รายงานการวจย เรอง

การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

ภก.ศภกาญจน โภคย ผศ.ดร.กรณฑรตน บญชวยธนาสทธ ภก.ภมพฒน อรณากร ภญ.พาฝน กตเงน นายธรตม การะเกต

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข

พ.ศ.2558

2

รายงานการวจย เรอง

การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

ภก.วระชย นลวชย ทปรกษาของแผนงานวจย ผศ.จนตนา เทยมทพร ทปรกษาของแผนงานวจย

ภก.ศภกาญจนโภคย หวหนาโครงการวจย ผศ.ดร.กรณฑรตน บญชวยธนาสทธ ผวจย ภก.ภมพฒนอรณากร ผวจย ภญ.พาฝน กตเงน ผวจย

นายธรตม การะเกต ผวจย

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข

พ.ศ.2558

ก

บทคดยอ

การวจยเรองการประเมนผลการพฒนาศกยภาพผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ.2558 มวตถประสงคเพอศกษาระดบความรกบผลตภณฑสขภาพพฤตกรรมการเลอกซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชนความพงพอใจของประชาชนทมตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร ชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาและเพอศกษาความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน

การวจยครงน ใชรปแบบการวจยเชงผสมผสาน (Mixed research) ด าเนนการวจยตามกจกรรม2 กจกรรมหลกคอ

1) การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558ประชากรคอประชาชนทวไปทงชายและหญงทมอาย 11 – 60ปกลมตวอยางจ านวน 3,000 คนไดมาโดยการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multistage Sampling) เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถามการวเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) ใชสถตอางอง (Inferential statistics)

2) การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากลมตวอยางคอ ผมสวนไดสวนเสยเกยวกบแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ านวน 15 คน โดยใชเทคนควธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive random sampling)เครองมอทใชในการวจย คอแนวการด าเนนงานการสนทนากลม (Focus group discussion) และแนวค าถามการสมภาษณเชงลก (In-depth interview)การวเคราะหขอมลใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content analysis technique) ประกอบบรบท

สรปผลการวจย ผลการวจยสรปไดดงน 1. ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา (อย.) กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 97.4) เคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา อยางนอย 1 ชองทาง โดยสวนใหญรบรจากสอโทรทศน (รอยละ 88.7)และกลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 90.3) มความพงพอใจตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. ขาวสาร สอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 91.9) มความพงพอใจตอขาวสารและสอสารสนเทศท

เผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 3. ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพและเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

กลมตวอยางรอยละ90.2 มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตองและความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางสวนใหญตอบถกตอง คอ เครองหมายผลตภณฑอาหาร (รอยละ 43.9)

ข

4. พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง คดเปนรอยละ 81.6

5. ความพงพอใจของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

กลมตวอยางมความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ในภาพรวม คดเปนรอยละ 82.0 และในรายดานพบวา กลมตวอยางมความพงพอใจดานการประชาสมพนธ คดเปนรอยละ 89.8 ดานการคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 74.6

6. ความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กลมตวอยางสวนใหญคาดหวงวาผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จะตองมความปลอดภย คดเปนรอยละ 87.4

7. ความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ 7.1 กลมตวอยางทมอายตางกนมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางม

นยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยกลมตวอยางทมอาย 31-40 ป มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ มากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

7.2 กลมตวอยางทมอายตางกนมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยกลมตวอยางทมอาย 21-30 ป มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองมากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

8.แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

8.1สอทส านกงานคณะกรรมการอาหารยาผลต ควรท าในรปแบบ Info Graphic ใหใชรปภาพเปนสอมากกวาขอความ โดยควรผลตสอใหตรงกบกลมเปาหมายทมหลายหลาก หลายกลมวย ควรเพมชองทางการเผยแพรมากกวาน โดยใชสอออนไลน สอสารกบเดกวยรน จดท าสอใหเหมาะสมกบกลม ควรจะเพมหนวยมวลชนสมพนธ

8.2 ชองทางการเผยแพรใหม ๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดแก ทวดจตอล เคเบลทวทองถนสอวทย ชองทางอนเทอรเนต จาก search engine facebookองคกรทเปนองคกรหลก เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ผน า ไมมต าแหนงในชมชน บาน วด โรงเรยนกลมเครอขายตางๆ คนในครอบครว

8.3 รปแบบวธการน าเสนอ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรรปแบบใหมๆ ไดแก การโฆษณาแฝง การเสนอขาวตอนเชาทก ๆวน สอโฆษณาประชาสมพนธทเปนแบบ Real timeท าเปนInfographicanimation ท าเปน AR

8.4 การจดท าสอตองไมใชสอเดยวกบทกเพศ ทกวยตองท าใหสอเขาถงกลมเปาหมาย ควรมมาสคอต ประจ าส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ควรมการตดตามประเมนสอ ทงระหวางการท าสอ ชวงเผยแพร และดผลของสอ โดยอาจประเมนในรปแบบการวจย ทงประเมนโดยตรงหรอประเมนจากผลของสอทไปพฒนาองคความรและการปรบเปลยนพฤตกรรม

ค

สารบญ หนา บทคดยอ .............................................................................................................................. ก สารบญ ................................................................................................................................ ค สารบญตาราง ...................................................................................................................... จ สารบญภาพ ......................................................................................................................... ช สารบญตารางภาคผนวก ...................................................................................................... ซ บทท 1 บทน า ...................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ........................................................................ 1 วตถประสงคของการวจย .............................................................................................. 1 ขอบเขตของการวจย ..................................................................................................... 2 ค าจ ากดความทใชในการวจย ........................................................................................ 2 ประโยชนทไดรบจากการวจย ....................................................................................... 3 กรอบแนวคดการวจย ................................................................................................... 3 บทท 2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ................................................................................. 5 ตอนท 1 ทฤษฎการประเมนผลการด าเนนงาน ............................................................. 5 ตอนท 2 ทฤษฎดานจตวทยา ...................................................................................... 11 ตอนท 3 แนวคดและทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ ....................... 19 ตอนท 4แนวคดเกยวกบกฎหมายคมครองผบรโภค ..................................................... 23 ตอนท 5แนวคดเกยวกบสทธผบรโภค ......................................................................... 24 ตอนท6หนาทและความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ........... 30 ตอนท 7 แผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ พศ. 2558 ..................................... 34 ตอนท 8งานวจยทเกยวของ ........................................................................................ 45 บทท 3 ระเบยบวธการวจย ................................................................................................ 51 ประชากรและกลมตวอยาง ......................................................................................... 51 เครองมอทใชในการวจย ............................................................................................. 53 การหาคณภาพของเครองมอ....................................................................................... 54 การเกบรวบรวมขอมล ................................................................................................ 55 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล ............................................... 56 เกณฑการวดตวแปร ................................................................................................... 56 บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล ............................................................................................ 58 ตอนท 1 ขอมลเกยวกบกลมตวอยาง .......................................................................... 58 ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงาน- คณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ........................................................................................... 60 ตอนท 3ขาวสาร สอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการ อาหารและยา .............................................................................................. 63

ง

สารบญ (ตอ) หนา

ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพและเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ ... 65 ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ........................................................ 70 ตอนท 6 ความพงพอใจของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงาน

คณะกรรมาการอาหารและยา (อย.) ............................................................. 72 ตอนท 7ความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา ........................................................................ 75 ตอนท 8 ความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ...... 76 ตอนท 9 แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑ

สขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ..................................... 78 บทท 5 สรปผลการวจย การอภปรายผล และขอเสนอแนะ ................................................ 84 สรปผลการวจย ........................................................................................................... 85 การอภปรายผล .......................................................................................................... 88 ขอเสนอแนะจากการวจย ............................................................................................ 90 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ............................................................................. 92 บรรณานกรม ...................................................................................................................... 93 ภาคผนวก .......................................................................................................................... 98

แบบสอบถามการวจยเรองการประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ...................................................................... 99

แบบการจดการสนทนากลม (Focus Group Discussion) และแนวค าถามการสมภาษณเชงลก (In-depth-interview) ในโครงการวจยเรองการประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ........................................ 106

จ

สารบญภาพ หนา ภาพท 1 แสดงโมเดลเชงตรรกะของการด าเนนงานทมงเนนผลสมฤทธ 6 ภาพท 2 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน 7 ภาพท 3 แสดงสายความสมพนธระหวางผลการด าเนนงาน (Chains of outputs) 9 ภาพท 4 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน 11 ภาพท 5 แสดงกระบวนการรบร 13

ฉ

สารบญตาราง หนา ตารางท 1 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ 52 ตารางท 2 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามอาย 53 ตารางท 3 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามภาค 58 ตารางท 4 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามตวแปรทางชวสงคม 59 ตารางท 5 ความถและรอยละการรบรชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ

ของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 60 ตารางท 6 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอชองทางการ เผยแพร

ความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ าแนกตามระดบความพงพอใจ 61

ตารางท 7 จ านวนกลมตวอยางทเคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา อยางนอย 1 ชองทาง 62

ตารางท 8 ความพงพอใจทมตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 62

ตารางท 9 ความถและรอยละการรบรขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 63

ตารางท 10 ความพงพอใจทมตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจ าแนกตามระดบความพงพอใจ 63

ตารางท 11 ความพงพอใจทมตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 64

ตารางท 12 ความถและรอยละความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยาง 65 ตารางท 13 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางในภาพรวม 68 ตารางท 14 ความถและรอยละความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพของกลม

ตวอยาง 68 ตารางท 15 ความถและรอยละพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยาง

จ าแนกตามระดบพฤตกรรม 70 ตารางท 16 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางในภาพรวม 71 ตารางท 17 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจ าแนกตามระดบความพงพอใจ 72 ตารางท 18 ความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานของส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา 73

ช

สารบญตาราง(ตอ) หนา ตารางท 19 ความถและรอยละการไดรบบรการทกลมตวอยางใชบรการจากส านกงาน -

คณะกรรมการอาหารและยา 74 ตารางท 20 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการไดรบบรการจาก

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจ าแนกตามระดบความพงพอใจ 75 ตารางท 21 ความถและรอยละความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจาก

(อย.) (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 75 ตารางท 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลม

ตวอยางทมอายแตกตางกน 76 ตารางท 23 ผลการทดสอบคาเฉลยความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางทม

อายแตกตางกน 76 ตารางท 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

ของกลมตวอยางทมอายแตกตางกน 77 ตารางท 25 ผลการทดสอบคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลม

ตวอยางทมอายแตกตางกน 77

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

เนองจากการขยายตวของประชากรและสงคมเศรษฐกจ สงผลใหการบรโภคของประชาชนขยายตวตามไปดวย ผประกอบการมการลงทนผลตสนคาและบรการออกมาสนองความตองการอยางมากมายเปนทวคณ มการกระตนจงใจโดยใชวธทางการตลาด เชน การโฆษณาและการสงเสรมการขายเพอจงใจใหผบรโภคตดสนใจเลอกซอสนคาของตนและมกพบวามผประกอบการบางรายทใช กลยทธทางการคาทไมเปนธรรมตอผบรโภคจนกลายเปนความเดอดรอนทปรากฏใหเหนอยเนองๆ(กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน : 1)

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนหนวยงานหลกทมบทบาทหนาทในการคมครอง

ผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ โดยการก ากบดแลผลตภณฑทงกอนออกสตลาดและหลงออกสตลาด และปจจบนเทคโนโลยดานการผลตมความกาวหนาเปนอยางมาก ท าใหเกดการผลตผลตภณฑสขภาพทหลากหลายเพอตอบสนองความตองการของผบรโภคจงท าใหเกดการแขงขนทางการตลาดเพอใหผลตภณฑเขาถงกลมผบรโภคไดมากทสดในทกชองทางการตลาด ประกอบกบปจจบนเทคโนโลยการสอสารมความกาวหนาท าใหผบรโภครบรขาวสารตางๆ ไดจากหลากหลายชองทางอาทเชน ทวดาวเทยม เคเบลทว วทยชมชน เปนตน ดงนน การแขงขนของผประกอบการธรกจเกยวกบผลตภณฑสขภาพ เชน ยา อาหาร เครองมอแพทยฯ จงเปนการแขงขนทางการตลาดทรนแรงโดยใชกลยทธทางการตลาดในการสงเสรมการขายผานชองทางการตลาดตางๆ เพอใหผบรโภครบรและหลงเชอในผลตภณฑสขภาพดงกลาว ซงการโฆษณาผลตภณฑสขภาพในปจจบนยงพบการกระท าฝาฝนกฎหมายและอาจท าใหผบรโภคไมไดรบความเปนธรรมจากการใชผลตภณฑสขภาพดงกลาวดวย(ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา :7)

จากการเฝาระวงโฆษณาผลตภณฑสขภาพทผานมา ทางสอทว วทยนตยสาร และ

อนเทอรเนต ของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา พบวาจ านวนขอมลการโฆษณาทฝาฝนกฎหมายในความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง (ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา :8) ดงนนการพฒนาศกยภาพผบรโภคใหสามารถดแลคมครองตนเองใหบรโภคผลตภณฑสขภาพไดอยางปลอดภย เปนหนาทส าคญยงทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตองประชาสมพนธรวมถงการรณรงคใหความรกบประชาชนดานผลตภณฑสขภาพเพอสรางความเชอมนใหกบผบรโภคในการตดสนใจเลอกกนเลอกใชผลตภณฑสขภาพผานในรปโครงการตางๆ เชน โครงการอาหารปลอดภย โครงการอยาหลงเชองาย โครงการ อย.นอย เปนตน ซงแตละโครงการแมวาจะมวตถประสงคและเปาหมายทชดเจน แตทกโครงการกจะสงเสรมซงกนและกนในการพฒนาศกยภาพผบรโภค กองพฒนาศกยภาพผบรโภคจงพจารณา

2

เหนสมควรประเมนผลส าเรจของโครงการในแผนพฒนาศกยภาพผบรโภคในภาพรวม และผลส าเรจตามเปาหมายของโครงการแตละโครงการในแผนไปพรอมกน จะท าใหไดคาดชนชวดผลงานตามทก าหนดในแผนพฒนาศกยภาพผบรโภค และจะเปนประโยชนอยางมากในการก าหนดทศทางและกลวธในการด าเนนงานในปตอไปใหมประสทธภาพยงขน

วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาระดบความรของประชาชนเกยวกบผลตภณฑสขภาพ 2. เพอศกษาพฤตกรรมการเลอกซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน 3. เพอศกษาความพงพอใจของประชาชนตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร

โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 4. เพอศกษาความพงพอใจของประชาชนตอชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 5. เพอศกษาความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของ

ประชาชน ขอบเขตของการวจย

1. ผบรโภคทเปนกลมตวอยางคอ ประชาชนทวไปทงชายและหญง ทมอายอยระหวาง 11 – 65 ป ทวประเทศ ซงไมทราบจ านวนประชากรทแนนอน ใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multistage Sampling)

2. การวจยครงนท าการศกษาความรและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชนซงจะศกษาเฉพาะความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยารณรงคใหความรและสรางความตระหนกใหแกประชาชนในปงบประมาณ พ.ศ.2558 (ตลาคม 2557 – กนยายน 2558)

3. ผลตภณฑสขภาพหมายถงผลตภณฑอาหารยาเครองส าอางเครองมอแพทย และวตถอนตรายทใชในบานเรอน ค าจ ากดความทใชในการวจย

ส านกงานคณะกรรมการอาหารละยา (อย.) หมายถง ส านกงานทมหนาทและความ

รบผดชอบในการควบคมการผลตและสงเสรมใหผบรโภคไดรบความปลอดภยในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

ผลตภณฑสขภาพ หมายถง ผลตภณฑทอยในการก ากบดแลของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดแก อาหาร ยา เครองส าอาง เครองมอแพทย และวตถอนตรายทใชในบานเรอน

3

อาหาร หมายถง ของกนหรอเครองค าจนชวต เชน อาหารในภาชนะบรรจทปดสนท น าดมบรโภคในภาชนะบรรจทปดสนท นมพรอมดม กาแฟปรงส าเรจ ผลตภณฑเสรมอาหาร เปนตน

ยา หมายถง ยาทใชปองกน บ าบด บรรเทา รกษาโรคหรออาการของโรคตาง ๆ ทงทเปนยา

แผนโบราณ และยาแผนปจจบน ซงแบงออกเปน ยาสามญประจ าบาน ยาอนตราย ยาควบคมพเศษ ยาบรรจเสรจทไมใชยาอนตราย หรอยาควบคมพเศษ ซงผลตภณฑยามทงยาส าหรบมนษยและยาส าหรบสตว

เครองส าอาง หมายถง ผลตภณฑท าความสะอาดผวหนา ครมหรอโลชนบ ารงผว ครมรองพน

แปงทาหนา ลปสตก ททาตา/แกม ครมกนแดด น าหอม ผลตภณฑยอมผม เจลแตงผม ผลตภณฑทาเลบ ยาสฟน ฯลฯ

เครองมอแพทย หมายถง ถงยางอนามย เกาอไฟฟาสถต คอนแทคเลนสรวมถงคอนแทค

เลนสแฟชน เครองนวด เครองสนสะเทอน ฯลฯ วตถอนตรายทใชในบานเรอน หมายถง ผลตภณฑปองกนและก าจดแมลงในบานเรอน

ผลตภณฑซกผาชนดเหลว ผลตภณฑท าความสะอาดหองน า ผลตภณฑลบค าผด ฯลฯ

ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพหมายถงความสามารถในการแปลความหมายของขอความ

รปภาพหรอสญลกษณบนฉลากผลตภณฑสขภาพไดอยางถกตองของประชาชนรวมทงมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพตามทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเผยแพรและประชาสมพนธในปงบประมาณพ.ศ.2558

พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพหมายถงการปฏบตหรอแสดงออกเกยวกบการอาน

ฉลากกอนซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพการใชประโยชนขอมลโภชนาการบนฉลากผลตภณฑอาหาร และพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยารณรงคใหความรและสรางความตระหนกใหแกประชาชนตามแผนการพฒนาศกยภาพผบรโภคในปงบประมาณพ.ศ.2558

ความพงพอใจตอขาวสาร และสอสารสนเทศ หมายถง ความรสกของประชาชนทมตอ

ขอมลขาวสารทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ซงความรสกพงพอใจจะเกดขนตอเมอประชาชนไดรบในสงทตนเองตองการ ไดรบความส าเรจตามความมงหมาย หรอเปนไปตามเปาหมายทตนเองตองการ ซงระดบความพงพอใจจะแตกตางกนขนอยกบปจจยหรอองคประกอบทแตกตางกนแลวแตบคคล

4

ความพงพอใจทมตอการด าเนนงาน หมายถง ความรสกของประชาชนทมตอการด าเนนงานดานการคมครองผบรโภคและการด าเนนดานการประชาสมพนธของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ซงความรสกพงพอใจจะเกดขนตอเมอประชาชนไดรบในสงทตนเองตองการ ไดรบความส าเรจตามความมงหมาย หรอเปนไปตามเปาหมายทตนเองตองการ ซงระดบความพงพอใจจะแตกตางกนขนอยกบปจจยหรอองคประกอบทแตกตางกนแลวแตบคคล

ความคาดหวงตอเครองหมายผลตภณฑสขภาพ หมายถง ระดบความคาดคะเน ความมงหวงหรอความตองการของประชาชนเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)

ประโยชนทไดรบจากการวจย

ท าใหทราบผลสมฤทธของการด าเนนงานพฒนาศกยภาพของผบรโภค ในการเผยแพรรณรงคใหประชาชนมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ และมพฤตกรรมการเลอกซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพ และเพอน าผลจากการวจยมาใชในการปรบปรงขอก าหนดและวดผลตวชวดผลงานตามแผนงานพฒนาศกยภาพผบรโภค และใชเปนขอมลพนฐานในการปรบปรงขอก าหนดและวดผลตวชวดผลงานตามแผนงานพฒนาศกยภาพผบรโภค

กรอบแนวคดการวจย

แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

แผนงานพฒนาศกยภาพ ผบรโภค ปงบประมาณ

พ.ศ.2558

การรบรขาวสารผานชองทางสอ และสารสนเทศทเผยแพร

ความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา

พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑ- สขภาพ - ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ - พฤตกรรมการเลอกซอและ

บรโภคผลตภณฑสขภาพ

ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหาร และยา

โครงการ/กจกรรม เพอพฒนาศกยภาพ

ผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ.2558

ความคดเหนของผเชยวชาญและ ผมสวนไดสวนเสยเกยวกบการพฒนา

สอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทเผยแพรความรดานผลตภณฑ

สขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

5

บทท 2

ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนมจดมงหมายเพอประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2558 ผวจยไดรวบรวมแนวคด เอกสารและงานวจยทเกยวของดงน

ตอนท 1 ทฤษฎการประเมนผลการด าเนนงาน ตอนท 2 ทฤษฎดานจตวทยา ตอนท 3 แนวคดและทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ ตอนท 4 แนวคดเกยวกบกฎหมายคมครองผบรโภค ตอนท 5 แนวคดเกยวกบสทธผบรโภค

ตอนท 6 หนาทและความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอนท 7 แผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ตอนท 8 งานวจยทเกยวของ

ตอนท 1 ทฤษฎการประเมนผลการด าเนนงาน การด าเนนงานใหบรรลผลสมฤทธ จ าเปนตองมกลยทธและตรรกะของการด าเนนงาน ผลสมฤทธของการด าเนนงาน เปนค ารวมทมสวนประกอบของผลผลต ผลกระทบและผลลพธ ตวชวดผลการด าเนนงานทสะทอนคณภาพของการด าเนนงานและความส าเรจของผลการด าเนนงานควรครอบคลมถงประสทธภาพของการด าเนนงาน ประสทธผลของผลการด าเนนงาน และความพงพอใจของผเกยวของ (ศรชย กาญจนวาส, 2550) ผลส าเรจของการด าเนนงาน หรอผลสมฤทธเปนค ารวมทมาจากสวนประกอบของ “ผล” หลายสวนทมความเกยวของเชอมโยงกน สามารถเรยงล าดบจากรปธรรมสนามธรรม คอ ผลผลต (output) เปนผลโดยตรงจากการด าเนนกจกรรม ผลกระทบ (impacts) เปนผลทเกดขนตอเนองมาจากผลผลต และผลลพธ (outcomes) เปนผลจดหมายปลายทางทเกดเนองมาจากผลกระทบ ในการประเมนผลการด าเนนงานอยางเปนระบบ มวตถประสงคหลกอยทการตดสนคณคาของผลการด าเนนงาน โดยมจดมงหมายเพอพฒนาคณคาของการด าเนนงานใหมคณภาพยงขน ตวชวดผลการด าเนนงานทส าคญซงสามารถสะทอนคณภาพหรอความส าเรจของ การด าเนนงาน ครอบคลมถงประสทธผล (effectiveness) ประสทธภาพ (efficiency) และความพงพอใจ (satisfaction) ของกลมเปาหมาย และผปฏบตงาน กระบวนการประเมนผลการด าเนนงาน ควรประกอบดวย การศกษาวสยทศน/จดมงหมายขององคการ วตถประสงค/เปาหมายของการด าเนนงาน วเคราะหโครงสรางความสมพนธระหวางปจจยน าเขา (ทรพยากร) กระบวนการ และผลการด าเนนงาน ตดตามก ากบการปฏบตงานตาม

6

ภาพท 1แสดงโมเดลเชงตรรกะของการด าเนนงานทมงเนนผลสมฤทธ

ทมา : (ศรชย กาญจนวาส, 2550)

ตวชวดผลการด าเนนงาน ส าหรบเปรยบเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงาน และวดผลการด าเนนงานส าหรบเปรยบเทยบผลทคาดหวง เพอตดสนผลสมฤทธของการด าเนนงาน และใชผลการประเมนส าหรบพฒนาความส าเรจของการด าเนนในระดบขนทสงยงขนตอไป

จดมงหมายและมาตรฐาน

กลยทธการด าเนนงาน (Strategy)

แผนการปฏบตงาน (Action Plan)

A11 A12 A13

A31 A32

A41

A21 A22 A23

กจกรรมจ าเปนทตองปฏบตตามปกต

กจกรรมตามปกตทตองปรบปรงแกไข

กจกรรมทตองรเรมขนมาใหม

F1

F3

F4

F2

ลงมอปฏบตงาน (Action)

1. A11

2. A12

3. A13

4. A21

5. A22

6. A23

7. A31

8. A32

9. A41

องคประกอบส าคญทสงผลตอความส าเรจ กจกรรมทจ าเปนส าหรบแตละองคประกอบของความส าเรจ

ก

ก

ก

ข

ข

ข

ค

ค

ง

กจกรรม ผรบผดชอบ ชวงเวลา การตดตามก ากบและประเมนผล การด าเนนงาน

ระหวางการด าเนนงาน เพอปรบปรงแกไข

ผลการด าเนนงาน

ผลผลต

ผลผลต

ผลผลต

หลงเสรจสนการด าเนนงานเพอตดสนผลสมฤทธ

7

การบรหารงานทมงเนนใหเกดผลสมฤทธตามเปาหมาย จ าเปนตองสรางโมเดลเชงตรรกะของการด าเนนงาน เพอศกษาเสนทางความเชอมโยงเชงสาเหตระหวางปจจยน าเขา ( input) กระบวนการ (process) และผลผลต (output) ทตองการ

การสรางโมเดลเชงตรรกะของการด าเนนงาน สามารถกระท าไดโดยการศกษาจดมงหมายและมาตรฐานทเปนเปาหมายของการด าเนนงานวเคราะหสภาพแวดลอม เพอก าหนดกลยทธการด าเนนงานสความส าเรจตามเปาหมาย โดยการพจารณาองคประกอบส าคญ (critical success factors) ทสงผลตอความส าเรจ และก าหนดกจกรรมทจ าเปนส าหรบแตละองคประกอบของความส าเรจ เพอสรางโครงขายเชอมโยงของการปฏบตงานจากการจดสรรทรพยากร น าเขาสกจกรรมการปฏบตซงจ าแนกไดเปนกจกรรมจ าเปนทตองปฏบตตามปกต กจกรรมตามปกตทตองปรบปรงแกไขและกจกรรมทตองจดท าหรอรเรมขนมาใหม เพอใหกจกรรมเหลานสงผลตอการบรรลผลสมฤทธตามเปาหมาย ในขนตอนของการปฏบต มการลงมอปฏบตงานตามทไดก าหนดล าดบขนของกจกรรม ชวงเวลาด าเนนการและผรบผดชอบอยางชดเจน พรอมทงมการตดตามก ากบและประเมนผลการด าเนนงาน ทงระหวางการด าเนนงาน และหลงเสรจสนการด าเนนงาน ในระหวางการด าเนนงานมการตดตามก ากบงานส าหรบเปรยบเทยบกบมาตรฐานการด าเนนงาน เพอปรบปรงแกไข ปจจยน าเขาและกระบวนการด าเนนงานใหสามารถน าไปสผลสมฤทธดยงขน เมอเสรจสนการด าเนนงานมการวดผลการด าเนนงานส าหรบเปรยบเทยบกบผลตามเปาหมาย เพอตดสนผลสมฤทธของการด าเนนงาน

ความพงพอใจของผเกยวของ (satisfaction)

ผลลพธ (outcomes)

ผลกระทบ (impacts)

ผลผลต (outputs)

กระบวนการ (process)

ปจจยน าเขา (inputs)

การใชทรพยากร

การลงทนตอการสราง

ผลผลต 1 หนวย

ผลทคาดหวง

ประสทธภาพในการประหยด

ประสทธภาพในการผลต

ประสทธผล

ภาพท 2 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน ทมา : (ศรชย กาญจนวาส, 2550)

8

ในการด าเนนงาน มองคประกอบทส าคญ คอ ปจจยน าเขา กระบวนการด าเนนงาน และผลการด าเนนงาน ตวชวดส าคญของความส าเรจในการด าเนนงาน จงควรประกอบดวยอยางนอย 2 สวนเชนกน คอ ตวชวดกระบวนการด าเนนงาน และตวชวดผลการด าเนนงาน

ตวชวดกระบวนการด าเนนงาน เปนสงสะทอนคณภาพของการใชทรพยากร และคณภาพของกระบวนการปฏบตงานในการสรางผลผลต อนไดแก ประสทธภาพ (efficiency) ของการด าเนนงาน ซงประกอบดวยประสทธภาพในการประหยด ซงเปนการใชทรพยากรอยางประหยด คมคา กอใหเกดผลสงสด และประสทธภาพในการผลต ซงเปนการลดคาใชจายตอการสรางผลผลตหนงหนวย ตวชวดผลการด าเนนงาน เปนสงสะทอนคณภาพของการบรรลผลสมฤทธตามเปาหมาย อนไดแก ประสทธผล (effectiveness) ของผลการด าเนนงาน โดยผลการปฏบตงาน ไมวาจะเปนผลผลต ผลกระทบ หรอผลลพธ ไดผลตรงตามผลทคาดหวง และเปนทพงพอใจของผรบบรการ ผบรโภค และผปฏบตงาน ผลสมฤทธของการด าเนนงาน

1. คณภาพของการปฏบตงาน

องคการหรอหนวยงานตางกมงหวงใหเกดผลงานทมคณภาพ (quality) ค าวา “คณภาพ” ม 2 ความหมาย (Flynn, 1997 : 164-165 อางใน ศรชย กาญจนวาส, 2550)

1.1 คณภาพ หมายถง ผลการปฏบตทไดตรงตามคณลกษณะทก าหนดไว บรการหรอผลผลตทเกดขนเปนไปตามขอก าหนดทวางไวลวงหนา นยามนมทมาจากภาคอตสาหกรรม ซงการบรหารจดการมเปาหมายส าคญคอ การไดผลผลตมคณภาพตามทก าหนดไว จงมวธการควบคมคณภาพ (quality control) โดยผานการตรวจสอบ (inspection) และการตดตามก ากบ (monitoring) เพอใหไดผลผลตตามขอก าหนด

1.2 คณภาพ หมายถง ผลการปฏบตอนเปนทพงพอใจของผใช (ผเกยวของ) และเกดผลสมฤทธตามทคาดหวง (ตามทควรจะเปน) จงท าใหเกดการประกนคณภาพ (quality assurance) เพอสรางความมนใจวาจะไดผลงานทตอบสนองความคาดหวงของผใช การประกนคณภาพจงเนนการท าใหเกดความมนใจวากจกรรมตงแตการวางแผนการลงมอปฏบตและการตดตามก ากบเปนไปอยางเหมาะสมอนจะน าไปสการสรางผลงานตรงตามทปรารถนา (หรอสญญาไว) ปจจบนมกระบวนการด าเนนงานเพอรองรบคณภาพหนวยงานทเกดขน เชน การด าเนนงานตามมาตรฐาน ISO เปนตน

9

2. องคประกอบของผลสมฤทธ

ผลหรอผลสมฤทธ (results) เปนค ารวมของสงทเกดขนทงหมดอนเนองมาจากการด าเนนงาน ค าวา “ผล” มองคประกอบส าคญซงเกยวของสมพนธกน โดยเรยงจากรปธรรมสนามธรรม คอ ผลผลต (outputs) ผลกระทบ (impacts) และผลลพธ (outcomes)

2.1 ผลผลต (output) หมายถง ผลทเกดขนทนทจากการด าเนนงาน (initial or

immediate outputs) หรอผลเบองตน ผลผลตเปนผลทเกดขนโดยตรงอนเนองมาจากกจกรรมหรอการปฏบตงาน

2.2 ผลกระทบ (impact) หมายถง ผลระยะกลาง (intermediate outputs) อนเปนผลทเกดตอเนองมาจากผลผลต

2.3 ผลลพธ (outcome) หมายถง ผลระยะยาว (long term outputs) หรอผลจดหมายปลายทาง (ultimate outputs) ผลลพธเปนผลจดหมายปลายทางอนเปนผลทเกดตอเนองมาจากผลกระทบ

ภาพท 3 แสดงสายความสมพนธระหวางผลการด าเนนงาน(Chains of outputs) ทมา : (ศรชย กาญจนวาส, 2550)

นามธรรม (Abstract)

รปธรรม (Concrete)

ผล (Results)

ผลลพธ (outcome)

ผลกระทบ (impact)

ผลผลต (output)

กจกรรม/ การด าเนนงาน

10

การวดผลสมฤทธของการด าเนนงาน 1. เปาหมายของการปฏบตงาน

องคการทกแหงยอมมพนธกจของตนเอง จากพนธกจจะน าไปสการสรางแผนงาน งานและโครงการส าหรบน าไปด าเนนงาน เพอใหบรรลเปาหมายขององคกร หนวยงานปฏบตทดจะตองก าหนดเปาหมายของการปฏบตการทพงประสงคใหชดเจน ก าหนดตวชวดผลการปฏบตงานและตดตามก ากบผลการปฏบตงาน ก าหนดวธการวดและประเมนผลการปฏบตงาน

การก าหนดเปาหมายของการปฏบตงานอยางเหมาะสมมความส าคญตอการสรางตวชวด

การตดตามผลการปฏบตงานและประเมนผลการปฏบตงาน รวมทงเปนการแสดงความรบผดชอบทสามารถตรวจสอบได (Accountability) ขององคกรและผบรหาร ซงจะตองสามารถแสดงใหเหนประจกษวาเงนทไดรบจดสรร (เงนภาษอากรจากประชาชน) ไดถกใชไปท าประโยชนใดบาง มประสทธภาพ ประสทธผล และตรงตามวตถประสงคเพยงไร

ในการวดผลการปฏบตงาน ควรพจารณารวบรวมขอมลตามตวชวดผลการปฏบตงาน

(performance indicators) อนเปนตวชวดทงปจจยน าเขา กระบวนการ และผลการปฏบตงาน ซงอาจครอบคลมทงผลผลต ผลกระทบ และผลลพธของแผนงาน งาน/โครงการ ตวชวดเหลานสามารถใชในการก ากบระหวางการปฏบตงาน เพอตดตามความกาวหนาส าหรบปรบปรงแกไขการปฏบตงานและใชในการประเมนผลสมฤทธของการปฏบตงานตามแผนงาน งาน/โครงการ

2. ตวชวดผลการด าเนนงานทส าคญ (key performance indicators) ในการวดผลการด าเนนงาน ควรพจารณาจากตวชวดซงสามารถสะทอนคณภาพ หรอ

ความส าเรจของการด าเนนงาน ตวชวดผลการด าเนนงานทส าคญ ควรครอบคลมทง “ประสทธผล” และ “ประสทธภาพ” ซงมรายละเอยดดงน

2.1 ประสทธผล (effectiveness) หมายถง การบรรลผลสมฤทธตามเปาหมาย หรอวตถประสงคทพงปรารถนา นนคอ ผลการปฏบตงานไมวาจะเปนผลผลต ผลกระทบ ผลลพธ ไดผลตรงตามผลทคาดหวงไวและเปนทพงพอใจของผใชหรอผบรโภค

2.2 ประสทธภาพ (efficiency) หมายถง ความสามารถของการใชทรพยากรและกระบวนการปฏบตงานในการสรางผลผลต ประสทธภาพ สามารถพจารณาได 2 ลกษณะ ไดแก

- ประสทธภาพในการประหยด หมายถง ความสามารถในการใชทรพยากรอยางประหยด หรอใชอยางคมคากอใหเกดผลสงสด

- ประสทธภาพในการผลต หมายถง ความสามารถในการลดคาใชจายตอหนงหนวยการผลต

11

ภาพท 4 แสดงตวชวดผลการด าเนนงาน

ทมา : (ศรชย กาญจนวาส, 2550) Flynn (1977 : อางถงใน ศรชย กาญจนวาส, 2550) ไดเสนอวา ตวชวดผลการปฏบตงานทส าคญควรประกอบดวย

- ประสทธผล (effectiveness) หมายถง การบรรลผลสมฤทธ - ความประหยด (economy) หมายถง การประหยดทรพยากร - ประสทธภาพ (efficiency) หมายถง การสรางผลผลต สามารถจ าแนกไดเปน 2

ลกษณะ ไดแก 1. ประสทธภาพเชงการจดสรร ( allocative efficiency) ซงเปนการจดสรรทรพยากรทกอใหเกดประโยชนหรอความพงพอใจสงสดส าหรบผบรโภค 2. ประสทธภาพเชงการผลต ( productive efficiency) ซงเปนคาใชจายตอหนงหนวยการผลต ตอนท 2 ทฤษฎดานจตวทยา

1. แนวคดเกยวกบความร (Knowledge)

คารเตอรวกด (Carter V. Good, 1973) ใหความหมายของความรวาความรเปนขอเทจจรง (Facts) ความจรง (Truth) กฎเกณฑและขอมลตาง ๆทมนษยไดรบและรวบรวมสะสมไวจากมวลประสบการณตางๆ

คลฟเฟอรทมอรแกนและรชารดเอคง (Clifford T. Morgen and Richard A. King, 1977; อางในมรกตวฒนะวรณ, 2541) ใหค าจ ากดความของความรวาเปนสงทเกยวของกบ

ความพงพอใจ

ผลผลต ผลกระทบ ผลลพธ

ความประหยด การลงทนตอหนวยการผลต

ประสทธภาพ

ประสทธผล ผลการด าเนนงาน

กระบวนการด าเนนงาน

12

ขอเทจจรงกฎเกณฑและโครงสรางทเกดขนจากการศกษาหรอเปนความรทเกยวกบสถานทสงของหรอบคคลซงไดจากการสงเกตประสบการณหรอจากรายงานการรบรขอเทจจรงเหลานตองชดเจนและตองอาศยเวลา

เบนจามน เอสบลม (Benjamin S. Bloom, 1971) กลาววา “ความร” เปนสงท

เกยวของกบการระลกถงสงเฉพาะเรองหรอทวไประลกไดถงวธการ กระบวนการหรอสถานการณตาง ๆโดยเนนความจ า

บคฮารด เอชมารค (Bickhard H. Mark, 1980) กลาววาความรหมายถงความสามารถ

ของผเรยนทจะรเกยวกบสงแวดลอมนน ๆโดยแบงออกเปนความรตอสถานการณหนง ๆหรอความรตอเรองในระดบกวาง

อลสา วรพฒนกล (2540) กลาววา “ความร” เปนพฤตกรรมขนตนซงผเรยนเพยงแตจ าได

อาจจะโดยการนกไดหรอโดยการมองเหนหรอไดยนจ าไดความรขนนไดแกความรเกยวกบค าจ ากดความความหมายขอเทจจรงทฤษฎกฎโครงสรางและวธการแกปญหา

การประเมนผลดานความรหมายถงการประเมนการเปลยนแปลงความรเดมในเนอหาและทกษะในการใชเนอหาความรตามท Bloom และคณะไดจ าแนกไว 6 ระดบดงน

1) ระดบทระลกได (Recall) หมายถงการเรยนรในลกษณะทจ าเรองเฉพาะวธปฏบตกระบวนการและแบบแผนไดความส าเรจในระดบนคอความสามารถในการดงขอมลจากความจ าออกมาได

2) ระดบทรวบรวมสาระส าคญได (Comprehension) หมายความวาบคคลสามารถท าบางสงบางอยางไดมากกวาการจ าเนอหาทไดรบสามารถเขยนขอความเหลานนไดดวยถอยค าของตนเองสามารถแสดงใหเหนไดดวยภาพใหความหมายแปลความและเปรยบเทยบความคดอน ๆหรอคาดคะเนผลทเกดขนตอไปได

3) ระดบของการน าไปใช (Application) สามารถน าเอาขอเทจจรงและความคดทเปนนามธรรม (Abstract) ปฏบตจรงอยางเปนรปธรรม

4) ระดบของการวเคราะห (Analysis) สามารถใชความคดในรปของการน าความคดมาแยกเปนสวนเปนประเภทหรอการน าขอมลมาประกอบกนเพอการปฏบตของตนเอง

5) ระดบของการสงเคราะห (Synthesis) คอการน าเอาขอมลแนวความคดมาประกอบกนแลวน าไปสการสรางสรรค (Creative) ซงเปนสงใหมแตกตางไปจากเดม

6) ระดบของการประเมนผล (Evaluation) คอความสามารถในการใชขอมล เพอตงเกณฑ (Criteria) การรวบรวมผลและวดขอมลตามมาตรฐานเพอใหตงขอตดสนถงระดบของประสทธผลของกจกรรมแตละอยาง

13

2. แนวคดเกยวกบการรบร

ชฟฟแมนและคานค (Schiffman and Kanuk, 1994 อางถงในศรวรรณ เสรรตน, 2538) ใหความหมายของค าวา “การรบรคอกระบวนการซงแตละบคคลเลอกสรรจดระเบยบและตความหมายสงกระตนออกเปนภาพทมความหมายและเปนภาพรวมของโลก”

วภาพร มาพบสข (2542) ใหความหมายของการรบร คอ กระบวนการทบคคลแปล

หรอตความหมายของความรสกทสมผสจากการเหนภาพ จมกไดกลน หไดยนเสยง ผวหนงรบสมผส ออกมาเปนพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงทมความหมาย หรอรจกเขาใจได ซงขนอยกบปจจยคอ ความรเดม ประสบการณเดม สตปญญา การสงเกตพจารณา เจตคต คานยม ความคาดหวง สภาวะจตของบคคลในขณะนน และธรรมชาตของสงแวดลอม ทงนแมวาการสมผส ประสบการณ สตปญญา จะดขนาดไหน ถาการแปลความผดพลาด การรบรกจะคลาดเคลอนดวย

Hanneman (สมเดจ กวพทกษ, 2540) ไดใหความหมายของการรบร หมายถง การ

สรางความหมายจากประสบการณ โดยการถอดรหสสงกระตนทไดจากสงแวดลอมเพอใหไดขอมลบางอยาง อาจขยายความไดวา การรบรนนเกดจากการทเราสมผสกบสงแวดลอมตาง ๆ รอบตวเราและจากการรบรนเองทเราไดสรางความรเกยวกบสภาพความเปนจรงของเราขนมา ทงนโดยผานการท างานของระบบประสาทสมผส ประสบการณตาง ๆ ในอดต และสภาพความจงใจของแตละคนทตางกน ซงรวมกนเรยกวาเปนขบวนการรบร

ภาพท 5 แสดงขบวนการรบร ทมา : จตวทยาทวไป (พมพครงท 2) โดย ทรงพล ภมพฒน (2540)

จากค านยามขางตนแสดงใหเหนวาการรบรนนเกดจากความคดการมองของแตละบคคล

เหตการณเดยวกนคนแตละคนอาจมการรบรแตกตางกนนนเปนเพราะมการตความการแปลผลทตางกนไปหรอแมกระทงในคนคนเดยวกนเมอเวลาหรอสถานการณเปลยนไปอาจท าใหการรบร แตกตางไปจากเดมโดยปจจยทมผลตอการรบรของผบรโภคนนมอยมากมายซงสามารถจดเปนกลม ใหญๆไดดงน

สงเรา Stimulus

อวยวะรบสมผส

Receptor

อาการ สมผส

Sensation

แปลความหมายจากอาการสมผส เปนการรบร Sensation

14

1) ปจจยดานเทคนคซงหมายถงสภาพทเปนจรงของสงทผบรโภคไดรบรทไมไดเกดจากการตความเชนขนาดของสนคาสสนทใชความเขมขนการเคลอนไหวการตดกนรวมถงการต าแหนงทมการวางสนคานนเปนตน

2) สภาพความพรอมของจตใจของผบรโภคทมตอการรบรหมายถงสภาพจตใจทศนคตของผบรโภคในแตละคนทมตอสภาพความพรอมทจะรบรซงอาจมาจากนสยในการรบรระดบความตงใจความระมดระวงความมนใจในการรบรของคนแตละคนทไมเหมอนกนเปนตน

3) ประสบการณในอดตของผบรโภคเปนปจจยพนฐานสงหนงทมอทธพลตอทงการรบรและการคาดหวงโดยประสบการณทแตกตางกนสงผลใหผบรโภคมความคาดหวงตอสงนนตางกนในระดบความคาดหวงทตางกนจงสงผลใหการรบรของผบรโภคตอสงนนตางกนออกไป

4) อารมณของผบรโภคคอความรสกทศนคตและสภาวะจตใจของผบรโภคในขณะนนซงเปนปจจยทมความส าคญอยางยงตอการรบรเพราะหากเวลานนเปนชวงทผบรโภคอารมณไมดอาจสงผลใหผบรโภคไมอยากรบรไมอยากสนใจในสนคานนหรออาจรบรสงนนวาไมดกได

5) ปจจยทางวฒนธรรมและสงคมทมผลตอการรบรของผบรโภคเชนชนชนทตางกนสงคมทแตกตางกนคานยมทไมเหมอนกนวฒนธรรมเฉพาะของบคคลทตางกนสงเหลานลวนมอทธพลทท าใหการรบรของผบรโภคแตกตางกน (ศภร เสรรตน, 2540)

3. แนวความคดเกยวกบพฤตกรรมผบรโภค (Behavior)

นยะดา ชณหะวงศ และนนนาท โอฬาร วรวฒ (อางใน สชญญา ลมสกล, 2541) ใหความหมายวาพฤตกรรมคอ อากปกรยาของคนเราทแสดงออกบงถงความชอบและไมชอบตอกจกรรมบางอยางทสามารถสงเกตได

พฤตกรรมจงเปนสงตาง ๆทบคคลแสดงออกโดยผอนสามารถสงเกตเหนไดงายเชนกรยา

อาการทวไปไดแกการเดนการพดการยมหรออาจเปนอาการแสดงออกทสงเกตเหนไดยากตองมเครองมอชวยเชนการเตนของหวใจพฤตกรรมทกอยางทบคคลแสดงออกนนมผลมาจากการเลอกปฏกรยาตอบสนองทเหนวาเหมาะสมทสดตามสถานการณนนๆ

องคประกอบของพฤตกรรม

พฤตกรรมของบคคลเกดขนไดเพราะองคประกอบดงตอไปน 1) เปาประสงค 2) มความพรอม 3) สถานการณ 4) การแปลความหมาย 5) การตอบสนอง 6) ผลทไดรบ

15

7) ปฏกรยาตอการไมสมหวง ประจวบ อนออด (2528) ไดใหขอสรปเกยวกบพลงทมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษยไวดงน

1. มนษยแตละคนมแรงขบและพลงทจะประพฤตปฏบตเพอความอยรอดและความมนคงแหงชวตอนเปนความจ าเปนพนฐานของสตวทงหลาย

2. มนษยแตละคนเปนสวนหนงของวฒนธรรมทหลอหลอมรอบตวจงมกจะตองปฏบตไปตามครรลองของสงแวดลอมซงสอดประสานกบเปาหมายสวนตว

3. พลงของสงคมทมอทธพลมากทสดไดแกครอบครวเพอนบานกลมเพอน 4. ความจ าเปนเบองตนของชวตมนษยและประสบการณไดหลอหลอมใหเกดเปนรปแบบของ

มนษยแตละคนทเรยกวาบคลกภาพ 5. แมวามนษยแตละคนจะมบคลกภาพของตนเองกตามเมอมนษยรวมกนอยในกลมเดยวกน

มผลประโยชนรวมกนภายในสงแวดลอมเชนเดยวกนกยอมเกดเปนบคลกภาพของกลมขนไดซงจะมผลตอการแสดงออกของกลมดวย

6. มนษยจะมสญลกษณในการสอความหมายทเขามตอโลกรอบตวออกมาในรปตางๆซงสามารถสบไปถงพลงภายในทมอทธพลตอพฤตกรรมนน ๆได

การเปลยนแปลงพฤตกรรม แนนซ ชวาทซ (Nancy Z. Schwartz ;อางใน สชญญา ลมสกล, 2541) กลาวถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนวามความสมพนธระหวางความรทศนคตและการปฏบตตวในรปแบบ 4 ประการดงน 1. ทศนคตเปนตวกลางทท าใหเกดการเรยนรและปฏบตดงนนความรมความสมพนธกบทศนคตและมผลตอการปฏบต 2. ความรและทศนคตมความสมพนธกนและท าใหเกดการปฏบตตามมา 3. ความรและทศนคตตางกท าใหเกดการปฏบตไดโดยทความรและทศนคตไมจ าเปนตองมความสมพนธกน 4. ความรมผลตอการปฏบตทงทางตรงและทางออม แนวคดและทฤษฎเกยวกบความสมพนธระหวางความรทศนคตและพฤตกรรม

ทฤษฎนใหความส าคญกบตวแปร 3 ตวแปรไดแกความร (Knowledge) ทศนคต (Attitude) และพฤตกรรม (Behavior) ของผรบสารกลาวคอความรกอใหเกดการเปลยนแปลงทศนคตและเมอทศนคตเปลยนแปลงไปแลวกจะกอใหเกดการยอมรบปฏบตและการเปลยนแปลงพฤตกรรมทงความรทศนคตและพฤตกรรมจงมความสมพนธเชอมโยงกนดงนนการทจะมการยอมรบหรอปฏเสธสงใดตองพยายามเปลยนแปลงทศนคตของผรบสารกอนโดยการใหความร

16

ทฤษฎกบการเปลยนแปลงทศนคตและพฤตกรรมไดถกน ามาเปนเครองมอในการอธบายและ

ศกษาทแสดงใหเหนวาการสอสารในฐานะตวแปรตนสามารถน าการพฒนาไปสชมชนไดโดยการศกษาถงความรทศนคตและพฤตกรรมของผรบสารวาเปลยนแปลงไปหรอไมเพราะอะไรนอกจากนยงศกษาถงความสมพนธในลกษณะสายโซทเรมจากความรไปสทศนคตและกลายเปนพฤตกรรมตอไป (สรพงษโสธนะเสถยร ; อางในสชญญา ลมสกล, 2541)

ความร (Knowledge) อาจสงผลตอพฤตกรรมทแสดงออกของมนษยไดและผลกระทบทมตอผรบสารในเชงความรในทฤษฎการสอสารนนอาจปรากฏไดจากสาเหต 5 ประการคอ 1. การตอบขอสงสย (Ambiguity Resolution) การสอสารในสงคมมกสรางความสบสนใหกบสมาชกในสงคมผรบสารจงมกแสวงหาสารสนเทศการอาศยสอทงหลายเพอตอบขอสงสยและความสบสนของตน 2. การสรางทศนคต (Attitude Formation) ผลกระทบเชงความรตอการปลกฝงทศนคตนนสวนมากนยมใชกบสารสนเทศทเปนนวตกรรมเพอสรางทศนคตใหคนยอมรบการเผยแพรนวตกรรมนน 3. การก าหนดวาระ (Agenda Setting) เปนผลกระทบเชงความรทสอกระจายออกไปเพอใหประชาชนตระหนกและผกพนกบประเดนวาระทสอก าหนดขนหากตรงกบภมหลงของปจเจกชนและคานยมของสงคมแลวผรบสารกจะเลอกสรรสารสนเทศนน 4. การพอกพนระบบความเชอ (Expansion of the Belief System) การสอสารในสงคมมกจะกระจายความเชอคานยมและอดมการณดานตางๆไปสประชาชนจงท าใหผรบสารรบทราบระบบความเชอทหลากหลายและลกซงไวในความเชอของตนมากขนไปเรอยๆ 5. การรแจงตอคานยม (Value Clarification) ความขดแยงในเรองคานยมและอดมการณเปนภาวะปกตของสงคมสอมวลชนทน าเสนอขอเทจจรงในประเดนเหลานยอมท าใหประชาชนผรบรเขาใจถงคานยมเหลานนชดเจนขน

ทศนคต (Attitude) คอความคดหรอความรสกอยางไรกบคนรอบขางวตถหรอสงแวดลอมโดยทศนคตนนมรากฐานมาจากความเชออาจสงถงพฤตกรรมในอนาคตไดทศนคต จงเปนเพยง ความพรอมทจะตอบสนองตอสงเราและทศนคตเปนพรมแดนเชอมโยงระหวางความรกบพฤตกรรม (สรพงษ โสธนะเสถยร ; อางในสชญญา ลมสกล, 2541)

ทศนคตของบคคลสามารถถกท าใหเปลยนแปลงไปไดหลายวธอาจโดยการทบคคลไดรบขาวสารตางๆทงจากสอมวลชนตางๆหรอจากบคคลอนๆทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงสวนประกอบของทศนคตดานความรหรอการรบร (Cognitive Component) เปนทเชอกนวาถาสวนประกอบสวนใดสวนหนงเปลยนแปลงสวนประกอบดานอนกมแนวโนมทจะเปลยนแปลงไปดวยเชนกนเชนถา

17

สวนประกอบทางดานอารมณ (Affective Component)เปลยนแปลงสวนประกอบทางดานพฤตกรรม (Behavioral Component) จะเปลยนแปลงไปดวย

แมคไควร (McGuire ; อางใน สชญญา ลมสกล, 2541) ไดกลาววาการเปลยนแปลงทศนคตประกอบดวยขนตอน 5 ขนตอนคอการใสใจ (Attention) การเขาใจ (Comprehension) การยอมรบสารใหม (Yielding) การเกบเอาไว (Retention) และกระท า (Action) และกลาววา ถากระบวนการสอความหมายหรอการตดตอทางดานขาวสารท าใหผรบสารเกดการเปลยนแปลงทศนคตแลวจะท าใหเกดการใสใจการเขาใจการยอมรบสารการเกบเอาไวการกระท าและการทผรบสารจะเกดขนตอนเหลานหรอไมนนขนอยกบความสามารถทางสตปญญาฐานะทางเศรษฐกจการศกษาและอนๆ

พฤตกรรม (Behavior) การกระท าหรอพฤตกรรมใดๆของคนเราสวนใหญเปนการแสดงออกของบคคลโดยมพนฐานทมาจากความรและทศนคตของบคคลการทบคคลมพฤตกรรมแตกตางกนเนองจากมความรและทศนคตทแตกตางกนซงความแตกตางของความร และทศนคตเกดจากความแตกตางในเรองของการเปดรบสอและความแตกตางกนในการแปลความหมายของสารทตนเองไดรบสงเหลานกอใหเกดประสบการณทแตกตางกนอนมผลกระทบตอพฤตกรรมของบคคลโดยทวไปการใชการสอสารเพอโนมนาวพฤตกรรมนนมวธการดงน 1. การปลกเราอารมณ (Emotional Arousal) เพอใหเกดความตนเตนเราใจในการตดตามไมวาดวยภาพหรอเสยง 2. การเหนอกเหนใจ (Empathy) ดวยการแสดงความออนโยนเสยสละและความกรณาปราณยอมแพเพอความเปนพระกอาจโนมนาวใหผคนหรอบคคลอนยอมรบได 3. การสรางแบบอยางขนในใจ (Internalized Norms) เปนการสรางมาตรฐานอยางหนงขนเพอใหมาตรฐานนนปลกศรทธาและเปนตวอยางแกผรบสารทจะตองปฏบตตาม 4. การใหรางวล (Reward) เชนการลดแลกแจกแถมในการโฆษณาเพอเปนการจงใจใหเลอกซอสนคายหอนนๆ

ผลของการโนมนาวใจดวยวธการขางตนกอใหเกดพฤตกรรมพนฐาน 2 แบบคอ 1. กระตนใหเกดพฤตกรรมใหมๆหรอใหมพฤตกรรมทตอเนอง (Activation) 2. หยดยงพฤตกรรมเกา (Deactivation)

ทงการกระตนและการหยดยงเปนพฤตกรรมพนฐานทกอใหเกดพฤตกรรมอน ๆตามมาเชนการตดสนวนจฉยตอประเดนปญหาการจดหายทธวธการด าเนนการและการสรางพฤตกรรมเพอสวนรวม

18

นอกจากน Roger (1976) ไดกลาวเกยวกบการสอสารและการเปลยนแปลงทศนคตวาการสอสารกอใหเกดผล 3 ประการคอ 1. กอใหเกดการเปลยนแปลงดานความรของผรบสาร 2. กอใหเกดการเปลยนแปลงดานทศนคตของผรบสาร 3. กอใหเกดการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมของผรบสาร

การเปลยนแปลงทง 3 ดานนจะเกดขนอยางตอเนองกนกลาวคอเมอผรบสารไดรบขาวสารเกยวกบเรองหนงเรองใดกจะมกระบวนการท าใหเกดความรและความเขาใจในเรองนน ๆกอนความรความเขาใจนกจะกอใหเกดทศนคตเกยวกบเรองนนไปในทศทางใดทศทางหนงกอนและขนสดทายทศนคตดงกลาวกจะกอใหเกดพฤตกรรมทจะกระท าตอเรองนน ๆตามมา

3. แนวคดเกยวกบความพงพอใจ (Satisfaction)

Cullen (2001, 664) ไดใหความหมายของความพงพอใจวาเปนความรบรของบคคลทงทเกดขนในระยะสนและระยะยาวทมตอคณภาพการบรการตางๆทงในระดบแคบทเกยวกบลกษณะบรการทมตอคณภาพการบรการเชนความรบผดชอบความนาเชอถอนาไววางใจของผใหบรการเปนตนและในระดบกวางทเปนมมมองของผรบบรการทไดจากบรการทกประเภทน าไปเปนขอสรปรวมความพงพอใจของผใชบรการทมตอองคกร

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ใหความหมายชองค าวา ความพงพอใจไววา หมายถง

ความรสกทดมความสข เมอคนเราไดรบผลส าเรจ ตามความมงหมาย (goals) ความตองการ (need) หรอแรงจงใจ (motivation)

Wolman (1973) ใหความหมายชองค าวา ความพงพอใจ หมายถงความรทมความสข

หรอความพอใจเมอไดรบความส าเรจ หรอไดรบสงทตองการ

โดยสรปแลวความพงพอใจ หมายถง ความพอใจ ชอบใจ และมความสข ทความ ตองการ หรอเปาหมาย ทตงใจไวบรรลผลหรอสมหวงนนเอง

ออสแคมป (Oskamp, 1984 ; อางใน อญชล รชนกล, 2541) ไดส ารวจแนวคดเกยวกบ

ความพงพอใจ พบวา ความพงพอใจมความหมายอยใน 3 นย คอ 1) ความพงพอใจ หมายถง สภาพการณทผลปรากฏจรงไดเปนไปตามทบคคลไดคาดหวง

ไว 2) ความพงพอใจ หมายถง ระดบของความส าเรจทเปนไปตามความตองการ 3) ความพงพอใจ หมายถง การทงานไดเปนไปตามหรอตอบสนองตอคณคาของบคคล

19

จากความหมายทง 3 นยดงกลาว ออสแคมปเหนวา ไดน าไปสการพฒนาทฤษฎวาดวยความพงพอใจ 3 ทฤษฎส าคญ คอ ตามความหมายแรกอยในกลมทฤษฎความคาดหวง (Expectancy) ตามความหมายทสองอยในกลมทฤษฎความตองการ (Need Theories) และตามความหมายทสามจดอยในกลมทฤษฎคณคา (Value Theories)

ยงยทธ วงศภรมยศานต(อางใน อญชล รชนกล , 2541) ไดกลาวถง องคประกอบ 3 ดาน

ของการสรางทศนคต ซงเกยวของกบความพงพอใจของบคคลคอ “ขนแรก เปนขนของการเกดความรและความเชอ ตอมากจะเกดความรสกรวมดวยกบความรหรอความเชอนน แลวผลกดนใหเกดการแสดงพฤตกรรมเปนล าดบทาย” ตอนท 3 แนวคดและทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ

ทฤษฎการใชและความพงพอใจ (Uses and Gratifications) เปนการศกษาในแงจตวทยา

สงคมทางดานความเชอและความคดเหนสวนบคคลโดยทบคคลจะเปนผเลอกใชสอประเภทตางๆในการสอสารเพอตอบสนองความตองการของตนเอ (กาญจนาแกวเทพ ,2545:13) การใชประโยชนและความพงพอใจนน เปนแนวคดทางดานการสอสารในแงทผรบสารคอตวจกรทจะตดสนใจโดยอาศยพนฐานความตองการของตนเปนหลกการศกษาตามแนวคดนเปนการศกษาทเนนผรบสาร (Media Consumer) เปนจดเรมตนโดยศกษาวาผรบสารนนมกระบวนการอยางไรในการเลอกเปดสอหนงๆกระบวนการดงกลาวหมายถงพฤตกรรมการสอสาร (Communication Behavior) ทครอบคลมถงภมหลงของผรบสารดวยเหตนการใชสอและความพงพอใจในการสอสารประกอบดวย 3 ขนตอน (สรพงษ โสธนะเสถยร ,2533 :114) ดงน

1) ผรบสารในฐานะเปนผทมบทบาทรก (Active) และมวตถประสงคเสมอในการสอสารหรอเปดรบสาร (Goal Directed)

2) การใชสอหรอการเปดรบสอหนงๆทเลอกสรรมาแลวกเพอตอบสนองตอความตองการของตนเองไมใชเปนการเปดรบสารทเลอนลอยหรอเปนผลชกจงใจจากผสงสารแตเพยงอยางเดยว

3) ความพงพอใจในสอเกดขนเมอการเปดรบสอหรอการใชสอทเลอกแลวนนเปนอยางตอเนองดงนนในทางกลบกบผสงสารตางหากจงเปนตองแขงขนกนเพอการบรการใชประชาชนผรบสารพงพอใจมใชเกดจากตวผสงสารเองนนพอใจอยางการสอสารกอนหนานน

จากแนวคดนท าใหเหนไดวา ผบรโภคจะเลอกรบสอตามความพงพอใจของตนดงนนสอจงตอง

มการปรบตวอยเสมอเพอตอบสนองตอความพงพอใจของผบรโภคสอไมไดมอทธพลเหนอผรบสารแตผรบสารตางหากทเปนผก าหนดวาระใหกบสอดงนนบทบาทหนาททแทจรงของสอกคอ การเปนผตอบสนองตอสงคมนนเอง

แคทซ และคณะ (Katz, et al., 1973 อางใน สถาพร สงหะ 2556, 12) ไดกลาวไววาทฤษฎ

การใชประโยชนและความพงพอใจนนจะเนนและใหความส าคญกบผรบสารในฐานะทเปนผเลอกใชสอ

20

ประเภทตางๆเพอสนองความตองการของตนเองซงเปนการศกษาผรบสารเกยวกบสภาวะทางสงคมและจตใจซงกอใหเกดความคาดหวงจากสอมวลชนหรอแหลงขาวแลวนาไปสการเปดรบสอในรปแบบตางๆอนกอใหเกดการไดรบความพงพอใจตามทตองการซงสามารถสรปเปนความตองการใชประโยชนจากสอหรอการรบสอของผรบสารในแงตางๆ 5 รปแบบดงน

1) ความตองการทจะร (Cognitive Needs) คอความตองการดานความขอมลขาวสารความรความคดและความเขาใจ

2) ความตองการดานอารมณ (Affective Needs) คอความตองการดานความคดเหนความบนเทงและความสนทรยะ

3) ความตองการการไมแปลกแยก (Personal Integrative Needs) คอความตองการในการสรางความมนคงใหกบตนเองดานความนาเชอถอความสนใจความมนคงและสถานภาพของตนเอง

4) ความตองการเปนสวนหนงของสงคม (Social Integrative Needs) คอความเชอมนในการตดตอสมพนธทางสงคมกบคนในครอบครวเพอนและคนอนๆในสงคม

5) ความตองการทปลดปลอยตวจากความตงเครยด (Tension Release Needs) คอความตองการหนเหและหลกหนความกดดนและปญหาตางๆในชวตประจาวนโดยหนไปหาสงบนเทงเรงใจในสอมวลชนเพอลดความเครยด

ส าหรบเวนเนอร (Wenner, 1985 อางใน สถาพร สงหะ , 2556 :15) ไดศกษาเกยวกบความพงพอใจในการบรโภคขาวสาร (New Gratification) นน สามารถแบงความพงพอใจในการบรโภคสอขาวสารเปน 4 กลมดงน

1) การใชขาวสารเพอประโยชนทางดานขอมลเพอการอางองเพอเปนแรงเสรมย าในความสมพนธระหวงบคคลกบสงคม (Orientational Gratification) เปนรปแบบของความตองการทแสดงออกมาไดแกการตดตามขาวสาร (Surveillance) หรอการไดมาซงขอมลเพอชวยในการตดสนใจ (Decisional Utility)

2) การใชขาวสารเพอเชอมโยงระหวางขอมลเกยวกบสงคม (Social Gratification) ซงรบรจากขาวสารเขากบเครอขายสวนบคคลของปจเจกชนเชนการนาขอมลไปใชในการสนทนากบผอนหรอใชเปนขอมลเพอการชกจงใจ

3) กระบวนการใชประโยชนจากขาวสารเพอด ารงเอกลกษณของบคคล (Para-social Gratification) หรอเพอการอางองผานตวบคคลทเกยวของกบสอหรอปรากฏในเนอหาของสอ

4) กระบวนการใชขาวสารเพอประโยชนในการลดหรอผอนคลายความตงเครยดทางอารมณหรอเพอปกปองตนเอง (Para-orientational Gratification) เชนเปนการใชเวลาใหหมดไปเพอความเพลดเพลนสนกสนานเพอหลกหนจากสงทไมพงพอใจอยางอน

แนวคดการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอจากหลาย ๆ นกวชาการสามารถสรป

ลกษณะแนวคดไดดงน (katz et at, 1974) 1. ผรบสารเปนผกระท าแสวงหาสอทจะเกดความพงพอใจเพอสนองความตองการทมอยของแตละคน เปนการคนหาเหตผลทท าใหคนแสวงหาการเปดรบสอ 2. ผรบสารใชสอเพอทจะเตมความคาดหวงหรอความพงพอใจทแสวงหาจากสอ

21

3. ผรบสารมอสระในการเลอกใชสอและเนอหาของสอทสามารถสรางความพงพอใจจากการใชสอเพอตอบสนองความตองการและแรงจงใจ 4. ผรบสารแสดงความตองการหรอแรงจงใจในการใชสอภายในตนเองผานออกมาทางพฤตกรรมการใชสอ 5. การศกษาเพอทราบถงแรงจงใจและความพงพอใจของการใชสอท าใหสามารถเขาใจถงแนวโนมของพฤตกรรม ลกษณะของสอและเนอหาทจะเปดรบจากสอไดดยงขน Palmgreen และ Rayburn (1985) ไดอธบายแนวคดนไววา ผบรโภคมลกษณะเปนเชงรกหรอเปนฝายกระท า โดยผานทางการใชสอซงถอเปนกจกรรมทมเปาหมายแนนอนและมแหลงขาวสารอน ๆ เปนคแขง เชน การบอกเลาจากบคคล ผบรโภคจะแสดงความตองการใชสอผานทางพฤตกรรมการใชสอโดยจะใชสอทตรงกบความตองการ ซงการบรโภคสอนจะเปนสวนหนงทสรางความพงพอใจจาการใชสอทมาตอบสนองความตองการ ดงนนการศกษาความตองการในการใชสอและพฤตกรรมการใชสออาจน ามาใชวเคราะหรปแบบความพงพอใจการใชสอได นอกจากน katz et al. (1974) ไดสรปแบบแผนของการศกษาแนวคดนวา การศกษาการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอเปนการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอมทางสงคมและสภาพจตใจทมผลตอความตองการของสงคม น าไปสการคาดคะเนเกยวกบสอและทมาของสาร ซงการคาดคะเนนน าไปสความแตกตางในการใชสอและพฤตกรรมการเปดรบของแตละบคคลยงใหเกดความพงพอใจทไดรบจากสอและผลอน ๆ ทบางครงมไดเกดมาจากการใชสอกจะตางกนออกไปดวย อธบายดวยแบบจ าลองน แบบจ าลองนอธบายสภาวะทางสงคมและสภาพจตใจทตางกน กอใหเกดผบรโภคมความตองการการใชสอทแตกตางออกไป ความตองการการใชสอทแตกตางกนท าใหแตละคนคาดคะเนวาสอแตละประเภทจะตอบสนองความพงพอใจไดตางกนออกไปดวย ดงนนลกษณะการใชสอของผบรโภคทมความตองการไมเหมอนกนจะแตกตางกนไป ขนสดทายคอเมอผบรโภคมความตองการและพฤตกรรมการใชสอทตางกนความพงพอใจทไดรบจากสอกตางกนดวย

สภาวะทางจตใจและ

สงคม (ทกอใหเกด)

ความตองการของ

บคคล (และเกดม)

ความคาดหวงจากสอมวลชนหรอแหลงขาวสารอน

(แลวน าไปส)

การเปดรบสอมวลชน ในรปแบบ

ตาง ๆ

(อนกอใหเกด)

ผลอนท ตามมา

การไดรบ ความพง

พอใจจากสอ

22

นอกจากน Rosengren (1974; cited in Rosengren et al., 1985 อางใน กลพธาล กองชาวนา. 2552) ไดพฒนาการศกษาตามแนวคดของ katz พบวา ความตองการทางรางกายและจตใจของมนษยกอใหเกดแรงจงใจและ เกดพฤตกรรมตามมา ไดสรางแบบจ าลองทน าเอาองคประกอบแตละตวของทฤษฎมาแสดงถงความสมพนธระหวางกนไดรายละเอยดและความซบซอนมากกวา องคประกอบทระบไวมดงน ความตองการพนฐานทางชวตและจตวทยาของมนษย บคลกภาพและลกษณะทางสงคมของแตละบคคล โครงสรางทางสงคม การรลกถงปญญาของแตละบคคล การรบรถงการแกปญหา แรงจงใจในการแกปญหาหรอการคนหาความพงพอใจ การบรโภคสอ พฤตกรรมสอสารอน ๆ รปแบบความพงพอใจและความไมพงพอใจ

ความพงพอใจจากการเปดรบสอ

ความพงพอใจจากการใชประโยชนจากสอเปนกระบวนการทตอเนองมาจากการเกดสภาพทางสงคมและจตใจทมผลตอความตองการและกอใหเกดแรงจงใจในการผลกดนใหเกดการตอบสนองในรปแบบพฤตกรรมการใชสอ ในระหวางขนตอนกอนและหลงการเกดพฤตกรรมการใชสอจะมความพงพอใจแทรกอย ซงม 2 รปแบบคอ ความพงพอใจทแสวงหากบความพงพอใจทไดรบจากสอ ความพงพอใจทแสวงหาจากการเปดรบเปนขนตอนทเกดขนหลงจากผบรโภคเกดแรงจงใจขนภายใน เพอขบดนใหมการตอบสนองความตองการ กอนทจะถงขนตอนของการใชสอ ผบรโภคจะมกระบวนการทางความคดทท าการวางแผนหรอคาดคะเนถงสงทจะท าการแสวงหาจากการใชสอในอนาคตอนใกลน การคาดหวงนจะอยในรปของความพงพอใจใหตรงตามความตองการได จากนนผบรโภคจะเกดพฤตกรรม การเลอกใช เลอกเปดรบสอและเนอหาของสอทตรงกบแรงจงใจหรอสรางความพงพอใจไดตรงตามทคาดคะเนไวแลว หลงจากทมพฤตกรรมการใชสอแลวผบรโภคจะเกดความพงพอใจทไดรบจากสอ ซงเหมอนการประเมนผลของการเปดรบสอในครงนนวาสอทไดเลอกใชไปนนสามารถสรางความพงพอใจไดมากนอยแคไหน เมอเปรยบเทยบผลกบความพงพอใจทไดคาดคะเนไวและสามารถยอนกลบไปตอบสนองตอแรงจงใจและความตองการไดมากนอยเพยงใด จากนนผบรโภคจะใชผลทไดจากการประเมนความพงพอใจทไดรบนไปใชในลกษณะของประสบการณจากการใชสอในกระบวนการเปดสอครงตอ ๆ ไป

จากทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจทไดกลาวมานสามารสรปไดวาผรบสารจะเปนผเลอกทจะแสวงหาขอมลขาวสารจากสอมวลชนเองสอมวลชนจะเปนแคเพยงตวเลอกทหลากหลายส าหรบผรบสารผรบสารจะเลอกใชประโยชนจากสอใดนนจะขนอยกบความตองการสวนบคคลหรอแรงจงใจของตนเองโดยในแตละบคคลจะมจดมงหมายหรอความตงใจเพอใชประโยชนจากสอใหเกด

สภาวะทางสงคมและ

จตใจ

ความตองการและแรงกระตน

ความพงพอใจทแสวงหา จากสอ

พฤตกรรม การใชสอ

ความพงพอใจทไดรบ

จากสอ

23

ความพงพอใจแกตนเองเปนหลกผบรโภคตามแนวคดการใชประโยชนจากสอและความพงพอใจมอสระทจะเลอกใช เลอกเปดรบสอไดตามความพงพอใจเพอตอบสนองความตองการ เหนไดวา พฤตกรรมการเปดรบสอเปนการกระท าทมเปาหมายมขนดวยความตงใจและสามารถหาสาเหตของพฤตกรรมทแสดงออกได พฤตกรรมการใชสอของผบรโภคนนไดรบแรงจงใจมาจากความตองการภายใน โดยมการวางเปาหมายไวกอนดวยตวของผรบสารเอง การทผบรโภคมความตองการและความพงพอใจทหลากหลาย จงมการตงสมมตฐานวา พฤตกรรมการใชสอของผบรโภคทมการแสดงออกในลกษณะทแตกตางกนนนเพอตอบสนองตอความตองการและความพงพอใจทเกดขนในรปแบบตาง ๆ การทแรงจงใจและความพงพอใจทแสวงหามความแตกตางกนนน ท าใหความพงพอใจทไดรบจากการเปดรบแตละครงไมเหมอนกนในแตละกจกรรมดวย การเปดรบสอมความเกยวของกบความพงพอใจอยางใกลชด ผบรโภคจะมความคาดหวงจากการเปดรบสอในแตละครง เพอทจะใหมการตอบสนองตอความตองการและแรงจงใจและความพงพอใจทแสวงหา โดยทผบรโภคจะพยายามเตมเตมความคาดหวงใหมากผานกระบวนการสอสารหรอพฤตกรรมการเปดรบสอขน ดงนนแรงจงใจและความพงพอใจทแสวงหาจงถกมองวาเปนสาเหตทผลกดนใหมพฤตกรรมการเปดรบสอขนและพฤตกรรมการเปดรบสอกจะสงผลตอไปยงความพงพอใจทไดรบจากการใชสออกทอดหนง

ตอนท 4 แนวคดเกยวกบกฎหมายคมครองผบรโภค การออกกฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคโดยใชชอ “พระราชบญญตคมครองผบรโภคพ.ศ. 2522” พระราชบญญตดงกลาวมความมงหมายทจะใหการคมครองผบรโภคทไมไดรบความเปนธรรมจากผประกอบธรกจและหมายความรวมถงผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการดวย

เนองจากปจจบนการเสนอขายสนคาและบรการตอประชาชนนบวนแตจะเพมมากขน ผประกอบธรกจการคาและนกโฆษณาไดน าวชาการตลาดและการโฆษณามาใชในการสงเสรมการขายสนคาและบรการซงการกระท าดงกลาวท าใหผบรโภคตกอยในฐานะเสยเปรยบเพราะผบรโภคไมไดอยในฐานะทจะทราบถงกระบวนการทางการตลาดและความจรงทเกยวกบคณภาพราคาของสนคาและบรการตาง ๆไดอยางถกตองนอกจากนนในบางกรณแมจะมกฎหมายทใหความคมครองผบรโภคโดยก าหนดคณภาพสนคาราคาของสนคาและบรการอยแลวกตามแตการทผบรโภคแตละรายจะไปฟองรองด าเนนคดกบผประกอบธรกจการคาหรอนกโฆษณาเมอมการละเมดสทธของผบรโภคผบรโภคกจะเสยเวลาและเสยคาใชจายเปนอยางมากและในบางกรณกไมอาจระงบหรอยบยงการกระท าทจะเกดความเสยหายแกผบรโภคไดทนทวงทดงน จงมบทกฎหมายใหความคมครองสทธของผบรโภคโดยก าหนดหนาทของผประกอบธรกจและนกโฆษณาทมตอผบรโภคเพอใหความเปนธรรมแกผบรโภคตามสมควร (นลน ตนจตตวฒน, 2540)

24

ตอนท 5 แนวคดเกยวกบสทธผบรโภค

ความหมายของค าวา “สทธ” ส าหรบความหมายของค าวา “สทธ” มความเหนอย 2 ประการ คอ (นลน ตนจตตวฒน,

2540)

ประการท 1 “สทธ” หมายถง “อ านาจทกฎหมายใหแกบคคลในอนทจะมเจตจ านง” เชนในการทบคคลใดมกรรมสทธเหนอทรพยบคคลนนยอมมอ านาจทจะมเจตจ านงทจะครอบครอง ทจะใชสอย หรอจ าหนายทรพยนน โดยเขาจะใชอ านาจนนหรอไมกได หรอจะใชอ านาจดงกลาวเพยงบางประการกไดแลวแตเจตจ านงของผเปนเจาของสทธ สาระส าคญของสทธทไดกลาวน กคอ อ านาจ นนเอง

ประการท 2 “สทธ” หมายถง “ประโยชนทกฎหมายคมครองให” สาระส าคญของสทธตามความหมายนกคอความมงหมายของสทธกลาวคอการทกฎหมายใหอ านาจแกบคคลทจะมเจตจ านงกเพอประโยชนอยางใดอยางหนงซงบคคลตองการดงนนจงควรจะถอวาสทธเปนประโยชนทกฎหมายคมครองมากกวาทจะเปนอ านาจ

ดงนนความหมายของค าวา “สทธ” ควรทจะหมายความวา “ประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองให” ซงหมายความวาเปนประโยชนทกฎหมาย “รบรอง” วามอยและเปนประโยชนทกฎหมาย “คมครอง” คอคมครองมใหถกละเมดสทธรวมทงบงคบใหเปน ตามสทธในกรณทมการละเมดสทธดวยถาจะพจารณาในแง “ประโยชน” ผบรโภคมประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองใหแลวผบรโภคทกคนกม “หนาท” ทจะปฏบตใหเปนไปตามประโยชนนน ๆโดยนยนสทธและหนาทจงเปนของคกนโดยหนาทยอมจะตองผกพนอยกบสทธเสมอขณะเดยวกน ผทใชสทธยอมมหนาทจะตองใชสทธอยางสจรตและไมใหเกดความเสยหาย

ความหมายของค าวา “ผบรโภค” ธงชยสนตวงศและฉายศลปเชยวชาญพพฒน (2524) ไดใหความหมายของผบรโภควาหมายถงใครกตามทใชจายเงนเพอซอสนคาและบรการมาเพออปโภคบรโภคตอบสนองความตองการของตนทงทเปนความตองการทางรางกายและเพอความพงพอใจตาง ๆ

ศภรเสรรตน (2540) ใหความหมายของผบรโภควาหมายถงบคคลหลายคนทแตละคนจะตองมการกระท าทเปนสวนหนงของกระบวนการบรโภคหรอบคคลใดบคคลหนงทเกยวของกบกจกรรม 3 ประการคอการก าหนดความตองการของบคคลหรอของกลมการแสวงหาและซอผลตภณฑและการใชผลตภณฑนนเพอผลประโยชนทตองการจากผลตภณฑ

25

ธรวฒน จนทรสมบรณ (2544) ใหค าจ ากดความของค าวาผบรโภคตามมาตรา 3 แหงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 วาหมายถง ผซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการ และหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบแมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม

ชาลล เกลน วอลเตอร (Charls Glenn Walters,1974 ; อางในทศนย วระกนต, 2541) ใหความหมายของผบรโภคคอบคคลทซอหรอมความสามารถในการซอสนคาและบรการทเสนอขายเพอตอบสนองความตองการของตนเองผบรโภคอาจจะเปนบคคลทก าลงซอสนคาและบรการในปจจบนหรอตดสนใจจะซอในอนาคตกได

ผบรโภคหมายความวาผซอหรอไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซอไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการและหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบแมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม (พระราชบญญตคมครองผบรโภคฉบบท 2, 2541)

สทธของผบรโภค

พระราชบญญตคมครองผบรโภคพ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 ไดบญญตสทธของผบรโภคทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย 5 ประการดงน (ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค, 2543) 1. สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการไดแกสทธทจะไดรบการโฆษณาหรอการแสดงฉลากตามความเปนจรงและปราศจากพษภยแกผบรโภครวมตลอดถงสทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบสนคาหรอบรการอยางถกตองและเพยงพอทจะไมหลงผดในการซอสนคาหรอรบบรการโดยไมเปนธรรม 2. สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการไดแกสทธทจะเลอกซอสนคาหรอรบบรการโดยความสมครใจของผบรโภคและปราศจากการชกจงใจอนไมเปนธรรม 3. สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการไดแกสทธท จะไดรบสนคาหรอบรการทปลอดภยมสภาพและคณภาพไดมาตรฐานเหมาะสมแกการใชไมกอใหเกดอนตรายตอชวตรางกายหรอทรพยสนในกรณใชตามค าแนะน าหรอระมดระวงตามสภาพของสนคาหรอบรการนนแลว 4. สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญาไดแกสทธทจะไดรบขอสญญาโดยไมถกเอารดเอาเปรยบจากผประกอบธรกจ 5. สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหายไดแกสทธทจะไดรบ การคมครองและชดใชคาเสยหายเมอมการละเมดสทธของผบรโภคตามขอ 1, 2 ,3และ 4 ดงกลาว

26

ขอควรปฏบตของผบรโภค สทธของผบรโภคทง 5 ประการตามทกฎหมายไดบญญตไวจะไดรบผลเตมท ตอเมอผบรโภคไดปฏบตตามค าแนะน าดงตอไปน ขอควรปฏบตกอนเขาท าการซอสนคาหรอบรการ

1. ผบรโภคควรใชความระมดระวงตามสมควรในการซอสนคาและรบบรการเปนตนวาตรวจสอบการแสดงฉลากปรมาณและราคาวายตธรรมหรอไมอยาเชอถอขอความโฆษณาโดยไมพจารณาใหรอบคอบและหาขอมลเพมเตมเกยวกบคณภาพแหลงก าเนดและลกษณะของสนคาวาเปนความจรงตามทไดโฆษณาไวหรอไมถามขอสงสยหรอไมแนใจควรพจารณาใหดเสยกอน 2. การเขาท าสญญาผกพนกนตามกฎหมายโดยการลงลายมอชอนนผบรโภค ตองตรวจสอบความชดเจนของภาษาทใชวารดกมและใหสทธแกผบรโภคครบถวนหรอไมตามทไดเจรจากนไวและสญญามเงอนไขขอใดบางทไมเปนธรรมตอผบรโภคถาสงสยในขอกฎหมายใดหรอไมแนใจในความชดเจนของสญญากควรปรกษาผทมความรใหแนชดเสยกอน 3. ขอตกลงตาง ๆทตองการใหมผลบงคบควรท าเปนหนงสอและลงลายมอชอผประกอบธรกจดวย ขอควรปฏบตหลงท าสญญาแลว

1. ผบรโภคมหนาทในการเกบรกษาพยานหลกฐานตางๆทแสดงถงการละเมดสทธของผบรโภคไวเพอท าการเรยกรองตามสทธของตนพยานหลกฐานดงกลาวอาจจะเปนสนคาทแสดงใหเหนวามปรมาณหรอคณภาพไมเปนไปตามมาตรฐานทระบไวในฉลาก มความสกปรกหรอเปนพษอาจเกดอนตรายจากการใชสนคาหรอบรการนนได ควรจดจ าสถานทซอสนคาหรอรบบรการนนไว เพอประกอบการรองเรยนดวย 2. ในกรณทมการท าสญญาเปนลายลกษณอกษรกบผประกอบธรกจตองเกบเอกสารสญญาตาง ๆ รวมทงเอกสารโฆษณาและใบเสรจรบเงนไวดวย 3. เมอมการละเมดสทธของผบรโภคผบรโภคมหนาทในการด าเนนการรองเรยนตามสทธของตนตามทกลาวมาแลว

องคกรของรฐตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ถอไดวาเปนกฎหมายฉบบแรกของประเทศไทยทมการจดตงองคกรของรฐขนเพอคมครองสทธของผบรโภคทางออมผบรโภคไมสามารถใชสทธในการฟองรองผประกอบธรกจทางอาญาตอศาลดวยตนเองไดยกเวนแตเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาสวนการด าเนนการทางแพงกเปนภาระ และเสยคาใชจายมากซง

27

ผบรโภคสวนใหญยงไมอยในฐานะทจะด าเนนคดดวยตนเองได (ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค, 2543)

วธด าเนนการตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ไดบญญตใหองคกรของรฐมอ านาจหนาทในการก ากบดแลผประกอบธรกจมใหประกอบธรกจทเปนการละเมดสทธผบรโภคและประสานการปฏบตงานของสวนราชการตาง ๆเพอใหความคมครองผบรโภครวมทงเปนหนวยงานทใหผบรโภคไดใชสทธรองเรยนเพอขอใหไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหายเมอถกผประกอบธรกจละเมดสทธ

องคกรของรฐทจดตงขนตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2541 เพอคมครองสทธของผบรโภคดงกลาวไดแก

1. คณะกรรมการคมครองผบรโภค (CONSUMER PROTECTION BOARD) 2. คณะกรรมการเฉพาะเรองไดแก

2.1 คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา (THE COMMITTEE ON ADVERTISEMENT) 2.2 คณะกรรมการวาดวยฉลาก (THE COMMITTEE ON LABELS) 2.3 คณะกรรมการวาดวยสญญา (THE COMMITTEE ON CONTRACTS)

3. คณะอนกรรมการซงคณะกรรมการคมครองผบรโภคและคณะกรรมการเฉพาะเรองแตงตงไดแก

3.1 คณะอนกรรมการฝายกฎหมาย 3.2 คณะอนกรรมการพจารณากลนกรองเรองราวรองทกขจากผบรโภค 3.3 คณะอนกรรมการฝายเผยแพรและประชาสมพนธ 3.4 คณะอนกรรมการส ารวจคณภาพสนคาและปรมาณเพอการคมครองสทธผบรโภค 3.5 คณะอนกรรมการตดตามสอดสองและวนจฉยการโฆษณา

4. ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (THE OFFICE OF THE CONSUMER PROTECTION BOARD)

เนองจากพระราชบญญตคมครองผบรโภคพ.ศ. 2522 และฉบบแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 เปนกฎหมายทมผลบงคบใชทวราชอาณาจกรในแตละจงหวดจะมองคกรทแตงตงโดยคณะกรรมการคมครองผบรโภคเพอท าหนาทในการคมครองผบรโภคตาม พระราชบญญตคมครองผบรโภคดงกลาวรวม 2 องคกรไดแก

1. คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคประจ าจงหวด (75 จงหวด) 2. คณะอนกรรมการผมอ านาจเปรยบเทยบความผดทเกดขนในจงหวดอน

นอกจากกรงเทพมหานคร

28

แผนภมท 1แสดงการจดองคกรคมครองผบรโภคในสวนกลางและสวนภมภาคทวประเทศ

การด าเนนการดานสทธผบรโภค

เมอเกดการละเมดสทธผบรโภคทงตอตนเองและผอนผบรโภคสามารถเรยกรองสทธของตน

แกหนวยงานทเกยวของ ดงน

คณะกรรมการคมครองผบรโภค

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

สวนกลาง สวนภมภาค

คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา

คณะกรรมการวาดวยฉลาก

คณะกรรมการวาดวยสญญา

คณะอนกรรมการฝายกฎหมาย

คณะอนกรรมการส ารวจคณภาพสนคาและปรมาณเพอการคมครองสทธผบรโภค

คณะอนกรรมการพจารณากลนกรอง เรองราวรองทกขจากผบรโภค

คณะอนกรรมการฝายเผยแพรและประชาสมพนธ

คณะอนกรรมการคมครอง ผบรโภคประจ าจงหวด (75 จงหวด)

คณะอนกรรมการผมอ านาจ เปรยบเทยบความผดทเกดขน ในจงหวดอนนอกจาก กรงเทพมหานคร

คณะอนกรรมการ ตดตามสอดสอง และวนจฉย การโฆษณา

29

1. ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

- ในสวนกลางสามารถตดตอไดทส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ตกแดง 3 ท าเนยบรฐบาลถนนราชด าเนนนอกเขตดสตกรงเทพมหานคร 10300

- การรองเรยนขอความเปนธรรมทถกผประกอบธรกจละเมดสทธทสวนคมครองผบรโภคดานฉลากหมายเลขโทรศพท 0 2281 3229

- สวนคมครองผบรโภคดานโฆษณาหมายเลขโทรศพท 0 2282 4523 - หมายเลขโทรศพทสายดวน (Hotline) 1166 - รองขอทางจดหมายโดยสงทตปณ.99 ท าเนยบรฐบาลกรงเทพมหานคร 10302 - รองเรยนดวยตนเองทส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะใหค าปรกษาและตอบจดหมายทกฉบบพรอมกบคดเลอกน าลงใน สคบ.สารเพอเปนประโยชนตอผบรโภคตอไป

การด าเนนการเพอคมครองสทธของผบรโภคนนในชนแรกเจาหนาทจะเชญฝายผบรโภค

และผประกอบธรกจมาเพอเจรจาท าความตกลงกนซงมขอพพาทจ านวนมากทสามารถยตลงในชนนแตหากไมสามารถตกลงประนประนอมไดและคณะกรรมการคมครองผบรโภค เหนวาขอพพาทดงกลาวเปนการละเมดสทธของผบรโภคกอาจพจารณาด าเนนคดตอผประกอบธรกจได

การด าเนนคดตอผประกอบธรกจอาจกระท าได 3 วธคอ

1) ผบรโภคเปนผด าเนนการฟองรองผประกอบธรกจดวยตนเองวธนหากเปนกรณทางแพงผบรโภคสามารถด าเนนการดวยตนเองไดอยแลวถาเปนคดอาญาผบรโภคจะสามารถฟองคดดวยตนเองไดตอเมอเปนผเสยหายตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเสยกอน 2) คณะกรรมการคมครองผบรโภคอาจพจารณาด าเนนคดแพงและคดอาญา แกผกระท าการละเมดสทธของผบรโภคไดถาคณะกรรมการคมครองผบรโภคเหนวาการด าเนนคดนนจะเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนมากซงในกรณเชนนผบรโภคไมตองเสยคาฤชาธรรมเนยมใดๆ 3) สมาคมทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคหรอตอตานการแขงขนอนไมเปนธรรมทางการคาและไดรบการรบรองจากคณะกรรมการคมครองผบรโภคมสทธในการฟองคดแพงและคดอาญาแทนสมาชกของสมาคมได

2. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจดใหมหนวยรบเรองรองเรยนเพอใหประชาชนทพบการกระท าฝาฝนหรอไมไดรบความเปนธรรมเกยวกบการใชผลตภณฑสขภาพไดรองเรยนหรอแจงรายละเอยดเกยวกบความผดทงนการรองเรยนอาจรองเรยนดวยตนเองจดหมายโทรศพทหรอโทรสารตามชองทาง ดงน

30

- ศนยจดการเรองรองเรยนและปราบปรามการกระท าผดกฎหมายเกยวกบผลตภณฑสขภาพ (ศรป.) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณสขถนนตวานนทอ าเภอเมองจงหวดนนทบร 11000 - โทรศพทหมายเลข 0 2590 7354-5 - โทรสารหมายเลข 0 2590 1556 - ตปณ . 1556 ปณฝ. กระทรวงสาธารณสข 11004 - สายดวน อย. 1556 ตลอด 24 ชวโมงเพยงผใชบรการกดหมายเลข 1556 จากนนรอเสยงตอบรบและปฏบตตามขนตอนค าอธบายจากโทรศพทซงในเวลาราชการจะมเจาหนาทรบสายโดยเปดใหบรการรบสายเรองรองเรยนจ านวน 5 สายส าหรบนอกเวลาราชการระบบจะใหฝากขอความรองเรยน

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามเงนสนบนเปนรางวลส าหรบผแจงความน าจบจ านวน

รอยละ 15 - 20 ของคาปรบโดยสามารถตดตอดวยตนเองทกลมกฎหมายอาหารและยาส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณสขหรอโทรแจงความน าจบในกรณเรงดวนทหมายเลขโทรศพท 0 2590 7092 ซงชอทอยของผแจงความน าจบจะถกเกบรกษา เปนความลบ

4. กรมการคาภายในกรณทพบผคารายใดจ าหนายสนคาราคาสงเกนสมควรหรอปฏเสธการจ าหนายสามารถแจงไปยงศนยรบเรองราวรองเรยนกรมการคาภายในกระทรวงพาณชย Hotline 1569 หรอหมายเลขโทรศพท 0 2222 6982, 0 2222 5139, 0 2223 1870 โทรสาร 0 2222 5238

5. แจงเรองรองเรยนไดทส านกงานสาธารณสขจงหวด 6. แจงเรองทไดรบความไมเปนธรรมแกองคกรพฒนาเอกชนไดแกสภาสตรแหงชาตสมาคมพทกษสทธผบรโภคแหงประเทศไทยสมาคมคมครองผบรโภคมลนธเพอผบรโภคสถาบนวชาการเพอการคมครองผบรโภคและคณะกรรมการประสานงานองคการเอกชนเพอการสาธารณสขมลฐานเปนตน 7.รองเรยนโดยแจงเหตการณทประสบเมอถกละเมดสทธผบรโภคแกสอมวลชน ตอนท 6 หนาทและความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนสวนราชการมฐานะการปกปองและคมครองสขภาพประชาชนจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพโดยผลตภณฑสขภาพเหลานนตองมคณภาพมาตรฐานและปลอดภย มการสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคทถกตองดวยขอมลวชาการทมหลกฐานเชอถอไดและมความเหมาะสม เพอใหประชาชนไดบรโภคผลตภณฑสขภาพทปลอดภยและสมประโยชน โดยมอ านาจหนาทดงตอไปน 1. ด าเนนการตามกฎหมายวาดวยอาหาร กฎหมายวาดวยยา กฎหมายวาดวยเครองส าอาง กฎหมายวาดวยวตถอนตราย กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท กฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ กฎหมายวาดวยเครองมอแพทย กฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหย และ

31

กฎหมายอนทเกยวของ 2. พฒนาระบบและกลไก เพอใหมการด าเนนการบงคบใชกฎหมายทอยในความรบผดชอบ 3. เฝาระวงก ากบและตรวจสอบคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑสถานประกอบการ และการโฆษณา รวมทงผลอนไมพงประสงคของผลตภณฑตลอดจนมการตดตามหรอเฝาระวงขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพจากภายในประเทศและภายนอกประเทศ 4. ศกษา วเคราะห วจยและพฒนาองคความร เทคโนโลย และระบบงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพใหมประสทธภาพและประสทธผล 5. สงเสรมและพฒนาผบรโภคใหมศกยภาพในการเลอกบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง เหมาะสม ปลอดภย และคมคา รวมทงเพอใหผบรโภคนนมการรองเรยน เพอปกปองสทธของตนได 6. พฒนาและสงเสรมการด าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ โดยการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ประชาชน และเครอขายประชาคมสขภาพ 7. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาหรอตามทกระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามหนาทรบผดชอบด าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ สนบสนนการด าเนนงานคมครองผบรโภคดานสาธารณสข ในสวนภมภาค และสงเสรมการมคณภาพชวตทดของประชาชน โดยการควบคม ก ากบ ก าหนดมาตรฐาน และเฝาระวงความปลอดภยผลตภณฑสขภาพ ไดแก อาหาร ยา เครองส าอาง วตถอนตรายทใชในบานเรอน ยาเสพตด วตถทออกฤทธตอจตและประสาท สารระเหย เครองมอแพทย รวมทงรณรงคเผยแพรความรใหแกประชาชน โดยด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมายจ านวน 8 ฉบบ และอนสญญาระหวางประเทศจ านวน 4 ฉบบ คอ (ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา, 2558) กฎหมาย

1. พระราชบญญตยา พ.ศ.2510 และแกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ.2518 ฉบบท 3 พ.ศ.2522 ฉบบท 4 พ.ศ.2528 และฉบบท 5 พ.ศ.2530 2. พระราชบญญตวตถทออกฤทธตอจตและประสาท พ .ศ.2518 และแกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ.2528 และฉบบท 3 พ.ศ.2535 และฉบบท 4 พ.ศ. 2543 3. พระราชบญญตอาหารพ .ศ.2522

4. พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ.2522 และแกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ.2528 ฉบบท 3 พ.ศ.2530 ฉบบท 4 พ.ศ.2543 และฉบบท 5 พ.ศ.2545

5. พระราชบญญตเครองมอแพทย พ.ศ.2551 6. พระราชก าหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ.2533 และแกไขเพมเตม พ.ศ.2542 และ

ฉบบท 2 พ.ศ.2543 7. พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ.2535 8. พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 และแกไขเพมเตมฉบบท 2 พ.ศ.2544

32

อนสญญาและขอตกลงระหวางประเทศ 1. The Single Convention on Narcotic Drugs, 1961. Commentary on the

protocol amending at Geneva on March 25,1972. 2. The International Convention on Psychotropic Substances, 1971.

3. The International Code of Marketing of Breast Milk Substitute 1981. 4. The United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, 1988.

รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขไดแตงตงคณะกรรมการเพอพจารณาด าเนนการภายใตกฎหมายทง 8 ฉบบนคณะกรรมการดงกลาวไดแก

1. คณะกรรมการอาหาร 2. คณะกรรมการยา 3. คณะกรรมการเครองส าอาง 4. คณะกรรมการวตถทออกฤทธตอจตและประสาท 5. คณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษ 6. คณะกรรมการเครองมอแพทย

ส าหรบคณะกรรมการฯ อก 2 คณะ ไดแก คณะกรรมการปองกนการใชสารระเหย และ

คณะกรรมการวตถอนตรายนน เปนการลงนามแตงตงโดยรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข รวมกบหนวยงานอน หรอลงนามแตงตงโดยหนวยงานอน ทงนเนองจากคณะกรรมการปองกน สารระเหย ซงแตงตงตามพระราชก าหนดปองกนการใชสารระเหยมกระทรวงสาธารณสข รวมกบกระทรวงอตสาหกรรมเปนหนวยงานรบผดชอบ รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข และรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมเปนผลงนามแตงตงรวมกน สวนคณะกรรมการวตถอนตรายแตงตงตามพระราชบญญตวตถอนตราย ซงกระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสาหกรรม และกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหนวยงานรบผดชอบรวมกน จงมอบหมายใหรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมเปนผลงนามแตงตง

นอกจากน คณะรฐมนตรยงไดแตงตงคณะกรรมการเพอก าหนดนโยบายสนบสนน สงเสรมการพฒนาดานยา อาหารและเคมวตถ เปนกลไกประสานงานกบหนวยงานอน คณะกรรมการดงกลาว ไดแก

- คณะกรรมการแหงชาตดานยา - คณะกรรมการแหงชาตดานอาหาร - คณะกรรมการแหงชาตวาดวยความปลอดภยทางดานเคมวตถ

33

การด าเนนงานควบคมทางดานตางๆ จะตองด าเนนใหเปนไปตามพระราชบญญต และมตของคณะกรรมการตามกฎหมายดงกลาวขางตน โดยเลขาธการฯ รองเลขาธการฯ เจาหนาทของกองทเกยวของ เจาหนาทในสวนภมภาค ไดแก ผวาราชการจงหวด นายแพทยสาธารณสขจงหวด เภสชกรกลมงานคมครองผบรโภคและเภสชสาธารณสข รวมถงเจาหนาทของกรงเทพมหานครไดรบการแตงตงใหเปนพนกงานเจาหนาทดวย

กจกรรมหลกทด าเนนการโดยกองพฒนาศกยภาพผบรโภค

กจกรรมหลกทด าเนนงานโดยกองพฒนาศกยภาพผบรโภค มดงน

1. เผยแพรความรและประชาสมพนธดานผลตภณฑสขภาพ 1.1 เผยแพรความรผานสอมวลชน 1.2 เผยแพรความรผานสออน ๆ เชน สายดวน อย. 1556 เวบไซต oryor.com เปนตน 1.3 สรางความตระหนกและความเขาใจในการบรโภคผลตภณฑสขภาพอยางปลอดภย

- ประชาสมพนธขอมลเรงดวน - ประชาสมพนธทวไป - ประสานบรการรบเรองรองเรยน/แจงเบาะแส

2. รณรงคใหผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง 2.1 โครงการรณรงคใหผบรโภคมพฤตกรรมทถกตองดานผลตภณฑสขภาพ

- โครงการ อย. นอย - โครงการอาหารปลอดภย - โครงการอยาหลงเชองาย - โครงการณรงคแกไขปญหาการใชยาปฏชวนะไมเหมาะสม

2.2 โครงการวจยเพอพฒนางานคมครองผบรโภค 2.3 การพฒนาการมสวนรวมของประชาชน

- โครงการพฒนาการมสวนรวมของประชาชนในการสรางเสรมการบรโภคทเหมาะสม

- โครงการพฒนาพฤตกรรมการบรโภคในพนทโดยอาศยเครอขาย

34

ตอนท 7 แผนปฏบตราชการประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

ยทธศาสตรและทศทางขององคกร

จาการผลการประเมนศกยภาพองคกร โดยใชเครองมอ Swot Analysis ไดน ามาก าหนดทศทางและยทธศาสตรขององคกร ประกอบดวย วสยทศน พนธกจ คานยม เปาประสงค (ระยะสนและระยะยาว) ผลการด าเนนงานทคาดหวง ประเดนยทธศาสตร กลยทธ และขอเสนอมาตรการและแนวทางสการปฏบตของกลยทธ โดยมรายละเอยด ดงน

วสยทศน

องคกรทเปนเลศดานการคมครองผบรโภค เพอใหผลตภณฑสขภาพมคณภาพปลอดภยผบรโภคมนใจ ผประกอบการไทยกาวไกลสสากล

ภารกจตามกฎหมาย/พนธกจยทธศาสตร (Mission) 1. ภารกจตามกฎหมาย

ก าหนดใหส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสขมภารกจเกยวกบการปกปองและคมครองสขภาพของประชาชนจากการบรโภคผลตภณฑ ซงลวนถอเปนผลตภณฑสขภาพ โดยผลตภณฑสขภาพเหลานนตองมคณภาพและปลอดภย มการสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคทถกตองดวยขอมลทางวชาการทมหลกฐานเชอถอไดและมความเหมาะสม เพอใหประชาชนไดบรโภคผลตภณฑสขภาพทปลอดภยและสมประโยชน โดยมอ านาจหนาทดงตอไปน 1) ด าเนนการตามกฎหมายวาดวยอาหาร กฎหมายวาดวยยา กฎหมายวาดวยเครองส าอาง กฎหมายวาดวยวตถอนตราย กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท กฎหมายวายาเสพตดใหโทษ กฎหมายวาดวยเครองมอแพทย กฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหย และกฎหมายอนทเกยวของ 2) พฒนาระบบและกลไก เพอใหมการด าเนนการบงคบใชกฎหมายทอยในความรบผดชอบ 3) เฝาระวง ก ากบ และตรวจสอบคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑ สถานประกอบการแลการโฆษณา รวมทง ผลอนไมพงประสงคของผลตภณฑ การพฒนาระบบความปลอดภยดานสารเคมของประเทศ และเปนแกนกลางรวมด าเนนการกบองคกรระหวางประเทศดานสารเคม ตลอดจนมการตดตามหรอเฝาระวงขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพจากภายในประเทศและภายนอกประเทศ 4) ศกษา วเคราะห วจยและพฒนาองคความร เทคโนโลย และระบบงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพใหมประสทธภาพและประสทธผล

35

5) สงเสรม และพฒนาผบรโภคใหมศกยภาพในการเลอกบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองเหมาะสม ปลอดภย และคมคา รวมทงเพอใหผบรโภคนนมการรองเรยนเพอปกปองสทธของตนได 6) พฒนาและสงเสรมการด าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพโดยการมสวนรวมของภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน ประชาชน และเครอขายประชาคมสขภาพ 7) พฒนาความรวมมอระหวางประเทศ เพอใหงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพเกดประโยชนตอสขภาพของประชาชนและผลประโยชนของประเทศชาต 8) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของส านกงานหรอตามทรฐมนตรหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

2. พนธกจเพอการขบเคลอนแผนยทธศาสตร

1) ก ากบ ดแล และสงเสรมใหมการน าเสนอผลตภณฑสขภาพทมคณภาพ มาตรฐานและความปลอดภย 2) สงเสรมใหผบรโภคมความร ความเขาใจ และมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง 3) สนบสนนใหผประกอบการไดรบโอกาสทางการแขงขนมากขน เพอเปนการสงเสรมการเพมมลคาทางเศรษฐกจขอประเทศ 4) พฒนาการบรหารจดการองคกรสความเปนเลศ

คานยม

“PROTECT” P หวงใยประชา ( People Centric) R สรางศรทธาความเชอมน (Reliability) O มงมนเรยนร (Ongoing Learning) T เชดชทมงาน ( Team Work) E ยดหลกการคณธรรม จรย (Ethic) C พรอมพฒนาขดสมรรถนะ (Competency) T ไมลดละความโปรงใส (Transparency)

36

เปาประสงค ระยะสน :

เปาประสงค หนวยนบ 2556 (ผลงาน)

คาเปาหมาย 2557 2558 2559 2560 2561

1. ผลตภณฑสขภาพมคณภาพมาตรฐานและความปลอดภย

รอยละ 93 (92.81)

94 99.7 99.8 99.9 100

2. ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง

รอยละ 83.5 (82.2)

82 82.5 82.5 83.5 84

3. ผประกอบการมความพรอมสามารถแขงขนไดในตลาดสากล 3.1 อย. สามารถเขาสการรบรอง GMP PIC/S 3.2 สถานประกอบการดานผลตภณฑสขภาพทมการพฒนาตามมาตรฐานสากล

รอยละ

-

-

80

82

84

86

ระยะยาว : 1. ผบรโภคไดบรโภคผลตภณฑสขภาพทมคณภาพ ปลอดภย และสมประโยชนมงสสงคมสขภาพด 2. ผบรโภคเชอมนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาในการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ 3. ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง 4. ผประกอบการดานผลตภณฑสขภาพมศกยภาพในการแขงขนในระดบสากล ผลการด าเนนงานทคาดหวง ระดบผลผลต : 1. ผลตภณฑสขภาพทไดรบการตรวจสอบมคณภาพ มาตรฐานตามเกณฑทก าหนด 2. สถานประกอบการทไดรบการตรวจสอบมคณภาพ มาตรฐานตามเกณฑทก าหนด 3. ผบรโภคมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทถกตอง 4. ผประกอบการมความพรอมดานการพฒนาผลตภณฑสขภาพ สามารถปรบตวตามมาตรฐานสากล

37

5. บคลากรมสมรรถนะและการปฏบตงานสอดคลองกบยทธศาสตรขององคกร 6. องคกรมความรและการบรหารจดการทด เพอสนบสนนการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ ระดบผลลพธ : 1. ผบรโภคไดบรโภคผลตภณฑสขภาพทดมคณภาพ มาตรฐาน และความปลอดภย 2. ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง 3. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนองคกรทมสมรรถนะสง ( High Performance Organization: HPO) 4. ผประกอบการดานผลตภณฑสขภาพมศกยภาพ มความพรอมในการแขงขนในตลาดสากล ยทธศาสตรส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 1. พฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลผลตภณฑสขภาพใหมประสทธภาพ ทดเทยมระดบสากล 2. พฒนาผบรโภคใหมศกยภาพ เพอการพงพาตนเองได ในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ 3. ควบคมตวยาและสารตงตนทเปนวตถอนตราย 4. พฒนาองคกรสความเปนเลศ ( High Performance Organization : HPO) ยทธศาสตรท 1 พฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลผลตภณฑสขภาพใหมประสทธภาพ ทดเทยม

ระดบสากล กรอบการพฒนาของประเดนยทธศาสตร 1. มงเนนการเปลยนแปลงระบบการปฏบตงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาทมงจดการกบผลตภณฑสขภาพของประเทศใหไดรบการควบคม ก ากบดแลอยางมประสทธภาพ ทวถง เพอใหมคณภาพไดมาตรฐานตามหลกเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบทก าหนดโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 2. มงเนนการเพมประสทธภาพในการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหสามารถบงคบใชกฎหมายทเกยวของอยางมประสทธภาพ กฎหมายมความทนสมย สอดคลองกบความจ าเปนในการด าเนนงานทางธรกจบนฐานของการมคณธรรมและจรยธรรมของผประกอบการ สถานการณดานสขภาพของประเทศและสากล 3. มงทจะสงเสรมความรวมมอกบผประกอบการผลตภณฑสขภาพทตองยดหลกการท าธรกจทค านงถงการมสขภาพด ไมเอาเปรยบผบรโภค และการใหความรวมมอกบส านกงานคณะกรรมการ

38

อาหารและยาในการพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพ และเปนประโยชนตอสขภาพมากขนอยางเปนรปธรรม 4. มงเนนการยกระดบคณภาพของผลตภณฑสขภาพของประเทศไทยทผานการควบคม ก ากบ ดแลจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนทยอมรบในสงคมประเทศและสงคมโลกมากขน เปาหมายการพฒนาของประเดนยทธศาสตร ระยะสน (3 ป) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาสามารถพฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลของทกผลตภณฑใหสามารถเทยบเคยงกบสากลในกระบวนการควบคม ก ากบดแล ระยะกลาง (5 ป) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาสามารถพฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลของทกผลตภณฑใหสามารถเทยบเคยงกบสากล ระยะยาว (10 ป) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาสามารถพฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลของทกผลตภณฑใหสามารถเทยบเคยงกบสากลไดครบทกมต รวมถง สามารถเทยบเคยงประสทธผลของระบบดวย เปาประสงคของประเดนยทธศาสตร ผบรโภคไดบรโภคผลตภณฑสขภาพทมคณภาพ ปลอดภย

ผบรหารประเดนยทธศาสตร : รองเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา 2 ตวชวดประเดนยทธศาสตร

เปาประสงค หนวยนบ 2556 (ผลงาน)

คาเปาหมาย 2557 2558 2559 2560 2561

รอยละผบรโภคมความเชอมนตอผลตภณฑสขภาพทไดรบการรบรองจาก อย.

รอยละ - - 95 95.5 96 96.5

ผลผลต : ผลตภณฑสขภาพและสถานประกอบการไดรบการก ากบดแลและตรวจสอบใหมมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด

39

กลยทธท 1 พฒนาและปรบปรงกฎหมายดานการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพใหทนตอสถานการณและสอดคลองกบสากล (W5O6) กลยทธท 2 พฒนาระบบการควบคม ก ากบดแลผลตภณฑสขภาพใหเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศและสามารถเทยบเคยงไดในระดบสากล (S1O6, W1T6, W1O6, S1T6, S1T14, S1O12) กลยทธท 3 เพมประสทธภาพการด าเนนงานควบคม ก ากบดแลผลตภณฑสขภาพ โดยการถายโอนภารกจใหภาคเอกชนหรอหนวยงานอนทมศกยภาพและสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมการด าเนนงานคมครองผบรโภค (W6T3, W1T3, W3O2, S2T2, S2T3) กลยทธท 4 พฒนาระบบการจดการดานการเงนเพอเพมศกยภาพในการคมครองผบรโภค (S1T5) กลยทธท 5 พฒนาประสทธภาพและคณภาพงานบรการพจารณาอนญาตใหมความรวดเรว โปรงใสและเปนธรรม (S2O8) ยทธศาสตรท 2 พฒนาผบรโภคใหมศกยภาพ เพอการพงพาตนเองไดในการบรโภคผลตภณฑ

สขภาพ กรอบการพฒนาของประเดนยทธศาสตร 1. มงลดการเกดโรคและปญหาสขภาพอนเนองจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ทไมมคณภาพโดยเฉพาะผลตภณฑทกระทบตอกลมเปาหมายเดก เยาวชน ผสงอาย หรอกลมเสยง 2. มงสงเสรมใหประชาชน ชมชนมความเขมแขง มศกยภาพในการจดการผลตภณฑสขภาพในชมชน เกดการรวมกลมเปนกลมประชาคมในชมชนทเขมแขง ท างานควบคกนไปกบหนวยงานของกระทรวงสาธารณสขและส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 3. มงยกระดบขดความสามารถของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหสามารถสรางและพฒนาองคความร นวตกรรม ขอเสนอการพฒนา เพอการชน าเชงนโยบาย และการพฒนาดานผลตภณฑสขภาพแกสงคม เพอการยกระดบคณภาพชวตของประชาชนและการพฒนาประเทศดานผลตภณฑสขภาพของประเทศใหไดเปรยบในการแขงขนในเวทโลก เปาหมายการพฒนาของประเดนยทธศาสตร ระยะสน ( 3 ป) 1. มรปแบบและขอมลขาวสารททนสมยสอสารไปยงประชาชนกลมเปาหมายไดอยางเหมาะสมแตละกลมเปาหมาย 2. มเครอขายในการด าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ ระยะกลาง (5 ป) 1. มชองทางการสอสารประจ าของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 2. มฐานความรดานผลตภณฑสขภาพททนสมย เขาถงและสบคนไดงาย

40

ระยะยาว (10 ป) ผบรโภคมความรและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองสามารถพงพาตนเองได เปาประสงคของประเดนยทธศาสตร ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง ปลอดภยสมประโยชน ผบรหารประเดนยทธศาสตร : รองเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา 3 ตวชวดประเดนยทธศาสตร

เปาประสงค หนวยนบ 2556 (ผลงาน)

คาเปาหมาย 2557 2558 2559 2560 2561

ผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง

รอยละ 83.5 (82.2)

82 82.5 82.5 83.5 84

ผลผลต : ผบรโภคไดรบความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทถกตอง กลยทธท 1 เสรมสรางความรของประชาชน ในการเลอกซอเลอกบรโภคผลตภณฑสขภาพ (S1O11, S1T8) กลยทธท 2 สรางความตระหนกเพอการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง (S1O11, S1T9, S1O12) ยทธศาสตรท 3 ควบคมตวยาและสารตงตนทเปนวตถเสพตด กรอบการพฒนาของประเดนยทธศาสตร 1. เนนการเปลยนแปลงระบบการปฏบตงานดานวตถเสพตดของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เกยวกบการจดการผลตภณฑวตถเสพตดและสารตงตนทใชในทางการแพทย วทยาศาสตรและอตสาหกรรมใหไดรบการควบคมและเฝาระวงอยางเขมงวด และมประสทธภาพ เพอใหมคณภาพไดมาตรฐานตามหลกเกณฑ ระเบยบ ขอบงคบทก าหนดและมการบงคบใชกฎหมายอยางทวถงและเขมงวดตามกฎหมายวาดวยวตถเสพตด โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 2. เนนการเพมประสทธภาพของระบบเครอขายสารสนเทศวตถเสพตดและสารตงตนทใชในทางการแพทย วทยาศาสตร และอตสาหกรรม ใหครอบคลมทงในระดบประเทศและสากล 3. เพมขดสมรรถนะในการประสานงาน แลกเปลยนขอมลการเฝาระวงตวยาและสารตงตนกบหนวยงานทเกยวของในระดบประเทศและระดบสากล

41

4. เนนการเพมประสทธภาพในการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหสามารถบงคบใชกฎหมายดานวตถเสพตดอยางมประสทธภาพ กฎหมายมความทนสมย สอดคลองกบความจ าเปนในการด าเนนงานของภาครฐและเอกชน เปาหมายการพฒนาของประเดนยทธศาสตร ระยะสน (3 ป) 1. มงเนนการก ากบดแลคณภาพ มาตรฐานผลตภณฑวตถเสพตดทใชในทางการแพทย โดยค านงถงประโยชนของผบรโภคและมมาตรฐานการด าเนนงานอยางเปนรปธรรม 2. ระบบการควบคม ตดตามและเฝาระวงการกระจายของตวยา เคมภณฑจ าเปนและสารตงตนทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยวตถเสพตด โดยมแนวทางการด าเนนงานทสามารถเทยบเคยงไดในระดบสากล 3. ระบบสารสนเทศดานวตถเสพตดและสารตงตนทใชในทางการแพทย วทยาศาสตรและอตสาหกรรมทเปนเครอขาย สามารถเชอมโยงไดกบผรบอนญาตผลต น าเขา จ าหนาย และครอบครองวตถเสพตดทเปนตวยาเคมภณฑจ าเปนและสารตงตน 4. บคลากรมทกษะและสมรรถนะในการตดตาม ตรวจสอบและเฝาระวงทางระบาดวทยาดานวตถเสพตด โดยเปนไปตามมาตรฐานการปฏบตงาน ระยะกลาง (5 ป) 1. ระบบสารสนเทศดานวตถเสพตดและสารตงตนทใชในทางการแพทย วทยาศาสตรและอตสาหกรรมทเปนเครอขาย สามารถเชอมโยงไดครอบคลมทวประเทศ โดยครอบคลมถงผรบอนญาตผลตน าเขา จ าหนาย และครอบครองเพอใชประโยชนซงวตถเสพตด 2. บคลากรมทกษะและสมรรถนะในการตดตาม ตรวจสอบและเฝาระวงทางระบาดวทยาดานวตถเสพตด โดยเปนไปตามมาตรฐานการปฏบตงาน ระยะยาว (10 ป) 1. ระบบสารสนเทศดานวตถเสพตดและสารตงตนทใชในทางการแพทย วทยาศาสตรและอตสาหกรรมทเปนเครอขาย สามารถเชอมโยงไดครอบคลมทวประเทศและเปนขอมลทเปนปจจบน ตลอดจนการเชอมโยงขอมลกบหนวยงานดานยาเสพตดไดในระดบสากล 2. บคลากรมทกษะและสมรรถนะในการตดตาม ตรวจสอบและเฝาระวงทางระบาดวทยา ดานวตถเสพตด โดยเปนไปตามมาตรฐานการปฏบตงาน เปาประสงคของประเดนยทธศาสตร ควบคมตวยาและสารตงตนทเปนวตถเสพตดใหอยในระบบและมการปฏบตถกตองตามกฎหมาย ผบรหารประเดนยทธศาสตร : รองเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา 1

42

ตวชวดประเดนยทธศาสตร

เปาประสงค หนวยนบ 2556 (ผลงาน)

คาเปาหมาย 2557 2558 2559 2560 2561

ผรบอนญาตทตรวจพบวา กระท าผดเกยวกบตวยาและสารตงตนไดรบการด าเนนการตามกฎหมาย

รอยละ - - 100 100 100 100

หมายเหต : การกระท าผดเกยวกบตวยาและสารตงตน หมายถง การกระท าความผดเกยวกบตวยาและสารตงตนทมใชความผดในเรองทเกยวของกบคณภาพมาตรฐานของผลตภณฑ ผลผลต : ผรบอนญาตเกยวกบตวยาและสารตงตนปฏบตถกตองตามกฎหมาย กลยทธท 1 พฒนาและเพมประสทธภาพระบบการเฝาระวง และการตดตามการเคลอนไหวของตวยาและสารตงตนดานวตถเสพตดทอยในความรบผดชอบของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหมมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ (W1O10, S1T12) กลยทธท 2 พฒนาการก ากบดแลยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจดหา (W2O15) กลยทธท 3 พฒนาระบบเครอขายสารสนเทศเกยวกบตวยาและสารตงตนดานวตถเสพตดใหเชอมโยงไดระหวางหนวยงานภาครฐ และภาคเอกชนทไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยวตถเสพตด (W1O10, W1O15, W3O15) กลยทธท 4 พฒนาและปรบปรงกฎหมาย ในการก ากบดแลตวยาและสารตงตนใหทนตอสถานการณและสอดคลองกบระบบสากล (W5O6) กลยทธท 5 พฒนาและเพมประสทธภาพการควบคมของกลางวตถเสพตด (W5O15) ยทธศาสตรท 4 พฒนาองคกรสความเปนเลศ (High Performance Organization : HPO) กรอบการพฒนาของประเดนยทธศาสตร 1. มงยกระดบการพฒนาคณภาพการบรหารจดการของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหมคณภาพไดมาตรฐานเปนทยอมรบอยางยงยนในระดบสากล โดยใชเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) เปนแนวทางในการพฒนาอยางตอเนอง ทงระบบการน าองคกรสการเปนองคกรธรรมาภบาล (Organization Governance : OG) การบรหารเชงยทธศาสตร การพฒนาระบบ

43

ปฏบตงานใหไดมาตรฐานเทยบเทาสากล และการวางระบบประเมนผลการปฏบตงานทชดเจน เปนธรรม 2. มงพฒนาระบบคอมพวเตอรและเครอขายของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใหมโครงสรางระบบคอมพวเตอรและระบบเครอขายทสมบรณ มระบบสารสนเทศทสามารถรองรบการบรหารจดการการบรการและการปฏบตงาน รวมทง สามารถเชอมโยงระบบเครอขายและระบบฐานขอมลทงหนวยงานภายในและตางประเทศ ขอมลมความครบถวน ถกตองและทนสมย สามารถเขาถงไดงายและใชเปนแหลงขอมลอางองในระดบประเทศได และบคลากรของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามทกษะทางดาน ICT ทเหมาะสมและเพยงพอตอการปฏบตงาน 3. มงเนนทรพยากรบคคล โดยพฒนาความเปนมออาชพของบคลากรทกสายงาน เพอผลกดนความเปนเลศของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มงสรางความผาสกและแรงจงใจในการปฏบตงานผานกระบวนการบรหารงานบคคลทมประสทธภาพ ไดมาตรฐาน อนกอใหเกดความผกพนระหวางบคลากรและองคกรตามบรบททเหมาะสม ตลอดจนมงสรางวฒนธรรมการเรยนรทงในระดบบคคลและองคกร โดยใชกระบวนการจดการความรเปนวฒนธรรมพนฐานในการสราง พฒนาและแลกเปลยนเรยนรเพอตอบสนองตอผรบบรการและผมสวนไดสวนเสยทกกลม เปาหมายการพฒนาของประเดนยทธศาสตร ระยะสน (3 ป) (สนแผน 11) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดรางวลคณภาพการบรหารจดการภาครฐ ( PMQA) รายหมวด อยางนอย 2 หมวด ระยะกลาง (5 ป) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไดรางวลคณภาพการบรหารจดการภาครฐ ( PMQA) รายหมวด ทกหมวด ระยะ 7 ป ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาผานเกณฑรางวลคณภาพการบรหารจดการภาครฐ สความเปนเลศ (TQC) ระยะยาว (10 ป) ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาผานเกณฑรางวลคณภาพการบรหารจดการภาครฐ สความเปนเลศ (TQA) เปาประสงคของประเดนยทธศาสตร การบรหารจดการของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามคณภาพตามเกณฑการบรหารจดการภาครฐและเตรยมความพรอมเขาส TQA

44

ผบรหารประเดนยทธศาสตร : รองเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาทก ากบดแลกลมพฒนาระบบบรหาร ตวชวดประเดนยทธศาสตร

เปาประสงค หนวยนบ 2556 (ผลงาน)

คาเปาหมาย 2557 2558 2559 2560 2561

ระดบความส าเรจในการพฒนาองคกรตามเกณฑรางวลคณภาพการบรหารจดการภาครฐ

ระดบ N/A 5 5 5 5 5

ผลผลต : ผลตภณฑสขภาพและสถานประกอบการไดรบการก ากบดแลและตรวจสอบใหมมาตรฐานตามเกณฑทก าหนด กลยทธท 1 พฒนาระบบการน าและบรหารจดการองคการทด (S1O11, S1O9, S7O1, W9O4) กลยทธท 2 พฒนาระบบการบรหารยทธศาสตร (S4T5, S6O1, S6O3, S6O5, W4O4, W7O5, W7O1, W8O1) กลยทธท 3 พฒนากระบวนการด าเนนงานใหสอดคลองกบความตองการของผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย (S2O4, S2O7, W18O4) กลยทธท 4 พฒนาขอมลและระบบสารสนเทศ (S1O13, W2O15, W2T15, W2T17, W3T16, W17O15) กลยทธท 5 พฒนาระบบการบรหารทรพยากรบคคล (S6O4, S9T5, W10-W16, O4) กลยทธท 6 สรางความเขมแขงของเครอขายและเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการด าเนนงานคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ (S1O11, W1O9, W1O10)

45

ตอนท 8 งานวจยทเกยวของ ผวจยไดรวบรวมงานวจยทเกยวของกบการประเมนผลการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ดงน จนตนา เทยมทพร และคณะ (2544) ท าการวจยเรอง การวจยสมฤทธผลการด าเนนการรณรงคโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ป 2540–2544 พบวา

1. สอโฆษณาในโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ป 2540-2544 ทประชาชนมการรบรมากทสด คอ สอโทรทศน ชด “รวมพลง” สอโฆษณาทประชาชนมการรบรนอยทสดคอ สอสงพมพ ชด “แบน”

2. ประชาชนสวนใหญรบรวามสทธในการรองเรยน เมอประสบปญหาจากการ เลอกซอผลตภณฑสขภาพ(รอยละ 88.8)

3. ประชาชนมความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภคในระดบมาก มพฤตกรรมในการปกปองสทธผบรโภคในระดบปานกลาง

4. การรบรสอโฆษณาจากการรณรงคโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ป 2540 – 2544 กบการรบรสทธผบรโภคการรบรสทธผบรโภคกบความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภค การรบรสทธผบรโภคกบ พฤตกรรมในการปกปองสทธผบรโภค และความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภคกบพฤตกรรมในการปกปองสทธผบรโภคมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95

5. ประชาชนทมลกษณะทางชวสงคมแตกตางกนมการรบรสอโฆษณาจากการรณรงคโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑ สขภาพ ป 2540 –2544 มการรบรสทธผบรโภค จากการด าเนนการรณรงคโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ป 2540-2544 มความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภค และมพฤตกรรมในการปกปองสทธผบรโภคแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95

วชญสน อรณชยวาณชย (2545) ศกษาเรอง ความคาดหวงของประชาชนในกรงเทพมหานครตอการไดรบขอมลขาวสารและการคมครองผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเกยวกบวตถอนตราย ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยไดรบขอมลขาวสารเกยวกบวตถอนตรายบาง (รอยละ 58.6) โดยแหลงทไดรบขอมลขาวสารมากทสดคอ โทรทศน และลกษณะของสอตางๆ ทไดรบจะอยในรปแบบของการโฆษณาวตถอนตราย ซงสรปไดวา สวนใหญประชาชนมความรและการรบรเกยวกบวตถอนตรายในระดบปานกลาง นอกจากนพบวา ประชาชนมความคาดหวงในการไดรบขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เกยวกบวตถอนตรายในระดบปานกลาง และมความคาดหวงในการไดรบการคมครองผบรโภคจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเกยวกบวตถอนตรายในระดบปานกลาง ความสมพนธระหวางปจจยตางๆ กบความคาดหวงในการไดรบขอมลขาวสารของ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เกยวกบวตถอนตรายพบวา เพศ อาย รายไดของครวเรอนตอเดอน อาชพ และการรบรเกยวกบวตถอนตรายของประชาชน ไมม

46

ความสมพนธกบความคาดหวงในการไดรบขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเกยวกบวตถอนตราย แตระดบการศกษาและความรเกยวกบวตถอนตราย มความสมพนธกบความคาดหวงในการไดรบขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเกยวกบวตถอนตราย

ทพากร มใจเยน และคณะ (2545) ไดศกษาเรอง การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองเผยแพรและควบคมการโฆษณา ป 2545 พบวา 1. หนวยงานทประชาชนสวนใหญ (รอยละ 47.4) นกถงและจะรองเรยนเปนอนดบแรกเมอพบปญหาเกยวกบผลตภณฑสขภาพ คอ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เหตผล คอ เชอถอวาสามารถด าเนนการปกปองสทธได 2. สอประชาสมพนธ และกจกรรมการด าเนนงานตามแผนพฒนาศกยภาพผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ป 2545 ทประชาชนรบรมากทสดคอ ภาพยนตรโฆษณาทางสอโทรทศน (รอยละ 38.7-72.4) โดยภาพยนตรทรบรมากทสด คอ ภาพยนตรยาลดความอวน ชด “Healthy Body” (รอยละ 72.4)

3.ประชาชนสวนใหญมความรเกยวกบสทธผบรโภค (รอยละ 93.1) และมความรเกยวกบชองทางการรองเรยนไปยงส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 97.3) และมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพรอยละ 65.8

4. ประชาชนสวนใหญเกอบทงหมดมความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภค (รอยละ 99.2) 5. ประชาชนสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง โดยมพฤตกรรมการอานฉลากกอนซอ และมพฤตกรรมการใชประโยชนขอมลโภชนาการบนฉลากผลตภณฑอาหารเปนประจ า และบางครง (รอยละ 84.8) 6. ประชาชนสวนใหญมความพงพอใจตอการปฏบตงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 79.5) และประชาชนสวนใหญมความเชอถอในการด าเนนงานคมครองผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 92.1) 7. การรบรสอประชาสมพนธและกจกรรมการด าเนนงานตามแผนพฒนาศกยภาพผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ป 2545 กบความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภค พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ และความพงพอใจตอการปฏบตงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (r=0.137, r=0.110, r=0.267, r=0.295) 8. ประชาชนทมลกษณะทางชวสงคมแตกตางกนมการรบรสอประชาสมพนธและกจกรรมการด าเนนงานตามแผนพฒนาศกยภาพผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ป 2545 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ความตระหนกในการปกปองสทธผบรโภค พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ และความพงพอใจตอการปฏบตงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95

สมาคมพฒนาประชากรและชมชน (2546) ศกษาเรองรายงานโครงการศกษาความพงพอใจของผมาตดตอกบส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ผลการวจยพบวา ผมาตดตอกบส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามความพงพอใจตอการใหบรการของส านกงาน-คณะกรรมการอาหารและ

47

ยาในภาพรวมอยในระดบพอใจ ซงสงกวาผลการประเมน ความพงพอใจในป 2545 ทพบวา ความพงพอใจในภาพรวมอยในระดบเฉย ๆ นอกจากน พบวา ม 3 ผลตภณฑทระดบความพงพอใจจากระดบเฉยๆ (การศกษาป 2545) มาเปนมความพงพอใจในระดบพอใจ ผลตภณฑทอยในระดบพอใจ ไดแก ผลตภณฑเครองส าอาง เครองมอแพทย และอาหาร สวนอก 3 ผลตภณฑทเหลอ ความพงพอใจยงคงอยในระดบเดม คอ เฉย ๆ ผมาตดตอกบส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามความพงพอใจตอความเอาใจใสในการใหบรการของเจาหนาทในระดบพอใจ ประเดนทไดรบคะแนนความพงพอใจเฉลยสงทสด คอ ความซอสตยสจรตของเจาหนาทของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ผสด เวชชพพฒน และคณะ (2546) ท าการศกษาเรอง การศกษาความคดเหนของประชาชนทมตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเมอประสบปญหาเรองผลตภณฑสขภาพ พบวา

1. หนวยงานทประชาชนนกถงและจะรองเรยนเปนอนดบแรก เมอประสบปญหาเกยวกบการบรโภคผลตภณฑสขภาพคอ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 51.9) เพราะคดวา เปนหนวยงานทนาเชอถอวาสามารถปกปองสทธได (รอยละ 57.4)

2. ประชาชนสวนใหญรบทราบขอมลขาวสารทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเผยแพรจากสอโทรทศนมากทสด (รอยละ 97.8)

3. ประชาชนสวนใหญมความรเกยวกบบทบาทหนาทและการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 82.9)

4. ประชาชนสวนใหญมความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 81.6)

5. ประชาชนเกอบครงหนงรบรภาพลกษณทางบวกของส านกงานคณะกรรมการ-อาหารและยา (รอยละ 49.2)

6. ประชาชนสวนใหญมความเชอถอศรทธาตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (รอยละ 93.1)

7. การรบรขาวสารเกยวกบส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากบการรบรภาพลกษณของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ความรเกยวกบบทบาทของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากบการรบรภาพลกษณของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา และการรบรภาพลกษณของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยากบความเชอถอศรทธาตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 (r=0.100, r=0.199 , r=0.540)

นภาภรณ จยวฒน และคณะ (2547) ท าการศกษาเรอง การศกษาระดบความร พฤตกรรม

การเลอกซอและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ผลการวจย สรปไดดงน 1. กลมตวอยางรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จากสอโทรทศนมากทสด คดเปนรอยละ 97.5 ขอมลขาวสารท กลมตวอยางรบรมากทสดคอ การอานฉลากกอนซอยา อาหาร เครองส าอาง และผลตภณฑสขภาพอน ๆ คดเปนรอยละ 96.2

48

_

2. กลมตวอยางรอยละ 88.2 มความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงาน- คณะกรรมการอาหารและยา ดานการเผยแพร รณรงคประชาสมพนธ ในระดบปานกลางขนไป และรอยละ 59.5 มความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ดานการคมครองผบรโภคในระดบปานกลางขนไป

กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 74.2 มความพงพอใจกบการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาในภาพรวม

3. กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 86.3-96.9 มความเชอมนตอผลตภณฑสขภาพทไดการรบรองจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา โดยกลมตวอยางมความเชอมนตอผลตภณฑยามากทสด คดเปนรอยละ 96.9 มความเชอมนตอผลตภณฑอาหาร รอยละ 95.2 และมความเชอมนตอผลตภณฑเครองส าอางรอยละ 86.3

4. กลมตวอยางสวนใหญคดเปนรอยละ 75.2 มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง 5. กลมตวอยางสวนใหญคดเปนรอยละ 91.6 มความรเกยวกบสทธผบรโภคอยางถกตอง และ

ชองทางการรองเรยนทกลมตวอยางทราบมากทสดคอ โทรศพท คดเปนรอยละ 88.2 กลมตวอยางสวนใหญรบรชองทางการรองเรยนไปยงส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา คดเปนรอยละ 96.7

6. กลมตวอยางสวนใหญคดเปนรอยละ 82.8 มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง โดยมพฤตกรรมอนดบแรกคอ กอนซอหรอกอนบรโภคผลตภณฑสขภาพจะอานสาระส าคญบนฉลาก เชน ชอผลตภณฑ ประเภทหรอชนด ชอสวนประกอบส าคญ ชอและทตงผผลต วนเดอนปทผลตหรอ วนหมดอาย วธใช การเกบรกษาและประมาณสทธ เปนตน คดเปนรอยละ 97.1

7. กลมตวอยางสวนใหญไมเคยไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ คดเปนรอยละ 80.4 กลมตวอยางทเคยไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ สวนใหญไมรองเรยนไปยงหนวยงานทคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 78.9 และในอนาคตหากไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ สวนใหญจะรองเรยนไปยงหนวยงานทคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 82.1 กลมตวอยางทไมเคยไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ คดวาในอนาคตหากไดรบอนตรายหรอความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพ สวนใหญจะรองเรยนไปยงหนวยงานทคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 85.1

สนนาฏ โรจนประดษฐ (2552) ท าการประเมนผลโครงการรณรงคพฒนาพฤตกรรมผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2552 ในสวนของการประเมนผลโครงการอยาหลงเชองาย ป 2552 พบวา กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 86.7) รบรสอทเผยแพรในโครงการอยาหลงเชองาย ป 2552 เมอจ าแนกตามสอทเผยแพรตามโครงการอยาหลงเชองาย ป 2552 พบวา สอทกลมตวอยางรบรมากทสดคอ สอสงพมพ (รอยละ 75.1) รองลงมาคอ สอโทรทศน (รอยละ 58.1)กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 86.2) สามารถแยกแยะลกษณะโฆษณาผลตภณฑสขภาพทโออวดเกนจรงไดอยางถกตอง และพบวา ความสามารถในการจ าแนกลกษณะโฆษณาผลตภณฑสขภาพทหลอกลวงของกลมตวอยางขนอยกบการรบรขอมลขาวสารทเผยแพรในโครงการอยาหลงเชองาย

49

สนนาฏ โรจนประดษฐ (2553, 2554) ท าการวจยเรอง การประเมนผลโครงการรณรงคอยาหลงเชองาย พบวา กลมตวอยางสวนใหญรบรสอทเผยแพรตามโครงการรณรงคอยาหลงเชองาย กลมตวอยางสวนใหญสามารถแยกแยะลกษณะโฆษณาผลตภณฑสขภาพทโออวดเกนจรงไดอยางถกตอง ความสามารถในการจ าแนกลกษณะโฆษณาผลตภณฑสขภาพทหลอกลวงของกลมตวอยางขนอยกบการรบรขอมลขาวสารทเผยแพรตามโครงการรณรงคอยาหลงเชองายอยางมนยส าคญทางสถต

ศรกล อ าพนธ และคณะ (2548, 2549, 2550, 2551, 2552, 2553,) วษณ โรจนเรองไร (2554) ศภกาญจน โภคย (2555,2556) ท าการศกษา เรอง การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ป 2548 ถงป 2550 และท าการศกษาเรอง การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2551 ถงป 2556 ไดผลการวจยตามล าดบปทศกษา ดงน

1. กลมตวอยางเกอบทงหมดเคยรบรขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา อยางนอย 1 สอ คดเปนรอยละ 99.4 97.7 99.2 98.4 97.3 99.7 90.6 98.0 และ 94.6 ตามล าดบ โดยรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จากสอโทรทศนมากทสด คดเปนรอยละ 97.5 94.2 96.6 94.5 95.5 98.3 87.4 95.9 และ 91.1 ตามล าดบ 2. กลมตวอยาง มความพงพอใจกบการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ในภาพรวม คดเปนรอยละ 76.3 75.4 81.4 79.5 81.1 84.1 85.4 78.8 และ 84.5 ตามล าดบ

3. ในป 2548 2549 และ 2550 กลมตวอยางมความเชอมนตอผลตภณฑยามากทสด คดเปนรอยละ 96.0 96.3 และ 96.8 ตามล าดบ ในป 2551 2552 และ 2553 มความเชอมนตอผลตภณฑอาหารมากทสด คดเปนรอยละ 97.0 97.7 และ 98.1 ตามล าดบ โดยมความเชอมนตอผลตภณฑเครองส าอางนอยทสด คดเปนรอยละ 87.1 86.0 92.6 83.1 83.7 และ 86.8 ตามล าดบ

4. กลมตวอยางมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง คดเปนรอยละ 79.9, 88.6, 64.1, 93.3, 91.0, 92.5, 95.4 92.6 และ 94.6 ตามล าดบ

5. กลมตวอยางมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองคดเปนรอยละ 91.2, 91.8, 92.5, 80.8, 81.1, 81.8, 82.6 82.3 และ 82.2 ตามล าดบ

5. กลมตวอยางมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองคดเปนรอยละ 91.2, 91.8, 92.5, 80.8, 81.1, 81.8, 82.6 และ 82.3 ตามล าดบ

ปยวฒน เกตวงศา และคณะ (2557) ศกษาเรอง สถานการณพฤตกรรมการบรโภค ผลตภณฑสขภาพของผบรโภค ผลการวจยพบวา

1. กลมตวอยางไดรบฟงขาวสารเกยวกบผลตภณฑสขภาพ จากสอโทรทศนฟรทวมากทสด (รอยละ 52.0) กลมตวอยางสวนใหญหรอรอยละ 85.9 เคยไดยน ไดเหน หรอเคยรบทราบขอมลขาวสาร และมกลมตวอยางเพยงรอยละ 14.1 เทานนทไมเคยไดยน ไดเหน หรอเคยรบทราบ ขอมลขาวสารเกยวกบผลตภณฑสขภาพ กลมตวอยางทเคยไดยนหรอเคยเหนโฆษณาทประชาสมพนธโดย อย. จะดฉลากกอนเลอกซอผลตภณฑสขภาพมากถงรอยละ 88.5 ขณะทกลมตวอยางทตอบ วาไมเคย

50

ไดยนหรอเคยเหนโฆษณาทประชาสมพนธโดย อย. จะดฉลากกอนเลอกซอผลตภณฑเพยงรอยละ 79.0 เทานน

2. กลมตวอยางสวน ใหญ หรอรอยละ 62.6 อานฉลากกอนซอผลตภณฑบาง และมกลมตวอยางเพยงรอยละ 19.4 ทอานฉลากอยางละเอยดกอนตดสนใจซอผลตภณฑ

3. ผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางใชมากทสด คอ กลมผลตภณฑวตถอนตราย เชน ยาฆาแมลงทใชในครวเรอนน ายาลางจาน น ายาลางพน ซงมปรมาณการใชสงถงรอยละ 80.6 เมอศกษาถงการตดสนใจซอผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางวาใหความส าคญกบประเดนใดมากทสด พบวา ประเดนทกลมตวอยางใหความส าคญมากทสด คอ ความสมบรณของลกษณะบรรจภณฑ ผบรโภคจะใหความส าคญตอการพจารณา สญลกษณ อย. มากเปนพเศษ โดยสวนใหญเปนผลตภณฑสขภาพหรอสนคาทใชกบรางกาย เชน อาหารเพราะตอง รบประทานเขาไปในรางกาย และเครองส าอางทตองใชกบรางกายเชนกน แตสวนใหญจะเนนทวนหมดอายมากอน เนองจากคดวาผาน อย.

4. ผลการศกษาทศนคตของกลมตวอยางตอสวนประสมการตลาดของผลตภณฑสขภาพในภาพรวม พบวา กลมตวอยางแสดงความคดเหนวาสวนประสม การตลาดของผลตภณฑสขภาพดานสถานทซอมคะแนนเฉลยความเหมาะสมมากทสด (4.21 คะแนน) รองลงมา คอ ดานคณสมบตของผลตภณฑ (3.96 คะแนน) ดานราคา (3.58 คะแนน) และดานการสงเสรมการขายไดคะแนน ความเหมาะสมนอยทสด (1.81 คะแนน)

51

บทท 3

ระเบยบวธการวจย

การวจยครงน ใชรปแบบการวจยเชงผสมผสาน (Mixed research) โดยใชวธการวจย เชงปรมาณ (Quantitative research) โดยการใชแบบสอบถาม และใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยใชการสนทนากลม (Focus Group Discussion) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ด าเนนการวจยตามกจกรรมดงน

1. การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558 การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558

ใชระเบยบวธการวจยเชงส ารวจ (Survey research) ด าเนนการเกบรวบรวมขอมลเมอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาด าเนนการใหความรและสรางความตระหนกใหแกประชาชนตามแผนการพฒนาศกยภาพผบรโภค ในปงบประมาณ พ.ศ.2558 เปนการศกษาผลสมฤทธการด าเนนงานพฒนาศกยภาพผบรโภคในภาพรวม

2. การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยด าเนนการจดการสนทนากลม (Focus group discussion) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ในประเดนเกยวกบแนวทางการพฒนา สอ ชองทางสอ และสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ประชากรและกลมตวอยาง

1. การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ.2558 ผวจยใชประชากรและกลมตวอยางดงน

1.1 ประชากร คอ ประชาชนทวไป ทงชายและหญง ทมอาย 11 – 60 ป 1.2 กลมตวอยาง คอ ประชาชนทวไปทงชายและหญง อาย 11 – 60 ป จ านวน

2,500 คน (โดยใชตารางการก าหนดกลมตวอยางของ Yamane ทความเชอมนรอยละ 99 และ

52

ความคลาดเคลอน รอยละ 3) แตเพอใหไดสดสวนทเหมาะสมกบการจดแบงเขตการคดเลอก จงเพมจ านวนกลมตวอยางเปน 3,000 คน

1.3 วธการสมตวอยาง ท าการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multistage sampling) ดงน

ก. การจดแบงภาค - ใชวธการสมแบบแบงกลม (Cluster sampling) เพอจดแบงพนทตามลกษณะ

ทางภมศาสตร จ าแนกไดเปน 5 ภาค คอ ภาคเหนอ ภาคะวนออกเฉยงเหนอ ภาคตะวนออก ภาคกลาง และ ภาคใต

- ใชวธการสมแบบเจาะจง (Purposive sampling) คดเลอกกรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนกลมตวอยางทใชในการศกษา รวมภาคทเปนตวแทน 5 ภาค และกรงเทพมหานครและปรมณฑล

ข. การคดเลอกจงหวด คดเลอกจงหวดดวยวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) เพอให

เปนตวแทนของ 5 ภาค ภาคละ 2 จงหวด และ 1 จงหวดในเขตปรมณฑลของกรงเทพมหานคร รวมจงหวดทเปนตวแทน 11 จงหวดและกรงเทพมหานคร

ค. การคดเลอกอ าเภอและเขต ประกอบดวยการคดเลอกอ าเภอทเปนตวแทน แตละจงหวด จงหวดละ 2 อ าเภอ และในกรงเทพมหานคร 2 เขต รวมอ าเภอทเปนตวแทนทงสน 22 อ าเภอ จาก 11จงหวด ดงน

- ใชวธการสมแบบเจาะจง (Purposive sampling) โดยคดเลอกอ าเภอเมองเปน 1 ใน 2 อ าเภอตวอยางทใชในการศกษาของแตละจงหวดทเปนตวแทน รวมเปน 11 อ าเภอเมอง

- ใชวธการสมตวอยางอยางงาย (Simple random sampling) คดเลอกอ าเภอทเปนตวแทนของ 11 จงหวดๆ ละ 1 อ าเภอ (จาก 5 ภาคและปรมณฑล รวมเปน 11 อ าเภอ) สวนกรงเทพมหานครจดแบงโซนออกเปน 2 โซน คอ กรงเทพมหานครชนใน ชนนอก แลวใชวธการสมตวอยางอยางงายจากกรงเทพมหานครชนใน 1 เขต และใชวธการสมตวอยางอยางงาย จากกรงเทพมหานครชนนอก 1 เขต รวมเปน 22 อ าเภอ กบอก 2 เขต

4) การคดเลอกกลมตวอยาง ท าการคดเลอกกลมตวอยางทใชในการวจยจากประชาชนทวไปทงชายและหญง

ทมอาย 11- 60 ป จงหวดละ 250 คน (อ าเภอ/เขตละ 125 คน) ทงนจะใชวธการสมแบบโควตา (Quota sampling) โดยก าหนดโควตาของกลมตวอยางตามลกษณะทางชวสงคมดงน

ตารางท 1 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามเพศ

เพศ จ านวน คดเปนรอยละ ชาย 1,500 50.0 หญง 1,500 50.0 รวม 3,000 100.0

53

ตารางท 2 จ านวนกลมตวอยางจ าแนกตามอาย

อาย (ป) จ านวน คดเปนรอยละ 11-20 600 20.0 21-30 600 20.0 31-40 600 20.0 41-50 600 20.0 51-60 600 20.0 รวม 3,000 100.0

2. การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

การด าเนนการสนทนากลม และสมภาษณเชงลกกบผเชยวชาญ และผมสวนไดสวนเสยเกยวกบแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ านวน 15 คน โดยใชเทคนควธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive random sampling) ผเชยวชาญประกอบดวย ผทรงคณวฒดานนเทศศาสตร 4 ทาน ดานเทคโนโลยสอสารมวลชน 4 ทาน ผเชยวชาญดานอาหารและยา 4 ทาน นกประชาสมพนธและผสอขาว 3 ทาน เครองมอทใชในการวจย

1. การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ.2558

เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม และแบบประเมนความร โดยแบงออกเปน 8 ตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา ตอนท 3 ความพงพอใจของประชาชนตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดย

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ตอนท 6 ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา ตอนท 7 ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

54

ตอนท 8 ความคาดหวงตอเครองหมายผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

เครองมอทใชในการวจย คอ แนวการด าเนนงานการสนทนากลม (Focus group discussion) และแนวค าถามการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ขอค าถามเปนประเดนเกยวกบแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา การหาคณภาพของเครองมอ

การหาคณภาพเครองมอวจย ผวจยด าเนนการดงน

1. การหาความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) ผวจยไดด าเนนการหาคณภาพของเครองมอดานความเทยงตรงตามเนอหา (Content Validity) โดยน าเครองมอการวจย ไปใหผเชยวชาญดานผลตภณฑสขภาพ จากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ านวน 7 คน ตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหา และน าขอเสนอแนะของผเชยวชาญมาพจารณาปรบปรงคณภาพเครองมอ ในประเดนตาง ๆ เชน ถอยค าภาษาทใชในบางค าถามใหเหมาะสมยงขน ปรบขอค าถาม บางขอใหมความชดเจนมากยงขน หลงจากทไดปรบปรงขอค าถามใหมความเทยงตรงตามเนอหา ผวจยน าแบบสอบถามทไดปรบปรงแลวไปทดสอบกบกลมตวอยางทไมใช ในการวจยจรง จ านวน 60 คน ไดแบบสอบถามทมความสมบรณใชไดจรงจ านวน 60 ฉบบ โดยก าหนดสดสวนของกลมตวอยางดานชวสงคมใหใกลเคยงกบกลมตวอยางจรงดงทไดเสนอในโครงการวจย แลวน าผลทไดไปวเคราะหหาคาความเชอมน

2. หาคาอ านาจจ าแนก (Discrimination Power) ผวจยน าแบบสอบถาม ไปท าการหาคาอ านาจจ าแนก โดยน าแบบสอบถามไปทดลองกบกลมตวอยางทมลกษณะทางประชากรคลายคลงกบกลมตวอยางในการวจย จ านวน 60 คน ไดแบบสอบถามทมความสมบรณจ านวน 60 ฉบบ หลงจากนนท าการวเคราะหขอค าถามรายขอ (Item Analysis) ทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลยรายขอดวยสถตท (t-test) และหาคา r – Item total (Correlation Item – Total Correlation ) ท าการคดเลอกขอค าถามทมคาอ านาจจ าแนกรายขอทมความแตกตางอยางมนยส าคญทระดบ .05 และคา Item-Total Correlation เทากบหรอมากกวา 0.20 ไวเปนขอค าถามในแบบสอบถามทจะน าไปใชจรง

ผวจยคดเลอกขอค าถามทมคณภาพตามเกณฑ คอ จะตองมคา t ≥ 1.98 และคา r ≥ .20 อยางมนยส าคญ ผวจยจงท าการปรบปรงขอถาม และปรบปรงขอค าถามบางขอ ใหมความชดเจนเขาใจงายขน

55

3. การหาคาความเชอมน (Reliability) โดยวธการหาความคงทภายใน (Internal Consistency) ซงพจารณาจากคาสมประสทธแอลฟา (- Coefficient) ไดคาความเชอมนดงน

3.1 แบบวดความพงพอใจของประชาชนตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.92

3.2 แบบวดความพงพอใจของประชาชนตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.87

3.3 แบบวดความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.83 3.4 แบบวดพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.76 3.5 แบบวดความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา(อย.) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.89

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยใชเครองมอทสรางขนไปใชในการเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม โดยด าเนนการดงน

ก. คดเลอกผชวยวจย

1) เปดรบสมครผชวยวจย ท าการคดเลอกผชวยวจยทมมนษยสมพนธและบคลกภาพทด และมทกษะในการสอสาร จ านวน 10 คน

2) จดการอบรมผชวยวจย เพอท าความเขาใจเกยวกบโครงการวจย เครองมอการวจย วธการเกบรวบรวมขอมล

3) ฝกทกษะในการเกบรวบรวมขอมล โดยใหผชวยวจยฝกทกษะการสมภาษณในกลมผชวยวจยดวยกน และประชาชนทวไปทไมใชกลมตวอยางในการวจย และน าปญหาทพบมาน าเสนอและอภปรายวธการแกไขในกลม

ข. การด าเนนการเกบรวบรวมขอมล 1) ผวจยก าหนดพนท สถานทเกบรวบรวมขอมลตามแหลงชมชนตางๆ เชน

สถานศกษา สวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานภาคเอกชน หางราน บรษท หางสรรพสนคา ตลาด สวนสาธารณะ สถานขนสงในอ าเภอและเขตทเปนตวแทน โดยก าหนดสดสวนการเกบรวบรวมขอมลตามพนท จากการเลอกกลมตวอยางทใชในการวจยจากประชาชนทวไปทงชายและหญง ทมอาย 11 - 60 ป จงหวดละ 250 คน (อ าเภอ/เขตละ 125 คน)

2) ผวจยและผชวยวจยด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ตรวจสอบความสมบรณของขอมลตาง ๆ หลงจากทเสรจสนการสมภาษณ เพอใหไดขอมลทสมบรณกอนออกจากพนทการวจย

3) ผวจยด าเนนการจดการสนทนากลมและสมภาษณเชงลกกบผเชยวชาญ และผมสวนไดสวนเสย จ านวน 15 ทาน เพอรวบรวมขอมลน าไปก าหนดหาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางการประชาสมพนธ เผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

56

การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลแบบสอบถาม (Questionnaire) และแบบประเมนความร (Test) ผวจยใชคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรปทางสงคมศาสตรด าเนนการในการวเคราะหขอมลตามล าดบดงน 1. ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถและคารอยละ เพออธบายตวแปรตางๆ ไดแก เพศ อาย การศกษา การรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ พฤตกรรมการเลอกซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพ ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. ใชสถตอางอง (Inferential statistics) เพอวเคราะหความสมพนธระหวางลกษณะทางประชากรศาสตรกบการรบรขาวสารการเผยแพร ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชสถต One-Way ANOVA ถาพบความแตกตาง ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยดวย Scheffe 3. การวเคราะหขอมลแบบสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ผวจยด าเนนการวเคราะหขอมลการสนทนากลมและแบบสมภาษณเชงลก โดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content analysis technique) เกณฑการวดตวแปร ผวจยก าหนดเกณฑการวดตวแปรไว ดงน 1. การรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการ -อาหารและยา

การวดตวแปรเกยวกบการรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาของกลมตวอยาง วดจากชองทางกลมตวอยางเคยรบทราบขอมลขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา โดยใหคะแนนรายการละ 1 คะแนน

การวดการรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ โดยหากกลมตวอยางเคยรบทราบขอมลขาวสารตงแต 1 รายการขนไปหรอไดคะแนนรวมตงแต 1 คะแนนขนไป หมายความวา กลมตวอยางรบรขาวสารการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. การวดความพงพอใจ การวดความพงใจในรายขอ วดจากระดบความพงพอใจของ กลมตวอยาง ดงน

57

พงพอใจมากทสด ใหคะแนน 5 คะแนน พงพอใจมาก ใหคะแนน 4 คะแนน พงพอใจปานกลาง ใหคะแนน 3 คะแนน พงพอใจนอย ใหคะแนน 2 คะแนน

พงพอใจนอยทสด ใหคะแนน 1 คะแนน การวดความพงพอใจในภาพรวม โดยหากไดคะแนนรวมมากกวาหรอเทากบ 30 คะแนน

โดยน าจ านวนรายขอ คณดวย คะแนนความพงพอใจในระดบปานกลาง หมายถง มความพงพอใจ (มความพงพอใจในระดบปานกลางขนไป)

3. ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ การวดความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพในรายขอ วดจากความสามารถของ กลมตวอยาง

ในการแปลความหมายของรปภาพ สญลกษณ บนฉลากผลตภณฑสขภาพและความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ โดยตอบถกตองไดรายการละ 1 คะแนน

การวดความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทถกตองของกลมตวอยางในภาพรวม โดยนบคะแนนรวมดานความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ถาตอบถกตอง 8 ขอ จาก 12 หมายความวา กลมตวอยางมความรทถกตองเกยวกบผลตภณฑสขภาพ

4. พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ การวดพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองในรายขอ โดยวเคราะหจากการ

ตอบของกลมตวอยางในแตละขอ หากมพฤตกรรมในระดบบอยหรอเปนประจ า ถอวารายขอนนมพฤตกรรมทถกตอง และการวดพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพในภาพรวม โดยนบจ านวนขอทมพฤตกรรมทถกตอง หากมจ านวนมากกวาหรอเทากบรอยละ 70 หมายถง มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง

58

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยครงนไดท าการศกษาเพอประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558 ซงจะเสนอผลการวเคราะหขอมลตามล าดบดงน

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบกลมตวอยาง ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอนท 3 ขาวสาร สอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพและเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ตอนท 6 ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการ -

อาหารและยา ตอนท 7 ความคาดหวงตอเครองหมายผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอนท 8 ความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

ตอนท 9 แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบกลมตวอยาง

ตารางท 3 จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามภาค

ภาค จ านวน คดเปนรอยละ

เหนอ 500 16.7 ตะวนออกเฉยงเหนอ 500 16.7 กลาง 500 16.7 ตะวนออก 500 16.7 ใต 500 16.7 กรงเทพมหานครและปรมณฑล 500 16.7

รวม 3000 100.0

จากตารางท 3 พบวา กลมตวอยางมาจากภาคตางๆ จ านวนเทาๆ กน คดเปนรอยละ 16.7

59

ตารางท 4 จ านวนกลมตวอยาง จ าแนกตามตวแปรทางชวสงคม

สถานภาพ จ านวน รอยละ

เพศ ชาย 1351 45.0 หญง 1649 55.0

รวม 3000 100.0

อาย

11-15 ป 148 4.9 16-20 ป 437 14.6 21-25 ป 426 14.2 26-30 ป 205 6.8 31-35 ป 301 10.0 36-40 ป 320 10.7 41-45 ป 289 9.6 46-50 ป 297 9.9 51-55 ป 239 8.0 56-60 ป 245 8.2 61-65 ป 93 3.1

รวม 3000 100.0

ระดบการศกษา

ประถมศกษา 394 13.1 มธยมศกษาตอนตน 474 15.8 มธยมศกษาตอนปลาย 611 20.4 อนปรญญาหรอเทยบเทา 431 14.4 ปรญญาตร 968 32.3 ปรญญาโท 120 4.0 ปรญญาเอก 2 0.1

รวม 3000 100.0 จากตารางท 4 พบวา กลมตวอยางเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 55.0 เพศชาย คดเปน รอยละ 45.0 สวนใหญมอาย 16-20 ป และ 21-25 ป คดเปนรอยละ 14.6 และ 14.2 ตามล าดบ มการศกษาระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 32.3

60

ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ตารางท 5 ความถและรอยละการรบรชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ล าดบท

การรบร รวม

เคย ไมเคย

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 สอบคคลเชน เจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เจาหนาทสาธารณสขเปนตน

1979 66.0 1021 34.0 3000 100.0

2 สอวทยกระจายเสยง 2249 75.0 751 25.0 3000 100.0 3 สอโทรทศน 2660 88.7 340 11.3 3000 100.0 4 สอสงพมพ เชน หนงสอพมพ

นตยสาร โปสเตอร แผนพบเปนตน 2513 83.8 487 16.2 3000 100.0

5 สออนเทอรเนต เชน เวบไซตแอพพลเคชนบนมอถอ สอสงคมออนไลน เชน เฟสบค อนสตาแกรม ยทป

2568 85.6 432 14.4 3000 100.0

6 สอกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)จดเชน กจกรรมอย.นอย กจกรรมรณรงคเรอง สเตยรอยด รถตรวจสอบเคลอนท (หนวยตรวจสอบเคลอนทผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภย) กจกรรมอาหารปลอดภย

2034 67.8 966 32.2 3000 100.0

จากตารางท 5 พบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยรบรชองทางการเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จากสอโทรทศน คดเปนรอยละ 88.7 รองลงมาคอ สออนเตอรเนต คดเปนรอยละ 85.6 และสอสงพมพ คดเปนรอยละ 83.8 สวนสอทรบรนอยทสดคอ สอบคคล คดเปนรอยละ 66.0

61

ตารางท 6 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอชองทางการเผยแพรความร ดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ าแนกตามระดบ ความพงพอใจ

ท รายการ

ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 สอบคคลเชน เจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เจาหนาทสาธารณสขเปนตน

227 11.5 900 45.5 743 37.5 91 4.6 18 0.9 1979 100.0

2 สอวทยกระจายเสยง 261 11.6 953 42.4 884 39.3 132 5.9 19 0.8 2249 100.0

3 สอโทรทศน 616 23.2 1202 45.2 754 28.3 79 3.0 9 0.3 2660 100.0

4 สอสงพมพ เชน หนงสอพมพ นตยสาร โปสเตอร แผนพบ เปนตน

395 15.7 1038 41.3 939 37.4 120 4.8 21 0.8 2513 100.0

5 สออนเทอรเนต เชน เวบไซตแอพพลเคชนบนมอถอ สอสงคมออนไลน เชน เฟสบค อนสตาแกรม ยทป

658 25.6 1089 42.4 706 27.5 101 3.9 14 0.6 2568 100.0

6 สอกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)จดเชน กจกรรมอย.นอย กจกรรมรณรงคเรอง สเตยรอยด รถตรวจสอบเคลอนท (หนวยตรวจสอบเคลอนทผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภย)กจกรรมอาหารปลอดภย

380 18.7 827 40.7 678 33.3 121 5.9 28 1.4 2034 100.0

จากตารางท 6 พบวา กลมตวอยางมความพงพอใจตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ในระดบมากทสด อนดบแรกคอ สออนเตอรเนต คดเปนรอยละ 25.6 รองลงมาคอ สอโทรทศน คดเปนรอยละ 23.2 ความพงพอใจในระดบมาก อนดบแรกคอ สอบคคล และสอโทรทศน คดเปนรอยละ 45.5 และ 45.2 ตามล าดบ รองลงมาคอ สออนเทอรเนต และสอวทยกระจายเสยง คดเปนรอยละ 42 .4

62

ตารางท 7 จ านวนกลมตวอยางทเคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหาร และยา อยางนอย 1 ชองทาง

การรบร จ านวน คดเปนรอยละ

เคย 2921 97.4 ไมเคย 79 2.6

รวม 3000 100.0 จากตารางท 7 พบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา อยางนอย 1 ชองทาง คดเปนรอยละ 97.4 มเพยงรอยละ 2.6 ทไมเคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจากชองทางใดเลย ตารางท 8 ความพงพอใจทมตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา

ความพงพอใจ จ านวน คดเปนรอยละ

พงพอใจ 2708 90.3 ไมพงพอใจ 213 7.1 ไมเคยรบรชองทางการเผยแพรใดเลย 79 2.6

รวม 3000 100.0 จากตารางท 8 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมความพงพอใจตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา คดเปนรอยละ 90.3 หมายเหต การวดความพงพอใจทมตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา โดยหากคะแนนรวมมากกวาหรอเทากบ 18 คะแนนจากคะแนนเตม 30 คะแนน หมายถง มความพงพอใจ (มความพงพอใจในระดบปานกลางขนไป)

63

ตอนท 3 ขาวสาร สอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตารางท 9 ความถและรอยละการรบรขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา

ล าดบท

รายการ

การรบร

เคย ไมเคย

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 การอานฉลาก หวาน มน เคม เพอลดความเสยงจากโรคเรอรง

2569 85.6 431 14.4 - - 3000 100.0

2 ภยรายน ามนทอดซ า 2586 86.2 414 13.8 - - 3000 100.0 3 อนตรายและผลขางเคยงจากการ

ใชสารสเตยรอยด 2361 78.7 639 21.3 - - 3000 100.0

4 อนตรายจากการใชเครองส าอาง ทท าใหหนาขาว

2625 87.5 375 12.5 - - 3000 100.0

จากตารางท 9 พบวา กลมตวอยางสวนใหญรบรขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพร

โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เกอบทกรายการในปรมาณทคอนขางสง คอ รอยละ 78.7-87.5 โดยขอมลขาวสารทรบรมากทสดคอ ขาวสารเรอง อนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว คดเปนรอยละ 87.5 รองลงมาคอ ขาวสารเรองภยรายน ามนทอดซ า คดเปนรอยละ 86.2 ตารางท 10 ความพงพอใจทมตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา จ าแนกตามระดบความพงพอใจ

ท รายการ

ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ไมรบร/ไมตอบ รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 การอานฉลาก หวาน มน เคม เพอลดความเสยงจากโรคเรอรง

510 17.0 1280 42.7 693 23.1 75 2.5 11 0.4 431 14.4 3000 100.0

2 ภยรายน ามนทอดซ า 588 19.6 1258 41.9 640 21.3 89 3.0 11 0.4 414 13.8 3000 100.0

3 อนตรายและผลขางเคยงจากการใชสารสเตยรอยด

606 20.2 1046 34.9 614 20.5 81 2.7 14 0.5 639 21.3 3000 100.0

4 อนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว

772 25.7 1165 38.8 597 19.9 71 2.4 20 0.7 375 12.5 3000 100.0

64

จากตารางท 10 พบวา กลมตวอยางทรบรขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มความพงพอใจตอขาวสารและสอสารสนเทศในระดบมากทสด อนดบแรกคอ ขอมลขาวสารเรอง อนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว คดเปนรอยละ 25.7 รองลงมาคอ ขอมลขาวสารเรอง อนตรายและผลขางเคยงจาการใชสารสเตยรอยด คดเปนรอยละ 20.2 สวนความพงพอใจในระดบมากอนดบแรกคอ ขาวสารเรอง “การอานฉลาก หวาน มน เคม เพอลดความเสยงจากโรคเรอรง” คดเปนรอยละ 42.7 รองลงมาคอ “ภยรายน ามนทอดซ า” คดเปนรอยละ 41.9 ตารางท 11 ความพงพอใจทมตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา

ความพงพอใจ จ านวน คดเปนรอยละ

พงพอใจ 2757 91.9 ไมพงพอใจ 71 2.4 ไมรบรขอมลขาวสาร 172 5.7

รวม 3000 100.0 จากตารางท 11 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมความพงพอใจตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา คดเปนรอยละ 91.9 หมายเหต การวดความพงพอใจทมตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา โดยหากคะแนนรวมมากกวาหรอเทากบ 12 คะแนนจาก คะแนนเตม 20 คะแนน หมายถง มความพงพอใจ (มความพงพอใจในระดบปานกลาง ขนไป)

65

ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพและเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

4.1 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ

ตารางท 12 ความถและรอยละความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยาง

รายการ

ค าตอบ ความมนใจในค าตอบของผทตอบถกตอง

ค าตอบถกตอง ค าตอบผด รวม ค าตอบผด ค าตอบผด รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1. *ขอความจากขอมลบนฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA) นหมายความวา ถานกเรยนกน ขนมกรบกรอบทแสดงฉลากนหมดในครงเดยว นกเรยนจะไดรบน าตาล คดเปนรอยละ 14 ของปรมาณทควรไดรบในแตละวน

1588 51.9 1442 48.1 3000 100.0 918 58.9 640 41.1 1588 100.0

66

ตารางท 12 (ตอ)

รายการ

ค าตอบ ความมนใจในค าตอบของผทตอบถกตอง

ค าตอบถกตอง ค าตอบผด รวม ค าตอบถกตอง ค าตอบผด รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

2. กาแฟทโฆษณาวาลดน าหนกมกมสวนผสมของยา ลดความอวน(ไซบทรามน) ซงหากบรโภค อาจท าให เกดอนตรายถงขนเสยชวตได

2373 79.1 627 20.9 3000 100.0 1564 65.9 809 34.1 2373 100.0

3. การกนอาหารทใชน ามนทอดซ าหรอสดดมไอจาก น ามนทอดซ า มโอกาสเสยงตอการเปนโรคมะเรง

2760 92.0 240 8.0 3000 100.0 2378 86.2 382 13.8 2760 100.0

4. *ผลตภณฑเสรมอาหารมสรรพคณเหมอนยา สามารถรกษาโรคได

1946 64.9 1054 35.1 3000 100.0 1429 73.4 517 26.6 1946 100.0

5. ยาลดความอวนมผลขางเคยงกนแลวอาจท าใหถง แกชวต การใชยาตองอยในความควบคมของแพทย

2730 91.0 270 9.0 3000 100.0 2357 86.3 373 13.7 2730 100.0

6. *การขายยาทางอนเทอรเนตสามารถท าได ไมผด กฎหมาย

1814 60.5 1186 39.5 3000 100.0 1227 67.6 587 32.4 1814 100.0

7. *เมอเปนหวดทกครงตองรบประทานยาปฏชวนะ เพอใหหายหวดโดยเรว

1805 60.2 1195 39.8 3000 100.0 1307 72.4 498 27.6 1805 100.0

67

ตารางท 12 (ตอ)

รายการ ค าตอบ ความมนใจในการตอบ

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

8. ยาชด ยาแผนโบราณ ยาลกกลอน ทอวดอาง สรรพคณวารกษาไดสารพดโรคทขายตามหาบเร แผงลอย ตลาดนด มกผสมยาสเตยรอยด

2149

71.6 851 28.4 3000

100.0

1412

65.7

737

34.3

2149

100.0

9. ไมมเครองส าอางใด ๆ ทใชแลวชวยปรบเปลยนสผว ใหขาวกวาเดมไดอยางถาวร 2532 84.4 468 15.6 3000 100.0 2069 81.7 463 18.3 2532 100.0

10. * เครองส าอางน าเขาจากตางประเทศ ไมตองมฉลากภาษาไทย 1940 64.7 1060 35.3 3000 100.0 1263 65.1 677 34.9 1940 100.0

11. กอนเลอกใชคอนแทคเลนสคแรก ตองไดรบการ ตรวจตา และปรกษาจกษแพทย 2719 90.6 281 9.4 3000 100.0 2291 84.3 428 15.7 2719 100.0

12. การใชผลตภณฑก าจดแมลงใหปลอดภยตองใช เทาทจ าเปนใชใหถกวธตามค าแนะน าบนฉลาก หามใชผลตภณฑก าจดแมลงฉดพนในบรเวณทม อาหาร เครองดมวางอยโดยเดดขาด 2756 91.9 244 8.1 3000 100.0 2392 86.8 364 13.2 2756 100.0

*หมายถงขอความทางลบ

68

จากตารางท 12 พบวา รายการความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางสวนใหญตอบถกตองคอ “การกนอาหารทใชน ามนทอดซ าหรอสดดมไอจากน ามนทอดซ า มโอกาสเสยงตอการเปนโรคมะเรง” คดเปนรอยละ 92.0 รองลงมาคอ “การใชผลตภณฑก าจดแมลงใหปลอดภยตองใชเทาทจ าเปนใชใหถกวธตามค าแนะน าบนฉลากหามใชผลตภณฑก าจดแมลงฉดพนในบรเวณทมอาหาร เครองดมวางอยโดยเดดขาด” รายการความรทตอบถกนอยทสดคอ การแปลความหมายขอมลบนฉลากหวานมนเคม (ฉลาก GDA) คดเปนรอยละ 51.9

ตารางท 13 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางในภาพรวม

ระดบความร จ านวน คดเปนรอยละ

มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง 2705 90.2 ไมมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง 295 9.8

รวม 3000 100.0 จากตารางท 13 พบวา กลมตวอยางรอยละ 90.2 มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง หมายเหต การวดความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางในภาพรวม โดยนบจ านวนขอท

ตอบถกตอง หากตอบถกมากกวาหรอเทากบ 8 ขอ จาก 12 ขอ ขนไป หมายความวา กลมตวอยางมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทถกตอง

4.2 ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

ตารางท 14 ความถและรอยละความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยาง

ล าดบท

รายการ

ค าคอบ ค าคอบ ถกตอง ไมถกตอง ถกตอง ไมถกตอง

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1 เครองหมายผลตภณฑอาหาร 1318 43.9 1461 48.7 221 7.4 3000 100.0 2 เครองหมายผลตภณฑยา 424 14.1 2294 76.5 282 9.4 3000 100.0 3 เครองหมายผลตภณฑ

เครองส าอาง 1007 33.6 1702 56.7 291 9.7 3000 100.0 4 เครองหมายผลตภณฑ

เครองมอแพทย 297 9.9 2366 78.9 337 11.2 3000 100.0 5 เครองหมายผลตภณฑ

วตถอนตรายทใชในบานเรอน 227 7.6 2453 81.8 320 10.7 3000 100.0

69

จากตารางท 1 4 พบวา ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางสวนใหญตอบถกตอง คอ เครองหมายผลตภณฑอาหาร คดเปนรอยละ 43.9 รองลงมาคอ เครองหมายผลตภณฑเครองส าอาง คดเปนรอยละ 33.6

70

ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

ตารางท 15 ความถและรอยละพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยาง จ าแนกตามระดบพฤตกรรม

พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ล าดบท รายการ เปนประจ า บอย นานๆ ครง ไมเคยปฏบต ไมเกยวของ รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ 1 อานฉลากหวาน มน เคม (ฉลากGDA) เพอเลอกอาหารทเหมาะสมกบ

ตนเอง เชน อาหารทมปรมาณน าตาลต า ไขมนต า หรอโซเดยมต า 764 25.5 1069 35.6 985 32.8 173 5.8 9 0.3 3000 100.0 2 อานฉลากหวาน มน เคม (ฉลากGDA) บนซองขนมขบเคยวกอน

บรโภค เพอเปรยบเทยบคณคาทางอาหารของผลตภณฑชนดเดยวกน 6

607 2

20.2 1

1036 34.5 1074 35.8 272 9.1 11 0.4 3000 100.0 3* ดมกาแฟทมการโฆษณาวา สามารถลดความอวนได 1756 58.5 726 24.2 250 8.3 142 4.7 126 4.2 3000 100.0 4 เมอซออาหารประเภททอด จะสงเกตลกษณะของน ามนทผขายใช

ทอดอาหาร เชน สไมด า ไมเหนยวขน ไมเกดฟองมากไมเกดควนมาก หรอไมมกลนหน 918 30.6 1363 45.4 617 20.6 90 3.0 12 0.4 3000 100.0

5* ลดความอวนโดยซอยาลดความอวนมากนเอง 1812 60.4 679 22.6 232 7.7 86 2.9 191 6.4 3000 6* สงซอยารกษาโรคทางอนเทอรเนต 2057 68.6 471 15.7 165 5.5 106 3.5 201 6.7 3000 100.0 7* ซอยาชด ยาลกกลอนหรอยาแผนโบราณอนๆ จากรถเรทขายตามวด

หรอตลาดนด 2009 67.0 527 17.6 178 5.9 98 3.3 188 6.3 3000 100.0 8* ซอยาตามค าโฆษณาทชวนเชอวา ยานนสามารถรกษาโรคได

ครอบจกรวาลและรกษาไดหายขาดทนใจ 2040 68.0 497 16.6 190 6.3 95 3.2 178 5.9 3000 100.0 9* ใชเครองส าอางทโฆษณาวาชวยปรบเปลยนสผวไดรวดเรวทนใจ 1414 47.1 966 32.2 360 12.0 132 4.4 128 4.3 3000 100.0 10 เลอกซอเครองส าอางทมฉลากภาษาไทย มเลขทใบรบแจง 10 หลก 747 24.9 1129 37.6 655 21.8 404 13.5 65 2.2 3000 100.0 11* ซอคอนแทคเลนสแฟชนจากแผงลอย ตลาดนด หรอรานคาทไมมหลก

แหลงแนนอน 1

851 6

1.7 5

69 19.0 229 7.6 125 4.2 226 7.5 3000 100.0 12 หลงการฉดพนผลตภณฑก าจดแมลง ทานท าความสะอาดมอหรอ

รางกายใหสะอาด 1460 48.7 749 25.0 344 11.5 317 10.6 130 4.3 3000 100.0

* หมายถงพฤตกรรมทางลบ

71

จากตารางท 15 กลมตวอยางมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง อนดบแรกคอ “ไมซอยาตามค าโฆษณาทชวนเชอวา ยานนสามารถรกษาโรคไดครอบจกรวาลและรกษาไดหายขาดทนใจ” และ “ไมซอยาชด ยาลกกลอนหรอยาแผนโบราณอนๆ จากรถเรทขายตามวดหรอตลาดนด” คดเปนรอยละ 84.6 (ปฏบตเปนประจ ารอยละ 68.0 ปฏบตบอยรอยละ 16.6 และปฏบตเปนประจ ารอยละ 67.0 และปฏบตบอยรอยละ 17.6) รองลงมาคอ “ไมสงซอยารกษาโรคทางอนเทอรเนต”คดเปนรอยละ 84.3 (ปฏบตเปนประจ ารอยละ 68.6 ปฏบตบอยรอยละ 15.7) ตารางท 16 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางในภาพรวม

พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ จ านวน คดเปนรอยละ

มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง 2447 81.6 มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทไมถกตอง 553 18.4

รวม 3000 100.0 จากตารางท 16 พบวา กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง คดเปนรอยละ 81.6 หมายเหต - การวดพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองในรายขอ โดยวเคราะห

จากการตอบของกลมตวอยางในแตละขอ หากมพฤตกรรมในระดบบอยหรอ เปนประจ า ถอวารายขอนนมพฤตกรรมทถกตอง ส าหรบพฤตกรรมทางลบ หากมพฤตกรรมในระดบนาน ๆ ครงหรอไมเคยปฏบต ถอวารายการนนม พฤตกรรมทถกตอง

- การวดพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพในภาพรวม โดยนบจ านวนขอ ทมพฤตกรรมทถกตอง หากมจ านวนมากกวาหรอเทากบรอยละ 70 หมายถง มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง

72

ตอนท 6 ความพงพอใจของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

ก. ความพงพอใจทมการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตารางท 17 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานของส านกงาน -

คณะกรรมการอาหารและยา จ าแนกตามระดบความพงพอใจ

ท

รายการ ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ไมทราบ รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1

ดานการเผยแพร รณรงค ประชาสมพนธ ความเหมาะสมของสอ/กจกรรม ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.) ใชในการเผยแพรขาวสาร เชนโทรทศน วทย หนงสอพมพ อนเทอรเนต 493 16.4 1204 40.1 1067 35.6 177 5.9 42 1.4 17 0.6 3000 100.0

2 ความถกตองและความนาเชอถอของขอมลขาวสารกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)เผยแพร 501 16.7 1416 47.2 910 30.3 132 4.4 20 0.7 21 0.7 3000 100.0

3 เนอหาสาระของขอมลขาวสารกจกรรม ทเผยแพรสอดคลองกบความตองการของทาน 438 14.6 1293 43.1 1079 36.0 143 4.8 30 1.0 17 0.6 3000 100.0

4 ความทนสมย/ทนตอเหตการณของขอมลขาวสาร กจกรรมทมการเผยแพร 505 16.8 1241 41.4 1021 34.0 180 6.0 36 1.2 17 0.6 3000 100.0

5 การน าไปใชประโยชนของขอมลขาวสาร/กจกรรมทมการเผยแพร 518 17.3 1234 41.1 1001 33.4 195 6.5 35 1.2 17 0.6 3000 100.0

6

ดานการคมครองผบรโภค การควบคมคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑสขภาพทจ าหนายในทองตลาด 411 13.7 1024 34.1 1145 38.2 312 10.4 91 3.0 17 0.6 3000 100.0

7 การตรวจสอบและการด าเนนคดกบผประกอบการทท าผดกฎหมาย 397 13.2 963 32.1 1082 36.1 401 13.4 135 4.5 22 0.7 3000 100.0

8 การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) 375 12.5 1031 34.4 1065 35.5 392 13.1 110 3.7 27 0.9 3000 100.0

73

ตารางท 17 (ตอ)

ท

รายการ ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด ไมทราบ รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

9 การก ากบดแลการโฆษณาผลตภณฑสขภาพเพอไมใหมการโฆษณาเกนจรงหรอโฆษณาหลอกลวงประชาชน 434 14.5 1039 34.6 1032 34.4 340 11.3 138 4.6 17 0.6 3000 100.0

10 การด าเนนงานเกยวกบเรองรองเรยนจากประชาชนทประสบปญหาจากผลตภณฑสขภาพ ทไมไดคณภาพมาตรฐาน 436 14.5 1014 33.8 1038 34.6 370 12.3 106 3.5 36 1.2 3000 100.0

จากตารางท 17 พบวา ดานการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาดานการเผยแพรรณรงค ประชาสมพนธ กลมตวอยางมความพงพอใจในระดบมากทสดอนดบแรกเรอง“การน าไปใชประโยชนของขอมลขาวสาร/กจกรรมทมการเผยแพร”คดเปนรอยละ 17.3 รองลงมาคอ “ความทนสมย/ทนตอเหตการณของขอมลขาวสาร กจกรรมทมการเผยแพร” คดเปนรอยละ 16.8 สวนดานการคมครองผบรโภคกลมตวอยางมความพงพอใจระดบมากทสดอนดบแรกในเรอง“การก ากบดแลการโฆษณาผลตภณฑสขภาพเพอไมใหมการโฆษณาเกนจรงหรอโฆษณาหลอกลวงประชาชน” และ “การด าเนนงานเกยวกบเรองรองเรยนจากประชาชนทประสบปญหาจากผลตภณฑสขภาพ ทไมไดคณภาพมาตรฐาน” คดเปนรอยละ14.5 รองลงมาคอ“การควบคมคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑสขภาพทจ าหนายในทองตลาด” คดเปนรอยละ 13.7

ตารางท 18 ความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ความพงพอใจ จ านวน คดเปนรอยละ

ดานการประชาสมพนธ พงพอใจ 2693 89.8 ไมพงพอใจ 307 10.2

รวม 3000 100.0 ดานการคมครองผบรโภค พงพอใจ 2237 74.6

ไมพงพอใจ 763 25.4 รวม 3000 100.0 การด าเนนงานในภาพรวม พงพอใจ 2459 82.0

ไมพงพอใจ 541 18.0 รวม 3000 100.0

74

จากตารางท 1 8 พบวา กลมตวอยางมความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงาน -คณะกรรมการอาหารและยา ในภาพรวม คดเปนรอยละ 82.0 เมอพจารณาในรายดานพบวา กลมตวอยางมความพงพอใจดานการประชาสมพนธ คดเปนรอยละ 89.8 ดานการคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 74.6 หมายเหต - การวดความพงพอใจดานการเผยแพรรณรงคประชาสมพนธ โดยการน าคะแนน

ดานการเผยแพรรณรงคประชาสมพนธมารวมกน หากไดคะแนนรวมมากกวา หรอเทากบ 15 คะแนนจากคะแนนเตม 25 คะแนน หมายถงมความพงพอใจ

(มความพงพอใจในระดบปานกลางขนไป) - การวดความพงพอใจดานการคมครองผบรโภค โดยการน าคะแนนดานการคมครอง

ผบรโภคมารวมกน หากไดคะแนนรวมมากกวาหรอเทากบ 15 คะแนน จาก คะแนนเตม 25 คะแนน หมายถงมความพงพอใจ (มความพงพอใจในระดบปานกลาง ขนไป)

- การวดความพงพอใจในภาพรวม โดยการน าคะแนนทงดานการเผยแพร รณรงค ประชาสมพนธ และดานการคมครองผบรโภคมารวมกน หากไดคะแนนรวม มากกวาหรอเทากบ 30 คะแนน จากคะแนนเตม 50 คะแนน หมายถง มความพงพอใจ (มความพงพอใจในระดบปานกลางขนไป)

2. ความพงพอใจตอการไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตารางท 19 ความถและรอยละการไดรบบรการทกลมตวอยางใชบรการจากส านกงาน -

คณะกรรมการอาหารและยา

ล าดบท

การไดรบบรการ รวม

เคย ไมเคย

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 การรองเรยน 409 13.6 2591 86.4 3000 100.0 2 การขอสอเผยแพร 746 24.9 2254 75.1 3000 100.0 3 การสอบถามขอมล/ขอขอมล 1351 45.0 1649 55.0 3000 100.0 4 การสบคนขอมลจาก อย. ทาง

อนเทอรเนต เชน เวบไซต อย. Facebook FDA Thai 1865 62.2 1135 37.8 3000 100.0

จากตารางท 19 พบวา กลมตวอยางสวนใหญเคยไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการ-

อาหารและยาเรอง การสบคนขอมลจาก อย. ทางอนเตอรเนต คดเปนรอยละ 62.2 รองลงมาคอ การสอบถามขอมล/ขอขอมล คดเปนรอยละ 45.0

75

ตารางท 20 ความถและรอยละความพงพอใจของกลมตวอยางทมตอการไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ าแนกตามระดบความพงพอใจ

ท

รายการ ระดบความพงพอใจ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด รวม

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

1 การรองเรยน 89 21.8 165 40.3 112 27.3 30 7.4 13 3.2 409 100.0 2 การขอสอเผยแพร 134 18.0 284 38.1 277 37.1 45 6.0 6 0.8 746 100.0 3 การสอบถามขอมล/ขอ

ขอมล 220 16.3 547 40.5 495 36.6 80 5.9 9 0.7 1351 100.0

4 การสบคนขอมลจาก อย. ทางอนเทอรเนต เชน เวบไซต อย. Facebook FDA Thai

422 22.6 766 41.0 585 31.4 82 4.4 10 0.6 1865 100.0

จากตารางท 20 พบวา กลมตวอยางทเคยไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยาสวนใหญมความพงพอใจตอบรการทไดรบ ในระดบมากทสด อนดบแรกในเรอง การสบคนขอมลจาก อย. ทางอนเทอรเนต เชน เวบไซต อย. Facebook FDA Thai คดเปนรอยละ 22.6 รองลงมาคอ การรองเรยน คดเปนรอยละ 21.8 กลมตวอยางมความพงพอใจในระดบมากอนดบแรกคอ การสบคนขอมลจาก อย. ทางอนเทอรเนต เชน เวบไซต อย. Facebook FDA Thai คดเปน รอยละ 41.0 รองลงมาคอ การสอบถามขอมล/ขอขอมล คดเปนรอยละ 40.5 ตอนท 7 ความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา ตารางท 21 ความถและรอยละความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจาก (อย.)

(ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

ท ความคาดหวง จ านวน รอยละ

1 ถกตองตามกฎหมาย 2550 85.0 2 มคณภาพ 2572 85.7 3 ปลอดภย 2622 87.4 4 ความสะอาด 2382 79.4 5 รสชาตด 1362 45.4 6 บรรจภณฑสวยงาม 1283 42.8 7 ราคาถก 1443 48.1 8 อน ๆ 32 1.1

76

จากตารางท 21 พบวา กลมตวอยางสวนใหญคาดหวงวาผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จะตองมความปลอดภย คดเปนรอยละ 87.4 รองลงมาคอ ตองมคณภาพและถกตองตามกฎหมาย คดเปนรอยละ 85.7 และ 85.0 ตามล าดบ ตอนท 8 ความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

ตารางท 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางทมอายแตกตางกน

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p

ระหวางกลม 4 35.627 8.907 3.106* 0.015 ภายในกลม 2995 8588.021 2.867

2999 8623.648 *p<.05 จากตารางท 2 2 พบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จงท าการวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยเปนรายคดวยวธการของ scheffe ดงตารางท 23 ตารางท 23 ผลการทดสอบคาเฉลยความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางทมอาย

แตกตางกน

กลมอาย

11-2

0 ป

21-3

0 ป

31-4

0 ป

41-5

0 ป

51-6

5 ป

11-20 ป ( X = 8.8718) - -.19318 -.30373* -.21012 -.06061 21-30 ป ( X = 9.0650) - -.11055 -.01694 .13257 31-40 ป ( X = 9.1755) - .09361 .24311 41-50 ป ( X = 9.0189) - .14950 51-65 ป ( X = 8.9324) - จากตารางท 23 พบวา กลมตวอยางทมอาย 31 - 40 ป มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ มากกวากลมตวอยางทมอาย 11 - 20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

77

ตารางท 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวนของพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของ กลมตวอยางทมอายแตกตางกน

แหลงความแปรปรวน df SS MS F p

ระหวางกลม 4 16.400 4.100 5.409* 0.000 ภายในกลม 2995 2270.396 0.758

2999 2286.796 *p<.05 จากตารางท 2 4 พบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 จงท าการวเคราะหความแตกตางของคาเฉลยเปนรายคดวยวธการของ scheffe ดงตารางท 25 ตารางท 25 ผลการทดสอบคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของกลมตวอยางทมอาย

แตกตางกน

กลมอาย

11-2

0 ป

21-3

0 ป

31-4

0 ป

41-5

0 ป

51-6

5 ป

11-20 ป ( X =38.1060) -1.23158* -.76295 -.47081 -.75537 21-30 ป ( X =39.3376) .29404 .29807 .29927 31-40 ป ( X =38.8689) .29957 .30077 41-50 ป ( X =38.5768) .30471 51-65 ป ( X =38.8614) จากตารางท 25 พบวา กลมตวอยางทมอาย 21-30 ป มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองมากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

78

ตอนท 9 แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

จากการสนทนากลม (focus group discussion) และสมภาษณเชงลก (In-depth

interview) เพอคนหาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา โดยกลมตวอยางทใชในการสนทนากลม (focus group discussion) คอ ผเชยวชาญทางดานนเทศศาสตร เทคโนโลยการสอการ เทคโนโลยสอสารมวลชน นกวชาการอาหารและยา เภสชกร โดยผลการสนทนากลม สามารถสรปไดเปน 4 ประเดน ดงน

1. ความคดเหนทมตอสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพในปจจบน

ความคดเหนทมตอสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพในปจจบน พบวา สอทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเผยแพรในปจจบน มความเปนมออาชพ มความสวยงาม พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณตางๆ ดงน

“จากทดสอ สวนใหญสวยงาม” “ถามองคณภาพของสอ กพบวา สอท อย. ท า ท ามาในระดบ professional คอ ไดมการ

หาผเชยวชาญเฉพาะมาท าสอแตละอยาง”

ผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณยงใหความเหนคดวา สอทส านกงานคณะกรรมการอาหารยาผลต ควรท าในรปแบบ Info Graphic ใหใชรปภาพเปนสอมากกวาขอความ โดยควรผลตสอใหตรงกบกลมเปาหมายทมหลายหลาก หลายกลมวย การใชการตนเปนสอในเรองเชงวชาการ หรอเพอสอถงผลกระทบหรอผลเสยของการบรโภคผลตภณฑสขภาพ อาจท าใหขาดความนาเชอถอ พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณตาง ๆ ดงน

“คดวาสอทท ามายงไมคอยเปน Info Graphic เพราะยงใชขอความมากกวารปภาพ ถาปด

รปภาพและอานแตขอความ ขอความกยงไมคอยสอความหมาย” “บางเรองสอยงไมคอยตรงกบกลมเปาหมายเทาไหร เพราะเปนการตนมากไป ควรจะม

การก าหนดกลมเปาหมายกอนทจะจดท าสอ” “ควรใชภาพเชงลบในการท าสอ ใหผอานไดเหนถงผลกระทบหรอผลเสยของการบรโภค

หรอใชสนคาทไมไดคณภาพ” “สอสวนใหญทแจก หรอตดตามแหลงชมชน สวนใหญคนทอานจะเปนคนชรา สอท

ตดตาม รพสต. สวนใหญจะเนนเปนตวอกษร ถาเปนรปสวนใหญกจะเปนรปการตน ผสงอายบางทดแลวกไมคอยรเรอง”

79

สวนเรองชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ ควรเพมชองทางการเผยแพร

มากกวาน พบจากค ากลาว ของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณตางๆ ดงน “ชองทางในการใหความร ควรจะมมากกวาน โดยใชสอ On-Line สอสารกบเดกวยรน

เพราะเขามความอดทนในการอานนอย ตองการความรวดเรวและสนในการรบรขอมลขาวสาร”

“ในโปสเตอรแผนเดยวจะใชกบกลมเปาหมายทก ๆ กลมไมได จะตองดวาสอทท ามา ตองการใหกลมไหนด และชวงเวลาไหน ควรจะเพมหนวยมวลชนสมพนธ”

“การเสนอในรปแบบขาวแจก นกขาวจะชอบ เพราะเอาเนอหาไปใชไดเลย แตถาเปนชาวบาน อาจไมเหมาะสม เพราะมแตตวอกษรขอมลมาก”

2. ชองทางการเผยแพรชองทางใหม ๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพ

ชองทางการเผยแพรใหม ๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดแก ทวดจตอล เคเบลทวทองถน สอวทย ชองทางอนเทอรเนต จาก search engine facebook องคกรทเปนองคกรหลก เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ผน าทไมมต าแหนงในชมชน บาน วด โรงเรยนกลมเครอขายตางๆ คนในครอบครว พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณตางๆ ดงน

“คดวาปจจบนน มทวดจตอลเขามา จงคดวาควรจะมการประชาสมพนธในสอดจตอล

ดวย” “เคเบลทวทองถน อาจจะไดระดบหนง ชมชนทชนบทจะนอย” “ท าชองทวตองลงทนมาก แตอาจท าไดโดยการเขาสรางเครอขายรวมกบทว เชน Thai

PBS อยากไดขอมล แตยงไมมหนวยงานเขารวม ถา อย. สรางรายการทดลใจกลมตาง ๆ ตรงตาม mission ท าเพอสาธารณะ เชน ชองรามา”

“ผบรโภคเลอกเสพสอได ทกคนมมอถอ เทคโนโลยไปตลอด อย. มการเชอมขององคกร เชน มหาวทยาลยตองการใชขอมล คนสวนใหญใช google ระบบการท าให search แลวเจอเลย ท าอยางไร เมอ อย.มขอมลมาก แต search ไมเจอ อยากใหทาง อย. ผลตสอทนาสนใจ แตไปไมถงกลมปาหมาย ถาจด event เขาถงเฉพาะกลม องคกรทเปนองคกรหลก เชน โรงเรยน โรงพยาบาล”

“ชมชนในปจจบน สอวทยเขาถงมากทสด แตกเปนอนตราย เนองจากวทยชมชนเปนชมชนเทยมไดรบการอปถมภจากกลมนายทน ไมใชลกษณะของวทยชมชนโดยแทจรง ไมใชผลประโยชนของชมชนโดยแทจรง ตองหากลยทธในการเขาไป อาจท าไดใน

80

ลกษณะ media integration อาศยสอหลายสอระดมไปพรอมๆ กน สอเอกสาร event ถาลงในชมชนได ปญหาตาง ๆ กเบาบางลง”

“คดวานาจะเปนคนในครอบครว เพราะพนฐานของคนสวนใหญจะเรมมาจากคนในครอบครว ใหพอ แม ชวยกนสอนลก”

“อย. นาจะไปหาความรวมมอกบบรษทในการเขาไปอบรมใหความรกบพนกงานในบรษท”

“อาจเปนคนทเปนผน า ไมมต าแหนงในชมชน บาน วด โรงเรยน” “อย. ตองสรางเครอขายทมคณภาพ แลวคอยขยายออกไป” “นาสนใจมาก ทงสเตยรอยด เบาหวาน การกนหวานมนเคม มหลายเรองทไมร บางท

เชน ชลบร เคเบลทวมอทธพลมาก ปจจบนของเคเบลคอ ไมมทนผลตรายการ ดงนน ถาม content ไปใหชาวบาน เคเบลสามารถลดตนทนการผลต ไมผลตเอง เรองเครอขาย อาจตองสรางเครอขาย ท า production เกยวกบสขภาพ แลวน าไปเผยแพรในเคเบล แนะน าใหท าในชมชนเมอง social media ถาม content ลงในนตยสาร น า content ลงใน facebook ในกลมรกษสขภาพ อย. ม facebook ลองไปลงในกลมตาง ๆ มคน monitor”

“เรองเครอขายเปนเรองส าคญ กบกลมผสงอาย มกอยในชมชน หนวยงานเดยวกน เชอมโยงเครอขายทงในรปองคกรและนอกองคกร เชน เครอขายรกษจกรยาน มความตองการขอมลเกยวกบสขภาพ กลมแมบาน กลมผหญงขามเพศ ถาเขารวมจะกระจายขาวไดรวดเรว”

“มองกจกรรมเฉพาะกลม อาจอยโรงเรยน โรงพยาบาล มหาวทยาลย ความสนใจอยทการจดกจกรรมนนเหมาะสมกบความสนใจของกลมนนหรอไม นาค านงถงกลมเปาหมายเปนหลก เปนใคร กอาจตองศกษาวจยเบองตน เพอหาจดความตองการเฉพาะ ดกวาไปจบทกลมศนยการคา กระจายทวไป ไมมลกษณะเฉพาะ สกลมเปาหมายเฉพาะกลมไมได แตตองมการศกษาวเคราะหทชดเจน”

“Event ถาจดในศนยการคากหลากหลายไป ไปตามเฉพาะกลม จงอาจแทรกในรายวชา ถาม connection กบมหาวทยาลยทมวชาเกยวกบสขภาพ ในหมวดวชาศกษาทวไป เนนการเรยนรแบบ project base และ activity อยแลว ถา อย .สามารถเขาไปเปนเครอขายเชอมโยงองคกรเหลาน ดกวาหวานแบบกลมกวาง”

สวนชองทางทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาด าเนนงานเผยแพรชองทางหลกคอสอสงพมพ พบวาปจจบน ประชาชนไมคอยนยมอาน ดงนน สอสงพมพในอนาคตจงตองปรบเปลยนเปนรปแบบ electronic book และชองทางสชนบททเหมาะสม คนในตางจงหวด ทไมใชอยในเมองใหญคอ สอบคคล ผน าในชมชน เปนแกนกลางแลวกระจายออกไป สอบคคล หอกระจายขาวในชมชน ท ารายการเสนอในเคเบลทว พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณ ดงน

“ปจจบนคนไมคอยด ดเวบ คนทวไปจะไมอาน สวนใหญดรปภาพ อนาคตสงพมพนาจะ

อยในนกวชาการ สอสงพมพจะอยในรปแบบ electronic book ตองอยในมอถอ แตยง

81

ไมหมดไปอยในรปแบบ สงพมพบวก AR เปนสงพมพในปจจบนและอนาคตจะเพมมลคา”

“ผน าในชมชน เปนแกนกลางแลวกระจายออกไป นอกจาก อสม. ผใหญบาน คนทไมมต าแหนงกได สอปากตอปาก แตตองระวง content ทอาจบดเบอนไป ถามหนวยงาน เชน อสม. กอาจเสรมสงพมพ ถาชมชนมหอกระจายขาว วทยชมชน กอาจเสรมเขาไป ถามเคเบล ใหท ารายการเสนอในเคเบลทว”

3.รปแบบวธการน าเสนอใหมๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพ

รปแบบวธการน าเสนอ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรรปแบบใหม ๆ ไดแก การโฆษณาแฝง การเสนอขาวตอนเชาทกๆ วน สอโฆษณาประชาสมพนธทเปนแบบ Real time หาตวแทน หรอบคคลทมชอเสยงเปน presenter ใหปายสญลกษณแกรานคา ท าเปนInfograpfic animation ท าเปน AR (AR คอ Augmented Reality เปนเทคโนโลยสมยล าป 2010 ซงเปนเทคโนโลยทผสานเอาโลกแหงความเปนจรง (Real) เขากบโลกเสมอน (Virtual) โดยผานทางอปกรณ Webcam กลองมอถอ Computer รวมกบการใช software ตางๆ ซงจะท าใหภาพทเหนในจอภาพจะเปน object (คน สตว สงของ สตวประหลาด ยานอวกาศ) 3 มต ซงมมมมองถง 360 องศา) พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณ ดงน

“เสนอวาใหเปนโฆษณาแฝงกได ตามรายการตาง ๆ ทจะมปายตงเอาไวดานหนา หรอ

โฆษณาแฝงทอยในละคร อยางเชน ละครเรองเปนตอ เอาโลโกสนคาไปตดตามปายโฆษณา หรอใหนกแสดงพด หรอใชผลตภณฑ ถกและเขาถงกลมเปาหมายไดมากขน”

“ทเคยเหนตอนนจะมชอง 7 ตอนเชาจะน าเสนอขาวเกยวกบคนเมาแลวขบ เพอทจะรณรงคใหคนเขารวมโครงการของ สสส. เมาไมขบ โดยท าการน าเสนอในชวงหนงของการเสนอขาวตอนเชาทก ๆวน ไมทราบวา อย. ตองการผลของการโฆษณาออกมาเปนแบบไหน”

“อยากใหเปนการท าสอโฆษณาประชาสมพนธทเปนแบบ Real time เชน ถาตอนนมขาวเกยวกบการใช Big eye กให อย. ท าสอออกมาประชาสมพนธเกยวกบเรอง Big eye ทก าลงเปนประเดนขาวอย ในขณะนน เหมอนกบ อย. ท าสกปขาวขนมาและน าเสนอในชวงเวลานน ๆ น าเสนอในหลาย ๆ ชองทางแบบเปนปจจบน”

“เสนอให อย. หาตวแทน หรอบคคลทมชอเสยง หรอเปนทรจกกนทวไป ในการใหขอมลทถกตองและนาเชอถอ”

“อยากให อย. จดกจกรรมกบเทศบาล หรอ อบต. เพอจะไดเขาถงกลมเปาหมายทเปนชาวบาน”

“คดวา อย. รณรงคในหลาย ๆ เรองพรอม ๆ กน จงท าใหเหนผลไมชดเจน เชน ถาเปนคนในชนบท กควรจะเนนแตเรองนเรองเดยวกอน สวนคนในเมองกเหมอนกนใหเนนท

82

ละเรอง แตถาเปนบางเรองทจะตองใหความรเหมอนกนกท าพรอมกนไดแลวคอยแยกวา จะใชสออะไรในการน าเสนอ”

“ควรจะมสญลกษณเพอบอกวารานนไมใชน ามนทอดซ า” “เปนตวทดมาก เปนอนาคตของสอทน าเสนอผานทางสอออนไลน ถา Infograpfic

animation ชวยจงใจไดมาก ถาออกแบบใหเหน process แตละขนตอน” “ถาดงสาระออกมา แลวน ามาเฉพาะ highlight ตวเดนๆ ออกมา เพราะถาด

Infograpfic จะด chapter สงตาง ๆ ไดขดเจน แตทเหนโปสเตอรบางแผนมเนอหาสาระมาก อาจตองปรบ มกจะไมคอยไดผล เพราะคนทดมกไมเขาถงเนอหาสาระ ดผานๆ เหนควรท าสาระในรป Infograpfic animation ใหเนนจดส าคญ ตอนนมInfograpfic อกแบบทก าลงเปนทนยมมากคอ Infograpfic ทเปน animation”

“อนาคตของสอคอ AR ถาม AR อย ของนง ๆ จะกลายเปนของทมชวตขนมาทนท ดวยมอถอ tablet ทปจจบนใครๆ กม ท าใหสามารถดอะไรไดชดเจน กเอา AR เขาไปใส เปนอนาคตทตองท า ในเอกสาร แผนพบ หนงหนาสามารถฝง AR ได”

4. ขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ

การจดท าสอตองไมใช สอเดยวกบทกเพศ ทกวยตองท าใหสอเขาถงกลมเปาหมาย ควรมมาสคอต ประจ า อย.ควรมการตดตามประเมนสอ ทงระหวางการท าสอ ชวงเผยแพร และดผลของสอ โดยอาจประเมนในรปแบบการวจย ทงประเมนโดยตรงหรอประเมนจากผลของสอทไปพฒนาองคความรและการปรบเปลยนพฤตกรรม พบจากค ากลาวของผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณตางๆ ดงน

“คดวาควรจะแยกวย จะท าสอเดยวและใหดทกเพศ ทกวยไมได เพราะฉะนนจะตองมการ

แบงกลมวาสอนส าหรบเดกหรอผใหญ อยางบางเรองเปนของผใหญแลวใชรปการตนคดวายงไมใช และควรท ารปภาพใหตรงกบกลมเปาหมาย ถาเปนเรองเกยวกบเดกกควรจะท าเปนการตน แตผใหญควรจะใชภาพจรงในการสอความหมายเพอใหเกดความชดเจน และการตนบางรปกดเชยเกนไป”

“ควรจะใชภาษาทอานแลวเขาใจงาย” “ถาเราท าเปน Campaign แลวมาวเคราะหกลมเปาหมาย เชน เรอง Big eye จะเปนเรอง

ของวยรน เราจะตองมาดวากลมวยรนสนใจในชวงไหน อาจจะเปนเรองเดยวกนแตเสนอในหลาย ๆ สอกได ทมเนอหาไปในแนวเดยวกน”

“คดวาสอท อย. ท านนครบแลว แตยงขาดการเขาถงกลมเปาหมาย ท าอยางไรใหสอแตละสอเขาถงกลมเปาหมายไดตรงทสด นาจะใชคนทอยในพนท คนทพดภาษาเดยวกนจะท าใหมการสอสารและท าความเขาใจกนงายขน”

83

“สนคาทไมไดมาตรฐานสวนใหญจะอยตามตลาดนด เชน Big eye ครมหนาขาว ยาลดความอวน ควรจะเขาไปใหความรกบประชาชนทเปนกลมเปาหมาย โดยใหความรตามโรงเรยน โรงงาน”

“นาจะไปใหความร ณ แหลงทจ าหนายผลตภณฑ เชน ฉลากโภชนาการ ในซปเปอรมาเกต ให อย. ขอความรวมมอกบทางหางสรรพสนคา”

“นาจะไปรวมกบรายการโทรทศนทเปนรายการทน าเสนอเกยวกบรานอาหาร อาจจะเปนชวงหนงของรายการกไดทจะบอกวา รานอาหารรานนไดรบการรบรองจาก อย. สวน สาวโรงงานกนาจะใหความร และมกจกรรมทเกยวกบเครองส าอางทไมปลอดภย”

“ควรจะมมาสคอต ประจ า อย.” “ปกต อย. มโครงการวจย ไมแนใจวาทางอย. มการประเมนสอโดยตรงหรอไมอยางไร แต

การประเมนโดยออม จากขอมลขาวสารทเผยแพรไป จดมงหมายแตละสอทตองการใหประชาชนเกดอะไรขน แลวไปวดปจจยเหลานนของประชาชน สมทวประเทศ เปนการประเมนโดยออม โดยถามประชาชนกอนวาเคยเหน เคยรบรหรอไม ผานชองทางใด ผลลพธทได สมมตวา ตองการใหเกดทศนคต การรบรหรอพฤตกรรม ประชาชนมการเปลยนแปลงหรอไมอยางไร กจะเปนการประเมนทางออม”

“การประเมนสอเทาทผานมา จะเปนการประเมนเชงปรมาณ เปนวธการทงายและรวดเรว พอจะน ามาอางองได คอนขางชดเจน ในแงคณภาพ การวดผลในเชงคณภาพกมความส าคญ ถงแมคนรบสอมาก แตถาไมรวารบสอแลวไดอะไรขนมา กอาจตอบค าถามไดไมครบสมบรณ การประเมนเชงคณภาพจงนาจะตองม เสนอวาถาจะท ากนาจะท าการสม ไมจ าเปนตองเอาทงหมดของประชากร โดยวธการทางสถต เพอประเมนในเชงคณภาพ เพอศกษาวาหลงจากทประชาชนไดรบสอแลวผลจะเปนอยางไร มความร ทศนคต เปลยนไปหรอไมอยางไร โดย อย. ไมตองท าเองกได เพอน าผลไปใชในการแกไขปรบปรง”

“เสนอใหประเมน formative ระหวางการผลต กอนการน าไปใช น าจดเดนของแตละสอมาปรบพฒนา เนนการสอดวยภาพ ใชวจารณญาณในการเลอกภาพใหสอไดมากกวา AR สามารถลดตนทนการผลตสอ เพอใหคนทรบสอสนใจ ตามวตถประสงคของ อย. วามงทเปาหมายกลมไหน แนวทางในการประชาสมพนธสอ แผนการประเมนสอ วางแผนใหสอซ าเขาไปหรอยางไร ความสม าเสมอทจะใหสอ”

84

บทท 5

สรปผลการวจย การอภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง การประเมนผลการพฒนาศกยภาพผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ.2558 มวตถประสงคเพอศกษาระดบความรกบผลตภณฑสขภาพ พฤตกรรมการเลอกซอและบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ความพงพอใจของประชาชนทมตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร ชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา และเพอศกษาความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน

การวจยครงน ใชรปแบบการวจยเชงผสมผสาน (Mixed research) โดยใชวธการวจย

เชงปรมาณ (Quantitative research) โดยการใชแบบสอบถาม และใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยใชการสนทนากลม (Focus Group Discussion) และการสมภาษณ เชงลก (In-depth Interview) ด าเนนการวจยตามกจกรรม 2 กจกรรมหลกคอ

1) การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558 ใชระเบยบวธการวจยเชงส ารวจ (Survey research) เปนการศกษาผลสมฤทธการด าเนนงานพฒนาศกยภาพผบรโภคในภาพรวม 2) การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) โดยด าเนนการจดการสนทนากลม (Focus group discussion) และการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ในประเดนเกยวกบแนวทางการพฒนา สอ ชองทางสอ และสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ประชากรและกลมตวอยาง 1) การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558

ประชากร คอ ประชาชนทวไปทงชายและหญง ทมอาย 11 - 65 ป กลมตวอยาง จ านวน 3,000 คน ไดมาโดยการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multistage Sampling)

2) การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กลมตวอยางคอ ผเชยวชาญดานเทคโนโลยสารสนเทศ ดานนเทศศาสตร และผมสวนไดสวนเสยเกยวกบแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จ านวน 15 คน โดยใชเทคนควธการเลอกแบบเจาะจง (Purposive random sampling)

เครองมอทใชในการวจย 1) การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2558

เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม และแบบประเมนความร โดยแบงออกเปน 8 ตอน 2) การศกษาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดาน

ผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เครองมอทใชในการวจย คอ

85

แนวการด าเนนงานการสนทนากลม (Focus group discussion) และแนวค าถามการสมภาษณ เชงลก (In-depth interview)

การวเคราะหขอมลแบบสอบถาม (Questionnaire) และแบบประเมนความร (Test) ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) โดยการแจกแจงความถและคารอย ใชสถตอางอง (Inferential statistics) เพอวเคราะหความสมพนธระหวางลกษณะทางประชากรศาสตรกบการรบรขาวสารการเผยแพร ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ผวจยวเคราะหขอมลโดยใชสถต One-Way ANOVA ถาพบความแตกตาง ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยดวย Scheffe การวเคราะหขอมลแบบสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดยใชเทคนค การวเคราะหเนอหา (Content analysis technique) ประกอบบรบท และประมวลผลกบขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามเขาดวยกนเพอหาแนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา สรปผลการวจย

ผลการวจยสรปไดดงน 2. ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา 1.1 กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 97.4 เคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา อยางนอย 1 ชองทาง มเพยงรอยละ 2.6 ทไมเคยรบรขอมลขาวสารจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจากชองทางใดเลย

1.2 กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 88.7 เคยรบรชองทางการเผยแพรความร ดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จากสอโทรทศน รองลงมาคอ สออนเตอรเนต คดเปนรอยละ 85.6 และสอสงพมพ คดเปนรอยละ 83.8 สอทรบรนอยทสดคอ สอบคคล คดเปนรอยละ 66.0

1.3 กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 90.3 มความพงพอใจตอชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2. ขาวสาร สอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 2.1 กลมตวอยางสวนใหญ คดเปนรอยละ 91.9 มความพงพอใจตอขาวสารและสอ

สารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา 2.2 กลมตวอยางสวนใหญรบรขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา เกอบทกรายการในปรมาณทคอนขางสง คอ รอยละ 78.7-87.5 โดยขอมลขาวสารทรบรมากทสดคอ ขาวสารเรองอนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว คดเปนรอยละ 87.5

2.3 กลมตวอยางทรบรขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา มความพงพอใจตอขาวสารและสอสารสนเทศในระดบมากทสด อนดบแรกคอ ขอมล

86

ขาวสารเรองอนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว คดเปนรอยละ 25.7 รองลงมาคอ ขอมลขาวสารเรองอนตรายและผลขางเคยงจาการใชสารสเตยรอยด คดเปนรอยละ 20.2

3. ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพและเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

3.1 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ กลมตวอยางรอยละ 90.2 มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพอยางถกตอง รายการ

ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางสวนใหญ ตอบถกตองคอ “การกนอาหารทใชน ามนทอดซ าหรอสดดมไอจากน ามนทอดซ า มโอกาสเสยงตอการเปนโรคมะเรง” คดเปนรอยละ 92.0 รายการความรฯทตอบถกนอยทสดคอ การแปลความหมายขอมลบนฉลากหวานมนเคม (ฉลาก GDA) คดเปนรอยละ 51.9

3.2 ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพทกลมตวอยางสวนใหญตอบ

ถกตอง คอ เครองหมายผลตภณฑอาหาร คดเปนรอยละ 43.9 รองลงมาคอ เครองหมายผลตภณฑเครองส าอาง คดเปนรอยละ 33.6

4. พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง คดเปนรอยละ

81.6 โดยมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง อนดบแรกคอ “ไมซอยาตามค าโฆษณาทชวนเชอวา ยานนสามารถรกษาโรคไดครอบจกรวาลและรกษาไดหายขาดทนใจ” และ “ไมซอยาชด ยาลกกลอนหรอยาแผนโบราณอนๆ จากรถเรทขายตามวดหรอตลาดนด” คดเปนรอยละ 84.6

5. ความพงพอใจของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กลมตวอยางมความพงพอใจตอการด าเนนงานของส านกงาน-คณะกรรมการอาหารและยา ในภาพรวม คดเปนรอยละ 82.0 และในรายดานพบวา กลมตวอยางมความพงพอใจดานการประชาสมพนธ คดเปนรอยละ 89.8 ดานการคมครองผบรโภค คดเปนรอยละ 74.6

6. ความคาดหวงตอผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

กลมตวอยางสวนใหญคาดหวงวาผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จะตองมความปลอดภย คดเปนรอยละ 87.4 รองลงมาคอ ตองมคณภาพและถกตองตามกฎหมาย คดเปนรอยละ 85.7 และ 85.0 ตามล าดบ

7. ความสมพนธระหวางกลมวยกบพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

7.1 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ พบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยกลมตวอยางทมอาย 31-40 ป มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ มากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

87

7.2 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ พบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยกลมตวอยางทมอาย 21-30 ป มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองมากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง

8. แนวทางการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

จากการสนทนากลม (focus group discussion) และสมภาษณเชงลก (In-depth interview) สรปไดเปน 4 ประเดน ดงน

8.1 ความคดเหนทมตอสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพในปจจบน

ผเขารวมสนทนากลมและผถกสมภาษณยงใหความเหนคดวา สอทส านกงานคณะกรรมการอาหารยาผลต ควรท าในรปแบบ Infographic ใหใชรปภาพเปนสอมากกวาขอความ โดยควรผลตสอใหตรงกบกลมเปาหมายทมหลายหลาก หลายกลมวย การใชการตนเปนสอในเรองเชงวชาการ หรอเพอสอถงผลกระทบหรอผลเสยของการบรโภคผลตภณฑสขภาพ อาจท าใหขาดความนาเชอถอ สวนเรองชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ ควรเพมชองทางการเผยแพรมากกวาน โดยใชสอออนไลน สอสารกบเดกวยรน จดท าสอใหเหมะสมกบกลม ควรจะเพมหนวยมวลชนสมพนธ

8.2 ชองทางการเผยแพรใหม ๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ

ชองทางการเผยแพรใหม ๆ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดแก ทวดจตอล เคเบลทวทองถนสอวทย ชองทางอนเทอรเนต จาก search engine facebook องคกรทเปนองคกรหลก เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ผน า ไมมต าแหนงในชมชน บาน วด โรงเรยนกลมเครอขายตางๆ คนในครอบครว

สวนชองทางทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาด าเนนงานเผยแพรชองทางหลกคอสอสงพมพ พบวาปจจบน ประชาชนไมคอยนยมอาน ดงนน สอสงพมพในอนาคตจงตองปรบเปลยนเปนรปแบบ electronic book และชองทางสชนบททเหมาะสม คนในตางจงหวด ทไมใชอยในเมองใหญคอ สอบคคล ผน าในชมชน เปนแกนกลางแลวกระจายออกไป สอบคคล หอกระจายขาวในชมชน ท ารายการเสนอในเคเบลทว

8.3 รปแบบวธการน าเสนอใหม ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ

รปแบบวธการน าเสนอ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรรปแบบใหม ๆ ไดแก การโฆษณาแฝง การเสนอขาวตอนเชาทก ๆวน สอโฆษณาประชาสมพนธทเปนแบบ Real timeหาตวแทน หรอบคคลทมชอเสยงเปน presenter ใหปายสญลกษณแกรานคา ท าเปนInfographic animation ท าเปน AR (AR คอ Augmented Reality เปนเทคโนโลยสมยล าป 2010 ซงเปนเทคโนโลยทผสานเอาโลกแหงความเปนจรง (Real) เขากบโลกเสมอน (Virtual) โดยผานทางอปกรณ Webcam, กลองมอถอ ,Computer รวมกบการใช software ตางๆ ซงจะท าใหภาพทเหน

88

ในจอภาพจะเปน object (คน,สตว,สงของ,สตวประหลาด,ยานอวกาศ) 3 มต ซงมมมมองถง 360 องศา)

8.4 ขอเสนอแนะเพอการปรบปรงพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ

การจดท าสอตองไมใช สอเดยวกบทกเพศ ทกวยตองท าใหสอเขาถงกลมเปาหมาย ควรมมาสคอต ประจ า ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ควรมการตดตามประเมนสอ ทงระหวางการท าสอ ชวงเผยแพร และดผลของสอ โดยอาจประเมนในรปแบบการวจย ทงประเมนโดยตรงหรอประเมนจากผลของสอทไปพฒนาองคความรและการปรบเปลยนพฤตกรรม

อภปรายผล

จากผลการวจย มขอคนพบทส าคญทสามารถน ามาอภปรายดงน

1. กลมตวอยางสวนใหญ (รอยละ 88.7) รบรชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจากสอโทรทศนมากทสด ซงผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบผลการวจยทผานมาทพบวาสอโทรทศนเปนสอทกลมตวอยางรบรขอมลขาวสารทเผยแพรจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามากทสด (นภาภรณ จยวฒน และคณะ, 2547; ศรกล อ าพนธ และคณะ, 2552; เพยงฤทย เสารมณ และคณะ, 2554; ศภกาญจน โภคยแ ละคณะ, 2556) ทงนนอกจากโทรทศนเปนสอหลกทเขาถงประชาชนไดในวงกวางแลว ในปจจบนรายการโทรทศนกพยายามทจะพฒนาใหรายการของตนใหมความนาสนใจ และดงดดใจผชม โดยใชกลวธตาง ๆ อาท น าเสนอสาระแบบใหมทไมเคยน าเสนอมากอน มการน าเสนอททนสมย เขาใจงาย เปนเรองใกลๆตว สนกสนาน ใชกราฟฟก รวมทงใชพธกรทเปนทรจก ทมชอเสยง หรอเปนทเชอถอกจะไดรบความสนใจมากขน ซงในการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดใชรปแบบทหลากหลายผานสอโทรทศน จงท าใหประชาชนไดรบความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจากสอโทรทศนมากทสด

2. กลมตวอยางสวนใหญรบรขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามากทสดคอ ขาวสารเรองอนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว (รอยละ 87.5) ทเปนเชนนอาจเนองจากเครองส าอางเปนผลตภณฑสขภาพทเกยวของกบชวตประจ าวนของประชาชน และขอมลขาวสารเกยวกบอนตรายดงกลาวเปนเรองเกยวกบความปลอดภยของตนเองซงเปนความตองการขนพนฐานของมนษย ซงตามทฤษฎล าดบความตองการ (Hierarchy of Needs Theory) มาสโลว (Maslow) กลาววา ความตองการพนฐานของมนษย เปนสญชาตญาณทตดตวมนษยมาแตก าเนดมอย 5 ขนตอน เรมจากต าสดไปสงสด โดยทมนษยจ าเปนตองไดรบการตอบสนองความตองการขนต าสดจนเปนทพอใจกอนท ไปถงความตองการขนสงซงความตองการดานความปลอดภย เปนความตองการขนทสองตอจากความตองการ ทางดานรางกาย (Basic Physiological Need) ซงเปนความตองการเกยวกบปจจยพนฐานทส าคญตอการด ารงชวต เชน อากาศ อาหาร เครองนงหม การพกผอน การขบถายเปนตนความตองการความปลอดภย (Safe and Security Need) เปนความตองการความปลอดภยมนคงทางวตถปจจย

89

ภายนอก ความปลอดภยจากการคกคาม ปลอดภยจากความวตกกงวล อนตรายและความเจบปวดตางๆ ซงขาวสารเรองอนตรายจากการใชเครองส าอางทท าใหหนาขาว จงเปนขอมลทท าใหกลมตวอยางรบรถงอนตราย และความไมปลอดภยทอาจเกดขนกบตนเอง จงท าใหกลมตวอยางสนใจทจะรบขาวสารดงกลาว จงท าใหกลมตวอยางมการรบรขอมลขาวสารในประเดนดงกลาวมากทสด

3. กลมตวอยางนอยกวาครงมความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ จากผลการวจยพบวาเครองหมายผลตภณฑอาหาร เปนเครองหมายทกลมตวอยางมความรมากทสดเมอเปรยบเทยบกบเครองหมายผลตภณฑสขภาพอนๆ (รอยละ 43.7) และมกลมตวอยางเพยงรอยละ 7.6 เทานน ทมความรเกยวกบเครองหมายผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนทเปนเชนนอาจเนองจาก ในการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ทผานมาสวนใหญจะเนนทการใหความรสรางความตระหนกในผลตภณฑสขภาพทเปนประเดนปญหาพฤตกรรมการบรโภคของประชาชน ตามชวงเวลานนๆ การประชาสมพนธใหรจกสงเกตเครองหมาย อย. บนฉลากผลตภณฑสขภาพไดมการด าเนนการบาง โดยเฉพาะฉลากผลตภณฑอาหาร แตอาจไมไดเนนเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพทกประเภท ดวยเหตนจงท าใหกลมตวอยางมความรวาเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพเปนเครองหมายของผลตภณฑสขภาพทแสดงวาผลตภณฑนนผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)แลวจ านวนนอย โดยเฉพาะเครองหมายเครองหมายผลตภณฑเครองมอแพทย และเครองหมายผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอน ทกลมตวอยางตอบไดถกตองเพยงรอยละ 9.9 และ 7.6 ตามล าดบ

4. กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตอง คดเปนรอยละ 81.6อยางไรกตามเมอพจารณาในรายละเอยด พบวา พฤตกรรมทกลมตวอยางปฏบตนอยทสดเมอเทยบกบพฤตกรรมอนๆ คอ พฤตกรรมการอานฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA) บนซองขนมขบเคยวกอนบรโภค เพอเปรยบเทยบคณคาทางอาหารของผลตภณฑชนดเดยวกน และพฤตกรรมการอานฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA) เพอเลอกอาหารทเหมาะสมกบตนเอง เชน อาหารทมปรมาณน าตาลต า ไขมนต า หรอโซเดยมต า โดยมกลมตวอยางทปฏบตนาน ๆ ครง ถงรอยละ 35.8 และ 32.8 และไมเคยปฏบตพฤตกรรมดงกลาวถงรอยละ 9.1 และ 5.8 ตามล าดบ ซงจากผลการวจยดงกลาวสะทอนใหเหนวา กลมตวอยางมากกวาหนงในสามไมมพฤตกรรมการอานฉลาก และการใชประโยชนจากขอมลบนฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA)เพอประโยชนในการบรโภคเทาทควร ทงนอาจเนองจาก ฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA) อาจยงเปนเรองใหมส าหรบผบรโภค และขอมลบนฉลากเปนการบอกปรมาณอาหารในเชงโภชนาการ กลาวคอปรมาณพลงงาน ไขมน น าตาล และเกลอ จงอาจดเปนเรองยากส าหรบประชาชนบางกลมทตองท าความเขาใจและใชขอมลบนฉลากในการเปรยบเทยบหรอค านวณปรมาณสารอาหารทตนควรไดรบในแตละวน ซงแตกตางจากฉลากอาหารทวไป ทแสดงขอมลหลายชนดทประชาชนอาจรสกวาเขาถงไดงายและใชประโยชนไดสะดวกกวา เชน วน เดอน ป ทผลต หรอหมดอาย สวนผสม หรอสวนประกอบ การเกบรกษา ผผลต ดงนนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจงยงควรรณรงค เผยแพรความรในเรอง ฉลากหวาน มน เคม (ฉลากGDA) ใหมความตอเนองเพอสรางความตระหนกแกประชาชนใหเหนความส าคญของการอานฉลากดงกลาว

90

5. ผลการวจยพบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยกลมตวอยางทมอาย 31-40 ป มความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ มากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป และพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพพบวา กลมตวอยางทมอายตางกนมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05โดยกลมตวอยางทมอาย 21-30 ป มพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพทถกตองมากกวากลมตวอยางทมอาย 11-20 ป นอกนนไมพบความแตกตาง เมอพจารณาจากคาเฉลยคะแนนความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ และพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพพบวากลมตวอยางทมอาย11-20 ป มคะแนนเฉลยในเรองดงกลาวนอยกวากลมอน ๆ สอดคลองกบจากผลการศกษาของกลมพร สทธ (2553) ทท าการศกษาเรองการเปดรบขอมลขาวสาร ความร ทศนคต และพฤตกรรมการใชบรการหลกประกนสขภาพของประชาชนในเขตกรงเทพมหานครเปรยบเทยบผมรายไดปานกลางและผมรายไดนอยพบวา อายมความสมพนธกบการรบรขอมลขาวสาร และมความสมพนธกบพฤตกรรมการปฏบตในการใชบรการหลกประกนสขภาพของประชาชน ทเปนเชนนเพราะวาอายเปนปจจยหนงทท าใหคนมความแตกตางกนในเรองความคดและพฤตกรรม การวจยทางจตวทยา พบวา เมอคนมอายมากขนโอกาสทคนจะเปลยนใจหรอถกชกจงใจจะนอยลง ในดานพฤตกรรมการใชสอมวลชนนน พบวา คนทมอายมากมกจะใชสอเพอแสวงหาขาวสารทเปนสาระความร มากกวาความบนเทง (มนสนนท ลมปวทยากล และคณะ, 2558) ดวยเหตน จงอาจท าใหกลมตวอยางทมอาย 11-20 ปมความรเกยวกบผลตภณฑ และพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพแตกตางจาก กลมตวอยางทมอาย 31-40 ป และกลมตวอยางทมอาย 21-30 ป ตามล าดบ

ขอเสนอแนะจากการวจย

1. จากผลการวจยพบวาโทรทศนเปนสอทกลมตวอยางรบรการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยามากทสด รองลงมาคอสออนเตอรเนต ซงเมอพจารณาพฤตกรรมการใชสอของประชาชนไทยในปจจบนพบวามความเปลยนแปลงไปตามสภาพสงคม โดยสออนเตอรเนตเปนสอทไดรบความนยมเพมขนอยางรวดเรว ในปจจบนผลส ารวจพบวาผใชอนเทอรเนตในประเทศไทย ใชเวลากวา 3.1 ชวโมงตอวนกบโทรศพทมอถอ และกวา 2.6 ชวโมงเปนการออนไลนผานมอถอ ในขณะทใหเวลากบสอเกานอยลงไปเรอยๆ โดยใหเวลากบสอหลกเดม เชน ฟงวทย อานหนงสอพมพ หรอนตยสาร นอยลงมาก โดยประชาชนใชเวลาเพยง 5 นาทตอวนในการอานหนงสอพมพ หรอนตยสาร และใชเวลาเพยง 13 นาทตอวนในการฟงวทย มเพยงสอโทรทศนเทานนทประชาชนใชเวลาถง 2.30 ชวโมงตอวนดงนนในการประชาสมพนธเผยแพรขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพในอนาคต ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จงควรวางแผนการเผยแพรขาวสารโดยใชขอมลพฤตกรรมการใชสอของประชาชนเปนพนฐานในการออกแบบชองทางและประเภทของสอ โดยเฉพาะการใชโทรศพทมอถอ ซงพบวาไดรบความนยมเพมขนเปนล าดบโดยประชาชนใชโทรศพทมอถอในการคนหาขอมล ซอสนคา ดวดโอ เลนเกม โดยใชแพลตฟอรมบนโทรศพทมอถอในรปแบบตางๆ เชน แพลตฟอรมออนไลนโซเชยลมเดยโดยม Facebook ทไดรบความนยมเปนอยางสง แพลตฟอรมวดโอออนไลน โดยม Youtube ทไดรบความนยมสง และ

91

แพลตฟอรมบรการสงขอความแบบทนททมLINE ทไดรบการตอบรบจากผใชอนเทอรเนตชาวไทยในวงกวาง (Tednet, 2557) ซงส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาอาจพจารณาสรางและพฒนาสอทสามารถเผยแพรบนแพลตฟอรมทประชาชนใหความนยมสง ซงจะท าใหเผยแพรขาวสารไดในวงกวางมความรวดเรว และประหยด รวมทงการพฒนานวตกรรมการน าเสนอขอมลขาวสารในรปแบบใหม เชน การใชเทคโนโลย AR (Augmented Reality) ซงเปนเทคโนโลย ในการเพมขอมลทมความหมายใหกบสงของ หรอสถานทจรงๆซงท าใหประชาชนไดประสบการณและมการรบรเพมเตมจากสงของหรอสภาพแวดลอมจรงๆ ทอยตรงหนา อยางไรกตาม แมวาจะมประชาชนจ านวนมากทสามารถเขาถงสออนเตอรเนต แตกมประชาชนอกจ านวนไมนอยทไมสามารถเขาถงสอดงกลาวได ดงนนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา จงควรพจารณาชองทางสออน ๆ เพอใหครอบคลมประชาชน โดยเฉพาะในพนทหางไกล เชน เคเบลทว วทยชมชน เปนตน

2. จากผลการวจยพบวา กลมตวอยางมความรนอยทสดในเรองการแปลความหมายขอมลบนฉลากหวานมนเคม (ฉลาก GDA) โดยมกลมตวอยางเพยงประมาณครงหนง (รอยละ 51.9) ทสามารถแปลความหมายขอมลบนฉลากหวานมนเคม (ฉลาก GDA) ไดถกตอง ดงนนส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจงยงควรรณรงค เผยแพรความรในประเดนดงกลาวตอไป โดยก าหนดกลมเปาหมายเฉพาะ เชน ในเดกและเยาวชน ในประชาชนกลมเสยง หรอผปวยโรคเรอรง ทควรควบคมปรมาณพลงงาน เกลอ น าตาล และไขมน โดยในการเผยแพรความรในเรองดงกลาว ควรผานชองทางหลากหลายทสามารถเขาถงประชาชนเปาหมายไดตามสอทแตละกลมวยใชรบขอมลขาวสารเชน สออนเตอรเนต การสอสารผานเครอขายสงคม ในกลมเปาหมายเดกและเยาวชน ผานทางสอหลก เชน โทรทศน เคเบลทวในกลมประชาชนทวไป เปนตน เพอเปนการกระตน สรางความตระหนกใหเหนความส าคญ ตลอดจนสรางความรความเขาใจทถกตองเกยวกบการอานและแปลความหมายรวมทงการใชประโยชนบนฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA)

3. กลมตวอยางนอยกวาครงมความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพโดยเฉพาะเครองหมายผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอนมกลมตวอยางเพยงรอยละ 7.6 เทานน ทมความรวาเปนเครองหมายของผลตภณฑสขภาพทแสดงวาผลตภณฑนนผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) แลว ดงนนในการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาตอไป จงควรสอดแทรกความรเรองเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพในแตละประเภทในการรณรงคประชาสมพนธ เพอใหประชาชนไดตระหนก เหนความส าคญในการสงเกตเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพบนภาชนะบรรจผลตภณฑสขภาพ กอนการเลอกซอ หรอบรโภคผลตภณฑสขภาพ

4. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาควรสรางและพฒนาเครอขายผบรโภค ในกลมตาง ๆ ใหเพมขน เชน กลมนกเรยน นสตนกศกษา กลมแมบาน กลมผประกอบการ และกลมประชาชนทวไป เพอเปนแนวรวม สนบสนนการด าเนนงานพฒนาศกยภาพผบรโภคใหกวางขวางขน

92

ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 1. การตดตามประเมนประสทธผลของสอเพอการพฒนาศกยภาพผบรโภคโดยการประเมนประเมนจากผลของสอทไปพฒนาองคความรและการปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน 2. การพฒนารปแบบการสอสารเพอสรางเสรมพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ 3. การประเมนประสทธผลตนทนการเผยแพรประชาสมพนธขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพ

93

บรรณานกรม

กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย. (มปป.). มาตรฐานการคมครองผบรโภค. กาญจนา แกวเทพ. (2541). สอมวลชน : ทฤษฎและแนวทางการศกษา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กลพธาล กองชาวนา. (2552). ความคาดหวงและความพงพอใจของประชาชนในกรงเทพมหานครทมตอบทบาทและการสอสารของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. ปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการประชาสมพนธ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

คณะกรรมการคมครองผบรโภค, ส านกงาน. (2558). คมอโฆษณาผลตภณฑสขภาพ. ฝายเฝาระวงและตรวจสอบโฆษณาศนยจดการเรองรองเรยนและปราบปรามการกระท าผดกฎหมายส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข.

คณะกรรมการคมครองผบรโภค, ส านกงาน. (2543). สคบ. กบการคมครองผบรโภค. คณะกรรมการอาหารและยา , ส านกงาน . 2551. (ออนไลน) เขาถงไดจาก

http://www. fda.moph.go.th. จนตนา เทยมทพร และคณะ. (2544). การวจยสมฤทธผลการด าเนนการรณรงคโครงการ

เสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภคในการบรโภคผลตภณฑ ป 2540 – 2544. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ทศนย วระกนต. (2541). การด าเนนการคมครองผบรโภค : ศกษาเฉพาะกรณศนยรบเรอง รองทกข มลนธเพอผบรโภค. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ทพากร มใจเยน และคณะ. (2545). การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของ กองเผยแพรและควบคมการโฆษณา ป 2545. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ผสด เวชชพพฒน และคณะ. (2546). การศกษาความคดเหนของประชาชนทมตอส านกงาน- คณะกรรมการอาหารและยาเมอประสบปญหาเรองผลตภณฑสขภาพ. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ทรงพล ภมพฒน. (2540). จตวทยาทวไป. (พมพครงท 2) กรงเทพฯ : ศนยหนงสอมหาวทยาลย ศรปทม

ธงชย สนตวงศ และฉายศลป เชยวชาญพพฒน. (2524). เศรษฐศาสตรผบรโภค. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช.

ธนภรณ อทยานก. (2543). ประสทธผลของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ในการเผยแพรความรงานคมครองผบรโภค. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธรวฒน จนทรสมบรณ. (2544). การคมครองผบรโภค. กรงเทพฯ : ฟสกสเซนเตอร. นลน ตนจตตวฒน. (2540). ความร ทศนคต และพฤตกรรมของผบรโภคในการปกปองสทธ

ตนเองจากขอความโฆษณาทไมเปนธรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

94

บรรณานกรม (ตอ) นภาภรณ จยวฒน และคณะ. (2546). การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอ และ

พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

________. (2547). การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอ และพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน. กองพฒนาศกยภาพผบรโภคส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

นรตน เตยสวรรณ และคณะ. (2548). การศกษาความคดเหนของประชาชนทมตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เมอประสบปญหาเรองผลตภณฑสขภาพ ป 2548. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

________. (2550). การศกษาความคดเหนของประชาชนทมตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เมอประสบปญหาเรองผลตภณฑสขภาพ ป 2550. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

เบญจพร วฒพนธ. (2540). การศกษากลยทธการประชาสมพนธและประสทธผลโครงการรณรงค “อานฉลากกอนซอ” ของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประจวบ อนออด. (2528). พฤตกรรมศาสตรในเอกสารประกอบค าบรรยายโครงการสมมนาเชงปฏบตการทางสอสารมวลชน เรองการส ารวจทศนคตเพอประสทธภาพในการสอสารและประชาสมพนธ. กรงเทพมหานคร.

ปยวฒน เกตวงศา และคณะ. (2557). สถานการณพฤตกรรมการบรโภค ผลตภณฑสขภาพของผบรโภค. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

พระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท 2) พ.ศ.2541. ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 115 ตอนท 15 ก เมอวนท 24 มนาคม 2541.

พฒนาศกยภาพผบรโภค, กอง. 2554. ขาวเพอสอมวลชน วนท 7 ธนวาคม 2554. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

พฒนาประชากรและชมชน,สมาคม. (2546). รายงานโครงการศกษาความพงพอใจของผมาใชบรการ.

มรกต วฒนะวรณ. (2541). ปจจยทมผลตอการเรยกรองสทธคมครองผบรโภค. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ราชบณฑตยสถาน. (2542). ความพงพอใจ. ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนานมบคส.

วชญสน อรณชยวาณชย. (2545). ความคาดหวงของประชาชนในกรงเทพมหานครตอการไดรบขอมลขาวสารและการคมครองผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เกยวกบวตถอนตราย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาพฒนาสงคม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

95

บรรณานกรม (ตอ) วชาการ, ศนย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. (2009). “ตาดหฟง” สถานการณ

การรบ สอโทรทศน วทย ของคนไทย. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส).

วภาพร มาพบสข. (2542). จตวทยาทวไป. กรงเทพ : ส านกพมพสงเสรมวชาการบางกอกนอย. วษณ โรจนเรองไร และคณะ. (2554). การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกอง

พฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2554. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ศภกาญจน โภคย และคณะ. การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2555. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ศภกญญา นาถนตธาดา. (2539). การเปดรบขาวสาร ความร และทศนคตเกยวกบส านกงาน- คณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ของประชาชนในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศรกล อ าพนธ และคณะ. (2548). การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอและ พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ป 2548. กองพฒนาศกยภาพ ผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

________. (2549). การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ป 2549. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงาน-คณะกรรมการอาหารและยา.

________ . (2550). การศกษาระดบความร พฤตกรรมการเลอกซอและพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชน ป 2550. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

_______ . (2551). การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2551. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ศรกล อ าพนธ และคณะ. (2552). การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2552. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ศรกล อ าพนธ และคณะ. (2553). การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2553. กองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

ศรชย กาญจนวาส. (2550). ทฤษฎการประเมน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศรวรรณ เสรรตน. (2538). พฤตกรรมผบรโภค : ฉบบสมบรณ. กรงเทพ ฯ : พฒนาศกษา.

96

บรรณานกรม (ตอ) ศภกาญจน โภคย. กรณฑรตน บญชวยธนาสทธ. วษณ โรจนเรองไร. และจฬาลกษณ

นพนธแกว.2554. การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป2554. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. กระทรวงสาธารณสข.

ศภร เสรรตน. (2540) . พฤตกรรมผบรโภค. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพดอกหญา. สถตแหงชาต, ส านกงาน. 2556. Research Coner. สบคนจาก http://service.nso.go.th

/nso/nsopublish/citizen/news/news_Activity.jsp. วนทสบคน 15 สงหาคม 2556 สยมวรา เชอทน และคณะ. 2541. รายงานวจยการประเมนผลโครงการเสรมสรางความตนตวใน

การปกปองสทธผบรโภค. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. . (2542). รายงานและการวจยการประเมนผลโครงการพฒนาพฤตกรรมผบรโภค

ประจ าป 2542. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. สมเดจ กวพทกษ. (2540). การรบความรและการยอมรบสอเรองการคมครองผบรโภคดาน

สาธารณสขของประชาชนจงหวดกาฬสนธ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหาสารคาม

สนนาฏ โรจนประดษฐ และคณะ . 2552. การประเมนผลโครงการรณรงคพฒนาพฤตกรรมผบรโภคของกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ป 2552. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข.

สชญญา ลมสกล. (2541). กลยทธและประสทธผลของแผนการรณรงคโฆษณาโครงการเสรมสรางความตนตวในการปกปองสทธผบรโภค “อย.ปกปองสทธ”. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควขาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สภาวด มตรสมหวง และคณะ. (2540). รายงานโครงการวจย ประเมนผล (Post-test) การรบร

และความตนตวในการปกปองสทธผบรโภค. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. อลสา วรพฒนกล. (2540). การเปดรบขาวสาร ความร ความตระหนก และการปฏบตตาม

กฎจราจรของผขบขรถยนตรสวนบคคลในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อญชล รชนกล. (2541). การรบร ความคาดหวง และความพงพอใจของประชาชนตอบทบาทของต ารวจชมชนประจ าต าบล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อทธพลของการสอสารทมผลตอสงคม มปป. สบคนใน www.geocities.ws/return_social/ mascomforsocial.doc. วนทสบคน 24 สงหาคม 2555.

Benjamin, Bloom S. (1971). Handbook on Formative and Summative Evaluation of Student Learning. New York : McGraw-Hill Book Company.

Cullen,Rowena. (2001). Perspectives on user satisfaction surveys. Library Trends 49(Spring):662-686.

97

บรรณานกรม (ตอ) Drarod, M.J., Escamilla,P.R., Millan, B.A., Perez, S.S., & Damio, G. (2004). Influence of

the Fight BAC! Food Safety Campaign on an Urban Latio Population. Engel, F.J., Blackwell, D.R., & Miniard, W.P. (1990). Consumer Behavior. 6th ed.

The Dryden Press:Hinsdale, IL. Good, Carter V. (1973). Dictionary of Education. New York : McGraw-Hill Book

Company. Katz, E,Blumler,J.G and Gurevitch,M. Utilization of mass communication by the

individual.In J.G. Blumler,J.G and E. Katz(eds). (1974). The use of mass communication: Current perspective on grantifications research, pp.27-30. Beverly Hills, CA : Sage.

Knabel, S.J. (1995). Foodborne illness: role of home food handling practices. Food Technology. 49(4):119-131.

Mark,Bickhard H. (1980). Cognition, Convention and Communication. New York : Praeger Publisher.

Medeirod, L., Hiller, V., Kendall, P., & Mason, A. (2001). Evaluation of Food Safety Education for Consumers. Journal of Nutrition Education. 33(supplement 1):S1-34

Palmgreen, P.C.and Rayburn, J.D. (1985). An expectancy-value approach to media gratification. In media gratification research: Current perspective. Berery Hills :Sage.

Roger, M.E. (1976). Communication Campaign. New York : The Free Press. Wolman, B. B. (1973). Dictionary of behavioral science (1st ed.). New York: Van

Norstrand.

98

ภาคผนวก

99

แบบสอบถามการวจยเรอง การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

ค าชแจง แบบสอบถามนม 8 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ตอนท 3 ความพงพอใจของประชาชนตอขาวสาร และสอสารสนเทศทผลตเผยแพร โดยส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา(อย.) ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ

ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ตอนท 6 ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.) ตอนท 7 ความรเกยวกบเครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

ตอนท 8 ความคาดหวงตอเครองหมายผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย ลงใน หนาขอความเกยวกบผตอบแบบสอบถาม ทตรงกบความเปนจรง

1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง

2. ปจจบนผตอบแบบสอบถามอายเทาใด 2.1 11 - 15ป 2.2 16 - 20 ป 2.3 21 - 25 ป 2.4 26 - 30 ป 2.5 31 - 35 ป

3. การศกษาสงสดของผตอบแบบสอบถามอยในระดบใด

3.1 ประถมศกษา 3.2 มธยมศกษาตอนตน (ม.1 – ม.3) 3.3 มธยมศกษาตอนปลาย (ม.4 – ม.6) / ปวช. 3.4 อนปรญญาหรอเทยบเทา / ปวส. 3.5 ปรญญาตร 3.6 ปรญญาโท 3.7 ปรญญาเอก

sex

edu

ชอผชวยวจย………………………………………….……….จงหวด……………………………….………เลขทแบบสอบถาม…………………………… 1 เหนอ 2.ตะวนออกเฉยงเหนอ 3. กลาง 4. ใต 5กทม.และปรมณฑล

ส าหรบเจาหนาท

2.6 36 – 40 ป 2.7 41 – 45 ป 2.8 46 – 50 ป 2.9 51 – 55 ป

2.10 56 – 60 ป 2.11 61 – 65 ป

age

100

ล าดบท

ชองทางการเผยแพร

การรบร ความพงพอใจ

เคย ไมเคย มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

5 4 3 2 1 1. สอบคคลเชน เจาหนาทอาสาสมคร

สาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เจาหนาทสาธารณสขเปนตน

Mas1

2. สอวทยกระจายเสยง Mas2 3. สอโทรทศน Mas3 4. สอสงพมพ เชน หนงสอพมพ นตยสาร

โปสเตอร แผนพบ เปนตน Mas4

5. สออนเทอรเนต เชน เวบไซตแอพพลเคชนบนมอถอ สอสงคมออนไลน เชน เฟสบค อนสตาแกรม ยทป

Mas5

6. สอกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)จดเชน กจกรรมอย.นอย กจกรรมรณรงคเรอง สเตยรอยด รถตรวจสอบเคลอนท (หนวยตรวจสอบเคลอนทผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภย)กจกรรมอาหารปลอดภย

Mas6

ล าดบ

ท ขอมลขาวสารดานผลตภณฑสขภาพ

การรบร พงพอใจ

เคย ไมเคย มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

1. การอานฉลาก หวาน มน เคม เพอลดความเสยงจากโรคเรอรง

S_ma1

2. ภยรายน ามนทอดซ า S_ma2

3. อนตรายและผลขางเคยงจากการใช สารสเตยรอยด

S_ma3

4. อนตรายจากการใชเครองส าอาง ทท าใหหนาขาว

S_ma4

ส าหรบ เจาหนาท

ตอนท 2 ชองทางการเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ค าชแจง ใหพจารณาวาในชวง 6 เดอนทผานมา ทานเคยไดรบทราบขอมลทเผยแพรโดยส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยา (อย.) จากสอใดบาง และหากทานเคยไดรบรขอมลขาวสารจากสอดงกลาว ทานม ความพงพอใจตอชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารนนเพยงใด

ตอนท 3 ความพงพอใจของประชาชนตอขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

ค าชแจงโปรดพจารณาขอมลขาวสารและสอสารสนเทศทเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตอไปนวาทานเคยไดรบรหรอไม หากเคยไดรบร ใหพจารณาวาทานมความพงพอใจมากนอยเพยงใด แลวท าเครองหมายลงในชองทตรงกบความคดเหนของทาน หากไมเคยรบรไมตองตอบในชองความพงพอใจ

101

ตอบความมนใจในการตอบดวยคะ

ล าดบท รายการ ถก ผด

ความมนใจในการตอบ

มน ใจ

ไมมนใจ

1. ขอความจากขอมลบนฉลากหวาน มน เคม (ฉลาก GDA) นหมายความวา ถานกเรยนกนขนมกรบกรอบทแสดงฉลากนหมดในครงเดยว นกเรยนจะไดรบน าตาล คดเปนรอยละ 14 ของปรมาณทควรไดรบในแตละวน

K1

2. กาแฟทโฆษณาวาลดน าหนกมกมสวนผสมของยาลดความอวน (ไซบทรามน) ซงหากบรโภค อาจท าใหเกดอนตรายถงขนเสยชวตได

K2

3. การกนอาหารทใชน ามนทอดซ าหรอสดดมไอจากน ามนทอดซ า มโอกาสเสยงตอการเปนโรคมะเรง

K3

4. ผลตภณฑเสรมอาหารมสรรพคณเหมอนยา สามารถรกษาโรคได K4

5. ยาลดความอวนมผลขางเคยงกนแลวอาจท าใหถงแกชวต การใชยาตองอยในความควบคมของแพทย

K5

6. การขายยาทางอนเทอรเนตสามารถท าได ไมผดกฎหมาย K6

7. เมอเปนหวดทกครงตองรบประทานยาปฏชวนะ เพอใหหายหวดโดยเรว

K7

8. ยาชด ยาแผนโบราณ ยาลกกลอน ทอวดอางสรรพคณวารกษา ไดสารพดโรคทขายตามหาบเร แผงลอย ตลาดนด มกผสม ยาสเตยรอยด

K8

9. ไมมเครองส าอางใด ๆ ทใชแลวชวยปรบเปลยนสผวใหขาวกวาเดม ไดอยางถาวร

K9

10. เครองส าอางน าเขาจากตางประเทศ ไมตองมฉลากภาษาไทย K10

11. กอนเลอกใชคอนแทคเลนสคแรก ตองไดรบการตรวจตา และปรกษาจกษแพทย

K11

12. การใชผลตภณฑก าจดแมลงใหปลอดภยตองใชเทาทจ าเปน ใชใหถกวธตามค าแนะน าบนฉลาก หามใชผลตภณฑก าจดแมลงฉดพนในบรเวณทมอาหาร เครองดมวางอยโดยเดดขาด

K12

ส าหรบเจาหนาท

ตอนท 4 ความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพ ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ลงในชองทเหนวา “ถก”หรอ “ผด”และ “มนใจ”หรอ “ไมมนใจ”ในค าตอบนน

102

ล าดบท

รายการ

ปฏบต ไมเกยว ของกบ

พฤตกรรมนน

เปนประจ า

บอย นานๆครง

ไมเคย ปฏบต

1. ทานอานฉลากหวาน มน เคม (ฉลากGDA) เพอเลอกอาหารทเหมาะสมกบตนเอง เชน อาหารทมปรมาณน าตาลต า ไขมนต า หรอโซเดยมต า

BE1

2. ทานอานฉลากหวาน มน เคม (ฉลากGDA)บนซองขนมขบเคยวกอนบรโภค เพอเปรยบเทยบคณคาทางอาหารของผลตภณฑชนดเดยวกน

BE2

3. ทานดมกาแฟทมการโฆษณาวา สามารถลดความอวนได BE3

4. เมอซออาหารประเภททอด ทานสงเกตลกษณะของน ามนทผขายใชทอดอาหาร เชน สไมด า ไมเหนยวขน ไมเกดฟองมากไมเกดควนมาก หรอไมมกลนหน

BE4

5. ทานลดความอวนโดยซอยาลดความอวนมากนเอง BE5

6. ทานสงซอยารกษาโรคทางอนเทอรเนต BE6

7. ทานซอยาชด ยาลกกลอนหรอยาแผนโบราณอนๆ จากรถเรทขายตามวดหรอตลาดนด

BE7

8. ทานซอยาตามค าโฆษณาทชวนเชอวา ยานนสามารถรกษาโรคไดครอบจกรวาลและรกษาไดหายขาดทนใจ

BE8

9. ทานใชเครองส าอางทโฆษณาวาชวยปรบเปลยนสผวไดรวดเรวทนใจ

BE9

10. ทานเลอกซอเครองส าอางทมฉลากภาษาไทย มเลขทใบรบแจง 10 หลก

BE10

11. ทานซอคอนแทคเลนสแฟชนจากแผงลอย ตลาดนด หรอรานคาทไมมหลกแหลงแนนอน

BE11

12. หลงการฉดพนผลตภณฑก าจดแมลง ทานท าความสะอาดมอหรอรางกายใหสะอาด

BE12

ส าหรบ เจาหนาท

ตอนท 5 พฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑสขภาพ ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบการปฏบตของทานเกยวกบการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

103

ตอนท 6 ความคดเหนของประชาชนทมตอการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) 6.1 ความพงพอใจตอการท างานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)

ค าชแจง ใหทานพจารณาวาทานมความพงพอใจตอการท างานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ในดานตาง ๆ ตอไปนเพยงใด โดยท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหนของทาน

ล าดบ

ท รายการ ความพงพอใจ ไมม

ความ เหน

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

1. 1.1

ดานการเผยแพร รณรงค ประชาสมพนธ ความเหมาะสมของสอ/กจกรรม ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.) ใชในการเผยแพรขาวสาร เชนโทรทศน วทย หนงสอพมพ อนเทอรเนต

Job1

1.2 ความถกตองและความนาเชอถอของขอมลขาวสารกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)เผยแพร

Job2

1.3 เนอหาสาระของขอมลขาวสารกจกรรม ทเผยแพรสอดคลองกบความตองการของทาน

Job3

1.4 ความทนสมย/ทนตอเหตการณของขอมลขาวสาร กจกรรมทมการเผยแพร

Job4

1.5 การน าไปใชประโยชนของขอมลขาวสาร/กจกรรมทมการเผยแพร Job5

2. 2.1

ดานการคมครองผบรโภค การควบคมคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑสขภาพทจ าหนายในทองตลาด

Job6

2.2 การตรวจสอบและการด าเนนคดกบผประกอบการทท าผดกฎหมาย Job7

2.3 การเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)

Job8

2.4 การก ากบดแลการโฆษณาผลตภณฑสขภาพเพอไมใหมการโฆษณาเกนจรงหรอโฆษณาหลอกลวงประชาชน

Job9

2.5 การด าเนนงานเกยวกบเรองรองเรยนจากประชาชน ทประสบปญหาจากผลตภณฑสขภาพ ทไมไดคณภาพมาตรฐาน

Job10

ล าดบท

รายการ การรบบรการ ความพงพอใจ

เคย ไมเคย มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอย ทสด

1. การรองเรยน ser1 2. การขอสอเผยแพร ser 2 3. การสอบถามขอมล/ขอขอมล ser 3 4. การสบคนขอมลจาก อย. ทางอนเทอรเนต

เชน เวบไซต อย. Facebook FDA Thai ser 4

ส าหรบ เจาหนาท

6.2 ความพงพอใจตอการไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)

ค าชแจง ใหพจารณาวาทานเคยไดรบบรการจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย) ในเรองตอไปนหรอไม หากทานเคยรบบรการ ทานมความพงพอใจตอบรการทไดรบมากนอยเพยงใด โดยท าเครองหมาย ลงชองทตรงกบความเปนจรงและความคดเหนของทาน

104

ตอนท 7 เครองหมายฉลากผลตภณฑสขภาพ

ค าชแจง ใหทานพจารณาตวอยางฉลากดานขวามอวา เปนเครองหมายของผลตภณฑสขภาพใดทแสดงวาผลตภณฑนน ผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)แลว และน าตวเลขหนาเครองหมายมาใสใน หนา ผลตภณฑสขภาพประเภทตางๆ นน

1

2

3

4

Reg.No. 1 A 999/56

5

1B 999/56

6 วอส.99 / 2550

7 เลขทใบรบแจง 10-1-5399999

8 F123/2552

9

10

1. เครองหมายผลตภณฑอาหาร

2. เครองหมายผลตภณฑยา

3. เครองหมายผลตภณฑเครองส าอาง

4. เครองหมายผลตภณฑเครองมอแพทย

5. เครองหมายผลตภณฑวตถอนตรายทใชในบานเรอน

LA1

LA2

LA3

LA4

LA5

ส าหรบ เจาหนาท

105

ตอนท 8 ความคาดหวงตอเครองหมายผลตภณฑสขภาพทผานการอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)

ค าชแจง ใหทานท าเครองหมาย ในชองสเหลยมหนาขอททานคาดหวงจากผลตภณฑสขภาพทผาน

การอนญาตจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.) โดยเลอกไดมากกวา 1 ขอ

8.1 ถกตองตามกฎหมาย 8.2 มคณภาพ

8.3 ปลอดภย 8.4 ความสะอาด 8.5 รสชาตด 8.6 บรรจภณฑสวยงาม 8.7 ราคาถก

8.8 โปรดระบ................................................................... ขอคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตม

ส าหรบ เจาหนาท

Exp1

Exp2

Exp3

Exp4

Exp5

Exp6

Exp7

106

ชดท 2 แบบการจดการสนทนากลม (Focus Group Discussion)

และแนวค าถามการสมภาษณเชงลก (In-depth-interview) ในโครงการวจยเรอง

การประเมนผลสมฤทธการพฒนาศกยภาพผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2558

การสนทนากลม (Focus Group Discussion) 1.วตถประสงค

1) เพอศกษาความคดเหน และขอเสนอแนะของผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสยเกยวกบการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2) เพอการน าผลมาปรบปรง สอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ใหมประสทธภาพและมความเหมาะสมตอการน าไปใช

2. ผเขารวมการสนทนากลม 1) ผเชยวชาญดานการผลตสอและสารสนเทศ(นเทศศาสตร เทคโนโลยสานสนเทศ

และการสอสาร) 2) ผทรงคณวฒหรอเจาหนาทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

3. วน เวลา สถานท หองประชมกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

4. ระยะเวลาด าเนนการ ประมาณ 60 – 90 นาท

5. ผด าเนนการสนทนากลม 1) ผด าเนนการสนทนา (Moderator) ผศ.ดร.กรณฑรตน บญชวยธนาสทธหรอผศ.

จนตนา เทยมทพร 2) ผชวยบนทกขอมล (Note taker) ผศ.จนตนา เทยมทพร หรอคณะผวจย

3) ผอ านวยความสะดวก (Facilitator) นางสาวสภาภรณ คมแกว หรอผชวยวจย

107

6. แนวทางการสนทนากลม 1) ผด าเนนการสนทนาแนะน าตวเอง ผชวยบนทกขอมล และผอ านวยความสะดวก

เรมตนสนทนาจากการพดคยเรองทว ๆ ไป รวมทงขออนญาตบนทกเสยงพรอมทงใหความมนใจวาจะไมมการน าเทปบนทกเสยงไปใชในทางทจะเกดความเสยหายแกผเขารวมการสนทนา

2) ผด าเนนการสนทนาเรมตนจากการอธบายจดมงหมายในการจดกลมสนทนาบอกวธการด าเนนการสนทนา และใหผเขารวมสนทนาแนะน าตวเอง

3) เรมตนด าเนนการสนทนาตามประเดนทไดก าหนดไวตามแนวค าถามดงน 3.1) ความคดเหนทมตอสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพในปจจบน(ผวจยน าเสนอตวอยางสอทเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา)

สอบคคลเชน เจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เจาหนาทส านกงานสาธารณสขจงหวด เปนตน

สอวทย สอโทรทศน สอสงพมพ เชน หนงสอพมพ นตยสาร โปสเตอร แผนพบ เปนตน สออนเทอรเนต เชน เวบไซตแอพพลเคชนบนมอถอ สอสงคมออนไลน

เชน เฟสบค ยทป สอกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)จดเชน กจ

กรรมอย.นอย กจกรรมรณรงคเรอง สเตยรอยด รถตรวจสอบเคลอนท (หนวยตรวจสอบเคลอนทผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภย)กจกรรมอาหารปลอดภย

3.2) ชองทางการเผยแพรทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรซงอาจมชองทางใหม ๆ ขอใหเสนอแนะ

3.3) รปแบบวธการน าเสนอ ทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรซงอาจมรปแบบใหม ๆ ขอใหเสนอแนะ

3.4) ทานคดวาส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาควรมการปรบปรงพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ ในเรองใดบาง และขอเสนอแนะเพอการพฒนามอยางไรบาง

3.5) ขอใหทานเสนอแนะสอบคคลทเหมาะสมกบการเผยแพรความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของ อย.

3.6) ขณะนทานนยมดทวดจตอลชองใดมากทสด และทานคดวาทวดจตอลชองไหนทไดรบความนยมในกลมผชมมากทสด

108

3.5) ผด าเนนการสนทนาสรปประเดนส าคญจากการสนทนา ขอบคณผเกยวของและผเขารวม และกลาวปดการสนทนา

การสมภาษณเชงลก (In-depth - interview)

1.วตถประสงค 1) เพอศกษาความคดเหน และขอเสนอแนะของผเชยวชาญและผมสวนไดสวนเสย

เกยวกบการพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

2) เพอการน าผลมาปรบปรง สอและสารสนเทศทเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ใหมประสทธภาพและมความเหมาะสมตอการน าไปใช

2. ผถกสมภาษณ 1) ผเชยวชาญดานการผลตสอและสารสนเทศ(นเทศศาสตร เทคโนโลยสานสนเทศ

และการสอสาร) 2) ผทรงคณวฒหรอเจาหนาทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา

3.แนวค าถามการสมภาษณเชงลก 1) ความคดเหนทมตอสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการ

อาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพในปจจบน(ผวจยน าเสนอตวอยางสอทเผยแพร โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา)

สอบคคลเชน เจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน (อสม.) เจาหนาทส านกงานสาธารณสขจงหวด เปนตน

สอวทย สอโทรทศน สอสงพมพ เชน หนงสอพมพ นตยสาร โปสเตอร แผนพบ เปนตน สออนเทอรเนต เชน เวบไซตแอพพลเคชนบนมอถอ สอสงคมออนไลน

เชน เฟสบคยทป สอกจกรรมทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.)จดเชน กจ

กรรมอย.นอย กจกรรมรณรงคเรอง สเตยรอยดรถตรวจสอบเคลอนท (หนวยตรวจสอบเคลอนทผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภย)กจกรรมอาหารปลอดภย

2) ชองทางการเผยแพรทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรซงอาจมชองทางใหม ๆ ขอใหเสนอแนะ

109

3) รปแบบวธการน าเสนอทเหมาะสมกบการสอสารเพอเผยแพรความรซงอาจมรปแบบ ใหม ๆ ขอใหเสนอแนะ

3.1) ทานคดวาส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาควรมการปรบปรงพฒนาสอ ชองทางสอและสารสนเทศ ทส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาใชเพอเผยแพรความรดานผลตภณฑสขภาพ ในเรองใดบาง และขอเสนอแนะเพอการพฒนามอยางไรบาง

3.2) ผด าเนนการสนทนาสรปประเดนส าคญจากการสนทนา ขอบคณผเกยวของและผเขารวม และกลาวปดการสนทนา

3.3) ขอใหทานเสนอแนะสอบคคลทเหมาะสมกบการเผยแพรความรเกยวกบผลตภณฑสขภาพของ อย.

3.4) ขณะนทานนยมดทวดจตอลชองใดมากทสด และทานคดวาทวดจตอลชองไหนทไดรบความนยมในกลมผชมมากทสด

-------------------------------------------------