1

การวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ

เหตผลและความจ าเปน

การวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ เปนการวเคราะหผลของโครงการทมตอระบบเศรษฐกจ

โดยรวม เนองมาจากโดยทวไป การวเคราะหโครงการเอกชนเปนการวเคราะหถงความเปนไปไดทางดาน

การเงนของโครงการทมผลโดยตรงตอผเปนเจาของโครงการ มงเนนทผลประโยชนทไดรบจากการลงทน

หรอผลก าไรทเปนตวเงนจากการด าเนนการ รวมถงความสามารถในการจายคนเงนกตลอดชวงอายของ

โครงการในกรณอาศยแหลงเงนทนอนๆ แตการวเคราะหโครงการทางการเงนดงกลาวยอมไมเพยงพอตอ

การตดสนใจในการลงทน เพราะในความเปนจรง การลงทนในโครงการใดกตาม นอกจากจะมผลกระทบ

ตอเจาของโครงการแลว ยงสงผลกระทบตอกลมบคคลทอยภายนอกโครงการ ทงในสวนของการผลต การ

บรโภคสนคา บรการอนๆ และการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในระบบอยางตอเนอง ดงนนการวเคราะห

ความเปนไปไดของโครงการจงจ าเปนตองพจารณาถงผลของโครงการทมตอระบบเศรษฐกจโดยรวม

โครงการจงจ าเปนตองมการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ

ความจ าเปนในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจยอมขนกบประเภท ลกษณะ ขนาดของ

โครงการ ถาเปนโครงการเอกชนหรอโครงการขนาดเลก การด าเนนโครงการยอมมผลกระทบตอระบบ

เศรษฐกจโดยรวมนอยหรอไมมเลย ดงนนจงไมมความจ าเปนในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ แตใน

กรณทเปนโครงการลงทนขนาดใหญ เชน การคมนาคม โรงไฟฟา ชลประทาน จ าเปนตองวเคราะห

โครงการทางเศรษฐกจ เพราะโครงการเหลานมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมผานดานตนทนคาใชจาย

และผลประโยชนของโครงการ การวเคราะหทางการเงนเพยงดานเดยวไมอาจน าไปสของสรปของการ

ลงทนในโครงการไดอยางเชอมน จ าเปนตองน าผลการวเคราะหทางเศรษฐกจมาประกอบการตดสนใจ

ความแตกตางระหวางการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจกบการวเคราะหทางการเงน อยทการ

มงเนนผลของโครงการระหวางผลตอเศรษฐกจสวนรวมและผลตอผเปนเจาของโครงการ กลาวอกนยคอ

เปนความแตกตางระหวางผลทมตอการจดสรรทรพยากรของระบบเศรษฐกจ และผลทางการเงนของผเปน

เจาของโครงการ ดงนนจะเหนไดวา บางโครงการมความเปนไปไดทางเศรษฐกจแตเปนไปไมไดทางดาน

การเงน เชน โครงการปยแหงชาต หรอบางโครงการมความเปนไปไดทางดานการเงน แตเปนไมไดทาง

เศรษฐกจ เชน โครงการแกงเสอเตน เปนตน

2

เมอพจารณาโครงการขนาดใหญทภาครฐมหนาทรบผดชอบและตองด าเนนการอยนน จะมอยสอง

ลกษณะ ไดแก โครงการทอ านวยความสะดวกหรอสนองความตองการของประชาชน เชน การกอสรางทาง

หลวง ทางรถไฟ สนามบน ผลตไฟฟา ชลประทาน สวนโครงการอกลกษณะหนงคอ โครงการทกอใหเกด

ความมนคงและเจรญรงเรองของชาต เชน โครงการส ารวจจกรวาลนอกโลก ส าหรบประเทศไทยซงเปน

ประเทศก าลงพฒนากจะมแตโครงการลกษณะแรกเทานน ซงการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรจะชวยใหเหน

ปญหาและแกปญหาไดชดเจนยงขน

ขนตอนในการวเคราะหทางเศรษฐกจ

กอนทรฐบาลจะตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทเหมาะสมนนควรผานขนตอนการวเคราะหดงน

1) แตละโครงการจะตองจ าแนกและระบรายละเอยดอยางชดเจน ทงตนทนและผลประโยชน

ของโครงการ เพราะเปนหวใจส าคญในการวเคราะหและประเมนคณคาของโครงการ โดยเฉพาะอยางยงการ

วเคราะหทางเศรษฐกจจะพจารณาครอบคลมทงตนทนและผลประโยชนทมตวตนและไมมตวตน ซงจดเปน

ปญหามากทสดในการวเคราะห

2) พยายามประเมนตนทนและผลประโยชนทกรายการออกมาเปนตวเงน

3) ใชเครองมอการวเคราะหทเหมาะสมเพอใหเกดการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพตาม

หลกเศรษฐศาสตร โดยตองค านงถงคาของเงนเมอเวลาผานไป เนองจากการวเคราะหโครงการเปนการ

วเคราะหถงสงทเกดขนในอนาคต

4) ค านงถงตนทนและผลประโยชนบางประการทเราไมสามารถประเมนคาเปนรปตวเงน

อยางไรกตาม การวเคราะหโครงการทางเศรษฐศาสตรยงมความยงยากในเรองตอไปน

1) ผลประโยชนจากการลงทนทคดค านวณเปนคาตวเลข เราไมอาจถอคาใดเปนมาตรฐาน

ส าหรบทกโครงการ ดงนน จงไมสามารถวดประสทธภาพการลงทนได งานสาธารณประโยชนของรฐบาล

สวนมากจะเปนงานบรการทไมหวงผลก าไร

2) ตนทนและผลประโยชนบางประการไมสามารถตคาเปนตวเงนได เชน สขภาพของประชาชน

สภาพสงคม

3) ปจจยทางการเมองมอทธพลตอการตดสนใจด าเนนโครงการ

4) โครงการของรฐบาลมกฎเกณฑทมผลตอความคลองตวในการปฏบตงาน เชน การจายอตรา

คาจางแรงงาน ความรวดเรวในการบรการ ซงสงผลใหโครงการรฐบาลมประสทธภาพการท างานต ากวา

โครงการเอกชน

3

5) โครงการรฐบาลสวนใหญท าเพอสาธารณชน ไมหวงผลก าไร ดงนน ทมงานจะไมใหความ

รวมมออยางเตมท

ลกษณะการวเคราะหทางเศรษฐกจ

ในการตดสนใจเลอกลงทนในโครงการใดนน ตองเปรยบเทยบผลประโยชนทระบบเศรษฐกจ

ไดรบจากโครงการและตนทนหรอผลเสยทเกดจากการใชทรพยากรในโครงการแทนทจะน าไปใชกบ

โครงการอน ซงกคอ คาเสยโอกาสของการใชทรพยากร

ตนทนและผลประโยชนทางเศรษฐกจนน มความหมายตางจากตนทนและผลประโยชนทางการ

เงน โดยการลงทนในโครงการใดกตามยอมกอใหเกดตนทนและผลประโยชนทงทมและไมมตวตน กรณ

โครงการเอกชน เจาของโครงการจะน าผลประโยชนในรปตวเงนซงเกดจากการขายผลผลตมาพจารณา

เปรยบเทยบกบตนทนภายในกจการวาคมหรอไม โดยตนทนและผลทเจาของไมไดรบโดยตรงกจะไมน ามา

พจารณาเพอประกอบการตดสนใจ ดงนน จงมความจ าเปนตองก าหนดค านยามพรอมจ าแนกตนทนและ

ผลประโยชนของโครงการทางเศรษฐกจใหชดเจนดงน

ตนทนทางเศรษฐกจของโครงการ (Economic Cost) หมายถง ตนทนคาใชจายอนเกดจากการใช

ทรพยากรอยางแทจรง แสดงคาเสยโอกาสของทรพยากรทสญเสยไปในการน าทรพยากรมาใชในโครงการ

ดงนน ราคาทน ามาใชค านวณตนทนของทรพยากร จงเปนราคาทสะทอนถงมลคาทแทจรงของการหามาได

ยากซงทรพยากร ไมใชราคาในตลาด เพราะราคาตลาดถกบดเบอนจากคาทแทจรง นอกจากนน ตนทนทาง

เศรษฐกจยงครอบคลมถงคาใชจายหรอผลเสยโดยออมจากโครงการตอบคคลอนทไมมสวนเกยวของกบ

โครงการโดยตรง (third parties) ซงเจาของโครงการไมไดแบกรบผลเสยดงกลาว

ผลประโยชนทางเศรษฐกจของโครงการ (Economic Benefit) หมายถง ผลประโยชนหรอผลด

โดยตรงในรปตวเงนอนเกดจากการจ าหนายผลผลตตามราคาเศรษฐกจ (economic price) รวมทง

ผลประโยชนโดยออมทบคคลอนไดรบจากโครงการโดยไมมสวนรเหนกบการมโครงการโดยตรง และไม

ตองเสยคาใชจายใดๆ ในการไดรบประโยชนจากโครงการ

ในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจจะประเมนคารายการตนทนและผลประโยชนในรปคาท

แทจรง (real term) โดยใชราคาคงท (constant price) ท าใหโครงการไมไดรบผลประทบใดๆ จากอตราเงน

เฟอ เพราะตนทนและผลประโยชนไดรบผลกระทบโดยเปรยบเทยบเทากน

4

ในการวเคราะหโครงการทางการเงนนน สามารถใชราคาคงทหรอราคาตลาดกได ขณะทการ

วเคราะหโครงการทางเศรษฐกจใชราคาคงทเทานน ซงขอดของการวเคราะหโครงการโดยใชราคาคงทม

ดงน

1) จากงบกระแสเงนสดของโครงการ เราสามารถหาคาอตราผลตอบแทนจากการลงทนทแทจรง

(real IRR) ไดทนท

2) เราสามารถเปลยนคาทางการเงนในงบกระแสเงนสดเปนคาทางเศรษฐกจไดโดยใชคาแปร

ราคาเงา (conversion factor: CF)

3) ชวยใหการวเคราะหความออนไหวของโครงการงายขน โดยเฉพาะการหาคาเปลยนการ

ตดสนใจ (switching value) งายขน

หลกการวเคราะหทางเศรษฐกจ

หลกการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจไมมความแตกตางกบการวเคราะหโครงการทางการเงน

เพราะความเปนไปไดของโครงการทางเศรษฐกจขนกบความคมคาในการลงทน เกณฑการตดสนใจเพอการ

ลงทนยงคงใช NPV, IRR, BCR และ ECA เปนส าคญ

การวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจเรมตนหลงจากทไดมการวเคราะหผลทางการเงนแลวท าการ

ปรบประเภทของรายการเปนผลประโยชนและตนทนของโครงการใหแสดงถงคาเสยโอกาส ซงจะกระท า

ในสวนของตนทนและผลประโยชนโดยตรงและโดยออม จากนนน าตนทนและผลประโยชนมารวมกนเพอ

หาผลประโยชนสทธของโครงการ

1 ประเภทของรายการทางการเงนทปรบคาทางเศรษฐกจ (economic value)

1) รายการประเภทเงนโอน (Transfer Payment)

รายการประเภท เงนโอน ไดแก ภาษอากร เงนอดหนน และดอกเบย ซงเปนคาใชจายหรอ

รายไดทางการเงนทตกอยกบเจาของโครงการโดยตรง ซงในการวเคราะหทางเศรษฐกจนนถอวา รายการ

ดงกลาวไมแสดงถงมลคาของทรพยากรทใชในโครงการ เปนเพยงรายการเงนโอนหรอโอนอ านาจจากคน

กลมหนงไปสอกกลมหนงในระบบเศรษฐกจเทานน เชน ภาษอากรเปนรายการทเจาของโครงการจายไป

โดยไมไดมการใชทรพยากรเพมขน แตกลบเปนรายการทเพมเขามาในการใชทรพยากรจ านวนเดม ซงมผล

ใหมลคาของทรพยากรทใชในโครงการไมแสดงถงคาเสยโอกาสของทรพยากร นอกจากนนยงพจารณา

รายการภาษอากรไดอกทางหนงวา รฐบาลเกบภาษอากรมา แลวจายคนใหประชาชนกลบไปในรปของสนคา

สาธารณะ ในท านองเดยวกน เงนอดหนนเปนเงนรายไดทเจาของโครงการไดมาโดยไมไดเกดจากการ

5

จ าหนายผลผลตของโครงการ เชน ปยถกจดมาใชในโครงการ ณ ระดบราคาทมการควบคม เงนอดหนน

จ านวนหนงแอบแฝงอยในราคา ถาราคาควบคมต ากวาตนทนของปจจยการผลต (full cost) ปจจยการผลตน

ควรถกประเมนมลคา ณ ระดบ full cost ของการใชปจจยเพมขน ไมใช ณ ระดบราคาอดหนน ในสวนของ

คาเชา เปนการโอนอ านาจซอจากโครงการไปสผเปนเจาของทรพยสนทถกเชา ในกรณน คาเชาไมควร

รวมอยในตนทน แตมขอยกเวนกรณเปนคาเชาเพอบรการทถกจดหาโดยผเปนเจาของทรพยสน เชน การ

บ ารงรกษา ถอวาบรการเหลานไมใชทรพยากร จงจ าเปนตองรวมคาเชานเปนตนทนของโครงการ

จะเหนไดวา รายการโอนดงกลาวประกอบดวยผโอนและผรบโอน ผลทางเศรษฐกจจงถก

หกลางไป ดงนน เมอมรายการประเภทเงนโอนดงกลาวแทรกอยในคาทางการเงนกจ าเปนตองปรบออก

เพอใหรายการดงกลาวแสดงคาทางเศรษฐกจทแทจรง

ขอสงเกตเกยวกบรายการภาษอากร

(1) รายการภาษไมควรน ามาคดรวมเปนคาใชจายในการค านวณตนทนทางเศรษฐกจ เพราะ

เปนคาใชจายทางการเงน เชน ภาษน ามน ราคาตลาดของน ามนจะรวมภาษดวย การทราคาน ามนเพมสงขน

อนเนองมาจากรายการภาษนน ท าใหราคาน ามนไมสะทอนถงตนทนทางเศรษฐกจทแทจรงวา มการใช

ทรพยากรทางเศรษฐกจเพอผลตน ามนมากขนดวย ในท านองเดยวกน คาธรรมเนยม ใบอนญาต และภาษ

ศลกากรส าหรบสนคาน าเขากเปนรายการทตองหกออกจากการค านวณตนทนทางเศรษฐกจของโครงการ

ดวยเชนกน โดยการประเมนตนทนทางเศรษฐกจอนเกดจากการใชปจจยดงกลาว จะใชราคาทนของปจจย

แทนราคาตลาดทรวมภาษอย ราคาทนของปจจยคอตนทนหนวยสดทายของการผลตปจจยนน

(2) โครงการของรฐบาลทจดหาใหประชาชนในรปของการบรการ เชน บรการศนย

สาธารณสข ซงรฐบาลไมคดคาบรการโดยตรง แตพจารณาโดยออมแลว รฐบาลเกบเงนในรปของภาษแทน

ส าหรบการใชทรพยากร ยงมโครงการเหลานมาก รฐกจะเกบภาษเพม เชน ภาษทดน ซงประชาชนตองจาย

ใหแกรฐบาลส าหรบการจดหาสาธารณปโภคขนพนฐาน (infrastructure) และวางแผนผงภมประเทศ กรณ

ดงกลาวจดไดวา คาบรการเหลานสมควรเปนสวนหนงของตนทนของโครงการ

สรปไดวา ถาภาษเปนรายการโอนเงนระหวางบคคลในสงคม ไมนบเปนสวนหนงของตนทน

โครงการ แตถาเปนรายการทรฐจดเกบเพอเปนทนในการใชจายส าหรบบรการแกประชาชนอนเปนผลจาก

การมโครงการ กนบเปนตนทนของโครงการ

ขอสงเกตเกยวกบทดน

ทดนเปนคาใชจายทางการเงนจากงบทรพยากรของโครงการ และมกถกพจารณาใหเปน

รายการทปรบออกจากการวเคราะหทางเศรษฐกจ เนองมาจาก

6

(1) โครงการอาจเปนเจาของทดนอยแลว จงถอวาเปนตนทนทเกดขนในอดต

(2) การซอทดนเพอเกงก าไร ถอวา รายจายในการซอทดนเปนคาใชจายทางการเงน ไมแสดง

ถงมลคาของทดนทแทจรง

(3) ตนทนของทดนอาจปรากฏในรปของคาเชา (แตถาคาเชานเปนคาบรการกถอไดวาเปน

ตนทนของโครงการ)

ตนทนของทดนถกก าหนดโดยมลคาการซอเมอเรมตนโครงการ ดงนน ตนทนของทดนจง

เปนคาใชจายทางการเงน ซงจ าเปนตองถกปรบเพอขจดก าไรสวนเกนทตกเปนของผขายทดน วธประเมนคา

ทดนจะพจารณาจากการใชทดนในทางเลอกอนกรณไมมโครงการ นนคอ ทดนนกอใหเกดผลประโยชน

สทธตอปเทาใด มลคาปจจบนของกระแสผลประโยชนสทธนจากการใชทดนไปในทางเลอกอนมคาเทาใด

อกนยหนงคอ คาใชจายทางการเงนของทดนควรถกปรบคาเปนตนทนคาเสยโอกาสของทดนนนเอง

2) รายการประเภท กลมสนคาและบรการทมการซอขายกนระหวางประเทศหรอในตลาดโลก

(Traded Goods and Services)

รายการของกลมสนคาหรอบรการประเภทนไดแก สนคาทมการน าเขาและสงออก ทงทเปน

ผลผลตจากโครงการ หรอปจจยการผลตทใชในโครงการ สนคาทผลตในประเทศและสนองความตองการ

ของตลาดเพยงพอกไมจ าเปนตองน าเขา ซงถาผลตไมเพยงพอตอความตองการในประเทศกตองสงน าเขา

หรอสนคาทผลตเพอทดแทนการน าเขาเพอสนองความตองการภายในประเทศ ถาผลตเกนความตองการ ก

ตองสงออก รายการเหลานตองถกปรบจากราคาตลาดมาเปนราคาทแทจรงทางเศรษฐศาสตร เพอใหราคา

สะทอนถงคาเสยโอกาสทแทจรงของทรพยากรทน ามาใชในโครงการ เพราะราคาตลาดของกลมสนคา

ดงกลาวมกถกบดเบอนจากความเปนจรง เนองจากความไมสมบรณของตลาด การแทรกแซงของรฐบาล

เปนตน เพอขจดความบดเบอนของราคา เราจงจ าเปนตองก าหนดราคาเพอหาตนทนและผลประโยชนท

แทจรงของโครงการส าหรบกลมสนคาและบรการทมการซอขายในตลาดโลก โดยหาราคาทแทจรงทาง

เศรษฐกจ (real economic prices) ซงกคอ ราคาสนคานน ณ ทาเรอของประเทศ (c.i.f. or f.o.b. prices) หรอ

ราคาผานแดน (border price) หรอราคาระหวางประเทศ (international price) ปรบดวยคาขนยาย

ภายในประเทศ ซงประกอบดวยคาขนสง (transport costs) และคาขนถาย (handling charges) ทอาจเกดขน

3) รายการประเภทกลมสนคาและบรการทไมมการซอขายกนระหวางประเทศหรอในตลาดโลก

(Non-Traded Goods and Services)

รายการกลมสนคาประเภทนเปนสนคาทไมมการสงออกหรอน าเขา หรอเปนบรการทมการซอ

ขายภายในประเทศเทานน ซงมสาเหตดงน

7

(1) ลกษณะทางกายภาพของสนคาทท าใหไมสามารถเคลอนยายได และตนทนการขนสงอย

ในระดบสง ซงหมายความวา กจกรรมบางอยางสามารถด าเนนการไดภายในประเทศเทานน สงนยง

ครอบคลมถงบรการ เชน การขนสง การกระจายสนคา สขภาพ พลงงาน การประปา เปนตน

(2) คณภาพทแตกตางกนระหวางสนคาและมสนคาทเหมอนกนจ านวนมากถกขายใน

ตลาดโลก สนคาบางอยางผลตเพอขายในประเทศหรอในตลาดทมระดบรายไดต าเทานน ไมสามารถน าสง

ออก ทงน เพราะสนคามคณภาพต าเมอเทยบกบตลาดโลก และสนคาเหลานไมไดถกผลตขนเพอทดแทน

สนคาน าเขาซงมคณภาพดกวาส าหรบผบรโภคในประเทศ

( 3) ขอจ ากดของรฐบาลในการน าเขาหรอสงออก ไมวาจะเปนโควตาน าเขาหรอสงออก หรอ

การจดเกบภาษสนคาน าเขาในระดบสง นโยบายจ านวนมากทเกยวพนกบอตสาหกรรมทผลตเพอทดแทน

การน าเขา จะมผลกระทบตอการวเคราะหโครงการในประเทศซงลงทนในภาคอตสาหกรรมทผลตสนคาท

ไมมการซอขายในตลาดโลก อยางไรกตาม แนวโนมการควบคมดานการคาในประเทศตางๆ ไดผอนคลาย

ลง และรฐบาลเปดโอกาสใหสนคาทอาจซอขายกนไดกลายเปนสนคาทซอขายกนไดในตลาดโลก รวมทง

นโยบายเปดการคาเสร (FTA) ซงละเวนภาษน าเขา

เมอกลมสนคาดงกลาวไมมการซอขายกนในตลาดโลก การตราคาจงไมอาศยราคา ณ ทาเรอ

เพราะไมมราคาผานแดนเปนฐานเรมแรกในการค านวณ ดงนน กอนทจะค านวณหาผลประโยชนทาง

เศรษฐกจของโครงการจะตองมการปรบราคาตลาดเปนราคาทแทจรงทางเศรษฐกจโดยอาศยหลกการของ

ทฤษฎเศรษฐศาสตร การตคาของกลมสนคาเหลานเปนการตจากคาเสยโอกาส ซงกคอ “ราคาเงา” (shadow

prices)

2 ราคาตลาดและราคาเงา (Market Price and Shadow Price)

ราคาตลาด เปนราคาหรออตราแลกเปลยนทถกก าหนดขนโดยกลไกตลาดอยางเปดเผย เปนไปตาม

อปสงคและอปทานตลาด

ราคาเงา เปนราคาหรออตราแลกเปลยนของสนคาและบรการ หรอปจจยการผลตทถกค านวณขน

เพอใหสะทอนถงคาเสยโอกาสทแทจรงของสนคาและบรการ หรอปจจยการผลตในโครงการ โดยถอวา

ราคาตลาดของสงดงกลาวถกบดเบอนจากคาทแทจรง หรอไมปรากฏราคาของสงดงกลาวในตลาด

ตวอยางการใชคาแปรราคาเงา

ในระบบเศรษฐกจหนงๆ สนคาทมการซอขายกนระหวางประเทศจะมราคา ณ ทาเรอส าหรบสนคา

น าเขา ราคา ณ ทาเรอจะเทากบจ านวนเงนตราตางประเทศทจ าเปนตองจายไปเพอใหไดมาซงสนคา ณ

8

ทาเรอ อกนยหนง คอ ราคา c.i.f. ส าหรบสนคาสงออก ราคา ณ ทาเรอจะเทากบจ านวนเงนตราตางประเทศท

ไดรบ ณ ทาเรอ หรอราคา f.o.b. อยางไรกตาม ณ ทตงโครงการตองใชราคาเงา และจ าเปนตองค านวณราคา

เทยบเทากน ณ ทาเรอ ซงไดรวมการปรบปรงรายการเกยวกบการจดการ การขนสงและรายจายรปเงนโอน

ระหวางทตงโครงการและทาเรอ

ส าหรบสนคาทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทน ามาใชเปนปจจยการผลตของโครงการ

จ าเปนตองน ามาจ าแนกประเภทรายการตนทนการผลตออกมาเพอจะไดประยกตใชหลกคาเสยโอกาส

ทางการคาทางออม ทงน เพราะถงแมวารายการตางๆ เหลานนจะไมมราคาตลาดโลกกตาม รายการปจจยการ

ผลตสวนใหญกสามารถถกประเมนได ณ ราคาตลาดโลก หลกคาเสยโอกาสสามารถน ามาประยกตใชได

โดยตรงกบแรงงานและทดน แมกระทงอตราสวนลดคาตางๆ ทประเมนไดอยางเหมาะสมกสามารถน ามา

ประยกตใชกบโครงการอนๆได

ส าหรบปจจยการผลตและผลผลตแตละประเภทนน คาแปรราคาเงา (Conversion factor: CF)

สามารถถกค านวณขนได โดยคา CF เปนอตราสวนระหวางราคาเงาและราคาตลาดส าหรบรายการนนๆของ

โครงการ

ราคาตลาดราคาเงา

CF =

คา CF นสามารถน ามาใชประเมนคาทรพยากรจากราคาตลาดใหเปนราคาเงา ดงนน

มลคาของราคาเงา = CF มลคาของราคาตลาด

ตารางท 6.1 แสดงการใช CF ปรบคารายการตางๆ ของโครงการ จากราคาตลาดเปนราคาเงา

ส าหรบกระแสทรพยากรอยางงาย สวนแรกของตารางแสดงงบทรพยากร ณ ราคาตลาด ซงจะถกปรบคาดวย

CF จนไดสวนสดทายคองบทรพยากร ณ ราคาเงา แตละรายการทปรากฏในงบทรพยากรจะถกหกลดเปน

มลคาปจจบน กระแสทรพยากร ณ ราคาตลาด ถกหกลดคาโดยใชอตราสวนลด ซงแสดงคาเสยโอกาสของ

การใชเงนลงทน ณ ราคาตลาด (ส าหรบกระแสทรพยากร ณ ราคาเงานน อตราสวนลดควรแสดงถงคาเสย

โอกาสของการใชเงนลงทน ณ ราคาเงา) มลคาปจจบนสทธทแตกตางกนทงสองเกดขนเนองจากการใช CF

และอตราสวนลดแตกตางกน

9

ตารางท 1 แสดงการประยกตใชคา CF

ป ราคาตลาด

CF ราคาเงา

0 1 2 3-9 10 0 1 2 3-9 10

ตนทน การลงทนสงปลกสราง

1,000 500 0.87 870.0 435.0

เครองจกร 1,000 0.93 930.0 0 เงนทนหมนเวยน

200 200 0.83 166.0 166.0

วตถดบ 450 675 900 900 0.83 373.5 560.3 747.0 747.0 คาไฟ 50 75 100 100 0.84 42.0 63.0 84.0 84.0 คาขนสง 25 38 50 50 0.67 16.8 25.5 33.5 33.5 แรงงานมทกษะ

150 150 150 150 0.92 138.0 138.0 138.0 138.0

แรงงานไรทกษะ

100 150 200 200 0.50 50.0 75.0 100.0 100.0

รายรบ 900 1,350 1,800 1,800 0.78 702.0

1,053.0

1,404.0 1,404.0

กระแสทรพยากรสทธ

2,200 125 262 400 1,100 1,966.0 81.7 191.2 301.5 902.5

อตราสวนลด 0.10 0.09 มลคาปจจบนสทธ :NPV

163.7 71.6

สรปไดวา ประเดนทนกเศรษฐศาสตรใหความสนใจนนอยทราคาตลาดเปนราคาทเหมาะสม

หรอไมในการน ามาใชตคาผลผลตและปจจยการผลตของโครงการ ซงถาระบบตลาดเปนตลาดแขงขน

สมบรณ ราคาตลาดกจะสะทอนถงอปสงคและอปทานของสนคาหรอปจจยนนอยางแทจรง อกนยคอ

สะทอนถงคณคาของสงคมทแทจรง นนคอ ราคาตอหนวยของสนคาหรอปจจยการผลตเทากบตนทนหนวย

สดทาย : P = MC แตในโลกแหงความเปนจรง ระบบตลาดมความไมสมบรณ เชน มการผกขาด การ

แทรกแซงของรฐบาลในระดบราคาสนคาหรอปจจย ผลกระทบภายนอก เปนตน

10

ภาวะผกขาดในตลาด

เมอมการผกขาดเกดขนในตลาดสนคาหรอปจจยการผลต ราคาขายตอหนวยของสนคาหรอปจจย

การผลตจะเปนราคาทสงกวาตนทนหนวยสดทาย (P > MC) ราคาตลาดไมสามารถน ามาวดคาทแทจรงของ

สนคานน

การวเคราะหจะใชราคาตลาดหรอตนทนหนวยสดทายยอมขนกบวา การผลตสนคาหรอปจจยการ

ผลตนนเปนการผลตในจ านวนเทาเดมหรอเพมขนจากเดม เพอสนองอปสงคของโครงการทก าลงพจารณา

ก. กรณผลตเพมขนเทากบอปสงคของโครงการ เราจะใชตนทนเพมเปนตวประเมนตนทนท

แทจรงของสนคาจ านวนทผลตเพมขน

ข. กรณไมผลตเพมขน และโครงการตองแยงซอปจจยการผลตจ านวนดงกลาวจากผซอรายอน

เราจะใชราคาตลาดประเมนตนทนทแทจรงของปจจย ซงราคาตลาดจะสะทอนถงมลคาสงสดของปจจย

จ านวนดงกลาวทสญเสยไป อนเนองมาจากการน าปจจยการผลตมาใชในโครงการ

ค. กรณปรมาณสนคาทตองการเกดจากการเพมสงขนของปรมาณการผลตสวนหนง โดยสวน

เหลอไดจากปรมาณการผลตเดม เราจะใชคาเฉลยถวงน าหนกของราคาตลาดและ ตนทนหนวยสดทาย

ประเมนตนทนทแทจรง

ผลกระทบภายนอก

ผลกระทบภายนอก คอ ผลจากกระบวนการผลตทสงผลกระทบตอบคคลทสามทงผลกระทบ

ทางบวก (positive externality) และผลกระทบทางลบ ( negative externality) ในระบบตลาดแขงขนสมบรณ

กระบวนการผลตทสงผลกระทบภายนอกเชงลบจะน าไปสการจดสรรทรพยากรอยางไรประสทธภาพ อน

แสดงถงความลมเหลวในระบบตลาด (market failure) นนคอ ราคาสนคาทขายต ากวาทควรจะเปน และ

ปรมาณการผลตอยในระดบสงกวาทควรเมอพจารณาตนทนทงหมดในการผลต (social cost) ไปดวย

อยางไรกตาม การวเคราะหโครงการจะน าความไมสมบรณของตลาดมาพจารณาหรอไม ยอม

ขนกบวา สภาพดงกลาวปรากฏชดเจนเพยงใด ในประเทศทก าลงพฒนาจะมความไมสมบรณของตลาด

ชดเจน เนองจากรฐบาลมนโยบายแทรกแซงระบบตลาดท าใหกลไกราคาไมสามารถท างานได ท าใหยากตอ

การวเคราะหความบดเบอนของตลาด รวมทงการค านวณหามลคาทแทจรงของปจจยการผลตหรอสนคาและ

บรการของโครงการ และอกประเดนทควรค านงคอ คาใชจายทตองเสยไปในการศกษาวเคราะหและ

ค านวณหามลคาทแทจรงดงกลาว

กรณทผวเคราะหทราบแนชดถงความบดเบอนในระบบตลาด โดยหลกการแลว ผวเคราะหจะตอง

ปรบราคาตลาดของปจจยหรอสนคาและบรการใหสะทอนถงมลคาทแทจรงหรอคาเสยโอกาสใหมากทสด

11

นนคอ ค านวณหาราคาเงาของปจจยหรอสนคาและบรการนนๆ เทาทจะท าได ซงถอวาส าคญมากส าหรบ

การวเคราะหโครงการในประเทศก าลงพฒนา เนองจากความไมสมบรณของระบบตลาดเกดขนแทบทกสวน

ในระบบเศรษฐกจ จงมการน าเสนอแนวคดในการค านวณหาราคาเงาทเปนระบบส าหรบปจจยการผลต

รวมทงสนคาและบรการทกประเภท โดยธนาคารโลกไดใหเหตผลส าคญประการหนง คอ ราคาตลาดของ

ปจจยและผลผลตในประเทศก าลงพฒนาถกบดเบอนจากคาทแทจรงอยางมาก สาเหตอาจเกดจากการสงขน

อยางรวดเรวของอตราเงนเฟอ การแทรกแซงของรฐบาล มลคาทสงเกนจรงของเงนตราภายในประเทศ และ

ดวยเงอนไขความไมสมบรณของตลาด ซงรวมถงภาวการณท างานต ากวาระดบเปนจ านวนมาก และการ

เคลอนยายแรงงานในอตราต า อนเปนเหตการณปกตส าหรบประเทศก าลงพฒนาโดยทวไป

3 ราคาเงาและหนวยมาตรฐาน

คาแปรราคาเงาตงอยบนพนฐานของการเปรยบเทยบคาเสยโอกาสของรายการทปรากฏใน

โครงการกบราคาตลาดของรายการนน วตถประสงคทแฝงอยในการวเคราะหโครงการเมอรายการตางๆของ

โครงการถกประเมนคา ณ คาเสยโอกาสกคอ เพอใหผลประโยชนของทรพยากรสทธมคาสงสดส าหรบ

ระบบเศรษฐกจหนง ถาทรพยากรทถน ามาใชในโครงการสามารถกอใหเกดอตราผลตอบแทนอยางมากใน

ทางเลอกอนๆอตราผลตอบแทนนกจะสะทอนถงคาเสยโอกาสของทรพยากร และโครงการทเราก าลง

วเคราะหอยนตองมอนตองยตไป ทงน เพราะการน าทรพยากรไปใชในทางเลอกอนจะท าใหผลประโยชน

ของทรพยากรสทธโดยรวมสงขน

หลกการขนแรกในการค านวณราคาเงากคอ จ าเปนตองมหนวยหรอคามาตรฐาน เพอเปนตวเชอม

ส าหรบการแสดงความสมพนธโดยเปรยบเทยบระหวางมลคาทแทจรงกบมลคาตามราคาตลาดของปจจยการ

ผลตหรอสนคาและบรการนนๆ มลคาทแทจรงดงกลาวตองอยในรปหนวยมาตรฐาน

สามารถแสดงราคาเงาไดสองวธ

วธแรก ราคาเงาแสดงในหนวยเงนตราตางประเทศโดยตรง นนคอ ใชราคาตลาดโลกเปนหนวย

มาตรฐาน

วธทสอง ราคาเงาแสดงในหนวยของราคาตลาดภายในประเทศ นนคอ ใชราคาภายในประเทศเปน

หนวยมาตรฐาน

12

เพออธบายความแตกตางระหวางหนวยมาตรฐาน จะสมมตวา มผลผลตอยสองชนด ซงผลผลตทง

สองไดรบผลกระทบจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเชนเดยวกน มลคาผลผลตสงออกชนดหนง

เทากบ £ 100 ณ ราคาทาเรอ (f.o.b) และมลคาผลผลตททดแทนการน าเขาชดหนงเทากบ£ 100 ณ ราคาทาเรอ

(c.i.f) ทซงราคาเงาของสนคาถกก าหนดโดยราคา ณ ทาเรอของสนคาแตละชนด ผลผลตทงสองชนดจะม

มลคาในระบบเศรษฐกจเหมอนกน ถาอตราแลกเปลยนทางการระหวางปอนดและชลลง(เงนตราในประเทศ

คอชลลง) คอ Sh. 15 = £ 1 ราคาของผลผลตสงออกหรอผลผลตทดแทนการน าเขาในรปของเงนตรา

ภายในประเทศกคอ Sh. 1,500 อยางไรกตาม สมมตขอมลเพมเตมวา ราคาของผลผลตทดแทนการน าเขา

เพมขนไดจากการเกบภาษศลกากรน าเขาส าหรบผลผลตทเขามาแขงขนเทากบ 40% กลาวไดวา ผลผลต

ทดแทนการน าเขาขายในตลาดภายในประเทศ ณ ราคา Sh. 1,500 บวกดวย 40% หรอเทากบ Sh. 2,100 ราคา

ตลาดภายในประเทศของผลผลตทดแทนการน าเขาจะมราคาสงกวา ถงแมวามลคาทางเศรษฐกจ ณ ราคา

ตลาดโลกจะเทากบราคาผลผลตสงออกกตาม

ราคาตลาดภายในประเทศส าหรบผลผลตทงสองชนด สามารถถกปรบเพอสะทอนขอเทจจรงทวา

ผลผลตทงสองมมลคาเหมอนกนในแงคดของสวนรวมได ซงการปรบสามารถเกดขนได 2 ทาง

1) ถาหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลกเปนทยอมรบ ราคาตลาดภายในประเทศของผลผลต

ทดแทนการน าเขาจ าเปนตองถกปรบคาลดลงเปนราคาตลาดโลกของผลผลตชนดน โดยใชอตราสวน Sh.

1,500/ Sh. 2,100 (หรอ 0.714 โดยประมาณ)

2) ถาหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศเปนทยอมรบ ราคาผานแดนของผลผลตสงออก

จ าเปนตองถกปรบใหสงขนดวยแฟกเตอร 1.4 เพอทจะแปลงราคา ณ ทาเรอ มลคา Sh. 1,500 เปนราคา

ภายในประเทศทเทยบเทากน ณ มลคา Sh. 2,100 โดยทวไป

เราสามารถขยายความเขาใจใหชดเจนมากยงขน โดยการพจารณาปจจยการผลตทน ามาใชผลต

ผลผลตทงสอง สมมตวาปจจยน าเขาชนดหนงมราคา £ 50 ณ ราคาทาเรอ และปจจยทผลตขนภายในประเทศ

ชนดหนงไมสามารถหาซอไดในตลาดโลก มราคา Sh. 600 ถาปจจยการผลตทงสองชนดขนอยกบความ

แตกตางโดยเฉลยระหวางราคา ณ ทาเรอและราคาตลาดภายในประเทศ กจะท าใหปจจยน าเขามมลคาเทากบ

£ 50 × Sh. 15 = Sh. 750 ในหนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก และ £ 50 × Sh. 15 × 1.4 = Sh. 1,050 ในหนวย

มาตรฐานของราคาภายในประเทศ ปจจยการผลตภายในประเทศจะมมลคาเทากบ Sh. 600 × 0.714 = Sh.

428.4 ในหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก และ Sh. 600 ในหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ

มลคาเหลานปรากฏดงตารางท 6.2

13

ตารางท 2 หนวยมาตรฐานทใชในการประเมนราคาเงา

ราคาตลาด มลคาผลผลตสงออกทใชหนวย

มาตรฐานของราคาตลาดโลก

มลคาผลผลตทดแทนการน าเขาท

ใชหนวยมาตรฐานของราคา

ภายในประเทศ

รายรบ £ 100

ปจจยน าเขา £ 50

ปจจยภายในประเทศ Sh. 600

รายรบสทธ

£ 100 × Sh. 15 = Sh. 1,500

£ 50 × Sh. 15 = Sh. 750

Sh. 600 × 0.714 = Sh. 428.4

Sh.321.4

Sh. 1,500 × 1.4 = Sh. 2,100

Sh. 750 × 1.4 = Sh. 1,050

Sh. 600

Sh. 450

แหลงทมา : Curry and Weiss, op.cit. , p. 85.

จากตารางท 6.2 รายรบสทธในหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก คอ Sh. 321.4 และ Sh. 450 ใน

หนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ

อยางไรกตาม เนองจากในการค านวณหาราคาเงานนตองอาศยขอมลจ านวนมาก ประกอบกบการ

พยากรณขอมลบางตวกระท าไดยาก ในทางปฏบต ผลลพธของการค านวณราคาเงาจงมคาไมถกตองแนนอน

ในแตละโครงการ ดงนน ตามหลกการทางทฤษฎแลว เพอใหเกดความถกตองและใกลเคยงกบขอมลท

แทจรงของปจจยการผลตถกบดเบอนไปจากคาทแทจรงอยางมากเทานน โดยเฉพาะอยางยงอตราแลกเปลยน

เงนตราตางประเทศ คาจางแรงงาน ภาษ และดอกเบย

อนง หนวยมาตรฐานทแทจรงในการค านวณราคาเงาจะอยในเทอมของมลคาปจจบน ซงการ

ประเมนคาทแทจรงคอนขางยงยากซบซอน จงจ าเปนตองจดกลมสนคาออกเปนสองกลม ไดแก กลมสนคา

ทมการซอขายระหวางประเทศ และกลมสนคาทไมมการซอขายระหวางประเทศดงกลาว

4 การตดสนใจกบทางเลอกของหนวยราคา

ขณะททรพยากรของโครงการหนงถกน ามาใชทงตามราคาตลาดและราคา ในทางทฤษฎแลว ทง

สองกรณจะมคาอตราสวนลดทแตกตางกน จ าท าใหคา IRR ตางกน แสดงใหเหนในรปท 1 ซงเสน NPV

ของราคาตลาดและราคาเงาตดแกนอตราสวนลด ณ จดทแตกตางกน และคาอตราสวนลดทเหมาะสมแกการ

ตดสนใจ บอกใหทราบถงมลคาทแตกตางกนของ NPV ในทางทฤษฎแลวมความเปนไปไดถง 4 Case ทจะ

เกดขนดงแสดงในตารางท 6.3

14

r

M

S

ตารางท 6.3 แสดงสวนผสมของการตดสนใจ ณ ราคาตลาดและราคาเงา

Case NPV ณ ราคาตลาด NPV ณ ราคาเงา การตดสนใจ

1

2

3

4

บวก

บวก

ลบ

ลบ

บวก

ลบ

บวก

ลบ

ยอมรบ

?

?

ปฏเสธ

Net Present Value

S M

รปท 1 แสดงการตดสนใจทขดแยงกน; การค านวณราคาตลาดและราคาเงา (Case 3)

ขอสงเกต : M – M: มลคาปจจบนสทธ ณ ราคาตลาด

S – S : มลคาปจจบนสทธ ณ ราคาเงา

DM : อตราสวนลด ณ ราคาตลาด

DS : อตราสวนลด ณ ราคาเงา

จะเหนไดวา Case ท 1 และ 4 การตดสนใจเลอกโครงการไมมความคลมเครอ โดยหนวยมาตรฐาน

ของราคาทงสองให NPV เปนบวก โครงการจงเปนทยอมรบ หรอทงสองใหคา NPV เปนลบ โครงการจงถก

ปฏเสธ

15

สวน Case ท 2 สอดคลองกบโครงการตางๆทผลตเพอทดแทนการน าเขา โครงการเปนทยอมรบ

ได ณ ราคาตลาด ถาผลผลตไดรบการคมครองโดยใชนโยบายการคาดานโควตาหรอภาษ หรอไดรบการ

อดหนนดานการเงน หรอภาระการจายภาษลดลงอนเนองจากไดรบสมปทาน และโครงการจะไมเปนท

ยอมรบจากทศนะโดยสวนรวมถาราคาตลาดโลกของผลผลตนอยกวาราคาตลาด การค านวณราคาเงาจะ

บอกใหทราบวาควรเลกลมโครงการซงสามารถท าก าไรแกผเปนเจาของ ซงยากทจะท าใหผบรหารประเทศ

ผใหกยม และนกลงทนเชอวาควรเลกลมโครงการทท าก าไรเชนน

Caseท 3 พจารณาไดจากโครงการผลตพชผลสงออก โครงการหนงเปนทยอมรบไดในขณะทผล

การค านวณ ณ ราคาตลาด ยนยนวาโครงการนไมสามารถท าก าไร ซงเปนเรองทไมงายในการตองมา

สงเสรมใหด าเนนโครงการหนงซงไมสามารถท าก าไรได แตพอมทางทจะใหเหตผลวา เราตองการด าเนน

โครงการเพราะเหตใด ยกตวอยางเชน การเปลยนแปลงตนทนของปจจยการผลตและการเงน หรอการ

เพมขนในรายรบของผผลตโดยตรงอนเกดจากการเพมขนของราคา ณ ไรนา ท าใหแนใจวา ผลประโยชนท

ตกอยกบชาวนาผผลตนนเพยงพอทจะด าเนนโครงการตอไปได

ถงแมวา เกณฑการตดสนใจของโครงการยงมความคลมเครออยกตาม กตองแนใจวาผลตอบแทน

ทตกกบผผลตสามารถท าใหระบบเศรษฐกจโดยสวนรวมไดรบประโยชนทงหมดดวย

5 การวเคราะหทางเศรษฐกจ: ระบบราคาตลาดโลก ( World Price System or L-M and S-T

Approach)

เปนการวเคราะหโครงการทเอาวตถประสงคของรฐบาลมาเปนหลกในการก าหนดคาเสยโอกาส

ซงมวตถประสงคหลก 3 ประการ

1) การใชประโยชนของทรพยากรทมอยในระบบเศรษฐกจอยางมประสทธภาพ

2) การเจรญเตบโตของทรพยากรเมอเวลาผานไป

3) ความเทาเทยมกนในการกระจายการบรโภคระหวางชนชนสงคมทมความแตกตางกน และกลมชนรายได ในทางปฏบตจะเนนวตถประสงคแรก คาเสยโอกาสถกก าหนดในรปของผลประโยชนทสญเสยไป

จากน าทรพยากรมาใชในโครงการมากกวาทจะน าไปใชในทางเลอกอน

16

วธการประเมนโครงการหนงโดยใชหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก ซงเราเรยกวา “ระบบราคา

ตลาดโลก ” โดยจะเนนโครงการทท าการผลตสนคาทมการซอขายไดในตลาดโลกและผลประโยชนสวน

ใหญอยในรปของเงนตราตางประเทศ

การวเคราะหทางเศรษฐกจจะแสดงวาโครงการนนมโอกาสยอมรบไดหรอไมได โดยใชหลกเกณฑ

การประเมนความเหมาะสมในการลงทน และโครงการมประสทธภาพมากพอหรอไมทจะไดมาซงเงนตรา

ตางประเทศ

5.1 สนคาทมกาซอขายกนไดและไมมการซอขายกนในตลาดโลก (Traded and Non-Traded

Goods)

สนคาทมการซอขายกนไดในตลาดโลกเปนสนคาทถกผลตหรอถกน ามาใหในโครงการ จะม

ผลกระทบตอดลการช าระเงนของประเทศ ในทางตรงกนขาม สนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก จะไมม

รายการในการคาระหวางประเทศ สนคาเหลานทโครงการผลตขนหรอน าเขามาใชจะสงผลกระทบตอการ

หามาไดซงอปทานในระบบเศรษฐกจเทานน

กรณโครงการเอกชนนนจะพจารณาตรงไปตรงมาในแงทวา ผลผลตทถกสงออกหรอปจจยการ

ผลตทน าเขามาจะไดรบผลกระทบอยางแนนอน อยางไรกตาม เปาหมายกคอจะท าการประเมนวา สนคาจะ

ยงคงมการซอขายกนตลอดอายของโครงการหรอไม ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองประเมนเงอนไขทาง

การตลาด และนโยบายการคาในอนาคต และยดถอประเภทของสนคาทพจารณาตลอดอายของโครงการ

บทบาทของนโยบายการคาของภาครฐบาลในการก าหนดประเภทของสนคาเปนสงส าคญอยาง

มาก และน าไปสความแตกตางระหวางสนคาทซอขายกนในตลาดโลก (Traded goods) และ สนคาทอาจซอ

ขายกนไดในตลาดโลก (Tradable goods) โดยสนคาทอาจซอขายกนไดในตลาดโลกนนหมายถงสนคา

สงออกและน าเขาททปราศจากขอจ ากดดานการคาของภาครฐบาล เปนทแจงชดแลววาการมการคาเปดกวาง

ระหวางประเทศจะท าใหมสนคาจ านวนมากถกจดล าดบชนเปนสนคาทซอขายกนในตลาดโลก ประเทศ

ก าลงพฒนากจะเนนการคาขายสนคาเกษตรกรรมและอตสาหกรรม

5.2 การตราคาสนคาและบรการทมการซอขายในตลาดโลก (Valuation of Traded Goods and

Services)

ราคานจงเปนคาเสยโอกาสของการใชและการผลตสนคาและบรการทซอขายในตลาดโลก ส าหรบ

ประเทศก าลงพฒนา ราคาตลาดโลกในระยะยาวของสนคาสงออกอาจจะลดต าลงได และอาจมการ

17

เคลอนไหวขนลงในระยะสน โดยมสาเหตจากเกงก าไรและการทมตลาด ดงนน นกวเคราะหตองหาร

บรรทดฐานในการปรบราคาทเหมาะสมในการประเมนตนทนการผลตภายในประเทศของสนคาและบรการ

ทมการซอขายกนในตลาดโลก

ส าหรบสนคาทโครงการไดมการสงออกและน าเขามาจรง การประเมนคาหรอการก าหนดราคา

ผลผลตและ ปจจยจะกระท าโดยตวแทนดานการตลาดและซพพลายเออรของตางประเทศ อยางไรกตาม ถา

ผลผลตทผลตขนเพอทดแทนการน าเขา และปจจยการผลตเปนสนคาทสงออกไปขาย การประเมนราคา

ตลาดโลกทเหมาะสมจะกระท าไดยาก ดงนน เมอนกวเคราะหตองประสบปญหาเกยวกบราคาตลาดโลกท

ถกก าหนดเปนชวงราคาส าหรบสนคาหนง วธการหนงทพงกระท ากคอก าหนดใหระดบราคาน าเขาต าทสด

และระดบราคาสงออกสงสด อกวธการหนงทเหมาะสมในเชงปฏบตและงายกวากคอ ใชคาเฉลยของราคาท

หาได

ตามธรรมดาในการวเคราะหมกจะก าหนดขอสมมตทวา อปสงคหรออปทานของโครงการปจเจก

ชนจะไมมผลกระทบตอราคาตลาดโลกทระบบเศรษฐกจเผชญอย เวนแตจะเปนโครงการขนาดใหญท

สงออกสนคาขนปฐมเปนผผลตรายใหญของโลก และโครงการนนเปนโครงการขนาดใหญทชวยเพมก าลง

การผลตในระบบเศรษฐกจ ดงนน เมอใดกตามทราคาตลาดโลกเปลยนแปลงไปอนสบเนองจากการม

โครงการ แนวคดหนวยสดทาย (Marginal) จะเปนแนวคดทสมเหตสมผลในการน ามาอธบาย ยงไปกวา

นน การปรบราคาตลาดโลกยงคงจ าเปนในกรณทราคาปจจบนถกพจารณาใหใชเพยงชวคราว ไมวาจะดวย

สาเหตของการซอแบบเกงก าไรหรอการดมพราคากตาม

5.3 ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ (Border Parity Pricing: BPP)

โดยปกตแลว ราคาตลาดโลกจะถกตคาเปนราคา ณ ทาเรอ เพอสะทอนถงมลคาของสนคาทซอขาย

กน ณ ชายแดนหรอทาเรอทผานเขาประเทศทมโครงการ แตมลคาทปรากฏในงบการเงนของโครงการจะ

เปนราคาทโครงการไดจายไปเพอใหไดมาซงปจจยการผลต ดงนน การวเคราะหโครงการจะตองปรบราคา

ตลาดใหเปนราคาเงา

ตามหลกเศรษฐศาสตร การน าการผลตและซอขายสนคาทน ามาใชในการวเคราะหโครงการจะม

ผลกระทบสองประการ ประการแรก อยในรปอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศโดยตรงทถกก าหนดโดย

ราคา ณ ทาเรอของสนคา และอกประการหนง อยในเทอมของทรพยากรทตองน ารายการคาขนสงและการ

กระจายทรพยากรหรอสนคาไปในระหวางทตงของโครงการกบทาเรอเขามาพจารณา ดงนนการท าการ

ประเมนมลคาทางเศรษฐกจของสนคาทซอขายกนตามระบบราคาในตลาดโลก จงจ าเปนตองใชคาของอตรา

18

แลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ณ ทาเรอ บวกกบมลคาตามราคาตลาดโลกของกจกรรมตางๆ ดานการขนสง

และการกระจายสนคาทไมถกซอขายในตลาดโลกตอ 1 หนวยของผลต

ตวอยางเชน โครงการทผลตผลผลตเพอการสงออก ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ กคอ ราคา f.o.b. ลบ

ดวยมลคาของรายการคาขนสงและการกระจายสนคา ซงรายการคาใชจายทงสองรายการนตองหกออกไป

เพอหามลคาทแทจรงของทรพยากรกอนทสนคาจะถกสงออก ในท านองเดยวกน โครงการทน าเขาปจจยการ

ผลต ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ คอ ราคา c.i.f. บวกดวยรายการคาใชของคาขนสงและการกระจายสนคา

การวเคราะหจะซบซอนขนในกรณของโครงการทท าการผลตสนคาเพอทดแทนการน าเขาและใช

สนคาทผลตในประเทศซงสามารถน าเขาหรอสงออกได ดงนน เพอใหสมเหตสมผล เราจงตองหา คาใชจาย

หรอตนทนสทธของการขนสงและการกระจายสนคา ซงเปนความแตกตางระหวางคาใชจายทเกดขนจรง กบ

คาใชจายทเกดขนถาสนคาทก าลงพจารณาไดมการน าเขามาหรอสงออกไป ยกตวอยางเชน โครงการทท าการ

ผลตเพอทดแทนการน าเขา การผลตภายในประเทศเพอทดแทนการน าเขาจะถกก าหนดตามราคา ณ ทาเรอ

ถาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาตอหนวยจากโครงการไปยงแหลงบรโภค นอยกวาคาใชจาย

ในการขนสงและการกระจายสนคาไปในระหวางทาเรอกบแหลงบรโภค คาใชจายทประหยดไดของ

ทรพยากรตอหนวยของการผลผลตดงกลาว คอ ผลประโยชนทเพมขนตามราคา c.f.i. เพอใหไดราคาเสมอ

ภาค ณ ทาเรอ ดงนน ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ เทากบ c.f.i. ลบดวย คาใชจายทประหยดไดของทรพยากรตอ

หนวยของการผลผลต

สวน โครงการทใชปจจยการผลตสามารถท าการสงออกได ถาคาใชจายในการขนสงและการ

กระจายสนคาจากแหลงผลตไปยงโครงการมากกวาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาจากแหลง

ผลตไปยงทาเรอเพอสงออก คาใชจายสวนทมากกวาจะตองเขาไปรวมในราคา f.o.b. เพอใหไดราคาเสมอ

ภาค ณ ทาเรอ ดงนน ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ เทากบ f.o.b. บวกดวย คาใชจายสวนเพมจากขนสงจากแหลง

ผลตไปยงโครงการ พจารณารปท 6.2

19

รปท 2 แสดงองคประกอบของคาขนสงและการกระจายสนคาตามราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ

โดยท

T และ D : คาขนสงและการกระจายสนคา ตามล าดบ

T1 และ D1 : คาขนสงระหวางโครงการกบทาเรอ

T2 และ D2 : คาขนสงระหวางโครงการกบแหลงผลตปจจยในประเทศ

T3 และ D3 : คาขนสงระหวางโครงการกบแหลงรบซอผลผลตจากโครงการ

T4 และ D4 : คาขนสงระหวางแหลงรบซอผลผลตจากโครงการกบทาเรอ

T5 และ D5 : คาขนสงระหวางทาเรอกบแหลงผลตปจจยในประเทศ

ส าหรบโครงการทผลตเพอทดแทนการน าเขา

คาใชจายทประหยดไดของผลผลต = (T4 + D4) - (T3 + D3)

คาใชจายทประหยดไดของปจจยการผลตทน าเขามาแตผลตไดในประเทศ = (T1 + D1) - (T2 + D2)

คาใชจายทประหยดไดของปจจยการผลตทสงออกไปแตผลตไดในประเทศ = (T5 + D5) - (T2 + D2)

คาใชจายทเกดขนของปจจยการผลตทน าเขา = (T5 + D5)

20

ในระบบราคาตลาดโลกตามธรรมดาแลวตองปรบราคาตลาดโลกใหเปนราคาภายในประเทศท

โครงการตงอย ดวยอตราแลกเปลยนทางการ ดงนนราคาเงาของสนคาทมการซอขายในตลาดโลก (i) จะ

สามารถค านวณไดดงน

( ) ( )i i i T i DSP WP OER TCF DCF

โดยท ii

i

SPCF

DP

ก าหนดให iSP และ iDP : ราคาเงาและราคาตลาดภายในประเทศของสนคาและบรการ i ใน

โครงการตามล าดบ

iWP : ราคา c.i.f. หรอ f.o.b ของสนคาและบรการ i ในรป เงนตราตางประเทศ

OER : อตราแลกเปลยนทางการ

iT และ iD : คาขนสงและกระจายสนคาและบรการ i ณ ราคาตลาดภายในประเทศ

TCF และ DCF : คาแปรราคาเงา (Conversion factor) ของการขนสงและการกระจาย

สนคาและบรการ

iT และ iD อาจมคาเปนบวกหรอลบกไดขนกบประเภทของสนคาและบรการทท าการซอขายใน

โครงการ และจากการทเราค านวณราคาเงาของสนคาทมการซอขายในตลาดโลก ดงนนเราตองน าคา CF มา

แปลงคา iT และ iD ใหเปนคาใชจาย ณ ราคาตลาดโลก

ตวอยางเชนโครงการหนงผลตสนคาเพอทดแทนการน าเขาดวยราคา c.i.f. ในหนวยของเงนตราใน

ประเทศ 100 ตอหนวย และราคาภายในประเทศ ณ หนาโรงงาน 120 ตอหนวย คาขนสงและกระจายสนคา

จากทาเรอไปยงแหลงทรบซอ 15 ตอหนวย ณ ราคาตลาดภายในประเทศและคาขนสงจากโครงการไปแหลง

รบซอ 5 ตอหนวย คาแปรราคาเงาของการขนสงและการกระจายสนคา เทากบ 0.8 จากโจทยเราสามารถ

ค านวณไดดงน

SP = 100 + (15 - 5) x 0.8 = 108

CF = 108 / 120 = 0.90

โดย 15 – 5 มาจาก ตนทนทประหยดไดในการขนสงและกระจายสนคาโดยสทธ นนกคอถาน าเขา

ตองเสยคาสง 15 แตหากท าการผลตในประเทศจะเสยคาสงเพยง 5 จงประหยดคาขนสงและกระจายสนคา

ไปเทากบ 15 – 5 หรอเทากบ 10 นนเอง

21

การวเคราะหในทนจะแบงสนคาเปนปจจยการผลตและผลผลตของโครงการ

ก. ปจจยการผลต (Inputs)

การปรบราคาของปจจยการผลตทน ามาใชในโครงการเรมจากราคา ณ ทาเรอ กรณปจจยถก

น าเขาใหใชราคา c.i.f (ไมรวมภาษศลกาการ) กรณปจจยถกผลตขนใชในประเทศและสงออกได ใหใชราคา

f.o.b. (ไมรวมภาษสงออก) เปนราคาเรมตนในการค านวน

กรณปจจยการผลตถกน าเขา

ราคาเงาจะเทากบ = c.i.f. + คาใชจายตางๆ ในการขนสงและขนถายปจจยจากทาเรอไป

ยงทตงของโครงการทใชปจจยนน

กรณปจจยการผลต เพอใชในประเทศและมการสงออก

ราคาเงาจะเทากบ = f.o.b. – คาใชจายตางๆในการขนสงและขนถายปจจยจากแหลง

ผลตภายในประเทศไปยงทาเรอสงออก + คาใชจายตางๆในการขนสงและขนถายปจจย

ดงกลาวจากแหลงผลตภายในประเทศสทตงของโครงการทใชปจจยการผลตนน

ในกรณทคาใชจายสองรายการใกลเคยงกนมากหรอเทากน ราคาเงากคอราคา f.o.b. นนเอง

ข. ผลผลตของโครงการ (Outputs)

โครงการอาจผลตเพอสงออกหรอเพอทดแทนการน าเขา ซงราคาเงา สามารถหาไดจาก

ราคา ณ ทาเรอเชนกน

กรณผลผลตถกสงออก

ราคาทจะพจารณาในกรณน คอราคา f.o.b. ดงนน ราคาเงาของผลผลตจะเทากบ =

f.o.b. - คาใชจายในการขนสงและคาบรการขนถายสนคาจากทตงโครงการสทาเรอ

22

กรณผลผลตเพอทดแทนการน าเขา

ราคาทจะพจารณาคอราคา c.i.f. ดงนน ราคาเงาของผลผลตจ = c.i.f. + คาใชจายใน

การขนสงและขนถายสนคาจากทาเรอไปยงแหลงรบซอในประเทศ – คาใชจายในการขนสงและขนถาย

สนคาจากทตงโครงการไปยงแหลงรบซอในประเทศ

ในกรณทคาใชจายสองรายการใกลเคยงกนมากหรอเทากน ราคาเงากคอราคา c.i.f. นนเอง

วธการค านวณราคาเงาของสนคาทมการซอขายระหวางประเทศขางตน เปนวธทนยมใช

กนอยางกวางขวาง แตบางกรณอาจมวการปรบราคาทตางกน

ก. กรณเครองมอเครองจกรเปนสนคาทมนลกษณะเฉพาะตว (Non-homogenous) จะไม

มราคา c.i.f. หรอ f.o.b. ทแนนอน การค านวณราคาเงาท าไดโดย

ราคาเงาของเครองจกร = 1

2

P

P x ราคา c.i.f. หรอ f.o.b.

โดย 1P = ราคาตลาดทผลตในประเทศ

2P = ราคาตลาดทผลตในตางประเทศ

ถา

1

2

P

P มากกวา 1 แสดงวา สนคาทผลตในประเทศมคณภาพสงกวาทผลตตางประเทศ

1

2

P

P นอยกวา 1 แสดงวา สนคาทผลตในประเทศมคณภาพต ากวาทผลตตางประเทศ

ข. กรณสนคาบางอยางมราคา c.i.f. หรอราคา f.o.b. หลายราคาในตลาดโลก

1) ถาเปนสนคาน าเขาใหใช ราคา c.i.f. ทต าทสด ทคาดคะเนวา ผน าเขาจะจายในชวงท

มการสงเขาจากตางประเทศ

2) ถาเปนสนคาสงออก ใหใช ราคา f.o.b. ทสงทสด ทคาดคะเนวา ผสงออกไดรบจรง

ในชวงทสงไปขายยงตางประเทศ

ค. กรณโครงการทพจารณาเปนโครงการขนาดใหญ โดยผลตสนคาเพอสงออกหรอน าเขา

ปจจยการผลตจ านวนมหาศาล ซงจะสงผลใหเกดความผนผวนของราคาในตลาดโลกอยางมาก ในการ

ค านวณราคาเงาจงตองปรบราคา f.o.b. หรอ c.i.f. ตามขนาดของสดสวนของราคาโลกทคาดวาจะ

เปลยนแปลงไปจากเดม เราสามารถค านวณราคาเงาไดจากรายรบสวนเพมจากการสงออก (Marginal Export

Revenue : MER) ไดดงน

23

1. . .(1 )

x

d

MER f o bE

โดย x

dE เปนคาความยดหยนของอปสงคทมตอสนคาทผลตเพอสงออกของโครงการ

จากการทมการปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงาหลายวธ แตหนวยงานระดบชาตตองการใหมมาตรา

เดยวในการค านวณคาราคาเงา จงไดมการปรบคาความบดเบอนของราคาตลาดโดยก าหนดสมประสทธปรบ

คา (Conversion Factors: CF) ส าหรบสนคาดงกลาว วธปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงาโดยใชท าไดโดย

ราคาเงา = CF x ราคาตลาด

โดยท ราคาเงาคอ ราคา ณ ทาเรอ (Border Price) และราคาตลาดคอ ราคาภายในประเทศ

(Domestic Price)

การปรบคาราคาตลาดใหเปนราคาเงาวธนเปนวธลด จงควรน ามาใชเฉพาะรายการของปจจยหรอ

ผลผลตทไมคอยส าคญของโครงการ

5.4 การตราคาสนคาและบรการทไมมการซอขายในตลาดโลก (Valuation of Non-Traded Goods

& Services)

ตามนยามแลว การผลตหรอใชสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลกของโครงการจะกอใหเกด

ผลประโยชนหรอตนทนทไมไดอยในรปเงนตราตางประเทศโดยตรง การประเมนมลคาของกลมสนคานจง

ตองใชวธประเมนมลคาเทยบกบเงนตราตางประเทศ ซงวธประเมนอาจจะท าไดโดยใชขอมลอยางละเอยด

เกยวกบตนทนของอปทานสนคา ส าหรบในการศกษากลมของสนคาเราจะพจารณาวาเปนปจจยการผลต

ของโครงการเทานน

การพจารณาปจจยการผลตทไมมการซอขายในโลกแบงออกเปนสองกรณ คอ กรณอปสงคแปรผน

และกรณอปสงคคงท ในกรณแรก อปสงคจากโครงการหนงจะกอใหเกดการตอบสนองของอปทาน ดงนน

การผลตจะเพมขนเพอตอบสนองตอความตองการของโครงการ สวนในกรณหลง อปทานมจ ากด ดงนน

การทโครงการมอปสงคเพมขนจะบบใหผใชรายอนยอมสละปจจยนโดยการหนไปใชปจจยอนแทน และถา

รฐไมเขามาควบคม ราคาปจจยจะสงขนเรอยๆ

24

ก. กรณอปทานผนแปร

ทางปฏบต สมมตวา ความขาดแคลนปจจยการผลตเกดขนในระยะสนและตลอดชวงอาย

โครงการจะมการลงทนใหมเกดขน เพอตอบสนองอปทานของโครงการ ดงนนราคาเงาในกรณนจะถก

ก าหนดโดยตนทนหนวยสดทายของอปทานทเพมขนในระยะยาว

ราคาเงาของสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก (j) ซงถกผลตโดยปจจยทมการซอขายได

รวมทงราคาเงาของปจจยการผลตอนๆทไมมการซอขายในตลาดโลกและแรงงานจะเปน ดงน

j ij i i nj n n Lj L L

i n L

SP a P CF a P CF a W CF

โดยท

jSP คอ ราคาเงาของสนคา j

i คอ ปจจยการผลตทซอขายได (ใชผลตสนคา j)

ija คอ จ านวนหนวยของ i ทใชผลต j ตอหนวย

iP คอ ราคาตลาดภายในประเทศของ i และ CF จะเปนตวแปลงคา P ให กลายเปน

ราคาตลาดโลก

n คอ ปจจยการผลตทไมมการซอขาย (ใชผลตสนคา j)

nja คอ จ านวนหนวยของปจจย n ทใชผลตผลผลต j ตอหนวย

nP คอ ราคาตลาดภายในประเทศ n และ CFnจะเปนตวแปลงคา Pnใหเปนราคาตลาดโลก

L คอ ประเภทของแรงงาน

Lja คอ จ านวนแรงงานตามประเภท L ทใชตอหนวยของผลผลต j

LW คอ คาจางแรงงานตามราคาตลาดของแรงงานประเภท L และ CFL จะเปนตวแปลง

WLนใหเปนราคาในตลาดโลก

เราควรจะเขาใจวาตนทนตอหนวย ณ ราคาตลาดโลกของกจกรรมทไมมการซอขายส าหรบใน

ประเทศหนงไมจ าเปนตองเทากนกบตนทนตอหนวยของกจกรรมประเภทเดยวกน แมวาประเทศทงสองจะ

เผชญราคาตลาดโลกทเหมอนกนแตเนองจากความแตกตางดานผลตภาพทางการผลตและเทคน คกสามารถ

ท าใหตนทนตอหนวยตางกน

25

ข. กรณอปทานคงท

กรณนการประเมนราคาปจจยสามารถกระท าไดโดยการวดมลคาทผใชรายอนเตมใจทจะจาย

เพอซอปจจย ถาอปสงคของโครงการผลกดนใหราคาของปจจยการผลตทไมมการซอขายในตลาดโลก

เพมขน กจะสงผลใหราคาปจจยทประเมนไวต ากวามลคาของปจจยการผลตตามความเปนจรง ดงนนจง

จ าเปนทตองวดมลคาของปจจยการผลตทผใชเตมใจจายออกมา โดยวธวดมลคาของปจจยการผลตทผใชเตม

ใจจายออกมา สามารถหาอานเพมเตมในหนงสอ Curry and Weiss, op cit., pp. 164 - 167

5.5 คาแปรราคาเงามาตรฐานหรอคาแปรราคาเงาเฉลย (Standard or Average Conversion

Factor)

โดยปกตแลว ระบบเศรษฐกจใดกตามจะมความแตกตางระหวางราคาตลาดภายในประเทศและ

ราคาตลาดโลกส าหรบสนคาประเภทเดยวกน อตราสวนระหวางราคาตลาดโลกเฉลยถวงน าหนก กบราคา

ภายในประเทศของภาคเศรษฐกจหลก จะอยในรปของคาแปรราคาเงามาตรฐานหรอคาแปรราคาเงาเฉลย :

SCF , ACF คาแปรราคาเงานมประโยชนมากในการปรบคารายการสนคาหรอปจจยทไมคอยมความส าคญ

และหาขอมลไดยากหลกการประเมนคา ACF ม 2 วธ วธแรก มขอสมมตเกยวกบสนคาทซอขายกนได (ไม

สนใจคาขนสงและการกระจายสนคา ) ซงความแตกตางระหวางราคาถกก าหนดโดยภาษและเงนอดหนน

การคา

โดยท M และ X : มลคาทงหมดของการน าเขาและสงออกในปทก าหนด ซงจะถกแปลงเปน

คาเงนในประเทศดวยอตราแลกเปลยนทางการ (OER)

Tm และ Tx : ภาษการคาทงการน าเขาและสงออกตามล าดบ

Sm และ Sx : เงนอดหนนดานการคาทงหมดทงการน าเขาและการสงออกตามล าดบ

คา ACF จะมประโยชนเฉพาะกรณทเราสามารถหาตวแปรตางๆในสตรไดพรอมเทานน สตร

ดงกลาวมขอจ ากดทวา

1) สตรนใชสวนแบงตลาดโดยเฉลยของสนคาทมการคาระหวางประเทศมาถวงน าหนก ซงควรจะใชคาหนวยสดทาย (Marginal) จะดสมเหตสมผลกวา

26

2) สตรนรวมเฉพาะสนคาทซอขายกนไดเทานน ถงแมวาในทางปฏบต ACF จะถกน ามาประยกตใชแปลงคารายการสนคาทไมมการซอขายกนไดเปนราคาตลาดโลก 3) สตรนไมค านงถงผลกระทบของนโยบายการควบคมดานการคา เชน โควตาการน าเขาและใบอนญาต เมอเปนเชนน คา SCF หรอ ACF จงควรน ามาใชค านวณราคาเงาของสนคาทไมสามารถจดเปน

กลมใดแนนอน (miscellaneous)

อกวธหนงคอหาคาเฉลยทแทจรงจากเซตของ CF ทหาไดส าหรบกลมสนคา เราจะก าหนดคา ACF

เปนคาเฉลยถวงน าหนกของ CF ส าหรบสนคาในภาคเศรษฐกจหลกโดยค านวณจากตารางปจจย - ผลผลต

ทงสนคาทซอขายกนได และสนคาทไมมการซอขายกนในตลาดโลก CF ของสนคาทซอขายกนนนหามาได

จากการเปรยบเทยบราคาโลกและราคาภายในประเทศ CF กจะรวมเอาผลกระทบดานราคาของขอจ ากดทาง

การคาเอาไวดวย

การค านวณคา CF ของกลมสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก สามารถใชประโยชนจากตาราง

ปจจย - ผลผลต ซงมขอมลดานตนทนการผลตภายในประเทศ ณ ราคาคงท เราสามารถแปลงคาตนทนให

เปนราคา ณ ทาเรอไดโดยใชคา CF ทเหมาะสมของแตละรายการของสนคาหรอปจจย เมอรวมคา CF ของ

แตละรายการจะไดคา CF โดยเฉลยของกลมสนคาในภาคเศรษฐกจนน เชน การหาคา CF ของสงปลกสราง

ทน าคาสมประสทธของปจจยแตละตวมาคณกบ CF ทเหมาะสม ผลรวมของคาสมประสทธดงกลาวคอ CF

โดยเฉลยของสงปลกสราง

เพอใหเกดความสอดคลองในการวเคราะหตนทนและผลประโยชนส าหรบทกโครงการ ผวางแผน

หรอหนวยงานระดบชาตจะไดวางแนวทางขนพนฐานในการใช “ราคาเงา ” ใหเปนรปแบบเดยวกนทจะ

ประยกตใชกบทกโครงการ

5.6 การประเมนคาแรงงานตามระบบราคาตลาดโลก

โดยทวไปแลว การแบงประเภทแรงงานจะถอเอาตามความสามารถของแรงงานเปนเกณฑ

แรงงานจงม 2 ประเภท ไดแก แรงงานมทกษะ และแรงงานไรทกษะ นกวชาการบางทานไดแบงประเภท

แรงงานออกเปน อปทานแรงงานสวนเกน (ขาดแคลนงานรองรบแรงงาน) และอปสงคแรงงานสวนเกน

(ขาดแคลนแรงงานทจะท างาน) แรงงานไรทกษะมกจะอยในประเทศก าลงพฒนาและเปนแรงงานสวนเกนท

วางงานหรอท างานต ากวาระดบ สวนแรงงานมทกษะมกเผชญกบสภาพอปสงคแรงงานสวนเกน

27

ในประเทศทตลาดแรงงานเปนตลาดแขงขน การเคลอนยายแรงงานเปนไปอยางเสร และคาจาง

แรงงานเปนไปในอตราสวนเดยวกนส าหรบแรงงานประเภทเดยวกน จะมการวาจางแรงงานเพมขนจนถง

จดทผลตภาพแรงงานหนวยสดทาย เทากบอตราคาจางแรงงานทไดรบ และเทากบเงนรายไดทจ าเปนตอง

จายชดเชยใหแกแรงงานส าหรบการสละเวลาพกผอนเพอท างาน

เปนททราบกนวา ตลาดแรงงานในประเทศก าลงพฒนาไมไดสอดคลองกบสงทกลาวมาแรงงาน

ประเภทเดยวกนไดรบอตราคาจางทแตกตางกนในแตละภาคเศรษฐกจหรอท าเลทแตกตางกน ดงนนจงควร

ปรบคาจางทจายใหแกแรงงานซงเปนตนทนของโครงการดวยราคาเงา เพอใหราคาคาจางสอดคลองกบ

ความเปนจรง

แรงงานในสภาพอปทานสวนเกน

ตามระบบราคาตลาดโลก แรงงานและปจจยการผลตอนทงหมดตองถกประเมนคาตามราคา

ตลาดโลก หมายถง หนวยของผลผลตทางกายภาพทสญเสยไปจะถกประเมนคาตามราคาตลาดโลกมากกวา

ราคาภายในประเทศ ดงนน ผลทเกดขนกบอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศทงทางตรงและทางออมอน

เนองจากโครงการหนงวาจางแรงงานเพมขนจะตองถกประเมนคาออกมา

อตราคาจางเงาในรปพชคณตเปนดงน

โดยท SWR: อตราคาจางเงา

ai : สดสวนของแรงงานใหมทมาจากกจกรรม i

mi : ผลผลตทสญเสยไปตามราคาตลาดภายในประเทศ ส าหรบแรงงานทดงมาจาก

กจกรรม i

CFi : คาแปรราคาเงาส าหรบกจกรรม i ทใชแปลงคาผลผลตทสญเสยไปเปนราคา

ตลาดโลก

เพราะฉะนน คาแปรราคาเงาของแรงงานจะไดวา

โดยท MWR : อตราคาจางในตลาด

28

CFL: คาแปรราคาเงาของแรงงาน

แรงงานในสภาพอปสงคสวนเกน

ความเปนไปไดทจะเกดขนคอ

1) อปสงคทเพมขนจากโครงการจะดงดดแรงงานจากกจกรรมอนๆ ทท างานเตมเวลา

2) อปสงคทเพมขนจะท าใหมการฝกอบรมหรอการโยกยายแรงงาน

ในกรณแรกคาเสยโอกาสกคอผลตภาพของแรงงานทท างานเตมเวลาในกจกรรมเดม ซงจะถก

แปลงคาเปนราคาตลาดโลก ในทางปฏบตไดสมมตวา อตราคาจางในตลาดทโครงการจายใหแกแรงงานน

จะเปนคาทใชแทนผลตภาพของแรงงาน ณ ราคาตลาด ดงสมการตอไปน

ผลผลตทแรงงานสญเสยไปยงคงตองถกแปลงเปนราคาตลาดโลก และวธทงายทสดคอใชคา ACF

ทงนอยบนขอสมมตทวา แรงงานในสภาพทตลาดมอปสงคสวนเกนน ยายไปท างานทใดกไดในระบบ

เศรษฐกจ และโครงการสามารถดงแรงงานจากภาคเศรษฐกจตางๆ มาใชในโครงการ ผลกคอคาเฉลยของ

อตราสวนระหวางราคาตลาดโลกกบราคาภายในประเทศถกน ามาใชแปลงคาผลตภาพของแรงงานใหเปน

ราคาตลาดโลก ซงวธการนหมายความวา คาแปรราคาเงาของแรงงานลกษณะนคอ คา ACF

5.7 การประเมนคาทดนตามระบบราคาตลาดโลก

ราคาเงาของทดนถกก าหนดโดยคาเสยโอกาสของทดน ซงกคอรายไดสทธ ณ ราคาตลาดโลกท

ไดรบจากทดน ในกรณททดนไมไดถกน ามาใชในทางเลอกซงมกรเกงก าไร ถาทดนส าหรบโครงการท

ตงอยไมเคยถกใชท าอะไรมากอน คาเสยโอกาสโดยตรงของทดนจะเปนศนย ตนทนในการใชทดนของ

โครงการมคาเทากบศนย แตกรณททดนเปนตนทนขนาดใหญของโครงการ การประเมนมลคาของทดน

ตองพจารณาสถานการณในบรเวณพนทโครงการ และการใชพนทดนโดยสวนใหญของโครงการ

การวเคราะหตามระบบราคาตลาดโลกนน ทดนกเหมอนปจจยการผลตอนๆ ทงหมด ซงตองถก

ประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก เชน โรงงานน าตาล ตองการขยายฟารมผลตออย ชาวนาเปลยนจากการผลต

ฝายไปเปนออย เพราะออยใหมลคาสงกวา โดยคาเสยโอกาสทางเศรษฐกจตอเอเคอรของทดนทเคยใชปลก

ฝาย ณ ราคาตลาดโลก ตองถกน ามารวมเปนตนทนการเพาะปลกออย เพราะถาผลประโยชนจากโรงงาน

น าตาลเพยงพอทจะครอบคลมตนทนทงหมดทางเศรษฐกจเทานน ท าใหโครงการนนนาลงทน

29

นอกจากนน การประเมนคาทดนยงแยกพจารณาไดดงน

ก. กรณเชาทดน อตราคาเชาทดน ซงเปนคาใชจายในการใชทดนของโครงการกคอคาเสยโอกาส

ของทดน ซงพจารณาในรปของผลประโยชนสงสดทสญเสยไปอนเนองจากน าทดนดงกลาวมาใชใน

โครงการ เชน ทดนเคยใหผลประโยชนในรปของมลคาผลผลตทางการเกษตรปละ 300 ,000 บาทตอไร

อตราคาเชาทดนของโครงการคอปละ 300,000 บาทตอไร

ข. กรณซอทดน ในการค านวณคาใชจายในการใชทดนของโครงการนน เราจะกระจายมลคา

ทดนเปนรายป ตลอดอายของโครงการ โดยใชแฟกเตอรกอบกทน (capital recovery factor: CRF) เชน

โครงการซอทดนมาคดเปนมลคา 500,000 บาท อายโครงการ 10 ป อตราคดลดทน 12% ดงนน คาเชาทดน

เปนรายป ปละเทาๆกนจะเทากบ 500,000(0.177) = 88,492 บาท ผลลพธทไดตองน ามาปรบอกครง เพอ

แสดงคาทางเศรษฐกจทแทจรงของการใชทดน ถาคาเสยโอกาสของทดนสงขนตลอดอายโครงการ

ค. กรณมการปรบปรงทดน ประกอบดวยการถมทและปรบแตงแนวพนท สงเหลานจดเปนการ

บรการภายในประเทศทไมอาจซอขายกนไดในตลาดโลก เราสามารถปรบมลคาทางการเงนเปนมลคาทาง

เศรษฐกจโดยใชคา SCF นอกจากนน ยงมรายการประเภทสนคาทไมอาจซอขายไดอนๆ เชน ปายชอถนน

ปอมยาม ฯลฯ คาสาธารณปโภคอนไดแก ถนน ประปา ทางเทา ไฟฟา รวมทงคากอสรางอาคาร จะใชคา

แปรราคาเงาการกอสราง CCF เปนตวสมประสทธปรบราคา สวนคาธรรมเนยมและคาบรการ สามารถใชคา

แปรราคาเงามาตรฐาน SCF เปนตวสมประสทธปรบราคา

5.8 อตราสวนลด : แนวคดในการเลอก

อตราสวนลดทใชในการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรจงมงไปทการใชเงนทนของโครงการ และวด

การลดลงในมลคาของเงนลงทนเมอเวลาผานไป นอกจากปญหาการประเมนคาการลงทนในทางปฏบตแลว

ยงมความยงยากเกยวกบสงทจะประกอบขนเปนหลกส าคญของอตราสวนลด ในทางทฤษฎนนอตราสวนลด

จะสะทอนถงคาเสยโอกาสของเงนทนทน ามาใชในโครงการ อยางไรกตามความแตกตางของคาเสยโอกาส

ยอมขนอยก บแหลงเงนทนและวธการใชเงนทนของโครงการไปยงกจกรรมตางๆ สมมตวา ใครคนหนง

ก าลงพจารณาอตราสวนลดทจะน ามาใชในโครงการสาธารณะเขาสามารถพจารณาสถานการณหลกท

เกดขนได 3 สถานการณดงน

1) กรณงบประมาณทใชในโครงการลงทนสาธารณะถกก าหนดใหคงทตลอดระยะเวลาท

ก าหนดให อตราสวนลดจะชวยคดเลอกโครงการทแขงขนกนอยภายใตขอจ ากดของเงนทน ซงคาเสยโอกาส

ของเงนทนจะเปนผลตอบแทนของโครงการหนวยสดทาย

30

2) กรณการลงทนทงหมดของระบบเศรษฐกจคงทตลอดระยะเวลาทก าหนดให แตงบประมาณ

การลงทนของรฐบาลสามารถเพมขนไดโดยเกบภาษหรอกยมจากภาคเอกชน ในจดนโครงการของรฐบาลท

เพมขนมาจะแทนทโครงการเอกชนหนวยสดทาย และคาเสยโอกาสของเงนทนจะเปนผลตอบแทนซง

ภาคเอกชนไดรบ

3) กรณอปทานของแหลงเงนทนแปรผนได งบประมาณการลงทนสามารถเพมขนไดโดยดงจาก

การออมภายในประเทศและตางประเทศเพมขน ในจดน คาเสยโอกาสจะเปนตนทนของอปทานเงนทน

ตามปกตจะอธบายในรปของอตราดอกเบยทแทจรง (อตราดอกเบยในรปตวเงนทไดปรบเงนเฟอแลว)

ความยงยากอาจเกดขนไดอก ยกตวอยางเชน รฐบาลอาจสามารถหาเ งนมาลงทนเพมขนได โดย

เปนผลจากการลงทนของภาคเอกชนลดลงและการออมภายในประเทศเพมขน หรอกรณทประเทศก าลง

พฒนาไมกประเทศอาจมแหลงเงนทนเพยงพอทจะลงทนในตางประเทศ ดงนนผลตอบแทนภายนอกนกคอ

คาเสยโอกาส

ตารางท 4 แสดงการใชระบบราคาตลาดโลก

รายการของโครงการ การปรบราคา Traded goods - ประเมนคา ณ ราคาเสมอภาค : ราคา ณ ทาเรอบวกหรอลบดวยรายการตนทนคาขนสงและการ

กระจายสนคา ตนทนทงสองนตองถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลกดวย Non-traded goods -กรณทอปทานของปจจยเหลานสามารถเพมขนได เพอสนองความตองการของโครงการ ปจจย

เหลานจะถกประเมนคาดวยตนทนการผลตสวนเพม พรอมกนกบรายการตนทนของปจจยการผลตทงหมด ณ ราคาตลาดโลก - กรณอปทานของปจจยเหลานคงท เราสามารถประเมนคาปจจยจากคณคาทเกดดบผใช ซงจะถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกดวยคาแปรราคาเงาส าหรบการบรโภคเฉลย หรอ ACF

Labor - กรณเกดอปทานของแรงงานสวนเกน เราจะประเมนคาแรงงานจากมลคาของผลผลตทสญเสยไป อนเปนผลจากการเคลอนยายเขามาท างานในโครงการ ผลผลตนถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก -กรณเกดอปสงคของแรงงานสวนเกน เราจะประเมนคาแรงงาน ณ อตราคาจางในตลาด ซงจะถกปรบคาเปนราคาตลาดโลกดวยคาแปรราคาเงาโดยรวม หรอ ACF - กรณเปนแรงงานตางชาต เราประเมนคาแรงงานตางชาตโดยพจารณาจากผลรวมของเงนรายไดทสงกลบภมล าเนา ซงเปนตนทนของเงนตราตางประเทศทางตรงและคาใชจายในประเทศ ผลลพธทไดจะถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกดวยคา ACF

Land - คาเสยโอกาสของทดน คอ ผลตอบแทนสทธทไดจากการใชทดนไปในทางเลอกทตองการ ซงผลตอบแทนนจะถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก

Discount rate - ใชคาเสยโอกาสของเงนลงทนซงสะทอนถงผลตอบแทนทอาจเกดขนไดจากการลงทนไปในทางเลอก ( ผลตอบแทนถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก) หรอ ตนทนของการกยมสวนเพมจากแหลงเงนทนภายใน หรอ ภายนอกประเทศ

31

ทกลาวมาไดพจารณาถงการประเมนคาผลผลตและปจจยการผลตทงหมดของโครงการ ณ ราคา

ตลาดโลก โดยทปจจยการผลตทไมมการซอขายกนในตลาดโลก แรงงานภายในประเทศและทดนไมอาจหา

ราคาตลาดโลกไดโดยตรง แตใชวธหามลคาตลาดโลกทเทาเทยมกนโดยประเมนตนทนทงหมดในการผลต

ทงในกรณปจจยการผลตทไมมการซอขายในตลาดโลก และผลผลตทสญเสยไปตลอดจนแรงงานและทดน

ณ ราคาตลาดโลก การปรบคาทงหมดนไดสรปไวในทตารางท 6.4

ตารางท 5 แสดงราคาตลาดของสนคาหลกทมการซอขายกนในตลาดโลก

PSF ( Rs/Ib)

ราคาน าเขา (ณ OER)

ตนทนคาขนสง

- จากโครงการสผใช PSF ทผลตในประเทศ

- จากทาเรอสผใช PSF ทน าเขา

ตนทนในการจดจ าหนาย

- จากโครงการสผใช PSF ทผลตในประเทศ

- จากโครงการสผใช PSF ทน าเขา

ราคาขาย PSF ของโครงการ

5.0

0.15

0.22

0.05

0.10

7.5

TPA ( Rs/Ib) EG ( Rs/Ib)

ราคาน าเขา (ณ. OER)

ภาษน าเขา

ตนทนคาขนสง

- จากทาเรอสโครงการ

ตนทนในการจดจ าหนาย

- จากทาเรอสโครงการ

ราคา ณ โครงการ

2.40

0.40

0.10

0.10

3.08

2.70

0.68

0.10

0.10

3.58

ทรพยากรในประเทศทส าคญซงถกน ามาใชในโครงการ จะเปนสวนประกอบของคาใชจายในการ

ลงทนเกยวกบการกอสรางและสวนประกอบของคาใชจายเกยวกบกระแสไฟ สวนรายการคาขนสง การ

32

กระจายสนคาและวสดหบหอเปนรายการปลกยอยในคาใชจายด าเนนการซงเกยวพนกบทรพยากรใน

ประเทศ

การปรบราคาเงา

ในการประเมนคา CF ส าหรบรายการเฉพาะอยางแกโครงการ โดยปกตแลว ผลลพธจะถก

ก าหนดเปนทศนยมสามต าแหนงเพอลดความคลาดเคลอน อยางไรกตาม การประเมนจากขอมลเฉลยใน

ระดบชาต อาท คา ACF และ คา CF ส าหรบการขนสง การจดจ าหนาย กระแสไฟฟาและแรงงานจะถก

ก าหนดเปนตวเลขจ านวนเตมโดยประมาณ

คา ACF

ในระบบเศรษฐกจทมนโยบายควบคมการข าเขาในรปแบบโควตาและใบอนญาต นโยบายน

จะรกษาราคาระดบภายในประเทศใหสงกวาราคาตลาดโลกส าหรบสนคาชนดเดยวกน จากการศกษาวจยได

มการประเมนคา ACF เปนคาเฉลยถวงน าหนกของคา CF ของภาคเศรษฐกจหลก พจารณาดงตารางตอไปน

ตารางท 6 แสดงคา ACF ทประเมนได

ภาคเศรษฐกจ CF สดสวนใน GDP คาเฉลยถวงน าหนก

โรงงานอตสาหกรรม

การเกษตรภายในประเทศ

การเกษตรเพอการสงออก

การขนสง

การกระจายสนคา

การกอสราง

ไฟฟา

กจกรรมอนๆ

0.86

0.95

1.20

0.80

0.68

0.74

0.82

1.00

0.150

0.300

0.150

0.046

0.154

0.104

0.051

0.045

1.000

0.129

0.285

0.180

0.037

0.105

0.077

0.042

0.045

0.900

ขอสงเกต : ACF = 0.900

คา ACF มกถกน ามาใชกบรายการทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทเปนรายการยอย รวมทง

คาใชจายประเภททน วสดหบหอ และอนๆทเราไมสามารถหารายละเอยดของขอมลไดมากนก

33

แรงงาน

ภายใตระบบเศรษฐกจทมการท างานต ากวาระดบแรงงานไรฝมอทงหมดถกดงมาจากชนบท

และคาแปรราคาเงาของแรงงานไรฝมอ ณ ราคาตลาดโลก เทากบ 0.05 ถกใชในการประเมนปจจยการผลตท

ไมมการซอขาย ส าหรบโครงการน แรงงานไรทกษะทโครงการวาจางจะเปนปจจยการผลตทไมมการซอขาย

ในตลาดโลกดงเชนสงปลกสรางและกระแสไฟฟา แรงงานทงหมดทโครงงานวาจางจะผานการฝกอบรมจน

กลายเปนแรงงานทมทกษะ ตามกระบวนการทไดอธบายการใชระบบราคาตลาดโลกเปนหนวยมาตรฐาน

แรงงานมทกษะจะถกประเมนดวยคา ACF ซงเทากบ 0.90

รายการทมการซอขายกนในตลาดโลก

สนคาทมการซอขายกนในตลาดโลกส าหรบโครงการนกคอ PSF รวมทงวตถดบ TPA และ

EG คา CF ของสนคาและวตถดบแสดงดงตารางท 6.10 คา CF จะปรบราคาตลาดภายในประเทศของสนคา

และปจจยแตละรายการใหกลายเปนราคาโลก ราคาเงาในคอลมนสดทายกคอ ผลรวมของราคาเงา ณ ราคา

ตลาดโลกของแตละรายการ และ CF ส าหรบสนคาและวตถดบกคอ อตราสวนของราคาเงาตอราคา

ภายในประเทศ

ส าหรบผลผลต PSF ราคา c.i.f. เปนสวนประกอบส าคญของราคาเงา และราคา c.i.f. น จะ

เปนราคาตลาดโลกอยแลว เพราะวา CF เทากบ 1.0 ความแตกตางระหวางตนทนคาขนสงและการจด

จ าหนายในการเคลอนยายผลผลผตน าเขา PSF ไปสตลาด และตนทนในการเคลอนยายอปทาน PSF ทผลต

ขนจากประเทศใหมของโครงการสตลาดกคอจ านวนเงนทประหยดไดสทธเทากบ Rs.0.12 Ib การประหยด

สทธนตองแปลงเปนราคาตลาดโลกและแยกใชคา CF ซงเทากบ 0.80 และ 0.68 ส าหรบกจกรรมทไมมการ

ซอขาย อนไดแก การขนสงและการจดจ าหนายตามล าดบ สวนเพมระหวางราคา c.i.f. ทบวกดวยตนทนท

ประหยดได และราคาทโครงการก าหนดขนกคอก าไรสวนเกนทตกอยกบผเปนเจาของโครงการ โดยก าไร

สวนเกนในรปเงนโอนจะมคา CF เทากบศนย ส าหรบปจจยการผลตทซอขายกนไดสองชนดอนไดแก TPA

และ EG กด าเนนการดวยวธเดยวกน ราคา c.i.f. มคา CF เทากบ 1.0 ดงนนราคา c.i.f. จงเปนราคาตลาดโลก

ดวย ภาษน าเขาม CF เทากบศนย เพราะเปนรายการเงนโอน ตนทนคาขนสงและการจดจ าหนายจากทาเรอส

โครงการถกปรบดวยคาแปรราคาเงาเทากบ 0.8 และ 0.68 ตามล าดบเพอใหเปนราคาโลก

เครองจกรอปกรณเปนรายการทส าคญรายการหนงของคาใชจายในการลงทนของโครงการ

CF ของเครองจกรอปกรณมคาเขาใกลหนง เนองจากเปนปจจยน าเขาทปลอดภาษ คาใชจายของการลงทน

34

ซอเครองจกรอปกรณจะเทากบคาใชจายในรปเงนตราตางประเทศ 93% บวกดวยคาขนสง 5% และคาจด

จ าหนาย 2% จากทาเรอ เพราะฉะนนคา CF ของเครองจกรอปกรณเทากบ 0.984 = (0.93 1.00) +

(0.05 0.8) + (0.02 0.68)

ตารางท 7 แสดงคาแปรราคาเงาของปจจยหลกทซอขายในตลาดโลก

ผลผลต PSF (Rs/Ib) ราคาตลาด

ภายในประเทศ CF

ราคาเงา

(หนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก)

ราคา c.i.f.

การประหยดตนทนคาขนสง

การประหยดตนทนกากระจายสนคา

ก าไรสวนเพมa

ราคาทโครงการ

CF ส าหรบ PSF = 5.090 / 7.500 = 0.679

5.00

0.07

0.05

2.38

7.50

1.00

0.80

0.68

0

5.000

0.056

0.034

0

5.090

ปจจยการผลต TPA (Rs/Ib)

ราคา c.i.f.

ภาษน าเขา

คาขนสงจากทาเรอไปโครงการ

ตนทนการกระจายสนคาจากทาเรอไปโครงการ

ราคาทโครงการ

CF ส าหรบ TPA = 2.548/3.080 = 0.827

2.40

0.48

0.10

0.10

3.08

1.00

0

0.80

0.68

2.400

0

0.080

0.068

2.548

ปจจยการผลต EG(Rs/Ib)

ราคา c.i.f.

ภาษน าเขา

คาขนสงจากทาเรอไปโครงการ

ตนทนการกระจายสนคาจากทาเรอไปโครงการ

ราคาทโครงการ

CF ส าหรบ EG = 2.848/3.58 = 0.796

2.70

0.68

0.10

0.10

3.58

1.00

0

0.80

0.68

2.700

0

0.080

0.068

2.848

ขอสงเกต : a เปนก าไรสวนเกน

35

รายการทไมมการซอขายในโลก

เราสามารถแยกประเดนการพจารณารายการทไมมการซอขายกนตลาดโลกออกเปนสองกลม

กลมแรก เปนตนทนขอรายการปลกยอยซงถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกโดยใชคา ACF รายการปลกยอย

ไดแก คาใชจายในการลงทนอนๆ คอ วสดหบหอและปจจยอนๆ พจารณาตารางท 6.8

ตารางท 8 แสดงคาแปรราคาเงาของสงปลกสราง

สดสวนของตนทน ณ ราคา

ตลาดภายในประเทศ CF

คาเฉลยถวง

น าหนก CF

วตถดบน าเขา

ซเมนต

วตถดบภายในประเทศ

แรงงาน

มทกษะ

ไรทกษะ

คาใชจายประเภททน

เครองมออปกรณ

อนๆ

รายการเงนโอน

ภาษ

ก าไรสวนเกน

ขอสงเกต : CF ส าหรบสงปลกสราง = 0.737

0.16

0.06

0.12

0.05

0.25

0.25

0.05

0.02

0.04

1.00

0.791

0.870

0.900

0.900

0.500

0.940

0.900

0.000

0.000

0.127

0.052

0.108

0.045

0.125

0.235

0.045

0.000

0.000

0.737

กลมทสอง เปนตนทนของรายการทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทส าคญมาก ไดแก

สวนประกอบของคาใชจายในการลงทนและกระแสไฟฟาทเปนคาใชจายในการด าเนนงาน ปจจยเหลาน

สามารถถกผลตเพมขนไดจนเพยงพอตออปสงคของโครงการ ตนทนของการผลตปจจยเหลานตองถก

ประเมนคาเปนราคาตลาดโลก

36

คา CF ของกระแสไฟฟาเทากบ 0.83 คา CF นอาจพจารณาเปนคา CF เฉลยของประเทศ

ส าหรบแหลงอปทานกระแสไฟฟาทแตกตางกน คา CF ของสงปลกสรางในทนยดตามโครงสรางของตนทน

สงปลกสรางของโครงการผลต PSF พจารณาทตาราง 6.8

วตถดบน าเขาทใชในการกอสรางมคา CF เทากบ 0.791 ภาษน าเขาโดยเฉลยของวสดกอสราง

เทากบ 20% และตนทนคาขนสงและการจดจ าหนายจากทาเรอสทตงโรงงานเทากบ 5.0% และ 7.5% ของ

ตนทนของวตถดบทน าเขานตามล าดบ เพราะฉะนน ตนทนของวตถดบทน าเขาแตละหนวยจะประกอบดวย

รายการตางๆ ดงตารางท 6.9 และเมอใชคาแปรราคาเงาทเหมาะสมส าหรบแตละรายการปรบคา กจะได

คาเฉลยตอน าหนกเทากบ 0.791

ตารางท 9 แสดงองคประกอบของตนทนของวตถดบน าเขา

สดสวนของตนทน CF คาเฉลยถวงน าหนก

ราคา c.i.f.

ภาษน าเขา

คาขนสง

ตนทนการกระจายสนคา

0.700

0.175

0.050

0.075

1.000

1.00

0.00

0.80

0.68

0.700

0.000

0.040

0.051

0.791

ถงแมวาโครงการจะใชปนซเมนตทผลตขนในประเทศ แตกยงตองน าเขาอกดวย รฐบาลเกบ

ภาษน าเขาปนซเมนตจากตางประเทศในอตรา 20% เพอปกปองการผลตปน ในประเทศ (แตกไมใชอตรา

สงสด) ราคาปนภายในประเทศสงกวาราคาน าเขา 15% ขณะทตนทนคาขนสงและการจดจ าหนายในการ

เคลอนยายปน ทน าเขาจากตางประเทศไปสทตงโรงงานไมแตกตางจากการเคลอนยายปน ทผลตขนใน

ประเทศไปสทตงโรงงาน เพราะฉะนนคา CF ของปนเทากบ 1.00/1.15 หรอ 0.87

วตถดบในประเทศและคาใชจายในการลงทนของสงปลกสรางอนๆ เปนรายการปลกยอยทไม

มการซอขายกนในตลาดโลก และถกแปลงคา ณ ACF เทากบ 0.90 แรงงานมทกษะถกแปลงคา ณ ACF

เทากบ 0.90 เชนกน ขณะทแรงงานไรทกษะใชคา CF เทากบ 0.50

เครองมออปกรณทเปนรายการคาใชจายในการลงทนกอสรางตองถกน าเขาจากตางประเทศ

โดยเสยภาษน าเขาโดยเฉลยในระดบต าเทากบ 5.3% ของราคา c.i.f. ตนทนคาขนสงและการจดจ าหนายคด

เปน 3% และ 2% ของตนทนในการลงทนซอเครองมออปกรณในการกอสรางทงหมดตามล าดบ

37

เพราะฉะนน ตนทนของเครองมออปกรณแตละหนวยจะประกอบดวยรายการตางๆ ดงแสดงนตารางท 6.10

และคาแปรราคาเงาทเหมาะสมซงจะเปนคาทแปรราคาเงาส าหรบเครองมออปกรณทงหมดจะเทากบ 0.940

ตารางท 10 แสดงรายการซงเปนองคประกอบของตนทนในการน าเขาเครองจกรอปกรณ

สดสวนของตนทน CF คาเฉลยถวงน าหนก

ราคา c.i.f.

ภาษน าเขา

คาขนสง

ตนทนการกระจายสนคา

0.902

0.048

0.030

0.020

1.000

1.00

0.00

0.80

0.68

0.902

0.000

0.024

0.014

0.940

ในทสด รายการเงนโอนทงหมดจะมมลคาทางเศรษฐกจเปนศนย รายการเงนโอนในการ

กอสรางประกอบดวยภาษและก าไรสวนเกน ซงเปนผลจากการผกขาดของผประกอบธรกจกอสราง

ผลลพธของคา CF ส าหรบสงปลกสรางเทากบ 0.737 ถงแมวาคานจะเปนคา CF เฉพาะเจาะจง

กตาม แตเพอใหงายขนกสมมตวา คานสามารถถกใชเปนคา CF ส าหรบตนทนสงปลกสรางระดบชาต คาน

ถกใชในการประเมนคาสงปลกสราง (ดตารางท 6.6) และสวนประกอบของคากระแสไฟส าหรบการ

กอสราง

การวเคราะหโครงการ ณ ราคาตลาดโลก

ดวยเซตของ CF น ขอมลของโครงการ ณ ราคาตลาดในประเทศสามารถถกแปลงเปนคาราคา

ตลาดโลก (ตาราง 6.11) ผลลพธทแสดงในตารางท 6.11ใชอตราสวนลดเทากบ 10% ณ อตราสวนลด 10%

BCR ณ ราคาตลาดในประเทศ และ BCR ณ ราคาเงาเทากบ 1.22 และ 0.98 ตามล าดบ ณ อตราสวนลด 10%

NPV มคาลดลงจนตดลบ คา IRR ลดลงจาก 19%ณ ราคาตลาดภายในประเทศเปน 9% ณ ราคาเงา โครงการ

ใชปจจยทซอขายกนในตลาดโลกตามจ านวนทมอยจ ากดเทานน และไดรบผลกระทบจากการวาจางงาน

อยางมาก โดยเฉพาะในภาคกอสราง โครงการประหยดเงนตราตางประเทศดานผลผลต แตสญเสยเงนตรา

ตางประเทศอยางมากในการน าเขาวตถดบและเครองมออปกรณ โครงการสามารถท าก าไร ณ ราคาตลาด

เนองจากไดรบความคมครองผลผลตดวยอตราภาษน าเขาทสงกวาปจจยการผลตทใชโดยโครงการ การ

วเคราะหทางเศรษฐศาสตรไดขจดผลกระทบของการคมครองนดวยการประเมนคารายการทซอขายกนใน

38

ตลาดโลกทงหมด โดยไมคมครองราคาในประเทศ ผลทเกดขนกคอ CF ส าหรบผลผลต PSFจะต ากวาCF

ส าหรบกรณปจจยการผลต ดงนน ผลประโยชนของโครงการจงลดลงเพราะตนทนมมลคาสง สงนยอม

หมายความวา โครงการจะมผลประโยชนทางการเงนสงไดกตอเมอตองมการคมครองโดยใชระบบภาษ

น าเขา ถาทางเลอกอนใหผลตอบแทนจากการลงทนในอตรา 10% พอด กไมสมควรลงทนในโครงการ PSF

เพราะการลงทนในทางเลอกอนมโอกาสไดรบผลตอบแทนในรปเงนตราตางประเทศสงกวา

ตารางท 11 แสดงงบทรพยากร ณ ราคาเงา (ระบบราคาตลาดโลก) มลคาปจจบน ณ 10% (ลานบาท)

ราคาตลาดภายในประเทศ CF ราคาเงา

(หนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก)

ผลประโยชน

1.รายรบจากการขาย

ตนทน

1.การลงทน

เครองมออปกรณ

สงปลกสราง

อนๆ

2.เงนทนหมนเวยน

PSF

TPA

EG

3.คาใชจายด าเนนงาน

TPA

EG

ไฟฟา

แรงงานมทกษะ

วสดหบหอ และอนๆ

กระแสทรพยากรสทธ

IRR

1,404.38

201.96

43.53

13.95

24.27

10.88

4.78

503.41

220.43

80.09

18.29

31.47

251.31

19.00%

0.679

0.984

0.737

0.900

0.679

0.827

0.796

0.827

0.796

0.824

0.900

0.900

953.57

198.73

32.08

12.56

16.48

9.00

3.80

416.32

175.46

65.99

16.46

28.32

-21.63

9.00%

39

6 สรป

ขณะทโครงการเอกชนมงเนนผลประโยชนทตกอยกบเจาของโครงการ และใหความส าคญกบการ

วเคราะหทางการเงน ในทางตรงกนขาม โครงการลงทนของรฐบาลกลบมงเนนผลประโยชนทตกอยกบ

ระบบเศรษฐกจสวนรวมเปนส าคญ เมอเปนเชนน การวเคราะหโครงการชองรฐบาลจงอาศยการวเคราะห

โครงการทางเศรษฐกจ โดยการวเคราะหจะพจารณาครอบคลมรายการตนทนและผลประโยชนทงทางตรง

และทางออม อนเปนผลพวงจากความพยายามจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ ภายใตความไมสมบรณ

ของระบบตลาด ทงน การขจดความไมสมบรณดงกลาวออกไปจากการวเคราะห กระท าโดยหาราคาทาง

เศรษฐกจหรอราคาทแทจรงของสนคาและบรการทกชนดทน ามาใชเปนปจจยการผลต หรอเปนผลผลตของ

โครงการลงทนทก าลงพจารณาเพอใหโครงการแสดงถงคณคาทแทจรงทบคคลในสงคมโดยสวนรวมจะ

ไดรบจากโครงการนนๆทงนสามารถหาราคาทแทจรงดงกลาวดวยวธปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงา ซง

ราคาเงาจะสะทอนถงคาทแทจรงของปจจยและผลผลต อยางไรกตาม ราคาเงาอาจแสดงในหนวยมาตรฐาน

ของระบบราคาตลาดโลกหรอระบบราคาภายในประเทศกได เพราะผลลพธทไดมคาเทยบเทากน