คำแนะนำหลังยายตัวออนพญ สุชาดา มงคลชัยภักดิ์ MD. MSc Clinical embryology and andrology

ศูนยรักษาผูมีบุตรยาก โรงพยาบาลพญาไทศรีราชา

2

2

2 คําแนะนําหลังยายตัวออนฉบับนี้ สามารถใชไดทั้งการยายตัวออนสดและการยายตัวออนแชแข็ง การเตรียมตัวกอนการยายตัว

ออนนั้นควรงดการใสน้ำหอมเพราะจะรบกวนตัวออนได แตไมจําเปนตองงดน้ำงดอาหาร เนื่องจากการยายตัวออนจําเปนตองใชอัลตรา-

ซาวดทางหนาทองชวยในการยาย การเตรียมตัวจึงควรดื่มน้ำมาและกลั้นปสสาวะไว ในกรณีที่กระเพาะปสสาวะโปงไมพอ แพทยจะทำ

การใสน้ำเกลือเขาไปในกระเพาะปสสาวะในปริมาณที่เหมาะสม ทำใหเห็นภาพจากอัลตราซาวดไดงายขึ้น การยายตัวออนโดยใชอัลตราซาวด

เปนตัวบอกทิศทางของปากมดลูก และมดลูก จะชวยทำใหโอกาสในการตั้งครรภสูงขึ้น ทั้งนี้เนื่องจากโครงสรางทางกายวิภาคของสตรีน้ัน

มีความแตกตางกัน อีกท้ังบางรายอาจมีประวัติการผาตัดในอุงเชิงกรานมากอน การผาตัดคลอดหรือบางรายอาจมีเนื้องอกที่ตัวมดลูก

หรือมีพังผืดในอุงเชิงกราน ทำใหการยายตัวออนใชเวลานานได แตการใชอัลตราซาวดมาชวยจะทำใหการยายตัวออนนั้นทำไดงายขึ้น

และมีความถูกตองมากขึ้น

2 โดยขั้นตอนการยายตัวออน จะใชสายยายตัวออนสองชั้นที่มีขนาดเล็กมาก สายชั้นนอกแข็งกวาทํามาเพื่อการสอด

ผานปากมดลูกนําลองเพื่อใหสายยายตัวออนที่นุมกวาที่อยูชั้นในซึ่งเปนที่อยูของตัวออนนั้นสอดผานไปไดโดยงายและรวดเร็ว ตัวออนจึง

ไมไดรับผลกระทบจากการยาย แมวาการยายนั้นจะใชเวลานานแคไหนก็ตาม เชนกรณีที่ปากมดลูกโคงมาก ปากมดลูกตีบ ซึ่งอาจจะตองใช

เวลานานในการยายตัวออน ก็สามารถทำไดโดยไมมีผลกระทบตอการตั้งครรภ เนื่องจากตัวออนยังอยูในตูเลี้ยงขณะที่สอดสายนอก

เมื่อสายนอกพรอมแลวจึงคอยนำตัวออนออกจากตูมาใสในสายใน

2 หลังจากสายยายตัวออนดานนอกสอดผานปากมดลูกแลว แพทยจะทําการดูดตัวออนเขาไปในสายออนดานในอีกเสนหนึ่งไป

เก็บไวที่สวนปลายสาย ปลายอีกดานจะตอกับกระบอกที่ใชฉีดยาขนาดเล็กเพื่อใชสำหรับดูดตัวออน หลังจากนั้นจึงสอดสายที่มีตัว

ออนผานสายนอกที่คาไวอยูที่ปากมดลูกเขาไปในโพรงมดลูก โดยใชอัลตราซาวดตรวจสอบตําแหนงที่เหมาะสมที่จะวางตัวออน

3

เมื่อพบตําแหนงที่เหมาะสมแลว จึงปลอยตัวออนจากสายออนเขาไปในโพรงมดลูกเบาๆ และรอสักครูจึง

คอยนำสายออนออกมาตรวจดูวาตัวออนไมตกคางอยูในสาย เปนการเพิ่มความมั่นใจวาตัวออนนั้นไดถูกจัด

วางในมดลูกอยางถูกตอง

2 หลังยายตัวออนโดยทั่วไป แพทยจะเหน็บยาทางชองคลอด ซึ่งเปนตัวเดียวกันกับที่เหน็บมาเพื่อ

เตรียมสภาพเยื่อบุ หลังจากนั้นตองเหน็บยาซ้ำตามเวลาที่กำหนดรวมกับการกินยาในกรณีที่ใชยาเตรียมเยื่อบุ

ชนิดกิน สวนรายที่เตรียมเยื่อบุชนิดฉีดไมตองฉีดยาอีกแตยังจําเปนตองเหน็บยาตามกําหนดเดิม

2 การนอนพักหลังยายตัวออนเปนเวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมง จะชวยใหเกิดการผอนคลาย ซึ่งจะเปน

ผลดีตอการยายตัวออน การอานหนังสือฟงเพลงทําสมาธิจะชวยทําใหจิตใจสงบและลดความเครียดจากความ

คาดหวังไปไดเปนอยางดี บางรายอาจตองการนอนพักในโรงพยาบาล อยางไรก็ตามการนอนโรงพยาบาล

นั้นไมไดเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภโดยตรง แตอาจเปนผลทางออมในแงของจิตใจ ทําใหสบายใจและผอน

คลาย สําหรับระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาลนั้นเพียงแค 2-3 วัน ก็เพียงพอสําหรับการพักผอนเพื่อผอน

คลาย และไมจําเปนตองนอนอยูที่เตียงตลอดเวลาไมไหวติง ควรจะนอนพักบาง เปลี่ยนอิริยาบถเปนเดิน

บาง อานหนังสือธรรมะ ฟงเพลงผอนคลาย ดูทีวี เลนอินเตอรเนตเพื่อลดความกังวลและลดความจำเจ

2 หลังกลับไปบานแลวสามารถมีกิจวัตรประจําวันตามปกติได ยกเวนการออกกําลังกายอยางหนักหรือ

หักโหม ควรงดมี เพศสัมพันธชั่วคราวหลังยายตัวออน เนื่องจากปญหาเรื่องการบริหารยาทางชองคลอด

2 หลังกลับบานใหเลือกกินอาหารสะอาด หลีกเลี่ยงการกินอาหารที่อาจทําใหเกิดทองเดินได เชน

อาหารดิบ สมตํา อาหารรสจัด เพื่อลดการกระตุนการทํางานของลําไสและกินอาหารที่มีกากใยเพื่อกระตุน

ใหเกิดการขับถายเปนประจําสม่ำเสมอ ดื่มน้ำตามปกติ ไมควรดื่มน้ำใหนอยลง เพื่อหลีกเลี่ยงการปสสาวะ

เพราะจะทําใหเกิดกระเพาะปสสาวะอักเสบในระยะนี้ได

2 ในชวงแรกหลังยายตัวออน บางรายอาจจะมีเลือดออกกระปริดกระปรอยได ในกรณีที่ปริมาณเลือด

ออกไมมาก ไมมีปวดทองรุนแรง หรือมีปวดหนวงทองเพียงเล็กนอย การนอนพักจะชวยทําใหเลือดออกลดลง

ได สาเหตุสวนใหญของเลือดออกกระปริดกระปรอยหลังการยายตัวออนคือการฝงตัวของตัวออน ซึ่งถือวา

เปนสัญญาณที่ดี สวนกรณีที่มีเลือดออกไมมาก แตมีอาการปวดทองมากกวาปกติสิ่งที่ตองระวังอีกเรื่องคือทอง

นอกมดลูก ซึ่งเกิดจากตัวออนไปฝงตัวอยูที่สวนที่เปนทอนำไข ซึ่งพบไดหลังยายตัวออน ควรรีบมาพบแพทย

สายยายตัวออนสองชั้น

4

เพื่อทําการตรวจวินิจฉัยไดในระยะเริ่มแรก ซึ่งการรักษาทองนอกมดลูกในระยะเริ่มแรกนั้นไมจําเปนตองผาตัด สามารถใชยาเพื่อรักษาได

2 หลังยายตัวออนเปนระยะเวลาประมาณ 12-14 วัน แพทยจะนัดมาตรวจเลือดเพื่อดูระดับฮอรโมน hCG ซึ่งจะพบเฉพาะในหญิง

ตั้งครรภเทานั้น เพราะสรางจากสวนของรกเด็ก การตรวจปสสาวะสามารถบอกการตั้งครรภไดแตไมสามารถบอกคุณภาพของการตั้งครรภ

ได เชนบางรายระดับฮอรโมนต่ำ ตรวจปสสาวะพบวาตั้งครรภ แตการตรวจเลือดบอกไดละเอียดมากขึ้นวาระดับฮอรโมนนั้นมีแนวโนมใน

การตั้งครรภดีหรือไมแตการตรวจปสสาวะไมสามารถทําได การตั้งครรภจากการเด็กหลอดแกวนั้นมีโอกาสในการแทง การเกิด

ทองลม ทองนอกมดลูก ไมแตกตางจากการตั้งครรภโดยธรรมชาติของผูหญิงในชวงอายุนั้น ในรายที่อายุมากกวา 35 ปจะเสี่ยงแทง ทองลม

เพิ่มขึ้นกวาคนอายุนอย

2 หลังการยายตัวออน ในกรณีที่มีการตั้งครรภเกิดขึ้นอายุครรภจะเทียบเทากับประมาณ 4 สัปดาห ณ วันที่มีการตรวจเลือด หลัง

จากนั้นจําเปนตองเหน็บยาฮอรโมนโปรเจสเตอโรน และกินยาเตรียมเยื่อบุตอเนื่องจนอายุครรภอยางนอย 12 สัปดาห ในกรณีเตรียมเยื่อ

บุดวยยาฉีดไมตองฉีดยาแลว สําหรับการติดตามการเจริญเติบโตของทารกในครรภในชวงอายุครรภ 4-7 สัปดาหแรกนั้น สามารถตรวจ

เลือดเพื่อดูระดับการขึ้นของฮอรโมน HCG โดยเฉพาะ 48 ชั่วโมงแรก ระดับการขึ้นของฮอรโมนที่ปกติควรจะสูงขึ้นอยางนอย 60% หลัง

จากนั้นลักษณะการขึ้นของฮอรโมนจะไมมีรูปแบบตายตัว แตระดับควรจะสูงขึ้นทุกครั้งที่มีตรวจติดตาม ในกรณีที่ระดับของฮอรโมนใน

ชวงแรกยังสูงขึ้นแตไมเขาเกณฑนั้นอาจมีความเสี่ยงตอการเกิดทองลมสูงขึ้น ซึ่งการวินิจฉัยที่แมนยําที่สุดคือการตรวจอัลตราซาวดเพื่อดู

ตัวออนที่ฝงตัว สําหรับทองลมนั้น เราจะตรวจพบแตถุงการตั้งครรภที่วางเปลา ไมมีตัวเด็ก สําหรับสาเหตุของทองลมนั้นสามารถอานได

จาก บทความเรื่องทองลม

2 โดยทั่วไปการตรวจติดตามการสูงขึ้นของฮอรโมนนั้นจะทําในชวง 4-7 สัปดาห หลังจากนั้นจะมีการตรวจอัลตราซาวดทางชอง

คลอดเพื่อดูตัวทารก การเตนของหัวใจ จํานวนการฝงตัวของตัวออน ความเสี่ยงของการแทงในระยะตนของการตั้งครรภในชวง 12

สัปดาหแรกยังคงมีอยูในระดับที่ต่ำแมวาจะตรวจพบการเตนของหัวใจทารกแลวก็ตาม หลังจาก 12 สัปดาหความเสี่ยงจากการแทง

ธรรมชาติจะลดลงมาก และการตั้งครรภจะเริ่มเขาสูไตรมาสสอง

ศูนยรักษาผูมีบุตรยากพญาไทศรีราชา

90 ถนนศรีราชานคร 3 อำเภอศรีราชา

จังหวัดชลบุรี 20110

www.drsuchada.com

www.phyathai-sriracha.com

Created by Suchada Mongkolchaipak, MD. MSc (Copyrighted)