รายงานการวจย

เรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ :

กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

โดย

อรวฒนา ชนพนธ

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2553

บทคดยอ

ชอรายงานการวจย : รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

ชอผวจย : ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ ปทท าการวจย : 2553

การศกษาเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม มวตถประสงคเพอศกษาความเปนมาของละครร าแกบนทวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนและคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม การวจยในครงนไดท าการวจยดวยการวเคราะหเอกสาร การสมภาษณเชงลกกบเจาของคณะละครร าแกบน ผแสดงละครร าแกบนและผทเกยวของแลวน าขอมลทไดมาสงเคราะหแลวน าเสนอในรปแบบความเรยงแบบพรรณา วเคราะหตามแบบการวจยเชงคณภาพ

ผลการวจยพบวา

1. วดบานแหลมหรอวดเพชรสมทรวรวหาร จงหวดสมทรสงคราม เปนวดทประดษฐสถานของหลวงพอวดบานแหลม อนเปนสถานทศกดสทธ จงมประชาชนใหความเคารพบชาเปนอยางมาก รวมถงการบนบานศาลกลาวขอพรกราบไหวเปนประจ าดวยดอกไม ธปเทยน เครองสงเวยตาง ๆ และละครร าแกบนหรอละครแกบน ดงนน จงเปนทมาของคณะละครร าแกบนทวดบานแหลมทมชอเสยงและมการรบจดการแสดง เพอแกบนทวดบานแหลมเปนประจ าจนถงปจจบน คอ คณะ ส. สงวนศร บรรยายศลป เดมใชชอคณะวา คณะแมหอ วดปากน า กอตงคณะเมอปพ.ศ. 2475 เปนคณะละครร าแกบนทเกาแกทสด สถานทตงอยเขตต าบลแ ควออม อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนคณะละครแกบนทเจาคณะสงฆวดปากน าเปนผตงชอคณะ สวนคณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป เปนคณะละครร าแกบนทมสถานทตงคณะอยเขตต าบลแมกลอง อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม กอตงคณะเมอ พ.ศ. 2479 และคณะศรสมปอง บนเทง เปนคณะทกอตงเมอ พ.ศ. 2529 สถานทตงคณะอยทต าบลบางชาง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม โดยเจาของคณะและผแสดงทง 3 คณะเปนคนจงหวดสมทรสงครามโดยก าเนด ซงแตละคณะไดรบ

www.ssru.ac.th

การสบทอดจากมารดาหรอทางสายเลอดในเรองศลปะการแสดงละครร าแกบนและขนตอนของการจดพธการแกบนใหแกผทมาวาจางหรอเจาภาพไดอยางครบถวน

2. รปแบบของการแสดงละครร าแกบนของแตละคณะ เรมตนดวยในชวงเชาเจาภาพหรอผทจะแกบน จะจดเตรยมเครองสงเวยน ามาวางถวายไวตอหนาสงศกดสทธ แลวจดธป-เทยนเพอบอกกลาวเรองทน าของมาถวายเปนการแกบน ปพาทยบรรเลงเพลงโหมโรงเชา เพลงเชอ ตวละครจะรองเชญ ประกาศหนาบท เพอเปนการตดสนบาทขาดสนบน เมอรองเพลงเชญจบปพาทยบรรเลงเพลงชา ตวละครจะร าถวายมอจากนนดนตรจะเปลยนเปนเพลงเรว เพลงลา ตวละครคกเขาลงกบพนจบเพลงถวายบงคม แลวเดนเขาโรง จากนนกเรมประกาศเรองทจะแสดงตอไป ปพาทยบรรเลงเพลงวา ตวพระเอกจะออกมาแสดงกอน นงลงทเตยงตรงกลางเวท ผแสดงตองรองเองร าเอง และด าเนนเรองตอไป ใชเวลาในการแสดง 1 วนจนจบตอน เชนเรองพกลทอง สงขทอง แกวหนามา เปนตน ส าหรบการแสดงละครชาตร ไมมฉากหลง ถาเปนการแสดงละครไทยโดยทวไปจะมฉากหลงกน เครองแตงกายยนเครองพระ-นาง แตละคณะมการสรางเครองแตงกายและอปกรณการแสดงเอง ซงไมพถพถน นก ใชวสดทมราคาถกและคงทน เชนใชเลอมพลาสตกแทนดน ใชผาตาดแทนผายก สวนลวดลายทปกไดแก ลายมะลเลอย ลายขาวหลามตด ลายกนก เปนตน เครองประดบ ชฏาและมงกฏ ท าดวยขรกปดทองฝงดวยเพชรเทยม เครองดนตรทใชไดแก ระนาดเอก โทนชาตร กลองชาตร ฉงและกรบไม เวทการแสดงโดยทวไปไมมยกพน ส าหรบทวดบานแหลมมก แสดงหนาโบสถทางดานขวา ไมมฉากหลงกน ผแสดงจะนง พกหรอเปลยนเครองแตงกายอยตรงบรเวณทแสดง มอปกรณและเครองบชา (พอแก) ตงบชาบนโตะดานหลง ดงนนละครร าแกบนของแตละคณะ ทน ามาแสดงแกบนทวดบานแหลมสามารถจดได 2 ลกษณะขนอยกบเจาภาพหรอผทมาวาจาง คอ การแสดงละครเปนตอน ใชเวลาแสดง 1 วน หรอการแสดงร าถวายมอ และระบ าเบดเตลด ใชเวลาแสดง 5-10 นาท เปนตน ซงการแสดงดงกลาวจะใชงบประมาณคาจางและเวลาในการแสดงทตางกน

3. การสบทอดและการอนรกษการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม คณะละครร าแกบนแตละคณะ มการฝกหดและเรยนการแสดงละครร าแกบนดวยการถายทอดจากเจาของคณะไปยงรนลกรนหลาน รวมถงจดพธการไหวครครอบครละครเพอแสดงถงความกตญญกตเวทตอครและเพอความเปนสรมงคลทกป และมการอนรกษการแสดงละครร าแกบนทมมาแตโบราณในเรองของทาร า การรองเพลงประกอบการแสดง เครองแตงกาย เครองดนตร ฉากและเวทการแสดง และเรองทแสดง นอกจากนนยงเปนการสรางรายไดเสรมใหแกครอบครวอกดวย

www.ssru.ac.th

ขอเสนอแนะ 1. ควรมการศกษาละครร าแกบนของคณะและภาคอน ๆ เพอเปนการเปรยบเทยบในเรอง

ของการแสดง วธการแสดง การบรหารจดการ เปนตน 2. ควรไดมการเกบขอมลจากคณะละครร าแกบนวามจ านวนเทาใดในเขตรตนโกสนทรและ

ปรมณฑล 3. ควรไดท าการศกษาวเคราะหคณะละครทเกดขนใหมในปจจบน เพอเปนแนวทางในการ

สบสานวฒนธรรมตอไป

www.ssru.ac.th

[5]

ABSTRACT Title : The Forms of Thai Classical Dancing in order to make a votive offering to a God in Buddism Belief, Performing at Wat Baan Laem, Samuth Songkram Province Researcher : Asst. Prof. Orawatana Chinpun Research Year : 2010

------------------------------------------------------

The main objectives of the study of The Forms of Thai Classical Dancing in order to make a votive offering to a God in Buddism Belief, Performing at Wat Baan Laem, Samuth Songkram Province are to study about the background of Thai classical dancing in order to make a votive offering to a God in Buddism belief, called Lakon Kae bon, performing at Wat Baan Laem; also, to categorize the forms of the performances and to discover the guideline leading to how to heritage and preserve this performance as a local art of Samuth Songkram province. This study was undertaken by analyzing the relevant documents and using in-depth interview method with the owner of Thai Classical Dancing troupe for votive offering to a God, the performers and some people in this field. Then, the data was collected, synthesized and represented in descriptive essays and analyzed the data with the methodology in qualitative research. The study says 1. Wat Baanlaem or Wat Petchsamuthworawiharn located in Samuth Songkram province has enshrined Luang Phor Wat Baanlaem, a large statue of Buddha, which is one of the sacred place that many people have paid homage to for a long time ago. Moreover, people usually pray and take an oath to the statue with flowers, candles, incense and variety of offerings namely Lakorn Kae Bon or Thai classical dancing in order to make a votive offering to a God or make their wishes be fulfill and they

www.ssru.ac.th

[6]

promise to give something in return. As a result of this, the famous Wat Baanlaem drama troupe was established and has performed in order to pay respect and show their grateful to the God for blessing their wish fulfill since then through the present time. The drama troupe called Sor Sanguan Sri Banyai Silp performs Thai classical dancing for sacred at Wat Baanlaem everyday. In the past, they were Mae Hor Wat Pak Nam drama troupe established in 2475 B.E. They are the oldest group and the latest location of them is in Kwae Aom sub district, Amphawa district, Samuth Songkram province and the name of their troupe was called by Wat Pak Nam high priest. On the other hand, the drama troupe called Sor Luke Petchpinij Najasilp is one of the Thai Classical Dancing troupe located in Mae Klong sub district, Mae Klong district Samuth Song Kram province. This troupe was established in 2479 B.E., while Sri Sompong Bantueng troupe established in 2529 B.E. is located in Bang Chang sub district , Amphawa district, Samuth Songkram province. The owner and the rest of 3 actors were born Sumuth Songkram. All of them inherit their style and pattern of performance from their mothers or it could be said that their skill in performance runs in their blood line including they can manage the process of the ritual to make a votive offering to a God for the employer or the host perfectly. 2. The style and pattern of performance of each troupe will begin with the following process. In the morning, the host or the one who would like to make this ritual will prepare the offerings before the sacred statue or the shrine and they will lit the candle and incenses to tell the reason why they present those offerings today. The musical band (Thai orchestra consisting of five groups of wood and percussion instruments) play Hom Rong Chao song (a prologues for morning) Chuer song and the actor will begin to sing and announce the next chapter in order to propose those offerings. When the band plays a Slow Song, the actor will dance gracefully with beautiful choreography in order to show respect to the God. Then, the band will change step into a quicker step and later, when the last song played the actor will kneel down to the floor to pay homage and forward to the back stage. The speaker will announce the next chapter and the band plays Wa song and the leading actor will

www.ssru.ac.th

[7]

appear to the center stage. He will sit on the stool placed at there. He will dance and sing by himself alone and tell the story at the same time. This section takes approximately 1 day until the folk tales, for instance, Pikul Thong, Sang Thong, Kaew Na Na (Lady in a horse face) was told completely. In case of Chatree play, there is no back ground, whereas general Thai plays will be. Every troupe will manage their costumes of the leading actors and actress. Moreover, these costumes do not have to look elegance in order to saving cost and endurance. They use plastic sequins instead of gold thread. They also use a tash instead of weaving. The embroider patterns such

as jasmine creeper, diamond or Kanok (Thai design consisting of double curves). Furthermore, the ornamentation such as headdresses or crowns are made from gum of a kind of wood called Lac tree (melanorrhoea usitata) and covered with lacquering and faux diamonds. To play the song, they use several music instruments such as Ranat Eak or alto xylophone, Thon Chatree or a goblet drum, Glong Chatri or a small drum play with stick, Ching or a pair of small, thick cymbals joined by a cord and a pair of Krap or clapper. Generally, the stage will be high on the same level with the floor, for instance, Wat Baanlaem troupe will perform in front the Buddhist monastery, on the right side. There is no background therefore the actors will sit or change their dress in the same area they perform. There are some instruments to sacrifice the spirit (called Phor Kae) setting on the table behind. The style of performance of Thai classical dancing to make a votive offering to a God of each troupe performing at Wat Baanlaem can be categorized into 2 forms depending on the requirement of the client or the host which are the plays divided into several chapters that perform 1 day or dancing with graceful standard pattern of choreography and miscellaneous dance (dancing with new created style upon several factors) that perform in 5 – 10 minutes. The said performances will also be different in budget and the length of the show. 3. How to Wat Baanlaem Thai classical dancing to make a votive offering to a God art can be inherit and conservative by each troupe can be describe in the way of teaching technique and style which will transfer from the owner to the successor including how to setup Wai Kru ceremony or a traditional ritual to pay respect to the

www.ssru.ac.th

[8]

teachers in order to encourage the actors’ spirit every year. These people try to preserve this ancient Thai classical dancing which can be seen in the standard choreography, chorus along with the performance, costume, music instruments, scene and stage including the kind of story to perform. Moreover, people in this business can increase their income as well. Suggestion 1. There should the further study about Thai classical dancing to make a votive offering to a God in other region and other troupes in order to compare in several aspects such as performance, acting and management. 2. There should be manage data collection in number of this kind of performance in Ratanakosin area and surrounding area. 3. There should be further study about the new drama troupe in the present time in order to be a guideline to preserve this valued cultural sustainable.

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

การวจยเรองรปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ใน ครงนส าเรจไดดวยด จากการเลงเหนความส าคญของการสรางองคความรดวยกระบวนการวจยและการทมเทเสยสละเวลา เพอใหความชวยเหลอตามกระบวนการวจย ดงตอไปน

ขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. ณรงคชย ปฎกรชต ทไดกรณาเปนทปรกษาและชแนวทางการวจยในครงน และผชวยศาสตราจารย ดร. ศนสนย จะสวรรณ ทใหค าปรกษาแนะน าเพอแกไข

ขอขอบพระคณเจาของคณะละครร าแกบนทง 3 คณะ ไดแก คณสวรรณา งามสม คณพนจ อยสมบรณ และคณอรชพร ศรคต ทใหความกรณาใหขอมลตาง ๆ อนเปนประโยชนตองานวจย

ขอขอบคณบคคลทเกยวของ ผใชบรการละครร าแกบน ทแสดงความคดเหนตาง ๆ ทมผลตองานวจย

ขอขอบคณนางสาวเนาวรตน อนแจม ทไดชวยเหลอในเรองการเกบขอมลจากคณะละครร าแกบนทง 3 คณะ

ขอขอบคณนางสาวอชรา อนแจม ทไดชวยเหลอดานการพมพ การคนควาหาขอมล ในการท าวจยในครงนมาโดยตลอด

และขอขอบคณ ส านกวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา ทไดกรณามอบทนอดหนนการวจยในครงน

อรวฒนา ชนพนธ กนยายน 2553

www.ssru.ac.th

สารบญ หนา กตตกรรมประกาศ (1) บทคดยอภาษาไทย (2-4) บทคดยอภาษาองกฤษ (5-8) สารบญ (9-10) สารบญภาพ (11) บทท 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของเรอง 1 วตถประสงคของการวจย 3 ปญหาการวจย 3 กรอบความคดในการวจย 3 ขอบเขตการวจย 4 วธด าเนนการวจย 5 ขอตกลงเบองตน 9 นยามศพทเฉพาะ 9 ผลทไดรบจากการวจย 10 บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 11 พธกรรมและความเชอ 11 ความเปนมาของการแสดงละครร าแกบน 15

รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน 16 งานวจยทเกยวของ 22

บทท 3 วธด าเนนการวจย 28 บทท 4 วเคราะหขอมล 31 ความเปนมาของคณะละครร าแกบน 31 รปแบบการจดการแสดงละครร าแกบน 43 แนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน 62

www.ssru.ac.th

(10)

สารบญ (ตอ) หนา บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ 68 สรปผลการวจย 68 อภปรายผลการวจย 70 ขอเสนอแนะ 77

บรรณานกรม ภาคผนวก ก แบบสมภาษณ ภาคผนวก ข รายนามผใหสมภาษณ ภาคผนวก ค รปภาพคณะละครร าแกบน

www.ssru.ac.th

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 แผนทบานคณสวรรณา งามสม 31 2 แผนภมสายตระกลของคณสวรรณา งามสม 32 3 แผนทบานคณพนจ อยสมบรณ 34 4 แผนภมสายตระกลของคณพนจ อยสมบรณ 35 5 แผนทบานคณอรชพร ศรคต 36 6 แผนภมสายตระกลของคณอรชพร ศรคต 37 7 การตงเครองไหวครของคณะ ส สงวนศร บรรยายศลป 44 8 การแสดงละครร าแกบนของคณะ ส สงวนศร บรรยายศลป 45 9 เครองแตงกายของคณะ ส สงวนศร บรรยายศลป 47 10 เวทและฉากของคณะ ส สงวนศร บรรยายศลป 48 11 เครองดนตรของคณะ ส สงวนศร บรรยายศลป 49 12 ละครแกบนของคณะ ส ลกเพชรพนจ นาฏศลป 51 13 ละครแกบนของคณะ ส ลกเพชรพนจ นาฏศลป 52 14 ละครแกบนของคณะ ส ลกเพชรพนจ นาฏศลป 53 15 เครองดนตรของคณะ ส ลกเพชรพนจ นาฏศลป 55 16 ละครร าแกบนของคณะศรสมปอง บนเทง 56 17 ละครร าแกบนของคณะศรสมปอง บนเทง 57 18 เครองแตงกายของคณะศรสมปอง บนเทง 60 19 เครองดนตรของคณะศรสมปอง บนเทง 61

www.ssru.ac.th

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของเรอง

วดบานแหลมหรอเรยกอกอยางหนงวา วดเพชรสมทรวรวหาร เปนวดทส าคญของจงหวดสมทรสงคราม เดมชอวาวดศรจ าปา ตามพงศาวดารฉบบราชหตถเลขา เมอป พ.ศ. 2307 พมายกทพเขามาเมองเพชรบร แตกองทพของกรงศรอยธยาไดยกทพมาชวยรกษาเมองไวได ชาวบานแหลมในเขตเมองเพชรบร จงอพยพหนพมามาตงบานเรอนอยบรเวณต าบลแมกลองเหนอวดศรจ าปา จงเรยกหมบานนวา “บานแหลม“ ตามชอบานเดมของตนในเมองเพชรและชวยกนบรณะวดศรจ าปา และเรยกวดนใหมวา “วดบานแหลม“ เปนตนมา

วดบานแหลมเปนวดทประดษฐานของหลวงพอวดบานแหลม ซงเปนพระพทธรปส าคญ

องคหนงของไทยเปนพระพทธรปปางอมบาตรขนาดเทาตวคนจรง สงประมาณ 167 เซนตเมตร ตามต านานกลาววา เปนพระพทธรปหาองคพนองทลอยน ามาพรอมกนจากเมองเหนอ คอ หลวงพอวดบานแหลม หลวงพอโสธร หลวงพอโตวดบางพล หลวงพอวดเขาตะเครา และหลวงพอวดไรขง ซงชาวบานรมฝงน าทพบเหนและศรทธาไดอญเชญไปประดษฐานในแตละวด ตามทองถนของตนเพอกราบไหวบชา ดวยความเชอและวธบชา ส าหรบวดบานแหลม เชอกนวาหากไดมาสกการะปดทองหลวงพอบานแหลมแลวจะชวยเสรมอ านาจบารมแกชวต บงเกดแตความเปนสรมงคลสบไป หากใครอธษฐานขอพรหลวงพอไวในเรองใดกมกจะไดสมหวงสมความปรารถนาและมกจะกลบมาแกบนหลวงพอดวยละครร า ซงเชอกนวาเปนสงททานโปรดปราน

ละครร าแกบนจงเปนทนยมและมการจดแสดงในบรเวณดานหนาโบสถและมดนตรไทย

บรรเลงประกอบการแสดง มการจดแสดงเปนยกเปนเรองขนอยกบผจาง ละครร าแกบนนไดมววฒนาการมาจากละครชาตรโบราณ ดงผลการวจยของโสภา กมวงตะโก (2525) พบวา ละครชาตรเปนละครทมมาแตสมยโบราณ สวนใหญมกแสดงในงานวดหรองานแกบนและแสดงกนกลางแจง โดยใชผาขงท าฉากมเตยงส าหรบนง เครองดนตรหลกของละครชาตร ไดแก กลองชาตรและกรบ ผแสดงตองร าไปตามบทบาทและตามค ารอง มลกครองรบ สวนบทเจรจาผแสดงเปนผ

www.ssru.ac.th

2

เจรจาเอง ลลาการรายร าของละครชาตรเปนไปอยางรวดเรว การด าเนนเรองกรวบรดทนใจผชม เรองทนยมแสดง ไดแก พระสธนมโนราห สงขทอง มณพชย เปนตน ปจจบนละครชาตรทแสดงเปนเรองกหาดไดยาก และแสดงเพยงการรายร าเทานน ในกรงเทพมหานครจะมการแสดงทศาลเจาพอหลกเมอง สวนตางจงหวดกมทวดหลวงพอโสธร จงหวดฉะเชงเทรา วดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม วดมหาธาต จงหวดเพชรบร

การแสดงละครชาตรแกบนนนเลนไมยาก เพยงแตใชผาขงท าฉาก และมเตยงตวเดยวก

แสดงได กอนการแสดงตองมการร าถวายมอเสยกอน ประเพณการเลนละครแกบนคงจะเปนประเพณของศาสนาพราหมณซงมมาแตสมยโบราณ ปจจบนการแกสนบนดวยละครชาตรกยงคงเปนทนยมกนอยโดยทวไป แตไดน ามาดดแปลงใหเหมาะสมยงขน โดยใชตกตาเปนเครองแกบนแทน

ละครร าแกบนมปรากฏตงแตครงกรงเกาไมวาจะเปนละครโนราห ละครชาตร ละครใน

หรอละครนอกซงเกยวกบความเชอของผคนทมตอสงศกดสทธตาง ๆ เมอบนขอสงใดแลวและไดผลสมตามความปรารถนาแลว ตองชดใชการแกบนจะใชการแสดงหรอละครประเภทใดขนอยกบผบนหากไมระบมกจะแกบนดวยละครชาตร สจตต วงษเทศ ( 2542 : 224-225) ไดกลาวไวในหนงสอรองร าท าเพลงวา ระบ า -ละคร ในกรงศรอยธยากรบจางเลนแกบนและปดเสนยดจญไร และสาเหตทคนไทยนยมเอาละครชาตรมาเลนแกบนนน บญตา เขยนทองกล ( 2537 : 59) กลาววา โบราณละครชาตรกลวถกกระท ารายดวยวทยาคม จงมกมเครองเสกเปาปองกนตาง ๆ มากมาย ท าใหคนทวไปพลอยเขาใจวาพวกละครชาตรเลนคาถา แมละครนอกกไมคอยประชนกนดวย แลวกลายเปนวาถาเลนละครแกบนใหศกดสทธแลว ตองเอาละครชาตรมาเลน ละครชาตรจงถกน ามาเลนแกบนจนมาถงปจจบน ตอมาระยะหลงนยมใชละครนอกซงมไดยดถอรปแบบและขนตอนการแสดงแบบดงเดมอกตอไปและการยกเครองจดเปนขนตอนทส าคญทสดของละครแกบนโดยท าใหเสรจในชวงเทยงวน ละครแกบนในอยธยามหลายคณะในระบบครอบครว งานแสดงจะมมากในชวงเดอนมมาคม - พฤษภาคม สวนใหญในอดตจะเปนเรองแกบนในเรองทเกยวกบการเจบไขไดปวย การใหไดมาในสงทตนปรารถนากลายเปนแกบนในเรองอน ๆ ดงนนจะเหนไดวาละครร าแกบนมการพฒนาสบทอดกนมาชานานและไดมการจดการแสดงจนถงปจจบน

ผวจยจงเหนความส าคญ และสนใจทจะศกษาถงความเปนมาของคณะละครร าแกบน

และรปแบบของการแสดงละครร าแกบนทมมาแตโบราณของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

www.ssru.ac.th

3

เพอเปนแนวทางในการอนรกษเผยแพรภมปญญาไทยดานการแสดง อนเปนศลปวฒนธรรมประจ าชาตสบตอไป นอกจากนยงใชประกอบการเรยนการสอนในหลกสตรศลปศาสตร ระดบปรญญาตร สายวชาศลปะการแสดง รายวชาPER 2302 การออกแบบและการแตงกายละครไทย

1.2 วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม 2. เพอศกษารปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม 3. เพอคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของ

จงหวดสมทรสงคราม 1.3 ปญหาการวจย

1.3.1 ละครร าแกบนวดบานแหลมมความเปนมาอยางไร 1.3.2 รปแบบการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลมมลกษณะอยางไร 1.3.3 ละครร าแกบนมวธการแสดงอยางไร 1.3.4 การแสดงละครร าแกบนมการสบทอดและอนรกษอยางไร

1.4 กรอบความคดในการวจย

จากการศกษาแนวคด ทฤษฏ และการวจยทเกยวของ ผวจยไดสรางกรอบความคดใน

การวจย เพอใชเปนแนวทางในการเกบขอมลและวเคราะหขอมลเพอใหบรรลตามวตถประสงคทศกษา

กรอบแนวคดทผวจยไดสรางขน เปนการรวบรวมและวเคราะหจากเอกสาร เพอเปนแนวทางในการศกษาวจยดงน

www.ssru.ac.th

4

1.5 ขอบเขตการวจย

ในการวจยครงน ไดศกษาเกยวกบความเปนมา รปแบบการแสดง วธการแสดง การสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน โดยมขอบเขตของโครงการวจยดงน

- ขอบเขตดานพนท ประชากร ความคดเหนของเจาของคณะ 3 คณะ ทไดแสดงเปนประจ าทวดบานแหลม - ขอบเขตดานเนอหา ศกษาความเปนมาของละครร าแกบน ทมการสบทอดมาจากละครชาตร มการฝกหด

และการถายทอดกนหลายรน ตลอดจนรปแบบการแสดง ลกษณะการแสดง วธการด าเนนเรอง เพลงทใชในการแสดง ทาร า เวททใชในการแสดง เปนตน

- ขอบเขตดานเวลา มการก าหนดเวลาในการด าเนนงาน ตลอดระยะเวลา 12 เดอน

1.6 วธด าเนนการวจย

การศกษาวจยเรองรปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณ

การแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ครงนเปนการศกษาวจยเชงคณภาพทมงหา

ละครร าแกบน

รปแบบการแสดงละครร าแกบนทรงเครอง

วธการแสดงละครร าแกบน

การสบทอดและการอนรกษ

ความเปนมาละครร าแกบน

www.ssru.ac.th

5

ค าตอบทางการวจย เพอทราบถง ความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงครามและคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม โดยมวธด าเนนการวจยดงน

1.6.1 ขนตอนในการด าเนนการวจย

ขนท1 การศกษาความเปนมาของละครร าแกบนทวดบานแหลม ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบความเปนมาของละครร าแกบนทวดบาน

แหลม จงหวดสมทรสงคราม 1) การศกษาเอกสาร จากหนงสอ ต ารา วารสาร งานวจย เกยวกบความเปนมาของ

ละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม 2) การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เจาของคณะละครร าแกบน ผแสดง

ละครร าแกบน และผทเกยวของ 3) การศกษาภาคสนาม ไปสงเกตการแสดงละครร าแกบน รปแบบและวธการแสดง

ละครร าแกบนของวดบานแหลม พรอมกบสมภาษณผทเกยวของ ขนท 2 การศกษารปแบบของการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม

จงหวดสมทรสงคราม 1) น าขอมลทไดจากการสงเคราะหเอกสารรวมกบการสมภาษณ และการศกษา

ภาคสนาม เกยวกบรปแบบของการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม รวมทงขอมลทไดจากการสมภาษณเจาของคณะละครร าแกบนมาสรางเปนกรอบค าถามในการสมภาษณเกยวกบรปแบบของละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

2) สมภาษณเจาของคณะ จ านวน 3 คน ในเรองรปแบบของละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยการคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง ( Proposive Collection) เพอใหไดรปแบบของละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

3) สมภาษณนกแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม โดยสมแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 12 คน ในเรองรปแบบของละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

4) สมภาษณผทเกยวของกบการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยสมเฉพาะเจาะจง จ านวน 5 คน

www.ssru.ac.th

6

ขนท 3 การศกษาแนวทางทน าไปสการสบทอด และอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม

1) ศกษาขอมลทไดจากการสงเคราะหเอกสาร รวมกบการสมภาษณและการศกษา

ภาคสนามเกยวกบแนวทางทจะน าไปสการสบทอด และอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม รวมทงขอมลทไดจากการสมภาษณเจาของคณะ นกแสดง และผทเกยวของ เพอหากรอบแนวคดในการสมภาษณเกยวกบแนวทางทจะน าไปสการสบทอด และอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

2) สมภาษณเจาของคณะ นกแสดงและผทเกยวของ ในเรองเกยวกบแนวทางทจะน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

3) รวบรวมขอมล เพอประมวลความคดเหนและขอสรป ขนท 3 การวเคราะหขอมล น าขอมลทไดจากการสงเคราะหเอกสาร และขอมลทไดจากการสมภาษณเจาของคณะ

ละครร าแกบน นกแสดงละครร าแกบน และผทเกยวของ น ามาสรปเกยวกบรปแบบของการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทสงครามและน าเสนอ

ขนท 4 สงเคราะหรปแบบของการแสดงละครร าทวดบานแหลม จงหวด

สมทรสงคราม 1) น าขอมลทไดจากการวเคราะหเอกสาร การสมภาษณน ามาสงเคราะห และให

ผทรงคณวฒตรวจสอบ 2) น าผลทไดจากผทรงคณวฒมาปรบปรงแกไขเพอใหมความเหมาะสม น าเสนอผลการวจยตอผทรงคณวฒทเปนทปรกษา เพอตรวจสอบแกไขใหถกตองตาม

ขอเสนอแนะและจดท ารายงานการวจยฉบบสมบรณ 1.6.2 แผนแบบการวจย

เพอใหการวจยมประสทธภาพและเปนไปตามวตถประสงคของการวจย ผวจยจงไดก าหนดรายละเอยดตาง ๆ เกยวกบระเบยบวธวจย ซงประกอบดวย ประชากร และกลม

www.ssru.ac.th

7

ตวอยางตวแปรทศกษา เครองมอและการสรางเครองมอ การเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล มรายละเอยดดงน

1) ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยางทใชในการศกษาครงนประกอบดวย 1.1) เจาของคณะละครร าแกบนของวดบานแหลม 3 คณะ ในการท าการศกษา เรอง

ละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ไดแก คณะส.สงวนศร บรรยายศลป คณะส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป และคณะศรสมปอง บนเทง

1.2) นกแสดงละครร าแกบน คณะละ 4 ทาน 1.3) ผทเกยวของ 5 ทาน ไดแก ครนาฏศลป และ ผวาจาง เปนตน

2) ตวแปรทศกษา ในการศกษาครงน ผวจยมงศกษารปแบบของการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรม

ความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ดงนนตวแปรทศกษาในครงนคอ รปแบบของการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม

3) เครองมอทใชในการวจย ผวจยใชเครองมอในการวจย ประกอบดวย แบบสมภาษณเชงลกใชในการเกบขอมล

จาก 3.1) เจาของคณะละครร าแกบน ทง 3 คณะ โดยมกรอบค าถามในการสมภาษณดงน - ความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม - รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม - วธการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม 3.2) เกบขอมลจากนกแสดงละครร าแกบน โดยมกรอบค าถามในการสมภาษณดงน - ความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม - รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม - วธการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

www.ssru.ac.th

8

3.3) เกบขอมลจากผทเกยวของ โดยมกรอบค าถามในการสมภาษณดงน - ความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม - รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม - วธการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม - คนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวด

สมทรสงคราม

4) การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยมกระบวนการในการเกบขอมลดงน 1. วเคราะหขอมลจากเอกสาร เพอน ามาเปนแนวทางในการก าหนดกรอบในการสมภาษณ 2. ผวจยไดตดตอขออนญาตเขาพบและสมภาษณดวยตนเอง ในขนแรกไดท าการเกบ

ขอมลดวยการสมภาษณแบบไมมโครงสราง ในเรองเกยวกบ ละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ผวจยไดไปพบเจาของคณะละครร าแกบนทกสปดาห ๆ ละ 1 ครง ไดรบการตอบรบทเปนขอมลส าคญ ในการศกษารวมทงไดสมภาษณแบบไมมโครงสราง เพอเกบขอมลเกยวกบความเปนมาและรปแบบของการแสดงละครร าแกบน

3. การสงเกต ไดสงเกตรปแบบและวธการแสดงของการแสดงละครร าแกบนวดบานแหลม ในทกอาทตย

4. ผวจยไดสมภาษณนกแสดงและผทเกยวของ หวขอความเปนมาของละครร าแกวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงครามและ คนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

5) การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลแบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 การวเคราะหเอกสาร ( Documentary Research) โดยการแบงขอมลเปน

หวขอทสอดคลองกบวตถประสงค และจดกลมเนอหาเปนแตละประเดน โดยน าเสนอขอคนพบในรปของการพรรณาความเปนหลก

สวนท 2 การสรปผลและวเคราะหผลทไดจากการสมภาษณ โดยวเคราะหตามกรอบค าถามทใชในการสมภาษณ

www.ssru.ac.th

9

การวเคราะหเปน 3 กลมคอ (1) การวเคราะหขอมลจากเอกสาร เพอหาขอสรป (2) การวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณ เพอหาขอคนพบ (3) การวเคราะหขอมลทไดจากเอกสาร การเกบขอมลทไดจากการสมภาษณและออก

ภาคสนาม เพอเปนการตรวจสอบและยนยนขอมล

6) การน าเสนอขอมล ผวจยน าขอมลทไดมาสรปประมวลผล และสงเคราะหเพอน าเสนอรปแบบของละครร า

แกบนของวดบานแหลม โดยน าเสนอในรปแบบความเรยงแบบพรรณ นาวเคราะหตามแบบทางวจยเชงคณภาพ

1.7 ขอตกลงเบองตน

ในวจยครงเปนการวจยเชงคณภาพทเนนการเกบขอมลดวยการสมภาษณเชงลก จากเจาของคณะละครร าแกบน นกแสดง และผทเกยวของเทานน

1.8 นยามศพทเฉพาะ

1.8.1 รปแบบ หมายถง รปแบบของละครร าแกบนทวดเพชรสมทร จงหวดสมทรสงคราม 1.8.2 ละครชาตร หมายถง การแสดงละครทมแบบฉบบมาตงแตสมยโบราณ 1.8.3 ละครร าแกบน หมายถง การแสดงละครแกบนทเลนเปนเรอง หรอร าเปนตอน

หรอเปนชด 1.8.4 พธกรรมความเชอ หมายถง กจกรรมทมนษยสรางขนเปนเรองของความเชอทม

จดประสงค เพอใหจตใจอบอนเปนกจกรรมทอยคกบคนและสงคม สงคมเจรญเทาใดพธกรรม 1.8.5 การสบทอด หมายถง การถายทอดละครแกบน ระหวางพอแมหรอครกบลกศษย 1.8.6 ผวาจางละคร หมายถง บคคลทเดนทางมาเพอตองการแกบน โดยการวาจาง

คณะละครใหร าถวาย 1.8.7 เจาของคณะละคร หมายถง ผควบคมดแลคณะละคร ตลอดจนจดสรร

คาใชจายและเงนเดอนของผแสดงและนกดนตร

www.ssru.ac.th

10

1.8.8 นกแสดง หมายถง ผทท าหนาทในการรายร าถวายหลวงพอวดบานแหลม ตามแตทผวาจางละครตองการ วาเปนการแสดงชดใด รวมถงนกดนตรดวย 1.9 ผลทไดรบจากการวจย

1.9.1 ไดทราบถงความเปนมาของละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอวดบานแหลม 1.9.2 ไดทราบถงรปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม 1.9.3 ไดทราบถงแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของ

จงหวดสมทรสงคราม

www.ssru.ac.th

11

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม มวตถประสงคเพอศกษาความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม

การศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ แบงออกเปน 4 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 พธกรรมและความเชอ ตอนท 2 ความเปนมาของการแสดงละครร าแกบน ตอนท 3 รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน ตอนท 4 งานวจยทเกยวของ

2.1 พธกรรมและความเชอ

การแสดงละครร าแกบน เปนการแสดงทประกอบพธกรรมและความเชอตอสงศกดสทธ

ซงเปนทเคารพบชา มการกลาวขอใหสงทขอประสบผลส าเรจตามทมงหวงจะมการถวายละคร และเมอสมหวงแลวจงจดใหมการแสดงละครถวาย ดงนน พธกรรมและความเชอ เปนสงทมอยในสงคมไทยทกยคทกสมยสบทอดกนมาชานาน ถงแมวาสงคมไทยจะมการเปลยนแปลง แตความรสกนกคดทเกยวกบพธกรรมและความเชอมอทธพลตอวถชวต

ความเชอเปนพนฐานใหเกดการกระท าตาง ๆ ทงดานดและดานราย ธรรมดาคนเราจะม

ความเชอและความไมเชอเปนของคกน คอระหวางความศรทธาและไมศรทธา ความเชอเปนการยอมรบอนเกดอยในจตส านกของมนษย ตอพลงอ านาจเหนอธรรมชาต ความเชอเปนธรรมชาตทเกดขนกบมนษยทกรปทกนาม สงทมนษยสมผสทางใดทางหนงจากอายตนะทง 6 (ตา ห จมก ลน กาย ใจ) เปนตนเหตของความเชอ อนเปนสญญเจตนา เมอเกดการเพราะบมความเชอโดยอาศยสงแวดลอมทไดสมผสเปนประจ า เปนเครองชวยใหความเชอเจรญเตบโต

www.ssru.ac.th

12

จงเกดรปสญญลกษณอยางใดอยางหนงจงเกดความเชอในรปแบบความเชอทเปนรปธรรมและความเชอทเปนนามธรรม

ความเชอ เปนการยอมรบสงหนงสงใดวาเปนจรง โดยใชสตปญญา เหตผลศรทธาหรอยอมรบโดยไมมเหตผล ความเชอจดอยในหมวดหมวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณซงมความเกยวของกบปรชญาพนฐานของชวตคนไทย โดยความเชอและศาสนาเปนระบบทมความเชอยดถอปฏบตทควบคกน ความเชอและศาสนาเปนทมาของการอธบายถงโลกมนษยและจกรวาลเพอการสรางความมนคงทางจตใจ ใหเกดสงยดเหนยวทท าใหคนในสงคมด ารงอยรวมกนได สงคมไทย เปนสงคมของกลมคนทไดมการน าเอาระบบความเชอ ผสมผสานกบการนบถอพทธศาสนาสงผลในการปรากฏพฤตกรรมของกลมชนในดานคานยม ดงนนการศกษาพนฐานทางความเชอและคานยมในทน เปนการศกษาวเคราะหรวมกบอทธพลของศาสนา อนเปนพนฐานในการก าหนดวถชวตของคนไทยดงปรากฏในประเพณไทย งามพศ สตยสงวน ( 2538 : 212) กลาววา ชาวไทยแตในอดตนนวถชวตมความเชอทเกยวพนกบเรองภตผวญญาณ ผสางเทวดา ซงอดตศาสนาพทธและศาสนาพราหมณอทธพลตอวถชวต สงคมไทยในอดตตางพยายามแสวงหาพลงอ านาจใหกบตนเอง เพอใหไดรบการยอมรบและเพอการอยรอด ในขณะเดยวกนอ านาจทคนยอมรบมาก คอ อ านาจทมาจากความเชอทางพทธศาสนา และอ านาจทางไสยศาสตร ซงบางครงตององกฎเกณฑทางศลธรรม ความเชอเรองอ านาจเหลาน มบทบาทตอวถชวตของคนในสงคมเปนอยางมาก ท าใหรปแบบพฤตกรรมของชาวบานด าเนนภายในกรอบของความเชอดงกลาวการถวายของและเครองบชาตาง ๆ แกภตผเทพเจา เปนการปฏบตการทางศาสนาทพบเหนการอยทวไป

เสาวภา ไพทยวฒน ( 2538 : 93-94) ไดกลาวไววา ความเชอจดอยในหมวดหม

วฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณซงมความเกยวของกบปรชญาพนฐานของชวตคนไทย โดยความเชอและศาสนาเปนระบบทยดถอปฏบตทควบคกน ความเชอและศาสนาเปนทมาของการอธบายถงโลกมนษยและจกรวาล เพอการสรางความมนคงทางจตใจใหเกดสงยดเหนยวทท าใหคนในสงคมด ารงอยรวมกนได สงคมไทยเปนสงคมของกลมคน ทไดมการน าเอาระบบความเชอผสมผสานกบการนบถอพทธศาสนาสงผลในการปรากฏพฤตกรรมของกลมชนในคานยม ดงนนการศกษาพนฐานทางความเชอและคานยม ในทนเปนการศกษาวเคราะหรวมกบอทธพลของศาสนาอนเปนพนฐานในการก าหนดวถชวตของคนไทยดงทปรากฏในประเพณไทย อทธพล

www.ssru.ac.th

13

ของความเชอดงเดมกบการก าหนดพธกรรมดงเดมในสงคมไทย ไดรบอทธพลจากการนบถอผและเทวดาหรอเรยกวาวญญาณนยม ดงนนความเชอดงเดมทปรากฏสรปไดดงน

ความเชอเรองวญญาณอมตะและอ านาจของภตผปศาจ ความเชอลกษณะนสบเนอง

จากความวาเหวโดดเดยว ขาดสงยดเหนยว ในยามทมความทกขอนเกดจากภยธรรมชาต ความเจบปวยสงผลใหเกดความเชอในอ านาจทไมปรากฏตวตน ความเชอวาเมอสนชวตแลวดวงวญญาณจะลองลอยจากราง อ านาจของดวงวญญาณจะเขาฝนผทมชวตอย ในการปฏบตตนของคนไทยจงมการท านายฝนและการแกฝน เพอใหพนจากภยพบตซงอาจเกดแกผฝนรายไดและเพอใหชวตตงแตเกดประสบแดความสขความเจรญไมตองประสบแกภยทงปวง คนไทยจงใชพธกรรมปดเปาภยจาดอ านาจของภตผปศาจ ดงนนพธกรรมและศาสนา เพอความเปนสรมงคลขบไลผราย ไดเกดขนทงพธกรรมตอตนเองและพธกรรมระดบบานเมอง ทงนโดนน าเอาหลกพทธศาสนาผสมผสานพธกรรมในการสวดพระปรต จดไดวาเปนบทสวดทมความศกดสทธและมอ านาจเหนอธรรมชาต องคพระพทธรปกลายเปนสงศกดสทธอนทรงอานภาพ ในการอญเชญพระรตนตรยเพอดลบนดาลใหคนไทยประสบความสขความเจรญจงไดนมนตพระสงคประกอบพธท าขวญ การผกขอมอโดยชสายสญจน การปดเปาคาถาอาคม พธกรรมตาง ๆ เปนการแสดงความยกยองพระรตนตรย มอ านาจศกดสทธเหนออ านาจภตผปศาจ

ความเชอในกฏแหงกรรมและการเวยนวายตายเกด กรรม หมายถง การกระท าทม

เจตนาดวยความจงใจ โดยจ าแนกกรรมเปน 2 ประเภท ไดแก อกศลกรรมและกศลกรรม ความเชอในเรองกรรมของคนไทยยงผลใหเกดประเพณและพธกรรมตาง ๆ เชน การปลอยนกปลอยปลา การไถชวตสตวเปนการกระท าทสงผลในการตออาย และบรรเทาความทกขโศกโชครายใหเบาบางลงได

ความเชอในอ านาจศกดสทธ ไสยศาสตร เวทมนตรคาถา และอ านาจเหนอธรรมชาต

มากกวาปรากฏการณตามธรรมชาต ความเชอในอ านาจสงศกดสทธและเวทมนตรคาถา ไดรบอทธพลจากศาสนาพราหมณ ทมความเชอในอ านาจของพระผเปนเจาทสามารถดลบนดาลใหชวตความเปนอยและการท ามาหากน เชนการประกอบพธแหนางแมวเพอการขอฝน พธตออาย การสรางวตถมงคลตาง ๆ ความยดมนในสงศกดสทธท าใหพทธศาสนกชนชาวไทย ใหความเคารพนบถอ ทงศาสนาพราหมณและศาสนาพทธและการนบถอผรวมกน ความเชอและ

www.ssru.ac.th

14

พฤตกรรมทางศาสนาดงกลาวจดเปนเอกลกษณของคนไทยในการด ารงชวตรวมกนกบชนอน ๆ ไดอยางสงบ

สชาต แสงทอง( 2545 : 6) ไดกลาววา ความเชอของชาวไทยในแตละภมภาคมความ

เชอทแตกตางกน รวมถงขนบประเพณทเกยวกบความเชอยงแตกตางกน เชน ประเพณการแหเจาพอเจาแมปากน าโพมองคประกอบทส าคญ 2 ประการ มผลตอประเพณแหเจา ไดแก องคประกอบพธกรรมทงนหมายถงการประกอบพธกรรมตามความเชอดงเดม เชน การเซนไหวเจา การไหวบรรพบรษและการทรงเจาเปนตน องคประกอบพธกรรมทงนหมายถง รปแบบของการจดการในงานประเพณ ซงสงเหลานสะทอนถงสงคม วฒนธรรม ประเพณขนพนฐานของคนไทยไดด ในพธกรรมการแหเจาพอปากน าโพ มวตถประสงคเพอเซนไหวเทพเจาหรเจาพอเจาแม สงทสรางบรรยากาศใหเกดความขลงหรอความศกดสทธในพธ คอ การประโคมดวยดนตร ดวยการตผางและเสยงการจดประทด เหนไดวาสงทน ามาเปนองคประกอบในพธกรรม คอ ดนตรและเสยงประทดน ามาจดเพอเขารวมในพธ เปนสงทมนษยสรางขนมาเพอใหสงทตนเองนบถอนน มความพงพอใจและสามารถทจะดลบนดาลใหไดแตสงทด ๆ

นอกเหนอจากความเชอแลว พธกรรม เปนสงทเกดขนมาพรอมกบความเชอซง

อภญญา เฟองฟสกล ( 2543 : 83) ไดกลาวไววา พธกรรมเปนภาษาสญลกษณทสอถงความเชอทเปนศาสนา ซงอาจเปนความเชอทเปนศาสนาหรอมใชศาสนากได มทงการถายตวเนอหา ความเชอ และการถายทอดอารมณรวม พธกรรมเปนโอกาสทสาสนบางอยางจะถกผลตซ า ใหทรงพลงไดนเพราะพธกรรมเปนภาษาทเนนการใชความรสก เปนสอถายทอดสาสนทเปนเนอหาความรสกแบบตาง ๆ จะถกสรางสญลกษณหลายชนด เชน คนตร การรายร า การสวด กลนธปควนเทยน นอกจากนน ยศ สนตสมบต ( 2540 :199) กลาววา นกมานษยวทยาไดพยายามคนควาท าความเขาใจ กบตนก าเนดและพฒนาการของศาสนานกสงคมวฒนธรรมตาง ๆ ความเชอศาสนามความสมพนธกบโลกทศน คานยม ทวาศาสนาคอ “ความเชอในดวงวญญาณทงหลาย” ศาสนาเกยวพนเชอมโยงโดยตรงกบความศกดสทธ ซงมนษยเชอวาความสามารถควบคมหรอมอทธพลเหนอวถทางธรรมชาตและมวถของมนษย ศาสนาตาง ๆ ของมนษยมความแตกตางหลากหลายทงในรปของรปแบบ เชน การจดองคกรและพธกรรม และในดานของเนอหาหรอความเชอเกยวกบสงศกดสทธรวมทงความสมพนธระหวางมนษยกบสงศกดสทธเหลานน บางศาสนามความเชอในเทพเจาหลายองค บางศาสนากมความเชอ

www.ssru.ac.th

15

เกยวกบพระเจาองคเดยว บางศาสนากไมมเลย และบางศาสนามเพยงความเชอในเรองผหรอวญญาณ ขอบเขตของเทพเจาและจตวญญาณศกดสทธทงหลายมความแตกตางกนออกไป เทพเจาในศาสนาบางองคเปนทงผสรางและผท าลายลางมนษย บางศาสนาแบงแยกงานและอ านาจหนาทใหเทพเจาแตละองคลดหลนกนออกไป เทพเจาหรอสงศกดสทธในบางศาสนาไมไดเขามายงเกยวกบกจกรรมตาง ๆ ของมนษยโดยตรง แตบางศาสนาสงศกดสทธเหลานเขามายงเกยวกบชวตมนษยโดยตรง ดวยการใหคณใหโทษในกจกรรมหรอวถชวตประจ าวนของมนษย กอใหเกดพธกรรมเพอเซนสรวงเอาใจและตอรองกบสงศกดสทธเหลานน

การบนบานศาลกลาวเปนวธการแบบหนงของคนไทยสวนใหญทคดวาสงตาง ๆ ท

ตนเองเคารพนบถอนนสามารถชวยใหตนเองไดสมดงประสงค วธนเปนวธทใชมาตงแตครงโบราณ จนกระทงปจจบน ซงเปนสงทสามารถชวยในทางดานจตใจ การบนบานศาลกลาวถอเปนคานยมปฏบตกนอย ซงในปจจบนทเหนไดชดเจน คอ การจดการแสดงละครแกบนใหกบสงศกดสทธ

ดงนนสรปไดวา พธกรรมและความเชอเกยวกบการแกบนทเปนสาเหตใหคนไทยนยม

เอาละครชาตรมาเลนแกบนนน เปนสงทสบทอดกนมานานจนถงปจจบน 2.2 ความเปนมาของการแสดงละครร าแกบน

การแสดงละครร าแกบน เปนการแสดงละครทเปรยบเสมอนเปนเครองบ าบดทางจตใจใหแกมนษยผศรทธาและเคารพในเรองการบนบานศาลกลาว ในปจจบนจะพบไดตามสถานทศกดสทธทางศาสนาตาง ๆ ไมวาจะเปนวดวาอาราม ศาลเจาพอหลกเมอง หรอศาลตาง ๆ ซงเปนเครองสะทอนไดวา ในสงคมไทยยงคงมศรทธาอนแนนแฟนอยกบเรองเทวดาฟาดน เทพเจา พระพทธรป และสงศกดสทธทงหลาย จงเกดเปนการขอพร เพอน าสงแลกเปลยนมาถวาย ไมวาจะอยในรปของวตถ ปจจย หรอการรายร ากตาม

ละครร าแกบนจะแสดงในลกษณะของละครชาตร ซงนบไดวาเปนละครประเภทหนงท

เกาแกมากของไทย กรมวชาการ ( 2520 :17) ไดอธบายประวตความเปนมาของละครชาตร สรปไดดงน ละครชาตรเกดขนจากการน าเอาการขบรองและระบ าฟอนประกอบดนตรไทย ซงม

www.ssru.ac.th

16

อยเดมมาผสมกบการแสดงละครเรองราวแบบของอนเดย ในขนแรกการแสดงคลายกบการแสดงของอนเดยมาก คอ มตวละคร 3 ตว ไดแก ตวนายโรง ตวนาง และตวตลก ในขนแรกสนนษฐานวา คงจะแสดงเรองนยายของอนเดย ดวยเครองดนตรทเลนกม ป 1 เลา โทน 1 ค กลองเลก 1 ค และฆอง 2 ใบ ในสมยโบราณละครชาตร เปนทนยมแพรหลายทางภาคใตของไทย เรองทแสดงเขาใจวา คงจะนยมแสดงเรองพระสธนและนางมโนหรา จงเรยกการแสดงนวา โนหราชาตร เพราะชาวภาคใตมกจะชอบพดตวพยางคหนา ตอมาละครชาตรไดเขามาแสดงในเมองหลวงในสมยสมเดจพระเจากรงธนบรเมอ พ.ศ. 2312 พระองคเสดจไปปราบเจานครศรธรรมราชและกวาดตอนผคนมาเมองหลวงพรอมพวกละคร แตตอมากใหเจานครกลบไปเมองนครศรธรรมราชตามเดม ตอมาในพ.ศ. 2323 คณะละครของเจานครไดเขามารวมการแสดงในงานฉลองพระแกวมรกต และไดแสดงประชนกบละครผหญงของหลวงดวย แตเขาใจวา การทคณะละครเขามาทง 2 ครงน มไดท าใหละครชาตรเขามาแพรหลายมากนก เหตการณส าคญทท าใหละครชาตรเเพรหลาย คอ ในพ.ศ. 2375 สมยรชกาลท 3 แหงกรงรตนโกสนทร สมเดจพระยาบรมมหาประยรวงศ (ดศ บนนาค) สมยทเปนเจาพระยาพระคลง ไดลงไปปราบและระงบเหตการณรายทางหวเมองภาคใต คนทางใตจงอพยพตามมา รวมทงพวกทมความสามารถในการแสดงละครชาตรดวย พวกนตงบานเรอนอยทต าบลสนามควายและรวบรวมกนตงคณะ รบเหมาแสดงงานตาง ๆ จนแพรหลายและฝกหดกนสบตอมา ในสมยรชกาลท 6 ไดมผคดน าเอาละครชาตรกบละครนอกมาผสมกน เรยกวา “ละครชาตรเขาเครอง” หรอ “ละครชาตรเครองใหญ“ การแสดงแบบน บางครงกมฉากแบบละครนอก แตบางครงกไมมฉาก อยางละครชาตรนดนตรประกอบกใชผสม คอ ใชเครองดนตรของละครชาตรผสมกบวงปพาทยของละครนอก การแสดงเรมดวยการร าซดชาตร และลงโรงจบเรองดวยเพลงวา แบบละครนอก สวนเพลงและวธการแสดงกใชทงละครชาตรและละครนอกปนกน การแสดงแบบนยงเปนทนยมกนมาจนถงสมยปจจบนน 2.3 รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน

รปแบบของละครร าแกบน และวธการแสดงนน ไดแบบอยางการแสดงมาจากละคร

ชาตร ทเปนละครแบบโบราณ ผแสดงตองรองเองร าเอง ใชวงปพาทยชาตรหรอเครองหาประกอบการแสดง เรองทแสดงอาจเปนเรองทใชแสดงละครชาตรหรอละครนอก และกอนทจะ

www.ssru.ac.th

17

แสดงละครร าแกบน จะมการรองกลาวเชญประกอบการรายร า เพอใหหมดสนบาทขาดสนบน และถวายเครองสงเวยตามทผบนบานศาลกลาวจะน ามาถวาย

ละครร าแกบนจงมรปแบบและวธการแสดงแบบละครไทย ตามท สมตร เทพวงษ

(2541 : 2-3) ไดกลาวไววา ละครไทยเปนการแสดงทเลนเปนเรองราว โดยมโครงเรอง แนวคด ตวละคร บทละคร และด าเนนเรองดวยการขบรอง เจรจา และแสดงลลาทาร าสอความหมายตามบทรองเรยกวา ร าตบท หรอ ภาษาทานาฏศลปโดยการแสดงดนตรบรรเลงประกอบลกษณะกรยาอาการ อารมณของตวละครและบรรยากาศการแสดง เรยกวา เพลงหนาพาทย ละครไทยทเปนมาตรฐาน จะมลกษณะเฉพาะตวเปนเอกลกษณตามวฒนธรรมไทย ซงการละครไทยมองคประกอบทส าคญดงน

1. บทละคร 2. ทาร า หรอภาษาทานาฏศลป 3. บทรองและบทเจรจา 4. ผแสดงหรอศลปน 5. ดนตรประกอบการแสดง 6. เครองแตงกาย ละครไทย แบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1. ละครร า 2. ละครรอง 3. ละครพด 1. ละครร า แบงออกเปน 1.1. ละครร าแบบมาตรฐาน

1.1.1 ละครโนราชาตร ละครชาตร เปนละครทเกาแกและถอไดวาเปนตนแบบของละครไทยทมมาแตสมย

กรงศรอยธยา

www.ssru.ac.th

18

ลกษณะของละครชาตร จะใชผแสดงเปนชายลวน มตวละคร 3 ตว ไดแก ตวนายโรงหรอตวพระเอก ตวนางเอก และตวตลก ซงแสดงเปนตวประกอบอนๆ เชน ตวพรานบญ ฤษ มา ยกษ เปนตน

การแตงกายจะแตงยนเครองชาตร เฉพาะตวนายโรงไมสวมเสอนงสนบเพลา นงผาหางหงสทบสนบเพลา คาดเจยระบาด หอยหนา หอยขาง รดสะเอว สวมกรองคอ ใสเครองประดบคอ สงวาล ทบทรวง ศรษะสวมเทรด

1.1.2 ละครนอก ละครนอกเปนละครทพฒนามาจากละครโนราชาตร โดยเพมตวละครตามเนอเรอง

แตยงคงใชผชายแสดงลวน เปนละครชาวบาน มงความสนกสนาน ตลกขบขน ไมพถพถนในเรองทาร า ด าเนนเรองรวดเรว ตวละครตองรองเองและมลกครบถาเปนบทเลาเรองหรอบรรยายลกคจงเปนผขบรอง ผแสดงตองเจรจาและเลนบทเอง เครองแตงกาย แตงตามธรรมดาแบบชาวบาน ตอมาจงมการประดษฐใหงดงามตามแบบละครใน ทเรยกวาแตงแบบยนเครองพระ – นาง สวนโรงละครแตเดมไมยกพนสงไมมการเปลยนฉากตามทองเรอง มประตเขาออก 2 ขาง หนามานมเตยงส าหรบตวละครนง เรองทแสดง เชน ไชยเชษฐ สงขทอง คาว มณพชย ไกรทอง เปนตนยกเวนเรองทใชเลนละครใน คอ รามเกยรต อณรท และอเหนา

1.1.3. ละครใน ละครในเปนละครทเกดในพระราชฐานทพระมหากษตรยทรงจดใหมขนใน

พระราชวง ผแสดงเปนหญงลวน เนนทศลปะการรายร าทงดงามมากกวาเนอเรอง เครองแตงกายมความประณตงดงามเลยนแบบของกษตรย เชน มงกฏ ชฏา สงวาล ทบทรวง เจยระบาด สนบเพลา เรยกวา แตงแบบยนเครองพระ – นาง เรองทแสดงมเพยง 3 เรอง คอ รามเกยรต อณรท และอเหนา ซงบทละครเรองอเหนา เปนบทพระราชนพนธของรชกาลท 2 ไดรบการยกยองจากวรรณคดสโมสรวาเปนยอดของบทละครร า ซงมลกษณะเดนคอตวละครงาม ร างาม รองไพเราะ กลอนไพเราะ เพลงไพเราะ

1.2. ละครร าแบบปรบปรง

1.2.1 ละครดกด าบรรพ

www.ssru.ac.th

19

ละครดกด าบรรพ เปนละครทเกดขนในสมยรชกาลท 5 โดยยดแบบแผนละครใน ป พ .ศ. 2435 เจาพะยาเทเวศรวงศววฒน (ม.ร.ว. หลาน กญชร) ไปยโรปและไดชมการแสดงละครโอเปราทรงพอใจในลลาการแสดง เมอกลบมาเมองไทยจงทลเชญสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานวตตวงศ ปรบปรงการร าใหเหมาะสมกบค าพดและกรยาอาการ เปนละครแบบใหมทมการแบงเปนองค เปนฉาก ผแสดงเปนหญงลวน เครองแตงกายทใชเปนเครองละครพระ – นาง และสรางโรงละครดกด าบรรพขน

1.2.2 ละครพนทาง ละครพนทาง เปนละครผสมมหลายเชอชาต มลกษณะคลายละครพดทมเจรจา

และเปลยนฉากประกอบตามสถานทตามเนอเรอง ด าเนนเรองดวยบทรอง มเพลงหนาพาทยอยางละครร าหนกไปทางละครนอก ทาทรายร ามทงทาร าของชาตตางๆผสมเขากบทาร าของไทย ดนตรทใชประกอบการแสดง ใชวงปพาทยไมนวมใชเพลงไทยทมส าเนยงภาษาของชาตนน ๆ เครองแตงกายไมนยมแตงอยางละครร า แตงกายตามเชอชาตของตวละครในเรอง บทเจรจา มกจะพดเลยนส าเนยงภาษาของชาตนน ๆ เรองทแสดงไดแก ราชาธราช พระลอ ไกรทอง สามกก

1.2.3. ละครเสภา ละครเสภา เปนละครทปรบปรงขนใหมในสมยรชกาลท 5 ววฒนาการมาจากการ

ขบเสภา มสกษณะและวธแสดงคลายละครพนทาง โดยน าการแสดงเสภาร ามาประสมกบละครพนทาง ด าเนนเรองใชท านองขบเสภาประกอบการร า มการเปลยนฉากตามทองเรอง เครองแตงกาย จะแตงกายตามทองเรอง เรองทแสดงไดแก เรองขนชาง – ขนแผน

1.2.4 ละครชาตรเขาเครอง ละครชาตรเขาเครอง หรอละครชาตรเครองใหญ เปนละครร าทเปลยนแบบ

แผนการแสดง เกดขนในสมยรชกาลท 6 โดยการน าละครชาตรและละครนอกมาประสมกน โดยใชวงปพาทยทงสองอยาง คอ วงปพาทยธรรมดาและวงปพาทยชาตร วธแสดงเรมโหมโรงดวยวงปพาทยเหมอนละครนอก แลวร าซดไหวครอยางละครชาตร พอเรมเรองใชแบบละครชาตร มทงเพลงรายและรายชาตร เพลงหนาพาทยใชอยางละครชาตรร าตบทตามเพลงรอง การแตงกายจะแตงกายยนเครองพระ – นาง อยางละครนอก

www.ssru.ac.th

20

2. ละครรอง ละครรอง เปนละครทด าเนนเรองดวยการรอง ซงเกดขนในสมยรชกาลท 5 ใชทาร า

แบบสามญชน ละครรองม 2 แบบ คอ 2.1 ละครรองแบบกรมพระนราธปประพนธพงศ หรอละครรองแบบปรดาลย ไดดดแปลงแบบแผนมาจากยโรป ใชทาร าเพลงรองและดนตรอยางไทย เปนละครท

เปลยนฉากตามทองเรอง ตวละครแตงกายสมจรงตามสมยนยม ใชทาทางแบบสามญไมร า บทรองมทงบททวาดวยกรยา ความคดค านง และค าพด ตวละครเจรจาเองโดยปฏภาณ ใชวงปพาทยไมนวมประกอบการแสดงเฉพาะตอนทตองบรรเลง เรองทแสดงไดแก เรองสาวเครอฟา เครอณรงค ตกตายอดรก ขวดแกวเจยรนย จนทรเจาขา โรสตา กลแตก กลวเมย เปนตน

2.2 ละครรองแบบของพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว ทรงเลยนแบบมาจากละครโอเปราหรออปรากรของชาวตะวนตก มลกษณะรองเองลวนๆ

ด าเนนเรองดวยการขบรองไมมค าพดสามญแทรก ตวละครรองโตตอบกนเปนท านองแทนค าพด ใชทาทางแบบสามญชน ใชวงปพาทยไมนวม เพลงรอง เครองแตงกายไมแตงยนเครอง แตงแบบพนทาง คอ แตงกายตามแบบของชนชาตตางๆทประดษฐขนตามความเหมาะสมของตวละคร เรองทแสดงไดแก สาวตร ศกณตลา ทาวแสนปม พระเกยรตรถ เปนตน

3.ละครพด ละครพด เปนละครทด าเนนเรองดวยการพด ใชทาทางตามธรรมชาตการแสดงสหนา

และอารมณตามแบบอยางในชวตจรง ลกษณะของละครพด ซงพาณ สสวย ( 2539 : 69-70) ไดกลาววาเปนละครแบบตะวนตก แสดงบนเวทเปลยนฉากตามทองเรอง เรองทแสดงเปนเรองชวตปกตผแสดงตองสวมบทบาทใหเขากบตวละครในเรอง ผแสดงตองไดรบการฝกหดทมหลกเกณฑจงจะแสดงไดด เปนศลปะการแสดงทไดรบความนยมมาก สงส าคญของละครพด คอ บทละครตองมค าพดทมความจบใจ สมเหตสมผล

ละครพดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 3.1 ละครพดลวนๆ แบงออกเปน 3 ประเภท คอ

3.1.1 ละครพดความเรยง มหลายชนดเชน

www.ssru.ac.th

21

- ละครพดชวนหว ไดแกเรอง ลามด คดส าคญละครพดชวนเศรา ไดแกเรอง ตอนรบลก ฟอกไมขาว

- ละครพดกนใจ ไดแก หมายน าบอหนา - ละครพดปลกใจ ไดแก เสยสละ ทานรอง เหนแกลก และเรอง

หวใจนกรบ ซงเปนเรองทไดรบการยกยองวาเปนยอดของบทละครพด 3.1.2 ละครพดค าฉนท ไดแกเรองมทนพาธา 3.1.3 ละครพดค ากลอน ไดแกเรอง พระรวง และ เวนสวานส

3.2 ละครพดสลบล า เปนละครพดอกชนดหนงทมทงการพดและการรอง แตถอการพดเปนใหญ บทรองเปนเพยงสวนประกอบ อาจน าบทรองจากเรองอนๆมารองประกอบกนไดทงนน เรองทแสดงไดแก ปลอยแก ของนายบว วเศษกล เปนผแตงบทใหทวปญญาสโมสร ซงมเพลงไพเราะหลายเพลง การแตงกายแตงตามจรงในทองเรอง

สวนละครอกแบบหนง ทพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ทรงเรยกชอละคร

ประเภทนวา ละครสงคต ส าหรบละครสงคตน เปนละครทมทงบทรองและบทเจรจาทมความส าคญเสมอกนเพราะตองสบตอความของกนและกน จะตดอยางหนงอยางใดออกไมได เพราะตางกมถอยค าทเปนเนอเรองบรรจอยทงสองอยาง ไดแกเรองววาหพระสมทร หนามยอกเอาหนามบง มกาโด และ วงต ละครชนดนมความไพเราะของเพลง มตวตลกประกอบ มความงดงามของการแสดงหม มฉากประกอบทงดงามตามทองเรอง มการลอเลยนและเลนไดโลดโผนบาง และมเครองแตงตวสวยงามตามทองเรอง

ปจจบนละครพดไดววฒนาการมาตามล าดบ มการแสดงทใชผแสดงเปนชายจรงหญง

แทตงแต พ.ศ. 2463 ละครพดเปนละครทชาวตะวนตกนยมมาก และถอไดวาเปนแมแบบของละครเวท ละครวทย และละครโทรทศน

ดงนนรปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน มลกษณะเปนละครร าทผแสดงใชทาทาง

การรายร าประกอบการแสดง มการแตงบทรองบทพดเองตามเคราโครงเรองแบบเดม การแตงกายจะแตงแบบยนเครองพระนาง ผแสดงจะรองเองร าเอง ทาร าจะไดรบการถายทอดจากเจาของคณะ ซงเปนบดามารดาทสอนให เวทแสดงบางครงไมมการสรางโรง แสดงบนพนทป

www.ssru.ac.th

22

เสอ ไมมฉากหลงหรออาจจะมกไดแลวแตคณะละครนน ๆ แตทวดบานแหลมจะไมมการกนฉากหลง แสดงขางโบสถดานขวา สวนล าดบการแสดง สรพล วรฬหรกษ ( 2549 : 159) ไดกลาววา เนองจากละครชาตรมกใชในการแสดงแกบน จงตองมสวนของพธแกบนปะปนอยในบางขนตอน การแสดงละครชาตรแบงออกเปนสองสวนคอ การเบกโรงและการแสดงละครกบการลาโรง

การเบกโรงประกอบดวยพธท าโรง โหมโรงดนตรร าถวายมอและประกาศโรงดงน 1. พธท าโรง คอ การปลกโรงขนจรง ๆ หรอการเตรยมพนทการแสดงในกรณทมโรงหรอ

สถานทอยแลวตอจากนนกท าพธเบกโรงดวยการบชาคร ปดเสนยดจญไรและสะกดโรงมใหมนตรายมาใกลกลาย

2. โหมโรงดนตรซงกระท าภาคเชาและภาคบาย 3. เชญสงศกดสทธ เปนการรองเชญสงศกดสทธมารบสนบน โดยประกาศชอสง

ศกดสทธ และสงของทถวายแกสนบนใหครบถวน 4. ร าถวายมอ เปนการร าถวายสงศกดสทธ ตอจากการเชญในขอ 3 5. ประกาศโรง มทงภาคเชาและภาคบาย ภาคเชาเปนการประกาศบชาคร คณพระ

รตนตรย คณบดามารดา คณครบาอาจารย และสงศกดสทธทงปวงใหอ านวยสวสดมงคล สวนภาคบายเปนการรองพรรณาชวตละครชาตร เพอใหคนดสงสาร

ตอจากนนมการแสดงและลาโรง ประกอบดวยการแสดงละครภาคเชา พกเทยงหนง

ชวโมง แลวเรมการแสดงตอจนประมาณบาย 16.00 น. จงยตการแสดง ผแสดงกร าลาโรงและถอนเครองสงเวยและถอนมนตสะกดโรง 2.4 งานวจยทเกยวของ

พาณ สสวย (2524 : 6 -7) ไดสรปไววา นาฏศลป หมายถง ศลปะในการฟอนร า หรอ

ความรแบบแผนของการฟอนร า เปนสงทมนษยประดษฐขนดวยความประณตงดงามมแบบแผน ใหความบนเทงอนโนมนาวอารมณและความรสกของผชมใหคลอยตาม ศลปะประเภทนตองอาศยการบรรเลงดนตรและการขบรองเขารวมดวยเพอสงเสรมใหเกดคณคายงขน แตความหมายเขาใจกนทวไป คอ ศลปะการรองร าท าเพลง

www.ssru.ac.th

23

องคประกอบของนาฏศลปไทย องคประกอบของนาฏศลปไทย ทส าคญ ๆ มดงตอไปน การฟอนร า เปนทาทางหรอลลาการรายร าทสวยงาม โดยมมนษยเปนผประดษฐทาร า

ใหถกตองตามแบบแผน รวมทงลกษณะและบทบาทของตวละคร ประเภทของการแสดง และการสอวามหมายทชดเจน

จงหวะ เปนสวนยอยของบทเพลง ทด าเนนไปเปนระยะและสม าเสมอ การฝกหด

นาฏศลปไทยจ าเปนตองใชจงหวะเปนพนฐาน ในการฝกหด เพราะจงหวะเปนสงทเกดขนตามธรรมชาตและมอยในตวมนษยทกคน ถาผเรยนมทกษะในการฟงจงหวะแลว กสามารถระไดถกตองตรงตามจงหวะและสวยงาม แตถาผเรยนไมเขาใจจงหวะ กจะท าใหร าไมถกจงหวะ การร ากจะไมถกตองและสวยงาม

เนอรองและท านองเพลง การแสดงลลาทาร าแตละครง จะตองสอดคลองตามเนอรอง

และท านองเพลง ทงนเพอบอกความหมายของทาร า ถายทอดอารมณความรสกในการแสดงไดตามเนอเรอง ตลอดจนสามารถสอความหมายใหกบผชมเขาใจตรงกน

การแตงกาย การแตงกายในการแสดงนาฏศลป สามารถบงบอกถงยศ ฐานะ และ

บรรดาศกดของผแสดงละครตวนน ๆ โดยเฉพาะการแสดงโขน การแตงกายจะเปรยบเสมอนสกายของตวละคร เชน เมอแสดงเปนหนมาน ผแสดงจะตองแตงกายดวยชดสขาว มลายปกเปนลายทกษณาวตร สวมหวโขนลงสขาว

การแตงหนา เปนองคประกอบหนงทท าใหตวละครสวยงาม และอ าพลางขอบกพรอง

ของใบหนา ของผแสดงได นอกจากนกยงสามารถใชวธการแตงหนา เพอบอกวยและบอกลกษณะเฉพาะของตวละคร

เครองดนตรทประกอบการแสดง การแสดงนาฏศลป จ าเปนอยางยงทจะตองใชเครอง

ดนตรประกอบการแสดง ดงนนผแสดงจะตองร าใหสอดคลองกบดนตร กเปนองคประกอบหลกทส าคญ ในการชวยเสรมใหการแสดงสมบรณ และสามารถสอควมหมายไดชดเจนยงขน อกทงยงชวยเสรมสรางบรรยากาศในการแสดงใหสมจรงยงขนดวย

www.ssru.ac.th

24

อปกรณประกอบการแสดง การแสดงนาฏศลปไทยบางชด อาจตองมอปกรณประกอบการแสดงดวย เชน ฟอนเลบ ฟอนเทยน ระบ าเกบใบชา ระบ าพด เปนตน อปกรณแตละชนดทใชประกอบการแสดงจะตองสมบรณ สวยงาม และสวมใสไดพอด และจะตองมการเกบรกษาใหสามารถหยบใชไดโดยสะดวกและปลอดภย

ดงนนองคประกอบของนาฏศลปไทย เปนสงทจ าเปนส าหรบการจดการแสดง ทจะชวย

ใหการแสดงนนสมบรณยงขน อกทงยงชวยท าใหการแสดงดดและเหมาะสม ประเภทของการแสดงนาฏศลปไทย นาฏศลปไทย เปนการแสดงทมความออนชอยงดงาม เพรยบพรอมไปดวยความวจตร

บรรจงอนละเอยดออนของเรองราว ลลาการรายร า ดนตร ฉากประกอบ แสง ส เสยง และเครองแตงกายตระการตา โดยแบงประเภทของการแสดงนาฏศลปไทย ไดแก โขน ละคร ระบ า ร า และการแสดงพนเมอง เปนตน

สรพล วรฬหรกษ ( 2549 : 157- 161) ไดกลาววา ละครชาตรพฒนามาจากโนรา หท

เขามาแสดงและตงภมล าเนาในยคธนบรและในยครตนโกสนทร โดยเฉพาะอยางยงในสมยรชกาลท 3 แลวผสมผสานกบละครนอกจงกลายเปนละครชาตรรบจางแกบนตลอดมา ปจจบนพบวา มละครชาตรแสดงอยทจงหวดเพชรบรเพยงแหงเดยว สวนละครแกบนทจงหวดอน ๆ แสดงเปนแบบละครนอก ยกเวนแตเจาภาพจะวาจางใหแสดงเปนพเศษ สวนละครนอกเปนละครร าทเกาแกทสดประเภทหนงของไทยและไดรบการพฒนามาดดยตลอดตงแตยคอยธยาตอนตน ละครนอกมกแสดงในงานสมโภชตาง ๆ มาแตสมยรชกาลท 1 ครนรชกาลท 5 เปนตนมา คนดไปสนใจละครแบบใหม ละครนอกจงเสอมไปเมอละครนอกกบโนราผสมกนเขาเปนละครชาตรแกบน คณะละครชาตรจงสดงไดทงสองอยาง แตไมคอยแสดงละครชาตรอาจปนเพราะละรนอกเหนอยนอยกวา ปจจบนละครนอกมแสดงแกบนแทนละครชาตรในหลายจงหวดในภาคกลาง

สมชาย วาสกร ( 2545 ) ไดท าปรญญานพนธ เรองการศกษาวฒนธรรมดนตรของ

ละครเทงตก คณะ ส. วงนอย อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร ผลการศกษาพบวา

www.ssru.ac.th

25

1. ละครเทงตกคณะ ส. บวนอย มนายทม ภาคกจ เปนผกอตงคณะขนทต าบลปากน าแหลมสงห อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร ชอส.บวนอยมาจากนามสกลสายบว ซงเปนชอคณะของผสบทอดรนท 3 คอ นางเทง นาขม สายบว ปจจบนมนางบญเรอน สรอยศร เปนหวหนาคณะ มสมาชก 15 คน จากการศกษาวฒนธรรมดนตรพบวา เครองดนตรทใชไดแก โทนชาตร กลองตก ฉง ฉาบ และกรบ ผแตงกายชดพระ – นาง รองเปนตนเสยงและมลกครองรบ นกดนตรแตงกายสภาพ บรรเลงดนตรประกอบการแสดง บทเพลงทส าคญไดแก เพลงโหมโรง เพลงร าสบสองทา เพลงร าซดชาตร และเพลงทใชในการแสดงละครนยมแสดงในงานแกบนและบวงสรวงสงศกดสทธ

2. ท านองเพลงของละครเทงตกประกอบดวยการบรรเลงลวน ๆ ไดแก เพลงโหมโรง

และเพลงร าสบสองทา ซงเปนการบรรเลงจงหวะหนาทบแบบเวยน รปแบบจงหวะสวนใหญมความเรวคงทสม าเสมอตลอดทงเพลง เพลงทมการขบรอง ไดแก เพลงร าซดชาตร และเพลงทใชในการแสดงละคร ซงโคร งสรางของค าประพนธเปนกลอนดอกสรอยและกลอนบทละคร ผแสดงรองเปนตนเสยงและมลกครบ บนใดเสยง โด เร ฟา และซอล รปแบบท านองสวนใหญเคลอนทสงและต าลงสลบเปนฟนปลา รปแบบจงหวะสวนใหญมความเรวคงท สม าเสมอ ตลอดทงเพลง

สรญญา บ ารงสวสด ( 2540 ) ไดท าวทยานพนธเรอง การศกษาเปรยบเทยบการร าแกบนทวดโสธรวรารามวรวหาร ศาลพระพรหมเอราวณ และศาลพระกาฬ ผลการวจยพบวา การแสดงแกบนทง 3 แหง นยมร าชดเบดเตลด ไดแก เทพบนเทง กฤดาภนหาร ดาวดงส สนวล พทธานภาพและ เชญขวญ ผวจยเลอก 3 เพลงแรกเปนกรณศกษา เพราะใชร าเปนประจ ามากทสดทง 3 แหง องคประกอบการอสดงของทง 3 แหง มลกษณะใกลเคยงกน คอ มเวทส าหรบการแสดงเฉพาะ จผแสดงประมาณ 7 – 10 คน เครองแตงกายแตงแบบยนเครอง ใชวสดอปกรณคณภาพต า เพราะค านงถงเศรษฐกจมากกวาความประณตสวยงาม เครองดนตรหลก คอ ระนาดเอก รองลงมา คอ ฉงและตะโพน การแสดงทง 3 แหง ไหวครอยางงาย ๆ คอ ผสดงยกมอไหวกอน 1 ครงกอนแสดง และเมอร าเสรจ ในครงหนง ๆ ซงถอวาเปนการเสรจขนตอนในการแกบนครงนนน การร าเมอเปรยบเทยบกบมาตรฐานของกรมศลปากร พบวา มลกษณะรวมกนอยางเดนชด คอ ตดทอนทาร า ไมเรยงล าดบของทา ใชทาร าซ ากน มการโยกตวตามจงหวะของทาร านน ๆ สวนคณภาพของทาร าในการตงวง จบ ประเทา กระดกเทา

www.ssru.ac.th

26

การใชล าตว ไมไดมาตรฐานตามแบบกรมศลปากร เนองจากผแสดงไมตงใจร า ไมควบคมและเกรงอวยยวะสวนตาง ๆ ตลอดทงเพลงทงนพราะผแสดงขาดความรทางนาฏศลป ไมมครมาตรฐาน เหนอยลาเพราะร าทงวนและตองร าใหไดมากรอบเพอรายได

มาลน งามวงควาน ( 2537 ) ไดท าการวทยานพนธเรอง ละครแกบนทศาลหลกเมอง

กรงเทพ ผลการศกษา พบวา การแสดงละครแกบน เปนศลปะการแสดงชนดหนง ทผขอพรใชเปนเครองตอบแทนบญคณสงทอ านวยพรใหสมฤทธผลหลงจากทบนบานไว ละครแกบน ณ ศาลหลกเมองนมมานาน ตงแตประมาณ พ.ศ. 2450 ในความดแลของกรมวง ตอมาไดโอนมาอยในความดแลขององคการทหารผานศก ในพ.ศ. 2503 ละครแกบนทศาลหลกเมองม 2 ลกษณะ คอ การแสดงร าถวายมอและสดงเปนละครร า ร าถวายมอเปนการร าประกอบเพลงชา- เรว และร าบ าเบดเตลด การแสดงละครทพบม 3 แบบ คอ ละครชาตร ละครชาตรปนละครนอก ละครชาตรพนทางผสมลเก

ละครทศาลหลกเมองมแสดงเปนประจ าทกวน โดยหมนเวยนกนแสดง 4 คณะ มผ

แสดงรวมทงสน 84 คน ซงมอายระหวาง 12 – 75 ป และมแนวโนมวานกแสดงรนใหมซงมอายนอยจะเขามาเปนนกแสดงมากขน อนเนองจากกฏระเบยบใหมขององคการทหารผานศกทก าลงแกไขในอนาคต

ยพาวด สขจ าเรญ และ เออม เดดเดยว ( 2526 ) ไดท าวทยานพนธเรอง ศกษาเชง

วเคราะหละครชาตรคณะพรหมสวรรณ อ าเภอเมอง จงหวดเพชรบร จากการศกษาพบวา ละครชาตรคณะพรหมสวรรณเปนคณะหนงทสบสายมาจากหลวงอภย เปนลกหลาน ลกศษย ไดตงคณะละครขนมาโดยใชชอคณะพรหมสวรรณ และไดด าเนนการแสดงมาจนทกวนน ลกษณะทวไปของละครชาตร ตวละครมอยางนอย 3 ตว คอ นายโรง ตวนาง และตวตลก โรงละครชาตรไมมฉาก มหลงคาไวกนแดดกนฝน มเสาสตนปกสมมและมเสากลาง 1 ตน มเตยง 1 เตยง วธแสดง ท าพธบชาครเบกโรงโดยมเครองสงเวย เมอไหวครเสรจกจบเรองแสดง เครองดนตรทใชแสดง ม ปนอก หรอปชวา 1 เลา กลองชาตร 1 ค โทน 1 ค ฆอง 1 ค ฉง กรบ เปนตน เมอน าไปเปรยบเทยบกงละครชาตรกรมศลปากร มความแตกตางกนในเรองปกยอย อาท การแตงกาย เครองดนตร สถานทแสดงและวธการแสดง

www.ssru.ac.th

27

ชวลา จดดาผอง ( 2538 ) ไดศกษาลเกปาในจงหวดตรง พบวา การแสดงลเกปา ปรกอบดวยคณะลเกปาทงผแสดงและผเลนดนตรมผเลนประมาณ 15-20 คน เครองดนตรทใชม ร ามะนา 2-3 ลก ฉง กรบ ปซอ การแตงกายตอนแสดงแขกแดงแตงแบบสบทอดกนมา ตอนแสดงตามทองเรองลกคนนจะแตงแบบชาวบานทวไป แสดงไดในงานตาง ๆ ทกโอกาส ยกเวนเสยแตถาเปนงานศพ งานแกบน จะตองท าพธทางไสยศาสตรกอนเรมแสดง มการปลกโรงแสดงมทงยกพนและไมยกพน หนาโรงเปนเวทหลงโรงเปนหองแตงตว นอกจากนลเกปายงมการยดขนบนยมในการแสดงแบบดงเดม คอ เรมดวยการเบกโรง การวาดอก การไหวคร การบอกชด การออกแขกแดง การบอกเรองเลนเรอง บทรองของลเกปาจะสะทอนภาพทางสงคมและวฒนธรรมท าใหมสวนเขาใจถงชวตของชาวบานในทองถนไดชดเจนยงขน

สพตรา สภาพ (2536 : 99 ) ไดกลาววา วฒนธรรมมความหมายครอบคลมถงทกสงทก

อยางอนเปนแบบแผนในความคดและการกระท าทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในสงคมของกลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนง มนษยไดคดสรางระเบยบกฏเกณฑวธการในการปฏบต การจดระเบยบ ตลอดจนระบบความเชอ ความนยม ความร และเทคโนโลยตาง ๆ ในการควบคมและใชประโยชนจากธรรมชาต

นยพรรณ วรรณศร ( 2540 : 44, 47-48) กลาววา วฒนธรรมเปนระบบพฤตกรรมท

มนษยคดสรางขนมาเพอตอบสนองความตองการพนฐานของมนษยเปนเบองแรก ตอมามนษยยงคด ความคดของมนษยยงแตกฉานขนทกท ความคดทจะสรางวตถและระบบการด ารงชพของมนษยเพยงเพอบ าบดความจ าเปนขนพนฐานกกลบแตกฉานและหลากหลายขนทกท วฒนธรรมจดแบงออกเปน 2 หมวดใหญ ๆ คอวฒนธรรมทเปนรปรางตวตนเรยกวาวฒนธรรมทางวตถ ( Material cuiture) และวฒนธรรมทไมมรปรางตงตนและเปนนามธรรมทางจตใจ (Non-material culture)

www.ssru.ac.th

28

บทท 3

วธด ำเนนกำรวจย

ผวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมล เกยวกบรปแบบการแสดงละครร าแกบน ประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม จากการศกษาเอกสาร หนงสอ ต ารา วารสาร งานวจยรปแบบการแสดงละครร าแกบนและการสมภาษณเชงลก ( In- depth Interview) เจาของคณะละครร าแกบน ผแสดง และผทเกยวของ โดยมรายละเอยดของวธการด าเนนการวจยดงน

1. สมภาษณเจาของคณะละครร าแกบน จ านวน 3 ทาน ในเรองรปแบบการแสดง

ละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยการสมแบบเฉพาะเจาะจง ( Purposive Sampling) เพอใหไดความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม ไดแก คณะ ส. สงวนศร บรรยายศลป คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป และคณะศรสมปอง บนเทง

1.1 คณสวรรณา งามสม อาย 52 ป เปนเจาของ คณะส.สงวนศร บรรยายศลป

ไดใหขอมลเกยวกบความเปนของคณะละครร าแกบน รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน การบรหารจดการ การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม ระยะเวลาของการแสดง เครองแตงกายการแสดง เวท และ ฉาก ดนตรทใชในการแสดง อตราคาจาง และแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

1.2 คณพนจ อยสมบรณ อาย 50 ป เปนเจาของคณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป

ไดใหขอมลเกยวกบ ความเปนมาของคณะละครร าแกบน รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน การบรหารจดการ การคดเลอกผแสดง และการฝกซอม ระยะเวลาของการแสดง เครองแตงกายการแสดง เวท และ ฉาก ดนตรทใชในการแสดง อตราคาจาง และแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

www.ssru.ac.th

29

1.3 คณอรชพร ศรคต อาย 47 ป เปนเจาของคณะศรสมปอง บนเทง ไดใหขอมลเกยวกบความเปนมาของคณะละครร าแกบน รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบน การบรหารจดการ การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม ระยะเวลาของการแสดง เครองแตงกายการแสดง เวท และ ฉาก ดนตรทใชในการแสดง อตราคาจาง และแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

2. สมภาษณนกแสดงละครร าแกบนโดยสมแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 12 ทาน ใน

เรองความเปนมาของคณะละครร าแกบน รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอด และอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงครามไดแก

2.1 คณฉววรรณ งามสม นกแสดง คณะ ส.สงวนศร บรรยายศลป 2.2 คณอทธพล เรองคะชา นกแสดง คณะ ส.สงวนศร บรรยายศลป 2.3 คณวรนทร พระแกว นกแสดง คณะ ส.สงวนศร บรรยายศลป 2.4 คณโสภณ งามสม นกดนตร คณะ ส.สงวนศร บรรยายศลป 2.5 คณอไร อยสมบรณ นกแสดง คณะ ส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป 2.6 คณพรเทพ ศรโหร นกแสดง คณะ ส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป 2.7 คณนสา ชาตพก นกแสดง คณะ ส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป 2.8 คณจย อยสมบรณ นกดนตร คณะ ส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป 2.9 คณวนเพญ ศรคต นกแสดง คณะศรสมปอง บนเทง 2.10 คณสภาพรรณ ศรคต นกแสดง คณะศรสมปอง บนเทง 2.11 คณทองพล ศรคต นกแสดง คณะศรสมปอง บนเทง 2.12 คณเยอง สงหโต นกดนตร คณะศรสมปอง บนเทง

ไดใหขอมลเกยวกบ ความเปนมาของคณะละครร าแกบน รปแบบและวธการแสดงละคร

ร าแกบน การบรหารจดการ การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม ระยะเวลาของการแสดง เครองแตงกายการแสดง เวท ฉาก ดนตรทใชในการแสดง อตราคาจางและแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม

www.ssru.ac.th

30

3. สมภาษณผทเกยวของกบการแสดง โดยสมแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 5 คน ในเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ไดแก

3.1 รองศาสตราจารยนงเยาว อ ารงพงษวฒนา ขาราชการบ านาญ อดตอาจารยประจ าโปรแกรมนาฏศลป มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

3.2 คณมาล กวางทอง เจาของบานเครองละครและผลตอปกรณการแสดง 3.3 คณทองสข ศรแกว ชางอาภรณ ส านกสงคต กรมศลปากร 3.4 คณนนทยา คลายเผาพงษ ผวาจางการแสดงละครร าแกบนทกป 3.5 คณเนาวรตน อนแจม ผวาจางการแสดงละครร าแกบน ไดใหขอมลเกยวกบ รปแบบและวธการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม ก าหนด

วน เวลา สถานท อตราคาจาง การวางมดจ า ผลงานทไดรบและการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม

1. การเกบขอมลดวยการสมภาษณ ผวจยเดนทางไปสมภาษณเจาของคณะละครร าแก

บน ผแสดง และผทเกยวของ ทเปนกลมตวอยางดวยตนเอง การสงเคราะห ความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร า

แกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม

2. ผวจยสงเคราะหจากขอมลทไดมาทงหมดมารวบรวมเรยบเรยงและสรปเนอหาทงหมดพรอมขอเสนอแนะ

www.ssru.ac.th

31

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดด าเนนการวจย เรองรปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ

: กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม จากการสมภาษณเจาของคณะละครร าแกบน นกแสดงและผทเกยวของ ไดขอมลเกยวกบความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของจงหวดสมทรสงคราม ดงตอไปน

4.1. ความเปนมาของคณะละครร าแกบน

4.1.1 คณะ ส. สงวนศร บรรยายศลป เดมใชชอคณะวา คณะแมหอ วดปากน า กอตงคณะเมอป พ.ศ. 2475 เปนคณะละคร

ร าแกบนทเกาแกทสด สถานทตงอยท 29 หม 6 เขตต าบลแควออม อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนคณะละครแกบนทเจาคณะสงฆวดปากน าเปนผตงชอคณะ

ภาพท 1 แผนทบานคณสวรรณา งามสม ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

32

เจาของคณะชอคณทองหอ งามสม อาย 76 ป เปนคนจงหวดสมทรสงครามโดยก าเนด สบทอดคณะตอจากมารดา ไดรบการถายทอดการแสดงละครร าแกบนมาจากคณอบเชย สงวนศร ผเปนยาย และคณมานพ สงวนศร ผเปนมารดา คณทองหอ งามสม เปนผทมใจรกในการแสดงอยแลว จงตดตามคณยายและมารดาไปดการแสดงอยเสมอ เมออาย 12 ปกเรมหดร าเพลงชาเพลงเรว มพนฐานของการเรยนนาฏศลป จงเปนจดเรมตนของการแสดงนาฏศลปและการละคร โดยการร าถวายมออยางเดยวกอน จากนนจงเรมแสดงเปนนางอจฉากอนและนางเอก คณทองหอ งามสม ไดสมรสกบคณทว งามสม มบตรธดาทงหมด 9 คน ไดแก

1. คณบญรอด งามสม 2. คณถาวร งามสม 3. คณสมชาย งามสม 4. คณสวรรณา งามสม 5. คณฉววรรณ งามสม 6. คณรงโรจน งามสม 7. คณสมพร งามสม 8. คณโสภณ งามสม 9. คณนภา งามสม

ภาพท 2 แผนภมสายตระกลของคณสวรรณา งามสม ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553)

คณทองหอ งามสม คณทว งามสม

คณบญรอด งามสม

คณถาวร งามสม

คณสมชาย งามสม

คณสวรรณา งามสม

คณฉววรรณ งามสม

คณรงโรจน งามสม

คณสมพร งามสม

คณโสภณ งามสม

คณนภา งามสม

www.ssru.ac.th

33

ทกคนไดรบการฝกหดมาตงแตเดก ๆ จนถงปจจบน และฝกหดลกหลานและเดก ๆ แถวบานขนมาใหม คณะส.สงวนศร บรรยายศลป มนกแสดงในคณะ 22 คน ดงน

1. คณทองหอ งามสม หวหนาคณะ 2. คณสวรรณา งามสม หวหนาคณะ (แทน) 3. คณฉววรรณ งามสม นกแสดง 4. คณกฤตยา งามสม นกแสดง 5. คณศตานนท แกววไล นกแสดง 6. คณนฤมล อตวฒนา นกแสดง 7. คณลกขณา คลายสวรรค นกแสดง 8. คณวรรณ จนทรวงษา นกแสดง 9. คณศภกจ พระแกว นกแสดง 10.คณรตนา ด ารงศลป นกแสดง 11. คณสมหมาย ลมประเสรฐ นกดนตร 12.คณสนอง สงวนศร นกดนตร 13.คณโสภณ งามสม นกดนตร 14.คณสมชาย งามสม นกดนตร 15. คณวรนทร พระแกว นกแสดง 16.คณจงจต สงคลาไคล นกแสดง 17.คณบษยา เปยมพาน นกแสดง 18. คณณฐธดา จยมะณ นกแสดง 19. คณจราพรรณ พลบวบรณ นกแสดง 20. คณพมพธานน จตราบรรหาร นกแสดง 21. คณอารรตน พลบวบรณ นกแสดง 22. คณอดสรณ จนโกะ นกแสดง

www.ssru.ac.th

34

4.1.2 คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป

เปนคณะละครร าแกบนทมสถานทตงคณะอยทบานเลขท 15/39 ซอยบางระจนทร ต าบลแมกลอง อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม

ภาพท 3 แผนทบานคณพนจ อยสมบรณ ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553)

กอตงคณะเมอ พ.ศ.2479 เจาของคณะชอคณพนจ อยสมบรณ บดาชอ คณสมพงษ

อยสมบรณ ไดรบการถายทอดการแสดงละครร าแกบนมาจากคณเพม อยสมบรณ ซงเปนบดา โดยคณเพม อยสมบรณ ไดรบการถายทอดจากคณไปร ซงเปนเจาของคณะละครร าแกบน จงหวดเพชรบร ประกอบกบเปนผทชอบร าชอบรองและไดตดตามมารดาไปในการแสดงละครแกบนเสมอ นอกจากนยงชอบฝกฝนตนเองจนมความสามารถร าและออกแสดงได ซงเปนจดเรมตนของชวตการแสดงละครได ซงในชวงแรกเรมทนางพนจ อยสมบรณ เปนเจาของคณะแทนมารดา ไดน าเครองละครเกา ๆ ของมารดามาใช จากนนคอย ๆ สรางเครองขนมา โดยปกเยบลงแบบเขยนลายดวยตนเอง ซงเรองละครเหลานอาศยลอกเลยนแบบของเดมและ

www.ssru.ac.th

35

ลกจ ามาบาง พรองทงฝกซอมลกหลานขนมาใหมดวยตนเอง และใหมการสอนรนตอรน ปจจบนคณพนจ อยสมบรณมบตรสาวชอ คณเพลนพศ อยสมบรณ

ภาพท 4 แผนภมสายตระกลของคณพนจ อยสมบรณ ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553) คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป มนกแสดงในคณะ 14 คน ดงน 1. คณพนจ อยสมบรณ หวหนาคณะ 2. คณรววรรณ เสอเดช นกแสดง 3. คณอไร อยมบรณ นกแสดง 4. คณนสา ชาตพก นกแสดง 5. คณสรยวล มนคง นกแสดง 6. คณอรณวรรณ แกวพนจ นกแสดง 7. คณนวต ดณะเวช นกแสดง 8. คณพรเทพ ศรโหร นกแสดง 9. คณนโรจน ศรส าราญ นกแสดง 10. คณสมศกด เพชรสวรรณ นกแสดง 11. คณจย อยสมบรณ นกดนตร

สาม (สงวนชอ-นามสกล) คณเพม อยสมบรณ

คณสมพงษ อยสมบรณ ภรรยา (สงวนชอ-นามสกล)

สาม (สงวนชอ-นามสกล) คณพนจ อยสมบรณ

คณเพลนพศ อยสมบรณ

www.ssru.ac.th

36

12. คณดลก แกวจรง นกดนตร 13. คณจรญ อยสมบรณ นกดนตร 14. คณวมล ชลส นกดนตร

4.1.3 คณะศรสมปอง บนเทง เปนคณะทกอตงเมอ พ.ศ. 2529 สถานทตงคณะอยทบานเลขท 111 /5 หม 9 ต าบล

บางชาง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม

ภาพท 5 แผนทบานของคณอรชพร ศรคต ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 10 กรกฏคม 2553)

เปนคณะละครทเจาคณะสงฆวดปากน าเปนผตงชอคณะให เจาของคณะปจจบนชอ

คณอรชกร ศรคต เปนชาวสมทรสงครามโดยก าเนด จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 5 จากโรงเรยนอมพวน ไดรบการสบทอดคณะมาจากคณศรสมปอง บนเทง ซงเปนมารดา ซงมารดา

www.ssru.ac.th

37

ไดเลาเรยนจากคณมานพ สงวนศร ซงเปนมารดาของยายหอ ( คณะแมหอ วดปากน า) คณศรสมปอง บนเทง ไดสมรสกบคณทองพล ศรคต มบตรธดา 3 คน คอ

1. คณอรชพร ศรคต 2. คณวนเพญ ศรคต 3. คณสพาพรรณ ศรคต

ภาพท 6 แผนภมสายตระกลของคณอรชพร ศรคต ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 10 กรกฏาคม 2553) ลกสาวทง 3 คน ไดเรยนการแสดงละครมาตงแตเดก จากการสอนของคณศรสมปอง

บนเทง จนมความสามารถทจะออกแสดงตามงานตาง ๆ ได ตอมาเมอคณศรสมปอง บนเทง ไดเสยชวตลง บตรธดาทง 3 ไดสบทอดเจตนารมณศลปะแสดงละครแกบน โดยคณอรชพร ศรคต ไดรบหนาทเปนหวหนาคณะแทนมารดาจนถงปจจบน พรอมทงฝกซอมเดก ๆ ขนมาใหม นกดนตรและนกแสดงของคณะศรสมปอง บนเทง ม 12 คน ดงน

1. คณอรชพร ศรคต หวหนาคณะ 2. คณวนเพญ ศรคต นกแสดง 3. คณสภาพรรณ ศรคต นกแสดง 4. คณส ารวย กนจว นกแสดง 5. คณจราภรณ ศรคต นกแสดง 6. คณวรณ บนเทงศลป นกแสดง 7. คณชยวฒน นยมศลป นกแสดง 8. คณณฐพร บนเทง นกแสดง 9. คณภทราภรณ บนเทง นกแสดง

คณทองพล ศรคต คณศรสมปอง บนเทง

คณอรชพร ศรคต คณวนเพญ ศรคต คณสพาพรรณ ศรคต

www.ssru.ac.th

38

10. คณแปะ ศรคต นกดนตร 11. คณจรญ บนเทงศลป นกดนตร 12. คณเยอง สงหโต นกดนตร โดยเจาของคณะและผแสดงทง 3 คณะ เปนคนจงหวดสมทรสงครามโดยก าเนด ซงแต

ละคณะไดรบการสบทอดจากมารดาหรอทางสายเลอดในเรองศลปะการแสดงละครร าแกบนและขนตอนของการจดพธการแกบนใหแกผทมาวาจางหรอเจาภาพไดอยางครบถวน

การแสดงละครร าแกบน ทง 3 คณะจะตองมการไหวครประจ าคณะ เพอเปนศรมงคล

แกคณะของตนและผมารวมพธ ดงน การไหวครและพธครอบคร

ในการท าพธไหวครของคณะละครแตละคณะ ไดปฏบตสบทอดกนมาชานาน ในการ

แสดงละครชาตรและละครร าแกบนเปนศลปะทประณตมาก จงตองมการฝกหดในการรองการร า ตงแตเดกจนเกดความช านาน สามารถแสดงเปนตวส าคญได บรรดาศษยทฝกหดแสดงละครชาตรทกคนเมอหดร าเพลงชาเพลงเรวไดแลว กจดไดวาพอทจะเลนเปนเสนาและนางก านลได ในแตละปบรรดาลกศษยทงหลายกจะมารวมพธไหคร โดยนดกนวาจะไหวทไหน โดยปกตแลวเจาของคณะจะเปนผก าหนดการไหวคร ซงใชบานเจาของคณะเปนสถานทไหคร ในพธไหวครนนจะมการครอบครใหกบเหลาศษยทงหลายได ในการครอบครนเหมอนกบวาอนญาตใหเลนละครได

เจาของคณะจะตงโตะหวโขนของเกาของแตละคณะเชน หวฤษ (พอแก) ครพระพราพ ครพระวษณกรรม ชฏาพระนาง ซองคล หนาพราน (หนากากแกะดวยไม) บายศรซายขวา บายศรปากชาม หวโขนทกชนด ตงเครองสงเวยมทงอาหารสกดบ ไดแก หวหม เปด ไก ปลา ป กง ขนมตมแดงตมขาว เผอกแกบวด กลวย มน ไข ผลไม หมากพล เหลา บหร ธปเทยน เปนตน จด 2 ชด

www.ssru.ac.th

39

บทไหวคร ครผใหญจดธปเทยนบชาพระรตนตรยและบชาคร ศษยทมาพรอมกนจดธปเทยนพระ

รตนตรยและบชาครดวย แลวตงนะโมพรอมกน นะโม ตสสะ ภะคะวะโต, อะระหะโต, สมมาสมพทธสสะ นะโม ตสสะ ภะคะวะโต, อะระหะโต, สมมาสมพทธสสะ นะโม ตสสะ ภะคะวะโต, อะระหะโต, สมมาสมพทธสสะ (กราบ 3 ครง) อะระหง สมมาสมพทโธ ภะคะวา, พทธง ภะคะวนตง อภวาเทม. (กราบ) สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม, ธมมงนะมสสาม. (กราบ) สปะฏปปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ, สงฆง นะมาม. (กราบ) บทบชาคร อมง บบพทมง อปปทยง ครอาจารยง ปะตกนหาม พทธงอาจารยง อคค บบผง สะ

ระนงคจฉาม ธรรมมงอาจารยง อคคบบผง สะระนงคจม สงฆงอาจารยง อคคบบผง สะระนงคจฉามฯ

บชาดอกไมธปเทยน อกาสะ ปะตปะบชา คนทบพระนาคา เวศสกมมหา ปจจะสงขรเทวา สพพะ บชาเย

ทตยมป อคคพาหบบผง ครอาจารยง ปเชม ตะตยมป อคคพาหบบผง ครอาจารยง ปเชมฯ พระคาถาชมนมเทวดา

สะรชชง สะเสนง สะพนธง นะรนทง ปะรตตานภาโว สะทา รกขะตต ผะรตวานะ เมตตง สะเมตตา ภะทนตา อะวกขตตะจตตาปะรตตง ภะณนต สคเค กาเม จะรเป ครสขะระตะเฏ

จนตะลกเข วมาเน ทเป รฏเฐ จะคาเม ตะรวะนะคะหะเน เคหะ วตถมห เขตเต ภมมา จายนต เทวา ชะละถะละ วสะเม ยกขะคนธพพะนาคา ตฏฐนตา สนตเกยง มนวะระวะ จะนง สาธะโวเม สณนต ธมมสสะวะ นะกาโล อะยมภะทนตา ธมมสสะวะ นะกาโล อะยมภะทนตา ธมมสสะวะ นะกาโล อะยมภะทนตา

www.ssru.ac.th

40

ทานผเจรญทงหลาย ผมเมตตาจงแผเมตตาจตดวยคดวาขออนภาพพระปรตร จงรกษาพระราชาผเปนเจาแหงนรชน พรอมดวยราชสมบต พรอมดวยราชวงศ พรอมดวยเสนาอ ามาตย อยามจตฟงซาน ตงใจสวดพระปรตร ขอเชญเหลาเทพเจาซงสถตอยในสวรรคชนกามภพกด รปภพกด และภมมเทวดาซงสถตอยในวมานหรอยอดเขาและหบเขา ในอากาศกด ในเกาะกด ในแวนแควนกด ในบานกด ในตนพฤกษาและปาชฏกด ในเรอนกด ในทไรนากดเทพยดาทงหลายซงสถตตามภาคพนดน รวมทงยกษ คนธรรพและพญานครซงสถตอยในน า บนบก และทอนไมราบเรยบกด ซงอยในทใกลเคยงจงมาประชมพรอมกนในทน ค าใดเปนของพระมนผประเสรฐ ทานสาธชนทงหลาย จงสดบค าขาพเจานนดกอน ทานผเจรญทงหลาย กาลนเปนกาลฟงธรรมดกอนทานผเจรญทงหลาย กาลนเปนกาลฟงธรรมดกอน ทานผเจรญทงหลาย กาลนเปนกาลฟงธรรม

พทธง วนทตวา ขาพเจาไหวแลวซงพระพทธคณนง ธงมงวนทตวา ขาพเจาไหวแลวซง

พระธรรมคณนง สงฆงวนทตวา ขาพเจาไหวแลวซงพระสงคณนง อนงขาพเจาขออาราธนาคณพระพทธเจา คณพระธรรมเจา คณพระสงฆเจา อกทงคณบดามารดา คณอปฌายครอาจารย คณพระฤาษตาไฟ คณพระฤาษกะไลยโกฏ คณพระฤาษกสสป คณพระฤาษไตรภพ คณพระฤาษทสมงคล ทงเพชรฉลกน และนกสทธวทยา อกทงพระนางธรณ พระนางคงคา พระเพลง พระพาย พระอศวรผเปนเจาฟา เธอจงมาประสทธพระพรชยใหแกขาพเจา ขาพเจาจะขออญเชญเทพยดาทงหลายทงพนพระปฐพดล พระฤาษทง 108 คน บนดาลดลดวยสรรพสทธวทยา พระครพา พระครเฒา พระครพกและครอกษร สถาพรกรรมสทธแกขาพเจาในการบดนเถดฯ (กราบ 3 ครง)

อตปโส ภะคะวา ขาพเจาขออญเชญสมเดจพระสมมาสมพทธเจามาอยเหนอเกลา

เหนอผม ขอเชญพระพรหมมาอยเบองบาซาย ขอเชญพระนารายณมาอยเบองบาขวา ขอเชญพระนางคงคามาเปนน าลาย ขอเชญพระพายมาเปนลมปาก ขอเชญพระยานารถมาเปนสรอยสงวาล ขอเชญพระกาฬมาเปนดวงใจ ขาพเจาจะท าการสงใด ภตใดพรายใดอยาไดเบยดเบยนบฑาอยาไดประมาทพลาดพลง ขออญเชญพระครแตหนหลง พระฤาษทง 108 คน เดชะมาอธบายอนเลศล า คณครอยในถ าจงมาชวยอวยพรชยใหแกพวกเขาเจา พทธงประสทธมหาประสทธ ธงมงประสทธมหาประสทธ สงฆงประสทธมหาประสทธ (กราบ 3 ครง)

www.ssru.ac.th

41

พระคาถาสรรเสรญคณคร อตปโส ภะคะวา สบนวขาพเจาจะนมสการขอสรรเสรญเจรญ คณพระบดร 21 พระ

มารดา 12 คณพระแมโพสพ 39 คณพระพทธเจา 56 คณพระธรรมเจา 38 คณพระสงฆเจา 14คณครอาจารย 10 คณพระกรรมฐาน 8 คณแมพระคงคา 12 คณแมพระธรณ 21 คณพระเพลง 6 คณพระพาย 7 คณอากาศ 10 คณอกษร 41 คณอกขระ 33 คณนสสวาท คณอสสวาท คณปสสวาท คณแกว ทง 3 ประการ คณศล 5 คณศล 8 คณศล 10 คณศล 227 คณพระปญญาณ คณพระโสดา คณพระสถทาคา คณพระอนาคา คณพระอรหนตา คณพระมรรค 4 คณผล 4

ขาพเจาไดเรยนศลปะศาสตรวชาอนใด ๆ ขอจงประสทธคณพระอาทตย 6 คณ

พระจนทร 15 คณพระองคาร 8 คณพระพธ 17 คณพระเสาร 10 คณพระพฤหสบด 19 คณพระราห 12 คณพระศกร 21 คณพระเกต 9 คณทาวเทพสวรรณอนเรองเดช คณพระนเรศร คณพระนารายณ คณพระอนทร คณพระพรหม คณพระยม คณพระกาฬ คณพระโลกบาลทงส คณพระมาตล คณพระภมเจาท เจากรงพาลทมาสรางกศลพระบารม คณสจจะบารม คณวรยะบารม คณพระพรหมวหารสเปนทเมตตากรณา มทตา อเบกขา คณพระคาถาวานยาและเลขยนต ประเจยดพสมรและมงคล คณทงแปดหมนสพนพระธรรมขนธ จบพระไตรปฎกทงสามประการ คณครภายนอกคณครภายใน คณพระฤาษตราวน คณพระฤาษนาไลย คณพระฤาษประไลยโกฏ คณพระฤาษพทธมงคล คณพระฤาษสงหดาบส คณพระฤาษสจจพนธคร คณพระฤาษมนดาบส จงมาเปนประธานซงขาพเจาจ าท าการขอใหประสทธ ขอพระพทธคณนง พระธรรมคณนง พระสงฆงคณนงทงปวงจงประสทธแกตวขาพเจา สทธสจจง สทธกมมง สทธการยง สทธตะกาคะโต สทธลาโก สทธเดโช สทธวาโย สทธอาโป สทธปถว สทธบดา สทธมารดา สทธครอาจารย สทธอศวร สทธพรหมมา สทธนารายณ สทธเทวา สทธราชา สทธพทธา สทธธรรมมา สทธสงฆา สทธฎฐะ อะนนตานง นะโมพทธายะ มะอะอ อสวา สปณจะ พทธนะมามหง (กราบ 3 ครง)

ขอพรคณคร วนนวนด ขอใหเจรญศรสขสวสด ขาพเจาตงใจบรพฒนมสการพระชนศร ยอกรขน

เหนอเกลา ประณตนวดษฎ คณพระปกเกษทกค าเชาและเพลางาย ขาพเจาขอไหวคณพระ

www.ssru.ac.th

42

อศวร พระนารายณเทวดาทงหลาย ขาพเจาขอไหวคณบดาและมารดา คณครบาอาจารยททานไดสงสอนมา ขอคณครจงรกษาใหขาพเจาอยเยนเปนสข (กราบ 1 ครง)

นะโมนมสการ ขาพเจาขอกราบกรานเทพไททงสามพระองค พระวษณกรรมผเรองฤทธ

ทานไดประสทธสาปสรร เครองเลนสงสารพนในใตหลา อกทงทานเทวาปญจสงขร ทานพระกร ทานทาวถอพณดดดงบนลอเสนาะสนน อกทงพระประโคนทบ พระครเฒา คณครนนเลาสบ ๆ กนมาจนทกวนน

ขาพเจาขออญเชญมารบเครองสกการบชา มารบเครองสงเวยในสถานทนทงขอเชญ

ฤาษทงเจดตน มาอวยพรมงคลใหกบขาพเจา ขาพเจาขอเชญเทวดาทกสถานทเบองบนมาสถตยในสกลกาย ก าจดเสยซงเสนยดจญไร สารพดทกขโศก โรค ภย อปทวะอนตรายใด ๆ วนาสสนต (กราบ 3 ครง)

วนทาม อาจารยง อปปาทะสายง วนาสสนต สทธการยะ ปะระปะชา คสสมง ภะวะตสพพะทา ทตยมป สทธการยะ ปะระปะชา คสสมง ภะวะตสพพะทา ตะตยมป สทธการยะ ปะระปะชา คสสมง ภะวะตสพพะทา (กราบ 3 ครง) ครผใหญจะถามบรรดาศษยทนงอยวา “ครทานมาพรอมแลวไมใชหรอ” ศษยทงหลาย

ตอบวา “มาพรอมแลวเจาขา” ครผใหญกจะบอกวา “พวกเราชวยกนยกขนเครอง ศรษะของสงเวยทงหมดยกขนประเคนคร” (กราบ 3 ครง)

พระประโคนทบ ปะเทวะ อมสสมงทสาภาเค สนตเทวา มหทธกา เตปคมเห อนรก

ขนต ปะรพลทนต ทตยมป พระประโคนทบ ปะเทวะอมสสมงทสาภาเค สนตเทวา มหทธกา เตปคมเห

อนรกขนต ปะรพลทนต ตะตยมป พระประโคนทบ ปะเทวะอมสสมงทสาภาเค สนตเทวา มหทธกา เตปคมเห

อนรกขนต ปะรพลทนต (กราบ 1 ครง)

www.ssru.ac.th

43

ครผใหญเอาขาวตอกดอกไมโปรยทกดานแลวเอาพวกเงนพวงทองลากใหถกเครองทก ๆ สงทหงบชาศรษะครทงหลาย เอาน าอบประพรมเครองแลวสรงน าทาน (กราบ 1 ครง)

นะโมนะมสสะการ ขาพเจาขอประทานสตและปญญาใหระลกใหมนคงใหเฉลยวฉลาด

ขอใหไดเหน ขอใหไดยน ขอใหไดฟงแตเพยงครงเดยว ขอใหขาพเจาจ าจงทรงไวในเรองบรรเลงเพลงดสตเปา ขบรองฟอนร า ขอใหขาพเจาจ าจงทรงไวทกเมอเทอญ (กราบ 3 ครง)

เมอศษยร าถวายมอจบแลว กใหบรรดาศษยยกลาของทน ามาบชา แลวจดส าหรบสทม

ใบตองรองส าหรบตดเครองสงเวยทมอยออกอยางละเลกละนอยใสส ารบทงสแลวน าไปไวสมมเรอน (บนหลงคา) ของใหทหารของทานกน ทานจะไดคมครองบานของเรา

ตอไปเปนพธสงฆและฉนเพล เมอพระฉนเพลเรยบรอยแลวจะท าพธครอบครโดยผท า

พธเปนผครอบให ศษยทงหลายกทยอยเขาไปครอบจนหมดทกคนเปนเสรจพธไหวครและพธครอบในวนนน

4.2. รปแบบการจดการแสดงละครร าแกบน

4.2.1 คณะส.สงวนศร บรรยายศลป จากการสมภาษณคณสวรรณา งามสม อาย

52 ป เปนเจาของคณะ( สมภาษณ, 25 มถนายน 2553) ไดใหขอมลเกยวกบรปแบบของละครร าแกบน วา

รปแบบการแสดงละครร าแกบน การแสดงจะเรมจากการตงโรง ซงการตงโรงจะไมหนหนาไปทางทศตะวนตก มการตง

เครองศรษะไดแก เศยรพอแก จะอยตรงกลาง ศรษะยกษ จะอยดานซาย สวนมงกฏ ชฏา อยดานขวา และตงเครองบชาศรษะ ไดแกบายศรปากชาม 1 ค จดพานคร มดอกไม ธปเทยน เหลา บหร และเงนก านล 12 บาท

www.ssru.ac.th

44

ภาพท 7 การตงเครองไหวครของคณะส.สงวนศร บรรยายศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553) กอนการแสดงทางเจาภาพจะจดเตรยมของไหวถวายสงศกดสทธคณะละครจะกลาวถง

ของตาง ๆ ไดแก ของหวานของคาว สรา ยาเสน เงนก านล และของทเตรยมไวส าหรบแกบนตามทตนเองไดบนไว

พธการแกบน มขนตอนดงน

- เจาภาพตงเครองสงเวย จดธปพรอมถวายใหเรยบรอย

- เจาภาพจดธปถวายละคร - นกแสดง 5 – 7 คน ออกมารายร าดานหนา และรองเชญ

- บอกวาจะร า ประกาศชอเจาภาพ - รองถวายเครองสงเวย

- เชญองคเทพทบนไว รองอวยพร - รองตดสนบน

- หลงจากนนกเลนละครตามปกต - พกเทยง ลาเครองสงเวย และเชญเครองตดสนบน

www.ssru.ac.th

45

ส าหรบการแสดงละครชาตร นกแสดงรองรายชาตร ร าถวายมอเพลงชาเพลงเรว รองเบกโรง(บทไหวคร) รองเพลงโทน ออกแสดงเรอง ตวพระเอกออกกอนนงเตยง มคนบอกบททางหวเตยงดานซาย และเมอกอนพกหรอเลกแสดง จะตองรองโทน

ภาพท 8 การแสดงละครร าแกบนของคณะส.สงวนศร บรรยายศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553) เรองทแสดงแตละเรองตดตอนมาจากวรรณคดไทยและเพมเตมบทพดบางเรองกแตงเอง

เชน เรองเทวญ แตงโดยคณยายมานพ สงวนศร และเรองลนทอง แตงบทโดยคณยายมณ

การบรหารจดการ คณะส.สงวนศร บรรยายศลป มการบรหารจดการโดยคณสวรรณา งามสม เปนผด

ทกเรอง ไมวาจะเปนการแสดง การรบงาน การจายคาแรงนกแสดงและนกดนตร การฝกซอมนกแสดง การสรางเครองละครเอง

มการออกกฏระเบยบและการควบคมดแลในคณะละคร คอ นกแสดงทกคนหามนอน และหามสวมชดแสดงเดนออกนอกโรง

www.ssru.ac.th

46

การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม สวนใหญจะเปนลกหลานเครอญาต หรอเปนเดกในระแวกนนทมพรสวรรคและใจรกใน

การแสดงละครมาเรยนรและฝกซอมใหเกดความช านาญ การฝกซอมจะใชเวลาฝกซอมในวนหยด เวลาวางตอนเยน ชวงปดเทอม นกแสดง

สวนใหญอาศยอยในหมบานเดยวกน จงสะดวกตอการฝกซอม ระยะเวลาของการแสดง ส าหรบการแสดงละครร าแกบน จะแสดงทงวน ซงเวลาจะแบงเปนภาคเชาและภาค

บาย มการพกกลางวน ถาเปนการร าถวายเพอแกบน กจะใชเวลาชวงเชาเทานน เครองแตงกายการแสดง เครองแตงกายของคณะละครนจะแตงกายยนเครองพระนาง แตจะใชลกปดกบเลอม

ไมใชดนเพราะดนจะเกบรกษายากกวา จะด าไดงาย เครองแตงกายจะสรางเองนกแสดงจะชวยกนปกเครองละครเอง โดยมการใชลวดลายตาง ๆ เชน ลายพมขาวบน ลายกนก ลายขาวหลามตด เปนตน

เครองแตงกายตวพระมดงน เสอพระ สนบเพลา ผานง หอยหนา หอยขาง เจยระบาด เขมขด กรองคอ ทบทรวง

สงวาลย ขอมอ ขอเทา ชฏา เครองแตงกายตวนางมดงน เสอในนาง ผานง ผาหมนาง กรองคอ ทบทรวง เขมขด ก าไลมอและก าไลเทา

มงกฏ ส าหรบเครองแตงกาย ทคณะนมการฝกหดและท าตาม ๆ กนมา หดนงผา และมการ

ใช ผาลาย ผาตาด และผายก สวนสนบเพลาไดใชกางเกงวอรมมาตดขา เปนขาสามสวน แลวจงปกเชงขาดานลาง สรปไดวาเครองละครไดมการจดท าเอง ยกเวนเครองประดบ ทซอมาใชเปนบางอยาง

www.ssru.ac.th

47

ภาพท 9 เครองแตงกายของคณะส.สงวนศร บรรยายศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553) เวท และฉาก การแสดงละครร าแกบนของคณะส,สงวนศร บรรยายศลป มการสรางฉากประกอบการ

แสดง จะใชผาใบวาดเปนทองพระโรง เวทไมยกสงเลนกบพน และมเตยงตงอยตรงกลาง ส าหรบใหตวละครนงแลดง มทางเขาออก 2 ทาง ถาเปนละครชาตรไมจ าเปนตองมฉากหลง แตถาเปนละครนอกจะมฉากหลง

www.ssru.ac.th

48

ภาพท 10 เวทและฉากของคณะส.สงวนศร บรรยายศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553) ดนตรทใชในการแสดง การแสดงละครของคณะนจะใชวงปพาทยเครองหาหรอเครองค ซงม 2 รปแบบ คอ 1. แสดงละครชาตร จะใช - ปใน - กลองตก - ระนาดเอก - โทนชาตร -กลองชาตร - ฉง - กรบไม 2. แสดงละครไทย จะใช - ระนาดเอก - ตะโพน

www.ssru.ac.th

49

- กลองทด - ฉง - กรบไม สวนเพลงทใชประกอบการแสดงละครร าแกบน ของคณะส.สงวนศร บรรยายศลปมก

ใชเปนประจ าดงน

- เพลงโหมโรง เพลงสาธการ - เพลงชา

- เพลงไทยตาง ๆ

- เพลงโอชาตร เปนตน

ภาพท 11 เครองดนตรของคณะส.สงวนศร บรรยายศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

50

อตราคาจางไปแสดงแกบน คณะละครจะมการก าหนดราคาคาจางแตกตางกนออกไปตามระยะทางและจงหวดของ

การรบจาง และมการวางมดจ ากอน ประมาณ 2,000 – 3,000 บาท ถาแสดงทวดบานแหลม จะเรยกเปนยก ยกละประมาณ 300 - 400 บาท แตถารบจางไปแสดงทอน เชน

ในจงหวดสมทรสงคราม ราคา 5,000 – 6,000 บาท กรงเทพฯ ราคา 10,000 บาท ในบางครงมการจองลวงหนา เลนประจ าทกป กอาจจะขนตามเศรษฐกจของปนน ๆ

หรอในราคาตามความชวยเหลอเชนเดยวกบคณะละครอน สวนนกแสดงและนกดนตร ราคานกแสดง คนละ 300 บาท นกแสดงหดใหม 100 บาท นกดนตรมอระนาดหรอป คนละ 500 บาท สวนเลนเครองมออน ๆ คนละ 300 บาท ในกรณทเจาภาพไมไดเตรยมอาหารใหทางคณะ หรอทางคณะไมไดจดเตรยมอาหารไป

ดวย กจะเพมคาอาหารใหอกของแตละคน เชนเดยวกบคณะละครอน สรปไดวา คณะส.สงวนศร บรรยายศลป เปนคณะละครทเกาแกและมการสบทอดใน

เรองการแสดง และมการจดการในเรองการแกบนใหผวาจางอยางครบถวน เปนการเผยแพรศลปวฒนธรรมอกดวย

4.2.2 รปแบบการจดการแสดงละครร าแกบน คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป

จากการสมภาษณ คณพนจ อยสมบรณ อาย 50 ป เปนเจาของคณะ( สมภาษณ, 2 กรกฏาคม 2553 ) ไดใหขอมลเกยวกบรปแบบของละครร าแกบน วา

รปแบบการแสดงละครร าแกบน ละครร าแกบนของคณะส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป สวนมากจะเปนเรองของละครชาตร

คอ เรองจกร ๆ วงศ ๆ และนทานหรอละครไทย แตจะน ามาเฉพาะบางตอนทแสดงแลวใหความสนกสนานและเลอกตอนทผชมดแลวไมนาเบอ เรองทนยมน ามาแสดงมดงน

- เรองไชยเชษฐ ตอนนางแมวเยยซม

- เรองสงขทอง ตอนเลอกค - เรองไกรทอง ตอนวมาลาขนเมองมนษย

www.ssru.ac.th

51

- เรองขนชางขนแผน ตอนแตงงานพระไวย เปนตน กอนทจะมการแสดงละครแกบน จะเรมตนดวยการโหมโรงเชากอน เมอบรรเลงจบแลว

ปพาทยจะบรรเลงเพลงเชอ คนรองจะรองเชญประกาศหนาบท เมอรองเพลงเชญจบ ปพาทยบรรเลงเพลงชา นกแสดงจะร าเพลงถวายมอเพลงชาเพลงเรว และเพลงลา นกแสดงจะร าในทาทคอย ๆ คกเขาลงกบพน เมอจบเพลงจงถวายบงคม แลวเดนเขาโรงไป แลวคอยออกมาแสดงละครเปนเรองตอไป

ภาพท 12 ละครแกบนของคณะส,ลกเพชรพนจ นาฏศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553) การบรหารจดการ คณะส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป เปนคณะละครทมคณพนจ อยสมบรณ เปนเจาของ

คณะดแล และด าเนนงานดานการแสดงและจดการแสดงตามทผวาจางมาตดตอ อยบรเวณหนาวดบานแหลม นอกจากนนยงดแลเรองเครองแตงกาย ดนตรไทยทใชประกอบการแสดง นกแสดง มการสรางเครองละครเอง ใชวสดทถก เชน ลกปด เลอม เปนตน

www.ssru.ac.th

52

การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม นกแสดงสวนมากเปนลกหลานหรอผทสนใจรกในศลปะดานน เจาของคณะจะเปนผท

คดเลอกและสอนให มการฝกซอมจนช านาญ ถงจะออกแสดงได ระยะเวลาของการแสดง เวลาส าหรบการแสดง จะก าหนดไมไดถาแสดงหนาวดบานแหลม แลวแตผทจะมาแก

บน แตถามงานนอกเหมาไป กจะแสดงทงวน ตามแตเจาภาพตองการ ในชวงเชาจะเปนชวงเวลาส าหรบการแกบนกอนและจงแสดงเปนเรอง

ภาพท 13 ละครแกบนของคณะส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553) เครองแตงกายการแสดง เครองแตงกายของละครแกบนคณะน จะแตงกายเขาเครองหรอยนเครอง ตวพระและ

ตวนาง เชนเดยวกบเครองแตงกายของคณะอน สวนประกอบอน ๆ จะแตงใหพอทราบวาเลนเปนตวอะไร ส าหรบวสดทใชปกเครองละครจะปกเลอมแทนดน ผานงจะใชผาตาดแทนผายก เครองประดบศรษะประดบดวยเลอมแทนกระจกแทนเพชร เพราะวสดพวกนจะทนตอควนธป ควนเทยน ถาใชดนจะท าใหด า นอกจากน ราคาของเลอมกระจกจะไมแพงและมอายการใชงาน

www.ssru.ac.th

53

ไดนานกวา ลวดลายทนยมใชในการปกเครองแตงกายของละครแกบน ไดแก ลายมะลเลอย ลายขาวหลามตด ลายพม ลายกนก เปนตน

เครองแตงกายตวพระมดงน เสอพระ สนบเพลา ผานง หอยหนา หอยขาง เจยระบาด เขมขด กรองคอ ทบทรวง

สงวาลย ขอมอ ขอเทา ตางห ชฏา เครองแตงกายตวนางมดงน เสอในนาง ผานง ผาหมนาง กรองคอ ทบทรวง เขมขด ก าไลมอและก าไลเทา ตางห

มงกฏ เครองแตงกายสวนใหญจะมขนาดเลกพอดตวนกแสดง และมการแตงกายตามทองเรอง เวท และ ฉาก เนองจากเปนคณะละครทแสดงทวดบานแหลมเปนประจ า จงใชเนอทบรเวณดานหนา

โบสถ เปนทแสดง ไมมฉากกนส าหรบใหตวละครเปลยนเครองแตงกาย และนงพกรอเวลาทมคนนาจางใหแสดงแกบน

ภาพท 14 ละครแกบนของคณะส,ลกเพชรพนจ นาฏศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553)

www.ssru.ac.th

54

ดนตรทใชในการแสดง เครองคนตรทใชในการแสดงจะมนอยชน เพอเปนการประหยดคาใชจายลง และม

เครองดนตรบางชนชวยกนเลน เชน ฉง กรบ และฉาบ เปนตน สวนวงปพาทยใชวงปพาทยเครองหาหรอเครองค ไดแก

1. ละครชาตร จะใช - ระนาดเอก - โทนชาตร - กลองชาตร - ฉง - กรบไม 2. แสดงละครไทย จะใช - ระนาดเอก - ตะโพน - กลองทด - ฉง - กรบไม ส าหรบเพลงทใชประกอบการแสดงละครร าแกบน ของคณะส,ลกเพชรพนจ นาฏศลป

มกใชเปนประจ าดงน

- เพลงอวยพร - เพลงชาเพลงเรว

- เพลงลา - เพลง 2 ชน เชน เพลงมอญแปลง เพลงสารกาชมเดอน เปนตน

- เพลง 2 ไม เชน เพลงครวญหา เพลงกระตายชมเดอน เพลงลมพดชายเขา เพลงสดสงวน เปนตน

www.ssru.ac.th

55

ภาพท 15 เครองดนตรของคณะส,ลกเพชรพนจ นาฏศลป ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553)

อตราคาจาง ในสวนของผจดจะรบเปนเงนเดอน ถามงานพเศษ กจะไดรบเบยเลยงเพมตางหาก อตราคาจางไปแสดงแกบน คณะละครจะมการก าหนดราคาคาจางแตกตางกนออกไป ถาแสดงทวดบานแหลม จะ

เรยกเปนยก ยกละประมาณ 400 บาท แตถารบจางไปแสดงทอน เชน ในจงหวดสมทรสงคราม ราคา 6,000 บาท กรงเทพฯ ราคา 9,000 บาท ในบางครงมการจองลวงหนา เลนประจ าทกป กอาจจะขนตามเศรษฐกจของปนน ๆ

หรอในราคาตามความชวยเหลอ เชนเดยวกบคณะละครอน สวนนกแสดงและนกดนตร ราคานกแสดง คนละ 250 บาท เดก ๆ ทหดใหม คนละ 100 บาท นกดนตรมอระนาดหรอป คนละ 400 บาท สวนเลนเครองมออน ๆ คนละ 300 บาท

www.ssru.ac.th

56

ในกรณทเจาภาพไมไดเตรยมอาหารใหทางคณะ หรอทางคณะไมไดจดเตรยมอาหารไปดวย กจะเพมคาอาหารใหอกของแตละคน เชนเดยวกบคณะละครอน

สรปไดวา การแสดงละครร าแกบนของคณะส.ลกเพชรพนจ นาฏศลป เปนคณะละคร

ทมชอเสยงคณะหนงในอ าเภอเมอง และมการจดการแสดงละครร าทวดบานแหลมเปนประจ า 4.2.3 คณะศรสมปอง บนเทง จากการสมภาษณคณอรชพร ศรคต อาย 47 ป เปน

เจาของคณะ (สมภาษณ, 10 กรกฏาคม 2553) ไดใหขอมลเกยวกบรปแบบของละครร าแกบนวา รปแบบการแสดงละครร าแกบน การแสดงของคณะศรสมปอง บนเทงสวนใหญจะเปนการร าถวายมอ เพลงชา เพลง

เรว และเพลงทถอวาเปนเพลงมงคล เชน สนวล กฤดาภนหาร ไกรลาสส าเรง เปนตน และมกใชเปนละครชาตรหรอละครไทยไปแกบนตามสถานทศกดสทธ เชน วดตาง ๆ หรอศาลเจาตาง ๆ การแสดงละครไทยมฉากละครโรงใหญ ถาไมมฉากจะเรยกวา ละครชาตร ทงนกขนอยกบเจาภาพวาตองการจะแกบนดวยละครประเภทใด คณะกจะจดการใหตามความประสงค เพอแสดงใหสงศกดสทธ เจาภาพและผชมไดชม

ภาพท 16 ละครร าแกบนคณะศรสมปอง บนเทง ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท10 กรกฏาคม 2553)

www.ssru.ac.th

57

กอนการแสดงทางเจาภาพจะเตรยมของไหวถวายแกสงศกดสทธ คณะแสดงจะกลาวถงของตาง ๆ ไดแก ดอกไม ธปเทยน ของหวานของคาว สรา ยาเสน เงนก านล และของทเตรยมไวในการแกบนตามทตนเองไดบนไว สวนเครองบายศรไหวครหรอของครทางดานการร าและดนตรในการแสดงการแกบน ทางคณะจะจดเตรยมไวใหตามพธกรรมของการแกบน ซงทางเจาภาพจะเปนผรบผดชอบคาใชจายในสวนนเอง

ส าหรบละครร าแกบนทใช แสดงมหลายเรอง ไดแก

- เรองสงขทอง - เรองพระอภยมณ

- เรองลกษณวงศ

- เรองพกลทอง - เรองไกรทอง

- เรองขนชางขนแผน ซงแตละเรองไดคดลอกบทละครและจ ากนตอ ๆ มา ซงเจาของคณะจะเปนผเขยนบท

และเลาเรองของแตละตอน จนนกแสดงจ าบทไดสามารถแสดงไดอยางถกตองตามเนอเรอง

ภาพท 17 ละครร าแกบนคณะศรสมปอง บนเทง ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท10 กรกฏาคม 2553)

www.ssru.ac.th

58

การบรหารจดการแสดง มการด าเนนงานโดยคณอรชกร ศรคต เปนผดแลและรบงาน ซงราคาจะแตกตางกน

ออกไปตามระยะทางและจงหวดพรอมทงจดเรองทจะน าไปแสดง และจะเลอกนกแสดงวาใครจะแสดงเปนตวอะไร ถามงานซอนกนจะแบงนกแสดงหรอตวนกแสดงขาดกจะโทรตามนกแสดงของคณะอนมาสมทบ และจะมทมงานของคณะศรสมปอง บนเทง ไปดการแสดงของคณะอน แลวคอยเลอกนกแสดงไวเพอส าหรบมาแสดงรวมกบทางคณะทงการแสดงละครและดนตรไทย

นอกจากนนยงมการใชกฏระเบยบทคลายกบคณะละครอน เชน ไมใหนอนพกทโรงในชวงเวลาทมการพกการแสดง เปนตน

การคดเลอกผแสดงและการฝกซอม ผทจะเขามาฝกหด จะตองเขาเรยนตงแตยงเดก ๆ ไมจ ากดอาย จะไมรบผทไมมฟน

ทางการรายร า กอนทจะเรยนจะตองเสยคาก านล 12 บาท พรอมทงดอกไม ธปเทยน เปนตน การฝกหดจะเรมตนจากการเรยนร าเพลงชาเพลงเรว เมอพอเปนแลวจงเรมหดเรองททางคณะใชในการแสดง แลวจงหดรองเพลงและหดทองเนอใหไดเสยกอนทจะออกไปแสดง

สวนผทมพนอยแลว จะใหหดทองเพลงและทองเนอ โดยจะไมจ ากดวาจะเรยนเปนตวอะไร แลวซอมใหเขากบดนตร เมอมการแสดงจะพาไปชมเปนเวลาพอสมควร หากมความพรอม แลวจงใหออกแสดงจรง

ระยะเวลาของการแสดง หลงจากทร าถวายมอในตอนเชาแลว ละครร าแกบนจะเรมแสดงตงแตเวลา 10.00 น. –

12.00 น. และ 13.00 น.- 15.30 น. มการพกกลางวน เครองแตงกายการแสดง เครองแตงกายของละครแกบนคณะน จะแตงกายเขาเครองหรอยนเครอง ตวพระและ

ตวนาง สวนประกอบอน ๆ จะแตงใหพอทราบวาเลนเปนตวอะไร ส าหรบวสดทใชปกเครองละครจะปกเลอมแทนดน ผานงจะใชผาตาดแทนผายก เครองประดบศรษะประดบดวยเลอมแทนกระจกแทนเพชร เพราะวสดพวกนจะทนตอควนธป ควนเทยน ถาใชดนจะท าใหด า นอกจากน ราคาของเลอมกระจกจะไมแพงและมอายการใชงานไดนานกวา ลวดลายทนยมใชในการปกเครองแตงกายของละครแกบน ไดแก ลายมะลเลอย ลายขาวหลามตด ลายพม ลายกนก เปนตน

www.ssru.ac.th

59

เครองแตงกายตวพระมดงน เสอพระ สนบเพลา ผานง หอยหนา หอยขาง เจยระบาด เขมขด กรองคอ ทบทรวง

สงวาลย ขอมอ ขอเทา ชฏา เครองแตงกายตวนางมดงน เสอในนาง ผานง ผาหมนาง กรองคอ ทบทรวง เขมขด ก าไลมอและก าไลเทา

มงกฏ เครองแตงกายเหลานทางคณะจะจดเตรยมไวใหส าหรบนกแสดง แตกมนกแสดงบาง

คนจดเตรยมเครองแตงกายและเครองประดบมาเอง ในปจจบนเครองแตงกายจะไมคอยพถพถนเทาทควร สาเหตอาจมาจากนกแสดงหรอหวหนาคณะขาดความสนใจเทาทควรจงไมครบถวน เชน ใสขอมอเพยงขางเดยว สวมนาฬกาบาง ไมสวมใสขอเทาเวลาแสดงบาง อาจเปนเพราะมเครองประดบไมครบ หรอคดวาผชมไมสนใจในเรองเครองแตงกาย

ภาพท 18 เครองแตงกายของคณะศรสมปอง บนเทง ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 10 กรกฏาคม 2553)

www.ssru.ac.th

60

เวท และ ฉาก มการสรางโรงส าหรบแสดง ฉากหลงท าดวยผา วาดลวดลายเปนทองพระโรง มเตยงตง

ส าหรบผแสดงนง สวนดานหลงฉากจะเปนทวางเครองบชาเกบอปกรณทจะใชประกอบการแสดง และส าหรบเปลยนเสอผา ถาแสดงทวดบานแหลม จะมลกษณะเปนเวทเปด ดไดรอบทศทาง ผชมจะเหนทกดาน ตวละครจะเปลยนเครองแตงกายตรงทแสดง โดยไมอายตอสายตาผชม

ดนตรทใชในการแสดง ใชวงปพาทยเครองหาหรอเครองค และม 2 รปแบบ คอ 1. ถาแสดงละครชาตร จะใช -ระนาดเอก -โทนชาตร -กลองชาตร -ฉง - กรบไม 2. แสดงละครไทย จะใช -ระนาดเอก -ตะโพน - กลองทด -ฉง -กรบไม ส าหรบเพลงทใชประกอบการแสดงละครร าแกบน ของคณะศรสมปอง บนเทง มกใช

เปนประจ าดงน

- เพลงอวยพร เชน เพลงศรนวล เพลงเทพบนเทง เพลงกฤดาภนหาร

- เพลงชา เชน เพลงสรอยสนตด เพลงเตากนผกบง - เพลงเรว เชน เพลงแขกมอญแปลง เพลงแขกตอยหมอ เพลงแขกบรเทศ เปนตน

- เพลงลา - เพลง 2 ชน เชน เพลงตนมอญแปลง เพลงเขมรขาว เพลงแสนสดสวาท เพลง

แมลงวนทอง เพลงจ าปานาร เพลงแขกตอยหมอ เปนตน

www.ssru.ac.th

61

- เพลง 2 ไม เชน เพลงตนมอญแปลง เพลงมอญแปลง เพลงพระทอง เพลงสระบหรง เพลงจนทราห เปนตน

- เพลงเชด

ภาพท 19 เครองดนตรของคณะศรสมปอง บนเทง ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (สมภาษณเมอวนท 2 กรกฏาคม 2553) อตราคาจางไปแสดงแกบน คณะละครจะมการก าหนดราคาคาจางแตกตางกนออกไป ถาแสดงทวดบานแหลม จะ

เรยกเปนยก ยกละประมาณ 400 บาท แตถารบจางไปแสดงทอน เชน ในจงหวดสมทรสงคราม ราคา 5,000 บาท กรงเทพฯ ราคา 8,000 บาท ในบางครงมการจองลวงหนา เลนประจ าทกป กอาจจะขนตามเศรษฐกจของปนน ๆ

หรอในราคาตามความชวยเหลอ สวนนกแสดงและนกดนตร ราคานกแสดง คนละ 250 บาท เดก ๆ ทหดใหม คนละ 100 บาท นกดนตรมอระนาดหรอป คนละ 350 บาท สวนเลนเครองมออน ๆ คนละ 300 บาท

www.ssru.ac.th

62

ในกรณทเจาภาพไมไดเตรยมอาหารใหทางคณะ หรอทางคณะไมไดจดเตรยมอาหารไปดวย กจะเพมคาอาหารใหอกของแตละคน

สรปไดวา คณะศรสมปอง บนเทง เปนคณะละครทมชอเสยงในอ าเภอเมอง จงหวด

สมทรสงคราม และเจาของคณะเปนชาวสมทรสงครามโดยก าเนด และเปนคณะละครทมการจดการแสดงละครทเปนไปตามขนบและองคประกอบของการแสดงละครไทย นอกจากนนยงเปนการเผยแพรศลปวฒนธรรมอกดวย

4.3. แนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน

4.3.1 การสบทอดและการอนรกษการแสดงละครร าแกบนทง 3 คณะของจงหวดสมทรสงคราม มดงตอไปน

1. คณะส.สงวนศร บรรยายศลป เนองจากเปนคณะละครทเกาแก และมการรบจดการแกบน ทงทวดบานแหลม และใน

สถานทตาง ๆ และไดมการฝกฝนใหนกแสดงเกดความช านาญ พรอมทจะแสดงอยเสมอ และไดอนรกษในเรองการแสดงละครแกบน พธกรรมเกา ๆ เกยวกบการแกบน นอกจากนนในเรองเครองแตงกาย ไดมการพฒนาใหเกดความสวยงามและสะดวกในการใชสอย เชน อปกรณประกอบการแสดงตาง ๆ อกดวย

2 คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป คณะละครน เปนละครร าแกบน มการฝกซอมลกหลานใหมอาชพทางดานนหรอเปน

อาชพเสรมได นอกจากนนยงมความเชอในเรองไสยศาสตร มความเคารพและกตญญตอครอาจารย ท าใหในแตละรอบป มการจดไหวคร เพอระลกถงบญคณสงเหลาน ไดยดถอและปฏบตทกป สวนของการแสดง ไดมการอนรกษรปแบบของการแสดงละครไทยไวจนถงทกวน

3 คณะศรสมปอง บนเทง คณะละครนไดมการสบทอดในเรองการแสดง โดยมการสอนการแสดงละครชาตรและ

ละครนอก ตามบทบาทของตวละครนน ๆ นอกจากนนในทกป จะมการไหครครอบโขนละคร โดยจดตรงกบวนพฤหสบด แตจะไมไดก าหนดเดอนทแนนอน การไหวครของทางคณะจะมลก

www.ssru.ac.th

63

ศษยทางดานดนตรไทยและทางดานการร ามารวมพธ โดยถอเอาละครร าเปนส าคญ มการถวายเครองสงเวย มการร าถวายมอ ครจะครอบใหเปนละคร ครผครอบละครของคณะจะเปนผสงอายและมชอเสยงทางดานละครหรอดนตรไทยกได

4.3.2. สมภาษณนกแสดงละครร าแกบน จ านวน 12 ทาน ในเรอง ความเปนมาของคณะละครร าแกบน รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงครามไดแก

1. จากการสมภาษณ คณฉววรรณ งามสม เปนนกแสดง คณะส.สงวนศร บรรยายศลป(สมภาษณ วนท 25 มถนายน 2553) สรปไดวา ทบานเปนเจาของคณะ ตนเองไดรบการสบทอดจากคณยาย คณแม และดวยใจรกจงไดเรยนรมาตงแตเดก สามารถจ าบทละครได รองเพลงได และร าไดเปนอยางด

2. จากการสมภาษณ คณอทธพล เรองคะชา เปนนกแสดงคณะส.สงวนศร บรรยาย

ศลป (สมภาษณ วนท 25 มถนายน 2553) สรปไดวา ไดมโอกาสฝกหดมาตงแตเดก เพราะใจชอบดวย จงไดรบการถายทอดวธการแสดง การแตงกายแตงหนา การรองเพลงตาง ๆ ปจจบนจะจ าบทไดเกอบทกเรอง ขณะนไดรบบทแสดงเปนพระเอกทกเรอง เมอมการแสดงตนเองจะแตงหนาแตงตวเองทกครง และในชวงทไมมงานกจะไปท างานรบจางในกรงเทพฯ

3. จากการสมภาษณ คณวรนทร พระแกว เปนนกแสดงคณะส.สงวนศร บรรยายศลป

(สมภาษณ วนท 25 มถนายน 2553) สรปไดวา เนองจากเปนนกแสดงหดใหม ยงไมมความช านาญมาก แตกร าได โดยเฉพาะถวายมอเพลงชาเพลงเรว และไดเรยนรการแสดงละครร าแกบน ซงแสดงเปนเรอง มดนตรปพาทย ตวละครตองจ าบทไดและตองรองเอง

4. จากการสมภาษณ คณโสภณ งามสม เปนนกดนตรคณะส.สงวนศร บรรยายศลป

(สมภาษณ วนท 25 มถนายน 2553) สรปไดวา การแสดงละครร าแกบน จะตองมดนตรบรรเลง เพอใหเกดบรรยากาสและอารมณของตวละคร ซงดนตรเปนองคประกอบหนงของการแสดง การแสดงละครร าแกบนจะตองใชเพลงหนาพาทยประกอบการแสดง เชน เพลงสาธการ เพลงโอด เพลงรว เพลงเชด เพลงเสมอ เปนตน เพราะเรองทแสดงมลกษณะเปนละครชาตรและละครนอก

www.ssru.ac.th

64

5. จากการสมภาษณ คณอไร อยสมบรณ เปนนกแสดง คณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป (สมภาษณ วนท 2 กรกฏาคม 2553) สรปไดวาการแสดงละครร าแกบน จะตองมเวลาในการฝกซอมมาก ๆ ถงจะด บางครงอาศยลกจ ามาบาง ถามเขาบาง เปนอาชพแลวกตองท าใหได ขณะนไดมการถายทอดในเรองการแสดงละครร าไปยงนกแสดงรนเยาว เรองทแสดงจะมการเขยนบทบาง จ าบางเพราะแสดงมานาน

6. จากการสมภาษณ คณพรเทพ ศรโหร เปนนกแสดงคณะ ส. ลกเพชรพนจ

นาฏศลป (สมภาษณ วนท 2 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา การเปนนกแสดงละครร าแกบน ตองเปนผทตองมความอดทนสง จะตองแสดงใหสมบทบาท คนดจงจะพอใจและมาจางใหแสดงอก ถงแมวาจะเลนบอยอยางไรกตองเลนใหด มการเตรยมตวใหพรอม ฝกการแตงหนาแตงตวใหถกตองตามรปแบบของละครไทย

7. จากการสมภาษณ คณนสา ชาตพก เปนนกแสดงคณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป

(สมภาษณ วนท 2 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา การแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จะมการจดการแสดงเปนรอบ ๆ ตามทเจาภาพจางใหแสดงเปนการแกบนตอสงศกดสทธทไดบอกไว หลวงพอวดบานแหลม เปนพระทศกดสทธมาก มคนเปนจ านวนมากแวะมาสกการะบชา บางคนกมาแกบน บางคนกมาท าบญไหวพระจะเหนละครร าแกบนแสดงอยดานขางของโบสถ จงเปนการแสดงทสบทอดใหคนรนหลงเปนทรจกและเขาใจในพธการแกบนอกดวย

8. จากการสมภาษณ คณจย อยสมบรณ เปน นกดนตรคณะ ส. ลกเพชรพนจ

นาฏศลป(สมภาษณ วนท 2 กรกฏาคม 2553) พอสรปไดวา เมอมการแสดงละครร าแกบนเมอใด กจะตองไดยนเสยงดนตรประกอบกบการแสดงทเปนเรองราว เพลงทใชกบการแสดงไดแก เพลงหนาพาทย เพลงสองไม เพลงช านาย เพลงกลม เพลงรว เปนตน บางครงเพลงทใชบรรเลงจะแสดงใหเหนถงบรรยากาศและอารมณของการแสดง นบไดวาเปนการอนรกษเพลงไทยโบราณและไดสบทอดไปสชนรนหลงได

9 จากการสมภาษณ คณวนเพญ ศรคต เปนนกแสดงคณะศรสมปอง บนเทง

(สมภาษณ วนท 10 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา เปนนกแสดงทไดรบการถายทอดมาจากมารดา ไดพยายามจดจ า จนสามารถแสดงไดด จ าบทบาทไดทกตว นอกจากจะเปนนกแสดง

www.ssru.ac.th

65

แลว ยงมหนาทรบบทบาททแสดงกบคณพอ ทรบบทเปนพระเอกบาง ตวโกงบาง เปนเหมอนการท างานในครอบครว ขาดเหลออะไรกตองวงเตน ในกรณทตวละครไมพอ รบงานซอนไว หรอเปนงานทปฏเสธไมได

10 จากการสมภาษณ คณสภาพรรณ ศรคต เปนนกแสดงคณะศรสมปอง บนเทง

(สมภาษณ วนท 10 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา นอกจากเปนนกแสดงแลว ยงตองคอยดแลเรองการแสดง เครองแตงกายการแสดง การสรางเครองละครและการซอมแซมใหใชการได รวมถงอปกรณประกอบการแสดงอน ๆ ดวย การเกบรกษาเครองละครและอปกรณตาง ๆ เมอไปแสดงเสรจแลว กลบมาตองตรวจตราดแลรกษาใหสะอาดพรอมทจะใชในโอกาสตอไปได

11. จากการสมภาษณ คณทองพล ศรคต เปนนกแสดงคณะศรสมปอง บนเทง

(สมภาษณ วนท 10 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา การเปนเสาหลกของครอบครว มลกสาว 3 คน ไดยดอาชพนเปนหลก เลยงลกมาจนโต ท างานไดแลว แตดวยใจรก กยงรบงานการแสดงอยและไดท าอปกรณการแสดง เชน มาของพลายชมพล หอกพลายชมพล ท าเครองประดบ เชน กระบงหนา จอนห เปนตน นอกจากนนมหนาทควบคมไฟและเครองเสยงในขณะทมการแสดงละครร าแกบน

12. จากการสมภาษณคณเยอง สงหโต เปนนกดนตร คณะศรสมปอง บนเทง

(สมภาษณ วนท 10 กรกฏาคม 2553) สรปไดวา การเปนนกดนตรตองมการฝกฝนอยตลอดเวลา การบรรเลงเพลงตองทราบวาละครร าแกบนทจะเลนนน จะแสดงเรองอะไร หรอเพลงทใชประกอบพธไหวครนนมเพลงอะไรบาง การตอเพลงใหนกดนตรรนหลง จะมความยากและล าบาก เพราะถาเปนเพลงหนาพาทย ผทจะตอเพลงตองมการไหวครทางดนตรกอน ถงจะตอได นอกจากการเลนตามปกตจะไปเลนตามงานตาง ๆ อกดวย

www.ssru.ac.th

66

4.3.3. สมภาษณผทเกยวของกบการแสดง จ านวน 5 คน ในเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม และแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบน ของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ไดแก

1. จากการสมภาษณ รองศาสตราจารยนงเยาว อ ารงพงษวฒนา ขาราชการบ านาญ

อดตอาจารยประจ าโปรแกรมนาฏศลป มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา (สมภาษณ, 12 กนยายน 2553 ) สรปไดวา ละครร าแกบนนนเปนละครแบบโบราณ ไดแบบอยางมาจากละครชาตร บางครงกมละครนอกแสดงดวย การรายร าจะไมประณตงดงาม การแตงกายมลกษณะยนเครองและแตงตามทองเรอง นกแสดงสวนมากเปนลกหลานมาฝกกนเองหรอคนทมใจรกในดานน จากรนไปสรน นอกจากจะมการอนรกษการแสดงละครร าแกบนแลว ยงเปนการถายทอดและเผยแพรศลปะวฒนธรรมทางดานนอกดวย

2. จากการสมภาษณ คณมาล กวางทอง เจาของบานเครองละครและผลตอปกรณ

การแสดง( สมภาษณ , 12 กนยายน 2552 ) พบวา คณะละครร าแกบน เปนคณะละครทมการสรางเครองละครเอง จะเปนเครองพระนาง ไมมการเชายม นกแสดงจะชวยกนปก เครองละครแตละคณะมกจะมเอกลกษณของตนเองหรอพยายามท าใหใหมและสวยอยเสมอ เพอใหผจางมาจางไปแสดงบอย ๆ จะไดมรายไดเลยงครอบครวได

3. จากการสมภาษณคณทองสข ศรแกว ชางอาภรณ ส านกสงคต กรมศลปากร

(สมภาษณ, 15 กนยายน 2552) พอสรปไดวา เครองแตงกายละครร าแกบน จะมลกษณะเปนแบบยนเครองพระนาง ตามแบบอยางของกรมศลปากร แตการใชวสดในการปกเครอง ไมนยมใชเลอมเพราะมราคาแพงและเกบรกษายาก จงไมเปนทนยม สวนในเรองลวดลาย มการอนรกษไว เชน ลายพมขาวบน ลายกนก ลายเทพพนม เปนตน วธการแตงเครองพระนาง มการนงตามลกษณะเดม ดวยการเยบและผกทละชน มการนงผาแบบหางหงส ส าหรบตวพระ และนงผาจบหนานาง ส าหรบตวนาง

4. จากการสมภาษณ คณนนทยา คลายเผาพงษ ผวาจางละครร าแกบน( สมภาษณ

14 ธนวาคม 2553)พอสรปไดวา ไดมการจางคณะส.สงวนศร บรรยายศลป มาร าแกบนใหกบสงศกดสทธทบานเปนประจ าทกป คาจางประมาณ 10,000 บาท รวมคาเดนทางดวย การ

www.ssru.ac.th

67

แสดงของคณะน ชอบดพระเอกเลนเกง หนาตาด สงขาว รองเพลงไดเพราะ เรองทน ามาแสดงจะใหทางคณะจดให เชน เรองแกวหนามา เปนตน การแสดงรวดเรวเขาใจงาย ไมนาเบอ

5. จากการสมภาษณ คณเนาวรตน อนแจม ผวาจางละครร าแกบน (สมภาษณ , 5 พฤศจกายน 2552) สรปไดวา เคยไดมโอกาสถวายละครซงทวดบานแหลมจะมละครรบจางแสดงแกบน คดเปนยกหรอยอด จะมราคาจางแสดงทตางกน ประมาณ 400 หรอ 800 บาท แลวแตชดเลก ชดใหญ เปนการแสดงร าอวยพรและการแสดงเปนเรองทเรยกวาละครร า การแสดงนอกจากจะใหความบนเทงและยงไดมการอนรกษถายทอดวฒนธรรมทางดานนไวใหเปนทรจกของคนรนหลงตอไป

www.ssru.ac.th

68

บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ การวจยเรองรปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดง

ทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม มวตถประสงคศกษาความเปนมาของละครร าแกบนวดบานแหลม รปแบบการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม และคนหาแนวทางทน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนของจงหวดสมทรสงคราม โดยจะขอสรปขอมลตามวตถประสงคดงน

5.1 สรปผลการวจย

สรปผลการวจย พบวา 1. วดบานแหลมหรอวดเพชรสมทรวรวหาร จงหวดสมทรสงคราม เปนวดทประดษฐ

สถานของหลวงพอวดบานแหลม อนเปนสถานทศกดสทธ จงมประชาชนใหความเคารพบชาเปนอยางมาก รวมถงการบนบานศาลกลาวขอพรกราบไหวเปนประจ าดวยดอกไม ธปเทยน เครองสงเวยตาง ๆ และละครร าแกบนหรอละครแกบน ดงนนความเปนมาของคณะละครร าแกบนทวดบานแหลมทมชอเสยงและมการรบจดการแสดงเพอแกบนทวดบานแหลมเปนประจ าจนถงปจจบน คอ คณะ ส. สงวนศร บรรยายศลป เดมใชชอคณะวา คณะแมหอ วดปากน า กอตงคณะเมอป พ.ศ. 2475 เปนคณะละครร าแกบนทเกาแกทสด สถานทตงอยเขตต าบลแขวออม อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนคณะละครแกบนทเจาคณะสงฆวดปากน าเปนผตงชอคณะ สวนคณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป เปนคณะละครร าแกบนทมสถานทตงคณะอยเขตต าบลแมกลอง อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม กอตงคณะเมอ พ.ศ. 2479 และคณะศรสมปอง บนเทงศลป เปนคณะทกอตงเมอพ.ศ. 2529 สถานทตงคณะอยทต าบลบางชาง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม โดยเจาของคณะและผแสดงทง 3 คณะเปนคนจงหวดสมทรสงครามโดยก าเนด ซงแตละคณะไดรบการสบทอดจากมารดาหรอทางสายเลอดในเรองศลปะการแสดงละครร าแกบนและขนตอนของการจดพธการแกบนใหแกผทมาวาจางหรอเจาภาพไดอยางครบถวน

www.ssru.ac.th

69

2. รปแบบของการแสดงละครร าแกบนของแตละคณะ ม 2 ลกษณะ คอ การแสดงละครชาตรหรอละครไทยโดยใชดนตรบรรเลงประกอบการแสดง และการแสดงทร าเปนชดสน ๆ ร าถวายมอ เพลงชา-เพลงเรว หรอร าเพลงทเปนมงคล เชนร ากฤดาภนหาร ร าเทพบนเทง เปนตน ส าหรบการแสดงละครชาตร ทผแสดงตองรองเองร าเอง แสดงเปนเรอง ไมมฉากหลง ถาเปนการแสดงละครไทยโดยทวไปจะมฉากหลงกน เครองแตงกายจะแตงกายยนเครองพระ-นาง แตละคณะมการสรางเครองแตงกายเองใหนกแสดง ซงไมพถพถน ใชวสดทมราคาถกและคงทน เชนใชเลอมพลาสตกแทนดน ใชผาตาดแทนผายก สวนลวดลายทปกไดแก ลายมะลเลอย ลายขาวหลามตด ลายพม ลายกนก เปนตน เครองประดบเชนชฏาและมงกฏ ท าดวยขรกปดทองฝงดวยเพชรเทยม เครองดนตรทใชประกอบการแสดงละร าแกบน ไดแก ระนาดเอก โทนชาตร กลองชาตร ฉงและกรบไม เวทการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลมจะแสดงหนาโบสถทางดานขวา ไมมฉากหลงกน ผแสดงจะนงอยตรงบรเวณทแสดง มอปกรณและเครองบชาวางบนโตะดานหลง ดงนนกอนการแสดงละครร าแกบนแตละคณะจะเรมตนดวยการใหเจาภาพจดธปเทยนถวายเครองสงเวย ดนตรบรรเลงเพลงโหมโรงเชากอน เมอจบแลวปพาทยจะบรรเลงเพลงเชญ คนรองจะรองเชญประกาศหนาบทเพอเปนการถวายการแกบนตอหนาสงศกดสทธใหหมดสนบาทขาดสนบน เมอรองเพลงเชญจบปพาทยบรรเลงเพลงชา ตวละครจะร าถวายมอ โดยเลอกใชมาบางทาเทานนจากนนเปลยนเปนเพลงเรว เพลงลา ตวละครจะร าในทาทคอย ๆ คกเขาลงกบพน เมอจบเพลงจงถวายบงคมแลวเดนเขาโรงไปหลงจากนนจงออกมาแสดงเปนเรองตอไป

3. การสบทอดและการอนรกษการแสดงละครร าแกบนวดบานแหลมจงหวดสมทรสงคราม คณะ

ละครร าแกบนแตละคณะ มการฝกหดและเรยนการแสดงละครร าแกบนดวยการถายทอดจากเจาของคณะไปยงรนลกรนหลาน รวมถงจดพธกรรมจดไหวครครอบครละครเพอแสดงถงความกตญญกตเวทตอครและเพอความเปนศรมงคลทกป ซงแตละคณะเปนผก าหนดวนเอง และมการอนรกษในเรองการแสดงละครร าแกบนทเปนลกษณะของการแสดงชาตรทมมาแตโบราณในเรองของทาร า การรองเพลงประกอบการแสดง เครองแตงกาย เครองดนตร ฉากและเวทการแสดง นอกจากนนยงเปนการสรางรายไดเสรมใหแกครอบครวอกดวย

www.ssru.ac.th

70

5.2 อภปรายผลการวจย จากการศกษาวเคราะหเอกสารทเกยวของ และขอมลทไดจากการสมภาษณเกยวกบ

รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลมจงหวดสมทรสงคราม มประเดนทน ามาอภปรายดงน

1. จงหวดสมทรสงคราม เปนจงหวดทมโบราณสถานวดวาอารามหลายแหง ซงวดท

เปนหลกยเหนยวจตใจของคนในจงหวดและทวไป นนกคอ วดบานแหลมหรอวดเพชรสมทรวรวหาร จงหวดสมทรสงคราม เปนวดทประดษฐสถานของหลวงพอวดบานแหลม อนเปนสถานทศกดสทธ จงมประชาชนใหความเคารพบชาเปนอยางมาก รวมถงการบนบานศาลกลาวขอพรกราบไหวเปนประจ าดวยดอกไม ธปเทยน เครองสงเวยตาง ๆ และละครร าแกบนหรอละครแกบน ดงนนความเปนมาของคณะละครร าแกบนทวดบานแหลมทมชอเสยงและมการรบจดการแสดงเพอแกบนทวดบานแหลมเปนประจ าจนถงปจจบน คอ คณะ ส. สงวนศร บรรยายศลป เดมใชชอคณะวา คณะแมหอ วดปากน า กอตงคณะเมอปพ.ศ. 2475 เปนคณะละครร าแกบนทเกาแกทสด สถานทตงอยเขตต าบลแขวออม อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เปนคณะละครแกบนทเจาคณะสงฆวดปากน าเปนผตงชอคณะ เจาของคณะชอคณทองหอ งามสม ไดสบทอดคณะตอจากมารดา ซงเปนชาวสมทรสงครามโดยแทจรง ไดรบการถายทอดการแสดงละครร าแกบนมาจากนางเชย สงวนศร ผเปนยายและนางมานพ สงวนศร ผเปนมารดา นางทองหองามสมไดสมรสกบนายทว งามสม มบตรธดาทงหมด 9 คน ปจจบนลกสาว คอ คณสวรรณา งามสม เปนเจาของคณะแทน ปจจบนตงอยบานเลขท 29 หม 6 ต าบลแขวออม อ าเภออ าพวา จงหวดสมทรสงคราม

สวนคณะ ส. ลกเพชรพนจ นาฏศลป เปนคณะละครร าแกบนทมสถานทตงคณะอย

เขตต าบลแมกลอง อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม กอตงคณะเมอ พ.ศ. 2479 ไดรบการถายทอดการแสดงละครร าแกบนมาจากมารดา คอนางเพม อยสมบรณ เจาของคณะแทนมารดาคอ คณพนจ อยสมบรณ เปนผทชอบร าชอบรองและตดตามมารดาไปในการแสดงละครแกบนอยเสมอ นอกจากนนยงชอบและฝกฝนตนเองจนมความสามารถออกแสดงได จงเปนจดเรมตนของชวตการแสดงละคร และไดน าเครองละครเกา ๆ ของมารดามาใช และได

www.ssru.ac.th

71

สรางเพมขนมา ปจจบนตงอยบานเลขท 15/39 ซอยบางระจนทร ต าบลแมกลอง อ าเภอเมอง จงหวดสมทรสงคราม

คณะศรสมปอง บนเทง เปนคณะทกอตงเมอพ.ศ. 2529 สถานทตงคณะอยทต าบล

บางชาง อ าเภออมพวา จงหวดสมทรสงคราม เจาของคณะ คอ คณอรชพร ศรคต ไดสบทอดคณะละครร าแกบนมาจากมารดา คอ นางศรสมปอง บนเทง ซงมารดาไดร าเรยนจากนางมานพ สงวนศร ซงเปนมารดาของยายทองหอ งามสม ( คณะแมหอ วดปากน า ) สวนชอของคณะจะเปนชอทพระทานตงให

จะเหนไดวา ความเปนมาของเจาของคณะและนกแสดงทง 3 คณะ ลวนเปนคนจงหวด

สมทรสงครามโดยก าเนด ซงแตละคณะไดรบการสบทอดจากมารดาหรอทางสายเลอดในเรองรปแบบศลปะการแสดงละครร าแกบนและขนตอนของการจดพธการแกบนใหแกผทมาวาจางหรอเจาภาพไดอยางถกตองและครบถวน ตลอดจนเพอความเปนศรมงคลตอไป

2. รปแบบของการแสดงละครร าแกบนของแตละคณะ ม 2 ลกษณะ คอ การแสดง

ละครชาตรหรอละครไทย โดยกอนทจะแสดงจะมการตงเครองสงเวยของเจาภาพทจะมาท าการแกบน จะมการโหมโรงเพอเชญเทพเจาสงศกดสทธงมารบรทเราไดบนบานศาลกลาว ใหหมดสนบาดขานสนบนกนนบตงแตบนน และถวายละครร าแกบนอาจปนละครชาตรหรอละครไทย ตามท สรพล วรฬหรกษ ( 2549 : 157) ไดสรปไววา ละครชาตรมกใชในการแสดงการแกบน ในสมยรชกาลท 3 แลวผสมผสานกบละครนอก จงกลายเปนละครชาตรรบจางแสดงแกบนมาตลอด ซงพฒนาโดยใชดนตรบรรเลงประกอบการแสดง และอกลกษณะคอ การแสดงทร าเปนชดสน ๆ ร าถวายมอ เพลงชา-เพลงเรว หรอร าเพลงทเปนมงคล เชนร ากฤดาภนหาร ร าเทพบนเทง เปนตน ส าหรบการแสดงละครชาตร ทผแสดงตองรองเองร าเอง แสดงเปนเรอง ไมมฉากหลง ถาเปนการแสดงละครไทยโดยทวไปจะมฉากหลงกน เครองแตงกายจะแตงกายยนเครองพระ-นาง แตละคณะมการสรางเครองแตงกายเองใหนกแสดง ซงไมพถพถน ใชวสดทมราคาถกและคงทน เชนใชเลอมพลาสตกแทนดน ใชผาตาดแทนผายก สวนลวดลายทปกไดแก ลายมะลเลอย ลายขาวหลามตด ลายพม ลายกนก เปนตน เครองประดบ เชนชฏาและมงกฏ ท าดวยขรกปดทองฝงดวยเพชรเทยม ตามทอาภรณ มนตรศาสตร ( 2517 : 212 – 217) ไดอธบายไววา เครองแตงตวโขนละครไทยมาตรฐาน จะประกอบดวย

www.ssru.ac.th

72

ก าไรเทา เปนเครองประดบส าหรบสวมขอเทา ท าดวยเงนหรอทอง แตโดยมากใชก าไรขอเทาเงนหรอเงนกะไหลทอง หรอทองเหลองกะไหลทอง ตอมาในระยะหลงๆเครองประดบขอเทาตวโขนละคร ใชท าดวยผาก ามะหย หรอผาอนๆปกดนและเลอมลงบนแผนผา ท าเปนแผนทาบรดรอบขอเทา แทนสวมก าไรเทากม

สนบเพลา เปนกางเกงขาเรยวยาวถงกลางแขง ตอนบนใชผาดยหรอผาขาวธรรมดาเยบ

เปนรปกางเกงมหรดตรงสะเอว ตอนใตเขาถงกลางแขง มผาสตอเปนเชงอกทอนหนงปกดวยดนหรอเลอมเปนลวดลายตางๆ เชงของสนบเพลานน ถาเปนเครองแตงตวของโขนละครตวดกปกท าประณตและมเชงงอน ถาเปนตวทมความส าคญนอยลงมา กไมตองวจตรบรรจงนก บางทกไมมเชงงอนกได

ผานงหรอภษา เปนผาทใชนงแบบโจงกระเบน ซงมความตางกนบางตามลกษณะของ

ตวละครทเปนยกษ ลง หรอ พระ ถาเปนตวดกนงผายก คอผาทใชเสนไหมหรอเสนลวดทองหรอเงน ทอยกเปนดอกใหเปนลายนน หรอใหเหนเดนขนจากพนผาธรรมดา มรปและลวดลายตางกน ผานงส าหรบนางเมอแตงจะใชผานงแบบจบหนานาง คาดทบดวยเขมขดอกทหนง

เจยระบาด ตามรปศพทมความหมายถงผาคาดเอวชนดหนง มชายหอยลงมาทหนาขา

เจยระบาดของโขนและละคร ชางประดษฐเปนแผนผาสองชน ปกดวยเลอมและดนเปนลวดลายตางๆชายผาทงสองนนบางทกตกท าเปนแฉกสองแฉก บางทกท าเปนรปสเหลยมธรรมดาและปกดนเปนชายครย ผาทงสองผนนพวกโขนละครเรยกวา “หอยขาง” ตามลกษณะทแตงเพราะเมอใชผกเขากบสะเอวแลว ผาทสองผนนจะหอยทาบลงมาตามหนาขาทงสองขาง ขางละผน หอยขางนเรยกอกอยางหนงวา “ชายแครง”

รดสะเอว ในวรรณคดเรยก เจยระบาด หรอ รดพสตร หรอรดองค เดมคงหมายถงผา

คาดเอวเมอนงผาแลว รดสะเอวทใชเปนเครองแตงตวโขนละคร เปนแผนผาอกชนหนง ทท าดวยแพรหรอตวน ปกดวยดนและเลอมเปนลวดลาย เมอตงโขนละครสวมเสอนงผาและผกหอยขางแลวกใชผารดสะเอวนคาดทบรอบสะโพกของตวโขนละคร ผารดสะเอวน เดมอาจเปนผาผนเดยวกบเจยระบาด แตในตอนหลงๆน ชางเครองแตงตวไดประดษฐดดแปลงเสยใหม ใหเปนคนละชนเพอตรงใหกระชบไดรปทรง เลยเรยกชอเปนคนละอยาง

www.ssru.ac.th

73

ชายไหว คอ ผาหอยหนา อยในระหวางชายแครง เปนผาสเดยวกบชายแครง มการปกเปนลวดลาย เขาชดกนกบรดสะเอว และชายแครง ชายไหวชายแครงทงสองอยางน แตกอนถอเปนเครองตนส าหรบแตงองคของพระมหากษตรยโดยเฉพาะ มพระราชก าหนดหามมใหท าขนแตงตวโขนละคร ความประสงคทมชายไหวหรอผาหอยหนา เขาใจวา ใชเพอปกปดชายพกของตวโขนละครตามบทกลอนทวา “หอยหนาตาดตดปดพก”

สวรรณกนถอบ ตามต ารา “พระต าราทรงเครองตน” เรยกวา “สวรรณกรอบ” เปนผา

แพรพนเขยว ปกเปผานแยงตาขายนนรอยประหล าประค าทองใบโพหอย สวนสวรรณกนถอบของโขนละคร ท าดวยแพรหรอตวนเปนชนหนงตางหาก ปกเปนลวดลายดวยดน และเลอม มสวรรณกนถอบทท าดวยผาคนละสกบหอยหนาแลวเยบตดไวดวยกบเปนหอยหนากม เพอสะดวกในเวลาแตงตว จะไดหยบขนผกหอยสะเอวเสยในคราวเดยวกน

ผาปดกน หรอ หอนกน ใชเฉพาะยกษและลงเทานน ใชปดทบผานงดานหลง ถาเปนลงกปดทบผานงดานหลง ถาเปนลงกปดทบหางลง

เสอหรอฉลององค เสอของตวพระ ยกษ และ ลง โดยปรกตมแขนยาวตลอดถงขอมอ

ตวละครไทยใสเสอสตางๆ ซงเปนลกษณะของตวละครตวนนๆ ผดจะทราบไดทนทวา ตวละครนนชออะไร เชน พระรามใสเสอสเขยว พระลกษมณใสเสอสเหลองเปนตน ตวนางใสเสอแบบชนในไมมแขน นยมใชสเหลอง เรยกวา เสอในนาง เสอลงเปนเสอแขนยาวปกดวยดนและเลอม มลกษณะรปลวดลายเปนวงกลมแบบกนหอย (แทนขนลง) แมจะเปนเสอแขนยาวแตไมใชอนธนประกอบแบบยกษ หรอ พระ แตมพาหรดตดอยกบตวเสอตอนตนแขน

ผาหมนาง หรอ สไบนาง ใชผาตวนท าปกดวยดนและเลอมเปนรปกระหนกตางๆสวม

ทบเสอนาง เขมขดหรอปนเหนง ส าหรบโขนตวดจะท าอยางประณตงดงาม มการประดบเพชร

พลอยสวยงาม ถาเปนตวรองกใชเขมขดทองเหลองกะไหลทอง มหวพลอยประดบ

www.ssru.ac.th

74

ทบทรวง เปนเครองประดบคอ หรอ อก ท าเปนรปสเหลยมขนมเปยกปนดานไมเทา (เมอแขนวคอ ดานทมควมยาวเรยวจะอยดานลาง) ประดบดวยดวยเพชรพลอยเปนชนๆภายในโปรง ถาเปนเครองประดบของนางเรยก “จนาง”

กรองคอ หรอ นวมคอ หรอ กรองคอ เปนผาสปกดน เวลาแตงใชสวมคอทบลงบน

เสอ หรอ ผาหมนาง กรองคอนดานนอกบางท กมลกษณะเปนหยก แหลมๆตามลวดลายทเปนตวกนก ส าหรบนางเรยกวา นวมนาง สวนมากมเพชรหรอพลอยประดบ

ทองกร หรอ ก าไรแผง เปนเครองประดบขอมอ มลกษณะเปนวงกลมเลยนแบบเครอง

ตน เครองทรงของพระมหากษตรย ตวแสดงชนรองโดยมากท าดวยผาสสวยสด ปกดวยดนและเลอม ก าไรแผลงนของโขนละคร เรยกกนงายๆวา ขอมอ เพราะมลกษณะเปนสเหลยมผนผา และเวลาแตงกเยบตดปลายแขนเสอรอบขอมอ

อนทรธน เปนเครองประดบเครองแตงกาย ใชส าหรบตวพระและยกษเทานน อนทรธน

มลกษณะเปนรปสามเหลยมทรงสงปลายงอนเขาเลกนอย ตรงปลายยอดตดภ ดานลางเปนมมไดฉากกบตรงไหลเสอ การท าอนทรธน ชางสอดกระดาษแขงไวดานใน แลวใชผาสทบไวอกชนหนง ผาทใชนนกตองปกดนและเลอมเปนลวดลายไทย เชน เครองแตงตวชนอน ๆ

พาหรด เปนเครองประดบแขนหรอก าไรแขน หรอถาพระใสเสอแขนสน กตองใชพาห

รดประกอบแขนเสอแทนอนทรธน และเรยกวา กนกแขน เพราะท าเปนรปตวกนก ปกบนผาแพรส พาหรดของนางเปนก าไรทอง หรอผาปกดน สวมรดตนแขนของตวละครเลยทเดยว

สงวาล เปนสรอยชนดหนง ใชคลองสะพายแลงสลบกนม 2 สาย มตาบทศ เชอม

สรอยใหตดกนเปนรปกากบาท สงวาลนมทงทประดบดวยเพชร พลอยและเปนผาแถบทองเปนลวดลาย

ตาบทศ เปนเครองประดบทมลกษณะเปนรปสเหลยมขาวหลามตด เยบตดกบสงวาล

เมอแตงแลวจะแขวนอยขางๆตว อกชนเปนรปสเหลยมจตรสเยบเชอมสงวาลใหไขวกน เมอสวม

www.ssru.ac.th

75

แลว จะอยกลางหลงตวละคร ตาบทศจงมลกษณะเปนเครองประดบทตดกบสงวาลอยใตสะเอว และขางหลงเมอสวมใส

แหวนรอบ มลกษณะเปนเสนลวดขนาดเลกท าเปนวงกลมซอนเหลอมกนเปนวงกลม

เปนชน ๆ มขนาดกวางพอสวมขอมอไดใชสวมรอบขอมอตอจากก าไรแผง (ปจจบนไมนยมใสกนแลว)

ปะวะหล า มลกษณะเหมอนลกประค า กอนกลมๆมรกลวงส าหรบรอยเชอก ใชสวม

รอบขอมอ อยระหวางแหวนรอบและทองกร หรอก าไรแผง ปจจบนการแตงกายโขนละคร ไมใชปะวะหร ากนแลว เพราะเหนวาไมจ าเปน

รดอก หรอ รดองค หรอ รดพระอระ หมายถง เกราะทใสเพอปองกนศสตราวธ เวลา

แตงจะเยบตดอยรอบเสอ ประดษฐดวยผาส ปกดวยดนและเลอม เปนลวดลายตางๆ สวยงาม ใชแตงในเวลาออกสงครามเทานน จะหนไดจากเครองแตงตวของทศกณฐ ทฉลององค จะประดบดวยรดอกเปนแผนทดานหนาทงสองงและดานหลง พระรามใชแตงรดอกเพยงตอนเดยว คอ ตอนศกมงกรกณฐ

นอกจากน เครองสวมศรษะ หรอเครองสวมหวกมความส าคญอยางยง เพราะ

นอกจากจะกอใหเกดความสวยงามแลว ยงบอกใหคนดทราบวา ตวละครมศกดและต าแหนงอะไร โดยเฉพาะหวโขนของไทยมมากมายนยไดกวารอยแบบ ทแตกตางกนทงส และลกษณะ

ชฎา เปนเครองสวมหว เปนเครองทรงของสงของพระมหากษตรย ในโขนละคร

หมายถงเครองประดบสวมหว ส าหรบตวพระ ซงเปนชฎายอดแหลม หรอ ยอดชย และชฎายอดเดนหน ส าหรบตวพระรามและพระลกษมณในเวลาเดนปา (ภาษาของโขน ละครเรยกชฎาวา มงกฎ เรยกมงกฎวาชฎากลบกบซงถอวา ถกดวยกนทงค แตมขอสงเกตวา มงกฎมยอดแหลมหรอไมกเปนมงกฎทงนน ถามยอดแหลมกเปน “ชฎามงกฎ”คอเปนมงกฎชนดยอดแหลมอยางชฎา สวนชฎานนยอดแหลมเสมอไป ภายหลงเรยกชฎามงกฎ ใหสนวา “มงกฎ” ค าเดยวจงท าใหเขาใจคลาดเคลอนไปวา ถาเปนมงกฎแลว ตองมยอดแหลม) สวนชฎาส าหรบนางนยมเรยกกนวา มงกฎ

www.ssru.ac.th

76

ชฎาทเปนเครองสวมหวของยกษและลงกเรยกวามงกฎ และมยอดเปนรปตาง ๆ กน เรยกชอตามลกษณะของยอด เชน มงกฎยอดบด มงกฎยอดจบ มงกฎยอดกนก มงกฎยอดหางไก มงกฎยอดหางกลบ มงกฎยอดนาค เปนตน สวนชฎาของฤษ เปนชฎายอดจบหรอชฎายอดดอกล าโพง

กระบงหนา หรอกรองหนา ใชส าหรบตวละครโขนทเปนนางสนม ก านล หรอพเลยง ม

ลกษณเปนกรอบหนา มจอนหสองขาง ดานหลงไมมอะไร กระบงกนาท าดวหนง ภายนอกเปนเงน ประดบดวยเพชรและพลอยสขาว ตดดอกไมทดและพวงอบะ

รดเกลา ม 2 ประเภท คอรดเกลายอดและรดเกลาเปลว รดเกลายอดใชกบนางพระ

ยาหรอสตรผสงศกด สวนรดเกลาเปลว ใชส าหรบนางพเลยง หรอนางสนม ก านล ปนจเหรจ เปนเครองประดบศรษะ ทคดประดษฐขนในสมยรชกาลท 2 ลกษณะของ

ปนจเหรจ คลายหมวกหกระตาย แตดดแปลงใหสวยงามขน โดยใชท าดวยหนงววอยดานใน ดานนอกเปนเงนประดบดวยเพชรพลอย สขาวมลวดลายสวยงาม ใชส าหรบปนหย อณากรรณ ยาหรน สวนขนแผน ไกรทองและพระไวย ไดใชมาจนถงปลายรชกาลของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว แลวเปลยนเปนอยางอน คอ พระมาลาหรอหมวกทรงประพาส

ส าหรบเครองดนตรทใชประกอบการแสดงละร าแกบน ไดแก ระนาดเอก โทนชาตร

กลองชาตร ฉงและกรบไม เวทการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลมจะแสดงหนาโบสถทางดานขวา ไมมฉากหลงกน ผแสดงจะนงอยตรงบรเวณทแสดง มอปกรณและเครองบชาวางบนโตะดานหลง ดงนนกอนการแสดงละครร าแกบนแตละคณะจะเรมตนดวยการใหเจาภาพจดธปเทยนถวายเครองสงเวย ดนตรบรรเลงเพลงโหมโรงเชากอน เมอจบแลวปพาทยจะบรรเลงเพลงเชญ คนรองจะรองเชญประกาศหนาบทเพอเปนการถวายการแกบนตอหนาสงศกดสทธใหหมดสนบาทขาดสนบน เมอรองเพลงเชญจบปพาทยบรรเลงเพลงชา ตวละครจะร าถวายมอ โดยเลอกใชมาบางทาเทานนจากนนเปลยนเปนเพลงเรว เพลงลา ตวละครจะร าในทาทคอย ๆ คกเขาลงกบพน เมอจบเพลงจงถวายบงคม แลวเดนเขาโรงไปหลงจากนนจงออกมาแสดงเปนเรองตอไป

www.ssru.ac.th

77

3. ในเรองของการสบทอดและการอนรกษการแสดงละครร าแกบนวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม คณะละครร าแกบนแตละคณะมการฝกหดและเรยนการแสดงละครร าแกบนดวยการถายทอดจากเจาของคณะไปยงรนลกรนหลาน ซงสอดคลองกบปฐม นคมานนท ( 2538 : 34) ไดสรปไววาความหมายของกระบวนการถายทอดความร คอ วธการสงตอความร ความช านาญ หรอคานยมทมอยไปยงบคคลอน อาจเปนเครอญาตหรอสมาชกอน ๆ ในชมชนกได อาจเปนการถายทอดโดยตรง โดยทางออมดวยการจงใจหรอไมจงใจ มการเรยกคาตอบแทนหรอไมกได และแตละคณะมการพธกรรมจดไหวครครอบครละคร เพอแสดงถงความกตญญกตเวทตอครและเพอความเปนศรมงคลทกป ซงแตละคณะเจาของคณะจะเปนผก าหนดวนเอง และมการอนรกษในเรองการแสดงละครร าแกบน ทเปนลกษณะของการแสดงชาตรทมมาแตโบราณ ในเรองของทาร า การรองเพลงประกอบการแสดง เครองแตงกาย เครองดนตร ฉากและเวทการแสดง นอกจากนนยงเปนการสรางรายไดเสรมใหแกครอบครวอกดวย ตามทมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2541 : 6) กระบวนการถายทอดความรและประสบการณ หรอการเรยนรของชมชนจงไมไดมงเฉพราะตว ครวามรและเทคนค แตรวมถงแนวคด ศลธรรมและจรยกรรม หรอเรยนรวถชวตของผรบผน าและชมชน ทเรยกวา การเรยนรแบบองครวม ไมแยกเปนสวน ๆ เหมอนอยางการศกษาในระบบโรงเรยน ดงนนกระบวนการถายทอดการแสดงละครร าแกบน จงเปนกระบวนการทสอดคลองกงวถชวตของคนในชมชน เปนกระบวนการทเรยบงายและไมเปนทางการ และถายทอด (สอน) เนนการสอนภาคปฏบตและการบอกเลา ซงผเรยนจะไดเรยยรในรปแบบตาง ๆ กนจนเกดทกษะ ความช านาญทสามารถน าไปประกอบอาชพได ซงเปนแนวทางทดทมการสบทอดและเปนการอนรกษวฒนธรรมทางการแสดงละครร าแกบนของวดบานแหลม จงหวดสมทรสงครามอกดวย 5.3 ขอเสนอแนะ

1. ควรมการศกษาละครร าแกบนของคณะอนๆหรอภาคอนๆ เพอเปนการเปรยบเทยบในเรองของการแสดง วธการแสดง การบรหารจดการ เปนตน

2. ควรไดมการเกบขอมลจากคณะละครร าแกบนวามจ านวนเทาใดในเขตรตนโกสนทรและปรมณฑล

3. ควรไดท าการศกษาวเคราะหณะละครทเกดขนใหมในปจจบน เพอเปนแนวทางในการสบสานวฒนธรรมตอไป

www.ssru.ac.th

78

บรรณานกรม

www.ssru.ac.th

79

บรรณานกรม

กรมวชาการ. 2520. วรรณกรรมประกอบการละเลนละครชาตร. กรงเทพฯ : กระทรวงศกษาธการ. กรมศลปากร. 2547. เครองแตงกายละครและการพฒนา : เครองแตงกายยนเครอง ละครในของกรมศลปากร . กรงเทพฯ รงศลปการพมพ. หนา 19 ชวลา จนดาผอง. 2538. ศกษาลเกปาในจงหวดตรง. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (มานษดรยางค วทยา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนคนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. นยพรรณ วรรณศร. 2540. มานษยวทยาสงคมและวฒนธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพ พ เอ ลฟวง จ ากด พาณ สสวย. 2539. สนทรยะทางนาฏศลปไทย. กรงเทพ ฯ : ธนะการพมพ พงษพรรณ บญเลศ. 2550. อนรกษมรดกไทยเครองแตงกายโขนงามประณต. วาไลต เดลนวส กรงเทพฯ : หนา 4 มาลน งามวงควาน. 2537. ละครแกบนทศาลหลกเมองกรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ศศ.ม. (นาฏศลปไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. ยศ สนตสมบต. 2540. มนษยกบวฒนธรรม. พมพครงท 2. ส านกพมพกรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ยพาวด สขจ าเรญและเออม เดดเดยว. 2526. ศกษาเชงวเคราะหละครชาตรคณะพรหม

สวรรณ อ าเภอเมอง จงหวดเพชรบร. วทยานพนธ คบ. (นาฏศลปไทย). เพชรบร : วทยาลยครเพชรบร. ถายเอกสาร. ศรญญา บ ารงสวสด. 2540. การศกษาเปรยบเทยบการร าแกบนทวดโสธรวราราม

วรวหาร ศาลพระพรหมเอราวฒและศาลพระกาฬ. วทยานพนธ ศป.ม. (นาฏศลป ไทย). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร. สมชาย วาสกร. 2545. การศกษาวฒนธรรมดนตรของละครเทงตก คณะ ส บวนอย อ าเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร. ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ถายเอกสาร. สพตรา สภาพ. 2536. สงคมและวฒนธรรมไทย คานยม ครอบครว ศาสนา ประเพณ. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนาพานช.

www.ssru.ac.th

80

สมนมาลย นมเนตพนธ. 2539. การละครไทย. กรงเทพฯ : ไทยวฒนธรรมพานช. สโขทยธรรมาธราช, มหาวทยาลย. 2533. เอกสารการสอนวชาสงคมไทย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สมตร เทพวงษ. 2541. นาฏศลปไทย. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. หนาท 27 – 29. เสาวภา ไพทยวฒน. 2538. พนฐานวฒนธรรมไทย : แนวทางอนรกษและการพฒนา

ต าราเอกสารวชาการ. ฉบบท 87. หนวยศกษานเทศก. ส านกงานสภาสถาบนราชภฏ. อภญญา เฟองฟสกล. 2543. แนวความคดพนฐานทางสงคมและวฒนธรรม. จงหวด เชยงใหม : นพบรการพมพ. อาภรณ มนตรศาสตร. 2517 วชาชพชดครประกาศนยบตรวชาการศกษาของครสภา

วชานาฏศลป. กรงเทพฯ : องคการคาของครสภา.

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ก แบบสมภาษณ

www.ssru.ac.th

แบบสมภาษณชดท 1

เจาของคณะละครร าแกบน

เพอวจยเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ชอผใหสมภาษณ............................................อาชพ...........................................อาย..........ป เพศ...................ภมล าเนาเดม..............................................................................................ทอยปจจบน......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................ระดบการศกษา......................................สถานศกษา.............................................................คณะละครร าแกบน............................................................บทบาททไดรบ.............................. ค าชแจง

แบบสมภาษณชดนใชสมภาษณ เจาของคณะละครร าแกบนเกยวกบความเปนมารปแบบของละครร าแกบนและแนวทางการน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยการจดบนทก บนทกภาพและบนทกเสยง

1. คณะละครร าแกบนของทานเรมกอตง เมอ ป พ.ศ. .............................................. 2. คณะละครร าแกบนของทานไดเรมจดการแสดงเมอป พ.ศ. ................................... 3. คณะละครร าแกบนของทานไดรบการสบทอดมาจากใครหรอกอตงเอง...................

............................................................................................................................................

........................................................................................................................................... .

........................................................................................................................................ 4. ประวตความเปนมา...........................................................................................

............................................................................................................................................

........................................................................................................................................... .

.......................................................................................................................................

www.ssru.ac.th

5. พธไหวครของทางคณะละครจดขนเมอใด………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................

6. ขนตอนในการแกบน.......................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

7. รปแบบการแสดงละครร าแกบน มลกษณะอยางไร………………………………… ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

8. การคดเลอกนกแสดง……………………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

9. การฝกซอมการแสดง………………………………………………………………... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

10. ดนตรทใชประกอบการแสดงละคร………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

11. อตราคาจางนกแสดง นกดนตร……………………………………………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

www.ssru.ac.th

12. การรบงานการแสดง………………………………………………………………… ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

13. ทานมสวนในการสบทอดและอนรกษละครร าแกบนไดอยางไร…………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

www.ssru.ac.th

แบบสมภาษณชดท 2

นกแสดงคณะละครร าแกบน

เพอวจยเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ชอผใหสมภาษณ............................................อาชพ...........................................อาย..........ป เพศ...................ภมล าเนาเดม..............................................................................................ทอยปจจบน......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................ระดบการศกษา......................................สถานศกษา.............................................................คณะละครร าแกบน............................................................บทบาททไดรบ.............................. ค าชแจง

แบบสมภาษณชดนใชสมภาษณ นกแสดงคณะละครร าแกบนเกยวกบความเปนมารปแบบของละครร าแกบนและแนวทางการน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยการจดบนทก บนทกภาพและบนทกเสยง

1. ทานเรมเปนนกแสดงของคณะนตงแต ป พ.ศ. ...................................................... 2. ใครเปนผฝกซอมการแสดงใหแกทาน................................ .................................... 3. การแสดงแตละครงทานไดรบคาตอบแทนอยางไร...................................................

............................................................................................................................................

........................................................................................................................................ 4. ทานไดเขารวมพธไหวครหรอไมอยางไร................................................................. ...............................................................................................................................

............................................................................................................................................

............................................................................................................................................

www.ssru.ac.th

5. พธไหวครของทางคณะละครจดขนเมอใด………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................

6. ขนตอนในการแกบน.......................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

7. รปแบบการแสดงละครร าแกบน มลกษณะอยางไร………………………………… ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

8. การคดเลอกนกแสดง……………………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

9. การฝกซอมการแสดง………………………………………………………………... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

10. ดนตรทใชประกอบการแสดงละคร………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

11. อตราคาจางนกแสดง นกดนตร……………………………………………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

www.ssru.ac.th

12. การรบงานการแสดง………………………………………………………………… ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

13. ทานมสวนในการสบทอดและอนรกษละครร าแกบนไดอยางไร……………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

www.ssru.ac.th

แบบสมภาษณชดท 3

ผทเกยวของกบคณะละครร าแกบน

เพอวจยเรอง รปแบบการแสดงละครร าแกบนประกอบพธกรรมความเชอ : กรณการแสดงทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม ชอผใหสมภาษณ............................................อาชพ...........................................อาย..........ป เพศ...................ภมล าเนาเดม..............................................................................................ทอยปจจบน......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................ระดบการศกษา......................................สถานศกษา.............................................................คณะละครร าแกบน............................................................บทบาททไดรบ.............................. ค าชแจง

แบบสมภาษณชดนใชสมภาษณ ผทเกยวของกบคณะละครร าแกบนเกยวกบความเปนมารปแบบของละครร าแกบนและแนวทางการน าไปสการสบทอดและอนรกษการแสดงละครร าแกบนทวดบานแหลม จงหวดสมทรสงคราม โดยการจดบนทก บนทกภาพและบนทกเสยง

1. ความเปนมาของคณะละครร าแกบนทวดบานแหลม ททานรจกและจางมาท าพธแกบน………………………………………………………………………………………………….. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... .

2. เพราะเหตใดจงตองมการแกบน………………………………………………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... . ............................................................................................................................................

www.ssru.ac.th

3. ขนตอนในการแกบน.......................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

4. รปแบบการแสดงละครร าแกบน มลกษณะอยางไร………………………………… ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

5. การรบและตดตองานการแสดง……………………………………………………... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

6. อตราคาจางแสดงละครร าแกบน……………………………………………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

7. ทานมสวนในการสบทอดและอนรกษละครร าแกบนไดอยางไร……………………. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ข รายนามผใหสมภาษณ

www.ssru.ac.th

รายนามผใหสมภาษณ จย อยสมบรณ. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ

ณ บานเลขท 15/39 ซอยบางระจนทร ต. แมกลอง อ. เมอง จ. สมทรสงคราม วนท 2 กรกฏาคม 2553 ฉววรรณ งามสม. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 29 หม 6 ต. แควออม อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 25 มถนายน

2553 ทองสข ศรแกว. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 1 ถนนอทองนอก เขตดสต กรงเทพฯ วนท 15 กนยายน 2553 ทองพล ศรคต. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 111/5 หม 9 ต. บางชาง อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 10 กรกฎาคม

2553 นนทยา คลายเผาพงษ. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 1 ถนนอทองนอก เขตดสต กรงเทพฯ วนท 15 กนยายน 2553 นสา ชาตพก. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ

ณ บานเลขท 15/39 ซอยบางระจนทร ต. แมกลอง อ. เมอง จ. สมทรสงคราม วนท 2 กรกฏาคม 2553 นงเยาว อ ารงพงษวฒนา. รองศาสตราจารย ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา

ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 1 ถนนอทองนอก เขตดสต กรงเทพฯ วนท 15 กนยายน 2553

เนาวรตน อนแจม. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลยท 48/22 หม 7 ต. บางกรวย อ. บางกรวย จ. นนทบร วนท 5 พฤศจกายน

2553 พรเทพ ศรโหร. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ

ณ บานเลขท 15/39 ซอยบางระจนทร ต. แมกลอง อ. เมอง จ. สมทรสงคราม วนท 2 กรกฏาคม 2553

www.ssru.ac.th

มาล กวางทอง ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 773/9 ซอยวดยางสทธาราม ถนนพรานนก แขวงบานชางหลอ เขตบางกอกนอย กรงเทพ วนท 12 กนยายน 2553 เยอง สงโต. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 111/5 หม 9 ต. บางชาง อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 10 กรกฎาคม

2553 วนเพญ ศรคต. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 111/5 หม 9 ต. บางชาง อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 10 กรกฎาคม

2553 วรนทร พระแกว. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 29 หม 6 ต. แควออม อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 25 มถนายน

2553 สภาพรรณ ศรคต. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 111/5 หม 9 ต. บางชาง อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 10 กรกฎาคม

2553 โสภณ งามสม. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 29 หม 6 ต. แควออม อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 25 มถนายน

2553 อทธพล เรองคะชา. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 29 หม 6 ต. แควออม อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 25 มถนายน

2553 อไร อยสมบรณ. ผใหสมภาษณ ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ เปนผสมภาษณ ณ บานเลขท 29 หม 6 ต. แควออม อ. อมพวา จ. สมทรสงคราม วนท 25 มถนายน

2553

www.ssru.ac.th

ภาคผนวก ค รปภาพคณะละครร าแกบน

www.ssru.ac.th

ภาพท 1 ภายในโบสถวดเพชรสมทร

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 2 กรกฎาคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 2 การจางละครร าแกบนคณะ ส ลกเพชร พนจ นาฏศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 2 กรกฎาคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 3 คณะละคร ส ลกเพชร พนจ นาฏศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 2 กรกฎาคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 4 การแสดงละครแกบนคณะละคร ส ลกเพชร พนจ นาฏศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 2 กรกฎาคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 5 การแสดงละครแกบนคณะละคร ส ลกเพชร พนจ นาฏศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 2 กรกฎาคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 6 การสมภาษณนกแสดง คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 7 การสมภาษณเจาของ คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 8 การแตงกายนกแสดง คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 9 การซกซอมกอนการแสดง คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 10 การแสดงละครแกบน คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 11 การแสดงละครแกบน คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 12 บทละครแกบน คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 13 นกดนตร คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 14 เจาของและนกแสดง คณะ ส สงวนศร บรรยายศลป

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 25 มถนายน 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 15 เจาของ คณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 16 สมภาษณเกบขอมลคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 17 การเตรยมตวแสดงของนกแสดงคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 18 การแตงกายของนกแสดงคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 19 ร าแกบน คณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 20 ร าแกบน คณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 21 ร าซดชาตรแกบน คณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 22 คณะ ศรสมปอง บนเทงไหวครกอนการแสดง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553))

www.ssru.ac.th

ภาพท 23 การซกซอมบทกอนการแสดงคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 24 การแสดงละครแกบนคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 25 การแสดงละครแกบนคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553)

www.ssru.ac.th

ภาพท 26 นกแสดงคณะ ศรสมปอง บนเทง

ทมา : อรวฒนา ชนพนธ (ถายเมอวนท 10 กรกฏคม 2553)

www.ssru.ac.th

ประวตผเขยน

ชอ – นามสกล ผชวยศาสตราจารยอรวฒนา ชนพนธ ประวตการศกษา ปรญญาตร ครศาสตรบณฑต ( ค.บ. ) วชาเอกนาฏศลป วทยาลยครสวนสนนทา ปรญญาโท ศกษาศาสตรมหาบณฑต (กศ.ม.) สาขาการอดมศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร ต าแหนงและสถานทท างานในปจจบน

ผชวยศาสตราจารย คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ประสบการณผลงานทางวชาการ

งานวจย 1. การสอนระบบกลมใหญของสถาบนราชภฏสวนสนนทา วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร พ.ศ. 2543 2. บานเครองละคร : การผลตและการจดการเชงวฒนธรรม ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พ.ศ. 2549 3. กระบวนการปกเครองละคร : กรณศกษาบานคณศรรตน ปานเสน ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พ.ศ. 2550 4. รปแบบเครองแตงกายทใชในการแสดงโขนของกรมศลปากร ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พ.ศ. 2521 5. ความตองการของตลาดในงานธรกจการแสดง ทนมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา พ.ศ. 2552 หนงสอ การฟอนร าส าหรบเดก โครงการต าราวชาการราชภฏเฉลมพระเกยรตเนองในวโรกาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงเจรญพระชนมพรรษา 6 รอบ พ.ศ. 2542

www.ssru.ac.th