เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

: ขอนาประปา ... วางทอใหดวยครบ !

: เปลยนใจเขาเรยนทอน ... ขอคน “คาบารงการศกษา” ไดไหมครบ ?

: วงออกกาลงกาย ตกรางระบายนา ! … .ใครรบผด ?

: ไมมชอในทะเบยนบาน ทาบตรประชาชนไมได !

: อาคารทรด & แตกราวเพราะการจดทาบรการสาธารณะ ... หนวยงานตองรบผด ?

: ไมอนญาตจดตงตลาดนด ... แตใช “ดลพนจ” ไมตรงตามเจตนารมณของกฎหมาย

ฯลฯ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง

“เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗” โดย สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง สงวนลขสทธ

จดทาโดย : สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง อาคารศาลปกครอง เลขท ๑๒๐ หมท ๓ ถนนแจงวฒนะ แขวงทงสองหอง เขตหลกส กรงเทพมหานคร ๑๐๒๑๐ โทรศพท ๐ ๒๑๔๑ ๑๑๑๑ โทรศพทสายดวน ๑๓๕๕ http://www.admincourt.go.th

สานกงานศาลปกครอง โดยสานกวจยและวชาการไดจดทาอทาหรณจากคดปกครองหรอบทความทางวชาการ (สน) โดยนาตวอยางจากคาสงและคาพพากษาศาลปกครองทนาสนใจมาเรยบเรยงเปนเรองราวเผยแพรในสอสงพมพตาง ๆ และเหนวา อทาหรณจากคดปกครองดงกลาวมเนอหาสาระทเปนประโยชนเกยวกบกฎหมายปกครองและกระบวนการยตธรรมทางปกครอง จงไดรวบรวมจดทาเปนรปเลม หนงสอ “เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม” เลม ๗ โดยมลงเปนธรรมเปนตวละครเอกในการดาเนนเรอง พรอมทงจดทาบทสรปสาระสาคญ ตลอดจนหลกกฎหมายและบรรทดฐาน การปฏบตราชการทดจากอทาหรณแตละเรอง เพออานวยความสะดวกใหกบผสนใจศกษาคนควา

สานกงานศาลปกครอง จงหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมน จะมสวนในการพฒนาหลกกฎหมายปกครองและกระบวนการยตธรรม ทางปกครอง อกทงเปนประโยชนตอแวดวงวชาการกฎหมายและผสนใจโดยทวไป อนง ผอานสามารถสแกน QR Code เพอศกษารายละเอยด ของแตละเรองไดตามทปรากฏในปกหลงของหนงสอเลมน

(นายอตโชค ผลด)

รองเลขาธการสานกงานศาลปกครอง รกษาการในตาแหนง เลขาธการสานกงานศาลปกครอง

๑๔ กนยายน ๒๕๖๑

คานา

(๑)

เรองท ชอเรอง หนา

๑. อบตเหตถงตาย ... เพราะไมสวมหมวกนรภย ! ใหรบผดดวย

๑

๒. ออกคาสงใหเจาของทดนรอสงกดขวาง ! ... ทงทไมมหลกฐานวาเปน “ทางสาธารณะ” ?

๖

๓. บานทรดเพราะสรางบอสบนา ... หนวยงานตองชดใช !

๑๑

๔. อยกนฉนสามภรรยากบคนตางดาว มาหลายป ... จดทะเบยนสมรสใหดวย !

๑๖

๕. ยนอทธรณทางไปรษณย ... พจารณาใหด ถงวนท “ลงตราประจาวน”

๒๑

๖. เวนคนทดนและตนยางพารา ... ขอคาเสยหายในอนาคต ครบ !

๒๖

๗. ขอนาประปา ... วางทอใหดวยครบ ! ๓๑ ๘. กลนเหมนของสนข ... ระงบเหตดวยครบ ! ๓๖ ๙. “ฆาสตวใน-นอกโรงฆา” ... ประชาชนตองไดประโยชน ! ๔๑

สารบญ

(๒)

เรองท ชอเรอง หนา

๑๐. รงวดสอบเขตทดนผด ... ใคร ? รบผดชอบ ๔๖ ๑๑. เปลยนใจเขาเรยนทอน ...

ขอคน “คาบารงการศกษา” ไดไหมครบ ?

๕๑ ๑๒. สงทาลายไก ... เหตใด ?

ไมชดใชคาเสยหายใหผมครบ !

๕๕ ๑๓. สอบเปนตารวจ ! แตเคยกระทาผด “อาญา” ๖๐ ๑๔. “สะพานลอย” ประโยชนของมหาชน

แตเอกชนเสยหาย !

๖๕ ๑๕. ปายและเวทบงหนารานคา ... รอดวยครบ ! ๗๐ ๑๖. สราง “สะพาน” สง ... บดบงทดนนะครบ ! ๗๔ ๑๗. วงออกกาลงกาย ตกรางระบายนา ! ...

ใครรบผด ?

๗๙ ๑๘. ความเสมอภาค ... “เหต” ทอางไมได ! ๘๔ ๑๙. ไมมชอในทะเบยนบาน ทาบตรประชาชน

ไมได !

๘๙ ๒๐. ทดนยกให ... ใชประโยชนแลวเลก !

ขอคนไดไหม ครบ !

๙๔ ๒๑ ทอประปาหลนขวางถนน ...

ขบรถชน ! ใครตองรบผด ?

๙๙

(๓)

เรองท ชอเรอง หนา

๒๒. อาคารทรด & แตกราวเพราะการจดทาบรการสาธารณะ ... หนวยงานตองรบผด ?

๑๐๔

๒๓. ผจดสรรทดน ... ! ดแลสาธารณปโภค ดวยครบ !

๑๐๙

๒๔. ออกโฉนดทดนโดยประมาท ... ผมเสยหายชดใชดวยครบ !

๑๑๔

๒๕. ถนนยบ ! แตวธการทเลอกใช ... ไมเพยงพอแกการปองกนเหต

๑๑๙

๒๖. เจาของอาคารขดขวางการรอถอน ... เจาพนกงานทองถนใชกาลงบงคบไดหรอไม ?

๑๒๓

๒๗. ไมบนทกการยดในโฉนดทดน ... ผซอเสยหาย ใครตองรบผด ?

๑๒๗

๒๘. เจาหนาท “แนะนา” ใหยายไกออกจาก พนท ... ฟองคดเรยกคาเสยหายไดหรอไม ?

๑๓๑

๒๙. ไมอนญาตจดตงตลาดนด ... แตใช “ดลพนจ” ไมตรงตามเจตนารมณของกฎหมาย

๑๓๕

๓๐. เทศบาลเปดประตระบายนา ... กาแพงกนดนชาวบานทรด ตองชดใชคาสนไหมทดแทน !

๑๔๐

7

“พแสงโสม พแสงโสมไดยนขาวอบตเหตหนาโรงสบญประกอบเมอคนหรอยง เคาวา คนขรถมอเตอรไซคเสยชวตดวยนะ คนเสยชวต ก ไม ได เมาหรอข รถเรวดวยนะ หน วาถนน ตรงบรเวณนนเกดอบตเหตบอยเหมอนกนนะ” การะเกดรบรายงานขาวทไดฟงจากแมคาในตลาด

ทนททกลบถงบานใหแสงโสมฟง “พนถนนบรเวณนนมทงหลมเลก หลมใหญผานไปทไรนกวา

ไดไปโลกพระจนทรทกท ไฟทางมบางไมมบางยงกลางคนนแทบมองทาง ไมเหน แสงหงหอยยงสวางกวาเลย” แสงโสมกลาวเปรยบเทยบพนผวสภาพถนนบรเวณทเกดเหตซงชาวบานรบรไดเปนอยางด

“แลวลกหลานคนเสยชวตจะไปเรยกรองอะไร ? กบใคร ? ไดบางละพแสงโสม เพราะไมมการเฉยวชน ไมมคกรณ” การะเกดถามอยางสงสย

แสงโสมชกชวนการะเกดไปหาคาตอบจากลงเปนธรรม ผทสามารถ ไขขอของใจเกยวกบขอกฎหมายใหหลาน ๆ ฟงเสมอ

“ไดเลยครบหลานสาว ลงมอทาหรณจากคดปกครองมาเลาใหฟง นาจะชวยใหความกระจางไดบาง ...” ลงเปนธรรมเรมเลาคดพพาททเกดขน ใหหลานสาวทงสองฟง

เรองท ๑ อบตเหตถงตาย ... เพราะไมสวมหมวกนรภย !ใหรบผดดวย

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๖

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๒

เหตของคดนเกดจากการทนาย ส. ไดขบขรถจกรยานยนต ในเวลากลางคนไปตามถนน ซงอยในความรบผดชอบของผถกฟองคด (เทศบาลเมอง) และถนนบรเวณทเกดอบตเหตไมมไฟฟาสองสวาง สภาพถนนชารดบางสวน และมถงนามนตงกดขวางผวจราจร โดยไมมสญญาณแสงไฟสองเตอน เปนเหตใหรถจกรยานยนต เสยหลกลมลงศรษะกระแทกพนอยางแรงและเสยชวต

ตอมาทายาทของนาย ส. (ภรรยาและบตร) นาคดมาฟอง ตอศาลปกครองขอใหมค า พพากษาใหผ ถกฟองคดชดใช คาสนไหมทดแทน (คาปลงศพ คารถจกรยานยนตทเสยหายและ คาขาดไรอปการะ) โดยเหนวา ความตายของนาย ส. เกดจาก ผ ถ กฟองคดละเลยไม ดแลถนนสาธารณะใหม สภาพดและ ไมมสญญาณไฟเตอนใหผ ใ ชทางไดรถงอปสรรคท กดขวางการจราจร

ผถกฟองคดโตแยงวาไดทาสญลกษณเพอแจงเตอนให ผใชถนนทราบแลวโดยใชถงนามนขนาด 200 ลตร ทาสสะทอนแสง ขาวแดงจานวน 2 ใบ วางไวบรเวณซงหางจากจดทถนนชารดประมาณ 5 เมตร และ 30 เมตร ซงผใชถนนสามารถมองเหนได และบรเวณดงกลาวมไฟฟาชนดหลอดแสงจนทรตดตงอย ทงยงมปายแจงเตอนไปตดตงไวดวย เพยงแตไมไดตดตงสญญาณไฟฉกเฉน

ผถกฟองคดตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหกบทายาทของนาย ส. หรอไม ? และเพยงใด ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ผถกฟองคดมหนาทตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 มาตรา 53 ประกอบมาตรา 50 ทจะตองจดใหมและบารงรกษาทางบก

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๓

และทางนาในเขตพนทความรบผดชอบเพอใหประชาชนใชประโยชน ในการสญจรไดโดยสะดวกและปลอดภย หากชารดเสยหายตองบารงรกษาหรอซอมแซมใหอยในสภาพทใชงานไดตามปกตโดยเรว แตหากยงไมสามารถกระทาไดกจะตองทาเครองหมายบงบอกหรอหาทางปองกนเพอไมใหเกดอบตเหตแกผใชทาง

การทเจาหนาทของผถกฟองคดนาถงนามนทาสสะทอนแสงขาวแดงไปวางไวบรเวณเกดเหตโดยเพยงแตตดตงปายแจงเตอนไว แตไมไดตดตงสญญาณไฟฉกเฉน ถอไดวาเปนการดาเนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยทยงไมพอสมควรแกเหต เพราะการเกดอบตเหตของนาย ส. นาจะมาจากการมองไมเหนเสนทางทชารดและปายแจงเตอนท ตงไวเนองจากเปนเวลากลางคน และการทผถกฟองคดละเลย ไมใหเจาหนาทตดตงสญญาณไฟฉกเฉนในเวลากลางคนเพอแจงเตอนใหผใชทางไดทราบเปนสญลกษณอกชนหนง โดยอางวาบรเวณเกดเหตมไฟฟาสองสวางชนดหลอดแสงจนทรตดตงอยตามแนวถนนแลว ยอมเหนไดวาเปนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยทยงไมเพยงพอกบสถานการณ จงถอไดวาผถกฟองคดกระทาละเมดอนเกดจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต จงตองรบผด ตอผฟองคดตามมาตรา 420 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สวนจานวนความเสยหายทผถกฟองคดตองรบผดเปนจานวนเทาใดนน ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา แมจะไมปรากฏวา ขณะเกดเหตนาย ส. ไดสวมหมวกนรภยตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 หรอไม แตหลกฐานใบมรณบตรไดระบสาเหตการตายวาสมองบวมและมเลอดออกใตเยอหมสมอง จงเหนไดวาหากนาย ส. ไดสวมใสหมวกนรภยกไมนาจะเกดเหตรายแรงถงขนาดเสยชวตได ดงนน ความตายจงเปนผลมาจากความประมาทของนาย ส.

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๔

รวมอยดวยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 มาตรา 442 และมาตรา 223 แตเมอพจารณาความเสยหาย ทเกดขนซงมผลมาจากการละเลยตอหนาทของผถกฟองคดมากกวา ความประมาทเลนเลอของนาย ส. จงพพากษาใหผถกฟองคด ชดใชคาสนไหมทดแทนคดเปนรอยละ 80 ของความเสยหาย ทเกดขนโดยหกสวนแหงความประมาทของนาย ส. ออกรอยละ 20 พรอมดอกเบยรอยละ 7.5 ตอปนบแตวนทาละเมดจนกวา จะชาระเสรจ (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 740/2555)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๕

“คดนถอเปนบรรทดฐานทดใหแกหนวยงานทางปกครอง

หรอเจาหนาทของรฐ ซงมอานาจหนาทในการดแลและบารงรกษาทางสาธารณะวาจะตองใชความระมดระวงและความเอาใจใสดแลสงสาธารณปโภคใหอยในสภาพทพรอมใชงานอยางสมาเสมอและอยางเพยงพอ และศาลปกครองมอานาจทจะตรวจสอบการกระทาดงกลาว หากละเลยตอการทาหนาทจนเกดความเสยหายขน กจะตองรบผดชดใชคาเสยหาย” ลงเปนธรรมสรปหลกการสาคญทางกฎหมายเพอใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐนาไปใชปฏบตราชการตอไป

“ไมเพยงเทานนคะ ... คดนยงเปนอทาหรณใหกบผขบขยานพาหนะทตองตระหนกถงความปลอดภยในการใชรถใชถนนโดยการเคารพกฎจราจรอยางเครงครด โดยเฉพาะการทกฎหมายบงคบใหผขบขรถจกรยานยนตตอง “สวมหมวกนรภย” กจะตองปฏบตตามกฎหมายเครงครดดวยคะ” แสงโสมสรปบาง

“ใชคะ . . . การทกฎหมายใหสวมหมวกนรภยเพราะมวตถประสงคเพอคมครองความปลอดภยของผใชรถใชถนนเอง เมอมการฝาฝนทาใหเกดความเสยหายมากกวาปกตกอาจตองรบผดในความเสยหายนนดงเชนคดน” การะเกดอธบายวตถประสงคของกฎหมายทกาหนดใหสวมหมวกนรภยบาง

บทสรป

7

“โลกนชางไมมความยตธรรมซะเลย”

เอก ... เจาของสวนพรกไทย หลานชายหาง ๆ ของลงเปนธรรมบนอยางไมคอยสบอารมณ

“อาว เกดอะไรขนละเอก” ลงเปนธรรมถามถงสาเหต

“ลงเปนธรรมคดดสครบ ผมแคขนไม ทเหลอจากทาคางปลกพรกไทยไปกองไวบนถนน ซงกวางอยในทผมแท ๆ มคนรองเรยนนายอาเภอวาผมปดกนทางสาธารณะ ทาใหคนอนใชทางไมได ถนนลกรงนกวาจะไดอยางทเหนผมซอดนถมไปไมตากวา 100 คนรถ เงนกเงนผม ท ดนกของผม อยางนผมจะทาอะไรในทรพยสน ของผมไดบางน” เอกเลาเรองทเกดขนใหลงเปนธรรมฟง

“เออ ... แลวเอกเคยยกทดนหรอถนนทพพาทใหเปนทางสาธารณะ หรอเปลาละ ?” ลงเปนธรรมถามตอ

“ไมนะครบลงเปนธรรม ตงแตตอนซอทผนน พอกบผมกชวยกนดอยางละเอยดแลววาไมใชเปนทสาธารณะ โฉนดทดนกไมมขอความอะไรเพมเตม” เอกยนยน

“... เอาละ ! ลองอานอทาหรณจากคดปกครองในหนงสอพมพ ฉบบนนะ อาจปรบใชไดกบกรณของเอก” ลงเปนธรรมยนหนงสอพมพ ใหเอกอาน

เรองท ๒ ออกคาสงใหเจาของทดนรอสงกดขวาง ! ... ทงทไมมหลกฐานวาเปน “ทางสาธารณะ” ?

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๓๐ สงหาคม ๒๕๕๗

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๗

ขอเทจจรงคอ ผฟองคดเปนเจาของทดนตาม น.ส. 3 และ น.ส. 3 ก. 2 แปลง และเมอออกโฉนดทดนกไดปลกยางพารา สรางทพกและถนนลกรงตดผานกลางทดนตนเอง มทางยาว 200 เมตร โดยขอผานทดนนาย ส. และนาย ก. เพอใชเปนเสนทางลดออกสทางสาธารณะ สายเขาคราม - หนองผาก ตอมา นาย อ. ไดนารถวงผานขนพชผลทางการเกษตรจนถนนเปนหลมขนาดใหญและไมยอมซอมแซม ทาใหผฟองคดนารถวงผานไมไดจงนาไมมาปดกนทางไว

นาย อ. จงรองเรยนตอผถกฟองคด (นายอาเภอ) วาผฟองคดปดกนทางสาธารณะไมใหราษฎรทเคยสญจรใชทางได ผถกฟองคดไดตงคณะกรรมการสอบขอเทจจรง ซงไมมพยานรายใดยนยน อยางชดแจงวาเสนทางสายเขาคราม - หนองผาก เปนเสนทางเดยวกนกบถนนลกรงทผฟองคดสราง แตคณะกรรมการเหนวาเอกสารสทธทดนของผฟองคดออกทบเสนทางสาธารณะ และเสนอ ผถกฟองคดใหมคาสงใหผ ฟองคดรอถอนสงกดขวางออกจาก ถนนลกรงพพาท

หลงจากผฟองคดอทธรณคาสงและผวาราชการจงหวด เหนดวยกบผถกฟองคด ผ ฟองคดจงฟองขอใหศาลปกครอง มคาพพากษาเพกถอนคาสงของผถกฟองคด โดยเหนวา น.ส. 3 น.ส. 3 ก. โฉนดท ดน และแผนทภาพถายทางอากาศกอนออก เอกสารสทธไมไดระบวามทางสาธารณะในทดน การออกโฉนดทดนและตรวจสอบขอเทจจรงของคณะกรรมการไมไดเรยกผฟองคด และเจาหนาทไปสอบสวน คาสงผถกฟองคดทเชอตามความเหน ของคณะกรรมการจงไมถกตองตามกฎหมาย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๘

ประเดนขอพพาทในคดนจงเปนเรองขอเทจจรงวา ทางพพาทเปนทางสาธารณประโยชนสาหรบพลเมองใชรวมกนหรอเปน สทธของเจาของทดน

คาสงของผถกฟองคดใหผฟองคดรอถอนสงกดขวาง บนเสนทางพพาทชอบดวยกฎหมายหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอผถกฟองคดเปนเจาพนกงานออก น.ส. 3 และ น.ส. 3 ก. ยอมตองตรวจสอบพจารณาแลววามทางสาธารณประโยชนอยใน

ทดนของผฟองคดหรอไม และในวนออกโฉนดทดน ทงเจาของทดนขางเคยง ผใหญบาน และนายก อบต. ซงเปนผปกครองทองทและเปนผลงลายมอชอรบรองแนวเขตท ดนในใบไตสวนกไมม การคดคานวามทางสาธารณะ ประกอบกบระวางแผนทภาพถายทางอากาศบรเวณทดนพพาทกไมมทางสาธารณะ และจากการสอบปากคาราษฎรท เคยใชเสนทางสายเขาคราม - หนองผาก มาไมนอยกวา 20-30 ป ตงแตสภาพทางยงเปนทางลา จานวน 14 คน กไมปรากฏวามพยานรายใดยนยนอยางชดแจงวาเสนทางทใช เปนทางผานทดนพพาทเปนเสนทางเดยวกบถนนลกรงทผฟองคดกอสราง อกทงเมอทางพพาทเกดชารดกไมมการใชงบประมาณของทางราชการไปซอมแซมไมมรองรอยหรอหลกฐานเสนทางสาธารณะทเชอมตอจากถนนลกรงพพาทไปยงปลายทางดานใดได และหากมทางสาธารณะพาดผานทดนผฟองคดไปสทางสาธารณะ ผฟองคดกคงไมมความจาเปนทตองขอผานทดนของนาย ส. และ นาย ก. เพอออกสทางสาธารณะ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๙

นอกจากนคณะกรรมการสอบขอเทจจรงกไมไดเรยกผใหญบาน และนายก อบต. ซงเปนผปกครองทองทในเขตทดนพพาทและ เปนผลงลายมอชอรบรองแนวเขตท ดนในใบไตสวนเพอขอ ออกโฉนดทดนใหผฟองคดไปใหขอเทจจรง แตกลบวนจฉยวา การออกเอกสารส ทธ ให ผ ฟ องคด เปนการออกทบเส นทางสาธารณประโยชน โดยไมมพยานหลกฐานอนใดมาสนบสนน คาวนจฉย เมอไมมหลกฐานแสดงใหเหนวาถนนลกรงทผฟองคดกอสรางเปนทางสาธารณประโยชน คาสงใหผฟองคดรอถอนสงกดขวาง ทางพพาทจงไมชอบดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสด ท อ. 164/๒๕๕๖)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๐

“คดนเปนบรรทดฐานการปฏบตราชการทดสาหรบเจาหนาทของรฐในการทาหนาทดแลรกษาคมครองปองกนสาธารณสมบตของแผนดนวา หากเกดกรณตองพสจนถงสถานะทดนแปลงใด เจาหนาทตองตรวจสอบขอเทจจรงและพยานหลกฐานตาง ๆ ใหรอบคอบ จนไดขอยตทแนนอนวาทดนดงกลาวเปนของเอกชนหรอเปนทสาธารณประโยชน เพราะการทาหนาทดวยความรอบคอบและถกตองตามกฎหมาย ยอมเปนการคมครองรกษาทงผลประโยชนของรฐและประชาชนควบคกนไป” ลงเปนธรรมสรป หลงจากทเอกไดอานอทาหรณจากคดปกครองจบลง

“ครบลง ... เมอผมมกรรมสทธในทดนของผมเอง ดงนน ผมยอมมสทธทจะใชประโยชนในทดนของผมได จรงมยครบ ลงเปนธรรม” เอกเปรยบเทยบ

บทสรป

7

“ลงเปนธรรมคะ กรณทหนวยงานของรฐ

จดทาโครงการใด ๆ เพอเปนการบรการสาธารณะเชน สรางถนน ทาทอระบายนา ฯลฯ โดยวาจาง เอกชนเปนคนดาเนนการ หากเกดความเสยหาย บคคลทไดรบความเสยหายสามารถเรยกรอง ใหใครชดใชคาเสยหายไดบาง ระหวางหนวยงานของรฐทเปนเจาของโครงการ หรอบรษทเอกชน

ทลงมอทา” แสงโสมรบถามทนทเมอเหนลงเดนออกมาจากหองพระ กอนทลงเปนธรรมจะเดนไปยงโตะอาหาร

“โดยหลกเมอฝายปกครองจดทาบรการสาธารณะจนเปนเหตใหเอกชนไดรบความเสยหาย หนวยงานของรฐหรอผรบจางยงตองรบผดชอบถาประมาทเลนเลอ ... ครบ” ลงเปนธรรมอธบาย

“ออ จรงหรอคะลงเปนธรรม” แสงโสมเรมรบร “หนอานอทาหรณจากคดปกครองเรองน จะเขาใจยงขนครบ”

ลงเปนธรรมยนหนงสอพมพใหหลานสาวรบไปอาน

เรองท ๓ บานทรดเพราะสรางบอสบนา ... หนวยงานตองชดใช !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๓ กนยายน ๒๕๕๗

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒

คด น เกดจากการทผ ถกฟองคดท 1 (เทศบาลตาบล) ไดจดทาโครงการกอสรางวางทอระบายนาพรอมบอสบนาคอนกรตเสรมเหลกในหมบานทผ ฟองคดอยอาศย โดยมผรบจางคอ ผถกฟองคดท 2 (หางหนสวนจากด ท .) เปนผ ดาเนนการ ในระหวางกอสรางผถกฟองคดท 2 ไดขดเปดหนาดนทางดาน ทศตะวนออกของบานผฟองคดและตอกเสาเขมขนาดใหญลอมรอบบรเวณดงกลาว แตผถกฟองคดทงสองไมไดใชความระมดระวง ในการกอสราง เปนเหตใหบานของผฟองคดเอยงทรด เสา คาน พน ผนง และเพดานบานแตกราว ผฟองคดไดใหบรษทผรบเหมาสารวจและประเมนราคาเสยหายคดเปนเงน 850,000 บาท และแจงใหผถกฟองคดทงสองชดใชคาเสยหายแลว แตผถกฟองคดทงสองเพกเฉย

ผฟองคดจงนาคดมาฟองเพอขอใหศาลปกครองมคาพพากษาใหผถกฟองคดทงสองรวมกนหรอแทนกนชดใชคาเสยหายดงกลาว

ขอเทจจรงทรบฟงไดในคดนกคอ มการประชมระหวาง ผถกฟองคดท 1 ผถกฟองคดท 2 และตวแทนชมชนทผฟองคด อยอาศย โดยมขอตกลงรวมกนวาผรบจางยนยอมตอกกาแพงดน (Sheet pile) ตลอดแนวท จะม การขดท อ การถอน Sheet pile ใหถมดนบรเวณดานขางของทอกอน และจะจดหาผควบคมงาน ทมความชานาญการและความสามารถตดสนใจไดมาประจาทบรเวณกอสราง และตอมามการแกไขขอสญญาโดยกาหนดใหใช Sheet pile ควบคกบแผนเหลกของผรบจางซงมประสทธภาพเชนเดยวกบการใช Sheet pile เกาะเกยวตอเนองกน เมอมการขดพบทอรอยสายโทรศพทของบรษท ทโอท จากด (มหาชน) ผถกฟองคด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๓

ทงสองและผแทนบรษทฯ ตกลงรวมกนใหเลอนจดขดบอสบนาเขามาใกลบานผฟองคดมากขนนน

ผถกฟองคดทงสองกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ? ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ผถกฟองคดท 2

จะตองดาเนนการโดยระมดระวงยงขนและผถกฟองคดท 1 ตองตรวจสอบและควบคมใกลชดยงขน เมอการขดดน

บรเวณบานผฟองคดไมมชางทมความรดานการกอสรางอยหนางานเพอควบคมงาน การทผถกฟองคดท 2 ไมตอกกาแพงดน (Sheet pile) และฝงแผนกนดนผงตลอดแนวกอนเพอปองกนการเลอนไหล ของดนจากบานผฟองคดตามขอตกลงรวมกนระหวางผถกฟองคดท 1 ผถกฟองคดท 2 และตวแทนชมชนของผฟองคด ประกอบกบ การทผถกฟองคดท 2 ไดขดดนทงไวเกน 7 วน ถอเปนการฝาฝน ไมปฏบตตามแบบงานกอสรางแนบทายสญญาจาง ซงผถกฟองคดท 1 กทราบถงการฝาฝนขางตน แตกมไดหาทางแกไขปญหา

เมอผถกฟองคดท 2 ตองขดดนเพอสรางบอสบนาเปนความกวาง 5 เมตร ยาว 15.75 เมตร ลก 6 เมตร ยอมเหนไดวาดนใตบานของผฟองคดตองไหลทะลกออกมา การทผถกฟองคดท 2 ไมไดใชแผนเหลกกนดนพงฝงลงในแนวดนทจะขดกอนเปนเหตใหดนใตบานของผฟองคดทยอยไหลออกมามผลทาใหโครงสรางอาคาร ไดแก เสา ฐานราก และคานคอนกรตทรองรบชนสองของบาน เกดการแตกราวอนเปนผลโดยตรงจากการกระทาโดยประมาทปราศจากความระมดระวงของฝายผถกฟองคดท 2 ในฐานะ ผรบจาง และฝายนายชางผควบคมงานของผถกฟองคดท 1 ทมไดใชความระมดระวงตามหลกวชาชพชางตามทไดรบมอบหมาย ทจะตองปฏบตตามสญญาทกขนตอนเพอปองกนความเสยหาย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๔

ซงผถกฟองคดทงสองอาจใชความระมดระวงเชนวานนได แต หาไดใชใหเพยงพอไม จงถอเปนการกระทาละเมดซงผถกฟองคด ทงสองจาตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผฟองคดตามมาตรา 420 และมาตรา 438 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

นอกจากนน คดนคกรณฝายผถกฟองคดทงสองไดโตแยงวาเปนการยนฟองเมอพนระยะเวลา 1 ปนบแตวนทผฟองคดรเหต แหงการฟองคด ซงศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอผถกฟองคด ท 2 ไดเรมกอสรางบรเวณบานผฟองคดในเดอนตลาคม 2548 จนถงตนป พ.ศ. 2549 ความเสยหายตอบานเรมปรากฏชดขน ผฟองคดจงไปแจงความไวเปนหลกฐานในวนท 24 มกราคม 2549 การกอสรางของผถกฟองคดท 2 จงเปนการกระทาละเมดตอเนองเรอยมาจนสงผลกระทบทาให โครงสรางสาคญของบานแตกราวเสยหายและทรด การทผฟองคดนาคดมาฟองในวนท 19 ตลาคม 2549 จงถอเปนการฟองภายใน 1 ปนบแตวนทรถงเหตแหงการฟองคด พพากษาใหผถกฟองคดทงสองรวมกนหรอแทนกนชาระคาสนไหมทดแทนแกผฟองคดตามคาแหงความเสยหาย ทแทจรง (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 906/2556)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๕

“ในการปฏบตราชการทด หนวยงานทางปกครองซงมหนาทในการจดทาบรการสาธารณะ ไมวาหนวยงานจะเปนผดาเนนการเองหรอจะวาจางใหเอกชนดาเนนการแทนกตาม หนวยงานจาตองใชความระมดระวงและควบคมตรวจสอบการดาเนนงานของเจาหนาทในสงกดและฝายซงเปนผรบจางในทกขนตอน” ลงเปนธรรมสรปหลกปฏบตราชการทดจากคาพพากษาศาลปกครองใหแสงโสมฟง

“โดยเฉพาะอยางยง หากการดาเนนงานนน ๆ จาตองใชความรความสามารถเฉพาะทางแลว หนวยงานหรอฝายผรบจางจาตองใชความระมดระวงใหมากยงขนตามหลกวชาชพของตนเอง และตองปฏบตตามสญญาขอตาง ๆ ทกาหนดไวอยางเครงครดดวยใชมยคะลงเปนธรรม” แสงโสมสรปบางเพราะเหนวาการเปนผมวชาชพเฉพาะดานใดดานหนงนนมความสาคญตอการทางานมาก

“ถกตองแลวครบ วชาชพชาง วชาชพบญช วชาชพแพทย หรอแมแตเจาหนาททไดรบมอบหมายใหเปนผควบคมงานกตองทาหนาทของตนอยางระมดระวงใสใจครบ” ลงเปนธรรมอธบายเพมเตม

“โดยสรปกคอการทฝายปกครองวาจางเอกชนใหดาเนนการ หากเกดความเสยหายขนจากความประมาทเลนเลอของผรบจาง ฝายปกครองยงคงตองรบผดในความเสยหาย ... ถกตองมยคะ ลงเปนธรรม” แสงโสมสรปเพอใหชดเจนกบคาถามทถามไว

บทสรป

7

“คนสมยนไมคอยใหความสาคญกบการ

จดทะเบยนสมรสหรอคะลง” แสงโสมอานขาว จากหนงสอพมพถงเรองความคดในการจดทะเบยนสมรสของคนสมยใหม

“การจดทะเบยนสมรส เปนเรองสาคญ ทกฎหมายมงหมายจะคมครองครอบครวและ

คมครองความสงบเรยบรอยในสงคม ... แตบางคนกอาจคดวาคนรกกน อยดวยกนกไมจาเปนตองมทะเบยนสมรส กเปนสทธของแตละคนครบ” ลงเปนธรรมอธบาย “ลงเปนธรรมคะ คนตางชาตทเขามาอยอาศยในบานเราเขาจะมสทธจดทะเบยนสมรสตามกฎหมายไทยมยคะ” แสงโสมสงสยเพราะปจจบนมคนตางชาตเขามาอาศยทากนในประเทศไทยมากขน

“ไดสแสงโสม แตมเงอนไขมากกวาคนไทย ... ลงจะเลา ใหฟง”

เรองท ๔ อยกนฉนสามภรรยากบคนตางดาวมาหลายป ... จดทะเบยนสมรสใหดวย !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๐ กนยายน ๒๕๕๗

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๗

การสมรสตามกฎหมายไทย การจดพธแตงงานเพยงอยางเดยวไมไดทาใหการสมรสมผลในทางกฎหมาย แตตองมการจดทะเบยนตอนายทะเบยนและตองเปนไปตามเงอนไขทกฎหมายกาหนดไวดวย เชน ชายหญงจะตองมอาย 17 ปบรบรณ การไมเปนพนองหรอเครอญาตกน หรอไมมคสมรสอยแลว ฯลฯ

สาหรบในกรณทชายหรอหญงทจะสมรสนนเปนบคคลตางดาว กรมการปกครองไดมหนงสอท มท 0310.2/ว 1170 ลงวนท 31 พฤษภาคม 2543 ซกซอมแนวทางปฏบตไววา

(1) กรณบคคลตางดาวท เขามาในประเทศไทยโดยชอบ ดวยกฎหมายไดรองขอจดทะเบยนสมรสกบบคคลสญชาตไทย

(1.3) ใหตรวจสอบวาผรองขอมคณสมบตครบถวน ตามเงอนไขแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หรอไม และ

(1.4) ใหตรวจสอบหนงสอรบรองของสถานเอกอครราชทตหรอสถานกงสลของผรองในประเทศไทย

อยางไรกตาม หากคสมรสทเปนบคคลตางดาวไดอยกนฉนสามภรรยากบคนสญชาตไทยมานาน และกานนไดใหการรบรองสถานภาพการสมรสดงกลาว แตไมมหลกฐานอนใดรบรองคณสมบตของคสมรสดงกลาวขางตนแลว นายทะเบยนมอานาจทจะจดทะเบยนสมรส ไดหรอไม

คดนเกดจาก ผฟองคดทงหาซงเปนคนไทยทไดอยกนฉนสามภรรยากบบคคลตางดาว (ลาวอพยพ) (รวมหาค) มานานกวา 30 ป จนบตรคนแรกของแตละคนมอายระหวาง 29-36 ป ไดยนคารองขอจดทะเบยนสมรสตอนายอาเภอ (ผถกฟองคด) แตถกปฏเสธ โดยอางวา คสมรสของผฟองคดทงหาเปนบคคลตางดาวทเขาเมองโดยไมชอบดวยกฎหมาย ทาใหไมสามารถตรวจสอบคณสมบตไดวา

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๘

เปนญาตสบสายโลหตกบผฟองคดทงหาหรอมคสมรสอยแลวหรอไม จากนนผถกฟองคดไดมหนงสอแจงใหคสมรสของผฟองคดทงหา ไปขอหนงสอรบรองจากสถานกงสล แตเจาหนาทแจงวาไมมอานาจหนาทในเรองดงกลาว โดยเปนหนาทของนายทะเบยนทองท ทออกบตรประจาตวแกคนตางดาวนน

ตอมา ผฟองคดทงหาไดยนคาขอจดทะเบยนสมรสอกครงหนง โดยแนบหนงสอรบรองของกานนไปดวย แตผถกฟองคดแจงวา การรบรองดงกลาวไมไดระบชอผทใหการรบรองและไมสามารถ ใชเปนพยานหลกฐานได

ผฟองคดทงหาเหนวา การทนายอาเภอไมจดทะเบยนสมรสใหเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย

การทผถกฟองคดปฏเสธการจดทะเบยนสมรสใหผฟองคดทงหาเปนคาสงทชอบดวยกฎหมายหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอผฟองคดทงหาและบคคลตางดาวไดอยกนฉนสามภรรยาในประเทศไทยกอนการยนคาขอจดทะเบยนสมรสมาเปนเวลาหลายสบป

จงเปนเรองยากทจะตรวจสอบหรอนาหลกฐานทางทะเบยนของบคคลตางดาวมาแสดงใหเหนวาไมเคยสมรสมากอน อกทงผฟองคดทงหาไดรบรองวายงไมมคสมรสมากอน และกานนไดมหนงสอรบรองสถานภาพการสมรสของบคคลตางดาววา บคคลทงหาไดมาอยกน ฉนสามภรรยาในเขตปกครองของขาพเจามานานกวา 30 ป กรณจงมนาหนกเพยงพอทจะรบฟงไดวาคสมรสของผฟองคดทงหาไมมคสมรส ประกอบกบผถกฟองคดมหลกฐานขอมลตาง ๆ ของ คสมรสทเปนคนตางดาวอยในความครอบครอง ทงบตรประจาตวและขอมลทะเบยนประวต ซงเปนเอกสารททางราชการจดทาขน ผฟองคด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๙

ทงหาจงไมอยในเงอนไขตองหามมใหจดทะเบยนสมรสเนองจากเปนญาตสบสายโลหตโดยตรงหรอมคสมรสอยแลวตามมาตรา 1450 และมาตรา 1452 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และแมวาบคคลตางดาวจะเคยมคสมรสมากอนในประเทศลาวกตาม แตการเขามาอยในประเทศไทยและอยกนฉนสามภรรยากบคนไทยเปนเวลายาวนานหลายสบปจนมบตรดวยกน และบตรคนแรกมอายระหวาง 29 - 36 ป ยอมถอไดวาบคคลตางดาวนนจงใจทงรางอกฝายหนง

นอกจากนน หนงสอกรมการปกครองกเปนเพยงหนงสอสงการภายในของหนวยงานทกาหนดขนตอนและแนวทางการปฏบตของเจาหนาทใหเปนไปตามกฎหมายเทานน และไมมกฎหมายเกยวกบการตรวจสอบเงอนไขและการจดทะเบยนสมรสระหวางบคคลตางดาวกบบคคลสญชาตไทยแตอยางใด และการเปนญาตสบสายโลหตหรอการมคสมรสอยแลว ผถกฟองคดสามารถตรวจสอบตามอานาจหนาททมอยตามกฎหมายได การผลกภาระใหผฟองคดทงหานาหนงสอรบรองของสถานกงสลมาพสจนคณสมบตตามเงอนไขการสมรส จงเปนการสรางภาระเกนสมควรใหแกประชาชน

การทผ ถกฟองคดปฏเสธการจดทะเบยนสมรสใหกบ ผฟองคดทงหาจงเปนการกระทาและคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 233/2557)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๒๐

“คดนศาลปกครองสงสดไดวนจฉยไวดวยนะครบวาแมวา

การสมรสจะเปนสทธขนพนฐานประการหนงทไมอาจถกจากดสทธเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนกาเนด เชอชาต ภาษา ฐานะ การศกษา ฯลฯ แตการสมรสกมอาจกระทาไดอยางเสรโดยปราศจากหลกเกณฑหรอการควบคมและในขณะเดยวกนฝายปกครองทมหนาทรบจดทะเบยนจะตองดาเนนการใหสอดคลองกบหลกการทรฐมงเสรมสรางใหสถาบนครอบครวมความเขมแขงและมนคง” ลงเปนธรรมสรปหลกการสาคญทางกฎหมายทศาลปกครองสงสดไดนามาอธบาย

“สรปกคอคนตางชาตทเขามาอยอาศยในเมองไทยมสทธทจะจดทะเบยนสมรสตามกฎหมายไทย ภายใตเงอนไของกฎหมายไทย ….ใชมยคะลงเปนธรรม” แสงโสมกลาว

“เจาหนาทของรฐตองใชอานาจหนาททมอยตามกฎหมาย เพอคมครองสทธขนพนฐานของประชาชน ถาคณสมบตของ ผขอจดทะเบยนสมรสครบถวนจะปฏเสธการจดทะเบยนสมรสไมได” ลงเปนธรรมอธบาย

“และตองไมสรางภาระใหเกดขนกบประชาชนดวยนะ ... ขอรบ” จอนวงเขามาในวงสนทนา แมจะไมเขาใจชดเจนวาลงเปนธรรมกบพสาวคยกนเรองอะไร แตจอนกไดฟงมาเสมอวาเจาหนาทในราชการจะใชอานาจทเปนการสรางภาระใหกบประชาชนไมได

บทสรป

“วนนดหนาตาพศกด ไมคอยมความสขเลย

ทกขใจอะไร เลาใหฟงไดนะคะ” แสงโสมถามเพอนรนพอยางหวงใย

“ พสอบผานนกเรยนนายสบตารวจทงขอเขยนและทดสอบสมรรถภาพรางกาย แต กลบมรายชออยในบญชผมคณสมบตไมเปนไป

ตามประกาศรบสมคร” ศกดอธบายปญหาความไมสบายใจใหแสงโสมฟง “พคดวาจะอทธรณคาสง แตตองไปยนคาอทธรณทหนวยงาน

ผจดสอบซงอยคนละจงหวดกบพอยและชวงนแมพกปวย ไมรจะไป ยนอทธรณไดหรอเปลา”

“ยนทางไปรษณยสคะพศกด” แสงโสมแนะนาเพราะจาไดวา การอทธรณใหยนทางไปรษณยได

“ยนไดหรอครบ” ศกดสงสย “ไดคะ ... แตพศกดตองระวงส งหนงทสาคญมาก ๆ ถาจะสง

ทางไปรษณย พศกดตองดวาเจาหนาทประทบในชอง “ตราประจาวนของท ทาการวนรบฝาก” วนใด เพราะจะถอวนทปรากฏในหลกฐาน ทางไปรษณยเปนวนยนอทธรณ” แสงโสมเตอน “ลงเปนธรรมเคยให แสงโสมอานอทาหรณจากคดปกครองเกยวกบเรองนดวยคะ”

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๕ ตลาคม ๒๕๕๗

เรองท ๕ ยนอทธรณทางไปรษณย ... พจารณาใหดถงวนท “ลงตราประจาวน”

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๒๒

เปนกรณการยนอทธรณคาสงทางปกครอง ซงเปนสทธประการหนงของผอยภายใตบงคบคาสงทางปกครองทจะเสนอ เรองขอใหผออกคาสงไดพจารณาทบทวนคาสงดงกลาว เพอแกไขเปลยนแปลงหรอเพกถอนคาสงทางปกครองทกระทบถงสทธ ของผอยภายใตบงคบของคาสงนน ซงในการยนอทธรณจะตองยนตอเจาหนาทหรอหนวยงานทางปกครองทเปนผออกคาสง หรออาจยนสงทางไปรษณยภายในกาหนดระยะเวลาอทธรณตามทกฎหมายแตละฉบบกาหนดคดนเปนเรองของผฟองคด ซงประกอบธรกจผลตและจาหนายชดอปกรณลอคกนขโมยรถยนต ไดยนอทธรณตอผถกฟองคด (คณะกรรมการคมครองผบรโภค) โดยสงทางไปรษณย ณ ททาการไปรษณยเอกชน ในวนสดทายของก าหนดระยะเวลาการยนอทธรณตามมาตรา ๔๔ แห งพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ซงกาหนดให ยนอทธรณภายในสบวนนบแตวนทไดรบทราบคาสง และขอ ๓ ของกฎกระทรวง ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๒๔) ออกตามความในพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ กาหนดวา การยนอทธรณสามารถสงทางไปรษณยลงทะเบยนถงผ อานวยการสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคได โดยใหถอวนทปรากฏในหลกฐานทางไปรษณยเปนวนยนอทธรณ

แตผถกฟองคดได ว นจฉยอทธรณโดยใหยกอทธรณ เนองจากเปนการยนอทธรณเมอพนกาหนดระยะเวลาอทธรณภายในสบวนนบแตวนทผอทธรณไดรบทราบคาสง

ผฟองคดเหนวาไดยนอทธรณภายในระยะเวลาตามทกฎหมายกาหนดแลว โดยผฟองคดไดรบแจงคาสงของผถกฟองคดในวนท ๒๘ สงหาคม ๒๕๕๒ และไดยนสงคาอทธรณทางไปรษณย

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๒๓

ลงทะเบยนตอบรบเมอวนท ๗ กนยายน ๒๕๕๒ ณ ททาการไปรษณยอาคารเนชน ทาวเวอร แตไดมการประทบตราประจาวนในชอง ททาการรบฝากในใบตอบรบในวนท ๘ กนยายน ๒๕๕๒

การยนอทธรณคาสงทางปกครองในวนสดทายทมสทธในการยนอทธรณโดยสงทางไปรษณย ณ ทไปรษณยเอกชนตามขอเทจจรงดงกลาว ถอเปนการยนอทธรณภายในระยะเวลา ทกฎหมายกาหนดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ททาการไปรษณยของบรษท ไปรษณยไทย จากด ไดจดตงไวหลายประเภท เชน ศนยไปรษณย ศนยรบฝากไปรษณย ททาการไปรษณย

รบจาย ททาการไปรษณยรบฝาก ททาการไปรษณยสาขา และ ททาการไปรษณยอนญาต โดยในการรบฝากไปรษณยภณฑนน ระเบยบบรษท ไปรษณยไทย จากด ฉบบท ๑๑๗ วาดวยบรการไปรษณยตอบรบในประเทศ พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดกาหนดให ผฝากกรอกรายการตาง ๆ ลงในแบบพมพ ในชองทกาหนดใหครบถวน และใหเจาหนาทประทบตราประจาวนในชอง “ตราประจาวน ของททาการรบฝาก” ในใบตอบรบ

แมผฟองคดจะไดยนอทธรณในวนท ๗ กนยายน ๒๕๕๒ โดยสง ณ ทไปรษณยอาคารเนชน ทาวเวอร แตเมอมการประทบตราประจาวนในชอง “ตราประจาวนของททาการรบฝาก” ในใบตอบรบ โดยททาการไปรษณยรบจายบางนาในวนท ๘ กนยายน ๒๕๕๒ สถานททผฟองคดสงหนงสออทธรณจงเปนเพยงผรบรวบรวมไปรษณยภณฑเพอนาสงททาการไปรษณยบางนาเพอดาเนนการตามกฎหมายตอไปเทานน สถานทรบฝากไปรษณยดงกลาว จงเปนการดาเนนการของเอกชนทมไดจดตงขนโดยบรษท

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๒๔

ไปรษณยไทย จากด อกทงมใชททาการไปรษณยอนญาตประเภทรบจายทมรหสของตนเอง หรอถาเปนททาการไปรษณยอนญาตประเภทรบฝากกจะสามารถใชรหสไปรษณยของไปรษณยรบจายทรบผดชอบได

ดงนน การอทธรณคาสงโดยสงทางไปรษณย ณ ทรบฝากไปรษณยอาคารเนชน ทาวเวอร จงยงไมถอวาเปนการสง ณ ททาการไปรษณย แมกรณนผฟองคดจะตองยนคาอทธรณภายในวนท ๗ กนยายน ๒๕๕๒ เปนอยางชา แตเมอททาการไปรษณยบางนาไดตตราลงทะเบยนรบคาอทธรณเปนวนท ๘ กนยายน ๒๕๕๒ จงเปนการยนอทธรณเมอพนกาหนดระยะเวลาอทธรณตามทกฎหมายกาหนด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๒๐๒/๒๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๒๕

“คดนเปนอทาหรณทดสาหรบคกรณในคาสงทางปกครอง

ทประสงคจะยนอทธรณคาสงทางปกครองโดยสงทางไปรษณยวาตองพจารณาวนทไดประทบ “ตราประจาวนของททาการรบฝาก” ของบรษทไปรษณยไทย จากด หรอททาการไปรษณยเอกชนทไดรบอนญาตเทานน และการสงทางไปรษณย ณ ททาการไปรษณยเอกชนทไมไดรบอนญาต เปนเพยงผรวบรวมไปรษณยภณฑเพอนาสงตอไปยงไปรษณยทมหนาทตอไปหากสงในวนสดทายของกาหนดระยะเวลาใหยนอทธรณ อาจทาใหคกรณเสยสทธทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายคะ” แสงโสมสรปตามทเคยไดฟงจากลงเปนธรรม

“ขอบใจนองแสงโสมมากครบ” ศกดรสกสบายใจ

บทสรป

7

“ทดนของพอผมถกเวนคนเพราะ

รฐจะสรางถนนตดผาน ตนยางพารา ในสวนหลายตนถกตดโคนเสยหาย ทงแปลง” ชยระบายความเดอดรอน ใหแสงโสมฟง

“เราเขาใจนะวารฐจาเปนตองจดทาบรการสาธารณะใหประชาชนไดรบความสะดวก แตเมอเกดความเสยหายกบเอกชน รฐกตองจายคาเวนคนใหคมคา ... จรงปะ” แสงโสมกลาว ดวยความเหนใจครอบครวของเพอนทไดรบความเสยหาย

“รฐจะตองจายคาเวนคนอยางไร ถาตนไมทเราปลกมระยะเวลา ในการเกบผลผลตไปอกนานหลายป แตถกตดทงเสยกอนเวลาอนควร” ชยสงสย

“ลงเปนธรรมพอจะอธบายใหเราสองคนฟงไดหรอเปลาคะ” แสงโสมถามลงเปนธรรมทนงอานหนงสอพมพอยใกล ๆ

“หนแสงโสมเดนไปหยบหนงสอพมพฉบบทวางบนโตะนนครบและอานในหนา ๒ คอลมนอทาหรณจากคดปกครอง หนทงสองจะเขาใจเรองนครบ” ลงเปนธรรมบอกหลานสาวดวยความเอนดและสงยมใหกาลงใจ

เรองท ๖ เวนคนทดนและตนยางพารา ... ขอคาเสยหายในอนาคต ครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑ พฤศจกายน ๒๕๕๗

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๒๗

คดทนามาเลาส กนฟงในฉบบน เปนเรองของเจาของ สวนยางพารา ซงถกเวนคนทดนและตนยางพาราแตไมพอใจ การกาหนดราคาคาทดแทนตนยางพาราทหนวยงานของรฐกาหนดให จงนาคดมาฟองศาลปกครองขอใหกรมชลประทาน ซงเปนหนวยงานของรฐทเวนคนทดนจายคาทดแทนเพมขน

ขอเทจจรงในคดนม วา กรมชลประทานไดเวนคนท ดน ของผฟองคด เนอท 4 ไร 2 งาน 4 ตารางวา และเวนคนตนยางพาราจานวน 356 ตน โดยกรมชลประทานกาหนดเงนคาทดแทนทดนไรละ 30,000 บาท และคาทดแทนตนยางพาราตนละ 500 บาท

ผฟองคดเหนวา ขณะทตนยางพาราถกเวนคนมอาย 7 ป ซงถอเปนชวงทตนยางพาราเรมใหนายางดมจดคมทนอยท 13 ป ควรไดรบคาชดเชยตนละ 704 บาท เงนคาทดแทนตนยางพาราทกรมชลประทานกาหนดใหเปนราคาทตากวาความเปนจรงมาก จงอทธรณตอรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ แตไมไดรบแจงผลการพจารณาอทธรณ จงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

คดนผถกฟองคดอางวา เจาของทดนรายอนทถกเวนคนโครงการเ ดยวกบผ ฟองคดไม ไ ด เรยกรองเ งนคาทดแทน ตนยางพาราเพม ซงการจายเงนคาทดแทนตนยางพาราใหแก ผฟองคด ตนละ 704 บาท จะไมเปนธรรมแกผถกเวนคนรายอน อกทง คณะกรรมการกาหนดราคาเบองตนไมเคยนาคาเสยโอกาส ในอนาคตมากาหนดการจายเงนคาทดแทนตนไมในการเวนคน ทกโครงการ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๒๘

ประเดนทนาสนใจของคดนคอ กรมชลประทานกาหนด คาทดแทนตนยางพาราใหแกผฟองคดถกตองและเปนธรรม หรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ถงแมราคาคาชดเชยตนยางพาราทผถกฟองคดกาหนดใหแกผ ฟองคด ตนละ 500 บาท จะสงกวาราคาคาชดเชยตนยางพารา

ท กาหนดไวในบญชประเมนคาชดเชยของสถาบนวจยยาง กรมวชาการเกษตร ป พ.ศ. 2543 - 2545 แตพยานผเชยวชาญ มความเหนวาหากตนยางพาราของผฟองคดไมถกเวนคนจะสามารถใหผลผลตไดอก 16 ป และตนยางพาราควรจะมคาตอบแทน ตนละ 1,021.44 บาท โดยคานวณจากผลตอบแทนหลงหกตนทนและคาใชจายในการเกบเ กยวผลผลต และนามาคณดวยระยะเวลาการใหผลผลต จานวน 16 ป อกทง เมอตนยางพาราไมสามารถใหผลผลตกสามารถขายลา ตนเ พอแปรรปไ ด ไรละประมาณ 10,000 บาท จงเหนวาแมไมอาจคาดหมายวาผลผลตและราคานายางพารา ซงเปนผลผลตทางการเกษตร จะคงทตลอดระยะเวลายาวนาน 16 ป เพราะขนอยกบเหตและปจจยตาง ๆ ทไมอาจควบคมไดในอนาคตหลายประการ เชน ภยธรรมชาต โรคและศตรพช ราคาปจจยการผลต ปรมาณนาฝน การดแลรกษา แตเมอคานงถงความเปนธรรมและความเสยหาย ทไดรบจากการเวนคนตามมาตรา 49 วรรคหนง ของรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงใชบงคบอยในเวลา ทมการเวนคนตนไมของผฟองคดแลวเหนวา เงนคาทดแทน ทไดรบยงไมเปนธรรม

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๒๙

สวนการทผทถกเวนคนเชนเดยวกบผ ฟองคดพอใจ ในเงนคาทดแทนทผถกฟองคดกาหนดใหนนกมอาจถอเปนเกณฑวาเงนคาทดแทนทผถกฟองคดกาหนดใหชอบดวยกฎหมาย และเปนธรรม เมอผฟองคดไมเหนดวยกบเงนคาทดแทนจงยอมดาเนนการตามขนตอนทกฎหมายบญญตเพอรกษาสทธของตนเองได แตเมอผ ฟองคดมคาขอใหผถกฟองคดชาระเงนคาทดแทน ตนยางพาราเพมเปนตนละ 740 บาท ผถกฟองคดจงตองจายเงนคาทดแทนตนยางพาราเพมใหผ ฟองคดอกตนละ 204 บาท (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 113/2557)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๓๐

“คดนสดยอดเลยครบลงเปนธรรม ผมจะไปอธบายให

พอฟงครบ” ชยดใจเมอรวาพอจะไดรบชดใชคาเสยหายจากการเวนคนดวยความเปนธรรม โดยเฉพาะคาผลผลตในระยะยาว

“เหนมยละชย รฐคงใหความเปนธรรมกบผเสยหายอยบางละ” แสงโสมใหกาลงใจ

“คดนเปนบรรทดฐานการปฏบตราชการทดสาหรบหนวยงานของรฐทเวนคนทดนหรอทรพยสนของเอกชนเพอใชประโยชนตามอานาจหนาทวา นอกจากตองอาศยอานาจตามกฎหมายทมวตถประสงคในการเวนคนเพอสาธารณะแลว ในการจายคาทดแทนจะตองพจารณาดวยความเปนธรรม” ลงเปนธรรมสรป

“ความเปนธรรม ... ตองคานงถงราคาทซอขายกนตามปกต การไดมา และสภาพทตงของอสงหารมทรพย และความเสยหายของผถกเวนคนอยางรอบดาน โดยเฉพาะอยางยงการเวนคนผลผลตทางการเกษตร ซงเอกชนผถกเวนคนมระยะเวลานานในการเกบเกยวผลผลต การกาหนดคาทดแทนกจะตองคานงถงผลประโยชนทผถกเวนคนมสทธจะไดรบในอนาคตดวย” แสงโสมอธบายถงการพจารณาใหความเปนธรรมทศาลปกครองวนจฉยไวจากคดทไดอาน

“นอกจากน ยงเปนอทาหรณทดสาหรบผฟองคดทไดรบความเดอดรอน ถาจะมคาขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาบงคบใด ๆ เพอเยยวยาความเสยหาย จะตองเขยนคาขอมาในคาฟองเพราะถาไมขอ ศาลไมมอานาจพพากษาเกนคาขอ” ชยสรปบาง

บทสรป

“ลงเปนธรรมครบ ทาไมมเตอรไฟและ

มเตอรนา ตองตงอยหนาบานครบ” จอนเหนพอเขา ๆ ออก ๆ ประตหนาบานเพอปดเปดมเตอรนา จงถามลงเปนธรรมดวยความสงสย

“ถาตดตงในบร เวณบานจะไมสะดวก ทงเจาของบานและเจาหนาททมาจดเลขมเตอร

ทเราใชในแตละเดอน เพราะถาไมมคนในบานมาเปดใหเขาบาน เจาหนาทกทางานไมได” ลงเปนธรรมอธบายใหจอนเขาใจงาย ๆ

“อมมม ... จรงดวยครบ” จอนเรมเขาใจ “มอกอยางครบ ... การตดตงมเตอรนาหรอทอนาในบรเวณบาน

ของผใชนา ถอวารฐไดกระทาการในลกษณะรอนสทธของเจาของบานครบ” ลงเปนธรรมนากฎหมายมาอางถงการกระทาของเจาหนาทใหจอนฟง

“การรอนสทธ ... ยงไงครบ อะไรคอการรอนสทธ” จอนสงสยและอยากร

“เอาละ ลงจะเลาใหฟง เรองทานองนศาลปกครองสงสดทานเคยวนจฉยไวและเคยนามาลงพมพเผยแพรในหนงสอพมพ ลงจะเลาใหฟงครบ” ลงเปนธรรมจาไดวาเคยอานเรองนในหนงสอพมพคอลมนคดปกครอง

เรองท ๗ ขอนาประปา ... วางทอใหดวยครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๕๗

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๓๒

คดน ศาลปกครองสงสดไดใหความคมครองสทธของประชาชนทจะไดรบการบรการดานสาธารณปโภคจากหนวยงานของรฐ ในการขอใชนาประปาหมบาน

ขอเทจจรงของคดมอยวา ผถกฟองคดท 2 (เทศบาลตาบล) ไดกอสรางระบบประปาหมบานแบบผวดน โดยวางทอเมนจายนา ในบรเวณทดนของราษฎรทกหลงคาเรอนตามมตของทประชมประชาคมหมบานพรอมตดตงมาตรวดนาใหฟร แตบานผฟองคดไมไดรบการตดตงมาตรวดนา เนองจากผฟองคดไมยนยอมใหวางทอในทดนของตน

หลงจากหมบานเปดใชระบบประปาแลว ผ ฟองคดไมได รบอนญาตใหใชนาประปา จงยนคาขอใชนาประปาตอผถกฟองคดท 1 (คณะกรรมการบรหารกจการและบารงรกษาระบบประปาหมบาน) ไดรบคาชแจงวาเนองจากผฟองคดไมยนยอมใหวางทอเมนจายนา ในทดน จงเปนการไมปฏบตตามมตทประชมของประชาคมหมบาน ทใหตดตงมาตรวดนาเฉพาะผทยนยอมใหวางทอเมนจายนาในบรเวณทดนของตนเทานน

ผฟองคดนาคดมาฟองตอศาลปกครองขอใหศาลมคาพพากษาหรอคาสงอนญาตใหไดใชนาประปา โดยเหนวาการวางทอเมนจายนาไมจาเปนตองวางในทดนของตน การปฏเสธไมใหใชนาเปนการ ไมปฏบตตามระเบยบกระทรวงมหาดไทย วาดวยการบรหารกจการและการบารงรกษาระบบประปาหมบาน พ.ศ. 2548

คาส งไมอนญาตใหผฟองคดใชน าประปา เปนคาส ง ทางปกครองทชอบดวยกฎหมายหรอไม และเปนการกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ?

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๓๓

ขอเทจจรงทสาคญในคดนคอ คณะกรรมการบรหารกจการและบารงรกษาระบบประปาหมบาน (ผถกฟองคดท 1) และเทศบาลตาบล (ผถกฟองคดท 2) ไดมมตเหนชอบกฎ ระเบยบ และขอบงคบ วาดวยการบรหารกจการประปาของการประปาหมบาน พ.ศ. 2549 ซงกาหนดคานยาม ทอเมนจายนา หมายถง ทอจายนาทการประปา วางผานหนาบานผใชนา และคณะกรรมการบรหารกจการและบารงรกษาระบบประปาหมบานมมตวาจะอนญาตใหผฟองคด ใชนาประปาตอเมอยนยอมใหวางทอเมนจายนาในทดนของผฟองคดตามทประชมเคยมมตไว ซงตอมาในป 2553 ไดใชบงคบตาม กฎ ระเบยบ และขอบงคบ วาดวยการบรหารกจการประปาของ การประปาหมบาน พ.ศ. 2553 ซงกาหนดคานยาม ทอเมนจายนา หมายถง ทอจายนาทการประปาวางผานหนาบานผใชนาประปาจะตองวางในสวนของผใชนา

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา จากกฎ ระเบยบ และขอบงคบวาดวยการบรหารกจการประปาของ การประปาหม บาน พ.ศ. 2549 ซ งใชบงคบในขณะ

ผฟองคดยนคาขอ เหนไดวา โดยปกตการวางระบบทอนาประปา โดยเฉพาะทอเมนจายนาจะวางผานหนาบานของผใชนา กเพอใหสามารถตอทอภายนอกทตดตงมาตรวดนาและมาตรวดนาจะตอง อยในทเปดเผยสามารถตรวจสอบไดสะดวก จงเปนทเขาใจไดโดยทวไปวาหมายถงการตดตงนอกอาณาเขตรวบานของผใชนา หากตดตง ในทดนของผใชนายอมไมสะดวกตอการตรวจสอบ ดงนน การวาง ทอเมนจายนาโดยปกตจงตองวางผานหนาบานผใชนา หาจาเปน ทจะตองวางผานทดนของผใชนาไม

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๓๔

แมตอมาการบรหารกจการประปาหมบานจะไดใชกฎ ระเบยบ และขอบงคบ วาดวยการบรหารกจการประปาของการประปาหมบาน พ.ศ. 2553 ซงกาหนดใหทอเมนจายนา หมายถง ทอจายนาทการประปาวางผานหนาบานผ ใช นาประปาจะตองวางไวในสวน ของผใชนาและทอเมนประปาเปนทรพยสนของผถกฟองคดท 1 กตาม การกาหนดใหวางผานสวนของผใชนา จงเปนการรอนสทธ ในท ดนของผ ใช นา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1335 และมาตรา 1337 และการกาหนดกฎ ระเบยบ และขอบงคบทมเงอนไขบงคบเปนการรอนสทธผขออนญาตใชนา จงไมชอบดวยกฎหมายและไมอาจมผลใชบงคบได หากผขอใชนา ไมยนยอม แตหาไดมผลตอผใชนาทไดใหความยนยอมวางทอเมนจายนาผานสวนของตนโดยสมครใจไปแลวไม

เมอผถกฟองคดมอานาจหนาทบรหารกจการประปาหมบานเพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงและเพยงพอ แตผถกฟองคดท 1 มคาสงไมอนญาตใหผฟองคดใชนาประปาหมบาน จงถอวา มไดเปนการบรหารกจการประปาหมบานเพอใหบรการประชาชนไดอยางทวถงและเพยงพอ จงเปนคาสงทไมชอบดวยระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการบรหารกจการและการบารงรกษาระบบประปาหมบาน พ.ศ. 2548 และเปนการกระทาละเมด ตอผฟองคด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 199/2557)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๓๕

“การรอนสทธกคอ การทบคคลบางคนทไมมสทธเขาไปรบกวนขดสทธของบคคลอนในอนทเขาจะครอบครองหรอใชทรพยสนของเขาโดยปกตสขนนเอง เจาหนาทของรฐกไมมสทธเชนกน” ลงเปนธรรมอธบายลกษณะของการรอนสทธใหหลานชายฟง

“จรงครบ ... เราเปนเจาของบาน กมสทธทจะใชบรเวณบานของเรา” จอนสรปดวยความมนใจ

“คดนศาลปกครองสงสดไดอธบายถงการใชอานาจของเทศบาลตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. 2496 วา มอานาจหนาท ตองจดใหมนาประปาแกราษฎรในหมบาน และคณะกรรมการบรหารกจการและบารงรกษาระบบประปาหมบานมอานาจหนาทตองจดใหมนาประปาแกราษฎรในหมบาน จงตองดาเนนการเพอ มงไปสการบรรลวตถประสงคในการจดใหมนาประปาแกราษฎรดวยเชนกน” ลงเปนธรรมสรปหลกการปฏบตราชการใหจอนฟงเพอเปนความรใหกบหลานชาย

“แตคดน เขาอางวาชาวบานสวนใหญตกลงกนใหวางมเตอรและทอนาในบาน ถาเจาของบานไมอนญาต กไมตดตงประปาไมใชหรอครบลงเปนธรรม” จอนสงสย

“การจากดสทธของราษฎรแมอาจกระทาได แตตองอยภายใตขอบเขตทกฎหมายกาหนด การอนญาตใหราษฎรไดใชนาประปาหมบานหรอไม อยางไร กฎหมายไมไดกาหนดใหตองฟงประชาคม เสยงขางมากกอน จงไมอาจอางประชาธปไตยเสยงขางมากเพอ ไมอนญาตใหมการใชนาประปาหมบานได” ลงเปนธรรมอธบาย

บทสรป

7

“พแสงโสม พแสงโสม มาดนเรว ๆ เลยพ ทวมขาวเกยวกบคณปาเลยงหมาอกแลว” จอนตะโกนเรยกพสาวดวยเสยงดงและตนเตน

“ชาวบานเดอดรอนเพราะการเลยงสตว ในบานจานวนมากอกแลวหรอจอน” แสงโสม ไดยนขาวเกยวกบการเลยงสตวในบานทาใหคนขางบานเดอดรอนหลายครง

“การเลยงหมา เลยงแมว เลยงนกพราบในบานจานวนมาก ๆ ทาไดดวยหรอครบพแสงโสม” จอนถามพสาวดวยความอยากร

“เคยมคนเดอดรอนฟองศาลปกครองวา เจาหนาทของรฐละเลย ไมควบคมดแลทาใหเกดเหตเดอดรอนราคาญกบประชาชนและลงเปนธรรมเคยใหพอานคดน ในอทาหรณจากคดปกครองทเผยแพรในหนงสอพมพ … พจะเลาใหฟงนะ” แสงโสมเรยนรถงประโยชนของการอานและการเลาถงอทาหรณจากคดปกครองเรองนนเรองนจากลงเปนธรรมมานาน

“แนใจนะ ! พแสงโสมวาจะเลาใหจอนฟงไดเหมอนทลงเปนธรรมเลาใหเราฟง” จอนแกลงทาทายยวน

วย มทราบ

เรองท ๘ กลนเหมนของสนข ... ระงบเหตดวยครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๒ พฤศจกายน๒๕๕๗

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๓๗

คดนเปนเรองท เกดขนใกลตวทหลาย ๆ คนอาจเคยเจอ กบเหตการณหรอความเดอดรอนราคาญดงเชนในคดนไมมากกนอย

โดยคดนเปนเรองราวของผ ฟองคดซ งอาศยอย ชนท 1 ของอาคารชดไดรบความเดอดรอนราคาญจากเสยงดงและกลนเหมนของสนขทผเลยงสนขเลยงไวในบรเวณบานจานวน 15 ตว ซงอย หางจากบานทพกอาศย ประมาณ 15 เมตร จงไดรองเรยนปญหา ทเกดขนตอนายกเทศมนตรไปสองครง และทกครงทไดรบเรองรองเรยนเจาหนาท ไดเขาไปตรวจสอบและแจงใหผ เลยงส นขควบคมดแลสนขไมใหสงเสยงดงรบกวน ใหเลยงเฉพาะในบรเวณบาน ดแลรกษาสถานทเลยงใหสะอาดและจดเกบมลสตวใหถกสขลกษณะอยเสมอ เสรมสรางภมคมกนโรค ตลอดจนใหลดจานวนสนขลง แตปญหาดงกลาวกยงคงมอยเหมอนเดม

ผฟองคดเหนวา นายกเทศมนตร (ผถกฟองคด) ละเลยตอ การปฏบตหนาท จงนาคดมาฟองตอศาลปกครองขอใหปฏบตหนาทตามทกฎหมายกาหนดเพอระงบเหตเดอดรอนราคาญดงกลาว

การทนายกเทศมนตรไดใชอานาจหนาทในการดาเนนการตาง ๆ เพอแกไขปญหาตามขอรองเรยน แตปญหากยงไมหมดไป จะถอวาไดดาเนนการตามอานาจหนาท โดยถกตองครบถวนแลวหรอไม ?

โดยมาตรา 26 ประกอบมาตรา 28 แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 กาหนดให นายกเทศมนตรมอานาจออกคาสงหามผหนงผใดมใหกอเหตราคาญรวมทงการระงบเหตราคาญในทสาธารณะหรอสถานทเอกชน โดยหากเกดเหตราคาญในสถานท เอกชนใหออกคาส งเปนหนงสอให เจ าของหรอ ผครอบครองสถานทระงบเหตราคาญภายในเวลาอนสมควรหรอ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๓๘

กาหนดวธการหรอกระทาโดยวธการใดเพอระงบหรอปองกน มใหเกดเหตราคาญได และหากไมปฏบตตามคาสงใหมอานาจระงบเหตและจดการตามความจาเปนเพอปองกนมใหเหตราคาญเกดขน หรอหากเหตราคาญนนอาจเกดอนตรายอยางรายแรง ตอสขภาพหรอกระทบตอสภาวะความเปนอยของประชาชน ใหมอานาจสงหามไมใหใชสถานทนนจนกวาจะเปนทพอใจวา ไดมการระงบเหตราคาญแลว

ขอเทจจรงจากการตรวจสอบสถานททมการเลยงสนขพบวา สนขท เลยงไวยงคงสงเสยงดงรบกวนเพอนบานขางเคยงและ ผเลยงสนขไดปลอยสนขออกจากบานมาเดนบรเวณถนนสาธารณะ สงเสยงรบกวน และไมกาจดสงปฏกลทาใหสงกลนเหมน

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอการเลยง สนขไวเปนจานวนมากเกดปญหามลภาวะจากการ สงเสยงดงหรอการสงกลนเหมน รวมทงปญหาทเกดจาก

การเจบปวยของสนข จงเปนเหตราคาญตามมาตรา 25 (2) และ (4) แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 นายกเทศมนตร ในฐานะเจาพนกงานทองถนจงมอานาจหนาทโดยตรงทจะปองกนระงบเหตเดอดรอนราคาญตลอดเวลาโดยการควบคมการเลยง หรอปลอยสตวในเขตพนท ระงบเหตราคาญอนเกดจากสตวทมเจาของหรอสตวเรรอน มอานาจออกประกาศเขตพนทเลยงเพอคมครองสขลกษณะอนามยของประชาชน และแมนายกเทศมนตร จะอางวาไดเพมมาตรการมากยงขนไมวาจะเปนการใชมาตรการ ทางอาญา ในเชงบรหาร รวมทงมาตรการแกไขเหตเดอดรอนราคาญ ตามมาตรา 28 แหงพระราชบญญตดงกลาวแลวกตาม แตกเปน การดาเนนการตามทกฎหมายบญญตไวเพยงบางสวน

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๓๙

เมอเหตราคาญยงคงมอยโดยผเลยงสนขยงปลอยใหสนข สงเสยงดงรบกวนและสงกลนเหมนจงถอวา มไดดาเนนการ ใหมการระงบเหตเดอดรอนราคาญตามอานาจหนาทโดยถกตองครบถวนตามทกฎหมายกาหนด อนเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาทดงกลาวลาชาเกนสมควร (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๒๓๑/๒๕๕๗)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๔๐

“สดยอดเลยขอรบ ... พแสงโสม ... เหมอนลงเปนธรรมเลาเรองใหเราฟง ... เปะ ๆ ๆ” จอนกลาวชมพสาว

“วนหลงพจะเลาใหฟงอก ถาเปนเรองงาย ๆ นะ” แสงโสมมนใจวาสงทเรยนรจากลงเปนธรรมจะทาใหลงเปนธรรมยมอยางมความสข

“สรปกคอ เจาหนาทมหนาทตองแกไขความเดอดรอนราคาญใหเสรจสน” จอนสรปตามความเขาใจของตนเอง

“ใชแลวจรา ... คดนศาลปกครองสงสดไดวางบรรทดฐานการปฏบตราชการทดในเรองการใชอานาจหนาทตามกฎหมายของหนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐวาความเสยหายหรอความเดอดรอนร าคาญทกระทบตอสขภาพหรอความเปนอยของประชาชนทสดแลว จะตองสามารถแกไขปญหาหรอระงบเหตใหหมดสนไปไดเพราะกฎหมายไดกาหนดมาตรการตาง ๆ ไวแลวอยางครอบคลม การทเจาหนาทใชอานาจดาเนนการและปรบใชกฎหมายไปเพยงบางสวน และไมสามารถระงบเหตใหหมดไปได ยงคงถอวาละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบต” แสงโสมสรปหลกการสาคญของคดใหจอนฟง

“โห ... พแสงโสม สดยอดขอรบ ...” จอนยกนวโปงแสดงความชนชมความรของพสาว

บทสรป

7

“ลงเปนธรรมครบ ... เมอเชาผม

ไปตลาดกบแม เนอหมทวางขายบนแผง ในตลาด พอคาเขาเลยงเองและฆามนเองหรอครบ” จอนถามดวยความสงสยจากท ไดเหนพอคาแมคาขายเนอหมเนอววในตลาดสดจานวนมากและรสกสงสารสตวทถกฆา

“ไมครบ จะตองฆาทโรงชาแหละทไดรบอนญาตและโรงฆาสตวจะตองมมาตรฐานตามทกฎหมายกาหนด” ลงเปนธรรมตอบคาถาม

“ผมจอนเคยอานคดในหนงสอพมพทลงเปนธรรมชอบอาน เทศบาลอนญาตใหฆานอกโรงฆาไดดวยครบ” เมอหลายวนกอนจอนอานหนงสอพมพเหนหวขอขาวเขยนตวโตวา ฆาสตวใน - นอกโรงฆา ประชาชนตองไดประโยชน จงเขาใจวาไมจาเปนตองฆาในโรงฆากได

“ออ ... จอนเหนในหนงสอพมพใชมยครบ” ลงเปนธรรมนกขนไดวามคดปกครองเกยวกบเรองฆาสตวตามทจอนกลาวถงจรง “เอาละ ลงจะเลาคดปกครองเรองนใหฟง ... เพอจอนจะไดเขาใจมากขน”

เรองท ๙ “ฆาสตวใน - นอกโรงฆา” ... ประชาชนตองไดประโยชน !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๓ ธนวาคม ๒๕๕๗

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๔๒

คดนเปนกรณทศาลปกครองไดเขาไปตรวจสอบความชอบ ดวยกฎหมายของการออกประกาศทมผลตอสขภาพอนามยของประชาชน โดยเรองนเกดจากการทผวาราชการจงหวด (ผถกฟองคด) ไดออกประกาศยกเลกประกาศทองทกนดารสาหรบการฆาสตวลาชาเกนสมควร ทาใหผฟองคดซงเปนผประกอบการโรงฆาสตวไดรบความเสยหายจากการขาดรายได

โดยในป พ .ศ . 2541 ผถกฟองคดไดอาศยอานาจ ตามมาตรา 22 แหงพระราชบญญตควบคมการฆาสตวและจาหนายเนอสตว พ.ศ. 2535 ออกประกาศกาหนดทองทกนดารและจาเปนตองฆาสตวเพอการบรโภคสาหรบประชาชน ซงมผลทาใหทองททกตาบลของอาเภอรตนบรในจงหวดสรนทรซงมทงหมด 17 ตาบล เปนทองทกนดารและจาเปนตองฆาสตว ทประชาชนสามารถฆาสตวนอกโรงฆาสตวได และประกาศฉบบนไมไดกาหนดระยะเวลาสนสดไว

ตอมา ป พ.ศ. 2552 ผถกฟองคดไดออกประกาศลงวนท 27 พฤษภาคม 2552 ยกเลกประกาศดงกลาว โดยกาหนดใหทองทตาบลไผ ตาบลรตนบร และอกบางทองทไมเปนทองทกนดารและจาเปนตองฆาสตวอกตอไป อนมผลทาใหการฆาสตวตองทาในโรงฆาสตวเทานน สวนตาบลอนในอาเภอรตนบรยงคงเปนทองทกนดารทสามารถฆาสตวนอกโรงฆาสตวไดจนถงวนท 30 เมษายน 2553

ผฟองคดซงประกอบกจการโรงฆาสตวทตงอยในตาบลไผ อาเภอรตนบร โตแยงวา หากผถกฟองคดเพกถอนประกาศ ลงวนท 27 พฤษภาคม 2552 โดยใหทกตาบลของอาเภอรตนบรทงหมดไมเปนทองทกนดารและจาเปนตองฆาสตวยอมทาให

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๔๓

ผฟองคดสามารถทจะรบจางฆาสตวไดเพมขนอก การทผถกฟองคดยกเลกประกาศทองท กนดารสาหรบการฆาสตวดงกลาวลาชา เกนสมควรจงทาใหผฟองคดไดรบความเสยหายจากการขาดรายได

ผฟองคดจงฟองขอใหศาลปกครองพพากษาหรอมคาสงให ผถกฟองคดชดใชคาเสยหาย

การทผ ถกฟองคดยกเลกประกาศโดยใหบางทองท ในอาเภอรตนบรไมเปนทกนดารและจาเปนตองฆาสตวอกตอไปเปนการกระทาทชอบดวยกฎหมายหรอไม และเปนการกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา แมการกาหนด ใหทองททกตาบลของอาเภอรตนบรเปนทองทกนดารและจาเปนตองฆาสตวโดยไมไดกาหนดระยะเวลา

สนสดไว แตภายหลงคณะทางานดาเนนการจดระเบยบโรงฆาสตวระดบอาเภอและระดบจงหวดไดมการประชมพจารณาเรองการ ถอนประกาศมาอยางตอเนอง และในเบองตนตางเหนพองกนวาสมควรถอนประกาศ ทงยงไดมขอสงเกตใหมการหาขอมลเพมเตม กรณจงเปนการดาเนนการเพอใหไดขอมลประกอบการพจารณาอยางครบถวนรอบดาน เพอมใหการถอนประกาศสงผลกระทบตอการบรโภคเนอสตวของประชาชนในพนท อกทงเจาหนาท ทเกยวของไดออกตรวจประเมนพบวา โรงฆาสตวของผฟองคด ซ งเปนผประกอบการเพยงรายเดยวในอาเภอรตนบร ย งมขอบกพรองในเรองพนทหองฆาสตว การจากดกลน การบาบดคณภาพนาลางซากและบอพกนาเสย และไดแนะนาใหปรบปรงแกไข ซงแมวาผฟองคดจะไดปรบปรงแกไขและผานการตรวจประเมน ดานสถานทตง ดานสขาภบาล และดานกระบวนการฆาสตวแลว

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๔๔

กตาม แตการขนสงเนอสตวยงไมผานการตรวจประเมน ประกอบกบคาขอใบอนญาตของผฟองคดระบวาเปนโรงฆาสกรขนาด 20 ตว ตอวน แตพนทของตวอาคารโรงฆาสตวมขนาดกวางเพยง 6 เมตร ยาว 13.60 เมตร และใชแรงงานคนเปนหลกจงมลกษณะเปน โรงฆาสตวในครวเรอนเทานน

ด ง นน การจะใหผ ถ กฟองคดยกเล กประกาศเพอใหผประกอบการฆาสตวในทกตาบลของอาเภอรตนบรไมสามารถ ฆาสตวนอกโรงฆาสตวได และตองนาสตวมาฆาท โรงฆาสตว ของผฟองคด ในขณะทโรงฆาสตวของผฟองคดยงไมมความพรอมและความเหมาะสมเพยงพอ เมอเปรยบเทยบประโยชนทผฟองคด จะไดรบกบความเสยหายท จะเกดขนกบประชาชนในพนท ความเสยหายทจะเกดขนยอมมมากกวา

การทผถกฟองคดมประกาศลงวนท 27 พฤษภาคม 2552 จงเปนการกระทาทชอบดวยเหตผลและชอบดวยกฎหมาย จงไมเปนการละเมดตอผฟองคดแตอยางใด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 441/2557)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๔๕

“สรปกคอ ตองฆาสตวในโรงฆาสตวทไดรบอนญาต เวนแตทางราชการจะมประกาศอนญาตใหฆานอกโรงฆาได ใชมยครบลงเปนธรรม” จอนสรปตามทเขาใจ

“เจาหนาทของรฐมหนาทดแลคมครองประชาชนใหไดรบการบรโภคเนอสตวทมคณภาพและเพยงพอ และโรงฆาสตวตองมมาตรฐานทด” ลงเปนธรรมอธบาย

“แตการอนญาตใหฆาสตวนอกโรงฆาสตว ทาใหเจาของโรงฆาสตวเสยหายนะครบลงเปนธรรม” จอนสงสย

“การทเจาหนาทของรฐใชอานาจตามกฎหมายเพอจดทาภารกจหรอดาเนนการอยางใด ๆ ไมวาจะเปนการออกกฎเกณฑ กฎ หรอคาสงทางปกครองนน หากเจาหนาทของรฐไดพจารณาขอมลอยางครบถวนรอบดาน ทงความเสยหายทเอกชนไดรบและประโยชนสวนรวมเปนสาคญโดยชอบดวยเหตและผลแลว แมวาการกระทาดงกลาวจะสงผลกระทบตอเอกชนไปบางกตาม แตหากพจารณาชงนาหนกแลวปรากฏวาประโยชนสวนรวมทประชาชนสวนใหญไดรบมมากกวา ยอมถอเปนการกระทาทชอบดวยกฎหมายครบ” ลงเปนธรรมอธบายแนวทางการใชอานาจของเจาหนาททถกตองตามกฎหมายใหหลานชายเขาใจ

บทสรป

7

“จะไปไหนหรอทดเอ แวะดมนาคลายรอน

กอนไหม” ลงเปนธรรมถามเอ ทดสกใหมทกาลงเดนผานหนาบานดวยสหนาเครงเครยด

“ครบลงเปนธรรม ผมมปญหาอยากจะ ขอถามลงเปนธรรม” เอตอบขณะเดนเขามาหา ลงเปนธรรมดวยสหนาทไมสบายใจ

“มปญหาอะไรหรอ” ลงเปนธรรมถาม “แมผมซอทดนจากการขายทอดตลาด

ของกรมบงคบคด แตเมอไปรงวดสอบเขตทดน ปรากฏวาเปนโฉนดทดน ทออกทบซอนกบทดน น.ส. 3 ของผอนครบ อธบดกรมทดนจงไดเพกถอนโฉนดครบ” เออธบายปญหาความเดอดรอนทเกดขน

“ลงคดวาแมของเอควรทจะไดรบความคมครอง กรมทดนจงนาจะตองชดใชคาเสยหาย” ลงเปนธรรมคลบคลายคลบคลาวาเคยอานคดปกครองเรองทานองนและศาลปกครองพพากษาใหกรมทดนชดใชคาเสยหาย

“ยงงนหรอครบลงเปนธรรม” เอกระตอรอรนทจะไดคาตอบเพอจะไดมแนวทางในการดาเนนการ

“งน ... รอประเดยวนะครบ ลงจะไปคนคดพพาททลงเคยอาน เผอวาเอจะไดมแนวทางในการดาเนนการตอไป” ลงเปนธรรมเดนเขาไป ในบานพกใหญและกลบออกมาพรอมหนงสอพมพทมอทาหรณจากคดปกครอง เรอง รงวดสอบเขตทดนผด ... ใคร ? รบผดชอบ

ทดน

เรองท ๑๐ รงวดสอบเขตทดนผด ... ใคร ? รบผดชอบ

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๗ ธนวาคม ๒๕๕๗

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๔๗

คดนเปนคดทศาลปกครองไดวนจฉยเพอคมครองสทธ ของประชาชนผซอทดนจากการขายทอดตลาด

โดยคดน ผ ฟองคดประมลซอท ดนมโฉนดของนาย ป. จากการขายทอดตลาดของกรมบงคบคดและไดจดทะเบยน โอนกรรมสทธเปนของตนเอง ตอมาไดขอรงวดสอบเขตท ดน จงพบวาโฉนดทดนดงกลาวออกทบซอนกบทดน น.ส. 3 ของผอน อธบดกรมท ดนไดมคาสงเพกถอนโฉนดท ดน ผ ฟองคดเหนวา คาสงเพกถอนโฉนดทดนทาใหผฟองคดไดรบความเสยหาย จงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง ขอใหศาลมคาพพากษาหรอมคาสง ใหกรมทดนชดใชเงนคาทดนพรอมดอกเบยใหแกผฟองคด

กรมทดนอางวา ความเสยหายทผฟองคดไดรบเกดจากการกระทาละเมดของนาย ป. เจาของทดนเดม ซงมพฤตการณจงใจ นาเดนสารวจท ดนเพอออก น.ส. 3 ก. ไมชอบดวยกฎหมาย มาตงแตตน และกอนทผฟองคดจะซอทดนจากการขายทอดตลาด ผ ฟองคดควรตรวจดท ดนวาตงอยท ใดและมผ ใดครอบครอง ทาประโยชน แตผฟองคดไมไดใชความระมดระวงเพยงพอ ถอวา ผฟองคดประมาทเลนเลออยางรายแรงในการซอทดน กรมทดน จงไมตองรบผดชอบในความเสยหายทเกดขน

ขอเทจจรงในการออกโฉนดทดนคอ เดมทดนแปลงพพาทเปนของมารดานาย ป. ซงนาย ป. ไดนาเจาหนาทกรมทดนเดนสารวจและพสจนสอบสวนการทาประโยชน โดยแจงตอเจาหนาทรงวดวาทดนแปลงดงกลาวมหลกฐาน น.ส. 3 แตสญหาย และมารดาไดครอบครองทาประโยชนมานานกวา 30 ป เจาหนาทรงวดจงไดดาเนนการออก น.ส. 3 ก. ใหแกนาย ป. หลงจากนนไดเปลยนเปนโฉนดเลขท 21584 ทงทมผคดคาน

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๔๘

กรมทดนจะตองรบผดชดใชคาเสยหายใหแกผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา การเดนสารวจพสจนสอบสวนการทาประโยชนเพอออกหนงสอรบรองการทาประโยชน (น.ส. 3 ก.) กระทาไปโดยมไดมการ

ตรวจสอบพยานหลกฐานเกยวกบสทธในทดน และการครอบครองและทาประโยชนในทดน ทงทการออกหนงสอแสดงสทธในทดน การจดทาทะเบยนควบคม และการเกบรกษาเอกสารหลกฐานเกยวกบทดนอยในอานาจหนาทของผถกฟองคด ประกอบกบมผคดคานการออกหนงสอรบรองการทาประโยชน กรณจงถอวาเจาหนาทของผถกฟองคดปฏบตหนาทโดยปราศจากความระมดระวงซงบคคลในภาวะเชนนนจกตองมตามวสยและพฤตการณ และอาจใชความระมดระวงเชนวานน ในการตรวจสอบสทธในทดนและการครอบครองและทาประโยชนในทดน ตลอดจนเอกสารหลกฐานทเกยวของแตหาไดใชเพยงพอไม ถอเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอจนเกดความเสยหายในการยดถอครอบครองและทาประโยชนในทดน

แมสานกงานบงคบคดจะมประกาศขายทอดตลาดทดนกาหนดใหผจะซอมหนาทตรวจสอบรายละเอยดเกยวกบทรพย ทจะซอ และใหถอวาผจะซอไดทราบถงสภาพทรพยนนโดยละเอยดครบถวน แตเมอโฉนดทดนเปนหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธ ในทดนทออกโดยหนวยงานของรฐ ผฟองคดเปนเพยงประชาชน ผซอทดนจากการขายทอดตลาดโดยสจรต ยอมเชอในความถกตองมนคงของหนงสอสาคญแสดงกรรมสทธดงกลาว การทผฟองคดไมไดไปตรวจสอบทดนตามโฉนดทดนพพาทกอนประมลซอทดนจากการขายทอดตลาด กไมอาจถอเปนความประมาทเลนเลอ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๔๙

อยางรายแรงของผฟองคดทเปนเหตทาใหโฉนดทดนแปลงดงกลาว ถกเพกถอน

ผถกฟองคดซงเปนหนวยงานของรฐจงตองรบผดตอผฟองคดในผลแหงละเมดท เจ าหนาท ไดกระทาในการปฏบ ตหนาท ตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ .ศ . 2539 (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 135/2557)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๕๐

“แมผมซอทดนมาโดยสจรตครบลงเปนธรรม และความจรงกไมไดตรวจดทดนวาตงอยทใดและมผใดครอบครองทาประโยชน” เอกลาว เมอลงเปนธรรมอานอทาหรณจากคดปกครองจบเรอง

“ถาเปนความบกพรองหรอผดพลาดจากการออกเอกสารสทธในทดน ประชาชนผซอทดนโดยสจรตกควรไดรบความคมครอง” ลงเปนธรรมเหนดวยกบแนวคาวนจฉยของศาล

“ผมกวางนครบลงเปนธรรม” เอรสกคลายกงวลขน “คดนเปนอทาหรณทดสาหรบเจาหนาททมอานาจหนาท

ออกเอกสารสทธในทดนวา กอนออกเอกสารสทธในทดนทกครง จะตองทาการตรวจสอบตาแหนงทดนอยางรอบคอบ โดยการสอบถามเจาของทดนเดม หรอเจาของทดนปจจบน เจาของทดนขางเคยง รวมทงตรวจสอบเอกสารหลกฐานอน ๆ ทเกยวของตามลาดบขนตอนกระบวนการของกฎหมายโดยเฉพาะอยางยงกรณทมผคดคานจะตองตรวจสอบขอมลใหปรากฏชดเจนถงเหตคดคานดงกลาว ซงหากเจาหนาทออกเอกสารสทธในทดนโดยประมาทเลนเลออยางรายแรงทาใหผมกรรมสทธทแทจรงหรอประชาชนไดรบความเสยหาย กรมท ดนตองรบผดชดใชคาเสยหาย” ลงเปนธรรมสรปแนวทางการปฏบตราชการทไดจากคดดงกลาว

บทสรป

7

“คณลงเปนธรรมครบ อยไหมครบ” ประจกษ

เพอนบานตางวยของลงเปนธรรมยนดอม ๆ มอง ๆ พรอมรองเรยกอยหนาบาน

“เปดประตรวเขามาไดเลยครบ ไมไดใสกลอน” ลงเปนธรรมตะโกนบอกพรอมเดนออกมาตอนรบผ

“ผมมเรองรบกวน จะขอความรเกยวกบการจายคาบารงการศกษามหาวทยาลยครบ”

หลงดมนาเสรจ ประจกษกพรงพรเรองราวในใจใหลงเปนธรรมทราบทนทวาหนแดงบตรสาวสอบไดโควตาสอบตรงคณะวทยาศาสตร ของมหาวทยาลยแหงหน ง ตอมาไดสอบตดคณะวศวกรรมศาสตร อกมหาวทยาลย ซงหนแดงอยากเปนวศวกรกเลยเปลยนใจ แตประจกษ ไดชาระคาบารงการศกษาของมหาวทยาลยแหงแรกไปแลว จะไดเงนดงกลาวคนไดอยางไร

“เรองของหนแดงไมใชเพงเกดครงแรกหรอกนะประจกษ ลงเคยอานอทาหรณจากคดปกครองในลกษณะเดยวกบของหนแดงมาบาง ประจกษรอสกครนะ ลงจะไปหยบมาใหศกษา ... นาจะเปนความรและสรางความเขาใจใหประจกษและหนแดงบาง”ท

เรองท ๑๑ เปลยนใจเขาเรยนทอน ... ขอคน “คาบารงการศกษา” ไดไหมครบ ?

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๗ มกราคม ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๕๒

คดปกครองทนามาเลาสกนฟงในวนนเปนเรองเกยวกบ การขอคนเงนคาบารงการศกษาของนกศกษาซงผานการคดเลอกใหเขาศกษาตอในมหาวทยาลย แตตอมาภายหลงจากชาระ คาบารงการศกษาแลวไดเขาศกษาตอในมหาวทยาลยแหงอนแทน

ขอเทจจรงคอ นาย อ. บตรของผฟองคด อาย ๑๘ ป ไดรบ การจดสรรโควตาใหเขาศกษาในมหาวทยาลยของผถกฟองคด และ ไดไปรายงานตวพรอมทงชาระคาบารงการศกษา จานวน ๗,๐๐๐ บาท แตตอมาไดขอถอนสทธการเขาศกษาในมหาวทยาลยของผถกฟองคด เพอเขาเปนนกศกษาของมหาวทยาลย น. และไดขอเงนคาบารงการศกษาคน

ผถกฟองคดเหนวา ไมสามารถคนเงนคาบารงการศกษาใหไดเนองจากตามระเบยบของมหาวทยาลยนกศกษาใหมทชาระ คาบารงการศกษาแลว หากไมเขากรณขอยกเวนจะขอถอนคนเงนดงกลาวไมได ทงน เพอปองกนไมใหเกดปญหาตอการวางแผนจดการเรยนการสอนและเพอไมใหเปนการตดโอกาสบคคลอน ในการเขาศกษาในมหาวทยาลย

ผฟองคดเหนวา เปนการเอาเปรยบเพราะผถกฟองคดสามารถรบนกศกษาใหมแทนได จงไดฟองคดขอใหศาลปกครองพพากษาหรอมคาสงใหผถกฟองคดคนเงนคาบารงการศกษาใหแกผฟองคด

สถาบนการศกษาทไดรบชาระคาบารงการศกษาไปแลว ตองคนเงนจานวนดงกลาวหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอมหาวทยาลยของผถกฟองคดเปดรบสมครบคคลเขาศกษาในระบบโควตา จานวน ๓ รอบ และบตรของผ ฟองคดไดไป

รายงานตวและชาระคาบารงการศกษาในรอบท ๑ โดยไมไดสละสทธ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๕๓

เพอรอฟงผลการสอบคดเลอกเปนนกศกษาของมหาวทยาลย น. ทง ๆ ทหากไมผานการสอบคดเลอกของมหาวทยาลย น. กสามารถทจะสมครเขามหาวทยาลยของผถกฟองคดในรอบท ๒ และ รอบท ๓ ตอไปได ประกอบกบไมปรากฏวามหาวทยาลยของ ผถกฟองคดมหลกเกณฑในการจากดสทธผทสละสทธในการ เขาศกษาระบบโควตาจะสมครเขาศกษาอกครงไมได

การทบตรของผฟองคดเขารายงานตวและชาระคาบารงการศกษาใหแกผถกฟองคดยอมแสดงวาสมครใจทจะเปนนกศกษาใหมของผถกฟองคด การเรยกใหบตรของผฟองคดชาระคาบารงการศกษากอนเรมเปดภาคเรยนจงมไดเปนการเอาเปรยบ แตอยางใด และการกระทาดงกลาวกเปนไปเพอยนยนสทธการ เขาศกษาอนเปนมาตรการในการปองกนไมใหผไดรบการพจารณา ในระบบโควตารวมทงบตรของผฟองคดสละสทธ ซงจะทาให เกดปญหาในการวางแผนจดการเรยนการสอนของผถกฟองคด และเพอไมใหเปนการตดโอกาสผสมครรายอนทมความประสงคจะเขาศกษาในมหาวทยาลยของผถกฟองคด ประกอบกบในกรณดงกลาวนไมมเหตใด ๆ ตามทกาหนดในระเบยบของมหาวทยาลย ของผถกฟองคดทจะตองคนเงนบารงการศกษา เชน ไมสาเรจการศกษาจากสถานศกษาเดม ถกเกณฑเขารบราชการทหาร ปวยจนไมสามารถเรยนได หรอเสยชวต เปนตน

ดงนน ผฟองคดจงไมสามารถเรยกเงนคาบารงการศกษาคนได และผถกฟองคดกไมตองคนเงนคาบารงการศกษาใหแกผฟองคดแตอยางใด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๕02/2557)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๕๔

“ชดเจนและเขาใจแลวครบลงเปนธรรม” ประจกษเขาใจขอเทจจรงและคาพพากษาของศาลปกครองเปนอยางด

“คดนนอกจากศาลปกครองสงสดจะไดวนจฉยเนอหาของคดอนทาใหเปนอทาหรณทดททาใหนกเรยน นกศกษา และผปกครองไดทราบวา เมอสมครใจหรอยนยอมเขาศกษาในสถาบนการศกษาแหงใดแลว ผเขาศกษาตองอยภายใตหลกเกณฑหรอกฎระเบยบทสถาบนการศกษาแหงนนไดกาหนดไว” ลงเปนธรรมใหขอคด

“กรณอยางน เดกซงเปนผชาระเงนคาบารงการศกษาฟองคดเองไดหรอเปลาครบลงเปนธรรม” ประจกษถาม

“ผไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย มสทธฟองคดตอศาลปกครอง ซงคดนผชาระเงนคาบารงการศกษาคอ นกศกษาซงเปนผเยาวสามารถฟองคดเองไดถาหากศาลเหนสมควรอนญาต หรอบดาซงเปนผแทนโดยชอบธรรมกสามารถฟองคดแทนไดโดยยนหลกฐานแสดงความเปนผแทนโดยชอบธรรม เชน สาเนาทะเบยนบาน เปนตน”

“ผมเขาใจแลวครบลงเปนธรรม” ประจกษกลาว

บทสรป

7

“พแสงโสมครบ จอนสงสารปาจนทร

จงเลยครบ” จอนเดนทาตาแดง ๆ มาหาพสาว “เกดอะไรขนกบปาจนทรละจอน” แสงโสม

ไลเรยงเรองราวจากนองชายไดความวาปาจนทร เจาของฟารมไก ไดรบหนงสอจากปศสตวจงหวด สงใหทาลายไกในฟารมทงหมดเนองจากพนท

ของจงหวดอยในเขตทตองสงสยวามการระบาดของโรคไขหวดนก “จกเลาวาแมนอนรองไหมาหลายคนเพราะอกไมกวนกจะ

สงไกขายโรงงานไดแลว เปนแบบนทนหายกาไรหมด” จอนเลาเพมเตม “พวาหนวยงานราชการนาจะมเงนชดเชยหรอชวยเหลอบางนะจอน

ไมใชความผดของปาจนทรแกเลย”’แสงโสมแสดงความคดเหนกอนททงค จะเดนไปยงหองหนงสอของลงเพอชวยกนคนหาอทาหรณจากคดปกครอง ซงอาจเปนแนวทางชวยเหลอปาจนทรแมของจกได

“จอน จอน พวาเรองนแหละ นาจะตรงกบกรณของปาจนทรนะ”ชานด

เรองท ๑๒ สงทาลายไก ... เหตใด ? ไมชดใชคาเสยหายใหผมครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๓๑ มกราคม ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๕๖

คดปกครองทนามาเลาในฉบบนเปนเรองราวทเกดขนกบ ผประกอบอาชพทาฟารมเลยงไกเนอแตเมอมการแพรระบาด ของโรคไขหวดนก ปศสตวจงหวดจงสงใหทาลายไกเลยงทงหมด แตไมไดรบการชดใชคาเสยหาย

โดยเมอป พ.ศ. 2547 ไดเกดโรคระบาดไขหวดนก ผวาราชการจ งหวดกาแพงเพชร (ผ ถกฟองคดท 1) จงไดออกประกาศ ใหทกเขตพนทในจงหวดกาแพงเพชรเปนเขตสงสยวามโรคระบาดไขหวดนก ตอมา ผฟองคดไดมหนงสอถงปศสตวจงหวดกาแพงเพชร (ผถกฟองคดท 2) ลงวนท 29 มกราคม 2548 และ 9 สงหาคม 2548 ขออนญาตเลยงไกเนอทฟารมซงตงอยทอาเภอคลองขลง จงหวดกาแพงเพชร และปศสตวจงหวดกาแพงเพชรกไดอนญาตตามทขอ

ตอมาเกดการระบาดของไขหวดนก ผวาราชการจงหวดกาแพงเพชร จงไดประกาศใหทองททกหมบาน ทกตาบลในอาเภอคลองขลงเปนเขตโรคระบาดไขหวดนกในสตวปกทกชนด และเมอพบวาไกเนอของผฟองคดปวยตายกะทนหนโดยไมทราบสาเหต จงออกคาส งใหผ ฟองคดทาลายไกเ นอโดยไมจายคาชดใช ตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว เนองจากทายบนทกตามหนงสอ ทผฟองคดขออนญาตเลยงไกระบขอความวา หากมความเสยหายจากโรคระบาดหรอเหตอนเกดขนจะไมเรยกรองขอรบการชดเชยใด ๆ จากรฐบาล จงเปนการแสดงเจตนาสละสทธโดยไมขอรบการชดใช ผ ฟองคดไมเหนดวยจงนาคดมาฟองตอศาลปกครองขอให ผถกฟองคดรวมกนหรอแทนกนชดใชคาเสยหายจากการทาลายไกของผฟองคด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๕๗

ผฟองคดมสทธไดรบคาชดใชตามทกฎหมายกาหนดหรอไม ? และการทาหนงสอดงกลาวถอวาผฟองคดสละสทธโดยไมขอรบคาชดใชจากการสงทาลายไกหรอไม ?

โดยมาตรา 18 ประกอบมาตรา 10 (4) แหงพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ .ศ . 2499 และกฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2499) ออกตามความในพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. 2499 กาหนดใหสตวแพทยมอานาจออกคาสงใหเจาของทาลายสตวทเปนโรคระบาดหรอพาหะของโรคระบาด และ ใหเจาของสตวไดรบคาชดใชตามอตราทกาหนด เวนแตเจาของ ไดจงใจกระทาความผดกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว และกรณหากมสตวปวยหรอตายในเขตโรคระบาดหรอเขตสงสยวาม โรคระบาด มาตรา 19 กาหนดวาเจาของมหนาท ตองแจง ตอพนกงานเจาหนาทภายในสบสองชวโมงนบแตเวลาทสตวปวยหรอตาย

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เม อผ ฟองคด ไดปฏบตตามกฎหมายโดยไดแจงพนกงานเจาหนาท สารวตร หรอสตวแพทยภายในเวลาทกฎหมายกาหนด

โดยไมปรากฏวา ผฟองคดจงใจกระทาความผดฐานใดฐานหนง ตามพระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. 2499 การทปศสตว จงหวดกาแพงเพชรในฐานะสตวแพทยไดออกคาสงใหผ ฟองคด ทาลายไกทเปนโรคระบาดหรอสงสยวาเปนโรคระบาด ผฟองคด จงเปนผมสทธไดรบคาชดใช

สวนหนงสอขออนญาตเลยงสตวปกชนดไกเนอกไมใชเอกสารทผฟองคดจดพมพขนเอง แตเปนแบบทสานกงานปศสตวจงหวดกาแพงเพชรจดทาไวใหผขออนญาตทกรายลงนามและ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๕๘

เปนเงอนไขทเจาหนาทกาหนดใหผฟองคดตองปฏบต ประกอบกบ กรมปศสตวไมมนโยบายหรอคาสงใหหนวยงานในสงกดจดทาบนทกขอตกลงหรอเงอนไขในการระงบสทธการไดรบคาชดใชจากการทาลายสตว จงเปนการตดสทธผทพงไดรบคาชดใช ตามกฎหมายโดยไมม อานาจหรอนอกเหนออานาจหนาท ใหกระทาได หนงสอดงกลาวจงไมมผลผกพนใหผ ฟองคด ตองเสยสทธไดรบคาชดใชตามกฎหมาย

เมอผฟองคดมสทธไดรบคาชดใช และหนงสอฉบบลงวนท 29 มกราคม 2548 และฉบบลงวนท 9 สงหาคม 2548 ททาไว ไมเปนการสละสทธในการไดรบคาชดใชไกเนอทถกทาลายตามทกฎหมายกาหนด การทปศสตวจงหวดกาแพงเพชรไดสงทาลายไกเนอของผฟองคดโดยไมดาเนนการใหมการจายคาชดใชตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตวใหแกผฟองคด จงเปนการกระทาทไมชอบ ดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 511/2557)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๕๙

“ทาฟารมไกตองขออนญาตดวยหรอครบพแสงโสม” จอน

ถามเมอทราบเนอความในขอพพาทวามแบบฟอรมการขออนญาต “ตองขอขอนญาตสจอน ... เพอใหทางราชการไดตรวจสอบ

ควบคมดแล ไมใหสงผลกระทบกบประชาชน” แสงโสมชแจง “คดนศาลปกครองสงสดไดวางบรรทดฐานการปฏบตราชการทด

สาหรบการปฏบตหนาทของเจาหนาททางราชการดวยนะจอน”แสงโสมไดรบทราบจากลงเปนธรรมวาขอพพาทในคดปกครองตาง ๆ มหลกการปฏบตราชการทด

“ยงไงครบพแสงโสม” จอนไมเขาใจ “คดนเปนในเรองการใชอานาจหนาทตามกฎหมายของหนวยงาน

ของรฐและเจาหนาทของรฐวา ในการดาเนนการหรอมมาตรการอยางหนงอยางใด หนวยงานของรฐและเจาหนาทของรฐจะตองกระทาการตามทกฎหมายกาหนดหรอใหอานาจไวเทานน ดงเชนการจดทาแบบฟอรมของฝายปกครองเพออานวยความสะดวกใหกบประชาชนในการไดรบบรการดานตาง ๆ ตามอานาจหนาทของหนวยงานของรฐนน ๆ โดยหากไมมกฎหมายหรอไมมขอสงการในเชงนโยบายเพอคมครองประโยชนสาธารณะ ฝายปกครองไมอาจกาหนดแบบฟอรมโดยระบขอความทมลกษณะเปนการตดสทธประชาชนผใชบรการทพงมพงไดตามกฎหมาย และถงแมประชาชนผรบบรการจะกรอกขอความในแบบฟอรมดงกลาวกไมมผลผกพนตามกฎหมายแตอยางใด และการกาหนดแบบฟอรมในลกษณะดงกลาวถอเปนการกระท าโดยไม มอ านาจหรอนอกเหนออ านาจ” แสงโสมสรปจากความรดานกฎหมายตามทไดเรยนในมหาวทยาลยและไดยนไดฟงจากลงเปนธรรมอยเรอย ๆ

บทสรป

7

“ขยนจงนะเทพ เหนซอมวงและวดพน

เกอบทกเยนจะไปแขงกฬาทไหนร” ลงเปนธรรม ถามเดกหนมทเคยเหนตงแตยงนอนแบเบาะ เทพยกมอไหวอยางนอบนอมกอนตอบดวยเสยงชดถอยชดคาวา

“ผมอยากรบราชการครบ พอกบแมอยากเหนผมสวมเครองแบบตารวจ ผมเองกชอบครบเทหด” เทพบอกถงความตงใจ

“ดแลวเทพ รบราชการแมเงนเดอนไมสง แตกมนคง ลกเจบปวยเบกคารกษาได พอกบแมกไดรบสวสดการนดวย” ลงเปนธรรมเพมความมนใจใหกบเทพ

ลงเปนธรรมรวานอกจากความรดานวชาการ สมรรถภาพทางรางกาย บคลกภาพ ไหวพรบเชาวปญญาในการสมภาษณแลว ประวตของผสมครสอบกมความสาคญไมนอยสาหรบผตองการสอบเขารบราชการตารวจเชนกน จงสอนเทพตอวา

“เทพตองทาตวใหดอยาไปมเรองราวกบใครนะ เหลา ยาตาง ๆ กอยใหหาง พวกนมผลตอการสอบเขารบการราชทงสน ประวตไมด กสมครสอบไมไดนะลก ลงเคยอานอทาหรณคดปกครองทเกยวกบ การสอบตารวจ” ลงเปนธรรมเลาถงขอพพาททเกดขนในคดปกครอง ใหเทพฟงเพอเตอนใหเทพใชชวตใหถกตองสาหรบการสอบรบราชการ

า า

เรองท ๑๓ สอบเปนตารวจ ! แตเคยกระทาผด “อาญา”

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๗ กมภาพนธ ๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๖๑

การพจารณาคณสมบตและลกษณะตองหามของการเปนขาราชการตารวจ เนองจาก “การประพฤตเสอมเสยหรอบกพรอง ในศลธรรมอนด” เปนการใชดลพนจของผมอานาจ

ขอเทจจรงในคดน คอ ผถกฟองคด (ผบญชาการตารวจภธรภาค 6) ไดประกาศรบสมครสอบคดเลอกบคคลภายนอก เขาเปนขาราชการตารวจชนประทวน และตอมาไดประกาศผลสอบ โดยผ ฟองคดมรายชอเปนผ ไมผ านการพจารณาเนองจากคณะกรรมการดาเนนการสอบแขงขนเหนวา ผฟองคดมประวต ถกศาลจงหวดพจารณาลงโทษจาคกในขอหามยาเสพตดใหโทษ ประเภท 1 (ยาบา) ไวในครอบครองเพอจาหนายหรอจาหนาย อนถอวาเปนผทมความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรม อนด ผฟองคดเหนวาตนไดรบผลจากพระราชบญญตลางมลทน ในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระชนมพรรษา 80 พรรษา พ.ศ. 2550 จงถอวาไมเคยกระทาความผดหรอเคยรบโทษคดใด ๆ มากอน และผเคยมกระทาผดอาญามากอนไดรบการบรรจเปนขาราชการตารวจแลวจงขอใหศาลปกครองเพกถอนประกาศทใหผฟองคดไมผานการสอบแขงขนดงกลาว

กรณดงกลาวถอวามความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด ทจะเปนผขาดคณสมบตและลกษณะตองหามของการเปนขาราชการตารวจหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา พระราชบญญตตารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 และกฎ ก.ตร. วาดวยคณสมบตและลกษณะตองหามของการเปนขาราชการตารวจ

พ .ศ . 2547 ไมไดกาหนดวาการกระทาเชนไรถอเปนการประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด จงเปนการ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๖๒

ใหอานาจฝายปกครองทจะใชดลพนจในการทจะวนจฉยวา การกระทาใดจะถอเปนผประพฤตเสอมเสยหรอบกพรอง ในศลธรรมอนด

ฝายปกครองจงมดลพนจในการพจารณาวนจฉยวาการกระทา ใดถอเปนผประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด โดยคานงถงขอเทจจรงเปนกรณเฉพาะรายไป

เมอขาราชการตารวจเปนผบงคบใชกฎหมาย ตองสมผส กบประชาชนโดยตรงมเกยรตยศเปนทนาเชอถอของประชาชน หากมความประพฤตไม เหมาะสม ยอมสรางผลกระทบ ตอประชาชนและสงคมและกอใหเกดภาพลกษณในทางลบ แกองคกรได ขาราชการตารวจตองเปนผทมความประพฤตด อยในศลธรรม โดยเฉพาะเรองของยาเสพตด ซงถอเปนเรองรายแรงอย างย ง และเปนนโยบายส าคญของร ฐบาลท ท กภาคส วน ใหความรวมมอในการแกไข โดยเฉพาะตาแหนงดานการปองกนปราบปราม จะตองไมเปนผมประวตดางพรอย และตองเปนผทมความเพยบพรอมในเรองคณสมบต การทผฟองคดกระทาผดอาญาดงกลาว จงถอไดวามประวตทมความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนดตามมาตรา 48 (6) แหงพระราชบญญตตารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 ประกอบกบขอ 2 (2) ของกฎ ก.ตร. วาดวยคณสมบตและลกษณะตองหามของการเปนขาราชการตารวจ พ.ศ. 2547

การทผถกฟองคดวนจฉยวา ผฟองคดเปนผขาดคณสมบต เพอบรรจและแตงตงเปนขาราชการตารวจชนประทวน จงเปนการ ใชดลพนจภายใตหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดและเหมาะสมแลว

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๖๓

ถงแมวาผฟองคดไดรบการลางมลทนในความผดคดอาญา ซงตามกฎหมายดงกลาวถอวาไมเคยถกลงโทษ แตมไดหมายความวาไมเคยกระทาความผดในคดอาญาแตอยางใด การกระทาทเปนความผดยงคงมอย ดงนน ผฟองคดจงไมอาจอางการลางมลทนตามกฎหมายมาเปนเหตใหไดรบการยกเวนได และไมอาจนาการกระทาความผด ในขอหาอนมาเทยบเคยงในกรณนได (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. 684/2557)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๖๔

“ขอบคณครบลงเปนธรรม ถอวาเปนความรทดมากครบ”

เทพกลาวขอบคณ “กฎหมายใหอานาจดลพนจแกฝายปกครองทจะวนจฉย

การประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนดไดโดยคานงถงขอเทจจรงทเกดขน” ลงเปนธรรมกลาวยา

“ขาราชการตารวจ ตองเปนผ ทไมมประวตดางพรอย ไมมหรอเคยมความประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนดดงนน คณสมบต ท ดจงเปนเรองสาคญครบ” เทพเขาใจบทบาทของผพทกษสนตราษฎร”

“คดนถอเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการทดใหกบผมอานาจใชดลพนจดวยนะครบ ... วาการพจารณาคณสมบตหรอลกษณะตองหามของบคคลในกรณทกฎหมายระบคณสมบตหรอลกษณะตองหามเกยวกบ “การประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด” โดยไมไดกาหนดวาการกระทาเชนไรถอเปนการประพฤตเสอมเสยหรอบกพรองในศลธรรมอนด จะตองใชดลพนจให ถกตองตามเจตนารมณของกฎหมายดวยครบ” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

7

“แมค ะ หน เหนมป ายวาจะกอสร าง

สะพานลอยขามถนนแลว” แสงโสมแจงขาวใหม ใหสมาชกครอบครวรบทราบ

“ทางลงสะพานตรง กบร านแนนน คลนกเสรมความงามนนใชมยคะ” แมแสงโสม ไดรบทราบถงการกาหนดจดกอสรางสะพานลอย

จากเจาของรานเสรมสวยในวนทเขาไปใชบรการ “คณแนนนนาจะไดรบผลกระทบพอสมควร” พอแสงโสม

ตงขอสงเกต “แตลกคาทเดนมาจากอกฝง พอลงจากสะพานเขารานไดเลย

สะดวกดนะ อาจไดลกคาเพมขนกวาเดม” แมแสงโสมออกความเหน “เปนหนาทของรฐในการสรางส งอานวยความสะดวกให กบ

ประชาชน แตกตองพจารณาระหวางประโยชนสาธารณะกบความเสยหาย ทจะเกดขนกบเอกชนดวยครบ” ลงเปนธรรมเรมไขขอของใจของสมาชก ในบาน กอนทจะเดนไปหยบอทาหรณจากคดปกครอง กรณการกาหนดจดกอสรางสะพานคนเดนขามถนนสงใหแสงโสมอานออกเสยงใหสมาชกทกคน ในบานฟงหรณจาผดชดใชคาเสยหายยด

เรองท ๑๔ “สะพานลอย” ประโยชนของมหาชน แตเอกชนเสยหาย !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๑ กมภาพนธ ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๖๖

คดปกครองทนามาเลาสกนฟงในวนนเปนเรองเกยวกบ การใชอานาจของกรงเทพมหานครในการกาหนดจดกอสรางสะพานคนเดนขามถนน ซงสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจของเอกชน และทาใหทดนบรเวณดงกลาวมลคาลดลง

ขอเทจจรงคอ ผถกฟองคด (สานกงานเขตภาษเจรญ) ไดรบการรองเรยนจากประชาชนวาบรเวณระหวางซอยเพชรเกษม 58 กบซอยเพชรเกษม 58/1 มการจราจรคบคงและเกดอบตเหตบอยครงจงขอใหกอสรางสะพานคนเดนขามถนน

แตกอนทผถกฟองคดจะกาหนดจดกอสรางสะพานทชดเจนและแนนอนไดมการทาแบบสอบถามความตองการไปยงประชาชน ทอาศยอยในบรเวณดงกลาว และสวนใหญเหนดวยใหมการกอสราง

นอกจากน ยงไดพจารณาถงขอรองเรยนของเจาของทดนบรเวณดงกลาวประกอบการพจารณาดวย หลงจากนนจงไดพจารณากาหนดจดกอสรางสะพานไปตามหลกเกณฑและแนวทางปฏบตตามทกรงเทพมหานครไดกาหนดไว พรอมทงไดปดประกาศใหทราบถงการดาเนนการในบรเวณดงกลาว

ตอมาผฟองคดซงไดซอทดนบรเวณดงกลาวเพอประกอบธรกจโชวรมรถยนตไดคดคานการกอสรางเนองจากเหนวาการกอสรางสะพานในจดท กาหนดจะสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจซ งบดบงทศนยภาพ การสญจรเขาออกไมสะดวก และไมปลอดภยตอทรพยสนและทาใหทดนมมลคาลดลง แตเมอมไดมการระงบการกอสรางสะพาน ผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๖๗

แมวาการกาหนดจดกอสรางสะพานจะเปนการใชอานาจทางปกครองอนกอใหเกดประโยชนตอสาธารณะ แตเมอการ ใชอานาจดงกลาวกอใหเกดความเสยหายตอเอกชนบางราย กรณจะถอวาเปนการใชอานาจโดยชอบดวยกฎหมายหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอปรากฏวาขอเทจจรงของสภาพพนทและสภาพแวดลอมในการ กาหนดจดกอสรางสะพานมชองจราจร ๖ ชองทางเทา

ทงสองฝงกวางประมาณ ๖.๓๐ ถง ๖.๕๐ เมตร และบรเวณดงกลาวเปนทตงของชมชน รานคา และทพกอาศย มปายหยดรถและศาลาทพกผโดยสารประจาทางทงสองฝง การกาหนดจดกอสรางสะพานของ ผถกฟองคดจงเปนไปตามหลกเกณฑและแนวทางปฏบตของกรงเทพมหานคร ประกอบกบกอนดาเนนการกาหนดจดกอสรางสะพานไดสอบถามความคดเหนของประชาชน ทงไดมการปดประกาศใหทราบถงการจะดาเนนการกอสรางสะพานดงกลาว ตลอดจน ไดพจารณาถงขอรองเรยนของบคคลทเกยวของดวยแลว กรณจงถอวา ผถกฟองคดไดดาเนนการตามขนตอนโดยเปดเผยและรบฟงเหตผลของบคคลทจะมประโยชนไดเสยประกอบการพจารณาแลว

ถงแมการกาหนดจดกอสรางสะพานจะปดบงหนาทดนของผฟองคดบางสวน ซงอาจจะสงผลกระทบตอการดาเนนธรกจทาใหไดรบความเสยหายอยบาง แตเมอการกอสรางสะพานเปนไปเพอแกปญหาการจราจรและอบตเหต เนองจากบรเวณดงกลาวไมมสะพานคนเดนขามถนน ซงเมอเปรยบเทยบสดสวนระหวางผลเสยทผฟองคดไดรบกบประโยชนสาธารณะทจะไดรบแลว เหนวาความเสยหายทผฟองคดไดรบมสดสวนไมมากเกนไป เมอเทยบกบประโยชนทประชาชนสวนใหญจะไดรบ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๖๘

ดงนน การกาหนดจดกอสรางสะพานของผถกฟองคดจงเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๒๘๕/๒๕๕๖)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๖๙

“บรเวณจดทจะกอสรางสะพานเกดอบตเหตบอย เพราะไมม

สะพานใหคนขามถนน สวนจะเดนไปขนสะพานทมอยกไกลเกนไป คนสวนใหญจงไมเดน กสมควรสรางจรง ๆ ครบ” พอแสงโสมใหความเหนหลงจากทแสงโสมอานอทาหรณจากคดปกครองจบ

“คดนศาลปกครองสงสดไดวางหลกกฎหมายสาคญในการใชอานาจของฝายปกครองกรณทกฎหมายใหอานาจดลพนจแกฝายปกครองวาจะตองคานงถงความเหมาะสม ความจาเปน และดลยภาพระหวางประโยชนสาธารณะกบความเสยหายทเอกชนจะไดรบอนเปนหลกการสาคญประการหนงของหลกความไดสดสวน โดยฝายปกครองจะตองเลอกวธดาเนนการทสามารถทาใหการใชอานาจบรรลตามวตถประสงคและเกดความเสยหายตอเอกชนนอยทสด และเกดประโยชนตอสาธารณะมากกวาเมอเทยบกบความเสยหายทเอกชนไดรบ” ลงเปนธรรมสรปหลกการสาคญทางกฎหมายจากคดปกครองใหสมาชกในครอบครวเขาใจ

“ดงนน หากการดาเนนการของฝายปกครองไดเปนไปตามหลกกฎหมายดงกลาว แมเอกชนจะเสยหายอยบางไมถงกบตองรบภาระมากเกนไป ยอมเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย” แสงโสมสรปหลกการตอจากความเหนของลงเปนธรรม

บทสรป

“สวสดครบลงเปนธรรม” ศกดดากลาวทกทาย

พรอมกบยกมอไหวลงเปนธรรม “สวสดครบศกดดา” ลงเปนธรรมกลาวทกทาย “ล งเปนธรรมครบ ปน เทศบาลจดงาน

ประจาปทเดมตามทแขวงการทางเคยอนญาต ให เทศบาลใช พ นท เ ม อหลายป ก อนคร บ

แตระยะเวลาทอนญาตพนไปแลวครบ และปนชาวบานบรเวณจดงาน บางคนรองเรยนครบ” ศกดดากลาวดวยความกงวลกบการตดสนใจ ของหวหนาทสงการใหศกดดาดแลสถานทจดงาน

“ดเหมอนลงไดยนชาวบานรานคาแถบนนบนวาไดรบความเดอดรอน เรองแผนปายและเวทจดงานเชนกน เทศบาลยงไมแกไขปญหาอกหรอครบ” ลงเปนธรรมถามศกดดา

“ยงเลยครบ” ศกดดาตอบดวยความไมสบายใจ “แขวงการทางเคยอนญาต แตเมอพนระยะเวลาทอนญาต นาจะตอง

รอถอนนะครบ เรองทานองนเคยมขอพพาทในศาลปกครอง ...”

เรองท ๑๕ ปายและเวทบงหนารานคา ... รอดวยครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๗๑

คดนเกดจากการทเทศบาล (ผถกฟองคดท ๑) ไดรบอนญาตจากแขวงการทางเมอป ๒๕๔๔ ใหใชพนทในบรเวณเขตทางหลวง เพอปรบปรงสภาพภมทศนใหสวยงาม เนองจากบรเวณดงกลาว เปนทรกรางวางเปลา แตตอมาป ๒๕๕๐ ไดกอสรางปายและเวท เพอจดงานโดยไมไดรบอนญาตจากแขวงการทาง (ผถกฟองคด ท ๒) เนองจากผดเงอนไขทหามปลกสงกอสรางหรอปายทอาจบดบงสายตาผขบข แตกไมไดทกทวงการดาเนนการตดตงปายและเวท แตอยางใด

ผฟองคดซงเปนเจาของกรรมสทธทดนและดาเนนกจการ รานถายเอกสารไดคดคานการตดตงปายและเวทดงกลาว เนองจากปดกนตลอดแนวหนาทดน สวนหยอมปดทางเขา - ออกตลอดแนวหนาทดน ปดกนทางลม และบดบงสายตาและทศนยภาพ และเทศบาลไดขออนญาตตดตงปายตอไปอก ๒ ป โดยแขวงการทาง ไมอนญาต เนองจากไมปฏบตตามขอสญญาในหนงสอขออนญาต ใชพนทและใหรอถอนปายและเวทออก

แตเทศบาลมไดดาเนนการแตอยางใด ผฟองคดจงนาคด มาฟองตอศาลปกครองขอใหมคาพพากษาใหเทศบาลรอถอนปายและเวท และใหแขวงการทางเปดทางเขาออกสถนนหลวงใหกบตนเอง

ประเดนปญหากคอ การทเทศบาลกอสรางปายและเวทดงกลาวเปนการกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ?

ขอกฎหมายสาคญ คอ พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕ มาตรา ๔๗ วรรคหนง กาหนดหามมใหผใดสรางอาคารหรอสงอนใดในเขตทางหลวง เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากผอานวยการทางหลวงหรอผซงไดรบมอบหมาย โดยในการอนญาตจะกาหนดเงอนไขอยางใดกได รวมทงมอานาจกาหนดมาตรการเพอรกษาสงแวดลอม ปองกนอบตภยและการตดขดของการจราจรดวย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๗๒

ดงนน การทเทศบาลไดรบอนญาตจากแขวงการทางใหใชพนทในบรเวณเขตทางหลวงเพอปรบปรงสภาพภมทศน แตเทศบาลไดสรางปายและเวทเพมเตมโดยแขวงการทางมไดอนญาตใหตดตงปายและเวทและมไดทกทวง จะถอวาไดมการอนญาตแลวหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา แมจะไมมหนงสออนญาตใหตดตงปายและเวทกตาม แตเมอเปนพนท ท แขวงการทางอนญาตให ใ ชท ด นเ พ อปร บปร ง

เปนสวนหยอมและไมไดทกทวงการตดตงปายและเวท ทงยงแจงใหผฟองคดทราบดวยวาการตดตงปายและเวทมระยะเวลา ๒ ป กรณจงถอเปนการอนญาตใหดาเนนการไดตามมาตรา ๔๗ วรรคหนง แหงพระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. ๒๕๓๕

แตเมอตอมาแขวงการทางไดมหนงสอแจงใหเทศบาล รอถอนปายและเวท ถอไดวาเปนกรณทไดแจงใหเทศบาลรอยายสงปลกสรางใด ๆ ออกไปใหพนเขตกอสรางทางหลวงแลว ดงนน เทศบาลจงตองทาการรอยายปายและเวทออกไป เมอเทศบาล ไมดาเนนการ จงถอเปนการกอสรางสงอนใดในเขตทางหลวง โดยไมไดรบอนญาต และเปนการกระทาโดยไมชอบดวยมาตรา ๔๗ วรรคหนง แหงพระราชบญญตขางตน และเมอทาใหผฟองคดไดรบความเสยหาย จงเปนกรณท เทศบาลกระทาละเมดตอ ผฟองคดตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงพพากษาใหเทศบาลดาเนนการรอถอนปายและเวทในเขต ทางหลวงออกไป (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๔๔๐/๒๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๗๓

“แมฝายปกครองจะมอานาจหนาทในการจดทาบรการสาธารณะตาง ๆ แตกจาตองดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย และหากกฎหมายบญญตใหสามารถกาหนดเงอนไขใด ๆ เพอใหผไดรบอนญาตดาเนนการหรอหามดาเนนการจะตองตรวจสอบและกากบดแลใหมการปฏบตตามเงอนไขอยางครบถวนและถกตอง ดงเชนคดน แมวาเทศบาลจะมอานาจหนาทในการปรบปรงภมทศนเพอประโยชนของประชาชนในพนทอนเปนบรการสาธารณะ แตเมอไดรบอนญาตจากหนวยงานทางปกครองทเกยวของภายใตเงอนไขใด ๆ แลว ทงหนวยงานทอนญาตและรบอนญาตกจะตองปฏบตตามขอตกลงหรอเงอนไขทกฎหมายกาหนดไวอยางเครงครดเพราะกฎหมายแตละฉบบมเจตนารมณทจะคมครองประโยชนสาธารณะในดานอน ๆ แตกตางกน

ประการสาคญ แมฝายปกครองจะมอานาจตามกฎหมายในการกระทาการใด ๆ ในทางปกครองเพอประโยชนสาธารณะได กมไดหมายความวาจะใชอานาจนนตามอาเภอใจ แตจะตองใชอานาจโดยคานงถงความเหมาะสมของว ธการทสามารถทาใหบรรลวตถประสงคตามกฎหมายทใหอานาจ และวธการนนจะตองกระทบกระเทอนตอสทธของประชาชนเทาทจาเปน ทงยงตองคานงถงดลยภาพระหวางประโยชนสาธารณะกบความเสยหายของเอกชนดวย หากประโยชนสาธารณะทไดรบมเพยงเลกนอยเมอเทยบกบผลกระทบทเกดกบเอกชนยอมเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย” ลงเปนธรรมสรปเพอใหศกดดาเขาใจ

บทสรป

“นาฝนตองทารายงานสงอาจารย เรอง

การใชอานาจของหนวยงานทางปกครองในการจ ดท าบร การสาธารณะ แสงโสมม ข อม ล คดปกครองเกยวกบเรองนบางรเปลา” นาฝน ถามเพราะได ยนแสงโสมพดถงการใช อานาจ ของเจาหนาทบอยครง

“เมอเชา ... ลงเปนธรรมไดเลาอทาหรณจากคดปกครองทลงในหนงสอพมพวนนใหเราฟง เปนเรองเจาของทดนไดรบความเดอดรอนเสยหาย จากการสรางสะพานขามคลองของ กทม. และเชงสะพานพาดผานบดบงหนาทดนบางสวนของเขา ทาใหราคาทดนตกตา” แสงโสมจาไดวา เปนเรองเกยวกบการใชอานาจของเจาหนาทและชาวบานทเดอดรอนได ฟองคดตอศาลปกครอง

“โอะ ... เรองนทารายงานไดเลยละแสงโสม” นาฝนกลาวอยางดใจ “ศาลปกครองสงสดทานวนจฉยวา ทดนสวนทถกบดบงเปนเพยง

สวนนอยทไดรบผลกระทบหรอตองรบภาระบาง เมอคานงถงประโยชนสาธารณะและประโยชนทเจาของทดนไดรบ หนวยงานของรฐไมไดกระทาละเมดจงไมตองรบผดชดใชคาเสยหาย แตรายละเอยดในคดเรองนยงมอกหลายอยางนะ นาฝนเอาไปอานนะ” แสงโสมเดนไปหยบหนงสอพมพทวางอยในบนโตะสงใหนาฝน

เรองท ๑๖ สราง “สะพาน” สง ... บดบงทดน นะครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๔ มนาคม ๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๗๕

คดปกครองทจะนามาเลาสกนฟงในฉบบน เปนการใชอานาจของกรงเทพมหานครในการจดใหมและบารงรกษาทางบก โดยการแกไขสะพานขามคลองเพอใชเปนทางกลบรถ (U - TURN) แตราษฎรทเปนเจาของกรรมสทธทดนบรเวณเชงสะพานเหนวาได รบความเดอดรอนจงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

โดยอางวา ผถกฟองคด (กรงเทพมหานคร) ไดขยายสะพานขามคลองและแกไขแบบแปลนสะพานทาใหสวนลาดชนของสะพานสงขน จงบดบงหนาทดนเปนเหตใหทดนมราคาตกตา และการสรางถนนบรเวณเชงลาดสะพานเพอใชกลบรถใตสะพาน และถนนทเปนทางเบยงชวคราวเพอใชกลบรถใตสะพาน (ในระหวางการกอสราง) รกลาเขามาในทดน

สวนผถกฟองคดไดชแจงขอเทจจรงวา ไดปรบปรงขยายถนนซงตามรปแบบมเขตทางกวาง ๓๐ เมตร ผวจราจร ๖ ชองจราจร มเกาะกลาง และมทางเทากวางดานละ ๓ เมตร พรอมกบขยายสะพานใหกวางเทากบพนถนน แตในระหวางการกอสรางผวาราชการจงหวดกรงเทพมหานครไดอนม ตใหแกไขแบบกอสรางสะพานใหม ระดบสงขนตามขอเสนอของสมาชกสภากรงเทพมหานครทใหม จดกลบรถใตสะพาน (U - TURN) สาหรบประชาชนสามารถ เขา – ออกไดสะดวก และสามารถนารถบรรทกพชผลการเกษตรออกมาขายได แตตอมาไดตดเนองานถนนเชงลาดเพอใชเปนทาง U - TURN ออก เนองจากตดกรรมสทธท ดน นอกจากน ในการ จดทาทางเบยงจราจรไดใชวธสรางสะพานดานขางทงสองขางกอน โดยระหวางกอสรางใหรถวงบนถนนและสะพานเดม และ เมอสรางสะพานดานขางเสรจ จงใหรถวงบนสะพานใหม และ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๗๖

ทบรอสะพานเดมออกและกอสรางสะพานสวนกลางใหมเชอมตอกบสะพานดานขางทงสองขาง

การกอสรางสะพานจงไมไดรกลาทดนผฟองคด และถนนดนทงสองฝงถนนมอยกอนทจะเขาดาเนนการปรบปรงขยายเขตถนน

กรงเทพมหานครทาถนนเชงลาดเพอใชเปนทาง U – TURN ใตสะพานและสรางถนนเปนทางเบยงชวคราวเพอใชกลบรถ ใตสะพาน รกลาทดนของผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา กรงเทพมหานคร มอานาจหนาทตามมาตรา ๘๖ (๖) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘

ในการปรบปรงถนนและขยายสะพานขามคลองและการแกไขแบบแปลนสะพานใหมระดบสงขนและใหมถนน U - TURN ใตสะพานซงไดพจารณาถงความจาเปนแลว และขอเทจจรง รบฟงไดวาการดาเนนการกอสรางในสวนถนนเชงลาดสะพาน ขามคลองเพอใชเปนทาง U - TURN ใตสะพาน ไมสามารถเจรจาขอซอทดนบรเวณดานขางจากผมกรรมสทธ จงไดตดเนองาน สวนททาถนนออก กรณถอเปนการดาเนนการตามขนตอนของ ระเบยบและกฎหมายเกยวกบการจดซอจดจาง

สวนการทาทางเขา - ออกถนนบรเวณเชงลาดสะพานขามคลอง และทางเบยงชวคราวนน รบฟงไดจากปากคาพยานซงเปนราษฎรบรเวณพพาทและพยานบคคลทชแจงตอศาลวา ไดรวมกนบรจาคทรพยทาถนนดนเพอใชเปนทางเขา - ออกถนนบรเวณเชงลาดสะพาน และเมอมการขยายถนนเตมเขตทาง จงไดใชทางเขาออกผานทดนของเจาของทดนเดมกอนตกทอดมายงผฟองคดโดยทางพนยกรรมและไดรบอนญาตจากผ ดแลท ดนแลว อกทงไมมผ ใดยนยนวา

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๗๗

ผถกฟองคดเปนผ ดาเนนการ และไมปรากฏวาเปนการสรางพยานหลกฐานเทจ และผฟองคดไมมพยานหลกฐานยนยนวา ผถกฟองคดเปนผดาเนนการ

จงรบฟงไมไดวาผถกฟองคดทาถนนทใชเปนทางกลบรถ ใตสะพานในทดนของผฟองคด

สาหรบการแกไขแบบแปลนสะพานทาใหสวนลาดชนของสะพานสงขนและบดบงหนาทดนเปนเหตใหทดนของผฟองคด มราคาตกตา กรงเทพมหานครตองรบผดชดใชคาเสยหาย แกผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอไมปรากฏวาแบบกอสรางไมถกตองตามมาตรฐานทางวศวกรรมและการแกไขแบบกอสรางสะพานเปนไปเพอประโยชนของประชาชนทอยอาศยบรเวณคลอง อกทงการกอสรางสะพานกระทาบนทดนสาธารณะไมไดรกลา ทดนของผฟองคด ยงกวานนผฟองคดกไดรบประโยชนจากการขยายถนนเนองจากมทดนสวนทตดถนนเปนสวนใหญทดนสวนทถกบดบงเปนเพยงสวนนอยทไดรบผลกระทบหรอตองรบภาระบาง เมอคานงถงประโยชนสาธารณะและประโยชนทผฟองคดไดรบแลวเหนวา ผถกฟองคดไมไดกระทาละเมด จงไมตองรบผดชดใชคาเสยหาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๑๙/๒๕๕๗)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๗๘

“ในการพจารณาพพากษาคดปกครอง ศาลปกครองตองทาหนาทแสวงหาขอเทจจรงเองใชมยแสงโสม” นาฝนถามเพราะรวาแสงโสมมความรเกยวกบศาลปกครองดมาก

“ใชเลยละ ... คดนนอกจากจะแสดงใหเหนถงบทบาทหนาทของศาลปกครองในการแสวงหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานตาง ๆ สาหรบใชในการวนจฉยคดเพอรกษาดลยภาพระหวางประโยชนสาธารณะและสทธเสรภาพของประชาชนแลว ยงเปนตวอยางทดสาหรบการใชอานาจของฝายปกครองในการจดทาบรการสาธารณะเพอประโยชนสาธารณะ ซงอาจทาใหกระทบกระเทอนสทธของปจเจกชนได แตหากการใชอานาจนนไดคานงถงความเหมาะสม ความจาเปนของการดาเนนการ และดลยภาพระหวางประโยชนทจะเกดขนกบสาธารณะซงมมากกวาความเสยหายทเอกชนไดรบยอมเปนการใชอานาจทชอบดวยกฎหมายและไมเปนการละเมด” แสงโสมสรปหลกการสาคญทไดจากการอานอทาหรณจากคดปกครองในเรองน

“นาฝนอยากไดคาพพากษาฉบบเตม แสงโสมขอลงเปนธรรมใหนาฝนบางส จะไดอานรายละเอยดเพอทารายงานสงอาจารย”

“ลงเปนธรรมนาจะไมม แตนาฝนสบคนในเวบไซตของศาลปกครองไดคะ ... แสงโสมจะชวยหาเอง” แสงโสมแนะนา

บทสรป

๗

“พแสงโสม พรงนเชาคณครใหจอนเลา

เรองอะไรกไดทใกลตวใหเพอนในหองฟงครบ จอนจะเลาเรองไหนดครบ” จอนถามแสงโสมระหวางทางเดนกลบบาน

“ระวง !! จอน ...” แสงโสมเรยกจอนเสยงดง และดงแขนจอน ขณะทจอนกาลงเดนผานรางระบายนา

ทไมมฝาปด “ขอบคณครบ พแสงโสม ถาจอนตกไปในรางระบายน า

ใครจะรบผดชอบครบ ลกดวย” จอนกมดความลกของรางระบายนา “ตามทพเขาใจนะ สวนราชการมอานาจหนาทจดใหมการดแล

รกษารางระบายนา ลงเปนธรรมเคยเลาอทาหรณจากคดปกครอง ใหพฟงกรณทเทศบาลไมไดจดทาฝาหรอตะแกรงปดรางระบายนา หรอทาเครองหมายเตอน ทาใหประชาชนพลดตกไปในรางระบาย” แสงโสมจาไดวามคนตกรางระบายนาและไปฟองศาลปกครองเรยกคาเสยหายจากเทศบาล

“นาสนใจนะครบ เปนเรองทใกลตวเราดวย จอนอยากฟงครบ” จอนขอใหแสงโสมเลาใหฟง

เรองท ๑๗ วงออกกาลงกาย ตกรางระบายนา ! ... ใครรบผด ?

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๘ เมษายน ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๘๐

คดปกครองเรองนเปนกรณทเทศบาลละเลยหนาทไมจดหาตะแกรงหรอฝาปดรางระบายนาบนบาทวถถนนหรอทาเครองหมายเตอนทาใหประชาชนพลดตกไปในรางระบายนา

เมอการกอสรางรางระบายนาและบาทวถ เปนการจดทาบรการสาธารณะตามอานาจหนาทของผถกฟองคดตามมาตรา ๕๓ (๑) (๕) มาตรา ๕๖ (๑) แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ และมาตรา ๑๖ (๒) แหงพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. ๒๕๔๒ การทประชาชนวงออกกาลงกายในสถานททมไดจดไวสาหรบ การออกกาลงกาย ถอเปนความรบผดชอบของเทศบาลหรอไม

ขอเทจจรงคอ ผ ฟองคดไปราชการท ตางจงหวดและ พกอาศยทโรงแรม รงเชาในเวลา ๐๕.๕๐ นาฬกา ไดวงออกกาลงกายไปตามบาทวถถนนทเชอมตอสวนสาธารณะและระหวางนน ไดตกไปในรางระบายนา ซงมความลก ๒ เมตร ไดรบบาดเจบสาหส กระดกสนหลงหกยบ ๒ ปลอง ผฟองคดเหนวา เทศบาลละเลย ตอหนาทไมจดหาตะแกรงหรอฝาปดรางระบายนาหรอทาเครองหมายเตอนทจดเกดเหต จงฟองขอใหศาลปกครองมคาพพากษาหรอคาส งใหผถกฟองคดชาระคาสนไหมทดแทน เปนเงนจานวน ๕๓๔,๖๒๓.๘๐ บาท พรอมดอกเบย

เทศบาล (ผถกฟองคด) ปฏเสธโดยอางวาเปนความผดของผฟองคดเองทไมระมดระวงใหดเพราะเปนคนตางทองท และไมคนเคยสถานทเกดเหต และวงออกกาลงกายบนบาทวถ ซงไมใชสถานทออกกาลงกายในชวงเวลาเชาทมทศนวสยไมชดเจนและมหมอกลงจด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๘๑

ประเดนคอ ผถกฟองคดกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ? ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ตามสภาพแวดลอม

และรปแบบการกอสรางบาทวถ สามารถคาดการณไดวาอาจเกดภยนตรายตอผสญจรบนบาทวถได ผถกฟองคด

มหนาทตองจดทาเครองหมายหรอสญญาณใด ๆ เพอแจงเตอน หรอจดทาฝาหรอตะแกรงปดรางระบายนาหรอทารวกนเพอปองกนภยนตรายทอาจเกดขนซงอยในวสยทพงกระทาได การไมดาเนนการเปนการละเลยตอหนาทในการจดใหมและบารงรกษารางระบายนา เมอผฟองคดวงออกกาลงกายไปตามบาทวถถนนแลวตกไปในรางระบายนาไดรบบาดเจบสาหส จงเปนการกระทาละเมดตอผฟองคด อนเกดจากการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกาหนดใหตองปฏบตและตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนตามมาตรา ๔๒๐ แหง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

สวนประเดนวาผ ถกฟองคดจะตองชดใชคาเสยหาย ใหผฟองคดเพยงใด ?

ศาลปกครองส งสดวนจฉยวา ค าสนไหมทดแทน ทจะเรยกรองกนไดตองเปนคาเสยหายทเปนผลโดยตรงจากการกระทาละเมด ซงศาลมอานาจวนจฉยไดตามควรแกพฤตการณ และความรายแรงแหงละเมดตามมาตรา ๔๓๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแก ฝายผเสยหายมากนอยเพยงใด ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอสาคญกคอวาความเสยหายนนตองไดเกดขนเพราะฝายไหนเปน ผกอยงหยอนกวากนเพยงไร

เมอขอเทจจรงในวนเกดเหตเปนเวลาประมาณ ๐๕.๕๐ น. ในชวงฤดหนาว ทองฟายงไมสวางและมหมอกลงจด ผฟองคด

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๘๒

ไดวงออกกาลงกายจากหนาโรงแรมไปตามบาทวถถนนแลว ตกไปในรางระบายนาไดรบบาดเจบสาหส โดยบาทวถนนไดจดไวบรการสาธารณะเพอประโยชนประชาชนในทองถนใหใชสญจรหลกเลยงการสญจรบนพนผวถนน แตไมไดจดไวสาหรบการ วงออกกาลงกาย ผฟองคดไมไดพกอาศยอยบรเวณนนและไมเคยใชสถานทเกดเหต ทาใหไมทราบถงสภาพพนท ทงทศนวสย ในการมองทางไมชดเจน ซงผฟองคดควรใชความระมดระวงมากกวาปกตในการออกกาลงกาย ผฟองคดจงมสวนในการ กอความเสยหายดวย แตบรเวณเกดเหตประชาชนโดยทวไปสามารถใชเปนทางสญจรตามปกต ซงผถกฟองคดมหนาทตองทาเครองหมายหรอสญญาณใด ๆ ทาฝาหรอตะแกรงปดรางระบายนาเพอปองกนภยอนตรายทอาจเกดขนตอประชาชนทใชเสนทางสญจร ความเสยหายจงเกดจากฝายผถกฟองคดมากกวาผ ฟองคด ตามมาตรา ๔๔๒ และมาตรา ๒๒๓ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

พพากษาใหผถกฟองคดรบผดชดใชคาเสยหายในอตรา ๓ ใน ๔ สวนของคาเสยหายทผฟองคดควรไดรบตามจานวนเงนดงกลาว โดยใหชาระคาสนไหมทดแทนแกผ ฟองคดเปนเงน ๒๒๓,๒๑๗.๘๕ บาท (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๙๘/๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๘๓

“ดเลยครบพแสงโสม จอนจะนาไปเลาใหเพอนฟงพรงนครบ” จอนกลาวอยางดใจ

“คดนเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการทดอยางนอย ๒ ประการ กลาวคอ

(๑) หนวยงานทางปกครองทมอานาจหนาทในการจดทาบรการสาธารณะ จะตองดแลใหสงอนเปนบรการสาธารณะดงกลาว อยในสภาพทดอย เสมอ โดยเฉพาะอยางยงในจดทคาดวานาจะ เกดอบตเหตไดงายหรอเสยงตออนตราย จะตองจดใหมเครองหมายหรอสญญาณเตอนหรอมไฟสองสวางบรเวณนนดวย และ

(๒) คาความเสยหายทผเสยหายจะเรยกรองไดจากการกระทาละเมด จะตองเปนคาเสยหายทเปนผลโดยตรงจากการกระทาละเมด และหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกกน มากนอยเพยงใด ตองพจารณาจากพฤตการณเปนประมาณ วาความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไรตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” แสงโสมจาไดวาลงเปนธรรมเคยสรปใหแสงโสมฟงวาคดเรองนไดประโยชนอยางไร

บทสรป

“ลงเปนธรรมครบ ผมมปญหาคาใจ

ครบ ขอเวลาปรกษาไดรเปลาครบ” “ไดครบ ยนดเลย สมชายมปญหา

เรองอะไรครบ” ลงเปนธรรมกลาว “เจาหนาทสงใหผมรอถอนเตนท

หลงคาโครงเหลกออกจากแนวเขตเดนสายไฟฟาแรงสง ดซครบ ... บานทตดกบบานของผมหลายหลงกสรางเตนทลกษณะเดยวกน ไมไดรบอนญาตเหมอนกน แตสงใหผมรอถอนหลงเดยว ... ถอวาเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมกบผมหรอเปลาครบ” สมชาย ยนเลาปญหาใหลงเปนธรรมฟง และชใหลงเปนธรรมดเตนทหลงคาโครงเหลกขางบานหลายหลงทมลกษณะเหมอนกน

“การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ตองเปนกรณทผกลาวอางมสทธโดยชอบดวยกฎหมายทจะไดรบสทธนน แตไมไดรบสทธนนเสมอกบ คนอนครบ แตถาตวเองไมมสทธโดยชอบดวยกฎหมาย กไมสามารถเรยกรองสทธคมครองจากรฐได ลงจะเลาใหฟง สมชายจะไดเขาไดงายขน คดน ...”

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๘ มนาคม ๒๕๕๘

เรองท ๑๘ ความเสมอภาค ... “เหต” ทอางไมได !

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๘๕

ผฟองคดไดขออนญาตตงเตนทหลงคาโครงเหลกและหลงคาฉนวนไฟฟา ความสงประมาณ ๓ เมตร เพอประกอบกจการค าขายรถยนตและซอมบาร งรถยนต แตผ ถ กฟองคดท ๑ (การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย) ไมอนญาต โดยใหเหตผลวาผดตามพระราชบญญ ตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๑ แตตอมาผฟองคดไดปลกสรางสงปลกสรางดงกลาวโดยมเพงจอดรถยนตและซมทางเดนรกลาแนวเขตเดนสายไฟฟา แรงสงโดยไมไดรบอนญาต ผถกฟองคดท ๒ (ผวาการการไฟฟา ฝายผลตแหงประเทศไทย) จงสงใหผฟองคดรอถอนภายใน ๓๐ วน

หลงจากผฟองคดอทธรณคาสงใหรอถอน และผถกฟองคดท ๓ (คณะกรรมการการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย) พจารณาแลวเหนวาการออกคาสงชอบดวยกฎหมายแลว

ผฟองคดจงฟองตอศาลปกครองอางวาคาสงของผถกฟองคดท ๒ ทใหผฟองคดรอถอนสงปลกสรางไมชอบดวยกฎหมาย เนองจากบรเวณใกลเคยงกบทตงเตนทพพาทมผสรางเตนทในลกษณะเดยวกนกบของผฟองคดมาเปนเวลานบสบปโดยผถกฟองคดท ๒ ไมเคยสงใหรอถอน อกทงผถกฟองคดไดสรางเตนทในลกษณะเดยวกน ในททาการของผถกฟองคดในแนวสายไฟฟาแรงสงและมสงปลกสรางแบบและชนดเดยวกนกบผฟองคดอกหลายแหงทผถกฟองคด ท ๑ อนญาตใหสรางได จงเปนการเลอกปฏบตตอผฟองคด จงขอใหศาลปกครองเพกถอนคาสงและใหชดใชคาเสยหายทางธรกจ

ผถกฟองคดมอานาจสงใหผฟองคดรอถอนเตนทพพาทออกไปใหพนจากแนวเขตสายไฟฟาหรอไม ?

ตามมาตรา ๓๒ วรรคหนงและวรรคสอง แหงพระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๑ กาหนดวา หามมให

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๘๖

ผใดสรางโรงเรอนหรอสงปลกสรางในแนวเขตสายไฟฟา เวนแตไดรบอนญาต และกรณสรางโรงเรอนหรอสงปลกสรางโดยไมได รบอนญาตให กฟผ. มอานาจรอถอนได

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ผฟองคดยนคาขออนญาตกอสรางเตนท พพาทตอผถกฟองคดท ๑ แตไมไดรบอนญาต หากผฟองคดเหนวาคาสงไมอนญาต

ไมชอบดวยกฎหมาย ผฟองคดตองอทธรณหรอฟองคดตามทกฎหมายกาหนด แตผฟองคดมไดดาเนนการอทธรณคาสงดงกลาว แตกลบทาการกอสรางสงปลกสรางลกษณะเตนท (โครงเหลก) ในแนวเขตสายไฟฟาแรงสง โดยไมไดรบอนญาตจากผถกฟองคด ท ๑ จงเปนการฝาฝนมาตรา ๓๒ วรรคหนง แหงพระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๑๑ และขอ ๒ ของประกาศการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย เรอง ขอกาหนด เขตเดนสายไฟฟา ลงวนท ๒๒ ธนวาคม ๒๕๔๓ ผถกฟองคดท ๑ จงมอานาจตามมาตรา ๓๒ แหงพระราชบญญตดงกลาว

การทผถกฟองคดท ๒ มหนงสอแจงใหผ ฟองคด ซงเปนเจาของและผครอบครองเตนทพพาทรอถอนเตนทพพาทออกไปใหพนจากแนวเขตสายไฟฟาใหแลวเสรจภายในสามสบวน หากไมดาเนนการผถกฟองคดท ๑ จะดาเนนการตามกฎหมาย จงชอบดวยกฎหมายแลว

สวนประเดนการกระทาของผถกฟองคดเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา การเลอกปฏบตท ไม เปนธรรมนน ตองเปนกรณท ผ กล าวอางมสทธ โดยชอบ ดวยกฎหมายทจะไดรบสทธนนแตไมไดสทธนน ไมใชกรณ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๘๗

ทผกระทาผดดวยกนกลาวอางวาผกระทาผดบางคนยงกระทาไดหรอไมถกดาเนนคด กรณบคคลทกระทาผดตอกฎหมายไมอาจเรยกรองใหหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐปฏบตตอตนตามหลกความเสมอภาคได (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๓๘๓/๒๕๕๗)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๘๘

“ผมเขาใจแจมแจงเลยครบลงเปนธรรม ... คนอน ๆ ททาไมถกตองอยางเดยวกบทผมทากนาจะไดรบคาสงใหรอถอนไมวนใดกวนหนง ... ถกตองมยครบลงเปนธรรม” สมชายเขาใจถงการเรยกรองการคมครองตามกฎหมายมากขน

“อทาหรณจากคดปกครองเรองนไดปรากฏหลกการของ “หลกความเสมอภาค” ทสาคญประการหนงวา การทบคคลใดจะกลาวอางเพอใหฝายปกครองปฏบตตอตนอยางเสมอภาคหรอไมเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมไดตอเมอผกลาวอางเปนผทมสทธโดยชอบดวยกฎหมาย แตไมไดรบสทธนนเสมอกบบคคลอน แตหากตนไมมสทธตามกฎหมายหรอปฏบตฝาฝนกฎหมายอยแลว กมอาจกลาวอาง “หลกความเสมอภาค” เพอคมครองตนไดถงแมวามบคคลอนทฝาฝนกฎหมายดวยกนแตยงไมถกดาเนนการ” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

“สวสดครบลงบญ วนนดหนาตาเครยด

มเรองอะไรไมสบายใจรเปลาครบ” ลงเปนธรรมเหนลงบญเดนกลบบานดวยสหนาเครงเครยด ไมแจมใสเหมอนทกวน

“ไปยนขอทาบตรประจาตวประชาชน แตเจาหนาทไมทาใหเพราะไมมชอของผมอย

ในทะเบยนบานครบ” ลงบญเลาเรองทเกดขนวนนดวยความกงวล “วนกอนลงบญเคยเลาใหผมฟงวาไดยายชอออกจากทะเบยน

บานเดม และยายเขามาอยในทะเบยนบานกบหลานชาย แสดงวา ตอนนนลงบญไมไดแจงยายชอเขาในทะเบยนบานหลานชาย” ลงเปนธรรม จาเรองทลงบญเคยเลาใหฟงได

“ไมมชอในทะเบยนบาน ทาบตรประชาชนไมได กฎหมายกาหนดไวอยางนนหรอครบลงเปนธรรม” ลงบญยงสงสย

“ใชครบ มขอพพาทขนสศาลปกครองทานองเดยวกบปญหาของลงบญ ผมจะเลาใหฟงครบ ... ”

เรองท ๑๙ ไมมชอในทะเบยนบาน ทาบตรประชาชนไมได !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๑ เมษายน ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๙๐

คดปกครองเรองน เปนเรองเกยวกบเจาหนาททะเบยนราษฎรไมทาบตรประจาตวประชาชนใหกบผขอมบตรประจาตวประชาชน เนองจากบคคลดงกลาวไมมชอในทะเบยนบานทขอมบตรประจาตวประชาชน

ขอเทจจรงคอ เดมผฟองคดมชออยในทะเบยนบานเลขท ๙๗๕,๙๗๗ จงหวดฉะเชงเทรา และเมอป พ.ศ. ๒๕๓๒ ไดมา พกอาศยอยกบนางสาว ต. ทบานเลขท ๒๑/๔๔ กรงเทพมหานคร ตอมา นางสาว ต . เสยช วตและผ ฟองคดไดแจงยายออก จากบานเลขท ๙๗๕,๙๗๗ เพอขอยายเขาบานเลขท ๒๑/๔๔ แตไมสามารถดาเนนการได เนองจากไมมหนงสอยนยอมจาก เจาบานใหยายเขา และตอมาไดยนคารองขอมบตรประจาตวประชาชนในบานเลขท ๒๑/๔๔ ตอผถกฟองคด (สานกงานเขตจตจกร) เนองจากบตรสญหาย แตเจาหนาทมคาส งปฏเสธ เนองจากผฟองคดไมมชออยในทะเบยนบานใด รายการจงไมอยในสถานภาพบคคลปกต

ผฟองคดเหนวา การทผถกฟองคดไมออกบตรประจาตวประชาชนใหกบผฟองคดเปนเหตใหผฟองคดไดรบความเดอดรอนเสยหายไมสามารถรบเงนเบยผสงอายเดอนละ ๕๐๐ บาทได จงยนฟองคดตอศาลปกครองขอใหผถกฟองคดออกบตรประจาตวประชาชนและใหผฟองคดเปนผมชอในทะเบยนบานเลขท ๒๑/๔๔

โดยมาตรา ๓๐ แหงพระราชบญญตทะเบยนราษฎร พ.ศ. ๒๕๓๔ กาหนดวา ผทจะขอมบตรประจาตวประชาชน จะตองเปนบคคลสญชาตไทยและมชออยในทะเบยนบาน และหาก ผอ ยในบานยายทอยออกจากบานเดมไปเขาอยในบานใหม โดยผยายทอยเปนผแจงการยายเขาบานหลงใหมเอง จะตองนา

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๙๑

สาเนาทะเบยนบานพรอมดวยคายนยอมเปนหนงสอของเจาบาน ทเขาไปอยใหมแสดงตอนายทะเบยนเพอเพมชอเขาอยในทะเบยนบานหลงทประสงคจะขอยายเขา เมอมชออยในทะเบยนบานแลวจงจะยนคาขอมบตรประจาตวประชาชนได

ดงนน กรณทผขอมบตรประจาตวประชาชาชนไดแจงยายชอออกจากทะเบยนบานเดม และแจงยายชอเขาในทะเบยนบานใหม โดยเจาหนาทไมไดดาเนนการรบแจงยายชอเขาในทะเบยนบานใหมเนองจากผขอไมไดนาทะเบยนบานทจะยายเขาในทะเบยนบานและหนงสอยนยอมของเจาบานไปแสดงตอเจาหนาท หากตอมา ไดยนคาขอมบตรประจาตวประชาชนโดยอางวาไดอาศยอยในบาน ทแจงยายชอเขาในทะเบยนบานมานาน ๒๐ ป และเจาบานเดม ถงแกความตายไมอาจใหความยนยอมได

คาสงของเจาหนาททปฏเสธไมทาบตรประจาตวประชาชนใหผฟองคด เปนการกระทาทชอบดวยกฎหมายหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา การทผฟองคด แจงยายทอยออกจากบานเลขท ๙๗๕, ๙๗๗ เพอขอยาย เข าบานเลขท ๒๑/๔๔ ผ ฟองคดจะตองไปแจงตอ

นายทะเบยนผรบแจงแหงทองททไปอยใหมภายในสบหาวนนบแตวนยายออก โดยผฟองคดตองนาสาเนาทะเบยนบานพรอมดวย คายนยอมเปนหนงสอของเจาบานบานเลขท ๒๑/๔๔ ไปแสดง ตอนายทะเบยนดวย นายทะเบยนจงจะดาเนนการเพมชอผฟองคดเขาอยในทะเบยนบานเลขท ๒๑/๔๔ ได เมอผฟองคดมชอในทะเบยนบาน บานเลขท ๒๑/๔๔ แลวจะยนคาขอมบตรประจาตวประชาชนตอนายทะเบยนได การทผฟองคดยายออกจากบานเลขท ๙๗๕, ๙๗๗ แตผฟองคดมไดนาหลกฐานการยายออกพรอม

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๙๒

คายนยอมเปนหนงสอจากเจาบานทจะยายเขาไปแจงตอนายทะเบยนเพอขอเพมชอในทะเบยนบานเลขท ๒๑/๔๔ หรอบานหลงใด หลงหนง ผฟองคดจงเปนผทไมมชออยในทะเบยนบานหลงใดเลย รายการทะเบยนราษฎรของผฟองคดจงอยในฐานะไมปกต เมอผฟองคดไดไปยนคาขอมบตรประจาตวประชาชน ผถกฟองคดจงไมสามารถดาเนนการออกบตรประจาตวประชาชนใหแกผฟองคดตามมาตรา ๕ วรรคหนง แหงพระราชบญญตบตรประจาตวประชาชน พ.ศ . ๒๕๒๖ แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญต บตรประจาตวประชาชน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๒ (ปจจบนคอ พระราชบญญตบตรประจาตวประชาชน (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๔) ประกอบกบมาตรา ๓๐ แหงพระราชบญญตการทะเบยนราษฎร พ.ศ. ๒๕๓๔ การทผถกฟองคดมคาสงปฏเสธไมดาเนนการจดทาบตรประจาตวประชาชนใหแกผฟองคดจงมไดเปนการกระทา ทไมชอบดวยกฎหมายแตอยางใด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๘๑/๒๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๙๓

“ครบลงเปนธรรม ผมเขาใจแจมแจงแลวครบ เ มอม

กฎหมายกาหนดไวอยางน เจาหนาทเขากทาถกกฎหมายแลวครบ” ลงบญเขาใจถงการปฏบตหนาทของเจาหนาท

“คดน เปนอทาหรณทดสาหรบประชาชนทจะแจงยายเขาทะเบยนบานหลงใด จะตองแสดงหลกฐานเพอแจงยายออกจากทะเบยนบานหลงเดมและหนงสอยนยอมของเจาของบานหลงใหมทจะแจงยายเขาทะเบยนบานตอนายทะเบยน และตองดาเนนการภายในระยะเวลาทกฎหมายกาหนดไวคอ ๑๕ วนนบแตวนทแจงยายออก” ลงเปนธรรมสรป

“และการขอมบตรประจาตวประชาชนจะตองปรากฏชออยในทะเบยนบานดวย” ลงบญกลาวเสรม

บทสรป

“สวสดครบลงเปนธรรม พอจะมเวลา

รเปลาครบ มเรองรบกวนจะขอคาปรกษาครบ” สมหวงกลาวทกทายพรอมกบยกมอไหวลงเปนธรรม ทกาลงนงอานหนงสอพมพทเกาอหนาบาน

“ไดครบ ปรกษาเรองอะไรครบ มานงคยกนในบานกอนครบสมหวง” ลงเปนธรรมกลาว

“หลายปกอน พอของผมยกทดนใหทางราชการกอสรางโรงเรยน ตอนนโรงเรยนไมไดใชเปดสอนแลว ผมจะขอทดนของพอคนไดมยครบ” สมหวงเลาเรองทเกดขนใหลงเปนธรรมฟง

“การทจะขอคนทดนทยกใหทางราชการ จะตองเปนกรณท ทางราชการไมไดใชประโยชนทดนตามวตถประสงคของผยกใหครบ ตามทสมหวงเลาใหลงฟงดจะคลายกบคดพพาททนามาลงพมพ ในหนงสอพมพ คอลมนอทาหรณจากคดปกครองฉบบวนนครบ อานดครบ นาจะชวยใหสมหวงเขาใจไดงายขนครบ ...” ลงเปนธรรมยนหนงสอพมพใหสมหวงอาน

เรองท ๒๐ ทดนยกให ... ใชประโยชนแลวเลก ! ขอคนไดไหม ครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒ พฤษภาคม๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๙๕

คดปกครองฉบบน เปนคดพพาทเกยวกบการขอคนทดน ทเอกชนยกใหทางราชการเพอกอตงโรงเรยน แตภายหลงมการ ยบเลกโรงเรยนดงกลาว

ตามหลกการบรจาคหรอการยกทดนใหแกทางราชการ ของเอกชน ทางราชการผรบบรจาคจะตองดาเนนการใชประโยชนในทดนตามวตถประสงคของผยกทดนใหกบทางราชการ และ ในกรณททางราชการผรบบรจาคไมไดใชประโยชนในทราชพสดนนตามวตถประสงคของผยกให กฎหมายกาหนดใหผยกใหหรอทายาทของผยกใหมหนงสอแจงกรมธนารกษเพอขอรบทราชพสดดงกลาวคนได

คดนเจาของทดนทยกใหจะขอคนทดนแปลงดงกลาวไดหรอไม ? หากปรากฏขอเทจจรงวาเดมทดนแปลงทยกใหเปนทดน สค ๑ . และเจาของท ดนไดทาสญญาใหเมอป พ.ศ . ๒๕๐๓ กบศกษาธการอาเภอ โดยมเงอนไขวา หากโรงเรยนหรอทดน ถกโยกยายหรอถกยบไปไมวากรณใด ๆ ผอทศจะรองขอรบ เอาทดนคนเพอใชประโยชนตอไป และหลงจากเปดใชเปนโรงเรยน เมอป พ.ศ. ๒๕๐๕ ไดมการออก น.ส. ๓ แกทดนดงกลาว โดยเจาของท ดนเดมไดจดทะเบยนยกท ดนใหกบกระทรวงศกษาธการโดยมไ ดม เ งอนไขใด ๆ หลงจากนน ไดขนทะเบยนเปนทราชพสดและออกหนงสอสาคญสาหรบ ทหลวงเปนทดนสาธารณสมบตของแผนดนประเภทใชประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ ตอมาปการศกษา ๒๕๔๒ ไดมประกาศ ใหลมเลกโรงเรยน

ดงนน กรมธนารกษตองคนท ดนใหแกเจาของท ดน (ผฟองคด) หรอไม ?

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๙๖

ตามขอ ๘ วรรคหนง ของกฎกระทรวง ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบญญตทราชพสด พ.ศ. ๒๕๑๘ มาใชบงคบ ซงกาหนดวา การโอนกรรมสทธทราชพสดคนใหแกผยกใหหรอทายาทของผยกใหจะกระทาไดตอเมอ (๒) ทางราชการไมประสงค จะใชประโยชนในทราชพสดตามวตถประสงคของผยกให ... (ปจจบนคอ กฎกระทรวงวาดวยหลกเกณฑและวธการโอนกรรมสทธทราชพสดทมใชท ดนท เปนสาธารณสมบตของแผนดนท ใ ช เพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ พ.ศ. ๒๕๕๐ ขอ ๙)

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอผ ฟองคด ไดแสดงเจตนายกท ดนและส งปลกสรางใหกระทรวง ศกษาธการเพอเปนทตงโรงเรยนซกระทรวงศกษาธการ

ไดเปดเปนโรงเรยนตามเจตนาของผฟองคด ทดนและอาคารดงกลาวจงตกเปนสาธารณสมบตของแผนดนทใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๑๓๐๔ (๓) โดยผลของกฎหมาย ตอมา ผถกฟองคด ไดนาทดนพพาทขนทะเบยนเปนทราชพสด ดงนน แมภายหลง จะมการยบเลกโรงเรยน ทดนพพาทกยงคงเปนทราชพสดซงเปน สาธารณสมบตของแผนดน ประเภทใชเพอประโยชนของแผนดนโดยเฉพาะ

กระทรวงศกษาธการกไดจดตงโรงเรยนและเปดทาการสอนจงไมถอวาทางราชการไมประสงคจะใชทราชพสดนนตามวตถประสงคของผยกใหหรอมไดใชทดนตามวตถประสงคของผยกใหทจะเปนเหตใหผยกใหขอคนทดนไดตามกฎกระทรวง ฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ขอ ๘ (๒) ซงใชบงคบอยในขณะนน และเมอทดนทตงโรงเรยน เปนสาธารณประโยชนของแผนดนประเภทใชเพอประโยชน

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๙๗

ของแผนดนโดยเฉพาะ แมตอมาจะมการยบหรอเลกโรงเรยน กไมทาใหสาธารณสมบตของแผนดนประเภทใชเพอประโยชน ของแผนดนโดยเฉพาะ กลบกลายสภาพเปนทดนทเปนทรพยสนของแผนดนธรรมดาทรฐยดถอไวคลายกบทรพยสนของเอกชนทวไปและอาจมการจาหนายจายโอนกนไดตามวธการธรรมดา อกทง ผถกฟองคดยงคงดแลรกษาทดนพพาทเพอใหหนวยงานราชการ ไดใชประโยชน จงเปนกรณทผถกฟองคดสงวนไวเพอประโยชนรวมกนอย ดงนน การโอนกรรมสทธทดนพพาทซงเปนทราชพสดคนใหแกผฟองคดจงไมอาจกระทาได (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๔๔๓/๒๕๕๗)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๙๘

“เมอเอกชนไดยกทดนใหแกทางราชการแลว ผยกใหหรอ

ทายาทจะมสทธขอคนทดนไดตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด เชน กรณททางราชการไมไดใชประโยชนในทดนอนเปนทราชพสดตามวตถประสงคของผยกให แตเมอทางราชการไดใชประโยชนในทดนตามวตถประสงคของผยกใหแลวในชวงระยะเวลาใดเวลาหนง แมภายหลงจะไมไดใชประโยชนในทดนแปลงดงกลาวตามวตถประสงคอก โดยทางราชการยงคงดแลรกษาทดน เพอเปดโอกาสใหหนวยราชการไดขอใชประโยชนในทดน กรณดงกลาวนถอวาไมเปนไปตามหลกเกณฑทจะขอคนทดนได” ลงเปนธรรมสรป

“ปญหาของผม จบเลยครบลงเปนธรรม” สมหวงเขาใจขอเทจจรงและขอกฎหมายทอานจากอทาหรณจากคดปกครองซงมขอเทจจรงไมแตกตางกบปญหาของสมหวงแตอยางใด

บทสรป

๗

“สวสดปาศร วนนทาไมมาคนเดยวครบ

เจาเลกไปไหนละครบ ทกครงทแมไปไหนลกชายจะเปนเงาตามตว” ลงเปนธรรมกลาวทกทายปาศรขณะเดนเขามาในบาน แตไมเหนเลกลกชายคนโปรดของปาศรมาดวยเหมอนกบทกครง

“เลกแขนหกคะ เมอวานเกดอบตเหตระหวางขบรถกลบบาน” ปาศรเลาเรองทเกดขนดวยสหนาเศรา เพราะเลกเปนคนทหารายไดไวใชสอยในบาน

“อาว ... งนเขามาในบานกอนครบ เจาเลกเปนอะไรมากหรอเปลาครบและเกดอบตเหตอยางไรละ คกรณรบผดชอบหรอเปลา” ลงเปนธรรมถาม ปาศรดวยความเปนหวง

“ชนเขากบทอประปาทวางอยบนถนนซงอยระหวางปรบปรง ระบบประปาใหมคะ แตการประปาบอกวาเรองนไมเกยวของกบการประปา เพราะไดวาจางเอกชนเปนผดาเนนการ” ปาศรกลาว

“การประปาในฐานะผวาจางนาจะตองรวมรบผดชอบชดใชคาเสยหายกบเอกชนผรบจางดวยนะครบ” ลงเปนธรรมใหความเหน “เรองแบบนมขอพพาทในศาลปกครอง และศาลมคาพพากษาให ราชการชดใชคาเสยหาย เชน …”

เรองท ๒๑ ทอประปาหลนขวางถนน ... ขบรถชน ! ใครตองรบผด ?

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๙ พฤษภาคม ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๐๐

กรณผขบขรถจกรยานยนตไดรบบาดเจบกระดกนวมอหก จากอบตเหตชนทอประปาท กดขวางอยบนถนนในชวงระยะทาง ทการประปาสวนภมภาคดาเนนการปรบปรงแนวทอประปา

กรณดงกลาวมปญหาวาถาการประปาสวนภมภาคไดวาจาง ใหเอกชนเปนผดาเนนการแทน ผใดจะเปนผรบผดชดใชคาเสยหาย

คดนในเบองตนผเสยหาย (ผฟองคด) ไดมหนงสอขอใหสานกงานประปาเขต (ผถกฟองคด) ชดใชคาเสยหาย แตผถกฟองคดปฏเสธและแจงใหผฟองคดไปเรยกรองคาเสยหายจากเอกชนผรบจางตามสญญาจางเหมาใหปรบปรงแนวทอประปา ผฟองคดจงฟองคดตอศาลปกครอง

ขอเทจจรงเรองนมวา การประปาสวนภมภาคไดวาจาง ใหเอกชนเปนผดาเนนการแทน ผใดจะเปนผรบผดชดใชคาเสยหาย ซงในเบองตนผฟองคดไดมหนงสอขอใหสานกงานประปาเขต (ผถกฟองคด) ชดใชคาเสยหาย แตผถกฟองคดปฏเสธและแจงใหผฟองคดไปเรยกรองคาเสยหายจากเอกชนผรบจางตามสญญา จางเหมาใหปรบปรงแนวทอประปา ผ ฟองคดจงฟองคดตอ ศาลปกครอง

คด นมขอเทจจรงทศาลปกครองสงสดรบฟงได คอ ขณะเกดเหตทอประปาไดหลนลงมาจากจดทวางไวอยบนกองดนขางทางซงมความชนลาดลงมาดานถนน การวางทอประปา ไมสมาเสมอ บางทอเอยง ทาใหมโอกาสทจะลนไหลลงมาบน พนถนนได ไมวาจะลนไหลลงเองเพราะกองดนยบตวหรอมยวดยานหรอผอนมากระทา

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๐๑

อบตเหตดงกลาวเปนการกระทาละเมดหรอไม ? ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา โดยทการประปา

สวนภมภาคมอานาจหนาทจดสงและจาหนายนาประปา รวมถงการสารวจ วางแผน และสรางระบบการผลต การสง

และการจาหนายนาประปาตามมาตรา ๕ และมาตรา ๗ แหงพระราชบญญตการประปาสวนภมภาค พ.ศ. ๒๕๒๒ จากขอเทจจรงดงกลาวไมวาทอประปาจะหลนลงมาบนถนนตามแนวยาวหรอ ขวางกลางถนนกยอมกดขวางการจราจรอนเปนตนเหตทาให เกดอบตเหตได เนองจากผขบขไมอาจคาดหมายไดวาจะมวสด ขนาดใหญอยบนพนผวการจราจร ประกอบกบทอประปาวาง กดขวางอยบนพนผวการจราจรไมใชเรองทสมควรจะเกดขน เมอเกดอบตเหตจงเปนความประมาทของเจาของวสดทกดขวางการจราจร อกทงไมมพยานหลกฐานยนยนวาผ ฟองคดขบข โดยใชความเรวสงเกนกวาปกตวสยหรอฝาฝนกฎหมาย และ เวชระเบยนกไมไดบนทกอาการมนเมาสราและไมมการตรวจวดปรมาณแอลกอฮอลในเลอด แตการทผฟองคดรสกตวและใหประวตเกดเหตไดจงอนมานไดวาสามารถควบคมการขบขรถได การทเอกชนผรบจางไมไดใชความระมดระวงในการวางทอประปาทเตรยมใช ในการกอสรางไมใหมโอกาสลนไหลลงมาบนถนน โดยอาจวางทอไว หลงแนวกองดนหรอหาสงใดมากนไว แตไมไดทา เปนเหตให ทอประปาลนไหลมาบนถนนและกอใหเกดอบตเหตกบผฟองคด จงเปนการกระทาละเมดโดยประมาทเลนเลอตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

อยางไรกด การทการประปาสวนภมภาคทาสญญาวาจาง ใหเอกชนวางทอประปาเปนการใชอานาจตามกฎหมายในการ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๐๒

ดาเนนกจการทางปกครอง โดยมอบหมายใหเอกชนผรบจางดาเนนการ การประปาสวนภมภาคในฐานะตวการจงตองรบผดในผลแหงละเมดของเอกชนผรบจางซงเปนตวแทนตามมาตรา ๕ และมาตรา ๗ วรรคหนง แหงพระราชบญญตการประปาสวนภมภาค พ.ศ. ๒๕๒๒ ประกอบกบมาตรา ๔๒๐ มาตรา ๔๒๕ และมาตรา ๔๒๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

จงพพากษาใหการประปาสวนภมภาคและเอกชนผรบจางรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผฟองคดในสวน ของคารกษาพยาบาลและความเสยหายอยางอนทมใชตวเงน อนเนองจากการผาตดใสลวดยดกระดกนวซงตองใชเวลารกษาตวนานและนวเสยรปทรงไมมสภาพเดม (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๔๒/๒๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๐๓

“ขอเทจจรงทเกดขนเหมอนกนเลยคะ เมอเคยมขอพพาทแบบนแลว สวนราชการทเกยวของกนาจะนามาใชในการตดสนใจได ไมตองใหประชาชนอยางเราตองเดอดรอนฟองคดขนโรงขนศาลอกนะคะ” ปาศรแสดงความเหน

“ครบ . . . คดน มบรรทดฐานในการปฏบ ตราชการทด สาหรบหนวยงานของรฐทมอานาจหนาทในการจดทาบรการสาธารณะวาจะตองปฏบตหนาทดวยความเอาใจใสและระมดระวงมให มความเสยหายเกดขน ซงในกรณทไดมอบหมายโดยวาจางให เอกชนเปนผดาเนนการแทน นอกจากหนวยงานของรฐจะมหนาท ตองควบคมดแลใหงานตามทวาจางบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคตามสญญาเพอประโยชนสาธารณะแลว ยงตองควบคมดแล ใหเอกชนผรบจางปฏบตหนาทดวยความรอบคอบและระมดระวง มใหเกดความเสยหาย และหากเอกชนผรบจางไดกระทาการ โดยประมาทเลนเลอเปนเหตใหมความเสยหายอยางใด ๆ เกดขนแลว หนวยงานของรฐยอมตองรวมรบผดกบเอกชนผรบจางในฐานะตวการและตวแทนตามมาตรา ๔๒๕ และมาตรา ๔๒๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

๗

“อรอยมาก ไมมใครมฝมอทาหมกรอบ

ไดอรอยแบบลงย งอกแลว” ลงเปนธรรมกลาว ระหวางรบประทานอาหารเชากบสมาชกในครอบครว

“นาเสยดาย ... ลงยงจะยายรานไปเปดขายทอนแลวคะ” แมแสงโสมกลาว

“ใชครบ ... เพราะเจาหนาทมคาสงใหรอถอนอาคารของลงยงเพราะทรดตวมากและเปนอนตราย” พอแสงโสมอธบายเหตผลทลงยงตองยายรานคา

“แตเหตทรานลงยงทรดกเปนเพราะการวางทอรอยสายไฟฟา และสาธารณปโภคใต ดนผานถนนบร เวณหน าบ าน และร านค า ของลงยงสรางมานานเปนอาคารเกาแก ... แตวาเมอเกดเหตแบบน สวนราชการกตองรบผดในความเสยหาย” ลงเปนธรรมอธบายขอเทจจรง ทเกดขน “ลงไดอานอทาหรณจากคดปกครองเรองทานองนเมอหลายวนกอน ... กรณทหนวยงานทางปกครองไดจดทาโครงการวางทอรอยสายไฟฟา และสาธารณปโภคใตดนอนเปนบรการสาธารณะผานถนนหนาบาน ของเอกชนเปนเหตใหเอกชนไดรบความเสยหาย ...”

เรองท ๒๒ อาคารทรด & แตกราวเพราะการจดทาบรการสาธารณะ ... หนวยงานตองรบผด ?

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๐๕

คดนเกดจากการทผถกฟองคด (เทศบาล) ไดจดทาโครงการวางทอรอยสายไฟฟาและสาธารณปโภคใตดนผานถนนบรเวณหนาบานของผฟองคดซงมลกษณะครงตกครงไม ๒ ชน มอายไมนอยกวา ๓๐ ป โดยชนบนเปนทพกอาศย สวนชนลาง เปดกจการรานคา ผฟองคดเหนวาการกระทาดงกลาวทาให พนอาคารทรดตวและผนงราวเปนเหตใหผฟองคดตองปดกจการรานคาและสญเสยรายได

ผ ฟองคดไดแจ งไปยงผ ถกฟองคดหลายคร งเพอให มาตรวจสอบและชดใชค าเส ยหาย แตผ ถ กฟองคด เพกเฉย โดยผถกฟองคดโตแยงวาเหตททาใหอาคารทรดตวนาจะเกดจาก การตอเตมผนงดานในอาคาร ซงเปนผนงกออฐฉาบปนบนคานไม และคานไมสามารถรบนาหนกได สวนพนทราวอาจเกดจากนาทวมทาใหนาขงและพดพาเอาทรายรองพนไปทาใหพนทรดตว

ผฟองคดจงนาคดมาฟองเพอขอใหศาลปกครองมคาพพากษาใหผถกฟองคดชาระคาเสยหายพรอมดอกเบย

การทผถกฟองคดดาเนนโครงการดงกลาวจนเปนเหตใหอาคารของผฟองคดทรดตวและแตกราวถอเปนการกระทาละเมดหรอไม ?

ขอกฎหมายทเกยวของคอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๔๒๐ และมาตรา ๔๓๘ ซงมสาระสาคญ คอ ผทจงใจหรอประมาทเลนเลอทาใหเกดความเสยหายแกทรพยสนของผอน ถอวากระทาละเมดซงจะตองชดใชคาสนไหมทดแทน สวนจะตองชดใช เพยงใดนนกใหค านงถ งพฤตการณและความร ายแรง แหงการละเมด โดยคาสนไหมทดแทนนนไดแก การคนหรอ

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๐๖

ใชราคาทรพยสน รวมทงคาเสยหายเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย

คดนศาลปกครองไดแตงตงพยานผเชยวชาญเพอดาเนนการวเคราะหทางดานวศวกรรมโดยไดตรวจสอบอาคารพพาท

ศาลปกครองสงสดวนจฉยจากความเหน ของพยานผเชยวชาญเกยวกบสาเหตททาใหพนอาคารทรดตวและผนงแตกราววาอาจเกดจากการสนสะเทอน

ขณะกอสรางโครงการวางทอรอยสายไฟฟาและสาธารณปโภค ของผถกฟองคด เมออาคารของผ ฟองคดสรางมานานแลว และยงคงรกษาโครงสรางเดมทเปนไมอยยอมตองไดรบผลกระทบ จากการสนสะเทอนทเกดจากแรงเจาะดนทอทอยใตดน แตสาเหต ททาใ ห พนอาคารทรดตวและผนงแตกราวอาจเกดขนไ ด จากหลายสาเหต แมผถกฟองคดจะอางวาอาคารของผฟองคด มการตอเตมทไมถกตองตามหลกวศวกรรมและมอายไมนอย กวา ๓๐ ป แตการดาเนนโครงการของผถกฟองคดกเปนสาเหตหนงททาใหอาคารเกดความเสยหาย

ดงนน การทอาคารทรดตวและผนงคอนกรตบลอกฉาบปนของอาคารเกดรอยแตกราวจงเปนผลโดยตรงจากการสนสะเทอน ขณะกอสรางโครงการวางทอรอยสายไฟฟาและสาธารณปโภคใตดน ซงเปนสวนหนงของการจดใหมและบารงทางระบายนาและบารงการไฟฟาตามอานาจหนาทของผถกฟองคดตามมาตรา ๕๓ (๕) และ (๗) ประกอบมาตรา ๕๖ (๑) แหงพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ จงถอไดวาผถกฟองคดกระทาละเมดอนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมายดงกลาวตอผฟองคด ซงถงแมความเสยหาย ของอาคารจะเกดจากการดาเนนการของผถกฟองคด แตผฟองคด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๐๗

กไดตอเตมอาคารในลกษณะทไมถกตองตามหลกวศวกรรม อนเปนสวนทกอใหเกดความเสยหายตออาคารเชนกน จงกาหนด คาเสยหายเปนคากอสรางอาคารใหแกผฟองคดสองในสามของราคาทเรยกรอง สวนคาเสยหายทตองปดกจการชวคราวระหวางกอสรางคดใหเปนรายวนเปนระยะเวลา ๑ เดอน แตคาจางเขยนแบบแปลน ถอเปนคาเสยหายทผฟองคดจาเปนตองกระทาเพอใหทราบ วาอาคารไดรบความเสยหายเทาใด จงเปนคาเสยหายทไมอาจกาหนดใหได (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๕๔/๒๕๕๗)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๐๘

“จากขอพพาทในคดทลงเปนธรรมเลาใหฟงแสดงวา ลงยงมสทธไดรบชดใชคาเสยหายใชมยคะ” แสงโสมแสดงความเหนบาง

“ถาลงยงมการตอเตมบานโดยไมถกตอง เชน ไมไดรบอนญาตหรอไมถกตองตามหลกวศวกรรม ทาใหเปนสวนหนงของการเกดความเสยหาย ลงยงกตองรบผดในสวนนดวยครบ” พอแสงโสมอธบาย

“คดน ถอเปนบรรทดฐานการปฏบ ตราชการท ดสาหรบหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ ซงมอานาจหนาทในการจดทาบรการสาธารณะหรอการจดใหมสงสาธารณปโภคขนพนฐานสาหรบประชาชนวานอกจากหนวยงานหรอเจาหนาทจะตองกระทาภายใตกรอบของกฎหมาย และกฎ ระเบยบทเกยวของแลวยงจะตองดาเนนการในทกขนตอนดวยความรอบคอบและระมดระวง ไมวาจะเปนผดาเนนการเองหรอไดมอบหมายใหบคคลอนเปนผดาเนนการแทนกตาม และหากวาเกดความเสยหายอนเนองมาจากการปฏบตงานตามอานาจหนาทจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผไดรบความเสยหายนน” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

๗

“ผจดสรรทดนหมบาน นาทดนพนท

สวนกลาง ไปสรางบานพกอาศยใหตนเองและรกลาพนทสวนกลางอน … จะทาอยางไรใหคนในชมชนไดรบความคมครองครบ ลงเปนธรรม” อาทตยเลาปญหาทเกดขน ในหมบานทเขาอยอาศยใหลงเปนธรรมฟง

“ทดนบรเวณทจดสรรเปนสวนกลาง ตกเปนภาระจายอมเพอประโยชนแกทดนจดสรรและเปนหนาทของ ผจดสรรทดนตองบารงรกษากจการใหคงสภาพดงเชนทไดจดทาขนตลอดไป” ลงเปนธรรมอธบาย

“ถาผจดสรรทดนเดมไดโอนกจการใหทายาทของเขา ทายาทเขา มสทธเปลยนแปลงหรอเปลาครบ” อาทตยสงสยวาผจดสรรทดนเดมได โอนกจการใหลกชายดแลและคนทสรางบานพกอาศยคอลกชาย

“ไมไดครบ ... ผรบโอนกรรมสทธคนตอไปกจะตองบารงรกษากจการใหคงสภาพเดมไวตอไป และจะกระทาการใด ๆ ทเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกไมได” ลงเปนธรรมอธบาย “เรองทานองนกเกดเปนขอพพาทในศาลปกครองดวยครบ เชน ...”

เรองท ๒๓ ผจดสรรทดน ... ! ดแลสาธารณปโภค ดวยครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๒๗ มถนายน ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๑๐

กรณผรบโอนทดนในพนททจดไวเพอบรการสาธารณะ แกผอาศยในโครงการหมบานจดสรร กอสรางบานและรวรกลาถนนในโครงการ คณะอนกรรมการคมครองผซอทดนจดสรรจงมคาสง ใหผรบอนญาตจดสรรทดน รอถอนรวออกจากถนนและใหดแลรกษาถนนใหคงสภาพเดม

ผรบอนญาตจดสรรทดนเหนวา ตนเองไมไดเปนผกอสรางรว และทดนแปลงพพาททรกลากนไวเพอเปนทางเขาออกสาหรบการบารงรกษาบอนาบาดาล ซงปจจบนไมมการจดทาบอนาบาดาล ทดนทกนไวจงไมไดใชประโยชน การกนรวของผรบโอนทดนไมทาใหประชาชนในหมบานเสยหายจงไมมหนาทรอถอนรวตามคาสง

ผรบอนญาตจดสรรทดนอทธรณคาสงแตถกยกอทธรณ จงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง

ขอเทจจรงของคดนคอ ผรบอนญาตจดสรรทดน (ผฟองคด) ไดโอนทดนแปลงทเปนท ตงสนามเดกเลน ท ตงโรงเรยนอนบาล และทตงบอนาบาดาลใหกบทายาทของผถอหน ตอมา ผรบโอนทดนไดสรางบานพกอาศยและรวลงบนทสาธารณปโภคทงสามแปลง และบางสวนของถนนและทกลบรถของโครงการ

คณะอนกรรมการคมครองผซอทดนจดสรร จงมคาสง ใหผรบโอนท ดนรอถอนบานพกและรวทปลกสรางบนท ดนสาธารณปโภค และสงใหผฟองคดรอถอนรวสวนทสรางรกลาทดน ซงเปนพนทถนนในโครงการพรอมทงบารงรกษาถนนใหคงสภาพเดม ภายใน ๑๘๐ วน นบแตวนทไดรบแจงคาสง

ประเดนทนาสนใจมวา ผฟองคดมหนาทดาเนนการ รอถอนรวบานตามคาสงหรอไม ?

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๑๑

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา ผฟองคดไดรบ อนญาตจดสรรทดน ซงโครงการทไดรบอนญาตระบวามการจดพนท ไวเพอบรการสาธารณะแกผอยอาศย

ในโครงการ โดยมทดนแปลงสาธารณปโภค คอ เปนสนามเดกเลน เปนโรงเรยนอนบาล เปนท ตงบอนาบาดาลและเปนถนนและ ทกลบรถ สาธารณปโภคทผฟองคดจดใหมขนจงอยในภาระจายอม เพอประโยชนแกทดนจดสรรและเปนหนาทของผจดสรรทดน หรอผรบโอนกรรมสทธคนตอไปทจะบารงรกษากจการดงกลาวให คงสภาพดงเชนทไดจดทาขนตลอดไป และจะกระทาการใด ๆ อนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกไมไดตามขอ ๓๐ วรรคหนง แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๒๘๖ (พ.ศ. ๒๕๑๕) ปจจบนคอ มาตรา ๔๓ แหงพระราชบญญตการจดสรรทดน พ.ศ. ๒๕๔๓ ดงนน การทผฟองคดโอนกรรมสทธทดนแปลงสาธารณปโภคทงสามแปลง คอ สนามเดกเลน โรงเรยนอนบาล และบอนาบาดาลใหทายาทกรรมการผจดการของผฟองคด ผรบโอนทดนทงสามแปลง จงมหนาทในการบารงรกษาใหคงสภาพดงเชนทไดจดทาขนตลอดไปและจะกระทาการใด ๆ อนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกมไดเชนกน

และเมอแผนผงการจดสรรทดนไดกาหนดใหโฉนดทดนดงกลาวเปนสาธารณปโภค ประเภทถนนในโครงการทงแปลง ทดนจงตกอยในภาระจายอมเพอประโยชนแกการจดสรรทดนเตมทงแปลง การทผรบโอนกนรวลงบนทดนบางสวนซงเปนถนนในโครงการ จงเปนการกระทาใด ๆ อนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตามกฎหมาย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๑๒

ดงนน การทผรบโอนทดนสาธารณปโภค ทาการปลกสรางบานพกอาศยและรวในทดนสาธารณปโภคทงสามแปลงและบางสวนของถนนและทกลบรถ จงเปนกรณทผรบโอนทดนและ ผฟองคดในฐานะผจดสรรทดนกระทาการอนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอมลดไปหรอเสอมความสะดวกตามมาตรา ๔๓ แหงพระราชบญญตขางตน

คณะกรรมการจดสรรทดนหรอคณะอนกรรมการคมครอง ผซอทดนจดสรร มอานาจสงใหผจดสรรทดนระงบการกระทาและบารงรกษาสาธารณปโภคใหคงสภาพดงเชนทไดจดทาขน คาสงให ผฟองคดดาเนนการรอถอนรวจงเปนการกระทาโดยชอบดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๕๒๑/๒๕๕๗)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๑๓

“ผมเขาใจดมากเลยครบลงเปนธรรม ถาเชนนนผมคงตองแจง

ผจดสรรทดนทราบกอนและอาจตองรองเรยนใหคณะอนกรรมการคมครองผซอทดนจดสรรเขามาดแลเรองน ถาผจดสรรทดนยงไมแกไขปญหาครบ” อาทตยแสดงความเหนดวยความเขาใจ

“คดนเปนอทาหรณทดสาหรบผทไดรบอนญาตใหจดสรรทดนวากรณทแผนผงการจดสรรทดนทไดรบอนญาต กาหนดใหทดนแปลงใดหรอพนทใดจดไวเพอบรการสาธารณะ ผจดสรรทดนและผรบโอนทดนสาธารณปโภคมหนาทบารงรกษาสาธารณปโภคทจดทาขนใหคงอยตลอดไปและจะกระทาการใด อนเปนเหตใหประโยชนแหงภาระจายอม (การใชประโยชนของผอยอาศยในโครงการ) ลดไปหรอเสอมความสะดวกไมได และเมอภาระจายอมดงกลาวเกดขน จะมการใชประโยชนหรอไม กไมทาใหสภาพการเปนภาระจายอมสนสดลงแตอยางใดผจดสรรทดนและผรบโอนทดนยงมหนาทดแลมใหมการกระทาใด อนเปนเหตใหผซอทดนจดสรรไมไดรบความสะดวกในการใชสาธารณปโภค” ลงเปนธรรมสรป

“ผมจะนาคดนไปเลาใหลกบานฟงดวยครบ ... ขอบคณครบลงเปนธรรม”

บทสรป

๗

“ถากรมทดนออกโฉนดทดนใหกบผซอทดน

โดยสจรต แตตอมากลบเพกถอนการออกโฉนดแปลงนน ผซอทดนกเสยหายแยซคะ” แสงโสม พดขณะทอานหนงสอพมพในหองนงเลนกบจอน

“กตองเสยหายสพแสงโสม ... ถาจอนเปนคนซอทดนแปลงนน คงไมยอม” จอนเงยหนา

จากการเลนเกมสใหความเหนบาง “แตถาทดนแปลงนน กฎหมายไมใหออกโฉนด เจาหนาทกมอานาจ

ทจะเพกถอน ... แตผซอกตองไดรบความคมครองส ... จรงมยจอน” แสงโสมใหขอสงเกต

“ออ ... ออ นงยละ พมคาตอบแลวคะ ... ในหนาถดมาทเปนคอลมนอทาหรณจากคดปกครอง ลงเผยแพรเรองนพอด” โดยปกตแสงโสม จะอานหนงสอพมพและมขอสงเกตเรองนนเรองนเปนประจาโดยเฉพาะเรอง ทเกยวของกบการใชอานาจของเจาหนาทของรฐ ซงเปนผลมาจากการท ลงเปนธรรมคอยแนะนาและปฏบตใหหลานทงสองไดเหนทกวนจนซมซบเปนพฤตกรรมเลยนแบบทหลานทงสองคนอยากรอยากเหนเชนกน

“มา ... มา ... ผมอานเอง” จอนละมอจากการเลนเกมสมาสนใจเรองดงกลาวบาง

เรองท ๒๔ ออกโฉนดทดนโดยประมาท ... ผมเสยหายชดใชดวยครบ !

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๔ กรกฎาคม ๒๕๕๘

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๑๕

คดปกครองทนามาเลาสกนฟงฉบบนเปนเรองของผทซอทดนไดรบความเดอดรอนเสยหายจากการถกเพกถอนโฉนดทดน เนองจากออกโฉนดท ดนทบเขตพระราชนเวศนมฤคทายวน ซงเปนทหลวง

เรองมอยวาเดมทดนทพพาทเปนทดนม ส.ค. ๑ ของนาง พ. โดยนาง พ. ไปขอรงวดออกโฉนดท ดน และเจาพนกงานท ดน และผวาราชการจงหวดออกโฉนดทดนใหเมอป พ.ศ. ๒๕๐๑ ตอมา บดาของผฟองคดไดซอทดนแปลงดงกลาว และไดจดทะเบยน ยกทดนใหแกผฟองคดในป พ.ศ. ๒๕๑๘ โดยเจาหนาทไมไดแจงวา ทดงกลาวอยในเขตพระราชนเวศนมฤคทายวน

ตอมา เมอป พ.ศ. ๒๕๔๘ กรมทดนไดเพกถอนโฉนดทดนเนองจากเปนกรณออกโฉนดทบท ดนท รชกาลท ๖ มพระบรม ราชโองการฯ ในป พ.ศ. ๒๔๖๖ ประกาศเขตพระราชนเวศนมฤคทายวน และมพระบรมราชโองการฯ ในป พ.ศ. ๒๔๖๗ ไมใหทาอนตรายแกสตว และหนงสอจากศาลากลางจงหวดเพชรบร ท ๖,๒๓๙๐ ลงวนท ๑๙ มถนายน ๒๔๖๖ แจงวา “สมหเทศาภบาลประกาศวาใหงด การออกหนงสอสาคญทดนบรเวณเขตพระราชนเวศนมฤคทายวน ถามผใดมาขอรบโฉนดหรอตราจอง ใหเสนอเรองกอน เมอไดรบ คาสงประการใดแลวจงจดการตอไป”

ผฟองคดเหนวา การเพกถอนโฉนดทดนเปนเหตใหผฟองคดตองเสยกรรมสทธในทดนดงกลาวและเสยโอกาสในการนาทดน ไปลงทนพฒนาเปนทพกอาศย จงอทธรณคาสงตออธบดกรมทดน แตมการยกอทธรณผฟองคดจงนาคดมาฟองตอศาลปกครอง ขอใหผถกฟองคดทงสอง (กรมทดนและกระทรวงมหาดไทย) ชดใชคาเสยหาย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๑๖

การทเจาหนาทออกโฉนดทดนให แตเพกถอนในภายหลง เปนการกระทาละเมดตอผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา พระบรมราชโองการฯ และประกาศของสมหเทศาภบาลมผลเปนกฎหมายและเปนการสงวนหวงหามทดนใหเปนทหลวง โดยมอาณาเขต

ทหวงหามไวอยางชดเจนอยแลว เจาหนาทออกโฉนดทดนยอม ตองทราบถงการมอยของทหลวงดงกลาว หากไดใชความระมดระวง ในการตรวจสอบกฎหมายรวมถงขอบเขตของทหลวงหวงหามตามประกาศดงกลาวกอนทจะทาการออกโฉนดทดนใหแกนาง พ. การทเจาหนาทไมทาการตรวจสอบใหละเอยดรอบคอบกอนออก โฉนดทดนจงเปนการกระทาโดยประมาทเลนเลอในการปฏบตหนาท

ดงนน การทตอมาโฉนดทดนไดถกเพกถอนตามมาตรา ๖๑ แหงประมวลกฎหมายทดนเพราะออกโดยไมชอบดวยกฎหมาย ยอมทาใหเกดความเสยหายแกบดาของผฟองคดและผฟองคด ซงเปนผรบโอนทดนเพราะเสยเงนคาซอทดนแลว แตไมไดกรรมสทธ โดยความเสยหายทเกดขนเปนผลโดยตรงมาจากการทเจาหนาทของผถกฟองคดทงสองไดกระทาโดยประมาทเลนเลอในการออกโฉนดทดน อนเปนการกระทาละเมดตอผฟองคดตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ผถกฟองคดทงสองซงเปนหนวยงานของรฐทเจาหนาทสงกดอยจะตองรบผดในผลแหงละเมดนน ตามมาตรา ๕ วรรคหนง แหงพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙

สาหรบการพจารณาคาเสยหายนน ใหพจารณาจากราคาประเมนทนทรพยทใชในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยทสานกงานประเมนราคาทรพยสน กรมธนารกษ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๑๗

กระทรวงการคลง ประกาศกาหนดไวในขณะทเกดการกระทาละเมด คอ ขณะทมการเพกถอนโฉนดทดนแปลงพพาทเมอป พ.ศ. ๒๕๔๘ มาเปนฐานในการคานวณและกาหนดให และตองชาระดอกเบยของตนเงนท เสยหายในอตรารอยละเจดครงตอปนบแตวนท ผ ฟองคดไดรบแจงคาส งเพกถอนโฉนดอนถอวาเปนวนทม การกระทาละเมดเกดขน แตผฟองคดมคาขอใหชดใชดอกเบย นบแตวนถดจากวนฟองคด ศาลจงไมอาจพพากษาใหเกนกวา คาขอ (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๑๑๑/๒๕๕๘)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๑๘

“เหนมยละครบพแสงโสม ... จอนบอกแลววาถาจอนเปนคนซอ

ทดนและเสยหาย จอนไมยอมเดดขาด” จอนสนบสนนความคดของตนหลงจากอานอทาหรณจากคดปกครองจบ

“เจาหนาทปฏบตหนาทโดยขาดความระมดระวงในการตรวจสอบขอเทจจรงอยางรอบคอบและรอบดานอาจสงผลทาใหเกดความเสยหายได”แสงโสมเคยไดยนพอพดเสมอ ๆ เกยวกบความเสยหายจากการปฏบตหนาทของเจาหนาทเพราะความประมาทเลนเลอ

“นาสงสารผซอทดนนะพแสงโสม กวาจะไดเงนคาซอทดนกลบคนกตองฟองเปนคดตอศาล เสยเงนคาทนายความและเสยเวลาดวยครบ” จอนแสดงความเหนใจผซอทดน

“ฟองคดตอศาลปกครอง ไมตองมทนายความกไดนะจอน แตคดนกถอวาเปนอทาหรณทดสาหรบประชาชนทจะทานตกรรมใด ๆ เกยวกบทดนจะตองตรวจสอบขอเทจจรงใหดกอน พวาอทาหรณจากคดปกครองเรองนเปนประโยชนกบประชาชนมากเลยละ” แสงโสมพอใจความรทมประโยชนไดรบการเผยแพรใหกบประชาชนไดรบร

บทสรป

๗

“ถนนคอนกรตบรเวณนยบเปนหลมลก

แตเทศบาลใชไมไผยาวเตอนเปนจดสงเกต ไมไดตดตงปายหรอเครองหมายเตอน อนตรายจรง ๆ” ลงเปนธรรมปรารภในขณะทจอนนงมองววทวทศน รมถนนอยางเพลดเพลน

“อย ... รถตกหลมแลวครบลงเปนธรรม” จอนอทานขนเมอรถยนตทลงเปนธรรมขบกระแทกกบพนถนน

“ชวงนเปนฤดฝน พนผวถนนทรดตวเปนหลมเปนบอ เทศบาลควรจะมการแจงเตอนทดกวาการนาไมไผมาปกปายเตอน บางคนทมองไมเหน กจะเกดอนตรายไดงาย ๆ โดยเฉพาะในยามคาคน” ลงเปนธรรมกงวลใจ กบอนตรายทจะเกดขนกบผใชถนน

“ลงเปนธรรมครบ ... ถาเกดอบตเหต เทศบาลตองชดใชคาเสยหายหรอเปลาครบ” จอนเรมสนใจปญหาทอาจจะเกดขนจากการใชถนน

“มคดเกดขนในศาลปกครองดวยนะครบ ... อยากฟงแลวละส หนมนอย ... ลงจะเลาใหฟงนะครบ”

เรองท ๒๕ ถนนยบ ! แตวธการทเลอกใช ... ไมเพยงพอแกการปองกนเหต

หนงสอพมพบานเมอง คอลมนคดปกครอง ฉบบวนเสารท ๑๙ กนยายน ๒๕๕๘

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒๐

การปองกนและบรรเทาสาธารณภยตาง ๆ ไมวาจะเปนภย ทเกดจากธรรมชาตหรอมผทาใหเกดขน ถอเปนหนาทสาคญ ซ งหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐทมหนาท ตามกฎหมายตองปฏบต โดยมาตรการหรอวธการทเลอกใชจะตองเพยงพอทจะปองกนมใหเกดความเสยหายได

คดนเปนเรองการทาหนาทขององคการบรหารสวนตาบล ในการปองกนอบตเหตทจะเกดขนกบผใชถนนภายหลงจาก มฝนตกหนกและถนนทรดหรอยบตวลง โดยการนาไมไผผก ดวยถงพลาสตกไปปกไวใหเปนจดสงเกตในบรเวณทถนนยบตว แตกไมสามารถปองกนการเกดอบตเหตใหกบผใชถนนได

ขอเทจจรงในคดมวา องคการบรหารสวนตาบล (ผถกฟองคด) ไดรบแจงวาเกดเหตถนนคอนกรตถกนากดเซาะเพราะมฝนตกหนกตดตอกนจนทอระบายนาทอยใตถนนหลดออกมา เปนเหตใหถนนดงกลาวยบตวลง จงไดออกไปตรวจสอบและนาไมไผผก ดวยถงพลาสตกไปปกไว พรอมกบประชาสมพนธใหประชาชน ในพนทงดใชเสนทางดงกลาว

ตอมาปรากฏวา รถยนตกระบะของผฟองคดไดขบผานเสนทางดงกลาวและพลดตกลงไปในคลองระบายนาใตถนน ทาให รถไดรบความเสยหาย ผฟองคดจงมหนงสอเรยกใหผถกฟองคดชดใชเงนคาแรงและคาอะไหลในการซอมรถ และคาเสอมสภาพรถ แตผถกฟองคดกลบปฏเสธไมชดใช

ผฟองคดเหนวา ผถกฟองคดละเลยตอหนาทไมดาเนนการตดตงเครองหมายหรอปายเตอนหามผานในบรเวณจดเกดเหต จงนาคดมาฟองขอใหศาลปกครองมค าพพากษาหรอค าส ง ใหผถกฟองคดชดใชคาเสยหายใหแกตน

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๒๑

ผถกฟองคดโตแยงวา ภายหลงเกดเหตผถกฟองคดมไดนงเฉย แตไดปฏบตหนาทตามกฎหมายแลว ทงการนาไมไผผกดวยถงพลาสตกไปปกไวเปนจดสงเกตและประชาสมพนธเสยงตามสายใหประชาชนทราบโดยทวกน และยงไดมหนงสอขออนมตจดซอแผงปายหามผานและของบประมาณเพอซอมแซมถนนดงกลาวแลว

การทผถกฟองคดไดดาเนนการเพอปองกนอบตเหต ดวยวธการตาง ๆ ดงกลาวแลวจะยงถอวาเปนการละเลย ตอหนาทและตองชดใชคาเสยหายแกผฟองคดหรอไม ?

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา การประกาศผาน ทางเสยงภายในหมบานและการปกไมไผในบรเวณทเกดเหต ยงไมถอเปนการเตอนภยใหแกผใชรถใชถนนอยางเพยงพอ

และการทผถกฟองคดมไดจดใหมการปดประกาศแจงเตอนหรอ จดทาแผงกนเตอนอนตรายทแขงแรงมนคง เพอใหผใชรถรสภาพถนน และมไดดาเนนการปดทางบรเวณทอระบายนาทชารดไมใหมการสญจรผานเพอปองกนภยนตรายทอาจจะเกดขน ถอไดวาเปนการละเลย ตอหนาทในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยรวมถงการซอมบารงรกษาทอระบายนาและถนน หรอดาเนนการไมพอสมควรแก การปองกนเหตตามมาตรา ๖๗ (๑) และ (๔) แหงพระราชบญญต สภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. ๒๕๓๗ เปนเหตให รถของผฟองคดเสยหาย กรณจงถอไดวาผถกฟองคดกระทาละเมด ตอผฟองคดโดยการละเลยตอหนาทดงกลาว พพากษาใหผถกฟองคดชดใชคาเสยหายใหแกผฟองคด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๖๒๒/๒๕๕๘)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒๒

“เอาถงพลาสตกผกปลายไมไผ ... ลมพดแรง ๆ กปลววอน

และขาดได จรงมยครบลงเปนธรรม” จอนนกภาพขณะทจอนแลนวาว เมอลมแรงจดแทบจะดงเสนเชอกทผกกบวาวไวไมได

“เจ าหนาทอาจคดวาวสดอปกรณหาง ายและไม ตองใชเงนงบประมาณ ... แตการทาอยางนกฎหมายถอวายงไมเพยงพอทจะปองกนอบตเหต” ลงเปนธรรมคาดเดาถงวธคดของเจาหนาทในลาดบแรกทเหนถนนเปนหลมเปนบอ

“ประมาท ... มาก ... มาก ถาเจาหนาทตดตงสญญาณเตอนหรอสงกดขวางอนทมลกษณะมองเหนไดอยางชดเจนในระยะพอสมควรกอาจจะปองกนอบตเหตทจะเกดขนกบผใชรถใชถนน ... ได จรงมยครบลงเปนธรรม” จอนแสดงความเหน

“คดนเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการทดสาหรบหนวยงานของรฐทมอานาจหนาทในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยหรอบารงรกษาทางนาหรอทางบก รวมทงหนวยงานของรฐโดยทวไปทมหนาทรกษาความปลอดภยในชวต รางกาย และทรพยสนของประชาชนวาเมอมอบตภยเกดขนทงจากภยธรรมชาตและจากการกระทาของบคคลใดบคคลหนงอนสงผลทาใหเกดความไมปลอดภยแกประชาชนนน นอกจากจะตองหามาตรการหรอวธการในการปองกนและแกไขความเดอดรอนเสยหายโดยเรวแลว การเลอกใชมาตรการหรอวธการดงกลาวจะตองมความเหมาะสมและมประสทธภาพทเพยงพอดวย” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

๗

“สวสดสมชาย งานวนนเปนยงไงบางครบ”

ลงเปนธรรมกลาวทกสมชายทเดนผานหนาบาน “วนนเจานายสงใหออกพนทไปดสภาพ

อาคารทจะดาเนนการรอถอน เพราะกอสราง ผดแบบครบ ... อากาศรอนมากครบลงเปนธรรม” สมชายเลางานใหลงเปนธรรม

“งานสาเรจเรยบรอยมยครบ” ลงเปนธรรมเหนสหนาเครงเครยด ของสมชายรสกเปนหวง

“เจาของอาคารไมยอมใหรอถอนครบ นารถยนตมาจอดขวาง คลองกญแจปดรวอาคารดวยครบ ... ความจรงกฎหมายกใหอานาจยน คารองตอศาลให มค าส งจบกมและกกข งบคคลได” สมชายกงวล กบภาระหนาททไมสามารถดาเนนการใหแลวเสรจได

“กฎหมายกาหนดไวอยางนนกจรงครบ ... แตถายงสามารถดาเนนการโดยวธอนไดกควรทากอน ลองหาวธการอนดกอนครบ เคยมขอพพาทลกษณะนในศาลปกครอง ... ลงจะเลาใหฟงเผอวาสมชายจะนาไปคดตอวาจะทาอยางไรได ...”

เรองท ๒๖ เจาของอาคารขดขวางการรอถอน ... เจาพนกงานทองถนใชกาลงบงคบไดหรอไม ?

หนงสอพมพสองใต (สอสงพมพไมไดแจงวนทนาบทความลงเผยแพร)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒๔

พระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ เปนกฎหมาย ทมงคมครองความปลอดภยและการอยอาศยรวมกนอยางปกตสขของประชาชน จงใหอานาจเจาพนกงานทองถนมคาสงใหเจาของ อาคารหรอผครอบครองอาคารรอถอนอาคารทกอสรางดดแปลงโดยไมขออนญาตตามกฎหมาย หากไมรอถอนอาคารตามคาสง เจาพนกงานทองถนมอานาจตามมาตรา ๔๓ แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ดงน (๑) ยนคาขอฝายเดยวโดยทาเปนคารองตอศาล ขอใหศาลมคาสงจบกมและกกขงบคคลซงไมปฏบตตามคาสงของเจาพนกงานทองถน (๒) ดาเนนการหรอจดใหมการรอถอนอาคารดงกลาวเอง

คดนเปนกรณทเจาพนกงานทองถนมคาสงใหรอถอนอาคาร แตเจาของอาคารไมปฏบตตามคาสง เจาพนกงานทองถนจงดาเนนการรอถอนอาคารเอง ซงในวนทาการรอถอน เจาของอาคารนารถยนตจอดขวางบรเวณหนาอาคาร คลองกญแจปดรวอาคาร ขดขวางไมใหเจาพนกงานทองถนเขาทาการรอถอนอาคาร หากจะรอถอนอาคารจะตองยกรถยนตตดกญแจและจบตวผขดขวาง ซงอาจทาให เจาพนกงานทองถนถกฟองรองดาเนนคด เจาพนกงานทองถน จงไดยนคารองขอใหศาลปกครองมคาสงจบกมและกกขงบคคล ซงไมปฏบตตามคาสงรอถอน

กรณนเจาพนกงานทองถนจะขอใหศาลมคาสงจบกมหรอกกขงบคคลผไมปฏบตตามคาสงของเจาพนกงานทองถนตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคารไดหรอไม ?

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๒๕

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เมอในวนท ผรอง (นากยกเทศมนตร) เขาดาเนนการรอถอนอาคาร ทของผถกรอง (เจาของอาคาร) มเจาหนาทของผรอง

มเจาหนาทตารวจ ชางวศวกรโยธา นายตรวจเขต คนงานรอถอน ชางภาพ ชางวดโอ จานวนประมาณ ๕๐ คน ผรองจงชอบทจะ ใชกาลงพอสมควรแกเหตเขาดาเนนการเพอใหเปนไปตามมาตรการบงคบทางปกครองไดเองอยแลวตามมาตรา ๖๐ วรรคสอง แหงพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยบงคบรอถอนตามมาตรา ๔๓ วรรคหนง (๒) แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงหากผถกรองขดขวางการรอถอนอาคาร แมจะมผลกระทบตอสทธในทรพยสนของผถกรอง แตกเปนมาตรการทรนแรงนอยกวาและมผลกระทบตอสทธ และเสรภาพของผถกรองนอยกวาการขอใหศาลมคาสงจบกมและกกขงผถกรอง จงถอวาผรองยงมวธการบงคบหรอมาตรการอน ๆ ทสามารถกระทาได สวนทผรองอาจจะถกผถกรองดาเนนคด เปนเพยงการคาดการณของผรอง อกทง หากการดาเนนการของผรองเปนไปโดยชอบดวยกฎหมายกไมตองกลววาจะถกผถกรองดาเนนคด ดงนน กรณดงกลาวจงยงไมสมควรทศาลจะมคาสงจบกมและกกขงผถกรอง (คาสงศาลปกครองสงสดท ๖๑๔/๒๕๕๘)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒๖

“ขอเทจจรงในวนน เจาหนาทเรากพยายามทจะอธบายใหเจาของอาคารเขาใจถงอนตรายทจะเกดขนกบคนทวไป เพราะอาคารมสภาพไมปลอดภยครบ” สมชายยงคงกงวลใจกบเหตการณทเกดขน

“นาเหนใจเจาหนาทอยเหมอนกนครบ แตลองใชมาตรการอน ๆ ดครบ ... เพราะจากคดนถอเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการสาหรบเจาพนกงานทองถน กรณเจาของอาคารไมยนยอมใหทาการรอถอนอาคารทกอสรางหรอดดแปลงโดยไมชอบดวยกฎหมาย เจาพนกงานทองถนมอานาจพจารณาใชกาลงได แตตองกระทาพอสมควรแกเหตเทาทจาเปนเพอใหบรรลวตถประสงค และกรณนถอเปนมาตรการทรนแรงนอยกวาการขอใหศาลมคาสงจบกมหรอกกขงบคคลตามมาตรา ๔๓ วรรคหนง (๑) แหงพระราชบญญตควบคมอาคาร พ.ศ. ๒๕๒๒” ลงเปนธรรมสรปและใหกาลงใจสมชายในการปฏบตหนาท

บทสรป

๗

“พแสงโสมครบ ... ขาวเรองผซอทดน

ไดรบความเสยหายเกดขนอกแลวครบ” จอน ถอหนงสอพมพมาใหแสงโสมอานอทาหรณจากคดปกครอง เรอง ไมบนทกการยดในโฉนดทดน... ผซอเสยหาย ใครตองรบผด ?

“เจาพนกงานทดน ไมบนทกการยด ตามหมายบงคบคด ผซอทดนไดรบความเสยหาย ... ถอวาเจาหนาทกระทาละเมด” แสงโสมกวาดสายตาจบประเดนในเนอเรองตามทจอน เปดใหอาน

“พแสงโสม ... อานใหละเอยดสครบจะไดอธบายใหผมฟงบาง” จอนขอรองเพราะความอยากร

“เมอเชาลงเปนธรรมใหพอานแลวคะ พเลาใหจอนฟงไดเลย” แสงโสมบอกจอน

เรองท ๒๗ ไมบนทกการยดในโฉนดทดน ... ผซอเสยหาย ใครตองรบผด ?

หนงสอสองใต (สอสงพมพไมไดแจงวนทนาบทความลงเผยแพร)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๒๘

คดนเปนเรองของผซอทดนซงไดรบความเดอดรอนเสยหาย จากการทเจาพนกงานทดนไมไดบนทกยดทดนในโฉนด ตอมาทดน ถกขายทอดตลาดตามหมายบงคบคดของศาล ผซอจงเสยเงน คาทดนโดยไมไดกรรมสทธในทดน

กรณดงกลาวจะถอวาเจาพนกงานทดนกระทาละเมด ตอผซอทดนหรอไม ?

ศาลปกครองไดวนจฉยไวในคาพพากษาศาลปกครองสงสด ท อ. ๑๒๙/๒๕๕๙ ขอเทจจรงในคดมวา ผฟองคดซอทดนจากผขายซงเปนเจาของทดน ในราคา ๑,๒๐๐,๐๐๐ บาท ตอมา ผฟองคดจงทราบวาทดนทซอและจดทะเบยนมาโดยสมบรณนนเปนทดน ทถกเจาพนกงานบงคบคดยดตามหมายบงคบคดของศาลกอนแลว แตเจาพนกงานทดนไมบนทกการยดในโฉนดทดน ภายหลงมการประกาศขายทอดตลาดทดนแปลงดงกลาว ผฟองคดไดยนคารองใหปลอยทรพยแตศาลอทธรณยกคารอง จงยนฟองตอศาลปกครอง ขอใหมคาพพากษาหรอมคาสงใหผถกฟองคด (กรมทดน) ชดใชคาเสยหายพรอมดอกเบย

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เจาพนกงานทดนมหนาทตามกฎหมาย ในการลงบญชอายดและกลดคาสงหามโอนทดนไวในทะเบยนตามมาตรา ๓๐๔ วรรคหนง

แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง แตไมไดดาเนนการ จงมการจดทะเบยนขายทดน ทาใหผฟองคดไดรบความเสยหาย จากการเสยเงนคาซอท ดน โดยไมไดมาซงกรรมสทธในท ดน การกระทาของเจาหนาท ซงละเลยไมบนทกการยดทดนตามโฉนด ไวในทะเบยนตามหมายบงคบคดของศาล ทาใหมการจดทะเบยนขายทดนใหแกผฟองคด ภายหลงจากทดนถกยดตามหมายบงคบคด

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๒๙

ของศาลแลวเปนเหตใหผฟองคดตองเสยคาซอทดน เกดจาก ความประมาทเลนเลอของเจาพนกงานท ดนและเจาหนาท ทเกยวของจงเปนการกระทาละเมดตอผฟองคดตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และเมอผฟองคดเปน ผสจรตไมรวาทดนถกยดโดยเจาพนกงานบงคบคดในฐานะท ผฟองคดเปนผซอทดน ซงพจารณาเพยงวาผขายเปนผมกรรมสทธในทดนทจะทาการซอขายไดหรอไมและตามวสยของวญญชนโดยทวไป หากรวาทดนทซอถกยดตามหมายบงคบคดของศาล คงไมเขาทานตกรรมเพราะมจะไดรบแตความเสยหาย ดงนน พฤตการณความเสยหายทผฟองคดไดรบ จงเปนผลโดยตรง จากการกระทาละเมดของเจาพนกงานทดนและเจาหนาท ทเกยวของแตเพยงฝายเดยว ผถกฟองคดซงเปนหนวยงานของรฐตนสงกดของเจาหนาทจงตองรบผดชดใชคาทดนเตมจานวนพรอมดอกเบย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๓๐

“เฮอ ... อกละ วนกอนกเปนเรองการเพกถอนโฉนดเพราะ

ออกโฉนดผด ... เจาหนาทเขางานเยอะมากเลยหรอครบพแสงโสม” จอนกลาวอยางเหนใจ

“ลงเปนธรรมบอกพวาในการปฏบตหนาทราชการ เจาหนาทตองระมดเอาใจใสตองานในหนาทและไมประมาท” แสงโสมจาคาสอนของลงเปนธรรมทบอกในวนทแสงโสมเขาไปฝกงานในสวนราชการไดขนใจ

“กจรงครบ ดอยางพอกบแมเราส ... ทกอยางตองเปะ !” จอนเหนพอกบแมทางานและพดกบจอนเสมอ ๆ วา งานราชการเปนงานททาเพอประโยชนของประชาชนตองเอาใจใสและระมดระวงในการปฏบตหนาท

“ลงเปนธรรมบอกพวา ... คดนถอเปนบรรทดฐานในการปฏบตราชการสาหรบเจาหนาทซงมหนาทจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบทดนวา นอกจากเจาหนาทจะตองปฏบตตามระเบยบหรอหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดไวอยางเครงครดแลว ยงจะตองมความละเอยดรอบคอบในการบนทกหลกฐานทางทะเบยน เชน ชอผสทธในทดน ภาระผกพนในทดน การยดหรอการอายดทดนตามหมายบงคบคดของศาล ทงน เพอใหประชาชนผ ถอครองเอกสารสทธในทดนมความมนใจเอกสารของราชการ และการปฏบตหนาทอยางมประสทธภาพของเจาหนาทของรฐยงเปนการคมครองสทธของประชาชนในการใชประโยชนในทรพยสนตามกฎหมาย” แสงโสมสรปใหจอนฟง

บทสรป

๗

“ลงเปนธรรมครบ อยบานรเปลาครบ

ผมเอาไขไกมาสงครบ” เจรญเจาของรานขายไขไก เรยกลงเปนธรรมอยหนาบาน

“คณเจรญมาสงไขไกเองเลยรครบ เขาไปนงคยกนในบานกอนครบ” ลงเปนธรรมเปดประตรวใหเจรญเขามานงในบาน

“ไขไกแผงน เปนแผงสดทายแลวครบ” เจรญสงไขไกทนามาใหลงเปนธรรม

“คณเจรญเลกกจการเลยงไกรครบ” ลงเปนธรรมกลาว “มคนรองเรยนวาไก เสยงดง มกลนเหมนทาใหนอนไมหลบ

เวลากลางคน เจาพนกงานทองถนแนะนาใหผมยายกจการเลยงไก ออกจากพนททง ทยงไมไดเขามาตรวจสถานทเลยงไกสกครง ... ผมจะฟองตอศาลปกครองไดหรอไมครบลงเปนธรรม” เจรญเลาเรอง ทเกดขนใหลงเปนธรรมฟงดวยสหนาทเครงเครยด

“การใหแนะนา เปนการใชอานาจของฝายปกครอง ซงเรองทานองนศาลปกครองสงสดทานเคยวนจฉยไวดวยเหมอนกน .... ครบ”

เรองท ๒๘ เจาหนาท “แนะนา” ใหยายไกออกจาก พนท ... ฟองคดเรยกคาเสยหายไดหรอไม ?

หนงสอพมพสองใต (สอสงพมพไมไดแจงวนทนาบทความลงเผยแพร)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๓๒

เปนเรองของผประกอบกจการเลยงไกรายหนง (ผฟองคด) ไดรบความเดอดรอนเสยหายจากการทไดปฏบตตามคาแนะนา ของเจาหนาทขององคการบรหารสวนตาบล (ผถกฟองคด) ในการ ยายไกออกจากพนทเลยงตามปกต เนองจากมผรองเรยนวา ไดรบความเดอดรอนราคาญจากการเลยงไกของผฟองคด

เจาหนาทของผถกฟองคดซงมหนาทรบผดชอบในการแกไขปญหาเกยวกบงานสาธารณสขเหนวา การเลยงไกอาจเปนการประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพและเปนกจการทอยภายใตการควบคมตามกฎหมายซงตองไดรบใบอนญาต แตผฟองคดไมไดขอใบอนญาตประกอบกจการ จงแนะนาใหผฟองคดยายไกออกจากพนท

การทเจาหนาทแนะนาใหผฟองคดยายไกออกจากพนทเปนการใชอานาจตามกฎหมาย หรอไม ? โดยคดนมขอกฎหมาย ทสาคญคอ มาตรา ๔๔ (๒) และ (๓) แหงระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ กาหนดใหอานาจเจาพนกงานทองถนทไดรบมอบหมาย มอานาจดาเนนการตางๆ เพอแกไขปญหาเหตเดอดรอนราคาญในพนททองถนทตนรบผดชอบดแล เชน การเขาไปในสถานท เพอทาการตรวจสอบหรอ “การแนะนา” ใหปฏบตใหถกตองตามทกฎหมายกาหนด

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา การใหคาแนะนาของเจาหนาทเปนการดาเนนการตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ จงเปนการ

ใชอานาจของฝายปกครองอนอาจกระทบตอสถานภาพของสทธหรอหนาทหรอมผลบงคบตามกฎหมายตอบคคล และขอพพาททเกดขนในกรณนเปนคดพพาทเกยวกบการกระทาละเมดของเจาหนาทของรฐ

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๓๓

อนเกดจากการใชอานาจตามกฎหมายตามมาตรา ๙ วรรคหนง (๓) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ และเมอผ ฟองคดไดรบความเสยหายจากการลงทน เลยงไกและขาดรายไดในการขายไขไก อนเปนผลมาจากคาแนะนา ของเจาหนาทผฟองคดจงเปนผไดรบความเดอดรอนหรอเสยหาย โดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองมาจากการกระทาของเจาหนาท ทงคาขอใหผถกฟองคดชดใชคาเสยหายเปนคาขอทศาลปกครองสามารถกาหนดคาบงคบได

ดงนน ผฟองคดจงมสทธในการฟองคด ศาลปกครองสงสดจงมคาส งใหรบคาฟองไวพจารณา (คาส งศาลปกครองสงสด ท ๓๙๘/๒๕๕๙)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๓๔

“การทเราทาตามคาแนะนาของเจาหนาท ทงทเจาหนาท

ไมมขอมลถกตอง เรากอาจไดรบความเสยหายได” เจรญกลาว “กฎหมายใหอานาจเจาพนกงานทองถนดาเนนการแกไขปญหา

เหตเดอดรอนราคาญในพนททรบผดชอบ การตรวจสอบหรอ “การแนะนา” ใหปฏบตใหถกตองตามทกฎหมายกาหนด ...กเปนหนาทของเขาดวยครบ” ลงเปนธรรมชแจงเพอใหเจรญเขาใจ

“คดทลงเปนธรรมเลาใหผมฟง ถอเปนตวอยางทดครบทาใหผมรถงสทธในการฟองคดตอศาลปกครองตามพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒” เจรญเรมเขาใจ

“โดยหลกการฟองคดตอศาลปกครองจะตอง (๑) เปนคดพพาทเกยวกบการใชอานาจตามกฎหมายของเจาหนาทหรอกรณอนใดตามมาตรา ๙ วรรคหนง (๒) เปนผไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายหรออาจจะเดอดรอนหรอเสยหายโดยมอาจหลกเลยงไดตามมาตรา ๔๒ วรรคหนง และ (๓) ตองเปนคาขอทศาลปกครองมอานาจกาหนดคาบงคบไดตามมาตรา ๗๒ วรรคหนง ซงคดนการให “คาแนะนา” ของเจาหนาทเปนการใชอานาจตามมาตรา ๔๔ แหงพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ เมอการใชอานาจนนกอใหเกดความเสยหายขนกบเอกชนผปฏบตตามคาแนะนา บคคลผไดรบความเสยหายนนยอมมสทธฟองคดตอศาลปกครองเพอขอใหตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของคาแนะนาดงกลาวได” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

๗

“พอของจนทรฉายขออนญาตจดตงตลาดนด

แตเจาหนาทไมอนญาตเพราะอยใกล ๆ กบ ตลาดสดของเทศบาลจะทาใหเทศบาลมรายไดลดลงจากการเกบภาษ ... มนใช “เหตผล” หรอคะลงเปนธรรม” แสงโสมถามลงเปนธรรม

“การทเจาพนกงานทองถนจะพจาณาอนญาตหรอไมอนญาตจดตงตลาดนด จะตองพจารณาภายใตหลกเกณฑและเงอนไขตามกฎหมายการสาธารณสขครบ” ลงเปนธรรมบอกกบหลานสาว

“เหตผล ... พจารณายงไงครบลงเปนธรรม ...” จอนกลาวเสรม “เอาเปนวา ... ลงเปนธรรมจะเลาอทาหรณจากคดปกครองใหหลานฟง

กแลวกนนะครบ ... ตงใจฟงนะครบ ...”

เรองท ๒๙ ไมอนญาตจดตงตลาดนด ... แตใช “ดลพนจ” ไมตรงตามเจตนารมณของกฎหมาย

หนงสอพมพสองใต (สอสงพมพไมไดแจงวนทนาบทความลงเผยแพร)

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๓๖

เรองนพระราชบญญตการสาธารณสข พ .ศ . ๒๕๓๕ มาตรา ๓๔ ใหอานาจ “ดลพนจ” แกเจาพนกงานทองถนในการ ออกใบอนญาตใหจดตงตลาดนด

ปญหาวา หากเจาพนกงานทองถนใชอานาจ “ดลพนจ” ไมอนญาต โดยใหเหตผลวาจะทาใหพอคาแมคาในตลาดสด ซงไดรบอนญาตและเสยภาษใหแกเทศบาลไดรบความเดอดรอน ทาใหเทศบาลขาดรายไดจากภาษเงนไดทเปนเงนงบประมาณบรหารราชการสวนทองถนอนมผลกระทบโดยตรงตอประชาชนในทองถน กระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชนสวนรวม คณภาพสงแวดลอม สขภาพอนามยและคณภาพชวตของประชาชน ในทองถน

การใชอานาจดลพนจดงกลาวชอบดวยพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ หรอไม ?

ตามหลกกฎหมาย หากกฎหมายให อานาจดลพนจ แกฝายปกครองในการกระทาอยางหนงอยางใด แมฝายปกครอง จะมอสระทจะเลอกใชอานาจไปในทางหนงทางใดในหลาย ๆ ทางเลอกทลวนแตชอบดวยกฎหมาย แตการใชอานาจจะตองอยภายใ ต เจตนารมณของกฎหมายท ให อ านาจ โดยคาน งถ ง ความสมเหตสมผล ความจาเปนเพอใหการบงคบใชกฎหมาย สมตามเจตนารมณและไดสดสวนระหวางประโยชนสาธารณะ ทจะตองมมากกวาความเสยหายทเอกชนไดรบประกอบกน

เหตผลในการใชอานาจดลพนจขางตนชอบดวยกฎหมายหรอไมนน

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๓๗

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา เหตผลทเจาพนกงานทองถนใชเปนเหตผลหลกในการพจารณาคาขออนญาตและมคาสงไมอนญาตใหจดตงตลาดนด เปนเหตผล

ทางดานการรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชนและการหารายไดจากการเกบภาษของเทศบาลตามอานาจหนาทท กาหนดไว ในพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ และพระราชบญญต การสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ แตการจะมคาสงอนญาตใหจดตงตลาดนดไดหรอไม จะตองพจารณาตามหลกเกณฑ และเงอนไขตามพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. ๒๕๓๕ และกฎกระทรวงวาดวยสขลกษณะของตลาด พ.ศ. ๒๕๕๑ ตลอดจนเทศบญญตเรองการตลาดเปนหลก เพราะเปนบทบญญตทใหอานาจในการอนญาตและวางหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการขออนญาตจดตงตลาดไวโดยเฉพาะเพอใหสอดคลองกบเจตนารมณ ของกฎหมายทม งประสงคจะควบคมสขอนามยของตลาด เปนสาคญ หากคาขอไมเปนไปตามหลกเกณฑตามทกฎหมาย กฎกระทรวง และขอบญญ ต เทศบาลดงกล าวกาหนดไว เจาพนกงานทองถนยอมมอานาจทจะพจารณามคาสงไมอนญาตใหจดตงตลาดได อยางไรกตาม การใชดลพนจในการออกใบอนญาตหรอไมออกใบอนญาตตามกฎหมายดงกลาว กจะตองคานงถงสทธ เสรภาพ และความเสมอภาคในการประกอบอาชพของประชาชน ตลอดจนการสงเสรมใหมการแขงขนกนอยางเสรและเปนธรรมตามทรฐธรรมนญและกฎหมายใหการรบรองสทธและเสรภาพดงกลาวไวดวย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๓๘

การพจารณาคาขออนญาตโดยคานงถงแตเพยงประโยชนของผประกอบการคากลมใดกลมหนงหรอผทไดรบอนญาตใหประกอบกจการอยกอนแลว จงไมเปนธรรมตอบคคลอน เมอเหต ทเจาพนกงานทองถนอางในการมคาสงไมอนญาตใหจดตง ตลาดนด เปนเหตเกยวกบความสงบเรยบรอยและการจดหารายไดของเทศบาลตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ รวมทงอางเหตเพอคมครองประโยชนของผประกอบกจการคาในตลาดสดของเทศบาล ซงมไดเปนเหตทจะใชอานาจในการพจารณาอนญาตหรอไมอนญาตใหจดตงตามเจตนารมณของกฎหมาย วา ดวยการสาธารณสข จ งไม เ ปนไปตามเจตนารมณของพระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ . ๒๕๓๕ และเปนการกระทบกระเทอนตอสทธและเสรภาพในการประกอบกจการของ ผขอเกนความจาเปนแกการรกษาความสงบเรยบรอยในเขตเทศบาล ตามพระราชบญญตเทศบาล พ.ศ. ๒๔๙๖ ถอเปนการใชดลพนจ โดยไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย จงเปนการใชดลพนจ โดยมชอบ คาสงไมอนญาตใหจดตงตลาดนด จงเปนคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๑๖๒๖/๒๕๕๙)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๓๙

“เปนอานาจดลพนจของเจาพนกงานทองถน แตใชอานาจดลพนจ

ตามอาเภอใจ ... ไมถกตองคะ” แสงโสมเขาใจถงหลกการใชดลพนจของฝายปกครองวาจะใชอานาจตามอาเภอใจไมได

“ในการใชอานาจ “ดลพนจ” จงตองพจารณาเจตนารมณของกฎหมายทใหอานาจเปนสาคญ มใชพจารณาเจตนารมณตามกฎหมายอนซงหากเปนเชนนนยอมถอเปนการใชดลพนจทไมชอบดวยกฎหมาย” ลงเปนธรรมสนบสนนความเหนของแสงโสม

“เจาหนาทเขาตองใชอานาจตามกฎหมายเสมอ ถาเปนแบบน เจาหนาทกตองรกฎหมายทตวเองจะนามาใช ... จรงมยครบลงเปนธรรม” จอนใหขอสงเกตบาง

“ใชแลวครบ ... กฎหมายฉบบทใหอานาจมเจตนารมณอยางไร รวมทง กฎ ระเบยบทเกยวของกาหนดหลกเกณฑ วธการหรอเงอนไขในการใชอานาจไวอยางไร ขอมลขอเทจจรงทนามาใชประกอบการพจารณาครบถวนรอบถวนหรอยง ... เรองเหลาน สาคญมากครบ” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

๗

“นาสงสารชาวบานนะคะ เทศบาลเปดประต

ระบายนาออกจากลาหวยทงหมด ตอเนองกน หลายเดอนทาใหทดนและกาแพงกนดนของชาวบานทอยบรเวณนนยบตว ตอนนชาวบาน กกลววาบานจะยบตามไปดวย” แสงโสมกลาว กบลงเปนธรรม เมอเหนภาพขาวทางทว

“เจาหนาทประมาทเลนเลอร เปลาครบ ลงเปนธรรม” จอนถามลงเปนธรรมทนงดทวอยขาง ๆ

“ประเดยวนะครบ ... ลงไปหยบหนงสอพมพมาใหอาน มอทาหรณคดปกครองเกยวกบเรองน แตเปนเหตการณทเกดขนเมอหลายปกอน และผเสยหายเขาฟองคดตอศาลปกครอง ... รอเดยวนะครบ” ลงเปนธรรม เดนไปหยบหนงสอพมพฉบบเมอวานทวางอยบนโตะ และยนใหจอนอาน

เรองท ๓๐ เทศบาลเปดประตระบายนา ... กาแพงกนดนชาวบานทรด ตองชดใชคาสนไหมทดแทน !

หนงสอพมพสองใต (สอสงพมพไมไดแจงวนทนาบทความลงเผยแพร)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๔๑

คดท นามาเลาส กนฟงในฉบบนเปนเรองเกยวกบการ เปดประตระบายนาของเทศบาลทาใหทดนและกาแพงกนดน ของชาวบานยบตว

กรณดงกลาวเทศบาลจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนหรอไม ? หากปรากฏขอเทจจรงวา กาแพงกนดนของชาวบาน ทเสยหาย (ผฟองคด) กอสรางมานานกวา ๒๐ ป โดยไมสามารถแสดงหลกฐานการขออนญาตกอสรางตอเทศบาลเพอตรวจสอบมาตรฐานการกอสรางไดแตผลจากการเปดประตระบายนาของเทศบาล นอกจากจะทาใหกาแพงดนของผฟองคดเสยหายแลว ยงทาใหกาแพงดนทเทศบาลสรางขนเองตามมาตรฐานเสยหายดวย

โดยมลเหตของคดนเกดจากเจาหนาทเทศบาลไดเปดประตระบายนาปลอยนาจากลาหวยจนหมด ตอเนองกนระยะเวลา ๓ ถง ๔ เดอน เพอซอมแซมคอสะพาน ประกอบกบมฝนตกหนก จงมการระบายนาออกอยางรวดเรว ทาใหทดนบรเวณรมลาหวย เกดการทรดตว บานเรอนใกลเคยงไดรบความเสยหายและกาแพงกนดนของผฟองคดทรดตวและผนดนดานในกาแพงยบตวลงประมาณ ๑ เมตร และยงคงยบตวอยางตอเนอง ผฟองคดขอใหเทศบาลรบผดชอบซอมแซมกาแพงกนดนทเสยหาย แตเทศบาลปฏเสธ อางวากาแพงกนดนของผฟองคดกอสรางตากวามาตรฐาน การทรดตวหรอพงทลายงาย ไมไดเกดจากการเปดประตระบายนา

ผ ฟ องคดจ ง ย นฟองตอศาลปกครอง ขอให เทศบาล (ผถกฟองคด) รบผดชอบชดใชคาเสยหาย

เรองเลา ... คดปกครอง เปดปมคด พชตปมปญหา by ลงเปนธรรม เลม ๗

๑๔๒

ศาลปกครองสงสดวนจฉยวา บดาของผฟองคดไดกอสรางกาแพงกนดนมาเปนเวลากวา ๒๐ ป โดยไมปรากฏรองรอยความเสยหาย ยงแขงแรงทนทานและ

ใชงานไดตามปกต แตเมอมการซอมแซมคอสะพาน ระยะเวลา ๓ ถง ๔ เดอน โดยเจาหนาทของผถกฟองคดทาการเปดประตระบายนาออกจากลาหวยจนหมดและเมอมฝนตกหนกกมการระบายนา ออกอยางรวดเรว จนทาใหกาแพงกนดนและผนดนของผฟองคดยบตวลง ประการสาคญ กาแพงกนดนทผถกฟองคดไดสรางขนเพอกนการพงทลายของดนใหกบประชาชนรายอน ๆ และเปนการสรางขนภายหลงกาแพงผนงกนดนของผฟองคด กมการหลดลอกและพงทลายเหมอนของผฟองคดเชนกน จงเหนไดวาการกอสรางกาแพงกนดนของผฟองคดมมาตรฐานไมตากวาการกอสรางกาแพงกนดนของผถกฟองคดเชนกน ดงนน ความเสยหายของ ผฟองคดดงกลาวจงเกดจากการทเจาหนาทของผถกฟองคด ทาการเปดประตระบายนาโดยปราศจากความระมดระวง ซงเจาหนาทของผถกฟองคดจกตองมตามวสยและพฤตการณ ท พงกระทา เ พอไม ให เ กดความเสยหายแกผ ฟองคดและประชาชนทวไป แตหาไดใชเพยงพอไม ถอวาเจาหนาทของ ผถกฟองคดกระทาละเมดตอผฟองคด ตามมาตรา ๔๒๐ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ผถกฟองคดซงเปนหนวยงานของรฐตนสงกดจงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกผฟองคด (คาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๑๙๘๑/๒๕๕๙)

สานกวจยและวชาการ สานกงานศาลปกครอง ๑๔๓

“เจาหนาทเปนผทาละเมด ... แตสวนราชการตองชดใช

คาเสยหายหรอครบ ... ลงเปนธรรม” จอนสงสย “ใชแลวจอน ... แตถาการกระทาของเจาหนาทเปนการ

กระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ... สวนราชการกมสทธทจะไลเบยกบเจาหนาทผกระทาละเมดนนได” แสงโสมอธบาย

“จงใจ คอ อะไร ประมาทเลนเลออยางรายแรง คอ อยางไร ไลเบย คอ อะไร ละเมดทพแสงโสมพดถง ... มความหมายอยางไรครบน ... คากฎหมาย นาปวดหวจรง ... จรง … ! ” จอนไมเขาใจ แตกไมไดตองการคาตอบ ... ลงเปนธรรมยมใหหลานชายดวยความเอนด

“คดนไมเพยงแตจะเปนบรรทดฐานการปฏบตราชการทดเฉพาะแตเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนเทานน หากแตยงทาใหเจาหนา ทในหนวยงานของรฐอน ๆ ทวไปทใชอานาจตามกฎหมายเพอประโยชนตอสาธารณะตระหนกตอผลทอาจเกดขนจากการปฏบตหนาทของตนเพราะเมอปฏบตหนาทโดยขาดความรอบคอบระมดระวงตามภาวะวสยทพงกระทาและเกดความเสยหายขนตอประชาชนหรอตอเอกชนคนใดคนหนง แมหนวยงานของรฐตนสงกดมหนาทตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนแกบคคลภายนอก อนเนองจากการกระทาละเมดของเจาหนาทของตนกตาม แตหนวยงานของรฐยงมอานาจทจะไลเบยใหเจาหนาทผทาละเมดชดใชคาสนไหมทดแทนได หากความเสยหายนนเกดจากการกระทาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง ทงน ตามพระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙” ลงเปนธรรมสรป

บทสรป

ทปรกษา

นายอตโชค ผลด รองเลขาธการสานกงานศาลปกครอง รกษาการในตาแหนงเลขาธการ สานกงานศาลปกครอง

นางสมฤด ธญญสร รองเลขาธการสานกงานศาลปกครอง

คณะทางาน นายปยะศาสตร ไขวพนธ ผอานวยการสานกวจยและวชาการ นางสาวปราน สขศร ผเชยวชาญดานวชาการคดปกครอง รกษาการในตาแหนงผอานวยการ กลมเผยแพรขอมลทางวชาการฯ นางสาวสนนทา ศรเพง พนกงานคดปกครองชานาญการ นายณฐพล ลอสงหนาท พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวจารณ กจตระกล พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวฐตพร ปานไหม พนกงานคดปกครองชานาญการ นายนรญ อนดร พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวนตา บณยรตน พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวปญญาภา ไชยคาม พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวจดาภา มสกธนเสฏฐ พนกงานคดปกครองชานาญการ นางสาวสชาดา ศรเกลยง พนกงานคดปกครองปฏบตการ นางรตนา เจรญยง เจาพนกงานธรการปฏบตงาน ผพมพ นางสาวอรณชา โฉมวฒนา เจาพนกงานธรการปฏบตงาน ผออกแบบปก