจน 2.4 ภาษาทใชนาสนใจชวนตดตาม 3. ดานการจดรปเลมและการพมพ 3.1 ขนาดและความหนาของหนงสอสามารถจบถอไดสะดวก

3.2 รปเลมภายนอกสวยงามและนาสนใจ 3.3 ตวอกษรทพมพสวยงาม อานงายและชดเจนเหมาะสมกบวยของผอาน

3.4 การจดวางหนาหนงสอและขนาดตวอกษรเหมาะสม

70

ระดบคะแนนทได รายการประเมนคณภาพหนงสอ 5 4 3 2 1

4. ดานการใชภาพประกอบ 4.1 ภาพประกอบสวยงามและสอดคลองกบเนอหา

4.2 ภาพประกอบดงดดใจใหอยากอานเนอหา 4.3 การจดวางภาพประกอบมความเหมาะสม 5. ดานคณคาและประโยชนทไดรบ 5.1 ชวยใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 มหนงสออานเพมเตมประเภทรอยแกว

5.2 ชวยใหนกเรยนไดฝกทกษะทางภาษาไทยและมทกษะในการอานบทรอยแกว

5.3 ชวยปลกฝงใหนกเรยนไดเหนคณคาของประเพณไทย 4 ภาค 5.5 สงเสรมใหนกเรยนรจกใชเวลาวางในการแสวงหาความรจากการอาน 5.6 เปนแนวทางหรอตวอยางใหครหรอผสนใจในการจดทาหนงสออานเพมเตมสาหรบ

รวม

แบบประเมนคณภาพของหนงสออานเพมเตม เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ตามแนวของ ลเคอรท (พวงรตน ทวรตน. 2543: 107) มรายละเอยด ดงน

ระดบคะแนน 5 หมายถง หนงสอมคณภาพอยในระดบดมาก ระดบคะแนน 4 หมายถง หนงสอมคณภาพอยในระดบด ระดบคะแนน 3 หมายถง หนงสอมคณภาพอยในระดบพอใช ระดบคะแนน 2 หมายถง หนงสอมคณภาพอยในระดบควรปรบปรง ระดบคะแนน 1 หมายถง หนงสอมคณภาพอยในระดบใชไมได

นาคะแนนทไดจากการประเมนของผเชยวชาญมาพจารณาหาคาเฉลยเพอใชเปนเกณฑในการยอมรบคณภาพของหนงสออานเพมเตม โดยมเกณฑ ดงน

71

คะแนนเฉลยตงแต 4.51 – 5.00 หมายถง ผลการประเมนอยในระดบดมาก คะแนนเฉลยตงแต 3.51 – 4.50 หมายถง ผลการประเมนอยในระดบด คะแนนเฉลยตงแต 2.51 – 3.50 หมายถง ผลการประเมนอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลยตงแต 1.51 – 2.50 หมายถง ผลการประเมนอยในระดบพอใช คะแนนเฉลยตงแต 1.00 – 1.50 หมายถง ผลการประเมนอยในระดบตองปรบปรง เกณฑในการยอมรบวาหนงสออานเพมเตมทสรางขนมคณภาพหรอไม ผวจยไดกาหนดใหมคาเฉลยตงแต 3.5 ขนไป โดยผวจยไดปรบปรงจากแนวคดของ ธรญญา นาคหอม (2545: 52) 5. นาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ไปทดลองหาประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 กบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร โดยดาเนนการทดลอง ดงน 5.1 ขนทดลองรายบคคล ผวจยนาหนงสออานเพมเตมไปทดลองใชกบนกเรยน 3 คน ทไดมาจากการสมอยางงายจากนกเรยนทมผลการเรยนอยในระดบเกง ปานกลาง ออน อยางละ 1 คน แลวนามาปรบปรงแกไข 5.2 ขนทดลองกลมเลก ผวจยนาหนงสออานเพมเตมทแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใชกบนกเรยน 9 คน ทไดจากการสมนกเรยนเกง ปานกลาง ออน อยางละ 3 คน โดยเรมจากการทาแบบทดสอบกอนเรยน ทาแบบฝกระหวางเรยนและทาแบบทดสอบหลงเรยน 5.3 ขนทดลองภาคสนาม ผวจยนาหนงสออานเพมเตมทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 25 คน จากนนนาผลทไดมาหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมทสรางขน ขนตอนการสรางและหาคณภาพแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนดวยหนงสออานเพมเตม 1. ศกษาวธการสรางแบบทดสอบ จากเอกสารคาสอน การสรางแบบทดสอบของบญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525) 2. วเคราะหเนอหาและวตถประสงคเชงพฤตกรรมของบทเรยนทใชในการทดลองเพอนามาเขยนแบบทดสอบ 3. สรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน จานวน 50 ขอ เปนขอสอบแบบ ปรนย ชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก มคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว เกณฑการใหคะแนนขอ ทตอบถกให 1 คะแนน ขอทตอบผด ไมตอบ หรอตอบเกน 1 ตวเลอก ให 0 คะแนน

72

4. นาแบบทดสอบทสรางเสรจแลวเสนอตออาจารยทปรกษา เพอตรวจสอบความถกตองจากนนนามาปรบปรงแกไข 5. นาแบบทดสอบไปตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ความเหมาะสมของคาถาม และความเหมาะสมทางภาษาทใชเกณฑการใหคะแนนโดยผเชยวชาญ 3 ทาน โดยใชคาดชน ความสอดคลองทมระดบการประเมน 3 ระดบ ดงน

+1 หมายถง แนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 0 หมายถง ไมแนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงค การเรยนรหรอไม - 1 หมายถง แนใจวาแบบทดสอบไมสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

จากนนนาผลการพจารณาความคดเหนของผเชยวชาญ แลวนาไปหาคาดชนความสอดคลอง IOC โดยคาดชนความสอดคลอง ควรมคามากกวาหรอเทากบ .05 จงจะถอวาขอคาถามนนเปนตวแทนของลกษณะกลมพฤตกรรมทวด 6. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทปรบปรงแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 100 คน 7. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทนกเรยนทาแลว มาตรวจใหคะแนน โดยนาขอมลทไดไปทาการวเคราะหหาคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) แลวคดเลอกเฉพาะขอทมความยากงายอยระหวาง .20 – .80 และคาอานาจจาแนกตงแต .20 ขนไป สวนขอทไมถงเกณฑใหตดออก เลอกขอสอบทใชได พรอมทงหาคาความเชอมน ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ โดยใชสตร K-R 20 ของ คเดอร รชารดสน 8. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทไดมาใชเปนแบบทดสอบกอนเรยน และแบบทดสอบ หลงเรยน เพอใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลตอไป ขนตอนในการสรางและหาคณภาพของแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม 1. ศกษาวธการสรางแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม จากหนงสอหลกการวดและประเมนผลการศกษาของ บญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525) 2. วเคราะหเนอหาในแตละหนวยของหนงสออานเพมเตม 3. สรางแบบฝกหดจากเนอหาในหนงสออานเพมเตมเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก 4. นาแบบฝกหดระหวางเรยนทสรางเสรจแลวไปใหผเชยวชาญดานสาระวชา ภาษาไทย ตรวจสอบความถกตองเหมาะสม โดยใชแบบประเมนทมลกษณะเปนแบบมาตราสวน

73

ประมาณคา 5 ระดบ โดยกาหนดความหมายของคะแนนและเกณฑการประเมน ดงน

คะแนน 5 หมายถง มคณภาพระดบดมาก คะแนน 4 หมายถง มคณภาพระดบด คะแนน 3 หมายถง มคณภาพระดบพอใช คะแนน 2 หมายถง มคณภาพระดบตองปรบปรง คะแนน 1 หมายถง มคณภาพระดบใชไมได

ระดบความคดเหน ท รายการประเมน 5 4 3 2 1

1 ความสอดคลองของเนอหากบจดประสงค 2 ความถกตองของเนอหา 3 เนอหามความตอเนองกน 4 ความชดเจนของการอธบายเนอหา 5 ภาษาทใชเหมาะสมกบผเรยน 6 ความยากงายเหมาะสมกบระดบของผเรยน 7 ความเหมาะสมของจานวนขอคาถามในแตละหนวย 8 ความเหมาะสมของระยะเวลาทใช 9 สงเสรมการคดวเคราะห 10 สงเสรมการคดแกปญหาและการนาไปใช

รวม

5. นาผลการประเมนมาพจารณาหาคาเฉลยคาความสอดคลอง IOC เพอใชเปนเกณฑ การประเมนคณภาพแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม โดยกาหนดเกณฑ ดงน

คะแนนเฉลยตงแต 4.51 – 5.00 หมายถง คณภาพดมาก คะแนนเฉลยตงแต 3.51 – 4.50 หมายถง คณภาพด คะแนนเฉลยตงแต 2.51 – 3.50 หมายถง คณภาพพอใช คะแนนเฉลยตงแต 1.51 – 2.50 หมายถง ตองปรบปรงคณภาพ คะแนนเฉลยตงแต 1.00 – 1.50 หมายถง ไมมคณภาพ

74

เกณฑในการยอมรบวา หนงสออานเพมเตมทสรางขนมคณภาพหรอไม ผวจยไดปรบปรงเกณฑจากแนวคดของ ธรญญา นาคหอม (2545: 52) โดยกาหนดใหมคาเฉลย ตงแต 3.5 ขนไป การเกบรวบรวมขอมล การวจยในขนตอนการทดลองใชหนงสออานเพมเตมมแบบการวจย ดงตอไปน 1. ในการทดสอบสมมตฐานมรปแบบเปนกลมเดยวทดสอบกอนและหลงอาน (Randomized one Group Pretest – posttest Design) (พวงรตน ทวรตน. 2543: 60 – 61) ดง ตาราง 1 ตาราง 1 แสดงแบบแผนการวจยในการทดสอบสมมตฐาน

กลม กอนอาน ทดลอง หลงอาน

E T1 X T2

เมอ E แทน กลมตวอยาง T1 แทน การสอบวดผลสมฤทธการเรยนกอนอาน X แทน การอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย T2 แทน การสอบวดผลการสมฤทธการเรยนหลงอาน การวจยในขนตอนการทดลองใชหนงสออานเพมเตม เปนการวจยทมรปแบบการทดลองกลมเดยว ทาการทดลองกอนอานและหลงอาน ซงผวจยดาเนนการเกบขอมลตามขนตอน ดงน 1. ตดตอผบรหาร โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร เพอขอความรวมมอในการวจย 2. สมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทเปนกลมทดลองโดยการสมอยางงายมาจานวน 1 หอง จากจานวนทงหมด 5 หองเรยน 3. ผวจย ชแจงรายละเอยดเกยวกบหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย กบนกเรยนกลมตวอยาง จานวน 25 คน

75

4. ทาการเกบขอมลกอนการอาน โดยใหนกเรยนกลมตวอยางทาแบบทดสอบวดผลสมฤทธจานวน 30 ขอ เพอนาคะแนนทไดเปนคะแนนทดสอบกอนการเรยน 5. ใหนกเรยนกลมตวอยางอานหนงสออานเพมเตมทง 8 หนวย โดยเรมอานจากหนงสออานเพมเตมหนวยท 1 – 8 เมอศกษาสาระในแตละหนวยจบแลว ใหนกเรยนทาแบบฝกหดระหวางเรยน 6. หลงจากเรยนดวยหนงสออานเพมเตม ทง 8 หนวย จบแลวใหนกเรยนกลมตวอยางทาแบบทดสอบวดผลสมฤทธหลงการเรยน ซงเปนชดเดยวกบแบบทดสอบวดผลสมฤทธกอนการเรยน จานวน 30 ขอ 7. นาคะแนนทไดจากการทดสอบกอนอาน และหลงอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มาทาการวเคราะหขอมลทางสถต เพอทดสอบสมมตฐานตอไป การจดกระทาขอมลและการวเคราะหขอมล ผวจยดาเนนการเกบขอมลตามขนตอน ดงน 1. พฒนาเครองมอวเคราะหขอมล ดงน 1.1 วเคราะหคณภาพหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยนาแบบทดสอบไปตรวจความเทยงตรงของเนอหา ความเหมาะสมของคาถาม และความเหมาะสมของภาษา ทใชเกณฑการใหคะแนน โดยผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน โดยใชคาดชนความสอดคลอง (IOC) ทมระดบการประเมน 3 ระดบ ดงน

+1 หมายถง แนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 0 หมายถง ไมแนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงค การเรยนรหรอไม - 1 หมายถง แนใจวาแบบทดสอบไมสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

1.2 วเคราะหหาคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผล สมฤทธทางการเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 1.3 วเคราะหคาความเชอมนของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยใชสตร K-R 20 1.4 หาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตม โดยใชสตรเกณฑประสทธภาพ 80/80 80 ตวแรก หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาแบบฝกหดในระหวางเรยนถก คดเปนรอยละ 80

76

80 ตวหลง หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาทดสอบหลงเรยนถก คดเปนรอยละ 80 2. ทดสอบสมมตฐานวเคราะหขอมล ดงน 2.1 วเคราะหคะแนนกอนและหลงอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย จากการทาแบบฝกหดทายบท โดยใชคาเฉลย Χ

การวเคราะหขอมลในการวจยครงน ใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS 3. สถตทใชในการวเคราะหขอมล 3.1 สถตพนฐาน 3.1.1 หาคาเฉลยของคะแนนทดสอบหลงเรยนของกลมทดลอง (ลวน สายยศ. 2538: 73) โดยคานวณจากสตร

Ν

Χ=Χ ∑

เมอ Χ แทน คะแนนเฉลย ∑Χ แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด Ν แทน จานวนนกเรยนกลมตวอยาง 3.1.2 หาคาแปรปรวนของแบบทดสอบ (พวงรตน ทวรตน. 2543: 142) โดยคานวณจากสตร

( )( )1

222

−ΝΝ

Χ−ΧΝ= ∑∑S

เมอ 2S แทน คาความแปรปรวนของคะแนน ∑Χ แทน ผลรวมของคะแนนทงหมด 2∑Χ แทน ผลรวมของคะแนนทงหมดยกกาลงสอง Ν แทน จานวนนกเรยนกลมตวอยาง 3.2 สถตทใชในการตรวจสอบคณภาพเครองมอ 3.2.1 หาคาความตรง โดยทาการหาคาดชนความสอดคลองระหวางจดประสงคการเรยนรหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย กบแบบทดสอบวดผลสมฤทธของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย (IOC) คานวณจากสตร (ณฎฐพงษ เจรญพทย. 2542 : 235)

77

IOC = N

R∑

เมอ IOC แทน คาดชนความสอดคลองระหวางขอสอบกบจดประสงค ∑R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญเนอหาทงหมด N แทน จานวนผเชยวชาญ 3.2.2 หาคาความยากงาย และคาอานาจจาแนก ของแบบทดสอบ โดยใช การวเคราะหขอสอบในรายขอ (ณฎฐพงษ เจรญพทย. 2542: 215) โดยคานวณจากสตร คาความยากงาย P =

NR

เมอ P แทน คาความยากงายของคาถามแตละขอ R แทน จานวนนกเรยนททาขอนนถก N แทน จานวนนกเรยนททาขอนนทงหมด คาอานาจจาแนก

2N

RRr LH −=

เมอ r แทน คาอานาจจาแนก HR แทน จานวนนกเรยนทตอบถกในกลมเกง LR แทน จานวนนกเรยนททาถกในกลมออน N แทน จานวนนกเรยนในกลมเกงและกลมออน 3.2.3 การหาคาความเชอมนของแบบทดสอบหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ของ คเดอร รชารดสน (Kuder-Richardson 20 หรอ K-R 20) (ณฎฐพงษ เจรญพทย. 2542: 228) โดยคานวณจากสตร ดงน

78

⎥⎥⎦

⎤

⎢⎢⎣

⎡−

−= ∑

211 t

tt Spq

KKR

เมอ ttR แทน คาสมประสทธความเชอมนของแบบทดสอบ K แทน จานวนขอของเครองมอ 2

tS แทน ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ p แทน สดสวนผตอบถกตอผเขาสอบทงหมด q แทน สดสวนผตอบผดตอผเขาสอบทงหมด หรอ q = 1-p 3.3 หาประสทธภาพของหนงสอตามเกณฑมาตรฐาน 80/80 โดยใชสตร E1/E2 เพอทดสอบสมมตฐาน (เสาวนย สกขาบณฑต. 2528: 294 – 295) 80 ตวแรก หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาแบบฝกหดใน ระหวางเรยนถก คดเปนรอยละ 80 80 ตวหลง หมายถง คาเฉลยของคะแนนทนกเรยนทงหมดทาทดสอบหลงเรยนถก คดเปนรอยละ 80

1001 ×=

∑

AN

X

E

เมอ 1E แทน ประสทธภาพของกระบวนการทจดในหนงสออาน เพมเตมคดเปนรอยละจากการทาแบบฝกหดระหวางเรยน ∑ X แทน คะแนนรวมจากการทาแบบฝกหดหลงเรยน A แทน คะแนนเตมของแบบฝกหด N แทน จานวนผเรยน

1002 ×=

∑

BN

F

E เมอ 2E แทน ประสทธภาพของผลลพธ คดเปนรอยละจากการทา แบบทดสอบหลงเรยน

79

∑F แทน คะแนนรวมจากการทาแบบทดสอบหลงเรยน B แทน คะแนนเตมของแบบฝกหด N แทน จานวนผเรยน 3.4 สถตทใชตรวจสอบสมมตฐาน ทดสอบสมมตฐานโดยใช t-test dependent เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนและหลงการอานหนงสออานเพมเตม โดยคานวณจากสตร (ลวน สายยศ. 2538 : 104)

( )

1;

1

2−=

−

=∑ ∑∑ Ndf

NDDN

Dt

เมอ t แทน คาทใชในการพจารณาของการแจกแจงแบบท D แทน ความแตกตางของคะแนนแตละค N แทน จานวนค ∑D แทน ผลรวมของความแตกตางจากการเปรยบเทยบกนเปน รายบคคลระหวางคะแนนทไดจากการทดสอบกอนเรยน กบทดสอบหลงเรยน ∑ 2D แทน ผลรวมกาลงสองของความแตกตางจากการเปรยบเทยบ กนเปนรายบคคลระหวางคะแนนทไดจากการทดสอบ กอนเรยนกบทดสอบหลงเรยน

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการเสนอผลการวเคราะหขอมล เพอความเขาใจตรงกนผวจยจงกาหนดสญลกษณ ทใชในการวเคราะหขอมล ดงน n แทน จานวนนกเรยน 1E แทน ประสทธภาพของกระบวนการทจดไวในแบบฝกคดเปนรอยละ จากการทาแบบฝกระหวางเรยน 2E แทน ประสทธภาพของผลลพธคดเปนรอยละจากการทาแบบทดสอบหลงเรยน Χ แทน คะแนนเฉลย ∑D แทน คะแนนรวมของผลตางของคะแนนการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน ∑ 2D แทน คะแนนรวมของผลตางของคะแนนการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน ยกกาลงสอง t แทน คาทใชในการพจารณาใน t – test dependent p แทน คาความนาจะเปนของคาสถตทใชทดสอบ

81

ผลการวเคราะหขอมล ตอนท 1 การหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมเรอง ประเพณไทย ผวจยไดนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดปรบปรงตามคาแนะนาของผเชยวชาญเรยบรอยแลวไปทดลองกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทเปนกลมตวอยาง แลวดาเนนการหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตม ตามเกณฑ 80 / 80 ตามขนตอนตอไปน การทดลองครงท 1 ขนทดลองรายบคคล นาหนงสออานเพมเตมไปทดลองกบกลมตวอยาง ซงเปนนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 3 คน เพอหาขอบกพรองของหนงสออานเพมเตมในดานตางๆ โดย การบนทกและสงเกตพฤตกรรมในขณะทดลอง และสมภาษณถงปญหาในการเรยน ซงผวจยพบวายงมปญหาและสงทตองปรบปรงแกไข ดงน 1. ภาพของหนงสออานเพมเตมมนอยเกนไปและยงไมครบถวนสมบรณ ผวจยไดปรบปรงแกไขครบถวนสมบรณและเหมาะสมด 2. เนอหาของหนงสออานเพมเตมบางตอนไมชดเจน และมคาผดอยบางผวจยจงไดทาการปรบปรงแกไขเสรจสมบรณด ผวจย ไดทาการปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ การทดลองครงท 2 ขนทดลองกลมเลก นาหนงสออานเพมเตมทไดทาการปรบปรงแกไขแลว ไปทดลองกบกลมตวอยาง ซงเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 9 คน โดยใหผเรยนเรมทาแบบทดสอบกอนเรยน แบบฝกหดระหวางเรยน และแบบทดสอบหลงเรยน ผวจยไดรวบรวมขอมลทเปนขอบกพรอง และปญหาตางๆ ในขณะทดลอง การสงเกตขณะเรยน และการสมภาษณนกเรยน ปญหาทพบ และสงทตองปรบปรง มดงน 1. แบบทดสอบบางขอ คาถามมเนอหาไมชดเจนผวจยไดทาการปรบปรงแกไขเรยบรอยแลว 2. แบบทดสอบบางขอยาวเกนไป ผวจยไดทาการปรบปรงแกไขเรยบรอยแลว ผวจยทาการปรบปรงแกไขใหสมบรณขน การทดลองครงท 3 ขนทดลอง นาหนงสออานเพมเตมทไดทาการปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชจรงกบกลมตวอยาง ซงเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 25 คน เพอหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตม โดยใหผเรยนทาแบบฝกหดระหวางเรยน และแบบทดสอบหลงเรยน แลวนาคะแนน

82

ทไดมาวเคราะห เพอหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมเกณฑ 80/80 ซงไดผลการทดลอง ดงแสดงในตาราง 2 ตาราง 2 การพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80

แบบฝกหดระหวางเรยน แบบทดสอบหลงเรยน ประสทธภาพ

คะแนนเตม คาเฉลย 1E คะแนนเตม คาเฉลย

2E 1 2E /E

40 34.44 86.10 20 17.16 85.80 86.10 / 85.80

จากตาราง 2 ผลการวเคราะหขอมลพบวา ประสทธภาพหนงสออานเพมเตม สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 พบวา มประสทธภาพตามเกณฑ 86.10/85.80

83

ตอนท 2 การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอนการทดลอง และ หลงการทดลอง การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย ของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการสอน โดยใชหนงสออานเพมเตมกอนการทดลอง และหลง การทดลอง โดยวธการทางสถต t – test แบบ Dependent Sample ไดผลดง ตาราง 3 ตาราง 3 แสดงการเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กอนเรยนและหลงเรยนโดยใชหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย

ผลการทดสอบ n Χ ∑D ∑ 2D t p

กอนเรยน 25 11.60 196.83 4,724 23.11** .000 หลงเรยน 25 24.56

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 จากตาราง 3 ผลการวเคราะหขอมลพบวา นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มผลสมฤทธทางการเรยนหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางม นยสาคญทางสถตทระดบ .01

บทท 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการวจย 1. เพอพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร 2. เพอหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทสรางขนตามเกณฑ 80/80 3. เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กอน และหลงการเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย

ความสาคญของการวจย 1. ไดหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 2. เปนแนวทางใหครผสอนวชาภาษาไทย สามารถนาไปประยกตใชในการสอนวชาภาษาไทย เรอง วฒนธรรมและประเพณไทย 3. เนนการสงเสรมใหนกเรยนมความเขาใจในประเพณไทยทง 4 ภาค มากขน

สมมตฐานของการวจย ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนทเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรองประเพณไทย หลงการเรยนสงกวากอนการเรยน ขอบเขตการวจย ประชากร ประชากร ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 7 หองเรยน จานวนนกเรยน 187 คน กลมตวอยาง กลมตวอยาง ไดแก นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 จานวน 1 หองเรยน นกเรยนจานวน 25 คน โดยใชวธการสมแบบกลม (Cluster Random Sampling)

85

เนอหาทใชในการวจย เนอหาทใชในการศกษาวจย คอ ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ประกอบดวยเนอหา 8 หนวย ไดแก หนวยท 1 ประเพณยเปง (ภาคเหนอ) หนวยท 2 ประเพณบญบงไฟ (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) หนวยท 3 ประเพณผตาโขน (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) หนวยท 4 ประเพณสงกรานต (ภาคกลาง) หนวยท 5 ประเพณบวช (ภาคกลาง) หนวยท 6 ประเพณแตงงาน (ภาคกลาง) หนวยท 7 ประเพณตกบาตรเทโว (ภาคกลาง) หนวยท 8 ประเพณกวนขาวยาค (ภาคใต) ระยะเวลาในการทดลอง ใชเวลาในการทดลองทงสน 18 คาบ ๆ ละ 50 นาท ใชเวลาสอน 6 สปดาห ๆ ละ 3 คาบ ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2551 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 1. หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 2. แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย วธดาเนนการทดลอง ในการวจยครงน ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามลาดบ ดงน ขนตอนในการสรางและหาคณภาพหนงสออานเพมเตม 1. ศกษาเทคนค และวธการสรางหนงสออานเพมเตม จากเอกสาร และหนงสอตางๆ ทเกยวของ เพอใชเปนคมอในการสรางหนงสออานเพมเตม รวมถงการประเมนคณภาพของหนงสอ อานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 2. ศกษาเกยวความหมาย ความสาคญ และประเภทของประเพณไทย รวมทงประเพณไทย 4 ภาค ไดแก ประเพณยเปง (ภาคเหนอ) ประเพณบญบงไฟ (ภาคตะวนออก- เฉยงเหนอ) ประเพณผตาโขน (ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) ประเพณสงกรานต (ภาคกลาง) ประเพณบวช (ภาคกลาง) ประเพณแตงงาน (ภาคกลาง) ประเพณตกบาตรเทโว (ภาคกลาง) และประเพณกวนขาวยาค (ภาคใต) จากเอกสารและหนงสอตาง ๆ

86

3. สรางหนงสออานเพมเตม ตามหลกเกณฑและวธการของ บนลอ พฤกษะวน โดย มหลกเกณฑ ดงน 3.1 ลกษณะรปเลม ขนาดรปเลมใหญสด มขนาด 10” x 13” และขนาดเลกสด 5” x 8” การเยบเลม เขาปกควรมนคงแขงแรงทนทานตอการใช การจดหนาชดเจน มชองวางดสวยงาม ลกษณะตวอกษรเรยบไมมการผดพลาดในการพมพตวอกษร มภาพประกอบเพอดงดดใจและชวยสรางความเขาใจ 3.2 การวางโครงเรอง แตละโครงของประเพณตาง ๆ นน วางใหสมพนธกบพนฐานและประสบการณของเดก โดยใชบรรยายโวหารทมเนอหาสบเนองเปนเรองราวและมเหตผลเปนไปตามทมาและเปนไปตามความเปนจรงของประเพณนนๆ มงสอนใหเกดความรสกนกคดไปในตว ซงจะชวยพฒนาในดานความสนใจ และชใหเหนถงลกษณะของคณธรรมทงในดานความรก ความสามคค และความเพยรพยายาม 3.3 การใชภาษา เหมาะกบวย เขาใจงาย เปนภาษาทนยมใชในสงคม 3.4 การจดภาพ ภาพแสดงอาการเคลอนไหว มชวตชวา การเคลอนไหวตรงกบความเปนจรง ไมกอใหเกดความเขาใจผดได 4. นาหนงสออานเพมเตมทสรางเสนอตออาจารยทปรกษาและผเชยวชาญ 3 ทาน เพอตรวจสอบความถกตอง เหมาะสมในดานเนอหา ดานภาษาทใช ดานการจดรปเลมและการพมพ ดานการใชภาพประกอบ และดานคณคาและประโยชนทจะไดรบ โดยใชแบบประเมนคณภาพหนงสอทผวจยสรางขน ผวจยไดคาเฉลยเทากบ 4.88 วธการหาคณภาพของหนงสออานเพมเตม การทดลองหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมตามเกณฑประสทธภาพ 80/80 ผวจยไดทดสอบหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยน นานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร โดยดาเนนการทดลอง ดงตอไปน 1. ขนทดลองรายบคคล ผวจยนาหนงสออานเพมเตมไปทดลองใชกบนกเรยน 3 คน ทไดมาจากการสมอยางงายจากนกเรยนทมผลการเรยนอยในระดบเกง ปานกลาง ออน อยางละ 1 คน ในเดอนกนยายน 2550 2. ขนทดลองกลมเลก ผวจยนาหนงสออานเพมเตมทแกไขปรบปรงแลวไปทดลองใชกบนกเรยน 9 คน ทไดจากการสมนกเรยนเกง ปานกลาง ออน อยางละ 3 คน 3. ขนทดลองภาคสนาม ผวจยนาหนงสออานเพมเตมทปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 จานวน 25 คน ในเดอนตลาคม 2550 จากนนนาผลทไดมาหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมตามเกณฑ 80/80

87

ขนตอนการสรางและหาคณภาพแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนดวยหนงสออานเพมเตม 1. ศกษาวธการสรางแบบทดสอบ จากเอกสารคาสอน การสรางแบบทดสอบของบญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525) 2. วเคราะหเนอหาและวตถประสงคเชงพฤตกรรมของบทเรยนทใชในการทดลองเพอนามาเขยนแบบทดสอบ 3. สรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนจานวน 50 ขอ เปนขอสอบแบบปรนยชนดเลอกตอบ 4 ตวเลอก มคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว เกณฑการใหคะแนนขอทตอบถกให 1 คะแนน ขอทตอบผด ไมตอบ หรอตอบเกน 1 ตวเลอกให 0 คะแนน 4. นาแบบทดสอบทสรางเสรจแลวเสนอตออาจารยทปรกษา เพอตรวจสอบความถกตองจากนนนามาปรบปรงแกไข 5. นาแบบทดสอบไปตรวจสอบความเทยงตรงเชงเนอหา ความเหมาะสมของคาถาม และความเหมาะสมทางภาษาทใชเกณฑการใหคะแนน โดยผเชยวชาญ 3 ทาน โดยใชคาดชนความสอดคลองทมระดบการประเมน 3 ระดบ ดงน

+1 หมายถง แนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร 0 หมายถง ไมแนใจวาแบบทดสอบมความสอดคลองกบจดประสงค การเรยนรหรอไม -1 หมายถง แนใจวา แบบทดสอบไมสอดคลองกบจดประสงคการเรยนร

จากนน นาผลการพจารณาความคดเหนของผเชยวชาญ แลวนาไปหาคาดชนความสอดคลอง IOC โดยคาดชนความสอดคลองมคาเทากบ 1 6. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทปรบปรงแลวไปทดลองใชกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 100 คน 7. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทนกเรยนทาแลวมาตรวจใหคะแนน โดยนาขอมลทไดไปทาการวเคราะหหาคาความยากงาย (p) เทากบ .35 และคาอานาจจาแนก (r) เทากบ .31 คดเลอกเฉพาะขอทมความยากงายอยระหวาง .20 – .80 และคาอานาจจาแนกตงแต .20 ขนไป สวนขอทไมถงเกณฑใหตดออก เลอกขอสอบทใชได พรอมทงหาคาความเชอมน ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ โดยใชสตร K-R 20 ของ คเดอร รชารดสน เทากบ .58 8. นาแบบทดสอบวดผลสมฤทธทไดมาใช เปนแบบทดสอบกอนเรยน และหลงเรยน เพอใชเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลตอไป

88

ขนตอนในการสรางและหาคณภาพของแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม 1. ศกษาวธการสรางแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม จากหนงสอหลกการวดและประเมนผลการศกษาของ บญเชด ภญโญอนนตพงษ (2525) 2. วเคราะหเนอหาในแตละหนวยของหนงสออานเพมเตม 3. สรางแบบฝกหดจากเนอหาในหนงสออานเพมเตมเปนแบบปรนย 4 ตวเลอก 4. นาแบบฝกหดระหวางเรยนทสรางเสรจแลวไปใหผเชยวชาญดานสาระวชาภาษาไทย ตรวจสอบความถกตองเหมาะสม 5. นาผลการประเมนมาพจารณาหาคาเฉลยคาความสอดคลอง IOC เพอใชเปนเกณฑ การประเมนคณภาพแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม โดยกาหนดใหมคาเฉลยตงแต 3.5 ขนไป 6. หาคาความเชอมนในการตรวจใหคะแนนของผเชยวชาญ 3 ทาน วธคานวณหา คาความเชอมนโดยใชสตรสหสมพนธของเคนดล ทเรยกวา สมประสทธของคอนคอแดนซ

การวเคราะหขอมล ในการวจยครงน ผวจยไดทาการวเคราะหขอมลตามขนตอน ดงน 1. การวเคราะหคณภาพหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยนาแบบทดสอบไปตรวจความเทยงตรงของเนอหา ความเหมาะสมของคาถาม และความเหมาะสมของภาษา ทใชเกณฑการใหคะแนนโดยผเชยวชาญ จานวน 3 ทาน โดยใชคาดชนความสอดคลอง ทมระดบการประเมน 3 ระดบ 2. การวเคราะหหาคาความตรง ระหวางจดประสงคการเรยนร กบหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย แบบทดสอบวดผลสมฤทธของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย โดยใชคาดชนความสอดคลอง (IOC) 3. การหาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมโดยใชสตรเกณฑประสทธภาพ 80/80 4. การวเคราะหหาคาความยากงาย (p) เทากบ .35 และคาอานาจจาแนก (r) กบ .31 ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย 5. การวเคราะหคาความเชอมน ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธ หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยใชสตร K-R 20 เทากบ .58 6. เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยของผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทย ของนกเรยนทไดรบการจดการเรยนรดวยหนงสออานเพมเตม กอนการเรยนและหลงการเรยน โดยใช t-test Dependent

89

สรปผลการวจย จากการดาเนนการพฒนา และหาประสทธภาพหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 สรปผลได ดงน 1. การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทผวจยสรางขนโดยการประเมนผลระหวางเรยนและหลงเรยนกบกลมทดลอง แสดงใหเหนวา หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มประสทธภาพตามเกณฑทกาหนดไว คอ 86.10/85.80 2. ผลจากการประเมนโดยผเชยวชาญ พบวา หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มประสทธภาพอยในระดบด 3. นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการจดการเรยนรดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มผลสมฤทธทางการเรยนหลงการเรยนสงกวากอนการเรยนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

การอภปรายผล จากการศกษาผลของการจดการเรยนรดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรองประเพณไทย มผลการวจย ดงน 1. การพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 เมอพจารณาภาพรวมของหนงสออานเพมเตมทง 8 หนวย ทสรางขนจะเหนไดวามคณภาพในระดบด เนองจากมประสทธภาพ 86.10 / 85.80 ซงเปนไปตามเกณฑทตงไว ทงนอาจเปนผลเนองมาจาก การจดการเรยนการสอนโดยใชหนงสออานเพมเตมทผวจยสรางขนสงเสรมใหนกเรยนเรยนรดวยตนเอง มเนอหาทตอเนองสมพนธกนและเขาใจงายเพราะเปนเรองเกยวกบประเพณไทยทอยใกลตวนกเรยน และการพฒนาหนงสอไดคานงถงความเหมาะสมตางๆ ทเกยวของในการอาน เชน เนอหามภาพสประกอบ เกรดความร และแบบฝกหดทายหนวย สงผลใหนกเรยนเกดการเรยนรไดเรวขนและมผลสมฤทธทางการเรยนดขน ซงสอดคลองกบงานวจยของ อรวรรณ กลนเทยน (2534: บทคดยอ) ทาการวจยเรอง การสรางหนงสออานประกอบวชาภาษาไทยชด วฒนธรรมพนเมอง สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จานวน 4 เรอง คอ ชวตใหมของตน พาดผา... พาไปเหยย ลาปลาบก และ เรอไฟของนาง พบวา ผลสมฤทธทาง การอานกอนเรยน และหลงเรยนของนกเรยน ซงเรยนดวยหนงสออานประกอบ แตกตางกนอยาง มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และนกเรยนใหความเหนวา หนงสออานประกอบชด วฒนธรรมพนเมอง มความเหมาะสมทจะใชเปนหนงสออานประกอบของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ซง

90

สอดคลองกบผลการวจยของ ชณฐดา ฤทธแดง (2542: 88) ไดสรางหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณทองถน สมทรปราการ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ผลการวจยพบวา หนงสอสงเสรมการอานทผวจยสรางขนมประสทธภาพ 87.78/86.67 เปนไปตามเกณฑประสทธภาพ 80/80 ทกาหนดไวและผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณทองถนสมทรปราการ หลงการอานสงกวากอนการอาน และสอดคลองกบงานวจยของ นจรนทร ถนทพไทย (2547: 83) ไดศกษาการพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง เหดในระบบนเวศปาสะแกราช สาหรบนกเรยนชวงชนท 3 ผลการวจย พบวา คะแนนผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนอานหนงสออานเพมเตม คะแนนผลสมฤทธทางกาเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงอานหนงสออานเพมเตม ครงท 2 สงกวากอนอานหนงสออานเพมเตม ครงท 1 และนกเรยนมความพงพอใจตอหนงสออานเพมเตม เรอง เหดในระบบนเวศของปาสะแกราช อยในเกณฑดมาก จากเหตผลดงกลาว จงทาใหหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มคณภาพอยในระดบด มความเหมาะสม และสามารถนาไปใชในการเรยนการสอนได 2. การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนรของนกเรยนทเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทผวจยสรางขนนน เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยกอนการเรยนและหลงการเรยน พบวา ผลสมฤทธทางการเรยนหลงการเรยนสงกวากอนการเรยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ซงเปนไปตามสมมตฐานของการวจย ทงนอาจเปนผลเนองมาจาก หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ไดผานการประเมนคณภาพจากผเชยวชาญจานวน 3 ทาน ในดานเนอหา ภาษาทใช การจดรปเลมและการพมพ การใชภาพประกอบ คณคาและประโยชนทไดรบ ทงน ผลการประเมนอยในระดบด ดงนน เมอนกเรยนไดอานหนงสออานเพมเตมทผวจยสรางขน จงสงผลใหนกเรยน มผลการเรยนหลงการเรยนสงขนกวากอนการเรยน ซงสอดคลองกบงานวจยของ ศจพร สมบรณทรพย (2542: บทคดยอ) และ กตสภา เจรญพร (2544: บทคดยอ) พบวา หนงสออานเพมเตมทผานการประเมนคณภาพหนงสอจากผทรงคณวฒอยในเกณฑดมาก จะชวยใหผอานมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน นอกจากนหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทผวจยสรางขนเปนหนงสอทมงเนนใหความร และขอเทจจรงตางๆ เกยวกบประเพณไทย อกทงมภาพสประกอบ ใชภาษาเหมาะสมกบวยของผเรยน และเรยบเรยงไดเหมาะสม ดงนนหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย ทสรางขนจงเปน ไปตามเกณฑหนงสอทดสาหรบเดก เมอนกเรยนไดอานหนงสออานเพมเตมเลมน นกเรยนจงม ผลการเรยนหลงการเรยนสงกวากอนการเรยน ซงสอดคลองกบงานวจยของ กรกนก ลธธนนท (2539: บทคดยอ) ไดทาการศกษาโดยพฒนาและทดลองใชหนงสออานเพมเตมสงแวดลอม เรอง

91

เรองของปา สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 พบวา คะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนกลมทดลองหลงการอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนการอานหนงสออานเพมเตม จากเหตผลดงกลาวขางตน ทาใหนกเรยนทอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย มผลการเรยนหลงการเรยนสงกวากอนการเรยน ขอเสนอแนะ จากการศกษาคนควา ผวจยมขอเสนอแนะ ดงน 1. ขอเสนอแนะทวไป 1.1 กอนการพฒนาหนงสออานเพมเตมครควรศกษารายละเอยดตางๆ เกยวกบหนงสออานเพมเตม เชน ลกษณะของหนงสออานเพมเตมทด วธการสรางหนงสออานเพมเตมหรอหนงสอสาหรบเดกทถกตองและเหมาะสม เพอเพมประสทธภาพในการพฒนาหนงสออานเพมเตม และสามารถทาใหผเรยนมความสนใจมากยงขน 1.2 ควรมการพฒนาหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทยในทกระดบชน เพอพฒนาทกษะการสอสารและการใชภาษาของนกเรยนและสงเสรมใหผเรยนมความรทกวางขวางขน 2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 2.1 ควรมการพฒนาหนงสออานเพมเตมเกยวกบวรรณคดไทย เพอเปนการเพมพนความรของนกเรยนโรงเรยนนานาชาตใหมากขน 2.2 ควรมการศกษาโดยการพฒนาเปนสออเลกทรอนกสประกอบการเรยนการสอน เพอพฒนาทกษะการดและการฟง เชน วดโอ วซด เปนตน ชวยสอนควบคกนไปดวย ซงจะชวยใหผเรยนมความสนใจมากขน

บรรณานกรม

93

บรรณานกรม กรกนก ลธธนนท. (2539). การพฒนาและทดลองใชหนงสออานเพมเตมสงแวดลอม เรอง “เรอง ของปา” สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6. วทยานพนธ ศษ.ม. (สงแวดลอมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. ถายเอกสาร. กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2520). การพฒนาสอการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: โรงพมพ การศาสนา. ----------- . (2531, สงหาคม). รายงานการตรวจสอบคณภาพการศกษาวชาภาษาไทย ชนมธยมศกษาป 6 ปการศกษา 2528. วจยสนเทศ. 19 – 23. ----------- . (2531). รายงานการสารวจความสนใจและรสนยมในการอานของเดกและเยาวชนไทย ป 2519. กรงเทพฯ: เจรญการพมพ. ----------- . (2534). การพฒนาสอการเรยนการสอน. กรงเทพฯ: โรงพมพการศาสนา. กรมวชาการ องคการยเนสโก. (2534). รายงานวเคราะหเรองปญหาสงแวดลอมกบนโยบาย การศกษาของไทย. กรงเทพฯ: กรมวชาการ. กองวจยทางการศกษา. (2529). รายงานการวจยทางการศกษาทดลองรปแบบการพฒนา คณภาพของการประถมศกษา ปงบประมาณ 2528. กรงเทพฯ: กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ กอ สวสดพาณชย. (2532). ขมทรพยในหนงสอ : หนงสอคอขมทรพยแหงปญญา. กรงเทพฯ: รงศลปการพมพ. กตสภา เจรญพร. (2544). การสรางและการทดลองใชหนงสออานเพมเตม เรอง “แนวปะการง บานหลงใหญของสงมชวตใตทะเล” สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6. วทยานพนธ ศษ.ม. (สงแวดลอมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. ถายเอกสาร. คณาจารยแหงโรงพมพเลยงเชยง. (2536). วนยมขเลม 2. กรงเทพฯ: เลยงเชยงพมพ. ฆนกาล มาตยศร. (2542). ยโสธร: ขาวหอมมะล ถนบงไฟ. กรงเทพฯ: แสงปญญาเลศ. จ. เปรยญ. (2518). ประเพณและพธมงคลไทย. กรงเทพฯ: ธรรมบรรณาคาร. จานง พรายแยมแข. (2529). เทคนคการวดผลและการประเมนผลการเรยนรกบการซอมเสรม. (ตามกระบวนการทางวทยาศาสตร). กรงเทพฯ: ไชยวฒนาพานช. จนตนา ใบกาซย. (2522). หลกเกณฑในการอานหนงสอเพมเตม. ใน เอกสารประกอบ การประชมการจดทาหนงสออานเพมเตม. ไทย. กรงเทพฯ: ศนยพฒนาหนงสอ กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

94

จนตนา ใบกาซย. (2542). เทคนคการเขยนหนงสอสาหรบเดก. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว. ฉวลกษณ บญยกาญจน. (2523). แบบเรยนการอานและพจารณาหนงสอ. กรงเทพฯ: กรงเทพ การพมพ. ฉววรรณ คหาภนนทน. (2527). การทาหนงสอสาหรบเดก. กรงเทพฯ: อมรการพมพ. ฉนทนา การสะอาด. (2547). การสรางแบบฝกทกษะการอานเชงวเคราะห สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยมหาสารคาม. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ภาษาไทย). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. ชณฐดา ฤทธแดง. (2542). การสรางหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณทองถนสมทรปราการ สาหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การประถมศกษา). ชลบร: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ถายเอกสาร. ชม ภมภาค. (2524). เทคโนโลยการสอนและการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพประสานมตร. ชไมพร พรเพญพพฒน. (2546). ผตาโขน มรดกแผนดนศรสองรก. กรงเทพฯ: ท เจ เจ. ชลพร ฤทธเดช. (2547). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ชนดของคาในภาษาไทย ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทจดการเรยนรโดยใชและไมใชแผนทความคด (Mind Mapping). วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร. ณฎฐพงษ เจรญพทย. (2542). การวดผลการเรยนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตร และการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถวลย มาศจรส. (2538). เทคนคและตวอยางการเขยนหนงสอสงเสรมการอานและหนงสออาน เพมเตม. กรงเทพฯ: มตใหม. ทศนย ศภเมธ. (2527). วธสอนภาษาไทยระดบประถมศกษา. กรงเทพฯ: ธนการพมพ. ----------- . (ม.ป.ป.). หลกสตรและแบบเรยนประถมศกษา. กรงเทพฯ: ภาควชาหลกสตร และการสอน วทยาลยครธนบร. ธนพล จาดใจด. (2537). เรองราวตาง ๆ เกยวกบประเทศไทย. กรงเทพฯ: ห.จ.ก. ไทยเจรญ การพมพ. ธนากต. (2539). ประเพณ พธมงคล และวนสาคญของไทย. กรงเทพฯ: ชมรมเดก. ธรญญา นาคหอม. (2545). การพฒนาชดการเรยนดวยตนเองวชาภาษาไทย เรอง การเขยน สะกดคาใหถกตอง. ปรญญานพนธ กศ.ม. (เทคโนโลยทางการศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร.

95

นพนภา ออกดวง. (2547). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน เรองคาและหนาทของคา ในภาษาไทยของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการสอนโดยการเรยนแบบรวมมอ กน เทคนค STAD กบการสอนแบบปกต. วทยานพนธ กศ.ม. (การสอนภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร. นภาลย สวรรณธาดา. (2524). การสรางหนงสออานประกอบวชาภาษาไทย เรอง หโตปเทศ คากลอน สาหรบระดบมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธ ค.ม. (การสอนภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. นธ เอยวศรวงศ. (2536). ทองเทยวบญบงไฟในอสาน : บญบงไฟตองรบใชชาวยโสธร ไมใช ชาวยโสธรรบใชบญบงไฟ. มตชน. นศา ชโต; กลอมจตต พลายเวช; และ กานตมณ ศกดเจรญ. (2524). หนงสอสาหรบเดก รายชอ และบรรณนทศน. กรงเทพฯ: โรงพมพเจรญผล. นจรนทร ถนทพไทย. (2540). การพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง เหดในระบบนเวศของปา สะแกราช สาหรบนกเรยนชวงชนท 3. กรงเทพฯ: ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. บญเชด ภญโญอนนตพงษ. (2525). เอกสารคาสอนวชาวดผล 301 : การสรางแบบทดสอบ 1. กรงเทพฯ: ภาควชาพนฐานการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. บญเทอง สงหส. (2533). การสรางหนงสออานประกอบจากจารต “ฮต 12” ของอสาน สาหรบ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนประถมศกษา อาเภอบวใหญ จงหวด นครราชสมา. วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. บนลอ พฤกษะวน. (2524). วรรณกรรมกบเดก. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. ประกต วฒนานกจ. (2533). หนงสอสาหรบเดก. ใน เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ เปดโลกหนงสอเดกและเยาวชน ครงท 4 วนท 18 – 30 ตลาคม 2533. ปราณ เชยงทอง. (2526). วรรณกรรมสาหรบเดก. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. ปทมา ไตรคป. (2547). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนภาษาไทย เรอง การเขยนสะกด คาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ทสอนโดยนาความรทางคตชนมาเปนเครองมอ ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนกบวธสอนตามคมอคร. วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร. พระธรรมกตตวงศ (ทองด สรเตโช) ป.ธ. ๙. (2548). ราชบณฑต พจนานกรม เพอการศกษา พทธศาสน ชด คาวด, วดราชโอรสาราม. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

96

พวงผกา ประเสรฐศลป. (2542). ประเพณไทยกบการเปลยนแปลงตามกระแสวฒนธรรมโลก. กรงเทพฯ: สถาบนราชภฏสวนดสต. พวงรตน ทวรตน. (2529). การสรางและการพฒนาแบบทดสอบวดผลสมฤทธ. กรงเทพฯ: สานก ทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ----------- . (2543). วธวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. พตร ทองชน. (2524). หลกการวดผล. กรงเทพฯ: สานกพมพโอเดยนสโตร. ภญญาพร นตยะประภา. (2534). การผลตหนงสอสาหรบเดก. กรงเทพฯ: ภาควชาบรรณารกษ ศาสตร คณะวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร สหวทยาลยรตนโกสนทรพระนคร. มณ พยอมยงค. (2529). วฒนธรรมลานนาไทย. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2542). เอกสารการสอนชดวชา ภาษาไทย 8 (คตชนวทยา สาหรบคร) (Thai 8) หนวยท 8 – 15. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลย สโขทยธรรมาธราช. มณฑน กฏาคาร. (2546). เอกสารคาสอนวชา วผ 401 การวดผลการศกษา. ภาควชาหลกสตร และการสอน คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. แมนมาส ชวลต. (2530). การสรางสมาคมการอานและการใชสารนเทศ. กรงเทพฯ: สมาคม หองสมดแหงประเทศไทย. เยาวด วบลยศร. (2540). การวดผลและการสรางแบบสอบผลสมฤทธ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ฤดมล ปรดสนท. (2524). หนงสอสงเสรมการอานระดบประถมศกษาตอนปลาย เรอง บทรอยกรอง นทานพนบานอสาน. วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. ลมล รตตากร. (2529). การเขยนและการแปลหนงสอสาหรบวยรน. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. ลวน สายยศ, & องคณา สายยศ. (2538). เทคนคการวจยทางการศกษา. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. ลดดา ไขวพนธ. (2542). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาไทยดานการอาน อยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทสอนดวยวธสอนกระบวนการ วทยาศาสตรกบวธสอนตามคมอคร. วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร.

97

วนเพญ สภกตย. (2528). การศกษาเปรยบเทยบความเขาใจในการอานและทศนคตตอภาษาไทย ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โดยวธการอานแลวเขยนลาดบเรองราวกบวธอานแลว ทาแบบฝกหด. ปรญญานพนธ กศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. วาร วองพนยรตน. (2530). การสรางขอทดสอบวดผลสมฤทธ. กรงเทพฯ: ภาควชาทดสอบและ วจยการศกษา คณะครศาสตร วทยาลยครสวนสนนทา สหวทยาลยรตนโกสนทร. วสนต ทาวสงเนน. (ม.ป.ป.). ประเพณพนบาน ตานานพนเมอง. นนทบร: วทเอส. ศจพร สมณพทรพย. (2542). การพฒนาใชหนงสออานเพมเตมชดปา : หองเรยนชวต สาหรบ นกศกษาระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง. วทยานพนธ ศษ.ม. (สงแวดลอมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. ถายเอกสาร. ศวภร โควศวนนท. (2533). การวเคราะหหนงสออานนอกเวลาวชาภาษาไทยประเภทรอยกรอง ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธ ศษ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. สมชย ใจด; และ ยรรยง ศรวรยาภรณ. (2528). ประเพณ และวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สมถวล วเศษสมบต. (2525). วธสอนภาษาไทยมธยมศกษา. กรงเทพฯ: อกษรเจรญทศน. สมปราชญ อมมะพนธ. (2536). ประเพณและพธกรรมในวรรณคด. กรงเทพฯ: โอ. เอส. พรนตงเฮาส. สมศร ทองชน. (2524). การสรางหนงสอสงเสรมการอานระดบประถมศกษาตอนปลาย เรอง นทานพนบานทองถนโคราช. วทยานพนธ ศษ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. สายสนย สกลแกว. (2534). การพฒนาชดฝกทกษะการอานภาษาไทยเพอจบใจความของ นกเรยนชน ประถมศกษาปท 6. วทยานพนธ ค.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. สอธรรม. (2540). คมอการชม บงไฟพญานาค จงหวดหนองคาย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: นาฝน. สนนท กลอมฤทธ. (2547). การเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชา ท 32101 ภาษาไทย เรองขนชางขนแผน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทเรยนโดยการจดการเรยนรแบบ บรณาการกบการจดการเรยนรแบบปกต. วทยานพนธ ศษ.ม. (การสอนภาษาไทย). นครปฐม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ถายเอกสาร.

98

สพตรา ชมเกต. (2522). วรรณกรรมสาหรบเดกและวยรน. กรงเทพฯ: ภาคพนฐานทางการศกษา มหาวทยาลยศลปากร. สเมธ เมธาวทยกล. (2532). สงกปพธกรรม. กรงเทพฯ: พรนตงเฮาส. เสาวนย สกขาบณฑต. (2528). เทคโนโลยทางการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพสถาบน พระจอมเกลาพระนครเหนอ. เสฐยรโกเศศ. (2501). ประเพณเรองแตงงานบาวสาวของไทย. กรงเทพฯ: สานกงาน คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ. ---------- . (2507). แตงงาน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. แสงฉาย อนงคาราม. (ม.ป.ป.). อานสงสจากพระไตรปฎก. กรงเทพฯ: ส.ธรรมภกด. อรวรรณ กลนเทยน. (2534). การสรางหนงสออานประกอบวชาภาษาไทยชด วฒนธรรมพนเมอง สาหรบชนประถมศกษาปท 6. วทยานพนธ ศศ.ม. (ภาษาไทย). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. อดม เชยกวงศ. (2545). ประเพณพธกรรมทองถนไทย. กรงเทพฯ: สขภาพใจ. อดม เชยกวงศ ; วมล จโรจพนธ ;และ ประชต สกณะพฒน. (2548). ศลปะและวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ: แสงดาว. Carter, J.D. (1996, February). Comic Book Violence and Aggression. Dissertation Abstracts International. p 33. Texas: Texas Woman’s -University. Fusco, E.T. (1983). The Relationship between Children’s Cognitive Level of Development and Their Responses to Literature. New York: Holster University.

ภาคผนวก

100

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญตรวจเครองมอในการวจย

101

รายนามผเชยวชาญ

รายนามผเชยวชาญในการตรวจเครองมอในการวจย ผชวยศาสตราจารยสมานน รงเรองธรรม ภาควชาการมธยมศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อาจารยขวญใจ ฮลย โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร อาจารยขนษฐา พระวเชนทร โรงเรยนนานาชาตฮารโรว กรงเทพมหานคร

102

ภาคผนวก ข - ตวอยางหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย - แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

103

 

kittiya_k

[Type the company name]

โดย กตตยา กตตมงคล

หนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรองประเพณไทย สาหรบนกเรยน ชนมธยมศกษาปท ๒ หนวยท ๑

ประเพณยเปง

104

ประเพณยเปง เปน

ประเพณลอยกระทงตามประเพณลานนา นยมทากนในวนเพญเดอน ๑๒ คาวา "ยเปง" เปนภาษาคาเมองในภาคเหนอ คาวา "ย" แปลวา สอง และคาวา "เปง" มความหมายตรงกบคาวา "เพญ" หรอพระจนทรเตมดวง ซงชาวไทยภาคเหนอจะนบเดอนทางจนทรคตเรวกวาไทยภาคกลาง ๒ เดอน ทาใหเดอนสบสองของไทยภาคกลาง ตรงกบเดอนย หรอเดอน ๒ ของไทยลานนา ซงหมายถงวนเพญ เดอน ๑๒ ตามปฎทนพทธศาสนา ประเพณยเปง จะเรมตงแตวนขน ๑๓ คา ซงถอวาเปน “วนดา” หรอวนจายของเตรยมไปทาบญเลยงพระทวด

ครนถงวนขน ๑๔ คา ชาวบานจะพากนไปถอศล ฟงธรรม และทาบญเลยงพระทวด มการทากระทงขนาดใหญตงไวทลานวด ในกระทงจะใสของกนของใช ใครจะเอาของมารวมสบทบดวยกไดเพอเปนทานแกคนยากจน ในวนขน ๑๕ คา จงนากระทงใหญทวด

และกระทงเลกๆ ของสวนตวไปลอยในลานา

ประเพณยเปง

105

กอนจะถงวนยเปง ๒-๓ วน ชาวบานจะนาเอากานมะพราว ตนกลวย ตนออย ดอกไม มาทาเปนซม

ประตทหนาบาน ตามประตวด เรยกวา ประตปา และทาความสะอาดบานเรอน เมอถงตอนเชาวนยเปงกจะมการทาบญและนาขาวปลาอาหารถวายพระสงฆเพออทศสวนกศลใหแกบรรพบรษผลวงลบไปแลว เรยกวา ตานขนขาว จากนนกฟงเทศน พอหวคากจะนา

กระถางเทยนหรอ ขผง เรยกวา ผางปะตป มาจดเรยงไวหนาบานหรอตามรวบานหรอจดโคมแขวนไวตามหนาบาน และจะมการจดโคมลอย

106

ตะเกยงหรอสงประดษฐสาหรบจดไฟใหแสงสวาง ซงชาวลานนาโบราณจะมโคมใชไมแพรหลาย จะมแตในราชสานก วด และบานของผมอนจะกนเทานนเพราะนามนเชอเพลงเปนสงทหาไดยาก ชาวบานทวไปจะใชกอไฟดวยฟนทอนโตๆ เพอใหแสงสวางในเรอนและใชขยา (อาน “ขญา”) หรอชนผสมเศษไมผหอดวยใบตอง มดเปลาะทาเปนทอนจดไฟไวในทซงไมอาจกอกองไฟได เมอเดนทางเวลากลางคนจะใชไมแคร คอ ไมไผทบแลวมดรวบเปนเปลาะๆ จดไฟ ซงทงขยาและไมแครนนจะตองมการเขยไฟเปนระยะๆ ใหไฟลกอยเสมอ

โคม หรอ โกม หมายถง

107

การจดโคมลอย แบงเปน ๒ ประเภท

คอ ๑. แบบทใชปลอยในตอนกลางวน จะ เรยกวา วาว จะเนนทตวโคม ทาดวย กระดาษหลากสสนใหเหนไดชด จะใช การรมควนในการทาใหโคมลอยขนไปบน ทองฟา การจดโคมลอยในตอนกลางวน มกจะนาเงนหรอสงของหรอเขยนขอความ วา ผใดเกบโคมน ไดกนาไปรบของรางวล จากผจด ๒. โคมลอยทปลอยในตอนกลางคน จะ เรยกวา โคมไฟ ตวโคมจะทาดวย

กระดาษสขาว เพอใหเหนแสงไฟทใชจดรม เอาไอรอน เพอใหโคมลอยขน ทาใหเหนเปนแสงไฟลอยขนไปบนทองฟา ดสวยงามยงนก การจดโคมลอยนตามตานานกลาววา ทาเพอบชาพระเกษแกวจฬามณ และในชวงคาๆ กจะพากนนาเอากระทงทไดจดทาไวไปลอยในแมนา แตเดมนนพธสาคญของเทศกาลนอยทพธกรรมตงธรรมหลวงหรอฟงเทศนมหาชาต

ประเภทของการจดโคมลอย

108

จดเดนของงานนอยทการปลอยโคมลอยขนไปในทองฟา ในยามคาคนตามความเชอทวาโคมเหลานจะนาโชครายตางๆ ออกไป ชาวบานเชอวาถาหากไดทาโคมแลวนาไปถวายพระ พวกเขากจะไดรบปญญาหรอความฉลาดเปนสงตอบแทน เพราะกลาวกนวา เปลวไฟในโคมเปนสญลกษณของความร และแสงสวางทไดรบจากโคมจะนาพวกเขาไปในทางทถกตองของการดาเนนชวต ชาวบานจะมการประดบประดา

วดวาอารามบานเรอนดวยประทปโคมไฟ โคมระยา ทาอบะดอกไมไปถวายวด ทาซมประตปาดวยตนกลวย ออย ทางมะพราว เตรยมขาวปลาอาหารเปนพเศษ เชน หอนง แกงออม แกงฮงเล ลาบ และขนมตางๆ ไปทาบญ บางแหงมพธกวนขาวมธปายาสหรอบางเรยก ขาวพระเจาหลวง ถวายเปนพทธบชา

ในตอนเชามดของวนเพญเดอน ๑๒นดวย จากนนกจะมการทานขนขาวหรอสารบอาหารไปถงบรรพชนทลวงลบไป แลว ถวายอาหารและกณฑเทศน แดพระภกษสงฆ และม การฟงธรรมมหาชาต ตงแตเชาถงกลางคน บางแหงกจะมการสบชะตาดวย จะมการปลอยโคมลอย เรยกวา "วาวฮม" หรอ "วาวควน"

109

ในชวงพลบคาจะมการเทศนธรรม ชอ "อานสงส ผางประทส" และชาวบานจะมการจด ประทสหรอประทป โคมหกระตาย โคมแขวน เปน พทธบชากนทกครวเรอน สวางไสว หนมสาวกจะมการเลนบอกไฟแขงขนบอกไฟ และปลอยวาวไฟกนอยาง สนกสนาน

110

ตามวฒนธรรมของลานนาจะแบงโคมไฟออกเปน 4 แบบ คอ

๑. โคมตว หรอโคมไฟเลกทหอยอยกบซกไมไผ ซงผคนจะถอไปในขบวนแหและนาไปแขวนไวทวด ๒. โคมแขวน ทใชแขวนบชาพระพทธรป มหลายแบบดวย เชน รปดาว รปตะกรา โดยปกตจะใชแขวนตามวดหรอตามหงพระกได

111

๓. โคมผด (โคมพด) ทาดวยกระดาษสา เปนรปกรวยสองอนพนรองแกนเดยวกน ดานนอก จะไมมลวดลายอะไร สวนดานในจะตดแตงเปน รปทรงตางๆ ในทางพทธศาสนา เมอจดโคมดานใน แสงสวางจะทาใหเกดเงาบนกรวย ดานนอกกจะ เคลอนไหวคลายตวหนงตะลง

โคมผด คอ โคมทหมนได ซงคลายกบททาง ภาคกลาง เรยกวา โคมเวยน โคมน ทาเปนรปทรงกระบอก ขนาดกวางประมาณ ๕๐ เซนตเมตร สงประมาณ ๗๐ เซนตเมตร หมดวย กระดาษสาหรอกระดาษวาวสขาว อาจทาเปน สองชนหรอชนเดยวกได หากทาครอบสองชนแลว ชนในจะมภาพตางๆ ปดไวเปนระยะๆ พองาม มสายหรอซโยงจากกรอบเขาหาแกนกลาง ซงทาเปนตมไวในกนถวย ปดแถบกระดาษเขากบสายหรอซชนในโดยใหมมมและระยะทลงตว เมอจดเทยน ซงตดตงไวกลางโคมนน ความรอนจากเปลวเทยนจะไปกระทบแถบกระดาษและจะผลกสวนทเปนโครงครอบนนใหผดหรอหมนไปเรอยๆ เงาของภาพทปดไวจะสองไปกระทบกบครอบชนนอก สรางความเคลอนไหวดวยแสงและเงาไดในระดบหนง

112

๔. โคมลอย เปนโคมใหญมรปรางคลายบอลลน ตวโครงทาจากซกไมไผหมดวยกระดาษสา เมอจดโคม ความรอนจากเปลวไฟจะทาใหโคมลอยตวขน การปลอยโคมลอยน จะทากนทวดหรอตามบานคน โดยเชอกนวาโชครายทงหลายจะลอยไปกบโคม เพอรวมฉลอง โอกาสอนเปนมงคล ชาวบานจะชวยกนจดโคมลอย โดยเชอวา โชครายทงหลายจะลอยไปกบโคม ถาหากบอลลนของพวกเขาขนไปไดสงและลอยไปไดไกลมากแสดงวาเขาจะประสบความเจรญรงเรอง กลาวกนวา บอลลนทใชความรอน ชนดนสามารถลอยขนไดสงถง ๑,๒๕๐ เมตร และลอยไปไกลได ถง อาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ของภาคใต

โคมลอยม ๔ ขนาด ๑ ชดประกอบดวย โคมลอย ๑ ลก + ไสโคม ๑ อน ๑. ขนาดเลก เสนผาศนยกลาง ๕๕ ซม. สง ๗๐ ซม. ๒. ขนาดกลาง เสนผาศนยกลาง ๗๐ ซม. สง ๑๐๐ ซม. ๓. ขนาดใหญ เสนผาศนยกลาง ๙๕ ซม. สง ๑๕๐ ซม. ๔. ขนาดจมโบ กวาง ๑๕๐ ซม. ยาว ๑๕๐ ซม. สง ๑๕๐ ซม. เสนผาศนยกลางของ

ปากโคม ๙๕ ซม.

ขนาดของโคมลอยและโคมควน

113

โคมควน ม ๑ ขนาด ไดแก ขนาดจมโบ กวาง ๑๕๐ ซม. ยาว ๑๕๐ ซม. สง ๑๕๐ ซม. เสนผาศนยกลางของไมไผ ๔๐ ซม. มสขาวสลบส

โคมลอยตอน ยงไมใสไสโคม ครบ!

114

ในงานบญยเปงนอกจากจะมการปฏบตธรรม ฟงเทศนมหาชาตตามวดวาอารามตางๆและการจดโคมลอยขนสทองฟา เพอบชาพระเกตแกวจฬามณบนสรวงสวรรคชนดาวดงสแลว ยงมการตกแตงประกวดวด บานเรอน และถนนหนทางดวย ตนกลวย ตนออย ทางมะพราว ดอกไม ตง ชอประทป และชกโคมยเปงแบบตางๆ ขนเปนพทธบชา พอตกกลางคน จะมมหรสพและการละเลนมากมาย มการแหโคมทอง พรอมทงมการจดถวยประทป (การจดแบบผางประทส) เพอบชาพระรตนตรย การจดบอกไฟ การจดโคมประดบตกแตงวดวาอาราม “โกมไฟ (โคมไฟ)” หรอ “วาวไฟ” ปจจบน การปลอยโคมไฟ นอกจาก จะปลอยในเดอนยเปงของลานนาแลว บางแหงยงนยมปลอยในวนขนปใหม งานบญศพในคนสดทายกอนนาศพไปเผา บางแหงปลอยในงานขนบานใหมและงานบญตางๆ แลวแตเจาภาพจะทากนซงเปนตวอยางหนงท แสดงใหเหนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมตามกาลเวลา ยามคาคนผคน ในลานนามกจะเหนลกไฟดวงใหญลอยเลอนไหลตามแรงลม เปลงแสงสกาวแตงแตมทองฟาในยามราตรใหสวยงาม โดยเฉพาะในคนเดอนยเปง ของทางลานนา ผคนเรยกดวงไฟนวา “โกมไฟ (โคมไฟ)” หรอ “วาวไฟ” จากคาบอกเลา ของผเฒาไดเลากนวา “การปลอยโคมไฟ เปนการปลอยเคราะห ปลอยโศกใหหมดไป บางกวา เปนการบชาเทวดาบนสวรรค บางกวาปลอย เพอบชาพระเกตแกวจฬามณ” การปลอยโคมไฟ จะมเฉพาะคนเดอน ยเปง ตรงกบวนเพญเดอน ๑๒ หรอวนลอยกระทงของชาวภาคกลาง ในการปลอยโคมไฟ จะมลกเลนตางๆ แลวแตคนนนๆ จะทาขนมา เชน ประทด ลกไฟหวาด (ดอกไมไฟแตก ออกเปนแสงตกลงมา) ทาใหมสสนมากขน

115

ในสวนของการจดงานสาหรบประชาชนทวไป จะมการนากระทงประดษฐมารวมลอยกระทงทแมนา แตกจะมบางทองถนทจะมกจกรรมทแสดงลกษณะเฉพาะ ของตน เชน งานประเพณยเปง จงหวดเชยงใหม ความพเศษของประเพณยเปง คอ การปลอย “โคมลอย” ทงชนด “โคมไฟ” และ “โคมควน” ขน ซงเชอวาเปนการบชาพระธาตจฬามณบนสวรรค การทาโคมลอยนบเปนกจกรรมทตองใชศลปะและเทคนคเขาชวยเปนอยางมาก ผจดทาจะตองมความชานาญ การทาโคมลอยนนจะตองใชเทคนควทยาศาสตรเหมอนกบการทาบอลลนของฝรง โดยใชกระดาษแกวหรอกระดาษสา ทาเปนถงลมรปรางตางๆ ตามแตจะคดทา ความเชอในการจดทาโคมลอยนนถอวาเปนการ นาเอาเคราะหเอาโศกลอยออกจากตวเราและบานเรอน หรออกนยหนงอาจกลาวไดวาเปนการลอยเคราะหกได ประมาณ ๒-๓ ปทผานมาจนถงปจจบน เปนประเพณทสะทอนใหเหนถงความรวมมอรวมใจของชาวบาน เหนไดวา การปลอยโคมไฟ นอกจากจะปลอย ในเดอนยเปงของลานนาแลว บางแหงยงนยมปลอย ในวนขนปใหม งานบญศพในคนสดทาย กอนนาศพไปเผา บางแหงปลอยในงานขนบานใหม งานบญตางๆ แลวแตเจาภาพ จะทากนตามความเชอทของแตละคน บางกวา เพอใหวญญาณไดขนสวรรค บางกวาเพอเปนสรมงคลแกบานและชวต ยงกวานน ตามรสอรต หรอโรงแรมมการปลอยโคมไฟ เพอใหนกทองเทยวไดดกน กลายเปนประเพณธรกจการคา

116

งานประเพณลอยกระทงเผาเทยนเลนไฟในจงหวดอนๆ จดใหมขบวนแหพนมหมาก พนมดอกไม ขบวนแหกระทง และมขบวนตางๆ นอกจากประเพณทรจกกนในชอของประเพณลอยกระทงแลว ในภาคอสานของไทย โดยเฉพาะจงหวดทมพนทตดกบ

แมนาโขง ยงมการจดงานประเพณทสบเนองมาจากความเชอเดยวกนน แตจดในชวงวนเพญ (๑๕ คา) เดอน ๑๑ เรยกกนวา ประเพณไหลเรอไฟ โดยหมบานตางๆ จะแขงกนทาเรอไฟ ซง

ทาดวยทอนกลวยหรอไมไผตอเปนลาเรอยาวประมาณ ๑๐-๑๒ เมตร ภายในเรอบรรจขนม ขาวตมมด หรอสงของทตองการบรจาคทาน ดานนอกเรอประดบดวยดอกไม ธป เทยน ตะเกยง ขไต ซงในปจจบนมการประดษฐเรอไฟเปนรปตาง ๆ เชน รปสถานทสาคญ หรอสตวในหมพานต เมอถงชวงเวลาปลอยเรอไฟลงในแมนา ทองนาจงสวยงามสวางไสวดวยแสงตะเกยงนบหมน ๆ ดวง นบเปนภาพทประทบใจอยางยงสาหรบผทมโอกาสไดเหน ในไมชาความเชอ ประเพณและวฒนธรรมทถกตอง จะคอยๆ หายไปกบกาลเวลา ดงเชนวฒนธรรมการปลอยโคมไฟของลานนา

117

ในอนาคตผปฏบตอาจจะทราบเพยงแตวา การปลอยโคมไฟนนเปนการปลอยเคราะหปลอยโศก หาความเปนสรมงคลในชวต และใชประเพณของลานนาในเชงพาณชยโดยไมทราบเปาหมายทแทจรงของประเพณการปลอยโคมไฟลานนา

118

บรรณานกรม ธนพล จาดใจด. (2537). เรองราวตาง ๆ เกยวกบประเทศไทย. กรงเทพฯ: หางหนสวนจากด. ไทยเจรญการพมพ. ธนากต. (2539). ประเพณ พธมงคล และวนสาคญของไทย. กรงเทพฯ: ชมรมเดก. มณ พยอมยงค. (2529). วฒนธรรมลานนาไทย. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สมชย ใจด และ ยรรยง ศรวรยาภรณ. (2528). ประเพณ และวฒนธรรมไทย. กรงเทพฯ:

ไทยวฒนาพานช.

119

แบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณยเปง หนวยท ๑

คาสง จงเลอกตอบขอทถกตองทสดพยงขอเดยว ๑. คาวา เปง มความหมายตรงกบคาวาอะไร ก. สวย ข. เพญ (พระจนทรเตมดวง) ค. โคม ง. ดาว ๒. กระถางเทยนหรอขผง เรยกอกอยางหนงวาอะไร ก. ผางปะตป ข. พระเจาหลวง ค. ตานขนขาว ง. พระประทส ๓. โคมไฟตามวฒนธรรมลานนามกแบบ ก. ๔ ข. ๕ ค. ๖ ง. ๗ ๔. โคมชนดใดทใชแขวนบชาพระพทธรป ก. โคมตว ข. โคมแขวน ค. โคมพด ง. โคมลอย ๕. โคมทปลอยในตอนกลางวนเรยกวาอะไร ก. โคมไฟ ข. โคมกระดาษ ค. โคมแขวน ง. วาว

120

เฉลยแบบฝกหดระหวางเรยนดวยหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณยเปง หนวยท ๑

๑. ข ๒. ง ๓. ก ๔. ก ๕. ก

เพอนๆ ทาถกกขอครบ ถาใครทาถก ๓ ขอขนไป เกงมากครบ

ใครทาถกไมถง ๓ ขอ ตองกลบไปอานทบทวน

เรอง ประเพณยเปงอกครงนะครบ

121

แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาภาษาไทยเรอง ประเพณไทย คาสง จงเลอกตอบขอทถกตองทสดพยงขอเดยว ๑. คาวา “เทโวโรหนะ” มความหมายตรงกบขอใด ก. การเสดจขนสวรรคชนดาวดงสของพระพทธเจา ข. การเสดจขนสวรรคชนดสตของพระพทธเจา ค. การเสดจลงจากเทวโลกของพระพทธเจา ง. การเสดจลงจากศลาอาสนของพระพทธเจา ๒. สงสาคญทสดของประเพณตกบาตรเทโวคอขอใด ก. เพอใหประชาชนไดบาเพญบญกศล ข. เพอใหประชาชนไดซาบซงถงคณขององคสมมาสมพทธเจา ค. เพอใหประชาชนไดผอนคลายโดยการฟงเทศน ง. เพอใหประชาชนไดประดบธงชาตและธงธรรมจกทวดและสถานทสาคญ ๓. การกระทาลกษณะใดทเรยกวา “พนมพระ” ก. การถวายอาหารพระ ข. การเดนจงกลม ค. การไหวพระ ง. การนงสมาธ ๔. เครองอฐบรขาร มความสาคญอยางไร ก. เปนเครองใชทประกอบพธการบวช ข. เปนเครองใชทจาเปนของพระภกษ ค. เปนเครองใชทจาเปนขณะทาขวญนาค ง. เปนเครองใชทตองมอบใหพระอปชฌาย ๕. เพราะสาเหตใดผทบวชจะตองมการตงฉายา ก. เพอความไพเราะในการเรยกพระใหม ข. งายตอการสวดเพราะเปนภาษาบาล ค. เพอรกษาไวซงขนบธรรมเนยม ง. เปนความประสงคของเจานาค

122

๖. การทาขวญนาค มความสาคญอยางไร ก. เพอสงสอนบทธรรมแกเจานาค ข. เพอปลกเราใหเจานาคมความตงใจในการบวชทดแทนคณบดามารดา ค. เพอเรยกขวญเจานาคใหกลบมาสตว ง. เพอสงสอนเจานาคใหเปนพระภกษทด ๗. ประเพณบวชนาคมความสาคญอยางไร ก. เพอแสดงความเปนชายโดยสมบรณ ข. เพอใหผบวชไดมโอกาสเรยนรพระธรรม ค. เพอเปนการเตรยมพรอมกอนจะมครอบครว ง. เพอใหชายไทยทมอายครบเกณฑไดแสดงความกตญกตเวทตอบดามารดา ๘. เพราะเหตใดจงตองมการ “เอบงไฟ” ก. ตองการสวดขอพรจากบงไฟ ข. ตองการแหบงไฟไปรอบหมบานกอนจะมการจดบงไฟ ค. ตองการใหฝนตกตองตามฤดกาล ง. ตองการประดบตกแตงบงไฟใหสวยงาม ๙. บงไฟชนดใดหมายถงบงไฟเสยงทาย ก. บงไฟทมพราหมณเปนผอานคาเสยงทาย ข. บงไฟทสรางขนเพอจดเสยงทายพชผลประจาป ค. บงไฟทสรางขนเพอจดเสยงทายวาใครจะเปนชางทาบงไฟในปตอไป ง. บงไฟทสรางขนเพอจดเสยงทายดวงเมอง ๑๐. การขนทรายเขาวดในชวงวนสงกรานต มความสาคญอยางไร ก. เพอกอพระเจดยทราย ข. เพอเกบทรายทขนเขาวดไวใชในการกอสรางโบสถวหาร ค. เปนการสะเดาะเคราะห ง. เปนการสรางความสามคคแกคนในหมบาน

123

๑๑. ทานขนขาว หมายความวาอยางไร ก. การถวายทานเพออทศสวนกศลใหแกบรรพบรษทลวงลบไปแลว ข. การถวายอาหารคาวหวานแกพระภกษ ค. การถวายทานเจดยทราย ง. การจดขาวเปนสารบเพอรบประทาน ๑๒. กจกรรมใดทไมควรสงเสรมใหเกดขนในวนสงกรานต ก. การทาความสะอาดวดวาอาราม ข. การสรงนาพระพทธรป ค. การเลนสาดนาโดยใชนาแขงหรอสผสม ง. การรดนาขอพรจากผใหญ ๑๓. เพราะสาเหตใดประเพณสงกรานต จงเปนประเพณทควรอนรกษและสงเสรมใหอยคกบ คนไทย ก. เปนประเพณทแสดงใหเหนถงความรกและความสามคคของคนในชาต ข. เปนประเพณทสนบสนนใหผทอยไกลบานไดเดนทางกลบบาน ค. เปนประเพณทสงเสรมการละเลนตามประเพณไทยและแสดงใหเหนถงความกตญ ตอบรรพบรษ ง. เปนประเพณททกคนสามารถรวมกนทาบญไดอยางเตมท ๑๔. เพราะเหตใดจงนยมกวนขาวยาคในเดอน ๓ ก. เปนระยะเวลาทขาวตงทอง เมลดขาวกาลงเปนนานม ข. เปนระยะเวลาทขาวออกรวง เมลดขาวกาลงเปนนานม ค. เปนระยะเวลาทเมลดขาวสมบรณเตมท ง. เปนระยะเวลาทขาวมรสหวานทสด ๑๕. หนากากผตาโขนชนดใดทนยมใชมากทสด ก. หนากากผตาโขนนอยชนดหวดควา ข. หนากากผตาโขนนอยชนดหวดหงาย ค. หนากากผตาโขนใหญชนดหวดควา ง. หนากากผตาโขนใหญชนดหวดหงาย

124

๑๖. เครองแตงกายชนดใดของผตาโขนทมลกษณะคลายกระดงหรอกระดงแขวนคอวว ก. สามงาม ข. ดาบไม ค. งาว ง. หมากกะแหลง

๑๗. เพราะสาเหตใดผตาโขนใหญในแตละหมบานจงสรางขนปละ ๒ ตว ก. มผเขาไปอยในหนไดเพยง ๒ คน ข. เปนการประหยดคาใชจาย ค. เจาพอกวนกาหนดไว ง. ตองทาเปนคชายหญงเพยง ๑ ค ๑๘. ความเชอใดทไดมาจากการปลอยโคมลอย ก. โชครายทงหลายจะลอยไปกบโคม ข. การปลอยโคมลอยเปนการถวายพระพรใหแกพระพทธเจา ค. ผปลอยโคมลอยจะไดรบบญมากกวาการปลอยโคมประเภทอน ง. เปนการใหทานคนยากจน ๑๙. การจดโคมลอยมความสาคญอยางไร ก. เพอใหสอดคลองกบประเพณลอยกระทง ข. เพอสรางความสวยงามบนทองฟา ค. เพอบชาดวงดาว ง. เพอบชาพระเกษแกวจฬามณ

๒๐. โคมชนดใดทมรปรางคลายบอลลน ก. โคมตว ข. โคมแขวน ค. โคมพด ง. โคมลอย ๒๑. เรอนหอ มความหมายวาอยางไร ก. เรอทชายหญงใชประกอบพธแตงงาน ข. เรอนทเกบขาของเครองใชในพธแตงงาน ค. เรอนอนจะเปนทอยของชายหญงซงจะทาการแตงงาน ง. เรอนอนเปนทอยของฝายชาย

125

๒๒. การปดประตขนหมาก สวนใหญนยมกนกประต ก. ๓ ข. ๔ ค. ๕ ง. ๖ ๒๓. ประตดานสดทายทเจาบาวจะตองผานคอประตใด ก. ประตชย ข. ประตนาก ค. ประตเงน ง. ประตทอง ๒๔. เพราะเหตใด ชายหญงทแตงงานกนจะตองรวมกนปลกตองกลวยและตนออย ก. เปนการเสยงทายวาหากตนกลวยและตนออยเจรญเตบโต ความรกของ หนมสาวคนจะเปนไปอยางราบรน ข. ตองการใหหนมสาวคทแตงงานอยดวยกนจนแกเฒา ค. เปนการเสยงทายวาหากตนกลวยเจรญเตบโตดจะไดลกชาย ง. เปนการเสยงทายวาหากตนกลวยเจรญเตบโตดจะไดลกสาว

๒๕. สงทคบาวสาวตองสวมไวบนศรษะขณะรดนาสงข เรยกวาอะไร ก. สายมงคล ข. มลคลแฝด ค. สายสญจน ง. มงคล ๒๖. พธแตงงานขนตอนใดทคบาวสาวมโอกาสไดกลาวขอบคณแขกทมารวมงาน ก. พธทาบญตกบาตร ข. พธรดนาสงข ค. พธสงตว ง. การกนเลยงฉลองพธมงคลสมรส ๒๗. เพราะเหตใด จงตองเชญคสามภรรยาอาวโสทแตงงานอยกนกนมาจนแกเฒา มฐานะด และมลกหลานทเลยงงาย มาเปนผทาพธปทนอน ก. มความเชอวาเจาบาวเจาสาวจะมชวตครอบครวเหมอนกบผททาพธปทนอน ข. มความเชอวาเจาบาวเจาสาวจะอยในโอวาทซงกนและกน ค. มความเชอวาเจาบาวเจาสาวจะซอสตยตอกน ง. มความเชอวาเจาบาวเจาสาวจะเคารพบดามารดาของทงสองฝาย

126

๒๘. การจะผานประตแตละประต เจาบาวตองปฏบตตนอยางไร ก. ตองนาขนมหวานในพานมอบใหแกผกนประตนนๆ ข. ตองนาสนสอดบางสวนจากในพานมอบใหแกผกนประตนนๆ ค. ตองใหเฒาแกเปนผเจรจาขอผานประตนนๆ ง. ตองใหซองเงนหรอของชารวยแกผกนประตนนๆ ๒๙. คาวา ตรษ มความหมายวาอยางไร ก. ลาจาก ข. สนป ค. จบ ง. เรมตนป ๓๐. ทาวกบลพรหม มชอเรยกอกชอหนงวาอะไร ก. ธรรมบาลกมาร ข. ทาวมหาโพธ ค. ทาวมหาสงกรานต ง. ทาว มหาตรษ

127

ภาคผนวก ค

สรปคาการประเมนความคดเหนของคณภาพหนงสออานเพมเตม วชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยผเชยวชาญ

128

ตาราง 4 สรปคาการประเมนความคดเหนของคณภาพหนงสออานเพมเตม วชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย โดยผเชยวชาญ

ผลการประเมนของผเชยวชาญ ความคดเหนเกยวกบหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย คนท 1 คนท 2 คนท 3

คาเฉลย

1. ดานเนอหา 1.1 เนอหาเหมาะสมกบวยและระดบความรของผอาน 5 5 5 5 1.2 การจดลาดบเนอหามความเหมาะสมและตอเนอง 5 5 4 4.6 1.3 ความยาวของเนอหามความเหมาะสม 5 4 5 4.6 1.4 เนอหามสวนชวยสอนใหรจกและเขาใจในประเพณไทยโดยทเดกไมรตว

5

5

5

5

1.5 เนอหามสวนปลกฝงใหรกและภมใจในประเพณไทย 4 5 5 4.6 1.6 ผอานไดรบความรเรองประเพณไทย 4 ภาค 5 5 5 5 1.7 ผอานไดรบความเพลดเพลนจากการอาน 5 5 5 5 1.8 ผอานสามารถสรปเรองราวหรอใจความสาคญของประเพณไทยแตละภาคได

4

4

5

4.3

2. ดานภาษาทใช 2.1 ภาษาทใชอานเขาใจงาย

4

5

4

4.6

2.2 ภาษาทใชมความเหมาะสมกบระดบความรของผอาน 4 5 4 4.6 2.3 ภาษาทใชสอความหมายไดชดเจน 5 5 5 5 3. ดานการจดรปเลมและการพมพ 3.1 ขนาดและความหนาของหนงสอสามารถจบถอไดสะดวก

5

5

5

5

3.2 รปเลมภายนอกสวยงามและนาสนใจ 5 5 5 5 3.3 ตวอกษรทพมพสวยงาม อานงาย และชดเจนเหมาะสมกบวยของผอาน

5 5 5 5

3.4 การจดวางหนาหนงสอและขนาดตวอกษรเหมาะสม 5 5 5 5 4. การใชภาษา 4.1 ความยากงายของภาษาเหมาะสมกบระดบชนเรยน

5

5

5

5

4.2 ภาพประกอบดงดดใจใหอยากอานเนอหา 5 5 5 5 4.3 การจดวางภาพประกอบมความเหมาะสม 5 5 5 5

129

ตาราง 4 (ตอ)

ผลการประเมนของผเชยวชาญ ความคดเหนเกยวกบหนงสออานเพมเตม เรอง ประเพณไทย คนท 1 คนท 2 คนท 3

คาเฉลย

5. ดานคณคาและประโยชนทไดรบ 5.1 ชวยใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 มหนงสออานเพมเตมประเภทรอยแกว

5

5

5

5

5.2 ชวยใหนกเรยนไดฝกทกษะทางภาษาไทยและมทกษะ ในการอานบทรอยแกว

5

5

5

5

5.3 ชวยปลกฝงใหนกเรยนไดเหนคณคาของประเพณไทย 4 ภาค

5

5

5

5

5.4 สงเสรมใหนกเรยนรจกใชเวลาวางในการแสวงหาความรจากการอาน

5

5

5

5

5.5 เปนแนวทางหรอตวอยางใหครหรอผสนใจในการจดทาหนงสออานเพมเตมสาหรบ

5

5

5

5

รวม 4.88

130

ภาคผนวก ง

- ตารางแสดงคาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย - ตารางแสดงคาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผล สมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย

131

ตาราง 5 คาประสทธภาพของหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย

คนท คะแนนระหวางเรยน (E1) (40 คะแนน) คะแนนหลงเรยน (E2) (20 คะแนน)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

36 35 35 36 36 36 36 37 36 36 33 35 36 34 34 36 31 34 35 34 33 30 33 33 31

16 18 17 17 17 18 18 18 18 17 15 16 17 18 16 18 17 17 18 16 17 18 16 17 17

รวม 861 429

E1/E2 86.10 85.80

132

ตาราง 6 คาความยากงาย (p) และคาอานาจจาแนก (r) ของแบบทดสอบวดผลสมฤทธทาง การเรยนวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย จานวน 50 ขอ

ขอท p r ขอทเลอก

1 .26 .18 2 .69 .13 3 .26 .10 4 .34 .65 5 .36 .32 6 .09 -.10 7 .44 .30 8 .59 .31 9 .46 .48 10 .11 .18 11 .54 .19 12 .50 .18 13 .36 .32 14 .35 .36 15 .37 .40 16 .59 .64 17 .38 .12 18 .33 .25 19 .26 -.18 20 .22 .21 21 .20 .04 22 .70 .59 23 .52 .22 24 .22 -.21 25 .31 .29 26 .19 .27

133

ตาราง 6 (ตอ)

ขอท p r ขอทเลอก

27 .08 .00 28 .22 .52 29 .50 .21 30 .57 .26 31 .19 .59 32 .29 .00 33 .45 -.18 34 .60 .39 35 .29 .34 36 .53 .65 37 .12 .38 38 .22 .00 39 .23 .35 40 .44 .38 41 .28 .57 42 .21 .31 43 .46 .34 44 .52 .52 45 .46 .55 46 .13 -.24 47 .22 .00 48 .29 .26 49 .20 .28 50 .40 .07

หมายเหต หมายถง แบบทดสอบทผานเกณฑคาความยากงาย คาอานาจจาแนก โดยได คดเลอกไว 30 ขอ แบบทดสอบน นาไปหาคาความเชอมน KR-20 ของแบบทดสอบเทากบ .58

134

ภาคผนวก จ

ตารางคะแนนจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย ของนกเรยน กอนเรยนและหลงเรยนทไดจากการอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย

135

ตาราง 7 คะแนนผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ประเพณไทย ของนกเรยนกอนเรยนและหลงเรยน ทไดรบจากการอานหนงสออานเพมเตมวชาภาษาไทย เรอง ประเพณไทย

คนท กอนเรยน (X1) (30 คะแนน)

หลงเรยน (X2) (30 คะแนน)

ผลตาง (D)

ผลตางกาลงสอง (D2)

1 16 28 12 144 2 13 26 13 169 3 12 27 15 225 4 14 25 11 121 5 15 28 13 169 6 12 26 14 196 7 10 25 15 225 8 9 24 15 225 9 7 24 17 289 10 12 28 16 256 11 15 24 9 81 12 14 25 11 121 13 16 23 7 49 14 11 22 11 121 15 12 21 9 81 16 9 22 13 169 17 10 27 17 289 18 8 24 16 256 19 12 25 13 169 20 10 26 16 256 21 7 24 17 289 22 13 23 10 100 23 10 22 12 144 24 13 23 10 100 25 10 22 12 144

1X = 11.60 2X = 24.56 ∑D = 324 ∑ 2D = 4388

ประวตยอผทาสารนพนธ

137

ประวตยอผทาสารนพนธ ชอ ชอสกล นางสาวกตตยา กตตมงคล วนเดอนปเกด 15 กรกฎาคม 2519 สถานทเกด กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน 71/40 หม 4 ตาบลบงคาพรอย อาเภอลาลกกา จงหวดปทมธาน รหสไปรษณย 12150 ประวตการศกษา พ.ศ. 2539 ประกาศนยบตรวชาชพชนสง วชาเอกการตลาด

จาก สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตจกรพงษภวนารถ พ.ศ. 2541 บรหารธรกจบณฑต บธ.บ. (วชาเอกการตลาด) จาก มหาวทยาลยกรงเทพ พ.ศ. 2545 ศลปศาสตรมหาบณฑต ศศ.บ. การจดการโรงแรม และการทองเทยวนานาชาต จาก มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก พ.ศ. 2551 กศ.ม. การมธยมศกษา (การสอนภาษาไทย) จาก มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพมหานคร