วชา 01999032 ไทยศกษามหาวทยาลยเกษตรศาสตร

พลวตของภาษาไทย

หวขอ

1. ตระกลภาษา -> ภาษาตระกลไท

2. ปจจยทท าใหภาษาไทยมการเปลยนแปลง

3. ลกษณะของการเปลยนแปลงในภาษาไทย

3.1 การเปลยนแปลงภายใน

(เสยง, ค า, ความหมาย, ประโยค)

3.2 การเปลยนแปลงภายนอก (ค ายม)

1. ตระกลภาษา (Language Families)

ตระกลภาษาเปนแนวคดทเปรยบเทยบภาษาเหมอนตระกลของสงมชวต

ภาษามการเกด การพฒนา การเปลยนแปลง และการตาย

การศกษาเรองตระกลภาษา

ใชวธการเปรยบเทยบความคลายคลงกนดานเสยง ความหมาย และระบบไวยากรณ

ก. ค าศพทส าคญเกยวกบตระกลภาษา

ภาษาดงเดม (Proto-language)

ภาษาแม (Mother Language)

ภาษาลก (Daughter Language)

ภาษาพนอง (Sister Language)

ข. ตระกลภาษาส าคญ

อนโด-ยโรเปยน (Indo-European)

มอญ-เขมร (Mon-Khmer/Austroasiatic)

ไซโน-ทเบตน (Sino-Tibetan)

ออสโตรนเชยน (Austronesian)

ไท/ไต (Tai)

ตระกลภาษาhttps://www.youtube.com/watch?v=iWDKsHm6gTA

ค. ภาษาตระกลไท (Tai Family)

ฟง กวย ล (Fang Kui Li : 1959) นกภาษาศาสตรเชอสายจนแหงมหาวทยาลยวอชงตน ไดแบงภาษาตระกลไทออกเปน 3 กลม โดยดความสมพนธของค าและเสยง กลมตะวนตกเฉยงใต (The South Western Tai) กลมกลาง (The Central Tai) กลมเหนอ (The Northern Tai)

ภาษาไทกลมตะวนตก

เฉยงใต

- ไทย- ไทด า- ไทแดง- ไทขาว- ลาว- ลอ- เขน/ขน

ภาษาไทกลมกลาง

- จวงใต - นง- ลงโจว- โท

ภาษาไทกลมเหนอ

- จวงเหนอ- ปย- โปอาย

ง. ลกษณะของภาษาตระกลไท

มค าศพทพนฐานหรอค าศพทรวมตระกล (cognate)

มเสยงปฏภาค (sound correspondence)เปนเสยงพยญชนะ สระ วรรณยกต ทตางกนอยางมกฎเกณฑ

เปนภาษามวรรณยกต

ไมมเสยงควบกล าทายค า

ตวอยางชดเสยงปฎภาค (พยญชนะตน)

ไทย ลาว ไทขาว แสก

ร ru:4 hu:5 hu:6 rɔ:6

ฟา fa:4 fa:5 fa:6 pha:3

ยง juŋ1 ɲuŋ6 ɲuŋ4 ɲuŋ4

ง. ลกษณะของภาษาตระกลไท

เปนภาษาค าโดด

มการเรยงล าดบค าแบบ ประธาน-กรยา-กรรม (SVO)

วางค าคณศพทไวหลงค านาม เชน สาวสวย

มค าลงทาย เชน ครบ คะ คะ จะ จะ

มลกษณนาม เชน สมด 3 เลม และ เสอ 2 ตวเปนตน

เปรยบเทยบค าศพทภาษาตระกลไท

ความหมาย ไทย ลงโจว โปอาย

ไป pai33 pai33 pai24

ขาย khaai24 khaai33 kaai24

เปรยบเทยบค าศพทภาษาตระกลไท

ความหมาย ไทย ไทยลอ ไทใหญ

ตา ta:1 ta:1 ta:1

ง ŋu:1 ŋu:4 ŋu4

ตน ti:n1 tin1 tin1

เปด pet2 pet1 pet4

ตวอยางภาษาไทยกบภาษาจวงใตhttps://www.youtube.com/watch?v=-pkQG8vLDCM

ตวอยางภาษาไทยกบภาษาจวงใตhttps://www.youtube.com/watch?v=2UUY1CM9_ZI

ตวอยางภาษาไทยกบภาษาจวงใตhttps://www.youtube.com/watch?v=iPbX7_Yb--0

2. ปจจยทท าใหภาษาไทยมการเปลยนปปลง

ก. ความแตกตางของภาษาในสงคม

ข. สภาพทางจตวทยาของผพดภาษา

ค. ลกษณะการออกเสยงของผพดภาษา

ง. ความเจรญกาวหนาทางวทยาการ

จ. คณสมบตของภาษา

ฉ. การเปลยนแปลงเนองจากการยมค าภาษาตางประเทศ

ก. ความแตกตางของภาษาทมอยในสงคม

ความแตกตางเรองเพศ อาย สงผลใหภาษามการเปลยนแปลงได โดยเฉพาะเรองค าศพท เชน

ผสงอาย วยรน

ยาปาย, ยาขาว, ลควด, ลควดเปเปอร

น ายาลบค าผด

มแนวโนมสงทจะหายไป มแนวโนมสงทจะสงตอไปยงคนรนถดไป

ข. สภาพทางจตวทยาของผพดภาษา สงคมประกอบดวยหลายชนชน คนทอยชนชนลางอยากยกระดบตวเอง ดวยการแสดงออกทางภาษา เชน ออกเสยงบางเสยงทดมศกดศร เชน ออกเสยงพยญชนะทาย –l และ –s ในค ายมภาษาองกฤษ เชน บอล บส เทนนส

หากการออกเสยงเชนนขยายวงกวางออกไป มคนนยมใชมากขน อาจท าใหเกดการเปลยนแปลงในภาษาไทย

เพราะฉะนนมแนวโนมสงวาจะภาษาไทยจะมเสยงพยญชนะทายเพมขน เชน แกส ในอดตอานวา แกด แตในอนาคตอาจจะอานวา แกส

ค. ลกษณะการออกเสยงของผพดภาษา

ผพดไมไดออกเสยงชดเจนทกพยางคทกค า เชน มหาวทยาลย > มหาลย

เสยงพยญชนะควบกล าออกล าบากกวา พยญชนะเดยว เชน ปลา > ปา

ดงนนในอนาคตอาจจะสงผลใหค าบางค าจะมลกษณะสนลง เชน มหาลย โรงบาล หรอ เสยงบางเสยงจะหายไป เชน เสยง /ร/ ในค าวา คร

ง. ความเจรญกาวหนาทางวทยาการ

มผลตอการเปลยนแปลงความหมายของค า

วตถอาจมการเปลยนแปลงไปตามความเจรญทางวทยาการ ดงนนเมอเวลาผานไป ค าทใช

เรยกอาจหมายถงวตถ 2 อยางทไมเหมอนกน เชน

ในอดตค าวา “น า” หมายถงน าดมตามธรรมชาต

แตในปจจบน ค าวา “น า” หมายรวมถง “น าอดลม” (เวลาจะสงอาหาร พนกงานจะถามวา “จะรบน าอะไรดครบ” ซงเราอาจตอบวา “น าเปลา” หรอ “น าอดลม”

จ. คณสมบตของภาษา

ก) ความสมมาตร

ข) ความประหยด

ก) ความสมมาตร

ผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงแบบตอเนอง เชน

ถามเสยงพยญชนะกองกมกจะมเสยงพยญชนะไมกองควบคไปดวย

ถามเสยงสระหนากจะมเสยงสระหลงควบคกน

ถามเสยงสระสงกจะมเสยงสระต า

ข) ความประหยด ภาษามกไมอนญาตใหมรป 2 รปทความหมายเหมอนกนทกประการ

ในกรณทมการยมค าภาษาตางประเทศเขามาและค าค านนมความหมายเหมอนค าทมอยเดม ค าทมอยเดมจะเกดการเปลยนแปลงดานความหมาย เชน

ในสมยกอน “ยาง” แปลวา ‘เดน’

ตอมาเมอยมค าวา “เดน” จากภาษาเขมรเขามา ท าใหค าวา “ยาง” มความหมายเปลยนไปเปน ‘เคลอนเขาสและใชกบเวลา’ เชน ยางเขาปท 8 หรอ ยางเขาเดอนกนยายน

ฉ. การเปลยนปปลงเนองจากการยมค าภาษาตางประเทศ

การยมค าภาษาตางประเทศท าใหภาษาไทยเกดการเปลยนแปลงทงในระดบเสยง ค า และโครงสรางประโยค

ตวอยาง การวางค าลกษณนาม

ชายฉกรรจ 2 คน -> 2 ชายฉกรรจ

3. การเปลยนปปลงของภาษา

• การทรปหรอลกษณะในภาษามความแตกตางไปจากเดมเมอเวลาผานไป การเปลยนแปลงอาจเกดจากธรรมชาตของภาษาเอง หรออาจเกดเนองจากการสมผสกบภาษาอน

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

การเปลยนปปลงของภาษา

• การเปลยนแปลงของภาษาสามารถเกดกบสวนใดของภาษากได แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก ก) การเปลยนแปลงทางระบบเสยงหรอการกลายเสยง

ข) การเปลยนแปลงทางศพท ค) การเปลยนแปลงทางระบบหนวยค า ง) การเปลยนแปลงทางวากยสมพนธ จ) การเปลยนแปลงทางความหมาย

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

ลกษณะของการเปลยนปปลงในภาษาไทย การเปลยนแปลงภายใน (internal change) หมายถง การเปลยนแปลงทเปนไปตามธรรมชาตของโครงสรางหรอระบบของภาษานน ๆ เสยง (พยญชนะ สระ วรรณยกต) ค า ความหมาย ไวยากรณ

ลกษณะของการเปลยนปปลงในภาษาไทย การเปลยนแปลงภายนอก (external change)คอการเปลยนแปลงทไดรบอทธพลจากภาษาอน

ค ายม

ก. การเปลยนปปลงดานเสยง

การเปลยนปปลงของเสยงพยญชนะสมยสโขทย ปจจบน

อยน ยนอย อยอยา อยาอยยบ เหยยบ

หากสนนษฐานจากตวเขยนจะเหนไดวาในอดต ค าวา อยน นาจะออกเสยงพยญชนะตนสองเสยงตอกนคอ /อ/ และ /ย/ แตในปจจบนมเพยงเสยงเดยวคอเสยง /ย/

ลกษณะการเปลยนปปลงดานเสยงในภาษาไทย

• การกลมกลนเสยง เชน อยางน > อยางง

• การผลกเสยง เชน ทงเถยง > ทมเถยงสมสม > สงสม

• การตดเสยง เชน นสสต > นสตแมลง > แมง

• การเพมเสยง เชน กะดาษ > กระดาษยวยาน > ยวดยาน

ลกษณะการเปลยนปปลงดานเสยงในภาษาไทย

• การกรอนเสยง เชน หมากมวง > มะมวง

• การสลบเสยง เชน กะตรอ > ตะกรอ

• การเปลยนเสยง เชน สนด > ถนดพาสนา > วาสนาตระทรวง> กระทรวง

การยาวขนของเสยงสระในภาษาไทย

• เชา• เจา• เกา• เทา• เปลา• ขาว

• น า• ไม • ใต • ได • ไหว

ข. การเปลยนปปลงดานค าศพท

ค าทไมใชปลว• สาวนอย คอ หญงสาวรนอายสบสสบหา

ขนไปจนอายสบเจดป• สาวทนทก คอ หญงสาวอายตงแตยสบ

ขนไปจนอายยสบหาป• สาวเทอ คอ หญงสาวอายยสบหาขนไป

จนสามสบป• แกเทอ คอ ผหญงมอายสสบ หาสบ

แลวยงไมมผว

(อกขราภธานศรบทหมอบรดเลย)

การเปลยนปปลงล าดบค าในค าประสมสมยกอน ปจจบน

ตานตอ ตอตานตงแตง แตงตงตดผา ผาตดปล ามวย มวยปล าหนาฟน ฟนหนาแหลมหลก หลกแหลม

ค. การเปลยนปปลงทางความหมาย

ประเภทของการเปลยนปปลงทางความหมาย

•ความหมายแคบเขา

•ความหมายกวางออก

•ความหมายยายท

๑. ความหมายปคบเขา

• ค าทเดมมมากกวา 1 ความหมาย

แตปจจบนมความหมายลดลงเหลอความหมายเดยว

• ค าทมความหมายกวาง

แตปจจบนมความหมายเฉพาะเจาะจงขนเนองจากปรบทในการใช

ตวอยางของความหมายปคบเขา

ค าศพท อกขราภธานศรบท พจนานกรมราชบณฑตฯ 2542

คดโกง อาการสงของทไมซอ, ประพฤตทจรต ไมตรงนนเอง, ไมซอตรงเหมอนไมทโกงไปโกงมา,ฤาคนโกงโกหกตอแหลนน

ตวอยางของความหมายปคบเขา

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

จ ำม ำ อำกำรรปคนอวนโตล ำสน ค ำประกอบลกษณะอวน

ต ำเตยมกคกอย,วำรปรำงมน ใหร วำอวนนำรก (โดยมำก

จ ำม ำ ใชเฉพำะเดก)

ตวอยางของความหมายปคบเขา

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

นอกใจ คอมใชในใจนน,เชนเมย ไมซอตรงตอสำมหรอ

นอกใจผว,ลกนอกใจ ภรรยำดวยกำรคบช

พอแมนน สสำว

ตวอยางของความหมายปคบเขา

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

ตกดน คอของทพลดจำกทสง อำกำรทดวงอำทตย

ลงมำถงดนนน,เชนผลไม ลบขอบฟำไป

ตกหลนลงทดน

๒. ความหมายกวางออก

• ค ำเดมทมควำมหมำยเดยว แตปจจบนมควำมหมำยเพมขน

เนองจำกใชในควำมหมำยเปรยบเทยบ หรอใชกบอกสงหนง

• ค ำทเดมมควำมหมำยเฉพำะเจำะจง แตปจจบนมควำมหมำย

กวำงออก เนองจำกปรบทกำรใช

• ค ำเดมทมควำมหมำยเดยวซงเปนควำมหมำยทเฉพำะเจำะจง

แตปจจบนมควำมหมำยไมเฉพำะเจำะจง

ตวอยางของความหมายกวางออก

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

ฆำ ประหำร,คอกำรทกระท ำ ท ำใหตำย เชน ฆำคน

ซงคน,แลสตวใหตำยนน, ฆำสตว;ท ำใหหมดไป,เหมอนอยำงเพชฆำฎฟน ท ำใหสนไป,เชน ฆำเวลำ

นกโทษใหตำยนน ฆำกลน ฆำขอควำม

ตวอยางของความหมายกวางออก

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

ตบแตง ตกแตง,ประดบ,กำรท ท ำใหงำม,จดใหลกสำว

จดแจงประดบเครองให มเรอนตำมประเพณ เชน

ดงำมนน,เชนเขำแตงตว ตบแตงลกสำวใหเปนฝง

พวกละคอน เปนฝำ

๓. ความหมายยายท

• ค าท เดมมความหมายอยางหน ง แตปจจบนมความหมายอก

อยางหน ง

ตวอยางของความหมายยายท

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

เจำบำว เปนชอชำยหนมทยง ชำยผเขำพธแตงงำนกบ

ไมมเมยนน เจำสำว

ตวอยางของความหมายยายท

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

คนกลำง คอคนหญงทมผวแลว ผถอเปนกลำง ไมเขำขำง

เปนชกบชำยอน, หญงนน ฝำยโนนฝำยนใน

วำเปนคนกลำง เหตกำรณทเกดขน, ผท ำ

หนำทไกลเกลย, ผท ำ

กำรคำระหวำงผผลตกบ

ผบรโภค

ตวอยางของความหมายยายท

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

ขวำกหนำม ขวำกคอไมเขำเสยม อปสรรค, เครองขดของ,

ใหมนแหลม, ปกไว เครองขดขวำง

ส ำหรบดกสตว, หนำมนน

คอมนตดอยแหลมๆท

ตนไมนน

ตวอยางของความหมายยายท

ค ำศพท อกขรำภธำนศรบท พจนำนกรมรำชบณฑตฯ

2542

คนควำ คอกำรทคนเอำมอจวงลงไป, หำขอมลอยำงถถวนตำม

หำสงของทตกลงในเบองต ำ, หลกวชำ, เสำะหำเอำมำ

เหมอนของตกน ำมอควำตำม

ไปดนน

ง. การเปลยนปปลงดาน

ไวยากรณ

การเรยงล าดบค า

• สมยอยธยาจง – ประธาน - กรยา“เพลงรงแลวสองนาฬกาจงเจาพรญาศรธรรมโศกราชประดษฐานพระอศวรเจาน”

• ปจจบนประธาน – จง – กรยา“เขามาสาย ฉนจงไปกอน”

การเรยงล าดบค า

• สมยรตนโกสนทรตอนตนไม – กรยา - ได “เรามทหารผใหญหาคน บดนกตายไปสามคนแลว ยงไมแกแคนได”

• ปจจบนยง-กรยา-ไม-ได “ยงแกแคนไมได”

จ. การเปลยนปปลงภายนอก

๑. ค ายม (loan word)• ค าศพททไมไดมอยแตเดมในภาษา แตเปนค าศพททน าเขามาจากภาษาอนดวยความจ าเปน เนองจากขาดค าทจะใชแสดงความคดใหม ๆ หรอเรยกสงใหม ๆ หรอเนองจากนยมค าในภาษาอนทงทมค าใชอยแลวในภาษาของตน

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

• ค ายมแบบทบศพท (loanword proper)

• ค ายมแบบผสม (loan blend)

• ค ายมแบบแปลง (loan shift)

• ค ายมแบบแปล (loan translation)

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

ก. ค ายมปบบทบศพท (loanword proper)

• ค าศพททยมเขามาใชทงเสยงและความหมาย อาจมการเปลยนแปลงเสยงใหสอดคลองกบระบบเสยงของภาษาผยม เชน

ค าวา ball “บอล” อานวา “บอน”

เปลยนจาก /l/ เปน /n/

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

ข. ค ายมปบบผสม (loan blend)

• การยมศพทมาจากภาษาอนและน ามาผสมกบค าในภาษาของผยมในลกษณะประสมค าหรอซอนค า ท าใหความหมายของค าทยมเขามากระจางชดขน เชน ขนมเคก ขนมโก

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

ค. ค ายมปบบปปลง (loan shift)

• การยมความหมายจากภาษาอนเขามาใชในภาษาของผยมดวยวธการดงนo การก าหนดค าขนใหมโดยสรางค าจากค าทมอยเดมในภาษา เชน “น าแขง” ใชแทนค าวา ice หรอบญญตขนใหม เชน “วฒนธรรม” เพอใชแทนค าวา culture

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต

ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

ง. ค ายมปบบปปลง (loan shift)

o การขยายความหมายจากค าเดม คอ ขยายความหมาย

ของค าทมอยในภาษาใหครอบคลมถงความหมายของค าทยมมา เชน “โบสถ” หมายถงสถานททพระสงฆประชมกนท าสงฆกรรมตาง ๆ ในทางพระพทธศาสนา แตตอมาครอบคลมความหมายของค าวา church ดวย

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต

ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

จ. ค ายมปบบปปล (loan translation)• การยมค าหรอวลมาจากภาษาอนแลวมาแปลเปนค าหรอวลในอกภาษาหนง อาจแปลทงขอความ หรออาจแปลโดยคงรปแบบทางไวยากรณของภาษานน ๆ เชน o แรงมา มาจาก horse powero ภายใตสถานการณเชนน มาจาก

under this situation

(พจนานกรมศพทภาษาศาสตรประยกต

ฉบบราชบณฑตยสถาน 2553)

๒. ค ายมในภาษาไทย

ก) ค ายมภาษาองกฤษข) ค ายมภาษาเขมรค) ค ายมภาษาจนง) ค ายมภาษาบาลจ) ค ายมภาษาสนสกฤต

ก. ค ายมภาษาองกฤษ

• แทกซ

• แบดมนตน• ฟตบอล• บาสเกตบอล• โกโก • ไอศกรม• เครดต• ฟลม

• กโลกรม > กโล > โล• กโลเมตร > กโล > โล• แอรโฮสเตส > แอร• นมเบอร > เบอร• ตวเตอร > ตว

ข. ค ายมภาษาเขมร

• ขนน• เจรญ• ถนน• สนก• เสดจ• เสวย• โปรด• บรรทม

• เกด > ก าเนด• ตรส > ด ารส• ทลาย > ท าลาย• เดน > ด าเนน• ตรวจ > ต ารวจ• ตรา > ต ารา

ค. ค ายมภาษาจน

• กก• เกก• กวยเตยว• เกาเหลา• กยชาย• เกาอ• เกยว• โจก

• เฉากวย• ซาลาเปา• ซนแส• ซอว• เถาแก• บะหม• ยหอ• หาง

ง. ค ายมภาษาบาล

• บาป• บญ• ปญญา• ปจจย• พยากรณ• รป• รส• ลาภ

• ลทธ• สต• อคต• อดต• อนมต• อนสรณ• อวสาน

จ. ค ายมภาษาสนสกฤต

• โกรธ• กศล• เคารพ• คณาจารย• โฆษก• ทรพย• โทษ• บตร

• บรษ• ปราชญ• แพทย• วเศษ• ศาสนา• สตร• สปดาห• อธษฐาน