การพัฒนาชุมชน - Smarts Society · 2554) แม้ประเทศต่าง ๆ ในโลกจะมีรูปแบบการปกครองและการก

รายงานสบเนองจากการประชมวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 8

- การพฒนาชมชน - 165

การพฒนาชมชน



การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

Management of Rubber Fund Cooperatives and Quality of Life for People in Thung Tam Sao Community, Hat Yai District, Songkhla Province

ชอผกา วสทธ1 อทย ปรญญาสทธนนท2 เกษตรชย และหม3 บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ในประเดนคณภาพชวตและแนวทางในการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทน สวนยางในชมชนทงต าเสา ซงใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยมแบบสมภาษณแบบเจาะลก แนวทางการสนทนากลม และแบบการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม เปนวธด าเนนการวจยในการรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยมผใหขอมลหลก ประกอบไปดวย ประธานและคณะกรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และสมาชกสหกรณ จ านวน 31 คน และผใหขอมลรอง ประกอบไปดวย เจาหนาทส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา กลมน ายางสดในชมชน ผน าชมชน และผบรหารทองถนในชมชนทงต าเสา จ านวน 9 คน รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากนนตรวจสอบความถกตองของเนอหา โดยการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา และเขยนรายงานผลการวจยดวยการพรรณนาวเคราะห

ผลการวจย พบวา สมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสาอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา อนไดแก สหกรณกองทนสวนยางบานหแร จ ากด สหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากด และสหกรณกองทนสวนยางบานวงพา จ ากด มคณภาพชวตตามองคประกอบทง 4 ดาน ไดแก ดานรายกาย จตใจ สงคม และสงแวดลอม ซงแตละสหกรณนนมคณภาพชวตทแตกตางกนอนเกดปจจยดานการจดการ ไดแก ภาวะผน าเชงวสยทศน การมสวนรวมของสมาชก และสมรรถนะองคการ อยางไรกตาม เหนไดวาการจดการสหกรณกองทนสวนยางนน มความเกยวของอยางมากกบคณภาพชวตของสมาชกในชมชน เหนไดจากการทสมาชกมความผกพน จรงใจ และซอสตยตอสหกรณ ท าใหองคกรมความเขมแขง และประสบความส าเรจในการด าเนนงาน น าไปสการเกดคณภาพชวตของสมาชกสหกรณ อนเปนสวนหนงของสมาชกในชมชน ทงน เพอใหน าไปสแนวทางในการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา ใหมความเขมแขงและยงยนตอไป

ค ำส ำคญ : การจดการ สหกรณกองทนสวนยาง คณภาพชวต Abstract The purpose of this study was to investigate management of rubber fund cooperatives and quality of life among people in Thung Tam Sao Community, Hat Yai, Songkhla Province concerning quality of life and guidelines for enhancement of quality of life among members of cooperatives in Thung Tam Sao Community using qualitative research method. Data were collected through in-depth interviews, focus

1 นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนามนษยและสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 3 รองศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร



group discussions, and non-participant observations with 31 key informants consisting of chairmen and committee members, employees, and members of three cooperatives. Secondary informants were 9 people consisting of officials from Songkhla Provincial Cooperative Office, members of fresh latex groups in the communities, community leaders, and local administrators. Data were also collected from related documents and research reports. Content and data validation was performed using triangulation, and a report was written with analytical description.

The study found that members of rubber fund cooperatives in Thung Tam Sao Community, Hat Yai District, Songkhla Province comprising Ban Hurae Rubber Fund Cooperative Limited, Phru Chaba Phatthana Rubber Fund Cooperative Limited, and Ban Wang Pha Rubber Fund Cooperative Limited had quality of life according to the four components of quality of life consisting of physical, mental, social, and environmental components. However, quality of life among members of each cooperative was different depending on management factors which were visionary leadership, member participation, and organization competency. Nevertheless, management of rubber fund cooperatives is, to a large extent, related to quality of life among community members. This can be seen from members’ commitment, sincerity and honesty for the cooperative which strengthen the organization and make its operations successful, and lead to members’ quality of life. As cooperative members are also members of the community, their quality of life can lead to development of quality of life for the community and make it strong and sustainable.

Keywords: Rubber fund cooperative, Management, Quality of life บทน า ในปจจบนภาคเกษตรกรรมของไทยไดมการเปลยนแปลงอยางมาก เนองจากสถานการณในระดบโลกและระดบ ประเทศทสงผลตอวถการผลตและความเปนอยของเกษตรกรไทยและชมชนชนบท ซงในป 2558 นน ภาคเกษตรกรรมไทยมจ านวนเพยงรอยละ 33.5 ซงลดลงอยางตอเนอง ในขณะเดยวกนโลกกเผชญกบวกฤตตาง ๆ ท าใหภาคเกษตรกรรมของไทยประสบปญหาเกยวกบคณภาพชวตทด เนองจากจ านวนเกษตรกรรายยอยลดลง อกทงคนจนจากภาคเกษตรกรรมหนเขาสภาคอตสาหกรรมและบรการ รวมทงเปนแรงงานในภาคเกษตร ท าใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางการพฒนาประเทศ และการถดถอยของวถเกษตรกรรม (ชลต ศานตวรางคณา และดเรก ธรรมารกษ , 2558, น. 56-58) ซงเกษตรกรชาวสวนยางเอง ยงตองเผชญกบปญหาคณภาพชวตในดานตาง ๆ โดยเฉพาะดานรายได เพราะกบราคาผลผลตทมความผนผวนตามภาวะเศรษฐกจทงภายในและภายนอกประเทศ ดงนน ภาครฐควรใหความส าคญตอปญหาซงสงผลกระทบตอคณภาพชวตเกษตรกรชาวสวนยาง โดยมงเนนการเพมปรมาณการผลตและพนทปลกยาง เนองจาก ยางพาราเปนพชมความส าคญทางเศรษฐกจและเปนพชยทธศาสตรของประเทศไทย ทกอใหเกดมลคารวมกวา 2 แสนลานบาท และมบทบาทส าคญตอชวตและความเปนอยของเกษตรกรชาวสวนยาง ไมต ากวา 6 ลานคน ในชวงทผานมา (สมาคมยางพาราไทย, 2552) การรวมกลมในรปแบบสหกรณการเกษตรนน สามารถแกปญหาไดทงในกลมเกษตรกร และรวมไปถงความเขมแขงทางเศรษฐกจของประเทศอกดวย เหนไดจากการทประเทศเกาหลใตนนรอดพนจากวกฤตเศรษฐกจโลกในป พ.ศ. 2540 จากการเอออ านวยประโยชนแกประชาชนโดยสหกรณการเกษตรนนเอง (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธร าช, 2551, น. 632) โดยการสงเสรมระบบสหกรณใหมการพฒนานน นบวาเปนการพงพาตนเองอยางเขมแขงของเกษตรกรชาวสวนยาง ซงเปนนโยบายส าคญทรฐตองเขาไปสงเสรม เพอใหเกษตรกรสามารถพงพาตนเองได และน าไปสการพงพากนหรอชวยเหลอซงกนและกน ดงนน สงส าคญทสดคอตองเรมจากการพฒนาสมาชก ใหมสวนรวมไปในทศทางเดยวกน อกทงผน าการกควรพฒนา



ตนเองและรเทาทนเหตการณตาง ๆ อยเสมอ จงเหนไดวาสหกรณจะดไดนน ตองมการพฒนาการจดการ สงเสรมอบรมความร สรางจตส านก เพอสามารถเปนตวกระตนใหเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน และน าไปสการพฒนาสหกรณได (ปรด ลลาเศรษฐวงศ, 2555, น. 259) ในสวนของกรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตร และสหกรณนน มบทบาทในการสงเสรมและพฒนาเกษตรกรและระบบสหกรณ ไดแก การสงเสรมความรหรออดมการณ หลกการ และวธการ เพอเพมขดความสามารถของบคคลากร อนน าไปสบรหารจดการทมประสทธภาพและคณภาพชวตทดของสมาชกสหกรณอกดวย (กรมสงเสรมสหกรณ, 2554) แมประเทศตาง ๆ ในโลกจะมรปแบบการปกครองและการก าหนดระบบเศรษฐกจทแตกตางกน แตเชอวาเปาหมายสงสดของภาครฐในทกประเทศไมแตกตางกนแตอยางใด นนคอการยกระดบคณภาพชวตของประชาชนในประเทศนนเอง ในอดตทผานมา ประเทศสวนใหญมกเลอกใชการเจรญเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอบคคลเปนเปาหมายในการพฒนา แตความจรงแลวการเจรญเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอบคคลนน ไมสามารถสะทอนคณภาพชวตของคนในสงคมไดอยางครอบคลม ท าใหนกวชาการและหนวยงานตาง ๆ ทวโลกเปนจ านวนมากใหความสนใจศกษา และพฒนาดชนชวดระดบคณภาพชวตในประเทศของตนและในระดบนานาชาต (ศภเจตน จนทรสาสน, 2554, น. 46-47) อกทง การวเคราะหเกยวกบทนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 นน เปนการพฒนาคนโดยสรางความสมดลระหวางทน 3 ทน คอ ทนเศรษฐกจ ทนสงคม และทนทรพยากรธรรมชาต/สงแวดลอม เพอมงสสงคมอยเยนเปนสขรวมกน และการวเคราะหทนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 มการมงเนนความเชอมโยงระหวางทน 6 ทน ไดแก ทนธรรมชาต ทนกายภาพ ทนสงคม ทนมนษย ทนการเงน และทนวฒนธรรม ซงเปนโอกาสของเศรษฐกจไทยทตองปรบตวใหเขากบบรบทใหมของโลก โดยตองสอดคลองกบการพฒนาคณภาพชวตและความสขของคนในสงคมมากทสด ดงนน เปาหมายส าคญคอการสรางเสรมคณภาพชวตและความสขของคนท างาน เพอใหเปนแรงงานคณภาพและมสขภาวะดทงรางกาย จตใจ และจตวญญาณ (ศรนนท กตตสขสถตย และคณะ, 2557, น. 3-5) อกทง การพฒนาคนใหมคณภาพ คณธรรม น าความรอบรอยางเทาทน ม สขภาวะทด อยในครอบครวทอบอน ชมชนทเขมแขง พงตนเองได มความมนคงในการด ารงชวต โดยมเปาหมายในการพฒนาคณภาพคน คอใหคนไทยทกคนไดรบการพฒนาทงทาง รางกาย จตใจ ความร ความสามารถ ทกษะการประกอบอาชพ และมความมนคงในการด ารงชวต ครอบคลมทกกลมเปาหมายเพอเสรมสรางศกยภาพใหกบตนเองทจะน าไปสความเขมแขงของ ครอบครว ชมชน และสงคมไทยได (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2551) เนองจากสงคมไทยเปนสงคมทมประชากรเปนจ านวนมาก ความตองการความเจรญกาวหนา ตองการชอเสยง เกยรตยศ เงนทอง ความส าเรจในการประกอบอาชพและการท างาน ซงในแตละวนนน มนษยตองดนรนขวนขวาย ไขวควาหาสงทตนเองปรารถนา เพอใหไดมาซงความสข และการมชวตทด มครอบครวทอบอน นนหมายความวา มนษยตองการมคณภาพชวตทดนนเอง (ฉตรปาร อยเยน และไพบลย ใสยาวงศ, 2556, น. 46-55) ดวยเหตดงกลาวขางตน ผวจยจงเลอกศกษาพนทในบรบทของชมชนทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ซงเปนทตงของสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทง 3 แหง ไดแก สหกรณกองทนสวนยางบานหแร จ ากด สหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากด และสหกรณกองทนสวนยางบานวงพา จ ากด เพอศกษาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ในมตตาง ๆ ตามกรอบแนวคดคณภาพชวตขององคการอนามยโลก (WHO) และเพอศกษาแนวทางในการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ทงน เพอรวบรวมขอมลทเปนประโยชน อนจกน าไปสแนวการพฒนาคณภาพชวตทยงยนของสมาชกในชมชนทงต าเสาตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาการจดการสหกรณกบคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา 2. เพอศกษาแนวทางในการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา



ขอบเขตของการวจย การวจยนเปนการศกษาการจดการสหกรณกองทนสวนยางกบการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา โดยมขอบเขตของการวจยไดแก 1) ขอบเขตดานเนอหา ในประเดนการจดการและคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา และประเดนแนวทางในการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา 2) ขอบเขตดานระยะเวลา เดอนกนยายน 2560 – มนาคม 2561 และ 3) ขอบเขตดานพนท ผวจยใชพนทต าบลทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เปนสถานทในการเกบรวบรวมขอมล เนองจากเปนทตงของสหกรณกองทนสวนยางทง 3 แหง ไดแก สหกรณกองทนสวนยางบานหแร จ ากด สหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากด สหกรณกองทนสวนยางบานวงพา จ ากด วธด าเนนการวจย

งานวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก การสนทนากลม และการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม เปนเครองมอรวบรวมขอมลภาคสนาม มผใหขอมลหลก ประกอบไปดวย ประธานและคณะกรรมการสหกรณ เจาหนาทสหกรณ และสมาชกสหกรณ จ านวน 31 คน และผใหขอมลรอง ประกอบไปดวย เจาหนาทส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา กลมน ายางสดในชมชน ผน าชมชน และผบรหารทองถนในชมชนทงต าเสา จ านวน 9 คน ซงมการก าหนดกฏเกณฑของผใหขอมลหลก โดยตองเปนผทมความผกพนธกบสหกรณอยางนอย 1 ป และตองเปนผทสามารถใหขอมลไดเปนอยางด ในขนตอนการรวบรวมขอมล มการบนทกขอมลเปนลายลกษณอกษร การถอดบทสมภาษณของผใหขอมล รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ในสวนของขนตอนการตรวจสอบความถกตองของขอมลนน ผวจยไดใชการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา เพอเปรยบเทยบความสอดคลองของขอมลทไดรบ เมอมการใชเครองมอ วธการ และชวงเวลาทตางกน จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหาและเขยนรายงานผลการวจยดวยการพรรณนาวเคราะห

ทบทวนแนวคดทเกยวของ มตของค าวา “คณภาพชวต” วลลภา เชยบวแกว (2560) อธบายวา คณภาพชวตจะกลาวถงความสขแ ละความอยดมสขของบคคลและสงคมทมบรบทของสงคม สงแวดลอม เศรษฐกจ การศกษาการเมอง ศาสนา สขภาพ การศกษา สวสดการ รายได การมงานท า ความเสมอภาค เทคโนโลย และความผกพนในสงคมมาเกยวของ แมวามตหรอองคประกอบของคณภาพชวตสวนใหญเหมอนกน และมองคประกอบบางอยางทมความแตกตางกน ขนอยกบบรบทอน ๆ เชน พนท/สงแวดลอมนนเอง ซงคณภาพชวตเปนผลทเกดจากสวสดการทางสงคม นโยบาย การเมองการปกครอง การศกษา ศาสนา ฯลฯ เปนความสข และความอยดมสขดานตาง ๆ เชน ดานรางกาย ดานสงคม และสงผลใหคนมความพอใจในชวต ชวตมนคง พอเพยง และยงยน ซงองคประกอบของคณภาพชวตในแตละกลมจะแตกตางกนออกไป การประเมนคณภาพชวตจ าเปนตองมมต/องคประกอบเฉพาะ และวดดวยดชนชวดคณภาพชวต อกทง กลยาณ เสนาส (2559, น. 6) ไดอธบายเพมเตมวา ความอยดมสขเรมตนมาจากค าวาความสข โดยค าวา “ความสข” จะมความหมายคลายกบค าวา “การเปนอยทด” หรอ “คณภาพชวต” และมความหมายถงทงระดบบคคลและสวสดการทางสงคม โดยค าวา ความสขสามารถใชในการแสดงถงความชนชมเชงอตวสยในชวตได ดงนนจงสามารถสรปไดวา ค าวา “คณภาพชวต” มความหมายทหลากหลายและสามารถมองไดในหลายมต แตถงอยางไรกตาม แนนอนวาเปนสงทเปนเปาหมายในชวตของมนษยและคนในสงคม โดยมองคประกอบทแตกตางกนออกไปตามบรบทของสงคม คณภาพชวตทางสงคมเชงอตวสย คณภาพชวตมบทบาทส าคญในแงความผาสกของมนษย ซงคณภาพชวตเปนสงทเกยวกบสวสดการมนษยและความสข ดงนนจงไมสามารถวดไดโดยงาย (Oliver et al อางถงใน The Pursuit of Happiness, 2009) เชนเดยวกบ ศรนนท กตตสขสถตย และคณะ (2557, น. 16-17) ทกลาววา การนยามคณภาพชวตวาไมไดขนอยกบเกณฑของแตละบคคล แตขนอยกบเกณฑทาง



ความจ าเปน ความตองการ และความปรารถนาของคนในแตละทองถนและสงคม ซงจากการเชอมโยงคณภาพชวตกบการวดเขาดวยกน พบวาการวดคณภาพชวตควรมองคประกอบของดชนคณภาพชวต ซงเปนตวชวดทางสงคมทส าคญการวดคณภาพชวต สามารถจ าแนกเปนสองประเภทหลก ไดแก ตวชวดทางสงคมเชงภาวะวสย (Objective Well-being) ทเกยวของกบกจกรรมทางดานเศรษฐกจ มงไปทวตถ รายไดของชาตหรอครวเรอน และสงอ านวยความสะดวกตาง ๆ และตวชวดทางสงคมเชงอตวสย (Subjective Well-being) เกยวของกบการวดความพงพอใจ ความรสก ทศนคต และความเขาใจในระดบบคคล โดยเครองมอทใชวดคณภาพชวตทางสงคมเชงอตวสยขององคการอนามยโลก (WHO) ประกอบดวยองคประกอบของคณภาพชวต 4 ดาน ไดแก 1) ดานรางกาย 2) ดานจตใจ 3) ดานความสมพนธทางสงคม และ 4) ดานสงแวดลอม (กรมสขภาพจต, 2560) ซงนบวาครอบคลมความเปนอยอนจะสามารถวดคณภาพชวตของสมาชกไดอยางด ทงน เพอน าไปสแนวทางการพฒนาคณภาพชวตตอไป Quality of Life/Life Quality ส าราญ จชวย (2554, น. 20-27) ส าหรบค าวา คณภาพชวต หรอ Quality of life หมายถง ชวตทตองมการพฒนาใหมคณภาพ เพราะมนษยอยในสงคมทตองพงพาอาศยกน โดยเมอเกดความสขทางใจขน จงสงผลใหความสขทางกายเกดในชวตประจ าวน โดยค าวาคณภาพชวตมการใชอยางแพรหลายและมงเนนคณภาพชวตแตกตางกน แตโดยรวมนนสงทเหมอนกน คอเพอใหคนในสงคมไดรบมชวตทมคณภาพและมการกนดอยด ในปจจบน “คณภาพชวต” ไดรบการก าหนดใหเปนเปาหมายสงสดของการพฒนาประเทศ ดงนน เปาหมายของการพฒนาทกดานลวนมงไปสการมคณภาพชวตทดของมนษยในสงคมนนเอง สวนค าวา “ชวตทมคณภาพ” หรอ Life Quality หมายถง ชวตทมความสขทงทางรางกายและจตใจ จากการไดรบการตอบสนองความตองการในดานตาง ๆ อยางเพยงพอ และมความเหมาะสม ไมวาจะเปนการมอาหาร เสอผา ทอยอาศย หรอการไดรบความรก ความอบอน การยอมรบจากสงคม และความมนคงทางจตใจ สงเหลานหมายถงชวตทไดรบการพฒนาคณภาพชวตแลว โดยชวตทมคณภาพเปนชวตทตองฝกฝนใหสามารถพฒนาตนทงการคดและการปฏบตตนใหอยสงคม ตามวฒนธรรมประเพณของสงคมในชมชนทองถนนน ๆ นอกจากน ยงรวมถงการฝกตนเองใหมความรความสามารถเพอประกอบอาชพ โดยท าตนเองใหมคณคาในสงคม เพอชใหเหนศกยภาพหรอคณภาพชวตของประชากรในชาตได สรปไดวา หากสามารถพฒนามนษยและสงคมตามแนวคดของคณภาพชวต จะสามารถน าไปสการมชวตทมคณภาพของคนในสงคมไดนนเอง ผลการวจย

จากการวจยเรอง การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสานน อ าเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลานน ผวจยมขอคนพบทนาสนใจ ดงน

บรบทสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา

ชมชนทงต าเสาเปนทตงของสหกรณกองทนสวนยางบานหแร จ ากด สหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา

จ ากด และสหกรณกองทนสวนยางบานวงพา จ ากด ซงแตละสหกรณมความโดดเดนและความเขมแขงของสหกรณทแตกตาง

กน เหนไดจากแบบรายงานผลการจดมาตรฐานสหกรณในชวงทผานมา ซงจดประเมนโดยส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา

(ส านกงานสงเสรมสหกรณจงหวดสงขลา, 2559) ส าหรบสหกรณกองทนสวนยางบานหแร จ ากด ตงอยในพนทหมท 3 บาน

หแร เปนสหกรณกองทนสวนยางแหงแรกในชมชนทงต าเสา เกดจากการรวมกลมของชาวบานเกษตรกรชาวสวนยางเดม

ซงเคยรวมกลมกนเพอรวบรวมน ายางสดไปจ าหนาย เมอมนโยบายการจดตงสหกรณกองทนสวนยางเขามา จงเขารวมเปน

สมาชกสหกรณกองทนสวนยาง ท าใหสหกรณบานหแรมความเขมแขงกวาสหกรณอน และปจจบนไดยกระดบเปนสหกรณ

กองทนสวนยางตามมาตรฐาน GMP แลว โดยผลการประเมนพบวา ในป 2557-2559 สหกรณกองทนสวนยางบานหแรนน

ผลการประเมนอยในระดบดมากมาโดยตลอด สวนสหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากด ตงอย ในพนทหมท

7 บานพรชบา จดวาเปนสหกรณกองทนสวนยางทมขนาดเลกทสดในชมชน เนองจากมพนทและสมาชกสหกรณนอยกวา

สหกรณอน แตเนองจากมระบบการบรหารจดการสมาชกและแรงงานทด ท าใหสหกรณเปนทยอมรบในเรองของคณภาพยาง



แผนจากสหกรณใกลเคยง โดยผลการประเมนพบวา ในป 2557-2559 สหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากดนน

ผลการประเมนอยในระดบดมากมาโดยตลอดเชนเดยวกน และสหกรณกองทนสวนยางบานวงพา จ ากด ตงอยในพนทหมท 9

บานวงพา เปนสหกรณกองทนสวนยางทมขนาดใหญและตงอย ใจกลางชมชนใกลเคยงกบบาน วด และโรงเรยน จงมสวน

รบผดชอบตอชมชนโดยการสรางบอแกสบ าบดน าเสยแหงแรกในชมชน และใหโรงรมใกลเคยงใชบอแกสบ าบดน าเสยรวมกบ

สหกรณได โดยผลการประเมนพบวา สหกรณกองทนสวนยางบานวงพานน ผลการประเมนอยในระดบดมาก และเคยไดรบผล

การประเมนในระดบดเลศ ซงส าหรบสหกรณกองทนสวนยางบานพรชบาพฒนา จ ากด และบานวงพา จ ากด นน มการตอบ

รบเขารวมโครงการการยกระดบสหกรณกองทนสวนยางสมาตรฐาน GMP (Good Manufacturing Practice) เรยบรอบแลว

ซงขณะนอยในชวงปรบปรงสหกรณของตนเองใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด

การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา

ผวจยใชแนวคดเกยวกบการจดการ เพอน ามาศกษาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยาง ไดแก ปจจย

ดานภาวะผน าเชงวสยทศน ในการวเคราะหบทบาทของประธานสหกรณ ปจจยดานการมสวนรวมของสมาชก ในการวเคราห

บทบาทของสมาชกสหกรณ และปจจยดานสมรรถนะองคการ ในการวเคราะหบทบาทของสหกรณ โดยมรายละเอยดดงน

1) การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตทางดานรางกาย

จากการศกษาการจดการทเกยวกบคณภาพชวตทางดานรางกาย พบวา ภาพรวมของสหกรณกองทนสวนยางใน

ชมชนทงต าเสา ในดานภาวะผน าเชงวสยทศน ประธานสหกรณมองเหนความส าคญของโครงการ GMP วาจะมผลตอสมาชก

สหกรณในอนาคต ซงเปนนโยบายของการยางแหงประเทศไทยทมองความส าคญของการยกระดบสหกรณกองทนสวนยาง

เพอใหเปนไปตามมาตรฐานของ GMP นอกจากจะชวยใหผลผลตมความเปนมาตรฐานสากล ยงเปนผลดตอสขภาพดาน

รางกายของสมาชก เจาหนาท และแรงงานของสหกรณโดยตรง เพราะเปนการปรบปรงดานความสะอาดและความปลอดภย

ตงแตในสวนของบรเวณทตงสหกรณ โรงเรอน โรงรมควน การแตงกายของแรงงาน ไปจนถงความบรสทธของน ายางสด

ดานการมสวนรวมของสมาชก สมาชกใหความสนใจกบการเขารวมโครงการ GMP แมวาสมาชกสวนใหญจะรบรวาตน

มสขภาพรางกายทดและแขงแรง เนองจากกจกรรมในชวตประจ าวน ทตองอยกบการกรดยางและยกถงน ายางสดทไดจ านวน

ไมแนนอนใตละวน เพอน าไปขายทสหกรณทตนเองเปนสมาชกนน การท างานแตละวนสามารถใชแรงแทนการไปออกก าลง

กาย แตเมอออกแรงมากขนกท าใหปวดเมอยบางโดยเปนปกต เนองจากเปนสงทท าประจ าจนมความคนชน โดยรวมนนสมาชก

แทบจะไมมโรคภยไขเจบทรายแรง นอกเหนอจากโรคประจ าตวของสมาชกบางคนเทานน แตอาจมในสวนของยงชมเมอตอง

ไปตดยางเวลากลางคน แตกมการแกไขปญหาโดยการแตงตวใหรดกม แตดวยชมชนทงต าเสานนเปนพนทส าหรบท า

เกษตรกรรม โดยเฉพาะการปลกยางพารานนเอง อกทง ไมไดมโรงงานอตสาหกรรม จงท าใหสมาชกในชมชนไดอยใน

สงแวดลอมทเอออ านวยตอการด ารงชวต แตยงตองการความมนคงของราคายาง อนจะหมายถงการน าไปสการมปจจยสใน

การเลยงดสขภาพรางกายตนเองหากเจบปวย ทงของตนเองและของคนในครอบครวนนเอง และดานสมรรถนะองคกร

ส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา มการใหความรทถกตองกบสมาชกสหกรณกองทนสวนยางอยเสมอ เกยวกบหลกการสหกรณ

ทเปนประโยชนตอสมาชก โดยเฉพาะในดานทเกยวของกบสขภาพรางกาย โดยใหค าแนะน าในการหลกเลยงการใชยาฆาหญา

หรอปยเคม ทอาจจะสะสมและสงผลตอรางกายได ทงเสนอใหสมาชกสหกรณหนมาใชปยอนทรยมากขน ทงน เพอไมใหเปน

อนตรายตอผลผลตและสขภาพของเกษตรกรชาวสวนยางในชมชน (ตารางท 1)



ตารางท 1 คณภาพชวตดานรางกายของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา

บานหแร จ ากด บานพรชบาพฒนา จ ากด บานวงพา จ ากด สถานทตงของสหกรณหแรนน เปนการบรจาคพนทท เปนสวนยางเกาของชาวบาน สถานทตงจงอยหางไกลจากชมชน จงท าใหไมพบปญหาน าเสยทสงผลตอสขภาพรางกายของสมาชกชมชน อกทง เมอป 2560 ทผานมามการปรบปรงสหกรณกองทนสวนยางใหเปนไปตามมาตรฐาน GMP นนคอเนนความสะอาดของโรงเรอน ท าใหสมาชกหนมาใหความส าคญกบการรกษาความสะอาดมากย งขนไปดวย เนองจากปจจบนผานมาตรฐานเรยบรอยแลว และตองมการเขามาตรวจสอบมาตรฐานอยเสมอ

เขารวมโครงการยกระดบสหกรณ เขาสมาตรฐาน GMP แมวาในตอนนสหกรณเองจะมเงนทนยงไมเพยงพอ แตมองเหนถงความส าคญของการเขารวมโครงการอยางมาก เพราะมองเหนวาจะเปนโครงการทจะชวยใหสขภาพรางกายของแรงงาน อนเปนสวนหนงของสหกรณดขน เนองจากจะตองใชน าทสะอาด และหลกเลยงการใชสารเคมทใชในการผลตยางแผนรมควน อกทง สมาชกสหกรณเองตองตระหนกถงความสะอาดมากทสด เพราะมการตรวจสอบตงแตวตถดบ นนกคอน ายางสดนนเอง

สหกรณอย ในชวงการปรบปร งสภาพโรงเรอน เพอใหสะอาดและเปนไปตามมาตรฐาน GMP สมาชกทกคนตองรวมมอกนร กษาความสะอาดของโรงเร อน แรงงาน ไปจนถงวสดทใชในการผลตยางแผนรมควน นอกจากน สหกรณยงมสว สด การค าร กษาพยาบาลและค าสาธารณะประโยชนกรณคนในครอบครวเสยชวตส าหรบสมาชกสหกรณ และมความรบผดชอบตอสขภาพของคนในชมชน เนองจากสถานทตงโรงรมอยใกลกบบาน วด และโรงเรยน โดยการกอตงบอแกสบ าบดน าเสยของสหกรณ เพอลดมลพษทางน าและอากาศ

2) การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตทางดานจตใจ

จากการศกษาการจดการทเกยวกบคณภาพชวตทางดานจตใจพบวา ภาพรวมของสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ในดานภาวะผน าเชงวสยทศน พบวาสมาชกสหกรณกองทนสวนยางสวนใหญมความกงวลเกยวกบราคายางทผนผวนมาโดยตลอด แตกเชอมนในการเปนสมาชกกบสหกรณ เพราะมพนทรองรบน ายางสดทมนคง และมหนวยงานรฐเขามาใหค าปรกษาเมอมปญหาอยเสมอ เนองจากในชมชนทงต าเสานนเปนพนทเกษตรกรรม อาชพสวนใหญของชาวบานกคอท าสวนยาง ซงจากเดมทเกษตรกรชาวสวนยางไมไดมพนทส าหรบการขายน ายางสดในราคาทเป นธรรมนน ซงเดมทกมปญหาความเครยดจากการใหราคาทไมเปนธรรมจากพอคาคนกลาง และไมมทปรกษาเกยวกบปญหาเรองยาง ดานการมสวนรวมของสมาชก แตเมอมสหกรณกองทนสวนยางเกดขนในชมชนทงต าเสา เมอป พ.ศ. 2537 ชาวเกษตรกรสวนยางสวนใหญรสกวาตนเองมทยดเหนยวส าหรบการประกอบอาชพมากขน เนองจากมความเชอมนในนโยบายของรฐ อกทงเมอมสหกรณกองทนสวนยางเกดขนในชมชน จงท าใหพอคาคนกลางตองรบซอน ายางในราคาทใกลเคยงกบสหกรณ เพราะชาวบานในชมชนจะเขาใจตรงกนวาราคารบซอน ายางในแตละวนของสหกรณนน อางองมาจากราคารบซ าของตลาดกลางเทานน และดานสมรรถนะองคกร อกทงในปจจบน การยางแหงประเทศไทยซงเปนหนวยงานของรฐ ไดเขามาชวยพฒนาในสวนของการยกระดบมาตรฐานสหกรณกองทนสวนยางเขาสมาตรฐาน GMP ซงนบวาเปนการเปดโอกาสทสมาชกและสหกรณในชมชนเอง จะสามารถมตลาดสากลเขามารองรบผลผลต และมแนวโนมทจะไดขายยางแผนรมควนในราคาทสงขน ซงเปนการลดคาใชจายในการขนสงของสหกรณได ท าใหสมาชกไดรบเงนปนผลจากสหกรณมากขน ทงน เปนสวนทท าใหสมาชกสหกรณรสกมความมนคงในอาชพและรายไดมากขนอกดวย (ตารางท 2)



ตารางท 2 คณภาพชวตดานจตใจของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา

บานหแร จ ากด บานพรชบาพฒนา จ ากด บานวงพา จ ากด สมาชกมความเชอมนในระบบสหกรณ และกลมคณะกรรมการ ทเปนผรเรมการรวมกลมตงแตยงไมเปนสหกรณอยางเปนทางการ ท าใหสมาชกเหนความส าคญกบคณคาของสหกรณมาตลอด แสดงออกถงความซอสตยและจรงใจตอสหกรณ โดยสมาชกจะไมน าน ายางไปขายใหพอคาคนกลางทใหราคาสงกวา เนองจากเหนแกประโยชนสวนรวมเปนทตง มากกวาประโยชนสวนตน อกทงสหกรณเองมการปรบปรงตวเองอยเสมอ เชน การเพมไมโครเวฟในการคดเปอร เซนตยางนอกเหนอจากใชเตาไฟฟาอยางเดยว เพอตอบสนองความตองการดานรายไดของสมาชกตามความจ าเปน

สมาชกมความเคารพ และเชอมนในตวผน าสหกรณทตนเลอก และเหนวาเปนผ ม ความเสยสละตอสหกรณ สมาชกและพนกงานสหกรณจงปฏบตตามกฏเกณฑเครงครด และเปนสงทสมาชกทกคนทราบกนดวา การน าน ายางสดมาขายใหกบสหกรณ เปนประจ า สดทายประโยชนทแทจรงของสหกรณ คอท าเพอสมาชกสหกรณ ซงสมาชกโดยสวนใหญยอมรบไดกบการคดเปอรเซนตน ายางดวยไมโครเวฟ เนองจากเหนวาสหกรณท าเพอความจ าเปนในการจายเงนกบสมาชกแบบวนตอวน ซงท าใหสมาชกสบายใจทไดรบผลตอบแทนทรวดเรว

สมาชกในชมชนมองเหนถงความรบผดชอบของสหกรณทมตอชมชน ในการกอตงบอแกสบ าบดน าเสยเพอลดมลพษตาง ๆ ในชมชน และอนญาตใหโรงรมเอกชนใกลเคยงสามารถใชบอแกสรวมกนได โดยประธานปจจบนเดมเปนผจดการทมความเขมงวดและรกสหกรณมาก สมาชกจงเหนการท างานมาโดยตลอด ซงพบวามสมาชกสวนนอยทไมจรงใจบาง แตสหกรณเปดใจยอมรบ เนองจากสหกรณเอง ไมสามารถจายผลตอบแทนแกสมาชกแบบวนตอวนได แตสมาชกเองกเขาใจถงวธการคดเปอรเซนตน ายางท เปนธรรมและเปนไปตามมาตรฐาน

3) การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตทางดานความสมพนธทางสงคม

จากการศกษาการจดการทเกยวกบคณภาพชวตทางดานความสมพนธทางสงคม พบวา ภาพรวมของสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ในดานภาวะผน าเชงวสยทศน เนองจากการรวมตวเปนกลมนน จะสามารถส าเรจขนไดกตองพงพาอาศยซงกนและกน ตงแตในสวนของหนวยงานภาครฐทเขามาสรางนโยบายทเปนประโยชนตอชมชน ส านกงานสงเสรมสหกรณและกรมตรวจสอบบญชทเขามาใหความรเกยวกบการจดการสหกรณ ใหเปนไปอยางมประสทธภาพและสามารถตรวจสอบได ผน าหรอประธานสหกรณตองมองถงความเปนไปไดในอนาคต และคณะกรรมการสหกรณทตองเปนโครงสรางทนาเชอถอตอสมาชก ดานการมสวนรวมของสมาชก สมาชกสหกรณมองเหนตรงกนวา สหกรณมความจ าเปนทจะตองพงพาอาศยสมาชก โดยสมาชกสหกรณมบทบาทส าคญในการเปนผขบเคลอนสหกรณ ซงเมอสมาชกรบรวาการกระท าของตนเองมผลตอสมาชกคนอน กจะรจกมความรบผดชอบในหนาทของตนเองมากขน เชน การน าน ายางสดมาขายสม าเสมอ การเขารวมประชมประจ าเดอนของสหกรณ และการมสวนรวมกบกจกรรมของสหกรณ อกทง และดานสมรรถนะองคการ นอกจากบทบาทของสหกรณในการชวยเหลอสมาชกทเปนเจาของสวนยางแลว ยงมผลตอการสงเสรมการสรางอาชพของชาวบานอกดวย จากเดมทเจาของสวนตองการกรดยางเองเพราะไมเชอใจลกจาง แตเมอมสหกรณกองทนสวนยางอยในพนท สมาชกสหกรณสามารถมอบหมายใหลกจางท าหนาทตนเองแทนได เนองจากสหกรณเออตอการตรวจสอบปรมาณน ายางสดทน ามาขาย และผลตอบแทนทไดรบยอนหลงอยางโปรงใส นอกจากน สหกรณเองยงรบผดชอบตอสมาชกในชมชนในลกษณะของการรบผดชอบน าเสยจากการผลตยางแผนรมควน และการบรการสาธารณประโยชนตอชมชนในลกษณะตาง ๆ (ตารางท 3)



ตารางท 3 คณภาพชวตดานสงคมของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา

บานหแร จ ากด บานพรชบาพฒนา จ ากด บานวงพา จ ากด สหกรณกองทนสวนยางเปนพนทตอบสนองวตถประสงคเดมของกลมสมาชกทมการรวมตวกน เพอแกไขปญหาเกยวกบราคาน ายาง เมอมการจดตงสหกรณขนในชมชน ชาวบานเตมใจบรจาคทดนสวนตว เพอจดตงสหกรณขนในชมชน ใหเปนแหลงรวมตวของสมาชกในการแกไขปญหาเรองยางพารา อกทง การแปรรปน ายางสดเปนยางแผนรมควนนบวาเปนการแกไขปญหาเกยวกบราคายางในระยะยาวได รวมถงมหนวยงานเขามาดแล ทงกรมตรวจสอบบญชจงหวดสงขลา และส านกงานสหกรณจงหวดสงขลา ท าใหสหกรณเกดความสมพนธกบหนวยงานของรฐ และความสมพนธกบเกษตรกรในชมชนดวยกน ท าใหเกดอ านาจตอรองเพมขน

มการตอบสนองนโยบายการสร างสหกรณกองทนสวนยาง ในการแปรรปน ายางสดเปนยางแผนรมควน ท าใหมรายไดเพมขนจากการขายน ายางสดเพยงอยางเดยว เหนเจตนารมณทดของหนวยงานรฐ ทจะเขามาชวยเกษตรกาวสวนยางในชมชน ใหมรายไดเพมขนจากเดม อกทงยงมองเหนวา หากอยรวมกนเปนกลม ยอมเขมแขงกวาการอยล าพง ไมวาจะเปนการแกปญหาตาง ๆ หรอการมพนททางสงคม ทชวยตอบสนองอา ชพของตนเองได อย า งด ด งน น สมาชกเมอมองเหนความส าคญของความสมพนธทางสงคม ทเหนวา “หลายหวดกวาหวเดยว” จงเตมใจเขารวมเปนสมาชกสหกรณ และใหความรวมมอส านกงานสหกรณจงหวดสงขลาอยางดมาโดยตลอด

ชาวบานเหนดวยกบนโยบายการจดตงสหกรณกองทนสวนยาง แตในชวงแรกทสมาชกมปญหาเรองการบรหารจดการ จงท าใหสหกรณจ าเปนตองปดตวไป แตกสามารถกลบมาด าเนนงานใหมอกครงหน ง โดยปฎบตตามค าแนะน าของส านกงานสหกรณจงหวดสงขลาทเขามาใหความร อกทงสงส าคญคอประธานและคณะกรรมการสหกรณ ทตองมความเสยสละและเขาใจสมาชกอยางแทจรง เมอสหกรณมองเหนถงความ ส าคญของการร วมม อกนระหว า งสหกรณกบหนวยงานอน ๆ จงมการ ศกษาดงานสหกรณใกลเคยง และมการประสานงานกบศนยวจยมหาวทยาลย สงขลานครนทร ในการจดตงบอแกสบ าบดน าเสยแหงแรกในชมชนทงต าเสา

4) การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบคณภาพชวตทางดานสงแวดลอม

จากการศกษาการจดการทเกยวกบคณภาพชวตทางดานดานสงแวดลอม พบวา ภาพรวมของสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ในดานภาวะผน าเชงวสยทศน จากการอบรมและเขารวมกจกรรมตาง ๆ ทหนวยงานมการสงเสรมใหสมาชกเขารวมอยเปนประจ า ทงน เพอใหสมาชกมความรทแทจรงเกยวกบคณคาของสหกรณ นอกเหนอจากการเปนพนทซอขาย แตยงใหเขาใจถงกระบวนการทเปนธรรม และประโยชนทเกดขนตอสมาชกในระยะยาว รวมถงการทสมาชกจะรวธในการใชประโยชนจากทรพยากรทตนเองมอยอยางคมคามากทสด ตงแตการเรยนรทจะเลอกยางพนธด การใสปยอนทรย หรอการกรดยางทถกวธและถกชวงเวลา เพอสามารถรกษาหนายางและเพมปรมาณน ายางมากขน รวมไปถงการแปรรปทชวยเพมมลคาน ายางสด ในการท าเปนยางแผนรมควนนนเอง ดานการมสวนรวมของสมาชก สมาชกสหกรณมความเหนวา ทรพยากรธรรมชาตในชมชนเปนสงทส าคญมาก โดยเฉพาะการปลกยางพาราทเหมาะสมกบสภาพบรบทของชมชน เพราะเปนจดเรมตนของอาชพเกษตรกรชาวสวนยางของคนชมชน ซงนบวาอาชพนอยคชมชนมานานแลว และกเปนอาชพทสามารถสงลกหลานเรยนใหมการศกษาทสงได ดงนน การมสหกรณกองทนสวนยาง จงเปนสงทชวยใหสมาชกสหกรณมความรเกยวกบยางพารา ซงเปนพชเศรษฐกขทอยคกบบรบทชมชนมากขน และดานสมรรถนะองคกร ซงกระบวนการแปรรปยางแผนรมควนสงผลกระทบตอสขภาพของคนในชมชน ไดแก กลนเหมน และน าเนาเสย ซงมผลมากหรอนอยแตกตางกนออกไป แตถงอยางไรกตาม สหกรณตองมความรบผดชอบตอชมชน โดยการจดการกบปญหาทกระทบตอสงแวดลอมของชมชน อกทง สหกรณยงมบทบาททชวยสงเสรมใหสมาชกสหกรณมสวนรวมและเขาใจถงรปแบบการใชยางพารา ซงเปนฐานทรพยากรทส าคญในชมชน นอกจากน ประโยชนตอสมาชกทนอกเหนอจากการไดรบเงนปนผลตอปแลว สงส าคญทสดคอสมาชกสหกรณจะรจกการพงตนเองมากขน และรวธแกไขปญหาในชมชนมากยงขน (ตารางท 4)



ตารางท 4 คณภาพชวตดานสงแวดลอมของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา

บานหแร จ ากด บานพรชบาพฒนา จ ากด บานวงพา จ ากด บรเวณทตงของสหกรณรายลอมดวยตนยางพารา และอยหางไกลจากชมชนมาก เนองจากทางเขาอยตดถนนสายหลก จงไมมผลกระทบตอชาวบานในชมชน มการจดการปญหาน าเสย โดยเมอเขารวมโครงการ GMP แลว ท าใหมกระบวนการใหม ๆ ทสามารถชวยใหเศษยางจบตวเปนกอน และน ามาสรางรายไดตอสหกรณอกทางหนงได นบวาเปนการใชทรพยากรไดอยางเตมท และเกดประโยชนสงสดตอสมาชกและสหกรณ

สถานทตงของสหกรณ มความเหมาะสมกบการจดตงโรงเรอนและโรงรมควนยาง เนองจากอยหางไกลจากทอยอาศยของชาวบ าน ท า ให ไ ม ม ป ญหา เ ร อ งผลกระทบดานส งแวดลอมท เกดตอชาวบานโดยตรง แตกยงมปญหาน าเสยทเกดจากการรมควนยางแผน มการทงน าเสยลงในบอน าขางสหกรณ โดยมเทศบาลเขามาตรวจสอบและชวยเหลอตามความจ าเปน ซงสมาชก ทราบถงความตระหนกทจะตองดแลสงแวดลอมซงเปนทรพยากรของสวนรวม

สรางความรวมมอกบภาครฐ และส ถ า บ น ว จ ย ร ะ บ บ พ ล ง ง า นมหาวทยาลยสงขลานครนทร ในการจดสร างบอแกสบ าบดน า เสยของสหกรณ ทงนเพอเปนการรบผดชอบตอสมาชกในชมชน เนองจากสถานทตงสหกรณอย ใจกลางชมชน และอนญาต ให โรงรมควนเอกชนทอยใกลเคยง สามารถทงน าเสยลงบอแกสของสหกรณได นอกจากชวยลดมลพษในชมชนแลว ยงชวยลดการใชไมฟนซงเปนตนทนการผลตมากถงรอยละ 40

แนวทางการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ส าหรบแนวทางพฒนาคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา อ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา จ าเปนตองพฒนาในสงเหลาน อนไดแก ดานรางกาย ราคายางนบวามผลอยางมากตอความเปนอยในชวตประจ าวน เพราะรายไดจากการขายน ายางสดหมายถงเงนทน าไปเลยงดครอบครว ดงนน การมรายไดทมนคงเปนสงทส าคญทสด เพราะทกครอบครวมความจ าเปนทจะตองมรายไดเพยงพอส าหรบ คารกษาพยาบาล คาเทอมบตรหลาน หรอคาอปโภคและบรโภค ซงโครงการ GMP นบวาเปนโอกาสทดทจะชวยใหสมาชกสหกรณมรายไดมนคงและเพมมากขน ดานจตใจ สมาชกสหกรณเขาใจและยดมนอดมการณสหกรณ โดยมความเตมใจและจรงใจตอสหกรณ โดยการน าน ายางมาขายอยางสม าเสมอ เพอใหสหกรณสามารถเปนตวขบเคลอนเศรษฐกจในชมชนได ดงนน สงทส าคญทสดของการเปนสมาชกสหกรณ คอความซอสตยและความเสยสละนนเอง สมาชกตองเขาใจถงคณคาทแทจรงของสหกรณ เขาใจวตถประสงคและวสยทศนขององคกรทท าเพอประโยชนสงสดของสมาชก ดานสงคม การมสวนรวมของสมาชกในการรวมมอกบหนวยงานของรฐ เปนสงทจ าเปนทตอบสนองความสมพนธทางสงคมไดมาก ทงส านกงานตรวจสอบบญชทจะชวยใหสหกรณมความโปรงใส ส านกงานสหกรณจงหวดสงขลาทอบรมความรเกยวกบหลกการสหกรณ และความรดานการบรหารจดการ ทงน เพอใหสมาชกเหนถงความส าคญของการมสวนรวม ซงเปนปจจยส าคญทท าใหองคกรประสบความส าเรจ สวนสมาชกเองกตองมความเสมอตนเสมอปลายในการรบฟงขอเสนอแนะเพอน าไปปรบปรงใหดขน และดานสงแวดลอม เมอมสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา อนเปนทตงโรงรมควนทใชในกระบวนการแปรรปน ายางสดใหเปนยางแผนรมควน สงทตองค านงถงคอการรบผดชอบของสหกรณทมตอชมชน ในสวนของมลภาวะทางอากาศและน าเสยทเกดจากการรมควนยางของสหกรณ ซงกอใหเกดปญหาสขภาพจตและกายของคนในชมชนได โดยสมาชกในชมชนควรมความตระหนกถงความส าคญของยางพารา เพราะนบวาเปนทรพยากรส าคญทเปนปจจยในการสรางรายไดหลกของเกษตรชาวสวนยางนนเอง



ภาพท 1 : สงเคราะหแนวทางการพฒนาคณภาพชวตของสมาชกในชมชนทงต าเสา ทมา : วเคราะหขอมลโดยผวจย (2561)

สรปและอภปรายผล ขอคนพบจากการวจยครงน มประเดนส าคญทเกยวของกบการจดการสหกรณกองทนสวนยาง และแนวทางการพฒนา

คณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในพนทชมชนทงต าเสา ซงควรน ามาอภปรายผล ดงน คณภาพชวต/ความสข/ความอยดมสข จากประเดนคณภาพชวตทผวจยเลอกศกษาในบรบทพนทชมชนทงต าเสานน ผวจยมองเหนวา ค าวาคณภาพชวต

ความสข และความอยดมสข มความหมายททบซอนกนอย และสามารถน ามาอภปรายไดวา กลยาณ เสนาส (2559, น. 6) เสนอไววา ความอยดมสข เรมตนมาจากค าวา ความสข โดยค าวา “ความสข” จะมความหมายคลายกบค าวา “การเปนอยทด” หรอ “คณภาพชวต” และมความหมายถงทงระดบบคคลและสวสดการทางสงคม โดยค าวา ความสขสามารถใชในการแสดงถงความชนชมเชงอตวสยในชวตได โดยแนวคดความอยดมสข หรอ Well being ทผวจยศกษานนเปนแนวคดความอยดมสขเชงอตวสย คอการวดความพงพอใจในชวต ซงสอดคลองกบ (รศรนทร เกรย, 2553, น.114) ทอธบายถงความอยดเชงอตวสย (Subjective) โดยใหความหมายวาเปนความสขทเปนเรองของอารมณและความรสก ค าตอบจงขนอยกบความรสกของแตละบคคลในขณะนน ซงจะแตกตางจากความสขเชงภาวะวสย (Objective) ทเปนการวดความเปนอยของปจเจกบคคล โดยความสขของแตละคนอาจไมเทากน ขนอยกบความพงพอใจของแตละบคคล อกทง บวพนธ พรหมพกพง (2555 , น. 26-30) เสนอวาสงคมมนษยจะเปนสงคมทดไดกตอเมอประชากรในสงคมนน ๆ มความสข หากเปนกฏหมายกตองสามารถเพมความสขและลดความทกขของประชากรได และความสขเปนสงทไมหยดนงและขนอยกบจตใจของแตละคน “ความสข” จงถกแทนทดวยเงอนไข เชน ค าวาความจ าเปนพนฐาน คณภาพชวต หรอการพฒนามนษย เปนตน ดงนนจะเหนไดวา มหลายค าทสามารถใชแทนกนได แตสดทายแลวนยยะของความหมายลวนเปนสงเดยวกน นนคอความพงพอใจในชวตของคนในสงคม การจดการสหกรณกองทนสวนยางกบการพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชน คณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสานน จะเกดขนไมไดหากสมาชกในชมชนรสกไมมความสข หรอความพงพอใจในชวตไมวาจะเปนในการด ารงชวตในมตใดกตาม ทงดานรางกาย จตใจ สงคม และสงแวดลอม ดงนน โดยเมอสหกรณมการจดการทมประสทธภาพ ยอมน าไปสคณภาพชวตทดของสมาชกสหกรณและสมาชกในชมชนได ซงสอดคลองกบ วลลภา ชางเจรจา และสมจต แดนสแกว (2554, น. 168) ทศกษาถงการมสวนรวมของชมชนในการวเคราะหกลวธพฒนาคณภาพชวต ชาวสวนยางพาราแถบลมน าโขง จงหวดบงกาฬ พบวา ชาวสวนยางพาราไดใหความหมายของ คณภาพชวตไววาเปนความรสกมนคง ปลอดภย อบอน ความพงพอใจ สมหวง สมทตงใจไว ความสามารถ ควบคมชวตวางแผนชวต มอ านาจในการควบคมชวต และความสขทไดชวยตวเองและสงคมซงมองคประกอบ 4 ดาน ไดแก 1) ดานการเงน 2) ดานสขภาพ 3) ดานความสมพนธในครอบครว 4) ดานความสมพนธในชมชน ทศนย สขวาร (2552) ทไดศกษาเรอง คณภาพชวตดานชวต ครอบครวและชมชนของชาวไทยมสลมในชมชนชนบท : ศกษากรณต า บลลดล อ าเภอเมอง

ดานรางกาย

การมรายไดทมนคง และราคายางแผนสงขนจากการทสหกรณกองทนสวนยางในชมชนเขาสโครงการ GMP

ดานจตใจ

ความซอสตยและความเสยสละของสมาชกท จะตองเขา ใจถง คณคาและวตถประสงคทแทจรงของสหกรณ

ดานสงคม

สมาชกเหนถงความส าคญของการมสวนรวม และมความเสมอตนเสมอปลาย รบฟงขอเสนอแนะเพอน าไปปรบปรงใหดขน

ดานสงแวดลอม

การรบผดชอบของสหกรณ ทสงผลตอมลภาวะทางอากาศและน า เสย อนน าไปสปญหาสขภาพของคนในชมชนได

แนวทางการพฒนาคณภาพชวต



จงหวดยะลา ซงผลการศกษาพบวา เปนชมชนชนบททยดหลกศาสนาเปนเครองยดเหนยวในการด ารงชวตประจ าวนความสมพนธในหมญาตพนองแบบครอบครวขยาย มบานและทดนเปนของตนเอง เพอใชในการประกอบอาชพหาเลยงครอบครว ท าใหฐานะเศรษฐกจของครอบครวมความมนคง อยางไรกด เมอพจารณาคณภาพชวตตามเกณฑชวดพบวา คณภาพชวตทงดานชวตครอบครวและชวตชมชนอยในระดบคอนขางสง นอกจากนยงสอดคลองกบ วลาวรรณ มณบตร และพพฒน ไทยอาร (2559, น. 508) ทศกษาเกยวกบความคดเหนของเกษตรกรชาวสวนยางตอนโยบายแกปญหาความเดอดรอน เนองจากราคายางพาราตกต า กรณศกษา: ต าบลเขาตอ อ าเภอปลายพระยา จงหวดกระบ พบวา เกษตรกรชาวสวนยางลวนจ าเปนตองใชแรงงานในการท าสวนยาง และการมรายไดเฉลยตอเดอนแตกตางกนท าใหมความคดเหนแตกตางกน เนองจากรายไดเปนปจจยหลกทสงผลตอครอบครวและคณภาพชวตทด เมอราคายางพาราตกต าท าใหมรายไดนอยและไดรบความเดอดรอน ดงนน สามารถสรปไดวา คณภาพชวต และความอยดมสข ถอเปนเรองเดยวกน เนองจากมจดเรมตนมาจากสงเดยวกนนนคอความสข แตมเครองมอในการวดและวธการทแตกตางกนไป ตามความครอบคลมของมตตาง ๆ และบรบทของพนทนน ๆ นนเอง คณภาพชวต (Quality of Life) อนน าไปสชวตทมคณภาพ (Life Quality) คณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา จดอยในรปแบบของคณภาพชวตเชงอตวสยทเปนการแสดงออกทางความรสกนกคดตอสงทเผชญอยในขณะนน ๆ หากตองการใหสมาชกในชมชนมชวตทมคณภาพได สมาชกตองเขาใจคณภาพชวตของตนเองใหมากทสด เพอน าไปสแนวทางการพฒนาคณภาพชวตทเหมาะสมตอไป ซงสอดคลองกบ ชลต ศานตวรางคณา และ ดร.ดเรก ธรรมารกษ (2558) ทศกษาคณภาพชวตของเกษตรกร: กรณศกษาในเขตพนทภาคกลาง กลมตวอยางมคณภาพชวตโดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอน ามาพจารณารายดาน พบวา กลมตวอยางมคณภาพชวตดานความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวอยในระดบมากทสด และพจารณารายประเดน ดานเศรษฐกจพบวา กลมตวอยางสวนใหญไมมเงนออมแตมภาระหนสน ซงกยมเพอใชจายในชวตประจ าวนมากทสด ดานสขภาพพบวารบประทานอาหารครบ 5 หมมากทสด ดานความสามารถในการประกอบอาชพพบวา เคยไดรบขอมลขาวสารทเปนประโยชนตอการเกษตรจากภาครฐมากทสด ดานความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครวพบวา เมอมปญหาสมาชกในครอบครวจะปรกษาหารอกนมากทสด และดานความสมพนธในชมชนพบวา มความพอใจกบการผกมตรหรอเขากบคนอนมากทสด เชนเดยวกบ ประสพชย พสนนท (2558, น. 86) ทศกษาปญหาการด าเนนงานของสหกรณการเกษตรในประเทศไทย :ทฤษฎฐานรากจากขาราชการของกรมสงเสรมสหกรณและกรมตรวจบญชสหกรณ พบวา การพฒนาสหกรณใหมความเขมแขงและยงยน สงผลดตอเศรษฐกจของประเทศในภาพรวม อกทงการพฒนาสหกรณการเกษตรจะเปนกลไกลหนงในการพฒนาสงคม เศรษฐกจ และวฒนธรรม และเปนเครองมอในการดแลความเปนอยของเกษตรกรใหมความมนคงในชวต อกทงวธการสหกรณยงชวยใหความเปนอยของสมาชกสหกรณมคณภาพชวตทดขน นอกจากน กสมา โกศล (2555) ทศกษาเกยวกบคณภาพชวตของเกษตรกรชาวสวนยางในยคเศรษฐกจถดถอย : ศกษากรณจงหวดสราษฎรธาน และนครศรธรรมราช พบวา การมคณภาพชวตทดขนนน เกษตรกรชาวสวนยางไดเสนอในเรองราคาผลผลตมากทสด โดยตองการใหมราคาสงอยางสม าเสมอ เพราะผลผลตทขายไดหมายถงรายไดทจะน ามาเลยงครอบครว สวนดานชวตการท างานตองการใหหนวยงานภาครฐเขามาดแลเรองกองทนการท าสวนยาง รวมถงใหค าแนะน าความรทางวชาการแกเกษตรกรสม าเสมอ ซงสรปไดวา เกษตรกรจะมคณภาพชวตทดหรอไมนนขนอยกบปจจยแวดลอมสวนบคคลของแตละคนมากกวา เนองจากแตละคนมพนฐาน และความพงพอใจในชวตทแตกตางกน สงทส าคญคอการมรายไดทเพยงพอ ไมเปนหน และการรจกพอประมาณตามอตภาพของตนเองคอสงส าคญทสด สทธสงแวดลอมของชมชนกบคณภาพชวตทยงยน บทบาทการรบผดชอบตอชมชนของสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสาทเหนชด คอดแลดานสงแวดลอมโดยการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ ดงนน บทบาทของสหกรณอนเปนองคกรชมชนโดยตรง คอการชวยเหลอเกษตรกรชาวสวนยางใหสามารถพงพาตนเองไดในระระยาว นอกเหนอจากการพงพงรฐเพยงอยางเดยว อกทง ยงมบทบาททางออมโดยการรกษาสทธดานสงแวดลอมของสมาชกสหกรณ อนเปนสวนหนงของสมาชกในชมชนใหยงคงอย ซงสอดคลองกบ (Rihoy&Maguranyang อางถงใน นตยา โพธนอก, 2557) ทพดถงการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม



โดยชมชน วาเปนการยอมรบและรบรองสทธชมชนในการบรหารจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม ถอวามความสอดคลองกนกบหลกการจดการ ทรพยากรธรรมชาตฐานชมชน ซงจะท าใหชมชนมความเขมแขงและ สามารถบรหารจดการทรพยากรของตนเองได เพราะชมชนจะใชทรพยากร ทมอยเพอสรางโอกาสทางเศรษฐกจของตนและชมชน ในขณะเดยวกน ชมชนกดแลทรพยากรไปดวย ซงหากไมมการสงเสรมสทธชมชน กจะท า ใหมการใชอ านาจเขาครอบครองบรหารจดการทรพยากร และชมชนนนกจะหมดบทบาทและไรทท ากน ซงสงผลตอความยงยนและมนคงของประเทศในอนาคต อยางไรกตาม นภาพร เวชกามา และรว หาญเผชญ (2556, น. 175) ทศกษาถงการมสวนรวมของชมชนในการวเคราะหศกยภาพเชงพนท เพอพฒนาคณภาพชวตเกษตรกรชาวสวนยางพารา จงหวดบงกาฬ พบวา การเปลยนแปลงการด าเนนชวตจากท านาเปนท าสวนยางพารา ท าใหเกษตรกรพบอปสรรคในการท างาน ซงน าไปสแนวทางในการพฒนาคณภาพชวต คอควรสนบสนนใหมการจดตงสหกรณเพอรบซอยางพารา และแหลงบรการความรในพนทเพอแกไขปญหาการท างานของเกษตรกร ซงแตกตางจากคณภาพชวตของสมาชกสหกรณกองทนสวนยางในชมชนทงต าเสา ทรวธการปรบตวและแกไขปญหา อกทงยงมสหกรณกองทนสวนยางอยในชมชนถง 3 แหง ดงนน คณภาพชวตทยงยนจงไมใชคณภาพชวตทเกดจากจ านวนรายไดหรอเงนปนผลทจะไดรบเทานน แตเปนคณภาพชวตทสมาชกจะไดรบความเปนธรรม ด ารงชวตอยางไมมหนสนและไมถกเอาเปรยบ และไดรบโอกาสจากรฐทเออตออาชพเพอเลยงดครอบครว อนเกดจากการเปนสมาชกสหกรณกองทนสวนยางนนเอง สรป ประเดนสหกรณกองทนสวนยางกบการพฒนาคณภาพชวต มองการวดความสข ความอยดมสข และคณภาพชวตมเครองมอและวธการแตกตางกนตางกนตามมตและบรบทพนท ขณะทประเดนคณภาพชวตอนน าไปสชวตทมคณภาพ เกษตรกรจะมคณภาพชวตทดขนอยกบปจจยแวดลอมสวนบคคล โดยการมรายไดทเพยงพอและรจกพอประมาณ เปนสงส าคญทท าใหด ารงชวตอยางมความสข สวนประเดนสทธสงแวดลอมของชมชนกบคณภาพชวตทยงยน เมอเกดผลกระทบตอชมชน สหกรณมบทบาทในการรกษาสทธดานสงแวดลอมของสมาชกสหกรณ อนเปนสวนหนงของสมาชกในชมชนใหคงอย ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะจากการวจยครงน ควรสนบสนนใหมการแลกเปลยนความรแบบเครอขายในการแกปญหาระหวางองคกร อาจท าใหสหกรณกองทนสวนยางในชมชนมอ านาจตอรองเพมขน อกทงยงกอใหเกดการชวยเหลอพงพาอาศยกน ซงเปนพลงในการขบเคลอนการพฒนาสหกรณทยงยน อนจกน าไปสการบรรลเปาหมายของการพฒนาชมชนไดในทสด

2. ขอเสนอแนะเพอการพฒนา ควรพฒนาความรควบคกบคณธรรมในการปฏบตงาน การสงเสรมศกยภาพผน า การด าเนนงานโดยอยภายใตนโยบาย กฎหมายและกฎเกณฑของสหกรณ พฒนาการจดการสหกรณใหมประสทธภาพในการด าเนนงาน มการบรหารงานโปรงใส สามารถตรวจสอบได และเกดประโยชนสงสดแกสหกรณและสมาชกในชมชน

กตตกรรมประกาศ งานวจยนเปนสวนหนงของการไดรบทนผลการเรยนดเดนเขาศกษาในระดบบณฑตศกษา (Scholarship for Outstanding GPA) ขอขอบคณบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ ทสนบสนนทนดงกลาวและใหโอกาสในการท าวจยครงน

เอกสารอางอง กรมสงเสรมสหกรณ. (2554). การสหกรณในประเทศไทย. กรงเทพฯ: สวนเผยแพรและประชาสมพนธกรมสงเสรมสหกรณ. กรมสขภาพจต. (2560). เครองชวดคณภาพชวตขององคการอนามยโลกชดยอฉบบภาษาไทย (WHOQOL–BREF–THAI).

คนเมอ 24 สงหาคม 2560, จาก: https://www.dmh.go.th/test/whoqol/ กลยาณ เสนาส. (2559). ปจจยทมผลกระทบตอความสขของคนไทย. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร



เอกสารอางอง

กสมา โกศล. (2555). คณภาพชวตของเกษตรกรชาวสวนยางในยคเศรษฐกจถดถอย : ศกษากรณจงหวดสราษฎรธาน และนครศรธรรมราช. วทยานพนธหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, กรงเทพฯ.

ฉตรปาร อยเยน1 และไพบลย ใสยาวงศ. (2556). การพฒนาคณภาพชวตของผประกอบอาชพมอเตอรไซครบจางในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. วารสารวชาการและวจย มทร.พระนคร ฉบบพเศษ การประชมวชาการมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล ครงท 5. (46-55)

ชลต ศานตวรางคณา และดเรก ธรรมารกษ. (2558). คณภาพชวตของเกษตรกร: กรณศกษาในเขตพนทภาคกลาง. วารสารวชาการมหาวทยาลยปทมธาน. 7 (2), 55-62.

ทศนย สขวาร. (2552). คณภาพชวตดานชวตครอบครวและชมชนของชาวไทยมสลมในชมชนชนบท: ศกษากรณต าบลลดล อ าเภอเมอง จงหวดยะลา. วทยานพนธคณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

นภาพร เวชกามา และรว หาญเผชญ. (2556). การมสวนรวมของชมชนในการวเคราะหศกยภาพเชงพนทเพอพฒนาคณภาพชวตเกษตรกรชาวสวนยางพารา จงหวดบงกาฬ. วารสารเกษตรพระวรณ. 10 (2), 175-182.

นตยา โพธนอก. (2557). ชมชนกบสทธในทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา. ประสพชย พสนนท. (2558). ปญหาการด าเนนงานของสหกรณการเกษตรในประเทศไทย: ทฤษฎฐานรากจากขาราชการ

ของกรมสงเสรมสหกรณและกรมตรวจบญชสหกรณ. วารสารศรนครนทรวโรฒวจยและพฒนา สาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตร. 7 (13), 85-101.

ปรด ลลาเศรษฐวงศ. (2555). นโยบายการพฒนาสหกรณกองทนสวนยาง: กรณศกษาสหกรณกองทนสวนยาง จงหวดภาคตะวนออก ระยอง จนทบร และตราด. วารสารวชาการศลปศาสตรประยกต. 5 (2), 29-39.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2551). สหกรณ. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. เรงชย ตนสชาต และธรรญชนก ค าแกว. (2551). ดชนวดความสขและความอยดมสขของสมาชกชมชนในมลนธโครงการ

หลวง. วารสารเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. 13 (2), 1-27. วลลภา ชางเจรจา และสมจต แดนสแกว. (2554). การมสวนรวมของชมชนในการวเคราะหกลวธพฒนาคณภาพชวตชาวสวน

ยางพาราแถบลมน าโขง จงหวดบงกาฬ. วารสารสมาคมพยาบาลฯสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. 30 (2), 166-174. วลลภา เชยบวแกว. (2560). กรอบแนวคดคณภาพชวต. คนเมอ 2 ธนวาคม 2560, จาก:

www2.tsu.ac.th/org/lic/uploads/images/life.docx. วลาวรรณ มณบตร และพพฒน ไทยอาร. (2559). ความคดเหนของเกษตรกรชาวสวนยางตอนโยบายแกปญหาความ

เดอดรอนเนองจากราคายางพาราตกต า กรณศกษา: ต าบลเขาตอ อ าเภอปลายพระยา จงหวดกระบ. วารสารบณฑตวทยาลย. 3 (3), 508-517.

ศรนนท กตตสขสถต เฉลมพล แจมจนทร กาญจนา ตงชลทพย และจรมพร โหล ายอง. (2557). คณภาพชวตการท างานและ ความสข. พมพครงท 2. นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล

ศภเจตน จนทรสาสน. (2554). คณภาพชวตของคนไทย: นยจากดชนการพฒนามนษย. วารสารนกบรหาร. 31 (4), 46-54. สมาคมยางพาราไทย. (2552). การสงเสรมคณภาพชวตเกษตรกรชาวสวนยาง. คนเมอ 20 กมภาพนธ 2561, จาก:

http://www.thainr.com/th/message_detail.php?MID=27. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2551). สรปแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

คนเมอ 27 สงหาคม 2560, จาก: http://www.nesdb.go.th ส านกงานสงเสรมสหกรณจงหวดสงขลา. (2559). หลกเกณฑชวดมาตรฐานสหกรณ และผลการจดมาตรฐานสหกรณ. คน

เมอ 5 มถนายน 2560, จาก: http://web.cpd.go.th/songkhla/index.php/master-data/standard-all ส าราญ จชวย. (2554). การพฒนาคณภาพชวตและสงคม. นนทบร: วทยาลยราชพฤกษ. The Pursuit of Happiness. (2561). Aristotle. คนเมอ 10 มนาคม 2561, จาก: http://www.pursuit-of happiness/Aristotle.

http://www.thainr.com/th/message_detail.php?MID=27

http://www.nesdb.go.th/



การจดการ มลนธเพอนหญง เพอเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในจงหวดสงขลา Managing Friends of Woman Foundation for Improving Gender Equality in Songkhla Province ปรารถนา ไกรปราบ1 อทย ปรญญาสทธนนท2 เกษตรชย และหม3 บทคดยอ งานวจยฉบบนมวตถประสงคคอเพอศกษาการจดการมลนธเพอนหญงเพอเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในจงหวดสงขลา ซงใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยมแบบสมภาษณแบบเจาะลกและการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม เปนวธการด าเนนการวจยในการรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยมผใหขอมลหลกประกอบดวยประธานและสมาชกมลนธเพอนหญง และผใหขอมลรอง ประกอบไปดวย เจาหนาทบานพกเดกจงหวดสงขลา นกจตวทยาจากโรงพยาบาลสงขลา นกสงคมสงเคราะหจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา และแกนน าชมชน รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจย ทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหาและเขยนรายงานผลโดยการเขยนพรรณนาวเคราะห ผลการวจยพบวา การจดการมลนธเพอนหญงในจงหวดสงขลาประกอบไปดวย ภาวะผน าเชงการแลกเปลยน การมสวนรวมและสมรรถนะองคกร และมลนธเพอนหญงเปนหนวยงานทมการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศใหกบผหญง ทงนมการเสรมสรางในดานของอาชพ ดานทศนคต และดานกฎหมาย ทมการสรางกจกรรมโครงการตาง ๆ แกผหญงทเปนสมาชกในมลนธเพอเสรมสรางถงเรองสทธและความตระหนกและการเหนคณคาในตวเองและมจตใจทเขมแขงของผหญงในการคดตดสนใจในการใชชวตอยในสงคม

ค ำส ำคญ: มลนธเพอนหญง ความเทาเทยมทางเพศ ความเปนธรรมทางสงคม Abstract The objective of this study was to explore the management of Friends of Women Foundation for improving gender equality in Songkhla Province using qualitative research methods. In-depth interviews, participant and non-participant observations were employed to gather field data from key informants consisting of chairperson and members of the Friends of Women Foundation and secondary informants consisting of officers of Songkhla Shelter for Children and Families, psychologists from Songkhla Hospitals, social workers from Songkhla Provincial Office of Social Development and Human Security, and community core leaders. Data were also collected from related documents and research reports. Content analysis was performed with the data before a report was written with analytical description. The study found that the management of Friends of Women Foundation in Songkhla Province consisted of transactional leadership, participation, and organization competency. It was also found that Friends of Women Foundation promotes gender equality among women in terms of occupation, attitude,

1 นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนามนษยและสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร * Corresponding author: G-mail: [email protected] 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 3 รองศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร



and law. The foundation also organized activities through projects for woman members to know their rights and realize their self-esteem, and to mentally strengthen them to be competent in decision making and living in society.

Keywords: Friends of Women Foundation, gender equality, social justice บทน า สถานภาพของผหญงในอดตจนถงปจจบนทไดก าหนดโดยความเชอ ศาสนาและวฒนธรรม ทผหญงไมมความสามารถทจะปกปองตวเองและรวมไปถงการเขาถงสทธในการศกษาและประสบการณความรทผหญงตองรบรและคลอยตามในสงทสงคมไดก าหนดไว (ปยะนาถ องควาณชกล, 2558, น. 16-17) ในสงคมปจจบนนนอตราสวนระหวางเพศหญงและเพศชายนนมความใกลเคยงกน แตทางกฎหมายหรอหนวยงานตาง ๆ มการสงเสรมในการปฏรปในระบบการท างานในราชการในการใหสทธผหญงไดรบความเทาเทยมในการมต าแหนงและการปฏบตเทยบเทากบผชายใหมปรมาณมากขนจากทมอยเพราะทผานมาผหญงไมมโอกาสในการท างานทมต าแหนงทางการบรหารนอกจากวา ผชายเขามามบทบาทและออกค าสงผหญงเปนหลก (กมลพร กลยาณมตร, 2554, น. 8) ซงในปจจบนนนมการใหโอกาสแกผหญงในดานของการท างานทางบรหาร หรอในการเปนผน าไดมบทบาทมสวนรวมในการพฒนาชมชนและสงคมเพอเปนการเสรมสรางความเทาเทยมระหวางเพศหญงและชาย (รอมอล ลอมา และวนพชต ศรสข, 2558, น. 21–22) ทงน องคกรทท างานเกยวกบเรองของผหญงไดเขามามบทบาทในการจดการในเรองสทธ ความเทาเทยมและความเปนธรรมใหผหญงในสงคมมความสามารถในการใชชวตทเทยบเทากบผชาย และแกไขปญหา ชวยเหลอผหญงในปญหาตาง ๆ โดยการสรางความตระหนก และยดหลกธรรมในการปกปองตวเองออกจากความทกขทเกดจากการถกท ารายจากเพศตรงขามและมโอกาสในการท างานนอกบานและมสทธในการไดรบความชวยเหลอจากสงคม (รตสร นาทอง พระครภาวนาโพธคณ พระมหาส าราญ กมมสทโธ อดม บวสร, 2559, น. 140-143) ซงการท างานของผหญงจากในอดตเปนการใหท าแตงานในบาน พอเวลาเปลยนทางสงคมกมการเปดโอกาสใหผหญงมสทธในการเลอกต าแหนงงานเพมมากขนเพอเปนการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในการท างานรวมกนและสรางโอกาสใหผหญงแสดงศกยภาพในการท างาน (ปารฉตร ตด า และชาล ไตรจนทร , 2556, น. 10-12) อนง ในการท างานขององคกรตาง ๆ มการบรหารจดการทเปนเครอขายทงหนวยงานภาครฐและเอกชนเพอการบรณาการดานการท างานทรวดเรวในการประสานงานและสรางความรวมมอ ตดตอสอสารแบบ one stop service เพอสรางความชดเจนและแกไขปญหาไดทนเวลาและทนตอสถานการณ (สกจ อยในธรรม และประณต นนทยะกล , 2559, น. 4-5) และองคกรทท างานในการชวยเหลอผหญงนนมหลายหนวยงานทงภาครฐและเอกชน โดยเฉพาะองคกรเอกชนหรอเรยกวา NGO ทสรางขนเพอเขามามบทบาทในการท างานรวมกบหนวยงานทางภาครฐ เชน โรงพยาบาล นกจตวทยา และหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของและท างานผสานกนอยางเปนระบบในการชวยเหลอและแกไขปญหาทงดานสงคม กฎหมาย และดานอาชพ (ศรสวรรณ จรรยา, 2550, น. 22-25) มลนธเพอนหญง เปนองคกรเอกชนหนงทท างานในการพทกษสทธของผหญงและมการบรหารจดการในเรองของความเทาเทยมทางเพศทในสงคมปจจบนเกดปญหามากซงในจงหวดสงขลา มผหญงทไดเผชญปญหาและยในความชวยเหลอของมลนธเพอนหญง ประมาณ 300 กวาคนทมปญหาในความไมเทยมเทยม ทงดานครอบครว ทางกฎหมายและอาชพและผหญงรบแบงแยกในความสามารถและการไดรบโอกาส หรอสทธในการใชชวต ในการท างานของมลนธเพอนหญงไดท างานรวมกบหนวยงานภาครฐ เชน โรงพยาบาล ต ารวจ และส านกงานพฒนามนษยและสงคมจงหวดสงขลา เพราะสถานการณหรอสภาพปญหาทเกดขนบางกรณกระทบตอสภาพจตใจของผหญง ททางกฎหมายไมสามารถแกไขปญหาไดตรงจด ซงทางมลนธเพอนหญงจดตงขนโดยมวตถประสงคในการชวยผหญงใหมความเขมแขงทงสภาพความเปนอย เพมความมนใจและความสขใน



การใชชวตของผหญงในการด ารงชวตการท างานของมลนธเพอนหญงเปนสงส าคญ โดยในการขบเคลอนสงคมใหเกดความเทาเทยมและการด าเนนโครงการตาง ๆ ทมผน าทมความรความสามารถและมความเขมแขงทางความคดในการแกไขปญหา ท าเพอประโยชนสวนรวม มการด าเนนงานทมหนวยงานตาง ๆ เขามามบทบาทในการท างานรวมกนอยางเปนระบบไปในทศทางเดยวกบ และสรางความไวใจใหผหญงหรอประชาชนทเขามาขอความชวยเหลอ ซงการมเหตการณทเกดขนชมชน กสามารถชวยเหลอและสรางความตระหนกใหผหญงในการเรยกรองสทธทางสงคมเพอใหเกดความเทาเทยม ดวยเหตทกลาวมาขางตนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาการจดการของมลนธเพอนหญงเพอการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศเพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาและกระตนใหเกดแรงผลกดนในการใหผหญงเขามามบทบาทางสงคมเทยบเทากบเพศชายและอยในสงคมอยางมความสขไมมขอบเขตหรอขอจ ากดในการใชชวต วตถประสงคในการวจย เพอศกษาการจดการมลนธเพอนหญงเพอเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในจงหวดสงขลา

วธการศกษา งานวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก การสนทนากลม และการสงเกตแบบมสวน

รวมและไมมสวนรวม เปนเครองมอรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยมผใหขอมลหลกประกอบไปดวยประธานและเจาหนาทมลนธเพอนหญง จ านวน 30 คนและผใหขอมลรอง ประกอบดวย เจาหนาสงคมสงเคราะห เจ าหนาทบานพกเดกจงหวดสงขลา เจาหนาทในส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสงขลา และแกนน าชมชนจ านวน 20 คน ในขนตอนการรวบรวมขอมลมการบนทกเปนลายลกษณอกษร รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหาและเขยนรายงานผลโดยการพรรณนาวเคราะห

ขอบเขตของการวจย งานวจยนเปนการศกษามลนธเพอนหญงเพอเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในจงหวดสงขลา โดยมขอบเขตของการวจยไดแก 1) ขอบเขตดานเนอหา ในประเดนการจดการของมลนธเพอนหญงในจงหวดสงขลาและประเดนการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศของผหญงในจงหวดสงขลา 2) ขอบเขตดานระยะเวลา เดอนมกราคม – เมษายน 2561 และ 3) ขอบเขตดานพนท ผวจยใชพนทจงหวดสงขลาเปนสถานทเกบรวบรวมขอมล

ผลการศกษา ในการศกษา มลนธเพอนหญงกบแนวทางการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศในจงหวดสงขลา ผวจยขอเสนอผลการศกษา ประกอบดวย บทบาทการท างานของมลนธเพอนหญง การจดการของมลนธเพอนหญง การเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศ และความเปนธรรมทางสงคม บทบาทการท างานของมลนธเพอนหญง มลนธเพอนหญงมลนธเพอนหญงจดตงเมอ ปพ.ศ. 2534 โดยไดมฐานะเปนนตบคคลจากกระทรวงมหาดไทย เมอวนท 5 กนยายน 2534 ซงในประเทศไทยการจดตงมลนธเพอนหญง อย 4ภาค ทวประเทศ โดยภาคกลางตงอยท กรงเทพมหานคร ภาคเหนอตงอยจงหวดเชยงใหม ภาคอสานตงอยท จงหวดมกดาหาร และภาคใตตงอยทจงหวดสงขลาและจงหวดปตตาน ซงเปนองคกรพฒนาเอกชนทสรางขนโดยการรวมตวกบของกลมปจเจกทมเปาประสงคเดยวกนเขามามสวนรวมในการวางแผน จดท าโครงการ ลงพนททเกดปญหา ทงดานความรนแรง การไมเทาเทยมทเกดกบผหญงทงนมลนธเพอนหญงนนจะมเครอขายแกนน าทเกดจากการเจอสภาพปญหากบตวเองแลวอยากจะท างานในการชวยเหลอผหญงทเจอสภาพปญหาเหมอนกนใหมจตใจทเขมแขงและท างานรวมกบหนวยงานภาครฐ เชน ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย บานพกเดกและสตร ต ารวจ และผน าชมชนซงมลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนทจดตงขนเพอแกไขปญหาทางสงคม



ทเกดขนและเสรมสรางผหญงในการพทกษและคมครองทางดานสทธและความเทาเทยมของผหญงทไดรบความไมเทาเทยมทางเพศตรงขามทสรางความรนแรงทงดานรางกายและจตใจ ซงบทบาทการท างานของมลนธเพอนหญงนนเปนการท างานเพอชวยเหลอผหญงทตกอยในสภาวะความรนแรง การถกท ารายทงดานจตใจ รางกาย และในเรองของสทธและเสรภาพใน การใชชวต และมหนาทสงเสรมสรางเครอขายในการ รวมสรางจตส านก สรางความตระหนก และท าใหสงคมมความเปนธรรม สรปไดวา มลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนทท างานเกยวกบการพทกษสทธและความเทาเทยมใหกบผหญงผานการสรางเครอขายทมอยทวประเทศในการชวยเหลอและสรางการมสวนรวมของผหญงทมเปาประสงคเดยวกนในการรวมคด รวมวางแผน จดท ากจโครงการ เพอน ามาซงวธการทเยยวยาจตใจ หรอลดปญหาความรนแรงและการถกก าจดสทธ หรอความไดรบความไมเทาเทยมจากเพศตรงขามหรอจากทางสงคม ซงมลนธเพอนหญงในจงหวดสงขลา เปนองคกรหนงทมการรวมตวกนในการชวยเหลอผหญงทประสบกบปญหา และเสรมสรางใหผหญงมทศนคตทด และมความตระหนกถงสทธของตนเองเพอความเทาเทยมแกผหญงเอง การจดการของมลนธเพอนหญงจงหวดสงขลา การด าเนนงานของมลนธเพอนหญงมการบรหารจดการทสรางความรวมมอระหวางผหญงในชมชนและสรางการท างานรวมกบหนวยงานภาครฐทมความเกยวของในการชวยเหลอและเยยวยาและสรางกรอบปองกนใหผหญงมความตระหนกถงความสขของตนเองและสามารถมความมนใจในตวเอง กลาคด และกลาตดสนใจ ซงมประเดนของการจดการมลนธเพอนหญงทสามารถแบงออกเปน 3 สวนจะประกอบไปดวย ผน า (ภาวะผน าการแลกเปลยน) ผตาม (การมสวนรวม) และองคกร (สมรรถนะองคกร) โดยมรายละเอยดดงตอไปน ภาวะผน าการแลกเปลยน ผน าของมลนธเพอนหญงเปนบคคลทคดบวก เปนบคคลทมทศนคตในมมมองทเปดกวาง และยอมรบความคดเหนของสมาชกในองคกร ซงมลกษณะของพฤตกรรมผน าในมลนธเพอนหญงประกอบดวย 1 การใหรางวลสมาชกตามสถานการณ ผน าของมลนธในจงหวดสงขลามการสรางแรงบนดาลใจใหกบสมาชกในการท างาน เปนผน าทมสวนรวมในการท างานรวมกบสมาชกอยางเปนกนเอง เมอสมาชกท างานด สรางผลงานใหกบมลนธกชนชม ใหรางวลตอบแทนเพอสรางก าลงใจและแสดงความยกยองแกสมาชกทมความสามารถ 2 การบรหารงานแบบวางเฉย เปนผทบรหารแบบวางอนหมายถงผน าแบบเชงรบทเพกเฉยตอพฤตกรรมการท างานของสมาชกจะรบในสงทสมาชกเปนไดอยางไมมอคตเพอสรางความเปนตวของตวเองของสมาชกตามศกยภาพทม โดยผคอยใหค าปรกษาหาง ๆ แตหากมโครงการ หรอกจกรรมระหวางผน าและสมาชกกจะรวมกนวางแผนและด าเนนงานรวมกน เนนสรางความรใหมแกสมาชกอยเสมอจากการลงพนท หรอการเจอปญหาในการท างานเนนใหสมาชกนนรแกไขปญหาเองกอนหากปญหานนยากมากจรง ๆ ผน ากเขาไปชวยเหลอ 3 ภาวะผน าแบบเชงรบ เปนผน าทมความทนตอสถานการณ ทมความสามารถตอการด าเนนงานสามารถหาวธการแกไขปญหาไดอยางตรงจด

“...ฉนท างานเปนหวหนาของมลนธเพอนหญงและรวมกอตงกบสมาชกมาหลายป ฉนเปนคนชอบแบบแลกเปลยนความรและประสบการณกบสมาชกเสมอและฉนคดวาการทไดแลกเปลยนระหวางกนนนสามารถสรางความเขมแขงใหกบมลนธเพอนหญงได...” (ออม นามสมมต, สมภาษณวนท 25 กมภาพนธ 2561)

การมสวนรวม สามารถแบงออกเปน 7 ระดบทมขนตอน โดยมประเดนดงน 1 การใหขอมล ในการท างานของมลนธเพอนหญงนนมการสรางเครอขายในท างานรวมกบหนวยงานภาครฐ เชน ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โรงพยาบาลสงขลา บานพกเดกและสตรในจงหวดสงขลา และต ารวจ ทมการผสานงานกนอยางมระบบ โดยมการใหขอมลและกระจายขอมลแกหนวยงานทท างานรวมกนเพอการแกไขปญหาอย างตรงจด 2 การเปดรบความคดเหนของประชาชน มลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนทมการท างาน โดยชวยเหลอผหญงใหพนจากสภาพปญหาจากความไมเทาเทยมทางเพศ หรอการถกจ ากดสทธทางสงคมรวมไปถงการรบฟงปญหาของผหญงทตองการความชวยเหลอและในการประชมวางแผนรวมกนของสมาชกนนไดน าคนในชมชนหรอแกนน าชมชนเขามามบทบาทหรอแสดงความคดเหนไดอยางเตมท 3 การ



ปรกษาหารอ ภายในมลนธเพอนหญงมการท างานรวมกบผน าหรอแกนน าทเขามามสวนรวมในการท างาน ซงเปนรปแบบการท างานแบบเปนกนเองเมอมโครงการหรอ กจกรรมกจะเขามาปรกษาหาแนวทางแกไขดวยกนในการประสานงานหรอท าโครงการใด ๆ ในมลนธเพอนหญงนนมการด าเนนไดอยางไมมขอขดแยงระหวางสมาชก ซงกอนทจะท างาน หรอจดโครงการสกหนงโครงการจะตองผานการวางแผน รวมคด และยอมรบเสยงสวนใหญเปนส าคญ ซงภายในมลนธเพอนหญงนนมสมาชกจ านวนนอยจงสามารถท างานอยางเขาใจกนและรใจ ไววางใจในการท างานของสมาชกแตละคน เพราะสมาชกทเขามาม สวนรวมในการท างานนนกมประสบการณจากสถานการณตางทเกดขนกบตนเองหรอคนในครอบ จงมความเขาในการท างานอยางถกตองและรถงผหญงทเขามาขอค าแนะน าหรอความชวยเหลอไดเปนอยางด 4 การวางแผนรวมกน ในการวางแผนการท างานนนหนวยงานทเขามามสวนรวมในการท างานนนสามารถเขามาวางแผนรวมกนทกขนตอน และการแบงงานกนท าตามความรบผดชอบและหนาทของหนวยงานนน ๆ 5 การรวมปฏบต มลนธเพอนหญงมการท างานในรปแบบของการจดโครงการ จดกจกรรม ซงมการลงพนทไปยงชมชน โดยทสมาชกในชมชนไดเขามามสวนรวมในการปฏบต รวมกนท ากจกรรม 6 การรวมตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล ในการท างานของมลนธเพอนหญงนนเปนการท างานรวมกบหนวยงานภาครฐและคนในชมชนมการท างานรวมกนในรปแบบตาง ๆ ทงการจดท าโครงการรวมกน การรวมกนแกไขปญหาเพอชวยเหลอผหญงซง มการตดตามงาน ตรวจสอบความเหมาะสมของกจกรรมและการประเมนโดยสมาชกและผหญงทไดเขารวมโครงการ 7 การควบคมโดยประชาชน ดานบรหารจดการภายในมลนธเพอนหญงนนจะมคนในชมชนเขามามบทบาทในการรวมกนแกไขปญหาท เกดขนกบผหญงทเผชญปญหาทงรางกาย และจตใจ แตไมไดเขามาควบคมในการท างานของมลนธ

“...การท างานของมลนธเพอนหญงฉนคดวาดนะทมองคกรนขนเพราะสรางขนเพอผหญงอยางเราอยางแทจรง ฉนกเปนคนหนงทเขามาท างานเพราะฉนกเปนผหญงทเหนผหญงดวยกนถกเอารดเอาเปรยบไดรบความไมเทาเทยม ซงมลนธเพอนหญงมสวนรวมกบหนวยงานทงภาครฐและคนในชนชนทมจตสาธารณะ...” (ปาน นามสมมต, สมภาษณวนท 25 กมภาพนธ 2561)

สมรรถนะองคกร เปนการสรางความมนคงใหกบมลนธในการปรบตวหรอพฒนาใหมความเขมแขงและทนตอสถานการณในสงคมเพอเกดความรเทาทนและมความกระตอรอรนในการแกไขปญหาใหผหญงตรงจด ซงม 3 ประเดนอนประกอบไปดวย 1 การบรณาการของการท างานของสมาชก ในการท างานของสมาชกภายในมลนธเพอนหญงนนจะมการท างานรวมกนโดยทงสมาชกในมลนธและประชาชนทเขามาเปนสมาชก โดยลกษณะของการท างานนนจะมทง การน าปญหามาพดคยกน หรอการแสดงความคดเหนทมการท างานรวมกนอยางมระบบระเบยบ 2 การบรณาการระหวางสมาชก เปนการท างาน หรอประชมแบบปากตอปาก ไมมวาระประชมแบบเปนทางการ ในการท างานของสมาชกกเปนการปรกษาหาแนวทาง โดยจะมความเปนกนเองเหมอนพเหมอนนอง เปนการใหเกยรตซงกนและกน การท างานดวยกนของสมาชกนนเปนรปแบบของการบรณาการทน าความคดหรอขอเสนอแนะของสมาชกมาเปนองคความรเพอทจะพฒนาองคกรใหมประสทธภาพ 3 มความสามารถในการประเมนองคกร มลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนขนาดเลก ทจดตงโดยกลมบคคลทมเปาหมายเดยวกนรวมกนจดตงเพอชวยเหลอผหญงจากสภาพสงคมทเตมไปดวยปญหาและการเอารดเอาเปรยบ ในการท างานภายในมลนธ จะมการประเมนโดยคนในชมชนทเขามาขอความชวยเหลอ หรอการประสานงานจากหนวยงานภาครฐ สรปไดวา การจดการของมลนธเพอนหญงเปนสงส าคญในการขบเคลอนสงคมใหเกดความเทาเทยมและการด าเนนโครงการตาง ๆ โดยมผน าทมความรความสามารถและมความเขมแขงทางความคดในการแกไขปญหาและท าเพอประโยชนสวนรวม มการด าเนนงานทมหนวยงานตาง ๆ เขามามบทบาทในการท างานรวมกนอยางเปนระบบไปในทศทางเดยวกน และสรางความไวใจใหผหญงหรอประชาชนทเขามาขอความเหลอการมเหตการณทเกดขนชมชน กสามารถชวยเหลอและสรางความตระหนกใหผหญงในการเรยกรองสทธทางสงคมเพอใหเกดความเทาเทยม



ความเทาเทยมทางเพศ ความเทาเทยมทางเพศนนเปนการอธบายถงประเดนตาง ๆ ทผหญงในจงหวดสงขลาไดรบอนไดแก ดานอาชพ ในพนทจงหวดสงขลาแสดงใหเหนความไมเทาเทยม อนมาจากการจ ากดสทธในการท างาน ขณะทในจงหวดสงขลานนเปนจงหวดทมงานเปนจ านวนมาก หลากหลายแตบางงานกมการจ ากดขอบเขตในการใหผหญงเขาท างาน ซงเกดความไมเทยมทางพฤตกรรม ท าใหมองวาผหญงนนเปนเพศทออนแอ แตในทางกลบกนในปจจบนมการใหโอกาสผหญงในการเลอกท างานมากขนไมวาจะเปน งานรบจาง งานออกแรง หวหนางาน แตในจงหวดสงขลาเปนพนททตดกบสามจงหวดชายแดนทมปญหาในความไมสงบ เชนการลกขโมย การวางระเบดในบางอ าเภออาจจะสงผลให เปนปจจยส าคญทไมใหผหญงท างานนอกบาน ดานทศนคต ผหญงเปนเพศทมความออนนอมถอมตงแตอดตจนถงปจจบน ซงมความคดทศนคตทมองโลกในแงด ซงท าใหบางสถานการณ ความออนโยน ออนหวานไมสามารถแกไขปญหาทเกดกบตวเองได ในขณะทเจอกบปญหา จากการถกท ารายทงรางกายและจตใจนน ไมสามารถตอสกบฝายตรงขามได และดานกฎหมาย เปนการทสรางความไมเทาเทยมใหกบผหญง ทงทางจตใจและพฤตกรรม ทท าใหผหญงถกเอารดเอาเอาเปรยบ เชนสามท ารายภรรยา สดทายของการด าเนนคดบางอยางจายแคคาปรบแลวกจบ แตในขณะทพอกลบบานไป กโดนท ารายอก เปนแบบนตลอด ซงมองเหนวาการทจะแกไขปญหานน ควรมการสงเสรมใหผหญงทถกท ารายมพลงในตวเองในการกลาตอสกบสภาพปญหา ทกฎหมายไมสามารถเขาใจหรอชวยเหลออยางตรงจด ความไมเทาเทยมนน สวนใหญผหญงรไดทางจตใจทท าใหจตใจของเขามความออนแอ ทอถอยกบกระบวนการทางกฎหมายทไมสามารถเขาใจ ท าใหเกดมลนธเพอนหญงในการชวยเหลอและเยยวยาจตใจใหผมความเขมแขงและสามารถเปนผน าในการด ารงชวตในครอบครวได ซงการเสรมสรางความเทาเทยมนน มลนธเพอนหญงไดมการรวมกบกลมผเขารวม ในการรวมกนเสรมสรางความเทาเทยมใหกบผหญงผานการจดกจกรรมน ามาซง ประเดนค าตอบทได ทงดานอาชพ ดานทศนคต และดานกฎหมาย เปนตน ทงน ความไมเทาเทยมทางเพศนนเปนสงทเปนปญหาทางสงคม ซงผวจยเลงเหนถงปญหานทผหญงในจงหวดสงขลาตองเผชญกบการถกจ ากดสทธ มพนททางสงคมนอยมาก ทงทางครอบครว การท าอาชพหารายได เปนสงทท าใหผหญงขาดความมนใจในตวเองและความตระหนกถงสทธทควรจะไดรบ ทงนจงไดยกกรณตวอยางของผหญงในจงหวดสงขลาทไดรบความไมเทาเทยม อนไดแก

ดานทศนคต “...ปามสามทไมท างาน อยแตบานกนแตเหลา วน ๆ ไมท าอะไร ลกกไมชวยกนเลยงด วนไหนทกนเหลากเมามาท ารายรางกายปาท าใหปาคดอยากจะฆาตวตายมนทรมานมากในการใชชวตในครอบครว…”

(ด นามสมมต, สมภาษณวนท 25 กมภาพนธ 2561) ดานกฎหมาย

“...ฉนท างานเปนคร พอเลกงานกกลบบานไปเลยงลกสวนสามของฉนนนเปนต ารวจแตไมคอยไดกลบบานเพราะเขาพกทบานพกใกลกบทท างานหนงเดอนถงจะกลบบานมาครงหนง อยมาวนหนงมหมายสารฟองหยาสงมาทบาน ท าใหฉนถงกบหมดสต ท าใจไมไดเพราะดฉนกบสามไมไดทะเลาะกน โดยหมายเหตทวา ท าหนาทภรรยาไมด...”

(ปรก นามสมมต, สมภาษณวนท 3 มนาคม 2561) ดานทศนคต

“...ฉนตองเลยงลกพการ สวนสามกนแตเหลาบางครงมาท าราย ตบตแตฉนกทนเพอลกเพราะไมมก าลงทสแรงของสามไมได แตกอดทนเพอลกทง ๆ ทสามขอแตเงนไปซอเหลางานกไมท า เอาเปรยบทกอยาง...”

(แยม นามสมมต, สมภาษณวนท 8 มนาคม 2561)



ดานอาชพ “ ฉนท างานอยบรษทแหงหนงของจงหวดสงขลา ฉนจบปรญญาตรและมประสบการณในการท างานมาเปนเวลา 15 ป ซงฉนคดวาฉนควรจะไดรบต าแหนงเปนผจดการ แตสงทฉนไดรบเปนแค พนกงานคนหนง...” (จนทร นามสมมต, สมภาษณวนท 10 มนาคม 2561)

สรปไดวา ผหญงจากกรณตวอยางนนเผชญกบปญหาทเกยวของทงทางดานครอบครวและทางดานกฎหมายทไดรบความไมเทาเทยมจากเพศชายทท ารายทงรางกายและจตใจของผหญงทตองมวธแกไขปญหาเพอทจะใหผหญงมโอกาสในการกลาคดกลาตดสนใจ มแรงผลกดนในการด ารงชวตตอไป ความเปนธรรมทางสงคม จากความเทาเทยมขางตนจะสงผลใหเกดความเสมอภาคทมความสมพนธกนทงนความเปนธรรมทางสงคมนน ซงทางมลนธเพอนหญงมความตระหนกและใหความส าคญแกผหญงในเรองการไดรบสวสดการจากหนวยงานในการชวยเหลอ และสรางรายไดใหกบผหญง ซงการสรางความเปนธรรมทางสงคมนนมวธการสรางขนดวย วธดงตอไปน คอ การเลยงดบตรชายใหมความรถงความผด ถก ปลกฝงในเรองของการท างาน เชน การบาน ลางจาน หงขาว ทเปนหนาทของผหญง เปนการปลกฝงตงแตเดกเพราะเปนการก าจดความเอารดเอาเปรยบ หยดความคดทวา ผหญงเปนชางเทาหลง ทตองอยบานเลยงลก ทงทในปจจบนวถของผหญงและผชายมการเปลยนแปลง ผหญงจะท างานนอกบานเปนสวนใหญ ในการเลยงลกชายใหมความรบชอบในตวเอง เรมตงแตการเลนของเลนเปนการสอนใหรจกแบงปน เสอผาของตนเองกซกเองนนเปนสรางความเปนธรรมในการอยเปนครอบครวเพอการสรางความเหนอกเหนใจ และเขาใจฝายหญงหยดความคดทวาตวเองเปนเจาของชวตผหญงทเปนคครองของตนและรจกปฏบตตนทถกวธสามารถด ารงชวตรวมกนอยางเทาเทยมทงดานความร ความคด และความรสกทมตอกน การเปลยนทศนคต การเปนมมมองความคดของผหญงผานการท าโครงการจดกจกรรมของมลนธเพอนหญง หรอการลงพนท ทมกรณทเปนปญหาของผหญง ทพดคยหรอแนะน า เปลยนทศนคตของผหญงใหมความตระหนก และใหเหนคณคาของตนเอง ไมอยภายใตบงคบของใคร สรางพลงในตวเองในการกลาคดกลาตดสนใจลดความหวาดกลว เพอใหอยในสงคมอยางเขมแขงสามารถท าทกสงทกอยางทตนเองอยากท าอยากเปนและเปนสงทเหมาะสม สรางความตระหนกในเรองของสทธ มลนธเพอนหญง จะใหความส าคญตอสทธของผหญงเปนอยางมาก เพราะในปจจบนมการจดสวสดการ อาชพ หรอโอกาสทใหผหญงเขามามบทบาทและไดรบโอกาส ซงเปนการสรางความธรรมโดยการใหสทธผหญงทกเพศทกวย และกระตนผหญงใหไดรบสวสดการ และสรางความตระหนกในสทธทผหญงควรจะไดรบ สรปไดวา ความเปนธรรมทางสงคม เปนการสรางความตระหนกในเรองของสทธของผหญงทเนนการปลกฝง ดานจตส านกของผชายตงแตยงเดกในการใหเกยรตผหญง รจกท างานในบาน และรบผดชอบตวเอง และการเปล ยนทศนคตผหญงใหมพลงในตวเองกลาคดและท าในสงทตวเองตองการ และความตระหนกในเรองของสทธทผหญงควรจะไดการคมครองและดแลจากหนวยงานภาครฐเพราะปญหาทเกดขนผหญงยอมจะไดรบความไมเปนธรรม สรปผล มลนธเพอนหญง เปนองคกรเอกชนทสรางขนโดยกลมบคคลทมเปาหมายหรอวตถประสงคเดยวกนในการแกไขปญหาซงเปนท างานโดยชวยแบงเบางานจากหนวยงานภาครฐ และจะสงเสรมความเทาเทยมทางเพศทเปนปญหาทางสงคม และภายในมลนธเพอนหญงนนเปนการท างานรวมกบหนวยงานทางภาครฐเขามามบทบาทในการท างานรวมกบมลนธ ซงอยในรปแบบของการท างานเปนเครอขาย และท างานรวมกบคนในจงหวดสงขลาโดยวธการจดท าโครงการในชมชนเพอใหผหญงในชมชนเขามามสวนรวม โดยการสรางความเทาเทยมในเรอง ดานอาชพ ทศนคต และดานกฎหมาย ซงวธการเสรมสรางความ



เทาเทยมของมลนธเพอนหญงนน อยในรปแบบของการจดโครงการ จดอบรม และกจกรรมในชมชม เพอใหผหญงในจงหวดสงขลาไดมความตระหนกและรกษาความเทาเทยมใหกบตนเองและผหญงดวยกน เพอความสขและความเขมแขงของผหญงในการด าเนนชวตตอไป อภปรายผล การศกษามลนธเพอนหญงเพอเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศจงหวดสงขลา มขอคนพบทนาสนใจและควรทน ามาอภปรายผล ซงมประเดนดงตอไปน องคกรทไมแสวงหาผลก าไร/องคกรพฒนาเอกชน องคกรทไมแสวงหาผลก าไรเปนองคกรทท างานใหกบประโยชนสวนรวมและไมมงเนนหาก าไรในการท าตามเปาประสงคทไดก าหนดไวขององคกรสอดคลองกบ ปาณสมชฎา ศภจกรวฒนา (2554, น. 58) ไดอธบายวาองคกรทไมแสวงหาผลก าไรทมการจดตงโดยอาสาสมครในการท างานอยางเปนมออาชพและท างานเพอแบงเบาภาระของหนวยงานทางภาครฐ ซงองคกรทไมแสวงหาผลก าไรทการจดตงอยทวประเทศและหลายรปแบบ ทงนมลนธเพอนหญงกเปนองคกรทไมแสวงหาผลก าไร เปนองคกรทตงขนเพอชวยเหลอผหญงใหความเขมแขงในสงคมทตงโดยอาสาสมครทเหนถงปญหาและอยากเขามามสวนรวมในการสรางและพฒนาใหดขนอยางเปนรปธรรมท างานรวมกบคนในชมชนและหนวยงานทางภาครฐซงเปนรวมมอกนระหวางภาครฐและเอกชนในการท างานรวมกนอยางเปนระบบและตามขนตอน เพอใหผหญงมความสขและมสทธเทาเทยมกบเพศชาย เชนเดยวกบ ฉตรทพย นาถสภา (2557, น. 178-179) อธบายวา สงคมไทยมการพฒนาทเปนวฒนธรรมจากอดตจนถงปจจบนทไดเขามาเปนสวนประกอบของการพฒนาสงคมในการแกไขปญหา ซงองคกรเอกชนไดน าภมหลงวฒนธรรมของคนในสงคม มาเปนแนวทางในการแกไขปญหาและสรางเครอขายเปนองคกรเอกชน ซงบคคลทเขามารวมในการจดตงองคกรนน จะมจตในมงมน และไมหวงสงตอบแทนในการท างานขององคกรเอกชนมการพฒนาตอยอดการท างานรวมกบตางประเทศ ทงภาครฐและเอกชนอยางตอเนอง ทงน มลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนทและเปนองคกรทไมแสวงหาผลก าไร ทมการพฒนาสงคมและชมชนมการขบเคลอนใหผหญงนนอยบนสงคมอยางมสทธและความเทาเทยม เชนเดยวกบ อทย ปรญญาสทธนนท (2560 , น. 300) อธบายวา สงคมไทยมการจดตงองคกรเพอพฒนาชมชนและสงคมโดยมคนในชมชนเขามสวนรวมในจดตงและรวมวางแผนการแกปญหา ดวยความสมครใจและมจตอาสา การจดการองคกร/ภาวะผน าเชงการแลกเปลยน/การมสวนรวม/สมรรถนะองคกร การจดการเปนการท างานในหนวยงานหรอองคกรทมการท างาน โดยมผน า สมาชก คณะกรรมการตาง ๆ ทเขามามสวนรวมในการบรหารจดการ ดงท สกจ อยในธรรม และประณต นนทยะกล (2557, น. 1-2) อธบายวา การจดการเปนการท างานแบบประสานงานกนโดยรวมกบบคลากรทงในและนอกองคกรทท างานรวมกนระหวางผน าและสมาชกในองคกร ซงในการท างานนนตองมผน าทเปนตวขบเคลอนใหองคกรอยไดอยางเขมแขง โดยภาวะผน าจะเปนเชงการแลกเปลยน ซงเชนเดยวกบ ธระพงศ ธนเจรญรตน (2553, น. 4-5) อธบายวา ภาวะผน าการแลกเปลยน เปนการเสรมแรงของผน าทมใหกบสมาชกทมความเปนกนเองใหก าลงใจแกกนในการท างานรวมกบสมาชกในองคกร มการแลกเปลยนความคดระหวางกนยอมรบความคดเหนของเสยงสวนมาก ภาวะผน าเชงการแลกเปลยน ประกอบดวย 1. การใหรางวลตามสถานการณ เปนการใหก าลงใจแกสมาชกและเสรมพลงในการท างานเมอสมาชกท าดสรางผลงานมความขยน ผน าจะมรางวลใหตามโอกาส 2. การบรหารแบบวางเฉย เปนผทไมไปยงวนวายกบสมาชกมากจนเกนไป จะด สงเกตหาง ๆ แตกเขาไปมสวนบางตามสถานการณ 3. เปนภาวะผน าแบบเชงรบ เปนผทมความมนใจในตวเองและเปนคนทมทศนคตทกวางยอมรบทกสภาพปญหาและกบปญหาทเกดขน ทงการจดการนนตองประกอบไปดวยการมสวนรวม ซงเปนสงส าคญทขบเคลอนใหองคบรรลตามเปาประสงคทวางไว เชนเดยวกบ ถวล บรกล (2551, น. 10-11) อธบายวาการมสวนรวมจะประกอบดวยรปแบบของการท างานของสมาชกในองคกรทส าคญ ประกอบดวย 1) ระดบการใหขอมล 2) ระดบการเปดรบความคดเหนของประชาชน 3) ระดบการปรกษาหารอ



4) ระดบการใหขอมล 5) ระดบการรวมปฏบต 6) รวมตดตามตรวจสอบ 7) ระดบการควบคมโดยประชาชน และในการจดการขององคกรยงตองมสมรรถนะองคกรทเปนสรางการศกยภาพการท างานขององคกรและขดความสามารถในการบรหารจดการภายในตวองคกร เชนเดยวกบ วรรณวชน ถนอมชาต และวทญญ สวรรณเศรษฐ (2559, น.1-2) ไดอธบายวา สมรรถนะองคกรเปนการแสดงถงความสามารถของตวองคกรทสามารถท างานไดตามวตถประสงค ซงประกอบดวย 3 ประเภท คอ เชงสมรรถนะหลก เชงดานบรหาร และเชงสมรรถนะดานบรหาร เปนการชวยใหเกดการพฒนาในตวขององคกร และสรางองคความรใหมเพอพฒนาองคกรใหมความทนสมยและทนตอสถานการณทางสงคม ความเทาเทยม/ความเสมอภาค/อตลกษณหญงชาย ความเทาเทยมเปนสงทเกดขนทางสงคมทางหนวยงานทงภาครฐและเอกชนใหความตระหนกทในปจจบนเกดปญหามากมาย เชนเดยวกบ สมจต แดนสแกว (2559, น. 1-3) กลาววา ในปจจบนประเทศไทยใหความส าคญเรองสทธความเทาเทยมระหวางเพศชายและเพศหญงโดยเฉพาะกลมองคกรทท างานเกยวกบปญหาของผหญงทเผชญกบปญหาความไมเทาเทยมทางเพศ อนงความเทาเทยมทางเพศนนเปนการสรางเพอใหเทยบเทากนทงหญงและชายใหมสทธและความเสมอภาคกน เชนเดยวกบ อภวฒน สดสาว (2554, น. 255) อธบายวา ความเสมอภาคเปนการคมครองในเรองของสทธและมนษยชนของคนในสงคมใหมความเสมอภาคกน และยดประโยชนสาธารณะเปนส าคญ ไมมการแบงเชอชาต อาชพ อาย และศาสนา ซงทกองคกร ทกหนวยงานกใหความส าคญตอเรองความเสมอภาค ซงในความเสมอภาคนน เปนการสรางสทธทวา ทกคนมสทธ ไมวา หญงหรอชาย ผสงอายหรอเดก และมสทธในการเรยกรองผลประโยชนในสงทตนควรจะไดรบ ปญหาทเกดขนกบผหญง บางกรณทางกฎหมายกสรางความไมเปนธรรมแกผหญง เชนผหญงถกขมขน บางกรณผชายทเปนผตองหาสามารถไดรบการประกนตว สาเหตมาจากหลกฐานทผหญงมนนไมเพยงพอซง สรางความไมเทาเทยมแกผหญง ทสรางความหวาดกลว และสภาพจตใจออนแอ ซงเชนเดยวกบ สน ไชยรส (2555, น. 13-14) ไดกลาววาความยตธรรมและความเปนธรรมเปนกลไกทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรมทกระท าตอผหญงอยางหนกหนวง ถงแมในสงคมมผหญงเปนจ านวนทมากกวาเพศชายกยงเผชญกบความหวาดกลวและหดห ทางมลนธทไดจดตงเพอชวยเหลอสตรในสงคมนนจะเปนการสรางความตระหนกถงสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษยและมพลงในตวเองและความเสมอภาคนนเปนการแสดงศกยภาพเพอใหผหญงมสทธเรยกรองเหนคณคาในตวเอง เชนเดยวกบ ศรกอย ชตาทวสวสด (2560 , น. 13) อธบายวา วฒนธรรมและประเพณเปนตวก าหนดอตลกษณของเพศหญงและชายทางพฤตกรรมและการแสดงออกและสรางบทบาททแสดงถงอตลกษณตวตนโดยมพฤตกรรม และรางกายทบอกถงเพศทเปนตวแทน ในปจจบนมประเดนในความไมเทาเทยมทางเพศทผหญงไดถกกดดนภายใตบรบทททางสงคม การทกลาวถงอตลกษณหญงชายนนเปนการสรางมมมองในการบงชถงความไมเทาเทยมทเกดจากอตลกษณตวทพรอมกบวฒนธรรมทมาตงแตก าเนด ทงนเปนแสดงใหวา ความไมเทาเทยมทางเพศมมาตงแตอดตทมองผหญงผานรางกายทาออนแอ ไมมความสามารถในการทจะท าในสงทผชายท าได ความเปนธรรมทางสงคม ในสงคมไทยมการใหความส าคญและมการถายทอดประสบการณซง ในปจจบนมผลกระทบจากความรน แรงระหวางเพศหญงและเพศชายทเกดความไมเปนธรรมแกเพศหญงทอยภายใตอ านาจของสามเพราะมความออนแอและก าลงนอยกวา และในสงคมทงอดตถงปจจบนกมองวาเพศหญงมอ านาจดอยกวาเพศชาย ซงปญหาทเกดขนนนมปญหา และเหตการณความรนแรงทงในพนทสวนตว และในสาธารณะเกดขนอยางตอเนองจงท าใหมการใหความส าคญเพอหลอหลอมใหผหญงและผชายเรยนรและเปลยนทศนคตใหมเพอความสขและเอออาทรตอกน (เพญประภา ภทรานกรม , 2558, น. 22) เชนเดยวกบ อคน รพพฒน (2556, น. 21) กลาววา ความเปนธรรมทางสงคมนนมกจะยดหลกความถกตองเปนส าคญ ซงเปนการใชอ านาจทางกฎหมายในการตดสนความถกตองและศาลเปนสงส าคญในการพจารณาความถกผดเพราะเปนสงส าคญทสามารถสรางความเปนธรรมแกผหญงได ทงน ในความเปนหญงชายยอมมอตลกษณทบงบอกถงความเปนเพศหญงและเพศชายอยางชดเจน ซงอตลกษณหญงชายจะมอย 2 ลกษณะอนประกอบดวยอตลกษณสวนบคคลอนหมายถง สงทผหญงและ



ผชายมมาตงแตก าเนด เชน เชอชาต ศาสนารวมไปถงวฒนธรรมประเพณ สวนอตลกษณทางสงคมนนจะเปนการมองโดยบคคลอนทมองมาผานสายตารวมไปถงความรความคด วาเปนเพศหญง หรอเพศชาย กลาวโดยสรปไดวา มลนธเพอนหญงเปนองคกรเอกชนทไมแสวงหาผลก าไรทมการจดการ โดยมภาวะผน าเชงการแลกเปลยน การมสวนรวมระหวางสมาชกและผน าในองคกร รวมไปถงสมรรถนะองคกรทเปนตวขบเคลอนใหมลนธเพอนหญงบรรลตามวตถประสงค ทมเปนหมายในการท างานในดานของการเสรมสรางความเทาเทยมทางเพศ ความเสมอภาค ทเปนการแสดงโดยอตลกษณหญงชายทไดบงบอกถงความเปนตวตนของหญงชาย สดทายแลวกระบวนการจดการของมลนธเพอนหญงจกน าไปสความเปนธรรมทางสงคมทเปนการสรางความตระหนกในเรองสทธของผหญง ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการวจยครงน หนวยงานภาครฐควรเขามามสวนรวมในการสนบสนนมลนธเพอนหญงในการสงเสรมในเรองความเทาเทยมระหวางเพศหญงและเพศชายและการท างานภายในมลนธในการสรางเครอขายใหมความครอบคลมถงการท างานระหวางหนวยงานภาครฐกบเอกชนอยางเปนรปธรรมมากขน เพอเพมการบรหารจดการในการท างานไดอยางมประสทธภาพ ขอเสนอแนะงานวจยครงตอไป ควรมการรณรงค และกระตนใหคนในสงคมมความตระหนกถงความเทาเทยมระหวางหญงชายในรปแบบของการใชสอออนไลน หรอการรณรงคเพอใหเกดการใหความส าคญและการใหผหญงไดมทยนบนสงคมมากขน

เอกสารอางอง กมลพร กลยาณมตร. (2554). บทบาทสตรไทยกบการบรหารภาครฐในอนาคต. วารสารจนทรเกษม 17 (33), 11-19. ฉตรทพย นาถสภา (2557). การเปนสมยใหมกบแนวคดชมชน. กรงเทพฯ: เดอนตลา. ถวลวด บรกล. (2551). การมสวนรวมแนวคดทฤษฎและกระบวนการ. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา ธระพงศ ธนเจรญรตน. (2553). หลกสตรการพฒนาภาวะผน าของผบรหารอกลางการประกนภย. กรงเทพฯ:

บรษทดานสทธาการพมพ จ ากด. ปาณสมชฎา ศภจกรวฒนา. (2554). องคการไมแสวงหาผลก าไร : องคความรทางรฐประศาสนศาสตรทถกลมในไทย.

Feu Academic Review. 4 (2), 51-60. ปารฉตร ตด า และชาล ไตรจนทร. (2556). ปจจยทสงผลตอความกาวหนาในอาชพของผบรหารสตรในองคกรภาครฐ: ปยะนาถ องควาณชกล. (2558). ความคดกบการก าหนดสถานภาพสตร. วารสารสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรว

โรฒ. 18 (1), 397-415. เพญประภา ภทรานกรม. (2558). การศกษาเพอสงเสรมความเทาเทยม : ทางออกของความรนแรงทางเพศ. วารสาร

รมพฤกษ. 33 (1), 1-23. รตสร นาทอง พระครภาวนาโพธคณ พระมหาส าราญ กมมสทโธ อดม บวสร . (2559). ศกษาวเคราะหบทบาทองคกรสตร

ดานการแกปญหาสตรในสงคมปจจบนดวยหลกพทธธรรม. วารสารธรรมทรรศน. 16(2), 133-147. รอมอล ลอมา และวนพชต ศรสข. (2558). บทบาทหญงชายในการพฒนาชมชนมสยดดารลอมานบานบแมกยะ อ าเภอ

ยงอ จงหวดนราธวาส. วารสารวชาการคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร. 11 (1), 173-194. วรรณวชน ถนอมชาต และวทญญ สวรรณเศรษฐ. (2559). ขดความสามารถเชงสมรรถนะเพอการสรรหาและคดเลอก.

วารสารวชาการคณะบรหารธกจ. 11 (1), 158-169. ศรสวรรณ จรรยา. (2550). พฒนาการและบทบาทขององคกรพฒนาเอกชนไทย. วารสารการจดการสงแวดลอม. 3 (1), 86-

166.



เอกสารอางอง ศรกอย ชตาทวสวสด. (2560). จตรกรรมรวมสมย: บทบาทและสถานภาพของเพศหญงในวฒนธรรมไทย – จน. วารสาร

มนษยศาสตร สงคมศาสตร และศลปะ. 10 (3), 1277-1293. สมจต แดนสแกว. (2559). ความเสมอภาคและโอกาสการเรยนรตลอดชวตสการสรางคณภาพชวต. วารสารราชพฤกษ. สกจ อยในธรรม และประณต นนทยะกลกล. (2559). การบรหารจดการเพอคมครองผถกกระท าดวยความรนแรงใน

ครอบครวของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. วารสารวชาการมหาวทยาลยอสเทรนเอเชย. 6 (3), 333-342. สน ไชยรส. (2555). เฟมนสตประชาธปไตยและสทธมนษยชน : การตอสบนเสนทางแหงความเสมอภาค. กรงเทพฯ: อคน รพพฒน. (2556). ความยตธรรมตามตวอกษร : ความเปนธรรมตามความเปนจรง. วารสารปารชาต. 26 (1), 8-28. อภวฒน สดสาว. (2554). หลกความเสมอภาคภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย. วารสารจลนต. 8 (4), 145-155. อทย ปรญญาสทธนนท. (2560). การพฒนาชมชน. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.



สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบการจดการและความมนคงทางอาหารของชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา

Khlong Na Thap Coastal Fishing Boats Association with Management and Community Food Security of Na Thap Sub-district, Chana District, Songkhla Province

เกศกนก บญเพชร1* อทย ปรญญาสทธนนท2* เกษตรชย และหม3*

บทคดยอ

งานวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ มวตถประสงคเพอศกษาการจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบความมนคงทางอาหารของชมชน โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม เปนเครองมอรวบรวมขอมลภาคสนาม มผใหขอมลหลก โดยแบงแยกเปน 3 ฝาย ดงน ฝายนโยบาย ฝายบรหาร และฝายปฏบต และผใหขอมลรอง ประกอบดวย สมาชกของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เจาหนาทสถาบนวจยการเพาะเลยงสตวน าชายฝงสงขลา เจาหนาทส านกงานประมงจงหวดสงขลา เจาหนาทสวนบรหารการจดการทรพยากรทะเลและชายฝงสงขลา และนกวชาการ รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหาและเขยนรายงานผลโดยการพรรณนาวเคราะห

ผลการศกษา พบวา การจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ อนประกอบดวย ดานภาวะผน าการเปลยนแปลง ดานการมสวนรวม และดานสมรรถนะองคการ สงผลท าใหเกดความมนคงทางอาหารของชมชน อนไดแก ดานการมอาหารเพยงพอ ดานการเขาถงอาหาร ดานการใชประโยชนจากอาหาร และดานเสถยรภาพทางอาหาร ซงสมาชกสวนใหญเปนชาวประมงพนบานและมคนในชมชน เขามามสวนรวมในการฟนฟทรพยากรสตวน าดวยความสมครใจ เพอเปนผลประโยชนตอสวนรวม อนจกน าไปสความยงยนของชมชน

ค ำส ำคญ : สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ความมนคงทางอาหาร ความยงยน

Abstract This qualitative research aimed to investigate the management of Khlong Na Thap Coastal Fishing Boats Association and community food security using in-depth interviews, participant observation and non-participant observation as instruments to collect field data from three groups of key informants: policy, administration, and practice. Data were also collected from secondary informants consisting of members of Khlong Na Thap Coastal Fishing Boats Association, officials of Songkhla Coastal Aquaculture Research Institute, officials of Songkhla Fisheries Office, officials of Marine and Coastal Resources Administration Office (Songkhla), and academicians. Additionally, data were collected from related documents and research reports. Content analysis was performed with the data, and a report was written using analytical description. 1 นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนามนษยและสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 3 รองศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร * Corresponding author: e-mail: [email protected]



The study found that the management of Khlong Na Thap Coastal Fishing Boats Association consisting of transformational leadership, participation, and organizational competencies resulted in community food security in terms of food availability, food accessibility, food utilization, and food stability. Most members who were native fishers and some people in the community voluntarily participated in aquatic animal restoration for benefits of the community as a whole which would lead to its sustainability.

Keywords: Khlong Na Thap Coastal Fishing Boats Association, food security, sustainability.

บทน า

ประเทศไทยมพนทความยาวทตดกบชายฝงทะเลกวา 3,148.23 กโลเมตร ทงฝงของอาวไทยและฝงของอนดามน ซงครอบคลมพนทถง 23 จงหวด อนประกอบดวย จงหวดทางฝงอนดามน 6 จงหวด และฝงอาวไทย 17 จงหวด ทเปนพนททตดกบชายฝงทะเล (กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง, 2556) ทงนพนทในภาคใตมจงหวดทอยตดกบทะเลมากกวาภาคอนถง 12 จงหวด และเปนพนททอยตดกบชายฝงทะเลทงฝงอาวไทยและฝงอนดามน ซงเปนความไดเปรยบของพนทในภาคใตทท าใหมทรพยากรทมความหลากหลาย อกทงท าใหคนในภาคใตสวนใหญทอยตดกบชายฝงทะเลจะมการประกอบอาชพท าการประมงเปนสวนใหญ เนองจากมทรพยากรในทะเลทมความอดมสมบรณ และเปนสงส าคญการหลอเลยงชวตของคนในพนทใหด ารงอยได (สพรรณ ไชยอ าพร และวไลลกษณ รงเมองทอง, 2557, น. 110) ดงนนทรพยากรสตวน าในทะเลจงเปนสงทมความส าคญในการด ารงชวตเปนอยางมาก ในการน ามาบรโภคและน ามาประกอบอาชพเพอสรางรายไดใหกบตนเอง ซงท าใหการจบทรพยากรสตวน าในชวงป พ.ศ. 2553 มปรมาณถง 312,355.4 เมตรกตน และมมลคาถง 11,274.01 ลานบาท แตตอมาในชวงป พ.ศ. 2554 กลบมปรมาณการจบทรพยากรสตวน าลดลงเปน 272,858.9 เมตรกตน และมมลคา 10,765.36 ลานบาท (ธนาคารแหงประเทศไทย, 2559) ซงจากสถตขางตนจะเหนไดวาความอดมสมบรณของทรพยากรสตวน าในภาคใตเรมมแนวโนมจ านวนของทรพยากรสตวน าลดลง และสะทอนใหเหนถงความวกฤตของทรพยากรสตวทเกดขนจากการใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าอยางประมาท อนน าไปสปญหาในการใชทรพยากรสตวน าทไมสามารถตอสนองตอความตองการได และน าไปสปญหาในการด ารงชวต

อนง การเกดวกฤตการณของทรพยากรสตวน าลดลง ท าใหคนในชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ซงเปนพนททอยตดกบทะเลฝงอาวไทยและคลองนาทบทมการประกอบอาชพท าการประมงไดรบผลกระทบโดยตรงอยางหลกเลยงไมได สาเหตทท าใหเกดวกฤตทรพยากรสตวน าลดลงของชมชนเกดจากการไดรบผลกระทบจากโครงการพฒนาจากภาครฐผานโครงการตาง ๆ และกลมธรกจโรงงานอตสาหกรรม หรอน าเสยจากบอกงกลาด า ทปลอยสงทไมพงประสงคสคลองนาทบ สงผลท าใหทรพยากรสตวน ามจ านวนลดลงอยางนาเปนหวง (สวรนทร เบญเดมอะหล และอทย ปรญญาสทธนนท , 2555, น. 131) สงผลใหแหลงหาอาหารของชมชนเกดวกฤตขาดความอดมสมบรณของทรพยากรสตวน า ซงเปนแหลงทคนในชมชนหาอาหารในการเลยงชพ ทรพยากรสตวน าทลดลงท าใหคนในชมชนขาดความมนคงทางอาหาร เนองจากคนในชมชนสวนใหญทอาศยอยในชมชนมวถการด ารงชวตอยกบทะเลอาวไทยและคลองนาทบในการท าประมงเลยงชพ ท าใหอาหารหลกในการประกอบการท าอาหารจะเกยวของกบอาหารทะเลในอาวไทยและคลองนาทบ จากปญหาดงกลาวทเกดขนท าใหคนในชมชนเกดการตนตว ตนร และกระตอรอรนในการรวมมอกนแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรสตวน า จงเกดการรวมตวกนจดทะเบยนเปนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ โดยมวตถประสงคในการด าเนนการท างาน เพอฟนฟทรพยากรสตวน า อยางไรกตามการเกดวกฤตดงกลาวนกไมไดมแตเรองทเลวรายเสมอไป เพราะวกฤตดงกลาวนท าใหเกดการเปลยนแปลงครงใหมของคนในชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ใหมทศทางการเปลยนแปลงทดขน อกทงการเกดวกฤตการณในครงนเปรยบเสมอนเปนบทเรยนครงส าคญของคนในชมชนทไดรบผลกระทบ ซงสงดงกลาวนท าใหคนใน



ชมชนไดเลงเหนถงประเดนของความส าคญในปญหาดงกลาวทเกดขน จงรวมตวกนแกไขปญหาทเกดขน เพอเปนการปองกนและลดปญหาทเกดขนดงกลาวใหลดลงหรอไมใหเกดปญหาขนซ าอก (ชยเสฏฐ พรหมศร, 2553, น. 42)

สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ มการด าเนนการกอตงธนาคารปมาคลองนาทบขน เพอแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรสตวน า โดยมการจดกจกรรมใหคนในชมชนไดมการเรยนรเกยวกบการเพาะฟกสตวน าอยางถกวธ ซงจะเรมตนจากการเพาะฟกลกปมากอนในเรมแรก เนองจากสมาชกของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไดมการไปศกษาเกยวกบการเพาะฟกปมาจนเปนแรงบนดาลใจในการน ามาจดกจกรรมในพนทของตน ซงมความเหมาะสมกบพนทของชมชนทอยตดกบทะเลและคลองนาทบในการเพาะฟกลกปมา จนกระทงท าใหคนในชมชนเกดการตอยอดทางความรในการเรยนรทจะเพาะฟกสตวน าชนดอน ๆ ตอไป เพอเปนการฟนฟทรพยากรสตวน าใหมความอดมสมบรณมากขน และสามารถตอบสนองตอความตองการของคนในชมชนในการน ามาใชประโยชนในการบรโภคและคาขาย ทงนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทไดกอตงธนาคารปมาขนถอไดวาเปนจดเรมตนทท าใหคนในชมชนเกดความรวมมอ รวมใจ ในการเพาะฟกสตวน ามากขน เพอฟนฟทรพยากรสตวน าใหมปรมาณเพมขน ซงเปนวธทท าใหสามารถแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรสตวน าไดเปนอยางด อกทงการเพาะฟกสตวน าดงกลาวเปนการท าใหคนในชมชนไดเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน าเพมขน ในการรวมมอกนแกไขปญหาและเปนก าลงทส าคญในการขบเคลอนท าใหเกดการฟนฟทรพยากรสตวน าเพมขน อนน าไปสความมนคงทางอาหารของชมชนทจะไดมแหลงอาหารทมความอดมสมบรณ อกทงทรพยากรสตวน าถอไดวาเปนทรพยากรทคนในชมชนน ามาเปนอาหารหลกในการด ารงชวต อาหารทกมอจะตองมอาหารทมาจากทะเลอาว ไทยและคลองนาทบ ซงเปนวถการด ารงชวตของคนในชมชนทมความผกพนกบการท าประมงจบทรพยากรสตวน า

ดวยเหตทกลาวมาขางตน ผวจยจงสนใจศกษาการจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบความมนคงทางอาหารของชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา ทงนเพอรวบรวมขอมลทเปนประโยชนใหกบคนในชมชนและหนวยงานทเกยวของไดเปนแนวทางในการแกไขปญหาในประเดนดงกลาวน วตถประสงคการวจย

เพอศกษาการจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบความมนคงทางอาหารของชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา

วธการศกษา

งานวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ ใชการสมภาษณเจาะลก การสนทนากลม การสงเกตแบบมสวนรวม โดยการเขารวมกจกรรมในการเพาะฟกสตวน าในทกขนตอนและเขารวมการประชมของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ และการสงเกตแบบไมมสวนรวม เปนเครองมอรวบรวมขอมลภาคสนาม ขอบเขตเนอหาเปนวธการจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบความมนคงทางอาหารของชมชน มผใหขอมลทงหมดจ านวน 52 คน โดยมผใหขอมลหลก เปนผทมสวนเกยวของกบสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ โดยแบงแยกเปน 3 ฝาย ดงน ฝายนโยบาย ประกอบดวย ประธานและคณะกรรมการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ จ านวน 15 คน ฝายบรหาร ประกอบดวย เจาหนาทของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ จ านวน 1 คน และฝายปฏบต ประกอบดวย แกนน าสมาชก จ านวน 3 คน และผใหขอมลรอง ประกอบดวย สมาชกของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ จ านวน 25 คน เจาหนาทสถาบนวจยการเพาะเลยงสตวน าชายฝงสงขลา จ านวน 2 คน เจาหนาทส านกงานประมงจงหวดสงขลา จ านวน 2 คน เจาหนาทสวนบรหารการจดการทรพยากรทะเลและชายฝงสงขลา จ านวน 2 คน และนกวชาการ จ านวน 2 คน รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากนนน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหาและเขยนรายงานผลโดยการพรรณนาวเคราะห



ผลการศกษา ผวจยขอน าเสนอผลการศกษา อนไดแก ความเปนมาของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ การจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบน าไปสความส าเรจของการฟนฟทรพยากรสตวน า และความมนคงทางอาหารของชมชนกบทรพยากรสตวน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ รายละเอยดมดงน ความเปนมาของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ การรวมตวกนของคนในชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอนาทบ จงหวดสงขลา เพอรวมกนกอตงเปนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ และไดจดทะเบยนเมอวนท 31 ตลาคม 2554 ซงตงอยทบานเลขท 18/5 หมท 2 ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา โดยมวตถประสงคในการชวยกนฟนฟทรพยากรสตวน า ซงสมาชกสวนใหญประกอบอาชพท าการประมง เปนหลก ทงนเมอปพ.ศ. 2555 สมาชกของสมาคมเรอประมงคลองนาทบ ไดมการไปศกษาดงานของธนาคารปมาผกเบย จงหวดเพชรบร จงเกดความสนใจทจะน าวธการดงกลาวมาเปนแนวทางในการฟนฟทรพยากรสตวน าในพนทของตน จนกระทงท าใหปลายปพ.ศ. 2555 สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ไดมการด าเนนการรวมกนกอตงธนาคารปมาคลองนาทบขน ซงไดรบเงนทนสนบสนนในการกอตงจ านวน 58,000 บาท และเงนทนจากสมาชกจ านวน 4,000 บาท รวมเงนทนทไดทงหมดจ านวน 62,000 บาท โดยใชสถานทในพนทของนายอดเรก หมดหมาน (นายก อบต. ต าบลนนาทบ)

จนกระทงเมอปพ.ศ. 2557 ไดมเหตจ าเปนทจะตองมการเปลยนแปลงสถานทด าเนนการท างานของธนาคารปมาคลองนาทบ ท าใหทางสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไดมการท าหนงสอของบประมาณตอโครงการพฒนาโรงไฟฟาจะนะชดท 2 และไดงบประมาณในการกอสรางและอปกรณตาง ๆ จ านวน 120,000 บาท อกทงไดรบงบประมาณสนบสนนจากบรษท เอกซ-วน อนเตอรเทรด (ประเทศไทย) จ านวน 400,000 บาท รวมเงนทนสนบสนนทงหมดเปนจ านวน 520,000 บาท และปลายปพ.ศ. 2557 จงไดเปดด าเนนการท างานธนาคารปมาคลองนาทบในสถานทแหงใหม ตงอยท หมท 2 ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา อกทงในวนท 25-27 ตลาคม 2557 ไดมการจดโครงการสงเสรมอาชพในการท าลอบป เพอเพมรายได โดยไดรบการสนบสนนจากเทศบาลต าบลนาทบจ านวน 120,000 บาท และการสนบสนนจากบรษท เอกซ-วน อนเตอรเทรด (ประเทศไทย) จ านวน 10,000 บาท รวมทงหมดจ านวน 130,000 บาท ตอมาไดเกดปญหาภายในสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ จนท าใหความขดแยงทเกดขนในครงนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไดท าการยตการด าเนนการท างานประมาณ 1 ป และไดมการฟนตวขนมาใหม ในปพ.ศ. 2560 ไดมการจดตงคณะกรรมการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบชดใหมมาด าเนนการ เพอใหธนาคารปมาคลองนาทบไดมการด าเนนตอไป เพอทจะฟนฟทรพยากรสตวน า ใหเกดการกระตนเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า ทงนจากการทคนในชมชนไดมการเรยนรในการเพาะฟกลกปมาจนเกดความเชยวชาญ ตอไปในอนาคตกอาจทจะสามารถตอยอดจากความรเดมน ามาเพมเตมจนท าการเพาะฟกสตวน าชนดอน ๆ ได สรปไดวา สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ มการด าเนนการกอตงธนาคารปมาคลองนาทบ เพอทจะฟนฟทรพยากรสตวน า โดยเรมตนจากการเพาะฟกลกปมากอน เพอใหสมาชกไดเรยนรจนเกดความช านาญจนสามารถทน าน าความรทไดไปประยกตใชในการเพาะฟกสตวน าชนดอนตอไป ถอไดวาเปนจดเรมตนของการกระตนใหเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน าเพมขน เพราะทรพยากรสตวน าเปนสวนหนงทส าคญในการด ารงชวตของมนษย ในการน ามาใชประโยชนในการน ามาบรโภคและประกอบอาชพท าการคาขาย ทงนการใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าควบคกบการ เพาะฟกทรพยากรสตวน า จะท าใหเกดความสมดลของทรพยากรสตวน า ทสามารถตอบสนองตอความตองการของมนษย โดยไมท าใหเกดความเสอมโทรมของทรพยากรสตวน า อนจกน าไปสความยงยนของทรพยากรสตวน า

การจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบน าไปสความส าเรจของการฟนฟทรพยากรสตวน า การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะตองมการจดการในการด าเนนงานอยางความเหมาะสมกบคนในชมชน ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา เพราะจะท าใหการด าเนนงานประสบความส าเรจและเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทตงไว ทงนการจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจงมความส าคญเปนอยางมาก ซงมประเดนของการจดการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทสามารถแยกเปน 3 สวน อนประกอบดวย ผน า (ภาวะผน าการเปลยนแปลง), ผตาม (การมสวนรวม), และองคการ (สมรรถนะองคการ) โดยรายละเอยดดงน



ภาวะผน าการเปลยนแปลง ผน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปนบคคลทมอทธพลตอผตามหรอสมาชกใหเกดการด าเนนการท างาน ซงความพฤตกรรมของผน าจะม 4 องคประกอบ โดยมรายละเอยด ดงน 1 การสรางแรงบนดาลใจ ผน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการกระตน สรางแรงจงใจใหสมาชกชวยกนฟนฟทรพยากรสตวน า ทรพยากรทเปนสงหลอเลยงในการด ารงชวต โดยการพดจรง ท าจรง และท าใหเกดผล ทงนผลทแสดงออกมาจะเปนสงทท าใหสมาชกเกดความยอมรบ และมความกระตอรอรนในการด าเนนการท างานมากขน เพอฟนฟทรพยากรสตวน า 2 การใชความเปนปจเจกบคคล ผน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบใหความสนใจ ดแลสมาชกทกคน และเปดรบฟงความคดเหนของสมาชกทกคนในการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ อกทงหากสมาชกคนใดมปญหาหรอขอสงสยใดในการด าเนนงานกสามารถทจะปรกษาหารอกบผน าไดทกเมอ ท าใหสมาชกเกดความเขาใจและสามารถด าเนนงานไดอยางถกตอง รวมถงท าใหเกดความสมพนธอนดระหวางผน าและสมาชกมากขน 3 การกระตนทางปญญา สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปดโอกาสใหสมาชกไดมการเขารวมท ากจกรรมไปอบรม ฟงบรรยาย และศกษาดงานจากพนทอน ๆ ทมการฟนฟทรพยากรสตวน า อกทงผน ามการเปดประเดนพดคยเกยวกบปญหาทางทรพยากรสตวน า เพอเปนการกระตนใหสมาชกรวมกนหาแนวทางการแกไขปญหาทรพยากรสตวน า เพอใหเกดวธการใหม ๆ ทมความเหมาะสมตามสถานการณ รวมถ งสมาชกไดเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า เพอฟนฟทรพยากรสตวน าใหมจ านวนเพมขน และ 4 การมอทธพลทเปนอดมคต ผน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปนบคคลทมความขยน อดทน และซอสตย ท าใหสมาชกตางใหการยอมรบ และนบถอ สงผลใหการด าเนนการท างานของสมาชกปฏบตดวยความเตมใจ และสมาชกมแนวคดรวมเดยวกนกบผน า ทจะฟนฟทรพยากรสตวน า จงท าใหการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบประสบความส าเรจตามวตถประสงคและเปาหมายทตงไว การมสวนรวม สามารถแบงไดเปนระดบ 7 ระดบ และเรยงตามล าดบจากระดบทต าสดไปหาระดบทสงสด โดยมรายละเอยด ดงน 1 การใหขอมล สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการด าเนนการในการกระจายขอมลขาวสารในการจดท ากจกรรมการฟนฟทรพยากรสตวน าใหกบสมาชกทกคนอยางทวถง และมบคคลภายนอกทมความสนใจกสามารถมาเขารวมกจกรรมได ทงนในการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบยงมขอจ ากดในการกระจายขอมลขาวสารทไมสามารถท าใหบคคลภายนอกไดรบรถงกจกรรมมากนก จงท าใหในการเขารวมกจกรรมสวนใหญเปนสมาชกของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ 2 การเปดรบความคดเหนของประชาชน สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไมปดกนเปดโอกาสใหสมาชกทกคนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนตาง ๆ ทมความเกยวกบปญหาของการด าเนนงานและปญหาทรพยากรสตวน า เพอน าไปแกไขและปรบแปลงใหดขน ทงนสมาชกสวนใหญของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการประกอบอาชพเกยวกบการท าประมงเปนหลกจงท าใหสามารถทจะรบรถงปญหาเกยวกบสถานการณทรพยากรสตวน าเปนอยางด ท าใหขอมลทไดจากสมาชกมประโยชนเปนอยางมากในการน ามาด าเนนการท างานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ 3 การปรกษาหารอ สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการปรกษาหารออยบอยครง หลงเสรจสนภารกจในการด าเนนงาน โดยการตงวงกนขาวพดคยกนเกยวกบปญหาและแนวทางตอไปในการด าเนนงาน ซงเปนการปรกษาอยางไมเปนทางการ แตกสามารถท าใหเกดการด าเนนงานภายในสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบอยางตอเนอง และเปนการพดคยไดทกเรองราว จงท าใหสมาชกทกคนมความสนมสนมกนเปนอยางมาก 4 การวางแผนรวมกน สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะมการประชมทจดโดยคณะกรรมการ เพอรวมกนวางแผนในการด าเนนการท างานทกขนตอน กอนทจะมการด าเนนการท างานใด ๆ ของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ และเมอไดขอสรปจงน าไปบอกตอในรปแบบของการบอกแบบปากตอปากใหกบสมาชกไดรบร ในการด าเนนการท างานในการฟนฟทรพยากรสตวน าดวยกน 5 การรวมปฏบต สมาชกเมอไดรบหนาททมอบหมายในการด าเนนการท างานกมความสามคค รวมมอ รวมใจกน เพอทจะฟนฟทรพยากรสตวน าตามวตถประสงคของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทตงไว 6 การรวมตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไดมการจดตงคณะกรรมเขามาท าหนาทในการท าการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล กอนการด าเนนงานและหลงด าเนนงาน เพอไดน าขอมลมาท าการปรบปรงแกไขหาวธการใหดขนในการด าเนนงานในครงตอไป



และ 7 การควบคมโดยประชาชน การรวมตวกนของคนในชมชนเขามาเปนสมาชกทมการจดทะเบยนเปนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เพอทจะแกไขปญหาเกยวกบทรพยากรสตวน า เนองจากทรพยากรสตวน าเปนสงหนงทมความส าคญในการด ารงชวตของคนในชมชนเปนอยางมาก และในการรวมตวกนของคนในชมชนเปนสงทสามารถสะทอนท าใหเหนไดวาคนในชมชนไดมการเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า และอกสงหนงทสามารถสะทอนใหเหนไดถงการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐทยงมขอบกพรองในการท างาน จงท าใหคนในชมชนลกขนมาตอสกบปญหาดงกลาว เพอฟนฟทรพยากรสตวน าของคนในชมชน สมรรถนะองคการ เปนสงทองคการจะตองสามารถทจะปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงไดตลอดเวลาตามสถานการณทเหมาะสม เพอใหองคการสามารถอยรอดตอไปไดอยางเขมแขง ซงองคการทมขดสมรรถนะสงมคณลกษณะ 5 ประการ โดยมรายละเอยด ดงน 1 การตงเปาหมาย กอนการด าเนนการท างานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบไดมการตงเปาหมายในการด าเนนการท างานเสมอ เพอใหบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไว 2 การรวมมอกน สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการรวมมอกนของคนภายในองคการ และองคการภายนอกทเขามาใหความรวมมอ และสนบสนนในการฟนฟทรพยากรสตวน า 3 การก าหนดกลยทธ สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการวางแผนกอนการด าเนนการท างาน เพอใหสมาชกทกคนภายในองคการไดมการรบรถงหนาทในการด าเนนการท างาน ซงจะท าใหองคการมการท างานอยางเปนระบบ เพอทจะสามารถบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทตงไว 4 องคการมความยดหยน สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการด าเนนการท างานขององคการอยางยดหยนและมความเหมาะสมกบคนในองคการ ซงเปนการท างานในรปแบบของพนอง จงท าใหองคการสามารถทจะมการปรบตวใหเขากบสถานการณทเกดขนไดอยางรวดเรว และ 5 การสอสารขององคการ สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการสอสารระหวางคนในองคการโดยการจดประชมอยทก ๆ สปดาห หากสมาชกคนใดไมสามารถเขารวมประชมไดกจะมการบอกตอกนแบบปากตอปากในการประสานงานของสมาชกใหมการรบรขอมลขาวสารรวมกนอยางทวถง เนองจากสมาชกมความสนทสนมกนอยแลวเปนพนฐาน ท าใหการกระจายขอมลขาวสารมความรวดเรว สรปไดวา การจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบถอไดวาเปนการด าเนนงานทมความส าคญเปนอยางมาก ทท าใหเกดการฟนฟทรพยากรสตวน าอยางตอเนอง สงผลใหทรพยากรสตวน าในชมชนดขน อกทงเปนการสรางแรงกระตนท าใหเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า รวมถงการจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบท าใหการด าเนนงานมความตอเนอง โดยมผน าทมความเขมแขงและสมาชกตางใหการยอมรบ ท าใหการด าเนนงานเปนไปในทศทางเดยวกนตามวตถประมงของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ และสมาชกทกคนมสวนรวมในการรวมมอ รวมใจ ในการปฏบตงานเปนอยางด ท าใหสมรรถนะขององคการสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมความเขมแขง ความมนคงทางอาหารของชมชนกบทรพยากรสตวน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ การจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทมการด าเนนงานเพาะฟกสตวน าปลอยคนสธรรมชาต เพอฟนฟทรพยากรสตวน า สงผลท าใหสถานการณของทรพยากรสตวน าดขน และท าใหเกดความมนคงทางอาหารของชมชน ซงมวถการด ารงชวตทมความผกพนกบทะเลอาวไทยและคลองนาทบในการประกอบอาชพท าประมงจบทรพยากรสตวน า เพอน ามาบรโภคและคาขาย ทงนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบท สงผลท าใหเกดความมนคงทางอาหาร อนประกอบ 4 ดาน ไดแก การมอาหารทเพยงพอ การเขาถงอาหาร การใชประโยชนจากอาหาร และเสถยรภาพทางอาหาร โดยรายละเอยดมดงน การมอาหารทเพยงพอ การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ สงผลใหปรมาณทรพยากรสตวน าเพมขน และมปรมาณทเพยงพอตอความตองการของคนในชมชนในการด ารงชวต ซงเปนการกระตนใหคนในชมชนไดเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า ทรพยากรทอยคมากบวถของคนในชมชน รวมถงเปนการฟนฟทรพยากรสตวน าจะไดไมสญหาย และเปนการรกษาวถการด ารงชวตของคนในชมชนตอไป อกทงท าใหคนในชมชนไมมความขาดแคลนอาหารของทรพยากรสตวน า และมแหลงทหาอาหารของทรพยากรสตวน าไดตลอดทงป



การเขาถงอาหาร สมาชกสวนใหญของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะประกอบอาชพการท าประมง เนองจากพนทของชมชนจะอยใกลกบคลองนาทบและทะเลอาวไทย ท าใหการเขาถงทรพยากรสตวน าของคนในชมชนสามารถเขาถงไดงายมาก ทงนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกไมไดมการกดกนหรอหามไมใหจบทรพยากรสตวน าแตอยางใด แตกจะมการประชาสมพนธขอความรวมมอไมจบทรพยากรสตวน าทมขนาดเลกหรอสตวน าทมไขไปขายกอนน าไปเพาะฟก ถาหากไมสะดวกทจะท าการเพาะฟกเองสามารถน ามาฝากทธนาคารปมาได เพอท าการเพาะฟกสตวน า และเมอเพาะฟกเสรจแลวกจะคนสตวน าทเปนแมพนธใหกลบเจาของดงเดม ท าใหคนในชมชนมทรพยากรสตวน าทมความอดมสมบรณ การใชประโยชนจากอาหาร การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทมการจดกจกรรมในการการเพาะฟกสตวน า สงผลท าใหทรพยากรสตวน ามแนวโนมดขน คนในชมชนสามารถใชทรพยากรสตวน าทสามารถตอบสนองตอความตองการของตนเองได โดยไมท าใหทรพยากรสตวน าเกดความเสอมโทรม ซงการใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าของคนในชมชนจะน าไปเปนอาหารส าหรบในการบรโภคภายในครวเรอนของคนในชมชนหรอน าไปคาขาย เพอสรางรายไดใหกบครอบครวของตน ซงถอไดวาทรพยากรสตวน าสามารถสรางรายไดและสรางอาชพใหกบคนในชมชนได อกทงท าใหสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมงบประมาณทสนบสนนเพมขน เพราะเมอสมาชกมรายไดจากการคาขายทรพยากรสตวน าเพมขนกจะมการเพมงบประมาณในการสนบสนนใหกบทางสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ท าใหเกดการด าเนนงานอยางตอเนอง เสถยรภาพทางอาหาร การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เปนแรงกระตนท าใหคนในชมชนเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน ามากขน ท าใหคนในชมชนไมมความขาดแคลนของทรพยากรสตวน าทเปนแหลงอาหารหลกของคนในชมชน เนองจากคนในชมชนสามารถหาทรพยากรสตวน าไดทกเมอตามตองการในการน ามาใชประโยชนในการน ามาเพอบรโภคหรอคาขาย อกทงการเขาถงแหลงทรพยากรสตวน าของคนในชมชนกสามารถเขาถงไดโดยงาย ท าใหคนในชมชนสามารถใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าไดเปนตามตองการ ทงนท าใหชมชนมความเสถยรภาพทางอาหารอยางมนคงมากขน อกทงท าใหสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมแรงขบเคลอนใหเกดการท างานไดอยางตอเนอง เพราะทกคนใหความรวมมอ รวมใจ ในการฟนฟทรพยากรสตวน า

สรปไดวา การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบถอไดวาเปนจดเรมตนทท าใหคนในชมชนไดเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า สงผลใหสถานการณของทรพยากรสตวน าดขน และเปนการรกษาวถชาวเลของคนในชมชนทสวนใหญจะประกอบอาชพการท าประมงใหสามารถด าเนนตอไปได ทงนท าใหเกดความมนคงทางอาหารของคนในชมชนทมแหลงอาหารทมความอดมสมบรณ ท าใหการประกอบอาหารของคนในชมชนสวนใหญจะมการน าทรพยากรสตวน ามาท าเปนอาหารในทกมอของวน สงผลใหคนในชมชนไดรบโปรตนทมสวนชวยในการเสรมสรางรางกายไดเปนอยางด

อภปรายผล การศกษาสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบความมนคงทางอาหาร ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา มขอคนพบทนาสนใจและควรน ามาอภปรายผล รายละเอยดมดงน มมมองสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบกบองคกรทไมแสวงหาก าไร สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปนองคการทมงเนนสรางประโยชนใหกบสวนรวมเปนหลก โดยไมมงเนนการสรางผลก าไรหรอแสวงหาผลก าไรใหกบสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบแตอยางใด ทงนในการด าเนนงานขององคการ จงมลกษณะเปนองคการทไมแสวงหาผลก าไร สอดคลองกบ พลนจ ปยะอนนต (2561, น. 29-30) อธบายวา องคการทไมแสวงหาผลก าไรจะมลกษณะของการบรหารจดการในลกษณะรปแบบของกองทนทจะตองเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงคขององคการทตงไว และในการด าเนนกจการในการท างานขององคการนนจะตองไมเปนการแสวงหาผลก าไร



ซงสวนใหญมกจะกอตงอยในรปแบบของมลนธหรอสมาคม เปนตน อกทงองคการทไมแสวงหาผลก าไรภาครฐจะเขามาควบคมก ากบดแล และองคการทไมแสวงหาก าไรจะตองมการไปจดทะเบยนเปนนตบคคล เพอทจะไดรบสทธประโยชนในการยกเวนการเกบภาษ ทงนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปนองคการทไมแสวงหาผลก าไรเปนองคการทมงเนนในการฟนฟทรพยากรสตวน า อนเปนวตถประสงคในการกอตงสมาคม เพอท าใหเกดรวมตวกนของคนในชมชน ต าบลจะนะ อ าเภอนาทบ จงหวดสงขลา อยางเปนรปธรรมมากขน และสามารถมอ านาจในการตอรองกบผทเขามาท าลายฐานทรพยากรตาง ๆ เพอเปนการรกษาสทธของตนเองและชมชนของตน เชนเดยวกบ (สทธ สนทรายทธ, 2558, น. 56) อธบายวา องคการไมแสวงหาผลก าไรเปนองคการทเปนสวนหนงของตวแทนภาคประชาชนในการทจะออกเสยงหรอใหขอมลดานตาง ๆ ทางสงคม เพอทางเลอกและประกอบการพจารณาการก าหนดนโยบายโดยภาครฐหรอผก าหนดนโยบาย ทงนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบถอไดวาเปนองคการทเปนตวแทนของคนในชมชนท เปนกระบอกเสยงกระจายขอมลขาวสารเลาถงสถานการณของทรพยากรสตวน าทเกดขนไดเปนอยางด และเปนองคการทกระตนท าใหคนในชมชนเกดการลกขนมารกษาสทธของตนทพงมตอชมชน เพอไมใหบคคลใดหรอกลมบคคลใดเขามาท าลายทรพยากรภายในชมชนไดอยางงายดาย เปนการปกปองทรพยากรของชมชน เพอรกษาผลประโยชนของคนในชมชนทพงมตอทรพยากรดงกลาว

ทงนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมลกษณะการด าเนนการท างานทเปนประโยชนตอคนสวนใหญในการท าใหทรพยากรสตวน ามจ านวนทเพมขน และท าใหคนในชมชนไดเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า อนเปนจดเรมตนทท าใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในการฟนฟทรพยากรสตวน ามากขน จงท าใหการท างานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการท างานอยางตอเนอง และท าใหเกดผลดตอคนหมมาก เชนเดยวกบ กระทรวงมหาดไทย (2556, น. 17) อธบายวา ในการด าเนนการกอตงเปนสมาคมจะตองเปนไปในลกษณะของการกระท าทมความเกยวของกบสาธารณประโยชนไมใชเปนการกอตงเปนไปในลกษณะอนทเนนไปทางบนเทงเพราะถาหากไปเปนในลกษณะเชนนจะจดทะเบยนเปนสมาคมไมได ฉะนนการกอตงสมาคมจะตองเปนกจการทชอบดวยกฎหมาย กจการใดทไมชอบดวยกฎหมายจะกอตงเปนสมาคมไมได และสมาคมจะตองมลกษณะการด าเนนการอยางตอเนองตามวตถประสงคของสมาคมทตงไว หากไมมการด าเนนการอยางตอเนองกจะกอตงเปนสมาคมไมได ทงนสมาคมสามารถทจะหาผลก าไรและรายไดไดแตจะตองน ามาเปนของสวนกลางของสมาคม เพอน ามาประกอบใชในการด าเนนการท างานตามวตถประสงคของสมาคม จะน าผลก าไรและรายไดทไดนนมาแบงกนไมไดเปนของสวนบคคลไมได มมมองการจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบน าไปสความส าเรจของการฟนฟทรพยากรสตวน า การจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบท าใหเกดการด าเนนงานในการฟนฟทรพยากรสตวน าอยางตอเนอง และเปนรปธรรมมากขน การรวมตวกนของคนในชมชนทจะลกขนมา ตอส เพอท าใหทรพยากรสตวน ามแนวโนมดขน ทงนการจดการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะประกอบดวย ผน า ผตาม และสมรรถนะองคการ ทจะเปนตวขบเคลอนท าใหสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเกดการด าเนนงานทบรรลเปนไปตามวตถประสงคของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทตงไวไดเปนอยางด สอดคลองกบ สรชาต ณ หนองคาย (2552, น. 58, 59) อธบายวา การจดการเปนกระบวนการทท าใหองคการเกดการด าเนนงานอยางเปนขนตอนและท าใหองคการประสบความส าเรจเปนไปตามวตถประสงคขององคการทตงไว เพอใหองคการการด าเนนงานบรรลเปาหมายองคการอยางมประสทธภาพและเกดประสทธ ผลภายใตสภาพแวดลอมทมความเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงนผน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะเปนผทมความใสใจ ดแลสมาชกเปนอยางด และรบฟงความคดเหนของสมาชกทกเรองราว ซงการทสมาชกมการแสดงความคดเหนถอไดวาเปนการพฒนาศกยภาพทดของสมาชกใหกลาคดทจะคด กลาทจะท าในสงทคด โดยมผน าเปนผสนบสนนท าใหการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเปนไปอยางตอเนอง สอดคลองกบ สเทพ พงศศรวฒน (2550, น. 340-341) อธบายวา ผน าจะตองมความเขาใจถงความแตกตางของบคคลขององคการทมความหลากหลาย มการชวยเหลอใหการสนบสนนผตาม เพอใหผตามสามารถทจะพฒนาศกยภาพของตนเองใหมความเปนผน า ซงจะท าใหองคการสามารถทจะปรบตวใหทนตอความความเปลยนแปลงในยคปจจบนไดเปนอยางด เชนเดยวกบ พระมหาดนย อปวฑฒโน และอ านาจ บวสร (2558, น. 34) กลาววา ท าใหการจดการเปนประเดนและสงส าคญหลก ๆ ขององคการทท าใหองคการมประสทธภาพและเกดประสทธผล



โดยอาศยผน าในการขบเคลอนองคการใหบรรลเปนไปตามเปาหมายขององคการทตงไว และผตามกตองมความตระหนกรถงหนาทของตนในองคการทตองท าตามเปาหมายขององคการทตงไวใหบรรลผล

ทงนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบมการประชมปรกษาหารออยบอยครง เพอพยายามปรบปรง แกไข ปญหาสถานการณของทรพยากรสตวน าใหดขน อกทงการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะมการวางแผนกอนลวงหนา เพอเตรยมรบมอกบปญหาทจะเกดขนไดในการด าเนนงานได และเมอพบเจอกบปญหาหรออปสรรคทเกดขนกจะน ามาปรบปรง แกไขในการด าเนนงานครงตอไป ซงการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบจะประสบความส าเรจไมไดหากขาดความรวมมอ รวมใจชวยกนของสมาชกทเปนแรงผลกดนสนบสนนใหการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบประสบความส าเรจ สอดคลองกบ วภาว กฤษณะภต และกตตศกด ปลาทอง (2554, น. 86) กลาววา การรจกเสยสละประโยชนสวนตน เพอประโยชนสวนรวมเปนหลก และเกดความสามคคกนรวมกนเอาชนะปญหาและอปสรรคทเกดขนดงกลาวได เชนเดยวกบ นสดารก เวชยานนท (2552, น. 96) กลาววา การมสวนรวมของคนภายในองคการเพมขน สงผลใหการด าเนนการท างานของคนในองคการมประสทธภาพและเกดประสทธผลอยางสงสด และท าใหสมรรถนะองคการของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบเขมแขงขน มมมองความมนคงทางอาหารของชมชนกบทรพยากรสตวน าของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ คนในชมชนมวถชวตทมความผกพนกบการประกอบอาชพของการท าประมง ซงทะเลอาวไทยและคลองนาทบถอไดวาเปนแหลงท ามาหากนของคนในชมชนทหลอเลยงชวตของคนในชมชนใหสามารถด าเนนชวตอยได การด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ในการเพาะฟกสตวน าปลอยคนสธรรมชาต เพอใหทรพยากรสตวน ามจ านวนเพมขน ถงแมวาการเพาะฟกสตวน าจะตองใชเวลาบาง แตกท าใหคนในชมชนมทรพยากรสตวน าในการใชประโยชนอยางยงยน อาจจะชาแตกดกวาตอไปไมเหลอทรพยากรสตวน าใหไดใชอกเลย อนจะท าใหเกดปญหาความมนคงทางอาหารซงเปนประเดนทมความส าคญและเกยวพนในการด ารงชวตของมนษย ดงท Food and Agriculture Organization of the united nations (2006) ระบวา องคประกอบของความมนคงทางอาหารแบงออกเปน 4 มตยอย ดงน 1 การมอาหารเพยงพอ 2 การเขาถงอาหาร 3 การใชประโยชนจากอาหาร และ 4 เสถยรภาพทางอาหาร ซงองคประกอบเหลานมความสมพนธตอการด ารงชวตของมนษย ทงนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบทเกดจากการรวมตวกนของคนในชมชนทลกขนมาท าการฟนฟทรพยากรสตวน า เพอใหทรพยากรสตวน าเพมขน เปนการชใหเหนไดวาคนในชมชนไมหวงพงพาหนวยงานภาครฐเพยงอยางเดยวในการแกไขปญหาสถานการณสตวน าทเปนแหลงความมนคงอาหารของชมชน หากแตชวยกนแกไขปญหาและสามารถพงพาตนเองได แตหากคนในชมชนคดแตจะหวงพงพาหนวยงานจากภาครฐ เพยงอยางเดยวในการรบผดชอบกบปญหาสถานการณของสตวน ากอาจจะประสบปญหาได เนองจากหนวยงานภาครฐมขอจ ากดในการด าเนนการท างาน จงเปนปญหาและอปสรรคอยไมนอยในการด าเนนการท างาน และอาจจะท าใหคนในชมชนตองประสบกบปญหาความมนคงทางอาหารทหนกมากยงขน สอดคลองกบ สรนทพย นรนทรศลป (2557, น. 449-450) กลาววา การเสรมสรางความมนคงทางอาหารของหนวยงานภาครฐทมการท างานทมขอจ ากดหลายประการ ซงสงผลใหหนวยงานภาครฐตองใชระยะเวลานานในการเสรมสรางความมนคงทางอาหาร ทงนหนทางในการทจะแกไขปญหาของสถานการณทรพยากรสตวน าใหดขนไดจะตองมการประสานการท างานรวมกนของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ทมการสงเสรมและสนบสนนการด าเนนงานของสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ ใหมการด าเนนงานการฟนฟทรพยากรสตวน าประสบความส าเรจมากขน อนเปนการเพมความมนคงทางอาหารใหกบชมชน สอดคลองกบ Nasuchon and Charles (2010, p.168) หากหนวยงานภาครฐละเลยไมใสใจกบปญหาของชมชน และชมชนเองกขาดความรในการจดการกบปญหา ทงนกไมสามารถทจะแกปญหาได แตถาหากทง 2 ฝายระหวางหนวยงานภาครฐและชมชนรวมมอกนกจะสามารถแกไขปญหาไดอยางราบรน เชนเดยวกบ Bennett and Dearden (2014, p.115) การด าเนนงานรวมกนของหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และชมชน ชวยกนแกไขปญหาทรพยากรกจะสามารถแกไขปญหาทรพยากรไดอยางระยะยาว อยางไรกตาม วงศตระกล มาเกต (2559, น. 72) กลาววา การพฒนาทยงยนในการ



ด าเนนการพฒนาจะตองค านงถงคนรนหลง ทจะตองผานกระบวนการของการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงคนในชมชนใหความรวมมอ รวมใจในการพฒนาอยางยงยนเพอใหเกดความยงยน กลาวโดยสรปไดวา การรวมตวของคนในชมชนเปนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เพอฟนฟทรพยากรสตวน า สงผลใหเกดความมนคงทางอาหาร และเกดการพฒนาทยงยนของชมชน อนน าไปสความยงยนของชมชน ทมความสมพนธ 3 ดาน ดงน ดานสงแวดลอม ทรพยากรสตวน ามความอดมสมบรณ ดานเศรษฐกจ คนในชมชนสามารถใชประโยชนจากทรพยากรสตวน าตามทตองการในการน าไปบรโภคหรอน าไปคาขาย เพอเปนการสรางรายไดใหเกดขนกบตนเองและครอบครว และดานสงคม คนในชมชนมปฏสมพนธทดตอกน พงพาอาศยซงกนและกน อยรวมกนอยางสงบสข สรป สมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เปนการรวมตวกนของคนในชมชน เพอรวมกนแกไขปญหาทรพยากรสตวน า ทงนการทคนในชมชนรวมตวกนและไดมการจดทะเบยนเปนสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบ เพอทจะเปนเครองมอในการตอรองอ านาจทจะเขามาท าลายทรพยากรในชมชน ทงนท าใหคนในชมชนเกดความตนตว รวมรบรปญหา และรวมกนหาแนวทางในการแกไขปญหาทรพยากรสตวน าทเกดขนอยางจรงจง อกทงยงเปนการสรางความกระตนท าใหคนในชมชนเลงเหนถงความส าคญของทรพยากรสตวน า เพอทจะฟนฟทรพยากรสตวน าใหมความอดมสมบรณ อนจกสงผลใหเกดความมนคงทางอาหารของชมชนทสามารถใชประโยชนจากสตวน าไดอยางยงยน ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจากการวจยครงน หนวยงานภาครฐควรเขามาใหการสนบสนนงบประมาณกบสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบอยางสม าเสมอ อกทงสมาคมเรอประมงชายฝงคลองนาทบควรทจะใชสอและเทคโนโลยในการสอสาร เชน การใชสอทางออนไลนเพอเพมชองทางการกระจายขาวสารใหบคคลภายนอกไดรบรมากยงขน ขอเสนอแนะเพอการพฒนา ควรศกษาสถานการณของทรพยากรสตวน า ทง 2 ชายฝงทะเล คอ อาวไทยและอนดามน เพอท าใหเหนปรากฏการณของสถานการณทรพยากรสตวน าไดอยางชดเจนมากยงขน อนจกสงผลใหหนวยงานภาครฐไดน าขอมลดงกลาวไปใชประกอบกบการตดสนใจในการสรางนโยบายแกไขปญหาของทรพยากรสตวน าตอไป

เอกสารอางอง หนงสอ สเทพ พงศศรวฒน. (2550). ภาวะความเปนผน า. กรงเทพฯ: ส.เอเซยเพรส. วารสาร ชยเสฏฐ พรหมศร. (2553). การบรหารวกฤตการณ. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสราษฎธาน.

2 (1), 41-54. นสดารก เวชยานนท. (2552). การศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของการน าเอากรอบสมรรถนะมาใชในองคการภาครฐ

และภาคเอกชนของไทย. วารสารพฒนบรหารศาสตร. 49 (1), 67-100. พระมหาดนย อปวฑฒโน และอ านาจ บวสร. (2558). รปแบบการบรหารจดการองคการสนตสข: ศกษากรณ วดปญญานน

ทาราม อ าเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน. วารสารสนตศกษาปรทรรศน มจร. 3 (1), 23-36.



เอกสารอางอง วงศตระกล มาเกต (2559). การสรางการประกนความมนคงทางอาหารในระดบชมชน: กรณศกษาชมชนปาตรง อ าเภอ

เมองปราจนบร จงหวดปราจนบร. วารสารวจยและพฒนา. 11 (38), 67-85. วภาว กฤษณะภต และกตตศกด ปลาทอง. (2554). การมสวนรวมของชมชนในการจดการชมชนในภาวะมหาอทกภย ป

2554: เรยนรความส าเรจจากชมชนเทศบาลนครปากเกรด จงหวดนนทบร. วารสารมนษยศาสตร สงคมศาสตร. 30 (2), 65-88.

สวรนทร เบญเดมอะหล และอทย ปรญญาสทธนนท. (2555). วถคนและวถคลองนาทบ ต าบลนาทบ อ าเภอจะนะ จงหวดสงขลา. วารสารศรนครนทรวโรฒวจยและพฒนา. 4 (8), 129-139.

สทธ สนทรายทธ, 2558. การศกษาการจดการองคกรไมแสวงหาผลก าไร: ความเชอมโยงระหวางการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารตอความอยรอดทางการเงนขององคกร . วารสารเศรษฐศาสตรปรทรรศน สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. 9 (2), 54-87.

สรนทพย นรนทรศลป. (2557). ความรวมมอดานความมนคงทางอาหารอาเซยน. วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย. 6 (3), 443-469.

สพรรณ ไชยอ าพร และวไลลกษณ รงเมองทอง. (2557). แนวคดวาดวยเรองอาหาร…ความทาทายตอนโยบายดานอาหารมนษยของรฐ. วารสารพฒนาสงคม. 16 (2), 103-117.

สรชาต ณ หนองคาย. (2552). ความแตกตางระหวางการบรหารกบการจดการ. วารสารบรหารงานสาธารณสข. 14 (1), 58-62. Bennett and Dearden (2014). Why local people do not support conservation: Community perceptions

of marine protected area livelihood impacts, governance and management in Thailand. Marine Policy. 44, 107-116.

Nasuchon and Charles (2010). Community involvement in fisheries management: Experiences in the Gulf of Thailand countries. Marine Policy. 34, 163-168.

สออเลกทรอนกส กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง. (2556). อาณาเขตทางทะเลไทย. คนเมอ 15 พฤษภาคม 2561, จาก:

http://marinegiscenter.dmcr.go.th ธนาคารแหงประเทศไทย. (2559). ผลผลตประมงในภาคใต. คนเมอ 6 กมภาพนธ 2561, จาก: http://www2.bot.or.th พลนจ ปยะอนนต. (2561). การบญชส าหรบกจการไมแสวงหาก าไร. คนเมอ 23 มนาคม 2561, จาก:

http://bdcms.nida.ac.th Food and Agriculture Organization of the united nations. (2006). food security. Retrieved 30 March

2018, from http://www.fao.org

http://www2.bot.or.th/

http://bdcms.nida.ac.th/

http://www.fao.org/



การจดการสงขลาฟอรมกบการเสรมสรางความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา Managing Songkhla Forum with Strengthening Citizenship of People in Songkhla Province

กมลวรรณ ไกรเทพ1* อทย ปรญญาสทธนนท2

เกษตรชย และหม3

บทคดยอ งานวจยชนนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยมวตถประสงคของการวจยเพอศกษาการจดการสงขลาฟอรมกบการเสรมสรางความเปนพลเมอง ซงใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ โดยมการสมภาษณแบบเจาะลก การสงเกตแบบมสวนรวม และการสงเกตแบบไมมสวนรวม เปนวธด าเนนการวจยในการรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยมผใหขอมลหลก ประกอบดวย ผอ านวยการสงขลาฟอรม เจาหนาทสงขลาฟอรม และทปรกษาสงขลาฟอรม จ านวน 5 คน และผใหขอมลรอง ประกอบดวย เยาวชนทเคยเขารวมโครงการกบสงขลาฟอรม อาสาสมครทท างานรวมกบสงขลาอรม เจ าหนาทโครงการ Active Citizen จ านวน 10 คน รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ จากนนมการตรวจสอบความถกตองของเนอหา โดยวธการการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา และเขยนรายงานผลการวจยแบบการพรรณนาวเคราะห ซงขอมลทงหมดรวบรวมเมอเดอนกนยายน 2560 – มนาคม 2561 ผลจากการศกษา พบวา การจดการฟอรม ในจงหวดสงขลา ประกอบดวย ผน าตามสถานการณ การมสวนรวม และสมรรถนะองคกร ซงจาการด าเนนของสงขลาฟอรมไดสงผลใหคนเยาวชนในจงหวดสงขลามการพฒนาทกษะชวตในการท างาน ยดมนในคณธรรม จรยธรรม และคณงามความด มความรบผดชอบตอตนเอง ผอน ตอชมชนและสงคมสวนรวม สามารถเขาใจ ตระหนก และมความหวงแหนในสทธของตนเอง มความรบผดชอบตอหนาทของตนเองและเคารพในสทธของผอน ใหความส าคญกบกระบวนการมสวนยอมรบความคดทแตกตาง ค ำส ำคญ: สงขลาฟอรม ประชาธปไตยแบบมสวนรวม ประชาธปไตยแบบปรกษาหารอ ความเปนพลเมอง Abstracts This research is a qualitative research. The objective of this research was to study the management of Songkhla forum with the strengthening citizenship. The data collection instruments that use the in-depth interview participant observation and not participate.In the data collection in the field. The key informants include director of Songkhla forum.The Advisory Forum Forum.Scholars who work with Songkhla forum.Information Deputy include youth participated in the project and Songkhla forum. Volunteers work with Songkhla, forum Siam commercial Foundation Director, the officer Active Citizen from Siam commercial foundation communications officer from Siam commercial foundation.

1 นกศกษาหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาพฒนามนษยและสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2 ผชวยศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 3 รองศาสตราจารย ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร * Corresponding author: e-mail: [email protected]



The study found that the management forum in Songkhla contain the situation and performance of the organization. This strengthens citizenship. The development of life skills in the workplace. Adherence to moral and virtuous. Others have a responsibility to their community and society as a whole can understand, recognize and address a concern in their own right. Take responsibility for their own duties and respect the rights of others. The focus is on the process of accepting different ideas

Keywords: Songkhla Forum Participatory Democracy Deliberative Democracy Citizenship. บทน า ประเทศไทยเปนหนงในหลายประเทศทผานสถานการณทางการเมองและเศรษฐกจ นบตงแตสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทมการลาอาณานคม และมการปกครองตามระบอบสมบรณาญาสทธราช ซงมการจดตงกระทรวง ทบวง กรม และโดยเฉพาะกระทรวงธรรมการ หรอกระทรวงศกษาธการในปจจบน รวมไปถงมการจดตงโรงเรยนทมการจดระเบยบแบบแผน ไดสงผลใหประชาชนเกดการเรยนรอยางมระบบจากการปฏรปประเทศ จนกระทงเก ดการเปลยนผานมาเปนระบอบประชาธปไตย เมอป 2475 และในเดยวกนนนไดปรากฏเรองของการศกษาพลเมองไวชดเจนในแผนการศกษาแหงชาตวา “พลเมองแหง สยามคอ พลเมองผสามารถประกอบอาชพได เปนผรจกสทธและหนาทแหงพลเมอง รวมถงสอนใหผเรยนนนรจกปฏบตตนในระบอบประชาธปไตยทเปนระบอบการปกครองใหมของประเทศ” (พณสดา สรธรงศร, 2560) ส าหรบแนวทางการศกษาเพอน าไปสการสรางพลเมองในประเทศทผานมานนพบวาไดมการจดไวในทกระดบการศกษาตงแตระดบประถมศกษาไปจนถงระดบอดมศกษา หรอแมแตการศกษานอกโรงเรยนกตาม โดยผานจดการกจกรรม ตาง ๆ อาท การปฏบตตนเปนพลเมองด โดยมงการท าประโยชนใหสงคม การท างานดวยกระบวนกลมรวมกบชมชน เปนตน (ศรณย หมนทรพย, 2551) แตสงทเกดในสงคมไทยกลบพบวายงไมมการตระหนกถงเรองการเรยนการสอนทเกยวกบวฒนธรรมพลเมองอยางแทจรง หลายคนยงมความเขาใจวาการเปนพลเมอง คอการไปเลอกตง ซงเหนไดจากการสอนในโรงเรยนทใหมการเลอกสภาโรงเรยนแตไมไดมการสอนในเรองอน ๆ (ชยอนนต สมทวณช, วชย ตนศร, สชาต วงศสวรรณ, และอาทตย อไรรตน, 2553) นอกจากนนจะเหนไดวาแทจรงแลว ส าหรบชวงเวลาทผานมาสงคมไทยไดมการเปลยนแปลงมากมาย ตงแตจากสงคมศกดนา (แบบไทย-ซงตางจากฝรง) มาสสงคมสมยใหม หากแตสงทมการเปลยนนนเปนการเปลยนทเปลอกนอกมากกวาเปลยนภายใน เปลยนตามกรอบของกฎหมายและโครงสราง ในขณะทจตวญญาณ ระบบคณคาเกยวกบการสรางพลเมองตามระบอบและวถชวตแบบประชาธปไตยกยงไมมประสทธภาพแตอยางใด เพราะมงแตสอนใหเยาวชนเขาใจบทบาทของตนเองตามทกฎหมายก าหนด (วชย ตนศร, 2557) ซงในความเปนจรงแลวนนหวใจของ Civic Education ในสงคมประชาธปไตยกคอ ตองไมมการชน า ไมมการครอบง าทางความคด สงทตองสรางใหเกดในระยะแรกคอตองปลดปลอยพนธนาการทเราเคยชน า (วชย ตนศร, ชยอนนต สมทวณช, แคนแนน อทตลเจน และทพยพาพร ตนตสนทร, 2557) ดงนนสงคมประชาธปไตยจะพฒนาไดนนจ าเปนทตองสรางความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตยใหเกดขนโดยทประชาชนนนจะตองเปนผทมความรความเขาใจเรอง “พนฐานความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย” ทถกตอง เมอมความรแลว กจะตองน าไปปฏบตใหมความสอดคลองกบการด าเนนชวตตามวถสงคมไทยการสรางความเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตย ซงมหลกการพนฐานส าคญอย 3 ประการ คอ การเคารพสทธเสรภาพ การเคารพศกดศรความเปนมนษย และกฎกตกาของสงคมทเปนธรรมและมความรบผดชอบตอตนเองผอนและสงคม ซงในแตละหลกการนน ไดชใหเหนถงแนวทางพนฐานส าหรบการปฏบตตนเปนพลเมองในระบอบประชาธปไตยทสามารถน าไปใชในการด าเนนชวตประจ าวนได (สญญา เคณาภม, กชพร ประทมวน, 2558) และสงทสงขลาฟอรมไดท าเพอเสรมสรางความเปนพลเมองใหกบคนในจงหวดสงขลา คอการใหคนในจงหวดไดตระหนกถงเหตการณทเกดขนในบานเกดของตนเอง และรวมกบคดวธส าหรบการแกไขปญหา โดยการเสรมสรางพลเมองของสงขลาฟอรมนนเนนไปทเยาวชน อาย 14 -25 ป โดยใหเยาวชนรวมตวกนทมละ 5 คน และแตละทม



ตองมทปรกษา 1 คน ซงหากเปนการรวมกนของนกเรยน ทปรกษาอาจจะเปนคณในโรงเรยน หรอหากเปนการรวมตวกนของเยาวชนในชมชน ทปรกษาอาจเปนผน าชมชนหรอผปกครองของเยาวชนกได ตามแตทางทมจะเหนสมควร และเมอรวมทมไดกใหเสนอโครงการ ในประเดนทสนใจจะศกษาเขามายงสงขลาฟอรม และทางสงขลาฟอรมจะมทมพเลยงทจะเขาไปพดคยกบเยาวชนเพอพฒนาโจทยในการท างานตอไป โดยระยะการด าเนนนนทงหมด 1 ป ซงในชวงเวลาทผานพบวาสงขลาฟอรมไดมการท างานกบเยาวชนทมงเนนการสรางพลเมองมากกวา 5 ป โดยเรมตงแตป 2555 เปนตนมาจนลกษณะการท างานของสงขลาฟอรมนนไดมการน าไปขยายในพนทอน ๆ อาท จงหวดนาน จงหวดศรสะเกษ เปนตน และดวยเหตผลขางตนผวจยจงสนใจทจะศกษาการจดการของสงขลาฟอรมกบการเสรมสรางความเปนพลเมอง ทงนเพอรวบรวมขอมลทเปนโยชนกบคนในจงหวดสงขลาและหนวยงานทเกยวของไดน าไปปรบใชเปนแนวทางส าหรบการจดการในประเดนดงกลาวตอ วตถประสงคของการวจย เพอศกษาการจดการสงขลาฟอรมกบการเสรมสรางความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา วธการศกษา งานวจยนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยใชการสมภาษณแบบเจาะลก การสงเกตแบบมสวนรวมและการสงเกตแบบไมมสวนรวม เปนเครองมอในการรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยมผใหขอมลหลก ประกอบดวย ผอ านวยการสงขลาฟอรม เจาหนาทสงขลาฟอรม และทปรกษาสงขลาฟอรม จ านวน 5 คน และผใหขอมลรอง ประกอบดวย เยาวชนทเค ยเขารวมโครงการกบสงขลาฟอรม อาสาสมครทท างานรวมกบสงขลาฟอรม เจาหนาทโครงการ Active Citizen จ านวน 10 คน ซงไดมการก าหนดเกณฑของผใหขอมลหลกไวดงน ตองเปนผทท างานรวมกบสงขลาฟอรมเปนระยะเวลาอยางนอย 1 ป และตองเปนผมความเขาใจเกยวกบการท างานของสงขลาฟอรม รวมไปถงสามารถใหขอมลทถกตองได ในขนตอนการรวมรวบขอมล มการบนทกขอมลทเปนลายลกษณอกษร การถอดบทสมภาษณของผใหขอมล รวมกบการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ส าหรบขนตอนของการตรวจสอบความถกตองของขอมล ผวจยใชการตรวจสบอบขอมลแบบสามเสา เพอเปรยบเทยบความสอดคลองของขอมล เมอมการใชเครอง วธการ และชวงเวลาทแตกตางกน สดทายจงน าขอมลทไดมาวเคราะหเชงเนอหา และเขยนรายงาน และเขยนรายงานผลการวจยแบบการพรรณนาวเคราะห ขอบเขตของการวจย งานวจยชนศกษาการจดการสงขลาฟอรม ในจงหวดสงขลา โดยมขอบเขตของการวจยไดแก 1) ดานเนอหา ในประเดนการจดการสงขลาฟอรม กบการเสรมสรางความเปนพลเมอง และประเดนแนวทางการเสรมสรางความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา 2) ขอบเขตดานระยะเวลา เดอนกนยายน 2560 – มนาคม 2561 และ 3) ขอบเขตดานพนท ผวจยใชพนท อ าเภอเมองสงขลา จงหวดสงขลา เปนสถานทส าหรบเกบรวบรวมขอมล เนองจากเปนทตงของสงขลาฟอรม ในการศกษาดานภาวะผน า ดานการมสวนรวม และดานสมรรถนะองคกร ผลการวจย ผวจยไดน าเสนอผลจากการวจย ซงประกอบดวย จดเรมตนของสงขลาฟอรม การจดการสงขลาฟอรม ความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา โดยมรายละเอยดดงน จดเรมตนของสงขลาฟอรม สงขลาฟอรม เปนองคกรทเรมกอตงในป 2534 เรมแรกของการกอตงองคกรนนไดมความสนใจในประเดนทเกยวของกบสงแวดลอมและไดรเรมโครงการ “โลกสดใสในบานเกด” โดยมวตถประสงคเพอใหเปนทสนใจของคนในจงหวดสงขลา โดยทผตงองคกรเองเรมสนใจประเดนเรองทะเลสาบมาตงแตป 2530 และเมอไดเหนการรณรงคเรองตาวเศษกบแมน าเจาพระยา



จงรบเอาเรองตาวเศษมา แตทงนทงนนกมไดทราบวาทะเลสาบสงขลานนมปญหาอยางไร ส าหรบการด าเนนงานของสงขลาฟอรมนนจงเกดวงสนทนาเลก ๆ โดยมงไปทประเดนซงความเกยวของกบจงหวดสงขลา อาท ประเดนเกยวกบการท าอโมงคโดยเจาะรอบทะเลสาบ จากวงสนทนาของสงขลาฟอรมไดขอมลมาชดหนง แตยงมรวาจะน าขอมลทไดไปเชอมโยงอยางไรกบหนวยงานอน ๆ หรอกลม NGO ทท างานขบเคลอนประเดนนน ๆ อยางไร และเมอเหนวามชองวางของการสอสารดงกลาวระหวางหนวยงานหรอองคตาง ๆ สงขลาฟอรมจงท าหนาทเปนสอกลางในการเปดเวทสาธารณะเลก ๆ ส าหรบท าหนาทเชอมโยงขอมล ตอมาเมอสงขลาฟอรมไดมการด าเนนงานมาระยะเวลาหนงกพบวา ส าหรบงานขบเคลอนประเดนทางสงคมนนไมคอยมคนรนใหมเขาเปนอาสาสมคร หรอนกพฒนา รวมไปถงวาไมมพนทส าหรบการบรหารจดการทเปนทางการ สงขลาฟอรมจงคดประเดนใหม ทมงเนนไปทคนรนใหมกบการเปนอาสาสมคร จงสนใจค าวา “พลเมอง” เนองจากมองวาส าหรบชวงเวลาทผานมาทมการกลาวถงภาคพลเมอง ซงเปนค าทมองไมเหนตวตน และคดตอไปวาเพราะเหตใดถงไมมการด าเนนงานหรอกจกรรมดงกลาวใหมความชดเจนและมพลง จนในป 2555 สงขลาฟอรมจงไดรจกกบมลนธสยามกมมาจล และไดรวมพดคยกนถงประเดนสถานการณบานมอง จงเกดมมมองวา “พลเมอง” เปนสงทจะตองเรงสรางใหเกดขนโดยเรว จงมการรวมมอกนท างานในประเดน “พลเมอง”อยางจรงจงนบแตนนมา โดยเรมด าเนนโครงการการสรางพลเมองเดก ส าหรบโครงการดงกลาวไมไดมการออกแบบกจกรรมวาเดกจะมาท าอะไร หากแตใหเดก ๆ มองเหนประเดนทมอยในบานเมอง ชมชน หรอโรงเรยนทเดก ๆ อยากเปลยนแปลง หรออยากสรางสรรคอะไรกใหมการเสนอเปนโครงการเขามา ในชวงแรกทเรมตนจะมหาดสมหลาเปนหองเรยน เนองจากชายหาดบรเวณนนประสบปญหาการพงทลายและเรมมความรนแรงเพมขน ตงแตป 2545 ทมการกระจายอ านาจลงสทองถนองคกรปกครองทองถนมงบประมาณไปสรางโครงสรางแขง สรางเขอน และดวยความไมรในเรองของระบบนเวศชายหาดจงสงผลเปนปญหาทตอเนองกนไป และทางสงขลาฟอรมเองกไมมองคความรในประเดนดงกลาว จงรวมเดกในสงขลาใหหนมาสนใจประเดนดงกลาว เพอทเดกจะไดมใจทผกพนกบบานเกดของตวเอง เดกจงไดมองเหนประเดนปญหาดงกลาวไปดวยและไดน าเสนอดงกลาวใหกบเดกในจงหวดสงขลาอก 6 อ าเภอ ซงในอก 6 อ าเภอ นนมงใหเดกเรมตนมองปญหาใกลตว เชน เรองหองน าโรงเรยนทไมสะอาด หอพกนกเรยนทใชไฟฟาปรมาณมาก เปนตน ซงจะเหนไดวากลมเปาหมายในการโครงการกบสงขลาฟอรมในระยะหลงนน ใหความส าคญกบกลมเดกในชวงอาย 14–24 ป เนองจากเปนกลมประชากรทมอย 13 ลานคนในประเทศไทย และในจงหวดสงขลานนมประมาณ 3 แสนคน เนองจากวาเปนศนยกลางของสถานศกษา อาท มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยทกษณ มหาวทยาลยราชภฏสงขลา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย เปนตน และเปนกลมทจะสามารถสรางพลเมองได จงสนใจและมองเดก เยาวชน เปนเปาหมายหลก ส าหรบการท างานของสงขลาฟอรมนน ไดเปดโอกาสใหเดก ๆ เยาวชนรวมตวกน 4-5 คน และใหมทปรกษาของกลม 1 คน ซงอาจะเปนผใหญในชมชน หรอคร และรวมกนเสนอประเดนทสนใจจะเปลยนแปลงหรออยากยกระดบมาทสงขลาฟอรม โดยทางสงขลาฟอรมเองจะมทมพเลยงเยาวชน 8-9 คน ส าหรบเขาไปยกระดบการเปนพลเมอง จากเรองจรง ชวตจรงผานการปฎบตงานจรง และน ามาสการมวงสนทนาส าหรบทบทวนในสงทเดก ๆ เยาวชนไดรวมกนท า สรปไดวา สงขลาฟอรมมการด าเนนงานทเกยวกบเดกและเยาวชน โดยใหเดกและเยาวชนขบเคลอนประเดนทางสงคม เปนหลก และเรองทจะมการขบเคลอนนนเปนสงทเดกและเยาวชนเปนผคดขนมาเอง ทงนเพอเปนการเสรมสรางความเปนพลเมองใหเกดขนในตวของเดกและเยาวชน คอมการตระหนกและมองเหนปญหาทเกดขนรอบ ๆ ตวเรา โดยในชวงเรมตนนนสงขลาฟอรมไดหยบยกประเดนทางสงคมทเกดในจงหวดสงขลาเองมาท ากจกรรมเปนตวอยาง และชกชวนใหเดกและเยาวชนมาเขารวม อาท ประเดนเรองการพงทลายของชายหาดเมอเหนเดกมาเขารวมกจกรรมมจ านวนทเพมมากขน กเรมเปลยนแปลงไปสการใหเยาวชนไดเรมคดเองกบประเดนใกลตว อาท ปญหาในชมชน โรงเรยน และรวมไปถงปญหาทพบเจอในมหาวทยาลย และเขยนเปนโครงการเสนอใหสงขลาฟอรมพจารณา และพฒนาเปนโครงการด าเนนตอเนองตามระยะเวลาทสงขลาฟอรมก าหนดตอไป โดยตลอดการด าเนนงานนนทางสงขลาฟอรมจะมทมพเลยงลงไปชวยเตมเครองมอ และยกระดบการเปนพลเมองใหกบเดกและเยาวชนเปนระยะ ๆ ผานวงสนทนา ซงการมกระบวนการดงกลาวเพอตองการเสรมสรางใหกบ



เดกและเยาวชนไดคด หรอมองเหนประเดนปญหาทเกดขน และรวมกนคดหาวธหรอแนวทางในการแกไข กระบวนการเหลานนบเปนชวงของการเรมตนส าหรบการเสรมสรางความเปนพลเมองใหเกดขนในตวของเดกและเยาวชน การจดการสงขลาฟอรม การด าเนนงานของสงขลาฟอรมนนมการจดการของการด าเนนงานทครอบคลมและเหมาะสมกบเดก ๆ เยาวชนทเขามารวมในโครงการ เพราะการจดการทครอบคลมและเหมาะสมจะน าปสการด าเนนงานทประสบผลส าเรจ และเปนไปตามวตถประสงคทวางไว เนองจากสงขลาฟอรมมการด าเนนงานทประสานกบกลมคนหลายวย และหนวยงานทหลากหลาย การจดการองคกรจงเปนสงส าคญทจะเขามาชวยจดการ และชวยลดปญหาบางประการลงไปได ซงสงขลาฟอรมมการจดการทประกอบดวย 3 สวนดงน ผน า (ภาวะผน าตามสถานการณ) ผตาม (การมสวนรวม) และองคกร (สมรรถนะองคกร) โดยมรายละเอยดดงน ภาวะผน าตามสถานการณ สงขลาฟอรมมผน าทมกมองถงความสามารถของผตามซงเปนปจจยของภาวะผน าตามสถานการณ ซงผน าในแบบนจะแบงออกเปน 4 ลกษณะ คอ 1) ผน าแบบบอกกลาว ส าหรบผน าของสงขลาฟอรมบางชวงเวลาเนนงานเปนส าคญ เนองจากการท างานของสงขลาฟอรมมระดบงานทแตกตางกนในละชวงเวลา ผน าจงมบทบาทในในการเปน ผบอกกลาวส าหรบหนาททไดมการแบงไวแลว เพอเปนการกบก าดแลงานใหอยภายใตกรอบทวางไว แตในขณะเดยวกนกเปนการเสรมสรางใหผตามไดแสดงออกถงความสามารถของตนเองทอยเตมท 2) ผน าแบบขายความคด ส าหรบผน าของสงขลาฟอรม ซงเนนงานเปนส าคญแตกยงตระหนกถงในเรองของความสมพนธของผตาม การท างานในบางครง จงเปนไปในรปแบบทเนนกระบวนการท างานทประสทธภาพ และในขณะเดยวกนกใหโอกาสผตามไดมโอกาสในการแสดงความเหนคดเกยวงานทก าลงด าเนนงาน 3) ผน าแบบมสวนรวม ส าหรบผน าของสงขลาฟอรมกบการน าแบบมสวนรวม ในการน าแบบดงกลาวมกถกน าไปใชส าหรบงานทไมไดมความเปนทางการมาก เนองจากเปนรปแบบทมกใหความส าคญกบผตามไดมโอกาสในการแสดงออกถงทกษะ ความสามารถทตนมไดอยางเตมท 4) ผน าแบบมอบหมายงาน ส าหรบผน าของสงขลาฟอรมกบการน าแบบมอบหมายงาน เปนรปแบบทมกเกดกบการตดตามงานของเยาวชนทมการมอบหมายใหเกบเกยวประเดนเพมเตมจากการศกษา และมการระยะเวลาการท างานเปนตวก าหนด เมอมการมอบงานดงกลาวไปแลว ส าหรบการตดตามงานจงไมไดใหความส าคญมากในชวงระยะเวลาของการด าเนนการ หากแตจะมการตดตามผลอกครงกตอเมอครบก าหนดการสงงาน การมสวนรวม การมสวนรวมนนสามารถแบงออกไดเปน 7 ระดบ 1) ระดบการใหขอมล สงขลาฟอรมมการสอสารขอมลไปออกสสงคมอยเสมอ และมการสอสารในหลากหลายรปแบบ ทงเวทความคด การจดนทรรศการ รวมถงการเผยแพรขอมลผานทางสงคมออนไลน ซงการสอสารดงกลาวไดท าใหเกดการกระจายขอมลออกไปอยางกวางขวางรวมถงกระจายไปยงกลมคนทหลากหลาย อาท ในการจดเวททางความทมาใหมผมารวมงานทเปนกลมทางวชาการจ านวนมาก ส าหรบการจดนทรรศการในพนทของจงหวดสงขลาทถนนคนเดน ท าใหมการเผยแพรขอมลไปยงกลมคนทเปนประชาชนทวไป และส าหรบการเผยขอมลผานทางสงคมออนไลน ท าใหมการสอสารขอมลทกระจายออกไปอยางไรขดจ ากด ซงขอมลทไดมการเผยแพรออกไปนนไดสรางการรบรถงการท างานของสงขลาฟอรม การท างานของเยาวชนในพนท รวมไปถงชดความรทมาจากการท างานของเยาวชนในพนทตาง ๆ และขอมลทไดมการน าไปเผยแพรนนมกเปนขอมลทผานกระบวนการตรวจสอบแลวใน ระดบหนง 2) ระดบการเปดรบความคดเหนของประชาชน ส าหรบในระดบของการรบความเหนของประชาชน แนนอนวาทางสงขลาฟอรมนน มการเปดพนทส าหรบประเดนการเปดรบความคดเหนของประชาชนในระดบทพอสมควร เนองจากการท างานของสงขลาฟอรมนนมการท างานรวมกนกบกลมคนทหลายหลาก อกทงยงมหนวยงานทหลากหลากดวย และหากมองกลมคนและหนวยงาน ดงกลาวเปนระดบประชาชนสงขลาฟอรม มเวทและพนทส าหรบการรบความคดเหนอยเสมอ ทงในเวทความคด นทรรศการ หรอแมแตในสงคมออนไลนเอง กมกมการเปดโอกาสส าหรบใหประชาชนเขามาแสดงความคดเหนได 3) ระดบการปรกษาหารอ ในระดบของการปรกษาหารอของสงขลาฟอรม เปนระดบทเหนไดชดเจนมากทสด เพราะเปนระดบทางสงขลาฟอรมไดใหความส าคญ เนองจากตองการใหเกดการแลกเปลยนระหวางกนมากทสด เนองจากสงขลาฟอรมตองการทจะใหทกคนไดมโอกาสแสดงออกถงทกษะ ความสามารถ แลรวมไปถงความรทมอยในตวของแตละคน จดทจะเหนไดชดวามเปดโอกาสใหส าหรบทกคนไดมโอกาสแสดงออก คอในชวงของการจดเวทความคดทมกใหกลมคนทมสวนรวมในท างานกบ



สงขลาฟอรม ไดมาระดมความคดวารปแบบงานทจะเกดขนจะออกในรปแบบใด มลกษณะเปนอยางไร โดยใหแตแตละคนไดมโอกาสแสดงออกถงความคดของตวเองอยางเปนอสระ และจากนนกรวมกนสรปประเดนทสงททกคนไดรวมเสนอมา 4) ระดบการวางแผนรวมกน ในการระดบของการวางแผนรวมกน ส าหรบสงขลาฟอรมมการรวมกนวางแผนในทกงานส าหรบภายในหนวยงานของสงขลาฟอรม อาท การวางแผนรวมกนในสวนของการลงพนทส าหรบการเขาไปพฒนาโครงการเยาวชน หรอการวางแผนรวมกนระหวางสงขลาฟอรมกบเยาวชนส าหรบงานเวทความคดหรอนทรรศการ เนองจากจะตองดความสะดวกหรอความเหมาะสมของชวงเวลาในแตละคน เนองจากบางครงการลงพนทนนมความจ าเปนทจะลงในชวงเวลาทเยาวชนสะดวกซงนนหมายความวาอาจจะเปนชวงเวลานอกเวลาการท างานของทมพเลยง การวางแผนรวมกนจงเปนสงส าคญทสงขลาฟอรมมองเหน และการมสวนรวมของสงขลาเองจะเหนไดวามในหลายระดบ ทงการมสวนรวมระหวางผใหญ -ผใหญ และการมสวนรวมระหวางผใหญ-เดก และในบางครงกมการมสวนรวมระหวางเดก-เดก อกดวย 5) ระดบการรวมปฏบต ส าหรบในระดบการรวมปฏบตงาน ซงแนนอนวาสงขลาฟอรมใหความส าคญกบการรวมกนปฏบต ตงแตในชวงของการเรมตนท างานในนามของสงขลาฟอรมทขบเคลอนประเดนเกยวกบทะเลสาบ แตการด าเนนในขณะนนไมไดมองเหนคนกลม เดก เยาวชน ทเขามามบทบาทในการเปนอาสาสมคร หรอนกพฒนาจงหวดสงขลามากนก จงมาสการเปลยนแปลงการท างานของสงขลาฟอรม ทเนนการสรางเยาวชนพลเมอง เนองจากตองการเหนเยาวชนเขามามบทบาทกบสงตาง ๆ ทเกดขนกบสงคมในบานเกดของตวเอง จงไดเหนเยาวชนรวมคดโครงการเกยวกบประเดนปญหาหรอสงทตองการเปลยนแปลงในโรงเรยน มหาวทยาลย หรอชมชนของตวเองเขามาทสงขลาฟอรม และหลงจากทผานกระบวนตาง ๆ ของสงขลาฟอรมแลว กใหเยาวชนไดเรมปฏบตตามวธการทน าเสนอมา ซงในระหวางการด าเนนการนนทางพเลยงในพนท หรอพเลยงจากสงขลาฟอรมจะเขาไปรวมดวย อาท เยาวชนมการจดเวทชาวบานในชมชน ส าหรบกจกรรมดงกลาวทกคนทสวนเกยวของ กจะเขาไปรวมกนด าเนนในกจกรรมดงกลาว ส าหรบบางโครงการมหนวยงานขององคกรสวนทองถนเขามามสวนรวมดวย 6)ระดบการรวมตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผล ส าหรบการระดบการรวมตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผลเปนระดบทเพงเรมเหนส าหรบการท างานของสงขลาฟอรม อกทงยงไมมความครอบคลมไปถงผทมสวนเกยวของในทกระดบ ส าหรบในระดบดงกลาวทมในปจจบนเปนการรวมตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผลอยในระดบการประเมนผลจากในมมเดยว คอประเมนความเปนพลเมองในตวเยาวชนทผานหรอก าลงการเขารวมโครงการกบสงขลาฟอรม วามการความเปนพลเมองเกดขนมากนอยเพยงใด อกทงมการตดตามผลในเรองของการด าเนนงานของเยาวชนทเขารวมในโครงการ และการตดตามเยาวชนบางสวนทไดผานโครงการหรอกระบวนจากสงขลาฟอรมวามการเปลยนแปลงตอจากนนอยางไรบาง และผลจากการตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผล ของสงขลาฟอรมท าใหน าสการปรบปรงและพฒนาในการด าเนนโครงการในครงตอไป หากแตในมมทกลบกนตวเยาวชนยงไมมโอกาสเทาทควรส าหรบการสะทอนการท างานของสงขลาฟอรม นอกจากการสะทอนตวเองจากการด าเนนงาน และเมอมองใหลกในอกระดบส าหรบการตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผล ความเปนพลเมองทเกดขนในตวเยาวชนกเปนสงทสะทอนไดถงการท างานของสงขลาฟอรมทถกตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผล ไดเชนกน เนองจากมการน ากระบวนการของโครงการมาใชในทกป แมจะมสวนทเปลยนแปลงไปบาง แตกระบวนการหลกกยงเปนคงเปนรปแบบเดม เมอมการน ามาใชซ าและยงเกดผลอย แสดงถงการตรวจสอบกระบวนการทน ามาใชไปดวย 7) ระดบการควบคมโดยประชาชน ส าหรบระดบการควบคมโดยประชาชนนน เนองจากสงขลาฟอรมเปนองคกรทมการท างานในรปแบบของภาคประชาสงคม คอ ท างานรวมกนทงองคกรภาครฐ หนวยงานเอกชน และรวมไปถงกลมปจเจกตาง ๆ รวมกนขบเคลอนในประเดนทหลากหลาย ทงประเดนทเยาวชนเสนอโครงการเขามา รวมไปถงประเดนทเกดขนจรงในจงหวดสงขลา บางครงการควบคมโดยประชาชนอยางแทจรงนนยงเกดไมมมากนก คอยงมสงขลาฟอรมเองท าหนาทในการควบคมเปนหลก หากแตมการใหสทธกบองคกร หนวยงาน หรอกลมคนตาง ๆ ไดมสวนรวมในการเสนอความคดเหนเกยวกบการควบคมวาควรมทศทางเปนอยางไร สมรรถนะองคกร คอสงทจะชวยใหหนวยงานหรอองคกรสามารถขบเคลอนไปขางหนาได และนนคอการจดการซงสมรรถนะองคกรนนสามารถ แบงไดเปน 5 ลกษณะ ดงน 1) สมรรถนะการบรหารงานโดยรวม เพอใหสงขลาฟอรมมการด าเนนไปขางหนาและมระบบการท างานทด จงจ าเปนจะตองมการบรหารงานในภาพรวม เนองจากสงขลาฟอรมมการท างาน



รวมกนกบหลาย ๆ ภาคสวน ดงนนเพอน าไปสผลส าเรจของการด าเนนจะตองมทมกลางส าหรบ ชวยดงานในภาพรวม 2) สมรรถนะการบรหารงานดานการบรหารมงผลสมฤทธ การด าเนนงานของสงขลาฟอรมมกมการสรางตวชวดผลส าเรจของโครงการไวกอนลวงหนา และตวชวดนนจะมความครอบคลมตงแต ดานกลไกและระบบการบรหารโครงการ ดานบคลกรของโครงการทมศกยภาพในการท างานกบเดกและเยาวชน และเกดเครอขายเยาวชนแกนน าทใหความส าคญกบการท างานจตอาสา เปนตน 3) สมรรถนะการบรหารงานดานความมวสยทศนกวางไกล สงขลาฟอรมมผบรหารองคกรทความคดแบบกาวหนา ดงนน การบรหารงานทเกยวกบความมวสยทศนกวางไกล นน เปนสงทมกเกดขนกบสงขลาฟอรม ในทก ๆ ป จะมการประชมเพอปรบปรงการด าเนนงานของหนวยงาน และมกมการปรบในเรองของวสยทศนขององคกรดวย และวสยทศนทปรบนนเปนสงทเขากบสถานการณทเกดในสงคม 4) สมรรถนะการบรหารงานดานการจดการการเปลยนแปลง สงขลาฟอรมเปนหนวยงานทมการท างานรวมกบหลากหลายองคกร และกลมคนทหลากวย ดงนน การเปลยนแปลงจงเปนสงทเลยงไมไดในท างานหลาย ๆ ครง การบรหารดานการจดการการเปลยนแปลง จงเปนสงทสงขลาฟอรมมการเตรยมพรอมอยเสมอ หรอจะกลาวอกนยหนงคอ สงขลาฟอรมมการบรหารจดการทลกษณะของการยดหยนได และพบวาสงขลาฟอรมมกมการมแผนส ารองไวเสมอ เพอเตรยมพรอมหากมสถานการณทเหนอการควบคมเขามาเกยวของ 5) สมรรถนะการบรหารงานดานการแกไขปญหาเฉพาะหนา การท างานของสงขลาฟอรมเปนการท างานรวมกนกบเยาวชนเปนหลก ดงนนเรองการบรหารดานการแกปญหาเฉพาะจงเปนอกสวนทสงขลาฟอรมจะมแผนส ารองไว อาท ในเวทความคด ทมกใหเยาวชนเปนพธกรในงาน หรอแมแตเวทอน ๆ เอง ทจะใหมคนขนเวทน าเสนอ สงขลาฟอรมมกใหมการเตรยมคนเปนค เพอปองการปญหาฉกเฉน จะไดอกคนทชวยด าเนนการงานนน ๆ ตอไปได ซงการจดการของของสงขลาฟอรมทงดานภาวะผน าตามสถานการณ การมสวนรวม และสมรรถนะองคกร นนท าใหสงขลาฟอรมมการท างานอยางตอเนอง และสามารถเสรมความเปนพลเมองใหเกดในจงหวดสงขลา ส าหรบผน าตามสถานการณ นนไดสรางบคคลทมความเปนพลเมองใหเกดในจงหวดสงขลาไดเพมขน อกทงการใหโอกาสบคคลอน ๆ ไดมโอกาสไดเปนผน าในบางสถานการณ หรอน าในประเดนทบคคลนน ๆ มความสามารถ สามารถท าใหเขาไดตระหนกและเขาใจถงสทธทตนเองพงมมากขน อนเปนคณสมบตอยางหนงของการเปนพลเมอง เชนเดยวกบการมสวนรวมทมโอกาสใหกบบคคลอน ๆ ไดมโอกาสในการแสดงความสามารถ ทงทกษะการพด การคด หรอแมแตการมสวนรวมในการรบรกสามารถท าใหบคคลนนรเรมความเปนพลเมองไปดวย และสดทายส าหรบสมรรถนะองคกร สวนสดทายนเปนอกสวนส าคญทจะชวยขบเคลอนใหหนวยงาน องคกรหรอสงขลาฟอรมเองมการขบการท างานตอไปได อาท สมรรถนะองคกรทเกยวกบวสยทศน ซงจะชวยใหสงขลาฟอรม ไดเหนทศทางของการท างานเพอน าไปสเปาหมายทวางไว และการท างานของสงขลาฟอรมทผานมานนนอกจากจะเปนเสรมสรางความเปนพลเมองแลว ยงมสวนชวยในการสรางเครอขายทางสงคม ส าหรบการเขามาชวยด าเนนงานเพอไปสเปาหมายทตงไว อาท การด าเนนงาน ของ ชมรม Beach for life ทมการขบเคลอนไหวประเดนเกยวกบหาด จากการท าโครงการของเยาวชนระดบมธยมจนไปสการขบเคลอนปญหาเกยวกบในพนทใกลเคยง อกทงไดมการท างานรวมกนทงเยาวชน นกวชาการเกยวกบชายหาด กรมเจาทา ประชาชนในจงหวดสงขลาทเขามาเปนอาสาสมครรวมดแลชายหาด ซงการท างานดงกลาวไดกอเกดพลงของคนสงขลา ทสามารถดแล ปกปอง พนทใชประโยชนของตนเองไว ไมเพยงแตรอใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเขามาดแล สรปไดวา การจดการของสงขลาฟอรมเปนสงส าคญทสด เนองจากเปนสวนทสามารถท าใหสงขลาฟอรมนนมการด าเนนงานตอไปขางหนาได และด าเนนเพอใหเกดผล รวมถงประสทธทวางวตถประสงคไวได นอกจากนนยงสรางความเขมแขงในเกดกบสงขลาฟอรม กลาวคอ มผน าทมการท างานทใหความส าคญกบงานและคน ไดอยางเหมาะสม เนองจากดจากลกษณะของงาน ผตามทเขามามสวนรวมกแสดงออกในสทธของตวเองอยางเตมท ซงเปนอกสวนส าคญส าหรบสงขลาฟอรม ในการด าเนนงานเพอน าไปสวตถประสงคหรอเปาหมาย นอกจากนนสมรรถนะองคทนบวาเปนสวนส าคญทไมแพสวนใดส าหรบการจดการสงขลาฟอรม เพราะหากเรามผน าทด มผตามทด หากแตสงขลาฟอรมขาดซงสมรรถนะกยากทจะสามารถขบเคลอนไปขางหนาได



ความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา ความเปนพลเมองนบเปนผลทสงขลาฟอรมตองการใหเกดกบเยาวชนทเขามารวมในโครงการเปนอยางมาก หากแตในความจรงแลวการสรางความเปนพลเมองนน เปนทมความยากไมนอย ในชวงเวลาทผานมาสงคมไทยมการกลาวถงความเปนพลเมองของประชาชนในประเทศอยบอยครง นอกจากนนยงมการกลาวการศกษาถงศาสตรการสอนความเปนนกประชาธปไตย ของ วชย ตนศร การประชมวชาการจากสถาบนพระปกเกลา ครงท 13 ประจ าป 2554 ทใชหวขอเรองความเปนพลเมองกบอนาคตประชาธปไตยไทย เหลานแสดงใหเหนถงความสนใจเรองความเปนพลเมองทจะเกดในสงคม รวมไปถงสงขลาฟอรมเองดวย ความเปนพลเมองทสงขลาฟอรมก าหนดเปนตวชวดไว นน ประกอบดวย องคประกอบทกษะชวต และองคประกอบความส าเรจ ซงประเดนความเปนพลเมองนนจะอยในองคประกอบความส าเรจ คอ จตส านกความเปนพลเมอง และตวชวดตาง ๆ ดงน 1) มการพฒนาทกษะชวตในการท างาน เดกและเยาวชนทเขารวมโครงการการสงขลาฟอรมสามารถเพม และพฒนาทกษะในท างานได อาท การรจกการวางแผน การแกปญหาเฉพาะหนาได นอกจากนนส าหรบพเลยงในพนทไดเพมพนทกษะในการท างานรวมกนเยาวชนอกดวย 2) ยดมนในคณธรรม จรยธรรม และคณงามความด มความรบผดชอบตอตนเอง ผอน ตอชมชนและสงคม ส าหรบผทเขาโครงการกบสงขลาฟอรมนนมกมการพฒนาตวเองเพมในแงของการของคณธรรม จรยธรรม และคณงานความด เนองจากเปนสงทตองยดถอเปนแนวปฏบตส าหรบการท างานประเดนทางสงคม และนอกจากนนยงมเรองของความรบผดชอบตอตนเอง ชมชน และสงคม เนองจากการด าเนนงานในสวนตาง ๆ มกมความเกยวของ กบทกสวน ดงนนจงจ าเปนทจะตองมความรบผดชอบ ทงนนทงนนความรบผดชอบในบางครงกมเงอนไขอน ๆ ประกอบ อาท งานดงกลาวมความจ าเปนมากนอยแคไหน งานดงกลาวจ าเปนตองมเรามากนอยเพยง หากงานนน ๆ ไมไดมผลกระทบมากนก จะมการเกยงไมรบผดชอบ เพราะเนองดวยเหตผลเรองความส าคญ หรอดวยนสยของความเปนเดกในบางครง 3) เขาใจ ตระหนก หวงแหนในสทธของตนเอง มความรบผดชอบตอหนาทของตนเองและเคารพในสทธของผอน ส าหรบผเขารวมโครงการกบสงขลาฟอรมในเบองตนยอมมการเขาใจ ตระหนก และมความหวงแหนในสทธของตน เพราะการเขามาของเยาวชนนนมาจากความสนใจของเยาวชนเอง หากแตอาจมการเปลยนแปลง เนองโครงการมระยะเวลาในการด าเนนงาน เมอเวลาผานไปดวยภาระกจของเยาวชนเองอาจไปสการหวนแหนสทธของตนทลดลงไดแตอยางนอยในระยะแรกกนบเปนการเรมตนทดวาเรามสทธอย ในสวนความรบผดชอบตอหนาทของตนเองและเคารพในสทธของผอน แนนอนวาหากมการตระหนกรถงสทธของตนแลวนนจะไปสการเคารพสทธของผอนเชนกน อาท ในวงสนทนาทมการแลกเปลยนความคดเหนทใหโอกาสทกคนในการพด ฉะนนเมอตวเองสทธ เพอนคนอน ๆ ทจะไดรบสทธนน เชน เราไมควรแสดงออกซงการละเมดสทธหรอไมเคารพในสทธของผอน 4) ตระหนกและใหความส าคญกบกระบวนการมสวนรวมของผอน เคารพและรบฟงความคดทแตกตาง หลากหลายอยางมเหตผลทเหมาะสม ส าหรบความเปนพลเมองแลวการตระหนกและใหความส าคญกบกระบวนการการมสวนรวมนน นบเปนสงทส าคญยง เพราะการแสดงออกซงความเปนพลเมองนน เปนรซงทตนม และแสดงออกถงการใชสทธของตนได เชนสงทเกดขนผทมสวนรวมกบสงขลาฟอรมหลายคนจะมความตระหนกดวาเราเปนพลเมอง มสามารถเขาไปมสวนรวมกบสงทเกดในสงคมได โดยเฉพาะกบสงทเกดใบบานเกดเรา เรามสทธเตมทแสดงออกโดยเปนในเชงของการมสวนรวม อาท สงขลาฟอรมเองทรวมแสดงออกในการขบเคลอนเรองการพงทลายของชายหาด หรอเยาวชนกลมรกหาดบางหลงทมการแสดงออกถงการดแลรกษาทองทะแลอนเปนพนทในการประกอบอาชพใหอยสบไป เนองจากเปนบานเกดของเยาวชนกลมดงกลาว อกทงยงเปนททรายไดใหกบครอบครว ซงในการกระบวนดงกลาวนนจะมผคนทเขามามสวนรวมในการแลกเปลยนขอมล ใหความรอยเสมอ 5) เคารพกฎกตกา มารยาทในกลม และเคารพกฎหมายทเปนสวนรวม ยดมนในความยตธรรมและเปนธรรม ส าหรบผทมาโครงการกบสงขลาฟอรมนน เนองจากมมากจากหลายหนวยงาน หลายองคกร อกทงยงหลากหลายกลมคน จงมการสรางกฎกตกาส าหรบเปนแนวปฏบตเพอไปสทศทางเดยวกน และกฎกตกาดงกลาวนนกจะมาจากการรวมกนเสนอ และเมอมการรวมกนสรางจงมความจ าเปนทจะเคารพกฎกตกานนดวย และมากกวาการมกฎกตกาแลว ยงมประเดนเรองของมารยาท บางครงแมจะกฎกตกามาก ากบไว กไมเปนประโยชน หากความมมารยาทในตวบคคลไมไดม และการไมมมารยาทดงกลาวอาจสงผลตอการเคารพ หรอไมเคารพสวนอนทอยในสงคมดวย หากแตสงทเกดกบผคนทรวมงานกบสงขลาฟอรมนน พบวาโดยสวนใหญแลวมกเคารพกฎกตกา หากแตยงบางบางสวน แตนนนบเปนสงทตองสรางใหเกดขน ดวยกระบวนการตาง ๆ



สรปไดวา ความเปนพลเมองของผทเกยวของกบสงขลาฟอรม ทงเยาวชนและพเลยงโครงการพนทเองนนเกดความเปนพลเมองทเพมขน มการพฒนาทกษะชวตในการท างานทดขน รตระหนกในสทธของตนเอง มการเคารพสทธของผอนเพมขน และสามารถรวมแสดงออก หรอมสวนรวมกบการท างานรวมกนกบผอน หรอหนวยงานอนเพมมากขน อภปรายผล จากการศกษาสงขลาฟอรมกบการเสรมสรางความเปนพลเมองของคนในจงหวดสงขลา มขอคนพบวาทนาสนและควรน ามาซงการอภปราย โดยมรายละเอยดในประเดนดงตอไปน สงขลาฟอรมกบองคกรประชาสงคม สงขลาฟอรมเปนองคกรหนงทมบทบาทในการเคลอนไหว และขบเคลอนประเดนทางสงคม ทงเปนการขบเคลอนจากสงขลาฟอรมเอง และขบเคลอนผานโครงการของเยาวชน จากการด าเนนงานทผานมาจะเหนไดวา หลาย ๆ การด าเนนของสงขลาฟอรมทมการเขามาตงค าถามจากเจาหนาทของรฐวาเปนใคร เพราะเหตใดจงมการแสดงออก เชนน อาท สงขลาฟอรมรวมพนองทเพทาขบเคลอนเรองโรงไฟฟา ในขณะทเยาชนจากพนททเทพากมการเขามารวมโครงการกบสงขลาฟอรมและรวมขบเคลอนประเดนความอดมสมบรณในทองทะเลเทพา ซงหากมองในมมมองของชาวบานคนหนงจะพดไดวา ทมาเคลอนไหวเพราะบานเกดก าลงประสบปญหา การออกเคลอนไหวนนกเพยงเพอปกปองบานของตวเอง แตส าหรบสงขลาฟอรมนนไมสามารถจะพดเชนนน แลวมน าหนกทมากพอได เนองจากในวนนนทเจาหนาทเขามาถาม หลายคนไมไดพนทเพอยในเทพา แตส าหรบมมมองของสงขลาฟอรมแลว แมวานนจะไมใชบานแต พนทตรงกเปนพนททมทรพยากร ทถกสงมาใหคนในจงหวดสงขลาไดจบจายน าไปเลยงชพ เหลานจะเหนไดวาทเหตการณขนสวนหนงกเนองจากมาเราอยในบานเมองทตองการความสงบ ไมตองการใหประชาชนออกมาเรยกรองใด ๆ ทงสน แมสงทก าลงเรยกรองอาจสงผลใหผเรยกรองบางคนไมมอยอาศยกตาม แตสงขลาฟอรมกยงมความพยายามในการลกมาชวยเคลอนไหวอยางตอเนอง แมจะการถกละเมดอยเปนเนอง ๆ กตาม ซง เหตการณดงกลาวนนเปนไปตามท ชมพนท เฉลยวบญ (2559) ไดกลาววา ในชวงเวลาทมาจะเหนไดวาภาคประชาสงคมนนเปนกลมทเขามามบทบาทอยางมาก ในการขบเคลอนสงคมไปสการเรยกรองและการปกปองสทธมนษยชนในสวนทรฐมกจะเพกเฉย โดยเฉพาะในชวงเวลาทประชาชนไมมความสามารถในการเขาสทธพลเมองและรวมถงสทธอน ๆ ซงเปนมาจากการทตองอยภายใตขอจ ากดของเคลอนไหวของภาคประชาสงคมในชวงของการมรฐบาลเผดจการอ านาจนยม ซงประชาชน รวมถงภาคประชาสงคมเองจะมความเสยงในการถกคกคามและขมข อกทงยงมการละเมดสทธมนษยชน แตกระนนส าหรบบางชวงเวลาสงขลาฟอรมกเปนอกองคกรมบทบาทส าหรบการตอรอง เจรจา ทงกบหนวยงาน และกบประชาชน ใหหนมาสนใจกบสงทสงขลาฟอรมท า เชน การขบเคลอนประเดนปญหาการพงทลายของหาด ทมการรวมพลงของเยาวชน เจาหนาท ประชาชน ในการตอรอง เจรจาเรองหยดสรางโครงสรางลงบรเวณชายหาด ในสวนนกมความสอดคลองกบมฮามดอายบ ปาทาน และคณะ (2555) ทกลาวไววาจดส าคญอยางหนงขององคกรประชาสงคม คทอการศกยภาพในการรวมตวเพอการสรางอ านาจในการตอรองได สงขลาฟอรมกบความเปนพลเมอง สงขลาฟอรมเปนองคกรทเรมตนท างานดวยขบเคลอนประเดนทางสงคม แตเมอเรมด าเนนการไประยะหนงกลบพบวา ไมคอยคนรนใหมเขามามสวนรวมมากนก เมอเหนสถานการณดงกลาวจงไดเรมเลงเหนเรอง “พลเมอง” จงมการไปปรกษากบมลนธสยามกมมาจลถงประดนดงกลาว และมลนธสยามกมมาจลกใหความสนใจ จงรวมกนท างานเพอขบเคลอนเรองความเปนพลเมองนบแตนน โดยใหความส าคญกบเยาวชนในชวง 14-24 ป สงขลาฟอรมเรมด าเนนงานโครงการเกยวกบพลเมอง โดยวางเปาหมายเปนเรองเกยวกบการเสรมสรางความเปนพลเมองของเยาวชน โดยการใหเยาวชนสงโครงการเขารวมกบสงขลาฟอรม จากนนทางสงขลาฟอรมกจะมกระบวนตาง ๆ ส าหรบการเสรมสรางความเปนพลเมอง หากแตการเสรมความเปนพลทสงขลาฟอรมท าไมไดเปนสอสารโดยตรงในระยะแรก หากแตเปนฝกใหเยาวชนไดคอย ๆ ซบซบไปเองผานกระบวนการท างานภายใตโครงการทเยาวชนสงมา ซงจากการท าโครงการทเยาวชนเขยนมาเองกสามารถเสรมสรางความเปนพลเมองได เนองจากความเปนพลเมองทสงขลาฟอรมมองนน ไมใชการออกไปใชสทธเลอกตามระบบประธปไตย หากแตเปนการสทธและเสรภาพ ในการคดการแสดงออก ผานกจกรรมโครงการทเยาวชนได



วางแผนเอง และโครงการทเยาวชนคดมานนมกเปนประเดนทใกลตว ซงสงทเกดขนกไดสะทอนใหเหนแลววาเยาวชนเกดทกษะ มความตระหนก อกทงยงสามารถท างานรวมกบผอน ดวยการใหเคารพซงกนกน ซงสอดคลองกบรงนภา ยรรยงเกษมสข. (2560) กลาววาความเปนพลเมองนน สวนหนงจะเกดหรอจะประสบความส าเรจไดนนตองมความรความเขาใจในความเปนพลเมอง และแนนอนความเขาใจทสงขลาฟอรมพยายามเสรมสรางใหเกดในตวเยาวชนโดนผานการปฏบตนน จะสามารถชวยใหเกดความเขาใจทมากกวาการทองจ าจากต าราทเกดในหองเรยน สงขลาฟอรมกบประชาธปไตยแบบปรกษาหารอ สงขลาฟอรมเปนองคกรทด าเนนการในแบบองคประชาสงคม ทเนนการเสรมสรางคมเปนพลเมอง และสงทเกดขนแนนอนในองคกรน คอ การปรกษาหารอ และยงการปรกษาหาในหลายระดบอกดวย อาท การปรกษาหารอระดบผใหญ-ผใหญ การปรกษาหารอระดบผใหญ-เดก และการปรกษาหารอระดบ เดก-เดก หากจะพดความเปนประชาธปไตยแบบปรกษาหารอแนนอนหลายคณคงจะถงภาพของโตะประชม แตใครจะรวาบางครงบนโตะประชมนนไมไดปรากฏการปรกษาหารอใหเหนทกครงไป หากแตเปนททมคนหนงคดและอกคนกเปนคนตดสนคนความคด แมถามวาแลวประปรกษาหารอนนอยทไหน และประชาธปไตยแบบปรกษาหารอนนเปนอยางเปนสงทพอจะอธบายกนไดดวยภาพสภากาแฟทเปนเวทส าหรบการสนทนาเพอแลกเปลยนความเหนระหวางกลมของชาชนน าในต าบล ซงจะลกษณะของการเปนเวทของการปรบทกข เลาสข และการรวมกนหาทางออกใหกบสงทเปนปญหา อยางทชยณรงค เครอนวน ไดกลาวไวบทความ เรองประชาธปไตยแบบปรกษาหารอในชมชนทองถนไทย: ประสบการณจากภาคสนาม เมอป 2557: ซงรปแบบดงกลาวกเปนทเกดกบสงขลาฟอรมเชนกน จากการสงเกตในชวงเวลาทผานมาพบ วาหลายครงการพดคยงานของคนทท างานกบสงขลาฟอรมนน มกเกดขนบนโตะอาหาร หรอโตะกาแฟ ส าหรบการปรกษาหารอในระดบผใหญ -ผใหญ และสามารถน าไปสการด าเนนงานตอได ซงเปนสงทด เพราะบรรยากาศบนโตะอาหารมกเปนแบบสบาย ๆ ไมเครยดมากและไมทางการมากเกน ดวยบรรยากาศทผอนคลายตะไปสการแลกเปลยนขอมลไดมากขน ในขณะทการปรกษาหารอในระดบผใหญ-เดก นนกพบการปรกษาหารอในแบบเดยวกบทกลาวมาขางตนคอ รานอาหาร รานกาแฟ และระดบของเดกกจะมความเทาเทยมกน ไมมการจ ากดดวยเพศ หรอวยใด ๆ ทงสน ท าใหเดกกลาทแสดงออกความเหนไดอยางเตมท ในขณะทผใหญเองรบฟงไมไดมองวาเปนทก าลงพด ท าใหการปรกษาหารอ เพอแลกเปลยนขอมลนน มการเปดใจ เปดกวางมากขน เพราะหากมองกบทศกยภาพของคนมากกวาทหาเงอนไจขใดมาจ ากด และสดทายคอการปรกษาหารอในระดบของเดก-เดก เนองจากมการท างานรวมกนเปนทมของเยาวชน จงมการปรกษาหารอระหวางแนนอน และการปรกษาหอในระดบเดก-เดกเหมอนจะเปนไปไดยาก หากเรามองเดกเปนเดก แตส าหรบเดกทก าลงเสรมสรางความเปนพลเมองในเกดขนนน ไมไดเปนทยากเลยทเก ดขน เพยงสงทไดจากการปรกษาหารออาจจะยงไมคอยไดเปนสรปเทาทควร แตอยางการปรกษาหารอกนนนกมกจะไดประเดน และขอมลอย หากแตการสรปขอมลในบางครงนน มความจ าเปนทจะตองมผใหญคอยชวย และในสวนของการปรกษาหารอกนไดนเองทเปนอกจดของการเสรมสรางความเปนพลเมองใหเกดในตวเยาวชน คอการมสวนรวมในการแสดงออก สรป สงขลาฟอรมเปนองคกรทมการกอตงมากวา 20 ป ท างานในการขบเคลอนประเดนทางสงคมมาตลอดจนถงปจจบนทแมจะเนนใหความส าคญในการเสรมสรางเยาวชนพลมอง แตในกระบวนการเสรมนนกมกเปนการเสรมสรางผานประเดนทางสงคม และจากการด าเนนงานของสงขลาฟอรมทผานมาท าใหสงขลาฟอรมมเครอขายจนมรปแบบของการท างานในภาคประชาสงคม ผลจากการด าเนนงานของสงขลาฟอรมชวยแกไขปญหาทเกดขนจงหวดสงหวดสงขลาไวได นอกจากนนการท างานของสงขลาฟอรมยงชวยใหเกดเยาวชนทมความพลเมองอกจ านวนมาก และไมเพยงเยาชนเทานนหากทผใหญทเขามาเปนพเลยงโครงการจากพนทเองกไดซมซบเอาความเปนพลเมองอกดวย ผลจากการด าเนนงานทผานทงหมดท าใหสงขลาฟอรมเปนองคกรทเขมแขง ชวยสรางพลเมองในจงหวดสงขลาได และยงเปนกลายเปนพลงส าคญในการขบเคลอนประเดนทเกดในสงคมตอไป



ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะจาการวจยครงน สงขลาฟอรมเปนองคกรทมการด าเนนในรปแบบของภาคประชาสงคม มการท างานรวมกนจากหลายภาคสวน อาท หนวยงานภาครฐ เอกชน และรวมไปถงปจเจก เพอจากการด าเนนงานหลกของสงขลาฟอรมนนเปนการเสรมสรางความเปนพลเมอง ดงนนเพอใหเกดความเปนพลเมองขนอยางแมจรง ผมสวนเกยวของ ผเขารวมโครงการสงขลาฟอรม จะน าสงทไดจากโครงการนนไปขยายผลตอ และน าไปปฏบตจรงในชวตประจ าวน ขอเสนอแนะเพอการพฒนา ควรมการตดตามผลความเปนพลเมองของผทเคยเขารวมโครงการอยางตอเนอง โดยอาจคดเลกจากคนทเกดความเปนพลเมองอยางแทจรง และตดตามดผลวานบจากวนแรกทเขาผานเขาสกระบวนการเขามการเปลยนแปลงอยางไรบาง จนเมอเขาจบจากโครงการไปแลวเขามพฒนาการในตวเองอยางไรบาง แลวระดบของความเปนพลเมองของเขาอยในระดบเมอเวลาผานไป ทงนเปนเปนการประเมนผลระยะยาวดวยวา กบกระบวนการทสงขลาฟอรมออกแบบมานนไดเสรมสรางความเปนพลเมองใหเกดในตวบคคลไดอยางแทจรงหรอไม หรอความเปนพลเมองนนมการฝกลงไปในตวผเขารวมโครงการมากนอยเพยงใด

เอกสารอางอง ชมพนท เฉลยวบญ. (2559). พลวตรของประชาสงคมภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตยสเผดจการอ านาจนยม.

วารสารสทธและสนตศกษา. 2 (2), 150-177. ชยณรงค เครอนวน. (2557). ประชาธปไตยแบบปรกษาหารอในชมชนทองถนไทย: ประสบการณจากภาคสนาม . วารสาร

เศรษฐศาสตรการเมองบรพา. 2 (2), 79-93. ชยอนนต สมทวณช, วชย ตนศร, สชาต วงศสวรรณ และอาทตย อไรรตน. (2553). วฒนธรรมพลเมอง. สถาบนวฒนธรรม และศลปะ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. 11 (2) , 7-10. เชษฐา พวงหตถ. (2559). โลกศกษา โลกาภวตน และความเปนพลเมอง. สงขลานครนทร. 22 (1), 2-60. นภาพรรณ เจนสนตกล. (2556). โครงสรางทางสงคม บทบาทและนโยบายสาธารณะกบความเปนพลเมอง. วารสารศลปศาสตร. 5 (1), 49-62. พณสดา สรธรงศร. (2560). การพฒนาการศกษาเพอความเปนพลเมอง. สทธปรทศน. 31 (100), 100-113. มลนธสยามกมมาจล. (2558). อาสาสมครกบการสรางความเปนพลเมอง: “กระบวนการสรางพลเมองเยาวชนสสงคม

พลเมอง” ในงานประชมระดบชาตดานการอาสาสมคร ครงท 1, จดเรมตนการสรางพลงพลเมอง. วนท 8 พฤษภาคม 2558. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

มฮามดอายบ ปาทาน และคณะ. (2555). ประชาสงคมกบกระบวนการสนตภาพ: รายงานวจยสารวจสถานภาพองคกรประชาสงคมในชายแดนใต.ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต.

รงค บญสวยขวญ. (2557). การเมองภาคพลเมอง: ทบทวนวรรณกรรมเพอสรางตวชวดหรอตวบงบอกการเมองของพลเมอง. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร. 6 (2), 121-140.

รงนภา ยรรยงเกษมสข. (2560). ความเปนพลเมองของผน าองคกรภาคประชาสงคม. วารสารเศรษฐศาสตรการเมองบรพา. 5 (2), 1-26.

วลยพร รตนเศรษฐ. (2557). รฐประศาสนศาสตรพลเมอง. วารสารสถาบนพระปกเกลา. 12 (3), 3-20. วชย ตนศร, ชยอนนต สมทวณช, แคนแนน อทตลเจน และทพยพาพร ตนตสนทร, (2557). แนวทางการศกษาเพอ สรางพลเมองในสงคมประชาธปไตย. กรงเทพฯ: สถาบนนโยบายศกษา ภายใตมลนธสงเสรมนโยบายศกษา. วชย ตนศร. (2557). ศาสตรการสอนความเปนนกประชาธปไตย. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.



เอกสารอางอง ศรณย หมนทรพย. (2551) การศกษาเพอสรางพลเมองฐานรากของการเมองภาคพลเมอง.สถาบนพระปกเกลา. พฤษภาคม – สงหาคม, 101 – 115. สงขลาฟอรม. (2557). โครงการพลงพลเมองเยาวชนสงขลาปท 2 (002/010756). คนเมอ 14 มกราคม 2560, จาก https://www.scbfoundation.com สญญา เคณาภม, และกชพร ประทมวน. (2558). วถประชาธปไตยของพลเมองในระบอบประชาธปไตย. วารสารวไลยอลงกรณปรทศน. 5 (2), 181-199.



แนวทางการพฒนาศกยภาพการท างานของสภาองคกรชมชนในเขตกรงเทพมหานคร: กรณศกษา สภาองคกรชมชนเขตยานนาวา

The Guidelines for Potential Development of the Community Organization Council in Bangkok. Case Study: Yannawa Community Organization Council

สรภา สงเคราะห1

บทคดยอ การวจยนเพอศกษาพฒนาการของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา ศกยภาพและปญหาอปสรรคดานตาง ๆ รวมทงแนวทางการพฒนาศกยภาพ โดยใชแนวคดทฤษฎของ James Mckernan.การวจยเชงปฏบตการ 3 ประการ คอ 1) สงเสรมใหชาวบาน (กลมตวอยาง) เขาใจในสถานการณปญหาตาง ๆ 2) ปรบปรงแกไขสถานการณปญหาทเกดขนอยางเปนระบบ 3) สรางความกระจางในสงคมอยางรอบดานแลววเคราะหขอมลตามวตถประสงค และเชอมโยงความสมพนธขอมลแตละประเดนในมตตาง ๆ เพอสรางขอสรป ผลการวจยพบวา…การท างานวาระทสอง( ชวง 2 ปแรก) ของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาเรมด าเนนงานเชงรกมากขน โดยจดเวทสรางความร ความเขาใจและกระตนชาวบานใหเขามามสวนรวมในกระบวนการจดท าแผนพฒนาอยางตอเนอง สภาองคกรชมชนมศกยภาพหลายดาน เชน แกนน าเขาใจบทบาทของสภาองคกรชมชนมากขน มการแกปญหาโดยใชกระบวนการมสวนรวมในเวทสาธารณะทงระดบกลมยอยและเวทระดบเขต มการปรบใชวธการทหลากหลายและยดหยนตามประเดนและเปาหมาย ใหความส าคญกบทกชมชนทเกดปญหาและตดตามงานอยางจรงจง มการถอดสรปบทเรยนรวมกน ทมทปรกษามความเชยวชาญและทกษะในการจดเวท มภาคเครอขายหลากหลาย สภาองคกรชมชนสามารถผลกดนใหเกดแผนพฒนาของพนทเขตยานนาวา พ .ศ. 2557 – 2560และยกการแกปญหาทอยอาศยเปน “แผนเดนประเดนรอน 1 แผน 1 เขต”ฯ เกดความรวมมอระหวางชมชนกบชมชนและชมชนกบภาคเครอขาย ซงเปนพนฐานการสรางส านกการมสวนรวมในการพฒนาและจตส านกความเปนพลเมองเพอสงเสรมประชาธปไตยระดบฐานรากของสงคม ปญหาการด าเนนงานคอชาวบานทประสบปญหาไลรอบางสวนยงไมคอยตนตว รวมทงยงไมคอยเชอมนและไมเขาใจบทบาทแล ะประโยชนสภาองคกรชมชน มอปสรรคดานงบประมาณในการด าเนนงานและเคลอนไหวเพอแกปญหา ดงนน แนวทางการพฒนาศกยภาพคอสภาองคกรชมชนยงคงตองใหความรและขอมลเกยวกบบทบาทหนาทใหชาวบานรบทราบเพมขน เพอใหเปนทยอมรบและใชสภาองคกรชมชนเปนเวทสาธารณะใหเกดประโยชนมากขน ควรมการจดเวทระดมความคดเหนดานทอยอาศยผานเวทระดบเขต ส าหรบบทบาทระหวางสภาองคกรชมชนระดบเขตกบสภาองคกรชมชนระดบจงหวดและระดบชาต ทควรเปนไดแกระดบเขตควรน าปญหาทส าคญเขาพจารณาในทประชมระดบจงหวดเพอหาแนวทางแกไขรวมกน เสนอนโยบายตอสภาองคกรชมชนระดบชาตใหสนบสนนการด าเนนงานและแกไขปญหาระดบเขตอยางเปนรปธรรม เชนสนบสนนดานงบประมาณ รวมทงควรมคณะท างานของระดบจงหวดเขามาเปนพเลยงและเพมศกยภาพการท างานในระดบเขต

ค ำส ำคญ: ศกยภาพสภาองคกรชมชน การมสวนรวมขององคกรชมชน ชมชนจดการตนเอง Abstract

This research aimed to study the development, potential and problems of the Yannawa Community Organization Council. This study used the James Mckernan’s Theory, 3 concepts of action research are: 1) encouraging people (sample group) to understand in various situations and problems. 2) systematic

1อาจารยประจ าภาควชาสงคมวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

https://dict.longdo.com/search/Systematic%20problem%20solving



problem solving. 3) illuminated the society situations, then analyzed follow by purposes and conclusion from variety dimension data. The research findings that the second work agenda of the Yannawa Community Organization Council began to be more proactive by setting up a knowledge forum and motivating people to participate in the development planning formulation process. The potential of the community organization council has many aspects, such as perception of its roles. more than ever. The people participation in the public forum was used to solving problems both of the community and the district level. Also, adapted to a variety of flexibility base on issues and purposes. Its operation focused on the community’s problems, actively monitoring in knowledge management forum. The consultants have expertise to convince the participants of public forum. The community organization council contributed to create the Development Planning of Yannawa District. (2014-2017) and raised the housing problem is "1 hot Issue 1 plan of district". There are collaborations between communities in Yannawa District with another areas and their partnerships. These are the basis of the realization for development participation and citizen awareness that encourage democratization in local. The problems of the community organization council are: there are some people in the communities have been still not awake and do not understand the roles and performance of the community organization council. The budgetary constraints affected to its management and movement. So the guidelines for potential development are that the community organization council still provide knowledge and information about its roles in order to develop the public acknowledgement and has accepted usefulness of public forum. Also, should provide a housing discussion through district forum. The district level should select important issues bring to provincial forum discussion and to provide national policies to encourage the implementation and resolution for the district level such as the budget subsidization. There should also be a working group of the provincial level become as a mentor to empower the district level.

Keywords: the potential of community organization Council, the participation of community organization, self- management community บทน า ในชวงเกอบ 20 ปทผานมา ขบวนองคกรชมชนทวประเทศมพฒนาการเคลอนไหวอยางมทศทางมากขน ตามแผนพฒนาของตนเอง ภายใตวสยทศนรวมวา “ชมชนเขมแขง พงตนเอง โดยใชทนทางสงคมทมอยในชมชน เออประโยชนมากทสด เรมประสานงานกบหนวยงานทองถน โดยเฉพาะภาครฐมากขน ความเคลอนไหวดงกลาวกอใหเกดนวตกรรมทส าคญใหม ๆ ในงานพฒนาเพมขนแทบทกประเดนงาน มการยกระดบการพฒนาคณภาพชวตดานอน ๆ ไปพรอมกน บรณาการประเดนพฒนาในพนทของตน จากทเคยท าเปนรายกจกรรมหรอรายโครงการมาเปนการท าทกมตทกประเดนทเกดปญหา บรณาการงานพฒนาทงหมดเปนแผนยทธศาสตรของชมชนระดบต าบล ใชแนวคดเรอง “การฟนฟชมชนทองถน” เปนยทธศาสตรส าคญ การเปลยนแปลงส าคญอกประการหนงคอองคกรชมชนหลายแหงเรมใชขอมลและการจดการความรเปนเครองมอส าคญ ปจจบนมศนยเรยนรประเดนงานตาง ๆ กระจายอยทวประเทศ กอใหเกด“การเรยนร” ของขบวนองคกรชมชน.ในแนวราบ มการขยายผลไปยงพนทตาง ๆ และหลงจากมพระราชบญญตสภาองคกรชมชน พ.ศ.2551 องคกรชมชนตาง ๆ ทวประเทศ ไดรวมตวจดตงเปน“สภาองคกรชมชน” เพอใชเปนเวทแลกเปลยนเรยนรก าหนดแนวทางการพฒนาชมชนของคนในทองถน (ชมพล กนทะมลและคณะ, 2557)

https://dict.longdo.com/search/Systematic%20problem%20solving



เครอขายสงแวดลอมยานนาวาเรมจากการรวมตวของกลมชาวบานในพนทเพอแกปญหารวมกน โดยรวมกบโครงการพฒนาสงแวดลอมเมองจากองคการสหประชาชาตน ารองเขามาพฒนาดานสงแวดลอม บรหารกองทนสวสดการ รวมทงเคลอนไหวดานทอยอาศย ชวงเกอบ 30 ปทผานมา ยานพระราม 3 มแนวโนมทจะถกพฒนาใหเปนพนทเศรษฐกจ ดงนนชมชนตาง ๆ ในพนทเขตยานนาวาอาจจะถกไลรอ แกนน าชมชนจงตงกลมท างานสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาขนเมอ 18 สงหาคม 2551 หลงจากทผานพนวาระแรก คณะท างานชดเดมไดรบการเลอกตงกลบมาสานตองานในวาระท 2 จงไดสรปบทเรยนและทบทวนบทบาททผานมาและพบวา สภาฯยงประสบปญหาการขบเคลอนงานพฒนาในพนทหลายประการ ทงกลไกการท างาน การด าเนนงานตามแผนยทธศาสตร ทส าคญยงไมสามารถสรางความเขาใจและท าใหชาวบานเขามามสวนรวมพฒนาพนทไดเตมท ดงนนจงจ าเปนทจะศกษาวจยเพอเรยนรและสรางความเขาใจสถานการณทเกดขนเพอแสวงหาแนวทางการพฒนาศกยภาพของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาในภาพรวมตามวสยทศน พนธกจ เปาหมายการพฒนาทตงไว

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาพฒนาการของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาทผานมา 2. เพอศกษาปญหาและอปสรรค รวมทงสาเหตของปญหาและอปสรรคตาง ๆ ในการท างานของสภาองคกรชมชน 3. เพอศกษาศกยภาพดานตาง ๆ ทมอยของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา และ 4. แนวทางการพฒนาศกยภาพสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา

ขอบเขตของการวจย 1. ขอบเขตดานพนทในการศกษา

ศกษาเฉพาะชมชนทเปนสมาชกสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา ทตงอยในพนทยานนาวา รวม 7 ชมชน 2. ขอบเขตของกลมตวอยางประชากร

กลมตวอยางทศกษาวจยครงน ไดแก คณะท างานสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา ทมทปรกษาและพเลยงของสภาองคกรชมชน กลมตวอยางชาวบานทอาศยอยในชมชนสมาชกของสภาองคกรชมชน แกนน าชาวบานทเปนสมาชกสภาองคกรชมชน เจาหนาทของหนวยงานทเปนภาคเครอขายการท างานของสภาองคกรชมชน เปนตน

3.ขอบเขตดานระยะเวลา รวมระยะเวลา 17 เดอน ตงแตเดอนเมษายน พ.ศ. 2556 ถงเดอนตลาคม พ.ศ. 2557 กรอบแนวคดทใชวจย ผศกษาไดใชกรอบแนวคด ทฤษฎของ James Mckernan.(ออนไลน,2013) ทกลาววาการวจยเชงปฏบตการน ามาซงสงส าคญ 3 ประการ คอ 1) การสงเสรมใหชาวบาน (กลมตวอยาง) เขาใจในสถานการณปญหาตาง ๆ 2) การปรบปรงแกไขสถานการณ ปญหาทเกดขนอยางเปนระบบ และ 3) สรางความกระจางในสงคมอยางรอบดาน วธการและกระบวนการในการศกษาวจย การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการซงน าไปสการปฏบตทเกยวของกนเปนวงจร Stephen Kemmis and Robin McTaggart (1982, อางโดยยาใจ พงษบรบรณ, ม.ป.ป:ออนไลน)เสนอขนตอนการวจยเชงปฏบตการ 4 ขนตอน ไดแก

- การวางแผน (Plan) เปนแนวทางปฏบตซงตงความคาดหวงไว เปนการมองไปในอนาคต ขางหนา - การปฏบต (Action) เปนการด าเนนงานตามแนวทวางแผนไวอยางมเหตผลและมการควบคมอยางสมบรณ - การสงเกต (Observation) การสงเกตหนาท เกบบนทกขอมล ทไดจากการปฏบตงาน



- การสะทอนผล (Reflection) เปนกระบวนการทบทวนการปฏบตจากบนทกทไดจากการสงเกตวาไดผลเปนอยางไร มปญหาหรอขอขดแยงอยางไร เพอเปนพนฐานการวางแผนในการพฒนาศกยภาพตอไป

การศกษาวจยครงนไดใชกระบวนการมสวนรวมของชมชนเพอระดมความคดเหน ผานการจดเวทสาธารณะทส าคญ 4 ครง ซงผวจยมบทบาทเปนผอ านวยความสะดวก(facilitator)และน าเสนอขอมลทเปนประโยชนในการจดเวทแตละครง ทงการรวมวางแผน รวมปฏบต รวมสงเกตและรวมสะทอนผล ในการประชม 4 ครง ดงน ครงท 1 เวทสรางความร ความเขาใจในการท าแผนพฒนาของสภาองคกรชมชน ครงท 2 เวทระดมความคดเหนเพอยกรางแผนพฒนา ครงท 3 เวทประชมท าประชาพจารณรางแผน และระดมความคดเหนเพอจดท าแผน ครงท 4 เวทตดตามความคบหนาสะทอนผลการด าเนนงาน ภายหลงมการจดท าแผน

ผลการวจย การวจยครงนศกษาการด าเนนงานและบทบาทของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาในชวงแรกของวาระท 2 (พ.ศ.2556 - 2557) ซงหลงจากทด าเนนงานวาระแรกเสรจสน เมอวนท 15 ธนวาคม พ.ศ.2555 ไดมการจดเวทสาธารณะขนเพอ 1) ถอดสรปบทเรยนจากเวทและทบทวนบทบาทสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา 2) ประเมนความร ความเขาใจ ในการจดตงสภาฯ 3) ประเมนการด าเนนงานทส าคญทผานมาตงแตจดตง 4) การรบรถงผลการด าเนนการชวงทผานมา (พ.ศ.2551- 2555) กอใหเกดการเปลยนแปลงอะไรบาง 5) ประเมน ความส าเรจ ปญหา ปจจยทสงผลตอความส าเรจ รวมทงปญหา อปสรรค ตอการท างาน นอกจากนยงเกดขอตกลงจากความตองการของผเขารวมประชมใหมการจดท าแผนพฒนา เพอใชเปนแนวทางการขบเคลอนการท างานของสภาองคกรชมชนในระยะท 2 ประเดนส าคญทแกนน าตวแทนจากหลายชมชนสนใจไดแก เรองทอยอาศย เศรษฐกจและอาชพ ยาเสพตดและสวสดการชมชนเพอการออมทรพยทอยอาศย (รายงาน สรปการทบทวนสภาองคกรชมชน เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร, 2555) การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ และใชหลกการมสวนรวมของชมชน โดยจดเวทสาธารณะเพอระดมความคดเหน 4 ครง ในชวงพ.ศ. 2556- 2557 ดงน เวทสาธารณะ ครงท 1 เพอสรางความร ความเขาใจในการจดท าแผนพฒนาของสภาองคกรชมชน เปนเวทแรกในชวงวาระทสองของคณะท างานชดเดม จดวนท 15 พฤษภาคม พ.ศ.2556 มสมาชกสภาองคกรชมชนทเปนแกนน าในชมชน ตวแทนหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในพนททเปนภาคเครอขายเขามาชแจงบทบาท หนาท วสยทศนการพฒนาชมชนในพนทรวมกบองคกรภาคประชาชน เปนเวทเพอสรางความร ความเขาใจในกระบวนการการจดท าแผนพฒนาชมชน โดยนกวชาการอสระทเปนปรกษาน าขอมลและความรทมประโยชนและอาจจะสงผลกระทบมาแลกเปลยนเพอใหชาวบานเกดความตนตว เชน ปญหาภยพบต สถานการณการเมองทรอนระอ ผลกระทบโครงการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอเชอมเสนทางคมนาคม การไลรอชมชนเพอการลงทนกอสรางอาคารสง และการอพยพของคนตางจงหวดทสญเสยพนทท ากนจากผลกระทบโครงการตาง ๆ ของรฐ มการกระตนใหจดท าแผนพฒนา และใหความรเพอเปนแนวทางการจดท าแผนพฒนาพนทตนเอง ในเวทไดใหเหตผลวาถาประชาชนท าแผนพฒนาโดยประชาชนและเพอประชาชนจะสามารถแกปญหาไดดวยตนเอง เรมจากส ารวจปญหาชมชนทตองแกไขและวางแผนรวมกน โดยค านงถงสถานการณในชวง 5 -10 ปขางหนา สรางความเขาใจกระบวนการและแนวทางในการวางแผนไดแก ประเมนสถานการณทงภายใน ภายนอก ประเดนปญหา ผลกระทบ โดยเรมจากสถานการณใกลตว ประเมนจดออนและจดแขงของตนเอง โดยใชประโยชนจากจดแขง และเสรมจดออน ในเวทมการระดมมมมองทมตอปญหาใน หลายมต จากผเขารวมเวททมาจากหลายภาคสวน และจดตงคณะท างานรวบรวมขอมล เพอหาขอสรปรวมกน การใหผเขารวมเวท มสวนรวมระดมความคดเหนตอปญหาในพนทเพอใชเปนขอมลในการจดท าแผนพฒนา ผเขารวมประชมสวนใหญเหนชอบใหจดท าแผนพฒนาของสภาองคกรชมชนรวมกนดานตาง ๆ ทงดานสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม สขภาพ และอน ๆ พรอมทงจดตงคณะท างาน โดยความรวมมอและสนบสนนจากหนวยงานตาง ๆ เพอใหเกดประโยชนสงสดกบประชาชนในพนท เวทใชวธการระดมความคดเหน ใหผเขารวมประชมเขยนปญหาทเกดขนในชมชนทควรแกไขคนละ 3 ปญหา น ามาเรยงล าดบความส าคญเรงดวน 4 ล าดบ ไดแก 1. ปญหายาเสพตด 2. ปญหาทอยอาศย 3. ปญหาเศรษฐกจและหนนอกระบบ 4. ปญหาสงแวดลอมและมตในทประชมไดสรรหาคณะท างาน 12 คน รบผดชอบงาน 4 ประเดน



เวทสาธารณะ ครงท 2 เวทระดมความคดเหนระดบกลมยอยเพอยกรางแผนพฒนา เวทครงท 2 จดเมอวนท 20 พฤษภาคม พ.ศ.2556 เวลา 18.00 น. – 20.00 น. ณ ศนยพฒนาเดกเลกชมชนเยน

อากาศ 2 เพอรวบรวมขอมลแตละพนท และความคดเหนตาง ๆ จดท ารางแผนพฒนาของสภาฯ เพอน าเสนอตอเวทสาธารณะในระดบเขต โดยพเลยงและผเชยวชาญการจดเวทไดพดคยและแลกเปลยนความเหนจากคณะท างานทง 4 ปญหา ตามแนวทางโจทยทก าหนดจากเวท คอ ปญหา สาเหต แนวทางแกไขและภาคหนวยงานเกยวของ ผเขารวมประชมไดรวมแสดงความคดเหนทกปญหาทงปญหายาเสพตด ปญหาเศรษฐกจและหนนอกระบบ ปญหาทอยอาศย และปญหาสงแวดลอม ดงน

ปญหายาเสพตด การแลกเปลยนประสบการณในการปองกนปญหายาเสพตดจากตวแทนชาวบานและแกนน าทเขารวมประชม ตวแทนชาวบานจากหลายชมชนแลกเปลยนประสบการณการแกปญหายาเสพตดทหลากหลายในแตละชมชน เชน

มคณะกรรมการเดนตรวจตามซอย สรปปญหาและการแกปญหารวมกนแตละเดอน คณะกรรมการชมชนดแลรบผดชอบเปนกลมครอบครว สอดสองปญหา ประสานงานสถานต ารวจทมมสยดในพนท แจงบทบาทหนาทของต ารวจใหทราบทวกน เพอด าเนนงานเรองยาเสพตดไปในทศทางเดยวกน ใหชาวบานมสวนรวมแจงเบาะแสมากขน บางชมชนใชชวงทประกอบศาสนกจในวนส าคญทางศาสนา (บาน โรงเรยน มสยด) ใหความรทางเสยงตามสาย เรองหลกการทางศาสนาและโทษภยของ ยาเสพตด ฯลฯ สวนการแกปญหาระดบโครงสราง ตวแทนจากหลายชมชนเสนอใหเพมบทลงโทษทางกฎหมายทรนแรงขนกวาเดม

ปญหาเศรษฐกจ การแลกเปลยนขอมลและประสบการณในการจดตงกองทนสวสดการระดบชมชน เวทประชมยกตวอยาง พนท

น ารองของกรงเทพมหานคร ทด าเนนการจดตงกองทนสวสดการชมชน มาแลว 2 รน สมาชกเพมเปน 2,092 คน ระยะเวลา 2 ป รบงบประมาณสมทบจากภาครฐเกอบ 3 ลานบาท ทประชมจงเสนอแนวทางแกไขระดบชมชน วาควรปลกฝงจตส านกใหด ารงชวตอยางมคณภาพและพอเพยง จดตงกองทนสวสดการสวนกลางเพอดแลกนภายในชมชน มคณะกรรมการบรหารจดการ ประชาชนรวมกลมเรมออมวนละ 1 บาท อาจจะเปนรายเดอนหรอรายป ขนอยกบศกยภาพชาวบาน แนวทางนจะน าไปสการแกปญหาหนนอกระบบและตอยอดแนวทางกจกรรมอน ๆ ของชมชนและเชอมโยงเพอสรางเครอขายในพนทตอไป

ปญหาทอยอาศย การแลกเปลยนประสบการณ การเคลอนไหวของชมชนตวอยางในการเตรยมความพรอมเรองทอยอาศย เวทม

บรรยากาศการแลกเปลยนขอมลสถานการณทเปนประโยชนและตวอยางแนวทางเตรยมความพรอมในพนทอน ๆ เชน ความแตกตางในการไลรอของเจาของทดนทเปนหนวยงานรฐซงจะประนประนอมสงกวาเจาของทดนทเปนเอกชน โดยภาครฐจะใชวธการเจรจาตอรองใหชาวบานยายไปอาศยในทดนผนใหมและมสญญาเชา แตพนทในเขตยานนาวาเปนทดนของภาคเอกชนเปนสวนใหญ เจาของทดนอาจจะน ากฎหมายมาเปนเครองมอในการไลรอทรนแรงและเรวกวา ตวอยางความเคลอนไหวของพนทชมชนตนแบบไดมการเตรยมความพรอมและพดคยปญหากบชาวบานอยางตอเนอง มการจดตงกลมออมทรพยและสามารถท าสญญาเชา 30 ปจากเจาของทดนคอกรมธนารกษเรยบรอย และเตรยมแกปญหาภายใตโครงการบานมนคงทรบผดชอบโดยสถาบนพฒนาองคกรชมชน ในเวทยงหารอสถานการณการไลรอเพอหาทางชวยเหลอชมชนสมาชกอน ๆ มการตงขอสงเกตคอ ถาชาวบานในชมชนไมรวมกลม จะไมมอ านาจตอรองและถกไลรอไดงาย รวมทงอาจจะไมไดรบคาขนยาย ทประชมจงตองการใหคณะกรรมการกลบไปหารอเพอเสนอทางเลอกใหกบชมชนทก าลงถกไลรอ

ขอเสนอแนะในการเตรยมความพรอมส าหรบชมชนทจะเคลอนไหวเพอเตรยมรบมอสถานการณไล รอ ขอแนะน าเบองตนคอชาวบานทอาศยอยในทดนทงของภาครฐและของภาคเอกชนตองตนตวจดเวทพดคย ควรรวมกลมและวางแผนรวมกน เพอชวยเหลอและพงพาตนเอง ตงกลมออมทรพยเพอเปนกองทนทอยอาศย กรณทตองเจรจาตอรอง หรอหาพนทใหม และเตรยมเงนสมทบกองทนคาบรหารจดการใหแกนน า นอกจากนยงย าใหแกนน ามองปญหาเตรยมความพรอมและกระตนใหชาวบานตระหนกถงปญหาโดยเรมจากกลมเลก ๆ รวมระดมการออมแลวขยายจ านวนเพมขน ชมชนควรเชญผมประสบการณเรองทอยอาศยโดยตรงมาแนะน าแนวทางการเตรยมตว และประสานงานทมงานโครงการบานมนคงของสถาบน พฒนาองคกรชมชน (พอช.) เพอแนะน าแนวทางและการมองถงอนาคตของตนใหชดเจนขน



ปญหาสงแวดลอม การระดมความคดเหนเพอรวบรวมปญหาและหารอแนวทางการแกไขปญหาสงแวดลอม สถานการณปญหา

สงแวดลอมในพนทมมากมาย เชน ปญหาขยะเกลอนกลาด ปญหาอน ๆ ไดแก ปญหาสนขและแมวจรจดทถกทอดทง ปญหาพาหะน าโรคจากน าเนาเสย น าขงใตถน ปญหามลภาวะ ฝน ควน เสยง จาก ทอไอเสยรถยนต และโรงโมผสมปนคอนกรตส าเรจรป (ซแพค) ท าใหเกดปญหาระบบทางเดนหายใจ และปญหาทอระบายน าอดตนจากอฐ หนปนทราย มการสะทอนวาชมชนเคยรองเรยนไปยงหนวยงานแตหนวยงานเกยงกน และพบวาปญหาทตองรวมมอกบหนวยงาน เชน ปญหาโรงผสมปนทสงผลกระทบเรองฝนละออง ทตองพดคยและรวมมอจดท าแผนรวมกบหนวยงานทเกยวของดานสงแวดลอม เชน ส านกงานเขต ฝายสงแวดลอมของกรงเทพมหานคร. และกรมควบคมมลพษ โดยชมชนอาจท าเรองรองเรยนไปยงหนวยงานทกลาวมา เวทสาธารณะ ครงท 3 การท าประชาพจารณรางแผนพฒนา และระดมความคดเพอจดท าแผนพฒนา จดเวทวนท 20 มย. 2556 ทส านกงานเขตยานนาวา เปนการสานตอ เพอใหเกดแผนพฒนาพนททเปนรปธรรม โดยมการระดมความคดเหนจากประชาชนในชมชนตาง ๆ รวมทงผแทนจากหนวยงานภาคสมาชกเครอขายเขามามสวนรวมอยางมากมาย โดยน าขอสรปและขอเสนอแนะ ประเดนความคดเหนดานตาง ๆ จากผเขารวมประชม มาจดท าแผนพฒนา การจดประกายและกระตนใหผเขารวมเวท แลกเปลยนความคดเหน และรสกตองการมสวนรวมระดมความคดเหนในการจดท าธรรมนญภาคประชาชน เวทเรมตนกระตนจตส านกผเขารวมประชมใหเขาใจและเขาถงสทธความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยอยางแทจรง โดยเขามามสวนรวม ตงแตรวมคด รวมตดสนใจ รวมท า รวมรบประโยชน รวมตรวจสอบกบหนวยงานตาง ๆ และทส าคญตองประสานพลงทหลากหลาย และเรมจากภาคประชาชนตองตนตว ซงจะท าใหเกดพลงของชมชน เมอสงคมภายนอกเหนวาชมชนท าสงดดวยตนเอง หนวยงานตาง ๆ จงจะเขามาสนบสนน ผลทจะตามมาคอพลงองคความรทงวชาการและพลงความรภมปญญา จากนนยกระดบใหเปนมตรวมกนของสมชชาระดบจงหวดและประชาสมพนธใหแพรขยายเชอมโยงในระดบชาต นบเปนจดเรมตนในการกาวเขาสความเปนพลเมอง ชแจงการจดท ารางแผนฯ 4 ดาน ใหผเขารวมประชม ระดมความคดเหน เพอใหปรบปรงแกไข และลงมต โดยแบงกลมยอยใหผรวมประชมระดมความคดเหน พจารณาและแกไขปรบปรงยกรางแผนฯ ทง 4 ประเดน มผอ านวยความสะดวกชวยระดมความคดเหน เลอกผแทนกลมน าเสนอซงจะกลายเปนขอตกลงรวมกนระหวางประชาชนในพนท นอกจากน สภาองคกรชมชน ยงผลกดนแผนเดนประเดนรอนของพนทอก 1แผน คอ “ทอยอาศย” เพราะการเรงพฒนาพนทในยานพระราม 3 อาจจะสงผลกระทบตอวถชวตของชมชน จงควรเรมตระหนกและกลบไปขยายผลในชมชน ตารางท 1 สรปสาระส าคญ ทง 4 ดาน จากทประชมในเวทคณะท างานสภาฯ ดงน

ประเดน ปญหา สาเหต แนวทางแกไข ผด าเนนการ 1.ยาเสพตด -เกดการมวสม

-ครอบครวแตกแยกไมสนใจเดก -ผใหญใชเดกสงยา/ท าเปนกจการครอบครว -เชอมโยงเปนเครอขาย/เปนทม/เปนระบบ -วธการแนบเนยน และซบซอนมากขน -เจาหนาทขายยาเอง

-คนวางงาน -ตองการไดเงนมากแตไมชอบท างานหนก -คานยมบรโภคเทคโนโลยทนสมยของวยรน -เจาหนาทมสวนรเหน/ปกปองกนเอง/ -กฎหมายไมมประสทธ ภาพ -ไมกรงกลวกฎหมาย

-ชนชมยกยองบคคล ครอบครว/ตวอยางคนด -ตงคณะท างานเฝาระวงเปนชวง ๆ ตามระยะทาง -ประสานงานกบต ารวจระดบผก ากบขนไป -เสนอกฎหมายเพมบทลงโทษใหรนแรงขน

ชมชน ชมชน ชมชนรวมกบ สน. -เสนอหนวยงานด าเนนการ

2.ปญหาเศรษฐกจ และหนนอกระบบ

-ทกเพศ ทกวยหนเขาหาอบายมขทกชนด

-ผอยอาศยหลากหลาย -อาชพรบจาง/คาขายราย

-จดตงเครอขายกอง ทนสวสดการชมชน

ชมชน



ประเดน ปญหา สาเหต แนวทางแกไข ผด าเนนการ - ครอบครวทะเลาะ เบาะแวง - เกดจากปญหาเยาวชน

ยอย -รายไดไมพอรายจาย -สามารถเขาถงชองทาง การเลนพนนไดตลอดเวลา -ลงทนนอยแตไดเงนมาก

เขตยานนาวา -ปลกฝงจตส านกการด ารงชวตพอเพยง

3. ทอยอาศย -ในพนทมบานเชา 50% -มคนตางถน/ตางดาว อาศยอยมาก -เปนพนทบกรกทดน สาธารณะ -เปนชมชนแออด -ขาดความเปนระเบยบ -ความสมพนธของคนใน ชมชนไมด

-เจาของบานเชาขาดความรบผดชอบ -ไมมการตงกฎเกณฑ/กตกาการอยรวมกนในชมชน

-ด าเนนการเพอใหไดกรรมสทธในการเชาหรอเชาซอทดนอยางถกตอง พนทรปธรรมทก าลงด าเนนการไดแก 1.สามคครวมใจ 2.รวมพฒนาเชอเพลง 2 3.เยนอากาศ 2 4.เชอเพลงพฒนา

ชมชนรวมกบภาค

4.ปญหาสงแวดลอม

-ขยะสะสมมากทงไมเปนท -สนข/แมว จรจด สตวทเปนพาหะน าโรค ( ยง, หน ) -น าเนาเสย -ฝน, ควน มลพษอากาศ

- ชาวบานมนสยมกงาย -การจราจรทหนาแนนบนทองถนน -ทอระบายน าอดตนหนวยงานเกยงกน และไมเคยลอกทอ 20 ป

-รวมกนรณรงคเรองความสะอาดและการทงขยะใหเปนท -จดตงธนาคารขยะ -จดท าแผนพฒนารวมกบหนวยงานทเกยวของ

ชมชน ชมชน ชมชนรวมกบศนยสาธารณสข,ฝายสวล.ของสนข./กรมควบคมมลพษ

การรวบรวมขอสรปเพมเตมจากการระดมความคดเหนของแตละกลมยอยเพอจดท าแผน หลงจากทแตละกลมยอยระดมความเหนภายในกลมเสรจสน กอนทจะมาน าเสนอในเวทใหญ แตละกลมยอยไดขอความเหนจากทประชมและสมาชกของแตละกลมไดลงมตรางแผนพฒนา ทมการปรบปรงแกไข แลวจงมาน าเสนอแผนพฒนาทง 3 ดาน ในเวทใหญ ซงยกใหแผนแกปญหาดานทอยอาศยเปน “แผนเดนประเดนรอน 1 แผน 1 เขต” ซงขอสรปทไดจากเวทกลมยอยดงน กลมแผนพฒนาดานสงคมเพอแกปญหายาเสพตด ทประชมกลมยอยมการปรบปรงขอเสนอแนะไมมาก ซงผทเขารวมประชมในเวทจงลงมตเหนดวยกบรางแผน กลมแผนพฒนาดานเศรษฐกจ เปนเวทแลกเปลยนประสบการณตวอยางชมชน ทประสบความส าเรจในการแกปญหาทอยอาศยภายใตโครงการบานมนคง สงทสภาองคกรชมชนคาดหวงคอทกชมชนควรตงกลมทางการเงน อาจเรมจากกลมเลก ๆ มสมาชก 5- 10 คน เชน กองทนสวสดการเพอทอยอาศย กองทนสวสดการเพอการกยม หรอกองทนสวสดการเพอกลมออมทรพยเปนตน แตละชมชนอยางนอยม 1 กองทนเพอน าไปรวมกบกองทนใหญระดบเครอขาย กรณทไมสามารถเชาพนทเดมได จะไดน าเงนออมของกลมไปเสนอตอสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) เพอด าเนนงานหรอประสานงานหาพนทใหมทชมชนสามารถเชาหรอซอได ดงนนทประชมกลมยอยจงลงความเหนรวมกนวา สงทส าคญล าดบแรกคอทกชมชนหาวธตงกองทนชมชน ๆ ละ 1 กองทน เรมจากกลมเลก ๆ ซงกองทนนจะมาชวยสนบสนน ปญหาตาง ๆ ของชาวบาน ตงแตเกด



แก เจบตาย ดแลเกอกลกนฉนพนอง นโยบายในการจดตงกองทนนคอใหอยางมคณคาและรบอยางมศกดศร วธการด าเนนงานคอ เรมจากคณะกรรมการชมชนรวมกลมกอน แลวหาผทสนใจมาเปนสมาชกสมทบ กลมแผนพฒนา ดานสงแวดลอม ในกลมยอยมการปรบเปลยน กจกรรม แผนงานกจกรรมดานสงแวดลอม ดงน 1.รณรงคภมทศนเคหสถานในชมชน ท าหนาบานใหนามอง โดยผด าเนนการไดแก กรรมการชมชนและชาวบาน ปรบ เปน 2 เดอนตอครง งบประมาณ จากชมชนจดการตนเอง และจากส านกงานเขตยานนาวา 2 จดตงธนาคาร.ขยะ และใหความรเรองการรไซเคล นดหมายชาวบานแตละชมชนน าขยะมารวมกน นดผรบซอขยะมาซอ ผด าเนนการและทมางบประมาณไดแกกรรมการชมชนและชมชนจดการตนเอง เพอลดขยะและท าใหขยะมมลคาเพมขน 3. ปญหาสภาพแวดลอมของชมชนทไดรบผลกระทบเรองฝนจากโรงปน กลมยอยลงความเหนใหสภาองคกรชมชนและฝายสงแวดลอมของส านกงานเขตยานนาวาเขามาตรวจสอบ 4 เดอนตอครง รวมทงขอรบสนบสนนดานงบประมาณ แผนเดนประเดนรอน 1 แผน 1 เขต เพอแกปญหาดานทอยอาศย โดยมหลกการและเหตผล “เนองจากสภาพทอยอาศยในพนทเขตยานนาวา ชาวบานสวนใหญอาศยอยในทดนสาธารณะ และเชาทดนของเอกชนมาเปนเวลายาวนาน จงมความเสยงสงทจะไดรบผลกระทบจากนโยบายการพฒนาเศรษฐกจยานพระราม 3 รวมทงนโยบายพฒนาเขตเศรษฐกจประชาคมอาเซยน และชวงทผานมาชมชนในเขตยานนาวาถกไลรอไปแลวถง 5 ชมชน จากการประชมหารอรวมกนของชมชนตาง ๆ ทเหลอ มความเหนพองกนวาชาวชมชนเขตยานนาวาตองด าเนนการจดการดานทอยอาศยใหเกดความชดเจน เพอจะไดวางแผนพฒนาสรางความมนคงในชวตอยางยงยนตอไปในอนาคต” วตถประสงค 1.เพอสรางความมนคงในเรองทอยอาศย 2.เพอรกษาสทธในฐานะประชาชนคนไทย 3.เพอเปนการเตรยมความพรอมรองรบการพฒนาพนทเขตยานนาวา เปาหมายเพอใหประชาชนในพนทเขตยานนาวาไดสทธในการอยอาศยอยางถกตอง และไดรบความคมครองตามกฎหมาย วธการด าเนนงาน โดย 1.เปดเวทใหความรความเขาใจประชาชนในพนทเขตยานนาวาถงสถานการณทจะมผลกระทบตอวถชวตชมชน เพอก าหนดทศทางและแนวทางการแกไขปญหารวมกน 2.เปดเวทสาธารณะโดยเชญหนวยงานทเกยวของมาท าความเขาใจ และก าหนดแนวทางการแกไขปญหารวมกน เพอลดปญหาความเดอดรอนของชาวชมชน 3.สรปประเมนผลการด าเนนงานระยะเวลาด าเนนการ ตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2556 ถง เดอนธนวาคม พ.ศ. 2560 เวทสาธารณะครงท 4 เพอตดตามความคบหนาและสะทอนผลการด าเนนงานของสภาองคกรชมชน เวทนจดขนภายใตสถานการณการชมนมและกระแสทางการเมองทเรมรนแรง เมอวนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2557 ทมาของการเปดประชมสภาฯครงน เปนไปตามเงอนไขการใชงบประมาณทขอจากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) มการแลกเปลยนพดคยและรายงานความคบหนาการด าเนนงาน โดยเฉพาะการสมเกบขอมลเพอส ารวจแนวโนมความตองการของ 4 ชมชนน ารอง ตารางท 2 แสดงแนวโนมความตองการดานทอยอาศย ของกลมตวอยาง 4 ชมชนน ารอง (โดยใชแบบสอบถามสถาบนพฒนาองคกรชมชน) ชมชนเยนอากาศ ชมชนวดชองลม ชมชนคาลเทกซ ชมชนสามคครวมใจ

รปแบบสรางความมนคงของการอยอาศย

อยทเดม/ปรบสภาพ แวดลอมใหดขน

อยทเดม/ปรบสภาพ แวดลอมใหดขน

อยทเดม /ปรบสภาพ แวดลอมใหดขน

อยทเดม /ปรบสภาพ แวดลอมใหดขน

ความตองการความมนคงในทดน

อยในทเดมโดยขอเชาระยะยาว

-อยในทเดมโดยขอเชาระยะยาว -อยในทเดมโดยไมเชา

อยในทเดมโดยไมเชา

อยทเดมโดยขอเชาระยะยาว



ชแจงสถานการณและขอมลทเปนประโยชนเรองการไลรอ เพอใหชมชนเตรยมความพรอมตอนโยบายการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในพนทเขตยานนาวา เวทประชมชแจงสถานการณปญหาเรองงบประมาณ จงน าเสนอโครงการขอสนบสนนดานงบประมาณจากสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) เพอใหสามารถด าเนนการขบเคลอนงานไดอยางตอเนอง นอกจากนยงชแจงสถานการณการไลรอวา ทผานมาการไลรอชมชนในพนทยานนาวาเกดขนเปนระยะ ๆ บทเรยนทเรยนรคอวธการไลรอของภาคเอกชนคอนชางรนแรง ดงนนวธการทชาวบานจะตอรองเพออาศยในทดนเดมคอควรยนเสนอขอเชาทดนราคาระดบคนจนและรบท าหนงสอสญญาเชาไวกอน แลวจงขอเพมคาเชาตามก าลงและตอรองขอเชาระยะยาวภายหลง ทผานมา การทบางชมชนตองรอยายออกจากพนทเพราะชาวบานในชมชนไมเปนหนงเดยว รบคารอถอนแลวรบยายออก แกนน าและชาวบานไมมแผนเตรยมการเรองทอยอาศยทงดานรบและรก ไมประสบผลส าเรจในการออมเงนดานทอยอาศย ทมพเลยงทดแลปญหาทอยอาศยจงชกชวนแกนน าและตวแทนชมชนใหเรมเคลอนไหวแกปญหาอยางจรงจง และชแจงเงอนไขการเขารวมโครงการบานมนคงทชมชนตองมกลมออมทรพย ซงเปนเงอนไขทพอช.ตองการสงเสรมใหชาวบานมกระบวนการจดการทอยอาศยดวยตนเอง ตวแทนทเขารวมประชมจากหลายชมชนเหนดวยใหจดเวททอยอาศยโดยเฉพาะ แลกเปลยนเรยนรและสะทอนปญหาการบรหารจดการกลมออมทรพย เพอสวสดการชมชน หลงจากประชมจดท าแผนพฒนาของสภาองคกรชมชน มการกระตนใหหลายชมชนกอตงกลมออมทรพยอยางจรงจง ซงมเพยง 4 ชมชน ทด าเนนการ สภาองคกรชมชนจงรอรวบรวมขอมลเพอเสนอขอรบการสนบสนนดานสวสดการจากภาครฐพรอมกน หลายชมชนยงสะทอนปญหากลมออมทรพยทไมสามารถด าเนนการไดตอเนอง เชน ปญหาตดการพนนท าใหสมาชกขาดสง กลมไมมคณะท างาน กลมปลอยเงนกหมดแตไมสามารถตามทงเงนตนและดอกเบยกลบคน สมาชกเกดความไมไววางใจ การบรหารจดการแบบระบบครอบครวโดยไมไดตรวจสอบ ทประชมมมตใหชมชนทมปญหาการจดการกลมออมทรพย เรมตนและวางระบบใหม สภาฯ จะเขาไปชวยแนะน าและวางระบบบรหารจดการทตรวจสอบได เพอเรยกความเชอมนกลบคน การเชอมโยงงานสภาองคกรชมชนกบหนวยงานภาคเครอขาย และแลกเปลยนเรยนรกจกรรมดานสขภาพและการเขาถงสทธบตรทอง ชมชนตนแบบดานสขภาพแลกเปลยนประสบการณการจดกจกรรมสขภาพในชมชน เชน ตรวจสขภาพผสงอาย ดแลผปวยตามบาน เปนตน เพอเปนแนวทางในการจดกจกรรมแกชมชนอน ๆ สภาองคกรชมชนยงรายงานวาท างานรวมกบมลนธคมครองผบรโภค และส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) เพอขบเคลอนกองทนดานสขภาพ การทเชอมโยงการท างานกบหลายหนวยงานท าใหสมาชกมโอกาสพบปะกนในเวทตาง ๆ เกดการพดคยและท างานประเดนทแตกตางออกไป สามารถขบเคลอนงานตอไปได ถาใชประเดนเฉพาะงานของสภาองคกรชมชน เพยงอยางเดยว อาจไมมการพบปะหารอ ในเวทยงยกระดบความรดานสทธการเขาถงบตรทอง เพอกระตนใหสรางเครอขายภาคประชาชนรบเรองรองเรยนน าไปสการปรบปรงและชวยพฒนาระบบ ใหชมชนชวยขยายผลตอโดยเปนตวแทนเครอขายของศนยประสานงาน เพอใหสภาองคกรชมชนเปนเวทปรกษาหารอและเตมเตมชาวบานทไมมความรเรองสทธในการเขาถงบตรทอง และเรองอน ๆ สรปและอภปรายผล 1 พฒนาการของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาในเชงโครงสราง พนธกจ บทบาทและแนวทางการด าเนนงาน สภาองคกรชมชนเขตยานนาวา เกดจากการรวมตวของกลมองคกรชาวบานทเปนเครอขายสงแวดลอมยานนาวา เมอมการออกพระราชบญญตสภาองคกรชมชน พ.ศ.2551 จงจดตงคณะท างานขบเคลอนสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาและพยายามจะใชสภาฯเปนเวทพดคย ปรกษาหารอ ใหสมาชกเขามามสวนรวม มการประสานประโยชน การบรณาการความรวมมอดานตาง ๆ สวนโครงสรางขององคกรและบคลากรยงเปนคณะท างานชดเดม เพราะไดรบการยอมรบจากชาวบานและหนวยงานในพนท มประสบการณและมผลงานการแกปญหาทเปนรปธรรมหลายเรอง โดยเฉพาะทอยอาศยและปญหาการไลรอ สวนวสยทศน พนธกจ บทบาทและภารกจ ของสภาฯ ยงคงตอเนองตงแตวาระแรกเรมตามเจตนารมณเดมคอ “จะท าให สภาฯเปนเวทปรกษาหารอ ใหทกคนเขามารวมคดรวมท า และชวยกนตรวจสอบ ใชการท างานเชงรก เนนประสานประโยชน บรณาการความรวมมอ การระดมสรรพก าลง การใชองคความรและภมปญญา การสรางความเอออาทรสมานฉนทภายใต



แนวคดเศรษฐกจพอเพยง เพอการพฒนาชมชนทองถนอยางแทจรง” โดยมเปาหมายคอ กอใหเกดการมสวนรวมระหวางชมชนกบทกภาคสวนและเพอใหประชาชนในเขตยานนาวาเตบโตอยางมคณภาพและมภมคมกนทดเพอคณภาพชวตทดทกๆดาน” สวนการด าเนนงานวาระทสอง(ระยะ2ปแรก) เรมด าเนนงานเชงรก จดเวทสรางความร ความเขาใจ ทส าคญใหชมชนมสวนรวมในการจดท าแผนพฒนาโดยชมชน ท าหนาทกระตนใหเขาใจกระบวนการจดท ารางแผนพฒนาอยางตอเนองและมแผนทเกดจากการมสวนรวมในการท าประชาพจารณปรบปรงรางแผนของคนในพนท บทบาททโดดเดนของสภาองคกรชมชนคอเปนเวทสรางจตส านกความเปนพลเมองเพอเขาสความเปนประชาธปไตย โดยยกระดบความรชาวบานเรองสทธและบทบาทของประชาชนตามรฐธรรมนญ จากการวจยพบวาการจดเวทสาธารณะทงในระดบกลมจนถงระดบระดบเขต กอใหเกดการเคลอนไหวและการเปลยนแปลงเชงจตส านก ความตนตวและการด าเนนงานทเปนรปธรรมมากขน สภาองคกรชมชนมสวนเขาไปชวยสนบสนนและสงเสรมการขบเคลอนทศทางการก าหนดอนาคต รวมทงแกปญหาดานตาง ๆ ในพนทอยางตอเนอง 2. การมศกยภาพทหลากหลาย น าไปสความส าเรจและเปนปจจยทเออใหเกดการจดการพนทตนเองตามแนวทางระบอบประชาธปไตย การพฒนาศกยภาพเกดจากการสงสมประสบการณการแกปญหาในจดการพนทของตน เกด “การเปลยนแปลงกระบวนการพฒนาชมชนทองถน” ทประกอบไปดวย “การเรยนร การจดการ การประเมนผล การแกปญหา และการพฒนา” จากการศกษาพบวาสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา มศกยภาพหลายดาน ไดแก มการถอดสรปบทเรยนรวมกนและน าขอเสนอมาปรบใชในการด าเนนงานวาระท 2 ทมท างานและผเกยวของมทกษะและเชยวชาญการจดเวท สรางการมสวนรวมและใหขอมลทเปนประโยชน สามารถกระตนใหเกดการหาแนวทางตงรบและแกปญหา รวมทงทศทางในอนาคต แกนน ามประสบการณแกปญหาทหลากหลายในพนท ทมท างานเขาใจบทบาทของสภาองคกรชมชนมากขน จงมงมนทจะด าเนนการใหบรรลตามเปาหมายและแผนงานทวางไว เปดใจรบฟงความคดเหน เกาะตดปญหาเรงดวนอยางตอเนอง ประสานงานระหวางชมชนทมปญหากบหนวยงานทเกยวของเพอหาทางออกรวมกน การจดเวทสาธารณะแตละครงปรบใชกระบวนการมสวนรวมทหลากหลายและยดหยน มการสะทอนขอมลสองทางพรอมทงเปดใจรบฟงปญหา เพราะการทจะใชสภาองคกรชมชนเปนเวทหารอทงระดบกลมยอยและเวทใหญ ใหเกดประโยชนอยางเตมท ตองอาศยความเชอมโยงระหวางแกนน าชมชน กลม องคกรตาง ๆ ทหลากหลาย สภาองคกรชมชนใหความส าคญกบทกชมชนทเกดปญหาโดยไมค านง ถงอดมการณทางการเมองทแตกตาง นอกจากนยงมภาคเครอขายหลากหลายทงองคกรระดบพนทและภายนอกทงเอกชนและภาครฐ เนองจากเคยรวมงานกนมาตงแตเปนเครอขายสงแวดลอมยานนาวา หลายหนวยงานยงพรอมสนบสนนและสงเสรมกจกรรมประเดนทไมรนแรงและยงคงเลอกพนทยานนาวาเปนพนทน ารอง รวมท างานและจดกจกรรมตาง ๆ อยางตอเนอง

3. ปญหาและอปสรรค และปจจยทสงผลตอปญหา อปสรรคตอการท างานของสภาฯ ยานนาวา อปสรรคตาง ๆ ทมสวนท าใหพลงในการขบเคลอนสภาฯไปไดชาและไมตอเนองไดแก ชาวบานและชมชนทมแนวโนมจะไดรบผลกระทบจากเรองทอยอาศยยงเขามามสวนรวมนอยมาก สวนชาวบานในชมชนทยงไมไดรบผลกระทบกยงไมเกดจตส านกสาธารณะเทาทควร เนองจากคดวาปญหายงไมสงผลกระทบตอตนเองโดยตรง ฐานะทางเศรษฐกจและรายไดทไมมนคงท าใหไมสามารถรวมท ากจกรรมจงขาดพลงมวลชนสรางความเคลอนไหวทเกยวของเชงนโยบายและการตดสนใจของหนวยงานทเกยวของ ถงแมสภาฯจะมบคคลทชวยท างานดวยจตอาสา แตหลายทานขาดความรอบรและเทาทนปญหาทเกดจากผลกระทบเชงนโยบายและการเปลยนแปลงเชงโครงสราง ขาดทกษะการเชอมโยงประเดนเพอน าไปสการชวยเหลอและหาทางออกในลกษณะพงตนเอง การพฒนาความคด ในความเปนพลเมองยงไมถงระดบทจะสรางใหเกดพลงการขบเคลอนเพอจดการตนเอง ความลาชาของบางหนวยงานทจะเขามาดแลและแกไขปญหาอยางจรงจง บคลากรจากหนวยงานภายนอกทเปนภาคเครอขาย หลายหนวยงานยงไมเขาใจวถชวตและกระบวนการการพฒนาตนเองของชมชนและปญหางบประมาณสนบสนนการขบเคลอนระดบกจกรรมตาง ๆ และการขบเคลอนในภาพรวม 4. แนวทางการพฒนาศกยภาพการท างานของสภาองคกรชมชนเขตยานนาวา ปญหาจากการทยงมอกหลายชมชนในพนทไมตระหนกถงปญหาทอยอาศย ดงนน สภาองคกรชมชนยงคงตองใหขอมลและประชาสมพนธใหชาวบานเขาใจถงบทบาทหนาทของสภาองคกรชมชนไดรบทราบเพมขน เพอใหเปนทยอมรบและสรางการมสวนรวมในการท างานและเพอใช



สภาองคกรชมชนเปนเวทสาธารณะทเปนประโยชนมากขน รวมทงควรจดเวทระดมความคดเหนดานทอยอาศยในระดบเขตขนโดยเฉพาะ พฒนาทกษะแกนน าชมชนในดานตาง ๆ ดวยการสงเสรมใหเขารวมเวทของหนวยงานภาคเครอขายอน ๆ ส าหรบแนวทางการแกปญหาระดบชมชน ผน าชมชนควรสอสารกบชาวบานในหลายรปแบบ เชน การใชปฏสมพนธดานสงคมและวฒนธรรมเปนเครองมอการสอสารใหเกดการรบรและเขาใจรวมกน บางปญหาทสามารถด าเนนการไดในระดบชมชน ชมชนควรปรกษาหารอกนภายในกอน เพอลดภาระการท างานของสภาองคกรชมชน ถาเกนวสยทจะสามารถแกไขได จงจะขอความชวยเหลอมาทสภาองคกรชมชนหรอหนวยงาน หรอบางปญหาทหนวยงานควรเปนผด าเนนการแกไข จงควรจะน าเรองเขามาประชมสภาองคกรชมชนระดบเขต ส าหรบบทบาทระหวางสภาองคกรชมชนระดบเขตกบสภาองคกรชมชนระดบจงหวดและระดบชาต ทควรเปน ไดแก สภาฯ ระดบเขตควรน าประเดนปญหาทส าคญเขาพจารณาในทประชมระดบจงหวดเพอหาแนวทางแกไขรวมกน รวมทงเสนอนโยบายสภาองคกรชมชนระดบชาตใหสนบสนนการด าเนนงานและแกไขปญหาของสภาระดบเขตอยางเปนรปธรรม และควรจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนใหระดบเขตสามารถขบเคลอนงานในพนท รวมทงควรมคณะท างานของสภาองคกรชมชนระดบจงหวด เขามาชวยเปนพเลยงและเพมศกยภาพการท างานในระดบเขต ขอเสนอแนะ 1. หนวยงานระดบทองถน เชน ส านกงานเขตยานนาวาอาจจะเขามาเปนพเลยง เปนทปรกษาและสนบสนนดานงบประมาณใหกบสภาองคกรชมชนเขตยานนาวาในการจดเวทสาธารณะ เพอระดมความคดเหนในกจกรรมเพอแกปญหาในระดบกลม และกจกรรมในระดบชมชน รวมทงดานการบรหารจดการเพอใหสภาองคกรชมชนด าเนนงานไดอยางตอเนอง 2. หนวยงานทรบผดชอบดานทอยอาศยอยางสถาบนพฒนาองคกรชมชน อาจจะเขามารวมจดเวทแลกเปลยนเรยนรถงสถานการณการไลรอ การเตรยมความพรอม เงอนไขและหลกเกณฑทชมชนจะเขารวมโครงการบานมนคงทชดเจน เพอใหชาวบานไดเตรยมตวรบมอกบปญหาการไลรอทก าลงจะมาถง 3. หนวยงานภาครฐทบรหารจดการระดบนโยบายของประเทศ โดยเฉพาะคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) ควรยดหยนและเปดโอกาสใหชมชนไดจดเวทประชมชาวบาน เพอใหชาวบานไดมสวนรวมระดมความคดเหนในการแกปญหาเกยวกบชวตความเปนอยและความเดอดรอนของตนเอง เพราะจากสถานการณทางการเมองทหามมการชมนม ท าใหบรรยากาศการมสวนรวมในการพฒนาชมชนขาดความตอเนอง หลงจากมการท าแผนพฒนาเสรจสน

เอกสารอางอง หนงสอ ชมพล กนทะมลและคณะ (2557).“สภาองคกรชมชน” กบการขบเคลอนประชาธปไตยฐานราก. กรงเทพฯ :ส านกสอสาร การพฒนา. สออเลกทรอนกส ยาใจ พงษบรบรณ.(ม.ป.ป.).การวจยเชงปฏบตการ(Action Research). สบคนจากhttp://www.priv.nrct.go.th /ewt_dl.php?nid=689 _______.(2013). แนวคดและความเปนมาของวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม. สบคนจาก https://pongmed. wordpress.com/2013/08/26/par1/

เอกสารอน ๆ รายงาน สรปการทบทวนสภาองคกรชมชน เขตยานนาวา กรงเทพมหานคร เมอวนท 15 ธนวาคม 2555 ณ วดชองลม เขตยานนาวา กรงเทพฯ.

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%93%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4

Documents

การพัฒนาชุมชน - Smarts Society · 2554) แม้ประเทศต่าง ๆ ในโลกจะมีรูปแบบการปกครองและการก